Skip to main content

Full text of "Corpus juris civilis;"

See other formats 










E! 
4 4 


-— 
XV—MÓÀt ntm mee 


JB- 
dES d 
3E 
5*83 
MI 
- 




















h 


rey upra Eau 























S 


; - 
Oo 
j x7 * i n ἘΝ ' 3 E ; i 
3d : ^ τ Ἐχ δ, pv. 
^, L "n e [| ξ τον LI 
P m E 
a τ [π᾿ ER 
2) (U fo ω " 
ἘΞ o9 |^ & 
£go "1 Di Ó 
—— — xn * — i 





org/deta 


i 
in 


ig 
ive 














| EXT hi ; ^ S de 
M — 
— 


PRAEFATIO. 





Baaoitus Sehoell eum praematura morte 
nobis eripiebatur, imperfectam reliquit Iusti- 
niani novellarum editionem, quam ante finem 
anni 1893 se absoluturum esse speraverat. 
Cireumspieiens igitur Theodorus Mommsen 
eum, qui intra idem fere temporis spatium 
finem rei imponeret, tandem in me incidit, 
qui non sine aliqua dubitatione opus suscepi 
et fortasse detrectassem, si omnes rei diffi- 
eultates tunc cognitas habuissem. Illud certe 
spero, qui de meis quoque euris sententiam 
laturi sint, reputaturos esse, quam aliena 
sint haec studia ab homine philologo longe 
diversas res traetare solito. 

Sed ut missis ambagibus ad ipsam rem 
transeam, eum diem obibat Schoell, typis 
impressae erant nov. I—CXX XIV e. 13 p. 688 
(fase. X—XIV — vol. III fase. I—V) ; sequen- 
tia usque ad nov. CLXIII p. 750, 18!) paene 
adeo erant perfecta, ut typis tradi possent; 
praeterea schedae tantum sanequam exiles 
aderant ad novellas quinque ultimas spectan- 
tes, notulae paucissimae ad edicta, appen- 
dieis edendae subsidiorum nee vola nec 
vestigium. Ea igitur usus sum ratione, ut 
quaeeunque Sehoellium servaturum fuisse 
putarem, ipse quoque servarem; ubi ille ad 
certum iudieium se non pervenisse signifi- 
casset, meum uteunque sequerer ingenium; 
errores si quos detegebam, tacite sustuli. 
Praefationem qualem confecturus fuerit, pror- 
sus incertum; studia certe ad textus histo- 
riam adumbrandam fecisse videtur perpauca. 
Duplicem igitur veniam mihi oblatum iri 
spero, quod subsidia ad hanc editionem ad- 
hibita enumerare satis habeo. ?) 

Iustiniani igitur novellarum (τῶν μετὰ 


. 1) Hinc igitur prima persona (correxi etc.) non 
iam Schoellius designatur. Asterisco, quo suas emen- 
dationes distinguere solebat ille, usus non sum. 

2) Cf. F. A. Biener Geschichte der Novellen 
lustinians. Berlin 1824. Zachariae von Lingenthal 
Gesch. d. griechisch-rómischen Rechts.3 Berlin 1892. 
P. Krueger Gesch. d. Quellen und Litt. d. róm. 
Rechts. Lpz. 1888 p. 355 ss. 





τὸν κώδικα νεαρῶν διατάξεων) syllogae olim 
extiterunt plures, ex quibus melius novi- 
mus tres: 

L collectionem 168 novellarum 

IL eam qua usus est interpres latinus 
vetus (Authenticum) 

III. eam ex qua Iuliani epitome latina 
fluxit. 

Colleetio autem 168 novellarum facta est 
Constantinopoli Tiberio regnante nititurque 
sylloge vetustiore lustiniani novellas usque 
ad annum fere 544 latas comprehendente, 
cui additae sunt et eiusdem imperatoris leges 
recentiores et Iustini quattuor (COXL. CXLIV. 
CXLVIIL CXLIX), Tiberii tres (CLXI. 
CLXHI. CLXIV), praefeetorum praetorio 
formae tres (CLXVI—CLXVIII) Continebat 
eas quoque leges, quae latina lingua con- 
seriptae erant, versione graeca non adiuncta. 
Hane eolleetionem integram codex exhibet 
nullus (paene integram M), sed omnibus sub- 
sidiis adhibitis paene integram restituere 
possumus, talem fere qualem in hae vides 
editione. 

Ex hoe ipso corpore fluxit epitome quam 
confecit Theodorus scholastieus Hermo- 
politanus, qui codicis quoque breviarium 
graecum conscripsit nec multo post annum 
975 fuisse videtur. Inscribitur ea in codice 
unieo sie: Σύντομος τῶν νεαρῶν διατάξεων 
σὺν παραπομτταῖς τῆς κειμένης ὁμοίως δι- 
αἱρέσεως πῆ μὲν ἐν τῷ κώδιχι, nr δὲ ἐν 
αὐταῖς ταῖς νεαραῖς, Θεοδώρου σχολαστιχοῦ 
Θηβαίου Ἑ, ρμοπολίτου. Disposuit rem ita, 
ut numerum rubrieam exordium sequatur 
epitome, euius singulis capitibus subiungun- 
tur παραπομτεαί i.e. mentiones eorum Co- 
dieis, vel ipsarum Novellarum locorum, qui 
ad constitutionem intellegendam aut illu- 
strandam idoneae viderentur; subseriptiones 
semper adduntur. Edidit ex codice Athoo 
maximae laurae 37 saec. XI (qui desinit in 
noy. CLXVI verbis τὰ τοῖς τῶν χρόνων) 
Zachariae 24»éxóora Lips. 1843. p. 1---[168. 

A* 


Theod. 


8 


B 


t4 


PRAEFATIO 


IV 





Corpore 168 novellarum usi sunt etiam 
qui Leone imperante (886—911) compila- 
verunt Basilica. Quot et quas novellas re- 
ceperint, discimus e scholio quod e Tipueiti 
eodiee Vatie. 853 bombyocino(?) saec. XIV 
f. 5007 (ubi extat in fine libri LX Basili- 
corum) primus edidit Alemannus in notis 
ad Procopii hist. are. XIV p. 78, deinde 
Heimbaeh ed. Basil. II p. VIII: χρὴ δὲ ei- 
δέναι, ὅτε ρξη΄ νεαραὶ συνετέϑησαν παρὰ 
τοῦ Ἰουστινιανοῦ. ἐξ αὐτῶν ρμα΄ ἐτέϑησαν 
εἰς τοὺς προσφόρους τέτλους τῶν ξ΄ βασι- 
λικῶν βιβλίων, αἱ δὲ λοιπαὶ ἑπτὰ καὶ εἴ- 
χοσι παρεσιωτπτήϑησαν, ἤγουν β΄. ε΄, ς΄. ζ΄. 
ϑ΄. εα΄. μ΄. uS. ν΄. v0. νε΄. νε΄, νη΄. ξη΄. oO. 
οε΄. ος΄. οϑ΄. πγ΄. πδ΄. qu. o6 . ρκζ΄. ox9'. 
ολζ. ομ' καὶ gu9' (cf. Biener 135). Scholion 
est antiquissimum aut certe ad codicem 
spectat antiquissimum; nam sequenti aetate 
numerum novellarum in Basilicorum codi- 
cibus omissarum in dies crevisse testantur 
Michael Psellus in συντόμῳ διαιρέσει τῶν 
γεαρῶν τοῦ Ἰουστινιανοῦ (edidit Heimbach 
᾿Ανέχδοτα lI Lips. 1840 p. 234) et index 
reginae qui dieitur (editus ibidem p. 237 e 
cod. Paris. 1349 s. XI) qui enumerat 168 
novellas addens aut num in Basilieis desint 
aut ubi extent. Hi igitur plane consentiunt 
de eis, quas deesse dicit scholiasta (nisi 
quod tacet Psellus de nov. IX. XI latinis 
et de LIV. LV. CXLIX, ind. reg. de IX), 
sed uterque plures omitti ait partim easdem 
partim diversas. Addunt enim Psellus et in- 
dex nov. XXXVIIL LXII (lat) LXVII. 
LXXVII CL CIV (lat) CV. CXXVII. 
CXXXIX. CXLL. CLIV, Psellus solus CLXI 
(sed o£»' reponendum puto pro ρξαγ, index 
solus X. XIX. XXXIII (lat.). XXXIV (lat.). 
XLV (falso). LXV (lat.). LXX. CX. CXXXV VIII 
(lat.). CXLVII. CXLVIII. CLXIII(?). Etiam 
plures absunt a codicibus Basilicorum qui 
supersunt. — Quae autem receptae sunt 
plerumque integrae non manserunt; omi- 
serunt enim DBasilieorum redactores semper 
epilogos eum subseriptionibus, plerumque 
rubrieas inscriptiones prooemia (prooemia, 
rarius inscriptiones, nonnumquam attulerunt 
scholia Basilicorum, totarum novellarum in- 
terdum epitomas Theodori), praeterea ex 
ipsis eonstitutionibus quae eis minus vide- 
bantur necessaria. Latinarum summas re- 
ceperunt Theodori (XXIII XXXV. XXXVI. 
XXXVIL LXIL LXXV. CIV. OXI. CXIV. 
OXXXVIIL CXLIII. CL) atque etiam pauca- 
rum graeearum (LI. CXXI. CXXII ? CLXV).2) 


1) Etiam aliunde constat iam ΧΙ. et XII. sae- 
culo codices extitisse decurtatos: Heimbach VI p. 158. 
Inde quod novellae a scholiasta commemoratae etiam 
in codice L omittuntur neque ullae praeter eas nisi 
latinae paucae, novellarum delectum in hoc codice ex- 
tantem Basilicis non multo recentiorem esse colligitur. 

2) Id quoque evenisse, ut posteriores loco ver- 
borum integrorum antiquitus receptorum summas 





Basilieorum libri sexaginta qui olim fu- 
erunt non omnes servati sunt; desunt enim 
19. 31—37. 43. 44. 53—59. Sed in his quae 
infuerint novellae plerumque discimus ex 
indice reginae eisque qui insunt in codici- 
bus Coisliniano et Parisino Tipueitique para- 
titlis'", partim etiam e synopsi alphabetica. 
Fuit igitur in B 

1]. 31 t. 5, 1: nov. LXXXI 

l. 35 t. 11, 81: nov. CVIII t. 18, 1: nov. 
CLVIII t. 20, 2: nov. CVII 

l. 36 t. 1, 7: nov. CLIX 

1. 37 t. 11, 1—4: nov. LXXII 
nov. XCIV t. 12, 2: nov. CLV 

l. 48 t. 26: nov. CLVI 

1. 55 t. 14, 1: nov. CLVII 
CXXI t. 14, 5: nov. CLVI 

1.57 t. 5: nov. CXXX t. 8: nov. CXVI 
t.9: nov. LXXXV . t. 19, 1: nov. CLII 

1. 59 t. 4, 1: nov. XLIII. t. 4,2: nov. LIX 

De ceterarum quae nune desiderantur 
locis pristinis conieeturas proponit Biener 
583 (ef. Heimbach VI 416 ss.). 

Basilicorum editiones extant duae, qua- 
rum alteram curavit Annibal Fabrot Parisiis 
1641—1647 septem volumina compleeten- 
tem, qui hos edidit libros hisce usus codi- 
cibus: j 

l. 1—18, 2, 16 e codice Paris. 1352 membr. 
saec. XIII qui textum habet deeurtatum 
A 20—30 e codice Paris. 1348 bomb. saec. 

l. 28. 29 e codice Paris. 1354 chart. a. 1556 
(apographo codicis Laur. 80, 11) 

1. 38—42 e codice Paris. 1345 membr. 
saec. XII 

l. 45—48 e codice Paris. 1349 membr. 
saec. XI et 1354 ; 

l.60 e codice Paris. 1350 membr. saec. 

XIII. 
Supplementum dedit Reitz Lugd. Bat. 1765, 
qui l. 8 edidit e codice Leidensi, qui fluxit 
ex Escorialensi deperdito, 1. 49—52 e co- 
dice Parisino 1357 chart. saec. XV. 

Alteram editionem paravit G. E. Heim- 
bach (sex voll., Lips. 1833—1870) his praeter 
editiones Fabroti et Reitzii usus auxiliis: 

ad 1. 1—9 codice Coislin. 151 bomb. saec. 
XIV (non saec. XI) 2) 


t. 12, 1: 


t. 14, 4: nov. 





onerent, hoc confirmo exemplo: nov. XVII extat 
in B 6, 3, 22—38, sed in cod. Paris. 1352 nil inest 
nisi quorundam capitum summae. — Verba Iustiniani 
haud ita magnum in B passa sunt detrimentum, nisi 
quod vocabula latina semper in graeca mutata sunt; 
ceterum et bic et alias tenendum est, accuratam 
Basilicorum recensionem nondum extare. 
1) Paratitla librorum 1—12 edidit Heimbach 
II 753 e codice Vatic. 853 pessime ut solet (cf. Bran- 
dileone bull. dell' ist. di dir. rom. I 10788.); ex se- 
quentibus quaedam adnotavit in notis indicum quos 
supra dixi. Tipucitus fictum ex τί ποῦ κεῖται: cf. 
Heimbach II p. VII ss. &véxó. 1 220 s. 
2) Ne hunc quidem librum integrum esse demon- 
strant Krueger Zeitschr. f. Rechtsgesch. IX 193 Za- 


5΄ 


p 


B* 


mu 





Pd 


PRAEFATIO 





ad 1. 11—14 codice Coislin. 152 membr. 
saec. XIII vel XIV ᾿ 

ad 1. 28. 29 codice Laur. 80, 11 membr. 
saec. XII. 

Praeterea ad 1. 46—4$8 Parisinum 1357 
denuo contulit frater, ad. 1. 60 Paris. 1350 
Tischendorf, ad 1. 49—52 interdum adhibuit 
Vatie. 2075. Supplementum edidit Zacha- 
riae Lips. 1846 1l. 15—18 pleniores publieans 
e eod. Cpolitano (nune Berol.). In libris igitur 
10. 20—27. 30. 38—42. 45. 49—52 solis 
fere nitimur Fabroti et Reitzii editionibus, 
in ceteris praeterea collationes habemus mi- 
nime fideles. 

E Basilicis integris fluxit sy nopsis al- 
phabetica scholiis instructa saeeuli decimi 
fere medii (ἐχλογὴ xal σύνοψις τῶν βασι- 
λικῶν ἑξήχοντα βιβλίων σὺν τταραπομτεαῖς 
χατὰ στοιχεῖον), quam edidit post Leuncla- 
vium (Basileae 1575) Zachariae Jus Graeco- 
Romanum V. Eiusdem temporis est ecloge 
librorum 1—10, quae olim Theodori no- 
mine iniuria ferebatur; cuius codice Meer- 
manniano usus nonnulla protulit Heimbach 
(ef. I p. XI). 

Non eiusdem momenti euius Basilica duae 
similes sunt collectiones antea factae, ó zc gó- 


χειρὸς νόμος (Proehiron) publieatus a 


Basilic Constantino Leone imperatoribus inter 
annos 870 et 878 (ed. Zachariae Heidelberg 


Epan. 1837) et ἐπαναγωγὴ τοῦ νόμου (Epana- 


goge) 2 Basilio Leone Alexandro impera- 
toribus inter annos 879 et $586 edita (ed. 
Zachariae colleetio librorum iuris Graeco- 
Romani. Lips. 1852) . Uterque liber eius- 
dem fere est argumenti ita, ut ordo solus 
differat; uterque paene totus ex lustiniani 
libris conflatus est paucissimis recentibus 
legibus receptis; uterque et ipsis novellis 
utitur (recensione tamen, ut videtur, a cor- 
pore 168 novellarum diversa) et Theodori 
interdumque Athanasii epitome. Sicubi a 
novellarum verbis hi libri suo arbitrio re- 
cedunt, varietates non semper commemoratae 
sunt, sed eae fere solae, quae e traditione 
novellarum diversa derivandae esse videntur. 
Locos novellarum in Epanagoges scholiis 
eitatos non respexit Sehoell. 

Et Proehiron et Epanagoge postea aucta 
sunt Prochiron auctum cirea annum 
1300 compositum (ed. Zachariae JGR VI) 
epitomis potius et Basilicis et ceteris fonti- 
bus usum est quam ipsis novellis ideoque 
rarissime commemoratur. 

Epanagoge aueta (ed. Zachariae JGR 
IV 171 ss.) saeeuli X. exeuntis novellas addidit 
ex Athanasio et appendice eclogae (p. VII). 

Partim e Prochiro Athanasio Theodoro, 
partim e fontibus nobis incognitis novellarum 


chariae Beitr. zur Kritik u. Restitution d. Basiliken. 
Mém. de l'acad. de St. Pétersbourg VII 23 (1877) n. 6. 





summaria brevissima hausit ἐκλογὴ νόμων τῶν 
ἐν ἐπιτόμῳ ἐχτεϑειμένων xal εἰς ν΄ τίτλους 
διηρμοσμένων (Epitome) ἃ Constantino Por- 
phyrogenneto anno 920 edita. Titulos 1—23 
edidit Zachariae JGR II 265ss., 24—50 JGR 
VII (loei novellarum indicantur p. 211). Raro 
attulit Schoell. 

Colleetio 168 novellarum adhibita esse 
videtur in libro qui inseribitur zcegi χρόνων 
xal προϑεσμιῶν ἀπὸ δοπῆς ἕως ἑχατὸν 
ἐνιαυτῶν (vulgo. αἱ óozaí, ed. Zachariae 
Heidelberg 1836), sed cum interdum numeri 
eitentur ab hae sylloge alieni, diversam 
colleetionem excerptam esse suspicatus est 
Zachariae (72 58. ef. 265 $.), sed huius nu- 
meros postea auctoritate corporis 168 novel- 
larum in dies crescente immutatos esse. 
Verum cum unus adhue notus sit codex 
saeculi XIV, retinendum est iudicium. 

Alterius novellarum collectionis integram 
habemus versionem latinam, quod A uthen- 5 
tieum vulgo dicitur. Continet 134 Iusti- 
niani constitutiones, quae omnes etiam in 
eorpore 168 novellarum fuerunt praeter 121 
(edietum VIII); ex his e graeco versae sunt 
pleraeque, ipsas latinas lustiniani constitu- 
tiones baee sylloge continet 18 (IX. XI. 
XVIL XXIIL XXXIII—XXXVII. LXII— 
LXV. LXXV. CXL CXIV. CXXXVIII. 
CXLIID. Loquitur de hae re scholion sub- 
obseurum quod extat in codice Vindobonensi 
ante Authentieum f. 51: et in Neoburgensi 
(V eontulit Schoell, Neob. Heimbach. Leviora 
omitto): Centum (om. V in spatio vaeuo) vi- 
ginti et duae constitutiones sunt; sed error 
factus est superius intra (inter Neob.?) cen- 
lesimam sextam et centesimam octavam, ubi 
centesima septima esse debuit. Set quia ἐπ 
codice (in codice om. V) antecessoris idem 
error esi et ille secundum suum codicem no- 
bis transmissionem (-ones V) fecit, melius esse 
duci (dixi libri, corr. Zach.) non emendare 
numerum. Hae (hee V, hec Neob.) sunt quae 
interpretatae sunt, quas tantum (tamen Neob., 
an etiam?) in codice graeco habemus. Sunt au- 
tem et quaedam latinae inmixtae graecis, quae- 
dam inter graecas tantummodo sunt, Non ez- 
tant (etiam libri, corr. Zach.) im praesenti codice 
centesima vigesima (om. V) secunda, centesima 
vigesima quarta (c.v. qu. om. Neob.), centesima 
vigesima quinta, centesima vigesima octava, cen- 
tesima tricesima, centesima tricesima secunda. 
De hoe seholio disseruerunt Diener 5755s. 
Heimbaeh proll. Auth. LXIII. CCCXVI Za- 
ehariae Sitzungsb. d. Berl. Ak. 1882, 1000 ss. 
Zachariae omnino non ad Authenticum, sed 
ad Ialianum spectare et anno 555/6 con- 
seriptum esse dixit assentiente Kruegero 
Gesch. d. Quellen 357, ?9. At verisimillimum 
est haee seripta esse a medii aevi homine 
aliquo, qui Authentiei eodicem comparavit 
eum codiee eolleetionis 168 novellarum la- 


PRAEFATIO 


᾿ 





tinas etiamtum constitutiones continente. Co- 
dicem antecessoris dicere videtur non Iu- 
liani, sed ipsius Authentiei quem habuit eius 
praeceptor. Ad ipsos codices V et Neob., 
etiamsi numeros eorruptos esse statuas, haec 
verba non quadrant; sed in utrumque per- 
venire potuerunt e libro, qui revera talis 
erat. Sed ut haec missa faciamus, est Au- 
thentieum versio latina (ut omittam paucas 
illas quae antiquitus latinae fuerunt) col- 
lectionis aetatis Iustinianae corpori 168 no- 
vellarum similis seeundum tempus fere di- 
gestae ipso sexto saeculo confecta; nam etsi 


vitiis stultissimis scatet, a Iustiniani dicendi - 


genere non multum recedit. Zachariae l. c. 
993 ss. eam esse syllogen coniecit, quae facta 
sit paulo post annum 554, cum seeundum 
Iustiniani sanctionem (app. VII 11) leges post 
codicem datae in Italiam transmitterentur. 
Sed haec coniectura vel ideo falsa est, quod 
deest ipsa constitutio pro petitione Vigilii 
(app. VII) et quod inest lex anno 563 lata, 
nov. CXLIII (cf. ad p. 708, 18). Novam Authen- 
tici reeensionem continet haec editio, de 
cuius subsidiis infra dicturus sum. 

Tertiam collectionem novimus imprimis 
ex luliani!) antecessoris Cpolitani epitome 
latina. Confecta haeé est secundum syllo- 
gen 124 novellas et graecas et latinas com- 
pleetentem post annum 555 (e. 117 data est 
k. Iun. a. 555) Iustiniano regnante institu- 
tam; inest nulla quin etiam corpore 168 
novellarum recepta sit praeter c. 29, quae 
respondet edicto IIL Ordo primorum et 
extremorum ratione carere videtur, e. 40— 
117 secundum tempus collocatae sunt (nec 
famen nimis diligenter), c. 40—111 eodem 
ordine quo in eorpore 168 novellarum ex- 
tant De suo lulianus addidit paucissima 
(ef. eap. CLXIID; inscriptiones prooemia 
epilogos omisit, verba Tustiniani raro presse 
secutus est (ef. c. CXI. CXV), plerumque 
contraxit; subscriptiones subiecit semper, 
sed haud raro omiserunt librarii. Ad ipsa 
igitur novellarum verba restituenda momenti 
est Iulianus haud ita magni, eo maioris ad 


 subseriptiones, praesertim cum codicibus tra- 


Iut." 


11,» 


datur vetustissimis. Ex quibus qui in hac 
editione commemorantur hi sunt: 
Berolinensis (antea Rosnyanus, olim 
Pithoeanus) lat. 269 in fol. saec. VIII—IX 
(Haenel p. IV cui est 4) continet Iulianum 
totum eum appendice, de qua infra dicturus 
sum. Subscriptiones saepe omittuntur; quae 
insunt descripsit Schoell. 
Parisinus lat. 4568 (olim Raneoneti) 
10 4? gaec. IX (ita Omont) continet Iulianum 
f. 2'—165" eum subscriptionibus omnibus, 
appendieem f. 171'—179*. Contulit Haenel 


1) Ἰουλιανοῦ σχολαστικοῦ vel ἀντιχένσορος car- 
mina extant Anth. Pal. IX 481 XI 367—369. 





(cui est 2); nov. CXLIII (de qua ante non- 
nulla enotaverat Krumbacher) et app. I. 
VII Mommseno intercedente liberalissime 
Girard. 

Vindobonensis lat. 2160 saec. X—XI 
(Haenel VI eui est 5) habet Iulianum f. 2— 
162', appendicem f. 162:—183*. Subseriptio- 
nes post eonst. XVIII omittit paene omnes, 
quae insunt descripsit Krueger. Idem con- 
tulit nov. CXLIII; app. VIII Mommseno 
intercedente L. Hartmann. 

Vercellensis bibl. capit. saec. X (Hae- 
nel VII cui est 6) exhibet Iulianum eum ap- 
pendiee, subseriptiones servat paucas. Con- 
tulit G. E. Heimbach. 

Raro affertur Sangallensis 1395 saec. VII 
qui septem foliis nunc valde evanidis con- 
tinet cap. CCCXLVI — CCCLXII eum sub- 
seriptionibus (contulit Haenel) et Paris. lat. 
4418 saec. X (contulit Haenel). 

Appendix luliani comprehendit leges et 
ex Authentico desumptas (quarundam etiam 
summas) et aliunde non cognitas. Praeter 
codices quos modo nominavimus comme- 
morandi sunt hi: 

Mediolanensis bibliothecae "Trivul- 
zianae saec. IX (Haenel III cui est 3a). Va- 
rietatem ad app. VII a comite di Vesme 
accepit Haenel. | 

Coloniensis (olim Wallraffianus) X 8 
saec. XII (Klenze Zeitschr. f. gesch. Rechtsw. 
VIII 132) adhibitus a Schoellio (qui ipse 
contulit) ad XXXIV. CXLIII. 

Utinensis eccl. metrop. saec. X (Haenel 
VIII eui est 7. Habet etiam subscriptiones 
nonnullas) solus exhibet app. II. III. VI. IX. 
Contulit Haenel. 

Appendieis igitur ratio haec est (ea tan- 
tum affero, quae ad hane editionem perti- 
nent; uncis includo summas): 


Utin. (134). 34. (65). 114. 143. 138. (140). 
(121). ap. 6. 9. 7 n. 140 ap. 1—3 

Paris. 143 ap. 7 n. 140 ap. 1 

Triv. 143 ap. 7 n. 140 ap. 1 

Berol. (134). 34. (65). 114. 143. 138. (121). 
184, 117,1. 2!) 


Vindob. 94.) 114. 143. 138. (121). 
134. 117, 1. 2 ap. 8 
Vercell. 94. (65). 114. 143. 138. (121). 


Ex editionibus vetustioribus duae men- 
tione dignae sunt, Miraei (Lugduni 1561), 
qui imprimis Ranconeti eodice (Iul." usus 
est, et Pithoei (Basileae 1576), qui praeter 
alios ignotum quoque adhibuit librum app. 
II. III continentem. Hoe saeculo Iulianum 
edidit subsidiis plenissimis instructus G. Hae- 
nel Lipsiae 1873. Ἴ 


1) Eadem sunt in codice Haeneliano praeter 
n. 117 c. 1. 2. 

2) Exciderunt nov. 34 finis et 114 initium (cf. 
ad 241,10. 533,15) et nov. 65 summa. 


Iul." 


Iui," 


Iul 


uror deme 





a VII 


PRAEFATIO 





Praeter has tres eolleetiones aliarum 


4n. vestigia deprehendimus haud pauca. Atha- 


nasii scholastici Emiseni ἐπιτομὴ τῶν μετὰ 
τὸν χώδιχα νεαρῶν lustino imperante eon- 
feeta est ex collectione novellarum fortasse 
ab ea quae postea in corpus 168 novella- 
rum transiit haud diversa; insunt enim om- 
nes praeter CXXXVIIL. CXXXIX. CXLL 
CXLVII. CXLIX— CLII. CLX. CLXI. CLXIL 
—CLXVIIL!) Ex his Tiberii sunt CLXI. 
CLXIII. CLXIV, eparehica CLX VI-CLX VIII. 
Unius novellae adest epitome, quae neque 


ipsa eorpore 168 novellarum recepta est | 


neque quae ei similis sit: 20,5. — Universa 
materia digesta est in titulos viginti duos 
rubrieis distinctos (velut primus inscribitur 
χεερὶ ἐπισχόπτων καὶ κληριχῶν καὶ μοναχῶν 
χαὶ μοναστριῶν), his singulae subiciuntur 
constitutiones addita rubrica inscriptione sub- 
scriptione. Rubricae ab eis quae in corpore 
168 novellarum sunt saepe diversae haud 
raro coneinunt eum eis, quas praebent Theo- 
dorus et Authenticeum. In fine singulorum 
titulorum subneetuntur paratitla ex ipso Atha- 
nasio hausta. — Edidit Athanasii epitomen 
Heimbaeh avéxó. I uno fere usus codice 
Paris. 1381 saec. XI non integro. 

Hac epitome usus est is, qui edidit col- 


. lectionem constitutionum ecclesia- 


sticarum tripertitam quae vulgo dieitur 
(νόμος Ἰουστινιανοῦ βασιλέως. συναγωγὴ τῶν 
εἰρημένων ἐν τῷ χώδιχε καὶ τοῖς διγέστοις 


καὶ νεαραῖς διατάξεσι περὶ ἐπισκχότεων xal 


χληριχῶν xal μοναχῶν xol πραγμάτων εὑ- 
αγῶν, ἔτε δὲ xal Ἰουδαίων xci αἱρετικῶν). 
Huius tertio capite 34 novellarum continen- 
tur epitomae Athanasianae eae, quae in tri- 
bus primis insunt Athanasii titulis; ex se- 
quentibus titulis nonnullae citantur in huius 
capitis paratitlis, praeterea etiam in capitis 
primi paratitlis nonnumquam novellarum 
mentio fit. — Edita est secundum Fabroti 
recensionem in Voelli et Iustelli bibl. II 1223 
—1361 (inde AA. Fabroti interdum comme- 
moratur) varias lectiones affert Pitra iuris 
666]. Graecorum hist. et mon. II 410ss. Huius 
eolleetionis codiei Monae. 380 saec. XIII 
vel XIV f. 363 inserta est noy. LXXVII: 
contulit Sehoell. 

Totus ex Athanasio fluxit etiam libellus 
περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων, quem edidit 
Heimbaeh ἀνέχδ. I 185 ss. 

Epitomae novellarum Iulianeae similis 
usum produnt Nomoeanon XIV titulorum, 
Epitome ad Prochiron mutata, appendix 
eclogae. 

Nomoeanonis XIV titulorum ad 
nos pervenit ea forma quam ei dedit homo 


. 1) Ath. 19, 1 spectare ad ed. III si verum esset, 
etiam noy. XXI deesset; sed hanc illo loco dici pro 
certo habeo (εἴ, ad p. 760). 


| aliquis (euius praefatio est apud Pitram 
II 448 5. Olim Photium perperam dicebant) 
anno 889 ; antiquissima redactio saeculi sexti 
fuisse videtur, secunda inter annos 612 et 
692 facta est ab eo, qui etiam librum zreoi 
ἐναντιοφανῶν conseripsit. Hic raro ipsa 
novellarum verba (CXX c. 10), plerumque 
summaria novellarum addidit et ex coll. 
const. eccl. et ex epitome deperdita Iulia- 
neae simili bausta.  Nonnullos novellarum 
locos e Basilieis adiecit Theodorus Bestes 
(cuius est praefatio 449 s. Pitra) in commen- 
tario anno 1090 conscripto, paueos Theo- 
dorus Balsamon in commentario saeculi duo- 
decimi exeuntis. Praeterea librarii interdum 
quae eis utilia videbantur adseripserunt (ef. 
ad n. XII. XXII c. 9. 17 CXXXI c. S). — 
Edidit hune nomocanonem post Voellium et 
Iustellium II 789—1140 Pitra 1. 6. 433 ss. 
Collectionis "Theodori commentario auctae 
duo potissimum innotuerunt codices, Dubli- 
nensis coll 'Trin. 494 saec. XII, ex quo 
novellarum locos excerpsit Krueger, et Mo- 
nac. 122 saec. XII de quo disseruit aucta- 
riaque edidit Pitra I 660 II 441 88., quem 
inspexit Schoell. 

Epitome ad Prochiron mutata in- 
est in codice Bodleiano 3399 (Selden. 10: 
Coxe 590) saeeuli XI nobilissimo et Mar- 
eiano 579. Inseruntur ei fragmenta epitomae 
novellarum eius qua etiam "Enantiophanes 
usus est, quae e codice Bodl. edidit Zacha- 
riae &véxó. 208 ss. 

Eclogae Leonis et Constantini anni 740 
saeeulo nono adiuncta est appendix, quae 
novellarum breviaria plerumque desumpsit 
ex epitome ab 'Enantiophane adhibita, in- 
terdum ipsas excerpsit novellas. Edidit e 
eodice Paris. 1384 saec. XII Zachariae avéxó. 
1848s. Ex hae rursus novellarum summas 
(praeterea etiam ex Athanasio Theodoro 
auctore incerto) hausit ecloga ad Prochi- 
ron mutata (ed. Zachariae JGR IV49s.).?) 

Restat ut ceteros afferam auctores qui 
novellis usi sunt. 

Colleetio XXV capitulorum quam 
vulgo dieunt (δεατάξεις νόμων πολιτιχῶν 
ix τῶν νεαρῶν Ἰουστινιανοῦ βασιλέως συν- 
ηγοροῦσαι xal ἐπιχυροῦσαι τοὺς τῶν ἁγέων 
πατέρων ἐχχλησιαστιχοὺς κανόνας) sexto sae- 
eulo confecta post leges e codice desumptas 
praebet novellas CXXXVII. CXXXIII. CXX. 
CXXXI e.13. Edita est ab Heimbachio 
ἀνέχδ. II. 145 55. e codice Monacensi 380, 


1) Biener 202ss. 6015s. Krueger Zeitschr. f. 
Rechtsgesch. IX (1870) 185 ss. Zachariae die griech. 
Nomokanones. Mém. de l'acad. de St. P. VII 23 
(1877) n. 7 et: über d. Verf. u. d. Quellen d. pseudo- 
photian. Nomokanon in XIV Titeln. Ibid. VII 32 
(1885) n. 16. 

2) Nil compertum habeo de epitome Marciana 
| (cod. Marc. 172), quam Enantiophanis epitome uti 
| dicit Zachariae mém. VII 32 p. 6. 





Nomoc.d 


Nomoc,"* 


Anon. 
Bodl. 


Coll. 
25 cap. 


Coll. 
81 Cap. 


PRAEFATIO VII 





adhibitis ad ultimam partem novellas com- 
plectentem Parisinis 1324. 1326. 1334, varias 
leetiones e codice potissimum Palat. 376 
saec. XI protulit Pitra II 407 ss. ef. 973 s. 
Sehoelf collationibus usus est Monae. 380 
sua ad nov. OXX, Paris. 1326 saec. XI 
Paris. 1334 saec. X Laur. 10, 10 saec. XI 
Kruegeri ad omnes novellas. 

Colleetio LXXXVII capitum econ- 
fecta est ab Iohanne scholastico Antiocheno 
cirea annum 550 (fuit patriareha Cpolitanus 
565—578) e novellis etiamtum dispersis 
(μετεγράφη ix τῶν σποράδην κειμένων Ex- 
φωνηϑεισῶν ὑπὸ τοῦ τῆς ϑείας λήξεως Ιου- 
στινιανοῦ μετὰ τὸν χώδιχα ϑείων νεαρῶν 
διατάξεων). Praebet novellas ad ius ecele- 
siastieum pertinentes partim integras (quod 
si fit, rubricae et inseriptiones praemittuntur) 
partim epitomatas. Hoe libro praetereaque 


- Athanasii epitome usus est is, qui Nomo- 


canonem L titulorum confecit, eui ad- 


- iecta est appendix constitutionum 
'eeclesiasticarum e colleetione 87 eapi- 


tum compilata eaque huius collectionis capita 
eomprehendens quae ipso Nomoecanone re- 
cepta non erant.) — Edidit colleetionem 
87 eapitum Heimbach a»éxó. II 208 ss. et 
Pitra II 385 58. cum aliis codicibus usus tum 
Vaticano 843 saec. IX, Nomoeanonem L ti- 
tulorum Voelli et Iustelli II 603 ss. (cf. Pitra 
416ss.). Collectionis codieem Parisinum 1326 
Sehoellii in usum contulit Krueger. 

Incertum est unde fluxerit delectus eo- 
dicis Ambrosiani (p. X), quem post 
Heraelium factum esse e loco p. 21, 8. 10 
(cf. Coll. I. Nov. 22) et e thematum mentione 
p. 663,23 conelusit Zachariae Zeitschr. d. 
Sav. St. XIIL88s., undeque summaria novel- 
larum sumpserit ecloge privata aucta 
saeculi noni (ed. Zachariae JGR IV). 

Solo codice Marciano traditur collectio 
tredecim Iustiniani edietorum, quam 
supplementum esse existimes collectionis ali- 
euius Iustiniano regnante factae, velut eius 
qua usus est Athanasius." Aetate primum 


. 1 Rem explanavit Biener 191 858. 584ss. (cf. 
Heimbach II p. LIV Zachariae mém. de l'acad. VII 23 
et Zeitschr. d. Savignyst. rom. Abt. VIII 236 ss.). 

2) Biener 53 et Zachariae Gesch. 7 supplemen- 
tum esse volunt corporis 168 novellarum e sylloge 
antiquiore excerptum, quam Alexandriae factam e:se 
sine idonea causa statuit Zachariae; at ed. I et VI 
extant etiam in hoc corpore. Sylloges illius plenio- 
ris vestigia Zachariae (Zeitschr. d. Sav. St. XIII 44 ss. 
XV 366 ss.) deprehendere sibi videtur in adnotatione 
ad nov. 1 (p. 10, 6) et in rubrica novellae CXII quae 
loco verae edicto V (— nov. CXI) praemittur: περι 
λιτιγιόσων᾽ xal περι ἀσ ave B ἣν δεὶ ποιεῖν τοὺς 

γνάγοντας πρὸ τῆς τῶν ἐναγομένων ὑπομνήσεως: — 
At nibil nisi aberravit li 5* —— 
9 521, 20) concludere non debebat (XV 368) edictum 

vereum esse e contextu Jatino (nov. CXI). Supple- 
menta ab eodem l.c. p. δ0 58. in edicto ultimo ideo 
proposita, quod huius edicti archetypum papyraceum 
et singula folia in fine mutilata fuisse sibi persua- 





est alterum datum inter annos 531 et 535, 
extremum undecimum datum anno 559. Pri- 
mum et sextum redeunt in eorpore 168 no- 
vellarum, tertium novit Iulianus const. XXIX, 
quartum in novellarum eorpore latine tantum 


extat (nov. CXI), oetavi versio latina est in 


Authentico 122, noni epitome in anonymo 
Bodleiano. Praeterea nullum usquam eorum 
apparet vestigium. 

Ex collectionibus quas enumeravimus 
duas praebet haee editio: corpus 168 no- 
vellarum et Authentieum cum appendice 
tredecim edietorum ceterarumque Iustiniani 
constitutionum extra codicem traditarum. 

Inter subsidia ad corpus 168 novellarum 
recensendum parata facile primum loeum 
obtinet codex Marcianus graeeus 179 
qui olim fuit Bessarionis, membranaceus in 
folio, foliorum 415, in fine mutilus, ductibus 
inelegantibus multisque compendiis exaratus 
a librario saeculi tertii decimi!) Altera 
manus coaeva nil nisi correxit vitia. Con- 
tinentur libro haee: 

In folio praemisso πῖναξ νεαρῶν λέοντος 
τοῦ ÓcO0zt0vov non plenus; desinit enim in 
γεαρὰ χε περὶ λύσεως ὑτπτεξουσιότητος xol 
ἀναδόσεως πιροιχός. Seriptus est totus ἃ 
manu 8860. XV. 

In latere verso huius folii seriptum vi- 
demus: ἀφιερώϑη τταρα τοῦ μεγάλου χριτοῦ 
χυροῦ συνάτωρος (S.V. τοῦ μαλεΐνου) ἢ) ἐν 
τῇ ἁγία καὶ μεγάλη μονῆ τοῦ πατρὸς βι- 
βλια διάφορα" ἐν πρώτοις ὃ ἀπόστολος Ó 
χαϑημερινὸς xal vov(uévoc) xoi ἡ βίβλος 
τῶν τῶν ψαλμῶν xal ὃ νομοχάνων ὃ ἑρμη- 
γευτδὶς tapa νιχολάου QoSoztol καὶ τὸ μέγα 
βιβλίον τὸ νόμιμον" oí νεαραὶ ai τῶν νόμων 
ἐπανορϑώσεις παρὰ λέωντος τοῦ μεγάλου 


M 


βασιλέως xal τοῦ uaxapíov ἰουστινιανοῦ οὗ 


ω 
ἐπογομαζόμενοι αὐϑεντικοὶ" σὺν τούτοις καὶ 
τὰ instizo?v. gzcov". 

Deinde manu Bessarionis: Leonis novel- 
lae τόπος να (del.79) aí v&xgal τοῦ ἰουστινια- 
voU xal ἄλλων βασιλέων" κτῆμα βησσαρέωνος 
καρδηνάλεως νιχαίας τοῦ τῶν σαβίνων: 0- 
cus δ1 (del. 79) Authentice liber b. Car. ni- 
ceni Epi Sabine. 

f. 1* inscriptio magnae eruei inelusa: 
λέοντος iv χριστῶ τῶ ἀϑανάτω ττάντων Ba- 


serat, non commemoravi nisi cà quae per se com- 
mendarentur. 

1) Descripserunt Zanetti - Bongiovanni 103 Mo- 
relli bibl. manuscr. I 103 Bluhme apud Bienerum 
6178s. Zachariae ed. nov. I p. VIIss. Specimen 
dant Wattenbach-von Velsen tab. L. Utile puto 
codicem accuratissime describere. * t 

2) Recentior quam συνάτωρ ἥαλένος is qui 
diplomati anni 1130 subscripsit (Trinchiera syllab. 
graec. membr. 141 — Montfaucon palaeogr. 401), 
nisi e codice vetustiore haec transscripta sunt. De 
Nicolao Doxapatri cf. Zachariae Sitzungsb. d. Berl. 
Ak. 1887, 1159 58, Krueger Gesch. d. Quellen u. Litt. 
367 8. 





ΙΧ 


PRAEFATIO 





σιλεῖ εὐσεβοῦς βασιλέως δωμαίων ai τῶν vó- 
μων ἐπανορϑωτιχαὶ ἀναχαϑάρσεις. Deinde: 
προοιπειίοπ (sie). — Sequuntur Leonis novel- 
lae 113, quarum ultima desinit f. 627 in μὴ 
παραιτουμένης àzocracsoc.!) 

f. 627—67" μελέτη περὶ ψιλῶν συμφώ- 
voy. Incipit: εἰ μὲν διε ἔριν τινὰ, desinit: 
ἵνα xal ἡμεῖς αὐτῶν ἀχουσώμεϑα ut in edi- 
tione Leunclavii Ius Graeco- Rom. II 202. 
Sequitur subscriptio ad Leonis novellas per- 
tinens: τέλος τῶν διορϑωτιχῶν τῶν νόμων 
ἀναχαϑάρσεων. Post spatium septem linea- 
rum incipit 

f. 67" index novus: διάταξις ζήνωνος 
βασιλέως περὶ χαινοτομιῶν. περὶ τοῦ μὴ 
ἐπιλέγεσθαι xrí. et ceterarum novellarum 
rubrieae; numeros saepe omisit librarius 
supplevitque manus recens. Sequitur index 
edictorum, qui desinit f. 727: εγ΄ νόμος περὶ 
τῶν ἀλεξανδρέων καὶ τῶν αἰγυπτιαχῶν ἐπαρ- 
χιῶν. Sequitur ἀρχὴ vov ἰουστένου γεαρῶν 
(α΄ ---εἼ, deinde ἀρχὴ τῶν τιβερίου (a/(—5), 
tum α΄ (eorr. ex £L) ϑεῖος τύπος περὶ ἔτει- 
βολῆς" B' περὶ στρατιωτῶν. γ΄ περὶ στρα- 
τιωτῶν. περὶ παρασποριτῶν. ε΄ ὅτι 
ταῖς ἀρχαῖς ἀλλ οὐ τοῖς ἄρχουσιν ἀντιγρά- 
φει ó βασιλεύς. Haec excipit ἀρχὴ τῶν 
ὑπταρχιχῶν τύπων, index formarum eparchi- 
earum quem edidit Zachariae avéxó. 258 ss. 
Desinit f. 73": λϑ' τύπος λέοντος rov ἐνδο- 
Sorarov. Post lineam vacuam sequitur 

a ἴδιχτον μαυριχίου vtBegíov* προτεϑὲν 
τοῖς κωνσταντινουπολέταις τεαραχελευόμενον 
ἀναιρεῖσϑαι τὰς μιτατοριχὰς οἰχήσεις. 

β΄ μαυριχίου περὶ λιϑοβολούντων. 

f. 14: α΄: ϑέσπισμα ἤγουν νομοϑεσία 
εἰρήνης μεγάλου βασιλέως δωμαίων καὶ αὐ- 
τοχράτορος περὶ τοῦ μὴ ὀμνύειν τινὰ πταραγό- 
μενον eic μαρτυρίαν καὶ ἀμφ. (corr. δεαφ.)χεφ. 

: ὃ αὐτὸς βασιλεὺς περὶ τῶν ἀϑεμί- 

TOC συγαπτομένων ἀπὸ τρίτου γάμου xal 

ἐπέχεινα καὶ περὶ τῶν συναπτομένων ἀττὸ 

τρίτου γάμου xai ἐπέκεινα (sic) καὶ περὶ 

τῶν συναπτομένων ταῖς οἰχείαις δουλείαις. 

αὑτῇ προγενεστέρα ἐστι εἰρήνης τῆς βα- 
σιλίσσης. 

α΄: νομοϑεσία λέοντος xai κωνσταντίνου 
μεγάλων βασιλέων δωμαίων καὶ αὐτοχρατό- 
ρων περὶ τῶν τὰ ἴδια τέχνα δεχομένων ἐχ 
τοῦ ἁγίου xol σωτηριώδους βαπτίσματος xai 
ἀμφοτέρων (sie) χκεφαλαέων. 

Hune indieem excipit ipsa δεάτάξις ζή- 
vovoc βασιλέως περὶ καινοτομιῶν; post 
hane f. 76" a m? seriptum est: ἀρχὴ σὺν eo 
τῶν νεαρῶν ἰουστινιανοῦ (ef. ad 1,1). Ex- 
hibentur primum eorporis 168 novellarum 
pe Iustiniani constitutiones praeter nov. 

- et edietum novellae VIII insertum; 
omissae sunt latinae (quarum nonnumquam 

.D Nov. LXVI deesse verum non est: numeri 


i sunt a manu recentiore, saepe desunt. Hanc 
quoque codicis partem contulit Schoell. 





summae e Theod. adscriptae sunt, nov. XI 
rubriea ex Ath.) quaeque Iustini Tiberii 
praefeetorum sunt) Hune ordinem non ἃ 
librario demum institutum, sed ex archetypo 
translatum esse demonstratur scholiis loco 
novellarum omissarum adscriptis: xei αὐτὴ 
ovy εὑρέϑη et sim. Ubi tamen extat αὕτη 
ovx ἐγράφη ὧδε et sim., fortasse librarius 
ordinem mutavit. Post scholion p. 749 edi- 
tum legitur f. 3917: τέλος σὺν ϑεῶ τῶν ve- 
«QUY τοῦ Ἰουστινιανοῦ: — τοῦ αὐτοῦ ἀρχὴ 
τῶν ιδίχτων. Sequuntur tredecim edicta us- 
que ad f. 410". Post vaeuam dimidiam pa- 
ginam legitur: τέλος τῶν νεαρῶν tovortniani: 
— ἀρχὴ τῶν νεαρῶν lovgrívov. Sunt nov. 
CXLVIIL CXL. Iustini III. nov. CXLIX. 
CXLIV Tiber. I (praescribitur τεβερίου περὶ 
τῶν ϑείων οἴχων) cuius in ultimis verbis roz- 
οὔτό TL γενέσϑαι συγχωροῦμεν codex desinit 
f.415" ceteris quae indice enumerantur omissis. 

Praeterea haec videntur memorabilia. 
Archetypus litteris minusculis exaratus fuit 
laeunisque (49, 29. 502, 25. 691, 3. 737, 12. 
743, 20. 22. 782, 19) foliisque mutatis defor- 
matus. Librarius cum alia scholia adscripsit 
quorum graviora enotavit Schoell, plura Za- 
ehariae, tum interdum ἕως ὧδε hucusque 
novellarum verba in Basilica translata esse 
signifieans. Ubicunque recentior manus ἕως 
ὧδε vel ἄρξου adnotavit, eum deprehendere 
videmur, qui codicem descripsit, forsitan eum 
qui Palatinum 387 saeculo sexto decimo ex- 
aravit. Litterae intervallis diversis a manu 
recenti margini appositae (prima est Γ f. 88", 
extrema T f. 372") quid sibi velint nescio.?) 

Codicem contulit Sehoell; ubi alia lege- 
rat Zachariae, plerumque denuo loeos du- 
bios inspieiendos curavit. Lectiones dili- 


1) Mentione dignum est Psellum (Heimbach cv. 
—— codicem babuisse a quo aberant ΟΧΙ, CLXI? 
2) Textus historiam me enarraturum esse ne- 
gavi; sed tamen nonnulla ad verum de codice M 
iudicium ferendum utilia congessi Corpus igitur 
168 novellarum non semper textum praebet genui- 
num; in lationibus enim vetustioribus (663, 12. 
668, 2) tor addidit suas (170, 22—24. 387, 32. 
459, 20. 460, 4—10. 594, 4); ibi potissimum, ubi prae- 
ter ς alia quoque diversae recensionis exempla prae- 
sto sunt, verba pristina in MLB n depravata 
esse oscimus: velut in nov. CXX Czlul, in 
CXXIH SeIul, in Ce(A) verum praebere 
solent contra MLB. Sed aliis quoque multis locis 
huius recensionis corruptelas detegimus (MLB: 6, 19. 
14, 21. 2171, 9. 226, t. 415, 12. 531, 24. 540, s. 629, s. 
639, 32. 665, 23. 684, 7 et ubi B deficit ML: 125, 15. 
139, 26. 147, 34. 224, 5. 250, 30. 263, 24. 265, 36. 
501, 1. 504, 14. 592, 11. 699, 25. 715, 19. 131, 14. 
131,24) cf. etiam 695, 3. Sicubi Basilica verum ex- 
hibent contra ML (145,35. 168, 10. 181, 10. 192, 24. 
210,20. 331, 19. 495, 19. 585, 23. 587, 15) aut codice 
corporis puriore usa sunt aut ex alia collectione 
interpolata (cf. 181, 10. 455, 32. 487, 1. 589, t7. 600, 1s. 
602, 16. 607, 15. 665, 23); idque in universa hac quae- 
stione tenendum est, alterius recensionis codices ex 
altera correctos esse. Ceterum de Basilicis pessime 
editis persaepe nil certi statui potest; ad certius 

B 


PRAEFATIO 





genter enotatae sunt praeter levissima illa, 
quibus frustra onerare solent apparatum, 
vitia prosodiea, » paragogieum, o ex ὦ, ἢ 
ex & ἃ prima manu correcta quaeque his 
similia sunt. 

Codice Marciano longe inferior est Lau- 
rentianus (olim bibl. S. Marei Florentinae) 
plut LXXX 4 chartaceus in fol. foliorum 
194, et in fine et in initio mutilus.) Seriptus 
est saeeulo quarto decimo duetibus inaequa- 
libus a duobus librariis, quorum alter ἃ 
f. 144* — οὕτω μέντοιγε p. 560, 10 orsus est. 
Praecedit index, sed amisso folio primo in- 
cipit f. 1* a verbis παρὰ ἰδιώτου γενομένην 
(nov. LII p. 297, 9), des. f. 2* ρξη περὶ &nt- 
βολῶν; manus recens adiecit τέλος vov zí- 
»axoc. f. 8: incipiunt novellae, desinunt 
f. 194" in verbis ἀπταγορείοντες βουλευταῖς 
τε xai nov. CLXIII c. 2 p. 750,18. Archetypum 
in eomplures tomos divisum fuisse colligi 
videtur ex inseriptione nov. XXXIX: ἐκ τῶν 
γεαρῶν βιβλίον β΄. Manus altera recens 
multas intrusit coniecturas plerumque e ς 
haustas, tertia etiam recentior atramenti nigro 
colore conspieua rarissime apparet. 

Omissae sunt in hoc libro praeter no- 
vellas latinas eae quoque, quae in Basilicis 
antiquitus defuerunt (cf. p. IV), interdum 
tamen (nov. LXXIV. LXXVI ete.) rubriea 
et inscriptione relieta. Quarum novellarum 
partes tantum Basiliea receperunt, eas totas 
praebere solet L; sed nonnumquam eadem 
quae B omisit (ef. nov. I p. 7, 33 XVIII 
p. 130, 34 LVII. LXVI ete.) eodemque modo 
quo B diversas novellas contaminavit (nov. 
VI e. 8. XCI e. 2. CXVII c. 10. CXXIII. 
CX XVII p. 554, 30), verba tradita seeundum 
B immutavit (p. 9, t7. 17, 22. 70, 26. 149, 25. 
168, 6. 173, 19. 207, 16. 393, 23. 512, 11, 552, 5. 
997,23, 568,:9. 685,4. 688,5) atque etiam 








iudicium venimus de codice M. Hic enim quam- 
quam saepissime solus pristinam lectionem conser- 
vavit (7, 21? 22,11. 25, 7. 45, 28, 72, 32. 74, 21? 
127, 3—6? 215,17. 220,27. 281,3? 313,7. 330,27. 
334, 19—22. 352,32. 368,8. 386,21. 424, 9. 494, 38), 
neque neglegentiis vacat (31, 38. 45, 2), 49, 9. 68, 9. 
125, t1. 655, 15) omissionibusque 'ob homoeoteleuton 
factis (6,39. 14,23. 143,11. 978,15. 621, 4. 606, 21) 
corruptelisque minoribus (220, 1. 443, 6. 497, 20. 
917, 19. 610, 12. 711, 23. 783, 28) neque interpola- 
tionibus levioribus (23, 31, 76, 32! 100, 9. 167, 28. 
181, 11. 207, 33. 608, 11, 670, 31. 693, 15. 717, 24) glos- 
sematisque in textum illatis (33, 24. 67, 31, 71, 41? 
75, 40. 50, 9. 102, 21. 142, 26 — 527, 20. 181, 19. 
311,1? 362, 33. 397, 21. 438, 3. 459, 9. 599, 3. 644, 25. 
654, 22. 680, 3e) neque gravioribus (459, 17. 26—29. 
493, 20. 499, 38, 696,21), quae máàgnam partem 
fluxerunt e Basilicis (72, 29? 151, 31? 153, 8? 
190, 1. 325, 8, 390, 16. 465, 22? 407, 4. 493, 32? 
605, 15—21. 606,11. 654,25. 655,6. 673,31? 697, 7 
nov. CXLV), paucae e Codice ipsisve novellis (422, 2. 
594, 6, 11). Vides igitur ne hunc quidem librum pro 
certo duce habendum esse; nimium ei interdum tri- 
buisse Schoellium persuasum habeo. 

1) Descripserunt Bandini III 174 Biener 557 ss. 
Zachariae I p. VI s. 





additamenta a novellis aliena ex B recepit 
(p. 291, 11). Latinarum loeo semper fere sum- 
mae Theodori positae sunt. Subseriptiones 
desunt omnes. 
Antequam extrema codicis L folia peri- 
erunt, id quod inter annos 1542 et 1544 
accidisse constat (Biener 568), totum li- 
brum describendum curavit (Politiani manum 
agnoscere sibi visus est Maier) Ludovieus 
Bologninus. Quod apographum nune est 
cod. Bonon. bibl. commun. B 4. 67. In hoe 
quae in L eum extremis foliis perierunt ex- 
tant p. 923 ss. Post nov. CLXVII p. 933 
varia extant ad ius pertinentia, p. 1015 
fragmentum regi ἐτειβολῶν, de quo οὗ ad 
p. 755,19. QCetera vacua sunt.!) 
Codicem .£L contulit Schoell, ad / usus 
est Maieri schedis Tubingensibus et Krue- 
geri collatione. 
Solius eommoditatis causa hie deseribo 
codicem Ambrosianum L 49 sup., qui ali- 
quot novellas continet eerte non ex eorpore 
168 novellarum haustas. Est membranaceus 
in 40 foll. 227; continet primum canones 
apostolorum et decreta conciliorum, deinde 
a f. 49 Nomoeanonem XIV titulorum Theo- 
dori commentario auctum. Haee saec. XI 
scripta sunt; inde a f. 184" scripsit manus 
saeculi duodeeimi. Inscriptio est: νεαραὶ 
ἰουστινιανοῦ βασιλέως περὶ τῶν ϑείων xal 
ἱερῶν ἐχχλησιαστιχῶν κανόνων. 
τίτλος α΄ οὗτος ἐστὶν οὕτως" αὐτοχράτωρ 
xré. Est nov. CXXXI c. 1—4 p. 656, 12, 
sequuntur f. 184*—188* excerpta Athana- 
siana nov. CXXIII, f. 188'—190* πον. 
CXXXI e. 5 usque ad finem. F. 1907— 
195' nov. VI tota, quam excipit eiusdem 
novellae epitome Athanasiana. Capitum 
numeri continuantur. 

vírÀog δεύτερος f. 1957—1977: nov. III. 

titulus tertius: f. 1977—197" nov. XVI eui 
adiungitur epitome Athanasiana nov. LVI, 
f. 197—198" nov. LXXXVI. 

τίτλος δ΄: f. 198*— f. 201: nov. V, f. 201'— 
204: nov. CXXXIII, f. 204—204" nov. 
LXXIX. Capitum numeri continuantur. 

τέτλος & f. 204*—209": nov. VII. f. 210. 211 
diversi argumenti capita a manu recen- 
tiore inserta. 

τίτλος ς΄ f. 2197—212": nov. XIX. 

vívAoc ζ΄ f.212*—215': nov. II. 

τίτλος ὄγδοος f. 215'—9216*: nov. XII. 

τίτλος ἔνατος f. 2160'—220": nov. CXV. 

titulus decimus f. 221'—224* nov. I inde ἃ 
τὸν ἔμτιροσϑεν p. 3, 40 (folium unum pe- 
risse videtur). 

τίτλος ἑνδέκατος f. 2247—224": nov. XXXII. 

τίτλος ιβ΄ f. 224—226" epitomae ex 

τίτλος wy τιερὶ ἐχχλησιαστιχῶνν Athanasii 
διαφόρων κεφαλαίων titulis I. II 


1) Cf. Heimbach Zeitschr. f. gesch. Rechtsw. 
VIII 317 ss. 


A 


Pompe 
' 
| 


rj 


ΡΥ MN NS m eO LP TES 
i , | 


» 


MN 


ὌΧ C NBN 
"un 


XI 


PRAEFATIO 





τίτλος ιδ΄ ἔ, 227. (huius folii dimidia tan- 
tum pars superest): in fine extat τῶν iov- 
δαίων αὐτοχράτωρ ἰουστινιαγὸς 1. e. ex- 

ordium nov. XLV? Cf. Ath. III. 

Manus prior et posterior aequales esse 
videntur; eapita et numeris huius codicis 
propriis et spatio distinguuntur; argumenta 

ripta plerumque perierunt margine ab- 
seiso. Maiorem partem contulit Krueger, 
minorem Schoell. Insignis est codex eo 
quod et antiqua servat quae redactor cor- 
poris. 168 novellarum depravavit (63, 35. 
679, 22) ideoque cum c congruere solet (6, 19. 
9, 4, 10, 20. 14, 23. 22, 14! 28, 21. 35, 31. 37, 24. 
43, 11. 44, 2. 60, 3. 63,31! 97,32. 99, 1. 
421, 12. 18. 537,24. 543,4. 544,26. 656, 1. 
675, 18) et summa licentia immutat verba 
tradita et ex aliarum recensionum codicibus 
eorrectus est (95, 25. 673, 8).!) 

Editae sunt.novellae graecae primum ab 
Haloandro (Norimbergae 1531), qui solo 
nisus est Bolognini apographo?); edidit igi- 
tur 122 tantum novellarum integrum textum 
graeeum, correxit nonnulla, plura temere 
eorrupit: quid tandem praestiterit, sine accu- 
rata codicis / notitia statui nequit (cf. Heim- 
bach Ztscehr. f. gesch. Rechtsw.VIII 324 ss.). 
In editione Basileensi anni 1541 nonnulli 
loei ope codicis M ceorrecti esse videntur 
(Biener 354), viginti quinque locorum emen- 
dationes prolatae sunt in appendice, quae 
in Parisina anni 1542 in textum illatae sunt. 
Quae in Marciano insunt, primus edidit Hen- 
rieus Serimger Seotus Augustae Vindelicorum 
anno 1556 sive ipso usus Marciano sive — 
id quod post dissertationem Heimbachii l. e. 
. 930ss. multo verisimilius — apographo eius, 
eodice Palatino 387, diligenter facto, quan- 
tum quidem nune licet iudieare. Correxit 
pauca eaque fere levia modo versione vul- 
gata modo editione Haloandrina modo suo 
usus iudicio. Post hos viros nonnulla emen- 
davit Agylaeus in versione novellarum la- 
tina (Basileae 1561) partim tacite partim 
brevissimis notis adseriptis. Haloandrinam 
et Serimgerianam contaminavit Contius in 
editione Lugdunensi anni 1571, quam vul- 
gatae fundamento fuisse iure dieas. Parum 
enim sive ad emendationem sive ad recen- 
sionem contulerunt posteri: quaedam eor- 
rexit Hombergk in versione latina (Marburgi 
1717, desunt edicta), plura Spangenberg 
(Gottingae 1797), qui etiam Viglii Zwiehemi 


1) In aliis quoque codicibus novellae extant dis- 
persae: Vatic. gr. 2075 (Heimbach Basil. VI 174) 
sub rubrica ἐουστινιανοῦ «' septemdecim habet ca- 
pita argumenti incerti, deinde nov. V; Vatic. 2019 
saec. XIII post epitomen canonum septem novellas. 
In Ashburnhamensi 99 (Stangl Philol. 45, 211) nihil 
inesse T ox. ad ius pertineat ad Schoellium rettu- 
lerunt Kyssner et Karo. 

2) Omnes novellarum et Authentici editiones re- 
censet Biener 317 ss. 


hie illie adseripti sunt graeci. 





excerpta anno 1533 ex M facta habuit scho- 
liaque potissimum ex eis edidit. Beck in 
editionibus Lipsiensibus (1834 et 1837) ver- 
bis graecis nihil fere medelae attulit, paulo 
plus Osenbrüggen (Lipsiae 1840). 

Textum vulgatum tandem aliquando ever- 
tit Zachariae in editione apud Teubnerum 
anno 1881 publieata (appendicem adiecit 
anno 1584, legem de dioecesi Aegyptiaca 
denuo edidit 1891). Quam tanto viro di- 
gnam esse vix est quod dieas. Codicem M 
totum primus contulit, L et A interdum in- 
spexit, ceteros novellarum testes ad verba 
pristina reeuperanda adhibuit; nec tamen 
minus sagacitate iudiciique aeumine profecit 
quam diligenti horum subsidiorum usu. Quod 
ordinem quoque mutavit seeundum tempus 
constitutiones digerens (quae lustini sunt et 
Tiberii formasque eparchieas omisit)? id 
neque eommodum est et propter incertam 
multarum aetatem improbandum. 

Venio ad subsidia in edendo Authentieo 


. adhibita. 


Codiees igitur ex ingenti qui extat nu- 
mero (129 novit Heimbach) hos elegit Schoell. 

Vindob. lat. 2130 (iur. eiv. 19 cf. Heim- 
bach LXIII ss.) membr. in folio foliorum 233. 
Diligenter seriptus est saec. XIII vel XIV, 
eontinet autem haec: 

f. 1—50 Institutiones 

f. 51'—191* Authentieum (folii 191 quod 
superest et f. 192 vacua sunt) 

f. 193'—233 Codieis libros X —XII (Krue- 
gero est J). Hanc partem ea exaravit ma- 
nus, quae in Authentieo correxit (V?). 

Ordo novellarum, qui in plerisque codi- 
cibus mire turbatus est — non glossatas 
enim primo eiectas postea denuo receperunt 
idque saepe non pristino loco, sed appen- 
dicem adiecerunt constitutionum extravagan- 
tium?) — in hoe codice paene integer est: 
1—10. 12. 14—20. 22—103. 105. 104. 106 
—119. 133. 120—130. 132. — 11. 13. 21. 
66. 86. 134. Omissa est igitur 131, bis po- 
sitae 66 et S6. Et inseriptiones et sub- 
seriptiones adesse solent; numeris latinis 
Collationis 


1) De tribus(?) Meermannianis quos habuit Sp. 
(Biener 555 s. 512 85.) hoc unum indagavi. Cod. 
Meerm. 178 (— Phillipps. 1499: L Cohn Verz. d. 
Meermannhss. 39) habet f. 11" Nomocanonem L tit., 
f. 156* Coll S7 cap., f. 179" Coll. 25 cap., f. 2097 
Leonis novellas, f. 301: novellas 24 quae absunt ab 
Haloandrina, f. 3637 edicta Iustiniani Iustini Tiberii. 
Esse igitur videtur Meerm. ΠΙ. 

2) Illas edidit JGR III, has ἀνέχδ. 249 ss. 

3) Postquam Authenticum Irnerii aetate inven- 
tum est, e novellis 134 selegerunt 97 quas scholis 
explanaverunt; has in novem distribuerunt colla- 
tiones (conspectum dat Heimbach proll. DCCX ss.). 
Priorum curis usus Accursius anno 1220 suam con- 
scripsit glossam; glossatae eaedem sunt quae in 
collationibus leguntur, nisi quod 105 (numeri arabici 
sunt Authentici) est coll. VIII 6, sed glossa caret, 
40 glossam quidem habet, sed a collationibus abest. 

B* 


PRAEFATIO 


XII 





titulique nota plerumque adiecta est; glossae 
insunt Anteaecursianae fortasse a prima manu 
scriptae, Accursianae postea sed saec. XIV 
ut videtur additae, recentiores paucissimae. 
γα Manus altera eiusdem aetatis atramento nigro 
y:supplevit saepius quam emendavit; tertia 
multo recentior (forsitan duo sint) atramento 
pallido ex altero codice emendavit. Codi- 
cem ceteris omnibus antecellentem contulit 
Schoell. ; 

n Berolinensis (antea Rosnyanus 2394 olim 
Pithoeanus: krit. Jahrb. I 189 Heimbach 
LXXIII ss.) lat. in fol. 271 membr. foliorum 
162. Continet: 

f. 1—78 Authentieum saec. XIII seriptum. 
Primus quaternio exaratus est ab altera 
manu coaeva!), eadem in fine f. 98" adiecit 
nov. 52. 

ι £.79—86 tres particulas codicis 7' hue 
delatas. Prima complectitur nov. 8 inde a 
e. 13 aut aliquos tales (p. 76, 39), sequuntur 
9. 10 usque ad zeque impetra (p. 99, 12) 


altera (f. 52) nov. 72 pr. inde a turam esse. 


nostrae (p. 355, 24) et 73 usque ad s? uero 
alter (p. 351, 22); tertia (f. 83—86) nov. 33 
inde a toga dicimus (p. 497, 27). 37. 38. 39. 
40 usque ad quas liberi p. 246, 25. 44 a ver- 
bis lege confirmantem p. 271, 3. nov. 49. 

f. 857—162 tertii codicis partem, qua haec 

comprehenduntur: f. 87—91 appendix no- 

r vellarum 8860. XIV exarata has complectens 
constitutiones: 123 inde ab Aabet fidutiam 
(p. 712, 12). 124. 70. 66. 60. 65. 67. 21. — 
f. 91—110 Iuliani aliquot capita (cf. Haenel 
XVI. — f£. 111—154 Rogerii summa Codi- 
eis mutila. — f. 155—162 fragmentum opus- 
culi ad ius canonicum spectantis. 

De f. 1—78 haec adnotanda sunt. Ordo 
novellarum hie est: 1—10. 12. 14—20. 22. 
29. 394—306. 41. 45. 46—48. 50. 51. 53—59. 
61. 62, 68. 69, 71—86. 88—100. 102—104. 
106—115. 117. 119. 120. 126—130. 132. — 
11. 13. 21. 66. 86. 134. 52 (quam add. R?). 
Haud raro quae constitutiones omissae sint 
adnotavit seholiasta. Rubrieator pinxit lit- 
teras initiales, collationis numerum in mar- 
gine superiore laevo, tituli in dextro, in 
margine exteriore capitum inscriptiones, in 
contextu signum S ad denotandas paragra- 
phos. Manus altera saepe prioris vitia cor- 
rexit et n. 52 adiecit. — Contulit Schoell. 

7 — Monacensis lat. 3509 (iur. civ. 10, olim 
August. eiv. 9) membr. in folio foliorum 302 
saec. XIII (Heimbach LVIss.) Institutiones 
sequitur Authentieum f. 45—199, cuius pars 
principalis patet usque ad f. 173"; appen- 
dices adiectae sunt duae, altera f. 174—177 
a manu altera eiusdem fere aetatis, f. 178 
—199 fortasse ab eadem manu altera. La- 

1) Falso de alterius codicis particula loquitur 


Heimbach; f. $ errore insertum est inter 1 et 3, ut 
nunc numerantur, 





eunae insunt haud exiguae, quoniam non- 
nulla folia hine evulsa in R transierunt; 
f. 64* enim desinit in aut armatos p. 76, 39, 
f. 65" ine. a bit petita p. 93, 12; f. 101" des. 
in zeque ecclesiam mov. 69 e. 1 p. 344, 36, 
102* ine. a quibus modis nov. 74 p. 310, 1, 
desiderantur praeterea partes novellarum 
72. 13 (ef. supra); f. 197" des. nobili et an- 
tiqua nov. 39 c. 1 p. 497, 21, f. 198: inc. ἃ 
curialibus nov. 40 ὁ. 4 p. 250, 3». Unum igi- 
tur folium prorsus interiit. 

Ordo idem fere est qui in R: 1—10. 12. 
14—20. 22. 23. 34—30. 41. 45—48. 50. 51. 
53— 59. 61. 62. 68. 69 ete. (deest accurata 
descriptio). 

Foliis 174—177 continentur nov. 128. 52, 
f. 178—199 nov. 101 (manus recentissima ad- 
notavit: al libri non habent istam consti- 
tulionem de donationibus curialium mec se- 
quentes). 105 (extat bis). 116 (extat bis). 118. 
122—125. 131 (extat bis). 24—33. [37—39]. 
40. 42—44. [49]. 

Codicis 7' lectiones selectas primo ex 
Heimbachii notis excerpsit Sehoell, postea 
(a nov. LXXIX p. 388) ipse eum contulit 
haud minus diligenter quam V et R. 

Ex ceteris libris hi interdum adhibiti sunt: 

Orielensis Oxoniensis 22 (A II 7) 
membr. saec. XIII (Heimbaech XVH Coxe 7 
Krueger praef. Cod. VIII). Novellae 17 pau- 
earumque quae extant subscriptionum colla- 
tione a Kruegero confecta usus est Sehoell. 

Eseorialensis bibliothecae altae I S 9 
membr. saec. XIII (Heimbach LIID, ex quo 
inscriptiones et subscriptiones descripsit Dio- 
nysius Gonzalez. 

Bambergensis D IL 11 membr. in folio 
saec. XIV foliorum 217 (est Jaeckii 814 
4-824 - 888. Hune codicem eum sequenti 
confudit Heimbaeh LXIss.) Continet: 

f. 1—49" Iustiniani Institutiones 

f. 50'—160* Authentieum cum glossa Ac- 
cursiana seeundum solitum novem eollatio- 
num ordinem, praeterquam quod in nona 
ordo hie est: 1—939. 5. 6. 14. 15. 7—13. 4. 
In fine additur nov. 52 ut in A. Subseriptio- 
nes adduntur novellis hisce: 8. 53—59. 61. 
68. 71—77. 79—85. 88. 134. Primo ex 
Heimbachii apparatu varietatem excerpsit 
Sehoell, postea (inde a nov. 80 p. 390, 13) 
sua usus est collatione. Quae de prioribus 
falsa ex Heimbachio relata sunt, ea in sub- 
seriptionum indiee addendisque correximus. 

f. 161'—2167 Codieis libros X—XII eum 
glossa. In spatio vaeuo f. 1611 et 2175: in- 
dices et addenda scripsit manus recens. 

Bambergensis DI1 membr. in folio 
τὰ XIV pagg. 266 (Jaeck 826) continet 
aee: 

p. 2. 3 aetionum tabulam 

p. 5—164 Authenticum seeundum novem 
collationes, nisi quod deest IX 4. Novellae 


Bamb, 1 


Bamb, I1 


EN 


pw 


ΡΨ ΨΥ ΘΙ. YO E VS, 


Vind. 
. alter. 


δ 
* 


Fist. 


XIII 


PRAEFATIO 





non glossatae desunt omnes. Subseriptiones 
subieiuntur hisce: 1. 4—10. 12. 14— 20. 22. 
(23). 41. 45. 47. 48. 89. 90. 92. 93—95. 
Hie quoque inde a nov. 89 p. 445,5 sua 
collatione usus est Schoell. 

p.165—264 Codicis libros X—XII ab 
altera manu aequali scriptos. 

p. 265. 266 indices et tabulas. 

Ad subscriptiones potissimum seeundum 
Heimbachii plerumque apparatum variae 
lectiones ex his afferuntur libris: 

Vindob. lat. iur. civ. 4, olim Ambracensi, 
membr. saec. XIII (Heimbach LXIX). 

Vindob. Eugenii 157 membr. saee. XIV 
(Heimbach LXX). 

Claustro-Neoburgensi 62 membr. saec. 
XIII (Heimbaeh LXX). 

Parisino lat. 4429 membr. saec. XIII vel 
XIV (Heimbach XLIII) perpaucas exhibente 
subseriptiones. 

Pistoriensi bibl. capit. 103 (olim E 4. 2) 
membr. in folio foliorum 74 saec. XII ex- 
euntis. Exaratus est duabus columnis, glossa 
adest Anteaecursiana, eui plerumque supra- 
scripta est Aecursiana. Nov. 11. 13. 21. 66 
positae sunt inter 14 et 15, deest 40; extra- 
vagantes desunt 24. 31. 32. 37. 43. 44. 49. 
92. 60. 63—65. 70. 87. 118. 123. Sub- 
Seriptiones insunt ad 8 (p. 80, 10. 88, 41). 
121 (at ef. p. 772, 1). 123—125. 134, quas 
deseripsit Krueger. Nov. 121 diligentissime 
eontulit Lud. Chiappelli JCtus Pisanus inter- 
cedentibus Buonamicio et Pulleo professori- 
bus Pisanis. 

Monacensis 6359 (olim Frisingensis) saec. 
XIV a Sehoellio eollatus est ad nov. 116. 

Si qui praeterea allati sunt, loco idoneo 
quae opus sunt adnotata invenies. 

Editio princeps prodiit Romae 1476; et 
haec et sequentes quarum moles non digna 
est quae describatur*), paene solas habent 
glossatas. Magni momenti sunt editiones 
Contii, quarum prior prodiit Parisiis 1559 
(ab hae pendent Lugdunensis a. 1562 et 
sequentes), posterior Lugduni 1571. In illa 
igitur novem collationibus addidit decimam 
a se seilieet congestam 63 novellas com- 
pleetentem. Ex his unam tantum (11) ex 
Authentiei codicibus hausit, duas (37. 64) e 
Iuliani epitome, unam (43) ex Isidori eano- 
nibus; maximae partis (47 integrarum et 8 
summarum) non Authentiei, sed Haloandri 
versionem impressit, trium et unius summae 
suam; viginti quinque ex his in € nunquam 
fuerunt. Verba Authentiei expressit ex edi- 
tione Parisina anni 1511, cuius vitia repe- 
tivit; ipse contextum graeci exemplaris ope 
passim interpolavit. Posterior aliquanto prae- 
stat; in qua exhibuit novem collationum 
(sunt 96 constitutiones; nam 126 omissa est 


1) Cf. Biener 3225s. Heimbach DLXXXIX ss. 





eiusque loeum tenet versio Haloandrina) et 
nov. 11 versionem vulgatam; duodecim con- 
stitutionum (13. 21. 40. 52. 60. 101. 122. 
118. 131. 123—125) versionem ex Authen- 
tiei codicibus dedit, nov. 43 ex actis con- 
eiliorum, n. 138 ex appendice Iuliani, sex 
Iuliani epitomas, quadraginta ab aliis, octo 
a se translatas; ordinem autem secutus est 
eorporis 168 novellarum. Veri igitur Authen- 
tiei et formae et ordinis omnia deleta erant 
vestigia. Praeterea hie quoque ex Haloan- 
dri versione et graeco exemplari summa 
licentia textum interpolavit; qua de re plura 
disces ex Heimbachii prolegomenis DCIX ss. 
eiusque notis, cum in hae editione talia omnia 
afferre necessarium visum non sit.) 

Contii editionem repetiverunt recentiores; 
aliquid fruetus aecessit e Pithoei collatione 
(1573) et Iuliano (1576), in quibus edidit 
versionem veterem nov. 37—39. 67. Ordi- 
nem vulgatum primus mutavit Beck (Lipsiae 
1836 et 1837) restituto pristino, textui sue- 
currit novellis 49. 63—65. 67. 70 quas e 
V ediderant Savignuy et Biener insertis 
emendationibusque temptatis saepe felicibus. 
Beckium excepit Osenbrüggen (Lips. 1840 
ete), qui perspecta vulgatae pravitate pri- 
stinam textus formam recuperare studuit 
antiquis editionibus et inde a nov. 22 co- 
dice Hamburgensi inspectis: nec tamen 
multum profecit (cf. G. E. Heimbach krit. 


| Jahrb. II 792 ss.). 


Contianum igitur fere textum suscepit 
G. E. Heimbaeh, qui primus criticam 
editionem confecit (2 voll. Lips. 1846. 1851). 
Qui tantum laborem huie negotio impendit, 
ut summa laude dignus sit, quamvis multa 
non recte administraverit. Plane enim abo- 
lita Contianae auctoritate ex ingenti eo- 
dicum numero paucos eosque praestantes 
eleetos recensionis fundamentum esse voluit; 
quos quod non aeeurate contulit nullaque 
paene est pagina, in qua falsa non rettu- 
lerit, id illius aetatis homini magis condo- 
nandum est quam si qui nune talia peceant. 
In emendatione haud ita multum praestitit. 

Huius igitur editionis eonsilium est et 
novellarum graecarum et Authentici pristi- 
nam restituere formam. Ab utraque parte 
summae obstant diffieultates; illic saepe 
nescis utrum ipsius lustiniani an redactoris 
sylloges alieuius an interpolatoris recentioris 
verba reeuperes; hic plerumque diffieilli- 
mum est diiudicare, quid in exemplari graeco 
seriptum viderit, quid intellexerit qui vertit 
homo perquam stultus. lllie codicem Mar- 
eianum maxime secutus est Sehoell, hie 
eautissimum se praestitit atque etiam spe- 


1) Quibus usus sit codicibus, non constat nec 
multum interesset scire, nisi aliquot subscriptiones 
praeberent haud spernendas — si homini fides. 


PRAEFATIO XIV 





eiossimas conieeturas saepe in apparatu tan- 
tum eommemoravit. Codieum ceterorumque 
fontium lectiones adnotatae sunt diligenter 
praeter vitia levissima, coniecturae virorum 
doetorum eae tantum, quae aliqua proba- 
bilitate commendarentur. 

Versio latina plane renovata est, qua 
de parte optime meruit Krueger; indices 
adiecti sua ipsi utilitate commendantur, in 
addendis et indice de Bambergensium lectio- 


Vratislaviae d. 17 m. Nov. 1894. 





nibus aecuratius relatum esse quam in 
ipsius contextus notis supra dixi. Restat 
igitur ut gratias agam maximas et Schoelli 
et meo nomine omnibus quieunque de hac 
editione meruerunt, imprimis Paulo Krueger 
Theodoro Mommsen Eduardo Zachariae de 
Lingenthal elarissimae memoriae viro, prae- 
terea Franeiseo Skutseh amico, qui praeter 
Kruegerum et Mommsenum in plagulis cor- 
rigendis me adiuvit. 


Guilelmus Kroll. 


— dta aimi dilata UT ml 


-—PR 7... 








ADDENDA. 


2 in ποία: Anon. Bod. 212 est Eclogae V 1 

3,3 corrige ἐβουλήϑησαν 

4, 14 ἤτοι recte del. Zach(ariae) ad notam marginalem 
(quae exhibetur in eius editione I 21 n. 11) spec- 
lare dicens 

6,19 εἰδότα ópov ὡς coni. Zach. 


10 in nota: Athanas. 10,1 (pro 9,1). — adn. 6: nota 
quae est in M non ad ed. 11 referenda est 
(Zeitschr. d. Sav. St. VIII 244) 

11,7 in c: usum e fuerat] usumque (quidem ScAoe!l) 
fructum Zac. 


16,15 κἀκείνους) καὶ ἄλλοις Zach. servato κτήμασιν. 
— 24 in c: usus 

11,14 corr. δόντος 

20,35 ἐκκλησίας xai τούτων ἅπαντες Zach. 

21,2 in c invitationibus Aroll 

23,18 ἑαυτῶ») ταύτην Zach., αὐτὸ Schoell 

polen — ἡμῖν Zach. cf. 314,11. — 6 dn.] 


25,25 διαχϑέντα Zach. 

32, 9 πολεὰ coni. Schoell cl. 661, 3 (at cf. v. l. et 611, 25). 
— 29 τὸ τέτ. τῆς ἐξ ἀδ. αὐτοῦ περιουσίας Zach. 

34,19 μήτ᾿ αὖϑις Schoell recte A 28 

scu XVIL Zach. — adn. ad ς 16: bisiliario 


36,3 adn : ot γε Coll. 81 cap. 

41,29 ideo deesse nomen episcopi Alexandrini existi- 

mat Zach., quod sedes tum vacua fuerit (cl. 
chron. orient. p. 82 ed. Ven.) 

55 nota: vv. 1—28 in icem Nomoc. L tit. per- 
venerunt 6 Coll. 81 cap. 14 

57,33 πράττειν coni. Schoell 

60,7 τὸϊ τε Zach. DA d Zach. —* 

63,3 τὸ πρᾶγμα {τὸ . — 11 ὡς xov ἢ ὄντα 
καὶ 8 scribe (ἐπὲ) τῶν “ἧς — 30 
adn. ad ς: Mad. Bamb. (non Mod.) 

65,1 ἐπάρχων Schoell recte. — τε del. Zach. — 32 
xa9' αὑτόν Kroll 

11, 40 ἕως τῆς ἀρχῆς ἐφίσταται, δίκας τῆς κλοπῆς ὑπο- 
στησόμενος Zach. 3 

16,31 aut ἑκάστης aut ἀρχόντων cum B Zach. 

78 adn. ad ς- 11: kal. Madii (om. XIII) Bamb. 11, 


data kal. XIII ca bisilario Bamb. I 
- 80 adn. ad ς 10: dat. k. IIII madii capitulo bisiliano 


add. rubr. in Bamb. 11 datur 
const. uisiliario hẽ consul Pist. 
89,9 qui (primores) in Zach. — 1s felicissimum no- 
strum ... exercitum, ut reliqua curialis a. func- 
tionis Zach. — 33 ne ab eis praesumatur Zach. 
90,34 xai del. Zach. 
92 adn. 5: kal. (non k.) Bamb. II 
93 adn. ad « 31: Maii (non Mau) Bamb. II 
94,10 eisdem Zach. recte. — 22 eis] episcopis Zach. 
98,8 vs] τε Zach. — 16 εἰ xai] ἢ xai cum L ς Ha- 


o Zach. 
99 adn. ad ς 12: obtub', bilisario, consule indic. XIIII 
Bamb. II 
100,29 τῆς ἐπὶ] an ἐπὶ τῆς} cf. ς — 39 τὸν νόμον 


variis temptat Zach. Zeitschr. d. Sav. 
St. XIII 10 


kal. mal. p. 





104,19 τοῦ ante ἐπάρχου add. Zach. 

107,27 παρατρεπομένας Zach. 

108,35 verba ὅπως — 36 πολιτείαν vice fungi ver- 
borum 26 ὅπως — 21 διατυπώσεως pulat Zach. 
haud recte 

ner — quisque Zach. — adn. ad e 9: bilisiario 


amb. 

121 adn. 3 dele ς post ἀνιχνεῦσαι M. — adn. ad £ 9: 

& kal. mad. et »- He Bamb. 

134,2 ἀπογραφὴν Zach. — S ταύταις idem 

137,31 δὲ del. Zach. 

140 adn. ad « 26: dat. XV kal. ef e (non c.) bili- 
sario Bamb. 

144 adn. ad ς 21: dat. kl. aprilis cap. c. bilisario uic. 

c. Bamb. II 

155,305gq. ἐπιβουλευομένην ... αὑτὴν Zach. 

156 nota: ex B 28,3,2 post nov. CXV II c. 9 in L. — 
adn. 30: κρατήσει etiam L 

157 adn. 4 ix τοῦ τῆς L 

158, 25 a cum ς e" Kroll * 

167, 16 plus. ectum augmento carens et hic et 
idee M TT debebat Schoell 

186 adn. ad ς 31: de Bamb. 11 vere relatum est 

187,11 corr. τὰ pro τὸ 

188,2 ex] et Zach. — 38 subscr.: uiri clarissimi c. 

2 his: hesi Zach 

190,2s διότε — 35 φό arenthesin putat Zach. 
' Zeitschr. d. Sav. St. X.292 ξ 

194, p etiam 112,25 B? 60, 43, 4 (quo loco ꝙ corr. 

-) 


201,33 αὐτοῖς $c. ὑπηκόοις Zach. 

205,30 τῶν» del. Schoell 

206, t4 £vexev] ἔνοχον Kroll cl. 465,13 ep. Jacob. 2,10 
Usener d. heil. Theod. 114 

241,6 in praesenti necessariam tempore Zac. 

246,25 ἐξαίρειν M. 

241,3 νομοϑετουμένων M. 

249,12 τοῦτο (τὸ) τῶν Schoell cl. 435,1 

260,33 (xai) οὐκ εἶναι cl. & Zach. 

215,16 μετὰ] am κατὰ cf. ς 

211 adn. ad ς 12: consuli (uon consul) Bamb. — 
ad 14: habet etiam Bamb. I in fine coll. LX, in 
T adicitur post nov. CXXV1II (— Auth. 133). 

285,34 dat. kl. sep. τ. iust, a. c. bis. uic. con. anno 
secundo — 11 (cf. ad 381,31), d. k. sept. cp. 
iust. an. ΧΙ. bil. ann. II? T 

281,31 dat. X kl sept. cap. pc. bisilario uic. c. anno 
secundo Pamb. II d. X k. set. cp. c. bil. uir. 
cl cs. T . 

298,34 subscr. in T (ubi praescribitur rubricae nov. 
XLV — Auth. 52) f. 111: dat. kal. septembris 
constan. a iust. imperatore pp. an. XII. JE: 

305 adn. ad ς 39: X. habet Bamb., octub. idem 

308 adn. ad ς 16: imper. domino] iaap. doaano Zamb. 

310 adn. ad ς 21: XI] VII. decimo Pamb. — cons.] 
consul. idem i 

312 adn. ad c 11: nouemb. cp. impr. dnm. Bamb. 

329, 10 corr. A4 — adn. ad ς 1: CP. om. etiam Bamb. 
— dn.] dnn. idem 

339,22 deditae Zach. 


Li 


ADDENDA 


XVI 





344,14 corr. ἔτε καὶ ἑτέρου 

354,22 ταύτην τὴν ϑεραπείαν Zach. nunc. — 39 
subscr. habet Bamb. 1, qui cp. Ip. dnm. iusti- 
nianus e 

356,32 ἄλλοις Zach., idem ὥστε — 33 σῶν pertinere 
putat ad praefectum praetorio, cetera ad prae- 
sides provinciales. — 35 subscr. est in Bamb. 1 
qui om. non. Iun. CP. habetque dnno ef uic. 

359,1 admirabilibus ve admirandis fuit in c 

310 adn. ad ς 5: prid. nonas amb. — ss. (non con- 
sule) idem 

311,15 γένοιντο Zach. 

318 adn. 3: corr. nov. XLII (non XLIII). 

381 adn. ad ς 7: dat. quinto id. octub. Bamb. 

381 adn. ad ς 39: sept. (non sep.) Bamb. — Apione] 
consule aprone Bamb. 

388 Nov. LXXIX extat in A f. 204, cuius lectiones 
sunt hae: 5$q. αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς avyov- 
στος M. τῶ &. καὶ μακαριωτάτω aro. Kovocav- 
τινουπόλεως. — "| γνόντες ἐπὶ τῆς εὐδαίμονος 
ταύτης π. — 12 διασύρειν — τινας -- 18 δίκας - 
om. ἢ et ἢ πρὸς ἀσκητρίας — 14 πέμπουσε πρ. 
ξρυσίαν διδόντες αὐτοῖς ἔνδον γίνεσϑαε — 11 
ἴσως ἀνδράσι xai — 20 si] ἕνα si --- ἔχεε — 22 ἢ] 
καὶ — ἐνὶ τῶν ἐν — 23 om. πόλεως ἑκάστης éni- 
σκόπῳ — 21 δι᾽ καὶ δε — 32 ϑεοφιλῶν ut € 
— 359,1. om. τὰ περὶ τῆς — 2 δικαστῶν — om. 
αὐτὰς uf ς — ὃ om. τοὺς primum — 4 ϑείους]) 
ϑείους xai ὁσίους — οὕτως — οἰόμενοι ἔχειν — 
8 ὑπάρχων — 10 τοῦ τε ἐνδοξοτάτου ὑπάρχου — 
14 παντελῶς γενέσϑαι --- 17 τῆς εὐδαίμονος ταύ- 
της — 20 ἀναδέξη --- 21 προστάττουσαν — 22 
om. ϑεῖον — 23 τοῦ γράμματος τούτου --- 25 om. 
τὰς — 31 om. ὁ — 33 ποινὴν τὲ | λίτρων χρυ- 
σίου — ϑ4 δοϑησαμένας — 35 πράκτορας δέ γε 
om. oí — ὅλως προσαγαγεῖν τοιαύτην V. ὑπὸ τῶν 
— 31 κωλυόμενοι καϑ'. — 39 om. τὸ — 390,1 εἰς 
πάντας τούτου XQ. T. V. TOUS πρός τινας — 3 ἢ 
καὶ — ἔχοι] ἔχοντας πρᾶγμα δίκης οἱασοῦν — 
5 om. τῆς prius et alterum — 6 κρατεῖν κυρίως 
κατὰ 

430, 24 02] requiritur δὴ 

441,31 ἔχοιεν cl. 442,3. Zach. 





444,14 lacunam statuit Zach. haec fere supplens: 
οὐδὲ {παρὰ ἀδελφοῦ" ἔπειτα δὲ ὁ ἐκ γάμου συγ- 
κλητικοῦ πρὸς σκηνικὴν τεχϑεὶς ov νόϑος, à 
γνήσιος ἔσται καὶ οὐδὲν ἕξει, 

469 adn. 15: τὰς πολλὰς DX 41,7,12—21 νόμος] Cod. 
5,14, 9 

483,3 an ᾧπερ 

494,15 aut hic ἀπαντήσειαν aut 11 ἀφίκοιτο Schoell. — 

495,10 ἐδιωτῶν] στρατεωτῶν Krueger 

507,20 de apari Zach. Zeitschr. d. Sav. St. Χ 294 

508,2: κατὰ δέκα χρυσοῦς del. et 29 χρυσίων scrib. 
Zach. ibid. X11I 33 s. 

510. Nov. CVII cap. III habet epit. 31, 1 (IGR 
VII 65) 

514,36 γενέσϑαι aut eiusmodi aliquid ante τοῦ add. 
Krueger 

563,19 corr. τῷ pro τῇ 

593,3 αὐτοῖς] αὐτοὺς Kroll 

609, 6 corr. βασάνων pro gute 

650. Nov. CXXX fuii in B 91,5 secundum ind. reg. 

666 adn. ad ς 4: huc pertinere videtur subscriptio 
quae in Pistor. et Éscor. praescribitur mov. 
CXXXIII (— Auth. 131): dat. (datur 456.) prid. 
quien Esc.) k. Nov. CP. (cap. Pist.) imp. (cpr. 

ist.) dn. (dni. ni. 456} Iustin (iust. libri) ΒΡ: 
Aug. (cog. /ibri) anno XVIIII. pc. (pac. Pist.) 
sili vc. anno III [a. 545]. 

693, 7 priore coniectura reiecta Zach. Zeitschr. V 11] 
233 proponit: πέπονθε περσεκουτίονα) ἡἠναγκάσϑη 
ἐπιδίδοσϑαι ; 

111,17 in c utilitate caret coni. Mommsen 

134,7 τὴν] uz Mommsen 

153,14 aliquid turbatum esse perspexit Mommsen; 
post εἶτα excidisse verbi causa ὃ ὠνησάμενος 
putat Kroll 

160, 13 verba τοῦ — ἔϑνους post φόρων l. 11 ponenda 
esse putat Mommsen 

163, , in M esse ᾿Ιουλιανῶσ et — *— E 
τανῷ o(vvnyógo eram contendit 
olim et — AA XV 369) 

164,29 verba τὴν — ἀλλὰ insiticia putat Mommsen 

181,29 καὶ primum del. Mommsen 


|. 182, 18 verba μηδὲ μετὰ ταῦτα suspecta habet Mommsen 





* 
a lids 








SIGNORUM EXPLICATIO. 


L In adnotatione eritiea ad Novellarum textum graeeum: 


M — codex Marcianus graec, 179 saec. XIII (praef. VIII). 
L — codex Laurentianus plut. LXXX 4 saec. XIV 
(praef. X). 

I2 EM L 49 sup. saec. XII (praef. X). 
ΒΒ. — codex pon 151 saec. XI et 152 saec. XIV 
B!'- codex Laur. pl LXXX 11 saec. XII 
B? — codex Parisinus 1357 saec. XV 
Bf — editio Fabrotiana 
B — Synopsis Basilicorum 

— scholia Basilicorum 

s Ξε versio latina quod vocatur Authenticum. 

vulg. — vulgata editionum lectio. 


Ath. — Athanasii epitome (praef. VII). 

Cod. — Codex Iustinianus. 

Coll. X X V cap. (C) — Collectio XXV capitulorum (praef. 
VII). 


Coll. LX XXVII cap. (S) — Colleetio LXXXVII eapi- 
tulorum (praef. VIII). 





Coll. const. eccl. — Collectio constitutionum ecclesiasti- 
carum (praef. VII). 

Dig. — Digesta Iustiniani. 

Epan. — Epanagoge legis (praef. V). 

Inst. — Institutiones Iustiniani. 

Iul. — Iuliani epitome latina Novellarum (praef. VI). 
Iul? — codex Berolinensis 269 saec. VIII —IX 
Iul? — codex Paris. 4568 saec. VIII—IX 
Iul" — eodex Vindobon. 2160 saec. X —XI 
Iul9 — codex Vercellensis saec. X 

Nomoc. XIV tit. — Nomoeanon XIV titulorum (praef. 

VII). 
Nomoc.? — eiusdem Bestae commentario aucti cod. 
Dublin. Trin. Coll. 494 saec. XII 
Nomoc.^ — eiusdem Nomocanonis aucti cod. Monac, 
122 saec. XII 

Nomoc. L tit. — Nomocanon L — T (praef. VIII). 

Proch. —'0 πρόχε vóuos (praef. 

Theod. — —— Novellarum (praef. III). 


IH. In adnotatione eritiea ad versionem latinam quod voeatur Authentieum: 


R — codex Berolin. 271 saec. XIII (praef. XII). 
τ — folia alterius libri codici R adnexa. 
V-— eodex Vindob. lat. iur. οἷν. 19 saec. XIII — XIV 
(praef. XI). 
T — codex Monac. lat. 3509 saec. XIII (praef. XII). 
t — eiusdem particulae in eodicem Z illatae. 
Bamb. I. II. — codices Bambergenses D IL 11 et DI 1 
saec. XIV (praef. XII). 
Escorial. — codex Escorialensis I S 9 saec. XIII. 
O — codex Orielensis Oxoniensis 22 (A II 7) saec. XIII. 


25 ]itterulis ad codicum notas adpositis distinguitur 
librarii seriptura primaria (e. g. M?) et secundaria 


(245). 

123 numeris ad codicum notas adpositis distinguitur 
librarii manus (e. g. L!) a correctoris correctorumve 
mutationibus (L?, L3). Ubi prima manus sola nota- 
tur, correctorem in codice reposuisse quod in contextu 
nostro editum est, ubi correctio sola, primam manum 
cum editis consentire significatur 

pr. et corr. distinguit priorem lectionem et correctam, 
si quando de auctore correctionis non satis constat. 

s.v. — scriptura vel notula in codice supra versum ad- 
scripta. 








Ambrac. — codex Ambracensis Vindob. lat. iur. οἷν. 4 
saec. 

Neob. — codex Claustro-Neoburgensis 62 saec. XIII. 

Paris. — codex Paris. 4429 saec. XIII— XIV. 

Pist. — codex Pistoriensis 103 saec. XII. 

Vind. alter — codex Vindob. Eugenii 157 saec. XIV. 

dett. — deteriores, al. — alii codices. 

ed. pr. — editio princeps Authentici (Romae a. 1476). 

vulg. — vulgata lectio (praef. XIII). 

edd. — editiones Authentici vel aliquot vel pleraeque. 

Gr. — Graeca novellarum lectio. 


in mg. — scriptura vel notula in codice in margine ad- 
scripta. 

v. l. — varia lectio. 

m. rec. — manus recens. 

add(it) om(ittit) del(et) suppl(et) coll(ocat) ser(ibit) corr(i- 
git) not(at) citat) coniecit) leg(endum) scrib(endum) 
vid(etur) litura) ras(ura) er corr(ectione) in spat(io) 
vac(uo) rubr(ica) inser(iptio) subser(iptio) 

[] eancellis quae inclusa sunt delenda esse indicatur. 

() uneis quae inelusa sunt, praeter codicum fidem ad- 
dita esse indicatur. . 

stellula * praefixa id quod in eontextu editur ex Schoellii 
emendatione repositum esse significatur. 








L3 * " oye 










"Ἢ Jis owes iniusto xe" m — sen — X ls — 
— ἊΣ E : ? TE aei ur p m 
— Εἰ ifa yy — $ x3 Ὁ ἐς 






ΠΩΣ 





E T «y tui T ot ἐξ un 
ποτε PVT t AE — τε νει 
gt AO Ne ——— $5565 os 


aj ἃ ms 


Ὡς ΣΡ ΑΝΝΑ 55 P eset £d ὡς κατ 
















ε-. 1 * fis ET » Y — 
Wa chu edP Eu T uo; X We ; 
» onn ἀγα τ χοῦ ὁ uu πεῖ στον τ Ὁ 





ἐν Ύ VUE foU AE er acc PUPA 
EVE Áo ad — 


"ea TL 
Wo Jo 1: aeui anu adt: velare ce. t 
3 k te met Vr LE d CP Sin 2th 
rif de dug Xin ΒΕ va wnige-ses ST. * 
| i TUE s dee | 
pen "nro mis τ ΟΝ αι MW 
PE γε γῆν" NAM γος τα, ἢ αν ont ; 
— — t * au ei iiu 




































Es I va ἔτ Α ὶ 
CAR superio ΘΕ ΕΣ 3s55a ἐν ἀκα Ἢ: 
B ! £3: ads. qx. APO —— wb: Ae. s 
ATA “ἢ Tue A uda xiu um vu 
ma — debery: aub xe ee deat 



























: abun Hia 6 y i fq TE 
LhEÓ » een bees UA wb adii we. ^ Nr E Iu * 
ἄδρν ξαν οεν υλω αὶ ps JP 
spia I πεν αν doble dA sig: eife Sas M ju 
sib t ss Lone 







Y 4c Je εἰμὴ ῷ gm 


Bnrpmae αἱ auo «s agb γὰΐ LU RM d 
: E — 
Ys ji — oy — 
—— y mh WIS que 
* PT Déw aus. Modesiir- poire (adore is 
WRONG enfin dosi Gio : (og Dae. He 
per (δυο ^ 4n cha. ἴων qeoAS — 
——— Aj ain te βου Ca eren ^s Y px 
ἐμ» θυ κα Gun geniis: salrg^ ἢ πα £T 
— τὲ, idv AMbiact ἡ Ὁ 
ΕΥ̓ ΤῊΝ ἘΠῊΝ dne 
bus m € aj fep ii atdazsq.* AX iflatg ἢ 
ἽΝ Ἢ e fa een i^ fríodscdepr ——— é 






































IUSTINIANI NOVELLAE 


RECOGNOVIT 


RUDOLFUS SCHOELL 








τι AO 


NOTARUM EXPLICATIO. 


I In adnotatione critiea ad Novellarum textum 
Graecum notis usus sum hisce: 

M — codex bibliotheeae Marcianae Venetus gr.179 
(olim Bessarionis cardinalis) membr. fol. saec. XIII, 
qui post Leonis novellas integrum corpus 168 novella- 
rum lustiniani cum appendice edictorum eiusdem et 
novellarum Iustini atque Tiberii continet (cf. Biener 
Geschichte der Novellen Iustinians p. 114 sq. 551 sq.). 
Quae omnia ex eo codice exscripta edidit Henricus 
Serimger Seotus Augustae Vindel. a. 1558. Contuli 
ipse. 

Bs μὰς bibliothecae Laurentianae Florentinus 
plut. LX X X. 4 chart. fol. saec. XIV (ef. Biener 1. c. 
p. 557 sq.) in quo extat corpus 168 novellarum non 
integrum illud, sed ad Basilicorum normam redactum 
passimque interpolatum et cireumcisum. Libri nunc 
in fine mutili (deficit in nov. 163 cap. 2) antequam 
iacturam passus est, exemplum paravit Ludovieus B o- 
logninus, quod hodie servatur in bibliotheca Domi- 
nicana Bononiensi: Bolognini exemplum expressit Gre- 
gorius Haloander novellarum graecarum princeps 
editor (Norembergae a. 1531). Contuli ipse. 

A — codex bibliothecae Ambrosianae Mediolanensis 
L 49 superioris ordinis, membr. 4?, ubi Nomocanoni 
aucto XIV titulorum saec. XI exarato adiunctus est de- 
lectus Novellarum ad ius canonicum potissimum perti- 
nentium saec. XII perseriptus: iVeagai ἰουστινιανοῦ 
βασιλέως περὶ τῶν ϑείων καὶ ἱερῶν ἐκκλησιαστικῶν 
κανόνων. Novellae per ordinem titulorum minimum 
quattuordecim (nam extrema codicis folia perierunt) 
dispositae insunt hae: 134,1—4. 131, 5sq. 6. 3. 16. 
86. 5. 133. 19. 7. 19. 2. 12. 115. 1. 32. 83; aliarum 
nonnullarum summae inseruntur ex Athanasii epitome 
pow Ceterum etiam in integris novellis transcri- 

ndis saepius epitomatorem egit librarius. Contulit 
librum ex parte in usum meum P. Krueger, partem 
ipse excussi. 

B — Basilica ad editionem Car. Guil. Ern. Heimbachii 
(Lips. 1833—1870) et supplementum Zachariaei (ib. 
1846). 

BB* — Basilieorum codices bibl. Coislinianae Parisini 151 
(saec. XI) libros I—IX continens et 152 (saec. XIV) 
libros XI— XIV continens (cf. Heimbachii prolego- 
mena p. 159. 166). 

JB! — Basilieorum codex bibl. Laurentianae Florentinus 
pl. LXXX. 11 saec. XII, libros XXVIII. XXIX con- 
tinens (ef. Heimbach 1. c. p. 168). 

(ΒΡ — Basilicorum codex Parisinus 1357, libros XLVI 
—LII continens (cf. Heimbaeh 1. e. p. 172). 

Bí — Basilicorum editio Fabrotiana (Paris. 1641—47). 

B* — Synopsis Basilicorum (Zachariae Ius Graeco- 
Romanum V). 

BX — scholia Basilicorum. 

€ — versio latina vulgata quod vocatur Authentieum, 
quae ex Graeeo exemplari antiquissimo Novellarum 


maiore eum fide quam peritia expressa lectionis Grae- 
cae traditae vel testimonia praestat vel supplementa. 
vulg. — vulgata editionum lectio. 


Ath. — Athanasii Seholastiei Emiseni epitome Novella- 
rum (Gust. Ern. Heimbach 74véxora 1). 

Cod. — Codex Iustiniani. 

Coll. LXXXVIII cap. — lohannis Seholastici collectio 
LXXXVII capitulorum (Heimbaeh 24v£xOoco 11: add. 
Pitra luris ecclesiastici Graecorum historia et monu- 
menta Il 385 54.). 

Coll. const. eccl. — Collectio constitutionum ecclesiasti- 
earum tripartita (Voelli et Iustelli bibliotheca iuris 
eanoniei veteris II 1223 sq.; add. Pitra l. c. II 410 sq.). 

Dig. — Digesta Iustiniani. 

Epan. — Epanagoge legis Basilii e£ Leonis et Alexandri 
(Zachariae collectio librorum iuris Graeco- Romani 
ineditorum Lips. 1852). 

Epan. aucta — Epanagoge aucta (Zachariae Ius Graeco- 
Romanum IV). 

Inst. — Institutiones lustiniani. 

Iul— Iuliani epitome latina Novellarum Iustiniani (ed. 
Haenel Lips. 1873). 

Iul^ — Iuliani cod. Berolinensis olim Rosnyanus lat. 
fol. 269 saec. VIII— IX (cf. Haenel praef. IV), quem 
ipse examinavi. 

lulP — Iuliani cod. Parisinus 4568 saec. VIII — IX 
(cf. Haenel praef. II). 

Iul" — Iuliani cod. Vindobonensis 2160 saec. X— XI 
(cf. Haenel praef. VI). : 

Iul: — Iuliani cod. Vercellensis saec. X (cf. Haenel 
praef. VII). 

Nomoc. L tit. — Nomocanon L titulorum, Ioanni An- 
tiocheno immerito adscriptus, cum appendice capitum 
ecclesiasticorum (Voelli et Iustelli- bibliotheca iuris 
canon. vet. II 603 sq.; add. Pitra iur. eccl, hist. et mon. 
II 416 sq.). 

Nomoc. XIV tit. — Nomocanon XIV titulorum, qui Photii 
patriarchae nomine fertur (Pitra 1. 6. II p. 445 sq.). 
Nomoc.d — Nomocanonis XIV titulorum Theodori Bestae 

commentario aucti cod. Dublinensis Trin. Coll. 494 
saec. XII. Novellarum locos exscripsit Krueger. 

Nomoc." — eiusdem Nomocanonis aucti eod. Mona- 
censis 122 (cf. Pitra I 660 sq. II 441). 

(Cf. Krueger in Zeitschrift für Rechtsgeschichte IX 
185sqq. Zachariae von Lingenthal Die griechischen 
INomokanones Petropoli 1811). 

Proch. — Ὁ πρόχειρος νόμος. Imperatorum Basilii, Con- 
stantini et Leonis Prochiron (ed. Zachariae Heidel- 
bergae 1835). 

Proch. auctum —  Prochiron auctum (Zachariae Ius 
Graeco-Romanum VI). 

ἹῬυπαί — AE ona ..... (ed. Zachariae Heidelb. 1836). 

Theod. — "Theodori Seholastici Hermopolitani brevia- 
rium Novellarum (Zachariae νέκδοτα Lips. 1843). 


NOTARUM EXPLICATIO. 


II. In adnotatione critica ad versionem latinam vul- 
gatam quod vocatur Authenticum motis usus 
sum hisce: 

R — codex bibliothecae regiae Berolinensis, olim 
Rosnyanus ex libris P. Pithoei, lat. fol. 271 membr. 
saec. XIII (cf. Heimbach prolegg. Auth. LXXIII). 
Contuli ipse. 

r — particulae librorum mss. Authentiei duorum co- 
dieci “1 adnexae. 

V — codex bibliothecae caesariensis Vindobonensis 
lat. iur. civ. 19 membr. fol. saec. XIII— XIV (ef. 
Heimbach 1. e. LXIII). Contuli ipse. 

T — codex bibliotheeae Monacensis lat. iur. civ. 10 
saec. XIII (cf. Heimbach 1. c. LVI). Lectionem huius 
eodieis ex apparatu Heimbachii ubi e re videbatur 
enotavi, constanter repetere nolui. 

t — eiusdem codicis folia aliquot in Berolinensem R 
singulari fato illata. : 

O — codex Orielensis bibliothecae Oxoniensis A II 7 
saec. XIIL. Novellam 17 eum eo libro contulit Krue- 
ger, idem paucas quae extant subscriptiones enotavit. 

Escorial. — codex KEscorialensis bibliothecae altae I S. 9 
saec. XIII, unde inscriptiones et subseriptiones in suum 
usum exseriptas mihi commodavit Krueger. 

απιδ. 1. 11 — codices bibliothecae Bambergensis D I. 1 
et D IL 11 saec. XIV, e quibus inseriptiones et sub- 
scriptiones exscripsit Heimbachius. 

Ambrac. — codex Ambracensis Vindobonensis lat. iur. 

civ. 4 saec. XIII. 

Neoburg. — codex Claustro-Neoburgensis 62 saec. XIII. 
Paris. — codex Parisinus 4429 saec. XIII —XIV. 
Pistor. — codex bibl. capit. Pistoriensis E 4.2 saec. XII. 
Vind. aliter — codex Vindobonensis ms. Eugenii 157 

saec. XIV. 

Horum quinque librorum scripturas si quas citavi 


repetii ex farragine editionis Authentiei a Gust. Ern. 
Heimbachio curatae (Lips. 1846—1851). 
dett. — deteriores, al. — alii codices. 
ed. pr. — editio prineeps Authentici (Romae a. 1476). 
vulg. — vulgata lectio editionum cuius fere auctor est 
Contius (Paris. 1559. 1571 eto.) 
edd. — editiones Authentiei vel aliquot vel pleraeque. 
Gr. — Graeca novellarum lectio. 


α ὃ Jitterulis ad codicum notas adpositis distinguitur li- 
brarii scriptura primaria (e. g. M") et secundaria (M^). 

123 mumeris ad codicum notas adpositis distinguitur 
librarii manus (e. g. L!) a eorrectoris correctorumve 
mutationibus (L?, L3). Ubi prima manus sola nota- 
tur, correctorem in eodice reposuisse quod in contextu 
nostro editum est, ubi eorreetio sola, librarium codi- 
cis cum editis consentire significatur. 

pr. et corr. distinguit priorem lectionem et correctam, 
si quando de auctore correctionis non satis constat. 

s.v. — Scriptura vel notula in codiee supra versum 
adscripta. 

in mg. — seriptura vel notula in codice in margine 
adscripta. 

v.l. — varia lectio codicum vel unius codicis a tradita 
scriptura discrepans. 

m.rec. — manus recens. 

add (it) om(ittit) del(et) suppl(et) coll(ocat) scr(ibit) corr(i- 
git) not(ar) cit(at) conz(ecit) leg(endum) scrib (endum) 
vid (etur) lit(ura) ras(ura) ex corr(ectione) in spat (io) 
vac(uo) rubr(ica) inscer(iptio) subscr (iptio) 

[] eancellis quae inclusa sunt delenda esse indieatur. 

() uncis quae inclusa sunt, praeter codicum fidem ad- 
dita esse indicatur. 

Stellula * praefixa id quod in contextu editur ex mea 
emendatione repositum esse significavi. 


R. Sehoell. 


pt 


Jb ud νὰν. Sm 





[. 
r 





ΡΟ —— 


T 





"SP ΒΕ. 


E! 


ΠΕΡῚ TON KAHPONOM9N ΚΑΙ 
TOY $AAKIAIOY. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐν- 


δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς Eo praetoriev τὸ β', 
* € , 5 


ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 


(IIgooíuiov.) Ἐνησχολημένοις ἡμῖν περὶ τὰς ἅπά- 
σης τῆς πολιτείας φροντίδας, καὶ μεκρὸν οὐδὲν aigov- 
μένοις iv, ἀλλ᾿ ὅπως ἂν Πέρσαε μὲν ἤρεμοῖεν, 
Βανδίλοι δὲ σὺν Μαυρουσίοις ὑπακούοιεν, —— 


δὲ τὴν παλαιὰν ἀπολαβόντες ἔχοιεν ἐλευϑερίαν, Τξάνοι 10 


τε νῦν πρῶτον ὑπὸ τὴν Ῥωμαίων γενόμενοι πολι- 
τείαν ἐν ὑπηκόοις τελοῖεν (τοῦτο ὕπερ οὔπω καὶ νῦν 
πλὴν émi τῆς ἡμετέρας — δέδωκε Ῥωμαίοις ὃ 
ϑεός), ἐπιρρέουσε καὶ ἰδεωτικαὶ (Uses παρὰ τῶν 
μὲν δίδομεν τὸν προςήκοντα τύπον. ὁπόσα δὲ συχνῆ 
μὲν ἀπολαύεε τῆς κατὰ μέρος βοηϑείας, δυνατὰ δὲ 
ἐστιν ἐγγραφέντα νόμῳ κοινὴν ἅπασι δοῦναι τὴν ἐφ᾽ 
οἷς χρήζουσεν ὠφέλειαν. ταῦτα χρῆναι νομίζομεν καὶ 
νομοθετῆσαι καὶ 7 ὑσεηκό 

βοηϑοῦντα, καὶ μὴ τῆς ἀεὶ κελεύσεως τῆς ἐκ τῶν Baci- 
1 λέων δεόμενα. ᾿Δεὶ τοίνυν ἡμᾶς ἐνοχλοῦσιν οἱ μὲν 
ὑπὲρ πρεσβείων καταλελειμμένων οὐ μὴν διδομένων 
προξιόντες, οἱ δὲ ἐλευϑεριῶν, οἱ δὲ ἑτέρου τινός, ὅπ 


I Coll. 1 tit. 1. 


KR DE HEREDIBUS ET 
FALCIDIA. 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. II. 


(Praefatio.) Occupatis nobis circa totius reipu- 
blicae curas, et parvum nihil eligentibus cogitare, sed 
quatenus Persae quidem quiescant, Vandali vero cum 
Mauris oboediant, Carchedonii autem antiquam reci- 
pee habeant libertatem, et Tzani nunc primum sub 

manorum facti republica inter subiectos habean- 
tur, quod nondum hactenus nisi sub nostro imperio 
dedit Romanis deus, incurrunt etiam propriae solli- 
citudines à nostris subiectis semper nuntiatae, qua- 


ἡμετέρων ὑπηκόων ἀεὶ περοξαγγελλύμεναι, ὧν ἑκάστῃ 15 rum singulis quidem damus competentem formam. 


Quaecumque vero frequenti quidem potiuntur per par- 
tes auxilio, possibilia tamen sunt scripta lege (ut) 
communem omnibus praestent, in quibus opus ha- 
bent, utilitatem, haec oportere putamus et lege san- 


οὔναι τοῖς ὑπηκόοις αὐτόϑεν 20 cire et tradere subiectis per se iuvantia et non semper 


1l iussione Imperatorum egentia. Semper igitur no- 
bis importuni sunt ali quidem pro legatis relictis, 
non tamen praebitis adeuntes, alii vero pro liber- 
tatibus, alii ob aliud quoddam, quod transmittentes 


οἱ μὲν παραδόντες τοὺς κλήρους δοϑῆναί τισιν ἢ γενέ- 25 quidem hereditates dari quibusdam aut fieri con- 


σϑαι διετάξαντο, οἱ δὲ ἀγνωμόνως xai τῶν πραγμά- 
τῶν ἐφίενται καὶ ταῦτα λαμβάνουσι, καὶ τὸ κελευσϑὲν 
οὐ πληροῦσε" καίτοιγε καὶ τοῖς πάλαι νομοϑέταις si- 

Ὁ προρήκειν τὰς τῶν τελευτώντων διατυπώσεις, 


stituerunt, indevote autem et res adeunt et eas 
percipiunt, et quod est iussum non faciunt, cum 
utique etiam a veteribus legislatoribus dictum sit 
competere deficientium dispositiones, quaecumque 


ὅσαι μὴ μάχονται νόμοις, πᾶσι πληροῦσϑαε τρόποις. 30 non repugnant legibus, omnibus modis impleri. Sed 


AM ἐπειδὴ τοὺς οὕτω γεγραμμένους νόμους ἤδη κατὰ 
τὸ πλεῖστον ἀμεληϑέντας εὕρομεν, ἀνακτήσασϑαί τε 


quoniam ita positas leges iam plerumque neglectas 
invenimus, reparare eas iudicavimus oportere et tam 


Nov. I (— Coll. I tit. 1: gloss. Graece ertat in ML, inde a medio capite 1 in A, cap. 1—4 in B 41, 4, 1, 


prooem. in BI. — Epit. Theod. |, Afhanas. 9, 1. Iulian. const. I. 





I 
DE HEREDIBUS ET LEGE FALCIDIA. 


Imp. lustinianus A. lohanni, gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Occupatis nobis universae reipublicae curis, nec parvi quid animo agitantibus, sed 

o Persae quiescant, Vandali cum Mauris oboediant, Carthaginienses tinam libertatem recupera- 

tam obtineant, Tzanique nunc primum Romanorum reipublicae subiecti inter subditos habeantur (id quod 
nondum hactenus nisi sub nostro imperio dedit Romanis deus), affluunt etiam privatae curae a subditis 
nostris semper delatae, quarum suam cuique convenientem formam damus. Quaecumque vero frequenti 
simgulatim auxilio fruuntur, lege autem perscripta communem omnibus ubi opus est utilitatem praebere 
possunt, ea lege sancienda subditisque tradenda putavimus, per se auxilio futura nec perpetua imperato- 
1 rum iussione indigentia. ^ Semper igitur negotium τῶν facessunt alii propter con relicta nec 
tamen praestita nos adeuntes, alii propter libertates, alii propter aliud quid, quod qui hereditates reliquerunt 
dari quibusdam aut fieri iusserunt: ei vero. quibus obtingunt. improbe et appetunt. bona et accipiunt nec 


; tametsi a veteribus etiam a p otf od dictum sit defunctorum dispositiones, si quae 


iussa exequuntur 
legibus non repugnant, omnibus modis esse imp 


as. Sed quoniam ieges ita conscriptas iam magna ex 





^ € 


σὺν ϑεῷ τῶν Νεαρῶν ᾿ἸΙουστινιανοῦ —: αἱ 
τῶν εὐσεβῶν (ἤγουν βασιλικῶν s. v.) νόμων ἐπανορ- 
ϑώσεις. Νεαρὰ πρώτη ΜῈ}  Περὲ τῶν κληρονόμων 
καὶ τοῦ φαλκιδίου L (in quo rubricam praecedit in- 
scriptio v. 3—5) B. Athan. p. CVI Indez reginae c] περὲ 
τοῦ φαλκιδίου M περὶ κληρονομιῶν xai περὶ Φαζλκι- 
δίου Theod. ἢ 4 εώας L ἢ ρταετοτίων (s. v. πραετορίων») 
M πραιτωρίων L| ὃ πατρικίων M | 6 ἁπάσας τὰς 
(τῆς L*) L| 7 οὐδὲν] οὐ μὴν L | 10 τηανοι M! | 
23 ὑπὲρ ληγάτων πρεσβείων L | 2A οὗπερ (ουπερ L!) 
L| 31 νόμους om. 
ui. 





1 In nomine domini nostri (nostri om. V) Iesu Christi 
praescr. RTV | 2 Faleidia] constitutio prima Re add. V, 
constitutio prima et si heres legata solvere noluerit 
add. R rubr. | 3 I (sic) adg. lohi pp scd RA, inser. 
om. V| 7 parum RTV | S sq. quiescunt εἰ obediunt 
RTV | uaiandali V! | 9 *Carchedonii] et archedonii 
(areedonii V) RTV | autem RV, del V?, om. vulg. 
10 *et Tzani] quanisi (q de/. R?) RT quam V! qui V? 
11 habentur V? | 14 nuntiare V! ] 17 ut om. RTV 
18 praestant 7, praestare coni. Heimbach | 24 quiddam 
V? ruig. | 32 1udieamus V 

1 


9 DE HEREDIBUS 





Nov. I pr. 1 


αὐτοὺς ἡγησάμεϑα δεῖν xal τοῖς τε περιοῦσι δοῦναι 
τὴν ἐξ αὐτῶν ἀσφάλειαν καὶ τοῖς τετελευτηκόσι τὴν 
9 ἐντεῦϑεν ἀποτῖσαι τιμήν. Πρῶτον μὲν οὖν ἐκεῖνο 
σκεπτέον, ὅτι δὴ τῶν διατιϑεμένων τοῖς μὲν ἀνάγκην 
ἐπιτίϑησιν ὃ νόμος ἀπονέμειν τινὰ μοῖραν στροβώστοις 
τισίν, ὡς δὴ τοῦτο κατ᾽ αὐτὴν τὴν φύσιν ὀφειλομένοις, 
ὁποῖον δή τι παισὶ καὶ ἐγγόνοις, καὶ πατράσι καὶ 
μητράσιν, ἔσϑ᾽ ὅτε καὶ ἀδελφοῖς, καὶ εἴ Ti τοιοῦτο 
πρόρωπον ἢ ἐν τοῖς ἐξ ἡμῶν ἢ ἐν τοῖς ἐξ ὧν ἐσμὲν 


viventibus praebere ex eis cautelam quam morienti- 
2 bus hinc exhibere honorem. Primum itaque illud 
est cogitandum, quia testantibus aliis quidem neces- 
sitatem imponit lex distribuere quandam partem per- 
5 sonis quibusdam, tanquam hoc secundum ipsam natu- 
ram eis debeatur, quale est filis et nepotibus, et 
atribus atque matribus, interdum vero etiam fratri- 
bos, et si quam huiusmodi personam aut in his, quae 
ex nobis sunt, aut ex quibus sumus, enumeraverunt 


ἠρίϑμησαν oí νόμοι, τοῖς δὲ οὐδεμία καϑέστηκεν 10 Ieges, aliis autem nulla consistit necessitas partem 


ἀνά μοῖραν διδόναι τινὶ τῆς ἑαυτῶν περιουσίας, 
ς ^ L 

ἀλλ΄ αὐτεξουσιός ἐστιν ἡ φιλοτιμία, πρὸς οὖς ἂν ὃ δια- 

τιϑέμενος βούλοιτο φερομένη. 


dare quamlibet propriae substantiae, sed sua. ossa 
eis largitur ad quoscumque testator volue profe- 


renda. 


CAPUT I. 


(A) Τούτων οὖν ἡμῶν προδιωρισμένων, ϑεσπίζομεν 


His igitur a nobis praeordinatis sancimus, eos, 


τοὺς παρά τινων γεγραμμένους κληρονόμους ἢ καὶ e eo ab aliquibus scripti sunt heredes, aut meruerunt 


τυχόντας fideicommissov, τῶν καϑ' ὁμάδα, τυχὸν ῆ 
κατ εἶδος, ἢ καὶ πρεσβείων, ἀνάγκην ἔχειν, ἄπτερ av o 
διαϑέμενος καὶ τιμήσας αὐτοὺς διατάξειεν, ἐκ παντὸς 
τρόπου πληροῦν, εἰ τὸ προςταχϑὲν νόμιμον εἴη, ἢ εἰ 


deicommissa, per universitatem forsan aut per spe- 
ciem, aut legatum, necessitatem habere, quaecumque 
testator et honorans eos disposuerit, ex omni modo 
complere, si quod praecipitur legitimum sit, aut si 


μή τις αὐτὸ νόμος, δὲ καὶ μὴ γένοιτο παρὰ τοῦ τι- 20 non illud aliqua lex, vel si non fiat ab eo qui hono- 


μηϑέντος, ἀλλ΄ ovv κύριον εἶναε ῥητῶς ἀποφαΐένει. 
1. Εἰ δέ τις μὴ πληρῶν τὸ διατεταγμένον, ἀλλ᾽ ἁρμό- 
σαντος τῷ τετιμημένῳ τοῦ καταλειφϑέντος ἐκ ψήφου 
δικαστικῆς ὑπομνησϑεὶς ἐνιαυτὸν ὅλον ἑἕλκύσοι μὴ 


ratus est, tamen ratum esse expresse iam demonstret. 
1 Si quis autem non implens quod dispositum est, 
sed dum competat ei qui honoratus est, quod relic- 
tum est, et ex decreto iudicis admonitus annum to- 


πράττων τοῦτο ὅπερ προξετάχϑη, si μέν τις ἐκείνων 25 tum. protraxerit, non agens hoc quod praeceptum 


εἴη τῶν ἀναγκαστικῶς ἐκ τοῦ νόμου τε λαμβανόντων, 
εἰς πλεῖον δ ἢ x«9' ὅσον ὃ νόμος αὐτῷ δίδοσθαι 
βούλεται γέγραπται κληρονόμος, τοσοῦτον λαμβάνειν 
μόνον, ὅπόσον ὃ νόμος αὐτῷ δίδοσθαι κατὰ τὴν τε- 
τάρτην τῶν ἐξ ἀδιαϑέτου μοῖραν συγχωρεῖ, τὸ δὲ 
ἄλλο σύμπαν ἀφαιρεῖσϑαι, καὶ εἰ μὲν καὶ ἕτεροί τινες 
γεγραμμένοε τυγχάνουσι- κληρονόμοε, προξφαύξειν ἐκεί- 
νοι κατὰ τὸ μέρος τῆς ἐνστάσεως, ὅπερ ἑκάστῳ πτρος- 
νενέμηται. Εἰ δὲ μηδεὶς ἄλλος εἴη κληρονόμος, ἢ 
τύχοιεν μὲν γεγραμμένοι τινές, μὴ προξίοιεν δὲ τῷ 
κλήρῳ, τηνικαῦτα τὸ ἀφαιρούμενον προῤτιϑέσϑω τοῖς 
ἄλλοις πράγμασιν, καὶ ἄδεια —— καὶ ληγατα- 
Qéoi καὶ φιδεϊκομμισσαρίοις καὶ οἰκέταις ἐλευϑερίᾳ 
τιμηϑεῖσε προξιέναι καὶ τοῦτο οἰκειοῦσϑαι, ἐφ᾽ ᾧ πᾶσι 


30 stato 


est, si quidem aliquis 4llorum fuerit, qui necessarie 
ex lege percipiunt, in plus autem, quam quod lex 


ei dari vult, scriptus est heres, tantum accipiat solum, . 


quantum lex ei dari secundum quartam aut ab inte- 
artem concedit, aliud vero totum auferri. Et 
si quidem etiam alii Yos scripti sunt heredes, ad- 
crescere illis secundum partem institutionis, quae 
unicuique distributa est; si vero nullus alter sit heres, 
aut sint quidem scripti quidam, non autem adeant 


35 hereditatem, tunc quod aufertur adiciatur aliis rebus, 


et licentia praebeatur et legatariis et fideicommis- 
sariis et servis libertate honoratis adire et hoc ad- 
quirere, ita ut omnibus modis quod — tum est 
impleatur: cautione videlicet prius ab eis facta, se- 


τρόποις τὸ προςτεταγμένον πληρῶσαι" ἀσφαλείας δη- 40 


* 2 - , 
λαδὴ πρότερον mag αὐτῶν γινομένης, καϑάπερ ἂν ὃ 


cap. I summaria habent Ῥοπαί 24,38 et Anonymus Bodleianus ap. Zachariae ᾿Ανέκδοτα p. 212. 





parte neglectas invenimus, eas instaurandas existimavimus, et tam superstitibus securitatem ex: illis prae- 


2 standam quam defunctis honorem inde persolvendum. 


Primum gitur. illud considerandum est, aliis 


testatoribus legem necessitatem* imponere partem. aliquam personis quibusdam tribuendi utpote quod ipso 


iure naturae eis debeatur, velut liberis et nepotibus , 


atribus et matribus, interdum etiam fratribus, et 


si quam eiusmodi personam vel inter eos qui ea nobis sunt, vel ex quibus nos sumus, leges numera- 
verunt; aliis vero nullam incumbere necessitatem partem aliquam bonorum suorum cuiquam relinquendi, 
sed suo arbitrio stare liberalitatem ad quemcumque voluerit testator conferendam. 


His igitur a nobis ante dispositis sancimus τὶς, 


ui heredes a quibusdam scripti sunt vel fidei- 


commissa, universalia puta aut singularum rerum, vel etiam — acceperunt, necessitatem incumbere 
0 


cumque testator vel qui eos honoravit praeceperit omni mo 
sit, aut nisi lez: aliqua, etiamsi non fiat ab eo, qui honoratus est, tamen id ratum: esse expresse 

& si quis non impleat quod praeceptum est, sed, cum competat quod relictum est honorato, 
sententia iudiciali admonitus integrum annum trazerit non agens id qu 


1 Quod si 


numero sit, qui necessario ez lege aliquid capiunt, 


implendi, si quod iniunctum est legitimum 
clarat. 


imperatum est, si quidem ex eorum 
in plus autem quam quantum lez ei dari vult, heres 


scriptus sit, tantum capiat solum, quantum lez pro quarta parte ab intestato ipsi dari permittit, reliquum 


vero omne ei auferatur, et si alii quoque heredes scripti sunt, illis pro 


buta est accrescat. 


arte institutionis quae cuique tri- 


Sin nullus alius heres sit, aut si scripti quidem sint aliqui, hereditatem vero non adeant, 


func quod aufertur reliquis bonis adiciatur, et venia detur legatariis et fideicommissariis et servis libertate 
honoratis adeundi et ea vindicandi, ita tamen, ut omnibus modis quod praeceptum est impleant; cautione 





1 αὐτὸ L| 7 ἐκγόνοις L | πατράσι] παισὶ Μ' ſ 
8 FoU" ὅτε M] καὶ ἔσϑ᾽ ὅτε LBY| 11 τινὶ M] τινὰ 
ΤῈΣ ς ἢ 12 αὐτεξουσίως L | 16 fidicomisson (ἤτοι 
ἀποκαταστάσεων s. v. M*) M ἀποκαταστάσεως D ἢ 
17 7 πρεσβείων (xai ληγάτων s. v. L') LB. ς ἢ ὅπερ L 
125 scel αὐτοῦ s. αὐτῶν 7} || si] ἐστὶ s. v. L* || 

| ἀποφαΐνοι Haloander | 23 ἐκ ψήφου] et ex de- 
ereto ς | 24 ἑλκοίσει (ἑκοίσει L*) L | 29 τρίτην L'B (cf. 
BX q)|31 καὶ ἊΣ μὲν om. L| 31 ἄδεια παρεχέσϑω 
Haloander ς, ἄδειαν παρεχέτω MLB | καὶ om. L || 


38 fldicomissario: (s. v. ἤγουν τὴν ἀποκατάστασιν 
λαμβάνουσιν) M. φειδικομισαρίοις L| 41 αὐτοῦ Μὰ 
1 morienti | 3 recogitandum V | 12 eis in /itura R 
ei V || an sed suae potestatis est largitas ? (sim. Contius) || 
15 merunt 4} 18 ex] del. R?, ea V? | 20 qui] q« V? 
| 23 qui] quod Vt | 24 et ex (ex A!) RT] etiam ex 
V al. | 26 eorum VT! | 27 quam om. V | 28 scriptum 
R* | tantum & solum aeeipiat R ! 29 dari] uult add. 








R | aut del. vulg. | 33 descributa R ! 35 quod om. V" ἢ 
36 et legatariis] quidem legatariis 





"————————— Hemp" 





COWRPRPSPXAD my 


hdi xdi m 


m ox) 


ET FALCIDIA 


Nov. I 1 





τῶν πραγμάτων καὶ τῶν προτώπων ἐπιδέχοιτο τρό- 


πος, ὅτε τὰ πράγματα λαβόντες πράξουσιν ἐπ᾿ αὐτοῖς, 
ἅπερ ὀρϑῶς γουλήϑησαν οἱ διαϑέμενοι. ἢ εἴπερ 
μηδεὶς τῶν μνήμης ἐν τῇ διαϑήκῃ τυχόντων βουληϑείη 
ἵν, τουτέστι Nee ἦ ληγατάριος ἢ 
φιδεϊκομμισσάριος ἢ οἰκέτης ἐρίᾳ τετιμημένος, 
καῦτα ἐπὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐξ ἀδιαϑέτου, ove ὁ 


cundum quod narum vel rerum receperit modus 
quia res accipientes agunt in eis, quae recte volue- 
runt testatores. Si vero nullus horum, de quibus 
testamento memoria facta est, voluerit adire, hoc 


5est coheres aut legatarius aut fideicommissarius aut 


servus libertate honoratus, tunc ad alios, quos lex 
ab intestato vocat post eum quidem, qui scriptus est, 


τον oen PPP NT 


UA IRECSDUPPERITY T ONERE, 


vóuos καλεῖ μετὰ τὸν γεγραμμένον μέν, τῇ νομίμῳ δὲ 
, V λεισϑέντα μοίρᾳ, qéoead as 1 
τὰ πράγματα, καὶ αὐτοὺς ὁ διδόντας ἀσφάλειαν, 10 complent, quae testamento continentur. 
ὅτε πληροῦσι τὰ τῇ διαϑήκῃ περιεχόμενα. Lraxtov 

δὲ οὐδὲν οὐδὲ συγκεχυμένον οὐδ. yx τούτων γίνεσθαι 


βουλόμεθα, ἀλλ 0 πρῶτος κατὰ τάξιν καλούμενος eum, qui iam exclusus est a lege nostra, ita vocetur 
μετὰ τὸν ἤδη cad μένον oe TOU vóuov vov prior, deinde qui post illum est, (et) ita de cetero, 
x«Ó' ἡμᾶς, οὗτος καλείσϑω πρότερος, εἶτα 0 uer ἐκεῖ- 15 donec ultimus relictus locum faciat etiam alicui ex- 


χώραν ποιήσῃ xci τῶν ἔξωϑέν τινι, βουλομένῳ xai —— à m: dam — si TUIS pools. 


καὶ μάλιστα 


τετιμημένους τὴν τοιαύτην ἔρχεσϑαι 7t σίαν. οὕτω 
ς δίδοσθαι —— ἐλευϑερίᾳ —— 
τετιμημένοις καὶ προΞιέναε καὶ ἐλευϑέρους ἀσφαλῶς  legatariorum vel fideicommissariorum universita- 
εἶναι xai τὰ πράγματα λαμβάνειν καὶ πληροῦν và wc- tem ant er speciem maiori aut in legato hono- 
λευσϑέντα μετὰ τῆς ἔμπροσϑεν εἰρημένης ἀσφαλείας. 35 ratus, omnes aequalem habuerint fortunam, tunc 
Ei δὲ μηδεὶς εἴη τῶν ληγαταρίων ἢ φιδεϊκομμισσαρίων — praeponi quidem etiam sic per universitatem fidei- 
τῶν ὁμάδα ἢ xai κατ᾽ εἶδος μείζονε μοίρᾳ ἢ commissarios propter dictam dudum rationem, aut 
πρεσβείῳ τετιμημένος, ἀλλὰ πάντες ἴσην ἐπέχοιεν τύ eum, qui ex eis voluerit implere quod praeceptum 
^, τηνικαῦτα προκρένεσϑαι μὲν καὶ οὕτως τοὺς καϑ est; —— autem legatarios vel fideicommissarios, 
ὁμάδα φιδεϊκομμισσαρίους διὰ τὸν ἔμπροσϑεν ἡμῖν 40 quicumque nihil alterutros in hoc, quod relictum est, 
εἰρημένον λόγον, ἢ τὸν ἐξ αὐτῶν βουλόμενον πληρῶσαε — an unt, etiam omnes, si voluerint, vocari, aut 
τὸ προςτεταγμένον, τοὺς δὲ λοιποὺς ληγαταρίους ἢ φι- 
δεϊχομμισσαρίους, ὅσοι μηδὲν ἀλλήλων ἐν τῷ καταλε- 
λειμμένῳ προέχουσι, καὶ πάντας, εἰ βούλοιντο, καλεῖ- 





scilicet prius ab iis praestanda prouti rerum vel personarum ratio admittat se rebus acceptis inde executuros 


quae recte testatores voluerunt. Quodsi nemo eorum, quorum in testamento facta est mentio, adire velit, 
id est coheres vel legatarius vel fideicommissarius vel servus libertate honoratus, tunc ad reliquos ab 
intestato, quos lex vocat post scriptum quidem heredem, sed intra legitimam tantum portionem per hanc 
legem coactum, bona deferantur, et ipsos similiter praestituros cautionem se ea, quae testamento continen- 
tur, ΕΣ esse. Nihil vero inordinati neque confusi ne in his quidem fieri volumus, sed qui primus 
ex: ordine vocatur post eum, qui iam nostra lege circumscriptus est, is prior vocetur, —— post eum 
est, et sic d. s, donec ultimus deficiens locum faciat etiam extraneorum alicui, qui et adire et relicta 
implere velit; post quos etiam fiscum, si quidem voluerit, ponimus. Etenim et in legatariis et fideicom- 
missariis talem ordinem esse volumus, ut priori detur fideicommissario universali, vel si plures sint, maiorem 
partem habenti licentia adeundi, quia et instar heredis est, idque mazime apud nos, qui soli Trebelliano SCto 
in alibus fideicommissis locum dederimus, ambagibus —— odio habitis et losis. Si vero aut 
nullus sit fideicommisso universali honoratus aut nolit quod imperatum est facere, 605, qui maioribus 
legatis specialibus sive fideicommissis honorati sunt, eiusmodi facultas veniat; itaque etiam servis liber- 
tate honoratis opportunitas detur et adeundi et liberíate secure fruendi et bona accipiendi et imperata 
implendi cum praedicta cautione. Sin autem nemo legatariorum aut fideicommissariorum, universalium 
aut particularium, maiore portione vel legato honoratus sit, sed omnes aequali sint condicione , tunc qui- 
dem utique B eid antur ; issarüi universales, ob ea quae ante a nobis dicía sunt, vel qui- 
cumque ex uod praeceptum est implere vult. Reliqui vero legatarii vel fideicommissarii, quicum- 
que in eo, quod relictum est, nihil alter. alteri praestant, universi, si velint, vocentur, vel qui ex illis 





1 τῶν πραγμάτων xci τῶν προσώπων» personarum 
vel rerum ς | 2 πράττουσι» 1, ς | 3 ἢ εἴπερ] Si vero c | 
5 ἢ φιδεϊκομισσάριος. M) ἢ 0 τὴν ἀποκατάστασιν λαμβά- 
νῶν M*B, om. L| 10 διδόντας) διδόναι τὴν B | 14. ὑπὸ 
τοῦ νόμου τοῦ] τῶ νόμω τῶ L | 19 οὗτος] ita (i. e. οὕτως) 
ς | 16 ἐκλείπων L | 19 τὸν δημόσιον LB]|22 φιδει- 
κομισσαρίων ἈΙ͂ λαμβάνοντι τὴν ἀποκατάστασιν B ἢ 
24 κληρονόμοις L! MA ouos L| 25 οἵπερ) cf. Inst. 
2,21 τοὶ λλανείω M. | 30 xai om. Lc] 33. ἐλευ- 
ϑέροις $? | 36 ἢ φιδικομισσαρίων M) om. L', ἢ τῶν 


ficomi* s. v. L* | 31 μοῖρα τετιμημένα (reviuruévos m.2) 
ἢ πρεσβείω L| 40 τὸν ἔμσεροσϑεν» ab his vv. inc. A f 
221 || ἡμῖν om. A| 41 τῶν ἐξ αὐτῶν βουλομένων A ἢ 
42 προσταττόμενον L ἢ 48 ὅσοι] om. L', ot L*A 


2 uolunt R! | 14 et om. RT V | 15 etiam] et etiam R 
set etiam V! | 16 uolenti post uenientium add. dett., 
recte | 17 etiamfi fiscum si V! [ 19 prior» V* [ 22 similitu- 
dine V [23 qui] qui ex ΡῈ ἢ soli &*V? | 29 dare V* 
30 libertis V! | 35 habuerunt aequalem V | 38 quod om. 


1* 








Nov.I 1 


DE HEREDIBUS 





σϑαι, ἢ τοὺς ἐξ αὐτῶν βουλομένους. Εἰ δὲ μηδεὶδ λη- 
γατάριος ἢ φιδεϊκομμισσάριος ἕλοιτο τοῦτο πρᾶξαι, 
δίδομεν τοῖς οἰκέταις παρρησίαν vols ἐλευϑερίᾳ, τετι- 
μημένοις κατὰ τὴν τάξιν 176 ὀνομασίας, καϑ' “ἢν αὖ- 
τοὺς 0 δεσπότης ὠνόμασε, κατὰ τοῦτο ἔχειν τὴν 7UQOG 
2 ἀλλήλους προτέμησιν. Καὶ ταῦτα μὲν ἅπαντα 
ψομοϑετοῦμεν, ἔνϑα days a x τιβ ὑπόκειται δόσις 
εἴς τινα τῶν ἐκ φύσεως ὀφειλομένων τινὰ διαδοχὴν 
παρὰ τοῦ διαϑεμένου ve καὶ τελευτῶντος. Εἰ δὲ οὐ- 
δὲν ὑπόκειται τοιοῦτον πρόβξωπον ἐν ταῖς ἐνστάσεσιν, 
ἀλλ ἑκούσιος ἡ φιλοτιμία τῆς διατυπώσεως παρὰ τοῦ 
διαϑεμένου γίνοιτο, ele ὃ γεγραμμένος οὐ σιληροῖ τὸ 
προβτεταγμένον εἴσω τοῦ ῥηθέντος. ἡμῖν ἔμσεροσϑεν 
χρόνου, ἡ τοι τὸν μὲν ἀφαιρεῖσϑαι πάντων τῶν κα- 
ταλελειμμένων, οὐδ᾽ ὁτιοῦν οὔτε κατὰ Φαλκιδίου πρό- 

σιν οὔτε κατ ἄλλην αἰτίαν λαβεῖν δυνάμενον. 
Ὁμοίως δὲ τὰ αὐτὰ κρατεῖν, καὶ εἰ μὲν εἶεν συγκλη- 
ρονόμοι, τούτους καλεῖσϑαι, ἐπείτοιγε εἰς φιδεΐκομ- 
μισσαρίους xai ληγαταρίους καὶ οἰκέτας καὶ τοὺβ ἐξ 
ἀδιαϑέτου πάντας κατὰ τὴν ἔμσπεροσϑεν ὑφ᾽ ἡμῶν πα- 
ραδεδομένην τάξιν τὰ πράγματα χωρεῖν, πανταχοῦ 
τοῦ βάρους συνημμένου τοῦ δεῖν πληροῦν ταῦτα, ἅπερ 
ὁ διαϑέμενος κατὰ νόμον, καϑάπερ ξἔμσεροσϑεν sizóv- 
8 τες ἔφϑημεν, ἐπιτάξειεν.υ Et δὲ ἡ ἔνστασις καὶ 


15 causam percipere valentem. 


ui ex eis voluerint. Si vero nullus legatarius aut 
deicommissarius elegerit hoc agere, damus servis 
licentiam libertate honoratis secundum ordinem de- 
nominationis, per quam eos dominus denominavit, 


bsecundum hoc habere in alterutros praepositionem. 


9 Et haec quidem omnia sancimus, ubi necessaria 
quaedam subiacet datio in aliquo, cui ex natura de- 
betur quaedam successio a testatore et moriente. 
Si vero nulla subest huiusmodi persona in institu- 


10 tionibus, sed spontanea largitas dispositionis a testa- 


tore fiat, deinde scriptus non compleat quod prae- 
cipitur intra praedictum a nobis dudum tempus, 
illum quidem privari omnibus relictis, nihil penitus 
neque per Falcidiae occasionem neque per aliam 


obtinere: et si quidem sint coheredes, hos vocari, 
alioquin ad fideicommissarios et legatarios et servos 
et omnes ab intestato secundum prius a nobis tra- 
ditum ordinem res venire, ubique onere cohaerente, 


20quatenus oporteat compleri ea, quae testator secun- 


8 dum legem, sicut prius diximus, imperavit. δὶ 
vero institutio etiam substitutionem habuerit, certum 
est, quia prius ad substitutum volentem venient omnes 
res secundum legem complentem quae relicta sunt, 


ὑποκατάστασιν ἔχοι, πρόδηλον ὡς πρότερον ἐπὶ τὸν 20 et sic illo nolente tune ad coheredes et legatarios 


ὑποκατάστατον βουλόμενον ἐλεύσεται τὰ πράγματα 
πάντα κατὰ τὸν νόμον πληροῦντα τὰ καταλελειμμένα. 
οὕτω τε ἐκείνου μὴ βουλομένου, τηνικαῦτα ἐπί τε 
τοὺς συγκληρονόμους καὶ ληγαταρίους καὶ οἰκέτας καὶ 


et servos et qui ab intestato et qui extra sunt et 
fiscum secundum a nobis datam observationem ea, 
quae auferuntur, venient, complentes ubique defi- 
cientium legitimas dispositiones: propterea namque 


τοὺς ἐξ ἀδιαϑέτου καὶ τοὺς ἔξωϑεν καὶ τὸ δημόσιον 30 etiam ad tantas respeximus successiones, uf non re- 


κατὰ τὴν παρ᾽ ἡμῶν εἰρημένην παρατήρησιν τὰ ἀφαι- 
ρούμενα παραγενήσεται, πληροῦντα πανταχοῦ τὰς 
τῶν τελευτώντων νομίμους διατυπώσεις. διὰ τοῦτο 
γὰρ δὴ καὶ ἐπὶ τοσαύτας εἴδομεν διαδοχάς, ἵνα μὴ 


, 


μείνειεν ἀπροξέλευστος ὁ τοῦ τελευτῶντος «Apos. 39 


4 Exheredatovs δὲ παῖδας, εἴ γε δικαίως παρὰ τοῦ 
πατρὸς ἀποκλεισϑεῖεν καὶ μηδὲν ἐκ τῆς τοῦ πατρὸς 
ἔχοιεν γνώμηβ, οὐ καλοῦμεν οὐδὲ προςιέμεϑα, κἂν εἰ 
πυριάκις βουληϑεῖεν. Εἷς γὰρ ἐστὶ τῷ νόμῳ σκοπός, 


τὰ διατεταγμένα παρὰ τῶν τελευτώντων «τληροῦσϑαι. 40 


τὸν γὰρ ἐξ αὐτοῦ τοῦ διαϑεμένου τῆς αὑτοῦ περιουσίας 
ἀπελαυνόμενον πῶς ἂν εἴη δίκαιον καλεῖν εἰς πτράγ- 
ματα, ὧν αὐτὸν ἐκεῖνος διὰ τῆς ἐπὶ αὐτῷ ῥητῶς 
γενομένης exheredationos γενέσϑαι μέτοχον οὐκ ἠβου- 


4 maneat sine aditione morientis hereditas. Exhere- 


datos autem filios, si iuste ἃ patre exclusi sint et - 


nihil ex pàtris habeant voluntate, non vocamus neque 
respicimus, licet decies milies velint. Una enim est 
legis intentio, ut quae disposita sunt a morientibus 
impleantur; eum enim, qui ab ipso testatore propria 
substantia pulsus est, quomodo erit iustum vocare 
ad res, quarum eum ille per exheredationem factam 
in eum expressim fieri participem noluit? $i vero 


Similiter autem talia: 





voluerint. Quodsi nullus legatarius vel fideicommissarius hoc facere voluerit, servis libertate honoratis 


veniam damus, ut secundum ordinem nominationis, quo dominus eos nominaverit, ia inter se habeant 
2 praerogativam. — Et haec quidem omnia sancimus, ubi de necessaria agitur datione in eorum aliquem 
conferenda quibus natura successio a testatore et defuncto debetur. Si vero eiusmodi persona nulla 
subest in. institutionibus, sed voluntaria liberalitas dispositionis a testatore fiat, et deinde scriptus heres 
intra tempus a nobis praedictum id quod praeceptum est non impleat: ille vero omnibus, quae relicta sunt, 
privetur, ut neque Falcidiae nomine neque ez: alia causa. quicquam capere possit. Similiter autem eadem 
obtineant, et. siquidem. coheredes adsint, hi vocentur, alioqui ad. fideicommissarios et legatarios et servos 
et omnes ab intestato secundum. ordinem a nobis ante traditum bona veniant, onere ubique annezo im- 
8 plendi ea, quae testator legitime, sicut ante iam. dioimus, imperaverit. δὲ vero institutio etiam substi- 
tutionem habet , manifestum est prius ad. substitutum, si velit, ventura esse bona relicta, omnia se 

legem implentem ; pariterque illo nolente tunc ad coheredes et legatarios et servos et heredes ab intestato 
€t extraneos et fiscum secundum dictam a nobis observationem quae auferuntur pervenient, qui omnino 
legitimas defunctorum dispositiones impleant. Propterea enim ad. tot successiones respeacimus, ne hereditas 
4 defuncti non adita maneat. — Excheredatos vero liberos, si modo iuste a patre eacclusi sint nec quicquam 
ex voluntate patris habeant, non vocamus neque admittimus, etiamsi sescenties velint. Una enim est legis 
intentio, ut quae a defunctis praecepta sunt impleantur. Nam qui ab ipso testatore bonis suis eaclusus 
est, qui iustum fuerit eum ad bona vocare, quorum eum ille per exheredationem nominatim. factam. parti- 
cipem fieri noluit? Quod. vero partem ei qui voluntatem. defuncti non. implet ablatam primum ad. substi- 





3 τοῖς ante ἐλευϑερίᾳ om. A || 5 ὀνομάσει A | 8 τὸν 
ἐκ φύσεως ὀφειλόμενον A | 9. 10 οὐδὲ £v ὑπόκειται τῶν 
τοιούτων προσώπων Α ἢ 11 7 om. A] 12 γένοιτο ΒΑ 
14 ro M] om. LAB ς || πάντων om. A | 15 μὴδ᾽ 
ὁτιοῦν κατὰ φαλκίδιον ἢ xwv ἄλλην αἰτίαν A ἢ 16 
"οὐδὲ κατ᾽ libri 17 ὅμως Α | v& αὐτὰ) talia (i. e. 
τοιαῦτα) ς || συγκληρονόμους L'| 18 αὐτοὺς A || ἐπεί- 
Torys sis] ἐπὶ δὲ τοὺς A | 21 πανταχοῦ) πᾶσι A | 
22 πληροῦντα ταῦτα L' || πληροῖν (sic) ἅπερ ὁ δια- 
ϑέμενος κατὰ τὸν νόμον τὸν εἰρημένον ἔμπροσϑεν 
ἐπιτάξοιεν A | 24 δὲ ἡ om. A (in marg. εδ' περὶ vzxox- 
ἰαταστάσεωε]) | 25 ἐπὶ] ὑπὸ A || 27 τὸν om. A | 29 post 





ληγαταρίους add. wai φιδεϊκομμισσαρίου Ὁ || 30 τὸν 
δημόσιον A|| 32 πανταχόϑεν B || 35 μείνοι M || 36 ἐδ 
κατὰ τῶν ἀϊποκλήρων͵ A in mg. | ἐξνερεδάτους MA 
ἀποκλήρους LB || εἴγε] εἴτε A|| 31 πατρὸς κλησϑεῖεν 
ἢ καὶ μηδὲν ὅλως ἔχοιεν αἴτιον τῆς τοῦ πατρὸς φιδὲ- 
κομμίσσου καλουμένης, οὐ προσιέμεϑα A || 40 πληρῶ- 
σαι Α{{48.44 ῥητῶς γενομένης ἐξιοτοδαίϊοπο (££: ereda- 
víovos L ἤτοι ἀσοκηρύξεως s. v. M?) ML γενομένη! ῥη- 
τῶς ἐξνερεδατίωνος A γενομένης ἀποκηρύξεως ῥητῶς B 





1 uoluerit V || 3 libertate elegerit honoratis A! | 
Ἵ subiaceat V|| 21 prius sicut V'| 34 despicimus & 


NOUO 


* 


DA «TT 


i 





—-————— T9" " 








ET FALCTDTA 


5 Nov. I .1. 2 





λήϑη; Ei δὲ τὸ ἀφαιρούμενον μέρος παρὰ τοῦ μὴ 
πληροῦντος τὴν τοῦ τελευτήσαντος βουλὴν πρότερον 
ἠγάγομεν ἐπὲ τοὺς ὑποκαταστάτους, ἔπειτα ἐπὶ τοὺς 
—— καὶ uev ἐκείνους ἐπὶ ληγαταρίους καὶ 
φιδεϊκομιμισσαρίους, καὶ πρός γε καὶ οἰκέτας, οὕτω τε 
ἐπὶ τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου κλῆσιν καὶ τοὺς ἔξωϑεν καὶ τὸ 
δημόσιον ἤλϑομεν, οὐκ ἀπὸ τρόπου τοῦτο γέγονεν, 
οὐδὲ ἐκ τοῦ παρήκοντος, οὐδὲ ὡς ἄν τινα καὶ διαλάϑοι 
τὸ προξῆκον, ἀλλ ἐκ προνοίας καὶ κατὰ τὸν νόμον" 
ἵνα πεπερασμένων πρῶτον ἁπάντων τῶν κατὰ τὰς 
διαϑήκας προςώπων, εἶτα ἀπειπόντων, οὕτως ἐπὶ τὴν 
ἐξ ἀδιαϑέτου κλῆσεν καὶ τοὺς ἄλλους ἀφικώμεϑα. "Ep 
ἁπάντων δέ, ἐφ᾽ ὧν τῶν προγεγραμμένων οὐ πληρούν- 
τῶν καλοῦμεν ἢ τὰ ἐκ τῆς διαϑήκης πρόξωπα ἢ τοὺς 
"ἐξ ἀδιαϑέτου καὶ τοὺς λοιπούς, δίδομεν ἅπασε τοῖς 
τοιούτοις προξώποις γίνεσϑαε κληρονόμοις καὶ adi- 
tionos ἦτοε pro herede gestionos ἔχειν δίκαιον (ταῦτα 
δὴ τὰ τοῦ νόμου ῥήματα), καὶ ὡς κληρονόμους ἅπαντα 
πράττειν, ἐναγομένους τε καὶ ἐνάγοντας᾽ τοῦτο ὅπερ 
καὶ oí παλαιότατοι τῶν νόμων ἐκ τῆς οἰκείας αὖϑὲεν- 
τίας ἐδίδοσαν, καὶ κληρονόμους ἐποίουν τοὺς οὐδὲ γε- 
γραμμένους κληρονόμους οὐδὲ ἐξ ἀδιαϑέτου πρὸς τὸν 
κλῆρον καλουμένους. Τούτων ἁπάντων κρατούντων, 
κἂν εἰ μὴ παρὰ κληρονόμου, παρὰ δὲ ληγαταρίου ἢ 
φιδεϊχομμισσαρίου ἢ τοῦ mortis causa δωρεὰν AaBóv- 
τος δοϑῆναί τε ἢ γενέσϑαι 0 διαϑέμενος ἠβουλήθη" 
τῆς αὐτῆς τάξεως προφάσει τῶν ἀφαιρουμένων πραγ- 
μάτων φυλαττομένης, καὶ ἀρχομένης μὲν ἀπὸ τῶν 
ὑποκαταστάτων TOv ληγαταρίου, ληγούσης δὲ εἰς τὸ 
δημόσιον. Καὶ μηδεὶς πρὸς τὸν νόμον δυςχεραενέτω 
τοῦτον, ὡς τῶν καταλελειμμένων ἀποστερούμενος, ἀλλ᾽ 
ἐννοῶν, ὡς ἅπασιν ἀνθρώποις πέρας ἐστὶ τοῦ βίου ὃ 
ϑάνατος, μὴ μόνον τὸ παρ᾽ ἑτέρων αὐτὸς λαβεῖν ϑεω- 


ablatam partem a non complente morientis volunta- 
tem prius deduximus ad substitutos, deinde ad cohe- 
redes, et post illos ad legatarios et fideicommissarios, 
nec non et servos, et ita ad eos, qui ab intestato 
5 vocantur, et ad extraneos atque fiscum venimus, non 
absurde hoc factum est nec inaniter, nec quasi ali- 
uem lateat quod decet, sed ex providentia et secun- 
hs legem, ut finitis primum omnibus secundum 
testamenta personis, deinde abrenuntiantibus, ita ad 
10eam quae est ab intestato vocationem et alios veni- 
remus. In omnibus autem, in quibus scriptis 
non complentibus vocamus aut ex testamento per- 
sonas aut ab intestato et ceteros, damus omnibus 
talibus personis fieri heredes et aditionis aut pro 
15 herede gestionis habere ius (haec enim legis verba 
sunt), et tanquam heredes omnia gerere, et conventos 
et convenientes: hoc quod etiam antiquissimae leges 
ex propria auctoritate praestabant, et heredes facie- 
bant eos, qui neque scripti heredes neque ab intestato 
20 ad hereditatem vocabantur. His omnibus obtinen- 
tibus, licet non ab herede, sed a legatario aut fidei- 
commissario aut mortis causa percipiente dari aliquid 
aut fieri testator voluerit; eodem ordine in occasione 
ablatarum rerum servando, et incohante quidem ab 


25substitutis legatarii, terminante vero in fisco. Et 


nullus hanc legem duram habeat tanquam relictis 
privatus, sed considerans, quia omnibus hominibus 
terminus est vitae mors, non solum ab aliis ipse se 
percipere contempletur, sed cogitet, quia et ipse aliis 
30 moriens imperabit, et si non huius legis mereatur 
auxilium, nihil horum, quae cum omni studio dis- 
posuerat, ad perfectum perducet. Non enim his, qui 
sub nobis neque qui nnnc solum sunt hominibus, 


3 φείτω, προξεννοείτω δέ, ὅτι καὶ αὐτὸς ἑτέροις τελευτῶν — sed omni et post haec currenti tempori legem po- 
ἐπιτάξει, καὶ εἰ μὴ τῆς παρὰ τοῦδε τοῦ νόμου τύχοι 85 nimus. 

νηϑείας, οὐδὲν ὧν ἂν μετὰ σπουδῆς ἁπάσης δια- 
τάξειεν, εἰς ἔργον ἄξει. οὐ γὰρ τοῖς ἐφ᾽ ἡμῶν οὐδὲ 
τοῖς νῦν μόνον ἀνϑρώποις, ἀλλὰ παντὶ καὶ τῷ μετὰ 
ταῦτα δέοντι νομοϑετοῦμεν χρόνῳ. 

-- à CAPUT Il. 

B 'EvrevOev ἡμᾶς εἰξῆλϑε βουλὴ καέ τις ἔννοια τοῦλῦ Hinc nobis ingressa est cura et quaedam consi- 
Φαλκιδίου νόμου, ὃς x«i ἀκόντων τῶν διατιϑεμένων, X deratio Falcidiae legis, quae etiam invitis testatori- 





VY ΨΥ 





tutos, deinde ad coheredes, p 9 post eos ad legatarios et fideicommissarios, ac praeterea ad servos trans- 
tulimus, itaque ad eos qui intestato vocantur et extraneos ac fiscum venimus, id non temere factum 
est neque inconsiderate neque quasi quem lateat quod conveniens est, verum consulto et secundum legem: 
ut perquisitis prius deinceps personis testamento scriptis, iisque recusantibus, ita demum €0s, 
qui ab intestato vocantur, ceterosque perveniremus. In omnibus vero casibus, ubi prius scriptis heredibus 
non implentibus eas personas, quae vel ex testamento vel ab intestato veniunt, et ceteras vocamus, con- 
cedimus omnibus eiusmodi personis heredes fieri aíque aditionis sive pro herede gestionis (quae quidem 
verba legis sunt) ius habere, omniaque tamquam heredes agere, sive conveniantur sive conveniant ; id quod 
antiquissimae etiam leges ex —— auctoritate dabant heredesque faciebant eos, qui neque scripti erant 
heredes neque ab intestato ereditatem vocabantur. Atque haec omnia obtineant, licet non ab herede, 
sed a legatario aut fideicommissario aut mortis causa donatario dari quid fierive testator voluerit; eodem 
? in causa rerum auferendarum servando, ut a substitutis quidem legatariis incipiat, in fisco vero de- 
sinat. Nec quisquam adversus hanc legem indignetur, quod iis, quae relicta sunt, privetur, sed considerans 
omnibus hominibus finem vitae esse mortem non id solum spectet, ut ab aliis ipse accipiat, sed praeterea 
cogitet se et ipsum moriturum aliis praecepta , 4c nisi auxilium ab hac lege habeat, mihi! 
eorum quae cum omni studio osuerit ad. exitum esse perducturum. Non enim iis tantum , qui sub 
nostro imperio, vel qui nunc sunt hominibus, sed omni etiam av sae decurrenti tempori leges ferimus. 


MT TNR CNET 


ΨΥ ware y 


AE VICIS 


πον: 


FE 


Gu ΨΥ 
MNT STER 


"Ere e 
3 pls s 


8E UM — LL 


ἐνὶ 
* 


IL Zinc nos consilium et consideratio aliqua legis ΕἸ 


cidiae subiit, quae invitis etiam testatoribus, 





| Εἢ i£ Α in mg. | 2 βούλησιν B| 3 εἶτα A| 5 καὶ 
ante οἰκέτας om. A|| οὕτως (οὔτοι m. 1) τε A, τε om. 
M || 6 τὸν δημόσιον A] 7 axo τρύπου MLA (ἀτόπως 
L*)| 9 κατὰ νόμον A | 10 πεπερασμένον A | τὰς 
om. A|| 11 οὕτως] οὕτω τὲ L|| 12 ἀφικώμεϑα) κλη- 
govóuovs add. A ἢ ἘΦ E A in mg. | 13 ὑφ᾽ ὧν τί τῶν 
γεγραμμένων A | πληροῦντοσ! L' πληροῦται A | 
lo ἐξ ἀδιαϑέτου] κληρονόμους add. A|| xai ante δίδο- 
μὲν add. A || 16 xÀngovóuovs AB (s) | aditionos (ἤτοι 
υπεισελεύσεως M s. v. ML ἀδερατίονος A ὑπεισε- 
λεύσεως B || 17 pro herede geretionos (τουτέστε κληρονο- 

d ; : , de gestionis 
nias ἐγχειρήσεως s. v. M  proneregseotionic (sic) L 
(corr. m. 2) στροκερεδεχερετίωνος A κληρονομίας ἐγχει- 
οήσεως B ταῦτα δὴ τοῦ νόμου τὰ ῥήματα L |19 
τοῦτο om. Α | 30 τῶν νόμων» νόμοι L*A || 21 οὐδὲ] μὴ Α ἢ 


24 κἂν] καὶ Α ἢ 25 ἢ τοῦ μόρτις καῦσα δωρεὰν Àa- 
βόντων M τυμορτισσάος λαβόντος A, ἢ τοῦ ϑανά- 
του αἰτία λαβόντος L (s) ἢ τοῦ λαβόντος αἰτίᾳ ϑα- 
νάτου B | 29 τὸν δημόσιον A | 30 τοῦτον δυσχεραι- 
véro Α | 32 ὃ᾽ om. LA ἢ 34 καὶ αὐτὸς] xai om. 
35 τῆς παρὰ τοῦδε Hombergk, παρὰ τῆς (τ in lit. M) 
τοῦδε MB παρὰ τῆς Α παρὰ τοῦδε L | τύχη A] 
36 ἐπετάξοιεν (in mg. [δεαγτάξοιεν ἢ corr.) A | 37 ἄξοι 
A ἕξει L'| οὐ γὰρ τῶν ἐφ᾽ ὑμῶν οὐδὲ τῶν “4 }} 39 
ταῦτα] và add. Α΄ | 40 rubr. B περὶ φαλκιδίου L..... 
φαλκιδίου A | ἡμῖν A 

15 gerstionis R!| 17 *quod] quidem | 23 oc«esione 
V! | 25 *legatariis | termino ETV | 26 hanc] ob bane 
R| 27 priuatis R! V! | 28 non] et non RT | se om. V! | 
30 si non] nisi V | 31 eum omni] communi R^ | 34 
haec om. V || 40 rubr. ad legem Faleidiam V 











Nov. 1 2 


DE HEREDIBUS 





εἴπερ ἐξαναλίσκοιεν và πῤάγματα διὰ τῶν πρεσβείων, 
δίδωσι παρακατέχειν τοῖς κληρονόμοιβ, ὅσον αὑτοῖβ 
σιοιεῖ τὸ τέταρτον τῆξ πδριουσίαξβ. κἀνταῦϑα γὰρ ua- 
χεσϑαι μὲν δοκεῖ τῇ γνώμῃ τοῦ τελευτήσαντος, ἐπερεί- 
δέσϑαι δὲ τῷ ταῦτα ἐφιέντι νόμῳ. Θεσπίζομεν τοίνυν 
(ἀνϑεκτέον γὰρ ἡμῖν πανταχοῦ τῆς τῶν τελευτησάντων 
γνώμηξ), τοὺς κληρονόμους, εἰ βούλοιντο τῆς ἐντεῦϑεν 
αὐφελείας ἀπολαύεεν, καϑαρὰν φυλάξαι τῷ νόμῳ τὴν 
ἐξουσίαν, καὶ μὴ δὲ ὧν ἄν, «€ &ix0$, ὑποκλέψαιεν ἢ 
κακουργήσαιεν, εἰξάγειν πειρᾶσϑαι τὸν Φαλκίδιον, καί- 
τοιγε εἰ μηδὲν ἐκακούργησαν, οὐκ ἂν ἴσωβ ἀρμόσαντα. 
F 14 Πινέσϑω τοίνυν inventario παρὰ τοῦ κληρονόμου 
τοῦ δεδιότος, μή ποτε οὐκ ἔχοι μετὰ τὰ χρέα καὶ τὰ 
πρεσβεῖα Φαλκίδιον, κατὰ τὸν τρόπον καὶ τοὺς χρό- 


bus, si expendantur res per legata, praebet etiam 


retinere heredes quantumcumque eis impleat quar- 
tam substantiae. Et hic enim. — quidem 
videntur voluntati deficientis, et incumbere legi talia 


5 permittenti. Sancimus igitur, quoniam tuenda nobis 


ubique est deficientium voluntas, heredes, si voluerint 
hac utilitate potiri, puram servare legis potestatem; 
et non per quae forte subripiunt aut malignan 

introducere temptent Falcidiam, cum utique, si nihil 


tur 
101 malignati essent, non forte competeret. Fiat 


igitur inventarium ab herede metuente, ne forte non 
habeat post debita et legata Falcidiam, secundum 
modum et tempora, per quae dudum sancivimus, 
quando homines excepimus ex damno rerum suarum 


, «t ^ Ω Ln * Φ 
γὸυς x«O" οὖς πρῴην ἐνομοϑετήσαμεν, ὅτε τοὺς ἀν- 15 in aditionibus, statuentes onera usque ad substantiae 


ϑροώπους ἐξῃροῦμεν τῆς ἐκ τῶν προβελεύσεων ἐπὶ τοῖς 
οἰκείοις πράγμασι ζημίας, ἱστάντες τὰ βάρη μέχρι τοῦ τῆ 
A οὐσίας τῆς καταλελειμμένης μέτρου. Εκείνου προθ- 
τιϑεμένου μόνου, τοῦ χρῆναι τὸν τοιοῦτον [εἰδέναι] 
κληρονόμον, ὃς οὐ δανειστὰς μόνον, ἀλλὰ καὶ ληγατα- 
οίους εὐλαβεῖται, καὶ δέδιεεν ov τὸ ζημειωϑῆναι μόνον, 
ἀλλὰ καὶ τὸ μὴ κερδᾶναι, παραλαμβάνειν ἅπαντας 
τοὺς ληγαταρίους καὶ φιδεϊκομμισσαρίουβ, ὅσοι κατὰ 
τὴν αὐτὴν πόλιν τύχοιεν ἐνδημοῦντες, 7j τινάς γε ὑπὲρ 


- , 3 * Li 2 ΄ 
αὐτῶν πράττοντας, εἰ τυχὸν ἡ τῶν προβώπων qois 25 


ἢ ἀξία ἢ ποιότης ἢ ἡλικία ἢ καί τις ἀνάγκη εὐχέρειαν 
αὐτοῖς οὐ δίδωσι τῆς ἐπὶ τῷ inventario παρουσίας. 
Ei δὲ ἀπῶσί τινες, παραγίνεσϑαι μάρτυρας τῶν ἐξ 
αὐτῆς τῆς πόλεως ἀξιοπίστων καὶ κεκτημένων οὐσίαν 


relictae mensuram: illo adiecto solo, ut oporteat 
huiusmodi heredem, qui non creditores solum, sed 
etiam legatarios veretur, et metuit non ificari 
solum, sed etiam non;lucrari, convocare omnes lega- 


20tarios et fideicommissarios, quanticumque in eadem 


civitate sunt constituti, aut quosdam pro eis agentes, 
si forte personarum matura aut dignitas aut qualitas 
aut aetas aut quaelibet necessitas facultatem eis non 
dat ad inventarii praesentiam. Si vero absunt ali- 
qui, interesse testes in ipsa civitate fide dignos et 
possidentes substantiam et optimae opinionis exi- 
stentes non minus tres (tabulariis enim solis, quan- 
tum ad hoc competit, non credimus), coram quibus 
convenit fieri inventarium, ita ut supervenientibus 


καὶ ἐπὶ χρηστῆς ὑπολήψεως ὄντων οὐκ ἐλάττους τῶν 30legatariis et querentibus forsan subreptum aliquid 


τριῶν (ταβουλαρίοις γὰρ μόνοις, τό γε εἰς τοῦτο ἧκον, 
οὐ πιστεύομεν), ἐφ᾽ ὧν προξήκει γενέσϑαι τὸ inventa- 
riov, ὥρτε ἐπανελϑοῦσι vois ληγαταρίοιβ xal μεμφο- 
μένοις ὑπεξηρῆσϑαί τε τυχὸν τῶν πραγμάτων ἢ μὴ 


, 


rerum aut non manifestatum licentia sit non solum 
per servorum examinationem causam quaerere (nam 
etiam hoc praebuimus per prolatam dudum a nobis 
in servilibus examinationibus observationem), sed 


φανερὸν γενέσϑαι, παρρησίαν εἶναε μὴ μόνον διὰ τῆς 35 etiam per iusiurandum heredis et iusiurandum te- 


τῶν οἰκετῶν βασάνου τὸ πρᾶγμα ζητεῖν (καὶ γὰρ δὴ 
καὶ τοῦτο δίδομεν κατὰ τὴν πρῴην παρ᾽ ἡμῶν εἰρη- 
μένην ἐπὶ ταῖς οἰκετικαῖς βασάνοις παρατήρησιν), ἀλλὰ 
καὶ διὰ τοῦ ὅρκου τοῦ κληρονόμου καὶ διὰ τοῦ ὅρκου 


stium, dicentium et adfuisse his, quae gesta sunt, et 


τῶν μαρτύρων, λεγόντων παρεῖναί τε τοῖς πραττο- 40 





si quidem bona legatis ezchauriant, heredibus retinere permittit, quantum illis quartam partem bonorum 


efficit. Nam hic quoque voluntati defuncti repugnare videtur, lege tamen niti id. permittente.  Sancimus 
igitur (usquequaque enim defunctorum voluntas nobis tuenda est), ut heredes, si commodo hinc redundante 
rat velint, legi integram. servent potestatem, neque per ea quae forte subripuerint vel dolo malo fecerint 
1 Falcidiam introducere conentur, quae scilicet, si nihil dolo fecissent, D non competeret. — Fiat igitur 
ab herede metuente, ne forte debitis et legatis solutis Falcidiam non habeat, inventarium secundum modum 
et tempora quae ante. definivimus, cum homines damno ec aditionibus rebus propriis imminente eaemi- 
mus, onera usque ad paírimonii relicti mensuram sistentes; illo addito solo, eiusmodi heredem, qui non 
solum creditores, sed etiam legatarios veretur, neque tantum ne damno afficiatur metuit, verum etiam ne 
"uero careat, [scire] debere assumere omnes legatarios et fideicommissarios, quicumque in eadem civi- 
tate degunt, vel certe quosdam ule eis agentes, si forte personarum natura vel dignitas vel. qualitas vel 
aetas vel etiam necessitas quaedam eis facultatem non concedat, ut inventario conficiendo intersint. Si 
vero quidam absint, testes adhibeantur ea: civibus eiusdem civitatis, qui fide digni et locupletes. et bonae 
existimationis sint, non minus quam tres (tabulariis enim solis, quantum hoc attinet, non credi- 
mus), coram quibus inventarium confici debeat, ita ut revertentibus legatariis, atque querentibus forte 
subreptum quid esse ea: bonis vel non manifestatum, liceat non solum per. tormenta servorum (namque. et 
hoc concedimus, secundum observationem de tormentis servorum antea a nobis dictam), sed etiam per 
iusiurandum heredis et per. iusiurandum. testium, dicentium se iis quae gesta sunt interfuisse. quaeque 
tunc acta sunt vidisse nec ullius fraudis ab herede commissae conscios esse, rem inquirere, atque tta 


τ διὰ) ἄδεα Α' & διὰ A* | 2 δίδωσι xvÀ.] praebet 
retinere heredes quantumcunque eius impleat (i. e. ὅσον 
ἂν αὐτοῖς πληροῖ) ς | 3 τὸ véragrov] τὸ τρίτον ἢ τὸ 
ἥμισυ LB | 4 δοκεῖ videntur e | — as M) 
σκήπτεσθαι LB σκέπτεσθαι A || 5 ταῦτα] talia c | 
7 βούλοιντό τὲ τῆς A | 9 ἂν om. L | ὡς εἰκὸς xa- 
κουργήσαντες ὑποκλέψαιεν, καὶ εἰσάγειν A || 11 εἰ καὶ 
μηδὲν A | 12 γενέσθω (ante hoc v. rasura 5 litt.) A || 





βενταρίω τῆς περιουσία A || τῶ inbentar(o M τῶ (τοῦ 
m. 1) inventar/o T | 28 ἄπεισε B | ἐξ M] ἐπὶ LA (s) ἢ} 
29 τῆς om. A || ἀξιοπίστων καὶ κεκτημένων] τοὺς ἀξιο- 
σπίστους κεκτημένου! A | 30 ὄντας A | 31 ——— 
γὰρ μόνους A || 32 ὧν] ὧν δὲ B || γίνεσϑαιε AB || 33 
Ὥστε καὶ ἐπανελϑοῦσεν A (in mg. xà βάσανοξ ....) | 
34 ὑπεξηρῆσϑαι M] ὑπὲξαιρεῖσϑαι ᾿' ὑφαιρεῖσϑαι A | 
τυχὸν τῶν] τῶν τυχόντων A || ἢ] εἰ A || 31 καὶ om. 


ΔΝ a Los e τὰ νυν". sibi nemi 


inbentarion (s. v. ἀπογραφὴ) M  inventárion L ἐν- 
βεντάριον (et sic infra) 4 καταγραφὴ B παρὰ τῶν 
κληρονόμων A ἢ 13 ἔχοιεν L || τὸ χρέος A | 15 καϑὼς 
πρώην ΑἸ πρῴην] Cod. θ, 80,2} 11 ἱστῶντες A|18£xeivo 
A || 19 μόνου om. B | τὸ χρῆναι A || καὶ ante τὸν add. L| 
εἰδέναι om. A || 21 δέδοιεν L || οὐ τὸ] οὕτω ? A! | 
22 παραλαμβάνειν) τὲ add. A || 24 αὐτὴν om. L | 25 
πραττόντων ἢ τυχὸν A || 26 ἀξία M] ἀξίωσις LB 
a$íos A | 21 αὐτοῖς] αὐτῶ Ὁ A! | δίδωσιν ἐπὶ τῶ iv- 





A || δίδομεν] praebuimus e | πρώτην A || 39 ὅρκου---διὰ 
τοῦ om. MA FON Ὁ; 

1 res] lex R! | 7 hane A* (/. hinc?) | 9 cum] Cumque 
R* | 10. malignanti V! | non om. ΚΤ} | 12 Faleidiam] et 
Faleidiam V || 13 quae per V || 14 excipimus (««« «pimus 1) 
V| 17 ereditores AT'V | 18 reueretur A || 23 non dat 
eis V | 26 opinionis optimae R*| 30 subrectum E | 
31 manifestum V|| 35 heredis et iusiurandum om. V! || 
36 et se adfuisso V vulg.|| his «««esta V! 





3 Ww ww Am 


Ad 


"a ἃ 


|. o od duo 3 





ΨΥ ΨΥ 


ΤΎΨΨΝ ἘΣ Ὁ LS u. m 


y 


^ aestas: a oL 
: , i. — —— 





| 


ET FALCIDIA 


Nov. I 2 





μένοις xal ἐπιδεῖν τὰ τότε γινόμενα καὶ ουδὲν συνει- 

γενόμενον τῷ κληρονόμῳ κακούργημα, οὕτω τε 
τὴν ἐπὶ τοῖς καταλελειμμένοις ὑπὸ τοῦ διαϑεμένου 
πράγμασιν εὑρίσκειν ἀλήϑειαν. mv εἰ μὴ τυχὸν οἱ 
παρόντες τῶν ληγαταρίων, πάντες 3j τινες, διαμαρτυ- 
ρίας αὐτοῖς ψῃς, ov βουληϑεῖεν ἐλθεῖν οὐδὲ 
παρεῖναι τῷ inventario. τηνικαῦτα γὰρ ἄδεια ἔσται 
τῷ —— καὶ μὴ παραγινομένων τῶν ληγατα- 
ρίων ἀρκεῖσϑαι τῇ τῶν μαρτύρων παρουσίᾳ καὶ ποιεῖν 


vidisse, quae tunc agebantur, et in nullo conscios 
esse factae ab herede ignitatis, sicque in his, 
uae relicta sunt a testatoribus, invenire veritatem. 
isi forte praesentes ii omnes aut quidam 


5contestatione sibi missa noluerint venire nec adesse 


inventario; tunc enim licentia erit heredi etiam non 
advenientibus legatariis contentum esse testium prae- 
sentia et facere descriptionem, reposito etiam sic 
legatariis et iureiurando heredis et servorum exami- 


τὴν ἀπογραφήν, ἀποκειμένου καὶ οὕτω τοῖς ληγαταρίοις 10 natione, et his omnibus observatis habere ex Falcidia 


TOU τε ὅρκου TOU κληρονόμου xai τῆς τῶν οἰκετῶν 

, καὶ τούτων ἁπάντων π' ρηϑέντων ἔχειν 
“τὴν ἐκ τοῦ Falcidiov ἤϑειαν. οὕτω γὰρ οὐ δόξομεν 
οὔτε v ἥσαντα μέχρι νῦν ἐλαττοῦν 


praesidium. Sic enim non videbimur neque legem 
ita hactenus approbatam minuere neque iniustitiam 
facere morienti. Si enim omnino quidem sibi vult 
aliquos fieri heredes et habere quandam consolatio- 


»ó οὕτως 
οὔτε ἀδικεῖν τὸν τελευτήσαντα. εἰ γὰρ πάντως μὲν |5nem ex sua successione, et arbitratur sufficientem 


αὑτῷ βούλεταί τινας γενέσϑαι κληρονόμους, καὶ ἔχειν 
τινὰ παραψυχὴν ἐκ τῆς αὑτοῦ διαδοχῆς, καὶ οἴεταί γε 
αὐτάρκη περιουσίαν ἔχειν, οὐ μὴ» τοῦτο ἡ TOU πράγ- 
ματος ἀλήϑεια δείχνυσι, πρόδηλον, ὡς οὐκ ἐναντίωσις 
ἔσται τοῦτο τῆς τοῦ κατοιχομένου βουλῆς, ἀλλὰ 

E 2 ἀγνοίας κάϑαρσις τῆς ἐκείνου. — Ei μέντοι ὲ 
ποιήσειεν inventariov κατὰ τοῦτο τὸ σχῆμα. καϑάπερ 
εἰπόντες ἔφϑημεν, οὐ παρακαϑέξει Ἑαϊεϊαϊον, à 
πληρώσει τοὺ i xot 


2 


^ " 


ληγατ. καὶ φιδ Gg d 





κἂν £i τὸ τῆς καϑαρᾶς eS σίας τοῦ τελευτήσαντος ὑπερ- 25 prio damnificentur 


βαίνη μέτρον ἡ τῶν ληγάτων δόσις. Καὶ τοῦτό φαμεν 
οὐ τῶν ἡμάγερον ἐλαττοῦντες νόμον, ὃν τεϑείχαμεν ἐπὶ 
τῷ μηδὲν οἴχοϑεν ζημιοῦσϑαι τοὺς κληρονόμους τοῖς 
δαγνεισταῖς. δώσει γὰρ αὐτοῖς ποινὴν ἐχτινγὺς τῆς 
λῶς ἅπαντα “πράξαντι μηδὲν ἐξημεῶσϑαι, τοὐναντίον 

οὖν καὶ τὰ ἐκ τοῦ Falcidiov νόμου κερδᾶναι. 
Ταῦτα δὲ δή φαμεν, ἔνϑα πεπλανημένως 0 διαϑέμενος 
περὶ τῆς ἑαυτοῦ περιουσίας ταῦτα ἔπραξεν, ἢ τυχὸν 


δέον καὶ πλείω ποσότητα τῷ κληρονόμῳ καταλιπεῖν 35 heredem retinere 


* 


ὑπὲρ ἐλάττονος διετύπωσε. καὶ 


βουλόμενον αὐτὸν ὑπηρετήσασ 


cu τ 
καί τινα δίκαιά τε καὶ εὐσεβὴ καταλιπόντε τὸ κέρδος 


αϑεμένου qe κρατεῖν, xal ἢ 40 


se habere substantiam, non tamen hoc causae veritas 
ostendit, certum est, quia non hoc contrarietas erit 
sententiae morientis, sed ignorantiae puritas illius. 
2 Si vero non fecerit inventarium secundum hanc 


rs20Ífiguram, sicut praediximus, non retinebit Falcidiam, 


sed complebit legatarios et fideicommissarios, licet 
pos substantiae morientis transcendat mensuram 
egatorum datio. Et hoc dicimus non nostram mi- 
nuentes legem, quam posuimus, ut nihil de pro- 
heredes creditoribus. Dabitque ei 
poenam exactio suae malignitatis, cur transcenderit 
legem, ex quibus caute omnia agens nihil poterat 
damnificari, sed ex diverso etiam quae sunt ex Fal- 
cidia lege lucrari Haec autem dicimus, ubi errans 


ς, διότε παρέβη τὸν νόμον, ἐξὸν ἄσφα- 30testator de sua substantia haec egit aut forte, cum 


debuisset etiam ampliorem quantitatem heredi relin- 
quere, pro minore disposuit; etenim etiam hoc erran- 
tis sententiae est et non purae et integrae designa- 
tionis. Si vero expressim designaverit non velle 
Falcidiam, necessarium est testa- 





veritatem in rebus a (testatore relictis invenire. Nisi forte ii ex legatariüis, qui praesentes sunt, omnes 


vel nonnulli denuntiatione illis facta venire et inventario confici 


erit heredi vel non 


adesse noluerint ; tunc enim venia 


praesentibus legatarüs testium praesentia contento inventarium faciendi, reservato 


IR es recen et iureiurando heredis et tormento servorum: iisque omnibus observatis auxilium ex lege 


habeat. lia enim neque dem hactenus adeo 


facere videbimur. Nam si omnino 
cue vult, seque sufficiens 1 

est 
tamen inventarium eo quo 


quos sibi heredes existere, et solacium q 
um possidere puíat, nec tamen rei veritas id demonstrat, manifestum 
hoc non contrarium voluntati defuncti futurum, sed 
ante diximus modo non fecerit, 

commissariis satisfaciet, quamvis legatorum praestatio modum verae substantiae defuncti excedat. 


obatam imminuere pe iniuriam defuncto 
€x successione sua 


ofius ignorantiam illius aturum.. Si 
alcidiam non retinebit, sed M. et fidei- 
eque 


id dicimus legem nostram imminuentes quam ideo tulimus, ne quid heredes in bonis propriis a creditoribus 


damno afficiantur; praestabit enim illis poenam solvens fraudis suae, quod legem transgressus est, cum 
ei caute omnia agenti nullum damnum pati, immo ex contrario ea, quae ex lege Falcidia veniunt, lucrari 
licuisset. Haec vero dicimus, ubi per errorem testator de facultatibus suis ita statuit, aut forte, cum 
maiorem etiam quantitatem heredi relinquere debuisset, de minore disposuit; etenim et hoc errantis est 
iudicii nec vero purae et accuratae dispositionis. lam vero si expresse declaraverit nolle se heredem re- 
tinere Falcidiam, necesse est testatoris voluntatem obtinere, et aut ipsum volentem obtemperare testatori 





1 ἐφιδεῖν 4 | 2. τοῦ κληρονόμου A|3 ὑπὸ τοῦ δια- | ζημιοῦσϑαι A | 33 Ταῦτα] x9 πλανη... A in mq. ἢ 


Ταῦτα 


ϑεμένου͵] a testatoribus ς | 4 μὴ τυχὸν---τενες om. L ἢ 
6 οὐδὲ] Ovs δὲ (antea spatium vac., in mg. κε ὅρκος 
TOY .. 141 S παραγενομένων A] 9 xai ποιηταῖς τῆς 
ἀπογραφῆς Α | τὸ xai οὕτω om. Α ἢ 13 ἐκ em. A ἢ 
faleidiu M] φαλκιδίου LAB et sic semper | ov om. A | 
δόξαιμεν A corr. | 14. 15 "οὐδὲ--οὐδὲ libri | 15 Et] xc 
EC A] 16 αὐτοῦ A ἢ ἔχειν τινὰ] ἥντινα A | 19 
«Anna om. Α ἢ 20 τοῦτο τῆς] τῆς rovrov A ἢ κατο- 
χουμένου Αἱ ἢ κάϑαρσις τῆς ἀγνοίας ἐκείνου A ἢ 21 τ 
ΜΠῺ κξ λεγάτων à... in mg. A ἢ μηδὲ M] μὴ LB c 
om. A | 22 ἐνβεντάριον LA | κατὰ τὸ — ὅπερ 
ἔφημεν A123 Post οὐ tres litt. erasae in L | 25 ὑπερβαί- 
ve A|28 μηδὲ A| 29 αὐτῶ A c | ποινὴν] νὴ in ras. 
12} ποινην αὐτοῖς B | 30 ἐξὸν) ἐξ ov L*Bz ἐξ ov A] 
ἀσφαλῶξ! ἔδει add. A (cf. s) | 31 πράξαντα μηδὲν 





Ἶ δὲ e. q. s. usque ad finem capitis om. LB ἢ 
δὴ om. A ἢ πεπλανημένος A « | 35 πλέον A | 38 ἐπισκέ- 
veos A| ς M] A περὶ τοῦ aA ... Α in mg.]| ἐκισκή- 

"εν Α | 40 ἀνάγκη αὐτὸν τὴν A | κρατεῖν βουλόμενον 
ὑπηρετήσασϑαιε ἴσως δίκαια τινά τε A ἢ 42 καταλει- 
πόντε 

2 sie in ΚΤῇ 5 uoluerint & | 6 non] a non V pr. ἢ 
S diseriptionem R! | reposito V? ín spat. ἢ 10 obser- 
uantis V'| 12 ita om. VT | approbatam hactenus V ἢ 
16 habere om. V!| 17 hoe] h«c ἢ" hec E? | 18 puritans 
R'| ilius] ostendit V | 21 legata et fideicommissa V ἢ 
24 ut in nichil V ἢ 25 dabitque V] dabit 27 sed dabit 
vulg. | ei om. R'|] 26 q«ur Αἰ ἢ 27 aegens ἢ ἢ 29 lueri 
R* | ubi om. V* | 33 et integrae om. V' ἢ 36 et aut] 
et om. ΕἾ | 37 iuste piem RA! iuste et pie R* : 





Nov. 1 2—4 


DE HEREDIBUS 





οὐκ ἐν τῷ λαβεῖν, ἀλλ΄ ἐν τῷ μόνον εὐσεβῶς ἔχειν 
καὶ μὴ δοκεῖν ἀκερδὴ τὸν τοιοῦτον εἶναι κλῆρον" ἢ εἰ 
μὴ βούλοιτο, αὐτὸν μὲν ἀναχωρῆσαι The τοιαύτης ἐν- 
στάσεως, χώραν δὲ γενέσθαι, καϑάπερ ἔμσεροσϑεν 
εἰπόντες ἔφϑημεν, ὑποκαταστάτοις ve καὶ συγκλῆθο- 
ψόμοις καὶ ληγαταρίοις καὶ gi eixou uoa colore καὶ 
οἰκέταις καὶ τοῖς ἐξ ἀδιαϑέτου καὶ τοῖς ἄλλοις, κατὰ 
τὴν ἔμπροσθεν ὑφ᾽ ἡμῶν ἐξηυρημένην ἐπὶ τοῖς τοιού- 
τοις οδόν. 


pie agendo habentem, et non viderisine lucro huius- 
modi esse hereditatem, aut si noluerit, eum quidem 
recedere ab huiusmodi institutione, locum vero fieri, 
sicut dudum praediximus, substitutis et coheredibus 


5 et fideicommissariis et legatariis et servis et qui ab 


intestato sunt et aliis, secundum prius a nobis in- 
ventam in talibus viam. 


CAPUT III. 
Z Οὐ δώσομεν δὲ ἄδειαν τῷ κληρονόμῳ τὸ p£roov|0 Non autem dabimus licentiam heredi mensuram 


, 


τῆς οὐαίας ἀκριβῶς γινώσκοντι καταβαλεῖν μὲν εὐθὺς 
ἐξ ἀρχῆς τισιν ὁλόκληρα τὰ πρεσβεῖα, uai σλήρη τὴν 
γνώμην τοῦ διαϑεμένου τηρῆσαι (τοῦτο περ καὶ αἱ 
τῶν πρὸ ἡμῶν λέγουσι διατάξεις), παρὰ δὲ τινῶν πα- 
ρακατέχειν ἐθέλειν, "πὶ 7 
τοῦ διαϑεμένου γνώμην, ἐκ μέρους δὲ αὐτὴν ἐλαττοῦν. 
ἀλλὰ τόν γε ὅλως οὐ πεπλανημένον περὶ τὸ τῆς οὐσίας 
ποσόν, ἀλλὰ γινώσκοντά ve καὶ εὐθὺς ἀκολουϑήσαντα 

νώμῃ τοῦ διαϑεμένου διὰ πάντων αὐτῇ κατακπο- 


substantiae subtiliter agnoscenti solvere quidem mox- 
ab initio quibusdam integra legata et ad plenum sen- 
tentiam testatoris servare (quod etiam praecedentium 
nos dicunt constitutiones), ab aliquibus autem reti- 


οὐδὲ ἐκ μέρους uiv πληροῦν τὴν i5 nere vell, neque ex parte quidem complere testa- 


toris sententiam , ex parte vero eam minuere, sed 
omnino non errantem circa substantiae quantitatem, 
sed agnoscentem et mox sequentem sententiam testa- 
toris per omnia eam sequi et non ad peiora paeni- 


—28 καὶ μὴ μεταμέλεσϑαι πρὸς τὰ χείρω" οὗ pi 20tere; non enim erit hoc pure sequentis. Sed neque 


ἂν εἴη τοῦτο καϑαρῶς ἀκολουϑεῖν. Οὐ μὴν οὐδὲ ἐφή- 
σομεν αὐτοῖς τὴν ἀρχὴν ἐπισταμένοις μέν, ἀφυλάκτως 
δὲ καταβαλοῦσιν, εἶτα ὕστερον πράγματα τοῖς λαμιβά- 
ψουσε παρέχειν καὶ ἀναλαμβάνειν βούλεσϑαι παρ᾽ 


αὐτῶν, ὅπερ ἂν τύχοιεν καταβαλόντες. δεῖ γὰρ πρὸ 25 


τῶν πράξεων βουλεύεσθαι, καὶ πράττειν, ἀλλὰ μὴ 
πράξαντα ὀρϑῶς εἶτα μεταβαλεῖν πρὸς ἀγνωμοσύνην" 
πλὴν εἰ μὴ δικαία τις αἰτία τοῦτο εἰβαγάγοι, παρα- 
δόξου τινὸς ἀναφανέντος, ὅπερ ἐλαττοῖ τήν οὐσίαν καὶ 
χώραν τῇ ἀναλήψει ποιεῖ. 


concedimus eis ab initio scientibus quidem et incaute 
solventibus, postea lites percipientibus inferre et 
recipere velle ab eis quodcumque contigit exsolvisse. 
Oportet enim ante actionem cogitare et agere, et 
non cogitantem recte deinde transferri ad inde- 
votionem: nisi forte iusta quaedam causa hoc intro- 
duxerit, inopinabili quodam apparente, quod minuat 


substantiam et locum receptioni faciat. 


CAPUT IV. 


(ἢ) ᾿4λλὰ κἀκείνου πρόνοιαν ἐϑέμεϑα τοῦ μὴ χρόνον 
γίνεσϑάι μακρὸν ἐν ταῖς τοιαύταις ζητήσεσιν. Οὐδε- 
μίαν γὰρ τῶν τοιούτων ζητήσεων ἢ δικῶν ὑπερβαί- 
γεν τὸν τοῦ ἐνιαυτοῦ χρόνον ϑεσπίζομεν, ἀνάγκην 


Ilud quoque prospicimus, ne tempus fiat longum in 
talibus quaestionibus. Nullam enim talium quaestio- 
num aut litium transcendere anni tempus sancimus, ne- 
cessitatem imponentes omnino intra annum post aditio- 


ἐπιτιϑέντες πάντως εἴσω ἐνιαυτοῦ μετὰ stgoséAevaww 35 nem et legata solvi et quae a testatore sunt relieta 


καὶ và πρεσβεῖα καταβάλλειν καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ διαϑε- 
μένου καταλελειμμένα πληροῦν κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν 
καὶ πάντα πράττειν, ὅσα ἔμπροσϑεν εἰρήκαμεν. Aoynv 
δὲ τῷ ἐνιαυτῷ δίδομεν, καϑάπερ ἔμπροσϑεν εἰπόντες 
ἔφϑημεν, τὴν ἐκ δικαστικῆς ὑπόμνησιν ψήφου. 


Τοῦ 40 


compleri secundum sui naturam et omnia agi, quae- 
cumque prius ediximus. Initium autem anno damus 
sicut prius iam diximus, admonitionem ex iudiciali 





iusta forie et pia quaedam relinquenti lucrum non. in accipiendo, sed solum in pie agendo ponere, nec 


talem hereditatem pro infructuosa habere; aut si nolit, ipsum quidem recedere ab 


huiusmodi nstitutione, 


locum autem, Pro ante discimus , fieri et substitutis et coheredibus et legatariis et fideicommissariis et. 
i 


servis et hered. 
DIL Nec vero veniam dabimus 


us ab intestato et — secundum viam antea a nobis in talibus rebus repertam. — 
eredi modum patrimonii accurate noscenti, ut statim ab initio aliis 


quidem integra legata solvat, et voluntatem testatoris totam servet (id quod etiam decessorum nostrorum 


constitutiones dicunt) , aliis autem detrahere velit, nec ut pro 
Verum qui omnino non errat de substantiae quantitate, 


pro parte vero eam imminuat. 


arte. quidem voluntatem defuncti impleat, 
sed eam cognovit 


atque statim. secutus. est. voluntatem testatoris, per omnia eam sequatur neque in peiora animum mutet : 


neque enim hoc esset pure sequi. 


Neque magis iis, qui 


, cum id ab initio scierunt, incaute tamen solverunt, 


permittemus postea negotia facessere accipientibus et ab illis quod solverint recipere velle, Antequam 
enim agas consulendum itaque agendum est, nec vero, ubi recte feceris, ad iniquitatem animus converten- 


dus. 
et locum faciat repetitioni. 


isi forte iusta quae causa hoc induzerit, ubi quid inopinati emerserit, quod substantiam minuat 


.. IV. lllud quoque curavimus, ne multum temporis in eiusmodi quaestionibus consumatur. Sancimus 
enim, ut nulla eiusmodi quaestio aut lis anni spatium excedat, necessitatem imponentes, ut omnino intra 
annum post aditionem et legata solvat et a testatore relicta pro rei natura impleat et omnia faciat, quae 
ante dicimus. Initium autem anno. damus, quemadmodum supra iam diximus, ab admonitione decreto 
iudiciali facta. Anno enim culpa heredis circumacto ipse quidem relictis eccidet, alii vero, quos antea 





| εὐσεβεῖν A | 5 εἰπόντες ἔφϑημεν ΜΊ εἴπομεν A | 
6 xai φιδικομμισσαρίοις καὶ ληγαταρίοις A c || 10 €] 
M| δὲ s. v. L | 11 καταβάλλειν MB || uv om. LB | 
12 πληροῦν A, qui deinde om. τηρῆσαι τοῦτο || 13 aí post 
λέγουσεν coll. A ἢ 14 παρὰ om. Α | 15 πληροῦν μὲν A | 
20 μεταβάλλεσϑαι A | 21 Ov] ς L, A A in mg. | Οὐδὲ 
μὴν ἀφήσομεν A | 22 ἀφυλάκτοις A | 23 πράγματα 
post πεαρέχειν coll. A | 25 ἄν om. A | πρὸ τῶν πράξεων) 
ante actionem & || 26 βούλεσϑαι L* | καὶ] τε xai B | 
xai πράττειν delenda. videntur; an κάτα πράττειν | 
21 πράξαντα] cogitantem ς {εἶτα om. .A || 30 ποιεῖ] 
graprvgs A faciet. (i. e, ztorot) g ἢ 21 MAE Lin mo. 2ὃ 





A in mg. | 32 γενέσϑαι A || 33 ἢ δικῶν) ἰδικῶν A ! 
35 πάντως εἴσω ς] εἴσω πάντως ἱπαντὸς B) MLAB. 

36 καταβαλεῖν A || ὑπὸ] ὑπὲρ L'|| 38 247v] 18 χρόνος 
ἄρχεται Α in mg. || 39 δίδομεν---ἔφϑημεν om. A, id. 
habet 40 δικαστικῆς δίδομεν ὑπομνήσεως ψῆφον. | 
Τοῦ] H L in mg. * 


5 qui] quia V'| 6 a nobis prius V|| 7 talibu-· ΡΠ 
10 Non] rubr. de legatorum solutione RV || 12 ab om. R* || 
19 peniteri &T' | 22 postea] et postea !T'V || 24 actio- 
nem A] exactionem 7'V | 28 receptionis R'7"V || 31 
Illud] rubr. ut legata intra annum praestentur (prentur R) 
RTV | 32 enim in talium V | 38 3monitione faeta ex V 





, E * 
MI MT ΘΑ ΟΦ. ΤΥ ΟΣ ΨΚ NIS Y Φ RR 





m nm, "PE 


.* TEM WAIT 


! 


ως δον, ΨΥ 


moe 





rne ιν 





ον 


᾿ σιτελοῦντος ἀνθρώποις ἐγράψαμεν 


ET FALCIDIA 


9 Nov. 1 4 





γὰρ ἐνιαυτοῦ παρ᾽ αἰτίαν τοῦ κληρονόμου — 
μόντος, τηνικαῦτα ὁ μὲν ἐκπεσεῖται τῶν καταλελειμι- 
μένων, ἕτεροε δὲ ἐπὶ ταῦτα ἥξουσιν, ovs ἐμσεροσϑὲεν 
1 ἐκαλέσαμεν. ᾿Ανήβοις δὲ ἢ καὶ ἐλάττοσι τὴν ἡλι- 
κίαν οὐδὲν ὁ παρ᾽ ἡμῶν προκρίνεε νόμος. ἔστε γὰρ 
αὐτοῖς, εἴ τε κατὰ τὰς εἰρημένας ἡμῖν αἰτίας βλαβεῖεν, 
διπλὴ τις βοήϑεια. καὶ ἡ διὰ τῆς ἀποκαταστάσεως καὶ 
p διὰ τῆς κατὰ τῶν ἐρρᾳϑυμηκότων κηδεμόνων ὁδοῦ. 
Οὐκ ἐξαιροῦμεν δὲ τοῦ νόμου οὐδὲ τὰς πατρωνικὰς 


διαδοχάς. κακεῖσε γάρ, τῆς νομέμης αὐτοῖς φυλαττο- 1τῦ parte quam nos definivimus, 


τωρίσαμεν, εἴ τι πέρα ταύ- 
της αὐτοῖς καταλειφϑείη καί τε παρὰ τῶν ἀπελευϑέ- 
ρῶν αἰτηϑεῖεν ἐκεῖνοι πληρῶσαι, εἶτα μὴ βούλοιντο, 
ταύτην τὴν τάξιν κρατεῖν ϑεσπίξομεν, ἥνπερ ἀρχό- 


μένης μοίρας, ἣν ἡμεῖς 


decreto. Anno enim per culpam heredis transacto, 
tunc ille quidem cadet relictis, alii vero ad haec 
1 venient, quos prius vocavimus.  Pupillis autem 
et minoribus aetate nihil nostra praeiudicat lex. 
5 Est enim eis, si quid etiam secundum dictas a nobis 
causas laedantur, duplex quoddam subsidium, et per 
restitutionem et per viam contra neglegentes cura- 
tores. — Non autem excipimus a lege neque patro- 
natus successiones; et ibi enim legitima eis servata 
uicquid ultra hanc 
eis relictum fuerit et aliquid a libertis petiti fuerint 
illi complere, deinde non voluerint, hunc ordinem 
tenere sancimus quem incohantes sacram nostram 
hanc constitutionem diximus, ita ut legalis quidem 


μενοι τῆς ϑείας ἡμῶν ταύτης διατάξεως εἴπομεν, sre 15 pars. maneat apud eos pura talibus, reliqua vero 


τὴ» μὲν νόμιμον μοῖραν μένειν παρ᾽ αὐτοῖς καϑαρὰν 
τῶν τοιούτων, τὰ λοιπὰ δὲ ἔρχεσϑαι πρὸς τὴν παρ᾽ 
ἡμῶν νῦν ἀνεῳγμένην ἐπὶ τοῖς τοιούτοις ὁδόν, μάλιστα 
ἐπείπερ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ περὶ τῶν πατρωνικῶν τε- 


ϑείσῃ παρ᾽ ἡμῶν διατάξει πρὸς ὁμοίωσιν σχεδὸν τῶν 20 vero 


εὐγενῶν καὶ τὰς ἀπελευϑερικὰς ἐτάξαμιεν διαδοχάς. 
2 ᾿Επειδὴ δὲ διπλοῦς ἐστιν 0 τῶν διαϑηκῶν τρόπος, 
ἢ εἰς ἔγγραφον φερόμενος διατύπωσιν, ἢ εἰς ἄγραφον 


veniat secundum viam a nobis nunc apertam in tali- 
bus, maxime quoniam in ipsa de iure patronatus 
posita a nobis constitutione ad similitudinem paene 

ingenuorum etiam libertates ordinavimus. Quia 
uplex (est) testamentorum modus, aut in scrip- 
tam delatus dispositionem aut in non scriptam 
voluntatem, haec omnia obtinere similiter et secun- 
dum aequam observationem et in non scriptis testa- 


βούλησεν, ταῦτα ἅπαντα κρατεῖν ὁμοίως xal κατὰ τὴν mentis et in omni ultima voluntate sancimus, et in 
ἴσην παρατήρησιν xai ἐπὶ ἀγράφων διαϑηκῶν xai ἐπὲ 25 mmi persona, sive privata sive militari sive sacer- 


πάσης τελευταίας βουλήσεως ϑεσπέζομεν, xai ἐπὲ ztoos- 
«Ov παντὸς εἴτε ἰδιωτικοῦ εἴτε στρατιωτικοῦ εἴτε 
ἱερατικοῦ εἴτε βασιλικοῦ εἴτε ἑτέρου οἵου δήποτε. κοι- 
νὸν γὰρ ἐφ᾽ ἀπασιν ἀνϑρώποις τοῦτον τὸν νόμον 
Fes lg ΘᾺ 

(Ἐπέλογος. Ταῦτα ἡμεῖς ὑπὲρ τοῦ κοινῇ πᾶσε Àv- 
t , καὶ ὅπως ἂν οἵ TE 
ζῶντες τῶν καταλελειμμένων ἀπολαύοιεν οἵ τε τελευ- 
τῶντες μετ᾽ εὐθυμίας ἀπέλθοιεν, γενώσκοντες ὡς ὁ νό- 


dotali sive imperiali sive alterius cuiuslibet. Com- 
munem namque in omnibus hominibus hanc legem 
ponimus. 


30 


(Epilogus. Haec nos, ut communiter omnibus 
prosint hominibus, scripsimus, quatenus et viventes 
relictis potiantur et deficientes cum securitate mori- 
antur, scientes, quia lex eis sepultis etiam ministra- 


μος αὐτοῖς καὶ κειμένοις ὑπηρετήσεται, καὶ ἅπερ ἂν ἐκεῖ- 35 bit, et quaecumque illi disposuerint, ad perfectum 


1 νοι διατάξαιεν, αὐτὸς εἰς ἔργον ἄξει. ὭΩςτε ἐπειδὴ 
κοινὸν τοῦτο ὄφελος ἅπασίν ἐστεν ἀνθρώποις, γε- 
νήσεταε μὲν παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἐνταυϑοῖ κηρύγ- 


l*ipsa perducet. Quamobrem, quoniam communis 
haec utilis omnibus est hominibus, fiant quidem 
a tua eminentia hinc praecepta cunctis declarantia 


— ἔϑνεσε τοῖς πρῴην τε οὖσι καὶ νῦν ὑπὸ ϑεοῦ δι᾿ ἡμῶν 


ΡΥ 


gw rtg ng 


ματα πᾶσι περιαγγέλλοντα τὴν τοῦ vOuov δύναμιν, legis virtutem, dirigantur autem et per provincias 
σταλήσεται δὲ xai κατὰ χώραν ἐν ἅπασιν ἤδη τοῖς 40 ἴῃ omnibus gentibus, quae dudum fuerunt et nunc 
; ἃ deo per nos sunt adiectae principatui Romanorum. 
τῇ Ῥωμαίων προΞξγενομένοις ἀρχῇ. Οἱ δέ ys τῶν μη- 





1 vocavimus, ad ea pervenient. Pupillis autem sive etiam aetate minoribus lea: nostra nihil praeiudicat. 
lllis enim si quod ex causis a nobis enumeratis "um passi sunt, duplex: auxilium praesto est, et ΖΞ 
restitutionem in integrum et per actionem contra neglegentes tutores. Yon excipimus autem ab hac lege 
ne patronorum quidem successiones: nam ibi quoque, legitima parte, quam nos definivimus, ipsis servata, 
si quid illis ultra eam relictum sit, iique a libertis, ut quid impleant , rogati nolint, eum ordinem obtinere 
sancimus, quem initio sacrae huius constitutionis diximus, ita ut legitima quidem portio apud eos pura 
ab eiusmodi oneribus maneat, reliqua vero secundum viam a nobis in huiusmodi casibus iam apertam pro- 
cedant ; praesertim cum in ipsa etiam constitutione de iure patronatus a nobis data ad similitudinem fere 
2 ingenuorum libertinorum quoque successiones disposuerimus. — Quoniam vero duplex: est testamentorum ^ 
ratio, aut ad scriptam dispositionem aut ad voluntatem non scriptam relata, sancimus, ut haec omnia si- 
militer atque per aequam observationem et in non scriptis testamentis et in omni ultima voluntate valeant, 
et in omni persona, sive — ea sit sive militaris sive sacerdotalis sive palatina sive alia quaelibet. 
nem enim omnibus hominibus hanc legem ferimus. i 
X Epilogus. Haec nos pro communi omntum utilitate scripsimus, et ut tam viventes iis, quae re- 
licta sunt, fruantur, quam morientes aequo animo vita decedant, legem scientes ipsis etiam sepultis opem 
1 laturam, et quaecumque disposuerint ipsam ad effectum esse perducturam. It. cum commune hoc sit 
commodum omnibus hominibus, ab eminentia tua et hic edicta fint. quae omnibus ubique vim legis de- 
clarent, et foris mittantur per omnes iam provincias imperio Romanorum tam olim subiectas quam nunc 





M τοῦτο κοινὸν LA | γενήσεται τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἐν- 
; ταῦϑα μὲν κηρύγματα Α | 39 παραγγέλλοντα A|42 77] 
mg. | οὐχ ὑπεξαιροῦμεν L? | οὐδὲ om. A | 10 αὐτοῖς | τὴν L! 





5 quid etiam A] quidem 7 al | 7 *restitutiones | 
8 exeepimus RT'V | 10 quiequid] a» si quid? | 13 que 
F* | 15 pura in talibus 7 | 19 libertates R'TV, 
libertinitates A3, vulg. (τὰς ἀπελευϑερικὰς — διαδοχὰς 
Gr.) | 20 est om. RTV | 21 non scriptam] conserip- 
tam R^ | 23 observationem] — onem (sie spatio relicto) 
R|| 33 morientur R' | 34 amministrabit /*- ammini- 


21 διαδοχάς] κληρονομίας A | 22 Ἐπειδὴ) O L in mg., AZ 
Α in mg. ἢ 23 ἢ prius om. A || ἀγόμενος A ἢ ἢ] καὶ A | 
24 xai] οὐ A, om. L | 25 ἀγράφων διαϑηκῶν καὶ ni om. 
A || 28 ἑερατικοῦ] ἐρωτικοῦ A|| 31 Ταῦτα μὲν ἡμεῖς, in 
mg. Àn A i 32 xai om. ς | 35 καὶ κειμένοις] xexouur u£vois 
L* | ἂν om. M | 36 διατάξοιεν αὐτοῖς A | ἕξει L' ἥξει A|| | strabat 7/* | 35 illi] ««« 37 | 36 perducit R | 37 est] « 
Ὥστε) 49 A in mg. || 37 κοινὸν τοῦτο] τὸ κοινὸν τοῦτο | /?, om. R! | 40 in del, P? | 41 adiecta R E 

ΠΝ 2 





Nov. II pr. 


10 


NE MULIERES SECUNDO NUBENTES 





- * x 
τροπόλεων» ἄρχοντες ταῦτα λαμβάνοντες, uada xai ἤδη 


, c - , , 
γνενομοϑέτηται παρ᾽ ἡμῶν, ἑκάστῃ παραπέμψουσι πὸ- 


7 * - , — 
λει" μενεῖ τε οὐδεὶς ἀνήκοος τοῦ νόμου τοῦ μῆτε ἐν 


πενίᾳ ζῆν μήτε ἐν ἀϑυμίᾳ τελευτᾶν συγχωροῦντος. 


Metropolitani vero iudices haec sumentes, sicut du- 
dum sancitum a nobis est, unicuique dirigant civi- 
tati, manebitque nullus non audiens legem, quae 
neque in paupertate vivere neque mori in anxietate 


5 permittit. 


Dat. k.Ian. Constantinopoli Belisario v.c. cons. ind.xmr, [α. 535.] Dat. CP. k. Ian. Belisario v. c. cons. ind. xim. 





B 


II. Coll. I tit. 2 


ΠΕΡῚ TOY MH ἘΠΙΛΈΓΕΣΘΑΙ R DE NON ELIGENDO SECUNDO 
TAX AEYTEPOPAMOYSAS ΓΥ- NUBENTES MULIERES, ET ALIE- 
NAIKAS, ΚΑΙ ΠΕΡῚ AAAQN NATIONE, ET LUCRO ANTENU- 

KESPAAAIQN. i0PTIALIS DONATIONIS, ET DE 


[Ἔχει δὲ πρόφασιν ἡ διάταξις Γρηγορίαν τινά! 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ἑρμογένει τῷ ἐνδοξοτάτῳ μαγίστρῳ 
- Y 3 NTIET-- 9 * 
τῶν ϑείων ὀφφικέων, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 


(IHoooíuiov.) Καὶ τοῖς πρὸ ἡμῶν» νενομοϑετη- 


κόσι Ῥωμαίοις τῆς ἀεὲ νομοϑεσίας ἀφορμὴν ἡ τῶν 15 continuam legis 


ἀναφυομένων πραγμάτων ἐδίδου ποικιλία, καὶ ἡμεῖς, 
τὸ νομοϑετικὸν ἅπαν κατακοσμήσαντεβ τῆς πολετείαβ 
μέρος, τὴν ὅλην σχεδὸν ἐπανόρϑωσιν ποτὲ μὲν ἐπὶ 
ταῖς τῶν δεομένων προξβαγγελίαις, ποτὲ δὲ ἐπὶ ταῖς 


SUCCESSIONIBUS EARUM FILIIS 
SUIS KR. | 


Imp. Iustinianus Aug. Hermogeni magistro sacrorum 
officiorum et exconsuli. | 


(Praef pen Et ante nos legislatoribus romanis 

ationis occasionem emergentium cau- 
sarum dabat varietas, et nos omnem partem legis- 
lationis ornantes reipublicae, cunctam paene cor- 
rectionem aliquando quidem pro — interpella- 
tionibus, aliquando vero in iudicialibus quaestionibus 


δικαστικαῖς φοιτήσεσιν ἐποιησάμεϑα" καὶ πολλούς γε 20 celebravimus, et multas leges hinc subiectis nostris 


τῶν νόμων ἐντεῦϑεν τοῖς ὑπηκόοις τοῖς ἡμετέροιθ 
ἐγράψαμεν. Ὁποῖον δή τι καὶ νῦν ἀναστὰν εἰς τόνδε 
1 ἡμᾶς τὸν νόμον ἐκάλεσεν. ΤΓρηγορία γὰρ ἱκέτευσε 
φήσασα συνῳπηκέναι πρῴην ἀνδρὶ καὶ δύο ποιήσασϑαι 


conscripsimus. Quale est, quod etiam nunc emergens 
1 ad hanc nos vocavit legem. — Gregoria enim sup- 
licavit dicens habuisse se dudum virum et duos 
ecisse filios, masculum et feminam, et extulisse 


παῖδας, ἄρρενά τε καὶ ϑήλειαν, καὶ ἀποβαλεῖν μὲν τὸν 25 quidem maritum. Plurimoque a filio experta favore 


συγοικήσαντα, πολλῆς δὲ παρὰ τοῦ παιδὸς πειρωμένη 


aestimavit oportere, ne relinqueret eum sine remu- 


τῆς εὐνοίας, ὠήϑη χρῆναι μὴ καταλιπεῖν αὐτὸν «y£-  neratione nec extra competentem honorem dimit- 
ραστον μηδὲ ἔξω τῆς προρηκούσης ἀφεῖναι τιμῆς. vow — teret. Igitur antenuptialem donationem, licet non 
γαροῦν τὴν προγαμιαίαν δωρεάν, καίτοι δευτέροις οὔπω veniens ad secunda vota, tamen restituit et dedit 
σιροβομελήσασα γάμοις, ὅμως ἀποκατέστησε καὶ δέδωκε 30 


Nov. II (— Coll. I tit. 2: gloss.) Graece extat in M et A (in quo est τέτλος ἕβδομος), deest in L, praeter inser. — 
αὕτη ἡ νεαρὰ οὐκ ἐτέϑη sic τὰ βασιλικὰ ἀλλὰ (οὐκ — ἀλλὰ om. L) παρεσιωπήϑη, διὰ τὸ τὰ μὲν αὐτῆς ὑπὸ 
τῆς xf νεαρᾶς ἀναιρεῖσϑαι, τὰ δὲ πλατύτερον ὑπ᾽ ἐκείνης νομοθετεῖσθαι" μόνον δὲ τὸ τελευταῖον ταύτης 
κεφάλαιον προσετέϑη τῷ τῆς Qa νεαρᾶς τελευταίῳ κεφαλαίῳ (κεφ. τελ. L) ML post inser. — Epit. Theod. 2, 
Athanas. 9, 1. Iuliun. const. IT. 





dei beneficio per nos adiectas. Metropolitani vero magistratus, ubi ea acceperint, quemadmodum iam lege 
a nobis dispositum est, in omnes urbes mittent, nec quisquam manebit legis ignarus, quae neque in pau- 
pertate quemquam vivere neque in anzietate mori patitur. : ( 





11. 


NE MULIERES SECUNDO NUBENTES ELECTIONEM HABEANT, ET 
| DE ALIIS CAPITIBUS. | 


[Occasionem autem huic constitutioni dedit. Gregoria quaedam.) 
ldem Augustus Hermogeni gloriosissimo magistro sacrorum officiorum eaconsuli et paíricio. 


Praefatio. Et legislatoribus Romanis, qui ante nos fuerunt, perpetuam leges ferendi occasionem 
emergentium causarum dedit varietas, et nos universa legislatoria roipulliciy parte ornata, omnem fere 
correctionem. partun in eis, quae a supplicantibus ad nos deferuntur, partim in iudicialibus consultatio- 
nibus adhibuimus, atque hinc multas leges subditis nostris tulimus. Quale quid etiam nunc emersit et nos ad 
l anc legem commovit. | Gregoria enim supplicavit, dicens se olim viro nuptam duos peperisse liberos, 
masculum et feminam; ac maritum quidem amisisse. Cum vero magnum filii amorem eapería esset, euin 
non sine praemio relinquendum nec debito honore privandum esse existimavit. Quamobrem donationem 
ante nuptias, licet nondum contractis secundis nuptiis, restituit tamen atque dedit filio. Nec vero filius 





4 ραϑυμέα L || 6 k. Ian.] kal. ari (ari del.2) aprilis Zul.P|| 
Constantinopoli Zul.? (c), om. M || Bilis.M | ind. γ΄ M (T'heod.), 
ἐνδ. a^ Athan. || Post subscr. add. * τὸ ἴδικτον πρὸς ᾿Ιωά- 
vrv ἔπαρχον praitoríov τὸ B ἔχει dat. τῇ non (sic): — 
M (ad edictum I1 referenda) | 9. καὶ --- 11 τινά om. A 
12 Αὐτοκράτωρ ἰουστινιάνος avyovotos ἐρμογένει A 
13 officíov L | καὶ — om. A | 14 πρὸ ἡμῶν M] 
πρώην A | t7 ἅπαν M] ὅλον A ἢ 20 φοιτήσεσιν M) 


ζητήσεσιν Ac || 21 τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις A || 23 ἡμᾶς 
om. A|| γὰρ] γὰρ ἡμᾶς Α || 26 παρὰ] περὶ A || 29 καί- 
τοι] καὶ A || οὔπω] non c | 30 καὶ δέδωκε om. A 





2 a nobis sanctitum ΤῊ || 6 subscr. dedi ex Rt et Bamb. 
II| »11isAmio R ||7 aligendo R* | 9 luera R'|| 14 ex- 
consule 7/4 | 22 nos om. ΚΖ} | 26 existimauit vulg. || 
28 dempnationem 7! 





QU AU TENGO ΨΘ ΨΥ 


v— — J,—— "P CE 


Fh mah 





K 
y 


M 


SP P EORRPPRCON Sp 


τ EVE na 


ELECTIONEM HABEANT" | ! Nov. II pr. 





τῷ παιδί. ov μὴν ζῶν ὁ παῖς αὐτῇ διετέλεσεν, ἀλλ᾿ — filio. Qui non tamen vivens ei permansit, sed obiit 
ἄπεισιν ἐξ ἀνθρώπων, πρὶν εἰς δευτέρους ἐλϑεῖν Bov- — ex hominibus, antequam 'ad secundas venire vellet 
ληϑῆναι τὴν μητέρα γάμους. Kai ὅγε νόμος 0 vs «ag- nuptias mater. Et lex tam antiqua quam nostra 
χαῖος 0 τε ἡμέτερος ἐκάλεσεν ἄμφω, τήν τε παῖδα τήν — vocavit ambas, et filiam et matrem, ad minoris suc- 
τε μητέρα, πρὸς τὴν τοῦ νέου διαδοχήν. Καὶ εἴπερ ὃ cessionem. Et si quidem in prioribus mater nuptiis 
τοῖς προτέροις ἡ μήτηρ ἐπέμενε γάμοις, οὐδὲν dv vo  permansisset, nulla quaestio fuerat. Sed illa quidem 
ζητούμενον Tv. ἀλλ᾽ ἡ μὲν sis ἀνδρὸς ἐπείγεταε δευς δὰ virum descendit secundum, usum qui fuerat om- 
τέρου, τὴν μὲν χρῆσιν ἅπασαν ἔχουσα τῆς προγαμιαίας — nem habens antenuptialis donationis: sic enim eam 
δωρεᾶς. οὕτω γὰρ αὐτὴν καὶ ἐδεδώρητο, ἐφ᾽ ᾧ τὴν etiam donavit, ut usus quidem apud eam remaneret, 
μὲν χρῆσιν παρ᾽ αὑτῇ μένειν, τὴν δεσποτείαν δὲ γε- 10 proprietas autem fieret apud filium. Omnem vero 
γνέσϑαι παρὰ τῷ παιδί. τῆς δεσποτείας δὲ ἡ παῖς ἀν- proprietatem filia percipere minabatur, non secun- 
τιλήψεσϑαι πάσης ἀπειλεῖ, οὐ καϑ'᾽ ὅσον κληρονομεῖ dum quantum heres erat fratris, sed secundum 
τοῦ ἀδελφοῦ, ἀλλὰ καϑ' ὅσον ὁ πατὴρ ἐπιδέδωκε τῇἠ quantum pater dederat matri, dicens nullam fiduciam 
μητρί, φάσκουσα μηδεμίαν παρρησίαν ἔχειν τὴν μητέρα — habere matrem ad secunda vota migrantem proprie- 
δευτέροις ὁμιλοῦσαν γάμοις τὴν δεσποτείαν ἔχειν τῆς 15 tatem habere donationis quacumque ratione. Verum 
δωρεᾶς xaO" οἷον δήποτε λόγον. ᾿4λλ᾽ ἡ μήτηρ οὐκ mater nequaquam hoc antenuptialem esse donatio- 
ἔτε τοῦτο προγαμιαίαν εἶναι δωρεὰν παντελῶς ἀξιοῖ, nem omnino affirmabat, sed permixtam iam rebus 
συναναμεμέχϑαι δὲ ἤδη τοῖς πράγμασι τοῦ παιδός, καὶ — filii, et tamquam hereditatis, non adhuc tamquam 
ὡς κληρονομίας, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς δωρεᾶς οὔσης ἔτε προΞ- donationis existentis competere ei sex unciarum et 
ἥχειν αὑτῇ τοῦ ἑξαουγγίου τήν τε δεσποτείαν τήν τε 20 proprietatem et usum habere. Et non solum hoc 
χρῆσιν ἔχειν. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον ἀμφισβητεῖται, ἀλλὰ — dubitabatur, sed etiam de ipsa hereditate fratris 
xci περὲ αὐτοῦ τοῦ κλήρου τοῦ ἀδελφοῦ πρὸς αὐτὴν contra eam filia reluctabatur, matre quidem petente 
παῖς διαμάχεται, τῆς μὲν μητρὸς ἀξιούσης αὐτοῦ κλη- eius hereditatem pro media parte, secundum quam 
ρονομεῖν κατὰ τὴν ἡμίσειαν μοῖραν (x«9" ἣν αὐτὴν eam nos ad hereditatem filũ vocavimus, una exi- 
ἡμεῖς ἐπὶ τὸν κλῆρον τοῦ παιδὸς καλοῦμεν, μιᾶς οὔσης 25 stente sorore morienti filio cum ea vocata; filia vero 
ἀδελφῆς τῷ τελευτήσαντι παιδί, τῆς μετ᾽ αὐτῆς xaAov- obtinere hereditatem fratris valde fortiter ex priori- 
μένης), τῆΞξ δὲ παιδὸς ἔχεσϑαι τοῦ κλήρου τοῦ ἀδελφοῦ bus sanctionibus insistente et dicente, quia mater, 
μάλα ἰσχυρῶς ἐκ τῶν ἔμπροσϑεν νενομοϑετημένων si quidem ad secundas nuptias non venisset, recte 
ἐνισταμένης, φασπούσης τὴν γε μητέρα, εἰ uiv δευτές — vindicaret hereditatem filii, venientem vero ad virum 
Qow μὴ ὁμιλήσειε γάμοις, ὄρϑως ἀντιποιεῖσϑαι τοῦ 30alterum omnino privari his, quae ex paterna sub- 
κλήρου τοῦ παιδός, ἀφικνουμένην δὲ εἰς ἀνδρὸς ἑτέρου — stantia filius acquisivit, quia si post secundas nuptias 
πάντων ἀφαιρεῖσϑαι τῶν ὅσα ἐκ τῆς πατρῴας οὐσίας filius mortuus esset, undecumque acquisita est ei sub- 
9 παῖς ἐκτήσατο, ὡς εἴγε μετὰ τὸν δεύτερον γάμον ὃ stantia, ipsa esset domina: hoc constitutionibus am- 
παῖς ἐτελεύτησε, καὶ τῆς ὅϑεν δήποτε κτηϑείσης αὐτῷ babus volentibus, quae talia discernunt. Mater qui- 
περιουσίας ἑαυτὴν ἄν γενέσϑαι κυρίαν" τοῦτο τῶν δια- 35 dem valde crudeliter habere constitutiones illas et 
τάξεων ἀμφοτέρων βουλομένων, «i τὰ τοιαῦτα διακρί- indigne clementia nostrorum temporum affirmabat, 
γουσιν. Ἡ δέ ys μήτηρ μάλιστα μὲν ἀπηνῶς ἔχειν verumtamen usa est a nobis posita constitutione, 
τὰς διατάξεις ἐκείνας καὶ ἀναξίως τῶν φιλανϑρώπων dicens hanc non subdividi constitutionibus prioribus, 
ἡμῶν ἰσχυρίζεται χρόνων" πλὴν ἀλλὰ χρῆται τῇ παρ᾽ 

ἡμῶν τεϑείσῃ διατάξει, λέγουσα ταύτην οὐχ ὑποδιαι- 40 

ρεῖσϑαι ταῖς διατάξεσι ταῖς πρώταις, οὐδὲ τὰς μὲν 





illi supervicit, sed e vita excessit, antequam mater secundas nuptias inire vellet. Atque hic tam vetus 
quam nostra lex utramque, et filiam et matrem, ad iuvenis successionem vocavit. t siquidem mater 
priori matrimonio acquievisset, nulla quaestio foret. Sed illa ad secundum virum festinat, usumfructum 
omnem donationis ante nuptias habens; ita enim illam donaverat quoque, ut ususfructus quidem apud 
ipsam maneret, proprietatem autem haberet filius. Filia vero omnem proprietatem se vindicaturam minatur 
non quatenus fratri heres sit, sed quatenus pater maíri dederit, dicens nullam facultatem esse matri se- 
—— nuptias contrahenti proprietatem donationis qualicumque ratione habendi. At mater eam non 
amplius antenuptialem donationem, sed bonis filii iam permiztam esse omnino affirmat, et cum hereditas 
nec vero amplius donatio sit, ipsi deberi sex unciarum tam proprietatem quam usumfructum. Neque de eo 
solum dubitatur, sed de ipsa quoque hereditate fratris filia cum illa contendit, matre, ut ex dimidia parte 
illi heres sit, petente (ez: qua nos eam ad hereditatem filii vocavimus, cum filio defuncto una sit soror, 
quae cum ipsa vocetur), filia vero, ut fratris hereditatem ea: legibus ante latis obtineat, enixius instante, 
cum dicat matrem, siquidem secundas muptias non coníraxisset, recte sibi hereditatem filii vindicare, 
nubentem vero secundo viro omnibus privari, quaecumque ex paternis facultatibus filius acquisivit, ut si 
filius post secundas nuptias mortuus esset, ipsa bonorum undecumque illi quaesitorum domina futura esset, 
volentibus id ambabus illis constitutionibus, quae talia decernunt. Mater autem constitutiones illas ad- 
modum dure et humanitate nostrorum temporum indigne se habere asseverat ; iam vero utitur constitutione 
a nobis lata, dicens hanc non limitari constitutionibus prioribus, neque eam matres, quae ad secundum 





1 μὴ» μὴν δὲ A μὴ M | 7 344] D mg.-4 | ἡ s] εἰ κνουμένην αὐτήν. εἰ δὲ xai εἰς ἄνδρα ἕτερον ἔλϑοι, 
levr£pov συνοίκησιν τὴν χρῆσιν ἔχουσα πᾶσαν ἀφαιρεῖσθαι αὐτῆς τῶν ὅσα τῆς πατρῴας οὐσίας ὁ 
ΑἹ 9 οὕτως γὰρ αὐτη καὶ δεδώρηται, μετὰ ϑάνατον παῖς καϑέστηκεν A | 32 πάντων] omnino (i. e. πάν- 
δὲ αὐτῆς γενέσθαι τὴν δεσποτείαν παρὰ τὴν παῖδα A| τωεὺς ἢ 34 36, poat: ἐτεϑνήκει A | προσκτηϑείσης αὐτῷ 
10 δὲ M] οὖν A | 12 ἀπειλεῖ M] φιλονεικεῖ A | κληρο- | οὐσίας ἑαυτὴν ἀνάγεσϑαι κληρονόμον xai μόνην A | 
voust M] μόνον κληρονομεῖν Α ἢ 13 ἐπιδέδωκεὶ] αὐτῆς 55 διατάξεων] cf. ad .14,15.15 || 31 72] E. A mg. || 38 τὸν 
ἐπέδωκε Αἱ 1τ εἰ καὶ post τοῦτο add. A || 1$ συνανα- φιλάνϑρωπον — χρόνον Α ἢ 39 ἀλλὰ M] ὅμως A | τῇ! 
μεμιγμένην δὲ ovcav τοῖς πράγμασι τοῦ παιδὸς κλη- xai τῇ A | διατάξει] Cod. 6,56,7 | 41 ταῖς prius om. A 
ἥσασαν μᾶλλον, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς δωρεὰν ληψομένην , 
ἔτι Α ἢ 20 τήν τε prius om. A || τήν τε] καὶ τὴν A || 21 ἀλλὰ] 
4 κα... Α mg. || 22 αὐτοῦ om. A | 23 ἀξιούσης κλη- 7 usum que (qui 773) fuerat suppl. P? in spat. vac. | 
ρονομεῖν τὸν παῖδα κατὰ Α || 25 ἡμεῖς post κλῆρον coll. | 9 maneret VT| 11 filiam R!|12 fratre 7*] 15 uerus 
A | 26 μετ᾽ αὐτῆς] μετὰ τῆς μητρὸς κληρονομεῖν A| | /'| 17 firmabat R | 22 filiam R' | 25 moriente κι 
21 τοῦ απίε κλήρου om. Α ἢ 29 τὴν ye] τήν τε M τὲ | 26 optinente 7 | 29 uero] filiuo R* | 31 post si 55 
τὴν À || μητέρα ὅτε δευτέροις εἰ μὲν ovx ὀμιλήσειε yá- | 32 mortuus est VT | 36 indigne] digne RV'7' dignas 
poi, ὀρϑόν τε ποιεῖσϑαι κληρονύμον vov παιδὸς ἀφι- | //3|37 usu R* : 
" 2 " 








Nov. II pr. 1. 2 


12 


NE MULIERES SECUNDO NUBENTES 





οὔπω πρὸς ἀνδρὸς ἐλθούσας δευτέρου μητέρας μετὰ 
τῶν παίδων καλεῖν, τὰς δὲ δευτέροις ὁμιλησάσας γά- 
μοι οὐκ ἔτι. ἐνταῦϑα δὲ καί τι ξένον ὑπεῖναι" ἕαυ- 
τὴν γὰρ φιλοτιμίαν εἰς τὸν παῖδα opi m σπιροφά- 
cei τῆς ἐπιλογῆς, ἀντιδωρεὰν μᾶλλον εἰληφέναι δοκεῖν 
ἤπερ ἁπλῶς οὕτω κέρδος ἀσυλλόγιστον ἔχειν. Ταῦτα 
ἡμεῖς ἐπὶ πολὺ κατεξετάσαντες καὶ τὴν δλην τῶν τοι- 
ovrow ἐπιλογῶν τε καὶ κληρονομεῶν ϑεωρέαν ἀνασκο- 
πούμενοι δεῖν φήϑημεν κοινὸν ἐπὲ τούτοις γράψαι νό- 


atque matres quidem nondum ad virum secundum 
venientes cum filiis vocari, quae vero secundis copu- 
lantur nuptiis, nequaquam; hic autem etiam aliquid 
adesse peregrinum: se enim largitatem in filio con- 


5 ferentem occasione electionis rursus donationem po- 


tius recepisse videri quam sic simpliciter lucrum 
irrationabile habere. Haec nos diu perscrutantes 
et omnem talium electionum et hereditatum contem- 
plationem considerantes oportere credidimus com- 


μον, x«9 ὃν xci ἡ παροῦσα ζήτησις δέχεται πέρας. 10 munem super his scribere legem, secundum quam et 


praesens quaestio suscepit terminum. 


CAPUT I. 


Συνείδομεν τοίνυν μὴ συγκεχυμένον τοῦτο τὸ περὶ 
τῶν ἐπιλογῶν καὶ ἀδιάκριτον καταλιπεῖν, ἀλλὰ τοιαύ- 
τη» δοῦναι τῷ πράγματι τάξιν, ὥςτε τῆς μητρὸς ἅπαξ 
εἰς δευτέρους γάμους ἐλϑούσης κέρδος εὐϑὺς ἁπάν- 
rov τῶν παίδων τὴν δεσποτείαν τῆς προγαμμαίας γί- 
νεσϑαι δωρεᾶς, καὶ μηδεμίαν ἄδειαν εἶναε τῇ μητρὶ 
τοὺς μὲν τῶν παίδων ἐπιλέγεσϑαι, τοὺς δὲ ἀτιμάζειν, 
διότε πάντας ὁμοῦ τοῖς δευτέροις ὕβρισε γάμοιρ. "doors 


καὶ ἐπὲ τοῦ παρόντος ἡ δεσποτεία τῆς προγαμιαίας 20 
, 


δωρεᾶς ὅλη πρὸς τὴν παῖδα παραγενήσεται, τῆς χρή- 
σεως παρὰ τῇ μητρὶ μέχρι περίεστε φυλαττομένης" 
καὶ κατὰ τὴν ἡμετέραν διάταξιν, εἰ μὲν ἡ μήτηρ προαπ- 
ἐλϑοι, τῇ παιδὲ τῆς ὅλης προγαμιαίας δωρεᾶς ἄρμο- 


Perspeximus itaque non confusum hoc de electio- 
nibus indiscretumque relinquere, sed huiusmodi dare 
ordinem causae: matre semel ad secundas nuptias 


15 veniente lucrum mox tantummodo filiorum proprie- 


tatem antenuptialis fieri donationis, et nullam esse 
licentiam matri alios quidem filiorum eligere, alios 
autem exhonorare, quoniam omnibus simul secundis 
nuptiis fecit iniurias. Quapropter etiam in senti 
proprietas antenuptialis donationis tota ad filiam 
veniet, usu apud matrem, donec advivet, servando. 
Et secundum nostram constitutionem, si quidem 
mater praemoriatur, filiae tota antenuptialis donatio 
competit; si vero filia, manet quidem apud matrem 


ζούσης᾽" εἰ δὲ ἡ παῖς, μένειν μὲν παρὰ τῇ μητρὶ τὸ ἐκ 25 lucrum ex pacto non existentium filiorum, reliquum 
vero erit filiae, et moriens hoc transmittit ad suos 


τοῦ τῆς ἀπαιδίας συμφώνου κέρδος, τὸ δὲ λοιπὸν εἶναι 

τῆς παιδός, καὶ τελευτῶσαν τοῦτο παραπέμπειν εἰς 
* ς - , LI - , 

rove αὑτῆς κληρονόμους, εἴ τενες ἐκ τοῦ νόμου κα- 

λοῖντο. 


heredes, si qui ex lege vocantur. 


CAPUT II. 
Τὸ δὲ γινόμενον piv ἀεί, ῥητῷ δὲ οὔπω νόμῳ 30 Hoc autem quod fit quidem semper, expressim 


διωρισμένον, τοῦτο εἰς καλὴν παραύξησίν τε καὶ παρ- 
ενϑήκημ» δίδομεν τῷδε τῷ νόμῳ. Ei γὰρ οὐ is d 
τυχόν, ἀλλά τινε τῶν ἔξωϑεν ἡ μήτηρ ἔτι δευτέρων 
ἄπειρος οὖσα γάμων μοῖράν τινα τῆς προγαμιαίας δω- 


vero nondum lege determinatum est, hoc ad melius 
incrementum et interpositionem damus huic legi. 
Nam si non filio forte, sed alicui extraneo mater 
adhuc secundas non experta nuptias partem quan- 


pete, ἢ τε πράγμα ἐξ αὐτῆς, ἢ καὶ πᾶσαν δωρήσεται, 35 dam antenuptialis donationis aut aliquam rem ex 


ἢ κατ᾽ ἄλλον τυχὸν ἐκποιήσει τρύπον, εἶτα ὕστερον 


ea vel totam donet, aut per alium forte alienet mo- 


14 τῆς μητρὸς .....: κύριον ἔσται (13, 20) habent Prochiron 6, 2; Epanagoge 19, 13. 





maritum nondum venerint, cum liberis vocare, illas autem, quae secundas nuptias inierint, non item. Hic 


vero absurdi quoque aliquid subesse: se enim, quae liberalitatem in filium per electionem contulerit, videri 
remunerationem potius accepisse quam ita simpliciter lucrum irrationale habere. — Haec nos diu exami- 
nantes omnemque eiusmodi electionum οἱ hereditatum rationem. considerantes , 
scribendam esse putavimus, ex qua praesenti etiam quaestioni discrimen affertur. 

L Placuit igitur nobis hunc de electionibus locum non confusum nec indistinctum relinquere, sed 
talem rei ordinem constituere, ut matre semel secundas nuptias contrahente omnes liberi proprietatem 
donationis antenuptialis statim lucri faciant, neque ullo modo matri alios liberorum eligere, alios vero 
aspernari liceat, quia omnibus simul per secundas nuptias iniuriam intulit. Quam ob rem etiam in prae- 


senti proprietas donationis antenuptialis tota ad 


conservetur, atque secundum constitutionem nostram, siqui 


liam —— ut ususfructus matri donec vivit 


nuptias filiae competat, sin vero filia, lucrum ex: pacto orbitatis apud matrem maneat, reliquum vero 


sit, v ῸΝ moriens id ad heredes suos, si qui ez: lege vocentur, transmittat. ; 
L Illud autem quod semper — contingit, expressa vero lege nondum determinatum est, 
' wic legi adicimus. Nam si forte mater. secundarum nuptiarum ad, 
pers non filio, sed extraneo alicui partem aliquam donationis 
rel etiam totam donaverit aut forte alio modo alienaverit, ac 


inerementi et accessionis loco 


mater praemoriatur, tota donatio —7— 


chri 
.ea- 

ropter nuptias , vel rem quandam ex ea, 
einde secundas nuptias contraxerit, mani- 





1 δευτέρου συνοίκησιν μητέρας κληρονόμους μετὰ 
A | 2 ὁμιλησάσας δευτέροις A | ἃ ἐνταῦϑα 02 M] κἀν- 
τεῦϑεν A || 4 ποιουμένη A ἢ 6 ταῦτα οὖν ἡμεῖς A ἢ 
7 τοιούτων om. A | 8 ἀναλεξάμενοι διενοήϑημεν δί- 
xetow. ἐπὶ τούτοις γράψαι aos νόμον A || 10 παροῦσα 
εἰσδέχεται πέρας διάταξις A || 12 € εἴ... Amg. || συν- 
opener τοίνυν μὴ συγκεκαλυμμένον τοῦτο ὡς περιτ- 
τὸν καὶ ἀδιάκριτον Α ἢ 15 ἁπάντων] tantummodo ς | 
16 δωρεᾶς γίνεσϑαι (γενέσϑαι Proch.) Proch., Epan. | 
21 75€] μόνον τῆς A | 23 xai] xai εἰ A | εἰ μὲν 
om. A || zrooezéADo: τῶν ἀνϑρωπίνων, τῇ παιδὶ A || 
24 ὅλης) πάσης A || 25 εἰ — σταῖς om. A || μένειν μὲν] 
μδνεῖ A || 26 τοῦ om. A || σύμφωνον A || 21 παιδὸς, 
ὥστε καὶ τελευτῶσαν. παραπέμπειν αὐτὸ εἰς TOUS ἐκ 
τοῦ ψύμου καλουμένους αὑτῆς κληρονόμους A 30 Τὺ] 


. nuptialis R) R 





ζ ἀν... A mg. | ῥητῷ] expressim (i. e. ῥητῶθ) 4] 
31 παρενϑήκην συνείδομεν δοῦναι τοῦδε τοῦ νόμου Αἱ 
35 «wa πράγματα Proch, Epan. | ἢ πᾶσαν δωρ 
σηται Proch, Epan. || 36 τυχὸν] τενὰ Α || ἐκστοιήσηται 
Proch., Épan. 

3 hine 7| 4 se] sed RV si T || 6 recipisse || 7 ha- 
beret VT" | 11 scr. suscipit? || 12 non om. 7* | 15 lu- 
erum (uel usum AR? s. v.) R lucrum uel (uel de/. 2) 
usum 77 lucrum et usum T'| mox om. 7| tantummodo] 
omnium vulg. J roprietate manente antenuptialis (an- 

"NU quidem om. R || lorum Z'! |.19 in- 
iuriam vulgo | 20 proprietas aut nuptialis &' || 30 8; 
hoe uoceatum est de dote aseripta numerata uel praestita: 
FR rubr. in mg. | 31 leges determinati«ne. hoc E! | 32 huic] 
hune A'| 36 donet] nec AR! 





Y 


communem de his legem 


ΟΜ ἘΠ ΨΥ ἘΡΎΎΡ un E SNR BRI NC: 





—— MELRTSEPRNMRRRREME 


a D 





AA—ÁMPS— 0$ 





ELECTIONEM HABEANT 


E Nor. II 2. 3 





εἰς ἀνδρὸς φοιτήσειε δευτέρου, πρόδηλον ὡς τῷ ἐπι- 


γινομένῳ δευτέρῳ γάμῳ τὸ τῆς ἐχποιήσεωξ ἀνατρα- 
πήσεται" καὶ οὐδὲ αὐτὸ πᾶσι τρόποις, ἀλλ᾽ ἐν μετεώρῳ 
καὶ τὰ τῆς ἐχποιήσεως καὶ τὰ τῆς ἀνατροπῆς μενεῖ. 
εἰ μὲν γὰρ μείναιεν περιόντες οὗ παῖδες, ἀνατραπήσε- 
ται — τὸ γενόμενον, τοῦ νόμου τὴν δεσποτείαν 
τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς εἰς τοὺς παῖδας ἄγοντος καὶ 
οὐδὲν ἐπεστρεφομιένου τῆς qnit εἴ τε πράξειεν ἐπὶ 
βλάβῃ τῶν —— Εἰ δὲ προτελευτήσαιεν ἅπαντες 
τῆς μητρός, μένειν τὸ — 
⸗ 00r, ἀλλὰ κατὰ τοῦτο δὴ τὸ ἐξ & (as σύμ- 
φῶνον, ὅπερ ἡμεῖς εἰρηγησάμεϑα πρῶτοι καὶ νενομο- 

; ἔναγχος τὸν περὲ τούτου γράψαντες νόμον. 
καὶ κατά τινα μὲν μοῖραν ἔσται τὸ συνάλλαγμα βέ- 


dum, deinde ad maritum veniat secundum, palam 
esse, quia supervenientibus secundis nuptiis alie- 
natio vacuatur, et nec hoc omnibus modis, sed in 
suspenso et alienatio et evacuatio manet. Nam si 
5 manserint superstites filii, evacuabitur omnino quod 
factum est, lege proprietatem antenuptialis donatio- 
nis ad filios ducente et non respiciente mulierem, si 
quid egerit in laesionem filiorum; si vero praemori- 
antur omnes matri filii, erit contractus firmus non 


ἄλλαγμα βέβαιον οὐκ εἰς 10 in totum, sed secundum pactum non existentium 


filiorum, quod nos introduximus primi et sancivi- 
mus nuper de hoc scribentes legem. Et secundum 
quandam quidem partem erit contractus firmus, se- 
cundum quandam vero infirmus apparebit; hoc est 


βαιον, κατά τινα δὲ ἄκυρον ἀποφανϑήσεται" τουτέστι 15 secundum hoc quidem, quod manet apud matrem 


κατὰ μὲν τὸ μένον παρὰ τῇ μητρὲ προφάσει τοῦ ἐξ 
ἀπαιδίας συμφώνου κρατήσει, κατὰ δὲ τὸ παραπεμπό- 
μενον εἰς τοὺς τοῦ παιδὸς διαδόχους ἄκυρον ἔσται" 


τα 
ὡς, εἴγε 5 μήτηρ μόνη τῷ παιδὲ διάδοχος εὑρεϑείη, 
ὃ πᾶ : 20 


τὸ πᾶν αὐϑις κύριον ἔσται. 
1 ᾿Επειδὴ δὲ αἱ κατὰ τῶν δευτερογαμούντων ποιναὶ 
κοιναὶ καὶ ἀνδρός εἶσε καὶ γυναικός, καὶ ὃ μὲν ἐπὶ τῇ 


occasione pacti filiorum non existentium, valebit, 
secundum hoc vero, quod transmittitur ad filii suc- 
cessores, infirmus erit: ut, si mater sola filio suc- 
cedens inveniatur, omnis rursus firmus erit. 


1 Quia vero contra binubos poenae communes et viri 
sunt et mulieris, et ille quidem in dote ad secundas 
veniens nuptias periculum sustinebit, haec autem in 


ἐπὶ τῇ πρὸ γάμων ἤτοι διὰ τοὺς jue δωρεᾷ, x«i  antenuptiali seu propter nuptias dónatione, et haec 


ὁ νόμος οὗτος ἐφ᾽ ἑκατέρου κείσ 
ταῦτα καὶ περὲ τῆς ἐπιλογῆς καὶ περὲ τῆς ἐχποιήσεως 
xai περὲ τοῦ κέρδους νενομοϑετήσϑω. 


€ ^ $43 » Lo ^ - 

Ὑπολοίπου τοίνυν ὄντος σκέψασθαι τὰ περὶ τῶν 

΄ - , € * " * * » 
κλήρων τῶν παίδων, ὑπὲρ ov καὶ τὸ παρὸν ἀμφισ- 


ὦ προεώπου, καὶ 25lex in utraque posita sit 


na, haec etiam de 
electione et alienatione et de lucro sanciens. 


CAPUT III. 


Cum igitur reliquum sit cogitare de hereditatibus 
filiorum, pro quo etiam praesens est dubitatio, opor- 





βητεῖται, δεῖν ὠήϑημεν γενικῷ νόμῳ τῇ τε παρ- 30 tere credidimus generali lege et praesentem quaestio- 
οὔσῃ t& διαιτῆσαε ταῖς τε ἐφεξῆς κινηϑήησομεέ- nem determinare et in futuro movendis omnibus 
»αις ἁπάσαις δοῦναι τομήν. Καὶ ϑεσπίζομεν, τὰ ἀλλα dare decisionem. Et sancimus, alias res post ante- 
ματα τὰ μετὰ τὴν πρὸ γάμου δωρεὰν εἰς rovs — muptialem donationem ad filios venientes, si quidem 
αἴδας ἀφιγμένα, εἰ μὲν ὃ παῖς, ἄρρην ἡ ϑήλεια rv- — filius masculus aut femina forte testetur, secundum 
yov, διάϑοιτο, κατὰ τὸν νόμον χωρεῖν ἐπὶ τοὺς yeyoan- 35 legem venire ad scriptos heredes, hic matre noh 
μένους κληρονόμους, ἐνταῦϑα τῆς μητρὸς ov κωλυομέ- prohibita scribi a filio herede, sed etiam contra 
νης γράφεσϑαι παρὰ τοῦ παιδὸς κληρονόμου, ἀλλὰ xai — testamentum ei datis allegationibus, si forte filius 
τῶν κατὰ 195 dra pee αὐτῇ διδομένων δικαίων, εἴ eam praetermiserit aut irrationabiliter exheredatam 
ye ὃ παῖς αὐτὴν παραλείψειεν ἢ xai C^" ἀποκλη- fecerit, reservatis. Si vero intestato decesserit, illius 
ρονόμον ποιήσηται, φυλαττομένων" εἰ δὲ ἀδιάϑετος 40 
32 ϑεσπίζομεν .... εἴτε xai μή (p. 14, 6) habent Prochiron 6, 3; Epanagoge 19. 13. 
festum est alienationem. supervenientibus secundis nuptiüs infirmatum iri; neque id omni modo, sed tam 
alienationem quam infirmationem in suspenso mansuram. Si enim superstites maneant liberi, infirmabitur 
ommino quod factum est, cum lex proprietatem donationis ante nuptias in liberos transferat nec ullam 
mulieris, num quid in damnüm liberorum egerit, rationem habeat. Sin vero omnes ante matrem moriantur, 
patet contractum manere firmum non in totum, sed secundum pactum illud orbitatis, quod nos primi 
imtroduximus et nuper lege de ea re scripta sancivimus. Atque ex paríe firmus erit contractus, ea 
parte vero irritus apparebit, hoc est quantum ad id, quod ex pacto orbitatis apud matrem manet, valebit, 
quoad illud vero, quod ad successores filii transmitütur, irritus erit: unde siquidem mater sola reperiatur 
l fiio successura, totus rursum firmus erit. — Quia vero poenae adversus secundo nubentes communes sunt 
et pa «c ieri, Mie quic, quanta «d —— venit, de dote, haec vero de —— ante 
nup pr pericli . Et haec in utramque personam valeat, sintque haec et de 
dene «i do alienatione ci de Incra. sencie. y —“ — 

. ΠῚ. Cum igitur reliquum sit, ut de hereditatibus liberorum videamus, qua de re etiam in prae- 
sentt casu est controversia, generali lege et hanc quaestionem diiudicandam et quae deinceps movebuntur 
omnes decidendas esse putavimus. Atque sancimus, ut ceterae res, quae post donationem ante nuptias ad 
be siquidem filius, sive masculus sive femina est, testatus sit, secundum legem ad scriptos 
data, sive filius eam praeterierit sive sine causa ea. 











LI , 5 - - . - - - »- 
veniant, neque hic mater heres a filio scribi —— sed iura quoque coníra testamentum ipsi 
1 δευτέρου] συνοικήσει add. A ἢ ἐπιγενομένῳ  Proch., 


edaverit, salva maneant; sin autem intestatus de- 
Epan. | 2 ἀνατραπήσεται δίκαιον, xai A | 4 διαμενεῖ A 
μένει Epan., Proch. codd. aliquot | 8 οὐδὲ M non ς | τῇ 
γυναικὶ ἄν τι À | 9 E] ἢ... μητρὸς mg. A ἢ προτελευτή- 
σειεν A ἢ 10 τῆς μητρὸς] οἱ παῖδες (sic) A matri filii e | με- 
v& A || 12 xai διετυπώσαμεν 4} 13 νόμον] fuit Cod.5,9,11 ] 
15 τουτέστε om. A | 17 κρατήσει] βέβαιον A| 18 eic 


* , 


τοὺς διαδόχους τῆς παιδὸς A ἢ ἔσταε om. A | 19 εὑρεϑῆ 
4121 Ἐπειδὴ... προικὸς 0 mg. A ἢ 21. 22 αἱ et κοι- 
vai, item xai ante 0 om. A || 23 γάμους ante δευτέρους 
coll. A| 21 προσγάμων M «uo A antenuptial c | 
τοὺς om. Α | 25 xai ταῦτα καὶ ταῦτα Α ἢ 21 νενομοϑε- 
τῶν À sanciens ς | 28 Ὑπολοίπου] ... παίδων i mg. A| 
29 ὑπὲρ ὧν A| 32 ἁπάσαις] δίκαις ἁπάσαις A ἢ 33 τὰ 
om. A Proch. | 31 κληρονόμον A | 38 εἴγε] εἴτε M ἢ 39 καὶ 


om. A (2) | 39 ἀποκληρονόμον A, codd. Proch. nonnulli] 
ἀπὸ κληρονόμων M Epan., Proch. codd. nonn. | 40 ποιή- 
σεται Α ποιήσειεν Epan.; leg. ποιήσαετο || δὲ] xai add. A 





3 hoe om. RT | 4 et prius om. TP | 7 ducente A] 
deducente J/ vulg. | si quid] ctsi quidem 7* ἢ 8 lae- 
sione T' | 9 matri T] matris RJ al. | erit] et erit Εὖ | con- 
tractus firmus (filius? 77) erit 77 | 16 occasionem 7/* | 
malebit R^ | 18 infirmis 7! ἢ ut] uel E ut uel 7? | 
fils R | 21 innubos R* hinubos 7 [24 donationem 7/! ἢ 
ethaec RJ] haee etiam vulgo || 25 etiam] re d 26 etde 
alienatione vulgo | 28 igitur] ergo 7 | 30 us R] 
eredimus J/ vulgo ἢ 34 testatur // | 39 intestatus 
illius partem] reseruans illius partem Καὶ al., del. ΚΕ", om. P αἱ. 





reseruatis correri et transposui post fecerit. 


Nov. II 3 


NE MULIERES SECUNDO NUBENTES 





τελευτήσειε, τῆς ἐκείνου μοίρας, εἰ μὲν ἔχοι παῖδας ἰδίους, 
ἐπὶ τοὺς παῖδας ἀφικνουμένης" εἰ δὲ οὐκ ἔχοι μὲν παῖδας 
ἰδίους, εἴη δὲ τῶν ἀδελφῶν ἡ κλῆσις, καὶ τῆς μητρὸς ἅμα 
τοῖς ἀδελφοῖς κατὰ τὸ παρ᾽ ἡμῶν νενομοϑετημένον £i 
τὸν κλῆρον ἐρχομένης καὶ τοῦτον ἰσχυρῶς ἐχούσηβ, εἴτε 
δευτέροις ὡμίλησε γάμοις εἴτε καὶ ur. Ov γὰρ πικροτέ- 

ας τὰς ποινὰς κατὰ τῶν εἰς δευτέρου παραγενομένων 


ἀνδρὸς γυναικῶν ποιήσομεν οὐδὲ ἐντεῦϑεν αὐτὰς εἰς 


ἀνάγκην καταστήσομεν πικρὰν καὶ τῶν ἡμετέρων ἀνα- 
Eie» καιρῶν, ὥξτε δέεε τῶν σωφρόνων γάμων, ei καὶ 
δεύτεροι καϑεστήχοιεν, τούτους μὲν ἀποτρέπεσϑ'αι, φου- 
τᾶν δὲ εἴς τινας ἀπηγορευμένας μέξεις καὶ ἴσως! καὶ 
πρὸς οἰκετῶν φϑοράς, καὶ ἐπειδήπερ οὐκ ἔξεστε νομί- 
μωςξ σωφρονεῖν, παρανοόμωβ ἄσε γαίνειν. ᾿ Οὐκέτι τοί- 
vvr κρατεῖν βουλόμεϑα οὔτε τὴν ἐν τῷ & βιβλέῳ τοῦ 
ἐπωνύμου τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας συνταγματος κειμέ- 
vn» διάταξιν, τὴν διορίζουσαν τὰ περὶ τῶν κλήρων 
τῶν παίδων, ovs αἵ μητέρες δευτέροις ὁμιλοῦσαι γά- 
μοις εἶδον προαπελθόντας, οὔτε τὴν ἐν τῷ ς΄ βιβλίῳ 


partem, si quidem habuerit filios proprios, ad filios 
venire; si autem non habuerit quidem filios proprios, 
sit fratrum vocatio, et matris una cum fratribus (se- 
cundum quod a nobis sancitum est) ad hereditatem 


5 venientis et eam firme habentis, sive ad secundas 


vellet venire nuptias sive non. Nec enim amariores 
poenas adversus mulieres, quae ad secundas veniunt 
viri nuptias, facimus, neque ex hoc eas ad necessi- 
tatem deducimus amaram et nostrorum. temporum 


10indignam, ut metu castarum nuptiarum, licet se- 


— sint, ab his quidem abstineant et descendant 
ad quasdam interdictas permixtiones, et forsan etiam 
ad servorum corruptiones, et quoniam mon licet 
legaliter caste vivere, contra leges luxurientur. Ne- 


15quaquam igitur valere volumus neque in quinto 


libro Codicis cognominis nostrae pietatis positam 
constitutionem, decernentem de hereditatibus fili- 
orum, quos matres ad secundas nuptias venientes 
viderunt .praeobeuntes, neque in sexto libro eiusdem 


τοῦ αὐτοῦ συγγράμματος ὑπὸ τὸν τοῦ Τερτυλλιανίου 20 conscriptionis sub titulo Tertulliani, qui de mulieri- 


τίτλον, τὴν περὲ τῶν γυναικῶν διαλεγομένην τῶν δευ- 
* o AL οἷ 4 s 4 - " 
τέροις μὲν — γάμοις, πρὸ μέντοι τῆς δευτέρας 
συναφείας ἀποβαλουσῶν τοὺς παῖδας" ἀλλὰ καλείσϑω 
, € , ^ - 2 - * * - ^ 
πάντως ἡ μήτηρ μετὰ τῶν ἀδελφῶν ἐπὶ τὸν τοῦ παιδὸς 


bus disputat secundis quidem nuptiis iunctis, ante 
secundam tamen copulationem filios amittentibus: 
sed vocetur modis omnibus mater cum fratribus ad 
fili hereditatem et hanc habeat firme, nihil ex se- 


κλῆρον, καὶ τοῦτον ἐχέτω βεβαίως, οὐδὲν ἐκ τῶν δευτέ- 25 cundis laedenda nuptiis. Quod etiam in subiecta 


ρων βλαστομένη γάμων. Ὅπερ καὶ ἐπὶ τῆς ὑποκειμένης 
ζητήσεως, ἢ τὸν νόμον τοῦτον ἐκίνησε, κρατείτω" καὶ 
ἢ μήτηρ ἅμα τῇ παιδὶ διαδεχέσϑω τὸν κλῆρον, ἢ καὶ 
διαδεξαμένη τοῦτον ἀναφαιρέτως ἐχέτω, οὐδὲν ἐκ τῆς 
ἐλπίδος τῶν δευτέρων p 

τούτου μετὰ τῆς παιδὸς καϑάπαξ καϑεστῶσα. Καλὸν 
μὲν γὰρ ἂν εἴη καὶ ἐπαινετὸν καὶ ἄξιον εὐχῆς τὸ τὰς 
γυναῖκας οὕτω διακεῖσϑαι σεμνῶς, ὡς τὰς ἅπαξ εἰς 
ἀνδρὸς ἐλϑούσας τηρεῖν ἄϑικτον τῷ τελευτήσαντι τὴν 


quaestione, quae legem hanc movit, obtineat, et 
mater una cum filia succedat hereditati, aut etiam 
succedens hanc inrefragabiliter habeat, nihil ex spe 
secundarum laedenda nuptiarum, sed domina eius- 


απτομένη γάμων, ἀλλὰ κυρία 30 dem hereditatis cum filia absolute consistens. Opti- 


mum itaque est atque laudabile et dignum oratione, 
ut mulieres ita se honeste tractent, quatenus quae 
semel ad virum venerunt, servent inviolatum mori- 
entium torum: et huiusmodi mulierem et miramur 


εὐνήν" καὶ τήν ys τοιαύτην γυναῖκα καὶ ϑαυμάζομεν 35 pariter et laudamus et non procul a virginitate poni- 


καὶ ἐπαινοῦμεν καὶ οὐ πόρρω τέϑεμεν παρϑενέας. Ei 
δὲ οὐκ ἰσχύοι (καὶ γὰρ εἰκὸς καὶ νέαν αὐτὴν οὖσαν 
τοῦτο παϑεῖν) οὐδὲ ἀντέχοι πρὸς τὰς τῆς φύσεως ὃρ: 
μάς, οὐ κολαστέον αὐτὴν διὰ τοῦτο οὐδὲ ἀπαγορευτέον 


mus. $Si autem non valuerit (cum forsan et iuvenis 
hoc patiatur) nec possit contra fervorem maturae 
resistere, non est torquenda pope hoc nec inter- 
dicendae sunt ei communes leges, sed et ad viri 


αὐτῇ τῶν κοινῶν νόμων, ἀλλὰ καὶ εἰς ἀνδρὸς ἑτέρου 40 alterius nuptias veniat honeste et omni luxuria abs- 


γάμον ἐλϑέτω σεμνῶς xal ἀκολασίας ἀπεχέσϑω πάσης 
pr , - - 3 - c ἢ 
καὶ ἀπολαυέτω τῆς τῶν παίδων διαδοχῆς. οὕτω γὰρ 


tineat et fruatur successione filiorum. Sic enim 





cesserit, siquidem proprios liberos habeat, pars illius ad liberos veniat, si vero proprios non habeat liberos 
ac fratres vocentur, mater quoque una cum fratribus secundum legem a nobis ΩΝ ad hereditatem veniat, 
eamque firmiter retineat, sive secundas nuptias contraxerit sive non. Neque enim poenas in mulieres 
secundo viro nubentes statutas acerbiores reddemus , neque inde illas ad. duram et temporibus nostris in- 
€ necessitatem redigemus, ut metu castarum nuptiarum, licet secundae sint, iis quidem abstineant, 
αὐ illicitas vero quasdam coniunctiones, et forsan adeo servorum stupra delabantur, et cum secundum 
leges castas esse non liceat, contra leges libidinose vivant. Itaque neque eam constitutionem iam valere 
volumus, quae libro quinto Codicis, qui a nostra pietate nomen traait, inserta ea definit, quae ad heredi- 
tates liberorum spectant, quos matres secundo nubentes ante se — viderunt, neque eam, quae est in 
libro sexto eiusdem. operis sub titulo Tertulliani SCti, quae de mulieribus secundo nubentibus, liberos autem 
ante secundum coniugium amittentibus disserit. Sed ad liberorum hereditatem cum fratribus mater omnino 
vocetur, eamque firmiter retineat nec quicquam damni ob secundas nuptias capiat. Quod quidem in $2 0- 
sita quoque quaestione, quae huic legi occasionem dedit, obtineat, simulque cum filia mater her. latem 
adeat, vel quando eam iam adiit, irrevocabiliter retineat, nec ob spem secundarum nuptiarum quicquam 
detrimenti patiatur, verum plane domina eius sit una cum filia. Nempe pulchrum quidem esset et 
laudabile et exoptandum mulieres ea esse castitate, wt quae semel viro mupserunt, intactum de- 
functo torum servent: ac talem mulierem admiramur et laudamus nec procul a virginitate ponimus ; sin 
vero non valeat (etenim. consentaneum est iuvenem eam id pati) nec impetum naturae sustineat, mon 
punienda est hoc nomine neque communibus legibus ei interdicendum, sed honeste et secundi viri nuptias 
contrahat et omni libidine abstineat et successione liberorum fruatur. Sic enim etiam magis eos diliget, 





1 τελευτήσοι Α || ἐκείνων A ἢ ἔχει M || 2 τοὺς παῖδας] 
τοὺς ἰδίους παῖδας Proch., Epan. || ἔχει 41 3 ἐδίους om. A | 
4 cf. Cod. 6, 56, 1}} 6 Ov] τὰ mg. A || 7 δευτέρους παρα- 
γενομένων ἄνδρας A || 9 πικρὰν) δεινὴν 4| 11 ἀπο- 
στρέφεσϑαι A || 13 καὶ ἐπειδήπερ) àvO^ ὧν ἐπειδήπερ 
A 14 Οὐκέτι] εβ mg. A|| 15 εἼ Cod.5, 9,3,1 || 17 τὰ 
om. A || 18 ὁμελήσασαι A | 19 ς΄ Cod. 6, 56, 5|| 20 ceo- 
τυλλιανοῦ A |21 περὶ γυναικῶν Α ἢ! 23 συναφείας Ac] 
om. M || ἀλλὰ] ἐγ΄ mg. A || 21 ἢ e] ἢ Μ εἰ A] | 28 τὸν 
κλῆρον διαδεχέσϑω Α | 31 τούτου] eiusdem hereditatis 
€ | Καλὸν] 19. περὶ... mg. Α ἢ 32 τὸ om. A | 34 ἄνδρας 
A | 35 xai ante ϑαυμάξομεν om. A || 31 ἰσχύει MA | 
αὑτὴν ovcav om. Α (cf. c) | 38 ἀντέχει A || 40 αὐτὴν A? 





αὐτὴ A^ || τῶν κοινῶν (ἤτοι τῶν ἀποστολικῶν add. 
, * ^ H 
8. v.) νόμων .M τὸν κοινὸν "νόμον A 





1 siquidem habuit — 2 habuit filios quidem pro- 
prios 7? in ras. || 4 saneotum 572 | 6 amariores ET"| 
ad maiores 5.171 maiores 7732 vulg. | 9 amarem 77} 
nostrerum 771 13 quoniam licet non licet 7/* || 16* cog- 
nominis &!] cognouimus R?7/T' || 19 prebeuntes A | 
20 tertuliani T7 || qui] quae vulgo || 22 tamen] tan- 
tum 7 | 24 secundis 7/? in ras. | 27 una om. ἢ 
29 ledenda secundarum 7 || eius id& 77 | 31 oratione R' 
36 ualuerint T, /? ín ras, | inuenis £ | 37 hoc non 
patiatur K mg., vulg. | 39 et ad] et om. & αἱ, 








ὝΨΟΥΣ 


Ὥςπερ γὰρ 


VW ὙΠΟ ⏑⏑—— 


ELECTIONEM HABEANT 


15 Nov. Π 3 





αὐτοὺς ἔτε μᾶλλον ἀγαπήσει καὶ οὐχ ὥς τινας τῶν δυς- 
μενῶν ὄψεται, ποιναῖς οὕτως ὑποβαλλομένη πικραῖς. 
ὰρ τοὺς πατέρας, εἴπερ εἰς δευτέρους ἔλϑοιε» 
γάμους, οὐκ ἀποστεροῦμεν τῆς τῶν παίδων διαδοχῆς, 
οὐδέ τις ἐστὶ νόμος τοιοῦτό τε λέγων, οὕτως οὐδὲ τὰς 
μητέρας ἀφαιρήσομεν τῆς τῶν παίδων διαδοχῆς, εἴπερ 
αἱ μητέρες sis ἀνδρὸς ἔλϑοιεν δευτέρου, κἄν εἰ πρὸ 
τῶν δευτέρων γάμων κἂν εἰ μετὰ τοὺς δευτέρους οἱ 
παῖδες τελευτήσαιεν. ἐπείτοιγε ἐκ τῆς ἀτοπίας τοῦ 
νόμου, κἂν εἰ προαπέλθοιεν οἱ παῖδες ἅπαντες μὴ 1 
καταλιπόντες παῖδας ἢ ἐγγόνους, οὐδὲν ἧττον ἡ τιμιω- 
α μενεῖ, καὶ οὐ διαδέξεται τούτους ἢ μήτηρ. οὐδ᾽ ἂν 
Ἄπαιδες τελευτήσαιεν, ἀλλ᾽ ἀπελαϑήσεται τῆς αὐτῶν 
διαδοχῆς ἀπανϑρώπως, μάτην μὲν ὠδινήσασα, μάτην 
δὲ ἐκϑροέψασ. ⸗ 
λομένη ποιναῖς" ἀλλὰ διαδέξονται μὲν αὐτούς τενες τῶν 
πορρωτέρω συγγενῶν, ἡ μήτηρ δὲ ἀλόγως ἐκβληϑήσε- 
ται. ὥςτε καὶ αὐτὴ διαδεχέσϑω τοὺς παῖδας, καὶ ἔστω 
γόμος οὗτος φιλάνϑρωπός τε καὶ πρᾷος, καὶ τὰς μη- 


eos adhuc amplius diliget et non quasi quosdam 
odibiles respiciet, 15. subdita sic amaris. Sicut 
enim patres, si secundas veniant nuptias, non 
fraudamus filiorum successione, nec quaelibet est 
5lex aliquid tale dicens, sic neque matres privabimus 
filiorum successione, si matres ad virum veniant se- 
cundum, licet ante secundas nuptias aut post secun- 
das filii moriantur. Alioquin ex absurditate legis, 
licet praemoriantur filii omnes, non relinquentes 
0filios aut nepotes, nihilominus supplicium manet, et 
non succedit eis mater, nec si sine filiis moriantur, 
sed expellitur ab eorum inhumane successione, fru- 
Stra quidem pariens, frustra simul et nutriens, prop- 
ter legales nuptias subiecta poenis; sed succedent 


α, ταῖς τε διὰ τὸν ἔννομον γάμον ὑποβαλ- 15 quidem illis aliqui ex longa cognatione, mater autem 


inrationabiliter expellitur. Quapropter et ipsa suc- 
cedat filiis, et sit haec lex clemens et mitis et matres 
filis concilians. Colligentes igitur huius legis partem 
sancimus: quoniam matrem secundum quod dudum 


τέρας τοῖς παισὶ διαλλάττων. Συνελόντες τοίνυν τόδε 20 diximus adsimilavimus patri, in antenuptiali dona- 


τοῦ νόμου τὸ μέρος ϑεσπίζομεν, ἐπειδήπερ τὴν μητέρα 
κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν εἰρημένον ὡμοιώσαμεν τῷ πατρί, 
τὰς μὲν ἐπὶ τῇ προγαμιαίᾳ δωρεᾷ καὶ αὐτὴν ὑπέχειν 
ποινάς, καϑάπερ ὑπέχει καὶ o πατὴρ ἐπὶ τῇ προικί, 
ἐπὶ δὲ τοὺς κλήρους τῶν παίδων ἀπραγμόνως ἐρχέ- 3 
σθϑωσαν 0 τε πατὴρ T, τε μήτηρ, κατὰ τὰς ὑποκειμιέ- 
γας ἐφ᾽ ἑχάστῳ ϑέματι ξητήσεις. ὥςτε ὕπερ οἱ πατέρες 
ἔχουσιν, εἴτε εἰς δευτέ ελϑοιεν γάμους εἴτε καὶ ui, 
τοῦτο καὶ αἱ μητέρες ἐχέτωσαν, καλείσϑω τε ἡ μήτηρ 
πρὸς τὸν τοῦ παιδὸς κλῆρον, εἴτε ἤδη δευτέροις ὠμί- 8 
E γάμοις εἴτε xai vtt ελϑὕοι. 

1 δὲ προγαμιαίας Sox εἰς εἰς δεύτερον ἐλϑοῦσα 
συνοικέσιον μηδὲ καϑόσον κ —— τοῦ παιδὸς ἀπο- 
λαυέτω, ἀλλὰ τοῦτο τῶν παίδων ἔστω μόνον πέρδος 
αὐτοῖς παρὰ τοῦ νόμου δεδομένον, καὶ μὴ δοκοῦν εἷ- 3 
γαε μέρος τοῦ κλήρου τοῦ παιδός, ἀλλ᾽ ἔτι τὴν τῆς 
προγαμεαΐας δωρεᾶς οὐκ ἀποβάλλον φύσιν. “περ προς-- 
ἥκεε κρατεῖν καὶ ἐπὶ τῶν νῦν ἤδη χηρευουσῶν γυναι- 
κῶν καὶ τοὺς οἰχείους διαδεξαμένων παῖδας, ἐν ᾧ μήπω 
δευτέροις προῆλθον γάμοις, κἂν εἰ μετὰ ταῦτα προς- 4 
ἔλθοιεν. Τὸ μὲν οὖν ἐπὶ τούτοις ἔχον ὧδε τῷ παντὶ 
γνενομοϑετήσϑω χρόνῳ. 


tione et ipsas sustinere poenas, sicut sustinet et 
pater in dote, in hereditate autem filiorum sine tergi- 
versatione veniant et pater et mater secundum sub- 
jectas utrique casui quaestiones. Proinde quod pa- 

5 tres habent, sive ad secundas venientes nuptias sive 
non, hoc etiam matres habeant, voceturque mater 
ad. filii hereditatem, sive iam ad secundas venit 
nuptias sive postea veniat. 


0 


1 Antenuptiali vero donatione ad secundum veniens 
consortium neque secundum quantum heres existet filii 
fruatur, sed hoc filiorum sit solum lucrum eis a lege 

5 datum, et non videatur esse pars hereditatis filii, sed 
adhuc antenuptialis donationis non abiciens naturam. 
Quae competit tenere etiam circa eas, quae nunc iam 
sunt viduatae mulieres et propriis successerunt filiis, 
in quo nondum ad secundas venerunt nuptias, licet 

0 postea veniant. Quod igitur hic habetur, sic omni 
tempore sanciatur. 


32 Τῆς δὲ — 3 φύσιν habent Prochiron 6, 3; Epanagoge 19, 14. 





neque vero poenis tam acerbis subiecta pro inimicis habebit. Quemadmodum enim 
nuptias contrahant, non fraudabimus successione liberorum , nec ulla lex est quae t 


maítres quidem successione liberorum privabimus , si 
sive post eas liberi moriantur. Alioqui ex absurdita 


atres, si secundas 
quid dicat, ita ne 
matres secundo nubant, sive ante secundas nuptias 
te legis, etiamsi omnes liberi praemoriantur non re- 


liclis liberis nepotibusve, nihilo minus poena manebit, nec mater iis succedet, quamvis sine liberis morian- 


tur, sed a successione eorum inhumaniter repelletur, 


adeo propter legitimas nuptias subiecta: at succedent iis qui 


rationem excludetur. 
liberis conciliet. — Ut igitur hanc legis partem comp. 
patri exaequavimus, sancimus, ut eas ipsa poenas 


sustinet, ad hereditates vero liberorum nullo negotio 
cuivis casui quaestiones. Unde quod patres habent 


ut quae. [reme pepererit , frustra nutriverit, poenis 
ez remotioribus cognatis, mater praeter 


e et ipsa liberis succedat, —* haec lex benigna et mitis et quae matres 
i 


rehen uoniam matrem, uti ante dictum est, 
in donatione ante nuptias ferat, quas in dote pater 
tam pater mater veniant, secundum subiectas 
, sive secu. nupíias ineant sive non, hoc etiam 


maíres habeant, voceturque mater ad filii hereditatem , sive secundas nuptias iam contraxerit sive postea 


1 initura sit. | Donatione vero 


opter nuptias quae secundum iniit matrimonium ne 


quatenus heres qui- 


dem est filio fruatur, sed haec liberis solum lucro cedat a lege iis data, nec pars esse hereditatis filii 


videatur, sed donationis ante nuptias naturam nondu 


m amisisse. Atque haec etiam in eis obtinere debent, 


quae nunc iam viduae sunt et liberis suis successerunt necdum secundas nuptias inierunt, etsi. postea in- 
eant. lam quod de his constituimus, ita in perpetuum sancitum esto. 





1 ovy e] οὕτως A | 2 οὕτως om. A ἢ 3 Ὥσπερ δὲ | 
τοὺς Α (in mg. IE x4. ..) | 5 οὐδέ τιρῖ οὐ γὰρ A || | 
1 ἀνδρῶν ἔλθοιεν δευτέρων συνοίκησιν A | 9 τελευτή- 
σειεν Α || 11 ἐκγόνους A ἢ 12 μένει A | 14 ὠδίνασα A ἢ μά- 

δὲ] frustra simul et ς | 15 τοιαύταις γε διὰ τῶν ἐν- 
νόμων γάμων À l 16 ἀλλὰ! xai A | μὲν Ac] om. M || 
11 πορρωτέρων A || ἐκκληϑήσεται M? || 19 οὕτως A ἢ φι- 
λανϑρώπως 4“ ἢ 20 Συνελόντες (συνελῶντες Mj) E M 
mg, F Ov ... À mg. ἢ τῶδε τῶ νόμω τὸ πέρας A 
huius legis partem ς | 21 ἐπείσερ A || 22 post πατρί Ἰδοῦπα 
25—390 litt. in A | 23 τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς A || *av71] 
αὑτὰς | 25 τοῖς κλήροις A (cf. c) | 27 ἑκάστῳ] utrique ς ἢ 
30 πρὸς αὐτὸν τὸν A | 32 ἐλϑούσης A|| 33 rovs παῖ- 
δας ΑἹ ἀπολαβέτω Epan., Proch. codd. plur. | 34 ἔστω 
κέρδος μόνον αὐτοῖς δεδομένον παρὰ τοῦ νόμου Α | 





36 τὴ» ante φύσιν coll. A ἢ ἔτε σὺν τῇ προγαμεαέα δω- 
ρεᾶ τὴν φύσιν ἐναποβά A | 38 xai ante προΞήκεε 
coll. A || ἐπὶ τῶν ἤδη xai viv καταἀχηρευουσῶν A | 
39 xai om. A | παῖδας, x&v εἰς δευτέρους προσῆλϑον 
γάμους, ἢ καὶ μετὰ ταῦτα Α 





—* 

4 qualibet R!7'"]|5 diens 77 | 6 ad uirum om. R' ἢ 
8 filii moriantur ante aut seeundas coll. R | 11 suc- 
eedet T' (Gr.) | 12 inhumane successione] διαδοχῆς &ztav- 
ϑρώπως Gr. | 16 expelletur vulg. (Gr.) | 17 et matres 
R al] matres T matrem 7) ἢ 19 dudum A] iam dudum 
V vulg. | 21 ipsam vulg.| sustinet sieut 7* [ 22 dotem 
JF |hereditatem vu/g.|| 27 ad secundas iam 7 | 34 sit 
solutum J| 36 antenuptiales R' | 39 uenerunt 7] ue- 
niunt A vulg. 


Nov. ἢ 4 


16 NE MULIERES SECUNDO NUBENTES 





CAPUT. IV. 


Kai ἕτερον δὲ τῇ προφάσει τῶν δευτερογαμουσῶν 
γυναικῶν καὶ τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς ᾿σπροςρϑεῖναι 
τοῖς ἔμποροσϑεν καλῶς ἔχει» ——— Τῶν γὰρ προ- 
τέρων διατάξεων παρεχουσῶν ἐπιλογὴν τῇ γυναικὲ τῇ 
δευτέροις ὁμιλησάσῃ γάμοις, εἴτε βουληϑείη λαβεῖν τὴν 
πρὸ γάμου δωρεάν, καϑόσον ἐφίησι τὰ σύμφωνα, καὶ 
δοῦναι τοῖς παισὶν ἀσφάλειαν, ὡς τελευτῶσα ταῦτα 
ἀποχαϑίστησιν, εἴτε οὐ δυνηϑείη δοῖναι τὴν ἀσφά- 
λειαν ἢ μὴ βουληϑείη τυχόν, μένειν μὲν τὰ πράγματα 
παρὰ τοῖς πταισὶ τῆς προγαμιαίας δωρεᾶβ, τελεῖν δὲ 
αὐτῇ τον απὸ τρίτου μδρουδ LL SNO TOUT, s τοχον" 
ἡμεῖς ἐκ τῆς τῶν ἀναφυομένων ζητήσεων ὁρμώμενοι 
ποικιλίας, ἐπειδήπερ εὕρομεν véovs ἐπὶ τούτῳ κινδυ- 
γεύονταξ, τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς ἐν χρήμασιν ovans, 
κἀκείνους χρυσίον μὲν οὐκ ἔχοντας, ἀναγκασϑέντας δὲ 
τὰ πατρῷα πωλῆσαι πάντα, ὅπως ἂν λυϑείη τὸ τῆς 
προγαμεαίαξς δωρεᾶς óphnua, καίτοιγε ἐπ αὐτου! κατα 
τὸν νόμον τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς ἐλευσομένης" διὰ τοῦτο 
φήϑημεν χρῆναι τοιαύτην δοῦναι τῷ πράγματι τάξιν, 
ἵνα εἴ τις ἐπιδοίη πράγματα κατὰ προγαμιαίαν δωρεάν, 

L H «f Pls , , , € 
εἰ μὲν ἅπαντα ἀκένητα καϑεστήκοι, μένοι τούτων ἢ 
χρῆσις παρὰ τῇ μητρί, καὶ αὐτὴ ταῦτα ἐκλέγοι καὶ μὴ 
παραιτοῖτο μηδὲ ἁπαιτοίη Tovs παῖδας ὑπὲρ TZG του- 
των ἀποτιμήσεως τόκον, ἀλλ᾽ ἐπιμελοῖτό τε αὐτῶν, 


Aliud vero quiddam occasione secundo nubentium 
mulierum et antenuptialis donationis adicere priori- 
bus bene se habere credidimus. Priscis namque con- 
stitutionibus praebentibus electionem mulieri, quae 


8 δὰ secunda vota descendit, si vellet accipere ante 


nuptias donationem secundum quod permittunt pacta, 
et exponere filis cautionem quia moriens haec re- 
stitueret, sive cum non valeret dare: cautionem aut 
nollet forte, manerent quidem res apud filios ante- 


10 nuptialis donationis, solverent autem ei tertiam par- 


tem centesimae usurae: nos ex quaestionum emer- 
gentium varietate moti, quoniam invenimus minores 
in hoc periculum patientes, antenuptiali donatione in 
pecuniis existente, et illos aurum quidem non haben- 


15tes, coactos autem omnia paterna vendere, quatenus 


exsolveretur antenuptialis donationis debitum, ad 
eos utique secundum legem antenuptiali donatione 
veniente: propterea iudicavimus oportere hunc dare 
ordinem causae, ut, si quis contulerit res secundum 


20antenuptialem donationem, si quidem omnes immo- 


biles sunt, maneat horum usus apud matrem, et ipsa 
eum colligat et non respuat neque exigat filios pro 
horum aestimatione usuras, sed et diligentiam eorum 
habeat, sicut lex iubet usu existentibus dominis, et 


καϑόσον ὁ νόμος δίδωσι τοὺς τῆς χρήσεως ὄντας xv-25 custodiat eas secundum leges antiquas filiis super- 


Qíov$, φυλάττοι τε ταῦτα κατὰ τοὺς νόμους τοὺς πα- 
λαιοὺς τοῖς παισὶ σπεριοῦσιν, ἢ εἰ πάντες τελευτήσαιεν, 
κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον τοῦ μὲν ἐξ ἀπαιδίας κάσσου 
τῇ μητρί, τοῦ δὲ λειπομένου τοῖς τῶν παίδων κληρο- 


stitibus, aut si omnes moriantur, secundum nostram 
legem casum quidem non existentium filiorum matri, 
reliquum vero filiorum heredibus conservandum. $i 
autem omnis forte consistat in pecuniis aut aliis 


γύμοις φυλαττομένους Εἰ δὲ πᾶσα καϑεστήκοι τυχὸν 30 mobilibus rebus antenuptialis donatio, tertiam usura- 


£v χρήμασιν ἢ ἄλλοις κινητοῖς πράγμασιν 7) προγαμιαία 
δωρεά, τὸ τρίτον τοῦ τύκου μέρος λαμβάνουσαν τὴν 
μητέρα σὺν τῇ ἤδη νενομοϑετημένῃ ἀσφαλείᾳ μὴ ἀἄπαι- 
τεῖν παρὰ τῶν παίδων χρυσίον, πλὴν εἰ μὴ ἄφϑονος 
7 τοῦ ἀνδρὸς εἴη περιουσία, καὶ ἔχοι καὶ χρυσίον καὶ 
ἄργυρον καὶ ἐσϑῆτα καὶ εἴ τι καταγεγραμμένον ἢ» 
τῇ μητρί. τηνικαῦτα γὰρ τὴν ἐπιλογὴν τῇ e 9o- 
GOp£v, εἴτε βούλεται τὰ πράγματα λαβεῖν καὶ δοῦναε 
τὴν ἀσφάλειαν, εἴτε καὶ τὸν εἰρημένον κομίζεσϑαι τό- 
xov κατά τε τοὺς ἔμπροσϑεν νύμους κατά τε τὸν ἡμέ- 
τερον. Εἰ δέ γε ἀγαμὶξ εἴη τὰ πράγματα, καὶ ἡ δωρεὰ 
τὸ μὲν ἐν χρήμασι, τὸ δὲ ἐν ἀκινήτοις ἔχοε πράγμασι, 


rum partem percipientem matrem cum cautione iam 
definita non exigere a filiis aurum, nisi forte idonea 
sit viri substantia, et habeat et aurum et argentum 
et vestem et quicquid conscriptum fuit matri; tunc 


35enim electionem matri dabimus, sive voluerit res 


percipere et praebere cautionem, sive quam dixi- 
mus usuram accipere et secundum priores leges et 
nostram. Si vero mixte sint res, et donatio aliud 
quidem in pecuniis, aliud vero in immobilibus ha- 





IV. Aliud quoque occasione mulierum denuo nubentium et donationis ante nuptias 


ioribus adicere 


aptum visum est. Cum enim priores constitutiones mulieri secundas nuptias ineunti electionem concedant, 
utrum velit donationem propter nuptias, quatenus pacta permittunt, accipere et liberis praestare cautio- 
nem se illa post mortem restituturam esse, an, si cautionem non possit aut forte nolit praestare, manere 
quidem donationem propter nuptias apud liberos, hos vero tertiam partem usurae centesimae sibi solvere, 
nos emergentium quaestionum varietate moti, quandoquidem minores in eo periclitari invenimus quod, si 
donatio propter nuptias in pecuniis consistat, illi cum. pecuniam non habeant, omnia paterna e 
cogantur ad debitum donationis propter nuptias solvendum, licet ad ipsos donatio ante nuptias se 

legem perventura sit: propterea rem tali modo ordinandam iudicavimus, wt, si quis res per donationem 
ante nuptias dederit, quae omnes immobiles sint, earum ususfructus apud matrem maneat, ipsaque eas 
eligat neque repudiet neque a liberis pro earum aestimatione usuras eaigat, sed earum curam gerat, 
prout lez eos, qui domini sunt ususfructus, iubet, easque secundum veteres leges liberis superstitibus con- 
servet, vel si omnes moriantur, secundum legem nostram matri quantum competit in casu non ecistentium 
liberorum, reliquum vero heredibus liberorum servetur. Si vero tota donatio propter nuptias in. pecunia 
forte vel aliis rebus mobilibus consistat, mater tertiam partem usurarum cum cautione iam per legem de- 


finita accipiens a filiis pecuniam non ecigat, nisi vero amplae sint viri facultates, habeatque et aurum et 

argentum et vestimentum et si quid aliud matri assignatum fuit. Tunc entm optionem matri dabimus, utrum 

res capere et cautionem —— an vero dictas usuras tam secundum priores leges quam secundum 
) * 


nostram velit accipere. 


uodsi permiztae sint res et donatio partim in. pecuniis, partim in immobilibus 





ς | 3 ἔχειν om. A | 4 τῇ prius om. A | 5 εἴγε A | 1 ταῦτα 
πάντως ἀποκαϑίστησιν αὐτοῖς" εἰ δὲ οὐ δυνηϑείη ἢ 
δοῦναι A | 9 μένει A | 12 ἡμεῖς) οὖν add. A || 14 χρή- 
μασιν Cuiacius, cf. €] κτήμασιν MA | 15 χρυσίον uiv 
A | 18 τῆς προγαμιαίας A || Διὰ) τῇ mg. A|| 19 ovv- 
εἰδομεν A | ταύτην As | 20 ἐάν cw A ἢ 21 καϑέστηκεν 
ἀκίνητα A (cf. e) | "μένῃ M μένει A || ἡ τούτων A | 
22 ἐκλέγοιτο A | 25 καϑὼς A|| 21 ἢ x&v πάντες τελευ- 
τήσοιεν À | 28 cf. ad p.13, 13 || ro μὲν A||x&aov A | 30 Ex] 9 
em. A | 32 τὸ om. A || μέρους Μ| Ὁ χρυσόν A || 35 περι- 


1 Kei] «5 mg. A || Aliud vero quiddam (i. e. τὲ pro τῇ) 





ουσία, ἔχοι τὲ χρυσίον καὶ ἀργύριον ἐσθῆτα A || 38 τὰ 
πράγματα] ταῦτα Α || 39 καὶ om. A | 4ἰ Et] K mg. A[ 


42 ἐν prius om. A 


1. Aliud] rubr. de usuris antenuptialis donationis A ἢ 
quidam 7| 4 mulieris R* | 6 permitte« A! | 7 restituet 
P |9 manent 7'| 10 solueret 7" soluent 7'|| 14 *illos] 
alios | 20 ante*«nuptialem A | 21 maneant A* || harum 


R* | 26 secundam 7 || 27 extentium A || 31 cautione 1.5} 
33 habeat] om. R*T" || et ante aurum om. Εἰ vulg. | 34 matr 
F*|35 uoluitur R'| 38 nostras /T | 39 innobilibus αὶ 








Ἢ 
^ 
J 
P 
1 
: 
! 
4 





-— mmm τ ΞΟ 


3 


ELECTIONEM HABEANT 1 


Nov. Π 4. 5 





τὰ μὲν ἀκίνητα πάντως —— παρὰ τῇ μητρὶ διὰ τὸ 
τὴν ἀποτροφὴν ἔχειν ἐκεῖϑεν, ἐπὶ δὲ τοῖς κινητοῖς ταῦτα 


κρατεῖν, ἅπερ ἐνομοϑετήσαμεν ἔμπροσθεν, εἴπερ ἐτύγ- 
χανεν ἐν κινητοῖς πάντα τὰ τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς 


καϑεστῶτα. 


beat rebus, immobilia quidem modis omnibus manere 
apud matrem, ut alimentum habeat inde, porro de 
mobilibus haec valere, quae sancivimus prius, si 
essent in rebus mobilibus omnia antenuptialis dona- 


5 tionis consistentia. 


CAPUT VY. 


Κἀκεῖνό γε μὴν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἀμυδρῶς μὲν vo- 
μοθϑετηϑέν, σπανίως δὲ ἐν δικαστηρίοις ἐξητασμένον 
ῥήϑημεν χρῆναι νόμῳ τε σαφεῖ περιλαβεῖν καὶ παρα- 

ὕναι τῇ χρήσει καὶ καταγαγεῖν εἰς τὰ δικαστήρια 
πρὸς κοινὴν ἀποκεισόμενον βοήϑειαν. 
—— τινες ἀλλήλοις ἐπὶ προικὸς καὶ προγα δω- 

ἃς συμβολαίοις, εἶτα 0 μὲν ἀνὴρ προγαμιαίαν bm 
δοίη δωρεάν, ἡ δὲ γυνὴ ἐπειςενέγκοιτο προῖκα ἢ αὐτὴ 
παρασχομένη ταύτην ἢ δύντ' 


, 
2 


Illud quoque dudum acerbe quidem sancitum, raro 
autem in iudicio examinatum aestimavimus oportere 
clara lege complecti et tradere usui et deducere ad 
iudicia, pro communi positum adiutorio. Si enim 


γὰρ συνα- 10 coniungantur aliqui alterutris cum dotis et ante- 


nuptialis donationis documentis, deinde vir quidem 
antenuptialem praebeat donationem, mulier autem 
scribat dotem, aut ipsa praebitura eam aut dante 


ος πατρὸς T, vivos τῶν £Eo- patre aut quolibet extraneo, postea appareat matri- 


Sev, εἶτα φανείη παρ᾽ ὅλον τὸν τοῦ ἌΣ καιρὸν 715 monii tempore dos non data marito, sed sustineat 


προῖξ μὴ δοϑεῖσα τῷ συνοικήσαντι, ἀλλ᾽ ἀνασχόμενος 
ἐκεῖνος τῶν τοῦ γάμου βαρῶν, καὶ ὁ γάμος ϑανάτῳ 
τοῦ ἀνδρὸς διαλυϑείη, οὐκ dv εἴη δικαία παντελῶς 7) 

* - * ὃ - a TO , ^ 7 α. E 


onera matrimonii, et matrimonium morte viri sol- 
vatur, non est iusta omnino mulier dotem non dans 
marito antenuptialem accipere donationem. Si autem 
etiam non totam dederit, et ipsa pro tanto exigat 


γυνὴ προῖκα αντε τὴν 
αἰαν δωρεὰν λαβεῖν. Ex δὲ καὶ μὴ εἰς — δοίη, 20 donationem, in quantum dederit dotem. Aequalitatis 


καὶ αὐτὴ κατὰ τοσοῦτον ἀπαιτείτω τὴν δωρεάν, xaO" 

ὅσον δοίη τὴν προῖκα. ᾿Ισότητος γὰρ ἐσμὲν καὶ δικαιο- 
-σύνης ἐρασταί, καὶ ταύτην ἐν ἀπασέ τε τοῖς ἄλλοις καὶ 

πρός γε ἐν τοῖς συνοικεσίοις λόμεϑα κρατεῖν. ὥςτε 

ἡ μη 

ἔλαττον ἧπερ —— σε δοῦσα τοσοῦτον ἀπολαμβα- 

ψνέτω μόνον, ὅσον ἐπέδωκε. καὶ ἔστω καὶ αὕτη καλὴ 


. τῷ παρόντι νόμῳ προξαύξησις, πολλὰ τῶν ἀεὶ μὲν ἀμ- 


φισβητουμένων, μόλις δὲ νῦν eis νομοϑεσίαν καταχϑὲν- 
τῶν δεακρίναντι. 

Τοῦτον δὲ κρατεῖν 
δόντος αὐτῷ τὴν &oyrv ϑέματος, ἐπί τε τῶν ἐν δικα- 
στηρίοις ἠρτημένων, ἐπί τε τῶν ἐφεξῆς γενησομένων 
ἁπάντων. 


0 
λόμεϑα τὸν νόμον ἐπί τε τοῦ 


enim et iustitiae sumus amatores, quam in omnibus 
aliis et in consortiis volumus obtinere. Quapropter 
quae nil omnino dat, nil omnino percipiat; quae 
vero minus quam professa est dedit, tantum reci- 


ὁτιοῦν ἐπιδοῦσα μηδ᾽ ὁτιοῦν λαμβανέτω, ἡ 0225 piat solum, quantum obtulerit, sitque etiam hoc 


optimum in praesenti lege incrementum plurima 
decernente, quae semper in dubitatione sunt, vix 
autem modo ad legislationem deducta. 


Hane autem valere volumus ] et in casu dante 
ei principium et in pendentibus litibus et in omnibus 
de cetero provenientibus. | 


. (Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν ἡ wj 35  (Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis, tua 


ὑπεροχὴ ἔργῳ xai πέρατι 7 οὔναι σπευσάτω, καὶ 
φανερὰ πᾶσε διὰ προγραμμάτων οἰκείων ποιησάτω, 


sublimitas operi effectuique contradere festinet, et 
manifesta universis per programmata propria faciat, 


cap. V (— διακρίναντε 30) insertum nov. 91, 2. eztat in B. 28, 13, 1 et inde in L (fF. 1179) |] 10 E... 25 λαμ- 


βανέτω habent Prochiron 9, 12; Epanagoge 19, 2. 





rebus consistat, immobilia quidem omnino apud matrem maneant, ut exinde alimenta habeat, in mobilibus 
vero ea obtineant quae ante sancivimus, si tota donatio ante nuptias in mobilibus consisteret. 


V. lllud quoque, 
natum est, et perspicua 
commune auxilium reservetur. 
instrumentis confectis, atque vir donationem 
praebuit sive pater aut extraneus aliquis dedit, 


d in prioribus legibus obscure quidem sancitum, raro autem in iudiciis exami- 
ge complectendum et usui tr. 


um et in iudicia deducendum putavimus , ut in 


amque si qui matrimonio iuncti fuerint dotis et donationis ante nuptias 
opter nuptias dederit, mulier dotem attulerit sive ipsa eam 
nde appareat per totum matrimonii tempus dotem marito 


non esse datam, sed illum matrimonii onera sustinuisse, et matrimonium morte viri solvatur: nequaquam 
aequum fuerit mulierem, quae marito dotem non dedit, donationem ante nuptias accipere. Sed et si in. soli- 
dum non dederit, ipsa quoque donationem in tantum exigat, in quantum y neri dederit. Aequalitatis enim 
et tustitiae amatores sumus, eamque cum in aliis omnibus tum vero in matrimoniis quoque obtinere volumus. 
Quare quae nihil omnino dedit, nihil omnino accipiat, quae vero minus dedit quam promisit, tantum re- 
cipiat solum, quantum dedit; sitque et haec praesenti legi pulchra accessio, multa decidenti, quae semper 
in dubium vocata, vix autem nunc ad legem deducta sunt. Atque hanc legem et in. casu, qui illi ori- 
ginem dedit, et in iis, quae in iudiciis pendent, et in omnibus, quae in posterum contingent, obtinere 


volumus. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt, summitas tua effectui et fini dare studeat omnibusque 





3 ἐτύγχανέν κινητοῖς A | δ Kaxeivo] xa A mg. | 65g. cf. 
Cod. 5, 14, 9 | 9 καταγαγεῖν LABs] κατατάττειν M || 
12 εἶτα! leg. ὅπως v. ἐφ᾽ ois? | εἶτα — 14 ἔξωϑεν om. 
Proch. | 13 ἐπεισενέγκοιτο M] ἐπενέγκοι A. ἀπενέγκοιτο 
L'B ἀπογράφοιτο L? scribat ς | προῖκα αὐτῇ παρασχε- 
ϑεῖσαν ταύτην δόντος A | 14 παρασχομένη BL] πασχο- 
μένη L* παρασχημένη M, παρεσχημένη Scrimger | τῶν 
τινὸς M || 15 εἶτα] καὶ A ἢ ὅλον} om. e ἢ 16 δοϑεῖσα τῶ 
ἀνδρὶ ἀνεχόμένω τῶν --- βαρῶν A ἢ ἠνέσχετο Epan. ἢ 
11 ἐκεῖνος] om. ς | τῶν LB Proch.] εἴη τῶν M| 18 τοῦ 
ἀνδρὸς} αὐτοῦ A ἢ δίκαιον Β ἢ 20 λαβεῖν ante δωρεὰν 
coll. LB Ῥγοεῖ., Epan, ante τὴν (19) A ἢ εἰ δὲ Soir 
μὲν, οὐκ sis ὁλόκληρον δὲ Epan. | 21 ἀπαιτεῖταε L || 

2 ἐπιδοίη LB Proch., ἂν δοίη Epan. || 24 ἐν om. A 
Iit, | 





Proch., Epan. | 25 δοῦσα Epan. | εἰ δὲ ἔλαττον εἴη 
οὗπερ ὡμολόγησεν ἐπιδοῦσα A | 27 ἐπιδέδωκε B | 
28 πολλὰ μὲν τῶν L | 29 δὲ] δὲ xai B | καταχϑέντα B | 
30 διακρένοντε AB || 33 ἠρτημένων ἐπί ve] νῦν ἠρτη- 
μένων καὶ A| 34 ἁπάντων. Τὰ τοίνυ»] “Ἅπαντα τοί- 
νυν τὰ A| 37 γραμμάτων A , 

1 omnibus modis 7 ἢ 6 Illud] rubr. de dote ascripta 
et non numerata R | 7 uixaminatum 4 | estimauimus 
RT] extimauimus (extimus 1) J^ existimavimus dett. ſ 
9 enim] uero 7/3 | 18 si RT] sin ἢ vulg. | 21 quam 
FT] quàque R quam quidem vu/go; an eamque? | 23 om- 
nino nil percipiat ΚΤ | 25 sieque 7 | 26 inorementum ' | 
31 in hoc casu ἢ vulg. | 32 ei om. 33 praeuenientibus 
F | 35 plaeuerint /^ 





3 ' 


Nov. Ill pr. 18 UT DETERMINATUS SIT 


Gers ἐν ἁπάσαις ταῖς πόλεσιν, ὅσας ὁ ἡμέτερος κατ- — quatenus in omnibus civitatibus, quas mostra dicio 
ἔχει ϑεσμός, ταῦτα κρατεῖν καὶ δῆλα πᾶσε γενέσϑαι — continet, haec valeant et certa omnibus fiant gecun- 


κατὰ τὸ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένον. Dat. xvir. k. April. — dum quod a nobis dispositum est. ; 
Qonitautihbpoli Belisario ; c. cons. (ind. xm)  [a. 539.] Dat. XH. k. April. Belisario v. c. cons. 








T III. Coll. I tit. 3 


ΠΕΡῚ TOY 9PISMENON EINAI sUT DETERMINATUS SIT NUME- 
TON APIOMON T9N KAHPI- RUS CLERICORUM SANCTISSI- 
K9N ΤῊΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ MElA- WwAEMAIORIS ECCLESIAE ET CE- 


5», EKKAHSIAS ΚΑΙ ΤῸΝ ᾿ ' 
AOLION APIOTATO9N EKKAH- IERARUM SANCTARUM ECCLE- 


SION ΤῊΣ IIANEYAAIMONOSX:o SIARUM CONSTANTINOPOLIS. 
(IOAEQ2Z. | | 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Επιφανίῳ ἀρχιεπισκόπῳ τῆς βασι- Imp. Iustinianus Aug. Epiphanio sanctissimo et bea- 
λίδος ταύτης πόλεως xai οἰκουμενικῷ πατριάρχῃ. tissimo archiepiscopo regiae civitatis et universali 
patriarchae. — — —— 
{«Προοίμεον.) Ἤδη μὲν κοινῷ τε καὶ γενικῷ νόμῳ (Praefatio) Dudum quidem communi et gene- 
πρός τε τὴν μακαριότητα τὴν σὴν πρός τε τοὺς λοι- 15 rali lege et ad tuam beatitudinem et ad reliquos 
ποὺς ἁγιωτάτου πατριάρχας γεγραμμένῳ τὰ περὶ vj: — Sanctissimos patriarchas Scripta de ordinatione ve- 
χειροτονίας τῶν εὐαγῶν ἐπισκόπων καὶ εὐλαβεστάτων — nerabilium episcoporum et reverentissimorum eleri- 
κληρικῶν καὶ γυναικῶν γε μὴν διακόνων, καὶ τοῦ μὴ  COrum nec non mulierum diaconissarum, et ut non 
πλείους εἶναι τοῦ ἐξ ἀρχῆς μέτρου τοὺς χειροτονουμέ- amplius sint ab antiqua mensura qui ordinantur, 
vove διετυπώσαμεν, ἅπερ ἡμῖν ἐδόκει καλῶς τε καὶ 20 disposuimus; quod nobis videbatur bene se et com- 
προφηκόντως ἔχειν καὶ τῶν ἱερῶν κανόνων ἀξίως.  petenter habere et regularum sacrarum digne, Prae- 
Tov δὲ παρόντα νόμον iduxóv πρὸς τὴν σὴν μακαριός — sentem vero legem specialem ad tuam beatitudinem 
cnra γράφομεν, τὰ περὶ τοῦ ἀριϑμοῦ τῶν εὐλαβεστά-  Scribimus, de numero reverentissimorum clericorum, 
τῶν κληρικῶν τῶν ἐνταῦϑα διατάττοντες. "Exc; qui in hac urbe sunt, disponentes. Quia enim paene 
γὰρ οὐδὲν σχεδὸν τῶν ἐν ἀμετρίᾳ καλόν, πιροβῆκον av 25 nihil immensum bonum est, competens est neque 
εἴη μηδὲ τὰς χειροτονίας τὰς iv τοῖς εὐλαβεστάτοις — Ordinationes, quae super reverentissimis clericis fiunt 
κληρικοῖς ἢ ταῖς εὐλαβεστάταις διακόνοις γίνεσϑιαι oc- aut super reverentissimis diaconissis, fieri tantag, ut 
αὐτας, ὡς ταῖς ἐκείνων ἀποτροφαῖς τὴν ἁγιωτάτην — illorum expensis sanctissima ecclesia incidat in cau- 
ἐκκλησίαν εἰς δανεισμάτων ἐμπίπτειν χρείαν μεγάλων sam mutuorum maximorum et paulatim ad novis- 
καὶ κατὰ μικρὸν εἰς τὴν ἐσχάτην ἀπορίαν καταφέρε- 30simam inopiam deponatur. Novimus enim propter 
σϑαι. Ἴσμεν γὰρ παρὰ τὴν τοιαύτην πρόφασιν τὴν : ὲ ] i 
Nov. ΠῚ (— Coll. 1 tit. 3: gloss.) Graece extat in MLA, cap. 1—3 in B 3,2, 1—3. — Epit. Iohannis Schol. 


coll. LX XXVII cap. 20 (inde Nomoc. L tit. 19), Theod. 3, Athanas. 1, 9 (inde Coll. const. eccl. 3, 1, 9); cf. 
efiam. Nómoc. XIV tit. 1, 26. 30. Iulian. const. V. Mes 


ὶ) 493 iX 





per propria edicta manifesta reddat , ut in omnibus civitatibus, quae nosíra dicione continentur, valeant 
atque omnibus plana fiant, prout a nobis dispositum est. 





III. 


UT DETERMINATUS SIT NUMERUS CLERICORUM SANCTISSIMAE 
MAGNAE ECCLESIAE ET CETERARUM SANCTISSIMARUM ECCLE- 
SIARUM FELICISSIMAE URBIS. 


Idem Augustus. Epiphanio regiae huius urbis archiepiscopo et patriarchae oecumenico. 

Praefatio. lam communi quidem et generali lege tam. ad beatitudinem tuam quam ad reliquos 
sanctissimos patriarchas scripta de ordinatione sanctorum episcoporum et religiosissimorum clericorum, 
nec non diaconissarum, et ne qui ordinentur plures sint numero ab initio definito disposuimus, quae qui- 
dem nobis recte et decore et sacris regulis digne habere videbantur. Praesentem vero legem specialem ad 
beatitudinem tuam scribimus de numero religiosissimorum clericorum, qui in hac urbe sunt, disponentes. 
Nam quoniam fere nihil, quod modum eccedit, bonum est, convenit ne ordinationes quidem tot religiosissimo- 
rum ctericorum vel religiosissimarum diaconissarum fieri, ut sanctissima ecclesia illis alendis in necessitatem 
magni aeris alieni et paulatim ad extremam inopiam redigatur. Scimus enim ez tali causa sanctissimam magnam 


"A prey wma qn PARERE ERE a ἐν RR e RATIO 


OP MAN HAM NE NIC MN KT TK TW Wen 





| κατέχοι M | 2 πᾶσι om. A||3 subser. om. A || xvu 
Contius ez nov. 22. c. 46] xv M (πρὸ εβ' καλανδῶν Amgr- 
λίων Ath. €, k. April. Jul, μηνὶ ᾿“πριλλίῳ Theod.) | 
4 ConstantérovzóAeos Belisaro M | ind. xim] e»à. ἐγ' 
Ath, v0. y' Theod., om. M | 11 πόλεως om. ML! (ταύ- 
της πόλεως s. v. add. L m. rec), τῆς παγνευδαίμονος 
πόλεως om. A|| 12 Αὐτωκράτωρ ἰουστιανὸς αὔγουστος 
ἐπιφανίῳ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ A (c) | 14 γε- 
γνικῷ LÁs Theod.] ἡγεμονεκῶ M ἰδικῷ Ath. | νόμῳ] «ει 
novella VI | 15 τὴν σὴν μακαριότητα A || 16 ἁγεωτάτους 
om. Α || τὰ del. L*, om. A | τῆς om. L | 18 γε uz») καί 
y& μὴν L| 19 πλήστους L | 20 προδιετυπῶσαμεν L^ | 
ὅπερ 4|22 ἰδικῶς A|24 τῶν om. 1, |25 σχεδὸν — 





καλὸν] καλὸν — σχεδὸν Α || 26 «as ἐν] eni .A | 27 Oza- 
κονέσαις L || γενέσϑαι A || 29 ἐκπέπτειν  L || χρέη A | 
31 yàg] om. j γὰρ ὅτι Α || τὴν alterum om., idem ante 
ἁγιωτάτην (19, 1) add. A ur digi l5. 
2 certa in omnibus P | 4 subscr. dedi ex R, om. vt 
xi k] kt xu kl R, CP. xn κ, Heimbach | Bilysario R 
9 sanctissimarum 7^ vulg. || 10 Constantino JT, om. R 
12 rege R | I$ non ut 7 | 19 sunt. Κ᾽ j| 20 et om. ἢ 
21 qui in — paene nihil in rasura 1ὲ ἢ 25 nihil paene 
T | bonum est] est om. 7} | 26 ordinationes cet,] tiones 
— tantas ut (27) in ras. duorum versuum habet ΚΞ || fiunt] 
fuerit / | 27 super om. 7 | 29 maximorum om. Κ ἢ | 
30 deportetur Contius, deferatur Cramerus . 


" 
————— 


4 


δε σύν ον 





- 
naQ 


COM  ψὺὰ τ SOR DR 


NUMERUS CLERICORUM 


19 Nov. III pr. 





τῆς Bacilidos ταύτης πόλεως ἁγεωτάτην μεγάλην ἐκ- 
κλησίαν, τὴν τῆς ἡμετέρας e δανείσ- 
μασιν ἐνοχλουμένην μεγάλοις, xai οὐκ ἐσχύου- 
σαν ἑκάστην ποιεῖσϑαι διάδοσεν τοῖς εὐλαβεστάτοις 
κληρικοῖς, πρὶν ἂν χρυσίον οὐ μέτριον δανείσαιτο, ποι- 
ουμένην τοῦτο μὲν ὑποθήκας, τοῦτο δὲ ἐνεχύρων δό- 
σεις émi τοῖς καλλίστοις αὐτῆς χωρίοις τε καὶ προ- 
αστείοις. Διὰ ταῦτα τοίνυν συνείδομεν ἑαυτοὺς καϑεῖναι 
πρὸς τὴν τοῦ πράγματος ξήτησι» καὶ μαϑεῖν τένα μὲν 


huiusmodi occasionem huius regiae civitatis sanctis- 
simam maiorem ecclesiam, nostri imperii matrem, 
debitis inquietari maioribus, et non aliter valentem 


facere singulas erogationes reverentissimis clericis, 
5 antequam aurum non parvum mutuum sumat, faciens 
tam i 


ypothecas quam pignorum dationes in optimis 
suis praediis et Pan warnt Propter haec igitur 
perspeximus nosmetipsos deponere ad huius causae 
inquisitionem et agnoscere, quemadmodum prius se 


τρόπον ἔμπροσθεν εἶχε, ví δὲ τὸ τοῦ χρόνου μῆκος 10 habuit quidque longitudo temporis adinvenit. In- 


ἐξεῦρεν. ᾿Ανιχνεύοντες τοίνυν αὐτὸ πανταχόϑεν εὑρί- 
σκομεν, ὡς ἕκαστος τῶν τὰς ἁγιωτάτας ἐκκλησίας oi- 
κοδομησάντων ἐπὶ τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως οὐκ 
οἰκοὺ μίας ἐφρόντισε μόνης, αλλὰ καὶ τοῦ χορηγίαν 
— poi 
οἴκοις καὶ ὁρίσαι, πόσους μὲν προτῆκόν ἐστε πρεσβυ- 
τέρους xad ἑκάστην ἐκκλησίαν, πόσους δὲ διακόνους, ἄο- 
dg τε καὶ ϑηλείας, πόσους τε ὑποδιακόνους, καὶ 
αὖϑις ψάλτας τε καὶ ἀναγνώστας καὶ πυλωροὺς καϑε- 


vestigantes igitur illud undique invenimus, quoniam 
singuli horum qui sanctissimas ecclesias aedifica- 
verunt in hac felicissima civitate, non pro aedificio 
solummodo cogitaverunt, sed etiam ut expensas suf- 


αὐτοῦ γενομένοις εὐαγέσεν l5 ficientes darent a se factis venerabilibus (domibus) 


et terminarent, quantos quidem competens esset 
resbyteros per unamquamque ecclesiam, quantosque 
iaconos masculos atque feminas, et quantos sub- 
diaconos, et rursus cantores atque lectores et osti- 


στάναι. Καὶ πρὸς τοῦτο καὶ τὴν τοῦ οἴκου δαπάνην 20 arios constitui: et super haec etiam oratorii ex- 


ὥρισε, καὶ πρόξοδον. οἰκείαν ἐπέδωκεν, ἀρκοῦσαν τοῖς 
παρ᾽ αὐτοῦ καταστᾶσιν, εἰ δέ τις προΞξεπιϑείη πλῆ- 
Sos, οὐκέτι παντελῶς ἐχτείνεσϑαε δυνατήν. Καὶ δι- 
ἐμεινέ γε μέχρι πολλοῦ τὰ τοιαῦτα φυλαττόμενα, καὶ 


nsas definierunt, et reditus proprios dederunt suf- 
cientes his quae a se constituta sunt, si quis 
autem adiecerit multitudinem, nequaquam penitus 
extendi sufficientes. Et permanserunt usque ad 


ἕως τοῦτο ἣν, ἔμενε xai τὰ τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν 25 multum tempus talia conservata; et donec hoc fuit, 


τοῖς οἰκείοις ἀρκούμενα. ὡς δὲ οἵ ϑεοφιλέστατοι ἐπί- 
σκοποι ταῖς δυςωπήσεσε τινῶν ἀεὶ προξςέχοντες ἐξεχέ- 
ϑησαν πρὸς τὸ τῶν χειροτονουμένων πλῆϑος, ηὔξηται 
μὲν ἡ τῆς δαπάνης ποσύτης εἰς ἀμετρίαν πολλήν, δα- 


duraverunt sanctissimarum ecclesiarum domibus quae 
sufficerent. Cum vero deo amabiles episcopi preces 
aliquorum semper respicientes protracti sunt ad or- 
dinationum multitudinem, aucta quidem est expen- 


γεισταὶ δὲ πανταχόϑεν καὶ τόκοι, καὶ τὸ τελευταῖον 30 sarum quantitas ad immensitatem multam, creditores 


οὐδὲ δανεισταὶ λοιπὸν διὰ τὴν ἀπιστίαν ἤδη τοῦ πράγ- 


ματος, ἀλλ᾽ ἐκποιήσεις τε ἠναγκασμέναι καὶ παράνο- 


μοι καὶ πράγματα ἀπρεπῆ καὶ οὐδὲ οἰκίας ἰδιωτικῆς 
ἄξια σωφρονούσης" ὥςτε ἐκ τῆς τοιαύτης ἀτοπίας μήτε 


autem undique et usurae et novissima, et neque 
creditores propter incredulitatem iam causae, sed 
alienationes cum necessitate et contra leges, et 
causae indecentes et neque propria dignitate tem- 


τὰ χωρία μήτε τὰ προάστεια ἐξαρκεῖν ταῖς ὑποϑήκαις 35 peratae: ut ex hac nimietate neque praedia neque 


καὶ τοῖς ἐνεχύροις, μηδὲ δανειστῶν διὰ τοῦτο εὐπο- 
ἵν, εἰς ἀπορίαν κατελϑεῖν — καὶ μηδὲ 
, - - - * γ * , , 
αὐτοῖς τοῖς λειτουργοῦσι τὴν ἀποτροφὴν διδόναι δύνα- 
? ? » * - 3 € * * — 
σϑαι, ἀλλ᾽ εἰς τὴν πασῶν αϑλιωτάτην ὁδὸν τὸ πρᾶγμα 


suburbana sufficerent hypothecis et pignoribus, ne- 
que creditores propter hoc invenirentur, sed ad in- 
opiam descenderent novissimam et nec ipsis ministris 
emolumentum dare sufficerent, sed ad viam omnium 


καταφέρεσϑαι, τὸ τῶν ὄντων ἁπάντων τοῖς δανεισταῖς 40 infelicissimam causa descenderet, quatenus rerum 


ἐκστῆναι. Ὅπερ καὶ λέγοντες ὀκνοῦμεν καὶ ὅπως ἂν 
μὴ γένοιτο προνοοῦμεν. Εὲ γὰρ οὐκ ἄν τις ἐνέγκοι 


omnium creditoribus cederet. Quod etiam dicere 
eet nos et, quemadmodum non fiat, providemus. 
am si non aliquis feret libenter eum, qui ultra 





ecclesiam regiae huius urbis, imperii nostri matrem, magno aere alieno premi, nec aliter valere ad singulas 
erogationes religiosissimis clericis faciendas nisi prius pecuniam immodicam mutuo sumpserit ita, ut tam 
othecas d iens pignora in pulcherrimis praediis et suburbiis suis constituat. Propterea igitur visum 

nobis est eam rem investigandam nos ipsos conferre et, quemadmodum se res antea habuerit, quid 
temporis longinquitas reppererit, cognoscere. Ex omni igitur parte id indagantes invenimus unumquem- 
que eorum, qui sanctissimas ecclesias in felici hac urbe aedificarunt, non aedificationis solum curam ges- 
sisse, sed etiam ut sufficientes reditus sacris aedibus a se factis suppeditaret, atque definiret, quot in qua- 
yu ecclesia. presbyteri, quot diaconi et masculi et feminae, quotque subdiaconi, et porro cantores et 
ctores ac Pd reple constitui deberent. Atque secundum hoc et expensas aedis definivit et proprium 
reditum dit iis, qui ab ipso constituti sunt, sufficientem , qui tamen, si quis multos superaddat, am- 
plius distendi plane nequeat. Atque haec qui permanserunt per longum tempus observata, et quam 
diu id fiebat, manebant etiam bona domesticis sanctissimarum ecclesiarum sufficientia. Simulac vero epi- 
scopi deo carissimi assiduis nonnullorum precibus intenti ad magnum ordinandorum numerum evagati 
sunt, expensarum quantitas in immensum aucía est, et undique creditores atque usurae, denique ne credito- 
res — propter fidem rei iam sublatam, sed alienationes extortae et illegitimae atque negotia inhonesta 
quaeque ne privatam quidem domum solidam deceant: ita ut ez eiusmodi pravitate neque praedia neque sub- 
urbana ad hypothecas et pignora sufficerent, neque creditorum ob id ipsum copia esset, sed ad extremam 
inopiam deveniret , ac ne ipsis quidem ministris alimenta praebere posset, verum res in statum omnium 
miserrimum redigeretur, ut creditoribus universis bonis suis cederet. Quod et dicere haesitamus et ne fiat 
providemus. Nam si quis eum, qui ultra facultates suas sumptus facit, non aequo ferat animo, quin harum 





1 μεγάλην om. A || 8 τοίνυν] γοῦν A || 9 τοῦ πράγμα- 
τος] huius causae ς | 11 αὐτὰ L | ἐμάϑομεν A | 12 τῶν 
om. L' | *Zv ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν L | 13 οὐκ ὃδο- 
μίας L'| 14 τοῦ] τὸ A | 15 αὐτῶν A || γινομένοις L 
20 τούτω L? τούτοις A | 21 ὥρισας L || δέδωκεν A | 
τοῖς] τὴν L' τῇ L? | 22 καταστάσει, deinde καταστάση 
corr. L* | Οὐδέ τι προσιϊ ἐπεὶ: mnes (πλῆϑος  [,1, 
Οὐδέ τι ταύτη προσεπέϑετο πλῆϑος εἰς ὃ L* | 23 δυ- 
vet L'. δυνατὸν αὐτὴν corr. L* | 24 ye om. A | 25 ἦν 
ἔμενε M] zv ἔμεινε A év£usvev L | 26 οἴκοις Ας ἢ 
71 ἐξηνέχϑησαν A | 29 πολλε: L' | 31 οὔτε A l Aoi- 
zov| om. ς | ἤδη om. A | 33 oixo«ias L' | 31 ἀξίως 
A (ἀξίας ς ἢ | 34. 35 * μηδὲ — μηδὲ | 36 μήτε A | εὐ- 





πορεῖν διὰ τοῦτο Α ἢ 3S λειτουργοῦσιν αὐτοῖς διδόναι 
τὴν ἀποτροφὴν A | δίδοσε L' [39 τὸ πρᾶγμα om. A 





3 debetis /*' | 5 parum 7 | 15 domibus om. &'7^T | 
16 competentes R! || esse 772 | 17 quantosque A7] quan- 
tos T'vulg. | 20 haec] hoc T' | 24 extendi R* vulg.] exe«*«« 
R* exeedenti 272 excedenti J/? extendenti 7'| sufficien- 
tem RP | 26 donauerunt R/T | 28 ordinationum] /eg. 
ordinatorum? || 31 autem undique 7? suppl. in spat. 
rae, | nouissima et] nouissima etiam nouissime vulg. 
33 alienationis 7! | 38 descenderet 7" | nee] hec? 7! 
ipsis om. 7 | 39 sufficeret R7 | uiuam & | 40 causam £ 
descenderent J| 41 etiam] et 7| diceret A* | 43 fert 7^ 


3* 


Nov. HI pr. 1 90 


UT DETERMINATUS SIT 





πράως τὸν ὑπὲρ τὴν οὖσαν αὐτῷ περιουσίαν δατπτα- 
νῶντα, πῶς οὐχὶ καὶ τὰ περὶ τούτων ἡμῖν φροντι- 
στέον; οὐ γὰρ δεῖ πρὸς τὰς δαπάνας ἐπιζητεῖν καὶ τὰς 
κτήσεις (τοῦτο γὰρ εἰς ἀπληστίαν τε ὁμοῦ καὶ ἀσέβειαν 
ἄγει), ἀλλὰ τοῖς οὖσε συμμετρεῖν καὶ τὰς δαπάνας. 
Ὥρτε προτηκόντως καὶ τὰ περὶ τούτων νομοϑετήσο- 
uev xal τὴν ἀοριστίαν ἐκβαλούῦμεν, ῥητῇ τὸ πρᾶγμα 
παραδιδόντες ϑεραπείᾳ. 


5 sed ex his, quae sunt, expensas quoque metiri. 


substantiam suam expendit, quomodo non de bis 
nobis est cogitandum? Non enim oportet ad men- 
suram expensarum quaerere etiam possessiones (hoc 
enim simul ad avaritiam impietatemque ucit), 


propter competenter etiam de his sancimus et im- 
mensitatem excludimus, certae medicinae causam 
tradentes. 


CAPUT I. 


y — w - ΕΣ 
A ΘθΘεσπίζομεν τοίνυν τοὺς μὲν ἄχρε νῦν οντας 


κατὰ τὴν αὐτὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν καὶ 1ῦ 


τοὺς λοιποὺς ἅπαντας εὐαγεῖς οἴκους, καὶ τοὺς εὐλα- 
βεστάτους κληρικοὺς καὶ γυναῖκας διακόνους καὶ πυλω- 
ροὺς μένειν ἐφ᾿ οὑπερ εἰσὶ σχηματοθ. οὐ y&Q τὸ OV 
ἐλαττοῦμεν, πρόνοιαν δὲ τοῦ μέλλοντος ποιούμενοι 


ταῦτα νομοϑετοῦμεν. Τοῦ δὲ ἑξῆς χρόνου μηδεμία 15 


γινέσϑω χειροτονία, μέχρις ἄν εἰς τὸν ἐξ ἀρχῆς ἀριϑ- 
μὸν τὸν ἐνστάντα παρὰ τῶν τὰβ ἀγιωτάτας ἐκκλησίας 
οἰκοδομησαμένων ἡ τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν περι- 
σταίη ποσότης. ᾿41λ᾽ ἐπειδὴ πρῴην καὶ τὸ τῶν εὐλα- 


€ , 


Sancimus igitur eos quidem, qui hactenus sunt in 
eadem sanctissima maiore ecclesia et per reliquas 
omnes venerabiles domos reverentissimos clericos et 
mulieres diaconissas et ostiarios manere in quo sunt 
schemate (non enim quod est minuentes haec san- 
cimus); reliquo vero tempore nulla fiat ordinatio, 
donec ad antiquum numerum, institutum ab his qui 
sanctissimas ecclesias aedificaverunt, reverentissimo- 
rum clericorum quantitas redigatur. Sed quoniam 
pridem etiam reverentissimorum clericorum sanctis- 
simae maioris ecclesiae regiae nostrae civitatis deter- 


βεστάτων κληρικῶν τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας 20 minatus est numerus, et valde brevis erat, utpote 


τῆς βασιλίδος ἡμῶν πόλεως ὥριστο μέτρον, xai σφόδρα 
συνεσταλμένον ἣν, οἷα μιᾶς οὔσης τῆς ἁγιωτάτης με- 
γάλης ἐκκλησίας, ὕστερον δὲ 0 τε προῤκυνητὸς οἶκος 
τῆς ἁγίας ἐνδόξου παρϑένου καὶ ϑεοτόκου Μαρίας ὁ 


una existente sanctissima ecclesia, postea vero et 
venerabilis domus sanctae gloriosae virginis et dei 
genitricis Mariae, iuxta sanctissimae maioris eccle- 
siae vicinitatem posita, aedificata est a piae memo- 


πρὸς τῷ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας γειτονή- 25 riae Verina, et veneranda domus sancti martyris 


ματι κείμενος φὠκοδομήϑη jam τῆς εὐσεβοῦς τὴν λῆ- 
' , - ε 
ξιν Βηρίνης, ὅ τε σεβάσμιος οἶκος τοῦ αγίου μάρτυρος 
Θεοδώρου παρὰ «Σφωρακίου τοῦ τῆς ἐνδόξου μνήμης 
ἀνιερώϑη, ἣν δὲ καὶ o προθβκυνητὸς οἶκος τῆς ἁγίας 
, « « 


Εἰρήνης ὁ τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ συνημμένος, 30 impossibile est. 


«xt τοῦτο περιστῆναι τὸν ἀριϑμὸν εἰς τὸ ἀρχαῖον 
σχῆμα τῶν ἀδυνάτων ἐστίν. Οὐ γὰρ ἂν ἀρκέσειαν 
τοσαύταις ἐκκλησίαις ὀλίγοι καϑεστῶτες" ἐπείπερ οὐκ 
ἰδιάζοντας κληρικοὺς οὐδὲ εἷς τούτων ἔχει τῶν τριῶν 


Theodori ab Sporacio gloriosae memoriae dedicata 
est, erat autem etiam venerabilis domus sanctae 
Irenae, quae sanctissimae maiori ecclesiae copulata 
est, propterea redigere numerum ad antiquam 

on enim sufficient tantis ecclesiis 
pauci consistentes, quoniam non proprios clericos 
neque in has tres habeat basilicas, sed communes 
sunt et sanctissimae maioris ecclesiae et earum, 
omnes circumeuntes secundum quendam ordinem et 


οἴκων, κοινοὶ δέ εἰσε τῆς τε ἁγιωτάτης μεγάλης ix-35 circulum ministeria in eis celebrant; deinde etiam 


κλησίας xal αὐτῶν, καὶ τούτους ἅπαντες περινοστοῦν- 
τες κατά τινα περίοδον καὶ κύκλον τὰς λειτουργίας 
ἐν αὐτοῖς ποιοῦνται" ἄλλως τε καὶ πολλοῦ πλήϑους ἐκ 
τῶν πρῴην αἱρετικῶν τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ 


plurima multitudine ex antiquis haereticis ad sanc- 
tissimam maiorem ecclesiam deducta gratia quidem 


δι δον. Κα V RR EE P NP NAE TRI HR 


ΡΤ ΘΥΡΕῸΣ PURIS 


προραχϑέντος χάριτε μὲν τοῦ μεγάλου ϑεοῦ καὶ σω- 40 


cap. I et II pr. (— συγχωροῦμεν 22, 2) habet Nomoc.^, item inde a νυ. κοινοὶ δὲ (20, 35) Λοπιος, 4 1, 26. 





rerum uobis cura gerenda sit? Neque enim pro sumptibus possessiones quaerendae (hoc enim ad. cupidi- 
tatem. ineaplebilem et impietatem. ducit), sed ea: facultatibus expensae quoque metiendae sunt. Quapropter 
opportune et de his leges feremus et quod indefinitum erat tollemus, certa huic rei medela adhibita. — 
, L Sancimus igitur, ut qui huc usque in. illa ipsa sanctissima magna, ecclesia ceterisque 

sacris domibus sunt et religiosissimi clerici et mulieres diaconissae et ostiarii in ea forma, 1n qua sunt, 
maneant. Non enim quod est imminuimus, sed futuri curam gerentes haec sancimus. In posterum vero 
nulía fiat ordinatio, donec ad pristinum numerum ab iis, qui sanctissimas ecclesias aedificarunt, statutum 
numerus religiosissimorum clericorum redactus sit. Sed quia iam antea numerus religiosissimorum 1 
corum sanctissimae magnae ecclesiae regiae nostrae urbis erat definitus isque valde exiguus erat, quipp. 
cum δοία esset sanctissima magna ecclesia, postea vero et veneranda domus sanctae gloriosus virginis et 
deiparae Mariae, in vicinia sanctissimae magnae ecclesiae sita, a piae memoriae Verina aedificata est, et 
veneranda domus sancti martyris Theodori a Sporacio gloriosae memoriae est consecrata, mec non ve- 
neranda domus sanctae lrenes fuit sanctissimae magnae ecclesiae iuncta, propterea numerus ad antiquam 
formam * nullo modo potest. Neque enim ftot ecclesiis pauci illi, qui constituti sunt, sufficerent, 
quoniam nulla trium illarum domuum proprios habet clericos, sed communes sunt tam sanctissimae 
magnae ecclesiae quam illis, easque secundum ordinem et quasi quendam orbem circumeuntes omnes mini- 
steria an eis peragunt; praesertim cum magna multitudine veterum haereticorum ad sanctissimam magnam 





3 à56] δὴ A l 4 ἀπιστίαν L' | 5 ἀλλὰ τοῖς οὖσιν 
συμμέτρον L', ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν οὐσιῶν συμμετρῶν L? | 
6 ὥστε καὶ προσηκόντως Α ἢ περὶ τούτο (rovro?) L || 


tur Μ᾿ | 10 per s. v. add. R?/?T' | 11 uerabiles 7/* 
13 minuentes] mouentes? R'|| 15 numerum] initum 7! 
16 ecclesias — 19 ecclesiae re| suppl, R? in ras. duorum 


7 ῥητῶς τὸ πράγμα L ῥητῶ πράγματι Α || 8 ϑερα- 
πείαν A || 9 τοίνυν οπι. Α || 10 καὶ κατὰ τοὺς 1,2 || 11 οἴκους] 
εἶναι 1.} || καὶ] om. € | 12 γυναῖκας καὶ διακόνους AB| 
14 πρόνοιαν — ποιούμενοι om. ς | 17 ἐνστάντων L 
ἐνστάντον L* | ἁγίας L| 18 οἰκοδομησαμένων (σαμέ- 
vov in ras. M) MLB] οἰκοδομησάντων Α }} 22 μεγάλης 
om. Bg | 28 φρακίου L* | 32 σχῆμα ἀδύνατον A || 54 cic] 
εἰς legit €* || 35 κοινῆ L ἢ τὰ om. Nomoc.* | 36 καὶ 
αὐτῶν om. L || xai τούτους om. ς | τούτοις L* | περι- 
στονοῦντες 1,1 


1 non] non et vulg. | 4 auaritiam 7? ἐπ ras. | 9 agi- 








versuum (vv. reverentissimorum clericorum et etiam omissis)]| 
17 redigitur RZT | 20 utpute R* utputa T' | 21 exi- 
stente om. 7" | 22 uenerabiles domos (domos om. A^, 
add. in mg. 1) RFT || 24 positam £ | 25 uirina R'|| 
26 sporatio R/*T speratio 7! | 27 etiam om. P || 28 he- 
rene 3 1 helene AJ? vulg. helrenae T, Heirenae prz! 
29 propterea] et propterea 7| 31 paucis RT' pacis 5 ἡ 
consistentes] reliqua novellae pars om. in RT, sed in 
suppletur 'ad finem fere libri? (Heimbach) | 33 harum 7^ 
al. | 34 omnes] et omnes vulg. | quandam 7" || ordinem 
circum (om. et) 7| 37 deductam 7'* || quide 








"n. v 


NUMERUS CLERICORUM 91 


Nov. III t. 2 





τῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, πόνοις δὲ xai προτροπαῖς 
— δεῖ διπλασίονας τῶν ἐξ ἀρχῆς εἰς τὴν ev- 
1 σεβὴ λειτουργίαν τὰς ὑπηρεσίας ἀφορισϑῆναι. — Cre 
ϑεσπίζομεν, μὴ περαιτέρω μὲν ἕξήκοντα πρεσβυτέρων 
κατὰ τὴν ἁγιωτάτην ἔλην ἐκκλησίαν εἶναι, διακό- 
νους δὲ ἄρρενας ἑκατόν, xai τεσσαράκοντα δὲ ϑηλείας, 
καὶ ὑποδιακόνους ἐνενήκοντα, ἀναγνώστας δὲ ἑκατὸν 
δέκα, καὶ ψάλτας εἰκοσιπέντε, ὡς εἶναι τὸν πάντα 
ἀριϑμὸν τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν τῆς (ἁγιωτάτης) 


magni dei et salvatoris nostri Iesu Christi, laboribus 
autem et immutationibus nostris, oportet plures 
quam & principio ad pium officii ministerium definiri. 
1 Quapropter sancimus non ultra sexaginta quidem 


5 presbyteros in sanctissima maiore ecclesia esse, dia- 


conos autem masculos centum, et quadraginta fe- 
minas, subdiaconos vero nonaginta, lectores autem 
centum et decem, cantores viginti quinque, ita ut 
sit omnis numerus reverentissimorum clericorum 


μεγάλης ἐκκλησίας ἐν τετρακοσίοις εἰκοσιπέντε προς- 1ῦ sanctissimae maioris ecclesiae in quadringentis vi- 


ὥποις, καὶ ἑκατὸν πρὸς τούτοις τῶν καλουμένων πὺυ- 
λωρῶν. Κατὰ μὲν οὖν πὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκ- 
κλησίαν τῆς εὐδαίμονος ἡμῶν ταύτης πόλεως xci τοὺς 


» - 


—* εὐαγεῖς οἴκους τοὺς τοσοῦτον 
xÁngux 


ginti quinque, et insuper centum existentibus his 


qui vocantur ostiarii In sanctissima si quidem 
maiore ecclesia huius felicis nostrae civitatis (et 
per) tres venerabiles domos unitas ei tanta clerico- 


ὧν ἔστω πλῆϑος, οὐδ᾽ ἑνὸς μὲν τῶν νῦν £x-lorum sit multitudo, nullo quidem horum, qui nunc 


βαλλομένου. κἂν εἰ πολλῷ πλείων ἀριϑμὸς εἴη παρὰ 
τὸν ὑφ᾽ ἡμῶν ὡρισμένον, μηδενὸς δὲ τοῦ λοιποῦ προς- 
τειϑεμένου xaO" ἕκαστον τάγμα τὸ νῦν, ἕως ἂν εἰς 
τοῦτον τὸν ἀρεϑμὸν περισταίη τὸ μέτρον. 


sunt, excludendo, licet multo plurium numerus sit 
ab his, qui a nobis nunc determinati sunt, nullo 
autem de cetero adiciendo in unoquoque ordine in 
his qui nunc sunt, donec ad hunc numerum men- 


20 sura redigatur. 


CAPUT II. 


B Κἀκείνου προοτιϑεμένου, ὥςτε τὸ μιέχοι τοῦ 
νῦν οὐκ εὐπρεπῶς γινόμενον μηκέτε πολειτεύεσϑαε, τὸ 
πολλοὺς τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν ἀπαξιοῦν μὲν 
ἐν αἷς ἐχειροτονήϑησαν ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις ἢ ἐν- 


ταῦϑα ἢ κατὰ χώραν. μένειν, εἰς δὲ τὴν ἁγιωτάτην 25 


μεγάλην ἐκκλησίαν καὶ τὸν εὐαγῆ κλῆρον αὐτῆς διά 
τινος προστασίας ἐμβαίνειν. Ὅπερ τοῦ λοιποῦ παν- 
τελῶς: γίνεσϑαι κωλύομεν. Ex γὰρ ἐπὶ τῶν εὐαγῶν 
μοναστηρίων κωλύομεν ἐξ ἑτέρου μοναστηρίου πρὸς 
ἕτερον μεταβαίνειν, πολλῷ —— 

στάτοις κληρικοῖς τοῦτο ἐφήσομεν, κέρδους τε καὶ uzto- 
ρίας ἀπόδειξιν ἔχειν τὴν τοιαύτην ἐπιϑυμίαν ἡγού- 
μενοι. Εὶ δὲ καί ποτε τοιαύτην τινὰ μετάστασιν 7 
σὴ μακαριότης ἢ ἡ κατὰ καιρὸν βασιλεία γενέσϑαιε 
συνίδοι, μὴ ἃ í 

εἰρημένον ἡμῖν ἀριϑμὸν περισταίη τὸ πρᾶγμα, ὥςτε 
τὴν μετάστασιν εἷς τὴν τοῦ λείποντος τάξι» γίνεσθαι, 
ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ τὸν ἀριϑμόν τινα παντελῶς ἐμβαίνειν. 


Illad quoque adiciendum est, ut quod hactenus 
non decenter fiebat, nequaquam in republica geratur, 
id est multos reverentissimorum clericorum dedignari 
quidem in his, in quibus ordinati sunt, sanctissimis 
ecclesiis aut hic aut in provinciis deservire, ad sanc- 
tissimam vero maiorem ecclesiam et venerabilem 
clerum eius per patrocinium quodlibet accedere. 
Quod de cetéro penitus fieri prohibemus. Nam si 
super venerabilibus monasteriis prohibemus ex alio 


οὐδὲ τοῖς εὐλαβε- 30 monasterio ad aliud transmigrare, multo magis ne- 


que reverentissimis clericis hoc permittemus, lucri 
et negotiationis indicium babere huiusmodi [horum] 
desiderium iudicantes. Si vero et aliquando talem 
quandam migrationem tua beatitudo aut per tempora 


τοῦτο πράττεσϑαι, πρὶν ἂν εἰς τὸν 35 lmperium fieri perspexerit, non aliter hoc agi, ante- 


quam ad praedictum a nobis numerum causa redi- 
gatur, ut migratio in officium deficientis fiat et non 


supra numerum aliquem omnino accedatur; hoc 





ecclesiam 
nostris 


atia quidem magni dei et servatoris nostri Iesu Christi, laboribus autem et exhortationibus 
ucta duplo plura quam ab initio fuerunt ministeria ad sacrum cultum destinari oporteat, 


1 Quapropter sancimus, ut in sanctissima magna ecclesia non Bed ques sexaginta presbyteri sint, 
jaconi 


centum vero diaconi masculi et quadraginta feminae atque nonaginta 
decem et cantores viginti quinque: ita ut universus numerus religiosissimorum c 


ctores autem centum 
lericorum (sanctissimae) 


ecclesiae in quadringentis viginti quinque personis, et centum insuper qui vocantur ostiariis con- 


magnae 
sistat. In sanctissima igitur magna ecclesia felicissimae huius civitatis et tribus sacris domibus illi iunctis 
tanta esto clericorum multitudo, nullo quidem eorum, qui nunc sunt, eiciendo, etiamsi numerus multo maior 
sit eo qui a nobis definitus est, nullo autem in posterum singulis qui nunc sunt ordinibus adiciendo, donec 
ad hunc numerum mensura redigatur. 

. JL Jilud quoque ——— ᾿ est, ne, quod hactenus parum decore fiebat, lius usu veniat: ut 
multi religiosissimorum clericorum in quibus ordinati sunt. sanctissimis ecclesiis vel hic vel in provinciis 
manere 


ingrediantur. Quod in posterum fieri omnino 
ex altero monasterio alterum transeat, 


dignentur, sanctissimam vero magnam ecclesiam et sacrum eius clerum per patrocinium aliquod 

ohibemus. Nam si in sacris monasteriis vetamus, ne quis 
ait. to minus id religiosissimis clericis permittemus, lucri et ne- 
gotiationis notam habere rati eiusmodi cupiditatem. | Quodsi 
vel pro tempore imperator faciendam esse perspexerit, non 


talem. translationem beatitudo fua 
ter id fiat nisi re ad praedictum a nobis 


numerum redacta, ita ut translatio fiat in locum deficientis, nec ultra numerum quisquam omnino admit- 





2 ἡμετέροις M || δεῖ διπλασίονας] δεῖ διπλασίονα L 
διπλασίονας MAB Nomoc.*, oportet plures (i. e. δεῖ σελείο- 
vac) «| 3 τὰς ML) τῆς AB Nomoc.4 c | 6 centum (s. v. 
exatóv) M || quadragintia (s.v. τεσσαρακονταὶ M || 7 nona- 
ginta (s. v. ἐνενήκοντα) M || centum decem (s. v. £xa- 
τὸν δέκα) M ἑκατὸν xai δέκα L (C et undecim Iul) || 
8 uiginti quinque (s. v. εἰκοσιπεντεὴ M, κβ΄ Theod. | 9v- 
ρωροὺς o& ante ὡς add. A | πάντα] παρόντα Nomoc.4 | 
9 ἁγιωτάτης addidi ez ςἢ 10 ἐν g' προσώποις (xai ---πυλω- 
ρῶν om.) Α || προσώποις] om. ς | 11 centum (s. v. ἑκατὸν) 
M] πρὸς τὸν τούτοις L'|| πυλωρὸς L*| 14 τοὺς zvo- 
μένους αὐτῇ οἴκους Νοπιος. || τοσοῦτον 1,14. Nomoc. c] 
rocovrOv ΜΓ" ἢ 15 ἐκβαλλομένων LB ἢ 16 πλέον A 
plurium (i. e, πλειόνων) c ἢ παρὰ τῶν A] 11 ὑφ᾽ ἡμῶν) 
a nobis nune c ἢ ορεσμένον (vv. εἴη 16 — ἡμῶν in lifura) 
M]|?1 B]. L msg. | τοῦ om. AB Nomoc. | 23 ἀπαξιοῦν 
μὲν] ἀπαξιούντων A! ΒΓ Nomoc ἐπαξιοῦν B* | 30 τοὺς 





εὐλαβεστάτους κληρικοὺς AB || 31 γενέσθαι AB 38 ἐμ- 
βαίνοντα AB 

1 nostri om. 7 | laboribus] et laboribus T? | 2 et im- 
mutationibus om. V in lacuna dimidii versus, inmitationibus 
suppl. F5; et om. T | 3 pium] proprium 7T || 4 Quapropter 
F/ vulg.] Et propterea 7' ἢ ultra] ultra quam 7'|| 8 cantores] 
cantores autem T' || ita ut ΤΊ ut vulg. || 9 sit] fit 7 | 10 ma- 
iores ΚΣ | XX-V 7? XX.II 7? | 11 insuper] super 7 
al | iis T vulg. | 12 siquidem om. 7'| 13 et per om. 
FT | 15 nulla 7 | 16 sit numerus T' vulg. | 21 adden- 
dum T | 23 id est] idem 7! | 25 aut hic — provinciis 
om. Κ᾽ in lac., suppl. /* || 28 penitus 7] om. T' (omni- 
modo vulg.) || si del. /?, om. T | 30alium 7 | multo magis — 
clericis om. ἢ spatio unius versus relicto | 31 permittamus / 
permutamus 7'| 32 et om. 7'| iuditium 7] horum] bo- 
norum 7. Seclusi || 35 perspeximus 7T || agit / T | 38super 
T accedatur //] aecedant T' excedaturvulg., accedat Heim. 





22 


UT DETERMINATUS SIT 





Nov. HI ? 


τοῦτο γὰρ ἐξ οὐδεμιᾶς μηχανῆς οὐδὲ ἔκ τινος τρόπου 
γίνεσϑαι συγχωροῦμεν. Καὶ ταῦτα μὲν πε i τῆς ἀγιω- 
1 τάτης μεγάλης ἐκκλησίας. ᾿Εν δὲ ταῖς ἄλλαις ἀπά- 
σαῖς ἐκκλησίαις, ὧν τὴν χορηγέαν ἡ ἀγιωτάτῃ μεγάλη 
ἐκκλησία ποιεῖται, ϑεσπίζομεν τοὺς μὲν νῦν ὄντας μέ: 
νειν ὁμοίως καὶ αὐτοὺς ἐπὶ σχήματος, τοῦ δὲ λοιποῦ 
μηδένα χειροτονεῖσϑαι, πρὶν ἄν eis τὸ καλούμενον 
στατοῦτον ἑκάστης ἐκκλησίας, ὅπερ ἐξ ἀρχῆθ ὥρισται 
παρὰ τῶν ταύτας οἰκοδομησαμένων, ὁ τῶν πρεσβυ- 
τέρων τε καὶ διακόνων, ἀρρένων τε καὶ ϑηλειῶν, καὶ 
ὑποδιακόνων καὶ ἀναγνωστῶν καὶ ψαλτῶν καὶ πυ- 
λωρῶν ἀριϑμὸς περισταίη" καὶ μηδὲ εἷς ἐν μέσῳ παν- 
τελῶς προετιϑέσϑω. Ἡμεῖς τε γὰρ αὐτοὶ φυλαξόμεϑα 
τοιοῦτό τι πράττειν καὶ τοὺς χειροτονηϑησομένους στέλ- 


ς 


10 masculorum atque 


enim nulla machinatione, neque ex aliquo modo fieri 
sinimus. Et haec quidem de sanctissima maiore 
1 ecclesia, In aliis autem omnibus ecclesiis, qua- 
rum expensas sanctissima maior ecclesia facit, san- 


5 cimus nunc quidem existentes manere similiter etiam. 


eos sub schemate, de cetero vero nullum ordinari, 
antequam ad eum qui vocatur statutus uniuscuius- 
que ecclesiae, quod antiquitus definitus est ab aedi- 
fieatoribus earum, presbyterorum et diaconorum 
eminarum et subdiaconorum 
atque lectorum nec non cantorum et ostiariorum 
numerus redigatur, et nullus in medio penitus adi- 
ciatur. Nos quoque ipsi cavemus tale aliquid agere, 
et ordinandos adbreviamus, nullusque nostrorum 


λειν, οὐδείς τε τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων τοιοῦτό τε 1ὃ iudicum tale aliquid agat, nostram formidans legem ; 


πράξει, τὸν ἡμέτερον εὐλαβούμενος νόμον. ἄδειά τε 
ἔστω τῷ μακαριωτάτῳ ἀρχιεπεσκόπῳ καὶ πατριάρχῃ. 
τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως πρὸς τὴν χειροτονίαν ἂν- 
τιλέγειν, κἂν παρὰ τῆς αὐλῆς ἡ κέλευσις ἔλϑοι" ὃ τε 
γὰρ ἐπιτάττων ὅ τε ἐπιταττόμενος ὑπὸ ἐκκλησιαστι- 
κὸν ἔσται ἐπιτίμιον, εἴ τι τοιοῦτο πράξειεν. ᾽4λλ᾽ 
οὐδὲ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ταῖς ἄλλαις, ὅσαι μὴ τὴν τρο- 
qv καὶ χορηγίαν ἔχουσιν ἐκ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης 
ἐκκλησίας, προξῆκόν ἐστι πλῆϑος ἐπαφιέναι τῶν χει- 
ροτονουμένων ἐν αὐταῖς, οὐδὲ ὑπερβαίνειν τοῦ λοιποῦ 


ποτε καὶ οἱ κατ᾽ αὐτὰς ἱερώμενοι πρὸς πλῆϑος ἐκ- 

, *» , - ^ 

πίπτοντες ἄμετρον xal τοὺς 7tQosióvrae αὐτοῖς παρὰ 

- 2 , b - M 

τῶν εὐσεβούντων πύρους μεριζόμενοι, κἀκεῖϑεν πρὸς 
ς 


τὸ μέτρον αὐτῶν οὐκ ἀρκοῦντας ὁρῶντες εἰς μεγάλην 30 
Ν 


στενοχωρίαν ἐμπίπτοιεν. Εἰ δὲ ὑπὲρ τὸ μέτρον τὸ 
ὡρισμένον ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ ἢ ἐν ταῖς 
ἄλλαις ἐκκλησίαις χειροτονήσειεν 0 τῆς ἁγιωτάτης με- 
γάλης ἐκκλησίας προεστὼς κατὰ καιρὸν ἁγιώτατος ἀρ- 


et licentia sit beatissimo archiepiscopo et patriarchae 
huius regiae civitatis ordinationi contradicere, licet 
iussio de palatio veniat. Nam et qui praecepit et 
cui praecipitur, sub ecclesiastica multa erunt, si 


?0tale aliquid egerint. Sed neque in aliis ecclesiis, 


quaecumque emolumentum et expensas habent ἃ 
sanctissima maiore ecclesia, incompetens est multi- 
tudinem inire ordinandorum eis, neque transcendere 
de cetero constitutam a principio etiam super illis 


25 mensuram, ne forsan etiam qui in eas consecrantur, 
τὸ τεταγμένον ἐξ ἀρχῆς xal ἐπ᾽ ἐκείναις μέτρον, μή. 


in multitudinem incidentes immensam et accedentes 
sibi a pie agentibus quaestus dividentes et exinde 
ad mensuram eorum non sufficientes, in maximam 
angustiam incidant. Si vero ultra mensuram defini- 
tam sanctissimae maioris ecclesiae sive aliarum ec- 
clesiarum ordinet qui per tempora fuerit sanctis- 
simae maioris ecclesiae sanctissimus episcopus, et 
venerabiles eiusdem ecclesiae oeconomi erogatio- 
nem ex ecclesiasticis praebuerint quaestibus, ipsi 


χιεπέσκοποξβ, [καὶ] of τε — ——— τῆς αὐτῆς ἁγιω- 35 quoque de suo ex propria facultate praebeant ex- 


τάτης ἐκκλησίας οἰκονόμοι δαπάνην ἐκ τῶν ἐκκλησια- 
- z - , γ 2* *' ^ 
στιχῶν ἐπιδοῖεν πόρων, αὐτοί τε οἴκοϑεν καὶ ἐκ τῆς 
΄ - ; ΄ * , T Ὡς 
ἑαυτῶν περιουσίας διδότωσαν τὴν δαπάνην, ὅ τὸ ταῦτα 
b , - , 4 , , 
χορηγεῖν αὐτοῖς ἐπιτρέψας μακαριώτατος πατριάρχης. 


pensam et qui haec expendere eos permisit bea- 
tissimus patriarcha. Sciant enim quia, si quid tale 
egerint, licentiam damus et sanctissimis patriarchis, 
qui post tale aliquid agentem fuerint, et posteriori- 


Ἴστωσαν yàg ὡς, εἴ τι τοιοῦτο πράξαιεν, ἄδειαν δί- 40 bus oeconomis et ommibus reliquis reverentissimis 


δομεν καὶ τοῖς μετὰ τὸν τοιοῦτο πράξαντα ὁσιωτά- 
τοις πατριάρχαις καὶ τοῖς μετὰ ταῦτα οἰκονόμοις καὶ 
πᾶσι τοῖς λοιποῖς εὐλαβεστάτοις κληρικοῖς τὰ τοιαῦτα 
καὶ πολυπραγμονεῖν καὶ γινόμενα κωλύειν καὶ προς- 


clericis talia et perscrutari et facta prohibere et 
indicare imperio, ut illud cognoscens praecipiat ex 


αγγέλλειν τῇ βασιλείᾳ, ὥςτε ταύτην μανϑάνουσαν προς- 45 





tatur. Hoc enim nulla machinatione nec ullo modo fieri permittimus. Atque haec quidem de sanctissima 
1 magna ecclesia. — In ceteris autem ecclesiis omnibus, quarum sumptus sanctissima magna ccclesia facit, 
sancimus, ut illi quidem, qui nunc sunt, similiter et ipsi in suo síatu maneant, in. posterum vero nemo 
ordinetur antequam ad statutum quod vocatur uniuscuiusque ecclesiae ab aedificatoribus earum initio. de- 
finitum numerus et presbyterorum et diaconorum, tam masculorum quam feminarum, et subdiaconorum et 
lectorum et cantorum et ostiariorum redactus sit, neque quisquam omnino interim adiciatur. Nam et nos 
“ων cavebimus tale quid facere et ordinandos mittere, neque quisquam nostrorum magistratuum tale quid 
aciet, legem nostram veritus. Sitque venia beatissimo archiepiscopo et patriarchae regiae huius urbis 
ordinationi contradicere, licet ab aula iussio — sit. Nam et qui praeci 
quid fecerit, poenam ecclesiasticam sustinebit. Sed ne in reliquis quidem pi Jd quaecumque alimentum 
et sumptus a sanctissima magna ecclesia non habent, eorum qui in iis ordinantur multitudo admitti, neque 
in posterum modus etiam illis ab initio constitutus ezccedi debet: ne forte etiam. qui in illis consecrati sunt, 
ad infinitum numerum aucti et reditus a piis hominibus suppeditatos ipsis dividentes , indeque eos ipsorum 
numero non sufficere videntes in magnas angustias incidant. δὲ vero ultra numerum in sanctissima 
ecclesia vel ceteris ecclesiis definitum sanctissimus archiepiscopus qui pro tempore praeest ordinaverit, et 
deo carissimi eiusdem sanctissimae ecclesiae oeconomi sumptus ea: ecclesiasticis —— dederint, et ipsi de 
suo et ex. propriis facultatibus sumptus praebeant et qui haec suppeditare eis permisit sanctissimus paíri- 
archa. Sciant enim, si quid tale fecerint, nos et sanctissimis patriarchis, qui talia committenti succedunt, 
et futuris oeconomis, reliquisque omnibus religiosissimis clericis facultatem dare talia et rimandi et si fiant 


it et cui praecipitur, si tale 





2 περὶ] ὑπὲρ AB | 3 ἄλλαις om. A || 5 μὲν om. L | 
9 ταύτην B | 11 xai ἀναγνωστῶν) τε xai ἀναγνωστῶν 
LAB | 13 προτιϑέσϑω L || 14 συστέλλειν A (e) || Vt ἔσται 
A | ἐπισκόπῳ LB | 18 ἀντιλέγειν] τι λέγειν B | 19 κἂν 
εἰ παρὰ A^ | 22 μὴ om. e, iden negationem ante προσ- 
zxov (24) habuisse videtur || 30 ὁρῶντες] om. ς | 34 κατὰ 
καιρὸν προεστὼς Α | 35 xai ML, om. A | αὐτῆς om. B| 
ἀγεωτάτης] om. ς | 31 ἐπιδοῖεν] μὴ ἐπιδοῖεν A | 41 μετὰ 
τὸ τὸν τὸ τοιοῦτον Α μετὰ τὸν τοῦτο DB; post tale ali- 
quid (i. e. τοιοῦτό v1) agentem ς || 45 ταῦτα 1,3 | προ- 
στάτην L' 





2 sanctissima de J''!T'|5 existente manere J^ existere 
manente T'| etiam eos 777 eos etiam vulg. | 7 status T'| 
13 nos quoque ΨΚ nosque vulg. || 15 iuditium 7 || 18 ἊΣ 
cepit 7 vulg.] praecipit T' || 20 egerit 7᾽ | 21 habent] 
non habent vulg. | 22 incompetens] competens vulg. || 
est] est et 7 | 23 eis] eius 7'|| 26 in multitudine in- 
cedentes 7/ | 27 sibimet vu/g. || 28 sufficere videntes 
vulg. | 29. ultro mensuram difünita F | 31 ordinetur 
V || 33 uenerabilis /ibri || ante oeconomi add. et codd. || 
34 ex om. codd. | 35 ex] et vulg., leg. et ex? || 36 hoc 
T | 37 quia si quid] quasi qui 7 | 39 fuerint] fient 7' 





— 





i am 


E M. “ἂν, 


ul ppm 


NUMERUS CLERICORUM 93 


Nov. ΠῚ 2. 3 





τάττειν ἐκ τῆς οὐσίας τῶν τοῦτο πραξάντων oixovó- 
μων ἢ καὶ τοῦ ἐπιτρέψαντος ἀρχιεπισκόπου ταῦτα ἀπο- 
σώζεσϑαι τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ" ὥξτε μὴ καὶ αὖϑες 
γενέσϑαι τινὰ τοιαύτην τῷ πράγματι σύγχυσέν τε καὶ 


ταραχήν. Τοῦ πράγματος δὲ εἰς τὸ ἐξ ἀρχῆς περειστα- ὃ principio constitutam redacta, tunc ordinare liceat 
transcendatur 


μένου μέτρον, τηνικαῦτα χειροτονεῖν ἐξέστω κατὰ τοσ- 
ovrov, ὥςτε μὴ ὑπερβαίνει» τὸ — μέτρον μηδὲ 
τὸν ἀριϑμὸν ὑπερβάλλειν ἢ γίνεσθαί τινα περὲ τοῦτο 
κακουργίαν. οὐδὲ γὰρ ἐκεῖνο ἀνεξόμεϑα παντάπασι 


neque numerus transiliatur aut fiat quaedam circa 
haec calliditas. Non enim illud patiemur omnino 
fieri, ut dicatur quia licentia erit ordinare quidem, 


γενέσϑαι τὸ φάσκειν, ὡς ἄδεια ἔσται χειροτονεῖν μέν, 10 non tamen emolumenta praebere; hoc enun est 


οὐ μὴν ἐπιδιδόναι τροφάς. τοῦτο γάρ ἐστιν αὖϑις (τῶν) 
σύγχυσιν ἐργαζομένων καὶ τῇ τῶν ὑπὲρ τὸν ἀριϑμὸν 

jx«n δευτέρους καταλό συνιστάντων" ἄλλως 
τε καὶ πολλὰς &v σχοίη τὸ πρᾶγμα περιγραφάς, dete 
ἑτέρας αὐτοὺς ὁδοὺς ἀπ 
περὶ τὴν τροφὴν χορηγίας. Καὶ τοῦτο τοίνυν πράττε- 
σϑαι παντελῶς ἀπαγορεύομεν, καὶ ὑπὸ τὸ καλούμενον 
ἐκκλησιαστικὸν ἐπιτίμιον ἄγομεν, μεγάλην ἑαυτῶν ὠφέ- 
λειαν εἶναε νομίζοντες τὸ τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκ- 


κλησίαν ἰδεῖν μήτε δανειζομένην μήτε στενοχωρουμέ- 20 
- $ * ὃ * 


μήτε διηνεκῶς ἐλλείπουσαν, ἀλλὰ διὰ πάντων 


εὐθηνουμένην. 


rursus confusionem efficientium et immensa adiec- 
tione secunda collegia constituentium; deinde etiam 
plurimas habebit causa circumventiones, ut alias 
sibimet vias avaritiae inveniant [et] pro alimentorum 


Angrías ἐξευρίσκειν ἀντὶ τῆς lo expensis. Et hoc igitur agi penitus etiam sub multa 


quae vocatur ecclesiastica prohibemus, maximam 
utilitatem hanc esse putantes, uf sanctissima maior 
ecclesia neque debitis subiaceat ue angustetur 
neque perpetuo deficiat, sed semper abundet. 


CAPUT Ill. 


F Ὥςπερ δὲ τὴν περὶ τοῦτο δαπάνην ὡρίσαμεν, 


οὕτω προξήκει τὸν κατὰ καιρὸν ἁγιώτατον πατριάρ- 


Sicut enim de his expensam determinavimus, ita 
congruet tempus sanctissimum patriarcham et 


χην xai τοὺς εὐλαβεστάτους οἰκονόμους περισκοπεῖν 25 reverentissimos oeconomos considerare, ut aliae ex- 


TO xai τὰς ἄλλας δαπάνας τὰς γινομένας ἐκ τῶν Éx- 
αστικῶν πόρων περὶ εὐσεβεῖς δαπανᾶσϑαι πρά- 
ξεις καὶ ϑεῷ ἀρεσκούσας, xai εἰς ἐκείνους ταῦτα χορη- 


pensae, quae fiunt ex ecclesiasticis quaestibus, circa 
pios erogentur actus et deo placentes, et illis haec 
ministrentur, qui pro veritate egent et non habent 


γεῖν vois ταῖς ἀληϑείαις δεομένους xai ovx Éyorras aliunde alimentorum occasionem (haec enim domi- 


ἑτέρωϑεν τροφῆς 
ϑεὸν ϑεραπεύει), ἀλλὰ μὴ προστασίαις καὶ σπουδαῖς 
ἀνθρώπων τὰς ἐκκλησιαστικὰς δαπάνας εἰς ἀνϑρώ- 
πους εὐποροῦντας ἐπιδιδόναι, καὶ ἐντεῦϑεν τοὺς ἀπο- 


ouv (ταῦτα γὰρ τὸν δεσπότην 30 num placant deum), et non patrociniis et studiis 


hominum ecclesiasticas expensas in hominibus locu- 
pletibus distribuantur et ideo inopes necessaria non 
mereantur. Sciant autem deo amabiles oeconomi 


ρουμένους μὴ τυγχάνειν τῶν ἀναγκαίων. Ἴστωσαν εἴ 2 nunc et pro tempore futuri sunt, quia, si 
"5 qui 


yàp οἱ ϑεοφελέστατοι οἰκονόμοι οἵ τε viv οἵ τε κατὰ 

καιρὸν ἐσόμενοι, (€ εἴ τε παρὰ ταῦτα πράξαιεν, ταῖς 

τε ἐκ τοῦ ϑεοῦ ποιναῖς ὑποκείσονται καὶ ἐκ τῆς Éav- 

τῶν οὐσίας τὸ ἀζήμιον τῇ ἁγιωτάτῃ περιποιήσουσιν 

ἐκκλησίᾳ. 
(Ἐπέλογος.) Τὴν μακαριότητ' 

ἐξ ἀρχῆς καὶ ἐκ νηπίας σχεδὸν ἡλικίας ἐν ἱερατικῷ 


praeter haec egerint, et divinis suppliciis sub- 
iacebunt et ex sua substantia indemnitatem sanctis- 
simae procurabunt ecclesiae. 


ύτητα τοίνυν τὴν σήν, ἥπερ 10  (Epilogus.) Beatitudinem igitur tuam, quae ab. 


initio et ex infantili paene aetate in sacrato omni 


eap. III (24 προσήκει τὸν — 39 ἐκκλησίᾳ) habet Nomoc.^4 10, 1. 





prohibendi et ad imperatorem deferendi, ut is re cognita ex bonis oeconomorum, qui id fecerunt, vel etiam 
archiepiscopi, qui permisit, sanctissimae ecclesiae illa resarciri iubeat: ne denuo eiusmodi confusio et per- 
turbatio hac in re contingat. Re autem ad pristinum modum redacta, tunc usque eo ordinare liceat, ut 
ne dictus modus transcendatur, neve numerus excedatur neu qui dolus hac in re committatur. Neque enim 
illud fieri omnino patiemur, ut dicatur licere quidem ordinare, nec vero alimenta praebere: id enim rursus 
est confusionem agitantium et adiectione supernumerariorum secundos catalogos constituentium; cum prae- 
sertim multas causa circumventiones ferat, ut pro alimentorum suppeditatione alias vias insatietatis in- 
veniant. Quare hoc quoque ne fiat omnino ———— et poenae ecclesiasticae quae vocatur subicimus, 
magnae ipsis nobis utilitati fore rati, si videamus sanctissimam ecclesiam neque aeri alieno ob- 
noxiam neque in angustias redactam neque perpetuo egentem, sed per omne tempus florentem. 

ΠῚ. admodum autem expensas ad hanc rem pertinentes definivimus, ita sanctissimum pro tem- 
pore patriarcham et religiosissimos oeconomos providere convenit, ut reliquae etiam expensae, quae ec 
ecclestasticis reditibus fiunt, in pias et deo gratas causas impendantur, inque eos erogentur, qui re vera 
egent neque aliunde habent alimentorum facultatem (haec enim dominum deum placant), nec vero hominum 
patrociniis et studiis ecclesiastici sumptus divitibus hominibus dentur, ut inde inopes necessaria non con- 
sequantur. Sciant enim deo carissimi oeconomi, et qui nunc et qui omni tempore futuri sunt, se si contra 
haec quid commiserint, tam poenas divinas subituros quam de suis facultatibus sanctissimam ecclesiam 
indemnem praestituros esse. 

Epilogus.  Sancimus igitur, μὲ beatitudo (ua, quae ab initio et fere ab infantia in omni 





^1 τοῦτο] τοῦτο τε Α τοιοῦτόν T: B haee ς ἢ 2 ἢ om. 
A | ἐπιστρέψαντος L | ἐπισκόπου B ἢ 4 τοιαύτην τινὰ 
B, τοιαύτην om. A4 || 5 92] om. e || S γενέσϑαι AB | 
τοῦτο] haee ς | 10 ἔσταε τὸ χειροτονεῖν L | 11 τῶν 
add. Haloander | 12 ἐργαζομένην L' ἐργαζόμενον A 
13 συνιστώντων L| 15 αὐτοῖς (in ras.) L sibimet :| 
avri] et pro ς ἢ ἐπεγενώσκειν, in mg. yg. ἐξ(ευρίσκεεν ?) A | 
18 ἑαυτῶ L, αὐτοῖς (?) corr. L*]|| 21 μήτε διηνεκῶς — 
εὐϑην. om. B | 26 τὸ xai] τοῦ καὶ LA Nonioc.^ καὶ B | 
28 ἀρέσκουσαν L! l 31 ϑεραπεύειν Nomoc.4.|| 37 τοῦ M] 
om. LAB Nomoc? ἢ 38 ἀζήμιον) ἀξίωμα Nomoc.^ | ἐκ- 
,Àngíq. περιποιήσουσι A || 40 ὅπερ L* 





1 hoe 77 ae T | 5 redactam 47" | 7 transillatur 7" tran- 
seribatur 7'| 8 haee 7] hoe vw/g. (Gr.), om. T | 9 di- 
eatur] dieat in 7^ | 12 eonstituendum 7T | 13 habere 
T'| eausa] causas 77 αἱ. | cireumuentionis J^ cireum uen- 
ditiones Τ᾿ | ut] et ἢ 14 et om. vulg. | 17sancta 7| maiore 
F |18 debetis /* | angustietur 7? vulg. | 19 perpetua 
edifitia JT ai. | 23 enim 7] autem vulg. | 24 /eg. con- 
gruit (Gr.)? | 26 fiunt ex] sunt 7| 28 agent 7' | 29 ele- 
mentorum 77 ἢ occasione 7 ἢ dominum placeant deum 7 
dominum deum placant vu/g., placuit deum dominum Ὁ ἢ 
31 in. omnibus ΚΤ | 32 distribustur 7^ | 34 pro tem- 
pore 77 per tempora vuig.| 35 propter hoe T'| 36 sua 
om. FT | 41 sacrato 77] sancto T' sacro eulg, 


Nov. IV pr. 1 2 


4 DK FIDEIUSSORIBUS 





παντὲ βαϑμῷ τε καὶ σχήματι τὴν ἁγιωτάτην κατε- 
κόσμησεν ἐκκλησίαν, οἷα καὶ ἐξ ἱερατικῆς καταβαί- 
vovga yevede, ταῦτα φυλάττειν διηνεκῶς ϑεσπίξομεν, 
γινώσκοντες, ὡς οὐκ ἔλαττον ὑμῖν μελήσει τῶν ταῖς 
ἀγιωτάταις ἐκκλησίαις λυσιτελούντων ἥπερ αὐτῆς τῆς 
ψυχῆς. Dat. xvi. k. April. [dn.] Belisario v. c. cons. 


ordine et schemate sanctissimam ordinavit ecclesiam, 
ex sacrato utique genere descendens, haec custodire 
continue sancimus, scientes quia non minus nobis 
curae est horum quae sanctissimis ecclesiis prosunt, 
5 quam ipsius animae. 
Dat. k. (April) CP. Belisario v. c. cons. 


[a. 535.] 





A 
ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥΣ AANEIZTAZ 
IIPOTEPON ΧΩΡΕΙ͂Ν ΚΑΤΑ TON 


II POTOTYIIQN XPE9XT9N, KAI:o 


EN ΔΕΥΤΈΡΑ, ΤΆΞΕΙ, ΠΌΡΩΝ 

ΤΟΥΤΩΝ EYPEOENT9N, ΚΑΤᾺ 

TON MANAATOPON H ΤῸΝ ΑΝ- 
TISONHTON H ELFTYHTON. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 15 


τῶν ἱερῶν πραιτωρίων. 
, * , * 2, 
(Ilgooíusov.) Νόμον παλαιὸν τεϑειμένον μὲν ἤδη, 
- , ᾽» «e , , 
τῇ χρήσει δὲ, οὐκ ἴσμεν ὅπως, οὐκ ἐνευδοκεμήσαντα, 
E. 2 2 H , , 2 - 
διὰ δὲ τῶν ἀεὶ ζητουμένων πραγμάτων ἀναγκαῖον 


Iv. Coll. I tit. 4 
R DE FIDEIUSSORIBUS ET 
MANDATORIBUS, ET SOLUTIONI- 

BUS R. 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. 


(Praefatio. Legem antiquam positam quidem 
olim, usu vero, nescimus quemadmodum, non appro- 
batam, per causas autem semper exquisitas atque 


αὐτῇ φαινόμενον αὖϑις ἀνακαλέσασϑαί τε xai εἰς πο- 20necessarias apparentem, rursus revocare et ad rem- 


λιτείαν καταγαγεῖν καλῶς ἔχειν ἐνομίσαμεν, οὐχ ἁπλῶς 
αὐτὸν οὕτως ὡς ἔκειτο ϑέντες (rv γάρ τιβ αὐτῷ μοῖρα 
παντελῶς ἀδιάκριτος), ἀλλὰ μετὰ τῆς προθηκούσης «E 
καὶ ϑεοφιλοῦς διελόντες πιρορϑήκηξ. 


publicam reducere bene se habere putavimus, non 
simpliciter eam, sicut iacebat, —— (erat enim 
quaedam ei pars omnino non discreta), sed cum 
competenti et deo placito distribuentes augmento. 


CAPUT I. . 
A Εἴ τις τοίνυν δανείσειεν, καὶ ἐγγυητὴν ἢ μαν- 25 Si quis igitur crediderit et fideiussorem aut man- 


δάτωρα ἢ ἀντιφωνητὴν σπροβλάβοι, οὗτος μὴ τὴν πρώ- 

τὴν εὐϑὺς κατὰ τοῦ μανδάτωρος 7 τοῦ ἐγγυησαμένου 

» 25 , ? * , - 

ἢ ἀντιφωγήσαντος χωρείτω, μηδὲ ἀμελήσας τοῦ Oavst- 
, 9 κε , H 2 ^ 7 

G«uÉvov τὰς παρενθϑήκας διενοχλείτω, ἀλλὰ χωρείτω 


datorem aut sponsorem acceperit, is non primum 
mox adversus mandatorem aut fideiussorem aut 
sponsorem accedat, neque neglegens debitoris inter- 
cessoribus molestus sit, sed veniat primum ad eum, 


πρῶτον ἐπὶ τὸν τὸ χρυσίον εἰληφότα καὶ τὸ δάνεισμα 30qui aurum accepit debitumque contraxit. ἘΠῚ si 


πράξαντα. Καὶ εἰ μὲν ἐκεῖϑεν ἀπολάβοι, τῶν ἄλλων 
ἀπεχέσϑω" τί γὰρ ἂν αὐτῷ πρὸς τοὺς ἔξωϑεν εἴη, 
παρὰ τοῦ λαβόντος πεπληρωμένῳ; εἰ δὲ ovx ἰσχύσειε 
παρὰ τοῦ δανεισαμένου λαβεῖν ἢ εἰς μέρος ἢ εἰς ὁλό- 


quidem inde receperit, ab aliis abstineat (quid enim 
ei in extraneis erit a debitore completo?); si vero 
non valuerit a debitore recipere aut in partem aut 


Nov. IV (— Coll. I tit. 4: gloss.) Graece extat in ML, cap. 1—3 in Β 26, 2, 1. — Epit. Theod. 4, Athanas. 


15,1. Julian. const. III. 


cap. J. 11 (— παρά vivos 26, 11) habent Prochiron 16, 10; Epanagoge 28, 11. Eorundem summarium est in Appen- 
dice Eclogae 31 (idem in Ecloga ad Prochiron mutata 30, 6 et apud Anonymum Bodleianum p. 212 Zach.). 





sacro ordine et dignitate sanctissimam ecclesiam ornavit, quippe quae etiam ex sacro genere descendat, 


haec perpetuo custodiat: quae sanctis ecclesiis conducant, non minus vobis curae fore rati quam ipsam 
aniunam. : 





£F. 
UT CREDITORES PRIMO DEBITORES PRINCIPALES CONVENIANT, 
ET SECUNDO LOCO, SI ILLI NON SOLVENDO ESSE REPERIANTUR, 
MANDATORES VEL CONSTITUTAE PECUNIAE REOS VEL FIDE- 
IUSSORES. | 
Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio. 


Praefatio. Antiquam legem olim quidem latam, usu vero nescimus quomodo parum vigentem , cui 
tamen ob res semper in quaestionem vocatas necessaria videatur, denuo revocare et in rempublicam redu- 


cere idoneum duaimus, non simpliciter eam ita ut lata erat ferentes (erat enim aliqua eius pars plane non 
distincta), sed cum opportuna atque pia accessione dirimentes. 


Si quis igitur mutuum. dederit, et fideiussorem aut mandatorem aut constitutae pecuniae reum 


acceperit, ille non statim ab initio mandatorem vel 


fideiussorem vel pecuniae constitutae reum. conveniat, 


neve debitore neglecto intercessoribus molestiam facessat, sed primo eum conveniat, qui pecuniam accepit 
εἰ debitum contrazit. Et siquidem inde receperit, a reliquis abstineat (quid enim rei illi cum eatraneis 
erit, cui is qui acceperat satisfecit?): si vero non potuerit a debitore nec partem nec solidum accipere, in 





| c5] ἐπιστάμεϑα τὴν Α | κατεκόσμησας L^ xava- 
κοσμήσασαν Α || ? καταβαίνουσαν A | 4 ὑμῖν MLA) ἡμῖν 
s, Haloander || μέλλει A (cf. ς) | 5 ἥπερ αὐτῆς τῆς] περὶ 
τῆς Α || 6 subscr. om. LA || dn.bilisario M; seclusi dn. || xvi 
k. April. M] πρὸ 49" καλ. Amps. Ath., k. April. Jul," (c), 
μηνὶ ᾿“πριλλέῳ Theod. | 15 * vz&oxo ML ||19 ἀναγκαίων 
Ls || 20 αὐτῇ om. ς || 23 τῆς 0m. Li 29 διοχλείτω M | 30 τὸ 
prius om. L^ | 31 &ztoAavos M || 33 ἰσχύει Proch., Epan. 


2 sacrato] saero 7' vuilg.|| genere] a genere 7 || *de- 
scendentis || 6. subser. dedi ez T ἢ April. om. T || bilis. 
uic. cons. T | 17 usui AR*| 23 ei R'T] eius R*/ 
vulg. | 24 distribuens R' || 25 rubr. Qualiter fideius- 
sor conueniatur K | 26 is om. RT | 27 mox om. R 
vulg. 28 debitores AR?/* | 31 quidem] quid P^ | 
339 parte αὶ 











———— 





ET MANDATORIBUS 9 


Nov. IV 1. 2 





xÀroov, xa9' ὅσον ἂν παρ᾽ αὐτοῦ μὴ δυνηϑείη Àa- 
βεῖν, κατὰ τοσοῦτον ἐπὲ τὸν ἐγγυητὴν ἢ τὸν ἀντιφω- 
νητὴν ἢ μανδάτωρα χωρείτω καὶ παρ᾽ ἐκείνου τὸ 
λειπόμενον κομιζέσϑω. Καὶ εἰ μὲν παρόντες αὐτῷ 
τύχοιεν ἀμφότεροι, ὅ TB πρωτότυπος ὃ τε ἐγγνησάμε- 
vos ἢ μανδατωρεύσας ἣ ἀντιφωνήσας, ταῦτα ἐκ παν- 
τὸς φυλαττέσϑω τρόπου. Εἰ δὲ ὁ μὲν ἐγγυητὴς ἢ ὃ 
—— ἢ ὁ τὴν ἀντιφώνησιν ὑπελϑὼν παρείη, τὸν 
δὲ πρωτότυπον ἀπεῖναι συμβαίη, πικρόν ἐστι τὸν δα- 


νειστὴν πέμπειν ἀλλαχόσε, παρὸν εὐθὺς τὸν ἐγγυητὴν 10 


ἢ τὸν «regc ἢ ἀντιφωνητὴν εἰςπράττειν. ᾿41λλὰ 
τοῦτο δὴ ϑεραπευτέον ἡμῖν τὸν ἐγχωροῦντα τρόπον. 
οὐδὲ γὰρ ἣν τις ἐνταῦϑα τῷ παλαιῷ νόμῳ διωρι- 


σμένη πρὸς ϑεραπείαν μέϑοδος, καίτοε Παπινιανὸς ὃ 


τ Li - 


μέγας ἣν ὃ ταῦτα πρῶτος ὑφηγησάμενος. ᾿Ενδεικνύτω 15 


τοίνυν τὸν ἢ ἀντιφωνητὴν ἢ μανδάτωρα, 
καὶ ὅγε τῷ πράγματι καϑήμενος δικαστὴς διδότω 
καιρὸν τῷ ἐγγυητῇ, ταὐτὸν δ᾽ εἰπεῖν ἀντιφωνητῇ τε 
καὶ μανδάτωρι, βουλομένοις τὸν πρωτότυπον aya- 
γεῖν, ἐφ᾽ , 

αγωγήν, οὕτω τε αὐτοὺς ἐν καταλοίπῳ πεφυλάχϑαε 
βοηϑείᾳ" καὶ ἀμυνέτω γε τῷ ἐγγυητῇ καὶ τῷ ἄντι- 
φωνητῇ καὶ μανδάτωρε πρὸς τοῦτο xai ὁ τοῦ δικάζειν 
αἷς γὰρ καὶ τοῖς τοιούτοις βοηϑεῖν ὅσιον), 


iet irr erm 


|, 


5ambo, et 


in totum, secundum quod ab eo non potuerit ac- 
cipere, secundum hoc ad fideiussorem aut sponsorem 
aut mandatorem veniat et ab illo, quod reliquum 
est, sumat. Et si quidem praesentes ei consistant 
rincipalis et intercessor, haec omni ser- 
ventur modo; si vero fideiussor aut mandator aut 
qui sponsioni se subiecit adsit, principalem vero 
abesse contigerit, acerbum est creditorem mittere 
alicubi, cum possit mox fideiussorem aut mauda- 
torem aut sponsorem exigere. Sed et hoc quidem 
curandum a nobis possibili modo. Non enim erat 
quoddam hic antiquae legi datum pro sanatione re- 
medium, cum utique Papinianus maximus fuerit qui 
haee primitus introduxit. Probet igitur fideiussorem 
aut sponsorem aut mandatorem, et causae residens 
iudex det tempus fideiussori, idem est dicere spon- 
sori et mandatori, volentibus principalem deducere, 
quatenus ille prius sustineat conventionem, et sic 
ipsi in ultimum subsidium reserventur: sitque solacio 


τε ἐκεῖνον πρότερον ὑπομεῖναε ἐν- 20 intercessori in hoc quoque iudex (fideiussoribus enim 
yap aer a midi, 7 


et talibus prodesse sanctum est), ut illo deducto 
interim conventione liberentur, qui pro eo in mo- 
lestia fuerunt. Si vero tempus in hoc indultum ex- 
cesserit (convenit namque etiam tempus definire 


ὥςτε αὐτὸν ἀχϑέντα τῆς ἐν τῷ τέως ἐναγωγῆς ἀπαλ- 25ijudicantem), tunc fideiussor aut mandator aut spon- 


λάξαι τοὺς ὑπὲρ avrov διενοχλουμένους. Ei δὲ ὃ χρό- 
νος ὃ ἐπὶ τοῦτο ταχϑεὶς ἐξήκοι (δεῖ γὰρ καὶ χρόνον 
ὁρίζειν τὸν δικάζοντα), τηνικαῦτα [ἢ] ὁ ἐγγυητὴς ἢ ὃ 
μανδάτωρ ἢ ὃ ἀντιφωνητὴς ἀγωνιζέσϑω τὴν δίκην 
καὶ τὸ χρέος ; 
ἢ ὑπὲρ ov τὰς ἐντολὰς ἔγραψεν ἢ τὴν ἀντιφώνησιν 
ὑπῆλϑε, παρὰ τοῦ δανείσαντος ἐκχωρούμενος ἀγωγάς. 


ἐνγύτω, τὰς κατὰ τοῦ ἐγγυηθέντος, 30 


sor exequatur litem, et debitum exigatur contra 
eum, quem fidedixit aut pro quo mandatum scripsit 
aut sponsionem suscepit, a creditore actionibus sibi 
cessis. 


CAPUT II. 


(B) Ov μὴν οὐδὲ ἐπὶ τὰ πραγματα τῶν δανεισα- 
μένων, εἰ παρ᾽ ἑτέρων κατέχοιτο, χωρήσει πρότερον, 
πρὶν ἂν διελϑεῖν τὴν ἐπὶ ταῖς περσονα 
τε μανδατώρων καὶ ὧν καὶ ἀντιρωνητῶν" οὕτω 
τε ἐπὶ τὰ πράγματα ἐλθὼν τοῦ πρωτοτύπου, εἴγε 
παρ᾽ ἑτέρων κατέχοιτο, καὶ τοῖς ἐπειλημμένοις αὐτῶν 
ἐνοχλήσας, εἴγε μηδὲ ἐκεῖϑεν σχοίη τὸ ἱκανόν, τηνι- 


Sed neque ad res debitorum quae ab aliis deti- 
nentur veniat prius, antequam transeat viam super 


s ὁδὸν κατά 35 personalibus et contra mandatores et fideiussores et 


Mero sicque ad res veniens principalis, sive ab 
alio teneantur, et detinentes eas conveniens, si ne- 
que inde habuerit satisfactionem , tunc veniat ad- 
versus res fideiussorum et mandatorum et spon- 


καῦτα χωρείτω κατὰ τῶν πραγμάτων τῶν ἐγγυητῶν 40 





quantum ab illo accipere non potuit, in tantum cum fideiussore vel constitutae pecuniae reo vel mandatore 
agat et ab eo reliquum consequatur. Atque haec si quidem utrique, tam principalis debitor, quam fide- 
iussor aut mandator aut constitutae pecuniae reus praesentes sint, omni modo serventur. Si vero fideiussor 
quidem aut mandator aut qui constitutum suscepit adsit, principalem autem debitorem abesse contingat, 
durum est creditorem alio mittere, cum statim a fideiussore aut mandatore aut pecuniae constitutae reo 
exigere possit. Sed huic sane rei idoneo modo medendum nobis est. Neque enim ulla hic erat antiqua 
"ede. ita medendi ratio, tametsi magnus ille Papinianus haec primus demonstraverit. Conveniat igitur 
fideiussorem aut constitutae pecuniae reum aut mandatorem, et 1tudex qui causae praeest fideiussori, et 
eundem in modum constitutae pecuniae reo et mandatori principalem debitorem sistere volentibus tem 
concedat, ut ille prius actionem sustineat, et ita ipsi in ultimum reserventur subsidium. Atque in ea re T de- 
iussori et pecuniae constitutae reo et mandatori auxilium praestet is penes quem iudicium est (fideiussori- 
bus enim et eiusmodi hominibus auzilio venire fas est), ut ille ipse adductus actione interim eos liberet, 
qui pro eo urgentur. Quodsi ad hoc statutum  praeterierit (nam. tempus quoque definire iudicem 
oportet) , tum [aut] fideiussor aut mandator aut constitutae pecuniae reus litem suscipiat et debitum solvat, 
actionibus contra eum, pro quo fideiussit vel mandatum scripsit vel pecuniam constituit, a creditore ad 
tpsum translatis. 

: IL. At ne ad debitorum quidem res, si ab. aliis detineantur, prius veniet quam actionum personalium 
viam contra mandatores et sores et constitutae pecuniae reos absolverit. Cumque ita ad res debitoris 
principalis, si quidem ab aüis detineantur, venerit earumque detentores petierit, si ne inde quidem ei satis- 
factum sit, tunc res fideiussorum et mandatorum et pecuniae constitutae reorum persequatur. ldem autem 


19 ἢ Proch., Epan.| 1 μὲν M] om. LB Proch. 
Epan. | 8 ὑπελϑὴν Li | 11 τὸν om. LB | 13 οὐδὲ — 
15 «usvos om. B | 14 παπιανὸς M παπποιανὸς 
L || 14sq. cf. Dig.40,1,49.2 | 27 ἐπὲ τούτῳ Proch. cod. unus, 





vulg. | aut mandator — subiecit om. R(?) | 9 fideiusso- 
rem] intereessorem A (3), vulg. | aut mandatorem aut spon- 
sorem om. R(?) | 11 curandum] eurandum est vulg. 
12 quondam 7 | data R* || 14 haee om. R | primus T (Gr.) 


CEP TOR ΡΨ P RCCRAR PENA oe yn I ΤΉ 


Epan. || 28 ἢ libri, om. ς | 30 κατὰ om. L* | 32 ὑπειοῆλϑε 
B Proch., Epan.|33 ἐπὶ om. M || 34 κατέχοιντο ML || 35 περ- 
σοναλέαις M] προσωπικαῖς LB Proch., Epan.| 31 εἴτε 
L* | 38 κατέχοιντο L || τοὺς ἐπειλημιμένους LB Proch., 
Epan.|| 39 εἴγε μηδὲ M] εἰ μηδὲ Lec εἰ δὲ μὴ Proch., Epan. 





1 potuerint 2 aut sponsorem om. R | 3 mando- 
rem A*| 5 et (om. 7") intereessor RJ] et fideiussor aut 
mandator aut sponsor 7'(Gr.) | haec — hoc quidem (10) 
in ras, 4 vv, scripsit ΚΞ | 6 fideiussor / 7] intercessor 

Hl, 





fideiussorem aut sponsorem aut mandatorem 7/7] inter- 
eessorem KR al.|| 16 fideiussori, idem est dicere sponsori 
et mandatori, uolentibus 7] intercessori uolenti A αἱ. 
19 ipse & vulg. | reseruetur AT seruentur 7 || 20 inter- 
eessori] fideiussori 7/7' (et sponsori et mandatori add. 
vulg.) | haec Καὶ || 21 et in talibus 7'| pro esse A* || san- 
eitum A/T || delueto R'|| 22 conuentionem 7'! | pro 
eo immolestia fuerunt R, *eo (pro reo J?) melestiam 
ferunt 7 | 23 haec R! | 26 exigatur] exsequatur (al, 
exieatur /?) ἢ 

4 , 


Nov. IV 2. 3 26 


DE FIDEIUSSORTBUS 





xal μανδατώρων xai ἀντιφωνητῶν. Ταὐτὸ» δέ ἐστιν 
εἰπεῖν xav εἰ τινας ἔχοιεν ἅπαντες οὗτοι σφίσιν αὐὖ- 
τοῖς ὑπευϑύνους καὶ ταῖς ὑποϑηκαρίαις ἀγωγαῖς ἐν- 
ἔχεσϑαι δυναμένους. Κατὰ μέντοι τοῦ πρωτοτύπου 
καὶ τῶν ὄντων παρ᾽ αὐτῷ πραγμάτων, εἴτε ταῖβ περ- 
σοναλίαις εἴτε ταῖς ὑποϑηκαρίαις εὐϑὺς εἴτε ἄμιφο- 
τέραις χρήσασϑαι βουληϑείη, πᾶσαν αὐτῷ δίδομεν 
ἄδειαν, τὴν ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένην ὅδόν τε καὶ 
τάξιν ἐπὶ τῶν ἄλλων προβρώπων τε καὶ ϑεμάτων νο- 
μοϑετήσαντες. τοῦ ; 
φαμέν, ἀλλὰ καὶ εἴ τις ὠνήσαιτὸ τε παρὰ T1906, εἶτα 
τὸν καλούμενον λάβοι βεβαιωτήν, καὶ σαλεύουτο κατὰ 
τε τὰ τῆς πράσεως, ἐναγωγῆβ κατὰ τοῦ πράτου γενο- 
μένηβ, μὴ πρὸβ τὸν βεβαιωτὴν εὐθὺς 0 ἀγοραστηβ 
χωρείτω, μηδὲ τὸν κατέχοντά τε τῶν τοῦ πεπρακότος 
πραγμάτων, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν πρατῆρα πρότερον, OUTO 
τε ἐπὶ τὸν βεβαιωτήν, καὶ κατὰ τρίτην τάξιν ἐπὶ 
τὸν κατέχοντα. Τῆς αὐτῆς κἀνταῦϑα διαιρέσεως οὔσης 
ἐπί τε τῶν παρόντων ἐπί τε τῶν ἀπόντων, ἣν ἔμπρο- 
σϑεν ἐπί τε τῶν ἐγγυητῶν καὶ μανδατώρων καὶ ἀν- 
τιφωνητῶν ἐπί τε τῶν δανεισαμένων ἐνομοϑετήσα- 
μεν. Ὁμοίως τούτου κρατοῦντος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων 
συναλλαγμάτων, ἐν οἷς ἐγγυηταί τινες ἢ μανδάτωρες 
ἢ ἀντιφωνηταὶ προῤληφϑεῖεν, ἐπί τε αὐτῶν τῶν πρω- 


Kai οὐ τοῦτο μόνον ἐπὶ δανειστῶν 1 
, 


sorum. ldem est dicere vel si quos habuerint omne: 
ipsi sibimet oim καί et qui hypothecariis actionibus 
teneri possint. Contra principales tamen et existen- 
tes apud eos res (sive personalibus sive hypothe- 


5 caris mox sive ambabus uti voluerit) omnem ei 


damus licentiam, quae dudum a nobis dicta est, et 
viam et ordinem in aliis personis casibusque sanci- 
tam. Et non solum hoc in creditoribus dicimus, sed 
et si quis emerit aliquid ab aliquo, deinde acceperit 


0eum quem vocant confirmatorem, et moveatur in 


aliquo venditionis conventio eontra venditorem facta, 
non adversus confirmatorem mox emptor accedat, 
neque tenentem aliquid rerum venditoris, sed ad 
venditorem prius, et sic ad confirmatorem, et tertio 


151oco contra detentatorem. Eadem etiam hic exi- 


stente divisione super praesentibus et absentibus, 
quam dudum in fideiussoribus et mandatoribus et 
sponsoribus ac creditoribus [causa debitorum] san- 
civimus; similiter obtinente etiam in aliis contracti- 


20bus, in quibus fideiussores aliqui aut mandatores 


aut sponsores accipiuntur, et in ipsis principalibus 
ex utroque et in heredibus eorum et successoribus. 
Antiqua siquidem lex haec valeat rursus et cum 
huiusmodi iustitia atque divisione nostros subiectos 


τοτύπων ἑκατέρωϑεν ἐπί «e τῶν κληρονόμων αὐτῶν 25 foveat. 


xai διαδόχων. Ὁ μὲν οὖν παλαιὸς νόμος ταῦτα κρα- 
31 . ^ , - , 
τείτω τε αὖϑις, καὶ μετὰ ταύτης τῆς δικαιοσύνης Te 
Ma τὰν s ς X c " , 
καὶ τῆς διαιρέσεως τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους ϑαλπέτω. 


- CAPUT IIl. 


(T) Τὸ δὲ ἐφεξῆς ταῖς ἀνϑρωπίναις βοηϑοῦν ϑε- 


Quod autem de cetero humanis auxiliatur curis, 


ραπείαις, εἰ καί τισι τῶν δανειζόντων οὐ καταϑύμιον 30licet quibusdam creditoribus non forte sit gratum, 


ἴσως ἐστίν, ἀλλ᾽ οὖν ἡμῖν πρὺὴς φιλανϑρωπίαν νενο- 
μοϑετήσϑω. Εἰ γάρ vis δανείσειε χρυσίον, τῇ τοῦ 
δεδανεισμένου περιουσίᾳ πιστεύων, ὁ δὲ εἰς ἔκτισιν 
ουσίου μὲν οὐκ εὐποροίη, περιουσίαν δὲ ἀκίνητον ἔχοι, 


ὁ δανειστὴς δὲ ἐπικέοιτο καὶ χρυσίον πάντως ἐπιζη- 35 


τοίη, τῷ δὲ οὐκ εἴη πρόχειρον, οὐδέ τις κινητὴ περι- 
ουσία (δίδομεν γὰρ τῷ δανειστῇ βουλομένῳ καὶ κινητὰ 
πράγματα λαβεῖν ἀντὶ χρυσίου), ἀλλ᾽ οὐδέ vi$ ὠνού- 
μένος ἀκίνητα αὐτοῦ πράγματα παρείη, τοῦ δανειστοῦ 


a nobis tamen propter clementiam sancitur. Si quis 
enim mutuaverit aurum debitoris substantiae cre- 
dens, at ille ad restitutionem auri non sit idoneus, 
substantiam autem immobilem habeat, verum cre- 
ditor ardeat aurum omnimodo quaerens, illi vero non 
sit facile, neque ulla mobilis substantia (damus enim 
creditori volenti immobiles res accipere pro auro), 
sed si nec quispiam emptor immobilium eius rerum 
adsit, creditore frequenter etiam divulgante quoniam 


πολλάκις xal ϑρυλλοῦντος, ὡς ὑπόκειται τὰ τοῦ δα- 40 subiacent debitoris res, et ob hoc terrente adire 


νεισαμένου πράγματα, xai ταίτῃ φοβοῦντος τοὺς 7t90c- 


32—21, 18 Aabent Prochiron 10, 11; Epanagoge 28, 12. 





B 


dicendum est, si quos hi omnes sibimet obligatos habeant quique hypothecariis actionibus teneri possint. 
In debitorem tamen principalem atque res quae in eius manu sunt, sive actionibus personalibus sive hypo- 
thecariis statim. sive utrisque uti velit, omnem ei licentiam damus, praedicta a nobis via et ordine in 
reliquis et — et casibus sancita. Neque solum de creditoribus hoc dicimus, verum etiam si quis 
a quo quid emerit atque confirmatorem quem vocant acceperit, et venditio, actione contra venditorem in- 
stituta, aliquatenus labefactetur, non statim confirmatorem emptor conveniat neque eum, qui quid ez: rebus 
venditoris detinet, sed prius venditorem, indeque confirmatorem, et tertio loco detentorem. lemque 
hic quoque distinctio et in. praesentibus et in. absentibus adhibeatur, quam antea tam. in fideiussoribus et 
mandatoribus: et. pecuniae constitutae reis quam in. debitoribus sancimus. Quod similiter in ceteris quo- 
que contractibus obtineat, in quibus fideiussores aliqui aut mandatores aut pecuniae constitutae rei ad- 
sumpti erunt, et tam in ipsis utrimque debitoribus principalibus quam in. heredibus eorum et successoribus. 
ltaque antiqua lex in his et rursus valeat et cum hac iustitia ac distinctione subditos nostros foveat. 

IL Deinceps vero quod humanis curis subvenit, licet quibusdam creditoribus gratum forte mon sit, 
at a nobis secundum humanitatem sancitum esto. Si quis enim debitoris facultatibus confisus mutuam pecu- 
niam dederit, ille vero ad pecuniam solvendam non valeat, bona autem immobilia habeat, et creditor 1nstet 
atque pecuniam omnino flagitet, at illi in promptu non sit neque ulla res mobilis (concedimus enim cre- 
ditori, si velit, etiam res mobiles pro pecunia accipere), ac ne emptor quidem immobilium eius rerum inve-- 
niatur, cum forsan vel divulget creditor bona debitoris pignori obligata esse itaque deterreat ad emptionem 





2 κἂν Μ(ς) καὶ LB Proch, Epan. || 6 71900 Co 7tL- 
καῖς L Proch, Epan. | 1 αὐτοῖς L | 9 ϑεεμάτων 
L* | 17 sg. in L post vv. ἐπὶ τὴν (sic) βεβαιωτὴν 
initio f. 9* errore repetitis vv. κἄν σαλεύοιτο κατά τι 
— πεπρακότος πραγμάτων (12 — 16) statim subicitur 
ἐπί τε τῶν ἀπόντων (υ. 19) mediis omissis; m.2 delet 
xav — πραγμάτων et in, mg. supplet καὶ τρίτη τά- 
Bec κατὰ τοῦ κατέχοντοθ'" τῆς αὐτῆς δὲ καὶ ἐνταῦϑα 
οὔσης τῆς διαιρέσεως ἐπί τε παρόντων 26 ταύτη L| 
29 ϑεραπείας L | 31 νενομοϑετείσϑω ΜΓ, || 33 9a- 
γνεισαμένου Proch., Epan.|| 36 τὸ δὲ L Proch., Epan. | 
37 κενητὰ Cuiacius] ἀκίνητα libri (s) 





1 habuerit A || *homines (ho««( V!) /ibri || 2 ipsis 
vulg.|| 3 tamen] tantum R | 5 ambobus V | ei om. V || 
6 dieta] electa | 9 deinde hae acceperit 1 || 10 uocat 
R| 15 hie etiam V | 18 ac] a ! | causa debitorum om 
R!; causa debitorum horum V || 19 /eg. similiter (hoe) 
obtinente? || 21 f. eg. accipiantur || 24 nostres V || 29 rubr. 
de solutionibus et uerborum signifieatione 77 "hl 
31 An sancitor? (Heimbach)|| 32 enim] etiam enim A' 
debitoribus R'|| 36 enim] punctis del. in R || 38 sed si] 
si V sed 7" | 39 creditores R^ || deuulgante R'V' || 
40 subiaceant V'T'| debitores Zt!|| terrentes A? 





ET MANDATORIBUS 97 


Nov. IV 3 





ἐέναι βουλομένους vais ἀγορασίαιξ᾽ τηνικαῦτα ἐπὶ μὲν 
τῆς vet ταύτης πόλεως οἱ ἐνδοξότατοι τῆς ἡμε- 
τέρας πολιτείας ἄρχοντες κατὰ τὴν ἑκάστῳ τεταγμένην 
παρὰ τοῦ νόμου καὶ ἡμῶν δικαιοδοσίαν, ἐν δὲ ταῖς 
ἐπαρχίαις oí τῶν ἐθνῶν ἡγούμενοι παρασκευαζέτω- 
σαν, ἀκριβοῦς διατιμήσεως γινομένης τῶν πραγμάτων 
τοῦ χρεωστήσαντος, δίδοσθαι πρὸς ἀναλογίαν τοῦ χρέους 
κτῆσιν ἀκίνητον τοῖς δανεισταῖς μετὰ τοιαύτης ἄσφα- 
λείας, μεϑ᾽ ἧς ἂν ὃ χρεώστης δοῦναι δυνηϑείη. Τὰ 


δὲ τῆς τῶν πραγμάτων δόσεως ἔστω τοιαῦτα, ὁποῖα 10 ditori, quae vero 


τὰ μὲν καλλίω δίδωσι τῷ δανειστῇ, τὰ δὲ ἐλάττω 
παρὰ τῷ χρεώστῃ μετὰ τὴν τοῦ χρέους λύσιν μένειν 
ἐᾷ. Καὶ γὰρ οὐκ ἂν εἴη δίκαιον, τὸν δόντα μὲν χου- 
σίον, λαβεῖν δὲ χουσίον οὐ δυνάμενον, ἀλλ᾽ ἀναγκαζό- 


μενον καταδέξασϑαι κτῆσιν ἀκίνητον, μὴ τὰ γοῦν καλ- 15 


λίονα τῶν τοῦ χρεώστον πραγμάτων λαβεῖν καὶ ταύ- 
τὴν γοῦν ἔχειν παραψυχήν, ὅτιπερ εἰ καὶ χρυσίον οὔκ 
siAngerv ἢ ἕτερα τῶν φέρεσϑαι δυναμένων πραγμά- 
των, ἀλλ᾽ ἔξεστιν αὐτῷ κτῆσιν οὐ φαύλην ἔχειν. AAA 


volentes emptionem: tuuc in hac quidem felicissima 
civitate gloriosissimi nostrae reipublicae iudices 
secundum unicuique concessam ἃ lege et a nobis 
iurisdictionem, in provinciis autem gentium praesides 


5 praeparent, subtili aestimatione facta rerum debi- 


toris, dari secundum quantitatem debiti possessio- 
nem immobilem creditoribus cum tali cautela cum 
qua debitor dare possit. Rerum vero datio sit huius- 
modi: quaecumque quidem meliora sunt, dentur cre- 
eteriora, apud debitorem post 
debiti solutionem manere sinantur. Etenim non 
erit iustum, dantem quidem aurum, recipere autem 
aurum non valentem, sed coactum suscipere pos- 
sessionem immobilem, non vel meliora rerum de- 
bitoris percipere, et per hoc habere consolationem 
quia, si aurum non recepit aut aliud rerum quae 
portari possunt, tamen licet ei possessionem non 
inutilem habere. Sed hoc quidem sit clementia 
quaedam clara legis: agnoscant autem creditores 


τοῦτο μὲν ἔστω φιλανϑρωπία τις σαφὴς τοῦ νόμου" 20 quia, etsi non hanc conscripsissemus legem, ne- 


jwacxérogar δὲ oí δανείζοντες, ὡς κἂν εἰ μὴ τοῦτον 

, , * , - $3 4 F - 

tyocvyausv τον TOHOV, o TuS eva ELS ToUre 
" - -- * d H 

τὸ πρᾶγμα περιῆγε. Καὶ γὰρ ovx εὐπορῶν genua 


^ 


cessitatis ratio ad hoc causam perduceret. Si enim 
non sit idoneus pecuniarum debitor nec ullus emp- 
tor, nihil aliud facturus erat quam propriis ce- 


ὁ δανεισάμενος οὐδὲ ἀγοραστῶν ἤμελλεν οὐδὲν ἕτερον ^ dere, et rursus res ad creditorem merito veni- 
πράττειν ἢ τῶν οἰκείων ἐξίστασθαι, xai αὖϑις τὰ 25 rent aurum percipere non valentem. Quamobrem 


πράγματα πρὸς τὸν δανειστὴν εἰκότως ἐχώρει χρυσίον 
λαβεῖν ovx ἐσχύοντα. Ὥςτε ὅπερ μεϑ᾽ d Ἐρϑαῖο pé ἐξ 
ἀποτελέσματος πικροῦ περιίστατο τόν τε δανειστὴν τόν 
τε ὕστην, τοῦτο ἡμεῖς φιλανϑρώπως τε ἅμα καὶ 
— ————— διελόμενοι καὶ τοῖς ἡτυχηκό 

βοηϑοῦμεν καὶ τοῖς πικροτάτοις τῶν δανειστῶν οὐκ ἂν 


νείημεν δύεκολοι, πρᾶγμα αὐτοῖς ἐπιτάττοντες, εἰς 
ὅπερ, εἰ διέμειναν ἀπειϑοῦντες, πάντως ἂν ἀφίκοντο. 


t χρεώσταις 30 


quod cum iniuria et affectu acerbo perduceret cre- 
ditorem et debitorem, hoc nos clementer simul et 
legaliter decidentes et infelicibus debitoribus auxi- 
liamur et acerbis creditoribus non apparebimus duri, 
causam eis deputantes ad quam, si permanerent in- 
Oboedientes, tamen modis omnibus advenirent. Si ita- 
que creditor paratus est prae quendam emp- 
torem, necessitatem habere debitorem hoc agere, 


Ei μέντοιγε 0 δανειστὴς ἕτοιμός ἐστε παρασκευάσαι — praebentem huiusmodi cautionem arbitrio iudicantis, 


τινὰ τὸν ὠνούμενον, ἀνάγκην ἔχειν τὸν —— τοῦτο 35 


πράττειν, διδόντα τοιαύτην ἀσφάλειαν δοκιμασίᾳ τοῦ 


δικάζοντος, ὁποίαν ὅλως ἐστὶ δοῦναι δυνατός. παν- 
ταχόϑεν γὰρ οὕτω τῶν δανειστῶν προνοητέον, ὡς μὴ 
1 τοὺς χρεώστας βαρῦναι καϑάπαξ. Δανειστὴν δὲ 
τίϑεμεν, τοῖς ἀρχαίοις ἀκολουϑοῦντες νόμοις, πάντα 40 
τὸν ἀγωγὴν ἔχειν κατά τινος δυνάμενον, εἰ καὶ μὴ 
δάνεισμα τὸ πεπραγμένον, ἀλλ᾽ ἕτερόν τι συνάλλαγμα 


καϑεστήκοι" δηλαδὴ τῶν ——Á ἀντιφωνή- 
σεων διὰ τὸ χρήσιμον τῶν συνα 
viv μενουσῶν τάξεως. 


γμάτων ἐπὲ τῆς 


qualem omnimodo est dare possibilis. Undique enim 
ita creditoribus providendum est, ut non debitores 
graventur. 


1 Et absolute creditorem ponimus, antiquas se- 
uentes leges, omnem, qui actionem habere contra 

iquem potest, licet non sit mutuum gestum, sed 
alter quidam contractus consistat. Argentariorum 
quippe sponsionibus propter utilitatem contractuum 
in ordine moderno durantibus. 





cum ea cautione quam debitor praestare possit. 
qui dedit pecuniam, recipere vero pecuniam ne 


neque alia eorum quae moveri 


accedere volentes: tunc in hac quidem felicissima civitate gloriosissimi reipublicae nosirae magistratus se- 
um iurisdictionem unicuique a lege et nobis statutam, in H. 
rerum debitoris aestimatione facta, creditoribus uen 


ovinciis vero populorum praesides, accurata 


raía debiti possessionem rei immobilis dandam curent 
one. ἰ Ὁ vero rerum dationis talis sit, ut quae meliores sunt, 
eas det creditori, deteriores vero soluto debito apud debitorem manere sinat. 


Neque enim iustum esset, 


quit, sed rem immobilem accipere cogitur, eum non me- 


que haec quidem mani- 


liores cerie res debitoris accipere, atque hoc saltem solacium apr heme etsi — non acceperit 
ere licet. At 


festa benevolentia egis sit; inte 


— at possessionem non vilem ei 


egant vero creditores, etsi hanc legem non scripsissemus, necessitatis tamen 


ralionem res eo fuisse perducturam. Nam debitor et' pecunia et emptoribus destitutus nil aliud facturus 
erat nisi ut bonis suis cederet, resque iterum ad creditorem esse venturas par erat, qui pecuniam consequi 
non poterat. Quare quod cum contumelia et acerbo eventu tam creditori quam debitori 1mmineret, 

et ut legislatorem decet distinguentes et infelicibus debitoribus succurrimus nec acerbissimis creditoribus 


duri videbimur, rem eis imperantes 


quam, si in recusando 


erstitissent, omnino perventuri es- 


sent. Si tamen creditor emptorem quendam procurare paratus sit, debitor necesse habeat id' facere, talem 
cautionem arbitrio iudicis praestiturus quam omnino praestare poterit. Ab omni enim parte creditoribus 


1 ita providendum est, ne debitores uti 
tuimus , 
alius q 
est ordine mansuris. 


[ : graventur. Ὶ 
uicumque actionem contra aliquem habere potest, licet non sit mutuum quod actum est, sed 
am contractus: argentariorum scilicet constitutis propter utilitatem contractuum in eo qui nunc 


Creditorem autem antiquas secuti leges eum sta- 





1 ἐπὲ om. L^ | 4 παρὰ] ὑπὸ Proch. Epan. | δὲ- 
καιοδοσία L | 5 ἐθνῶν) ϑεμάτων Proch., Epan. | 11 τὰ 
«nte μὲν om. Haloander | 16. τῶν τε χρεώστων L' 
ταύτα L | 22 ὁ τῆς — περιῆγε om. L | 24 ἔμελλεν 
μὴδὲν L| 32 si om. L! | 39 καϑάπαξ]) sequentibus iunzit 
«|| 40 ἀκολουϑοῦυντα L! 

2 *gloriosissimae | 4 autem] quidem V | 5 prae- 
pararent E | 6 debitam V | 7 eum qua] quam V | 
8 dari V | 11 sinatur V'| 12 aurum om. V | 13 ua- 
lente R! | possionem R | 15 per hoc V vulg.] per 








haec R (ταύτην Gr.) | 16 recepit V] recipit Καὶ vulg. 
receperit T' | aliud] alia vulg. (Gr.) | 17 tamen] et tamen 
R!V|18 hoe V vulg.] haee RT'| 22 emptor VT] emp- 
tor ageret JA emptor sit vulg. | 26 eum] eum V:| 
effectu R] affectu V T' vulg. | perducerent V7'| 29 acerbi 
VR?|dari RVT αἱ. ἢ εἰ V|31 adueniret V | 33 haec 
R| 35 omnino 7 | possibilis RVIT] possibile V? vulg. ἢ 
39 Et] Vt V rubr. (corr. V?) | 42 aliter V | quidam 
RV] quidem vulg. || consistit £V | argentariorum quippe 
sponsionibus suppl. V? in spat. vac. 


4* ' 


Nov. V pr. 1 928 


DE MONACHIS 





ζΕπίλογος Τὰ τοίνυν παρ᾽ ἡμῶν ἐπ᾿ ὠφελείᾳ τῶν 
ὑπηκόων νενομοϑετημένα μανϑάνουσα ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
τοῖς συνήϑεσι προγράμμασιν ἐνταῦϑά τε καὶ παντα- 
χόσε τῆς ὑπηκόου φανερὰ γενέσϑαι παρασκευασάτω, 
ὥςτε κἀν τοῖς ἔϑνεσε γινώσκειν τοῦθ ὑπηκοουθ, O7tOG3] 
γέγονεν ἡμῖν τῆς ἐκείνων ὠφελείας ἡ προνοια. Dat. 
xvi. k. April. ind. xir. Flavio Belisario v. c. ye 
«4. 


5scant subiecti quanta fuit nobis pro 


(Epilogus.) Quae igitur ἃ nobis pro cautela 
subiectorum sancita sunt, cognoscens tua eminentia 
sollemnibus programmatibus et hic et in omni dicione 
fieri manifesta procuret, ut etiam inter ines agno- 

illorum utili- 
tate providentia. 

Dat. xvir. k. Iul. CP. Belisario v. c. cons. 


535.] 





E 
ΠΕΡῚ MONAXTHPISN KAI MO- 
NAX9N ΚΑΙ HTOYMENS9N. 
«Ἱὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος ᾿Επιφανίῳ τῷ 
ἁγιωτάτῳ καὶ μακαρεωτάτῳ ἀρχιεστισκύπῳ τῆς βασι- 
λίδος ταύτης πόλεως καὶ οἰκουμενεκῷ πατριάρχῃ... 
(Igooíusov) Ὁ ἐν ἀσκήσει μοναχικῇ βίος οὕτως 


V. Coll. I tit. 5 
R DE MONACHIS A. 


Imp. Iustinianus A. Epiphanio archiepiscopo huius 
felicissimae civitatis et universali patriarchae. 


(Praefatio. Conversationis monachilis vita sic 


ἐστὶ σεμνός, οὕτως οἰκειοῦν οἶδε ϑεῷ τὸν εἰς τοῦτο 15 est honesta, sic commendare novit deo ad hoc ve- 


ἐρχόμενον ἄνϑρωπον, ὥςτε πάντα uiv ἀνϑρώπινον 
αὐτοῦ σπῖλον ἀποξύειν. καϑαρὸν δὲ ἀποφαίνειν καὶ 
τῇ λογικῇ πρέποντα φύσει καὶ τὰ πολλὰ κατὰ νοῦν 
ἐνεργοῦντα καὶ τῶν ἀνϑρωπίνων φροντίδων ὑπέρτε- 


nientem hominem, ut omnem quidem humanam eius 
maculam detergat, purum autem declaret ac ratio- 
nabili naturae decentem et plurima secundum men- 
tem operantem et humanis cogitationibus celsiorem. 


Ei τοίνυν μέλλοι «is ἔσεσϑαι μοναχὸς ἀκριβής, 20 Si quis igitur futurus est monachus perfectus, in- 


or. 

e καὶ τῆς τῶν ϑείων αὐτῷ λογίων παιδείας καὶ 
ἀσκήσεως ἀκριβοῦς, ὥςτε τηλικαύτης ἀξίῳ γενέσϑαι 
μεταβολῆς. ᾿Ωιήϑημεν τοίνυν καὶ ἡμεῖς ὑφηγήσασϑαι 
τὸ πρακτέον αὐτοῖς καὶ ἀγωνιστὰς αὐτοὺς ἀληϑεῖς τῆς 
ἐπὶ τὸ ϑεῖον ὁδοῦ καταστῆσαι. 
σκοπὸς τοῦ παρόντος ἐστὲ νόμου, ὥςτε μετὰ τὰ περὶ 
τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων νενομοϑετημένα καὶ 
τὰ περὶ τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν διατεταγμένα 
μηδὲ τὸ μοναχικὸν ἔξω καταλιπεῖν τοῦ προφήκοντος. 


diget et divinorum eloquiorum eruditione et conver- 
sationis integritate, ut tanta dignus factus sit muta- 
tione. Credidimus igitur et nos explanare quod 
agendum est ab eis, et decertatores eos veros ad 


Καὶ οὗτος ἡμῖν 0 25 sacram viam constituere. Et ita nobis intentio prae- 


sentis est legis, ut post illa, quae de sanctissimis 
episcopis sancivimus et quae de reverentissimis cle- 
ricis disposuimus, neque quod monachicum est extra 
quod competit relinquamus. 


CAPUT I. 
(A) ᾿Εκεῖνο τοίνυν πιρὸ τῶν ἄλλων ῥητέον, dere κατὰϑ0 Illud igitur ante alia dicendum est, ut omni tem- 


πάντα ζρόνον xal ἐν ἁπάσῃ τῇ γῇ τῆς ἡμετέρας βασι- 


,Nov. V (— Coll. I tit. 5: gloss.) Graece extat in M et A (in quo est τέτλος 4); om. in L. — E 
οὐκ ἐτέϑη ὅλη εἰς τὰ βασιλικὰ ἀλλὰ παρεσιωπήϑη, ὅτε τὰ μὲν ἀναιρεῖται ὑπτὸ τῆς Qxy νεαρᾶς, τὰ 


pore et in omni terra nostra, si quis aedificare ve- 


€ ^ 
ἢ reaga 
ὁμοίως 


διατάττεται ὑπ᾽ αὐτῆς. μόνον δὲ τὸ ἐν ταύτῃ πρῶτον κεφάλαιον κατεστρώϑη ἐν fh. δ΄ τῶν βασιλικῶν τι. 
^ , , Ü - — - 5 . K 
α' κεφ. α΄: τὸ δὲ δεύτερον ταύτης κεφ. μετετέϑη ἐν τῇ Qxy νεαρᾷ M (sim. L?* in mg., Nomoc.^ 11, 1. 3). — 


Epit. Theod. 5, Athanas. 1, 13 (inde Coll. const. eccl. 3, 1, 13). 


 Prooemii pars prior extat Coll. LX XXVII capit. 6. 


Iulian. const. IV. 


cap. I habent .B 4,1,1 (inde L in nov. 123 post cap. 33, et Nomoc."4 2, ?) et Coll. LX XXVII capit. 6 (— σω- 


τηρίας 29, 6). 


Summarium exlat in Nomoc. XIV tit. 11, 1. 





Epilogus. 


lam quae in subditorum utilitatem a nobis sancita sunt, eminentia tua cognoscens 


solitis edictis et hic et per omnes partes imperii manifesta facienda curet, ut etiam qui in provinciis 
sunt subditi nostri cognoscant, quanta nobis salutis eorum cura fuerit. 





y. 
DE MONASTERIIS ET MONACHIS ET PRAESULIBUS. 


Imp. lustinianus A. Epiphanio sanctissimo οἱ beatissimo regiae huius urbis archiepiscopo et patriarchae 
universali. 


Praefatio. Vita monachica adeo est honesta, adeo scit deo conciliare hominem eo ingredientem, 
ut omnem humanam maculam ab eo detergeat purumque eum reddat et rationali naturae parem et medi- 
tatione. plerumque valentem et humanis curis superiorem. δὲ quis igitur perfectus monachus futurus est, 
is et sacrarum. litterarum. disciplina et. diligenti exercitatione indiget, ut tanta dignus fiat mutatione. 
Quamobrem nobis quoque visum est quid illis faciendum sit praecipere eosque veros luctatores in ea quae 
ad deum ducit via reddere. Atque haec nobis est legis praesentis intentio: ut post ea, quae de deo. ama- 
lissimis episcopis sancita et quae de religiosissimis clericis disposita sunt, ne rem monachicam quidem 
ordine idoneo destitutam relinquamus. 


L Illud igitur prae ceteris statuendum est, ut omni tempore et in. omni terra nostri imperii, si quis 





| ὠφελείᾳ] cautela (i. e. ἀσφαλείᾳ) ς | 3 προσγράμ- 
μασιν L| 6 γέγοναν L | dat. τῇ πρὸ «& Cal. April. ««« 
iy νπατείας Falbio Bilis. τοῦ λαμπροτάτου M (ιζ΄ xa. 
An oiá. Ath.; xvii k. Aprilis Jul, kal. April. Zul. codd. 
ali, μηνὶ ““πριλλίῳ Theod.) | 9 inser. περὶ πολιτείας 
μοναχῶν A περὶ μοναχῶν Theod. «|| 12 καὶ μακαριω- 
τάτῳ — πατριάρχῃ] πατριάρχη τῆς βασελέδος πόλεως 
A |14 μοναχικὸς A| 15 τοῦτο Με Coll. 81 cap.] αὐτὸν 
A | 16 πάντα μὲν τῶν ἁμαρτημάτων ἀποξέει τὸν σπῖ- 
λον A | 11 ἀποφαίνει A | 18 καὶ om. A|| 19 xai] ὡς 
A | 20 εἰ ov» A | 21 αὐτὸν A || 22 ὅπως τηλικαύ- 
τῆς ἄξιος μεταβολῆς γένηται A | 26 ὡς A || 27 ϑεο- 





φιλεστάτων Ac] ϑεοφιλῶν M I 31 πάσῃ A Nomoc. || 
βασιλείας] ἐξουσίας A, om. Coll.8T cap. codd. plerique (s) 





1 pro in ras. 4—5 litt. R! || 5 fuit R!V] fuerit R* vulg, ἢ 
7 subscr. dedi ex R (et Bamb. II) || (xvi Bam.) || bilisario 
ve o8 cons.v.celi (sic) | 14. monachilis Π 7] monachalis 
V vulg. | 16 omnem om. V! | quidem] quod R! | 17 de- 
tergeret R | 18 natura RV || 20 est] esse Kt est esse 
V | 21 eloquiorum om. V* | 22 sit] si R' || 23 credi- 
mus V'!| explanere (e medium in ras. V | 30 rubr. Si 
quis velit edificare monasterium A mg. || 31 nostra V] 
om. R vulg. 











, ν αἱ SCR 


᾿καλέσαιτο, ὁ δὲ χεῖράς τε ἀνατείνειεν εἰς οὐρανόν, καὶ — et 


DE MONACHIS 99 Nov. V 1. 2 





nerabile monasterium voluerit, non prius licentiam 
esse hoc agendi, quam deo amabilem locorum epi- 
scopum advocet, at ille manus extendat ad caelum 
per orationem locum consecret deo, figens in eo 
διὰ τῆς εὐχῆς τὸν τόπον ἀνιερώσειε ϑεῷ, πηξάμενος 5 nostrae salutis signum (dicimus autem adorandam et 


d , " c 2 , , 
λείας, εἴ ποτέ vis οἰκοδομεῖν εὐαγὲς μοναστήριον βού- 
λοιτο, μὴ πρότερον ἄδειαν εἶναε τοῦτο πράττειν, πρὶν 
ἂν τὸν ϑεοφιλέστατον τῶν τόπων ἐπίσκοπον προς- 


ἐν αὐτῷ τὸ τῆς ἡμετέρας σύμβολον σωτηρίας (φαμὲν 
δὲ τὸν m. ὃν καὶ τέμιον ὄντως σταυρόν), οὕτω 
τε ἄρξηται τῆς οἰκοδομέας, καλὸν δή τενα τοῦτον καὶ 
πρέποντα ϑεμέλιον ἀποϑέμενος. Αὕτη μὲν οὖν ἀρχὴ 


honorandam vere crucem), sicque incohet aedificium, 
bonum utique quoddam hoc et decens fundamentum 
ponens. Hoc itaque principium piae venerabilium 
monasteriorum fabricae fiat. 


€ ?, - - , - ΄ , » 
τῆς εὐσεβοῦς τῶν εὐαγῶν μοναστηρίων ποιήσεως taro. ἴθ. 


CAPUT II. . 


(B) Ἐντεῦϑεν δὲ ἡμῖν xal τὰ περὶ τῶν xaO? ἕκαστον 
- , , » f 2 
μοναχῶν σκεπτέον, τίνα προξήκει γίνεσϑαι τρόπον 
αὐτούς, καὶ πότερον ἐλευϑέρους μόνον ἢ καὶ οἰκέτας 
, ^ , LA 
τυχόν, διότε πάντας ὁμοίως ἡ ϑεία δέχεται χάρις, προ- 
, 


Hine autem nobis etiam de singulis monachis cogi- 
tandum est, quo convenit fieri modo, et utrum liberos 
solum aut etiam forte servos, eo quod omnes simi- 
liter divina suscipit gratia, praedicans palam quia, 


κηρύττουσα σαφῶς, ὡς pot ἐπὶ τῇ τοῦ ϑεοῦ λατρείᾳ 15 quantum ad dei cultum, non est masculus neque 
, 


ovx ἔστιν ἄρσεν οὐδὲ JTAv, οὔτε ἐλεύϑερος οὔτε δοῦ- 

- πάντας γὰρ ἐν Χριστῷ £v εἰκότως νομίξεσϑαι. 
Θεσπίζομεν τοίνυν τοῖς ϑείοις ἀκολουθοῦντες κανόσι, 
τοὺς εἰς μονήρη βίον παραγγέλλοντας μὴ προχείρως 


* 


emina, neque liber neque servus: omnes enim in 
Christo unam mercedem percipere. Sancimus igitur 
sacras sequentes regulas, eos qui singularem con- 
versationem profitentur, non prompte mox a reve- 


εὐθὺς παρὰ τῶν εὐλαβεστάτων ἡγουμένων τῶν tva-20rentissimis praesulibus venerabilium monasteriorum 


γῶν μοναστηρίων σχῆμα λαμιβάνειν μοναχικόν, ἀλλ᾽ 
ἐπὲ τριετίαν ὅλην, εἴτε ἐλεύϑεροι τυχὸν εἴτε δοῦλοι 
καϑεστήκοιεν, πιροςκαρτερεῖν οὕπω τοῦ μοναχικοῦ σχή- 
ματος ἠξιωμένους, 1 χουρᾷ τε καὶ ἐσθῆτι τῇ τῶν 


habitum percipere monachilem, sed per triennium 
totum (sive liberi forte sive servi sint) tolerare, non- 
dum monachicum habitum promerentes, sed tonsura 
et veste eorum qui laici vocantur uti, et manere di- 


καλουμένων χρῆσϑαι λαϊκῶν, καὶ μένειν τὰ τοῦ ϑεοῦ 25 vina discentes eloquia; et reverentissimos eorum ab- 


διδασκομένους λόγια" καὶ τοὺς εὐλαβεστάτους αὐτῶν 
ἡγουμένους πυνϑάνεσθϑαέ τε αὐτῶν, εἴτε ἐλεύϑεροι 
καϑεστήκοιεν εἴτε οἰκέται, καὶ πόϑεν αὐτοὺς ἐπιϑυμία 
τοῦ μονήρους sies βίου" καὶ μανϑάνοντας παρ᾽ «v- 


bates requirere eos, sive liberi sint sive servi, et 
unde eis desiderium vitae singularis accesserit, et 
discentes ab eis, quia nulla maligna occasio ad hoc 
eos adduxit, habere eos inter eos qui docentur ad- 


τῶν, ὡς οὐδεμία πονηρὰ πρόφασις εἰς τοῦτο αὐτοὺς 30 huc atque monentur, et experimento percipere eo- 


ἤγαγεν, ἔχειν αὐτοὺς ἐν τοῖς διδασκομένοις ἔτε καὶ 
γουϑετουμένοις, καὶ διάπειραν λαμβάνειν τῆς αὐτῶν 
καρτερίας τε καὶ σεμνότητος. οὐ γὰρ ῥάδιον βίου 
1 μεταβολὴ μὴ μετὰ συντονίας ψυχῆς γινομένη. Καὶ 
εἰ μὲν τὸν τριετῆ βίον ἅπαντα 

ἑαυτοὺς καὶ καρτερικωτάτους τοῖς τε ἄλλοις μοναχοῖς 
καὶ τῷ ἡγουμένῳ δεικνύντες, τούτους τῆς μοναχικῆς 
ἀξιοῦν στολῆς τε καὶ κουρᾶς, καὶ εἴτε ἐλεύϑεροι καϑε- 


rum tolerantiam et honestatem. Non enim facilis est 
1 vitae mutatio, sed cum animae fit labore. Et 
dum triennio tota vita permanserint, optimos semet 
ipsos et tolerabiles aliis monachis et praesuli de- 


Ἰαμένοιεν ἀρέστους 35 monstrantes, hos monachicam promereri vestem at- 


que tonsuram, et sive liberi sint, sine calumnia per- 


cap. II ϑεσπίζομεν 18 — ἠξιωμένους 24 habet Coll. LXX XVII capit. T (inde Nomoc. L tit. 33). Summarium 


eap. II extat Nomoc. XIV tit. 11, 3. 





venerabile monasterium aedificare voluerit, non prius ei id facere liceat, 


uam deo carissimum loci 


episcopum advocaverit, isque manibus ad caelum extentis precatione locum deo consecraverit, figens in 
eo salutis nostrae signum (dicimus adorandam et vere honorandam crucem), atque ita pulchro hoc et de- 


cente fundamento iacto aedificium incohet. Hoc itaque sit. principium piae venerabilium monasteriorum 
aedificationis. 

IL Hinc autem nobis de singulis etiam monachis considerandum est, quo modo eos fieri deceat, 
et utrum liberos solos an forte etiam servos, quia omnes aequaliter divina suscipit gratia, quae perspicue 
declarat, quod ad dei cultum, non esse masculum neque feminam, neque liberum neque servum: omnes 
enim in Christo unum merito censeri. Sancimus igitur sacros canones secuti, ut qui monachicam vitam 
profitentur non temere ilico a religiosissimis praesulibus venerabilium monasteriorum habitum monachicum 
accipiant, sed per integrum triennium, sive liberi forte sive servi sint, perdurent, habitu monachico non- 
dum digni habiti, sed tonsura et veste utantur eorum, qui laici vocantur, et maneant sacras litteras dis- 
centes. Aíque religiosissimi eorum praesules interrogent eos, utrum liberi sint an servi, et unde eos vitae 
monachicae desiderium incesserit; et ubi nulla prava occasione eos ad hoc perductos esse ab ipsis didi- 
cerunt, in eorum numero eos habeant, qui erudiuntur adhuc et corriguntur, et perseverantiam atque hone- 
statem eorum ecperiantur. Neque emm facilis est vitae mutatio nisi quae fit cum animi contentione. 
1 Μὲ si quidem triennem istum. victum omnem sustinuerint optimos se atque perseverantissimos et reli- 
quis monachis et praesuli probantes, illi veste monachica et tonsura digni habeantur, et si liberi sint, 





1 οἰκοδομεῖν τις Α | 3 τῶν] ἐκείνων τῶν A|| ἐπίσκοπον 
τῶν τόπων L || προσκαλέσαετο A, Coll. 81 cap. plur.codd.] 
προσκαλέσοιτο M BL Nomoc., Coll.81 cap. unus | 4 &va- 
τείνοιεν L ἀνατείνει» Nomoc. ἀνατείνας A Coll. 81 cap. || 
καὶ om. Á, Coll. 81 cap. codd. plerique | 5 ἀνιερώσει No- 
moc.*, Coll. 81 cap. | 1 δὴ A || οὕτω τὲ] xai οὕτως A ov- 
τῶς Nomoc.4 | 8 ἄρξεται L | δή] ye A | 11 τὸν — 
ποναχὸν A || 12 γίνεσϑαι προσήκει A ἢ 13 πρότερον 
M p σαφῶς προκηρύττουσα ὥς ye Α ἢ 16 974v, 
δοῦλός τε καὶ ἐλεύϑερος" πάντες A | 11 ἕν εἰκότως 
νομίέζεσϑαι M] £v ἔσμεν A (unam mercedem percipere c) | 
19 εἰς τὸν μονήρη, βίον μέλλοντας παραγίνεσϑαι A | 
22 ἐλευθέρους τυχὸν εἴτε δούλους EE ἰ ἀτύχλμο Α 
21 τῇ om. A | 25 χρήσασϑαι A | 21 τε εἰ εἴτε ἐλεύ- 





ϑέεροι — καὶ 28 om. A | 28 αὐτοῖς A | 29 παρ᾽ αὐ- 
τῶν om. A | 32 πεῖραν A|[33 ov γὰρ βίου μεταβολὴν 
ἄνευ συντονίας ψυχῆς γινομένην ἀνεπηρέστατον (pro 
ἀνεπηρέαστον) διασώσασϑαι A | 35. Bíov] χρόνον A || 
36 τε om. A| 31 δεικνύντας A | τούτους om. 

1 esse licentiam V ἢ hoe] haee A! ἢ 3 euocet VT | 
5 ducimus Κ᾽ | et honorandam om. V, et om. ΤΊ] 11 rubr. 
de monachis et asisteriis & mg. | 20 praesulimus AR! | 
monasteri» V! | 22 forte siue (siue forte V?) serui 
sint V; forte sunt serui (sunt siue serui A?) R^ forte 
sint siue serui vulg.|| 26 requilre V | 27 aecesserit] ac- 
censi sunt Εὖ} 30 mouentur R! mosentur V! [33 tota 
uita R] toto uita V toto ita vulg. toto in hae uita T' ἢ 
permanserit RV | 35 promerere V^ 





Nov. V 2 


* 


DE MONACHIS 





στήκοιεν, ἀνεπηρεάστους μένειν, εἴτε οἰκέται, qune 
παντελῶς ἐνοχλεῖσϑαι, μεταβάντας εἰς τὴν xou αὐτὰν- 
τῶν (φαμὲν δὴ τὴν ἐξ οὐρανοῦ) δεσποτείαν " καὶ ἄναρ- 
παξζέσϑωσαν εἰς ἐλευϑερίαν. εἰ γὰρ ἐν πολλοῖς ϑέμασι 
καὶ ὑπὸ τοῦ νόμου τοῦτο γίνεται καὶ τοιαύτη TIS ἐλευ- 
ϑερία δίδοται, πῶς οὐκ ἂν ἰσχύσειεν ἡ ϑεία χάριβ τῶν 
τοιούτων αὐτοὺς ἀπολῦσαι δεσμῶν; Ei δὲ εἴσω τῆς 
τριετίας ἔλϑοι τις, καί τενα τῶν εἰς ἄσκησιν σιαραγ- 
γελλόντων ἕλκειν ὡς οἰκέτην βουληϑείη͵ (τοῦτο ὅπερ 
ἔναγχος ἡμῖν ἐκ “Τυκίας προςήγγειλε Ζώσιμος 9 ϑεο- 
φιλέστατος, ἀνὴρ περιβόητος ἐν ἀσκήσει, καὶ guveyyvs 
μὲν εἰς εἰκοστὸν καὶ ἑκατοστὸν ἐνιαυτὸν τῆς ἡλικίας 
παραγενόμενος, ἀκμάξων δὲ ταῖς ve τῆς ψυχῆς ἀρεταῖς 
ταῖς τε τοῦ σώματος ἐνεργείαιβ, τοσαύτη τιβ αὐτῷ TOU 


manere, sive servi, penitus non inquietari, migrantes 
ad commune omnium (dicimus autem caeleste) domi- 
nium; et arripiantur in libertatem. Nam si in multis 
casibus etiam ex lege hoc fit et talis quaedam libertas 


5 datur, quomodo non praevalebit divina gratia tali- 


bus eos absolvere vinculis? Si vero intra triennium 
venerit quispiam et aliquem. horum, qui conversatio- 
nem prófessi sunt, trahere tamquam servum voluerit 
(hoc quod nuper nobis ex Lycia nuntiavit Zosimus 


10 deo amabilis, vir famosissimus in conversatione et 


prope vicesimum et centesimum aetatis agens annum, 
pollens autem et animi virtutibus et corporis opera- 
tionibus: tanta quaedam in eo gratia dei floret) — si 
quis igitur, sicut praediximus, intra triennium veniat 


ϑεοῦ χάρις ἐπανϑεῖ), εἴ τιβ τοίνυν, καϑάπερ εἰπόντες 1Ὁ aliquem in servitutem trahens volentium et perdu- 


ἔφϑημεν, εἴσω τῆς τριετίας ἔλϑοι τινὰ πρὸς δουλείαν 
ἕλκων τῶν βουλομένων καὶ προβκαρτερούντων ἐφ᾽ ᾧ 
γενέσϑαι μοναχοί, λέγοι τε, ὡς ὑφείλετό τινα πρᾶγ- 
ματα καὶ διὰ τοῦτο εἰσέδραμε πρὸς τὸ μοναστήριον" 


rantium, ut fierent monachi, et dicat, quia arripuit 
quasdam res, et propterea recurrit ad monasterium: 
sancimus, eum non prompte agere, sed primo ^ gn 
bare pro veritate, quia et servus est et pro furto 


ϑεσπίξζομεν αὐτὸν μὴ προχείρως τοῦτο πράττειν, ἀλλὰ 20 forsan aut pro vita maligna aut vitiis pessimis fuge- 


πρότερον ἀποδεικνύναι ταῖς ἀληϑείαις, ὡς καὶ δοῦ- 
λὸς ἐστε καὶ ἐπὶ κλοπῇ τυχὸν ἢ ἐπὶ βίῳ πονηρῷ καὶ 
πταίσμασιε χαλεποῖς ἀποδράσειε μὲν διὰ τὸ οἰκεῖον 
πταῖσμα, εἰς δὲ τὸ μοναστήριον ἔλϑοι. καὶ εἰ μὲν 


ἀληϑεύων ἀποδειχϑείη, καὶ φανείη διὰ τοιαύτην αἰτίαν 29 
» 


μοναχικὴν ὑποδυόμενος ἄσκησιν, ἡ καὶ δι᾿ αἰσχρότητα 
βίου τυχὸν ἀποδρὰς καὶ οὐ ταῖς ἀληϑείαις ἀσκήσεως 
ἐρῶν, τοῦτον ἀποδίδοσθαι τῷ κεκτημένῳ μεϑ᾽ ὧν 
ὡς εἰκὸς ὑφείλετο, εἴγε καὶ ταῦτα κατὰ τὸ μοναστή- 
ριον εἶεν, τὸν δὲ ἀποδειχϑέντα δεσπότην τὴν καλου- 
μένην αὐτῷ διδόναι πίστιν, ὡς οὐδὲν αὐτὸν δράσει 
9 κακόν, παραλαμβάνειν τε καὶ ἄγειν οἴκοι. Εἰ δὲ 
ὁ μὲν φάσκων ἑαυτὸν εἶναε δεσπότην οὐδὲν ἐλέγχοι 
τοιοῦτο, φαίνοιτο δὲ ὃ τὰ τοιαῦτα ἐγκαλούμενος καὶ 
ἐξ αὐτῆς τῆς ἀσκήσεως σεμνός τε καὶ ἐπιεικής, καὶ 
ἴσως καὶ αρτυροῖτο, ὡς καὶ παρὰ τῷ κεκτημένῳ καϑ- 
ἑστὼς ἀόσμιός τε ἣν καὶ σεμνότητος ἐραστής, κἂν 
μήπω τύχοι πεπερασμένος ὁ τής τριετίαβ χρόνοβ, ἂλλ 
οὖν καὶ οὕτω μενέτω κατὰ τὸ σεβασμιώτατον μονα- 


302 suscipere atque reducere domi. 


rit quidem, propter suum vitium ad monasterium 
autem venerit. Et si quidem verax ostenditur, et 
apparuerit propter buiusmodi causam monachicam 
simulans conversationem aut propter turpitudinem 
vitae forte defugiens et non pro veritate sanctimonii 
habitum concupiscens, hunc reddi domino cum qui- 
bus forsan arripuit, si tamen haec etiam in mona- 
sterio fuerint; eum vero, qui dominus adprobatur, 
dare ei iusiurandum, quia nihil mali ei faciet, et 
Si vero is qui- 
dem, qui dicit se esse dominum, nihil tale proba- 
verit, appareat (autem) is, qui in talibus accusatur, 
ex ipsa conversatione honestus ac mitis, et forte 
testimonium habeat aliorum, quia etiam apud do- 


35 minum consistens disciplinatus fuit et honestatis 


amator, vel si nondum forte completum est triennii 
tempus, attamen etiam sic maneat in venerabile 


δ 1, 7 (Et δέ τις xv4.) — $ 3 passim circumcisa habet Coll. LX XXVII capit. 8 (inde Nomoc. L tit. 33). 





nullis iniuriis obnozii maneant, si servi, nullo amplius modo vexentur, qui quidem ad commune omnium 
(caeleste dicimus) dominium transierint; ac vindicentur in libertatem. Ms si in multis casibus vel per 
legem hoc fit et eiusmodi libertas datur, quin divina gratia talibus eos vinculis liberare valeat? Quodsi 
quis intra triennium veniat et aliquem ez: illis, qui exercitationem monachicam profitentur, ut servum 
abducere velit (id quod nuper nobis ex Lycia Zosimus nuntiavit deo carissimus, vir 1m ezercita- 
tione celebratus quique annum prope centesimum et vigesimum aetatis agens tam animi virtutibus quam 
corporis viribus floret: tanta in eo dei gratia eminet): si quis igitur, uti iam. dioimus, intra triennium 
veniat, aliquem ez illis, qui se monachos fieri cupiunt in eoque perseverant, in servitutem. vindicaturus, 
eumque res quasdam surripuisse et propterea in "monasterium incurrisse affirmet: ne protinus id faciat 
sancunus, sed prius ostendat eum revera et servum esse et furti forte vel improbae vitae vel gravium 
delictorum reum propter ipsum delictum suum aufugisse et in monasterium venisse. .Et si qui. vera 
dixisse probetur, atque tali de causa ille exercitationem monachicam suscepisse deprehendatur vel adeo 
propter vitae turpitudinem forte ——— factus nec revera exercitationis amans, domino reddatur cum rebus 
uas nimirum surripuit, si modo illae quoque in monasterio sint; is vero, qui dominus probatus est, det illi 
2 fidem quae dicitur, se nullam ei iniuriam facturum esse, eumque recipiat et domum ducat. — Si vero 
is, qui se dominum esse dicit, nihil tale probaverit, ille autem, qui in talia crimina vocatur, et ez: ipsa 
exercitatione monachica honestus et probus appareat et forte testimonium quoque habeat se, cum apud 


dominum esset, modestum atque honestatis amantem fuisse, licet triennii. tempus nondum completum sit, 








3 δὴ] autem c | καὶ! ἀλλ᾽ A || ὃ xai prius om. A ! 
yivevei]. πέφυχε γίνεσϑαι Α || τις ἐλευϑερία δίδοται 
ἐλευϑερία τισὶν εἴωϑε γίνεσϑαι A || 1 τοιούτων») ἐκ 
δουλείας A | 5 παραγεγονότων ἕλκειν τις ὡς A || 9 τοῦ- 
τον Α | 13 ve om. A | 14 ταῖς τε] καὶ ταῖς A | 
18 μοναχοί Ac] μοναχὸς M | ὑφεῖλε A | 19 εἰσέ- 
δραμεν εἰς Coll. 87 cap. | 20 τοῦτο] om. c || 22 τυ- 
χεῖν M^ | ἐπὶ om. A| 23 ἀποδράσει M || ἀποδρὰς εἰς 
τὸ μοναστήριον ἤλθεν omissis mediis A || 25 αἰτίαν ὁ 
pov. A | 26 ἢ καὶ] an ἤτοι ἢ | 27 ἀσκήσεως ἐρῶν) 
sanctimonii habitum concupiscens ς | 31 διδόναι αὐτῷ 
τὴν καλουμένην πίστιν, ὡς οὐδὲν εἷς αὐτὸν δράσοι A | 
33 ἑαυτὸν] μένειν τε xai Α || 35 τῆς om. A || 306 καὶ 
post ἴσως om. Α || μαρτυροῖτο] testimonium habeat alio- 
rum ς || 37 σεμνότητος] ϑεοσεβείας Α ἢ xav] κἄνγε A | 
38 τύχοι MA Coll 81 cap.] τύχῃ vulg. || menegaco- 
μόνος A | ὁ ante χρόνος coll. A 





2 commune — caeleste Κα Κ᾽ 3) communem — caelestem 
V! vulg.| dominum 7? vulg.|| 3 abripiantur T'|6 bi- 
triennium A^ || 7 conuersionem A || 9 nuntiauit ex heia V || 
13 tanta quaedam] quis tanta quaedam V ! quia tanta quidem 
V? | 14 uenerit 7 || 15 seruitute R VT | 16 fieret V 
quia] quoniam RV | arripuit RVT] abripuit vulg. 
18 eum] enim V || agere om. R! | 19 et servus R7] et om. 
vulg. || 22 ostendatur vulg. | 24 simulans 7? vulg.] si- 
mulatus VR?T'! simulator A! | turpitudine R! || 25 forte 
om. V' | deffugiens V diffugiens A vulg. || sanctimoniae 
vulg. | 21 arripuit RV] abripuit vulg. | 29 οἱ mali 
T, ei om. V | et om. V | 32 appareat] et appareat 
vulgo; autem addidi er Gr. | 33 honestius V' | 
34 *quia] qui RVT quod vulg. | 35 honestatus V^ 
36 amor R! | uel si Z/T] uel R etsi vulg. | 31 aut 
tamen V 





ΨΥ Pm 





n ΝΣ 


᾿ἀλλ᾽ εἴτε οἰκέτης εἴτε ἐλεύϑερος εἴη, 


DE MONACHIS 31 


Nov. V 2. 3 





στήριον, τῆς τῶν ἑλκόντων ἀπηλλαγμένος ϑρασύτητος. 
Τοῦ τριετοῦς δὲ ἅπαξ διελϑόντος χρύνου ἐγκριϑεὶς ὡς 


TES μοναχικῆς ἄξιος καϑεστήκοε mo μενέτω 


κατὰ τὸ αστήριον. οὐκ ἔτε γὰρ δίδομεν ἄδειαν 
οὐδενὲ wevcilas κάδον — κατ᾽ αὐτόν, 
'vesv. αὐτὸν ἐπὶ 
τῆς ἀσκήσεως βουλόμεθα. καὶ γὰρ κἂν εἴ τε πταῖσμα 
κατὰ τὸν ἔμπροσθεν αὐτῷ τυχὸν πέπρακται βίον (7 

10 & φύσις ὀλισϑηρά πὼς ἐστὲ πρὸς τὰ 


—— —— ἀλλ᾽ οὖν ἀρκεῖ πρὸς μετρίαν κάϑαρ- 10 


σιν τῶν ἡμαρτημένων» καὶ πρὸς ἀρετῆς ἐπίδοσιν ἢ 
τοῦ τριετοῦς χρόνου μαρτυρία. Τῶν μέντοε κλαπέν- 
τῶν καὶ οὕτω, παρ᾽ ois ἂν εὑρεϑεῖεν, πάντως ἀπο- 
8 διδομένων τῷ πάλαι δεσπότη. Εἰ μέντοι τὴν 
τῆς δουλείας ἀνά ; o 
στήρεον ἀπολιπεῖν, ἕτερον δὲ βίου μεταδιώκειν σχῆμα, 
παρρησίαν δίδομεν τῷ κεκτημένῳ καὶ ἕλκειν αὐτὸν 


καὶ ἀποδεικνύντε τὴν τύχην εἰς οἰκέτας ἔχειν. οὐ γὰρ 


ἄν ὑβρισϑείη τοσοῦτον εἰς ἀληϑὴ δουλείαν ἑλκόμενος, 


ἐκφυγὼν πειραϑείη τὸ μὲν μονα- 15 verit monasterium quidem 


monasterium, trahentiuin asperitate liberatus. Trienni 
vero semel expleto tempore, iudicatus quia monachica 
dignus est honestate, maneat in monasterio. Ne- 
quaquam enim damus licentiam ulli penitus perscru- 


5tari quae eius sunt, sed sive servus sive liber sit, 


manere eum in conversatione volumus. Nam etsi 
vitium in priori ab eo forte gestum est vita (humana 
enim natura quodammodo labitur ad delicta), at- 
tamen sufficit ad mediocrem purgationem peccato- 
rum et ad virtutis incrementum triennalis temporis 
testimonium. Ea vero, quae rapta sunt, etiamsi apud 
quoscumque inveniantur, modis ommibns reddantur 
risco domino. 

Si vero servitii necessitatem effugiens tempta- 
i , aliam autem 
vitae sectari figuram, licentiam damus domino et 
trahere eum et probanti fortunam inter servos ha- 


. bere. Non enim iniuriam patietur tantum ad ve- 


rum servitium tractus, quantum ipse iniuriatus est 


ὅσον αὐτὸς ἐξύβρισε τὴν τοῦ ϑεοῦ λατρείαν ἀποφυ- 20 dei culturam refugiens. Et haec quidem de for- 


jov. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τῆς τύχης τῶν εἰς μονα- 
χοὺς παραγγέλλειν βουλομένων ϑεσπίζομεν. 


tuna horum, qui inter monachos profiteri volunt, 
sancimus. 


CAPUT Ill. 


(V) «ΣΣκεπτέον δέ, ὅπως αὐτοὺς οἰκοῦντας καὶ διαι- 


Cogitandum vero, quomodo ipsos habitantes et de- 


τωμένους —— —— ἀγωνιστὰς ἀξίους ἀπο- gentes monachicae philosophiae certatores dignos 
μεϑα 


δείξωμεν. Βου 
ἐπὶ τῆς ὑπηκόου κα ὡς, εἴτε πλειόνων ἀνϑρώπων 
ἐστὲν εἴτε ἐλαττόνων, τοὺς ἐν αὐτῷ μοναχοὺς κεχωρισ- 
μένους ἀπ᾿ ἀλλήλων ἔχειν καὶ ἰδίοις οἰκήμασε χρω- 

, ἀλλὰ κοινῇ μὲν αὐτοὺς ἑστιᾶσϑαι ϑεσπίζομεν, 
καϑεύδειν δὲ ἅπαντας ἐν κοινῷ, ἑκάστου 
νος ἰδιαζούσης χαμεύνης κειμένου, ἐν οἴκῳ MON κατα- 
κλινομένους" ἢ εἴπερ οὐκ d πρὸς τὸ πλῆϑος τῶν 
μοναχῶν οἶκος Bi, ὦ —— $ xai πλείοσιν, οὐ 


, 


μὴν ἰδίᾳ xai xaO  £avrovs, ἀλλ᾽ ἐν κοινῷ" ὥςτε μάρ- 


γὰρ μηδὲ fv μοναστήριον τῶν 25 ostendamus. Volumus enim nullum monasterium 


sub dicione nostra constitutum sive plurimorum ho- 
minum est sive paucorum, monachos, qui ibi sunt, 
divisos ab alterutris esse et propriis habitationibus 
uti, sed communiter quidem eos comedere sancimus, 


ἐν ἐπί τι- 30 dormire vero omnes in communi, unoquoque quidem 


in quadam propria stratura iacente, in domo vero 
una collocatos, aut si forte non sufficit ad multitu- 
dinem monachorum domus una, in duas forsitan aut 
plures, non tamen seorsum et apud semetipsos, sed 


τυρας τῆς ἀλλήλων γίνεσϑαι κοσμιότητός τε καὶ gc-35in communi testes alterutri sint honestatis et casti- 


σύνης, καὶ μηδὲ τὸν ὕπνον αὐτὸν ῥάϑυμον ἔχειν, 
1s μελετῶντα τὴν εὐκοσμίαν διὰ τὴν τῶν Owoutvor 
ἐπιτίμησιν. πλὴν εἰ μή τινες αὐτῶν τὸν ἐν ϑεωρίᾳ 


cap. II] summarium ertat Nomoc. XIV tit. 9, 32. 


tatis, et neque ipsum somnum desidiosum habeant, 
sed meditantem bonum ornatum propter increpatio- 
nem respicientium. Nisi tamen qui eorum in con- 





tamen vel sic maneat in venerabili monasterio ab eorum audacia, qui eum vindicare volunt, liberatus. Trienni 
vero tempore semel elapso monachica sanctitate dignus iudicatus in monasterio maneat. Neque enim iam 
cuiquam omnino potestatem damus curiose ea persequendi , quae ad ipsum pertinent: sed sive servus sive 
liber sit, eum in monachica exercitatione manere volumus. Nam etiamsi quod delictum in vita ante 
acía ab eo forte commissum sit (humana enim natura fere proclivis est ad delicta), at sufficit ad modicam 
MN purgationem et ad virtutis incrementum triennis temporis testimonium: ita tamen ut quae furto 

ablata sunt sic quoque, apud quoscumque reperiantur, utique veteri domino restituantur. Quodsi is, 
qui servitutis necessitatem diui, monasterium relinquere atque aliud vitae genus sectari conetur, domino 
licentiam damus et abd. i eum et condicione eius demonstrata inter servos habendi. Neque enim tanta 
iniuria afficietur in. veram servitutem redactus quantam ipse fecit dei servitium. deserens. Atque haec 
quidem de condicione eorum, qui se monachos profiteri volunt, sancimus. 

IL Videndum vero est, quomodo eos in habitatione et victu monachica philosophia dignos lucta- 
tores reddamus. Volumus enim, nullum monasterium sub dicione nostra constitutum , sive plurium homi- 
num est sive pauciorum, monachos qui ibi sunt inter se separatos habere et propriis domibus utentes: 
verum sancimus, μέ communiter cenent et in. communi loco omnes dormiant, singulis quidem in suo 
quoque proprio lecto cubantibus, in domo autem una collocatis, aut si quidem una domus ad multitudinem 
monachorum capiendam non sufficiat, in duabus forte vel etiam pluribus, neque vero seorsum et soli, sed 
in communi: ut inter se testes sint honestatis et castitatis ac ne somnum quidem ipsum socordem, sed vere- 
cundiae deditum habeant ob eorum qui spectaturi sint offensam. | Practerquam si qui ex iis, quippe qui in 





ΡΠ νυν) TA ATE 


2 ὡς om. A | 3 καϑεστηκέναι Α ἢ 5 αὐτῶν A | 6 εἴτε 
— εἴτε! εἴτε xai — εἴτε xal A | T καὶ γὰρ et εἴ om. 
A | 8 τυχὸν post πταῖσμα coll. A ἢ ἡ] εἰ A || 9 πρὸς 
om. 4 | 13 εὑρηϑεῖεν, πάντως xaO" οἷἵονδήποτε zoo- 
vov καὶ σχῆμα ἀποδιδ. A | 14 sg. εἰ μέντοι et τῆς 
DovAsías om., εἰ post ἐχφυγῶν add. A | 15 τὸ μονα- 
στήριον μὲν A ἢ 11 καὶ ἕλκειν Mz] καϑέλκειν A ἢ 
18 xai ante εἰς coll Coll. 81 eap. | τὴν τύχην ἀπο- 
δεικνύντε εἰς οἰκέτην κατέχειν Α | 22 παραγενέσϑαι 
Α | 23 αὐτοὺς] τοὺς A | 24 ἀποδείξω M | 25 μη- 


δενὸς gíov ἐπὲ τῆς ὑπηκόου ἡμῶν καϑεστῶ- 
TOS 7t. ἀνθρώπων ἢ ἐλαττόνων μοναχοὺς A 


(ἡμῶν ς quoque habuisse videtur) | 28 ἔχειν Μη εἶναι 
Ag | xai διοικήμασιν ἐδίοις χρᾶσϑαι A | 29 ϑεσπί- 
ξομεν — 32 εἴπερ] καὶ ὅμως πάντας καϑεύδειν ἐπί 





τινος δὲ στρωμνῆς ἑχαστῶω ἰδιαζουσης κειμένου οἴκω 
ἐπὶ περιερχομένων τῶν κινιδίων ἁπάντων" εἰ δὲ A | 
32 ἀρκεῖ Ac | 34 ἰδίᾳ] ἰδιαζόντως A | καϑευδέτω- 
σαν post κοινῷ add. A | 35 γενέσθαι A | 36 αὐτοὺς A | 
38 πλὴν si Ac] πολλὴν εἰ M 

1 trienni A] triennii /" vulg. | 2 monachicam A! || 
4 ulli] illi R nulli 7 | praeserutari R7 | 8. attm 7| 
9 meliorem R* || pesgationem 7^! | 10 triennialis 7^ 
11 etiam sie J/ | 14 rubr. Si monasterium reliquerit 
R mg. | 14 temptauerint 7^ | 20 fugiens 7 ἢ 23 rubr. 
de uita monachorum A mg.| degens Καὶ ἢ 25 nullum om. 
Κι} 28 diuersos T | habitationis E^ | 29 commedere 
RFT | 31 proprie 172 | iacentem R*! | 35 leg. (ut) 
testes? || alterutri R/?] alterutr« 7/!, alterutris vulg. | 
sunt R'| 3S contemplatione et] contemplationis R 





Nov. V 3—5 32 


DE MONACHIS 





τε καὶ τελειότητι διαζῶντες βίον ἰδιάξον ἔχοιεν oixr- 
μάτιον, OUS δὴ καλεῖν ἀναχωρητάς ve καὶ ἡσυχαστὰς 
εἰώϑασιν, ὡς τὴς κοινότητος ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐξῃρη- 
μένους. ἐπείτοιγε τοὺς GÀÀové, ὅσοις εἰβ πλῆϑος 7 
ἄσκησις ἐστίν, ἐν τοῖς καλουμένοις κοινοβίοις εἶναι 
βουλόμεϑα. οὕτως γὰρ ὁ ζῆλος αὐτοῖς εἰς ἀρετὴν ἐπι- 
δώσει, καὶ μάλιστα τοῖς νεάξουσιν, εἴγε μετὰ τῶν στρε- 
σβυιτέρων τάττοιντο. γενήσεται γὰρ ἡ τῶν παλαιοτέ- 
pow πολιτεία τῆς νεύτητος ἀκριβὴβ παιδαγωγία. οὕτω 
τε ἔστωσαν ἐν τοῖς κοινοβίοις τῷ σφῶν αὐτῶν ye 
μόνι “πειϑόμενοι, καὶ τὴν παραδεδομένην αὐτοῖς ἄσκη- 
σιν ἀμέμπτως τηρουντεβ. 


templatione et perfectione degentes vitam remotam 
habeant in hospitio, quos vocare anachoritas (id est 


discedentes) et hesychastas (id est quiescentes) con- . 


sueverunt, tamquam à communione ad meliora ex- 


5 ceptos: alioquin alios, quibuscumque inter multitu- 


dinem conversatio est, in his, quae vocantur coenobia 
(id est in communi vita) esse volumus. Sic enim 
zelus eis ad virtutem crescit, et maxime iuvenibus, 
si cum senioribus constituantur: fiet enim seniorum 


10 conversatio iuventutis educatio perfecta; et sic sint 


in coenobiis suo proprio abbati oboedientes, et tradi- 
tam sibi conversationem inculpabiliter observantes. 


CAPUT IV. 


TA! » , e ΄ * ΄ 3 - , 
(A) Εἰ δέ τις ἅπαξ ἑαυτὸν καϑιερώσας xal τοῦ σχη- 
ματος τυχὼν εἶτα ἀναχωρῆσαι τοῦ μοναστηρίου βουλη- 


Si quis autem semel forte dicatus schemateque 
potitus deinde a monasterio discedere voluerit et 


ϑείη καὶ ἰδιώτην τυχὸν ἐλέσϑαι βίον, αὐτὸς μὲν ἴστω, 15 privatam fortassis elegere vitam, ipse quidem sciat, 


* A - — 2 — 

ποίαν ὑπὲρ τούτου δώσει τῷ ϑεῷ τὴν ἀπολογίαν, τὰ 
, . c 0r, » * c » N 

πράγματα μέντοι, ὁπόσα ἂν ἔχοι, ἡνίκα εἰς τὸ uova- 


στήριον εἰφήει, ταῦτα τῆς δεσποτείας ἔσται τοῦ μονα- 
, * - - , 
στηρίου, καὶ οὐδ᾽ ὁτιοῦν παντελῶς ἐξάξει. 


quam pro hoc dabit deo satisfactionem; res autem 
quascumque habuit, dum in monasterium intrabat, 
eas dominii esse monasterii, et nihil penitus eiciat. 


CAPUT V. 


(E) Κἀκεῖνο δὲ προςδιορίζομεν, cte τὸν εἰς μονα- 20 


στήριον εἰξιέναι βουλόμενον, πρὶν εἰς τὸ μοναστήριον 
εἰςέλϑοι, ἄδειαν ἔχειν τοῖς ἑαυτοῦ χρῆσϑαι xaO" ὃν 
βούλεται τρύπον. Εἰρελϑόντε γὰρ συνακολουϑήσει πάν- 
τως τὰ πράγματα, κἂν εἰ μὴ ῥητῶς εἰβάγειν ταῦτα 


lllud quoque decernimus, qui in monasterium in- 
troire voluerit, antequam in monasterium ingrediatur, 


licentiam habere suis uti quo voluerit modo. Ingre- 


dientem namque simul secuntur omnino res, licet 
non expressim quia introduxit eas dixerit, et non 


ἤσειε, καὶ οὐκ ἔσται κύριος αὐτῶν οὐκ ἔτε κατ᾽ οὐ- 35 erit dominus earum ulterius ullo modo. $i vero filios 


ζ2 , » , - » 3 ^ » 

£ra τρόπον. Εἰ δέ ye παῖδας ἔχοι, εἰ μὲν ἔτυχεν 
ἤδη πράγματά τινα δωρησάμενος αὐτοῖβ, ἢ κατὰ σερο- 
γαμιαίαν δωρεὰν ἢ κατὰ προικὸς πρόφασιν ἐπιδούς, 
καὶ ποιεῖ ταῦτα τὸ τέταρτον τῶν ἐξ ἀδιαϑέτου τῆς 


habuerit, si quidem contigit iam eum res aliquas 
donasse eis, aut per antenuptialem donationem aut 
per dotis occasionem obtulisse, et faciunt haec quar- 
tam ab intestato eius substantiae, nullum in reliquis 


αὐτοῦ περιουσίας, μηδεμίαν ἐπὶ τοῖς λοιποῖς πράγμα- 30rebus habeant participium filii; sin autem aut nihil 


σιν ἐχέτωσαν μετουσίαν οἱ παῖδες. Εἰ δὲ ἢ οὐδὲν 
αὐτοῖς δωρήσηται ἢ ἔλαττον τοῦ τετάρτου, καὶ μετὰ 
τὸ παραγγεῖλαι τὸν ἀποταττόμενον εἰς μοναχοὺς οὐ: 
δὲν ἧττον τὸ τέταρτον ὀφειλέσϑω τοῖς παισὶν ἢ εἰς 


eis donaverit aut minus quarta, et postquam abre- 
nuntians conversatus fuerit inter monachos nihilo- 
minus quarta debeatur filiis aut ad supplementum, 
si contigit eos iam aliquid accepisse, aut etiam qua- 


ἀνασελήρωσιν, εἴγε ἔτυχον ἤδη τε λαβόντες, ἢ καὶ ἐφ᾽ 39 tenus totum eis detur. Si autem uxorem habens, 


* * € ? - - » * ^ » 

ᾧ τὸ πᾶν αὐτοῖς δοϑῆναι. Εἰ δὲ γαμετὴν ἔχων εἶτα 
* * 2 ^ , , «c - 

αὐτὴν ἀπολιπὼν εἰς μοναστήριον εἰξίοι, ἢ τὸ προῖξ 


deinde eam relinquens in monasterium ingrediatur, 


tap. IV in brevius contractum extat Coll. LX XXVII capit. 9 (inde Nomoc. L tit. 34). 


cap. V paucis immutatis habet Coll. LX X XVII capit. 10 (inde Nomoc. L tit. 84). Summarium habent Prochiron 
24, 2, Epanagoge 9, 9 ex Theod.; Nomoc. XIV tit. 11, t. 





contemplatione εἰ perfectione vitam agant, propriam. casulam habeant, quos quidem anachoreías et 
hesychastas vocare solent, tamquam a communi vita ad meliora eaceptos. Αἱ enim reliquos, quibuscum- 
que inter multitudinem eaercitatio est, in coenobiis quae vocantur esse volumus. Sic enim aemulatio eo- 
rum ad virtutem incrementum capiet, et mazime iuvenum, si cum senioribus consocientur: fiet enim senio- 
rum. ratio vitae iuventutis accurata educatio; sintque ita in coenobüs praesuli suo dicto audientes et 
traditam ipsis exercitationem incorrupte servantes. 

IV. δὲ quis autem, postquam semel se sacravit, habitugue potitus est, deinde ex monasterio dis- 
cedere εἰ privatam forte vitam sectari voluerit, ipse quidem sciat, qualem rationem hac de re deo sit 
redditurus; res vero quascumque habuit, cum monasterium ingressus est, eae in dominio monasterii erunt, 
nec quicquam omnino auferet. 

: V. lilud quoque praeterea decernimus, ut qui monasterium vult ingredi, ante quam monasterium 
intraverit, potestatem habeat rebus suis eo quo velit modo utendi. Ingressum enim omnino res una se- 
quer, eliamsi se eas inferre non expresse dixerit, neque ullo modo earum dominus amplius erit. 
δὲ vero liberos habeat, si quidem eis iam quasdam res forte donaverit sive in donationem propter nuptias 
sive in dotem eaeque quartam bonorum eius ab intestato efficiant, nullam in reliquis rebus liberi partem 
habeant. Quodsi vel nihil vel minus quarta illis donaverit, etiam postquam is qui renuntiat se mo- 
nachum professus fuerit, nihilominus quarta liberis debeatur, sive in. supplementum, si quid forte iam 
acceperint, sive etiam ut totum eis detur. Si vero uxorem habeat eaque relicta monasterium ingrediatur, et 





2 δὴ M] δεῖ A] τε om. Α ἢ ὃ αὔξησις Α.|{.0ὸ οὕτως 
Ac] οὗτος M ἢ 13 ἑαυτὸν καϑιερώσας forte (i. e. τυ- 
) dicatus ς || 14 εἶτα om. A | 17 μέντοι om. A|| ἂν 
ἔχοι] εἶχεν A | 18 ταῦτα om. A || τῆς μονῆς A | 19 παν»- 
τελῶς ἐκεῖϑεν ἐξάξει Α ἢ 21 εἰς τὸ μοναστ. om. A | 
24. τὰ] αὐτοῦ καὶ τὰ A | εἶ om. A || εἰσάγειν} ὡς εἰς- 
ἄγοι Α (ς) | 25 κύριο! om. M?, κυρίως s. v. M || 
7i πράγματα ἤδη τινὰ χαρισάμενος ἢ κατὰ A |31 ἢ 
om. Α ἴ 35 δωρήσεται Α ἢ 33 παραγγεῖλαι M) συν- 
αριϑμηϑῆναι A'| 34 τοῦ τετάρτου A | 7 om. A | 
Jo εἴγετι λαβόντες ἤδη ἔτυχον A || 36 εἶτα αὐτὴν om. A 





1 perfectionem digentes /t! | 2 annachoritas & | 3. he- 
sycastas 7^ hescastas A || 6 conuersatio est] conuersatione 
R |? in om. vulg. | id est communia vitae Osenbrüggen 
13 seemateque suppl. /? in spat. vac. || 14 positus 7! 
20 discernimus 7 | 22 quo] qui R! || 23 sequentur vulg. 
241 quia 7!] qui R7? vulg. | introduxerit 7" vulg. || eis 
R! | eas dixerit om. 7/1 | 29 erat 7! | 26 contingit /'T' | 
29 reliquiis Καὶ || 30 aut nibil R7] nihil vu/g. | 31 do- 
nauerit eis 7/' | quarta] a quarta 7/* || et] om. vulg. || 
32 conuersationi fuerit //! | 34 aliquid iam A | 36 eam 
reliquens A reliquiens eam 7 


SAdsiasniiuC: 


δ UM K————— a — 








3 
! 
E 


ῬῈ MONACHIS 33 


Nov. V 5—8 





ἢ γυναικὶ φυλαττέσϑω xai τὸ ἀπὸ τελευτῆς σύμφω- 
* (τοῦτο ^w καὶ ἐν ἑτέρᾳ ἡμῶν νενομοϑέτηται 
διατάξει)" πάντων τῶν ἐπὶ μοναχοῖς περὶ τούτου ῥη- 
ϑέντων καὶ ἐπὶ γυναικῶν εἰς μοναστήριον εἰξιουσῶν 
κρατούντων. 


et dos mulieri servetur et ex morte pactum, quod 
in alia nostra sanximus constitutione; omnibus, quae 
super monachis de his dicta sunt, et in mulieribus 
in monasterio ingredientibus valituris. 


CAPUT VI. 


(Sg) Εἰ δὲ ἀπολιπὼν τὸ μοναστήριον εἴς viva ἔλθοι 
στρατείαν ἢ ἕτερον βίου σχῆμα, τῆς οὐσίας αὐτοῦ καὶ 
οὕτως εἰς τὸ μοναστήριον κατὰ τὸ ἔμπροσθεν ἡμῖν 
εἰρημένον ἀπομενούσης, αὐτὸς ἐν τοῖς ταξεώταις τοῦ 


Si vero relinquens monasterium ad quandam ve- 
niat militiam aut aliam vitae figuram, substantia eius 
etiam sic in monasterium secundum quod prius ἃ 
nobis dictum est remanente, ipse inter officiales 


* τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος τετάξεται, καὶ 10 clarissimi provinciae iudicis statuetur, et hunc ha- 


τοῦτον ἕξει τῆς μεταβολῆς τὸν καρπόν, καὶ 0 γε τὴν 
ϑείαν λειτουργίαν jns δικαστηρίου χϑαμαλοῦ 
προορχαρτερείτω δουλείᾳ. 


bebit mutationis fructum, et qui sacrum ministerium 
despexit, tribunalis terreni observet servitium. 


CAPUT VII. 


Z Ei δὲ ἀπολιπὼν τὸ μοναστήριον, xa9' ὅπερ τὴν 
ἄσκησεν εἶχεν», εἰς ἕτερον» μεταβαίνοι μονασττ, 
οὕτω μὲν ἢ αὐτοῦ περιουσία μενέτω τε καὶ ἐκδικείσϑω 
ὑπὸ τοῦ προτέρου μοναστηρίου, ἔνϑα ἀποταξάμενος 
ταύτην κατέλιπε. Προξῆ; δέ ἐστι, τοὺς εὐλαβεστά- 


τους ἡγουμένους μὴ εἰςδέχεσϑαι τὸν τοῦτο πράττοντα. 


ki τὸ dt itr βίος, xal μοναχικῆς καρτερίας 20 est vita mo 


ἐγγύς, οὐδὲ σταϑερᾶς καὶ μονίμου ψυχῆς, 
ἀλλὰ περιφερομένη ——— — ζητούσης ἀπό- 
δειξιν ἔχων. Ὥςτε καὶ τοῦτο κωλύσουσιν οὗ ϑεοφελέ- 
στατοι ἐπίσκοποι, καὶ οἵ γε ἀρχιμανδρῖται καλούμενοι, 


τὴν μοναχεκὴν σεμνότητα κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας 20 tem secundum sacras 
οντες. 


Si vero relinquens monasterium, in quo conversa- 


, xai 15 tionem habuit, ad aliud transeat monasterium, etiam 


sic quidem eius substantia maneat et vindicetur a 
p monasterio, ubi abrenuntians hanc reliquit. 
autem est reverentissimos abbates non 
suscipere eum, qui hoc egit. Erronea namque talis 
nachica, nullatenus tolerantiae proxima, 
neque constantis et persistentis animae, sed indicium 
habens circumlatae et aliunde alia requirentis. Qua- 
propter etiam hoc prohibeant deo amabiles episcopi 
et archimandritae nuncupati, monachicam honesta- 
conservantes. 


CAPUT VIII. 


(H) Εἰ δέ τις τῶν μοναχικὴν ἐπαγγειλαμένων ἄσκησιν 
t κληρικοῦ , μενέτω καὶ οὕτω κα- 
ϑαρὰν φυλάττων τὴν ἄσκησιν, εἷς εἴγε τῇ τοῦ γενέ- 
ἐλϑεῖν ειεν, δηλαδὴ τοιούτου βαϑμοῦ καϑε- 
στὼς ἐν üs, ὃς αὐτῷ γαμεῖν ἐφίησε (λέγομεν δὲ 
ψαλτῶν τε καὶ ἀναγνωστῶν" τοῖς γὰρ ἄλλοις ἅπασι 
τὸν γάμον παντελῶς κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας ἀπα- 
γορεύομεν, ἢ παλλακὴν ἔχειν ἢ ἀσελγείαις ἐχδοῦναι 
τὸν βίον), ἐκβαλλέσϑω παντοίως τοῦ κλήρου, οἷα τὴν 
προτέραν ἐν καὶ τὸν μονήρη καταισχύνων βίον, 


Si quis autem monachicam profitentium conversa- 
tionem meruerit clerici ordinationem, maneat etiam 
sic puram servans conversationem. Quodsi facti 


ρικὸς à «rro παρρησίᾳ, xai πρὸς γάμον 30 clerici abutatur fiducia et ad nuptias venire praesu- 


mat, quippe tali gradu constitutus inter clericos, qui 
ei uxorem ducere permittat (dicimus autem cantorum 
aut lectorum: aliis enim omnibus nuptias secundum 

penitus interdicimus, aut concubinas 


sacras regulas 
35 habere aut luxuriis tradere vitam), excludatur modis 


omnibus a clero, tamquam priorem conversationem 


cap. VI. VII summaria ertant Col. LX XXVII capit. 10; Nomoc. XIV tit. 11, 1. 
cap. VIII summaria ertant Coll. LX XXVII capit. 11; Nomoc XIV tit. 9, 29. 





dos et in casum mortis factum mulieri servetur, id quod. etiam in alia constitutione nostra sancitum 
ram a ia autem quae de monachis hac in re dicta sunt, etiam de mulieribus monasterium ingredienti- 
ant. 


VL δὲ vero relicto monasterio ad militiam aliquam vel aliud vitae genus se contulerit, bonis eius 


etiam sic in monasterio, prout ante a nobis dictum est, manentibus ipse in co 
praesidis ordinem redigetur, et hunc habebit mutationis fructum, ut, cum divinum ministerium 


in iudicii terreni servitio perseveret. 


VIL Quodsi relicto monasterio, in quo exerci 


ovinciae 


talium clarissimi 
1 exerit, 


tationem habebat, ad aliud monasterium transeat, sic 


bona eius maneant et vindicentur a priore monasterio, ubi renuntians illa reliquit. Religiosissimos 
vero praesules eum, qui hoc facit, recipere non decet. Vaga enim est talis vita atque monachicae per- 


severantiae 


tima, neque firmi et constantis animi, sed vagabundi aliaque alibi quaerentis 


notam habens. Quare etiam hoc deo carissimi episcopi et archimandritae qui vocantur prohibeant, monachi- 


7 habere aut luxuriae 


€ vitam omnino vetamus), ex clero omni modo eiciatur, utpote qui 





2 τοῦτο om. Α(ς) | νενομοϑετήκαμεν Az. Cf. Cod. 
1, 3. 52 (53), 15. 54 (56), 4 ἢ 3 τῶν om. A ἢ περὲ vov- 
τῶν Αἴ 4 μοναστήρια Αἴ 10 λαμπροῦ ΑΓ 14 τὴν 
pus ἄσκησιν Α | 16 διεκδικείσϑω A | 11 ἔνϑα] 
ἔνϑα καὶ A | 18 ταύτην Ac] τοῦτο M || ἐστι) καϑέ- 


στηχε Α 19 πράσσοντα A| 24 καλούμενοι Ac] λεγό- | 
21 ἐπαγγελλομένων A| 28 xa- | 


A ἢ 32 £v κληρικοῖς 


ἔγομέν τε Α 


μενοι λού Μ 
ϑαρῶς Α ἢ 29 ὡς εἴγε M] εἶ y 
yontiv οὐ κωλύοντος. ψαλτῶν 


Hi 





1 mulieris // | 2 saneximus AT | 6 uenict 7| 7 sub- 
stantiam R17! ἢ 10statuerunt 7! | babeat E! | 12 dispexit 
R despexerit 7' vulg. | terreno ἢ): ἢ seruitio 17 ἢ 14 si 
uero τοὶ suppl. P? in spat. vac. | 16 sic] si 7^ ἢ uindi- 


| centur J/! | 18 compotens R'! ἢ est autem 7/ ἢ reuertissimos 


F'! | 20 eg. monachicae? | 21 iudicium £77 | 22* habentis 
libri | 23 haee R | 21 rubr. De nuptiis clerieorum δὲ 
mg. | 28 meruit R! ἢ 30 cleri FT j 3butantur mr T 
praesumant AR? | 33 enim] autem 7" | 34 connubias R 
39 excludantur R'!/'! 

δ 


Nov. V 8.9 34 


DE MONACHIS 





x«i ἰδιώτης ἔστω τὸ λοιπόν, πρὸς στρατείαν μὲν ἢ 
ἑτέραν ἐπιτήδευσιν ἐλϑεῖν οὐ ϑαρρῶν, si μὴ βού- 
λοιτο τοῖς ἔμπροσϑεν ἠπειλημένοις παρ΄ ἡμῶν ὑπο- 
πεσεῖν ἐπιτιμίοις, αὐτὸς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτοῦ διαξῶν, καὶ 
γινώσκων ὁποίαν ὑπὲρ τούτου δώσει τῷ μεγάλῳ ϑεῷ 
τὴν ἀπολογίαν. 


et solitariam confundens vitam, et privatus sit de 
cetero, ad militiam quidem aut aliud officium venire 
non praesumens, nisi voluerit dudum interminatis a 
nobis subiacere poenis, ipse autem apud semetipsum 


5 degens et agnoscens, qualem pro hoc daturus sit 


magno deo satisfactionem. 


CAPUT IX. 


(8) Τὴν δὲ τῶν ἡγουμένων χειροτονίαν, εἴ ποτε ovu- 
βαίη δεῖσϑαι τὸ μοναστήριον ἡγουμένου, μὴ κατὰ τὴν 
τάξιν τῶν εὐλαβεστάτων γίνεσϑαι μοναχῶν, μηδὲ 
πάντως τὸν μετὰ τὸν πρῶτον εὐϑὺς ἡγούμενον γένε- 
σϑαι, μηδὲ τὸν μετ᾽ ἐκεῖνον δεύτερον μηδὲ τὸν τρί- 
vOv ἢ τοὺς ἐφεξῆς (τοῦτο ὅπερ καὶ νόμος ἡμῶν ἕτερος 
λέγει), ἀλλὰ τὸν ϑεοφιλέστατον τῶν τόπων ἐπίσκοπον 
χωρεῖν μὲν ἐφεξῆς διὰ πάντων (οὐδὲ γὰρ ἀτιμαστέον 


Ordinationem vero abbatum, si quando contigerit 
egere monasterium abbate, non per ordinem reveren- 
tissimorum fieri monachorum, nec omnino eum, qui 


10 post primum est, mox abbatem fieri, nec qui post 


illum secundus est, neque tertium aut reliquos (hoc 
quod etiam lex nostra alia dicit), sed deo amabilem 
locorum episcopum percurrere quidem consequenter 
per omnes (non enim exhonorandum est omnino 


πάντως τὸν χρόνον xai τὴν ἐξ αὐτοῦ τάξιν), καὶ τὸν 15 tempus et ex eo ordo), et eum, qui apparuerit prius 


ἀναφαινόμενον πρῶτον ἄριστον ἐν τοῖς μοναχοῖς καϑε- 
στῶτα καὶ ἄξιον τῆς ἡγεμονίας αὐτῶν, τοῦτον αἱρεῖ- 
σϑαι" διότι τὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τοιαῦτά ἐστιν, 
ὡς μήτε πάντας ἐφεξῆς ἐν τοῖς ἄκροιΞ, μηδ᾽ αὐὖϑις 


optimus inter monachos constitutus et dignus prae- 
sulatu eorum, hunc eligere; eo quod humana natura 
talis est e£ neque omnes per ordinem inter summos 
neque rursus omnes inter novissimos constituti sunt. 


ἅπαντας ἐν τοῖς ἐσχάτοις τετάχϑαι. ἀλλὰ προΐτω μὲν 20 Sed procedat quidem secundum gradum praecedentis 


κατὰ τὸν βαϑμὸν ἡ τοῦ ἡγησαμένου πάντως: ἐποψία, 
ὁ δὲ πρῶτος εὐϑύς ἐν τοῖς ἀριϑμουμένοις ἄριστος ἀνα- 
φανείς, οὗτος ἡγεμῶν ἔστω, καὶ τὴν τάξιν ὁμοῦ καὶ 
τὴν ἀρετὴν συμμαχοῦσαν ἔχων. δεῖ γὰρ διακρένοντας 
τὸ κρεῖττον ἐκ τοῦ φαυλοτέρου τὸ μὲν ἡγεμονεῖν ἐᾶν, 
ϑάτερον δὲ ὑποκεκλίσϑαι συγχωρεῖν, καὶ τῇ κατ᾽ ὀλί- 
γον παιδαγωγίᾳ καὶ τοῦτο πρὸς τὸ κρεῖττον ἐμβαί- 
1 νειν. Ὅσα μέντοι παρ᾽ ἡμῶν ἐν ἁπάσαις ταῖς 
τε πρότερον ταῖς τε νῦν γενομέναις ϑείαις ἡμῶν δια- 
τάξεσι νενομοϑέτηται περὶ κληρικῶν ἢ μοναχῶν ἢ 
μοναστηρίων, ταῦτα κοινὰ τίϑεμεν περί τε ἀρρένων 
καὶ ϑηλειῶν καὶ μοναστηρίων καὶ ἀσκητηρίων, οὐ 
διακρίνοντες τό γε ἐπὶ τούτοις τὸ ἄρρεν ἀπὸ τοῦ 
Oso, διὰ τὸ, καϑάπερ ἔμπροσϑεν εἰπόντες ἔφϑη- 
μεν, ἕν ἅπαντα ἐν Χριστῷ καϑεστάναι. 
(Emihoyos) Ταῦτα τοίνυν ἅπαντα οἵ τὸ δσεώ- 
τατοι πατριάρχαι τοῖς ὑφ᾽ ἑαυτοὺς ϑεοφιλεστάτοις 
μητροπολίταις φανερὰ ποιείτωσαν, οἱ δὲ τοῖς ὑφ᾽ 


inspectio; qui vero prior mox inter numeratos opti- 
mus apparuerit, is abbas sit, et ordinem simul et 
virtutem suffragantem habens. Oportet enim eos, 
qui discernunt quod melius est a peiore, aliud qui- 


25 dem ad regendum dimittere, aliud vero inclinari 


iubere, et paulatim per eruditionem. hoc etiam ad 
melius accedere. [a6 

1 Quaecumque tamen a nobis in omnibus, quae 
prius et quae nunc prolatae sunt, sacris nostris 


30 constitutionibus sunt sancita de clericis aut mo- 


nachis aut monasteriis, haec communia ponimus et 
in masculis et in feminis, et in monasteriis et asce- 
teriis, non discernentes quantum ad istos masculum 
aut feminam, eo quod, sicut praediximus, unum 


35 omnia in Christo consistant. 


(Epilogus) Haec igitur omnia sanctissimi pa- 
triarchae sub se constitutis deo amabilibus metro- 


cap. LX summaria extant Coll. LX XXVII capit. 11 (inde Nomoc. L tit. 33); Nomoc. ΧΙ͂Σ tit. 11, 3. 








ἊΡ ΟΥ̓ NERIS 


Οὐ ΔΝ PW VM MI MERE T 


— * 


priorem exercitationem vitamque monachicam dedecoraverit; et deinceps privatus sit, neve ad militiam aliudve 
officium adspirare audeat, nisi in poenas, quas ante minati sumus, velit incidere, sed vitam privatam 
transigat videatque, qualem ea de re rationem magno deo sit redditurus. 

IX. Ordinatio vero praesulum, si quando monasterium praesule egere contingat, non fiat secun- 
dum ordinem religiosissimorum monachorum, neque omnino is, qui post primum est; statim praesul fiat, 
neque qui illum sequitur secundus neque tértius aut reliqui (id quod etiam alia lez nostra dicit), sed deo 
carissimus illius loci episcopus omnes. deinceps perlustret (neque enim plane contemnendum tempus et 
ordo inde oriundus), et qui primus inter monachos optimus appareat et dignus qui reliquis praesit, 
is eligatur: quoniam natura humana ita comparata est, ut neque omnes deinceps in summo neque omnes 
rursus in infimo loco positi sint. Procedat igitur omnino secundum gradum praesulis inspectio, quique 
primus statum inter eos qui percensentur optimus appareat, is praesul sit, tam ordinis quam virtutis 
adiutorio usus. Oportet enim quod melius est a deteriore discernentes alteri quidem imperandi alteri 
1. vero obsequendi copiam facere, ut disciplina paulatim aucta hoc quoque ad melius ascendat. — Quae- 
cumque vero a nobis in omnibus sacris nostris constitutionibus tam prius quam nunc latis de clericis vel 
monachis vel monasteriis constituta sunt, ea communia ponimus et de masculis et de feminis, et mona- 
sterus et. asceteriis, nec discernimus hac quidem in parie masculum a femina, quia, uti ante diximus, 


unum omnia in Christo sunt. 
Epilogus. 


Haec igitur omnia sanctissimi patriarchae deo carissimis metropolitanis sibi sub- 





1 τὸ λοιπὸν ἰδιώτης ἔστω A || uiv] μέντοι A|4 ζῶν 
ἐφ᾽ ἑαυτοῦ μεριμνάτω γινώσκων Α || 10 εὐθὺς post 
πάντως coll. A | γίνεσϑιαε om. A || 12 τούτου A || vo- 
nos] Cod. 1, 3, 46 (47) || 13 ἀλλὰ τὸν ἐπίσκοπον τῶν 
τόπων A | 14 καϑεξὴς A | 15 πάντως τὸν om. A | 
16 ἀναφερόμενον A | 11 τοῦτον om. A | 19 ἐν τοῖς post 
πάντα! add. A | 20 ἅπαντας om. A || τετάχϑαι] εἶναι 
A | προΐτω μὲν] πρὸ δέκα uiv ἐτῶν A | 21 ἡ] ἔστω 
A || πάντως) om. ς | 23 οὗτος ἡγεμὼν) ἡγούμενος A | 
24 ἡμᾶς post διακρίνοντας add. A | 25 ἐκ] ἀπὸ A | 
ἡγουμενεύειν Α ἢ 27 xai — éuBaivew] πρὸς τὴν εὐσέ- 
βειαν ἕλκειν Α ἢ 28 παρ᾽ ἡμῶν om. A|| 30 καὶ μονα- 
στηρίων Α ἢ) 381 ταῦτα om. Α || περί τε ἀρρένων τε M 
ἐπί τε ἀρρένων A | 32 καὶ “μοναστηρίων om. A || leg. 
καὶ μοναστριῶν καὶ agxrrouov? | 33 Oiaxo. ἐπὶ vov- 
TO τὸ γε ἄρρεν A || 34 ϑήλεως M || 35 πάντας A | 





38 sg. οἱ δὲ τοῖς ὑποχειρίοις αὐτῶν ϑεοφιλεστάτοις 
(ϑεοσεβεστάτοις corr.) A 

1 uitam] unam A!|2 ad] a 771} ὃ duraturus 7? i 
"7 rubr. De abbatum ordinatione E mg. || ordinatione 
R'F |sie quando 7! si quando si AR!|| S8 abbatem non 
R? abbissess* R! | 12 deo R? in ras. quinque fere 
litt. || 13 ep«« 7/* | per omnes consequenter 77'| 14 est 
om. P | 18 est et — quidem (20) A? seripsit in ras. 
2 versuum | et PR(2) ut Τ' quod vulg. (ὡς Gr.) || 
18 omnes] omnes per omnes 7! || 19 inter] si inter Ae (?) | 
21 qui] q« 7/7" | optimos R^ | 22 his abba sit A? 
23 habens suffragantem Zt | 31 aut monasteriis] mona- 
steriis (que add. R?) R || 32 et assisteriis R7, et in 
assisteriis suppl. Vſ in spat. vac. || 33 discerentes R' | 
33 ts aut feminas 7? | quod om. T || 35 consi- 
stunt 















πων 


QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS ETC. 


Nov. VI pr. 





ἑαυτοὺς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκόποις δηλούτωσαν, ἐκεῖ- 
voí τε τοῖς μοναστηρίοις τοῖς ὑπὸ τὴν ἑαυτῶν χεῖρα 
καϑεστῶσι γνωριζέτωσαν, ὅπως ἂν διὰ πάντων ἡ τοῦ 
δεσπότου ϑεοῦ ϑεραπεία μένῃ πανταχόϑεν ἀδιάφϑο- 

᾿Επικείσονταε τα 
παραβαίνουσι" φαμὲν δὲ τὰς ἐξ οὐρανοῦ, ἃς ἀνάγκη 
τοῖς τῶν ὀρϑῶν δογμάτων vuS ἐπικεῖσϑαι. 
Καὶ οἱ τῆς ἡμετέρας μέντοι πολιτείας ἄρχοντες, εἰ 
ταῦτα αὐτοῖς προΞςαγγελϑεῖεν, πᾶσι σπευδέτωσαν τρό- 


1 d ὕτα ὃ 
γὰρ μέγισταε ποιναὶ τοῖς ταῦτ 


politis manifesta faciant, at illi subiectis sibi deo 
amabilibus episcopis declarent, et illi monasteriis 
sub sua ordinatione constitutis cognita faciant, qua- 
tenus per omnia domini cultura maneat undique in- 
corrupta. Imminebunt enim maximae poenae ista 
transgredientibus: dicimus autem de caelo, quas ne- 
cesse est rectorum dogmatum contemptoribus immi- 
nere. Et nostrae siquidem reipublicae iudices, si 
haec eis nuntientur, omnibus studeant modis ea 


ποις τὰ τοῖς ϑείοις κανόσι περιεχόμενα, οἷς ὃ παρ᾽ 10 quae sacris regulis continentur, quas nostra sequitur 
ἡμῶν κατακολουϑεῖ νόμος, εἰς ἔργον ἄγεσϑαι παρα- lex, ad effectum perduci procurare. Nam nec illos 
σκευάξειν. οὐδὲ γὰρ ἐκείνους ἐπελείψει ποινὴ τούτων — deserit poena haec neglegentes. Quapropter sequen- 

μήσαντας. "Oere ἀκολουθοῦσαν τούτοις προφήκεε — tem haec tuam sanctitatem decet omnibus sub se 
τὴν σὴν ἁγιωσύνην ἅπασι τοῖς ὑπ᾽ αὐτὴν ὁσιωτάτοις n sanctissimis metropolitis haec facere mani- 





Ail € Duet Bebe) Vo cmi! m. 535] Dat. xur. k. April CP. Belisario v. c. cons. 
- VI. Coll. I tit. 6 
ΠΕΡῚ TOY ΠΩΣ AEI XEIPOTO- QUOMODO OPORTEAT EPISCO- 


POS ET RELIQUOS CLERICOS AD 
ORDINATIONEM DEDUCI, ET DE 
EXPENSIS ECCLESIARUM. 


NEIZOAI ΤΟΥΣ EHIZKOHOYZ 
KAI ΠΡΕΣΒΥΤΈΡΟΥΣ KAI AIA- 
KONOYZX APPENAZ ΚΑΙ GH-» 
AEIAZ, KAI IIOIA EIIITIMIA 


ΚΑΤᾺ ΤῸΝ IIAPABAINONTON 


TON TYHON ΤῊΣ ΔΙΑΤΆΞΕΩΣ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ἐπιφανίῳ τῷ ἁγεωτάτῳ ἀρχιε-  lmp. Iustinianus A. Epiphanio archiepiscopo Con- 
πισκόπῳ τῆς βασιελέδος ταύτης πόλεως καὶ οἴκουμε- 25 stantinopolitano. 
»ικῷ πατριάρχῃ. 

{(Προοίμεον. Μέγιστα ἐν ἀνθρώποις ἐστὶ δῶρα (Praefatio) Maxima quidem in hominibus sunt 
ϑεοῦ παρὰ τῆς ἄνωθεν δεδομένα φιλανϑρωπίας i- dona dei a superna collata clementia sacerdotium 
ρωσύνη τε καὶ βασιλεία, ἡ μὲν τοῖς ϑείοις ὑπηρετου- et imperium, illud quidem divinis ministrans, hoc 
μένη, ἡ δὲ τῶν ἀνθρωπίνων ἐξάρχουσά τε καὶ ἐπι- 30 autem humanis praesidens ac diligentiam exhibens; 
μελομένη, καὶ ἐκ μιᾶς τε καὶ τῆς αὐτῆς ἀρχῆς ἑκατέρα 

Nov. VI (— Coll. I tit. 6: gloss.) Graece extat in M et A (in quo partem efficit tituli primi); om. in L. — ᾿Αὕτη ἡ 
νεαρὰ ovx ἐτέϑη εἰς τὰ βασελικά᾽ M. — Epit. Theod. 6, Athanas. 1, 1 (inde Coll. const. eccl. 3, 1,1). — Iul. const. VI. 

Prooemium (praeter verba Ἡμεῖς — ϑεῷ 36, 8 —16) habet Coll. LX XXVII capit. 1 (inde Nomoc. L tit. 1). 
ditis manifesta reddant, ii vero deo carissimos episcopos ipsis subditos certiores faciant, atque illi cum 
monasterüs , quae in ipsorum potestate sunt, communicent: uti perpetuo cultus domini dei undique incor- 
ruptus maneat. Gravissimae enim poenae imminebunt eis qui haec transgredientur- caelestes dicimus, quas 





rectorum dogmatum contemptoribus imminere necesse est. At nostri imperii magistratus, si haec illis nun- 


tiata erunt, omnibus modis studeant ea, quae divinis comprehensa sunt, quos lex a nobis data 
sequitur, ad. effectum adducere. Namque ne illos quidem, si haec neglexerint, poena deficiet. Itaque tuam 
sanctitatem his obsequentem omnibus metropolitams sub ipsa constitutis haec nota facere decet. 





VI. 


QUOMODO EPISCOPI ET PRESBYTERI ET DIACONI MASCULI ET 
FEMINAE CREANDI SINT, ET QUALES SINT POENAE IN EOS, QUI 
HUIUS CONSTITUTIONIS NORMAM TRANSGREDIUNTUR, STATUTAE. 


Idem Augustus Epiphanio sanctissimo archiepiscopo regiae huius urbis et patriarchae universali. 


Praefatio. Mazima inter homines dei dona a supera benignitate data sunt sacerdotium et imperium, 
quorum illud quidem rebus divinis inservit, hoc vero humanas res regit earumque curam gerit: quorum utrum- 





1 κἀκεῖνοι δὲ τοῖς ὑπὸ τὴν ἑαυτῶν χειροτονίαν xad- 
εστᾶσε μοναστηρίοις Α (χειροτονίαν etiam ς videtur 
legisse) ἢ 4 ϑεοῦ) χριστοῦ A, om. c | μενεῖ M μένεε A ἢ 
πανταχόϑεν»} καϑόλου ἐν γῆ A | 6 φαμὲν δὴ αἱ ἐξ 


οὐρανοῦ αἷς ἀνάγκη τῶν ὀρθῶν τοῖς ὑπερόπταις δογ- 


μάτων ἐμπλέκεσϑαι. καὶ τοὺς τῆς ἡμετέρας μέντοι 
πολιτείας ἄρχοντας προσαγγέλλοιεν πᾶσε τρόποις τὰ 
τοῖς Α ἢ 12 ἐπιλείψοι A | 15 ταῦτα] ἐκ παντὸς add. 
A || subser. om. A || xv1 k. April] περὸ εη΄ xa. ᾿“πριλλίων 
Ath. (kal. April. Jul, μηνὶ ᾿Φπριλλίῳ Theod.) | 16 Con- 
stantinuzró4. Bilisar. M | 17 sg. rubricam om. A; νεαρὰ 
περὶ χεεροτονέας ἐπισχόπων᾽ cit. Ῥυπαΐ 19, 5 | 24 “40- 
τοκράτωρ Καῖσαρ Φλάουιος ᾿Ιουστινιανὸς εὐσεβέστατος 
αὔγουστος ᾿Επιφανίῳ Coll. S1 cap., αὐτοκράτωρ Ἶου- 
στινεανὸς Ἐπιφανίῳ A | ἁγιωτάτῳ xal μακαριωτάτῳ 





ἄρχ. A| 25 ταύτης om. Α, τῆς — πόλεως om. Coll. 81 
cap. ἢ 21 ἐν] τῶν £v Coll. 81 cap., quidem in ς | 28 παρὰ 
— guAavO'oozías post βασιλεία coll. A|29 τε om. A ἢ 
τῷ Oeo Α ἢ 30 ἐξάρχουσα xai ἐπεμελουμένη Coll 81 
cap. ἢ 31 sg. ἑκάτεραε προιοῦσαε τὸν ἀνϑρ. βίον κατα- 
κοσμοῦσι Α Coll 81 εαρ. ς 





2 monssteriis] dei add. vulg. | » imminebant 7 | 6 di- 
eemus Κ7 1 | 7 eontemporibus 7/7? | 9 ea] eas 7' | 12 se- 
derit R | 14 metropolis 7! | 16 subser. dedi er R Bamb. 
Il, ed. pr. | xux R] xi Bamb., ed. pr. ἢ Bilisario R 
Bisilario Bamb. | eonsule viro clarissimo Bamb., ed. pr. ἢ 
19 deduci R] adduci ἢ vulg. | 24 Constantinopolitane 7 | 
27 quidem del. R? quidem in 7? in ras. | hominibus] 
ommibus RJ'T αἱ. ἢ 29 hoc] heo E! 

5* 


Nov. VI pr. 1 36 


QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





προϊοῦσα xai τὸν ἀνϑρώπενον κατακοσμοῦσα βίον. 
deve οὐδὲν οὕτως ἂν εἴη περισπούδαστον βασιλεῦσιν 
ὡς ἡ τῶν ἑερέων σεμνότης, εἴγε καὶ ὑπὲρ «αὑτῶν éxet- 
νων ἀεὶ τὸν ϑεὸν ἱκετεύουσιν. Εἰ yag ἡ μὲν autu- 
σττὸς εἴη πιανταχόϑεν καὶ τῆς πρὸς ϑεὸν μετέχοι παφ- 
ρησίας, ἡ δὲ ὀρϑῶς τε xal προῤρηκοντως κατακοσμοίη 
τὴν παραδοθεῖσαν αὐτῇ πολιτείαν, ἔσται συμφωνία 
τις ἀγαϑή, πᾶν εἴ τε χρηστὸν τῷ ἀνϑρωπένῳ χαρι- 
ζομένη. γένει. Ἡμεῖς τοίνυν μεγίστην ἔχομεν φρον- 


ex uno eodemque principio utraque procedentia hu- 
manam exornantf vitam. Ideoque nihil sic erit stu- 
diosum imperatoribus, sicut sacerdotum honestas, 
cum utique et pro illis ipsis semper deo supplicent. 


5 Nam si hoc quidem inculpabile sit undique et apud 


deum fiducia plenum, imperium autem recte et com- 
petenter exornet traditam sibi rempublicam, erit con- 
sonantia quaedam bona, omne quicquid utile est 
humano conferens generi. Nos igitur maximam ha- 


ría περέ τὸ và ἀληϑῆ τοῦ ϑεοῦ δόγματα περί τὸ 10 bemus sollicitudinem circa vera dei dogmata et circa 


τὴν τῶν ἱερέων σεμνότητα, ἧς ἐκείνων ἀντεχομένων 
πεπεστεύκαμεν, ὡς δὲ αὐτῆς μεγάλα ἡμῖν ἀγαϑὰ δο- 
ϑήσεται παρὰ ϑεοῦ, καὶ τά τε ὄντα βεβαίωθ ἕξομεν 
τά τε οὔπω καὶ νῦν ἀφιγμένα προθκτησομεϑα. Κα- 


sacerdotum honestatem, quam illis obtinentibus cre- 
dimus quia per eam maxima nobis dona dabuntur 
3 deo, et ea, quae sunt, firma habebimus, et quae 
nondum hactenus venerunt, adquirimus. Bene autem 


λῶς δὲ ἂν ἅπαντα πράττοιτο καὶ προβηκόντως, εἴπερ 15 universa geruntur et competenter, si rei principium 


ἡ τοῦ πράγματος ἀρχὴ γένοιτο πρέπουσα καὶ φίλη 
- - ^ » , " € - € 
ϑεῷ. τοῦτο δὲ ἔσεσϑαι πιστεύομεν, εἴπερ ἡ τῶν ἱε- 

-* , , ᾿ e 
oor xavoyov σπαρατηρησιβ φυλάττοιτο, 9 θὲ TE δι- 
καίως ὑμνούμενοι καὶ προβκυνητοὶ xai αὐτόπται καὶ 


fiat decens et amabile deo. Hoc autem futurum 
esse credimus, si sacrarum regularum observatio 
custodiatur, quam iuste laudati et adorandi inspec- 
tores et ministri dei verbi tradiderunt apostoli, et 


ὑπηρέται τοῦ ϑεοῦ λόγου παραδεδώκασιν ἀπόστολοι 20 sancti patres et, custodierunt et explanaverunt. 


» e U , , , ^ € , 
x«i oí ἅγιοι πατέρες ἐφύλαξάᾶν τε καὶ ὑφηγήσαντο. 


CAPUT I. 


(A) Θεσπίξομεν τοίνυν τοῖς ϑείοις διὰ πάντων 
δι N * 
ἑπόμενοι κανόσιν, ἡνίκα TIG εἰς τὸν λοιπὸν ἅπαντα 
r * - 
χρόνον ἐπὶ χειροτονίαν ἐπίσκοπος ἄγοιτο, σκοπεῖσϑαι 


Sancimus igitur sacras per omnia sequentes re- 
gulas, dum quispiam sequenti omni tempore ad ordi- 
nationem episcopatus adducitur, considerari prius 


πρότερον αὐτοῦ τὸν βίον κατὰ τὸν ϑεῖον ἀπόστολον, 25 eius vitam secundum sacrum apostolum, si honesta 


εἰ σεμνός τὸ καὶ ἄμεμπτος καὶ πανταχόϑεν ἀνεπί- 
ληπτος εἴη καὶ ἐπ᾽ ἀγαϑοῖς μεμαρτυρημένος τὸ καὶ 
(B) 1 ἱερεῖ πρέπων᾽ καὶ οὔτε ἐκ ταξεωτικῆβ 7 
ἐκ βουλευτικῆς ὁρμώμενος TUXTS, πλὴν εἰ μὴ ἐκ νέας 


« * 


et inculpabilis et undique irreprehensibilis sit, et in 
bonis testimonium habeat, et sacerdotem decens. 
1 Et neque ex officiali aut ex curiali veniat for- 
tuna, nisi tamen ex novella aetate, secundum quod 


ἡλικίας, κατὰ τὸ ἤδη διατυπωϑέν, ἐν μοναστηρίῳ 30iam dispositum est, in monasterio constitutus for- 


καταλεγεὶς ἐλευϑερωϑείη τῆς τύχης, τὸ τέταρτον μέν- 
τος πρότερον τῆς περιουσίας ἀποδιδοὺς τῇ βουλῇ" 
2 οὔτε ἐξ ἰδιώτου καὶ τῶν καλουμένων λαϊκῶν εἷς 
καϑεστὼς εἶτα εὐθὺς ἐπὶ τὴν ἐπισκοπὴν ἀναβαίνων, 


tuna liberetur, quartam tamen prius substantiae red- 
2 dens curiae; neque ex idiota et his qui vocan- 
tur laici existens et ita mox episcopatum ascendens, 
nec imaginariam suscipiat ordinationem, tamquam 


οὐδὲ ἐσχηματισμένην λαμβάνοι τὴν χειροτονίαν, ὡς 30 modo quidem idiota, mox autem clericus, deinde 


ἄρτε μὲν ἰδιώτης, εὐθὺς δὲ κληρικός, εἶτα βραχύ τι 
8. διαλιπὼν ἐπίσκοπος ἀναφαίνεσθαι" οὔτε γαμετῇ 
συνοικῶν, ἀλλ᾽ ἢ παρϑενίᾳ συζήσας ἐξ ἀρχῆς ἢ yv- 
vaixa μὲν σχών, ἐκ παρϑενίας δὲ εἰς αὐτὸν ἐλϑοῦ- 


$ parvum aliquid praeteriens episcopus appareat. et 
neque uxori aliae copulatus, sed aut in virginitate 
degens ἃ principio aut uxorem quidem habens, ex 


cap. 1 pr. $ 1.2 (— ἀναβαίνων v. 34) et excerpta $ 3—5 habet Coll. LX X XVII capit. 2 (inde appendiz Nomoc. L 


tit. cap. eccl. 1). 
- 8$ 3 summarium extat Nomoc. XIV tit. 1, 23. 





1 
| 


— mo 


———— "^ 


que ab uno eodemque principio proficiscitur et humanam vitam exornat. Quare nihil imperatoribus aeque 
curae fuerit atque sacerdotum honestas; si quidem hi etiam pro illis ipsis semper deo supplicant. Nam si 
alterum omni ea: parte integrum est et fiducia dei praeditum , alterum recte et decenter rempublicam sibi 
traditam exornat, bonus quidam concentus exisiet, qui quicquid utile est humano generi praebeat. Nobis 
igitur macimae curae sunt et vera dei dogmata et sacerdotum honestas, quam si illt custo — ipsam 
magna bona a deo nobis datum iri nosque et quae habemus firmiter possessuros et quae nondum adepti 
sumus insuper adquisituros esse confidimus. Bene autem et decenter omnia gerentur, si modo decens et 
deo gratum rei initium ponatur. Id autem fore credimus, si sacrorum canonum observatio custodiatur, 
quam et apostoli merito laudandi atque venerandi, spectatores et ministri verbi dei, tradiderunt et sancti 
patres et custodierunt et explanarunt. 

Sancimus igitur divinos canones omni ex parte secuti, ut, quando in omne futurum tempus quis 
ad ordinationem ducatur episcopus, prius vita eius secundum divinum apostolum spectetur, num sit honesta 
et integra et undique irreprehensibilis et quae bonorum operum testimonium habeat et sacerdotem deceat ; 
1 ac neque a cohortali aut curiali condicione profectus, nisi a tenera aetate, uti iam constitutum est, in 
monasterium allectus condicione illa liberatus sit: ut tamen quarta pars bonorum curiae prius solvatur ; 


2 neque ex privato, et eorum unus qui laici vocantur, statim ad. episcopatum ascendat, nec simulatam - 


accipiat ordinationem, ut qui modo privatus, mox clericus, deinde brevi tempore interiecto episcopus sit ; 
nec uxori coniunctus, sed qui aut ab initio caelebs vicit aut uxorem quidem habuit, sed quam virgi- 


2 οὕτως οὐδὲν A || 4 del om. A || $ μετέχοι M Coll. 81 | sed aut (i. e. ἄλλῃ ἀλλ᾽ ἢ) s, cf. Ath. (p. 1 n. 20. Heim- 
ceap.] μεστὴ Ac | 8 εἴ ci] ὅτι A ἢ 11 τὴν om. A || σεμ- | bach) | 39 ἔχων Α 
vórnvos A | 14 Καὶ καλῶς àv πάντα A || 15 εἴπερ - - : 
εἰ 16 τοῦ πράγματος om. A || 11 πιστεύομεν ἔσεσϑαι 1 ex] leg. (et) ex? || 4 ipsis 7/7] ipsi R^ vulg. || 
A | 18 v& om. A ἢ 19 καὶ προσκυνητοὶ xai om. A | zooc- | 5 et] etiam ᾿ς bons 7! | 12 dona dabuntur 7] 
κυνούμενοε Coll. 81 cap. Ἷ καὶ ὑπηρέται om. Coll. S7 | donabuntur K bona dabuntur vulg.| 14 adquiremus 7$ 
cap. || 20 ϑείου Coll. 81 cap. || 22 τοίνυν] ovv A || | vulg. | 17 regulam 271} t8eustoditur £ | iuste Osenbrüggen] 
24 χειροτονία A || ἐπίσκοπον A ἐπισκόπου Coll 87 | iusti libri | laudati 17] laudandi 
cap., leg. ἐπισκοπῆς (c)? cf. 38, 12. 99, 18. || 26 καὶ | R||20 etcustodierunt R] et om. ἢ) vulg. | 21 rubr. dé or- 
πάντ. &veníAnnros om. A|| 27 «e om. Α | καὶ ἱεροτερε- | dinatione episcoporum R | 24 vitam] uita debet 7 oportet 
77$ Coll. 81 cap, | 28 ἐκ om. A || ἢ éx] ἐκ om. A Coll. 81 | uitam T'| 25 et undique irreprehensibilis om. 7 ἢ 27 leg. 

habens? || 28 tàmen ex] tam ex AT' etate 7? in ras. 4 litt. | 








cap. ἢ 29 sg. Cf. Cod. 1, 3, 52 (53), 1 || 31 sg. c0 — τῆς 
μέρος μέντοι τῆς οἰκείας A | 33 οὔτε] Ove A | ἐξ | aetate om. | 29 iam del. R2|| 31 ex] «« 7", eciam 7? 
idioata 7! | uocatur laicus Hn ascendat KR vulg. 


ἰδιώτου A Coll. 81 cap. c] ἐξ ἰδιωτικοῦ M || sls] τις 
A (om. €) | 35 λαμβάνων A | 36 εἴτε A | 3$ ἀλλ᾽ ἢ] aliae, | 34 modo om. ἢ | 35 praeeiens 1| 37 printicipio 





? vulg. | adornandi ' 








— 2 Aoc py RU como — 
j 


| Aper VET, PEDES ; 
mpospxov ἐστε τοὺς εὐαγεῖς καὶ πανταχόϑεν ἐκκεκρι- 


AD ORDINATIONEM DEDUCI 31 Nov. VI 1 





virginitate autem ad eum venientem, et non viduam 
4 meque aciun du 7 viro neque — , neque 
lvov$ τῷ νόμῳ οὔτε vx ἐκείνου μεμισημέ- filios aut nepotes ens neque itos legi neque 
— ———— ταῦτά τι πράττων αὐτός τε — illi odibiles; alioquin qui E ὅρα aliquid agit, 
ἐκπεσεῖται τῆς ἱερωσύνης xai ὃ τοῦτον χειροτονῶν et ipse cadet sacerdotio, et qui eum ordinat, foris 
ὁμοίως ἔξω τῆς ἐπισκοπῆς ἐλαϑήσεται, τῷ νόμῳ τούτῳ ὃ episcopatum sectabitur, hanc legem offendens. Sed 
(P) B προςκεκρουκώς. A οὐδὲ χρημάτων ὠνή- neque pecuniis [oportere] emere sacerdotium ei per- 
σασϑαι τὴν ἱερατείαν αὐτῷ συγχωροῦμεν, μόνῃ δὲ mittimus, solum vero respicere eum domini dei cultu- 
προςέχειν αὐτὸν τῇ τοῦ δεσπότου ϑεοῦ ϑεραπείᾳ Bov- ram volumus, et non plurimis humanis cogitationibus 
λόμεθϑα, καὶ μὴ πολλαῖς ἀνϑρωπέναις φροντίσι περι- 10 6. protrahi. — Sed neque ineruditus existens sacro- 
A 6 ἐλκεσϑα. ᾿Αλλὰ μηδὲ ἀμελέτητος ὧν τῶν 1 rum dogmatum ad episcopatum accedat: ^ prius 
4 ἱερῶν δογμάτων πρὸς ἐπισκοπὴν εἰξίτω: πρό- autem aut monachicam vitam professus aut in clero 
τερον δὲ ἢ μοναχικὸν βέον ἀσκήσας ἢ ἐν κλήρῳ κατα- constitutus non minus mensibus sex, uxori tamen 
λεγόμενος ovx ἔλαττον μηνῶν ἕξ, γυναικὶ μέντοι, καϑ- — non cohaerens, aut filios aut nepotes habens. Hoc 
1 εἰπόντες ἔφρϑημεν, μὴ συνοικῶν ἢ παῖδας 715 enim omnino super deo amabilibus episcopis quae- 
ἔχων. Ταῦτα γὰρ πάντως ἐπὶ τῶν ϑεέοφι- rimus, sicut etiam prius duabus sacris nostris hoc 
E. ἐπισκόπων ζητοῦμεν, καϑάπερ καὶ πρότερον Constitutionibus sancitum est, per quas dudum co- 
δύο ϑείαις ἡμῶν τοῦτο διατάξεσε νενομοϑέτηται, xaO" — haerentes uxoribus non perscrutamur, omne prae- 
ἃς τοὺς μὲν ἤδη συνοικοῦντας i» ov περιειργα- — teritum relinquentes, de cetero autem nulli permit- 
σάμεϑα, τὸ παρῳχηκὸς ἅπαν ἀφέντες, τοῦ λοιποῦ δὲ 20tentes a positione legis uxorem habenti talem imponi 
ἐκ τῆς ϑέσεως τοῦ νόμου μηδενὶ συγχωροῦντες γαμε- — ordinationem. legem etiam nunc renovamus, 
τὴν ἔχοντι τοιαύτην ἐπιτιϑέναε χειροτονίαν. ὅνπερ ne forte, si praeter haec aliquid fiat, et ipse cadat 
»óuov xai νῦν ἀνανεοῦμεν, μή ποτε, εἰ παρὰ ταῦτα — Sacerdotio et ordinantem similiter excludi procuret. 
γένηται, αὐτός τε ἐκπέσοι τῆς ἱερωσύνης τὸν yeigo-  lgitur ordinandus episcopus aut ex monachis aut 
τονήσαντά τε ὁμοίως ἐχβληϑῆναι ταύτης παρασκευά- 25 ex clericis sit, etiam in huiusmodi vita testimonii 
E σειεν. Ὁ τοίνυν χειροτονούμενος ἐπίσκοπος ἢ boni et honestus et gloria fruens bona, et hoc funda- 
ἀπὸ μοναχῶν ἢ ἀπὸ κληρικῶν ἔστω, εἴγε καὶ ἐν τῷ 8 mentum pontificatus deponens animae. Sed etiam 
τοιούτῳ βίῳ μαρτυροῖτο σεμνὸς καὶ δόξης ἀπολαύων Sic eum constitutum et ad episcopatum praepara- 
ἀγαϑῆς, xci ταύτην κρηπῖδα τῆς ἀρ s ἔναπο- tum competens est venerabiles et undique probatas 
8 ϑέμενος τῇ ψυχῆ. αΑλλὰ xai οὕτως αὐτὸν O&«-30legere regulas ante ordinationem, quas recta et in- 
; καὶ πρὸς τὴν ἐπισκοπὴν παρασκευαζόμενον violata nostra suscepit fides, et catholica dei aposto- 
licaque disposuit et tradidit ecclesia. Et dum ex 
μένους ἀναγινώσκειν κανόνας πρὸ τῆς χειροτονίας, Írequenti earum lectione transierit qui ad ordinatio- 
eus ἡ ὀρϑὴ καὶ ἀμώμητος ἡμῶν ἐδέξατο πίστις xai — nem deducitur, tunc is, qui ordinationem impositurus 
ἡ καϑολικὴ rov θεοῦ καὶ ἀποστολικὴ προξήκατό τε 358 est, interroget eum, si sufficiens est custodire et 
καὶ παραδίδωσιν ἐκκλησία. Καὶ ἐπειδὰν διὰ τῆς συν. — agere, quae sacrae regulae sancierunt. Et si quidem 
εχοῦς αὐτῶν ἀναγνώσεως 0 πρὸς τὴν χειροτονίαν — declaraverit et dixerit, praecepta sacrarum regula- 
Ayseros &A9n, τηνικαῦτα τὸν. τὴν χειροτονίαν ἐπιτι- 
ἕνας μέ, α πυνϑάνεσθϑαι αὐτοῦ, εἴπερ οἷός τε 
φυλάττειν ἐστὲ καὶ πράττειν, ἅπερ οἱ ϑεῖοι κανόνες 40 
ἐνομοϑέτησαν. καὶ εἰ μὲν ἀποφήσειε καὶ λέγοι τὰ 
παραγγέλματα τῶν ϑείων κανόνων οὐχ ἱκανὸς εἶναι 
$ 1 πρότερον — μηνῶν ἔξ] notant Nomoc. XIV tit. 1, 11 et Ῥοπαέ 19, 5. 
ἃ 8 summarium extat Coll. LX XXFII capit. 2 (inde in appendice Nomoc. L tit. cap. eccl. 1). 


4 nem duxit, sed neque viduam neque a marito separatam neque concubinam; | nec qui liberos aut 
nepotes habeat, sive agnitos a lege sive odio ab ea habitos: alioqui qui contra haec fecerit, sacerdotio et ipse 
b excidet, et qui eum ordinaverit, similiter ab episcopatu removebitur, cum in hanc legem peccaverit. Nec 
magis pecunia emere sacerdotium ei permittimus, ad solum vero domini dei cultum respicere nec multis 
6 Aumanis curis distrahi eum. volumus. |. Nec magis sacrorum dogmatum ignarus iscopatum ac- 
7 cedat: sed prius aut vitam monachicam professus aut in clerum non miuus sez mensibus assumptus, 
ucore famen, sicut aníe diximus, non utens nec liberos aut nepotes habens. Haec enim omnino in deo 
carissimis episcopis requirimus , eliam antea u$ nosíris sacris constitutionibus id san- 
citum est: in quibus eos, qui iam uxoribus utebantur, non morati sumus praeteritum omne omittentes, in 
posterum vero inde a lege lata, qui uxorem habet, eum ordinare nemini permittentes. Quam legem eti- 
am nunc renovamus, ne forte si contra haec factus sit, et ipse sacerdotio excidat et qui illum ordinaverit 
ut pari modo inde removeatur efficiat. ltaque qui episcopus creandus est, vel ex monachis vel ex cle- 
ricis sit, si modo in (ali quoque viía honestum se fuisse et existimatione bona frui testimonio probet, 
8 aique hoc se summi sacerdotii fundamentum in animo condidisse. ^ Verum licet ita dispositus sit et ad 
episcopatum praeparatus, decet eum ante ordinationem sacros et omni ex parte approbatos canones legere, 
quos recta et vituperii expers fides nostra suscepit et catholica dei et aposto ecclesia admisit atque 
tradit. Cumque is, qui ad ordinati accedit, assidua lectione in eis versatus fuerit, tum qui ordinatio- 
nem impositurus est eum interroget, num ea, quae divini canones sanxerunt, observare et facere possit. Et 
si quidem neget, seque praeceptis divinorum canonum servandis parem non esse dicat, nullo modo ordinatio 


σαν, ἀλλ᾽ οὔτε χήραν οὔτε διαξευχϑεῖσαν ἀνδρὸς οὔτε 
παλλακήν: οὔτε παῖδας ὄνους ἔχων, οὔτε 








ΑἹ 11 καϑὰ A | 18 δυσὶ A | e. Cod. 1, 3.57 


- [8) δὲ 41 "Y 2 sg. | τοῦτο om. A || x«9" às rovs] xa2"* 
αὐτοὺς 2 V 


1 τοῦδε τοῦ νόμου A | 22 ἐπιτεϑῆναι 
A(s) | 24 γένηται M] τι γένηται Ac || αὐτός τε] ὁ 
Le utar ad. A] 25 ταύτης om. ς | παρασκευ- 


οι A M] ἐκ A|29 xai om. A|| 32 ἐγκεκρι- 
—— 33 πρὸ τῆς χειροτονίας ant soo les) 
coli. A | xal ἀμώμητος A|| 36 ἐπειδὰν} ὅτε 


9' ἀν A31 ὁ om. Α ἢ 38 ἐναγόμενος A ἢ ἔλϑοι MA| 
41 αἀποφήσοιε καὶ λέγει A 





1 autem] aut 27 | 3 aut nepotes — illi om. R | 4 illi] 
filios T' | agit] augit 27 }} ὁ episcopatus 7/! | sectabitur 
corruptum (ἐλαϑήσεται Gr.); an leg. segregabitur? || 7 opor- 
tere seclusi | 14 nepotes habens] nepot e««««« P! | 15 om- 
nino A] omnimodo vulg., om. / | 17 per om. R'/'T | 
dudum] dum 272 ἢ 20 a positione] appositione 7" | 21 re- 
uocamus AR! | 25 ex clericis] ecctisis AR | etiam et in 
FT | 26 fruens] faueres R* fauens A? | et] in £* [ 27 sed 
etiam] fri (sic) R' | 28 eum sic (si !) 7 | 29 competens 
est] competene« 7? | 30 legere] legem A* | 32 disposuit] 
di (i. e. dei) disposuit R! | ex] « 7* | 33 ordinatione 
P* | 34 ordinatione (ordinationi 7?) impositus 7! ἢ 
35 si om. 771} οβὲ et custodire et 7| 36 sanserunt 7: 
sanxerunt 7? 


' 


Nov. VI 1 


38 QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





τηρεῖν, κατὰ μηδένα τρόπον αὐτῷ τὴν χειροτονίαν 
ἐπιτιϑέναι. εἰ δὲ cad ΜΗ καὶ φήσειεν, ὡς καϑ' 
ὅσον ἀνθρώπῳ δυνατὸν πληρώσει τὰ τούτοις σπερι- 
ἐχόμενα, τηνικαῦτα νουϑετεῖν αὐτὸν καὶ λέγειν ὡς, εἰ 
μὴ ταῦτα φυλάξοι, ϑεοῦ τε ἀλλότριος ἔσται καὶ ἐκ- 
πεσεῖται τῆς δοϑείσης τιμῆς, καὶ οὐδὲ oí πολιτικοὶ 
νόμοι τὸ πλημμεληϑὲν ἀτιμώρητον, καταλείψουσι, δὲ- 
ὅτε καὶ τοῖς πρὸ ἡμῶν βεβασιλευκόσι καὶ ἡμῖν αὐτοῖς 
ὀρϑῶς εἴρηται, δεῖν τοὺς ἱεροὺς κανόνας ἀντὲ νόμου 


- ^ "» * «r , - , 
κρατεῖν. καὶ εἴπερ καὶ οὕτως $uusíveu vov πράγμα- 10 


τὸς ἀντεχόμενος, τηνικαῦτα ἐπὶ ταύταις ταῖς ὁμολο- 
γέαις ἕκαστον τὴν ἱερὰν καταδέχεσϑαι τῆς ἐπισκοπῆς 
ξ 9 κειροτονίαν. καὶ ταύτην μὴ χρημάτων ὠνεῖ- 
σϑαι μηδὲ διὰ πραγμάτων τινῶν δόσεως λαμβάνειν, 


rum non se valere servare, nullo modo ei ordinatio- 
nem imponi; si vero susceperit et dixerit, quia 
quantum homini possibile est complebit haec quae 
his continentur, tunc monere eum et dicere quia, 


5 nisi haec observaverit, et a deo alienus erit et cadet 


dato honore, et neque civiles leges delictum inultum 
relinquent, eo quod et ἃ praecedentibus nos impera- 
toribus et a nobis ipsis recte dictum est oportere 
sacras regulas pro legibus valere. Et si etiam sic 
permanserit causam amplectens, tunc super his pro- 
fessionibus unumquemque sacram suscipere episco- 
9 patus ordinationem. δὲ hanc non pecuniis emere 
neque per rerum aliquarum dationem suscipere, sed 
puram percipere et sine mercede, tamquam a deo 


ἀλλὰ καϑαρὰν δέχεσϑαι καὶ ἄμισϑον, οἷα παρὰ ϑεοῦ 15 datam. Nam si etiam alia omnia habeat utilia, quae 


δεδομένην. εἰ γὰρ καὶ τἄλλα πάντα ἔχοι χρηστὰ τὰ 
πρόσϑεν ἡμῖν εἰρημένα, χρημάτων δὲ ἢ πραγμάτων 
φανείη τὴν ἐπισκοπὴν ἐξωνησάμενος, ἴστω τῆς τε 
ἐπισκοπῆς αὐτὸς ἐκπεσούμενος καὶ τοῦτο δῶρον ἂν- 


prius a nobis dicta sunt, pecuniis autem vel rebus 
videatur episcopatum emisse, sciat se et episcopatu 
ipsum casurum et hoc munus retributurum ordi- 
nanti, ut et ille episcopatum amittat et eo cadat, et 


τιδοὺς τῷ χειροτονήσαντι τὸ κἀκεῖνον τὴν ἐπισκοπὴν 20 utrique causa talem praestet retributionem , ut hic 


ἀπολλύναι καὶ ταύτης ἐκπίπτειν, καὶ ἑκατέρῳ τὸ 
πρᾶγμα τοιαύτην φέρειν ἀντίδοσιν, ὥθςτε τὸν μὲν μὴ 
τυχεῖν τῶν ἐλπιζομένων, τὸν δὲ καὶ cv εἶχεν ἀποτυ- 
χεῖν" δηλαδὴ τῶν δεδομένων χρημάτων ἢ πραγμάτων 


προφάσει χειροτονίας τῇ ἁγιωτάτῃ προβθκυ ουμένων 25 


ἐκκλησίᾳ, εἴτε ἐπίσκοπος ὃ λαβὼν εἴη καὶ διὰ τοῦτο 
τῆς ἱερωσύνης ἐκπεσών, εἴτε καί τιΞ τῶν ἐν τῷ κλήρῳ 
καταλεγομένων. καὶ γὰρ δὴ κἀκείνῳ τὴν ἴσην ἐπιτί- 
ϑέεμεν ποινήν, τὸ καὶ τῆς τάξεως, ἣν ἐν ἱδρεῦσιν εἶχεν, 


quidem non adipiscatur quae sperabat, ille autem 
etiam quae habebat amittat; verumtamen pecuniis 
ac rebus datis occasione ordinationis sanctissimae 
assignandis ecclesiae, sive episcopus sit accipiens et 
propterea sacerdotio cadens, sive etiam quilibet in 
clero constitutorum. Nam et illi aequam imponimus 
poenam, ut ordine, quem inter sacerdotes habuit, 
cadat, et reddat aurum aut res, quae occasione 
ordinationis datae sunt, iniuriam passae quantum 


ἐκπεσεῖν, xal ἀποδοῦναι τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα 30 ad ipsum ecclesiae. Si quis autem extraneorum sit 


τὰ προφάσει τῆς χειροτονίας δεδομένα τῇ περιυβρι- 
σμένῃ τό ys κατ᾽ αὐτὸν ἐκκλησίᾳ. Εἰ δέ τις τῶν 
ἔξωϑεν εἴη καὶ οὐκ εἰς κλῆρον τελῶν ὃ τὸ χρυσίον ἢ 
τὸ πρᾶγμα διὰ προστασίαν τὴν ἐπὶ τῇ χειροτονίᾳ 


λαβών, καὶ μάλιστα εἴπερ ἀρχὴν ἔχοι τινά, ἕξει μὲν 35 


» * - ᾿' 
«vtosc τὴν ἐκ ϑεοῦ ποινὴν καὶ διαδέξονταί γε αὐτὸν 
΄ - * b * ^ 
αἱ ἐξ οὐρανοῦ τιμωρίαι" πλὴν ἀλλὰ xai τὸ δοϑὲν 
, , , - E , , 
ἅπαν ἀφαιρεϑὲν παρ᾽ αὐτοῦ τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ 
- » , , " E - A * 
πᾶσιν ἀποδεδόσϑω τρόποις διπλάσιον, σιρὸς τῷ, κἂν 
. * 


et non in clero constitutus, qui aurum aut rem 
propter patrocinium ordinationis accepit, et maxime 
si administrationem aliquam (habeat), habebit qui- 
dem ipse a deo poenam, et succedent ei de caelo 
supplicia, verumtamen etiam quod datum est totum 
ablatum ab eo sanctissimae ecclesiae omnibus red- 
datur modis duplum: insuper etiam si quam admi- 
nistrationem habet, ea cadat, et perpetuo exilio con- 
demnetur. lllud quoque sciat aperte qui pecuniis 





εἴ τενα ἀρχὴν ἔχοε, ταύτης ἐκπίστειν, καὶ ἀειφυγέᾳ 40 
ξημιοῦσϑαι. Κακεῖνο δὲ ys ἴστω σαφῶς ὃ χρήμασιν 


- v. 9 δεῖν --- κρατεῖν cit. Nomoc. XIF cap. 1, 2. 
8 9 summam ez Athan. habent Nomoc, L tit. 11 et Paratitla coll. const. eccl. 3, 2 p. 1354 Voell. 





ei imponatur. δὲ vero suscipiat, seque quae illis continentur, quoad eius homo facere possit, impleturum 
affirmet, tum moneat illum et dicat, si haec non observet, fore ut et a deo abalienetur et data dignitate 
ezuatur, ac ne civiles quidem leges delictum inultum esse relicturas, quoniam et ab eis, qui ante nos im- 


perarunt, et a nobis ipsis recte dictum est oportere sacros canones legum vice valere. Quodsi sic quo- 
prima 


ue permaneat rem amplectens, (um secundum has quisque 


tionem recipiat. 
mercede tamquam a deo datam accipiat. 
pecunia autem vel rebus episcopatum emisse eum ap 


qui ordinavit hoc esse munere remuneraturum, ut ille 


rofessiones sacram. episcopatus 


«mque ne pecunia emat neve per res aliquas datas acquirat, sed puram et sine 
Nam etiamsi reliqua omnia habeat commoda quae ante diaimus, 
areat, sciat se et ipsum episcopatum amissurum et eum 
quoque episcopatu privetur eumque amittat: itaque ea 


res utrique talem remunerationem afferat, ut alter quae sperabat non adipiscatur, alter etiam quae habe- 
bat amittat; pecunia scilicet rebusve ordinationis causa datis sanctissimae ecclesiae addicendis, sive epi- 
scopus sit qui accepit et. propterea sacerdotio excidit, sive etiam eorum quis, qui in clero numerantur. 


nam illi quoque parem imponimus poenam, ut ordine, 


quem inter sacerdotes habebat, excidat et aurum 


vel res ordinationis gratia datas ecclesiae reddat contumelia ipsius causa affecíae. Quodsi quis ea- 
iraneus et qui ad clerum non pertineat, aurum vel rem pro patrocinio in ordinatione. praestando ac- 
cepit, ac. praesertim si magistratum aliquem. gerat, is quidem poenam divinam sustinebit vindiciaeque eum 
caelestes manebunt, sed praeterea etiam quod datum est omne illi ablatum sanctissimae ecclesiae. duplum 
omnimodo reddatur, ut etiam insuper, si quem magistratum gerat, ab eo removeatur et perpetuo ea- 
ilio multetur. Atque illud quoque, qui pecunia aut rebus episcopatum emerit, certo sciat, si antea diaconus 





9 ἀντὶ νόμου] pro legibus ς J 10 οὗτος MA I *u- 
μείνοε M ἐμμείνη A|| 11 ταῖς ὁμολογίαις ταύταις Éxa- 
στον καταδέχεσθαι τὴν ἱερὰν A || 13. χρήμασιν ὠνή- 
σασϑαι μήτε διὰ πραγμάτων δόσεως τινῶν Α ἢ 16 9: 
δομένην A || χρηστὰ ἔχοι Α ἢ! 11 πρόσϑεν) γυρόϑεν A 
ἢ] τις xai A | 18 φανείη] εἰ φανείη Α ἢ 19 αὐτῆς A 
καὶ τοῦτο om. Α || 20 κἀκεῖνο M (22 sq. τῶν ἐλσιζομένων 
ur τυχεῖν A|| 21 ἐκπεσὼν τῆς ἱερωσύνης A || 31 δεδο- 
μένα ante προφάσει coll. A || 32 τό γε M] ὅσον τὸ 
4 | 38 ἅπαν ἀφαιρεϑὲν om. A || 39 τρόποις ἀποδι- 
δόσϑω διπλάσιον ἅπασι A| 41 γε ἴστω) γνώτω A 


l ordinationem ei A ἢ 3 haec om. ἢ | 4 quia] qui 














R!| 6 multum reliquent A! | 7 quod et/] quod & αἱ. 
12 petum iis A!| 15 habeat] aliant &!|| 17 et om. R 
episcopatum 7^ eptatü AK* | 18 et hoe munus] in 
hoe minus R | 19 ut et] ut A || eo] adeo ZA (a elero 
vulg.) | 20 eausa] cause 7? ἐπ ras. 3 litt. | hic quidem 
12 et hic quidem A? vulg. et quidem 7/' et qüidem 
hoc 7? | 23 occasionem 7 || 25 quilibet 77 quilibet 
alius (alis XR!) R vulg.|| 27 quem] quae 7!| inter] in 
R| 31 in] «n 771} 32 maxime si] si maxime & maxime 
quidem si T'|| 33 habeat inserui (habet add. ed. pr.)4| 
34 succederet A! | 36 ab eo] habeo A* || omnibus] omnino 
R!| 38 habet om. R!, habeat ed. pr. (Gr.) 








AD ORDINATIONEM DEDUCI 


39 Nov. VI 1 





ἢ πράγμασι τὴν ἐπισκοπὴν ἐξωνησάμενος, ὡς, εἴπερ 
πρότερον διάκονος ἢ πρεσβύτερος εἴη, εἶτα κατὰ δω- 

oxíav εἰς τὴν ἕξ ἔλϑοι, οὐ μόνον ἐκπεσεῖ- 
ται τῆς ἐπισκοπῆς, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὸ πρότερον αὐτῷ περι- 
λειφϑήσεται σχῆμα, τὸ τοῦ πρεσβυτέρου τυχὸν ἢ 
διακόνου. προξαπολέσει γὰρ καὶ αὑτὸ, ὡς τῶν OU πρε- 
πόντων ἀναξίως ἐφιέμενος, πάσης τε ἑερατικῆς ἀπ- 
Z ελαϑήσεταε τάξεως. Δεῖ δὲ κατ᾽ αὐτὸν τὸν 
τῆς χειροτονίας καιρὸν τὸν ἐπιτιϑέντα ταύτην αὐτῷ 
ἐπὶ παντὸς τοῦ πιστοτάτου λαοῦ τῆς ἀγιωτάτης με- 
γάλης ἐκκλησίας ταῦτα ἅπαντα προαγορεύειν αὐτῷ, 
ὡς ἂν μαϑὼν αὐτὸν ἅπαντα τὰ ἔμπροσϑεν εἰρημένα 
παρ᾽ ἡμῶν ἔχειν ἐπὶ τὴν ἱερὰν αὐτὸν ἄγῃ χεεροτο- 
γίαν" ὥςτε xax&ivov πάντων ἐναντίον ταῦτα ἀκούοντα 


5sitan aut 


aut rebus emerit praesulatum, quia, si prius dia- 
conus aut presb sit, deinde per um ad 
sacerdotium veniat, non solum cadet episcopatu, 
sed neque prior ei relinquetur ordo, presbyteri for- 
iaconatus. Amittit etenim etiam illud, 
utpote (non) decentia indigne concupiscens, et omni 
sacerdotali excluditur ordine. Oportet autem in ipso 
ordinationis tempore, qui imponit eam illi, coram 
omni fideli populo sanctissimae ecclesiae haec omnia 


10 praedicere, ut agnoscens eum omnia, quae prius 


dicta sunt ἃ nobis, habere, ad sacram eum deducat 
ordinationem, ut et ille coram omnibus haec audiens 
non solum habeat dei timorem, sed etiam coram 
omnibus denuntiationem et professionem erubescat. 


μὴ μόνον ἔχειν τὸ τοῦ ϑεοῦ δέος, ἀλλὰ καὶ τὴν 15 


ἁπάντων ἀνακήρυξίν τε καὶ ὁμολογίαν ἐρυϑριᾶν. 
10 Εἰ δέ τις τοιοῦτος μὲν εἶναε esent xai πρὸς 


τὴν τῆς ἐπισκοπῆς χειροτονίαν παρέλϑοι, ἀντείποι δέ 


τις καὶ φήσειε συνειδέναι τε τῶν ἀτόπων αὐτῷ, μὴ 


10 81 quis autem talis quidem esse putetur, et ad 
episcopatus ordinationem transeat, contradicat autem 
aliquis atque dicat conscium se esse alicuius illici- 


πρότερον ἀξιούσϑω τῆς χειροτονίας, πρὶν ἂν ἐξέτασίές 20torum ei, non prius mereatur episcopatus ordinatio- 


τε τῶν προΞξηγγελμένων γένηταε xai φανείη παντα- 
, 2 , « * * . , 
χόϑεν ἀνεύϑυνος. ὡς εἴ ys καὶ uera τὴν τοιαύτην 


ἄντ ἐν οὐκ ἀνασχόμενος ὃ τὴν χειροτονίαν ποιῶν 
τὴν νενομισμένην ἐξέτασιν ἐπιϑεῖναι τῷ πράγματι 


nem, quam examinatio querimoniarum fiat, et appa- 
reat undique innoxius. Quodsi etiam post huiusmodi 
contradictionem non passus is qui ordinationem 
facit legitimam examinationem imponi causae, cur- 


δράμοι πρὸς τὴν χειροτονέαν, ἴστω τὸ παρ᾽ αὐτοῦ 25 rat ad ordinationem, sciat, quod ab eo fit, pro nihilo 


γενόμενον» ἀντ᾽ οὐδενὸς ὄν" ἀλλ᾽ ὃ ve παρὰ τὸν vó- 
pov γενόμενος ἐκπεσεῖται τῆς ἱερωσύνης 0 τε ἀδοκί- 
pagrov ἐπιϑεὶς τὴν χειροτονίαν καὶ αὐτὸξ μὲν ὁμοίως 
ἐκπεσεῖταε τοῦ ϑρόνου τῆς ἱερατείας, καὶ ὑπεύϑυνος 


, 


esse: sed et is, qui contra legem fit, cadet sacer- 
dotio, et qui sine probatione imponit ordinationem, 
et ipse quidem simili iiiter cadet sede sacerdotali, reus 
autem erit deo, qui praecipue omnium quaerit suo- 


ἔσται ϑεῷ TQ μάλιστα πάντων ζητοῦντι τὴν τῶν 30rum sacerdotum puritatem. Si tamen is, qui ordi- 


οἰκείων ἱερέων xad α. Εἰ ——— 0 πρὸς τὴν 
χειροτονίαν ἀντειπὼν ἢ ἐπεξελϑὼν δειχϑείη συκο- 
φάντης, ἢ καὶ αὐτὸ τὴν ἀρχὴν μηδὲ ἐπεξελϑεῖν ϑαρ- 

ἤσειε, χωριξζέτω τοῦτον διηνεκῶς τῆς ἱερᾶς κοινωνίας 


nationi contradicit, aut examinatione facta probetur 
calumniator, aut in ipso principio neque in exami- 
natione persistere confidat, segreget istum iu perpe- 
tuum à sacra communione is qui ordinationem fa- 


ὁ τὴ» χειροτονίαν ποιῆσαι βουλόμενος, ἵνα μηδὲ ἐκεῖνο 35 cere vult, ut non autem illa falsitas impunita sit. 


τὸ ψεῦδος ἀνεύϑυνον ἢ. ὥςπερ γὰρ τὴν ἀγαϑὴν δό- 
Bav ἐπὲ τῷ χειροτονουμένῳ ξητοῦμεν, ουτω καὶ τὴν 


ντίαν ἐπὶ τῷ μάτην κατηγοροῦντε κολάζομεν. 


Sicut enim bonam gloriam in eo, qui ordinandus est, 
quaerimus, ita etiam calumniam in eo, qui frustra 
accusavit, punimus. $Si vero nemo accusaverit om- 


gvxoga Ás c ^ K , ) 

Εἰ δὲ μηδεὶς κατηγοροίη παντελῶς, ἢ zxoosayysíàas nino, aut toto denuntians examinationem non faciat, 
ὅλως οὐκ ἐπεξέλϑοι, ἢ ἐπεξελϑὼν ἀποδεῖξαι, καϑάπερ 40 aut facta examinatione demonstrare, sicut praedixi- 
εἰπόντες ἔφϑημεν, μὴ € ein τὴν κατηγορίαν —— mus, non valuerit accusationem veram, tunc oportet 


τηνικαῦτα προξήκει τὸν διὰ τοσούτων ὁδῶν ἀνεύ 
S 9 ertr. et 10 summarium habet Nomoc. XIV cap. 1, 5; summam ὃ 10 Nomoc. L tit. 16 ἐσ Athan. 





aut presbyter fuerit, deinde per largitionem ad sacerdotium venerit, non solum episcopatu se privatum 
iri, sed ne priorem quidem facets vel diaconi statum sibi relictum iri: simul Pe qut rohs ut- 
pote qui ea, quae non decent, indigne sectatus sit, et omni sacerdotali ordine exwuetur. Oportet autem ipso 
ordinationis tempore, qui eam imponit illi, eum haec omnia coram toto —— ulo sanctissimae magnae 
ecclesiae illi pronuntiare, ut, ubi eum omnia, quae a nobis antea dicta sunt, dao cognovit, ad sacram 
ordinationem eum producat: ita ut ille quoque, qui haec coram omnibus audivit, non solum 
10 Aabeat, sed etiam in proclamatione coram omnibus facta atque confessione erubescat. δὲ quis vero 
talis quidem existimetur et ad episcopatus ordinationem accedat, contradicat autem aliquis seque peccati 
alicuius illi conscium esse affirmet, ne prius dignus iudicetur ordinatione, quam in ea, quae de- 
lata sunt, inquisitum sit, et tpse omni ex parte insons appareat. Quodsi vel post eiusmodi contradictio- 
nem is, qui ordinationem Aag, legitimam inquisitionem causae impendi non passus αὐ ordinationem 
properaverit, sciat quod ipso fit pro nihilo esse: sed et is, qui contra legem factus est, sacerdotio 
ezcidet, et is, qui Toe Ke aov ordinationem peregit, et ipse similiter a sede sacerdotáli removebitur 
atque deo rationem reddet, qui omnium mazime in sacerdotibus suis integritatem requirit. Si tamen is, 
qui ordinationi oblocutus vel rem persecutus est, calumniator appareat, vel etiam si ab initio ne persequi 
quidem rem ausus sit, eum is qui ordinationem peragere vult in perpetuum a sacra communione removeat, 
uf ne illud. quidem mendacium. impunitum sit. Quemadmodum enim bonam existimationem in eo, qui 
ordinandus est, requirimus, ita calumniam quoque temere accusantis castigamus. Si vero nemo prorsus ac- 
cuset, vel qui detulit rem omnino non persequatur, vel ubi eam persecutus est, veram esse accusationem, 


1 ὡς εἴπερ] εἴπερ ἣν A||2 εἴη om. Al|| εἶτα] εἰ A (| 2 ad sacerdotium per suffragium καὶ | 3 cadet 57] cadat 
δωροδοσίαν A | 3 ἀρχιερωσύνην Α ἢ 4 αὐτῷ] εἶναι A| | Ral. | 4 neque] ne Z' ἢ relinquitur R | 5 amittet ez 7 ex- 
9 τὸ om. A | "i πάσης rs] xai πάσης τῆς A | 10 με- | eludetur vulg. | 6 nom inserui ez Gr. | 8 coranam 17". ἢ 
'&àne om. Ἂς {11 πάντα A | αὐτῷ om. «|| 12 ὡς ἂν | 9 omni om. R| 10 eum per omnia ΚΕἼ Τὰ ἢ 12 ut et] 
pad] ὅπως μαϑόντα Α ἢ ἅπαντα! πῶς A| 13 ἔχειν | et ut T ut R' | omnibus — 14 denuntia| A? suppl. in 
ἐπὶ! ἔχει πρὸς A ἢ ἄγειν A || 14. κἀκεῖνον Az] xaxeivow | ras. 12 fere litt. | 14 omnibus haec audiens non solum de- 
M'| 20 ἀξιούσϑω τῆς χειροτονίας] mereatur episcopatus | nuntiationem 7^ 17 et om. ΒΤ ἢ 24 curat 
ordinz&ionem c | 21 φανῆ A| 25 ἴστω post γινόμενον 
coll. A 29 xai ὑπεύϑυνος] ὑπεύϑυνος δὲ A (c) | 30 ἐστι 
τῶ ϑεῶ μάλιστα τῶ ζητοῦντι A| 32 ἀντειπὼν ἢ συ- 
κοφαντήσοι καὶ ὑπεξελϑεῖν οὐ ϑαρροήσοι, χωριζέσϑω 
διηνεκῶς τῆς ἁγίας κοινωνίας παρὰ τοῦ τὴν χειροτο- 
»iav ποιῆσαι βουλομένου, ἵνα μὴ τὸ ψεῦδος ἀπομείνη | 39 aut toto (tot T^) /T aut to R! aut ex toto 55}; 
βνεύϑυνον A| 33 * 9agozco: MA| 41 μὴ M] ov 4 fort. leg. aut in toto 


dei metum 








Nov. VI 1.2 


40 QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





vov ὀφθέντα προρίεσϑαι πρὸς τὴν ἐσομένην χειρος 
τονίαν. Ὃ γὰρ οὕτω χειροτονούμενος αὐτῦϑεν τὰ 
πλεῖστα καὶ κάλλιστα γνώσεται τῶν μαϑημάτων͵ καὶ 
οὐκ ἐκπεσεῖται πρὸς βίον ἀκόλαστον, τὴν τοιαύτην 
πεπαιδευμένος λόγῳ τε καὶ ἔργῳ σοφίαν. 


eum, qui per tot vias inculpabilis apparuit, accedere 
ad venturam ordinationem. Qui enim ita ordinatur, 
ex hoc multa et meliora cognoscit praeceptorum, et 
non incurrit ad vitam impunitam, huiusmodi eru- 


5 ditus et verbo et opere [corporis] sapientia. 


CAPUT II. 


(H) Κἀκεῖνό ys μὴν προεδιορίξομεν, deve μηδένα 
τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων ἔξω τῆς καϑ' ἑαυτὸν 
ἐκκλησίας πλεῖον ἢ κατ᾽ ἐνιαυτὸν ὅλον ἀπολιμπάνε- 
σϑαι, πλὴν εἰ μὴ τοῦτο κατὰ βασιλικὴν γίνοιτο κέ- 
λευσιν (τότε γὰρ μόνον ἐστὶν ἀνεύϑυνον)" τῶν ὁσιω- 
τάτων πατριαρχῶν ἑκάστης διοικήσεως ἀναγκαζόντων 
τοὺς ϑεοφιλεστάτους ἐπισκύπους ταῖς αὐτῶν ἐγκαρ- 
τερεῖν ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις καὶ μὴ μακρὰν ὁδὸν 
στέλλεσϑαι μηδὲ ἐν ξένῃ διατρίβειν ἐθέλειν μηδὲ 
τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν ae. . 
τὸν ὑπερβαίνειν, ὃν δὴ καὶ αὐτὸν διὰ φιλανϑρωπίαν 
ἐτάξαμεν. Εἰ μέντοιγε καὶ ὑπὲρ τὸν ἐνιαυτὸν πλα- 
γνῷτο καὶ ἀλητεύοι, καὶ μὴ πρὸς τὴν ἐπισκοπὴν ἐπαν- 
(o. τὴν οἰκείαν, μηδὲ βασιλική τις αὐτόν, καϑάπερ 


εἰπόντες ÉpÓnusv, κατέχοι κέλευσις, τηνικαῦτα, εἰ μὲν 20tionem segregatum regionis illius 


εἴη μητροπολίτης, πρὸβ τὴν ἐκκλησιαστικὴν εὐταξίαν 
ἀφορῶν ὃ τοῦ κλίματος πατριάρχηβ καλείτω μὲν αὖ- 
τὸν τοῖς νενομισμένοιβ κηρύγμασι, φυλάττων σαντα- 
χοῦ τὴν τῶν ἱερῶν κανόνων παρατήρησιν" εἰ δὲ μεί- 


i» μηδὲ τὸν ἐνεαὺυ- 15 propter misericordiam constituimus. 


Et illud etiam definimus, ut nemo deo amabilium 
episcoporum foras ἃ sua ecclesia A quam annum 
totum deesse, nisi hoc per imperialem fiat iussionem 
(tunc enim solum erit inculpabile), sacratissimos 


10 patriarchas uniuscuiusque dioceseos compellentes 


deo amabiles episcopos suis inhaerere sanctissimis 
ecclesiis et non longo itinere separari neque in 
peregrinis demorari velle neque sanctissimas eccle- 
sias neglegere neque annum excedere, quem et ipsum 
i vero ultra 
annum erraverit et dereliquerit et non ad episcopa- 
tum remeaverit proprium, neque imperialis aliqua 
eum, sicut praediximus, detineat iussio, tunc, si 
quidem sit metropolita, circa ecclesiasticam disposi- 
triarcha evocet 
quidem eum legitimis inclamationibus, servans ubi- 
que sacrarum regularum observantiam; si vero ma- 
neat per omnia inoboediens, et ex llatur a sacro 
episcoporum choro et alium introducat huiusmodi 


vei& μέχρε παντὸς ἀπειϑῶν, καὶ ἐξωθείτω τοῦ ϑείου 25 οἱ verecundia et honestate dignum. Si yero non 


τῶν ἐπισκόπων χοροῦ xal ἕτερον ἀντειβαγέτω τῆς 
NA τοιαύτης αἰδοῦς τε καὶ σεμνότητος ἄξιον. Εἰ 
à οὐ μητροπολίτης, ἀλλὰ τῶν ἄλλων τις ἐπισκόπων 
ὁ πλανώμενος εἴη, ταῦτα παρὰ τοῦ μητροπολίτου γι- 


metropolita, -sed aliorum episcoporum aliquis sit, 
qui erraverit, haec omnia a metropolita fiant. Nemo 
enim eorum talem suscipiat occasionem, si dixerint 
propterea proprias derelinquere ecclesias, propter 


γνέσϑω. οὐδὲ γὰρ ἄν τις αὐτῶν ταύτην ngos0ctowo 30 quod litium causa, aut aliarum rerum propriarum 


τὴν πρόφασιν, εἰ λέγοιεν διὰ τοῦτο τὰς ἑαυτῶν κατα- 
λιμπάνειν ἐκκλησίας, διότι δικῶν ἕνεκεν ἢ ἄλλων 
πραγμάτων ἰδίων ἢ εἰς τὴν ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν 
ὁρώντων περινοστοῦσι καὶ ἢ τοῖς ἐνταῦϑα προθκαρ- 
τεροῦσεν ἢ εἰξ ἑτέρους ἀφικνοῦνται τύπους. 
γὰρ οὐκ ἂν ἔχοι πρέποντα —— τὸ μετὰ πλή- 
Jove, ὅπερ ἀνάγκη τὰς τῶν ἐπισκόπων ἔχειν ϑερα- 
πείας, περινοστεῖν τὲ ἐν ξένῃ καὶ δαπανᾶν, καὶ μη- 
δεμίαν ταῖς ἁγεωτάταις ἐκκλησίαις παρέχειν ὠφέλειαν, 


aut ad sacras ecclesias respicientium circumlustrant, 
et hic constituti adhaerent aut in aliis veniunt locis. 
Hoc enim non habet decentem rationem, ut cum 
multitudine, quam necesse est episcoporum habere 


Tovro 35 ministeria, lustrent peregre et expendant, et neque 


ullum sanctissimis ecclesiis praebere iuvamen neque 
secundum quod decet sacerdotes proprium habere 
habitum; praesente, si quaedam sint lites forte sanc- 


μηδὲ κατὰ τὸ πρέπον ἱερεῦσι διαγίνεσϑαι σχῆμα, παρόν, A0 
-cap. II et III summae extant Coll. DPRXXMXVIUI capit. 3 (inde Nomoc. L tit. 13) et Nomoc. XIF tit. 8, 2. 


uli ante dizimus, probare nequeat, tum decet eum, qui tot modis insons apparuit, ad futuram ordinationem 
admitti. Nam qui ita ordinatur, exinde plurima et. pulcherrima praecepta cognoscet neque in vitam im- 
moderatam delabetur, cum talem sapientiam et verbis et factis doctus sit. ὶ 
Porro illud quoque insuper definimus, ne quis ez deo carissimis episcopis foris ab ecclesia 
$ua ultra integrum annum absit, msi forte imperiali iussu id fiat (tum enim solum impune est): ac sanc- 
tissimi patriarchae cuiusque. dioeceseos deo carissimos episcopos in. sanctissimis ecclesiis suis permanere 
cogant nec longum iter ingredi patiantur nec peregre velle commorari neque sanctissimas ecclesias neglegere, 
neque annum excedere, quem quidem ipsum propter humanitatem constituimus. δὲ vero vel ultra annum 
vagetur et erret nec ad episcopatum suum redeat, neque imperialis aliqua iussio, prout ante dicimus, eum 
detineat, tum illius regionis patriarcha ad ecclesiasticam disciplinam respiciens eum, siquidem metropoli- 
tanus sit, solitis citationibus revocet, custodita usquequaque sacrorum canonum observantia: quodsi perpe- 
tuo maneat non oboediens, et expellat eum sacro episcoporum choro et alium in eius locum eiusmodi reve- 
rentia et. gravitate dignum substituat. Sin autem is, qui vagatur, non metropolitanus, sed ez reliquis 
episcopis sit, haec a metropolitano fiant. Neque enim quisquam illorum eum praeteztum admittat, si 
quando dicant se ideo ecclesiam suam relinquere, quod pU aliorumve negotiorum propriorum aut ad 
sanctissimam ecclesiam pertinentium gratia oberrent et vel in his locis commorantes perseverent vel in alia 
se conferant. Neque enim id iustam rationem habet, cum magno hominum numero, quem necesse est in 
episcoporum ministerio esse, peregre vagari et sumptus faceré nec ullam sanctissimis ecclesiis utilitatem 
4 ἐμπεσεῖται Α ἢ ὃ ἔργῳ τε xai λόγῳ A| 8 ἢ κατ᾽ 
ἤπερ A || ὅλον om. A || 9 γένοιτο Al Ἢ HE 4 
αὐτῶν Μ ἢ Vi καὶ om. A(s) | 18 ἀλητεύει A || καὶ μὴ 
A(g)] καὶ μήτε M | 20 κατέχει A || 24 " μείνοι M. μένοι 








add. H? || 10 unuscuiusque Z | dioceseos A dioceeiseos 
P diocesis /? | 11 inhere 7? | 15 sin 7 || 16 annum] 
animum A! | deliquerit 7! | 20 segregatos 57 * 
gatus 773 | illus patriarcham reuocet /! || 21 qui 


A | 25 ἐξωϑείτω) expellatur ς | 29 ταῦτα] haec omnia 
s; leg. ταὐτὰ | 30 δέξοιτο A|| 33 τὴν ἁγιωτάτην dx- 
xÀncíav] sacras ecclesias ς | 36 γὰρ] δὲ A || 38 δαπανᾶν») 
τὰς προσόδους add. A||40 παρὸν --- ζητουμένων 41,5 om. À 





1 inculpabiles R' | 2 quia 7' | 5 et uerbo R7] 
uerbo vulg. || corporis] et corporis RJ/?. Seclusi || sapien- 
tiam P77' | 6 defuimus A | 7 quam vulg.] aut R ««« P1 
quam per 2 | anno toto R* | 8 deesse suppl. P* ín 
spat, vac.; add. debeat m. rec. in P, audeat vulg. | per 
hoc P | imperiss«« 7^! | 9 sacratissimos] autem s. v. 





e- 
] ] 
quod 7? | 23 et om. 7 vulg. | 25 et uerecundia RP] 
reuerentia et uerecundia vulg. || 28 si om. 11} || 30 causa 
FT| causas R vulg. | 32 ueniunt] uenient 7 uenerant 
R! ueniant A277 | 33 non] si non Z!T || 34 multitudi- 
nem 7/| *episcopum Jbri | 35 minister««« 77! ||pere- 
regre 7! | (lu)strent — asserunt 41, 1 in ras. 2 versuum 
scr. R*, omissis verbis praebere 36 — ecclesiis 41, 1 [| 36 ul- 
lum] nullum 7 luerum ullum R(?) | ecclesiis] uiris ecole- 
siis /* | 37 sacerdotem 7 || 38 habitum] habitum sacer- 
* ! || * praesente] praesertim libri (cum liceat add, 
vulg. 








Nov. VI 2. 3 


εἴ τινες εἶεν δίκαι τυχὸν ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλη-  tissimis ecclesiis, propter quas has occasiones asse- 
σίαις, δι᾽ ἃς ταῦτα προφασίξζονται, ταύτας διὰ τῶν — runt, haec per eos, qui sub ipso sunt, religiosos 
ὑπ᾽ αὐτὴν εὐλαβεστάτων κληρικῶν ἢ ἀποκρισιαρίων — clericos aut apocrisarios aut oeconomos movere, et 
ἢ οἰκονόμων κινεῖν, καὶ δεήσεις μὲν πρὸς τὴν fac: — petitiones non ad imperium dirigere, impetrare autem 

ἐκπέμπειν, τυγχάνειν δὲ τῶν ζητουμένων. "Sere 5sperata. Propterea sancimus, si quando propter ec- 


AD ORDINATIONEM DEDUCI A1 





διὰ ταῦτα ϑεσπίζομεν, εἴ ποτέ τις ἐκκλησιαστικῆς — clesiasticam occasionem inciderit necessitas , hanc 

Ἶ aut per eos qui res agunt sanctarum ecclesiarum, 
quos apocrisarios vocant, aut per aliquos clericos 
huc destinatos, aut oeconomos suos notam imperio 


Évexsv προφάσεως ἐμπέσοι χρεία, ταύτην ἢ διὰ τῶν 
τὰ πράγματα πραττόντων τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν, 
V αρίους καλοῦσιν, ἢ διά τινῶν κληρικῶν 


ρους αποκχρισ 
ἐνταῦϑα στελλομένων ἢ διὰ τῶν οἰκονόμων αὐτῶν 10 facere aut nostris administratoribus, ut impetrent 


γνωρίμην τῇ βασιλείᾳ γίνεσθαι ἢ ταῖς ἡμετέραις ἀρ- 
χαῖξ, τυγχάνειν τε αὑτοὺς TOU 7t c 
τοῦτο τοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκόποις πλάνης τε καὶ 
ἀπουσίας καὶ τῆς τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν βλάβης 


αἴτιον γίνεσϑαι, τῶν τε ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἐκκλησια- 15 


στικῶν πραγμάτων παρὰ τὴν ἀπουσίαν αὐτῶν ἀμε- 
REP κε τε ἐνταῦϑα δαπάνης πολλῆς αὐτοῖς 
γινομένης τῆς τε ἐν ξένῃ διαίτης οὐκ εὐσχήμονος καϑ- 
εστώ 


ὥσης, καὶ πανταχόϑεν τοῦ πράγματος, οὐδεμίαν 
ὠφέλειαν, μᾶλλον μὲν οὖν βλάβην ταῖς ἔδμια χαρῆ 20 


ἐκκλησίαις ἐπάγοντος. 


ος, καὶ μὴ 


quod competens est, et non hoc deo amabilibus 
episcopis erroris et absentiae, et sanctissimis eccle- 
siis laesionis occasionem fieri, tam in provincia ec- 
clesiasticarum rerum per absentiam eorum neglec- 
tarum, quam etiam hic expensis multis ab ipsis 
factis, nec non in peregre habitatione non habili 
constituta, et undique causa nullum iuvamen, magis 
autem laesionem sanctissimis ecclesiis inferente. 


CAPUT III. 


(D Μὴ ἄλλως δέ τινα τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπι- 
σκόπων ϑαρρεῖν στέλλεσϑαι πρὸς ταύτην τὴν εὐδαί- 
μονα πόλιν, πρὶν ἄν, εἰ μέν τιβ ἐπίσκοπος εἴη, γράμ- 


Non aliter autem aliquem deo amabilium episco- 
porum praesumere dirigere ad hanc felicissimam 
civitatem, priusquam, si quidem quis episcopus sit, 


ματα λάβοι τοῦ οἰκείου μητροπολίτου πρὸς τὴν Ba-25litteras acciperet proprii metropolitae ad imperium, 


σιλείαν, ταῦτα δὴ τὰ κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας 
συστατικὰ καλούμενα, τὰ μαρτυροῦντα τῷ ἀναγκαίῳ 
τῆς αὐτοῦ παρουσίας, εἰ δὲ γε μητροπολίτης εἴη ὁ 


haec quae secundum divinas regulas probabilia vo- 
cantur, testimonium  perhibentia necessitatis eius 
praesentiae. Si vero metropolita sit, qui proficisci 


. rug phat βουλόμενος, γράμματα κομίέσαιτο τοῦ — vult, litteras sumat eiusdem dioceseos patriarchae, 

τῆς διοικήσεως πατριάρχου, τὴν αὐτοῦ παρουσίαν 3Üeius praesentiam necessariam esse dicentes: et sic 
ἀναγκαίαν εἶναι λέγοντα. οὕτω τε δεῖσθαι βασιλέως ^ oportere imperatorem iubere hunc praesentari, et 
xal ἐπιτρέπεσϑαε τὴν ἐνταῦϑα παρουσίαν, xai μὴ non temere sine conscientia metropolitarum aut 
προχείρως παρὰ γνώμην τῶν μητροπολιτῶν ἢ τῶν patriarcharum proficisci, pro eo quod hoc et ex 


πατριαρχῶν μεῖν, διότε τοῦτο καὶ τοῖς ϑείοις divinis interdictum est regulis; ut huc advenientes 
n) αι κανόσι. Καὶ ἐνταῦϑα δὲ αὐτοὺς παρα- 88 non praesumant per semetipsos se prius nuntiare ad 
y«vo, ἡ θαρρεῖν δι᾽ ἑαυτῶν τὴν πρώτην μη- imperium, sed primitus aut ad deo amabilem patri- 


νύειν εἰς τὴν βασιλείαν, ἀλλὰ πρότερον archam proficisci, aut ad uniuscuiusque dioceseos, 


πρὸς τὸν 
ϑεοφιλέστατον πατριάρχην παραγίνεσθαι ἢ πρὸς τοὺ — ex qua sunt, apocrisarios, et cum ipsis conferant 
ἑκάστης πο i ἧς εἰσίν, ἀποκρισιαρίους, καὶ causas propter quas venerunt, et congredi ad im- 
αὐτοῖς κοινοῦσϑαι τὰς αἰτίας, δι᾽ ἃς ἦλθον, συνεις- 40 perium eius, et deinceps imperiali perfrui adspectu, 
ἐἕέναι τε πρὸς τὴν βασιλείαν αὐτοῖς, καὶ τοῦ λοιποῦ 
δὲ τῆς βασιλικῆς ἀπολαύειν ϑέας, ἡνίκα ἂν τῷ βασι- 


—— neque ut sacerdotes decet vivere, cum, si forte quae sanctissimis ecclesiis lites sint, propter quas 
praetextu utantur, illas per religiosissimos, qui sub ea sunt, clericos vel apocrisiarios vel oeconomos 
movere et precibus ad imperatorem delatis quae desiderant consequi liceat. Atque propterea sancimus ut, 
si quando quae ex causa ecclesiastica necessitas incidat, illa vel per eos, qui negotia sanctissimarum eccle- 
siarum gerunt, quos apocrisiarios vocant, vel per clericos aliquos ζω missos vel —* oeconomos ipsos impe- 
ratori vel magistratibus nostris nota fiat atque illi quod competit impetrent, ne deo carissimis episcopis 
errationis et absentiae et sanctissimarum ecclesiarum laesionis causa fiat, cum et in provinciis per absentiam 
eorum res ecclesiasticae neglegantur et hic multae ab iis expensae fiant et habitantis peregre vita parum 
decora sit, et S res utilitatem, sed damnum potius sanctissimis ecclesiis afferat. 

HL Non aliter vero quisquam deo carissimorum episcoporum ad hanc felicem civitatem profi- 
cisci audeat, nisi prius litteras, si episcopus sit, a metropolitano suo ad imperatorem acceperit, quae 
quidem secundum sacros canones commendaticiae appellantur, quae de necessitate praesentiae eius testentur, 
$i vero metropolitanus sit qui huc venire vult, litteras patriarchae illius dioecesis afferat, quae praesen- 
tiam eius necessariam esse declarent. Atque ita supplicet imperatori, habeatque veniam hic versandi, neve 
temere praeter voluntatem metropolitanorum vel patriarcharum proficiscatur, quoniam id etiam sacris cano- 
nibus vetitum est. Nec vero ubi huc advenerunt, per se ipsi protinus imperatori nuntiare audeant, sed prius 
vel deo carissimum patriarcham vel apocrisiarios suae cuiusque dioecesis adeant et cum illis causas, propter 
quas venerunt, communicent, atque una cum illis ad imperatorem accedant, et imperiali deinceps adspectu 








3 ὑπ᾽ avri] sub ipso ς | 4 μὲν] non (i. e. μὴ) ς [6 &- 
που A | 11 γνωρίμην Ac] γνώριμα M || 12 αὐτοὺς ()] ἑαυ- 
τοὺς Α αὐτὰς M | 16 αὐτοῦ A || 18 εὐσχήμονος A^s] εὐσχη- 
μόνως 45 ἀσχήμονος M || 26 ταῦτα δὴ om. A | 21 λεγόμενα 
A || τὸ ἀναγκαῖον A | 30 παρουσίαν χρειώδη φάσκοντα si- 
vas Α | 35 αὐτοὺς] ovs A | 36 τὴν πρώτην et eis om. A ἢ 
38 rovs] τῆς A | 40 ἀνακοινοῦσϑαι τὰς δι᾽ ἃς ἦλϑον αἰτίας 
καὶ συνειξεέναι πρὸς τὴν A || 41 αὐτοῖς] eiusc | 42 δὲ οπι. A 





1 adferunt 7 | 2 haec] haec eos hec R'| ipsa vulg. | 
3 apoerisarios 7 (id. infra)] apocrissarios R et sic v. 8 || aut] 
uocant R! | 4 petiones 77} ἢ 5 separata 7 | 7 aut per 
eos suppl. P? in spat. vac., om. T | sanetarum RJ] sa- 
erarum vulg. | 8 alios R | 9 huc] huie 7 | iconomos R 
nt 





yeonomos JT, et sic constanter || 10 aministrationibus 
R3 | 11 et om. RT | hoc deo] hane a deo 7? | 12 sanctis 
R || 13 sg. ecclesiasticis rebus — neglectis vulg. | 15 hic] 
his R!| 16 in peregre] iperegre R || habili] ««e«li 7 | 
17 eausam ΕἾΤ. | 18 inferentem RJ | 22 rubr. ne epi- 
scopus sine litteris sui metropolite vel metropolita sine 
litteris sui patriarche in hane regiam urbem ad inperium 
ueniat R mg. | aliquam 7 | 24 quis R/*] qui 7^5, 
om. vulg.|| 29 metropolitani 27 | 26 *haee quae] et quae 
libri| 27 necessitas :R! | 28 qui] quod 7 ἢ 29 diocesiseos 
Ft diocesis 7/3 | 30 esse om. 7 | 31 hue αὶ | 32 metro- 
politanorum 7| 33 profissi R! | hoc et ex PT] ex hoc 
R! hoe ex R?| 36 ad deo] a deo 7T! | 40 perflui R' 


6 ' 


Nov. VI 3—5 


QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





λεύοντε πὰρασταίη. Ἐξέστω μέντοι τοῖς δεομένοϊς 
ἐπισκόποις καὶ διὰ τῶν καλουμένων δεφερενδαρίων 
τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας ἢ διὰ τῶν εὐλαβε- 
στάτων ἀποχρισιαρίων τῶν ἑκάστης διοικήσεως ἀγιω- 
τάτων πατριαρχῶν ἀναφέρειν τῇ βασιλείᾳ καὶ τυγ- 
χάνειν ἀποκρίσεως συντόμου, ὥθτε αὑτοὺς ἢ δίκαια 
παρὰ τῆς βασιλείας αἰτοῦντας ταῦτα λαμβάνειν ἢ 
ἄδικα ζητοῦντας ϑᾶττον ἀναλύειν, ὃϑεν xai παρεγέ- 
γοντο. 


mox quam imperánti adstiterint. Liceat quidem pe- 
tentibus episcopis et per eos qui vocantur referen- 
darii sanctissimae maioris ecclesiae aut per religio- 
sos apocrisarios cuiusque dioceseos sanctissimorum 


5 patriarcharum suggerere se imperio, et promereri 


responsum celeriter, ut aut si iusta ab imperio peti- 
erint, haec accipiant, aut si non iusta quaerunt, 
velociter revertantur, unde profecti sunt. 


CAPUT. IV. 
lA Ταῦτα ἐπὶ τοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκοποις 10. Haec de deo amabilibus episcopis secundum di- 


xarà τοὺς ϑείους κανόνας διατάξαντες καὶ τοὺς Ju 
αὐτοὺς εὐλαβεστάτους κληρικοὺς μετὰ πλείστης ὅσης 
γίνεσϑαι ζητήσεως κατὰ τοὺς ἱεροὺς κανόνας καὶ 
μεμαρτυρημένους ἄνδρας χειροτονεῖσθαι ϑεσπίξομεν, 


vinas regulas constituentes, et religiosos clericos cum 
multa fieri inquisitione secundum divinas regulas, 
et boni testimonii viros ordinari sancimus, litteras 
omnimodo scientes [eruditos] constitutos (litteras 


γραμμάτων παντοίως ἐπιστήμονας ὄντας" γράμματα 15 enim ignorantem omnino volumus neque unum ordi- 


γὰρ ἀγνοοῦντα παντελῶς ov βουλόμεϑα ἐν οὐδεμιᾷ 
τάξει κληρικὸν εἶναι" δηλαδὴ τῶν πρεσβυτέρων καὶ 
τῶν διακόνων τάς τε ἱερὰς εὐχὰς διδασκομένων τά 
τε τῶν ἐκκλησιαστικῶν κανόνων ἀναγινωσκόντων 


nem clericorum, videlicet presbyterorum et diacono- 
rum, tam sacras orationes docentium quam eccle- 
siarum canonum legentium libros), ordinationem sine 
querela et inculpabilem et sine aliqua contradictione 


βιβλία τήν τε χειροτονίαν ἄμεμσττόν τε καὶ ἀνεύ- 20 et datione pecuniarum aut rerum suscipientes. Ne- 


ϑυνον καὶ δίχα τινὸς ἀντιρρήσεως καὶ δόσεως χρη- 
μάτων ἢ πραγμάτων δεχομένων. Οὔτε δὲ αὐτοὺς 
βουλόμεϑα παντελῶς ἢ ταξεώτας ἢ βουλευτὰς ὄντας 
δέχεσϑαι τὴν χειροτονίαν, εἰ μὴ κατὰ τοὺς νόμους 


que autem eos volumus omnino officiales aut cu- 
riales constitutos suscipere ordinationem, nisi se- 
cundum leges, quas super his posuimus pridem, 
quas et nunc confirmamus; et ipsos autem ordinatos 


ovs ὑπὲρ τούτων ἐθήκαμεν ἔμπροσθεν, ovs δὴ καὶ 25 sacra praecepta in conspectu totius populi susci- 


* 


viv βεβαιοῦμεν" καὶ αὐτοὺς δὲ χειροτονουμένους τὰ 
ἱερὰ παραγγέλματα παντὸς ἐναντίον τοῦ λαοῦ δέχε- 
σθαι, διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας, δι᾿ ἃς τοῦτο πράττεσϑαι 
καὶ ἐπὶ τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων ἐνομοϑετή- 


σαμεν" 


pere, propter has ipsas causas, propter quas hoc 
ipsum agi et super deo amabilibus episcopis sanci- 
vimus. . " 


CAPUT Y. 


(IB) μήτε δὲ τὸν δευτέρους ἔχοντα γάμους ἢ σχόντα 
χειροτονεῖσϑαι διάκονον ἢ πρεσβύτερον, μήτε εἰ Ped 
ρα 


ναικὶ συνοικοίη διεζευγμένῃ καὶ τὸν οἰκεῖον dw 
καταλιπούσῃ, μήτε εἰ παλλακὴν ἔχοι" ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς 


Neque autem secundas habentem, aut eum qui 


habuit, nuptias ordinari diaconum aut presbyterum, 


neque si mulieri coniungatur seiunctae et proprium 
virum derelinquenti, neque si concubinam habeat, 


ἢ μετὰ σωφροσύνης ζῶντας ἢ γαμεταῖς ov συνοικοῦν- 35 sed et ipsam uxorem si cum castitate et ex virgini- 


cap. IV summarium habet Coll. LX X XVII capit. 4. 


cap. V summaria habent Nomoc. L tit. 21. 26 (ex Ath.); Nomoc. XIV tit. 9, 29. 








fruantur, quando imperatori placuerit. Liceat vero supplicantibus episcopis etiam per referendarios qui 
vocantur sanctissimae magnae ecclesiae vel per religiosissimos cuiusque dioecesis apocrisiarios sanctissimo- 
rum patriarcharum ad imperatorem referre, et responsum praecisum ferre; ita ut aut, si iusta ab impera- 
tore petant, ea impetrent, aut si iniusta postulent, cito revertantur unde venerunt. 

Quoniam haec de deo carissimis episcopis secundum sacros canones constituimus, sancimus etiam, 
ul religiosissimi clerici, qui illis subiecti sunt, cum inquisitione quam diligentissima fiant secundum sacros 
canones, et viri ordinentur spectati eres litterarum omni modo periti sint (eum enim, qui litteras ignorat, 
in nullo plane ordine clericum esse volumus); scilicet ut presbyteri et diaconi et sacras precationes discant 
et ecclesiasticorum canonum libros legant et ordinationem irreprehensibilem atque a crimine vacuam ac 
sine ulla intercessione et pecuniae vel rerum datione accipiant. 4c neque eos qui officiales aut curiales 


sunt accipere ordinationem ullo modo volumus, nisi secundum leges de his a nobis antea latas, quas qui- 
dem etiam nunc confirmamus: et ipsos cum ordinantur, sacra praecepta coram omni populo accipere 
ob easdem causas, ob quas id fieri etiam in deo carissimis episcopis sanasimus; : 

V. neque magis is, qui secundam habet aut habuit uxorem, diaconus aut — ordinetur, neque 


si cum ucore vivat, quae divortium fecit et maritum suum dereliquit, neque si concu 


inam habeat; sed et 


ipsi si aut caste vivunt aut uxoribus non utuntur, aut si qui unius uxoris maritus fuerit vel sit et ipsius 





1 ἔστω A || μέντοι quidem e || 2 ῥαιφερενδαρίων 
MA | 4 τῶν] τῆς A | ἁγιωτάτων͵] τῶν ἁγιωτάτων 
A | 6 συντόμου M] συντόμως A(s) | αὐτοὺς] αὐτοὺς 
piv A | 11 »νομοϑετήσαντες A {ὑπ᾽ avcvovs] om. ς ἢ 
13 yívsa Das τῆς ζητήσεως A15 πάντως Αἢ 16 zav- 
τελῶς βουλόμεϑα μηδεμιᾶ A(s)| 11 κληρικῶν Ac — 
18 τῶν om. A | 19 ecclesiarum c | 20 τήν τε] τὴν Ac || 22 δὲ- 
χομένους Ας || 23 ἢ ante ταξεώτας om. Ac || 24 τοὺς om. A | 
vóuovs] cf. Cod. 1, 3, 52 (53), 1 || 25 otc — ἔμπροσϑεν 
om. Α || 27 παντὸς om. A | 28 αὐτὰς --- πράττεσϑαι om 
A || 29 ἐνομοϑετήσαμεν͵] νενομοϑετημένας αἰτίας A | 
31 μήτε τοὺς δευτέρους ἔχοντας A || 32 sq. διακόνους 
7 πρεσβυτέρους, μήτε εἰ γυναιξὶ συνώκησαν διεζευγμέ- 
va4g καὶ τοὺς οἰκείους ἄνδρας καταλιπούσαις, μήτε δὲ 
παλλακέδας ἔχοντας A || 34 μηδὲ M | 35 ἢ γαμεταῖς] 
xai γαμεταῖς A 





1 mo|mox Ὁ | quam] quidem (cum add. 7?) F | 3 aut 
per] auper R | 4 cuius eumque A7 | 7 si non] sine ἢ} 





9 praefecti R | 10 de] d« 77 || amabilibus — 14 con- 
stitu| im ras. 3 versuum scr. R? | 11 reliog|sos 775 || 
12 regulas constituentes et boni 7" | 13 adordinari R (?) 7} 
14 eruditos] et eruditos R(?) vulgo. Seclusi|| 15 * igno- 
rantes libri || omnimodo R || nolumus A? || unum om. E |; 
17 tam] ta« A!'||18 ordinationes Τὸ ordinationum 7^! | 
20 et datione] 7? in ras., sine querela add. R^ | 22 or- 
dinationem — leges im ras. 10 fere litt. scr. R? | 23. super 
his] superius 7 | possumus A47?! | 25 in conspectui 
R|| 26 propter has] propterea AR! propter has autem 7 || 
31 aut] autem 7/4 | 32 habuerit 7 || 33 coniungantur 
RF | siueiunete 71|| 34 derelinquentem ΚΤ || 35 sed 
et ipsam — 43, 4 eligentem] aec nisi forte vetus inter- 
pres mire turbata aut in graeco exemplari habuisse aut 
ipse dedisse censendus est, ut verba inter xal αὐτοὺς 
v. 94 et xai αὐτῆς υ. 48,1 prius omissa, postea in mar- 
gine suppleta alieno loco insererentur, videri possunt ita 
potius in ordinem cogenda esse: sed et ipsos cum easti- 
tate viventes aut uxoribus non cohabitantes, aut unius 








AD ORDINATIONEM DEDUCI 


43 


Nov. VI 5. 6 





τας, ἢ μιᾶς γαμετῆς ἄνδρα γενόμενον ἢ ὄντα, xai 
αὐτῆς σώφρονος καὶ ἐκ παρϑενίας. οὐδὲν T 
ἐν ταῖς ἱεραῖς χειροτονίαις ὡς σωφροσύνην ἐπιλεκτέον, 
πρώτην ἀρχὴν καὶ ϑεμέλιον ἀκριβὴ κατὰ τοὺς ϑείους 
κανόνας καὶ τῆς λοιπῆς ἀρετῆς καϑεστῶσαν. ὃ 
καί τις πρεσβύτερος ἢ διάκονος ἢ ὑποδιάκονος ὧν 
εἶτα εἰραγάγοι γαμετὴν ἢ παλλακὴν, ἢ φανερῶς ἢ 
ἐσχηματισμένως, τῆς ἱερᾶς εὐθὺς ἐκπιπτέτω τάξεως, 
ΙΓ καὶ τὸ λοιπὸν ἰδιώτης ἔστω. Εἰ δὲ καὶ ἀνα- 

jotne δευτέραν εἰξαγάγοιτο γαμετὴν διά τινα καὶ 
τοῦτο ὡς εἰκὸς ἀπαραίτητον ἀνάγκην, μηκέτι προσωτέρω 
χωρείτω μηδὲ ἀπολαυέτω βαϑμοῦ μείζονος ἐν ἱερατείᾳ, 
μενέτω δὲ ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ βαϑμοῦ διηνεκῶς. μὴ μὲν- 
τοιγε καὶ ἊΣ τρίτους ἐρχέσ ὦ γάμους" ἱκανὸν γὰρ 
δὴ καὶ τὸ δεύτερον. Εἰ δὲ γε τοιοῦτό τι πράξειε, 
καὶ πρὸς δευτέρους ἐλϑὼν γάμους ἐπὶ μείζονα βαϑ- 
μὸν σπεύσειεν, αὐτόϑεν ἰδιώτης ἔσται καὶ λαϊκός, 
πάσης ἱερᾶς λειτουργίας ἐχπίπτων. Σώφρονος γὰρ 


ἡμῖν διὰ πάντων μέλει βίου. εἰ γὰρ τοιοῦτοι καϑ- 





εστῶτες οἷ εἰς κλῆρον ἀγόμενοι χειροτονηϑεῖεν, εὔκολος 20 


αὐτοῖς ἡ πρὸς τὴν ἐπισκοπὴν ἄνοδος ἔσται, ἐκ πολ- 
λῶν ἀνδρῶν ἀγαϑῶν ῥᾳδίως εὑρισκομένων τῶν ἂν- 


ἄγεσϑαι πρὸς ἱερωσύνην ἀξίων. 


tate sit. Nihil enim sic in sacris ordinationibus 
quam cum castitate viventes, aut uxoribus non co- 
habitantes, aut unius uxoris virum qui vel fuerit vel 
sit, et ipsam castitatem eligentem, primum princi- 


Ei δὲ ὃ pium et fundamentum manifestum secundum divinas 


regulas et residuae virtutis constitutam. Si autem 
et aliquis presbyter aut diaconus aut subdiaconus 
postea ducat uxorem aut concubinam aut palam aut 
occulte, sacro statim cadat ordine, et deinceps idiota 


10 sit. Quodsi et lector secundam ducat uxorem propter 


quaedam, et hoc forsan inrecusabili necessitate, nul- 
latenus ad altiorem accedat, neque perfruatur gradu 
maiore in sacerdotio, maneat autem in eodem gradu 
perpetue. Sed non ad tertias veniat nuptias; satis 


15est enim, si ad secundas. Si vero tale aliquid egerit, 


et ad secundas veniens nuptias ad maiorem gradum 
venire festinaverit, exinde idiota erit et laicus, omni 
sacro ministerio cadens.  Pudice enim nobis per 
omnia pertinet vivere. Si enim tales constituti hi 
qui in clero adducuntur ordinentur, facilis eis ad 
episcopatum ascensus erit, et ex multis viris bonis 
facilius invenientur, qui adducantur ad primum gra- 
dum sacerdotii digni. 


CAPUT VI. 


lA Ὅσα ys μὴν ἐπὶ τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν 
ἡμᾶν εἴρηται, ταῦτα καὶ ἐπὶ τῶν 9 
κονισσῶν πράττεσθαι βουλόμεϑα, ὥςτε μηδὲ αὐτὰς 
ἔξω τῆς πρεπούσης παρατηρήσεως γίνεσϑαι" ἀλλὰ πρό- 
τερον μὲν αὐταῖς τὴν ἡλικίαν μήτε νέαν εἶναι μήτε ἀκμά- 
' ζουσαν μηδὲ αὐτόϑεν πρὸς τὰ πλημμελήματα πηδῶσαν, 
ἀλλ᾽ ὑπὲρ τὸν μέσον EM ) — 
τοὺς πεντήκοντα ἐνιαυτοὺς κατὰ τοὺς ϑείους κανό- 
vas ἀγούσας, οὕτω τε τῆς ἱερᾶς τυγχάνειν χειροτονίας, 
καὶ ἢ παρϑένους καϑεστώσας ἢ ἑνὸς ἀνδρὸς γαμετὰς 
γενομένας. οὐ γὰρ ἐφήσομεν οὔτε δευτερογαμούσαις 
οὔτε βίον ἐχούσαις οὗτι 
οὐδὲ ὕποπτον ὅλως ἐπὶ τὴν ἱερὰν παριέναι διακονίαν, 


φαμὲν κατεγνωσμένον, ἀλλ᾽ 35 vitam ha 


ta igitur super venerabiles clericos a nobis 


Quan 
,λεστάτων δια- 25 dicta sunt, haec etiam super deo amabilibus diaco- 


nissis agi volumus, ut neque ipsae citra observan- 
tiam fiant, sed primum quidem eis aetatem neque 
novellam esse neque crescentem neque exhinc ad 
delinquendum salientem, sed super mediam consti- 


καϑεστώσας χρόνον καὶ ἀμφὶ 30tutas aetatem et circa quinquaginta annos secun- 


dum divinas agentes, sicque sacram prome- 
reri ordinationem, et aut virgines constitutas aut 
unius viri quae fuerant uxores. Non enim permit- 
timus * secundas contrahentibus nuptias neque 

entibus non dicimus reprehensibilem sed 
neque suspectam omnino, ad sacrum venire mini- 


cap. VI summaria habent Coll. LX X XVII capit. 5 (inde Nomoc. L tit. 24) et Nomoc. XIV tit. 1, 28. 8,14. 9,29. 30. 





casíae et ex: virginitate nuptae. .Nihil enim aeque in sacris ordinationibus probandum est atque castitas, 


quae secundum sacros canones reliquarum etiam virtutum primum principium et certum 
aconus vel subdiaconus uxorem aut concubinam sive palam sive 


€st. Quodsi etiam presbyter. vel 


simulate duxerit, sacro ordine statim excidat et deinceps 
necessitatem eamque ferme inevitabi 


warorem propter 


undamentum 


ivatus sit. Quodsi etiam lector secundam 
duxerit, ne porro provehatur neve maiore 


gradu in sacerdotio potiatur, sed perpetuo in eodem gradu maneat. Ne tamen etiam tertias nuptias ineat: 


lunt enim iam se 


. Si vero tale quid fecerit, et secundis nuptiis contractis ad maiorem gradum 


iret, ilico privatus erit et laicus, omni sacro ministerio exutus. Casta enim vita nobis ante omnia 


curae es. Namque 
cum inter multos bonos facile inveniantur viri 


si tales in clerum adducti ordinentur, commodus ipsis ad eyiscopatum adscensus erit, 
qui ad sacerdotium provehantur digni. 


. NL Quaecumque vero de religiosissimis clericis a nobis dicta sunt, ea etiam in deo gratissimis dia- 
conissis fieri volumus: ut ne ipsae quidem sine idonea observatione instituantur, sed primum quidem aetate 
sint neque iuvenili neque florente neque inde in peccata ruente, sed quae mediam aetatem iam excesserint et 
annum circiter quinquagesimum secundum divinos canones agant; atque ita sacram ordinationem obtineant, 
ut aut virgines sint aut unius viri uxores fuerint. Neque enim — secundas nuptias contraxerunt, aut 


vitam agunt non dicimus probrosam, sed quae omnino suspicionem 


abeat, eis ad sacrum ministerium ventre et 





1 γαμετῆς] γυναικὸς A | γενόμενον ἢ ὄντα] qui vel 
fuerit vel sit ς | 7 εἶτα om. A || ἢ φανερῶς] φανερῶς 
A | 8 εὐθὺς om. A || 10 δευτέραν ἔσχοιτο γυναῖκα 
A|11 ἀνά As] αἰτίαν M || προσωτέρω A(z)) πρὸς 
ἑτέραν M | 13 vov αὐτοῦ Ac] τούτου vov M | u&v- 
vorye ΑἹ μέντοι M | 15 oe 3 17 σπεύσοιεν A || 
18 πάσης Ac] πάσης τε M; fort. πάσης τῆς | λειτουρ- 
γίας ἱερᾶς A ἢ 18 μέλλει M || 22 ἀνάγεσϑαι — 24 ἐπὶ 
τῶν bis scr. M || 23 πρὸς ἑερωσύνην] ad primum gra- 
dum sacerdotii & | 27 τῆς πρεπούσης] om. ς | 28 τὴν 
ἡλικίαν μὴ (μὴ om. 44) ἀκμάζουσαν εἶναι A || *urre — 
μήτε! μηδὲ — μηδὲ M || 31 ἐνιαυτοὺς τὴν ἡλικίαν ἀγού- 
σας κατὰ τοὺς ϑείουΞ κανόνας A | 32 τε om. Α ἢ 34 γι- 
vouévae MA ἢ ἀφήσομεν δευτερογαμούσας οὔτε βίον 
ἐχούσας οὐ φαμὲν A || Ἐ οὐδὲ — οὐδὲ M | 36 παρεῖναι A 
uxoris virum qui vel fuerit vel sit, et ipsam uxorem si 
cum castitate et ex virginitate sit. Nihil enim sic in 
Sacris ordinationibus quam castitatem eligendum. Quam- 
quam in his verba et ipsam uxorem mon satis conveniunt 
Jraecis| 1 enim om. [ν᾽ in sacris ordinatoribus quam 








eum 1732 suppl. in spat. 2!/» versuum | 2 cohabitantis Rt! 
eohabitanti //! | 3 aut] et R | qui uel si fuerit R7 | 6 et 
residuae] -1- (— id est) residuae R[ sin 7? | 1 et aliquis 
FT] aliquis E vulg. | 10 quodsi et lector] supp. /?, Set 
(spatio vacuo relicto) /* | lectorum R' | 11 quendam 
F|12 gradum maiorem A!7 |14 perpetuo A* vulg. || 
ad] in AK || satis enim est 77 | 15 si ad secundas om. 7, 
ad secundas peruenisse add. 7? | 16 ad maiorem] et 
maiorem R! | 17 exinde] et inde 7 | omni A] ommino 
F vulg. | 18 enim om. R!|| 19 uiuere] suppl. P? in spat. 
vac. inte R utere T'| 21 assensus E! accessus 7/ | et ex] 
et R! ex J/T'R?| uiris bonis A] bonis uiris vulg., uiris 
F in quo bonis (corr. boni) post inuenientur collocatum 
est | 24 cleros ἢ [ 25 etiam .R vulg.] et /T | 26 neque 
ipsae] ipse neque 7 | obseruationem £ ἢ 28 crescente 7^! 
exhine (ine suppl. J/? in spat) /R?] ex hae R' vulg. 

29 delinquendum] deliquen R!| 30 quinquaginta annos 
secundum suppl J? in spat. vac. | 32 costitutam R* | 
34 nuptias] neqhe nuptias 772 ἢ 35 dieimus reprehensi- 
biles 77" dominus inreprehensibilem R! | 36 mysterium R 


6* 


Nov. VI 6 


44 QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





xai τοῖς Tt στροφκυνητοῖς ὑπηρετεῖσϑαι ,βαπτίσμασε 
τοῖς τε ἄλλοις παρεῖναι τοῖς ἀπορρήτοιξ, ἅπερ ἐν τοῖς 
σεβασμεωτάτοις μυστηρίοις δε αὐτῶν εἴωϑε πράττε- 
σϑαι. Ei γάρ τις ἀνάγκη γένοιτο καὶ τὴν ἐλάττονα 
ταύτης τῆς ἡλικίας ἧς εἴπομεν χειροτονηϑῆναι διάκο- 
vov, ἀλλ᾽ ἔξεστι ταύτην ἔν τινε τῶν εὐαγῶν ἀσκη- 
τηρίων χειροτονεῖσϑιαι xai κατ᾽ ἐκεῖνο οἰκεῖν, καϑ' 
ὅπερ οὔτε ἀνδρῶν ἐπιμιξία καϑέστηκεν οὔτε αὐτεξού- 
σιος δίαιτα, ἀλλὰ βίος συνεσταλμένος καὶ μέτριος καὶ 


sterium et adorandis ministrare baptismatibus et aliis 
adesse secretis, quae in venerabilibus mysteriis per 
eas rite aguntur. Si vero quaedam necessitas fiat 
et minorem ab hac aetate qua diximus ordinari dia- 
5 conissam contigerit, liceat eam in aliquo venerabi- 
lium asceteriorum ordinari et in illo habitare, ne 
quaquam viris admixta constituta sit neque suo ar- 
bitrio habitans, sed vitae separatae et mediocris, et 
a conveniente multitudine bonum testimonium habens. 


ducuntur, diaconissas, sive ex viduitate sive ex vir- 


QE) ὑπὸ τοῦ συνόντος πλήϑους μαρτυρούμενος. Βου- 10 Volumus autem et ipsas, quae ad ordinationem per- 
όμε 


Oa δὲ καὶ αὐτὰς τὰς ἐπὶ τὴν χειροτονίαν ἀγο- 
μένας διακόνους εἴτε ἐκ χηρείας εἴτε ἐκ παρϑενίας μή 
τινας συνόντας ἔχειν ἐν τάξει δῆϑεν ἀδελφῶν ἢ συγ- 
γενῶν ἢ τῶν καλουμένων ἀγαπητῶν" vois γὰρ τοιού- 


ginitate, non cum aliquo cohaerentes aut cognatorum 
aut eorum quos appellant dilectos (talibus enim 
nominibus utentes maligna suspicione suam replent 


τοις ὀνόμασε χρώμεναι πάσης πονηρᾶς ὑποψία! τὸν 15 vitam): sed aut solae habitent, aut cum parentibus 


ἑαυτῶν πληροῦσι βίον" ἀλλ᾽ ἢ καϑ' ἑαυτὰς οἰκεῖν ἢ 
γονεῦσι μόνοις καὶ σταισὶν ἢ «ταῖς, ἀληϑείαις ἀδελ- 
φοῖς ἢ ϑείοις συνεῖναι, ἐφ ὧν εἴ τιβ υποπτεῦσαί 
τι τολμήσειε πονηρόν, αὐτὸς ἀνόσιός τε ἅμα καὶ ἀσε- 


βὴς εἰκότως νομισϑήσεται. deve εἰ λέγοιτό τε τοι- 30 quae in 


ovro περί τινος τῶν εἶβ διακονίσσηβ χειροτονίαν ἐμ- 
βαίνειν βουλομένων, ὡς τινε σύνεστιν ἐσχηματισμένῃ 
μὲν ἀγαϑῇ προερηγορίᾳ, πονηρᾷ δὲ ὑποψίᾳ, οὐδὲ τὴν 
τοιαύτην γυναῖκα προξίεσϑαι παντελῶς εἰς χειροτονίαν 


solis et filiis aut vere fratribus aut iis cohaerere, 
de quibus si quis suspicari aliquid praesumpserit 
malignum, ipse insipiens simul et "e forsan puta- 
bitur. (ἢ si dicatur tale aliquid de aliqua earum, 

iaconissarum ordinationem ingredi vult, 
quod alicui cohaeret sub imagine quidem bonae ap- 
pellationis, maligna vero suspicione, mon oportet 
huiusmodi mulierem produci omnino ad ordinationem 
diaconiae. Nam etsi ordinetur, et tale aliquid egerit, 


διακονίας ἐπειδὴ κἂν εἰ yexooxovnD'eir, καί vw τοιοῦτο 25 et cohaeserit alicui cum praedicto nomine aut sche- 


πράξειε xal συνοικοίη τινὶ μετὰ τοῦ ῥηϑέντος ὀνόμα- 
τος ἢ σχήματος, ἐκπεσεῖταε μὲν τῆς διακονίας, καὶ 
αὐτὴ δὲ κἀκεῖνος ὑπεύϑυνοι ἔσονται τῷδε ἡμῶν τῷ 
vOuq , καὶ τοῖς λοιποῖς τοῖς τοὺς φϑορέας κολάζουσι. 


mate, cadat quidem ἃ diaconia, et ipsa autem et 
ille subiecti erunt huic legi et reliquis, quae corrup- 
tores puniunt. Oportet enim omnes, quae ordinan- 
tur, venerabiles diaconissas tempore ordinationis et 


IG Δεῖ δὲ πάσας τὰς χειροτονουμένας εὐλαβεστάτας 30moneri et sacrorum audire mandatorum coram 


διακόνους xai αὐτὰς κατὰ τὸν τῆς ysugorovías καιρὸν 
καὶ νουϑετεῖσϑαι καὶ τῶν ἑερῶν ἀκούειν παραγγελ- 
μάτων ἐπὶ τῶν λοιπῶν τῶν ἤδη οὐσῶν εὐλαβεστάτων 
διακόνων, ὥστε αὐτὰς καὶ τὸ τοῦ ϑεοῦ δέος ἐχούσας 


reliquis quae dudum sunt venerabiles diaconissae, 
ut ipsae et dei timorem habeant et adhaerentem 
sacris mandatis fiduciam, timere autem et confundi 
sacro cadere ordine, scituras quod, si praesumpse- 


xal τὴν προςοῦσαν τοῖς ἱεροῖς παραγγέλμασε παρρη- 30 rint aut erubescentes ordinationem, aut derelin- 


cíav φοβεῖσϑαί τε καὶ αἰσχύνεσθαι τῆς ἱερᾶς ἐκστε- 
- 2 , , - 
σεῖν τάξεως, εἰδυίας ὡς, εἰ ϑαρρήσαιεν ἢ καταισχῦναε 
- »^ ^—- ^ ^ 
τὴν χειροτονίαν ἢ ἀπολιποῦσαε τὴν ἱερὰν χειροτονίαν 
LE ,€ ^ ox e (2r , 
προφομιλῆσαι γάμοις ἢ ἄλλην δλως ἐλέσϑαι βίου πο- 


quentes sacrum ministerium ad nuptias venerint, 
aut aliam omnino elegerint vitam, ipsae quidem ob- 


νηρὰν πορείαν, αὐταί τε ἔνοχοι γενήσονταε ϑανάτου 40 


831-45, 3 cit. Paratitla coll. const. eccl. 3, 2 p. 1354 Voell. ex Ath. 





adorandis baptismatis ministrare reliquisque arcanis, 
interesse permittemus. Enim vero si quae necessitas adsit etiam minoris hac 


nandae 


quae in venerabilibus mysteriis per eas peragi solent, 
uam diximus aetate ordi- 


liaconissae, licet sane in sacro aliquo asceterio eam ordinare et in illo habitare, ubi neque cum viris 
commercium est neque ex arbitrio victus, sed continens et moderata vita et multi 


tudinis, quae cum illa vivit, 


testimonio probata. Volumus autem illas ipsas diaconissas, quae ad. ordinationem vocantur sive ea: vidui- 


tate sive ez: virginitate, non uti consuetudine cuiusquam de genere scilicet fratrum vel cognatorum vel aga- 
petorum qui NE (qui enim eiusmodi nominibus utuntur, omni mala suspicione vitam suam onerant) : 
$ed vel solae habitent vel una vivant cum solis parentibus et liberis vel iis, qui vere fratres vel patrui sunt, 
de quibus si quis quid mali suspicari ausit, ipse potius scelestus simul et impius merito existimabitur. 
Itaque si tale quid dicatur de earum aliqua, quae ad diaconissae ordinationem accedere volunt, commercium 
eam cum aliquo habere cum ficta quidem bona appellatione mala vero suspicione, ne eiusmodi quidem mulier ad 
diaconissae ordinationem omnino admittatur. Nam etiamsi ordinata sit, et tale quid commiserit atque ali. 

utatur sub dicto nomine vel specie, diaconatu exvidet, et tam ipsa quam ille huic legi nostrae reliquisque, 
quae stupratores puniunt, obnocii erunt. Omnes autem religiosissimas diaconissas ordinandas et ipsas 


oportet ordinationis tempore et admoneri et sacra praecepta audire coram reliquis quae iam sunt venera- 


lnles diaconissae , ut et dei timorem habentes et fiduciam, quae sacris 
scant sacro ordine cadere, cum sciant, si audeant aut ordinationem 


aeceptis inest, vereantur et erube- 
edecorare aut derelicta sacra ordi- 


natione matrimonium inire aut aliam omnino improbam rationem vitae eligere, se ipsas capitis poena 





1 τε om. A | 2 παρεῖναι oie om. A||4 ἐλάττονα ἧς 
εἴπομεν ἡλικίας A | ὃ διακονίσσαν A | 6 ἀσκητ tov A| 
7 εἰς ὅπερ A || "οὐδὲ — οὐδὲ MA || 9 δίαιτα) — — 
A | 10 μαρτυρούμενος πλήϑους A | 11 «às ante ἀγο- 
μένας coll. A || 12 εἴτε ἀπὸ χηρείας (χειρίας pr.) A || 
13 ἐν τάξει δήηϑεν ἀδελφῶν} om.e | l5 πάσης] om. 
ς | 18 ἢ eos] aut iis? ς || ὑποπτεῦσαί τι c] vzo- 
πτεῦσαι Α ὑποπτεύσειεν Ἶ M | 19 τολμήσει A^ 
21 χειροτονίαν (om. A") διακονίσσης A || 22 σύν- 
ἐστιν, ἐν σχήματι μὲν ἀγαϑῆς προσηγορίας, πονηρᾶς 
δὲ ὑποψίας A (cf. ς) ἥ 23 οὐδὲ] non oportet g || 
28 αὐτῇ M || 29 τοῖς λοιποῖς vois] πᾶσε τοῖς A || 30 πά- 
σας ante εὐλαβεστάτας coll. A || 31 καὶ αὐτὰς om. s || 
31 ἢ om. A|| 38 χειροτονίαν xai προσομελῆσαι, om. vv. 
ἢ — χειροτονίαν A || ἀπολιπούσας M|| 39 πονηρὰν om. 
As | 40 avza« «s M 


bach] ministeriis libri | 4 qua &] quam 7 vulg. | 5 con- 
tingerit A* || 6 assisteriorum 1) 7᾽ asisteriorum 7 || ne 
quaquam] /eg. in quo neque? || 7 admixtam 7/? || 9. con- 
uenienti A? conuenien A! || bonum om. X || habens] di- 
cimus R' | 10 ordinationes A! | 14 utentes] ute AR! 

16 aut hiis R?, suppl. /? in spat. vac., aut ««cus A! 

l7 suspieare / TR? suplicare A! | 19 *Ut si] si ΤᾺ, et 
si vulg. | dicant KR dieat 7T'| 21 quidem bonae] qui de 
homine A! | 24 aliquod 7 || 26 eadet vulg. || 27 ille] 
ipse 7 | quae corruptores] «e«rruptores A' || 28 quae] 
qui RP'* | 30 moneri] muneri 7! || coram E? et P* ἐπ 
ras.| 31 reliquas AR | diaconissas R^| 32 ut et ipsae dei 
R vulg. | 34 cad' R' || scituras] scituris (situris ?) RT7 | 
35 delinquentes 7/! | 36. misterium XR | uenerit et 37 ele- 





gerit P1! 


1 adorandi R* | 2 quae] queque 7 || mysteriis Heim- | 











ÀD ORDINATIONEM DEDUCI 45 Nov. VI 6—$ 





xai τὰ τῇ ουσίας αὐτῶν προςκυρωθήσεταε ταῖς ligatae efficiuntur morti, et substantia earum appli- 
Eyurtéres: daxigetusm ἢ τοῖς μεραστηφίσις, ἐν οἷς οὐ: cabitur sanctissimis ecclesiis aut monasteriis, in qui- 
σι». Οἵ ve ταύτας φϑεῖραε ἢ γῆμαι θαρρήσαντες — bus sunt. Qui vero eas aut uxores accipere aut 
ὑπεύϑυνοι uiv xai αὐτοὶ ξίφους ἔσονται, τὴν δὲ ov- — corrumpere praesumpserint, obnoxii quidem et ipsi 
σίαν αὐτῶν καϑέξει τὸ δημόσιον. εἰ γὰρ £v τοῖς 5gladio erunt, substantia autem eorum applicabitur 
πάλαι νόμοις ταῖς παρ᾽ ἐκείνοις εἰς τὴν αὐτῶν πλά-  Ííisco. Si enim in antiquis legibus virginibus illis, 
wmv καλουμέναις ἕνοις ϑάνατος ἐπὴν ἡ ζημία quae in eorum errorem vocabantur, mortis incum- 
vus, πῶς οὐ μᾶλλον ἡμεῖς τοῦτο ἐπὶ τῶν *&- bebat damnum corruptis, quomodo non magis nos 

ἢ περὶ ϑεοῦ δοξαζουσῶν ὁριοῦμεν, τὴν c. v- in his, quae a deo glorificantur, definimus, pudici- 
vn», ἢ μάλιστα γυναῖκας κοσμεῖ, φυλάττεσϑαι βουλόμε- 10 tiam, quae quam maxime mulieres ornat, conservari 
»0& ὄντως ἐπὲ τῶν εὐλαβεστάτων διακονισσῶν, volentes competens venerabilibus diaconissis, ut et 
ὅπως ἂν τό τε πρέπον τῇ φύσει φυλάττοιεν τό τε quod decet naturae custodiant et quod debetur sacer- 


ὀφειλόμενον τῇ ἱερωσύνῃ τηροῖεν. otio conservent. 


CAPUT VII. 


IZ Τοὺς δὲ ἅπαξ ἐπὶ rovro γενομένους διακό- Semel autem secundum haec factos diaconos aut 
wovs ἢ πρεσβυτέρους κατὰ μηδένα τρόπον ἀπολιμπά- 15 presbyteros nullo modo derelinquere sacerdotium. 
γειν» τὴν ἱερατείαν. Ὅπερ οὐ μόνον ἐπὶ πρεσβυτέρων ^ Quod non solum in presbytero et diacono sancimus, 
καὶ διακόνων ϑεσπίζομεν, ἀλλὰ κἂν ὑποδιάκονος κἂν — sed et si subdiaconus aut forte lector fuerit ali- 
εἰ τυχὸν ἀναγνώστης εἴη τις, μηδὲ τοῦτον ἀπολεμπά- — quis, neque hunc relinquere pristinum schema, et ad 
veiv τὸ πρότερον σχῆμα xal εἰς ἕτερον μετατίϑεσϑαε D i vitam, scientem quia, si tale aliquid 
βίον, γενώσκοντα ὡς, εἴπερ τοιοῦτό τε πράξειε, κατὰ 20 egerit, secundum quod iam a nobis sancitum est aut 
TÓ Pr ' ἡμῶν νομοϑετηϑὲν ἢ sis βουλευτήριον in curiam cum substantia, aut sub inopia degens ad 
μετὰ τῆς οὐσίας, ἢ £v ἀπορίᾳ ὧν πρὸς ταξεωτικὴν — officialem deponitur fortunam. 

κατενεχϑήσεται τύχην. 

CAPUT VIII. 


iH Οὐ μὴν οὐδὲ ἐκκεχυμένας προφτήκει γίνεσϑαι Sed neque effusas competit fieri de cetero reve- 
τοῦ λοιποῦ τὰς τῶν εὐλαβεστάτων κληρικῶν χειρο- 25 rentissimorum clericorum ordinationes. Quod enim 
᾿ τὸ 





καὶ τὰς ἄλλας τὰς ἐνταυϑοῖ γενέσθαι, ταῦτα ἐδικῷ hac speciali lege complexi sumus. In omnibus autem, 
περιελάβομεν νόμῳ. Ἔν δὲ ἅπασι τοῖς ἔξω τόποις — quae foris sunt, locis sancimus, si quis cum con- 
ϑεσπίζομεν, εἰ μὲν ὃ συστησάμενος ἐξ ἀρχῆς καὶ oi-35 stituit ab initio et aedificavit ecclesiam, definivit 
κοδομήσας τὴν ἐκκλησίαν ὥρισε τὸ τῶν χειροτονουμέ- 


cap. VII summaria habent Nomoc. L tit. 10 (er Ath.); Nomoc. XIV tit. 9, 32. 
cap. VIII habent B 3, 1, 31 et inde L in nov. 123 post cap. 18. Summarium Nomoc. tit. XIV tit. 1, 30 ex Ath. 





VIIL — Neque tamen effusas decet fieri in posterum religiosissimorum clericorum | ordinationes. 


Quod enim huc usque factum est, etsi emendari oportuit, attamen ter tempus relinquimus: ne ver. 
im posterum íemere neve in — Jhcltinai um soirs nd vertant, sancimus. —— 


de 
»ίεαϊ sumus. Ín omnibus vero locis exíraneis, si quidem is, qui ab initio constituit atque aedificavit 


, 2g. ἐν οἷς ἦσαν τὸ πάλαι. οἱ δὲ ταύτας A ἢ φϑεῖραι | Jos L" | ταύτης ἡμῶν A ἢ 32 καὶ τὰς --- ἐκκλησίας om. B | 
7» γῆμαι] aut uxores accipere aut corrumpere ς ἢ roAuz- | 33 καὶ ἄλλας τὰς ἐνταῦϑα A | γίνεσϑαε B | ταῦτα LB] 
σαντες A | 6 νόμοις] νόμοις τῶν ἀγνοούντων ϑεὸν Α ἢ | τούτῳ τῷ Mc, om. A | 34 περιλάβωμεν B | νόμῳ] τύπῳ 
S πῶς ov] πόσω A ἢ τοῦτο M] αὐτὴν A (om. s) | ἀλη- | A. Est novella III | 36 ὥρισεν post μέτρον (46,1) coli. 
Sas A, € s[10 7217 M οἱ ἘΣ | κοσμεῖ φυλάττεσϑαι] | L" ἢ χειροτονιῶν A (s) 


- - [| 11 διαφεροντως] 

τ ἢ 17 κἄν εἰ 7 Α ἢ 18 εἴη] ἢ A] 19 μετατάττεσϑαι A ἢ 1 effeientur vulg.| 2 sanctis (sanctissimis R?) aplica- 
20 τι τοιοῦτον A || πράξοιε M, πράξειεν ante sis βουλ. 21 | bitur R | 3 eas aut] eas et Ε΄ | 4 praesumpserit 7^! | 
coll. 4 | 21 νομοϑετηϑὲν ἢ] διατυπωθὲν A. Cf. Cod.l, | errore R ἢ 8 nos P] om. RT | 9 defininimus ^ | 12 debet 
3,52(53),5. 9.10. Nov. V, 6| 22 ὧν Ἂς Nomoc. ΧΙΡ tit.] om.M| | R* | 13 conseruentur Καὶ | 15 relinquere A ἢ sacerdotio 
24 Ov μὴν ---σιτήσεις 46,6 in fine capitis 8 errore manus | Βα | 16 Quod] quidem ἢ | presbyteros et diaconos T 

prima repetit im L: quae in altera utra parte sola ex- | 17 lectos R9 | 18 sema R! | 22 deponetur vulg. 

tant discrepantiae notavi L' et L" | οὐ μήν τε κεχυ- | 26 lice|et * | oportet / | 27 tamen] tm 7 | siuimus 7^ 
μένας Α | τοῦ λοιποῦ om. Β ἢ 21 ἐφίεμεν L" | 28 αὐτὰς | ««e iuimus J/1| 28 prompte Zombergk, propter libri | 
M] αὐτὸ LAB; |29 ἁγίων L" | χωρεῖν om. A | 30 oiv | 29 uenire] ueniri 7 iure R | 31 regiae nostrae A] nostrae 
om. L| κατά τε τὴν Α | 31 μεγάλην om. L'| βασιλί- | regiae J^ vulg.| constitutis] ciuitate R* ἢ 33 spiritali R 














Nov. VI 8 


46 QUOMODO OPORTEAT EPISCOPOS 





vov μέτρον, ola πρὸς αὐτὸ xal τὴν δαπάνην σπέερι- 
στήσας, μὴ πρότερον χειροτονηϑῆναί τινα κατὰ τὴν 
αὐτὴν ἐκκλησίαν, πρὶν dv εἰς τὸν ἀριϑμὸν τὸν ἐξ 
ἀρχῆς δρισϑέντα τὸ μέτρον αὐτοῦ περισταίη. Εἰ δὲ 
μὴ τοῦτο γέγονεν, αὐτὴ δὲ ἡ τῆς “πόλεως ἐκκλησία 
χορηγοίη τὰς σιτήσεις ἑαυτῇ τε καὶ ταῖς ἄλλαις ἐκ- 
κλησίαις, τηνικαῦτα μὴ προχείρως αὔξειν τοὺς ἐκεῖσε 
κληρικούς, μηδὲ διά τινας ἴσως προρπαϑιείας ἢ χάριτας 
ταῖς ἐντεῦϑεν αὐτὴν amiet το pen δαπάναις" οὐκ 


ordinationum mensuram, tamquam secundum eam 
expensas constituens, non prius ordinari quemquam 
in eadem ecclesia, nisi ad numerum a principio de- 
finitum eius mensura redigatur. Si vero hoc non 
5 fecit, ipsa vero civitatis ecclesia ministrat emolu- 
menta et sibi et aliis ecclesiis, tum non promptum 
augere illic clericos, neque propter aliquas forte 
compassiones aut beneficia ex hoc eam sumptibus 
raegravare (non sunt enim haec pia, neque sacer- 


εὐσεβὴ γὰρ τὰ τοιαῦτα, οὐδὲ ἱερέων ἄξια" ἀλλ᾽ ἐξ 0 dotibus digna): sed ex quibus dominus dederit deus, 


, 


ὧν ὃ δεσπότης διδοίη ϑεός, ἐκ τούτων τὰ δυνατὰ 
χορηγεῖν, ἢ τὴν γοῦν παλαιὰν φυλάττειν συνήϑειαν, 
€ E - T Ll , 
μηδ΄ ὁτιοῦν παντελῶς καινιζομένην. "Sieve προθήκει 
τοὺς ϑεοφιλεστάτους πατριάρχαξ καὶ μητροπολίτας τού- 


ex his quae sunt possibilia ministrare aut antiquam 
conservare consuetudinem nihil penitus innovantem. 
Unde competit deo amabiles patriarchas et metro- 
politas huius habere providentiam, et eos quidem, 


rov τίϑεσϑαι πρόνοιαν, καὶ τοὺς μὲν μέχρι νῦν ὄντας 15 qui hactenus sunt, sinere in schemate, in quo sunt, 


dv ἐπτὶ τοῦ αὐτοῦ σχήματος, ἐφ᾽ οὗπερ εἰσί, ,πληρι- 
κούς, συμμετρεῖν δὲ τὴν ἑκάστης ἐκκλησίας δύναμιν, 
καὶ οὕτως αὐτούς τε τοὺς ὁσιωτάτους πατριάρχας τὰς 
ὑφ᾽ ἑαυτοὺς τάττειν ἐκκλησίας, τούς τε μητροπολίτας 
αὐτὸ τοῦτο παρὰ τῶν ὁσιωτάτων πατριαρχῶν ὑπομι- 
μνησκομένους στοιεῖν, ἐκείνους τε τοὺς ἄλλους ἅπαντας 
τοὺς ὑφ᾽ ἑαυτοὺς ἐπισκόπους ἐπὶ τὴν συμμετρίαν vav- 
την ἐμβιβάξειν, καὶ σπεύδειν μὴ ὑπὲρ τὴν δαπάνην 
ποιεῖσϑαι τὰς τῶν κληρικῶν χειροτονέαβ. ἴσμεν γάρ, 


clericos, metiri vero uniuscuiusque ecclesiae virtutem, 
et ita ipsos quoque sanctissimos patriarchas sub se 
constitutas ecclesias ordinare, et metropolitas hoc 
ipsum a sanctissimis patriarchis commonitos facere, 


20illos autem alios omnes sub se constitutos episcopos 


ad mensuram hanc deducere, et studere non ultra 
expensam facere clericorum ordinationes. Scimus 
enim, quantae sanctissimae ecclesiae propter hanc 
ordinationum et alterius expensae effusionem inopes 


ὅσαι τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν διὰ τοῦτο δὴ τὸ τῶν 25 factae sunt, et quia aliquas earum vix quidem, tamen 


χειροτονουμένων τε καὶ τῆς ἄλλης δαπάνης ἐκκεχυμέ- 
vov ἠπόρησαν, καὶ ὅτε τινὰς ἐξ αὐτῶν μόλες μέν, 
περιεσώσαμεν δὲ ὅμως, τινὲς δὲ ἔτε καταπεφορτισμέ- 
vet κεῖνται, ἐκ τῆς τοιαύτης ἀνενεγκεῖν στενοχωρίας 


eliberavimus, quaedam vero adhuc oneratae iacent, 
ex tali elevari angustia non valentes. Ideoque hoc 
provideant sanctissimi patriarchae et metropolitae 
et reliqui deo amabiles episcopi, ut et nos, quae ab 


οὐ δυνάμεναι. ὥςτε τούτου προνοήσουσι» οἱ ἁγειώτατοε 30 eis aguntur discentes, approbemus eos, quia nostram 


πατριάρχαι xal oí μητροπολῖται καὶ οἱ λοιποὶ "ϑεοφι- 
λέστατοι ἐπίσκοποι, p Q τε ἡμᾶς τὰ παρ᾽ αὐτῶν 
γινόμενα μανϑάνοντας ἀποδέξασϑαι αὐτούς, ὅτι τὸν 
ἐν γράμμασιν ἡμῶν νόμον ἐν αὐτοῖς ἔδειξαν τοῖς ἔρ- 
γοις πολιτευόμενον. 


35 
Ἐπίέλογος. Τὰ τοίνυν παρ᾽ ἡμῶν νομοϑετη- 
γ Θ 


ϑέντα καὶ τὴν ἱερὰν τάξιν τε καὶ κατάστασιν φυλάτ- 
^ ^ - , , 

τοντα κατὰ τὴν τῶν ϑείων κανόνων δύναμίν τὸ xai 

- - - 2 , 

παρατήρησιν τοῦ λοιποῦ φυλαττέτωσαν διηνεκῶς ἀκέ- 


legem in litteris — apud semet ipsos osten- 
derunt operibus adimpleri. ; 

(Epilogus.) Quae igitur a nobis sancita sunt, 
et sacrum ordinem statumque custodiunt secundum 
sacrarum regularum virtutem et observationem, de 
cetero conservent perpetuo integra et sanctissimi 


ραια οἵ τε ἁγειώτατοι —— διοικήσεως ἑκάστης 40 patriarchae uniuscuiusque diocesis et deo amabiles 


- e 


οἵ τε ϑεοφιλέστατοι μητροπολῖται οἵ τε λοιποὶ εὐλα- 
βέστατοι ἐπίσκοποι οἵ τε κληρικοί, σζανταχοῦ τὴν τοῦ 


metropolitae et reliqui reverentissimi episcopi atque 
clerici, ubique dei culturam et sacram disciplinam 





ecclesiam , modum ordinandorum definiverit utpote secundum. eum eapensis quoque constitutis, ne quis 
prius in eadem ecclesia ordinetur quam ad numerum ab initio —— eius modus redactus sit, sancimus. 
i 


Sin id factum non sit, ipsa vero civitatis ecclesia et sibi et re. 


uis ecclesiis alimenta subministret, tum 


ne temere augeantur qui ibi sunt. clerici neve illa propter quasdam .forte affectiones vel suffragationes 
sumptibus exinde oneretur (talia enim non sunt pia meque sacerdotibus digna), sed quae dominus 
dederit, ea: iis quoad fieri potest. subministretur, aut saltem antiqua consuetudo servetur nullo modo re- 


novanda. taque decet deo carissimos 
dem, qui usque eo sunt clerici, in eo 
ecclesiae recte metiri: atque ita et ipsi sanctissimi 


atriarchas et metropolitanos huius rei curam gerere, et eos qui- 
statu, in quo sunt, reli. 


uere, facultates vero uniuscuiusque 
atriarchae ecclesias sub ipsis constitutas ordinent, et 


metropolitani id ipsum a sanctissimis patriarchis admoniti faciant, et illi reliquos omnes episcopos sub se 


constitutos ad. hanc convenientiam adducant, dentque operam ne ultra modum expensarum 


fiant clericorum 


ordinationes. Scimus enim, quot sanctissimae ecclesiae propter istam quidem. ordinationum et. ceterorum 


sumptuum abundantiam inopia laborent, atque ea: eis nos alias aegre qui 


, at tamen servasse, alias autem 


etiamnunc oneratas iacere neque ez: eiusmodi angustiis emergere posse. Itaque huic rei sanctissimi patri- 


archae et metropolitani et reliqui deo carissimi episcopi prospicient, ut nos, quae ab illis fiant edocti, 


approbemus eos, quod 


legem. nostram scripto mandatam re quoque ipsa valere ostenderint. 


Epilogus. Quae igitur a nobis sancita sunt et sacrum ordinem atque statum secundum sacrorum 


canonum. auctoritatem et observationem conservant, in 


osterum et sanctissimi cuiusque dioecesis patriarchae 


et deo carissimi metropolitani et reliqui religiosissimi episcopi et clerici perpetuo integra custodiant, in 





| οἷα om. L" | περιστήσας καὶ τὴν δαπάνην A | 
2 τινα] τε B | 4 αὐτῶν L | εἰ δὲ ov γέγονέ τι τοιοῦ- 
τον, ἀλλ᾽ ἡ τῆς A || ὅ yéyovev] γένηται L' | 1 προ- 
χείρους L promptum g (s μήτε Α || ἢ) καὶ A || 10 ἴε- 
ρέως L ἀρχεερέων A | l1 διδοῖ A || ἐκ τούτων om. A || 
12 γοῦν om. Ac | φυλάττειν] δεῖ φυλάττειν A ἢ 14 ϑεο- 
φυλάκους (ϑεοφυλάκτους Lh) L τούτου ϑέσϑαι LB 
ϑέσϑαι τούτων A | 18 ἄχρι A 10 αὐτοῦ om. A 
17 τὴν] τῆς L || 18 αὐτούς τε om. A || 21 τεῖ δὲ Ac | 
22 τοὺς om. A | 25 ὅσαι] ox αἱ Α || ἐκκλησιῶν) ἐκκλη- 
σιῶν πλεῖσται Α || 26 χειροτονιῶν A(c) | 28 ὅμως yovv 
τινὲς ἔτι A | 29 sq. οὐ δυνάμεναι στενοχωρίας A ἢ 
τοῦτο A | 31 καὶ μητροπολῖται A ἢ 40 οἵ τε] οἵ τε οἱ 
M | 42 οἵ τε] εἴτε A | τοῦ ϑεοῦ] ϑείαν A 


1 eam secundum 7/!||2 constituentes R! j quamquam 
F | 5 faeit R*' | inministrat & | 6 tum] eum A^ 
promptum δὰ] 7? in ras. (sit post promptum add. qup) 
7 ἘΠῚ: libri | 8 passiones αὶ || 10 digna om. A || deus 
dederit R | 11 quae] quoque 77 || inmistrare ἢ || 15 se- 
mate AK| 16 metui R!| uirtutum £|| 18 hoc] uero hoc 
F | 20 alios om. 7 || constitutos episcopos A] episcopos 
(episcopis 7!) positos /7' positos episcopos vulg. || 22 si- 
mus A! | 24 *ordinationem Jibri | 25 quia] qui A! 
tamen] tm 7" | 26 eliberauimus (eliberamus 74) R 
deliberauimus 734] uero] u» 7 || iacerent 7/ | 27. rele- 
uari vulg. | hoc] haec R || 28 sanctissime A* || 30 quia 
F] qui κα vulg. | 31 statumque] statutum A^ || 39 per- 





petue //T || 41 metropolitesZ | renertissimi 7" ||42 ibique R 





ΒΟ WERT n "we en 





AD ORDINATIONEM DEDUCI | 4 





ϑεοῦ λειτουργίαν xai τὴν ἱερὰν εὐκοσμίαν — 
ἀκέραιον, ποινῆς ἐπικειμένης τῷ ταῦτα παραβαΐίνοντε 
E. παντελῶς αὐτὸν — εἶναι ϑεοῦ τε καὶ τῆς 
ἐπικειμένης αὐτῷ κατὰ τὴν ἱερωσύνην ἀξίας" ὡς γὰρ 
]O ἀνάξιος ταύτης ἐξελαϑήσεται. ἢ 

δίδομεν ἐν ὁποίᾳ δήποτε τάξει καϑεστᾶσι καὶ σχήματι 
βίου ϑεωμένοις τε τούτων παραβαινόμενον μηνύειν 
ἡμῖν τε καὶ εἰς τὴν ἀεὶ βασιλείαν, ὅπως ἄν ημεῖς οἱ 
ταῦτα κατὰ τὴν τῶν ϑείων κανόνων ὑφήγησιν καὶ 


Nov. VI ep. 
custodientes inviolatam, Rom imminente haec prae- 
varicanti, quod penitus alienus sit a deo et imposito 


sibi sacerdotii ordine; nam velut indignus hoc ex- 
cluditur. Licentiam vero universis damus, cuius- 


“ἄδειαν δὲ πᾶσι 5 cumque sint officii vel conversationis, respicientibus 


aliquid horum praevaricari, nuntiare nobis et ad im- 
perium quod semper est: ut nos, qui haec secundum 
sacrarum regularum explanationem apostolicamque 
traditionem constituimus, decentem etiam indignatio- 


τὴν ἀποστολικὴν παράδοσιν διατάξαντες πρέπουσαν 10 nem praevaricatoribus inferamus. Etiam his videlicet 


καὶ ἐπὶ vois παραβαίνουσιν ἐνέγκοιμεν ἀγανάκτησιν. 
4ηλαδὴ καὶ τῶν —— — παρ᾽ ἡμῶν περὶ 
τῶν κληρονομιῶν τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων φυ- 
1 λαττομένων. Οἱ μὲν οὖν ἁγιώτατοι πατριάρχαι 
διοικήσεως ἑκάστης ταῦτα 7t 
ἑαυτοὺς ἁγεωτάταις ἐκκλησίαις, δῆλα δὲ ποιήσουσι τοῖς 
ἅτοις μητροπολίταις τὰ παρ᾽ ἡμῶν διατε- 
ταγμένα, οἱ δὲ αὖϑις καὶ αὐτοὶ προϑήσουσί τε αὐτὰ 
κατὰ τὴν τῆς μητροπόλεως ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν τοῖς 
τε ὑφ᾽ ἑαυτοὺ * 
— κἀκείνων δὲ ἕκαστος ἐν τῇ οἰκείᾳ ἐκκλησίᾳ 
ταῦτα προϑήσει" ὥςτε μηδένα τῶν τῆς ἡμετέρας πολι- 


τείας ἀγνοεῖν τὰ παρ᾽ ἡμῶν εἰς τιμὴν τε καὶ αὔξησιν 


quae sancita sunt ἃ nobis de hereditatibus deo ama- 
bilium episcoporum custodiendis. 


1 Sanctissimi siquidem patriarchae uniuscuiusque 


ἥσουσιν ἐν ταῖς ὑφ᾽ 15 diocesis haec proponant in ecclesiis sub se consti- 


tutis, et manifesta faciant deo amabilibus metropo- 
litis, quae ἃ nobis constituta sunt. Illi quoque rursus 
etiam ipsi proponant ea in metropolita sanctissima 
ecclesia, et constitutis sub se episcopis haec faciant 


ἑαυτοὺς ἐπισκόποις φανερὰ ταῦτα καταστή- 20 manifesta, illorum vero singuli in propria ecclesia 


haec proponant: ut nullus nostrae reipublicae igno- 
ret, quae a nobis ad honorem et augmentum magni 
dei et salvatoris nostri lesu Christi disposita sunt. 


τοῦ μεγάλου ϑεοῦ καὶ «σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ Insuper sequens haec tua sanctitas omnibus, qui sub 
διατετυπωμένα. ἐφ᾽ ᾧ τε ἀκολουϑοῦσαν τούτοις τὴν 25 ea sunt, sanctissimis metropolitis haec faciat mani- 


σὴν ἁγιωσύνην ἅπασι τοῖς ὑπ᾽ αὐτὴν ὁσιωτάτοις μη- 
τροπολίταις φανερὰ ταῦτα καταστῆσαι τῷ παντὲ Gvu- 
π ὄμενα ῳ. 

( 2 'Ey, , 

ἀρχιεπισχόπῳ Θεουπόλεως, Πέτρῳ τῷ ὁσιωτάτῳ ἀρχι- 
ἐπισκόπῳ Ἱεροσολύμων, Ἰωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν praetorio» τὸ δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων καὶ 
πατρικίῳ, Δομνίκῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν παρὰ 
᾿Ιλλυριοῖς ἑερῶν praetoriov. 

. Dat. xvir. k. April. CP. Belisario v. c. cons. [a. 535.] 


) F — ΄ 
ἀρχιεπισκόπῳ -“4λεξανδρείας, ᾿Εφραϊμίῳ τῷ ὁσιωτάτῳ 30 


festa, universo tempore contradenda. 


τὰ ἰσότυπα (TiuoDéq) τῷ ὁσιωτάτῳ 2 Scripta exemplaria I sanctissimo archi- 


episcopo Theopolitano. Scripta exemplaria (Petro) 
sanctissimo episcopo Hierosolymorum. Scripta ex- 
emplaria Iohanni viro gloriosissimo praefecto sacro- 
rum praetoriorum secundo, exconsuli et patricio. 

Cui etiam hoc adiectum est: Et tua quoque celsi- 


35 tudo haec sciens una cum semper suscepturis sedem 


tuam haec servare festinet, et si denuntiatum fuerit 
aliquod tale delictum, prohibeat, et maxime quae- 
cumque in ordinationibus curialium et officialium 
interdicta sunt. Nuntiet autem etiam nobis, ut de- 


40 cens super eis imponatur correctio. Utatur quoque 


praeceptis ad clarissimos provinciarum iudices, ut 
et ipsi quae fiunt inspicientes non permittant aliquid 
extra hoc quod ἃ nobis constitutum est fieri. Im- 
minebit enim eis et poena quinque librarum auri, si 





omnibus rebus dei cultum et sacram disciplinam inviolatam servantes: poena transgressuro imminente hac, 
ut et a deo et a dignitate sacerdotii in eum collata Ἄν alienus sit futurus; nam ut indi ea exuetur. 
Licentiam vero omnibus damus, in quocumque ordine et vitae condicione sunt, ubi quid horum violari 
videant, ut id et nobis et qui ue imperator futurus est indicent: quo nos, qui secundum divinorum 
canonum praeceptum et apostolicam traditionem haec constituimus, debitam etiam transgressoribus indigna- 
tionem ex:hibeamus. Videlicet ea quoque quae a nobis de hereditatibus deo carissimorum episcoporum san- 
1 cita sunt, observentur. | Sanctissimi igitur cuiusque dioecesis patriarchae haec in sanctissimis ecclesiis sub 
se constitutis proponent et cum deo carissimis metropolitanis quae a nobis imperata sunt communicabunt ; 
hi vero rursus et ipsi in sanctissima ecclesia metropolitana ea et proponent et eadem episcopis, qui sub 


ipsis sunt, manifesta facient; denique illorum etiam in sua quisque ecclesia haec 
1 lica ea quae a nobis in honorem et incrementum 


rum qui in nostra sunt repub 


oponet : ut nemo eo- 
dei et servatoris nostri 


lesu Christi constituta sunt, ignoret. Itaque his obsequens sanctitas tua omnibus sanctissimis metropolitanis, 
2 sub ipsa sunt, haec manifesta [e omni tempori simul prodenda. | Scripta sunt exemplaria (Ti- 
motheo) sanctissimo archiepiscopo Alexandriae, Ephraimio sanctissimo archiepiscopo Theopolitano, Petro 


sanctissimo archiepis 


iscopo Hierosolymorum , Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ez- 


consuli et patricio, Dominico gloriosissimo praefecto sacro praetorio apud lilyrios. 





1 ἑερὰν»} ἱερατικὴν A | 3 * cov] τὸ libri | 6 διδόα- 
μὲν À | ἐν A] om. M || καϑεστῶσε Α ἢ σχήματι βίου] con- 
uersationis (i. e. ἀσκήσει) ς || 12 cf. Cod. 1, 3. 41 (42), 5—29 || 
13 κληρονομεῶν As] κληρονόμων M | 14 οἱ μὲν ὁσιώ- 
τατοι Αἢ 15 ταῦτα προϑήσουσιν}] προϑέντες A || ἐφ᾽ 
ἑαυτοὺς Α || 16 δῆλα ποιήσουσιν ἐν τοῖς A ἢ 18 καὶ αὐτοὶ 
post αὐτὰ coll. Α | προσϑήσουσι Α ἢ 20 ταῦτα om. A ἢ 
22 προϑήσουσιν A | τῶν om. A || 23 ἀγνοοῦντα A ἢ αὔξη- 
91v] τῆς πίστεως add. A || 26 πᾶσι A" —— 2982 
om.A. Cf. που. VII extr. | τῷ --᾿Αλεξανδρείας!] οπι.ς. Τι- 
μοϑέῳ addidi ἢ 30* Aigpenio M |31 Πέτρῳ om. c ἢ 34 *o- 
uvivo M | Δομνίκῳ — praetoria om. s. Quae sequuntar 
im ς΄ om. M ; excerpta habent Ath. (inde A) et Theod. || 36 dat. 
k. April. CP. Belisario v. c. cons. Jul.; ἐγράφη καλάνδαις 

ς ὑπατείας Βελισαρίου καὶ Εὐτροπίου Ath. (sim. 
Theod.), £y καλάνδαις ἰαννοναρίαες ἰνδικτεῶνος ἐ ἐπὶ 
τῆς ὑπατείας Βελισαρίου τὲ καὶ Εὐτροπίου ΑἹ bilissariu M 





1 poenam imminentem RT7'!|haec] « Κ7: hae 7/31 
praeuaricati 7| 2 quod] quo R7 | penitus alieni sint 
R|3 uelud indignus 7? in ras. 1 litt. | excludetur vu/g. ἢ 
4 universis dam| /! damus uniuersis Z| cuiusque A7 | 
5 conuersationibus AR! | 8 saera R'| apostolicaque £ | 
10 etiam — 12 eustodiendis om. R | 15 praeponant ἢ 7 
16 deo om. R* || 18 metropolitana A? vulg. | 19 fatiant 
manifesta RT] manifesta fatiant J vulg. | 21 nullius 7 ἢ 
25 sanetissimi //! | fatiant 7 | 26 leg. tempori? | 
eontrahenda R/T | 29 Euphraemio (cf. Li^eratus bre- 
viar. c. 23)] eupraemio (i pos? prae add. R*) R cum 
eufremio 7/ | episcopo archiepiscopo (archiep. de/. 7?) P ἢ 
30 Petro om. codd. | 31 sanctissimo] «««imio A! | 33 prae- 
teritorum R | 35 susceptoris 7T | sedere 7 | 38 ordi- 
natione R^ [et (e in ras. P) RP] uel vulg. | 39 intro- 
ducta ΕἾΤ ἢ autem om. 7 | 40 correctione R! [ 41 iuces 
R!|42 quae] quoque 77" qui 7? [aliquid in ras. P, 


Nov. VII pr. 


48 Ue DE NON ALIENANDIS 





quidem et ipsi praevaricari videntes non denuntia- 
verint aut sedi tuae aut imperio: ut undique decens 
ornatus ordinationis gradui conservetur. Scripta cum 
adiectione Dominico ......... 

Dat. k. April. CP. Belisario v. c. cons. 





7 
ΠΕΡῚ TOY ΜῊ EKIIOIEIZOGAI 
H ANTAAAATTEZOAI ΤᾺ EK- 
KAHSIASTIKA IIPATMATA H 
EIS IAIKHN YIIOOHKHN AIAO- 


VII. Coll. II tit. 1 


R DE NON ALIENANDIS AUT PER- 
MUTANDIS ECCLESIASTICIS RE- 
BUS IMMOBILIBUS AUT IN SPE- 
CIALEM HYPOTHECAM DANDIS 


ΣΘΑΙ TOI AANEISTHL AAA" AP- 1 GREDITORIBUS, SED SUFFICERE 


ΚΕΙ͂ΣΘΑΙ ΑΥ̓ΤῸΝ ΤΑΙ͂Σ ΓΕΝΙ- 
ΚΑΙΣ ὙΠΟΘΗΚΑΙ͂Σ. 


Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς «ἀὔγουστος 
^ m .€ * , 
᾿Επιφανίῳ τῷ ἁγιωτάτῳ καὶ μακαριωτάτῳ ἄρχιεπε- 


σκόπῳ τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ οἰκουμενικῷ 15 


, 
πατριάρχῃ. 
(IIpooiuiov.) Ἕνα σκοπὸν ἀεὶ τοῦτον ἐϑέμεϑα 
^ - * 2 * r , 
τὸ πᾶν εἴ τι πρότερον ἀτελὲς ἢ συγκεχυμένον ἐδόκει, 
- - 4 — 3 - ? - 
τοῦτο καὶ ἀνακαϑᾶραι xal τέλειον ἐξ ἀτελοῦς ἀποφῆ- 


ναι. Ὅπερ καὶ ἐπὶ τῆς ὅλης νομοϑεσίας ποιήσαντες, 20 imperfecto declarare. 


ἡγούμεϑα χρῆναι καὶ ἐπὶ τῶν ἐκποιήσεων τῶν γενο- 
μένων ἐπὶ τοῖς ἱεροῖς πράγμασιν évi περιλαβεῖν νόμῳ 
τοὺς ἔμπροσϑεν ἅπαντας, καὶ ἀνανεουμένῳ καὶ ἐπα- 
γορϑοῦντε καὶ τό τε ἐλλιπὲς προςτιϑέντι τό τε περιτ- 


GENERALES HYPOTHECAS R. 


Imp. Iustinianus A. Epiphanio archiepiscopo et 
patriarchae Constantinopolitano, : 


(Praefatio. Unam intentionem hanc semper 
ponimus, omne quicquid prius imperfectum aut con- 
fusum videbatur, hoc et expurgare et perfectum ex 
Quod etiam in- ommi legis- 
latione facientes credimus oportere et in alienationi- 
bus, quae fiunt super sacris rebus, una complecti 
lege, quae priores omnes et renovet et emendet, et 
quod deest adiciat et quod superfluum est abscidat. 


τὸν ἀφαιροῦντι. “έοντι μὲν οὖν τῷ τῆς εὐσεβοῦς 20 A Leone siquidem piae memoriae, qui post Con- 


λήξεως, ὃς δὴ μετὰ Κωνσταντῖνον τὸν τῆς εὐσεβοῦς 
μνήμης «καὶ τὸν τῆς χριστιανικῆς πίστεως ἐν βασι- 
λεῦσιν ἀρχηγέτην ηὔξησέ τε καὶ κατεστήσατο τὴν τῶν 
ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν τιμήν τε καὶ κατάστασιν, γέ- 


γραπται νόμος περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐκποιήσεων, 30 


μόνῃ περικεκλεισμένος τῇ κατὰ τὴν εὐδαίμονα ταύτην 
πόλιν ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ. Καὶ ἐπαινοῦμέν γε 
τὰ πλείω τούτου τοῦ νόμου μετὰ πάσης σφοδρότητός 
τε καὶ ϑεοφιλίας τεϑειμένα, ἀλλὰ τῷ γε μὴ γενικῶς 


stantinum piae memoriae christianae fidei inter im- 
peratores principem auxit et constituit sanctarum 
ecclesiarum honorem et disciplinam, scripta lex est 
de ecclesiasticis alienationibus, conclusa in sola huius 
felicissimae civitatis sanctissima maiore ecclesia. Et 
laudamus plurima huius legis cum omni vehementia 
et dei cultura posita, sed eo quod non generaliter 
posita sit in omnibus tractamus, egere tamen etiam 
eam quadam correctione credidimus. Ab Anastasio 





D - ^ , - 

αὐτὸν κεῖσϑαι κατὰ πάντων ἐπισκήπτομεν, δεῖσϑαι 35 
, * ? , , 

μέντοι xai αὐτόν τινος ἐπανορϑώσεως πεπιστεύκαμεν. 


Nov, FII (— Coll. II tit. 1: gloss.) Graece extat in M et A (in quo est «írÀos Ἐ), om. in L. — Epit. Theod. 71, 
Athanas. 2, 1 (inde Coll. const. eccl. 3, 2, 1). Tulian. const. VII. 


VII. 


NE RES ECCLESIASTICAE ALIENENTUR AUT PERMUTENTUR AUT 
IN SPECIALEM HYPOTHECAM DENTUR CREDITORI, SED UT HY- 
POTHECIS GENERALIBUS CONTENTUS SIT. 


Imperator Caesar Flavius lustinianus Augustus Epiphanio sanctissimo et beatissimo archiepiscopo felicis 
huius civitatis et patriarchae universali. 


— atio. Unum propositum hoc semper habuimus, ut si quid antea imperfectum aut con 
videbatur, id omne emendaremus et perfectum ea: imperfecto redderemus. Quod cum in tota legislatione 
praestiterimus, etiam in alienationibus rerum sacrarum una lege priores omnes complectendas esse ea- 
islimamus, quae et renovet et corrigat eas, et quod deest addat, tollat quod superfluum est. 4 Leone 
quidem piae sortis, qui post Constantinum piae memoriae, christianae illum fidei inter imperatores prin- 
cipem, sanctissimarum ecclesiarum honorem atque statum auzit atque constituit, lez de alienationibus eccle- 
siasticis scripta est, quae intra solam sanctissimam magnam ecclesiam huius felicis civitatis se continet. Ac ple- 
raque quidem illius legis cum omni severitate et pietaie sancita laudamus, verum in eo quod non generaliter in 
omnes lata est offendimus, quin etiam correctione aliqua eam indigere persuasum habemus. Anastasius vero 








9 ὑποϑήκη»] τύχην ΑἸ ll αὐτὸν] αὐτὸν καὶ μόνον 
καϑὼς ὑποτέτακται A | 12 ὑποϑήκαις] ὑποϑήκαις 
οὕτως πάντας Α 13 Καῖσαρ Φλάβιος om. A || 15 τῆς 
— πόλεως] —— — Au A || 17 ἐϑέμεϑα τοῦ 
πᾶν ἀτελές τε xal συγκεχ. δοκοῦν τοῦτο ἀνακαϑᾶραι 
A || 19 ἀποφῆναι ἀναδεῖξαι Α 121 ἐπὶ τῶν γινομένων 
ἐκποιήσεων A || 26 ὃς δὴ om. A|| 21 καὶ om. As || τῇ 
om. Α || 28 αὐξήσαντι τε καὶ μεγαλύναντι A || 30 vo- 
μος] Cod. 1, 2, 14 | 32 ys] τῶ Α || 33 τοῦ νόμου τούτου 
A |34 ys om. A|| 36 πεπιστεύκαμεν om. A 


| quidem] quid 7? | muntimuerint A | 4 dominios 








(dominicam AK!) libri. Hiatum significavi : supplendum fere 
gloriosissimo praefecto praetoriorum per Illyricum (sim. 
Contius) | 5. diem et annum exhibet Bamb. 11, ez Iuliano 
ut videtur; om. rell. Lon Bisiliario uice δ᾽ amb. 
S aut in] aut si in A | 21 oredimus — in om. E! 
22 fiunt] fuerint /1|| 23 renouat 573} 21 principe 7! 
secundarum R* [28 honors 77} | est lex 7 | 31 omni 
om. P | 32 sed — posita om. J^ *, sed — generaliter add. 
V? in mg. || 33 tractamus E tractare T' om. P vulgo; leg. 
retractamus? (sim. Osenbrüggen) || tamen om. 7 | 34 que- 
dam A! quandam 7? 








ECCLESIASTICIS REBUS 


49 


Nov. VII pr. 





AMvagtasíQ δὲ τῷ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως γέγραπταί τις 


τῶν τοιούτων νόμος, οὔτε ομοιος τῷ 
παντοίως τε ἐλλεπής. ἐκχεϑεὶς γὰρ καὶ émi τοὺς ἔξω 
τόπους οὐδὲν ἧττον ἔπεινεν iind π 
ἀρχιερωσύνην καὶ τὴν διοίκησιν ὁρῶν τὴν τεταγμέ- 


νην ὑπὸ τὸν μακαριώτατον πατριᾶρ τῆς βασιλίδος 
ταύτης καὶ εὐδαίμονος πόλεως, τοὺς δὲ ἅπαν- 


* 


τας μὴ περιεργαζόμενος ϑρόνους" καίτοιγε εἴπερ ἄξιον 


, 


ἐπανορϑώσεως εἶναι τὸ πρᾶγμα ᾧετο, κατὰ ποίαν 
πρόφασιν τὰ μὲν ἐπηνώρϑου, τὰ δὲ ἀκόσμητα κατ- 
ελίμπανεν; ^. αὐτὸν καὶ πεπαῦσϑαε τοῦ λοιποῦ 
ϑεσπίζομεν, ἀτελῆ τε καϑεστῶτα καὶ τόπῳ περι- 
ἀλλ᾽ οὐ γενικὸν ἐν νόμοις ὄντα οὐδὲ τε 
Ταῦτα οὖν ἡμεῖς émav- 
ες ἅπαντα μίαν φήϑημεν χρῆναι νομοϑεσέαν i5 
: * τῶν καὶ 

ξενώνων καὶ νοσοχομείων καὶ πτωχείων καὶ μονα- 

στηρίων καὶ βρεφοτροφείων καὶ γεροντοκομείων xai 


εν; ὥςτε 


κλειόμενον, ἀλλ 
(A) σπουδαῖον εἰξαγαγόντα. 


ἐπιϑεῖναι πᾶσι τοῖς τῶν αγιωτάτων 


, πρὸς μόνην τὴν 


10 incomposita relinquebat 


quoque piae memoriae scripta quaedam de talibus 
lex est, neque similis priori et omnino minus habens. 

namque et per loca foris posita nihilominus 
mansit imperfecta, eo quod ad solum sacerdotium et 


5diocesin respiciat constitutam sub beatissimo patri- 


archa huius regiae et felicissimae civitatis, alias 
autem omnes non perscrutata sedes: cum utique di- 
gnam correctione esse causam arbitrabatur, propter 
quam occasionem alia q idem corrigebat, alia vero 

Quamobrem eam quoque 
vacare de cetero sancimus, utpote imperfectam et 
loco circumclausam et non generalem inter leges 
existentem neque aliquid studiosum introducentem. 
Haec ergo nos emendantes omnia unam existimavi- 
mus oportere legislationem imponere omnibus sanc- 
tissimarum ecclesiarum (et) xenodochiorum et noso- 
comiorum et monasteriorum et brephotrophiorum et 
gerontocomiorum et totius sacrati collegii rebus, et 


παντὸς ἱερατικοῦ συστήματος πράγμασι, καὶ τοῦτον — hanc legem Leonis piae memoriae constitutioni adi- 
τὸν νόμον τῇ “έοντος τοῦ τῆς svosBovs λήξεως δια- 20 cere, prius eius breviter legislationem exponentes 
τάξει προΞϑεῖναι, πρότερον αὐτῆς ἐν βραχεῖ τὴν νομο- sicque omne, quod reliquum est, intexentes. Yult 


ϑεσίαν ἐκτιϑέμενοε οὕτω τε ἅπαν TO λοιπὸν προς- 
μήτε τὸν ϑεοφιλέ- patriarcham huius felicissimae civitatis seu sanctis- 

os simae maioris ecclesiae neque oeconomum vendere 
σέας 25 aut donare aut aliter alienare rem immobilem, do- 
τυχὸν ἢ ἀγρόν, ἢ 


υφαΐένοντες. Βούλεται γὰρ ἐκείνη 
στατον ἀρχιεπίσκοπον καὶ πατριάρχην τῆς εὐδαί; 
ταύτης πόλεως ἤτοι τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκ 
μήτε οἰκονόμον πιπράσκειν ἢ δωρεῖσθαι ἢ 
ποιεῖν. πράγμα ἀκίνητον, οἰκίαν» , 
γεωργὸν ἢ ἀνδ 


α ἀγροικικα ἢ πὸ 


(xai γὰρ καὶ ταύτας ἐν τοῖς ἀκινήτοις ἀριϑμητέον, 


enim neque deo amabilem archiepiscopum et 


mum forsan aut agrum aut colonum aut mancipia 
rustica aut civiles annonas (nam et haec inter im- 


ix&s σιτήσεις — mobilia numeranda sunt), quae competunt Constan- 


tinopolitanae sanctissimae maiori ecclesiae, sed ne- 


ὕσας τῇ κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἁγιωτάτῃ με- 30 que pro ulla compensatione aut alia qualibet circum- 


προφηκούσ 
γάλῃ ἐκκλησίᾳ), ἀλλὰ μηδ᾽ ix ἀντιδώρῳ ἄλλῳ 


τινὲ 


ventione tale aliquid agi. Et interminatur emptori 


᾿σοφισμῷ τοιοῦτό τι πράττειν. καὶ ἀπειλεῖ τῷ μὲν — quidem rei restitutionem, ut reddat per tempora 
—— τὴ» τοῦ πράγματος ἀνάδοσιν, ὥςτε αὐτὸν Geconomo rerum sanctissimae ecclesiae rem quam 


| τῷ κατὰ καιρὸν oixovouoUvti và 7 ty acc at 
τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας τὸ παρ — 35 


pe percepit cum omni medii temporis fructu et 
iis lucris, casu imminente pretiorum ei, qui tale 


φϑὲν πρᾶγμα μετὰ παντὸς τοῦ κατὰ τὸν μέσον χρόνον — aliquid accipere aut comparare praesumpserit, cum 


καρποῦ καὶ τῶν κερδῶν, ἐχπτώσεως ἐπικειμέ- 
- , —- - ΄ , ^ - 
νης τῶν τιμημάτων τῷ τοιοῦτό τε λαμβάνειν ἢ ὠνεῖ- 
σϑαι Ü ὺ 


s, διότι τὸ παρὰ τοὺς νόμους πραχϑὲν 


etiam hoc quod contra leges actum est ita ponat 
ac si neque ἃ principio gestum sit. Oeconomum 
vero haec praevaricantem dare quidem de suo sanc- 


ἐν ἴσῳ ciones τῷ μηδὲ τὴν ἀρχὴν γενομένῳ. τὸν O240tissimae ecclesiae iubet omne quicquid ex ea causa 


2 * , EJ * 
οἰχονόμον τὸν ταῦτα ὑπερβάντα διδόναι μὲν οἴχοϑεν 
, - e 
σίᾳ κελεύει πᾶν ὅπερ ἄν 


τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ 





solum sacerdotium 


;cme sortis legem — de eiusmodi rebus scripsit neque priori similem et omnino imperfecíam. Quae 


etiam ad loca foris sita redundet , nihilominus tamen imperfecta mansit, cum ad 


summum et dioecesin sub beatissimo patriarcha huius regiae et felicis urbis positam respiciat, de reliquis 


autem sedibus omnibus non laboret. 


t on 1 si quidem hanc rem correctione dignam putabat, quai de 
causa alia emendabat, alia incomposita relinquebat? | Itaque ut illa in posterum cesset sancimus, 
perfecta et loco circumscripta, nec vero generalis lex sit neque quicquam gravius introducat. 


et im- 
aec igitur 


omnia corrigentes unam legislationem omnibus rebus sanctissimarum ecclesiarum et zenodochiorum et nosoco- 
miorum et píochiorum et monasteriorum et brephotrophiorum et gerontocomiorum , et omnis sacri coetus 


adhibendam putavimus. eique june legem constitutioni Leonis 

Ὁ breviter exposito omne id, 
et patriarcham 
€ aut alio modo alienare rem immobilem, domum forte vel agrum 


constitutionis argument 

que deo carissimum  archiepis 

pepe 0oeconomum vendere aut 
co. 


sortis adiciendam; ita ut prius illius 


ue —— est, attexamus. Vult enim illa ne- 


fe urbis vel sanctissimae magnae ecclesiae 


lonum vel mancipia rustica vel annonas civiles (etenim hae quoque in rebus immobilibus nume- 


tionis nomine 


- 


randae sunt, si pertinent ad — — sanctissimam magnam e. 


ex alio quo commento 


lam), nec magis remunera- 


id facere. Atque emptori quidem rei restitutionem minatur, ut 


quam accepit rem cum omni fructu temporis interiacentis et cum reliquis lucris restituat ei, qui eo tempore 


res sanctissimae 


eadem causa luc 


; e ecclesiae administrat, amissione 
ausus sit, quoniam quod contra leges gestum est, perinde 


etii imminente ei, qui tale quid acci, 
et lex ac si protinus ne factum qui 


e vel emere 
sit. Oeco- 


haec transgressus sit, de suis bonis sanctissimae magnae ecclesiae omne id, quodcumque ex: 
ucratus sit vei quo sanctissimae ecclesiae damnum intulerit, reddere iubet; praeterea autem 





1 2 νόμος] Cod. 1, 2, 11 | οὔτε! οὐχ A || 3 παντοίως τε 

παντοίως ὧν Α | 5 xai τὴν διοίκησιν οπι. A | 9 ποίαν 
As] M || 11 πεπᾶσϑαι M || 13 ὄντα] ὑπάρχοντα A 
14 ovv om. Α ἢ 11 xai πτωχείων om. c | 19 πράγματι A 
21 ἐν βραχεῖ om. A | 22 οὕτω τε] καὶ οὕτως Α || ἐξυφαί- 
vovctsc Α | 25 ἤτοι] μήτε A | 26 μήτε om. Α ἢ 21 ἢ post 
ἄγρον om..A | 29 καὶ γὰρ v, δραησεπδετο]. hiatus S litt. 
in MI καὶ γὰρ — ἀριϑμητέον͵ ἀκινήτους A[ 31 μηδὲ 
ἐπ ἀντιεδώρω M Hm παντὶ δώρω Α ἢ 33 ὠνησα- 
μένω A | 34 ἀποδιδόναι A ἢ 35 ἁγιωτάτης μεγάλης 











om. À, 7$ om. € || 36 πρᾶγμα om. A || 40 μηδὲ 
παρὰ τὴν i A | 40 sg. οἰκονόμον δὲ τὸν ταῦτα παρα- 
βαίνοντα διδόναι οἴκοϑεν τὸ ἀζήμιον τῇ &y., om. κε- 


λεύει πᾶν -- ἀλλὰ 50, 5 A ἢ 42 μεγάλῃ om. Ag 
μι. 





4 solum ad P | 6 regia 7 ! | aliter E! ἢ 1 perscrutatas 
R'F perseruta|tans F perserutans AR? | 8 correctionem 
Ri|arbitratur R* | 11 uocare AR! u«care 7/! || facimus 
R!]|14 ergo] igitur 7| 16 et om. RFT || nesochomio- 
rum J ἢ 17 betrofotrophiorum R bephotrophiorum 7/T' || 
18 gerentocomiorum A | 19 adicere prius eius A? in 
ras. 6—71 litt. | 20 legislationem (legislatione 7!) bre- 
uiter ἢ | 25 sg. Pro aut P ubique à (vel an) | 21 inter 
bis scr. R!|29 maioris R! | 30 conpensatione aut alia 
bis ser. R* | aut om. 773 | 31 tali /* | 32 restitutione 
F | 33 eeclesiae] maioris ecclesiae T' (Gr.) | 34 i 
om. Ἐ' ἢ 36 aut] an 5" ἢ p. it RF? | 31 hoe 
om. P | its] «« 7 [ ponant 7 | 38 a et gestum sit 
om. R! 

1 


50 


DE NON ALIENANDIS 





Nov. VII pr. 
Ex τῆς αὐτῆς αὐτίας ἐκέρδανεν ἢ τὴν ἁγιωτάτην ἐκ- 
κλησίαν ἐζημίωσε" πρὸς τούτοις δὲ καὶ ἀπελαύνει τῆς 
οἰκονομίας, xai δίδωσι» ἀγωγὴν τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλη- 
σίᾳ οὐ κατὰ μόνων τῶν ϑεοφιλεστάτων οἰκονόμῶν, 
ἀλλὰ καὶ κατὰ διαδόχων αὐτῶν, εἴτε αὐτοὶ τοῦτο ἐξ- 
εποΐησαν εἴτε τὸν κατὰ καιρὸν ϑεοφιλέστατον ἐπίσκο- 
sov ἢ τινα τῶν ἄλλων κληρικῶν ὁρῶντες ἐχποιοῦντα 
σιωπὴν ἀγεννῆ τε καὶ ἀνελευϑέραν ἤσκησᾶν, καὶ σολλῷ 
μᾶλλον si συναινοῦντα βλέποντες τοιούτῳ τινὲ συνε- 
χώρησαν, ἀλλ᾽ οὐ τὸ πρᾶγμα διεκώλυσαν. 
& χαὶ τὸν συμβολαιογράφον τὸν τὰ τοιαῦτα συντα- 
ξαντα συμβόλαια διηνεκεῖ παραδίδωσιν ἐξορίᾳ, μηδε- 
μιᾶς αὐτῷ φιλανϑρωπίας μηδὲ ἐπανόδου ποτὲ μετα- 
διδοῦσα" καὶ αὐτοὺς μέντοιγε τοὺς μεγίστους ἄρχοντας 


lucratus est aut sanctissimam ecclesiam damnificavit ; 
super haec autem etiam excludit officio oeconomi. 
Et dat actionem sanctissimae ecclesiae non contra 
solos deo amabiles oeconomos, sed etiam «contra 
5 successores eorum, sive ipsi hoc alienaverunt sive 
pro tempore deo amabilis episcopus aut aliquis alio- 
rum clericorum videntes alienantem taciturnitate de- 
generi et sine libertate passi sunt, et multo potius 
$i consentientes videntes tale aliquid permiserunt et 


xai σερός 10 non causam prohibuerunt. Ad haec autem et tabel- 


lionem, qui talia confecit instrumenta, perpetuo tradit 
exilio, nullam ei clementiam neque reversionem par- 
ticipans. Ipsos quoque maximos iudices, qui ad 
haec accedunt et ministrant talibus causis aut con- 


τοὺς τὰ τοιαῦτα προβιεμένους καὶ ὑπουργοῦντας τοῖς 15 fici apud semet ipsos monumenta pro confirmatione 


τοιούτοις πράγμασιν ἢ συνίστασϑαι παρ᾽ ἑαυτοῖς ὑπο- 
μνήματα πρὸς σύστασιν τῶν τοιούτων δωρεῶν ἢ τῶν 
ἄλλων πράξεων ἀνεχομένους τῆς τε ἀρχῆς καὶ τῆς ἀξίας 
Β καὶ τῆς περιουσίας ἐκβάλλειν ἀπειλοῦσα. Ταῦτα 


talium donationum aut aliorum actuum patiuntur, 
et cingulo et dignitate et substantia interminatur 
excludere. Haec igitur increpans vehementer, per- 
mittit rei ecclesiasticae usum aut qui vocatur usus- 


οὖν ἐπιτιμήσασα σφοδρῶς, ἐπιτρέπει πράγματος éx-20fructus sub certo quodam tempore aut etiam usque 


κλησιαστίικοῦ χρῆσιν ἤτοι τὸν καλούμενον οὐσούφρουκ- 
τον ἐπὶ st viva χρόνον ἢ καὶ ἄχρι τῆς ζωῆς τοῦ 
λαβόντος διδόναι τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν, 
ἐπὶ τούτῳ μέντοι τῷ ὅρῳ, ἐφ᾽ ᾧ τὸν τὴν τοιαύτην 


ad vitam percipientis dare sanctissimam maiorem 
ecclesiam, sub hac tamen definitione, ut is, qui hanc 
accepit munificentiam , eiusdem quantitatis — 
rem sanctissimae maiori ecclesiae sub prop 


δεχόμενον φιλοτιμίαν τῆς αὐτῆς ποσότητος ἀντιδιδό- 25 ratione, ex qua possit eundem reditum sanctissima 


ναι πρᾶγμα τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ κατὰ δὲ- 
σποτείας λόγον, ἐξ οὗ δυνήσεται τὴν αὐτὴν πρόβοδον 
ἡ ἁγιωτάτη ἐκκλησία κομίξεσϑαι, ὅσην ἐκεῖνος ἀπὸ 
«τῆς χρήσεως ἔλαβεν, δηλαδὴ ἊΣ τὴν τοῦ λαβόντος 
τελευτὴν Ty τὸν — χρόνον ἐπὶ τῇ, χρήσει καὶ 
τῆς χρήσέως τοῦ δοϑέντος ἐκκλησιαστικοῦ πράγματος 
ἐπὲ τὴν ἁγεωτάτην ἐκκλησίαν ἑπανιούσης, καὶ τῆς τοῦ 
δωρηϑέντος χρήσεως ἅμα τῇ δεσποτείᾳ τῆς ἁγίωτά- 
ζης ἐκκλησίας γινομένης. ἀκίνδυνον γὰρ εἶναι τὸ τοι- 
ovrov συνάλλαγμα τί 
εἴη τοῦ δεδομένου παρὰ τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας τὸ 
ἀντιδοϑὲν αὐτῇ, οὕπερ αὐτίκα μὲν λήψεται τὴν δὲ- 
σποτείάν, ἐλσίζει δὲ καὶ τὴν χρῆσιν λαβεῖν, ἀκυροῖ 
τὸ συνάλλαγμα καὶ avri μηδὲ γεγονότος τίϑησι, καὶ 


δίδωσιν ἄδειαν ἐκδικήσεως, οἷα περιγραφῆς κατὰ τῶν 40 


1 δικαίων τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας γενομένη. Ὁ 
μὲν οὖν νύμος ὡς ἐν βραχεῖ τοιαῦτα διορίζεταί τε 


ecclesia habere, quantum ille ex usu accepit; post 
percipientis utique mortem aut definitum tempus in 
usu videlicet et usu datae ecclesiasticae rei ad sanc- 
tissimam ecclesiam redeunte et usu donatae rei cum 


30 proprietate sanctissimae ecclesiae faciendo; talem 


namque contractum sine periculo esse ponit lex. $i 
vero minus fuerit quam quod datur a sanctissima 
ecclesia illud, quod compensatur ei, cuius mox qui- 
dem percipiet proprietatem, sperat autem etiam usum 


* 


σιν ὃ νόμος. εἰ δὲ ἔλαττον 35 accipere, infirmum contractum et pro non facto po- 


nit, datque licentiam vindicationis, utpote circum- 
ventione contra ius sanctissimae ecclesiae facta.  — 


1 Lex itaque sub brevitate talia decernit δὲ multam 





ab administratione quoque eum removet, et actionem dat sanctissimae ecclesiae non solum contra deo caris- 


simos oeconomos, se 


etiam contra successores eorum, 'sive id ipsi alienarunt 


sive deo carissimum 


qui tum est, episcopum vel reliquorum clericorum aliquem alienare videntes pear atque illiberale silen- 


tium egerunt, et multo magis si, ubi consentientem eun in tale quid viderunt, t 
prohibuerunt. Atque insuper tabellionem quoque qui talia instrumenta confecerit, perpetuo e. 
Quín etiam ipsos summos magistratus , 


nullius ei clementiae neque reditus spe facta. 


concesserunt ue rem 
"tradit 
ui talia admittunt ὦ 


et eiusmodi rebus operam praestant, aut apud se documenta ad eiusmodi donationes —* actus confir- 


mandos confici patiuntur , et magistratu et di 


. conj iunt gnitate et bonis d minatur. His igitur fortiter re- 
prehensis rei ecclesiasticae usum sive usumfructum qui vocatur: 


certum. aliquod tempus, vel quoad is, 


ies acceperit, vivet, dare permittit sanctissimae magnae ecclesiae, hac tamen sub condicione, ut is, qui: 
iberalitatem accipit, rem eiusdem quantitatis sanctissimae magnae: ecclesiae dominii iure reddat, ez 


eundem reditum. sanctissima ecclesia percipere possit, quantum ille ex usufructu accepit: scilicet ut ἊΝ 


mortem eis, qui accepit, vel post tempus usufructui praefinitum tam wsusfructus rei ecclesiasticae 


tae 


ad sanctissimam. ecclesiam redeat, quam 'rei donatae ususfructus una cum dominio sanctissimae ecclesiae 
acquiratur. Talis enim contractus ut sine periculo sit, lea: sancit. 'Si vero eo, quod a sanctissima ecclesia 


datum est, minus sit id quod ei in vicem 
se usumfructum 


"m datur, cuius illa proprietatem quidem statim accipit, sperat vero 
quoque accepturam, irritum reddit contractum 'et pro non facto ponit, atque vindi 
1 potestatem tribuit, utpote fraude contra ius sanctissimae ecclesiae commissa. 


Illa. igitur lez breviter 





5 διαδόχων αὐτοῦ ἐὰν αὐτὸς τοῦτο ἐξεποίησεν A ἢ 
θ΄ εἴτε] ἀλλὰ καὶ A || 7 7 oin ἐκποιούμενον καὶ σιωπὴν 
ἀγεννῆ τε καὶ μὴ ἐλευϑέραν ἀσκήσαντα, οἱ πολλῶ γε 
μᾶλλον τῶν Gvvawobvrov κατακριϑήσονται" ὡς τοι- 
οὔτον γενόμενόν τι βλέποντες xai μὴ διακωλύσαντες 
A (cf. &)|| 9 συϑαινοῦντα) consentientes ς | 11 καὶ τὸν 
om. A"| 12 συμβόλαια om.-A | 14 αὐτοὺς et τοὺς om. 
A | 15 τὰ] τὸν M|| 16 τοιούτοις om. A|| 18 τῆς «e — 
ἀξίας] ἀρχῆς τε καὶ ἀξίας A || 19 ἐκβαλεῖν A | 20 ἐπι- 
τιμήσας Α || 21 70v] τὸ A | 24 τούτῳ om. A|| τὴν ΑἹ 
om. M || 32: ἐπανορϑούσης A|| 33 ἅμα] παρὰ A | 34 γι- 
vóusvov M || τὸ yàg τοιοῦτον ἀκίνδυνον εἶναι A (s) | 
36.02] δὲ καὶ A | 37 αὐτίκα μὲν] αὐτὴ κἂν A || 41 ye- 
vouévnc] μὴ “γεγενημένης A || 42 sq. τε καὶ ἐπιτιμᾷ) καὶ 
ἐπί τινας 4 


1 aut] an 77 || 2 excludi R! || 3actionem om. P (cf. ad5) | 





4 etiam om. R' || eontra om. J^|| 5 successiones R* || eo- 
rum actionem ipsi siue 7 || 6 aut] an 7/*|| 7 taciturni- 
tatem R! taeiturnitati R?7/ | degenere? 373, «egw«« P! 

8 libertati J^! | passi] naeti A mati 7| 9 si] hoc R* 
11 tradet. tradi T' | 12. prineipans 'R! || 14 confixi //* 

15 confirmationem 7 | 17 interminantur P^ | 20 aut] an 
V! | 21 praecipientis 7/* | moiorem R || 24 ecclesie maiori 
(maioris 7!) 7^|| 25 qua om. R* | eum ' || sanctissimam 
R!| 26 accepit] habere aeceperit *| 27 in] « 7! del. 
R? om. vulg. | 28 et usu f, (i. e. fructu) R?P? (^*dato 
libri | 30 sg. namque talem || 33 ei] rei 7 Του P, 
del. /? | 34 proprietatem om. R' | 36 wuendicationis 
FT uenditionis ΚΠ ecireumuentionem 7^* | 41 £ rubr. 
in mg. Ad eos qui rem ecclesiasticam parua pensione 
detinent perpetuo || subreuitate R 








ECCLESIASTICIS REBUS 


9l 


Nov. VII pr. 1 





καὶ ἐπιτιμᾷ, καὶ μέχρε τῶν πραγμάτων τῆς ἁγιωτά- 
τῆς ἐκκλησίας —— μόνης" καὶ E soe μὲν ἀναερεῖ 
σοφισμόν, τοῦτο ὅπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, οὐ μὴν ἐπε- 
σχεῖν τὴν τῶν μετὰ ταῦτα πανουργίαν ἴσχυσεν. τενὲς 
10 δὴ τὸ καλούμενον παροι ἐξευρόντες, μήτε 
τοῖς ἡμετέροις νόμοις μήτε ἄλλῳ τινὶ τῶν ἁπάντων 
γνωριζόμενον, περειγραφη» οὐ μεεραν ἐμελέτησαν κατὰ 
τοῦ νόμου, 5— σχεδὸν ἐπινοήσαντες ἐκποίησιν. 
, ἡμεῖς τοῦ λοιποῦ πράττεσθαι κεκωλύκαμεν, ἐξ 
ov τὸν τούτων 
εἰς — εἶδον ——— πολλῷ τὸ ποσὸν 
— ztgocó0ov τοῖς ἐμφυτευταῖς χαριζόμενοι 
οἱ τῶν πραγμάτων πρώην τῆς ἀγιωτάτης ς ἐχ- 
κλησίας ἄγτες. ὥςτε ἡμᾶς ἔν τινε τῶν ἡμετέ- 
διατάξεων ὁρίσαι μὲν ἄχρε προξώπων τριῶν 
ευσιν γίνεσθαι, τοῦ τε λαμβάνοντος καὶ δύο 
ὄχων ἑτέρων, τοῦτο καὶ ἐπὶ τοῖς τῆς ἁγιωτάτης 
ἐκκλησίας περάγμασε γίνεσθαι συγχωρήσαντες, μὴ πε- 
ραιτέρω δὲ τῆς € μοίρας συγχωρεῖσϑαι τοῖς ἐμ- 


, 


svrais διὰ τὰς τυχηρὰς περιστάσεις ψνομοϑετήσαν- 20 


τες" ἐπειδήπερ ἐμανϑάνομεν οὕτως ἐκκεχυμένως τε 
καὶ ἀσεβῶς παρά τινων γίνεσθαι τὰ συμβόλαια, ὡς 
μηδὲ τὴν ἕκτην καταλιμπάνεσθϑαι τῇ ἀγιωτάτῃ ἐκ- 


κλησίᾳ μοῖραν, τῶν Aem ἁπάντων τῷ ἐμφυτευτῇ 


νόμον. Ἤδη δὲ καὶ 10 δὲ pro eo ipso conscripsimus 


imponit, et usque ad res sanctissimae ecclesiae stat 
solummodo; et omnem quidem perimit circumventio- 
nem, quam praediximus, non tamen retinere calli- 
ditatem postea insurgentium valuit Quidam enim 


5 dudum hoc quod vocatur colonarium ius adinveni- 


entes, neque nostris legibus neque aliae cuidam 
omnium notum, circumventionem non medi- 
tati sunt contra legem; perpetuas paene itantes 
alienationes. Quod nos de cetero agi prohibemus 

i τ autem 
et ad emphyteosis erunt et imminuerunt plu- 
rimam quantitatem veri reditus ills qui emphyteosin 
accipiunt praestantes ii qui rebus pridem sanctis- 
simae maioris ecclesiae praesidebant. Ideoque nos 


τὴ» 15 in quadam nostrarum constitutionum definivimus qui- 


dem usque ad personas tres emphyteosin feri, ac- 
cipientis et duorum successorum aliorum; hoc et 
super rebus sanctissimae maioris ecclesiae fieri per- 
mittentes, non autem ultra sextam — relevari 
emphyteosin percipientibus propter itos casus 
sancientes: quia [vero] didicimus sic effuse et impie 
ab aliquibus fieri documenta, ut neque sexta rds. 
quatur sanctissimae ecclesiae pars, reliquis omnibus 
emphyteosin accipienti donatis. Anastasius autem 


κεχαρισμένων. ᾿Αναστάσειος δὲ ὁ τῆς εὐσεβοὺς λήξεως 25 piae memoriae gesta monumentorum constituens fieri 


, 


πρᾶξιν ὑπομνημάτων διατάξας γίνεσϑαι ἐπὶ ταῖς ἐκ- 
ποιήσεσιν, εἴπου καὶ τούτου γένοιτο καιρός, καὶ τὰς 
ἐμφυτεύσεις στήσας δίχα μὲν τῆς πράξεως ἄχρι μόνης 


τῆς ζωῆς τοῦ ποιουμένου τὴν ἐμφύτευσιν, μετὰ δὲ ταύ- 


super alienationibus, sicubi etiam huius rei fieret 
tempus, et emphyteosis statuens sine gestis quidem 
usque ad solam vitam accipientis emphyteosin, cum 

is autem in perpetuum eam extendens, neque per- 


της καὶ εἰς τὸ διηνεκὲς αὐτὴν ἐκτείνας, οὔτε ἀκριβῆ 30fectam fecit neque utilem legem, et undique imper- 


πεποέηκεν οὔτε συμφέροντα νόμον, παντοίως τε ἀτελῆ, 

᾿μέχρε μόνης τῆς διοικήσεως τοῦ πατριαρχικοῦ ϑρόγου 

τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως, καϑάπερ εἴπομεν, τὴν 
αν στήσας. 


fectam, usque ad solam diocesin pa cae sedis 
huius felicissi iuis, nicul ixi : ledia- 
lationem statuens. 


CAPUTI. 


(P Ἡμεῖς οὖν. (ἤδη yàg ἐπὲ τὸν νόμον» ἐτέον) ϑε- 35 


σπίζομεν, μήτε τὴ» ἀἁγιωτάτην τῆς εὐδαίμονος ταύτης 
πόλεως μεγάλην ἐκκλησίαν μήτε τὰς ὑπ᾽ αὐτὴν οὔσας, 

3 * , qw Li 
ὧν αὐτὴ τὴν χορηγίαν ἐδέξατο, καϑάπερ αὐτὴν ᾿ἄνα- 


Nos igitur (iam enim ad legem veniendum est) 
sancimus, neque sanctissimam huius felicissimae civi- 
tatis maiorem ecclesiam neque sub ea constitutas ec- 
clesias, quarum ipsa praerogationem suscepit (sicut 





talia et definit et persequitur, atque in rebus solius sanctissimae ecclesiae subsistit: eaque omnem qui 
iam, uli ante diximus toit. i 


fallaciam —* 
dem adversus hanc legem moliti sunt, 
et veri ri 


eum qui 


E 


accepit et duos alios successores, atque id etiam in r 
, Ssanzimus iamen, ne ultra sextam partem emphyteutis ob fortuitos casus 


í neque vero malitiam posterorum cohibere potuit. Quidam enim iure 
vocatur invento, neque nostris legibus neque alii omnium ulli cognito, non exiguam frau- 
Lan —— fere alienationem meditantes. Quod ne in posterum 
fieret pup ex: quo legem de his rebus conscripsimus. lam vero emphyteuses quoque spectarunt, 
tus quantitatem emphyteutis gratificantes valde tmminuerunt 1 
ecclesiae praeerant. Itaque nos in quadam consíitutione nostra 


i nuper rebus sanctissimae 
er mtert ut us ad. σαι 
Ἴ sanctis- 





, 2. ἐκκλησίας] idet ἐκκλησέας A || 3 μὴν] μὴν δὲ 
ἀνθρώπων A | 5 μὴδὲ τοῖς A | 9 ἐξ οὗ τὸν ὑπὲ 
τούτω» et pro eo ipso ς | 10 νόμο»] Cod. 1, 2,21 pr. 
11 πολλῷ τὸ ποσὸν plurimam (i. e. πολὺ) quantitatem c | 
14 *£v τινε c] £v τισε Μ ἐν sux A. Cf. Cod:le. $5 
15 ὁρίσαι μὲν] δρίσειν A | 16 δύο διαδόχων ἑτέρων] δύο 
αὐτοῦ καταδιαδοχὴν ϑνητῶν κληρονόμων A] 18 ἐκκλη- 
aías M) μεγάλης ἐκκλησίας Ac ἢ παρεάσαντες A||22 và — 
καταλιμπάνεσϑαι] μικρὰν A | 21 τούτου Mz] τοῦτο A] 
29 ταῦτα Αἵ 32 μόνον A | 38 αὕτη A] ἀνεδέξατο A 
l stat] constat 7.1 | 3 tamen] tantum. 7! | 5 uocant 
ulonarium ius - colonarium ius (col. ius non repetit 
R!) est, ueluti si domum ualentem centum solidos (quin- 
que add. P, decem add. T) et praestantem pensionem 
d Jlidorum x 7/) accipiat quis ab ecclesia et 
det pro ea solidos centum seu amplius, aut certe minus, 
εἴ quasi iam de propria aggrauet se dare (acgrauat se 
aieare A!) singulis annis quasi pensionis nomine solidos 
tres. Iste ergo appellatur paroecos (paricos R//T). sed 








ipsam (upa Κ᾽ uiam qua RE?) domum sub tam parua pen- 
sione in perpetuum et ipse et heredes eius possidebant. ad- 
inuenientes (et adinu.J^) e.g. s. Glossa marginalis in con- 
textum inrepsit | 6 legibus nostris 7 | *alie cuiusdam R 
aliceuiusdam Κ᾽ alii cuiquam vulg. | 7 uotam RR! notam 
ἘΞ | 9 nos om. R | 10 eo om. Ri] 11 enphiteosis A* enfi- 
teosis T' emphyteosim 7/ enphiteosim R? | rescripserespexer 
R* prospexerunt ἢ || 12 ueri] iusti /* in ras., 7? ius Τ᾽ "ἢ 
illi /* | qui] qui ad 7" | enphiteosin & e£ sic in seqq. fere 
constanter | 13 ii / T] hii R* his R? hi vulg. | 14 prae- 
sidebant] psidebant 7/! | 15 nostra A! | definimus E dif- 
finimus / | 16 enphiteosyn R | 17 et super] insuper et 
in P | 18 sanctissimae om. 7 | permitententes R ἢ 19 non 
ultra autem 7/ ἢ 20 percipientss //* [21 vero seclusi || 
22 reliquatur R | 24 aceipientibus 7/ || 26 alienationes 
R* | feri 1| 27 enfiteosis T emphyteosin 7^ enphiteosin 
R (vulg.) | 29 perfectum Εὖ | 31 patriarchie 7" | 32 legi. 
muslationem 73 | 35 enim om. R' | 36 sacratissumam Καὶ | 
38 ipso //*| praerogatione Κ ἢ rogationem R' 


"* 


Nov. VH 1 


9? 


DE NON ALIENANDIS 





στάσιος ὃ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ἡρμήνευσε, μήτε τὰς 
ἄλλας ἁπάσας ἐκκλησίας τὰς κατὰ τὴν εὐδαίμονα ταὺ- 
τὴν οὔσας πόλιν ἢ τὴν αὐτῆς περιοικίδα μήτε τὰς 
ὑπὸ τὸν πατριαρχικὸν ϑρόνον τῆς εὐδαίμονος ταύτης 
πόλεως καϑεστώσας, ὧν τοὺς μητροπολίτας aros 
χειροτονεῖ, μήτε ἄλλον μηδένα πανταχοῦ μήτε πατρι- 
ἄρχην μήτε ἐπίσκοπον — δὴ τούς τε ἐπὶ τῆς 
Ἑῴας τούς τε ἐπὶ τῆς ᾿Ιλλυρίδος, καὶ σπιρός ys τοὺς 
ἐπ᾿ Αἰγύπτου τε xal τῆς προξεχοῦς καὶ ἡνωμένης αὐτῇ 


eam Anastasius piae memoriae interpretatus est), 
neque alias omnes ecclesias in hac felicissima ex- 
istentes civitate aut circa eius confinia neque sub 
patriarchica sede huius felicissimae civitatis consti- 


5 tutas, quarum metropolitas ipse ordinat, neque alium 


ullum undique neque patriarcham neque episcopum 
(dicimus autem et eos qui in Oriente et qui in Illy- 
rico, insuper et Aegypto et vicina atque unita ei . 
Libya, et eos qui in Africana provincia sunt, com- 


““ιβύης τούς τε ἐπὶ τῆς “φρων jo090$, xai συνελόντα 10 plexive dicendum per omnes quicumque nostrae sunt 


LJ — , ^ 
ἅπαντας εἰπεῖν, ὅσοι τῆς ἡμετέρας εἰσὲ γῆς), μήτε μὴν 
τοὺς ἐπὶ τῆς Ἑσπερίας ὄντας ϑεοφιλεστάτους ἐπισκό- 
ποὺς ἀπ᾽ αὐτῆς τῆς πρεσβύτιδος Ῥώμης μέχρι τῶν 
εἰς ὠκεανὸν καϑεστωσῶν ἁγιωτάτων ὀρϑοδόξων ἐκ- 


κλησιῶν, μήτε τινὰ ξενοδόχον ἢ πτωχοτρόφον ἢ vo-15 


, , 
coxóuov ἢ ὀρφανοτρόφον ἢ yegovvoxouov ἢ βρεφοτρό- 
φον ἢ μοναστηρίου͵ ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν ἡγούμενον ἢ 
ἡγουμένην, 7j τινα ὅλως προεστῶτα τῶν εὐαγῶν συστη- 
μάτων ἄδειαν ἔχειν ἐκποιεῖν roe ἀκίνητον ἐν oi- 
κίαις ἢ ἐν ἀγροῖς ἢ ἐν κήποις ἢ ὅλως ἐν ois τοιούτοι, 
μηδὲ γεωργικὸν ἀνδράποδον μηδὲ πολιτικὴν σύτησιν, 
μηδὲ κατὰ ἰδικοῦ πρόφασιν ἐνεχύρου παραδιδόναι τοῖς 
δανεισταῖς. τὸ δὲ τῆς ἐκποιήσεως ὄνομα γενικώτερον 
διὰ τοῦτο τεϑείκαμεν, ἵνα κωλύσωμεν καὶ πρᾶσιν καὶ 


terrae, nec non qui in Occidente sunt deo amabiles 
episcopos ab ipsa seniore Roma usque ad oceanum 
consistentium sanctissimarum orthodoxarum eccle- 
siarum), neque quem xenodochum aut ptochotro- 
phum aut nosocomum aut orphanotrophum aut 
gerontocomum aut brephotrophum aut monasterii 
virorum vel mulierum abbam seu abbatissam, aut 
quemlibet omnino praesidentem venerabilibus col- 
legiis licentiam habere alienare rem immobilem aut 


20in domibus aut in agris aut in hortis aut omnino in 


huiusmodi, neque rusticum mancipium neque civilem 
annonam, nec per specialis pignoris occasionem tra- 
dere creditoribus. Alienationis autem nomen gene- 
ralius ideo posuimus, ut prohibeamus et venditionem 


δωρεὰν καὶ ἄμειψιν xal τὴν εἰς τὸ διηνεκὲς éxvewo-25 et donationem et commutationem et in etuum 


μένην ἐμφύτευσιν, ἥγε οὐδὲ πόρρω καϑέστηκεν ἐκστοι- 
ἥσεως. ἀλλὰ πάντας πανταχοῦ τοὺς ἱερεῖς τῆς τοι- 
αὐτῆς ἐχποιήσεως εἴργομεν, ταῖς ποιναῖς υὑποκειμέ- 
« , - ^- 2 - , , 
vove, als ἡ “έοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ἐχρήσατο 


extensam emphyteosin, quae non pro ab alie- 
natione consistit. Sed omnes ubique sacerdotes ab 
huiusmodi alienatione prohibemus, poenis subditos, 
quibus Leonis piae memoriae usa est constitutio. 


διάταξις. ἐκείνην γὰρ κατὰ πάντων κρατεῖν καὶ xv-30llam namque per omnia valere et ratam esse san- 


, 2 M E b] , 
ρίαν εἶναι ϑεσπίζομεν, διόπερ αὐτὴν xal προὐυϑήκα- 
, - , - ^ , 
uev xal οὐ τῇ πατρίῳ φωνῇ τὸν νόμον συνεγράψα 
μεν, ἀλλὰ ταύτῃ δὴ τῇ κοινῇ τε καὶ ἑλλάδι, ὥςτε 
ἅπασιν αὐτὸν εἶναι γνώριμον διὰ τὸ πρόχειρον τῆς 


cimus; propterea hanc [proposuimus] et protulimus 
et non paterna voce legem conscripsimus, sed hac 
communi et graeca, ut omnibus sit nota propter 
facilem interpretationem. Quod itaque iam prae- 


ἑρμηνείας. Τὸ μὲν ovv ἤδη παρῳχηκὸς ἀφίεμεν" τὸ 35teriit, relinquimus; nam tanta documenta tempore 


γὰρ τρσαῦτα συμβόλαια χρόνῳ τε μακρῷ γενόμενα 
νῦν ἀνακινεῖν πολλῆς ἂν εἴη τῆς πολυπραγμοσύνης. 
ὥςτε τὰ μέχρι νῦν ὄντα τὸ οἰκεῖον ἐχέτω σχῆμα" TOU 
λοιποῦ δὲ πᾶσαν ἐκποίησεν ἀπαγορεύομεν, τὰς εἰρη- 
μένας αὐτῇ ποινὰς ἐπιτιϑέντες. 


longo facta nunc commovere multae erit tergiver- 
sationis. Quapropter quae usque hactenus extant, 
proprium habeant schema, de cetero autem omnem 
alienationem interdicimus, praedictas ei poenas im- 


40 ponentes. 





stasius piae sortis interpretatus est), neque reliquae ecclesiae omnes, quae in hac felici civitate vel in vici- 
nia eius, neque quae sub patriarchica sede huius felicis urbis constitutae sunt, quarum ea metropolitanos 
ordinat, neque alius quisquam uspiam patriarcha aut episcopus (eos scilicet dicimus, qui in Oriente et Illyrico 
sunt et praeterea qui in Aegypto eique confini atque unita Libya, quique in Afrorum regione, et ut omnes 
complectamur, quicumque in nostris sunt terris) neque magis qui in Occidente sunt deo carissimi epi- 
scopi, ab ipsa vetusta Roma usque ad sanctissimas orthodoaas ecclesias ad oceanum constitutas, 
zenodochus quisquam aut ptochotrophus aut nosocomus aut orphanotrophus aut gerontocomus aut 
brephotrophus aut monasterii virorum vel mulierum abbas vel abbatissa, aut omnino quisquis sacris coe- 
tibus praeest, licentiam habeat rem immobilem aedificiorum vel agrorum vel hortorum vel omnino id genus 
aliorum alienandi, neque mancipium rusticum neque annonam civilem, nec magis specialis pi is nomine 
creditoribus tradendi. Alienationis vero nomen generalius ideo posuimus, ut prohiberemus et venditionem et 
donationem et permutationem, et emphyteusin in perpetuum eatensam, quae non procul ab alienatione ab- 
est. Verum omnes ubique sacerdotes ab eiusmodi alienatione arcemus, poenis illis, quibus Leonis: piae 
sortis constitutio usa est, obnoxios. llla enim ut per omnia valeat et rata sit sancimus: quapropter et 
—— eam, neque patria lingua legem conscripsimus, sed hac quidem communi et Graeca, ut omni- 

us innotescat propter facilitatem interpretationis. —— quod iam praeteriit, missum facimus; tot enim 
contractus longo tempore factos si nunc sollicitentur, id quidem multa — exhibeat. Quare quae 

i 


tenus facta sunt propriam formam retineant, in posterum vero omnem alienationem vetamus, supra dictis 
ei poenis impositis. 





6 πατριάρχη») πατριάρχην μήτε μητροπολίτην A 
7 δὴ A] 32 M (s) | 9 προσεχοῦς ucl vu. 'À I τ ῥα, 
λόντας εἰπεῖν ἅπαντες Α || 12 ἑσπέρας A || 13 μέχρι] 
xai μέχρε ΑἸ 14 καϑεστασῶν A| t ἢ γυναικῶν Aie] 
xai γυναικῶν M || 19 ἐν οἰκίαιο] aut in domibus ς 
20 ἐν ἀγροῖς ἐν κήποις τε xal ὅλως A|| 21. 22 * μήτε 
— μήτε — μήτε libri | 28 τῆς} τοῖς M | 23 sq. διὰ τοῦτο 
τεϑείκαμεν γενικώτερον A || 21 ἀλλὰ — ἐκποιήσεως 
om. M^, ín mg. suppl. M || 28 ταῖς om. A | 30 πάντα 
A | 31 αὐτὴ» hane (i. 6. ταύτην ἢ) c [[προτεϑείκαμεν A | 
32 συνεγραψάμεϑα A || 36 χρόνω μακρῶ vs A 

| ea 7*| 2 neque alias] neesihas A! || existente 7| 
3 supatriarchica A! sub patriarcha 7! | 4 huius (ppl 
ἘΞ in spat.) felicissime ecclesie ciuitatis 7 | 7 in ante 
illirico om. R | 8 et insuper et 7" | et in Aegypto vulg. 
unita ei Libya scripsi (sim. Heimbach)) initibilia ] 
in mitibilia (mitibilia suppl. /* in spat.) / inmutabilia 
T (in Lyeaonia atque in Lycia vulg.) | 10 quicunque 





v 





H?| quecunque A47 vulg. | sunt terre nostre 7" || 12 no- 
ceanum ZA occeanum A?/T || 13 oconsisteretium t! || 
14 quem A!] alium quem A? aliquem 7 vulg. || ptocho- 
trochum ἢ) protochotrophum A? || 15 nosocomium A no- 
dochomium /7/|| 16 gerontocomium A! therontonium 7| 
bephotrophum A bephotrofium 7" | monasteriorum uiro- 
rum (orum uirorum suppl. P? in ras.) P | 17 vel] aut R || 
abbam seu E] abbatus seu? 773 abbatem seu J? abbatem 
uel vulg. | 18 quemlibet] quem 7 || praesulentem £^ || ue- 
nerabibus £t ueneralibus 7" | 19 alienarem rem R* | 20 in 
gnaris aut mortis Εὖ || 22 specialis] spiritalis K || occasione 
F* | 23 ereditotribus R* | generalis 7" || 24 posumus A || 
prohiberemus 7^|| uentionem XR*|| 25 et commutationem 
et donationem 7T | 27 undique P || 28 alienationes (sic) 
R! | 31 proposuimus sec/usi || 34 Quod] Q« (Quia, ut vid.) 
F*|35 tanto 7 | 36 nune] non ΚΤ || tergiü satisois * | 
37 actenus /T' huc actenus R (vulg.) | 38 habent ΡΤ 
sema RA! scema LR? | 39 eis RET 








ECCLESIASTICIS REBUS 53 Nov. VII 2 


ΓΞ 





CAPUT Il. 
Ὅπως δὲ ἂν ὁ νόμος πρὸς τὸ τῆς ἀνθρωπίνης ΤΡ Ut autem lex ad humanae naturae varietatem et 
σεως ποικίλον καὶ τὸ παρασυμβαῖνον ἀεὶ μετρηϑεὶς quod semper venit moderata omnia immota per- 


μείνῃ διὰ πάντων ἀκίνητος (τί γὰρ dv εἴη σταϑερὸν maneat (quid enim erit stabile inter homines et ita 
τῶν ἐν ἀνθρώποις xal οὕτως ἀσάλευτον, ὡς μηδεμίαν — immobile, ut nullam patiatur mutationem, cum omnis 
ὑπομένειν μεταβολήν, τῆς πάσης ἡμῶν συστάσεως ἐν S noster status sub perpetuo motu consistat?), neces- 
διηνεκεῖ καϑεστώσης κινήσει;), ἀναγκαῖον φήϑημεν sarium aestimavimus quasdam exceptiones dare legi 
τινὰς ἐξαιρέσεις δοῦναι τῷ νόμῳ μετὰ πολλῆς τῆς — cum multis vigiliis et subtilitate ventas, ut eas 
1 ἂς τε xai ἀκριβείας ἐξηυρημένας, iva ταύτας — habens in auxilio lex nequaquam moveatur. 
Pas: εἰς βοήϑειαν 0 νόμος μηδαμῶς σαλευϑείη. ὃ ; : 
1 "Egísuev τοίνυν τῇ βασιλείᾳ, εἴπου τις κοιν- 101 Sinimus igitur imperio, si qua communis commo- 
ὠφελής ἐστε xai — τῆς πολιτείας βλέ- ditas est et ad utilitatem reipublicae respiciens causa 
πουσα χρεία xai κτῆσιν ἀπαιτοῦσα τοιούτου T:vós — et possessionem exigens talis alicuius immobilis rei 
ἀκινήτου πράγματος ὁποῖον ὑπεθέμεθα, τοῦτο αὐτῇ qualem proposuimus, hoc ei a sanctissimis ecclesiis 
λ τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν καὶ τῶν λοιπῶν et reliquis venerabilibus domibus et collegiis perci- 
εὐαγῶν οἴκων τε καὶ συστημάτων λαμβάνειν ἐξεῖ- 15 pere licere, undique sacris domibus indemnitate ser- 


ναι, τοῦ πανταχόϑεν ἀξημίου τοῖς ἱεροῖς οἴκοις φυλατ- vata et recompensanda re eis ab eo qui percepit 


τομένου, xai ἀντιδιδομένου ματος αὐτοῖς παρὰ aequa aut etiam maiore, quam data est. Quid enim 
τοῦ λαμβάνοντος ἴσου ἢ — C LNTPPE τοῦ διδομε. causetur — ne meliora det? cui plurima 
vov. τί γὰρ av καὶ αἰτιάσαιτο βασιλεὺς πρὸς τὸ deus dedit habere et multorum dominum esse et 
μὴ δοῦναι τὸ κάλλιον; ᾧγε πολλὰ μὲν δέδωκεν ὃ 9:0s20facile dare, et maxime in sanctissimis ecclesiis, in 
ἔχειν, πολλῶν δὲ κύριον καϑεστάναι, καὶ ῥᾳδίως διδό- ^ quibus optima mensura est donatarum eis rerum 
ναι, καὶ μάλιστα εἰς ἁγιωτάτας ἐκκλησίας, ἐφ᾽ ὧν  immensitas. Unde si quid tale fiat et pragmatica 
ἄριστον μέτρον ἡ τῶν δωρουμένων καϑέστηκεν aus- — processerit forma praecipiens imperio dare aliquid 
τρία. ὥςτε εἰ τοιοῦτό τε γένοιτο xai πραγματικὸξ — talium rerum, et recompensaverit mox rem meliorem 
προέλϑοι τύπος ὃ ἐπιτρέπων τῇ βασιλείᾳ do97vat 25 et uberiorem et utiliorem, sit ea permutatio firma, 
τι τῶν τοιούτων πραγμάτων xal ἀντιδιδοὺς εὐθὺς etii, qui praesident domibus, quarum est quod alie- 
πρᾶγμα κάλλιόν τε xci δαψιλέστερον καὶ ἐπωφεῖλέ- natur, et qui talibus ministrant litteris, sine querela 
στερον, ἔστω τὰ τῆς αὐτῆς ἀμείψεως βέβαια, xai oí — undique sint, nullam metuentes poenarum, quae a 
προεστῶτες τῶν οἴκων, ἐξ ὧν τὸ ἐκποιούμενον ἐστί, Leone piae memoriae interminantur et a nobis firma- 
καὶ oi τοῖς τοιούτοις ὑπηρετούμενοι γράμμασι» ἀνεύ- 30tae sunt: utique cum nec multo differant ab alterutro 
ϑυνοὲ πανταχόϑεν ἔστωσαν, μηδεμίὰν εὐλαβούμενος sacerdotium et imperium, et sacrae res a communi- 
ποινὴν τῶν παρὰ /éovros τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως bus et publicis, quando omnis sanctissimis ecclesiis 
ἠπειλημένων xai παρ᾽ ἡμῶν κυρωθεισῶν. Καὶ γὰρ abundantia et status ex imperialibus munificentiis 
οὐδὲ πολλῷ διεστᾶσιν yrs ἑερωσύνη τε καὶ βασι- — perpetuo praebetur. Alterutris itaque compensantes 
λεία, xal τὰ ἑερὰ πράγματα τῶν κοινῶν τε καὶ 07-39 quae decent, non ab aliquibus iure culpabuntur. 
μοσίων" ὅπου ys πᾶσα ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις Alism vero omnem sive ad ipsum imperium sive ad 
εὐπορία τε xai σύστασις ἐκ τῶν παρὰ τῆς βασιλείας aliam quamcumque personam factam sive venditio- 
— διηνεκῶς ἐπιδίδοται, ἀλλήλαις οὖν ἄντι- 

δοῦσα: τὰ πρέποντα οὐκ ἂν ὑπό τινος εἰκότως μεμ- 

p. “ἄλλην δὲ πᾶσαν εἴτε πρὸς αὐτὴν τὴν Baci- 40 


εἴτε πρὸς ἕτερον oíovovv πρόξωπον γινομένην 


IL Ut vero haec lez ad humanae naturae varietatem et ad id quod ferme obvenit accommodata 
maneat perpetuo immoía (quid enim inter homines stabile est et adeo inconcussum, ut nullam mutatio- 
nem pahatur, cum omnis constitutio nostra in etuo motu sit?), necessarium putavimus exceptiones quas- 
dam legi addere multa cum lucubratione et diligentia inventas, ut earum auxilio usa lex nequaquam con- 
lcuüiatur.  Permittimus igitur imperatori, ut, sicubi qua necessitas sit ex communi usu et ad reipublicae 
utilitatem spectans quaeque possessionem eiusmodi rei immobilis, qualem proposuimus, exigat, eam a 
sanctissimis ecclesiis reliquisque sacris domibus et collegiis illi accipere liceat, ut tamen indemnitas omni 
ex paríe sacris domibus servetur, iisque ab accipiente res aequalis vel etiam maior, quam data sit, in 
vicem detur. Quid enim causetur imperator, quominus det meliora, cui quidem deus largitus sit, ut multa 
habeat, multorum dominus sit, et facile dare possit, idque mazime sanctissimis ecclesiis, quibus sine men- 
sura donare optima mensura est? taque si (ale quid fiat et pragmatica sanctio prodeat quae imperatori 
ex talibus rebus aliquid dare praecipiat et statim meliorem et praestantiorem et uüliorem rem in vicem det, 
ea ipsa permutatio m si, et qui praesunt domibus, quarum est id quod alienatur, et qui talibus in- 
strumentis. endis operam dederunt, omni undique crimine vacent, nullam veriti earum poenarum, quae 
a Leone piae sortis intentatae sunt et a ——— Aeque enim multum inter se distant sacerdotium 
et imperium, neque res sacrae a rebus co: ibus et publicis: quandoquidem sanctissimis ecclesiis omnis 
copa aíque status a munificentia imperatoris perpetuo praebetur. Unde si mutuo sibi praestent quae 
decet , a nemine iure reprehendi poterunt. Aliam vero omnem sive venditionem sive donationem sive per- 








2 τὸ om. A | 3 μείνοε A] σταϑηρὸν A | 9 ὁ νόμος p. 1 rubr. Quomodo licet ad imperatorem rem sancti 
om. A || 10 ἀφίεμεν τοίνυν τὴν βασιλείαν A | κοινω- | loci transfere E mg. | humanae] h ez corr. R | 2 per- 
φελής} communis commoditas (i. e. κοινωφέλεια Ἢ) ς || | maneam R'|3 erit] permanearit R7 | 7 ut] aut RT | 
12 καὶ κτῆσιΨ» t» Α [13 αὐτὴν Α [14 τῶν om. | 10 Si minus 57 | 11 causa respiciens E, causa om. vulg. | 
A] 15 λαμβάνειν om. Α ἢ 18 ἢ om. A | τοῦ διδομένου | 12 et poss. exigens] in possessione exiems E ἢ aliquius 
om. 4| 19 air. ὁ βασιλεὺς A || 20 δοῦναι τὸ] παρασχέσϑαε | R | immobilem 7* | 13 eis 7 | 16 rem Κ᾽ || percipit 
A || μὲν A] om. M | 21 καϑεστάναι] εἶναι, in mg. ...&ve« | vulg.| 17 aequa] q in ras. R || etiam] in R || 19 dedit 
C [re- xa9ecc]áva:?) A | 22 xai μάλεστα]! μάλιστα A| | deus vulg. | 20 facere dare R^ | 21 mensalra A ἢ 
23 ρυμένων αὐτοῖς καϑέστηκεν A|| 24 πραγματικὸς] | 22 unde si quid bis ser. R'[ pragmata R*]26 hii R7 
πολιτικὸς A | 26 πραγμάτων ἀντιδίδωσι» A| 215g. δαψ., | hi 7 | 28 nulla R! | 29 Leone] lieone R^, one suppl. 
ὃ xal ἐπωφ. ἔσται. ὁ τὰ τῆς à. a. βέβαια κατέχων Α | | ΚΞ in spat. | 30 multum vulg. | differat 7* | altero utro 
. 90 γράμμασε πανταχόϑεν ἀνεύϑυνοι Α ἢ 34 διεστήκα- | R|31 sacerdotum R'| 32 omnis] omnibus 7^ | 33 ex] 
σι» A | 35 τὰ ἱερὰ-- δημοσίων] ἐν ἑτέροις zx iyuacs τῶν | et RF ἢ 34 perpetue ΚΤ | praebeatur 7 vulg. | 35 de- 

πόνων A cent ΠΝ] decet 7/ vulg. dicentur T'| 37 factum Εὖ 





Nov. VII 2. 8 


94 


DE NON ALIENANDIS 





εἴτε πρᾶσιν εἴτε δωρεὰν εἴτε ἄμειψιν εἴτε ἐμ ὑτευσιν 
διηνεκῆ παντελῶς ἀναιροῦμεν" οὐ μὴν οὐδὲ ὁσιν τι- 
νὸς ἐνεχύρου ἐπ᾽ ἀκινήτῳ πράγματι γινομένην προ- 
φάσει δανεισμάτων γίνεσϑαι συγχωροῦμεν. Καὶ τοῦτο 
κρατεῖν βουλόμεϑα ἐπί τε πάσης ἐκκλησίας παντός τὲ 
μοναστηρίου καὶ νοσοκομείου xai ξενῶνοβ καὶ βρεφο- 
T φείου καὶ ἀσκητηρίου καὶ γεροντοκομείου καὶ παν- 
τὸς ἁπλῶς συστήματος, ὅπερ πρᾶξις εὐσεβὴς συνίστη- 
σιν, οὐδενὸς παντελῶς τούτων τι λαμβάνειν παρ 
αὐτῶν δυναμένου. Ἥςτε οὔτε τῆς διατάξεως ᾿ἄναστα- 
σίου τοῦ τῆς ϑείας λήξεως ἔτι δεήσει οὔτε τῶν κατ 
ἐκείνην φερομένων δεκρέτων καὶ τῆς εἰρημένης παρα- 


, ^ * 2 * - 2 
αι- 
τηρησεωξ. αὕυταξβ yao ταῦ αρχαξ του πραγματος «vao 


—— καὶ κωλύοντες τὸ γενόμενον οὐκ ἂν τῆς ἐφεξῆς 
15 
£7 


ϑείημεν πολυπραγμοσύνης. 


nem sive donationem sive permutationem sive em- 
hyteosin perpetuam omnino perimimus; sed neque 
dunno cuiusdam pignoris in re immobili factam 
occasione mutuorum fieri sinimus. Et hoc valere 
5 volumus in omni ecclesia omnique monasterio et 
nosocomio et xenodochio et brephotrophio et asce- 
terio et gerontocomio et omni absolute collegio 
quod actio pia constituit, nullo penitus horum ali- 
quid accipere ab eis valente. Unde neque constitu- 
10tione Anastasii divae memoriae ulterius opus erit, 
neque secundum illam faciendis decretis memoratae 
observationis ; ἐγτ enim rei principia perimentes et 
prohibentes quod fit, nequaquam perscrutatione dein- 
ceps indigebimus. 


CAPUT Ill. 


"Eugvrevgiv δὲ εἴτε éml τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας 
εἴτε ἐπὲ πάντων τῶν λοιπῶν προῤκυνητῶν οἴκων γί- 
γεσϑαι συγχωροῦμεν ἐπί τε τοῦ λαμβάνοντος στροι- 
ὥπου ἐπί τε δύο τοῦ αὐτοῦ προξρώπου κληρονόμων 


ἐφεξῆς, παίδων μέντοι μόνων ἀρρένων ἢ ϑηλειῶν, ἢ 20 


ἐγγόνων ἑκατέρας φύσεως, ἢ γαμετῆς U ἀνδρός, εἴγε 
τοῦτο τῆς γαμετῆς ἡ τοῦ ἀνδρὸς ῥητῶς ὀνομασϑιείη. 
ἐπείτοιγε. μὴ διαβαίνειν εἴς τινα ἕτερον κληρονόμον, 
ἀλλὰ μέχρι sé τῆς ζωῆς τῶν λαμβανόντων ἵστα- 
σϑαι, εἰ μὴ παῖδας ἢ ἐγγό - 
τελῶς ἐμφύτευσιν πράττεσϑαι ἐκκλησιαστικοῦ τινος ἢ 
πτωχικοῦ πράγματος ἀκινήτου ἢ ἀνδραπόδου γεωργι- 
κοῦ ἢ πολιτικῆς σιτήσεως οὐδενὶ συγχωροῦμεν τρόπῳ, 
οὐδὲ τὸ γινόμενον. ἔχειν τενὰ παντελῶς ἰσχὺν ἐῶμεν. 


ἐγγόνους ἔχοιεν. ἄλλως δὲ σπαν- 25 nepotes habuerint. Aliter autem penitus EE 


Emphyteosin autem sive in sanctissima maiore 
ecclesia, sive in omnibus reliquis adorandis domibus 
fieri sinimus et in. accipientis — et in duobus 
eiusdem personae heredibus deinceps, filis tamen 
solis masculis aut feminis, aut nepotibus utriusque 
naturae, aut uxore aut viro, si hoc videlicet de 
uxore aut viro expressim nominetur; alioquin non 
transire ad aliquem alterum heredem, sed usque ad 
solam vitam percipientium standum, nisi filios aut 
sin agi ecclesiasticae cuiusdam aut ptochii — 
mobilis aut mancipii rustici et civilis annonae nullo 
permittimus modo, neque quod fit habere aliquod 
penitus robur sinimus. P" 


1 ᾿Επειδὴ δὲ ἡ μὲν “έοντος vov τῆς εὐσεβοῦς λήξεως 301 Quia vero Leonis quidem piae memoriae consti- 


διάταξις ἐπ᾽ οὐδεμιᾷ παντελῶς ἐλαττώσει δίδοσϑαι 
πρᾶγμα ἐκκλησιαστικὸν ἐνομοθέτησεν, ἡμεῖς δὲ ἐν 
ἑτέρᾳ διατάξει παρ᾽ ἡμῶν γεγραμμένῃ τὸ ἕκτον ἐξαι- 


ρεῖσϑαι μόνον éni τῶν ἐμφυτεύσεων ἐνομοϑετήσαμεν, 


tutio sub nulla.penitus deminutione dari rem eccle- 
siasticam sancivit, nos autem in alia constitutione 
ἃ nobis scripta sextam excipi solum super emphy- 
teosibus sancivimus, huiusmodi quendam deminu- 


τοιαύτην τινὰ τῷ τῆς ἐλαττώσεως πράγματι δίδομεν 35 tionis rei damus ordinem, ut quaeratur cum omni 


τάξιν, ἵνα ζητοῖτο μετὰ πάσης ἀληϑείας καὶ ἀκρι- 
βείας ὁ κανὼν τῶν ἐκδιδομένων τοσοῦτος, ὁπόσος 
ἐξ ἀρχῆς ἣν καὶ εἰς τὴν ἀγιωτάτην ἦλθεν ἐκκλη- 
σίαν, καὶ διδοῖτο τὰ τῆς ἐμφυτεύσεως τοιούτοις προς- 


veritate et subtilitate pensio eorum quae dantur 
tanta, quanta ab initio fuit, quando ad sanctissimam 
venit ecclesiam, et detur emphyteosis talibus per- 
sonis, quales dudum diximus; tunc enim sextam ei 





mutationem sive emphyteusin perpetuam, seu cum ipso imperatore seu cum alia qualicumque persona con- 


tractam, prorsus íoliümus: ac ne pignoris quidem 
fieri concedimus. Atque hoc et in omni ecclesia. et 


photrophio et asceterio et gerontocomio et in omni plane collegio quod. actione 
valere volumus, ne quis omnino ab ipsis horum quicquam accipere possit. 


dationem in re immobili constitutam sub. mutui , 
omni monasterio et nosocomio et aenodochio et bre- 
j —— pia constitutum est 

taque neque constitutione 


Anastasii divae sortis neque decretis secundum eam faciendis neque supra dicta observatione 
opus erit. Cum enim ipsa rei principia tollamus quodque fieri solet. prohibeamus, nulla deinceps. sollici- 


tudine indigebimus. 
IL JZEmphy 


teusin vero sive in sanctissima ecclesia sive in reliquis omnibus venerandis domibus tum 


personae accipientis tum. duobus eiusdem personae deinceps heredibus dari permittimus, liberis scilicet solis, 


masculis aut feminis, vel nepotibus utriusque sexus, vel uxori aut viro, si uxoris aut viri 


essa mentio 


facta sit. Alioqui ne transeat ad. alium quem heredem, sed ad. solam eorum qui acceperunt vitam limite- 
fur, si liberos aut nepotes non habeant. Alia vero ulla ratione emphyteusin. fieri rei. ecclesiasticae sive 
ptochicae immobilis, vel mancipii rustici vel civilis annonae nullo modo permittimus, neque —— 
1 δὲ ullam omnino vim habere sinimus. Quoniam vero Leonis piae sortis consüitutio sanzit, ut 
nulla penitus deminutione facta res ecclesiastica detur, nos vero in aha constitutione a nobis. conscripta 
ut sexta solum pars in. emphyteusibus excipiatur sanaximus, talem ordinem. statuimus deminutionis rationi, 
ut cum omni veritate et subtilitate quaeratur canon. rerum quae dantur. tantus, quantus. ab initio fuit et 
ad sanctissimam ecclesiam rediit, et detur emphyteusis talibus personis, quales ante dicimus; tum enim 





1 ἢ δωρεὰν ἢ ἄμ. ἢ dug. A || 2 οὐ μὴν δὲ ἀλλ᾽ 
οὔτε Α ἢ 3 γινομένην προφάσει) προελϑοῦσαν ἕνεκεν 
A|| 4 καὶ τοῦτον κρατεῖν βουλ. τὸν νόμον καὶ ἐπί τε 
A || 6. νοσοκομείου καὶ μοναστηρίου ξενῶνος A | 8 £U- 
σεβείας A | 10. 11 "οὐδὲ — οὐδὲ libri | 1 Ἐδεήσειεν 
M δεήσοιεν A || 12. καὶ] om. « || 14 οὐκ ἂν] οὐδὲ κἂν A|| 
15 δεηϑείημεν τῆς πολυπραγμοσύνης A || 16 ἐκκλησίας 
M] μεγάλης ἐκκλησίας Ac | 11 εἴτε καὶ ἐπὶ A || yevé- 
σϑαι 2 | 18 ἐκλαμβάνοντος A || 20 μόνων om. A || 
21 ἐκγόνων A | ἢ vos] xai ἀνδρὸς A || 22 τῆς γαμε- 
τῆς ἢ τοῦ ἀνδρὸς) παρά τινος αὐτῶν A, de uxore aut viro 
ς | 27 πτωχικοῦ] πττωχικοῦ τενὸς A ptochii ς || 30 ᾿Επειδὴ 
δὲ ἡ μὲν] ἤδη ἡ μὲν οὖν A | 32 ἐνομοθέτησεν τινί, ἡμεῖς 4] 
33 cf. ad 51,14 || 35 sq. διδόντες πρᾶξιν, ὅπως ζητοῖτο A 
38 καὶ εἰς] εἰς A || ἐλϑὼν A || 39 διδοῖτο] ἐκδίδειν (sic) A 


| siue per emphyteosim 7 | 2 perpetüaa? omnino A' || 


4 








3 donationem AA (sed cf. ad 4) || in re] iure R || 4 oc- 
casionem A'||si minus. Sed neque dationem et hoc R' || 
6 nosochomio scenodochio 7 | —— — KR bepho- 
trophio R bephrotropho 7 | asisterio  Τ' || 7. geron- 
tonio et omnino (omni corr.) alsolute & | 11 *faciendi 
decreti RJ facienda decreta vulg. | 12 rei om. 7| peri- 
ment«s 7! | et prohibentes om. A || 13 fit] sit &| 
perscutatione N [ 14 indigebimus] indige suppl J^ 
in spat. vac. | 16 rubr. De enphiteosis contractu a 
sancto loco constituendo. et quomodo ususfructus rerum 
ad sanctum locum pertinentium constituantur A(T) 
17 ecclesia om. KR || 19 tamen] tantum A? s. v., om. R! 
24 statum R! || 25 habuerit /T' | 26 cusdam 7| 27 et 
ciuilis] leg. aut ciuilis || 33 seripta] ta om. A* | enphi- 
teosibus 20 emphyteosin J^ emphyteusi vulg. || 34 dimi- 
nutionis /T'| 36 earum R! 





'EOCLESIASTICIS REBUS 55 Nov. VII 3 





ὃ κανών, ἢ ἐπὶ ὁλοκλήρῳ τῷ τότε ὑφεστῶτι κανόνι 


λαμβάνειν ἐξὸν μισϑοῦν μᾶλλον ἢ 


5 μηδὲ , 2 : , 
ἐλαττώσεις ἐπ᾽ ἐμφυτεύσεσε πράττειν. Εἰ 


τοιαυτας 


vOv ἐμφύτευσις διδοῖτο (ὁποῖα πολλὰ μάλιστα κατὰ —-cissima consistere civitate, multo quidem digna pre- 
ταύτην ἴσμεν τὴν εὐδαίμονα καϑεστάναε πόλιν, πολ- τῦ tio, parvas vero reddentia iones aut nihil pen- 
λῆς M τιμῆς, ἐλαχίστην δὲ φέροντα πρόξοδον,  sionum omnino, non ex reditibus metiri emphyteosin, 
ἢ ἤφοδον ὅλως), μὴ τῇ προρόδῳ μετρεῖσϑαι sed aestimari suburbanum subtiliter, et reputari ex 
τὴν ἐμφύτευσιν, ἀλλὰ διατιμᾶσϑαι τὸ προάστειον — pretio collecto reditus possibiles in viginti annis 


ἀκριβῶς, καὶ συλλογέζεσϑαι τὴν ἐκ τοῦ ἀϑροιζομένου 


efendere, nullam metuentibus meliorationum reddi- 
tionem. Sed si quidem deterius fecit praedium aut 

Bovu£vois ἐμπονημάτων ἀπόδοσιν" ἀλλ᾿ εἴπερ χεῖ-  suburbanum aut domum qui emphyteosin percepit, 
πεποίηκε τὸ χωρίον ἢ τὸ προάστειον ἢ τὴν οἰκίαν 30. cogi eum de suo diligentiam et restitutionem prisci 

ὃ tiv ἐμφύτευσιν δεξάμενος, ἀναγκάζεσθαι αὐτὸν oi- status facere, et obligatum esse ad hoc et ipsum et 

xoDev τὴν ἐπιμέλειαν καὶ ἀποκατάστασιν τῆς ὕψεως  -heredes eius et successores eiusque res, insuper et 

ποιεῖσθαι, καὶ ὑποκεῖσθαι τούτῳ αὐτόν τε καὶ κλη- debitos ommes reditus sine dilatione exigi. 

ρονόμους αὐτοῦ καὶ διαδόχους καὶ τὰ αὐτοῦ πράγματα, 

πρὸς τῷ καὶ τὴν ὀφειλομένην πᾶσαν πρόξοδον ἀνυπερ- 35 

ϑέτως εἰςπράττεσϑαι. ᾿ 

[oA Τὸ δὲ εἰρημένον uw, ὥςτε μηδ᾽ ἑνὸς ἀκινήτου 

oder ἐκκλησιαστικοῦ ἢ πτωχικοῦ ἐχποίησιν ἐπι- 


μένοις τοῖς προεστῶσι τῶν εὐαγῶν οἴκων ἐξέσται τῶν 
—— ἢ τῶν οἴκων ἃ τνεσϑαι, μηδεμέαν εὑ- 


τ 


7 Εἰ δέ τινος ...... 28 παντοίως ἔξω τοῦ ἐμφυτεύματος γίνεσϑαε decurtata et mutata extant in appendice 
Nomoc. L tit. cap. eccl. 12. extr. 
8 2 Eibévas ...... εἰσπράττεσϑαι (36) habet B 20, 2, 5. 





sextam illarum partem. accurate computatam remittimus. Quodsi canon ob adversos quosdam casus im- 
minutus sit, is, qui emphyteusin subire vult, aut secundum xps canonem tunc constitutum eam accipiat 
aut omnino non accipiat, cum locare potius praestet quam tales deminutiones in teusibus admittere. 
Si vero ecclesiastici alicuius praedii bam eiusque pretiosi emphyteusis detur (cutusmodi mulia mazime 
in hac felici urbe esse scimus, quae magni quidem pretii sint, minimum tamen reditum vel plane nullum 
ferant), non ex reditu emphyteusis mensura fiat, sed accurate aestimetur suburbanum et computetur redi- 
tus qui ex pretio collecto viginti annis percipi possit; et cum reditu inde computato emphyteusis non in 
ose instituatur, sed ad ipsum ks accipit et duos qui ex eo sunt successores, et virum aut uxorem, 

- sicuti ante diximus, pertineat. cire autem emphyteutas decet, si continuo biennio canonem emphyteu- 
ticum non solverint (hoc enim pro triennio ceteris hominibus definito sufficere ad emphyteusin rerum 
ecclesiasticarum vel ptochicarum tollendam propter neglegentiam statuimus), se emphyteumate omni modo pri- 
vatum iri, quique sacris domibus praesunt, si velint, potestatem habituros esse praedia vel domos vindicandi, 
nullam veritos. meliorationum restitutionem: verum si is qui teusin accepit praedium aut suburbanum 
aut aedificium deterius fecerit, cogi eum de suo curam et restitutionem pristinae faciei peragere, atque ad 
hoc et ipsum obligari et heredes eius et successores et bona eius, praeterquam quod etiam reditus qui debeantur 
omnes sine mora exigantur. Quod autem a nobis dictum est, nullius rei immobilis ecclesiasticae vel ptochicae 
alienationem licere fieri ad ullam nostrae civitatis personam, id ut valeat sancimus non solum in aedificiis 





1 ὁποίοις ἔμπροσϑεν A | 2 αὐτῶν] ei (i. e. αὐτῷ) 
€ | 3 ἀφέεμεν. εἰ δὲ καὶ ἐλαττωϑὴ A ἢ περιπατείας 
ΜῈ αἰτίας A | 4 ἐπ᾽ ὀλοκλήρω τῶτε ὑφεστῶτι A ἢ 
6 μηδὲν A| ἐξὸν γάρ ἐστε μισϑοῦν A | ἐμφυτεύσει 
A(s) | 10 πόλεν καϑεστᾶναι A || 12 οὐδὲ πρόσοδον] 

ἐν A | 15 ὠνεῖσϑαι ἢ συνωνεῖσϑαι A | 11 post 
ἐμφύτευσιν spatium 2 fere litt. est in M || 19 διαδόχα»»] 
successiones (i. e. διαδοχῶν) € J 25 ἐξ ἀγνωμοσύνης] 
pro non soluto canone e || γενήσονται Abs] γενήσε- 
ται M (Bf) | 28 τῶν οἰκείων. A | 30 πεποίηκεσαν A ἢ 
τῇ» οἰκέαν om. A | 31 οἱ v. ἐ. δεξάμενοι, àv. αὐτοὺς A | 
33 avrovs τε A | 34 αὐτῶν A || αὐτῶν A | 35 πρὸς τὸ 
A || 385g. ἐπετρέπεσϑαι πρὸς μὴδὲ v A | 40 προσώπων A 

1 serupolositate inputandandam (dam ἐπ ras) .R 
2 econtignerit R | pensationem .R | 5 liceat] debeat R 








conducere potius quam suppl J? in spat. vac. | po- 
tius] p ἐπ ras. (ez p?) R | de tiationes / ὁ diminutiones 
P? | 6 emphyteosin] emphyteusi vulgo | 7 ecclesiastico 
ἜΣ} pretiosi RT'] praeesse» 7! praedii 7/?7" (vulg.) || 
8 nouissimus 7/' | 10 pensiones] p*siones (pro pos- 
sessiones?) J^! | 11 metiret R! | 12 extima ARZT ἢ 
14 *eomputari /ibri | 15 percipit] accepit X || 16 eo] ees 
F* | 17.sieut] si R! | 20 renphiteotas R^ | 22 homi- 
num] omnium 7/! | 23 phochiarum R.| 24 emphyteosis ν᾿ 
F|sient R! | 25 propositis R! | 26 sanctarum £ .saera- 
rum bis scr. //* || 31 facere om..R* | ad hoc ipsum|sum R1 
32 eiusqe« res 72, om. R' | insuper et] et insuper et 
P et insuper 7 | 31 a nobis est /]:est a nobis. vulg., 
est om. R | 3S ecclastieis aut ptoehie At | 40 domibus 
do et ^ 


Nov. VII 3 


56 


DE NON ALIENANDIS 





συνεστώτων οἰκημάτων καὶ προαστείων καὶ ἀγρῶν 
καὶ κήπων, ἀλλὰ καὶ ἐρειπίων, εἴτε ἀστὸ πυρὸς εἴτα 
ἀπὸ σεισμοῦ εἴτε ἐξ ἄλλης οἱαςδήποτε αἰτίας τὸ ἐρεί- 
σον εἴη" ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν παντοίως καϑῃρημένων 
καὶ εἰς ἔδαφος κειμένων εἴτε καὶ ψιλῶν ἐρειπίων, n 
δεμίαν ἐχόντων οἰκοδομίαν μηδὲ ὕλην κειμένην. οὐδὲ 
γὰρ ἐπ᾽ ἐκείνοις τὴν ἐχποίησιν γίνεσϑαι συγχωροῦ- 
μὲν, πλὴν εἰ μὴ ἐπὶ μόνης ἐμφυτεύσεως προθκαέρου, 
κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένον, ἐπὲ τρισὲ προθ- 


urbanis et hortis et agris, sed etiam super ruinis, 
sive ex igne sive ex terrae motu sive ex alia qua- 
libet causa ruina sit: sed etiam in his quae omnino 
destructa sunt et in pavimento iacent, sive etiam 
5 puris ruinis nullum habentibus aedificium neque mate- 
riam iacentem. Non enim in illis alienationem fleri 
permittimus nisi in sola emphyteosi temporali, se- 
cundum quod dudum a nobis dictum est, in tribus 
personis talibus, quales praediximus. Et ut neque 


ὥὦποις τοιούτοις, ὅποῖα πρόσϑεν εἰρήκαμεν" καὶ ἵνα 10 ulla cireumscriptio neque in talibus fiat, Varie οἱ 
. ve 


, * ^ 4 , , - 
ἕνηται, δύο τῶν 
μή τις περιγραφὴ μηδὲ ἐπὶ τούτῳ γένηται, / 
κατὰ καιρὺν πρωτευόντων μηχανικῶν ἢ ἀρχιτεκτόνων, 
εἴτε κατὰ τὴν βασιλίδα ταύτην καὶ μεγάλην πόλιν 
, , - 
ἅμα' τοῖς ϑεοφιλεστάτοις — καὶ πέντε τῶν 


tempora primatibus mechanicis aut architectis, 

in hac regia et maxima civitate una cum deo amabi- 
libus oeconomis et quinque reverentissimis presby- 
teris et duobus diaconis, praesente quoque deo ama- 


εὐλαβεστάτων πρεσβυτέρων καὶ δύο διακόνων, παρόν- 15 bili episcopo, sive etiam in provincia duobus insigni- 


τὸς xai τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἀρχιεπισκόπου, εἴτε καὶ 
κατὰ χώραν δύο τῶν ἐπισήμων μηχανικῶν, ἢ ἀρχι- 
τεκτόνων, ἢ καὶ évóc, εἰ ἕνα μόνον ἡ πόλις ἔχοι, 
παραγινομένου τοῖβ τύποιβ" ὥξῤτε τῶν ϑείων προκει- 
μένων εὐαγγελίων ὁρισϑῆναι παρὰ τῶν ἀρχιτεκτόνων, 
ὅσον προρῆηκόν ἐστιν ὑπὲρ τούτου τελεῖν τῇ ἁγιωτάτῃ 
ἐκκλησίᾳ κατὰ τρόπον ἐμφυτεύσεως, καὶ ἐπὲ τούτοις 
ἐμφυτευτικὴν συγγραφὴν εἰς αὐτὸν γίνεσϑαι κατὰ τὸ 
σχήμα τὸ ἔμπροσϑεν εἰρημένον. τὸν δὲ καὶ οἴκοδο- 
μεῖν καὶ κεχρῆσϑαι ταῖς ὕλαιβ, εἴπερ ὕλας ἔχοι, καὶ 
παραπέμστειν τὴν ἐμφύτευσιν ἄχρι δύο διαδόχων, ὡς 
εἴρηται, οὕτω τε ἐπανιέναι μετὰ τὴν τῶν τρεῶν 7CQ06- 
oov τελευτὴν ἐπὶ τὴν ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν ἢ τὸν 
εὐαγέστατον οἶκον, παρ᾽ οὗ γέγονεν ἡ ἐμφύτευσιβ. 


bus mechanicis aut architectis, aut etiam uno, si 
unum solum civitas habeat, intervenientibus in illis 
locis, sacrosanctis positis evangeliis, definiatur ab 
architectis, quantum competat pro hoc solvi sanctis- 


20 simae ecclesiae secundum modum emphyteosis, et 


in his emphyteoticam conscriptionem in eo celebrari 
secundum figuram prius dictam. Illum vero et aedi- 
ficare et uti materiebus, si materias habet, et trans- 
mittere emphyteosin usque ad duas successiones, 


25 sicut dictum est, et sic reverti post trium persona- 


rum mortem ad sanctissimam ecclesiam aut venera- 
bilem domum, ex qua facta est emphyteosis: et 
valere etiam talem contractum, utpote praesenti non 
repugnantem legi. | 


xai ἐρρῶσϑαι καὶ τὸ τοιοῦτο συνάλλαγμα, ὡς τῷ παρ- 30 
΄ 


8 Ἔὀντι μὴ μαχόμενον νόμῳ. Οὐδὲ ἐκείνου τοῦ 
μέχρε νῦν κατὰ τῶν τοιούτων συναλλαγμάτων ἐπι- 
νοηϑέντος κρατεῖν συγχωρουμένου, τοῦ προςτέϑεσϑαε 
Gere κἂν εἰ ὁ τῶν δύο κληρονόμων πληρωϑείη χρό- 


8 Neque illud, quod hactenus contra tales con- 
tractus agebatur, valere permittendum est de ad- 
lectione, ut vel si duorum heredum compleatur 
tempus, licentia sit eis, qui post illos sunt, in em- 


νος, ἄδειαν εἶναι τοῖς μετ᾽ ἐκείνους ἐμφυτεύεσϑαι αὐτὸ 35 phyteosin dare id unde agitur, et semper eos 


καὶ ἀεὶ προχρίνεσϑαι τῶν ἄλλων. τοῦτο yàg οὐδὲν 
ἕτερόν ἔστιν ἢ κατὰ περίοδον καὶ μηχανὴν διηνεκεῖς 
ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐμφυτεύσεις, μᾶλλον δὲ ἀφαιρέσεις τῶν 
ἐκκλησιαστικῶν ἐργάξεσϑαι πραγμάτων. ἀλλὰ κἂν εἴ 


poni aliis: [in] hoc enim nihil aliud est quam per 
revolutionem et machinationem perpetuas eis em- 
phyteosis, magis autem privationes ecclesiasticarum 
agi rerum. Sed et si quid factum est tale, nullam 


τι γέγονε τοιοῦτον, μηδεμίαν ἀνάγκην εἶναι τοῖς εὐλα- 40 necessitatem esse reverentissimis oeconomis duobus 


βεστάτοις οἰκονόμοις τῶν δύο κληρονόμων παυομένων 
τοῖς ἐφεξῆς ἐκδιδόναι. 


heredibus cessantibus ceteris tradere. 





stantibus et suburbanis et agris et hortis, verum etiam in ruinis, sive incendio sive terrae motu sive ea 
alia qualicumque causa ruina extiterit: quin in iis quoque, quae plane destructa sunt et in solo iacent at- 
que adeo in meris ruderibus nullam habentibus aedificationem nec. materiam. iacentem. Nam ne in illis 
quu fieri alienationem. permittimus, excepta sola emphyteusi ad tempus facta, secundum id. quod pte 
ictum a nobis est, in tribus personis talibus quales antea dizimus. Et ne quae fraus ne in qui 
re committatur, duo ea primariis suo quoque tempore mechanicis aut architectis sive in hac regia et 
magna urbe cum deo carissimis oeconomis et quinque religiosissimis presbyteris et duobus diaconis, prae- 
sente simul deo carissimo archiepiscopo, sive in provincia duo insignes mechanici aut architecti, vel etiam 
unus, si unum solum civitas habeat, ipsis locis interveniant: ut sacris evangeliis propositis αὖ architectis 
definiatur, quantum sanctissimae ecclesiae pro hoc solvi secundum emphyteusis modum pe sit, atque de tis 
emphyteuticum instrumentum adversus eum secundum formam supra dictam conficiatur. Ille vero et aedificet 
et materia, si habeat materiam, utatur, et usque ad. duos successores, ut dictum est, emphyteusin transmittat, 
atque ita post trium personarum mortem ad. sanctissimam ecclesiam vel domum venerabilem , a qua em- 
phyteusis constituta est, redeat: vigeatque talis quoque contractus, ut qui praesenti legi non. repugnet. 
ὃ At ne illud quidem, quod usque adhuc contra (al. 


ciatur, licere etiam impleto duorum heredum tempore 


eosque ceteris semper anteponi. 


Hoc enim nihil aliud est nisi per ambages et machinationem perp 


es contractus agitabatur, valere permittimus, ut adi- 
successoribus eorum in emphyteusin rem illam dari, 
etuas in eis 


rebus emphyteuses, immo vero detractiones rerum ecclesiasticarum agere. Verum licet tale quid factum 


sit, nulla necessitas religiosissimis oeconomis incumbat, si duo illi 


emphyteusin tradendi. 


heredes deficiant, successoribus eorum 





3 εἴτε καὶ ἐξ A || 4 εἴη A] ἢ M || 8 εἰ μὴ om. A || 9 ἐπὶ 
τρισὶ προσώποις ante κατὰ τὸ coll, 10 τοιούτοις — εἰρή- 
xapev om. A | 11 μηδὲ om. A ἢ ἐπὶ τοὐτῳἹ in talibus c ἢ 
13 μεγαλόπολιν A || 16 episcopo c | 18 ἢ καὶ évos ei] 
εἰ δὲ καὶ A ἢ 19 παραγινόμενον A; leg. παραγινομένων 
(c)? | ἐν τοῖς τόποιβ A in illis locis ς | ὥστε] ὅπως A, 
om. € fort. recte || 21 ὅσον] πόσον (ποσὸν A^) A || τὴν ἁγιω- 
τάτην ἐκκλησίαν A|| 25 εἴπερ] εἴπερ xai A || ἔχει A (c) | 
26 ἄχρι καὶ δύο κατὰ διαδοχὴν εἷς εἴρηται «« (κατὰ 
erasum?) διαδόχων, οὕτως A || διαδόχων] successiones 
(v. ad $5, 21) € | 30 καὶ ἐρρῶσϑαι] ἔρρωται yàp A 
τῷ] τὸ M | 31 μὴ M] ovA | Οὐδὲ! ἄλλως τε οὐδὲ A | 
33 vov] τὸ A|| 34 ὥστε om. A || ei] e£ καὶ A || χρόνος] 


ὁ χρόνος A|| 35 τοῖς] τῶ Α || αὐτὸ] id unde agitur c | 
38 ἐπ᾽ αὐτοῖς] ἑαυτοῖς A 


4 destricta? 7^ J 5 materia R | 7 in sola] insula 
R! | emphiteosim 7! || 9 diximus 7 | Et] Sed R* 
10 illa R* | neque 7] ne R (del. R?) neque quod 7' 
pro tempore vulg. || 13 presbyteris R* in ras. 4—5 litt. 
14 dusbus 77! | diaconibus JT | deo om. R | 15 etiam 
et R | duo 7! | 19 competat quantum 7} | solui] soho 
R!|20 et om. RP | 22 Ilud £ illud 7| 23 et post habet 
om. R! | 24 emphyteoseosin 7/* | 25 personarum om. R 
28 utputem j | 34 *illum Jibri | sunt] «ἃ» 7* fiunt 








F*| 36 in seclusi | 38 priuationem ἢ 





ECCLESIASTICIS REBUS zd. i 


Nov. VH 4. 5 





CAPUT IV. 


E E δὲ τις —— “λαβεῖν κατὰ λόγον χρή- 
σεως ἤτοι τοῦ μέγου οὐσουφρούκτου πρᾶγμα ἐκ- 
ry apte ἢ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας ἢ 
ἄλλης οἱαςδήποτε τῶν ἐν ἁπάσῃ τῇ ἡμετέρᾳ vztnxoo 
κειμένων ἢ πτωχείων, ἄλλως λαμιβανέτω τοῦτο, 
εἰ μὴ κατά τε τὴν εἰρημένην παρατήρησιν καὶ κατὰ 
τὸν τύπον τῆς “έοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως δια- 
τάξεως, dere αὐτὸν εὔπορον καϑεστῶτα καὶ οὐσίας 
ἀκινήτου δεσπότην ἕτερον εὐθὺς πρᾶγμα κατὰ δεσπο- 
τείας δίκαιον ἀντιδιδόναι τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ ἢ τῷ 
εὐαγεῖ οἴκῳ, ἐξ οὐ τοῦτο λαμβάνει, τοσαύτην καὶ τοι- 
αὐτὴν φέρον πρόξοδον, ὁπόσην ἢ ὁποίαν ἔχει τὸ δὲ- 
δόμενον" ὥςτε μετὰ τὴν αὐτοῦ τελευτὴν τό τε ἐκκλη- 
σιαστικὸν ἢ πτωχικὸν πρᾶγμα ἀνατρέχειν ἐπὶ τὸν 
εὐαγέστατον ο μετὰ τῆς χρήσεως τῆς δεδομένης, 
οὐχ ὑπερβαινούσης τὸν χρόνον τῆς ζωῆς τοῦ λαμβά- 
vovtos* βάνειν δὲ ὁμοίως καὶ τοῦ ἀντιδεδομένου 
πράγματος τὴν χρῆσιν», ὥΞτε εἶναι μετὰ τὴν τοῦ Aag- 
Bávovros τελευτὴν ἢ τὸν χρόνον, εἰς Ov ἡ δωρεὰ τῆς 





χρήσεως συμπεφώνηται, οὐκ ἐκβαίνοντος δηλαδὴ τὴν 20 


τοῦ λαμβάνοντος ζωήν, ἑκάτερον ἐξ ὁλοκλήρου καὶ 
κατὰ δεσποτείαν καὶ κατὰ χρῆσιν παρὰ τῇ ἁγιωτάτῃ 
ἐκκλησίᾳ. 


Si quis autem voluerit accipere secundum ratio- 
nem usus aut quod vocatur ususfructus rem eccle- 
siasticam aut sanctissimae maioris ecclesiae aut alte- 
rius cuiuslibet, quae in omni nostra dicione sunt 


5 positae, aut ptochiorum, omnino percipiat hoc et 


secundum praedictam observationem et secundum 
formam constitutionis Leonis piae memoriae: ut iste 
locuples existens et substantiae immobilis dominus 
aliam mox rem secundum proprietatis ius compenset 


10sanctissimae ecclesiae aut venerabili domui, ex qua 


hoc percepit, tantos et tales ferentem reditus, quan- 
tos aut quales habet quod datur, ita ut post eius 
obitum ecclesiastica aut ptochica res revertatur ad 
venerabilem domum cum usu, qui datus est, non 


i5transcendente tempus vitae percipientis; accipiat 


autem similiter etiam rei in compensationem datae 
[et] usum, quatenus sit post percipientis obitum aut 
tempus, in quo donatio usus convenit, non transcen- 
dens videlicet percipientis vitam, utrumque ex toto 
et secundum proprietatem et secundum usum apud 
sanctissimam ecclesiam. 


CAPUT V. 


Ἐπειδὴ δὲ éovros τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως διά- 


Quia vero Leonis piae memoriae constitutio poenas 


value τὰς ποινὰς σχεδόν τε μόνον ἐπὶ πράσεως ὥρι- 25 paene solummodo in venditione decrevit, nos autem 


σεν, ἡμεῖς δὲ ἀπηγορεύσαμεν οὐ πράσεις μόνον, ἀλλὰ 
᾿καὶ δωρεὰς καὶ ἀμείψεις καὶ διηνεκεῖς ἐμφυτεύσεις καὶ 


ἐνεχύρων δόσεις ἐπὶ πράγμασιν ἀκινήτοις, ὁρῶμεν δέ 


τινας οὕτως φιλοκινδύνους καϑεστῶτας, ὥςτε τολμᾶν 


καὶ τοῖς ἀπηγορευμένοις προΞιέναι καὶ ἀπόπειραν ποι- 30 


εἶσϑαι τῶν νόμων ἐξ ἧς ἔχουσε γνώμης τε καὶ τόλ- 


μης, καὶ τὰ παντοίως ἀπηγορευμένα, φέροντα δὲ καὶ 
εἰς ϑάνατον ἴσως ἀνθρώπους πράττουσι, διὰ τοῦτο 


ἀν , , 
τὴν τάξαι ποινήν, Oi " ἕ 
τῶν OixOVO ποινῶν ἐκ τῆς εἰρημένης τοῦ τῆς εὺ- 


interdiximus non venditiones solum, sed etiam do- 
nationes et permutationes et emphyteosis 
et pignorum dationes in rebus immobilibus, videmus 
autem quosdam sic amatores periculi constitutos, ut 
praesumant ad ea quae interdicta sunt accedere et 
circumventionem facere legibus ex voluntate et prae- 
sumptione quam habent, et quae omnibus modis 
interdicta sunt et forsitan ducunt ad mortem ho- 


' ἑκάστῳ συναλλάγματι xci ón- — mines, agunt: propterea necessarium aestimavimus 
ἡ τῶν ἠπειλημένων κατὰ 85 in unoquoque contractu etiam certam statuere poe- 


nam, his quippe poenis, quae positae sunt adversus 


σεβοῦς μνήμης “Ἰέοντος διατάξεως ὁμοίως καὶ vvv — oeconomos ex constitutione praedicta piae memoriae 


ἐπηρτημένων τῷ oixovóuo, ἢ τῷ ξενοδύχῳ ἢ voco- 


Leonis, similiter etiam nunc imminentibus oeconomo 





IV. Quodsi quis ex ratione usus qui proprie ususfructus dicitur rem ecclesiasticam sive sanctissimae 
magnae ecclesiae sive alius cuiuscumque in universa dicione nostra sitae sive ptochiorum accipere velit, 


non aliter eam accipiat nisi secundum 


piae sortis: ut locuples dumtaxat et immobilis substantiae dominus, aliam statim rem iure pr 
* 


a dictam observationem et secundum formam constitutionis Leonis 


etatis sanc- 


ecclesiae vel sacrae domui, unde illam accipit, in vicem det tantum et talem reditum laturam, 


qualem fert id quod datum est: ut post mortem eius res ecclesiastica vel ptochica redeat ad 


quantum aut 
venerabilem domum cum usufructu dato, qui qui 


non excedat vitae tempus eius qui accepit; similiter 


vero etiam rei in vicem datae usumfructum capiat, ut post moríem eius qui accepit vel tempus in quod 


usumfructum donari pacto convenit, quod scihcet vitam eius 


qui accepit non excedat, utrumque in totum 


et "m et ususfructus iure penes sanctissimam ecclesiam sit. 


Üuoniam vero Leonis 
vero non solum venditiones, se 


ae sortis constitutio 
etian donationes et permutationes et perpetuas emphyteuses et. pigno- 


poenas fere tantummodo in venditione definivit, nos 


rum dationes in rebus immobilibus interdiazimus, cum quosdam periculis adeo delectari videamus, ut et in 


velita niti et pro ea quam habent 


praesumptione atque audacia legibus periculum facessere audeant eaque 


faciant quae omni modo prohibita sunt, quae adeo ad ipsam forte mortem homines adactura sint: propterea 


necessarium mus in 


contractu ceríam quoque poenam statuere , ia nimirum ut poenae ex 


supra dicta constitutione Leonis piae memoriae contra oeconomos intentatae similiter etiam nunc immineant 





, ? πράγματα A | ἐκκλησιαστικὸν ἢ om. A |] 4 τὴ 
vanxóo ἡμῶν A| 5 μὴ ἄλλως M] ἢ ὅλως εὐαγῶν 
ἄλλων οἴκων A omnino (i e. δλως) ς | 6 εἰ μὴ om. 
Ἂς | 1 τῆς ante ““ἐοντος om. A || διατάξεως om. A || 
M i τοιαύτην et 12 ple om. À | 12 ante ὁποῖαν 
τῶ εὐαγεῖ — tve& (10 sg.) repetit M"? 

15 ELorimer A] —— τῆς δεδομένης —— A] 
17 δὲ! leg. vid. ve | ἀντιδεδομένου A ἢ 18 τὴν χρῆσι» 
*& usum ς ἢ 24 ἡ “έοντος) λέοντος ἡ A ἢ 25 ποινὰς 
μόνον σχεδὸν ἐπὶ τῆς πράσεως Α ἢ 26 δὲ Ac] τε M || 
25 ὁρῶ A*|38 ἢ τῷ] τῷ om. A 

1 rubr. quomodo ususfructus rerum ad sanctum lo- 
eum pertinentium constituatur E | 2 usus aut quod 
uocatur om. /! | 3 aut R vulg] uel ΚΤ | aut] ut 
R'|4 dictione 7 | sunt positae sunt //! positae sunt 
Lon. JR 








F?*|$ subsubstantie inmolisbilis £*| dominus om. A ἢ 
9 proprietates ΨΚ} 10 uenerabile 7/*| 12 quales] tales 
Κα | habet] habeat R | 13 phtophiea AR tochica 7 || 
15 transcedentem καὶ | 16 in compensationem rei date 
R | 17 et seclusi | 13 datio 7 (Τ᾽ mg.) | ususque E* | 
24 rubr. quibus penis subiecti sunt qui hane consti- 
tutionem contenpnunt AR ἢ 25 pene del. 7? | 26 inter- 
diximus] interdicimus vulg., diximus R// dicimus 7' | 
21 petuas R!| 28 donationes R! | uidimus 7'[ 29 quos- 
dam] et quosdam A! | 30—34 terdicta — existimauimus 
R? scripsit in ras. 2 versuum | 33 et quae forsan .R(*)]] 
33 deducunt R(3) vulg.| 34 necessarium esse existima- 
uimus R(?)| 35 statuere certam A ἢ 36 his] iis vulg. || 
81 ex constitutione praedicta in ras. ἢ | 38 etiam A] 
et J vulg. | inmentibus R 


Nov. VII 5. 6 





? » € 
κόμῳ ἢ Besgoroógo ἢ ἡγουμένῳ ἢ ἡγουμένῃ μονα- 
στηρίου ἢ ἀσκητηρίου κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν διατεταγμέ- 
vov. Ei τις τοίνυν ὠνήσασϑαι τολμήσειε πρᾶγμα ἐκ- 
κλησιαστικὸν ἢ πτωχικόν, ἐκπιπτέτω μὲν δὐϑὺς τοῦ 
τιμήματος, ἀπαιτείσϑω δὲ τὸ πρᾶγμα, ὅπερ ἔλαβε, 
μετὰ πάσης τῆς ἐν τῷ μέσῳ χρόνῳ, προρϑήκηβ. καὶ 
κατὰ μὲν τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας ἢ τοῦ εὐαγοῦς οἵ- 
κου μηδεμίαν παντελῶς ἐχέτω ἀγωγὴν, κατα μέντοι 
τῶν “εὐλαβεστάτων οἰκονόμων ἢ ὅλως τῶν πεπρακο- 


DE NON ALIENANDIS E 


vel xenodocho &ut nosocomo aut brephotropho aut 
abbae aut abbatissae monasterii aut asceterii, se- 
cundum quod prius dispositum est. Si quis igitur 
emere praesumpserit rem ecclesiasticam aut ptochi- 


5 cam, cadat quidem mox pretio, exigatur autem res, 


quam accepit, cum omni medii temporis incremento; 
et contra sanctissimam quidem ecclesiam aut venera- 


bilem domum nullam omnino habeat actionem, con- . | 


tra venerabiles autem. oeconomos, aut qui omnino 


τῶν ἐπὶ ταῖς ἰδίαις αὐτῶν περιουσίαις ἐχέτω τὴν ἐκ 10 vendiderunt, in propriis eorum substantiis ex con- 


τοῦ συναλλάγματος ἀγωγήν, ἵνα δέει «re ἑαυτῶν γοῦν 
περιουσίας, εἰ καὶ μὴ διὰ τὸν τοῦ ϑεοῦ φόβον, ἀλλ᾽ 
1 οὖν ὀκνηρότεροι περὶ τὰς is jon γίγνοιντο. | FA 
δέ τις κατὰ δωρεὰν λαβεῖν τολμήσειξ πρᾶγμα ἐκκλη- 
σιαστικὸν ἢ πτωχικόν, αὐτοῦ τε τοῦ δωρουμένου στάν- 
τως ἐκπιπτέτω καὶ ἕτερον τοσοῦτον ἐκ τῆς αὐτοῦ 
περιουσίας ἀντιδιδύτω τῇ ἀγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ ἢ -τῷ 
εὐαγεῖ οἴκῳ, ἐξ οὐ τοῦτο ἔλαβεν, ἵνα ἣν ἐπεχείρησεν 
ἐργάσασϑαι κατ᾽ αὐτῆς καινοτομίαν, ταύτην αὑτὸς ἐν 
τοῖς ἑαυτοῦ διδοὺς τῆς οἰκείας αἴσϑοιτο πανουργίας. 
9 Εἰ δὲ ἄμειψις ἐπί τισι γένοιτο προῤρώποις, χωρὶς 
μόνης τῆς βασιλείας, καϑάπερ ἔμπροσϑεν εἰπόντες 
ἔφϑημεν, καὶ ὁ τὴν ἄμειψιν λαβὼν vzoxeiaO'o ποινῇ 
τῷ καὶ τὸ δεδομένον αὐτῷ πρᾶγμα ἀποβαλεῖν, καὶ 


15 cam aut 


20 hibens suam sentiat malignitatem. 


tractu habeat actionem: ut metu suae substantiae, 
etsi non propter dei timorem, at tamen segniores 
1 circa venditiones fiant. Si quis autem per 
donationem accipere praesumpserit rem ecclesiasti- 
tochicam, et ipso quod donatum est 
omnino cadat, et aliud tantum ex sua substantia 
repenset sanctissimae ecclesiae aut venerabili domui, 
ex qua hoc accepit: ut quam nisus est agere con- 
tra eam novitatem, hanc sibimet in propriis ex- 


2 Si autem permutatio in quibusdam fiat personis, 
praeter solum imperium, sicut praediximus, et qui 
permutationem accepit subiaceat poenae, ut datam 
sibi rem amittat, et recurrat rursus haec ad venera 


ἀνατρέχειν avis τοῦτο ἐπὶ τὸν εὐαγῆ οἶκον ὅϑεν 25 bilem domum unde progressa est, et quod pro com- 


ἐξέβη, καὶ τὸ ἀντιδεδομένον μεῖναι παρὰ τῷ εὐαγεῖ 
οἴκῳ, καὶ τὸν προρελϑόντα πράγματι παρανόμῳ ἐκ- 
πίπτειν [re] ἑκατέρου δικαίως" «eve κατὰ τοῦτο ποι- 
νὴν αὐτὸν ὑπέχειν, καϑ' ὃ καὶ τῶν οἰκείων ἐκπίπτει 


καὶ ὅπερ ἤλπισεν οὐ προξέλαβεν" κἀνταῦϑα τῆς «yc-30non acquisivit; etiam hic actione ei servata in p: 


γῆς αὐτῷ φυλαττομένης ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ περιουσίᾳ τῶν τὸ 
συνάλλαγμα πρὸς αὐτὸν πραξάντων. 


pensatione dedit, maneat apud venerabilem domum, 
et qui accessit ad causam legi contrariam, cadat 
utroque iuste, et secundum hoc poenae subdatur, 
secundum quod et propriis cadet et quod speravit 
pria substantia eorum, qui contractum cum eo ce- 
lebraverunt. à; 


CAPUT VI. 


ς Ei δὲ δανειστὴς εἰς σωματικὸν ἐνέχυρον ἕλοιτο 
λαβεῖν πρᾶγμα ἀκίνητον ἐκκλησιαστικὸν ἢ πτωχικόν, 


Si autem creditor in pignore corporali elegerit 
accipere rem immobilem ecclesiasticam aut ptochi- 


ἐν οἰκίαις τυχὸν ἢ προαστείοις ἢ ἀγροῖς ἢ κήποις 735cam, in domibus forsan aut suburbanis aut agris 


πολιτικαῖς σιτήσεσιν ἢ ἀγροικικοῖς ἀνδραπόδοις, καὶ 
δοίη χρυσίον ὑπὲρ τούτου, ἐκπιπτέτω τοῦ δανείσμα- 
τος, καὶ ἐχέτω κέρδος ἡ δανεισαμένη ἁγεωτάτη ἐκκλη- 
σία ἢ ὁ εὐαγὴς οἶκος τὸ δανεισϑὲν χρυσίον" κἀνταῦϑα 


aut hortis aut civilibus panibus aut rusticis man- 


cipiis, et dederit aurum ob hoc, cadat credito, et 
habeat lucrum, quae mutuum accepit, sanctissima 
ecclesia aut venerabilis domus quod mutuatum est 


κατὰ τοῦ τὸ δάνεισμα πράξαντος οἰκονόμου ἢ Éevo- 40 aurum; etiam hic contra celebrantem mutuum oeco- 


.Üóyov ἢ πτωχοτρόφου ἢ ἡγουμένου μοναστηρίου ἢ 
ἀσκητηρίου ἢ τῶν αλ εὐαγῶν συστημάτων τῆς 


nomum aut xenodochum aut $3000. ME aut 
praesulem monasterii aut asceterü aut aliorum ve- 





oeconomo vel aenodocho vel nosocomo vel brephotropho vel abbati abbatissaeve monasterii aut asceterii, 


secundum id quod supra constitutum est. Si quis igitur rem ecclesiasticam vel 


ptochicam emere ausus 


sit , ille —— statim amittat, et res quam accepit cum omni temporis interiacentis accessione eaigatur. 


Atque 


versus sanctissimam ecclesiam quidem vel venerabilem domum nullam prorsus actionem habeat, 
verum adversus religiosissimos oeconomos vel quicumque omnino vendiderunt in propriis eorum. 


actionem ex contractu habeat: quo illi metu saltem substantiae suae, si non ob timorem dei, tar⸗ 
1 diores ad vendendum fiant. Quodsi quis dono accipere ausus sit rem ecclesiasticam vel ptochicam, et 
ipso quod donatum est omni modo privetur et alterum tantum ez sua substantia sanctissimae ecclesiae 
vel sacrae domui , unde illud accepit, in vicem det, ut quo detrimento illam afficere conatus est, idem in 
2 suis ipse rebus expertus. propriae sibi malitiae conscius fiat. Quodsi permutatio fiat in quibusdam 
personis, solo imperatore, sicut supra diacimus, excepto, etiam qui permutationem accepit ei poenae sub- 
taceat, ut rem ipsi datam amittat, eaque rursus ad sacram domum unde venit revertatur, et quod in 
vicem datum est apud venerabilem domum maneat, atque qui rem illicitam aggreditur utrumque merito 
amittat, ita ut eatenus poenam subeat , —— et proprias res amittat nec quod. speravit acquisierit ; 
actione illi etiam hic contra propriam substantiam eorum servata, qui contractum cum illo fecerint. 

. . NL. Quodsi creditor in corporale pignus voluerit rem immobilem ecclesiasticam vel ptochicam ac- 
cipere, domus forte aut suburbana aut agros aut hortos aut annonas civiles aut mancipia rustica, dederit- 


que pro hoc pecuniam, privetur credito, atque sanctissima ecclesia vel sacra domus, quae mutuum ^ 
pecuniam sibi creditam lucretur: ut etiam hic contra eum qui mutuum contrazit oeconomum vel acenodoc 


z 
wn 


vel ptochotrophum vel praesulem monasterii aut asceterii aut reliquorum sacrorum collegiorum actio 





3 τολμήσοι ὠνήσασθαι A | 6 μέσῳ om. M^ ! 
8 ἐχέτω παντελῶς A | μέντοι δὲ A | 12 διὰ τὸν] δια y 
οὖν τὸν Α ἢ 13 γίνωνται A | 14 τολμήσοι A|| 15 δω- 
ρουμένου] δωρηϑέντος αὐτῶ A ||18 ἵνα M] ὅπως A 
19 κατ᾽ αὐτῆς ἐργάσασϑαι A | αὐτὸς] sibimet ς | 
ἐν vois] ἐκ τῶν A | 24 τῶ A] τοῦ M || ἀπολαβεῖν» 
ἀπολλύναι A | 28 τε M, om. A || 38 δὲ] δὲ καὶ A || 
εἰς σωματικὸν om. A | 37 τούτων A | 38 δεδανει- 
σμένη A | 41 sq. ἢ ἀσκητηρίου om. A 


1 uel RFT] aut vulg. | scenodocho aut nosochomio 
F | bethotropho AR | 2 asisterii R/T | 3 disspoitum 








A || 4 emere] omne 1} || ptochicam] thechieam 7 || 5 exi- 
gat autem rem 7/3 | 8 habeat hàteóm eontra 77 || 10 ex 
contractu om. R'||12 attamen] ut tamen A ut tantum 
T, at om. F, in quo tamen seg| 77 3 scr. in ras. || segniones 
R^" | 17 uenerabile 7* | 18 wt] et R' | 23 *ut] 
et libri | 24 et recurrat] et om. A! || haee om. R'! || 
25 pro] per 7 | 26 domum om. P || 27 causam]' cárin 
R | 29 cadat P | 33 eorporari eligerit & | 34 im- 
mobilem et ecclesiasticam .R* || phochicam AR || 37 dedit 
ἢ | credito Heimbach] creditor libri | 39 aut (alia s. v. 
add. KR?) uerabilis & | mutatum R' | 41: scenodochum 


| F | 42 aut asisterii. RT om. V 





ECCLESIASTICIS REBUS 


99 


Nov. VII 6—8 





ἀγωγῆς οὔσης τῷ δεδανεικότι. πάντων τούτων καὶ 
ἐπὲ τῶν ἡγουμένων τῶν γυναικείων ἀσκητηρίων ἤτοι 
1 μοναστηρίων κρατούντων. ΚΕ γὰρ ὅλως ταῖς 
ἁγεωτάταις ἐκκλησίαις ἢ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσεν οἴκοις 
δανείσματος γένοιτο χρεία, εἰς μόνην ἀναγκαίαν δη- 
λαδὴ καὶ ἀπαραίτητον πρόφασιν καὶ ἧς χωρὶς οὐκ 
ἔνεστι τὸ κατεπεῖγον πληρῶωϑῆναι, ἡ εἴς τε πρᾶγμα 
λυσιτελέστατον τῇ ἁγιωτάτῃ καϑεστὸς ἐκκλησίᾳ, ἔξ- 
εστε τοῖς προεστῶσιν αὐτῶν μέχρι τῆς γενικῆς v7tO- 


nerabilium collegiorum creditori actione manente. 
His omnibus etiam in abbatissis muliebrium ascete- 
1 riorum aut monasteriorum valentibus. Si enim 
omnino sanctissimis ecclesiis aut aliis venerabilibus 


5 domibus crediti opus fiat, aut in solam necessa- 


riam videlicet et inevitabilem occasionem et praeter 
quam non potest, quod imminet, adimpleri, aut in 


aliam causam utilissimam sanctissimae consistentem 
ecclesiae, licebit p sitis earum usque ad gene- 


ϑήκης ἵστασθαι, μηδὲν ἰδικὸν ἐνέχυρον τοῖς δανεί- 10 ralem hypothecam stare, et nullum speciale pignus 


ἕουσε παρεχομέγοιξ. 


creditoribus praebere. 


CAPUT VIL. 


(Z) Ei δὲ καὶ διηνεκῆ τις ἐμφύτευσιν λαβεῖν ϑαρ- 
- ρήσειεν, ὅπερ οὐκ ἔξεστιν, ἢ πρόφκαιρον μέν, μὴ μέν- 
τοι κατὰ τὴν τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου παρατήρησιν, καὶ 
μένον μενέτω παρὰ τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ, διδότω δὲ διη- 
vEXOS καὶ μετὰ τὴν ἔχπτωσι»ν τοῦ ἐμφυτεύματος, ὅσον 
ἤμελλε τελεῖν, εἴπερ κατὰ νόμον ὑπῆλθε τὴν ἐμφύ- 
τευσιν, οὐδενὸς παρ᾽ αὐτῷ μένοντος ἐκ τῶν μάτην 


Si vero etiam perpetuam quispiam emphyteosin 
accipere praesumpserit, quod non licet, aut tempo- 
ralem quidem, non tamen secundum huius nostrae 


οὗτος ἐχπιπτέτω μὲν τῆς ἐμφυτεύσεως καὶ τὸ δεδο- ἰὉ legis observationem, etiam sic cadat quidem de em- 


hyteosi, et quod datum est maneat apud venera- 
biom domum, det autem continuo et post casum 
emphyteomatis , —— futurus erat solvere, si se- 
cundum legem subisset emphyteosin, nihil apud eum 


αὐτῷ κατ᾽ ἐμφύτευσιν δεδομένων πτωχικῶν zxocyua-20remanente ex rebus pauperum, quae frustra ei per 


l vov. avra [τε] ovv ἅπαντα παραφυλαττέσϑω, 
ταῖς εἰρημέναις ὑποκείμενα ποεναῖς" μήτε τῶν Guu- 
Bo ράφων 9 ὕντων τοῖς τοιούτοις ὑπουργεῖν 
συμβολαίοις, ἀλλὰ δεδιότων τὴν ἀειφυγίαν καὶ τὸ μη- 
δεπώποτε ἐπανελθεῖν, μηδ᾽ ἂν si ϑεῖος τοῦτο 

τύπος" μήτε τῶν ἀρχόντων ἢ ὑπαγορεύειν τοιαῦτα 
συμβόλαια ϑαρρούντων ἢ γενόμενα προεδέχεσϑαε καὶ 
πράξεσιν ὑπομνημάτων αὐτὰ βεβαιοῦν, ὥςτε μὴ καὶ 
αὐτοὺς τὴν τε τῆς ἀρχῆς καὶ ἀξίας τήν τε τῆς οὐσίας 
ἔχπτωσιν κατὰ τὴν “έοντος διάταξιν ὑπομεῖναι. 


1 emphyteosin datae sunt. Haec igitur omnia 
custodiantur praedictis subiecta poenis: neque tabel- 
lionibus praesumentibus instrumentis talibus mini- 
strare, metuentibus usque exilium, et ut num- 


oí; 25 quam revertantur, nec si sacra hoc praebeat forma; 


neque iudicibus vel dictare talia instrumenta praesu- 
mentibus vel facta suscipere et gestis monumen- 
torum ea firmare, ne etiam ipsi et cinguli et 
dignitatis et substantiae casum secundum Leonis 


30 constitutionem sustineant. 


CAPUT VIII. 


(H) Τῶν αὐτῶν ἐπιτιμίων φυλαττομένων xai κατὰ 
τῶν ἱερὰ σκεύη παρὰ τὸν ἡμέτερον νόμον ἢ ἐνεχυρα- 
ζόντων ἢ πω ων ἢ χωνευόντων ἐπὶ ἐκποιήσει. 
Καὶ “γὰρ δὴ κἀκείνους τῆς ἴσης ἢ καὶ μείζονος εἶναι 


lisdem poenis servandis etiam adversus eos, qui 
sacrata vasa contra nostram legem aut pignori dant 
aut vendunt aut conflant propter alienationem. Nam 
et illos aequa aut maiori poena dignos esse sanci- 


ποινῆς ἀξίους ϑεσπίζομεν, ὅσῳ xai περὲ ἱερὰ πράγ- 85 mus, quanto etiam circa sacras res et deo dicatas 


ματα xai ἤδη ϑεῷ καϑιερωμένα τολμῶσιν ἀσεβεῖν. 
πλὴν εἰ μὴ τοῦτο γίνοιτο, καϑάπερ εἴπομεν, διὰ ἀνάρ- 


praesument impie agere; nisi tamen aliquid tale fiat, 
quod diximus, circa redemptionem captivorum, ubi 


ρυσεν αἰχμαλώτων, ἔνϑα ψυχὰς ἀνθρώπων ἐλευϑε- 
cap. VIII summarium habet Nomoc. XIV tit. 2, 2. 





creditori competat; eaque omnia etiam de —— muliebrium asceteriorum vel monasteriorum valeant. 
1 Si enim omnino sanctissimis ecclesiis vel ceteris sacris domibus pecunia mutua opus sit, ad solam scilicet 
necessariam et. inevitabilem causam et sine ne D urguent nequeant perfici, vel ad rem aliquam quae 
sancíissimae ecclesiae utilissima sit: licet gue ibus earum intra generalem hypothecam se continere, ut 
—— pignus nullum creditoribus concedant. 

- Quodsi quis etiam perpetuam emphyteusin, id quod non licet, accipere ausus sit, vel tem- 
poralem quidem, nec tamen secundum huius nostrae legis observationem, is quoque emphyteusi privetur, 
et quod datum est penes venerabilem domum maneat, detque Rape etiam post emphyteusis amissio- 
nem, quantum soluturus fuisset, si secundum legem emphyteusin subisset, nec quicquam apud eum ex rebus 
1. ptochicis frustra illi emphyteusis causa datis maneat. Haec igitur omnia observentur supra dictis 
poenis subiecía: ut neque noíarii talibus instrumentis operam praestare audeant, sed perpetuum exilium 
metuant sine ulla umquam spe reditus, ne si sacrum q rescriptum id condonet; neque potestates talia 
instrumenta aut dictare audeant aut facía admittere et actis commentariorum confirmare, ne et ipsae cum 


potestatis et dignitatis tum bonorum amissionem secundum Leonis constitutionem patiantur. 
VIIL Aque eaedem poenae observentur etiam adversus eos, Los sacra vasa contra nostram le- 


gem aut oppignerant aut vendunt aut conflant alienationis gratia. 
ndo vel in res sacras et deo iam consecraías impie agere audent. 
iptionem. captivorum, ubi animas hominum a morte et vinculis libe- 


maiore poena dignos esse sancimus , 
ANisi vero id fiat, uti diximus, ad re 


amque illos quoque pari vel adeo 





1 τούτων om. Α | 5 γένοιτο A] γένηται M || εἰς μόνην 
aut in solam ς ἢ 7 z] καὶ A] 8 — P ——— 
M || ἔξεστι Μὴ licebit ς ἔξεστε γὰρ τότε A || 9 τῆς] μόνης 
τῆς Α | 10 τῶ δανείζοντε A | 13 ἢ πρὸς καιρὸν, οὐ 
μέντοιγε Α | 14 xai ovros M] καὶ οὕτως Ac | 19 μά- 
Trv| uera τὴν Αἢ 21 ve M, om. A ἢ 22 " μηδὲ libri || 
24 μὴήδέποτε A || 26 ᾿ μηδὲ libri| ἢ om. Α ἢ 32 νόμον] 
Cod. 1,2, 21 | 34 δὴ) δεῖ A || 85 ὅσον A || 36 ἤδη] om. c || 
37 τοῦτο M] 1« rovro A aliquid tale &; scrib. τε ro«0Dx0? | 
γένοιτο καϑάπερ εἴπομεν om. A | aváogvaw] λύσιν A 

| ereditori bis scr. R! | 2 muliebrum 7 | assisteriorum 
R et asisteriorum ἢ | 3 aut] seu ἢ | $ 1 rubr. quando 
licet res uenerabilium locorum ypotece titulo obligari R || 








4 aliis om. R! | 6 occasionem] accone (i. e. actionem) 7! || 
8 consistematem Κ᾿ || 10 spiritalem A' | 12 rwbr. 
Quibus penis subicitur qui illieitum contractum enphi- 
teosis uenerabilis loei componit R (sim. T) | 13 quod non 
lieet om. R! | 14 tamen] tm 7 | huius om. R | 15 de 
RYVT ]abvulg.|enphiteosin R!T'! | 20 remanente δὲ vulg.] 
manente 7' manentem 7 | ei Heimbach] et , Om. 
vulg. | 27 uel] « R! | et gestis] egestis E | 31 rubr. 
Quomodo punitur qui sacra uasa uel donaria pignerat 
uel conflat, et de ibus ciuilibus (7) | lifssm 7! | 
32 saera Κ᾿ | 35 quando R! | deo] ideo R* ἢ 36 prae- 
sumetur //! praesumentur /? praesumunt T | tamen] 
tantum R!/T'|37 quod] prout 7T 


8* 


i 


DE NON ALIENANDIS 





ροῦσι ϑανάτου xal δεσμῶν τῇ τῶν ἀψύχων ἐκποιήσει 
κειμηλίων. 4ηλαδὴ τῆς ὁμοίας παρατηρήσεως καὶ ἐπὶ 
τῆς ἐκποιήσεως τῶν πολιτικῶν σιτήσεων παραφυλατ- 
τομένης, καϑὰ πολλάκις εἴπομεν, διότε τοιαύτας εἶναι 
σιτήσεις οὐ μόνον ἐπὶ τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως, 
ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῆς μεγάλης ᾿Αλεξανδρείας καὶ ἐπὶ τῆς 
Θεουπολιτῶν εἶναι μεμαϑήκαμεν, ἴσως δὲ τὸ τοιοῦτο 
καὶ ἐν ἑτέραις τισὶν ἐπαρχίαιβ εἶναι. εἰ γὰρ καὶ ἀλλα- 
χόσε τοιαύτη τις εἴη κτῆσις, καὶ ἐπ᾽ ἐκείνης ὃ νόμος 


animae hominum liberantur a mortibus et vinculis 
inanimatorum venditione vasorum. Simili quippe ob- 
servatione et super alienatione civilium panum custo- 
dienda, sicut saepe diximus, eo quod tales esse panes 

in 


5 non solum in hac felicissima civitate, sed etiam i 


magna Alexandria et in 'Theopoli esse didicimus, 
forsitan autem tale aliquid et in aliis quibusdam 


provinciis est. Si enim etiam alibi huiusmodi quae- . 


dam sit possessio, et in illa lex servetur et suam 


φυλαττέσϑω xal τὴν ἑαυτοῦ παρατήρησιν ἐκτεινέτω. 10 observationem extendat. 


CAPUT IX. 


O0 ᾿ἘΕπειδὴ δὲ εἰκός τινας ἐπὶ παρακρούσει τοῦδε 
τοῦ νόμου πειρᾶσϑαι πραγματικοὺς μων τύπους λαμ- 
βάνειν τοιοῦτό τι πράττειν αὐτοῖς ἐπιτρέποντας, καὶ 
τοῦτο κωλύομεν ἐπὶ παντὸς προβώπου, μείζονός τε 
ἡμᾶς εἴη εἴτε τῶν ἄλλων τις τῶν εἰς δήμους τελούν- 
των. Καὶ ϑεσπίζομεν μηδενὶ παντελῶς ἄδειαν εἶναι 
τοιοῦτόν τινα πραγματικὸν προΐσχεσθαι τύπον, μηδὲ 
ἐντεῦϑεν λαμβάνειν τι τῶν ταῖς ἁγιωτάταιβ ἐκκλη- 


σίαις προρηκόντων ἢ μοναστηρίοις ἢ πτωχείοις 7 seva- 20 


γέσε συστήμασιν ἀκινήτων πραγμάτων. ἀλλὰ τῷ τε 
ἐνδοξοτάτῳ κοιαίστωρι ποινὴν ἐπικεῖσϑαι, quinqua- 
ginta librarum auri, εἴ τε τοιοῦτο ὑπαγορεύσειε, τοῖς 
τε δεχομένοις τὴν ἐμφάνισιν τοιούτου vwoS ϑιείου τύ- 


καὶ ἐλάττονος, εἴτε ἀρχὴν ἔχοι τινὰ εἴτε τῶν περὶ 15 
- , 


Quia vero verisimile est quempiam in circumven- 
tionem huius legis temptare pragmaticas nostras 
formas accipere tale aliquid eis agere permittentes, 
et hoc prohibemus in omni persona maiore vel mi- 
nore, sive in cingulum constituta sive horum qui 
circa nos sunt, sive aliorum quispiam inter populos 
habitantium. Et sancimus nulli penitus licentiam 
esse talem quempiam pragmaticum proferre typum 
neque ex hoc accipere aliquid [de] sanctissimis ec- 
clesiis competentium aut monasteriis aut ptochiis 
aut venerabilibus collegiis immobilium rerum; 
et gloriosissimo quaestori poenam imminere centum 
librarum auri, si quid tale dictaverit, simul et 
suscipientibus insinuationem talis cuiuspiam 


Sacrae 
που ἐνδοξοτάτοις ἄρχουσιν ἢ ἑτέροις τισὶ τὴν αὐτὴν 25 formae gloriosissimis iudicibus aut aliis quibusdam 


ὑποκχεῖσϑαι ποινήν, τούς τε συμβολαιογράφους ὑπο- 
πίπτειν τῇ «Δέοντος τοῦ τῆξ εὐσεβοῦς λήξεως διατάξει, 
εἰ γράψαιέν τι τοιοῦτο συμβόλαιον" τούς τε ϑεοφιλε- 
στάτους ἐπισκόπους ἢ τοὺς εὐλαβεστάτους οἰκονόμους 


τικοὺς τύπους, μᾶλλον μὲν ovv ἐπικινδύνως προςίε- 
σϑαι, καὶ γινώσκειν, ὡς περὶ αὐτὴν κινδυνεύσουσι τὴν 
ἱερωσύνην, εἴ γε ἀμελήσαντες τῶν νόμων τοῖς οὕτω 
1 γενομένοις πραγματικοῖς ἀκολουϑήσαιεν τύποις. 4εῖ 


eandem imminere poenam: et tabelliones suecum- 
bere Leonis piae memoriae constitutioni, si egerint 


tale aliquod instrumentum, et deo amabiles episco- 
pos aut venerabiles oeconomos sine —— refu⸗ 
ἀκινδύνως ἀποσείεσϑαι τοὺς τοιούτους ϑείους πραγμα- 30 tare huiusmodi sacras pragmaticas fo 


rmas, magis 
autem cum periculo suscipere et agnoscere, quia 
circa ipsum sacerdotium periculum sustinebunt, sí 
neglegentes leges has quae ita fiant, pragmaticas se- 
1 quantur formas. Oportet enim ea, quae com- 


γὰρ τὰ κοινῇ xai ἐν γένει xai ἐπὶ τῇ πάντων ὠφε- ϑῦ muniter et generaliter et in omnium utilitatem san- 


λείᾳ νενομοϑετημένα μᾶλλον κρατεῖν ἢ τὰ κατά τι- 

^ - - , 
vov σπουδὴν ἐπὶ παραφϑορᾷ τῶν xowcocv γενόμενα 
νόμων. 


ciuntur, potius valere quam ea, quae circa aliquos 
studentur ad corruptionem communium agi legum. 


cap. IX & 1 excitatur in tractatu περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων 2 (Heimbach 24véxÓ. 1, 191) ex Ath. 





rant alienatione inanimae supellectilis. | Similis videlicet observatio etiam in alienatione annonarum ci- 
vilium, sicut saepius diximus , custodiatur: quoniam tales annonas esse non solum in hac regia urbe, sed 
etiam in magna Alexandria et in Theopolitarum urbe didicimus, fortassis autem eiusmodi quid in aliis quo- 
que provinciis quibusdam usu venire. Si enim alibi quoque eiusmodi quae sit possessio , etiam in illa lea: 
custodiatur suamque observationem extendat. 

Quoniam autem verisimile est quosdam ad labefactandam hanc legem nostram paseo 
nostras sanctiones impetrare conaturos esse, quae tale quid ipsis facere permittant, etiam hoc in omni 
persona prohibemus et maiore et minore, sive quem magistratum gerat sive ez: iis sit quos circa nos habemus, 
sive ex reliquis, qui popularium numero sunt. Ac sancimus, ut nemini prorsus eiusmodi pragmaticam 
sanctionem praetendere liceat, neque inde rem ullam immobilem quae ad sanctissimas ecclesias vel mona- 
steria vel ptochia vel sacra collegia pertineat accipere. Verum et gloriosissimo quaestori poena - atf 
quaginta librarum auri irrogetur, si tale quid dictaverit, et quae insinuationem talis sacrae sanctionis 
suscipiunt. gloriosissimis ——— aliisve eadem poena immineat; et notarii, si tale i 
scripserint, constitutioni Leonis piae sortis subiciantur: et deo carissimi episcopi vel religiosissimi oeco- 


nomi sine periculo eiusmodi sacras pragmaticas sanctiones reiciant, immo vero cum periculo admittant, 
licis sanc- 


sciantque se de pr sacerdotio periclitaturos, si quidem neglectis legibus obsequantur pra. 
1 tionibus ita factis. Oportet emm quae communiter et generaliter et ad omnium utilitatem sancita 
sunt, magis valere quam quae ex studio quorundam ad corrumpendas leges generales facta sunt. 





4 εἶναι om. A | 5 βασιλίδος M] εὐδαίμονος Ac 
7 εἶναι om. A || δὲ] δὲ καὶ A || τὸ τοιοῦτο] tale died 
£| 8 εἰ γὰρ — 9 ἐκείνης} καϑ' als καὶ A|| 9 ὁ νόμος] 
ὁ νόμος τόσδε A | 11 τινὰς] quempiam ς || 13 αὐτοὺς 
A | 15 ἔχοι] ἄρχοι A || 16 ἡμᾶς, εἴτε τις τῶν εἰς τὸν 
δῆμον A || 18 πραγματικὸν om. Α || μηδὲ ἐντεῦϑεν) 


1 hominum] omnium A! || 2 similiter R!J/!7'* | 4 sieut 
om. P | 5 etiam om. R' | 6 dieimus Κ᾿" | 7 aliquid 
RF quid vulg. | 8 est om. P || 11 rubr. De pragma- 
ticis sanctionibus quae eontra comoda uenerabilium 1loco- 
rum promulgantur AT || cireumuentione /?7' | 14 omni] 





κἀντεῦϑεν Α | 20 ἢ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσε A ἢ 22 ποι- 
vi» — auri om. Α || quinquaginta librarum abri (ν΄ λέτρας 
χρυσίου s. v.) M (cf. Tul. Ath. T'heod.) centum librarum auri 
« || 23 ὑπηγόρευσεν A || 24 τοιούτου] τοῦ τοιούτου A ἢ 
25 τὴν — ποινὴν om. Α ἢ 26 τοῖς τε συμβολαιογράφοις 
ὑποκεῖσϑαι ποινῆ τῇ ““έοντος Α ἢ 21 διατάξει — συμ- 
βόλαιον om. A || 29 7]. καὶ A || 32 ὥσπερ εἰς αὐτὴν A | 
35 ἐν γένει καὶ Μ Ath.) γενικῶς Ag | 36 τὰ] τὰς A || 
31 sq. γενομένας νομοϑεσίας A 





omnino J| 16 in om. R! | qui] quae 7" || 16 quaepiam 
V | 18 pragmaticam proferture At! | 19 aliquid A] ali- 
quod vulg. | de seclusi | 20 *compendium /ibri | mona- 
steriis — 31 periculo JR? scripsit in ras. b versuum 
tochiis aut aliis uenerabilibus od 23 si tale aliqui 
R(*) | 26 suceumbere] suscipere A(*) || 28 aliquod J^ 
vulg.] aliquid RT' | 33 pragmaticos R! | 35 in omni ἢ || 
utilitate AJ/T' | 36 aliquas 7| 37 copruptionem R 








ECCLESIASTICIS REBUS 61 


Nov. VII 10. 11 





᾿Εκείνων μόνων δηλαδὴ μισϑουμένων τε xal iugv- 
τευομένων τῶν πραγμάτων, ὁπόσα νομίζουσε τοιούτου 
τινὸς δεῖσθαι. 


His solis videlicet conducendis et emphyteosi dan- 
dis rebus, quascumque putant tale aliquid egere. 


CAPUT X. 


Εἰ μέντοι βούλονταί τινα ὑπὸ τὴν ἑαυτῶν διοίκη- 


Si tamen voluerint quaedam sub propria guberna- 


σιν ἔχειν οἱ ϑεοφιλέστατοι oixovóuo: ἢ oí τῶν ἄλλων 5 tione habere deo amabiles oeconomi aut aliorum 


συστημάτων, μηδενὶ τῶν ἐν δυνάμει μηδὲ 
κατὰ ϑεῖον Ó : : / 
αγκάζειν αὐτοὺς ἢ κατὰ μίσϑωσιν ἢ κατὰ ἐμφύτευσιν 
ταῦτα ἐκδιδόναι" ἐπεὶ τὸν τοῦτο πράττοντα it 


τικὸν τύπον παρρησίαν εἶναι ἀν- 


praesules collegiorum, nulli horum, qui in potentatu 
sunt, neque secundum sacram pragmaticam formam 
licentiam esse cogere eos aut per conductionem aut 

emphyteosin haec tradere, et qui hoc agit, et 


ἡ μ MIS pec cmpay uen j 
λίας τε ὑποκεῖσϑαι ποινῇ καὶ πᾶσι τοῖς τῷδε τῷ ϑείῳ 10 sacrilegii subiacere poenae et omnibus multis, quae 


ἡμῶν νόμῳ περιεχομένοις ἐπιτιμίοις. 


hac sacra nostra lege continentur [suppliciis]. 


* 


CAPUT XI. 


T Ἐπειδὴ δὲ ἔγνωμεν δεινόν τι πλημμέλημα, “ἢ 
5 δὲ 
καὶ ἔν τισεν ἑτέροις τῶν ὑπηκόων τόποις, τὸ τινὰς 

δὴ τὰ εὐαγῆ μοναστήρια πωλεῖν ἢ 


μενον παρά τε ᾿Αλεξανδρεῦσι καὶ Αἰγυπτίοις, 


ϑαρρεῖν αὐτὰ δὴ 
ἀμείβειν ἢ δωρεῖσθαι (ἐν οἷς ϑυσιαστήριόν τε καϑι- 


δρύϑη καὶ ἱερα γέγονε λειτουργία, ἑποίαν εἰωϑός ἐστιν 
ἐν ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις γίνεσϑαι, τῶν τε ϑείων 
ἀναγινωσκομένων γραφῶν τῆς τε ἱερᾶς καὶ ἀρρήτου 
μεταδιδομένης κοινωνίας, μοναχική τε ἐκεῖσε γέγονεν 20 t 


οἴκησις), ὥςτε αὐτὰ μεταβαλεῖν ἐξ ἱεροῦ xai ϑεοφι- 
ÀoUs σχήματος εἰς ἰδιωτικὴν δίαιτάν τε καὶ κατάστα- 
σιν, τοῦτο παντελῶς τοῦ λοιποῦ γίνεσϑαι κωλύομεν, 
οὐδενὶ τῶν πάντων ἐφιέντες ταῦτα ἐξαμαρτάνειν" 


Quia vero cognovimus pessimum aliquod delictum 
factum et apud Alexandrinos et Aegyptios, iam 


autem et in quibusdam aliis imperii locis, quosdam 
15 praesumere ipsa venerabilia monasteria vendere aut 


permutare aut donare (in quibus et altare colloca- 
tum est et sacrum exhibitum ministerium, quale 
moris est in sanctissimis ecclesiis celebrari, sacris 
qui lectis scripturis et sacrosancta et ineffabili 
ta communione, et monachica illic facta habi- 
tatione), ita ut haec mutarentur ex sacro et deo 
amabili schemate ad privatam mansionem et statum: 
hoc omnino de cetero fieri prohibemus, nulli omnium 
permittentes haec delinquere. Sed etiam factum in- 


ἀλλὰ xai τὸ γινόμενον ἄκυρον πᾶσιν ἀποφαίνομεν 25 firmum omnibus declaramus modis, et pretiorum 
- τρόποις καὶ τῶν τιμημάτων ἔκπτωσιν ἐπιτίϑεμεν tQ — casum imponimus accipienti, et venditorem quoque 
λαβόντι xal τὸν πιπράσκοντα ζημιοῦμεν τῇ τε τοῦ  dammificamus et rei casu et pretii amissione, sanc- 
πράγματος ἐκπτώσει τῇ τε τοῦ τιμήματος ἀπωλείᾳ,  tissimae ecclesiae eius loci et venerabilibus mona- 
τῇ κατὰ τὸν τόπον ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ καὶ τοῖς κατὰ — steriis haec tribuentes, quatenus ipsi provideant ut, 
τόπον εὐαγέσι μοναστη, ταῦτα προΞξνέμοντες. ὥςτε 30 quod male alienatum est, rursus monachicam 
αὐτοὺς ἵν τοῦ τὸ κακῶς ἐκποιηϑὲν αὖϑις εἰς  revocent ; neque hypotheca super his valente, 
μοναχικὸν ἐπανάγειν σχῆμα" μηδὲ τῆς ὑποθήκης τῆς — sed etiam ipsa infirmanda et monasterio rursus sacro 
éxi τούτοις ἐρρωμένης, ἀλλὰ xal αὐτῆς ἀκυρουμένης ministerio assignando. 
xai vov μοναστηρίου πάλιν τῇ ἱερᾷ προςκυρουμένου 
λειτουργίᾳ. : 30 





cap. XI summaria habent Nomoc. XIV tit. 11, 1 in.; Ecloga ad Prochiron mutata 23, 1. 





-4t illae solae scilicet res locandae sunt et in. emphyteusin. dandae, quascumque tali opera in- 
digere existimant. : 

X. Si quae tamen in sua administratione habere malunt deo carissimi oeconomi vel reliquo- 
rum collegiorum prae. , nulli eorum qui in potestate sunt ne secundum sacram quidem pragma- 
ticam sanctionem liceat cogere eos, ut illa aut P locationem aut per. emphyteusin γώ dent. Nan 
qui id — et sacrilegii poenae et omnibus suppliciis hac nostra sacra lege c ehensis obnoxius sit. 
ΧΙ. Sed Lager om ap grave quoddam delictum et apud Alea inos et Aegyptios, iam 
autem in aliis quoque quibusdam dicionis nostrae locis committi, ut nonnulli ipsa adeo sacra monasteria 
vendere aut permutare aut donare audeant (in quibus et altare dedicatum est et sacrum ministerium perac- 
tum, quale in sanctissimis ecclesiis solet peragi et sacris litteris lectis et sacrosancta atque arcana com- 
munione celebrata, et monachorum ibidem domicilium est), ita ut illa a sacra et pia forma ad privatum 
usum et condicionem transferantur : id omnino ne in posterum fiat prohibemus, nec cuiquam omnium ut 
talia committat concedimus. Sed et quod fit omni modo irritum declaramus et pretii amissionem ei qui ac- 
cipit imponimus , et eum qui vendit et ret amissione et pretii dispendio multamus, sanctissimae illius loci 


ecclesiae et venerabilibus illius loci monasteriis ea tribuentes. Quare ipsi provideant, ut 


quod male alie- 


natum est rursus ad monachicum statum reducatur: neve hypotheca in his rebus valeat, sed et ipsa 
irrita sit e( monasterium rursus sacro ministerio addicatur. 





2 ὅπως av νομίζωσε Α ἢ 4 βούλονται] uoluerint (i. e. 
βούλοιντο) ς | 5 ἢ οἱ M] ἢ A ἢ ἄλλω») ἄλλων εὐα- 
γῶν A | 6 ἃ om. Α | 85g. ἢ κατ᾽ ἐμφύτευσιν ἐκδιδό- 
vet παραφυλαττέσϑωσαν διηνεκῶς" οἱ γὰρ τοῦτο πράτ- 
τοντεξ ἱεροσυλίας ὑπόκεινται ποινῆ Α || 10 sq. ἡμῶν τῶ 
ϑείω A | 14 ἐν om. A | ἑτέροις — τὸ τινὰς] ἄλλοις 
ἱεροῖς τῆς ὑπηκόου τόποις, ὡς τινὰς A | 16 ἐν oi: 
μοναστήριον τε M | 18 γίνεσϑαι M] ἐπιτελεῖσϑαι A 
(celebrari ς) ἢ τῶν ve] τῶν Α || 19 τῆς τε] καὶ τῆς A | 
ἕερας xai om. A | 20 ἐκεῖσε] ἐκεῖσε ποτὲ Α ἢ 21 οἴκησις] 
ἄσκησις Nomoc, Ecl.| ὥστε αὐτὰ μεταβαλεῖν ΜΠ καὶ 
νῦν μετεβλήϑη A (cf. c) | 24 ἀφιέντες Α | 25 γενό- 
μενον A Nomoc.| 29 ἁγιωτάτῃ] ἀγιωτάτη μεγάλη A ἢ 
κατὰ τόπον om. Ἂς | 31 αὐτοὺς εἰ τοῦ om. Α ἢ] 32 éxa»- 
ayaysiv A Nomoc. | μηδὲ! μήτε δὲ A 





1 enphiteosin R?T | 2 agere R!/T | 4 tamen] tm 
F | noluerint R7 | 8 esse om. R* | conductione AR ἢ 
9 et] ei libri, et ei R? | hec Καὶ | et sacrilegii sub| 7/* 
suppl. in spat. vac. | 11 nostra lege 7/7] lege nostra 
R suppliciis] et suppliciis A? vulgo. Seclusi | 12 rubr. 
Nemini lieeat loeum in quo sacra sollempnia sunt 
alienare Κα | eognouimum aliquid A! | 14 et om. E 
15 sq. aut donare aut permutare 7| 16 collatum R 
17 monasterium R* misterium A? | 19 ineffabilium 7/* 
21 mutaretur R/T | 22 semate RA! scemate R*P ἢ 
23 omnium] hominum 7? vulg. | 24 permittentes om. 
R | derelinquere 7" | 26 et venditorem] et om. vulg. || 
29 ut om. R' | 31 reuocetur AR,| 32 monasterio R7] 
om. vulg. || 33 ministerio 7] monasterio (i superser. 2) 
R monasterio vulg. | assignanda vulg. 


t 


Nov. VII 12; ep. 


DE NON ALIENANDIS 





CAPUT XII. 


[A Ὥςπερ δὲ τὰς ἐπιβλαβεῖς ἐκποιήσεις ἐκωλύσα- 
μεν, οὕτω καὶ τὰς ἐπιβλαβεῖς κτήσεις ἀπαγορεύομεν. 
Πολλαὶ γὰρ παρ᾽ ἡμῖν κεκίνηνται ζητήσει, ἔνϑα τινὲς 
ἄπορα χωρία δὲ ὥρηνται ταῖς ἁγιωτάταιξ ἐκκλησίαις 
ἢ τοῖς σεβασμιωτάτοις οἴκοις, ἢ καὶ πεσίρακασεν δῆ- 
ϑὲεν ὡς εὔπορα, καΐτοιγε ἄπορα τὴν ἀρχὴν καϑεστῶτα, 
κἀντεῦϑεν τοὺς εὐαγεῖς οἴκους ἠδίκησαν. “ἡ παγορεῦο- 
μὲν τοίνυν τοῖς προεστῶσι τῶν σεβασμιωτάτων οἴ- 
κων τοιοῦτό Ti πράττειν, ἢ γινώσκειν QS. εἴ, [μὰ μετὰ 
πάσης ἀκριβείας ποιοῖντο τὰ συναλλάγματα, ἀλλὰ ἄπο- 
ρός τις κτῆσις ἢ ἐπιβλαβὴς δοϑείη ταῖς ἐκκλησίαις ἢ 
τοῖς μοναστηρίοις ἢ ξενῶσιν ἢ νοσοκομιδίοιβ ἢ τοῖβ 
ἄλλοις εὐαγέσι συστήμασι, "0 μὲν συνάλλαγμα ἀντὶ 
μὴ γεγονότος ἔσται, καὶ — πάντως ὃ δοὺς 
τὼ κατὰ περίνοιαν καὶ ἀπάτην δεδὶ τοι 
οὔτό τι πράξας οἰκονόμος ἢ ἡγούμενος ἢ ξενοδόχος 
ἢ νοσοκόμος ἢ πτωχοτρόφος ἢ ὀρφανοτρόφος ἢ γερον- 
τοχόμος οἴκοϑεν τῷ δεδωκότι ϑεραπεύσει τὴν ἐντεῦ- 
Dev ζημίαν. εἰ δὲ καὶ οὕτω τὸ πρᾶγμα σχηματισϑ'είη, 


, 


, c * , - ^ - 
ὥςτε καί τε χρυσίον ὑπὲρ τούτου δοϑῆναι, καὶ τοῦτο 20 
€ 


ὧν " € * Η͂ ς 
κερδανεῖ μὲν ὁ εὐαγὴς οἶκος ὁ τὸ ἅπορον λαβών, ὁ 
ς —— Adde e y 
δέ ys δοὺς τὸ χρυσίον ἕξει κατὰ τοῦ τὸ συνάλλαγμα 
, * » — 2 , , 
πράξαντος τὴν ἐντεῦϑεν ἀγωγήν, καϑάπερ ἔμπροσϑεν 
εἴπομεν. 


(Ἐπίλογος.) Οὗτος ἡμῖν ἐπὶ τῆς τῶν ἐκκλησια- 26 


στικῶν ἢ ὅλως πτωχικῶν πραγμάτων ἐχποιήσεως ἀπο- 
κείσϑω νόμος, τῇ -[Íéovros μὲν τοῦ τῆς εὐσεβοῦς 
λήξεως εὐσεβῶς ἑπόμενος διατάξει, ἀλλ᾽ οὐ τὸ μὲν 
ἰώμενος, τὸ δὲ ἀϑεράπευτον καταλιμπάνων. ἀλλ᾽ 
ἐπὶ πάσης τῆς γῆς, ἣν ὃ Ῥωμαίων ἐπέχει νόμος καὶ 
ὁ τῆς καϑολικῆς ἐκκλησίας ϑεσμός, οὗτος ἐκτετάσϑω, 
xai ὁριζέτω τὰ οἰκεῖα καὶ κρατείτω διηνεκῶς, φυλατ- 
τόμενος σιαρά τὸ τῶν ὁσιωτάτων πατριαρχῶν διοική- 
σεως ἑκάστης παρά τε τῶν ϑεοφιλεστάτων μητροπολι- 


Sicut autem damnosas alienationes prohibemus, sic 
etiam damnosas possessiones interdicimus. Multae 
enim apud nos motae sunt quaestiones, ubi quidam 
minus idonea praedia donaverunt sanctissimis eccle- 


5 5115. aut venerabilibus domibus, aut etiam vendide- 


runt tamquam idonea, cum utique sterilia a prin- 
cipio essent, et ex hoc venerabilibus domibus nocu- 
erunt. Interdicimus igitur rectoribus venerabilium 
domuum tale aliquid agere, aut certe cognoscere 


10quia, si non cum omni subtilitate fecerint contrac- 


tus, sed faenea quaedam possessio aut damnosa de- 
tur ecclesiis aut monasteriis aut xenodochiis aut 
nosocomiis aut aliis venerabilibus collegiis, contrac- 
tus quidem pro non facto erit, et recipiet omnino 


sÜouévov: ὁ δὲ vo 15 qui dat, quod per circumventionem et fallaciam da- 


tum est; oeconomus autem, qui tale aliquid egerit, 
aut abbas aut xenodochus aut nosocomus aut pto- 
chotrophus aut orphanotrophus aut gerontocomus 
de suo ei, qui dedit, salvabit ex hoc damnum. δὶ 
vero sic causa figuretur, ut etiam aliquod aurum 
pro hoc detur, et hoc lucrabitur quidem venerabilis 
domus, quae faeneum aliquod acceperit; qui vero 
dedit aurum, habebit contra eum, qui contractum 
celebravit, ex hoc actionem, sicut praediximus. — — 

(Epilogus. Haec nobis super ecclesiasticarum 
aut omnino ptochicarum rerum alienatione posita 
sit lex, Leonis quidem piae memoriae sequens con- 
stitutionem, et non aliud quidem curans, aliud autem 
incuratum relinquens, sed in omni terra, quam Ro- 


30 manorum continet lex et catholicae ecclesiae sanctio, 


haec extendatur et determinet quae sua sunt, et 
valeat perpetua et custodita et a sanctissimis patri- 
archis uniuscuiusque diocesis et a deo amabilibus 
metropolitis et ab aliis episcopis et clericis et oeco- 


τῶν παρά ve τῶν ἄλλων ἐπισκόπων τε καὶ κληρικῶν 35 nomis et abbatibus et xenodochis et nosocomis et 


xal οἰκονόμων καὶ ἡγουμένων xai ξενοδόχων καὶ vo- 
, * ? , * 4 M 
οκόμων καὶ α 
σοκόμων. ὀρφανοτρόφων καὶ βρεφοτρύφων καὶ 
γεροντοκόμων καὶ πάντων ἁπλῶς τῶν ἡγουμένων τι- 
- ? — , er 
vov εὐαγῶν συστημάτων, ἅπασιν ἐπιτιϑεὶς τὴν ἰδίαν 


ἐσχύν, καὶ ἄδειαν διδοὺς τῷ βουλομένῳ προβαγγέλλειν 40 


brephotrophis et orphanotrophis et gerontocomis et 
omnibus simpliciter rectoribus aliquorum sanctorum 
collegiorum, omnibus imponens proprium robur et 
licentiam praebens volenti denuntiare, quae delin- 


15 ὁ τοιοῦτό τι — 19 ζημίαν citantur Nomoc. XIV tit. 2, 1 extr. 





XII. Quemadmodum autem. damnosas alienationes prohibuimus , ita etiam damnosas acquisitiones 


vetamus. Multae enim lites apud nos motae sunt, ubi quidam sterilia praedia sanctissimis ecclesiis vel 
venerabilibus domibus donarunt vel etiam vendiderunt .íamquam  fertilia, quamvis a principio sterilia 
essent, alque hinc sacras domos laeserunt.  Vetamus igitur religiosissimarum domuum praesules tale quid 
agere; qui nisi cum omni diligentia contractus fecerint, sed sterilis. quaedam vel damnosa acquisitio 
ecclesiis vel monasteriis vel acenodochiis vel nosocomiis vel reliquis sacris collegiis detur, sciant contractum 
quidem pro infecto fore, et recepturum omnino eum qui dederit, quod per dolum atque ΤΡΩ͂Ν datum est; 
oeconomum vero, qui tale quid fecerit, vel praesulem vel acenodochum vel nosocomum vel ptochotrophum vel 
orphanotrophum vel gerontocomum de suo damnum eainde natum ei, qui dederit, resaríurum. Si vero ita 
res comparata sit, ut etiam pecuniae aliquid. pro illo datum sit, hoc quoque venerabilis domus, quae steri- 
lem rem accepit, lucrabitur ; qui vero pecuniam dederit, contra eun qui contractum fecerit actionem ea- 
inde oriundam, sicut supra dicimus, habebit. —* 
Epilogus. Haec nobis lez de ecclesiasticarum vel omnino ptochicarum rerum alienatione lata 
esto, quae Leonis quidem piae sortis constitutionem pie sequatur, nec vero parti medeatur, partem incu- 
ratam relinquat. Verum haec per omnem terram, in qua Romanorum lex et catholicae ecclesiae regula 
obtinet, extendatur, et quae propria sunt definiat et valeat in perpetuum servata tam a sanctissimis 
cuiusque dioeceseos patriarchis quam a deo carissimis metropolitanis et a reliquis et episcopis et 
clericis et oeconomis et praesulibus et acenodochis et nosocomis et orphanotrophis et brephotrophis et ge- 
rontocomis et postremo ab omnibus, qui sacris quibusdam collegiis praesunt, omnibus propriam vim tri- 





2 ἐπιβλαβεῖς) ἀσυμφόρους A || 10 τὸ συνάλλαγμα A | 
10 sg. τιξ ἄπορος A || 11 ἢ oic — 17 νοσοκόμος om. A ἢ 


ε 


bus bis ser. EU 6 itaque R | 65g. a et et et nocuerunt om. 
R! | 9 certe|te £ || 125g. au no aut nosochomiis R' || 13 aliis 


16 Zi zyovusvos] hoc loco Nomoc. e, infra post γερον- 
voxouos habet M || Vi ἢ πτωχοτροφείοις ἢ ὀρφανοτρο- 
φείοις ἢ γεροντοκομείοις A || 18 τὴν ἐντεῦϑεν αὐτῷ 
συμβᾶσαν ζημίαν Nomoc. | 19 καὶ οὕτω] sie ς | 21 ὁ 
τὸ ἄπορόν λαβὼν εὐαγὴξ οἶκος A|| τὸ ἄπορον] feneum 
aliquod e | 25 ἐπί τε τῶν A || 26 ἢ ὅλως] τε καὶ A || ἐκ- 
ποιήσεως om. Α || 28 εὐσεβῶς om. Ac || 31 xai βρεφο- 
τρόφων καὶ ὀρφανοτρόφων Ac | 38 τῶν om. A | 39 συ- 
στημάτων εὐαγῶν πᾶσαν (m ex « corr.) ἐπιτιϑεὶς A | 
40 sq. προσαγγέλλειν πλημμελούμενα ταῦτα A 

1 rubr. Si sterilis agger ad uenerabilem locum perue- 
niat R(T)]| 2 pensiones 7 | 5 aut uenerabilibus domi- 











om. R || 14 nonJ noc A || omnino] oi LU, 16 yconomis 
F | 17 aut ptochotrophus] aut ephotrophus (pro bre- 
photrophus) aut gerontochomus AR || 18 gerontochomus 
R gerotocomus 7 || 19 ei qui] eequi A^ | saluat A' || 
22 fenum R!T'|aliquid R| 23 contraetum] contra A!| 
24 celebrauerit Ft || 25 nobis supeculasticarum Z! || 26 pto- 
ehocarum A | 30 faetio R | 32 a om. R' | 33 a om. 
RT || deo] ideo R! | 35 sonocomis 7^ || 36 bephotrophis 7^ 
befotrophis A | et orphanotrophis om. R, post geronto- 
comis /egitur vulgo|| gerontocomiis ἢ (miis et segg. us- 
que ad rectoribus suppl. P* in spat. vac.) || 37 similiter 
F vulg.|| 39 praesens R! 





"T —Á" Dm ice 


νυν 





ECCLESIASTICIS REBUS 603 


Nov. VII ep. 





τὰ πλημμελήματα. ἐπαινετὸς γὰρ ὃ τοιοῦτος ἔσται 
καὶ τὴν τοῦ συκοφάντου διαφεύξεται προθηγορίαν ὁ 
τὸ πρᾶγμα παρὰ τὸν νόμον γινόμενον ἐλέγχων καὶ 
αἴτιος εὐσεβείας καὶ ὠφελείας τοῖς ἱεροῖς οἴκοις yivó- 
μενος. Φυλάξουσι δὲ αὐτὸν οὐδὲν ἧττον καὶ οἱ τῆς 
ἡμετέρας πολιτείας ἄρχοντες, μείζους τε καὶ ἐλάττους, 
πολιτικοί τε καὶ στρατὶωτικοί, καὶ διαφερόντως οἵ τε 
πανταχόσε τῶν διοικήσεων ἐνδοξότατοε ἔπαρχοι τῶν 
ἱερῶν ἡμῶν πραιτωρίων οἵ τε τὰς μέσας ἔχοντες τῶν 
ἀρχῶν, oUs δὴ περιβλέπτους καλοῦσι, 
στάλιόν τε καὶ ἀνθυπάτους καὶ τοὺς περιβλέπτους 


΄ 


μετ᾽ ἐκείνους ἀρχαί, τουτέστιν οἵ τε τῶν ἐπαρχιῶν 


- ^ — * c 
κόμητας, τούς τε ἄλλους x«i τὸν τῆς ἑῴας, καὶ ci 


quuntur. Laudabilis enim huiusmodi est et calumnia- 
toris fugiet nomen, qui causam contra legem factam 
redarguit, auctor pietatis et utilitatis sacris domibus 
factus. Servabunt autem eam nihilominus et nostrae 


5reipublicae iudices maiores et minores, civiles et 


militares, et praecipue per omnes diocesis consti- 
tuti gloriosissimi praefecti sacrorum praetoriorum, et 
medias habentes administrationes, quos spectabiles 
vocant, dicimus autem Augustalem et proconsulares 


φαμὲν δὴ avyov- 10 et spectabiles comites, et alios et Orientis, et qui 


post illos sunt magistratus, hoc est et provinciarum 
consulares sive praesides constituti, atque defensores 
civitatum: et simpliciter omne civile et publicum et 
militare auxilium hanc nostram legem tamquam in 


ἄρχοντες, εἴτε ὑπατικοὶ εἴτε ἡγεμονικοὶ καϑεστήκασιν, : : à 
— τε πόλεων" καὶ ἁπλῶς πᾶσα πολιτική τε καὶ 15 communi utilitate et pro totius terrae pietate posi- 
tam servet et praevaricatores subdat poenis, quas 
primitus diximus. Si quid autem de conductionibus 
γῆς εὐσεβείας τεϑειμένον, φυλαττ ecclesiasticarum rerum aut in aliis capitulis sanxi- 
βαίνοντας ὑποτιϑέτω ταῖς ποιναῖς, ἃς ἔμπροσθεν εἴς mus aut a prioribus nostris sancitum est, maneat 
πόμεν. Εὲ δέ τε περὶ μισϑώσεων ἐκκλησιαστικῶν 20 hoc in propria firmitate neque ex praesenti sacra 
πραγμάτων ἢ xal ἐφ᾽ ἑτέροις κεφαλαίοις ἐνομοϑετή- mostra constitutione novandum. Alia enim omnia 
σαμεν ἢ xai παρὰ τῶν πρὸ ἡμῶν νενομοϑέτηται, manere in propriis terminis sinimus, nisi tamen ali- 
μενέτω τοῦτο ἐπὶ τῆς οἰκείας ἰσχύος, οὐδὲν ἀπὸ 13s quid de his habeat, quae hic constituimus, cum suí- 
παρούσης ϑείας ἡμῶν διατάξεως καινιζόμενον. τὰ ſiciat pro omnibus haec lex super id, quod a Leone 
ἄλλα γὰρ πάντα μένειν ἐπὶ τῶν οἰκείων ὅρων ἐῶ- 25 piae memoriae factum est, omnem adversus ptochicas 
μεν, πλὴν εἰ μή τε περὲ τούτων ἔχοι, ἅπερ ἐνταῦϑα res auferre alienationis occasionem. Tua igitur bea- 
διετάξαμεν" &oxovrros ἀντὶ πάντων τούτου τοῦ νόμον titudo et qui post illam in pontificalibus fuerint 
πρὸς τῷ παρὰ “έοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ye- sedibus, quae a nobis disposita sunt, operi effectui- 
vouévq πᾶσαν κατὰ τῶν πτωχικῶν πραγμάτων ἀν- que tradere festinet. Ded 

ελεῖν ἐκποιήσεως πρόφασιν. Ἢ τοίνυν σὴ μακαριότης 30 — Dat. xvii. k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. ἴα. 535.] 
xai οἱ μετ᾽ αὐτὴν τῶν ἀρχιερατικῶν γινόμενοι ϑρό- 

νῶν τὰ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένα ἔργῳ καὶ πέρατε 

παραδοῦναι σπευσάτωσαν.  Divinitas te servet per 

annos, sancte ac religiosissime pater. 
"Eyoign [γὰρ] τὸ ἰσότυπον τοῖς ὁσιωτάτοις ἀρχι- 35 
ἐπισκόποις Ῥώμης, ΑἸἰλίας, ᾿4λεξανδρείας καὶ Θεουπό- 
λεως" ᾿Ιωάννῃ τῷ ἅτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς 


δημοσία καὶ στρατιωτικὴ βοήϑεια τόνδε ἡμῶν τὸν νό- 
μον, ὡς (sic) κοινωφέλειάν τε καὶ ὑπὲρ τῆς πανταχοῦ 
7 ἑτῶ xal τοὺς παρα- 





buens, et potestatem cuilibet concedens delicta deferendi. Nam laudandus erit talis vir et calumniatoris ap- 
pellationem effugiet, qui rem quae contra leges fit arguat atque sacris domibus pietatis utilitatisque auctor 
existat. Neque vero minus eam reipublicae nostrae potestates servabunt et maiores et minores, et civiles 
et militares, ac praecipue gloriosissimi in omnibus dioecesibus praefecti sacro nostro praetorio, et qui me- 
dias potestates gerunt, quos quidem spectabiles vocant, Augustalem dicimus et proconsules et spectabiles 
comites cum alios tum Orientis; et quae post illos sunt potestates, hoc est provinciarum rectores, sive con- 
sulares sive praesides sint, et defensores civitatum: et denique omne et civile et licum et militare 
officium hanc nostram legem ut in communem salutem et pro totius terrae pietate latam servet, eosque 
qui eam violant poenis, quas supra diximus, subiciat. Quodsi quid de locationibus rerum ecclesiasticarum 
vel etiam in aliis capitibus nos sanzimus vel ab antecessoribus nostris sancitum est, id in suo robore maneat, 
nequaquam per praesentem nostram constitutionem innovandum. Reliqua enim omnia intra suos fines manere 
sinimus, nisi forte quid de his habeant quae hic constituimus: quandoquidem omnium instar haec lea: cum ea, 
quae a Leone piae sortis laía est, ad omnem praetextum alienationis rerum ptochicarum tollendum suffi- 
cit. Tua igitur beatitudo et qui post eam in archiepiscopali sede futuri sunt, quae a nobis constituta 
sunt ad opus effectumque adducere studeant. Divinitas te servet per multos annos, sancte ac religiosis- 
sue pater. 

Scripta sunt exemplaria sanctissimis archiepiscopis Romae, Aeliae, Alexandriae et Theopolis; 





I» FA 


1 ὃ Ζοιοῦτος ἔσται) huiusmodi est ς | 2 κατηγορίαν 
A? ἢ ὁ om. A | 3 καὶ om. ς | 4 γινόμενος] φαινό- 
μενος A | ὑτὸ 


transferretur (vid. similem errorem in inscriptione mo- 
vellae XII), tamen cum et in singulis ab illo differat 
5 αὐτὸ»] αὐτα A | 10 δὴ] δὴ καὶ Α [| δὴ | et huie loco aptum sit, aspernari nolui 
A] autem c, om. M || αὐγουστα τὲ Α | 11 περι- 
βλέπτους) πανενδόξους A || 12 καὶ τὸν — 13 ot τε] 





μετ᾿ ἐκείνους τῆς ἑώας ἄρχοντας" ἀλλὰ xai οἱ A ἢ 
14 ἄρχοντες, εἴτε om. «|| li κοινωφελὴ A; εἰς inserui 
ante κοινωφέλειαν (cf. s) πανταχοῦ γῆς! πάντων 
ΑἹ 19 ὑποβαλλέτω ταῖς παρ᾽ ἡμῶν ἔμπροσϑεν εἰρη- 
μέναις ποιναῖς Α | 20 μισϑώσεως A || 21 ἢ om. A | 
23 οὐδὲν} neque (i. e. οὐδὲ) ς | 24 καινιζόμενον] BAa- 
πτόμενον Α || 26 πλὴν si μή τε ἐναντίον ἔχει τῶν ἐν- 
ταῦϑα διατάξεων A|| 21 τοῦ νόμου τούτου A ἢ 28 τῷ] 
τὸ M || γενομένου A || 31 καὶ οἱ μετὰ ταῦτα ἐπὲ τὸν 
ἀρχιερατικὸν παραγόμενοι ϑρόνον A | 33 σπευδέτω- 
σαν A | diuinitaintieseruetpermultosannu . sancte as 
religiosis . simepater M; om. As | 35 "Eyoágrm γὰρ — 
πραιτωρίων (64, 3) add. solus A: quod additamentum 
etsi fieri potuit ut ez novella V1 ertrema (cf. p. 41, 29) 
miniatoris errore in archetypo codicis AÀ commisso huc 





2 leges libri | 3 redarguerit 7" | 4 Seruabunt] ea niehil 
hominus Seruabunt A! | eam] ea A | 7 glosissimi A ἢ 
saero A! | praeteritorum AR | 8 quos om. Κ᾿ || uocant 
spectabiles 1} ||9 auguralem? R! | 13 similiter vulg. || 
omni R* | ciuiliter //*| 14 legem nostram A| 15 pro 
totius] potius ΚΦ | 18 eaptulus A | sanximus A] sanci- 
uimus J vulg. | 21 nouandum est. alia autem omnia 
F | 22 simus 7 | tantum 7 | 23 habebat E; fort. 
leg. habeant | sufiat R' | 24 lieone 7* | 25 pthochi- 
eas R ptochias // | 26 auferre alienationis auferre R! | 
27 post om. R! | illum ARZT ἢ fuerit R* | 29 An 
festinent corrigendum? | 30 datum xvm kal Mod. 
Cap. Bisiliario uie. con. Bamb. ZI, dat. kl. mod. uie, 
F in inscriptione sequentis novellaé (vid, ad 64, 6); 
subscr, om. plerique 


τὰς 


Nov. VIII pr. 64 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





ἑῴας πραιτωρίων τὸ δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρι- - 


κίῳ, xai Δομνίκῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν παρὰ 
᾿Ιλλυριοῖς πραιτωρίων. 


Dat. xvi. k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. [a.535.] 





— 


H 


H AIATAZIS ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥ͂Σ 
APXONTAZ2 ΧΩΡῚΣ THX OIAZ- 
OYN ΔΌΣΕΩΣ l'INEZOAI. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ 
2 ^ € , 
B', ἀπὸ ὑπάτων xal πατρικίῳ. 


VIII. Coll. HI tit. 2. 3 


5R UT IUDICES SINE QUOQUO 


SUFFRAGIO FIANT R. 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. secundo. 


(Ilgooíusov.) :nacas ἡμῖν ἡμέρας τε καὶ voxvac|0 (Praefatio. Omnes nobis dies ac noctes con- 


συμβαίνει μετὰ πάσης ἀγρυπνίας τε xai φροντίδος 
διάγειν ἀεὶ βουλευομένοις, ὅπως ἄν χρηστόν τι καὶ 
ἀρέσκον ϑεῷ παρ᾽ ἡμῶν τοῖς ὑπηκόοις δοϑείη. Καὶ 
οὐ πάρεργον τὴν ἀγρυπνίαν λαμβάνομεν, ἀλλ᾽ εἰς τοι- 


, . 2 , ^ , , , 
avras αὐτὴν ἀναλίσκομεν βουλὰς διημερεύοντές τε xai 15 


νυξὶν ἐν ἴσῳ ταῖς ἡμέραις χρώμενοι, ὥθτε τοὺς ἣμε- 
τέρους ὑπηκόους ἐν εὐπαϑείᾳ γίνεσϑαι πάσης φρον- 
τίδος ἀπηλλαγμένους, ἡμῶν εἰς ἑαυτοὺς τὰς ὑπὲρ 
ἁπάντων μερίμνας ἀναδεχομένων. Zh πάσης γὰρ 


ἐρεύνης καὶ ζητήσεως τὰ ἐνῷ ἐρχόμεϑα, πράττειν 20 


ἐκεῖνα ζητοῦντες, ἅπερ ὄφελος τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις 
εἰράγοντα παντὸς αὐτοὺς ἀπαλλάξει βάρους καὶ πάσης 
ζημίας ἔξωϑεν ἐπειβαγομένης παρὰ τὴν δημοσέαν ἀπο- 
γραφὴν καὶ τὴν δικαίαν τε xal νενομισμένην συντέ- 
λειαν. 
πράγμασιν ἀδικίαν, καὶ ταύτην οὐκ ἄνωϑεν, ἀλλ᾽ ἔκ 
τινῶν χρόνων, βιασαμένην τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους 
καὶ εἰς πενίαν ἐλαύνουσαν, ὡς εἰς τελειοτάτην αὐτοὺς 
ἀπορίαν κινδυνεύειν ἐλϑεῖν καὶ μηδὲ τὰ συνήϑη καὶ 


tingit cum omni lucubratione et cogitatione degere 
semper volentibus, ut aliquid utile et placens deo a 
nobis collatoribus praebeatur: et non in vano vigilias 
ducimus, sed in huiusmodi eas expendimus consilia 
pernoctantes et noctibus sub aequalitate dierum 
utentes, ut nostri subiecti sub omni quiete corisi- 
stant sollicitudine liberati, nobis in nosmet ipsos pro 
omnibus cogitationem suscipientibus. Per omnem 
namque curiositatem et inquisitionem subtilem dis- 
currimus illa agere quaerentes, quae utilitatem nostris 
subiectis introducendo omni eos onere liberent et 
omni damno extrinsecus illato, citra publicum cen- 
sum et iustam legitimamque collationem. Invenimus 
enim plurimam ingressam causis iniustitiam, et hanc 


Εὑρίσκομεν γὰρ πολλὴν ἐπειρελϑοῦσαν coi:25non olim, sed ex quibusdam temporibus violenter 


accessisse et nostros subiectos inopiam com- 
—— ut ad novissimam ipsi penuriam devenire 
uctuarentur et neque consueta ét legitima tributa 
et pro veritate pias functiones secundum publicum 


vevouwgu£va τῶν δημοσίων καὶ ταῖς ἀληϑείαις εὐσε- 80 censum possint sine maxima necessitate 


βῶν φόρων κατὰ τὴν δημοσίαν ἀπογραφὴν δύνασϑααι 
χωρὶς μεγάλης ἀνάγκης τιϑέναι. Πῶς γὰρ ἂν ἴσχυον 
oí συντελεῖς, τῶν τε ἔκ τινος χρόνου βεβασιλευκότων 
ἀεί τε κερδαίνειν ἐκ τῆς ἐπὶ ταῖς ἀρχαῖς προαγωγῆς 


βουλομένων, εἰκότως τε τούτοις ἀκολουϑούντων καὶ 35 


Quomodo enim valerent collatores, cum ex aliquo 
tempore imperatores semper aliquid lucrari ex pro- 
vectu iudicum cogitarent, et merito hos sequerentur 
etiam gloriosissimi praefecti, ex hac iniustitia et 


-Nov. VIII (— Coll. II tit. 2. 3: gloss.) Graece extat in M et L; maior pars in B 6,3, 1sgq. — Epit. Theod. 


n. 8, Athanas. 4, 1. — Zulian. const. XV. 





lohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio Orientis iterum, ez:consuli et patricio, et Dominico glorio- 


i issimo praefecto praetorio apud llyrios. 


- 





VIII. 
UT MAGISTRATUS SINE ULLA DONATIONE FIANT. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum , exconsuli et patricio. 


Praefatio. Omnes nos dies noctesque cum multis vigiliis et curis solemus transigere, perpetuo 
deliberantes, quomodo utile quid et quod deo placeat in — a nobis conferatur. Neque subsiciva | 
opera vigilias ducimus, sed eiusmodi consiliis eas impendimus, et toto die id agentes et noctibus aeque 
ac diebus utentes, ut subditi nostri bona condicione fruantur ab omni cura liberati, nobis in nosmet ipsos 
curas pro omnibus recipientibus. Omnem enim investigationem et inquisitionem diligentem adhibui i 
agere studentes, quae utilitatem subditis nostris allatura omni eos onere omnique damno extrinsecus illato 
liberent praeter publicum censum et iustum atque legitimum tributum.  Invenimus enim magnam in res pub- 
licas iniustitiam irrepsisse, eamque non antiquitus, sed aliquo abhinc tempore, ditis nostris vim 
faciat eosque ad paupertatem redigat, ut periculum sit, ne illi ad eatremam egestatem deducantur et ne 
consueta quidem atque legitima et revera pia tributa publica secundum publicum censum. solvere. sine 
magna difficultate possint. Nam cum et qui aliquo abhinc tempore imperarunt semper lucrari aliquid ex 
collatione officiorum voluerint, et, ut par est, gloriosissimi praefecti eos secuti sint, quomodo ea hac iniuria 





1 " δεύτερον) τέταρτον A || πατρικίων A || 4 subscr. 
om. A| xvir k. Mai. M (At/.)] kal. Mai. Zul. (cf. ad ς) 
μηνὶ μαΐῳ Theod. | Bilisario ue. conss, M, ἐνδ, 4 
ὑπατείᾳ Βελισαρίου Theod., ὑπατείας Βελισαρίου iv. 
B. Ath. | 9 πατρικίων M || 12 βουλομένοις Le || 14 τὸσ- 
«vrac L | 17 πάσῃ legit ς || 21 εἰσβιασαμένην xal τοὺς 
Le | 28 καὶ om. Le | 33 καταβεβασιλευκότων L || 
34 προσαγωγῆς L || 35 βουλευομένων legit ς Ὁ | τε s. v. L 





6 FIANT] dat. kl, mod. uic. const, II add. V, sub- 





scriptione novellae praecedentis per errorem rubricatoris 
cum inscriptione huius novellae conffata || 10 ac noctes 73 
in ras. | 12. placeres $t colloeatoribus AR || non in] 
n«« P? | 14 dicimus Καὶ | 16 utentes et 17 nmobis-in 
suppl. P? in spat. vac. || quietate || 17 liberant R! 

18 cogitatione 7/ cognitionem A || 19 discutimus 7* 

22 omni in ras. P? | sensum R! || 23 iustum R/T 

collstionem 77* | 29 funetionis R^ s««otiones (sanetio- 
nes?) J^! | 30 leg. possent? || 31 ualent A || collationes 
R! | 34 etiam] in E! || ex] et ex 7 || et ex dampnis / 








SUFFRAGIO FIANT 65 Nov. VIII pr. 





τῶν ἐνδοξοτάτων ὑπάρχων, ἔκ ve τῆς ἐντεῦϑεν ἀδι- — damnis extrinsecus illatis et sollemnibus piis colla- 
κίας ταῖς τε ἔξωϑεν ζημίαις ταῖς τε νενομισμέναις — tionibus sufficere? f ? 

1 εὐσεβέσιν ἐπαρκεῖν εἰεφοραῖ; Ἔννοια τοίνυν 1 Cogitatio igitur nobis facta est, quid agentes 
ἡμῖν γέγονε, τί ποτε ἄν αντες ἅπαν, ὅσον év omnia quaecumque in nostris provinciis sunt, uno 
ταῖς ἡμετέραις ἐπαρχίαις ἐστὲν ἐπιβλαβές, πράξει μιᾷ 5 actu communi ad meliora migraremus. Hoc enim 
κοινῇ πρὸς cà κρείττω μεταστήσαιμεν. τοῦτο δὲ omnino eventurum credimus, si praesides gentium. 
πάντως ἀποβησόμενον εὑρίσκομεν, εἰ τοὺς ἡγουμένους — civiles administrationes provinciarum ha- 
Ὁ ὅσοι τὰς πολιτικὰς ἀρχὰς τῶν ἐπαρχιῶν 


t, puris procuraremus uti manibus et omni abs- 
ἔχουσι, καϑαραῖς παρ ἔσαεεν χρῆσϑαε ταῖς χερσὶ tinere acceptione pro illis, solis contentos eis quae 





καὶ παντὸς ἀπέχεσϑαι λήμματος, μόνοις ἀρκουμένους 10 & fisco dantur. Quod non aliter fiet nisi et ipsi cin- 
τοῖς παρὰ TOU —— διδομένοις. Ὅπερ οὐκ ἂν gula sine mercede percipiant, nihil omnino dantes 
ἄλλως γένοιτο, si μὴ καὶ αὐτοὶ τὰς ἀρχὰς ἀμίσϑους nec occasione suffragiorum, meque his qui cingula 

ivoiev, οὐδ᾽ ὁτιοῦν διδόντες οὐδὲ προφάσεε — habent nec alio omnium ulli. Consideravimus enim 
τῶν μένων suffragiov, οὔτε τοῖς τὰς ἀρχὰς ἔχου. quia, licet quaestus non modicus imminuitur imperio, 
σιν οὔτε ἑτέρῳ τῶν πάντων οὐδενί. ἐσκοπήσαμεν 15 attamen nostris subiectis incrementum maximum per- 
γὰρ ὅτιπερ, εἰ καὶ πόρος οὐ μικρὸς ἐλαττοῦται τῇ  cipientibus, si indemnes a iudicibus conserventur, et 
βασιλείᾳ, ἀλλ᾽ οὖν τῶν ἡμετέρων ὑποτελῶν ἐπίδοσιν ^ imperium et fiscus abundabit utens subiectis locuple- 


ἄλην ανόντων, εἴπερ ἀζήμιοι παρὰ τῶν ἀρ- tibus, et uno hoc introducto ordine plurima rerum 
χόντων φυλάττοιντο, 3 τε —— τὸ τε δημόσιον — et innumerata erit ubertas. An certe non omnibus 


εὐθϑηνήσει μένη ὑπηκόοις εὐπόροις, μιᾶς τε ταύτης 20 manifestum est, quoniam qui aurum dat et ita ad- 
d — 2 πολλὴ καὶ random ἔσται τοῦ  ministrationem emit, non dat hoc solum, quantum 
πράγματος ἀφϑονία. ἢ ov πᾶσίν ἐστι φανερόν, ὅτι- Occasione adinventum est suffragiorum, sed et aliud 
mto ὃ χρυσίον διδοὺς καὶ οὕτω τὴν ἀρχὴν ὠνούμενος extrinsecus addit amplius occasione commodi ad- 
οὐκ αὐτὸ δίδωσι μόνον, ὅσον προφάσει τῶν καλου-  ministrationem aut dantibus aut spondentibus? et 
μένων ἐπενοήϑη suffragiov, ἀλλὰ καὶ ἕτερον ἔξωϑεν 25 iam uno principio illicito dato plurimas necesse est 
προξεπιϑήσεει πλεῖον προφάσει τῆς τῶν d. τῶν manus circumire eum qui dationem facit, et hoc 
τὴν ἀρχὴν ἢ διδόντων ἢ μνηστευόντων ϑεραπείας; aurum non de suo forte praebere, sed mutuatum, et 
καὶ μιᾶς ἀρχῆς ἀτόπου δοϑείσης πολλὰς ἀνάγκη χεῖ- ut mutuare possit, ificatum, et computare apud 

s 7téj &iv τὸν τῆς δόσεως ἀρχόμενον, x«l τοῦτο 56, quia convenit eum tantum ex provincia perci- 

τὸ χρυσίον ovx οἴκοϑεν ἴσως παρέχειν, ἀλλὰ δεδα- 80 pere, quantum liberet quidem ei debita, sortis et 
γνεισμένον, x«i ἵνα δανείσασϑαι δυνηϑείη, ζημιούμε-. usuras, et damna pro ipso mutuo: computabit autem 
vov, xai συλλογίζεσϑαε κατ᾽ αὐτόν, ὅτε προςηκὸν ἐστε — et in medio expensas largiores iam et iudicem vel 
τοσοῦτον ἐκ τῆς ἐπαρχίας εἴν, ὁπόσον διαλύσεε qui circa ipsum sunt decentes, et quendam sibimet 
μὲν αὐτῷ τὰ ὀφλήματα, κεφάλαιά τε καὶ τόκον, καὶ — etiam recondere quaestum in tempore sequenti, in 
τὰς ὑ αὐτοῦ τοῦ δανείσασϑαιε ζημίας, δώσει 0235quo forte non administrabit. Quapropter eius quod 
καὶ τὴν ἐν μέσῳ δαπάνην δαψιλεστέραν τε ἤδη xai ab eo datum est triplum, is autem, si oportet 
ἄρχοντε xal τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν πρέπουσαν, καί τινα — verius dici, decuplum erit, quod a nostris subiectis 


ἑαυτῷ xal προξαποϑήσεται πόρον κατὰ τὸν ἑξῆς χρός exigitur. Et ex hoc etiam fiscus imminuitur: nam 
vov, xaO" ὃν ἴσως ovx dots. ὥςτε TOU παρ᾽ αὐτοῦ 

διδομένου τριπλάσιον, ua δέ, εἰ δεῖ ——— 40 

εἰπεῖν, δεκαπλάσιον τὸ παρὰ τῶν ἡμετέρων ὑποτελῶν 


εἰςπραττόμενον ἔσται. ἜἘντεῦϑέν τε καὶ τὸ δημόσιον 





subditi nostri et damnis extrinsecus illatis et sollemnibus piis contributionibus sufficere valuerunt? 
1 Subiüt igitur nos cogitatio, quo pacto quodcumque in provinciis nostris damnosum est, id omne uno 
actu generali ad meliora transferremus. Hoc vero omnino eventurum invenimus, si efficiamus ut praesides 
provinciarum, qui ue civiles magistratus in provinciis gerunt, is utantur manibus, et ab omni lucro 
abstineant, illis solum, quae ex fisco dantur, contenti. Quod aliter non fiet, nisi et ipsi magistratus gratuitos 
accipiant, nihil prorsus ne suffragiorum quidem quae vocantur nomine neque iis qui magistratus gerunt ne- 
que cuiquam omnino alii tes. Consideravimus enim, licet reditus non exiquus imperio minuatur, tamen 
cum subditi nostri magnum incrementum accepturi sint, si indemnes a magistratibus serventur, et imperium 
et fiscum prospera fortuna usurum propter divitum subditorum copiam, atque uno hoc ordine introducto 
multam et incredibilem rerum ubertatem esse futuram. An non manifestum est omnibus eum, qui pecuniam 
dat et ita magistratum emit, non solum id, quod nomine suffragiorum quae vocantur excogitatum est, dare, 
sed etiam alia plura extrinsecus adiecturum 6556. ceteris qui magistratum vel. dant ve spondent blan- 
diendi gratia? Atque uno principio perverso admisso necesse est ts qui largiri coeperit multorum manus 
circumeat, eamque pecuniam non de suo forte, sed mutuo acceptam praebeat, ef quo mutuam pecuniam 
accipere possit, damno afficiatur, ac secum reputet tantum sibi ex provincia percipere licere, quantum 
tam debita sua, et sortem et faenus, damnaque ex ipso mutuo orta compensaturum sit quam sumptum 
tempore interiacente factum ampliorem iam et magistratui iisque, qui circa se sint, convenientem prae- 
stiturum, ac praeterea ipsi quendam i er reditum in futurum tempus, quo forte magistratus non 
erit, reservaturum: ita ut id, quod a subditis nostris exigitur, triplo, 1mmo si verius dicendum est, de- 
cuplo plus futurum sit, quam quod ab ipso datum est. Atque inde fiscus quoque minuetur; nam quae 





1 ὑπάρχω L' | 4 ὅσον ἐν] ὃ eni L | 5 ἐπιβλαβές 
om. € || 9 παρασκευάσαι μὲν M || 10 λήμματος] accep- 
tione pro illis c [ 11 ovx &»] ovx' ἐστὶν (per compen- 
dium) L | 12 γενέσϑαι L^ || 14 sufragéon M covgoa- 
yia L, et sic infra || 14. 15 Ἐοὐδὲ — οὐδὲ libri | 15 £e- 
pu L | 16 & s. v. L || μικρὸν Seringer | 20 εὔπορον 
L'|21 vov πράγματος] rerum «|| 22 ἀφϑονίας Ὁ L? | 
7| an eerte ς ἢ 26 τῶ» ἄλλων om. ς ἢ 31 ἀφαυτὸν M | 
38 προσαποϑήσεται)] προσαποδοϑήσεται M προσαπο- 
δοϑήσεσθϑαι 1, προσαποϑήσεσϑαι c Haloander | ἑξῆς] 
ἐξαρχῆς L | 39 παρ᾽ αὐτῶν L ἢ 40 δεῖ τὴν ἀληϑεστέραν L 


1 eonlationibus (lationibus Κ᾿ 2 in ras.) / | 3 quid] 
quod RFT | 5 actu] easu /* | 8 procuraremus AT] 
ur. 








proeuremus 7 vulg. | 9 pro del. R? | eis] eos R' illos 
(suppl. m. 2 in spat. vac.) P | 10 non om. R' | 12 oc- 
casionem 7^9 | 13 alio R7] alii 7 vulg. | omnium] 
hominum ΖΞ in ras. 2 litt. | illi R!|| 19 innumera AT 
vulg. | libertas R'! | an certe in ras. 7? | ominibus A* ἢ 
21 quantum occasione] non datũt hoceasioné R!| 23 oe- 
easionem communi R || àministratione 7 | 24 etiam uno 
R!'] etiam in uno et sic uno (in spat. vac. suppl. 
F*) F vulg. | 26 donationem R | hoe aurum scripsi 
(cf. Heimbach)) eorum ΕἾ hoc JR? vulg. om. spatio 
vacuo ante et relicto ! ἢ 21 mutatum Εὖ 28 ut] om. 
RIT | 30 quantum] qus Καὶ |] 31 damna] dona Κ᾽ | 
32 uel RP] et vulg. | 33 sibimetiam R | 35 aministrauit 
R! | 36 magis] g magis R | oporteret V | 38 exigi RJ 
9 


Nov. VIII pr. 66 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





ἐλαττωθήσεται" ἃ γὰρ ἐχρῆν εἰς τὸ δημόσιον &is- 
αχϑῆναε, τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος καϑαραῖς χρωμένου 
ταῖς χερσί, ταῦτα εἰς τὴν οἰκείαν ϑεραπείαν λαβὼν 
ὁ τὴν ἀρχὴν ἔχων ἄπορόν τε ἀποφήναβ ἡμῖν τὸν συν- 
τελεστή», τὴν ἀπορίαν ἐκείνου τὴν δὲ αὐτὸν γενομέ- 
νην ἡμῖν ὑπολογίζεται. Πόσα δὲ ἀσεβῆ καὶ ἄλλ, 
γένεται εἰς τὴν τῶν κλοπῶν τούτων εἰκότως ἀναφερό- 
μενα πρόφασιν; οἱ γὰρ δὴ τὰς ἀρχὰς ἔχοντες «as ἐπι- 
χωρίους εἰς τὸ λῆμμα προφέχοντες τοῦτο πολλοὺς μὲν 


€ 


ea, quae oportebat in fiscum inferri, eo qui admini- 
strationem habet, puris utente manibus, haec ad 
ropriam utilitatem redigens, qui administrationem 
ei et inopem faciens nobis collatorem, inopiam 


5illius, quae per ipsum agitur, nobis reputat. Quanta 


impia et alia fiunt, ad horum furtorum merito relata 
occasionem! Administrationes namque habentes s 
vinciales ad hanc aeceptionem respicientes mu 

quidem reorum dimittunt, vendentes eis delictum, 


τῶν ὑπευϑύνων ἀφιᾶσι, πωλοῦντες αὐτοῖς τὸ πλημ- 10 plurimos autem innoxiorum condemnant, ut noxiis 


μέλημα, πολλοὺς δὲ τῶν ἀνευϑύνων κατακρένουσειν, 

ἵνα τοῖς ὑπευϑύνοις χαρίσωνται" καὶ τοῦτο οὐκ ἐπὶ 
- , , 

ταῖς χρηματικαῖς μόνον πράττουσιν αἰτίαις, ἀλλὰ κἀν 

τοῖς ἐγκλήμασιν, ἔνϑα περὶ ψυχῆς ἐστιν ὁ κίνδυνοβ, 


φυγαί τε ἐκ τῶν ἐπαρχεῶν γίνονται, καὶ συρρέουσιν 15 


ἐνταῦϑα πάντες ὀδυρόμενοι, ἱερεῖς τε καὶ βουλευταὶ 
καὶ ταξεῶταιε καὶ κτήτορες xai δημόται καὶ γεωργοί, 
ταῖς τῶν ἀρχόντων κλοπαῖς τε εἰκότως καὶ ἀδικίαις 
μεμφόμενοι, Καὶ οὐ ταῦτα δὴ γίνεταε μόνα, ἀλλὰ 


praestent: et hoc non solum in pecuniariis agitur 
causis, sed etiam in criminalibus, ubi de anima est 

ericulum. Fugaeque fiunt ex provinciis, et confluunt 
hic omnes ingemescentes, sacerdotes et curiales et 
officiales et possessores et populi et agricolae, iudi- 
cum furta merito et iniustitias accusantes. Et non 
haec fiunt sola, sed etiam civitatum seditiones et 
publicae turbae, plerumque fiunt atque sedantur: et 
omnino una quaedam est haec omnium occasio malo- 


καὶ αἱ τῶν πόλεων στάσεις καὶ οἱ δημώδεις Jógvfor20rum, et accipere suffragium à iudicibus totius ne- 


τὰ πολλὰ χρημάτων γίνονταί ve xai παύονται. καὶ 
ὅλως μέα τις ἐστὲν αὕτη πάντων ἀφορμὴ τῶν κακῶν, 
καὶ τό γε ἀργυρολογεῖν τὰς ἀρχὰς πάσης ἐστὲ πονη- 
oíae προοίΐμιόν τε καὶ ztégae* καὶ ἔστιν ἄρα καὶ τοῦτο 


quitiae est — et terminus: est quoque hoc 
sacrorum eloquiorum mirabile et verum, quod ava- 
ritia omnium sit mater malorum, et maxime quando 
non privatorum, sed iudicum inhaeret animabus. 


τῶν ϑείων λογίων ϑαυμαστόν τε καὶ aAnOéccator 25 Quis enim sine periculo non furetur, quis non latro- 


τὸ τὴν φιλαργυρίαν πάντων εἶναι μητέρα τῶν κα- 
- , «r * - - - ? ^ 
κῶν, καὶ μάλιστα ὅταν μὴ ταῖς τῶν ἰδιωτῶν, ἀλλὰ 
- - 3 , , - * » 
ταῖς τῶν ἀρχόντων ἐγγένηται ψυχαῖς. Τίς γὰρ οὐκ 
ἄν ἀκινδύνως κλέπτοι, τίς δὲ οὐκ ἂν ληστεύσειεν ἂν- 


εύϑυνα, εἰς τὴν ἀρχὴν ἀποβλέπων κἀκείνην ὁρῶν 30 


ἅπαντα χρυσίου πιπράσκουσαν, καὶ ϑαρρῶν ὡς, ὅπερ 
* , * - * ^ 
ἂν πράξειεν ἄτοπον, τοῦτο χρήματα δοὺς ἐξωνήσεται; 
ἐντεῦϑεν ἀνδροφονίαι τε καὶ μοιχεῖαε καὶ ἔφοδοι καὶ 
Σ ΝΣ * , 4 
ct xot - 
πληγαὶ καὶ ἁρπαγαὶ παρϑένων καὶ πανηγύρεων συγ 


cinabitur sine reatu administratorem respiciens? illum 
namque videns omnia auro vendentem, et praesu- 
mens quia, quicquid egerit illicitum, hoc 

dando redimet. Hinc homicidium et adulterium et 
invasiones et vulnera et raptus virginum et com- 


merciorum confusio et contemptus legum et iudicum, 


omnibus haec venalia proposita esse putantibus, tam- 
quam aliquid optimorum mancipiorum. Sed neque 
sufficiemus considerate exponere, quanta ex furto 


χύσεις καὶ καταφρονήσεις τῶν τε vóucov καὶ τῶν ἀρ- 35 provincialium iudicum fiunt pessima, nullo eos prae- 


xov, πάντων αὐτὰς ὠνίους προκεῖσϑαι νομιζόντων, 
ὥςπερ Ti τῶν κακίστων ἀνδραπόδων. Καὶ οὐκ ἂν 
ἀρκέσάιμεν σπεροξρεννοεῖν τ καὶ ἀφηγεῖσϑαι, ὁπόσα καὶ 
ἐκ τῆς κλοπῆς τῶν ἐπιχωρίων ἀρχόντων γίνεταε χα- 


sumente cum fiducia redarguere, cum illi repente 


cingula se emisse pronuntient. 


λεπά, οὐδενὸς αὐτοῖς ϑαρροῦντος μετὰ παρρησίας éx- A0 
- ; 20^ * * 

τιμᾶν, ἐκείνων εὐθὺς τὸ τὰς ἀρχὰς ὠνήσασϑαε προ- 

ἐσχομένων. 





fisco inferri oportuit, si is qui magistratum gerit puris manibus uteretur, haec si in proprium usum con- 
vertat is qui magistratum gerit, inopemque nobis collatorem reddat, inopiam illius per ipsum effectam 
nobis imputat. fuot vero scelera praeterea committuntur, quae ad horum furtorum causam merito re- 
ferantur? Nam qui provinciales magistratus gerunt, ad hoc lucrum attenti cum multos sontes dimittunt, 
vendentes iis delictum, tum multos insontes condemnant, ut sontibus gratiam faciant: neque id in 

niariis solum causis agunt, sed etiam in. criminibus, ubi vita in discrimine est. Itaque fugae fiunt ez pro- 
vinciis: atque confluunt huc lamentantes omnes, et sacerdotes et decuriones et cohortales et possessores 
et plebeii et coloni, magistratuum et furta et iniurias merito obiurgantes. Neque haec sola iam fiunt, 
verum etiam civitatum seditiones et populares tumultus ea: pecunia pleraque et concitantur et sedantur. At 
que omnino unus hic est omnium malorum fons, et quod pecuniae exiguntur a magistratibus id quidem omnis. 
nequitiae principium idem et finis est: sane inter divina quoque eloquia ——— et verissimum illud est 
avaritiam. omnium matrem esse malorum, mazime quando non privatorum, sed magistratuum animos in- 


vasi, Quis enim non furetur secure, quis non latrocinetur impune, si ad magistratum respiciat 


videat cuncta auro vendere, seque quicquid turpe commüserit id pecunia data redempturum € ? 
Hinc homicidia et adulteria et invasiones et verbera et virginum raptus et publicorum conventuum turbae et 
contemptus tam legum quam magistratuum, cum omnes credant eos venum eapositos esse quasi ibet 


vilissimum mancipium. Nec facile sufficiamus reputare et exponere, quot damna ea: furtis magistratuum 
provincialium oriantur, cum nemo eos ingenue increpare audeat, quippe qui statim, quod magistratus eme- 


rint, causentur. 





5 αὐτῶν L || 6 ἀπολογίζεται L || 14 ἐστιν om. L 
16 πάντως ὠδυρόμενοι L | 11 καὶ ante )εωργοί om, L| 
21 χρημάτων om. e. Leg. (ἀπὸ χρημάτων | 23 καὶ 
τόγε Le] καί τοιγε M | 25. λογίων) Paulus ad Timoth. 
I, 6, 10 || 26 τῶν om. L | 29 ἀνεύϑυνα)] ἀκίνδυνα L Ι 
32 Ἐῤξωνήσηται M ἐξωνήσειτε L | 33 τε om. L | 31 κα- 
xicrov| optimorum (i, e. καλλίστων Ἢ e || 39 χαλεπαὶ 
M |40 Sappovvros] τολμῶντος L 





1 infieri 57} | qui] qu« (quod?) 7* | 2 utende καὶ 
4 post habet verba puris utende manibus repetit R' | 
innopiam A | 5 Quanta] Et quanta T' vulg. || 6 *impie 
talia /ibri | furorum R'7/' futurorum | relata] reto 





relatam A! || 7 occasione 7/! | 8 exceptionem 7" | 9 quide 
R! | eius / | 10 noxii 7T | 11 pecuniarias £^ || 
13 fugaeque fiunt ex vulg.] fugiunt exeque R fugiunt 
aeque ex A? aL, fugiuntque ex 7eimbach || confluit A || 
14 ingemiscentes vulg. | 17 fiunt] pecuniae causa fiunt 
vulg. | 20 et accipere] et om. Καὶ || 21 haee 7 | 24 ineret 
R! | 26 administratorem R!/?| ad administrationem 
R*P! | illud namque videre 7| 27 auro omnia A 
28 hoc] ob 7 || 29 redimeret et (et del 7?) hine / 
30 commereiorum] eommendatiorum A || 33 aliquod J^ 
vulg. | optimorum] vilium "s | 34 considerare et 
exponere vulg. | furto 7^ || 35 fiunt] fuerit & || 36 re- 
petenti καὶ 








SUFFRAGIO FIANT — 67 


Nov. VIII 1. 2 





CAPUT I. 


τῇ σῇ ys ὑπεροχῇ τὸ πρᾶγμα κοινωσάμενοι καί τι καὶ 


παρὰ τῆς σῆς λαβόντες βουλῆς, ἐπὶ τόνδε τὸν ϑεῖον 5tuo sumentes consilio, ad hanc sacram venimus 


τὸν νόμον &youtv), διδόναι T4 S 


2 * 


διδομένων συμβό 


ἢ εἰς τὸ δικαστήριον τῆς σῆς ὑπεροχῆς προφάσει τῶν 


σϑησιν. 


CAPUT II. 


. B Ἐκεῖνο μέντοι διορίζομεν, τὸ χρῆναε τὸν βικά- 
σιον τῆς Α'σιανῆς, ὄντα δὲ καὶ ἄρχοντα τῆς Πακατια- 
vis Φρυγίας, τι μὲν οὕτω προξαγορεύΐεσϑαει, ἀλλὰ 
τοῦ λοιποῦ κόμητα Φρυγίας Πακατιανῆς ὀνομάξεσϑαι, 


Illud tamen decernimus oportere vicarium Asianae, 
qui est quoque iudex Pacatianae Phrygiae, non ul- 
terius quidem ita nuncupari, sed de cetero comitem 
Phrygiae Pacatianae nominari, et percipere de fisco 


καὶ κομίζεσθαι ἐκ τοῦ δημοσίου, ἅπερ x«l νῦν προ- 80 quae etiam nunc occasione annonarum et capitorum 


φάσει ἀννόνων τε καὶ καπιτατιώνων ὑπὲρ ἑκατέρας 
ἧς ἐλάμβανεν, οὐδενὸς ἐλαττουμένου τούτων" καὶ 
ἀν δύο τάξεσι χρῆσϑαι, ἀλλὰ ἀναμιγεῖσαν ἑκατέραν, 
τή» τε τοῦ ἄρχοντος τήν τε τοῦ βικαρίου, μίαν γενέ- 
σθαι, κομιτια 
κινδύνου τῶν δημοσίων φόρων αὐτῷ τε καὶ πᾶσιν 
ὁμοίως ἐπόντος --- οἷα μιᾶς τάξεως καϑεστώσης, μὴ 


cap. I—III extant B 6; 3, 1—3. 


pro utraque administratione percipiebat, nihil horum 
imminuto; non autem duobus officiis uti, sed per- 
mixtum et iudicis et vicarii unum esse, comitianum 
existens et nominandum, periculo functionum publi- 


οὖσαν τε xai ὀνομαζομένην, τοῦ 35 carum et ei et omnibus similiter imminente, ut- 





L Haec omnia nobiscum p 
nobis data, atque etiam cum tua 


endentes, et hic quoque participe consilii assumpta coniuge piissima a deo 
limitate re communicata et aliqua parte a tuo consilio petita, ad divinam 


hanc legem venimus: per quam sancimus, ne quis neque proconsul neque qui adhuc vocatur vicarius neque 


neque alius quilibet magistratus neque consularis neque pr 
correctorios vocant (quorum diserte meminit notitia sacrae huic legi nostrae subiecta, quos 
solos huic legi subicimus), ullum suffragium det, neque ullam pro magistratu donationem 
j j cuiquam eorum qui circa magistratum sunt, neque alii personae patrocinii nomine: sed 


atui neque 


magistr. 
ut gratis accipiant magistratum, modica vero praebeant symbolorum et c 


, quos consulares et 
᾿ etiam 
we ulli 


tarum nomine, xe pro quo- 


que magistratu dantur. Namque etiam notitiam subiecimus sacrae huic nostrae legi quae ar. 
quemque magistratum vel sacro nostro laterculo vel iudicio tuae sublimitatis pro codicillis aut olis 
aut mandatis praebere deceat: ita ut id restrictum sit nec magnopere ab ipso sentiatur. 


IH. lllud tamen 
non 


lius ita appellandum esse, sed in posterum comitem 
fisco ei danda quae etiam nunc annonarum et capitationum nomine pro utroque magistratu 
nihil ez his imminuatur ; nec duobus officiis utatur, sed mixtum u 


nimus, vicarium provinciae Asianae, qui etiam Phrygiae Pacatianae praeest, 


Phrygiae Pacatianae nominandum , Mi * 
ue, tam praesidis vicarii, unum 


fiat, quod. comitianum et sit et nominetur: ut periculum publicorum tributorum et ipsi et omnibus similiter 





4 ye M) τὲ L| 5 μήτε Heimbach] μηδὲ ML | 8 μὴδὲ 
τὸν L | ἄλλην τὴν οἱανοῦν B | 9 rA — av iR AR 
B | 10 κονσουλαρίους τε xai M || κοπεστορίας L | 11 τῷ 
ϑείῳ ἡμῶν LB || 13 sufragion M σουφράγιον L ἐπὲ βοη- 
ϑεία M s.v., B || * urs libri | 14 sg. μήτε--- μήτε τῶν B] 
μηδὲ — μηδὲ τῶν ML || 15 * μηδὲ libri προσώπῳ om. c | 
18 xai ante χαρτῶν om. L'|21 παρέχειν ἢ] ἢ om. ς || 
τὸν ϑεῖον L | fatereulon (s. v. ἤτοι ταμεῖο») M λατέρ- 
xovàov L ταμεῖον B | 23 κωδικέλλων ἢ συμβόλων] 
codieillorum ς | 24 τε M, om. L | 28 μὴν L | 31 καπιτα- 
TiOVvOY] καπιτατιάνων ἤτοι κεφαλητιώνων καὶ Gvv- 
τελεῖν (sic) M καπίτων Le κεφαλητιώνων Β ἢ 32 τού- 
του L||33 δυσὶ B | ἑκατέραν om. c | 34 γίνεσϑαι B ἢ 
37 ἑἐποντὸς Scrimger (c)) ἔποντος M ἕποντος LB 


2 datam 7! | 3 coniugem] coniungere E | 4 quidam 








R | 5 uelimus Κ΄ [| 6 proconsularies 7' | 7 uica- 
riam] uica uia A | comitem] committere R | 10 con- 
sulari«« consulariuas A || corretiuas R | 11 suppo- 
sita] 7? suppl. in spat. vac., sub R || 12 dicimus R7T || 
13 per aministrationem A? | qualibet £7? | donatione 
R!FT | 15 occasionem — 20 declaran ser. R* in ras. 
2 versuum | 16 quidem om. R | administrationem A [ 
l7 occasionem 7/!| 18 pro singulis (cingulo pr.) dantur 
cingulis et cartis et codicillis &(?) pro c dantur 
et cartis T' vulgo; delendum vid. cingulis | 19 sg. no- 
strae om. P, legi scr. P? in ras. 5—6 litt. || 22 occasio- 
nem ΓΤ | 24 est om. Rt | 26 tamen] tin 7 |27 qui 
est] quia R^ | pacatione R! | 28 de cetero] de cetero 
quidem R | 29 pacationene A! pacatione J| 30 occa- 
sione] de fisco occasionem 7/* | 32 uti om. R! | 34 nomi- 
nando R/T dá 
* 


Nov. VIII 2—5 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





διῃρημένης αὐτῆς παντελῶς, ἀλλὰ κατὰ μέαν ἁπάντων 
στρατευομένων συνέχειαν ---, κομιζομένην μέντοι aod, 
αὐτὴν διὰ τὸ διπλοῦν τοῦ κινδύνου τὰς ἀννόνας καὶ 
καπιτατίωναξ, ἅπερ ἑκατέρα πρώην ἐκομέξετο τάξις. 
μὴ μὴν ἑτέρας τινὸς ἄρχειν τὸν πρώην μὲν βικάριον, 
νῦν δὲ περίβλεπτον κόμητα τῆς Πακατιανῆς Φρυγίας, 
οὐκ ἔχοντα παντελῶς οὐδεμίαν μετουσίαν ἐν ταῖς 
ἄλλαις ταῖς τῆς ᾿“σιανῆς διοικήσεως ἐπαρχίαις, ἀλλ᾽ 
ἔχοντα μὲν τὴν τοῦ περιβλέπτου κόμητος τῆς llaxa- 
τιανῆς Φρυγίας ἐπωνυμίαν, ἀρκούμενον 
Πακατιανῇ, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, Φρυγίᾳ. 


5 cipiebat officium. 


δὲ μόνῃ τῇ 0 spectabilis comitis 


pote uno officio constituto, non dividendo penitus, 
sed per unam continuationem militantibus univer- 
sis: quod accipiet tamen propter duplex pericu- 
lum annonas et capita, quae utrumque pridem per- 
on tamen in altera quadam ad- 
ministrare pridem quidem vicarium, nunc autem 
spectabilem comitem quam in Pacatiana Phrygia, 
non habentem penitus ullum participium in aliis 
Asianae dioceseos provinciis, sed habentem quidem 

acatianae e cognomina- 
tionem, contentum vero in sola Pacatiana, sicut 
praediximus, Phrygia. 


CAPUT III. 


tia prima; officio quidem 


CAPUT IV. 


(A) Οὐδενὶ δὲ ἄρχοντι παντελῶς ἐφίεμεν οὔτε πο- 
λετικῷ: οὔτε στρατιωτικῷ ἐκπέμπειν ἐν ταῖς πόλεσιν 
τῆς ἐπαρχίας, ἧς ἄρχει, τοὺς καλουμένους τοποτηρη- 
τάς, γινώσκουσιν, ὡς εἰ τοιοῦτό τε πράξαιεν, αὐτοὶ 


Nulli quoque iudici penitus concedimus neque 
civili neque militari mittere per civitates provinciae 
quibus praesidet eos qui vocantur loci servatores: 
scientibus quia, si quid tale fecerint, ipsi aer bas 


παντελῶς ἐχπεσοῦνται τῆς ἀρχῆς οἱ ϑαρρήσαντες ἐτέ- 35 ministratione, praesumentes alios in suum 


ρους εἰς τὴν ἑαυτῶν τάξιν ἐμβιβάζειν. 


elevare. 


CAPUT V. 


- «Αὐτὸ δὲ τοῦτο φαμὲν καὶ ἐπὶ τοῦ λαμσπροτά- 

του κόμητος τῆς ἑῴας καὶ τοῦ λαμπροτάτου ἄρχοντος. 

κακεῖσε γὰρ μέαν ἀρχὴν ἀμφοτέρας ποιούμεϑα, ἔχον- 
cap. V—VIII extant B 6, 3, 4—7. 


Hoc autem ipsum dicimus et in clarissimo comite 


Orientis et clarissimo iudice. Et illic enim unam 





incumbat (quippe cum unum sit officium, nulla plane eius divisione facta, sed omnibus coniunctim militan- 


fibus); ut tamen et ipsum propter duplez 
officia antea accipiebant. 


»ericulum. annonas illas et. capitationes accipiat, quas 
eque vero alii ulli provinciae praesit vicarius qui 


quondam erat, iam 


autem spectabilis comes Pacatianae Phrygiae, neque omnino ullam cum ceteris Asianae dioeceseos pro- 
vinciis communionem habeat, sed et spectabilis comitis Pacatianae Phrygiae appellatione utatur. et sola 


Pacatiana Phrygia, sicut ante diximus, contentus sit. 


Hoc tpsum vero in altero quoque qui erat vicario, eum dicimus qui in Pontica dioecesi est, de- 


cernimus: ut in 


posterum non duo constituantur, sed unus, qui comes Galatiae primae nominetur. et in 


milites ie haa potestatem habeat, sicuti etiam nunc habet, et utriusque magistratus annonas , non tamen 


extra 


alatiam primam, accipiat. Nullam enim ei aliam 


potestatem in. ulla omnino Pontica provincia 


damus, sed in sola Galatia prima. Officium quoque similiter misceatur ac pro uno aíque coniuncto, ut 


diaimus, habeatur et numeretur, quo 


comitianum et sit et nominetur: neve quisquam ex illis ullam a 


reliquis discrepantiam habeat, sed unum sit officium, uni magistratui, unius provinciae praesidi subiectum : 
ia ut totum similiter officium una cum suo magistratu periculum circa fiscalia subeat. 

à IV. Nulli vero prorsus magistratui, neque civili neque militari, permittimus , ut in. civitates provin- 
cie, cut. praeest, eos qui locum tenentes vocantur mitíat: ut si tale quid fecerint, sciant se ipsos omnino 
potestate privatum iri alios in locum suum substituere ausos. i 


V. Hoc ipsum vero dicimus etiam de clarissimo comite Orientis et de clarissimo praeside. . Nam ibi 





2 καὶ αὐτὴν om. ς | 3 ἀνόνας L! || 4 καπιτατίονας 
M κάαπιτα Lg πεφαλητίωνας Β [9 ἐπέχοντα B || τὴν 
LB] om. M| 13 τῶ πρώην βικαρί δὲ ὠρίζωμεν 1,1} 
16 πρώτης] jh compendium in ras. L? | 17 τὴν om. 
M | 18 vvv] λαῶ L || 23 ὁμοίως om. « || 28 ἐχόμενος 
M || 31—36 cap. IV om. LB || 35 παντελῶς om. s || 


3 


91 αὐτὸ] a?v* L| 39 γὰρ om. L^ 








1 uno] in E! | uidendo A' || 2 continutiaonem R | 
3 tamen A] tin P/T | 4 annonis E! | utrumque pri- 
dem] utre« quid 7! utraque quid 7? | 5 offitio 





r | àministrationem K^ | 7. quam] quem 7? || phrygie 
P frigie E || 8 habente EK || 9 dioeceseos provinciis Con- 
tius] prouintie diocesibus libri || habente .R! || 10. paea- 
tione K17!| 14 definiuimus] Jeg. definimus? || eum om. 
PT Ι 16 quidam 7 | 17 habet] habes A? || 19- tm 
P | nullam enim] et nullam 7 || aliam ei £ || 20 nulla 
ἢ | 21 primo ZT | 24 nominando] numerando A 
25 habente] eorum 26 praesulem A! | 33 soci A! 
34 quia] a in ras. P || perfecerint R | 35 suum] suos 
Ra LR F^ | 37 sq. comite orientis et clarissimo 
om. 








V SUFFRAGIO FIANT 


69 


Nov. VIII 5—7 





τάξει κινδυνεύειν ὑπέρ τε τῆς 
πράξεως ὑπέρ τε τῆς πολιτικῆς καὶ δημοσίας κατα- 
στάσεως. 


administrationem ue facimus, habente quidem 
et spectabilis comitis Orientis nomen, officio vero 
uno praesidente, comitiano existenti et nominando, 
et primae solius Syriae et Cyristensis praesidente et 
5 utriusque administrationis annonas habente. ua- 
lem namque vicariis et illum ponimus, ut et 
cum subiecto sibi officio periculum habeat et pro 
fiscalium exactione et pro civili e£ publica disciplina. 


CAPUT VL 


€ Βουλόμεϑά γε μὴν ἅπασι τοῖς ἄρχουσι τῶν ἦμε- 10 


τέρων χιῶν πάντας ὑποκεῖσϑαε, τοὺς μὲν ἰδεώ- 
τας κατὰ τὸ τῆς ἀρχῆς ἴδιον ἐπὲ πάσαις αἰτίαις καὶ 
πάσαις καῖς τε καὶ ἐγκληματικαῖς προφάσεσι, 
τοὺς δέ γε ἐν στρατείαις ὄντας καὶ ὑπὸ ἰδικοὺς ἃ 


Volumus autem omnibus iudicibus harsh. vi 
vinciarum omnes subdi, privatos quidem um 
quod cinguli proprium est, in omnibus causis et 
universis pecuniariis et criminalibus occasionibus; 
qui vero in militiis constituti sunt, etiam istos 


χοντας τεταγμένους xai τούτους οὐδὲν ἧττον προφά- 15nihilominus occasione fiscalium et criminum subdi 


σεε δημοσίων τε καὶ μάτων ὑποκεῖσϑαει πᾶσι τρό- 


) ποις αὐτοῖς. ᾿Αλλὰ καὶ τοὺς ἐντεῦϑεν κατιόντας 
n οἱουδήποτε δικαστηρίου xai τὰς οἱαφςοῦν μεταχει- 
ριζομένους φήφους ἐξεῖναι τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν. 


omnibus modis ei. Sed etiam eos qui hinc descen- 
dunt ex quolibet foro, qui quascumque execuntur 
sententias, licet provinciarum iudicibus non sinere 


ἄρ- amplius aliquid quam sacra nostra constitutione dis- 


gere: συγχωρεῖν πλεῖόν τε τῶν τῇ ϑείᾳ ἡμῶν 20 positum est percipere sportularum, scientibus quia, 


λαμβάνει» sportulow, γενώ- 

σκοντας c, εἰ τούτου ῥᾳϑυμήσειαν, πᾶσαν ζημίαν 

ἐντεῦϑεν τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσεν ἐπαγομένην αὐτοὶ 

καταϑήσουσι. Δίδομεν δὲ αὐτοῖς ἄδειαν καὶ γνωρί- 
τὰ i τούτου μὴ μόνον 

—— yr ute ene ἀλλὰ xai εἰς ἡμᾶς αὐτούς, 

ἡμᾶς ταῦτα γινώσκοντας τῷ πράγματι προς- 


ὥςτε 
ὄντως ἐπεξιέναι. Εἰ δὲ καὶ αὐτοί τινας εὕροιεν 


εἷς τὰς ἀρχάς, ἐξ 25 haec 


si hoc neglexerint, omne damnum ex hoc nostris 
collatoribus illatum ipsi persolvent. Damus autem 
eis licentiam et referre de eo non solum ad iudices 
a quibus sunt missi, sed etiam ad nos ipsos, ut nos 
tes causam competenter exequamur. 
Si autem ipsi aliquos invenerint propter dignitatis 
et cinguli supercilium nostris collatoribus violentias 
irrogantes, licentiam eis damus et examinare vio- 


uà τὴν ἐκ τῆς ἀξίας ἢ τῆς ξώνης ὑπεροψίαν τοὺς  lentias et reos inventos privare cingulo et nostrum 


' ἡμετέρους ὑποτελεῖς ἀδικοῦντας, ἄδειαν 
μεν καὶ "Lev τὰ ἀδικήματα καὶ τοὺς ὕπει 

μένους ἀφαιρεῖσϑαε τῆς ζώνης καὶ τὴν ἡμετέραν 
τάξιν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις πληροῦν, τοῦτο ὅπερ καὶ τοῖς 
ἀρχαίοις διηγόρευταε τῶν νόμων. ὥςπερ γὰρ αὐτοὺς 
παντὸς ἀδίκου κέρδο ro καὶ καϑαρῶ 
ταῖς ἀρχαῖς κεχρημένους πάσης τιμῆς τε καὶ αἰδοῦς 
καὶ — ———— ϑεσπίζομεν. 


τοῦ 
ἐν» εἴη σχολή, ἐναντίον τῆς τε σῆς ὑπεροχῆς, καὶ τῶν 
«si τὸν σὸν κατακοσμησόντων ϑρόνον, τοῦ τε ἀεὶ 


αὐτοῖς δίδο- 30 ordinem in provinciis adimplere, hoc quod etiam 
vovs 


veteribus dictum est legibus. Sicut enim eos omni 
iniusto lucro prohibemus, ita etiam — cingulis 
utentes omni honore et reverentia et estate frui 
sancimus. 


ἀδίκου κέρδους εἴργομεν, οὕτω καὶ καϑαρῶς 35 


Sic igitur a nobis cingulis discretis convenit eum, 
qui hic acceperit administrationem, cum dei memoria 





secundum 


criminum nomine 
et 
nomtne 


ipse una cum officio ei subiecto et de fiscalium exactione et de civili atque publico statu periclitetur. 
xn VL F. vidi, δέομαι ϑμνύδων Giosirdrao FUP CR 
—— propriam magistratus rationem in omnibus causis ! 
ibus casibus, qui vero in militia sunt et propriis subditi magistratibus, ii 
1 omnibus modis iis subiecti sint. Sed etiam qui hinc ex j 
sententias exequuntur, quominus plus 
ipiant, magistratibus provinciarum licet prohibere: qui si hoc neglexerint, sciant omne 


et pecuniariis et crimina- 
ihilomi scali 
iudicio proficiscuntur 


sacra nostra constitutione dispositum est spor- 


damnum inde subditis nostris illatum ipsos persoluturos esse. Damus autem iis veniam ut de hac re non 


solum magistratus, a qui 
cognoscentes rem, ut 


pendent 


ehenderint ci 


depr. ὁ privandi, nostramque 
constitutum est. / 


illi delegati, 
, pérsequamur. δὲ quos vero et "ipsi dignitate vel cingulo erbientes in- 
iuriam subditis nostris — reperiant , potestatem iis "deu nd d 
vicem in 

wm enim eos omni iniusto lucro arcemus, ita etiam, qui integre magistratibus 


sed etiam nos ipsos certiores reddant: ut nos haec 


et in cia inquirendi et quos sontes 
ovinciis obeundi , id quod etiam — σαι legibus 


usi sint, ut omni et honore et reverentia et auctoritate fruantur sancimus. 


VIL Μα igifur magistr. 


atibus a nobis distinctis par 


est eum, qui hic magistratum accepit, cum 


dei memoria coram nobis, aut si nobis otium non sit, ef coram sublimitate tua, quique tuam semper sedem 





4 χυρεστικῶν L κυριστικῶν B κχυριευτεκῶν M ἢ 
5 κακείνους B | 1 trs τῶν — ὑπέρ τε om. M|| 8 ὑπέρ 
Te] xai ὑπὲρ B | 13 τε om. LB | 14 στρατιαῖς Β΄ ἢ 
καὶ — τεταγμένους om. ς ἢ 11 αὐτῷ MBs ἢ 19 τῶν 


on. B | 20 πλεί τε L' | 21 sportulon (s. v. ov) M 

Oud» B ὑπερσυνηϑειῶν L | 22 rovrov L | ῥα- 
ϑυμήσαιεν LB | 23 ὑποτελέσειν L | 32 τῆς ζώνης 
LB Epan.] £ors M | 39 παραλαμβάνοντα B | 40 évav- 
τίον (ita 7,5 in ras. 9 fere lit.) τῆς ys τῆς σῆς Γ ἢ 
42 δεὶ prius om. c 


1 utraque A | habentem libri ἢ 3 existente vulg. |] 
4 cyristensis 7 oritensis R' sciritensis E? ἢ 6 ut et] et 
om. RT | 12 proprium primum est AJ! proprium prae- 
mium est /* vulg. | 17 qui om. P! | 21 negleserint R* ἢ 
22 persoluerent AR | 23 de eo] deo A! ἢ 25 agnolagno- 
scentes R | 28 eis] ei RT ἢ uilentias 7"! | 29 et nostrum] 
et om. R' | 33 honore] labore (al. honore mg. R?) R | 
fru« 7/2 | 39 *hic] sic Ji5ri ἢ aministrationes 7" | 40 co- 
ram] cor in ras. | si non] sine A!; leg. si (nobis 
non? | tua] tue 775 | 41 erexerit R 





Nov. VIII 7 


ἐνδοξοτάτου κόμητος τῶν ϑείων ἡμῶν largitionow 
τοῦ τε ἐνδοξοτάτου quaestoros τοῦ ϑείου ἡμῶν παλα- 
τίου τοῦ τε ἐνδοξοτάτου κόμητος τῶν ἁπανταχοῦ 
ϑείων ἡμῶν privatow, παρόντος δὴ καὶ τοῦ κατὰ 
καιρὸν μεγαλοπρεπεστάτου χαρτουλαρίου τῶν ϑείων 
ἡμῶν κοιτώνων τοῦ τοῖς συμβόλοις τούτοιβ cols παρ 
ἡμῖν ὑπηρετουμένου, ὅρκον διδόναι, μηδενὲ παντελῶς 
μηδὲ ὁτιοῦν παρέχειν μήτε προφάσει δόσεως μήτε 
προστασίας, μηδὲ ἐπαγγείλασϑαι, μηδὲ ἐκ τῆς ἐπαρ- 
χίας ὁμολογῆσαι στέλλειν, μήτε τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρ- 
χοις μήτε τοῖς ἄλλοις τοῖς τὰς ἀρχὰς ἔχουσι μῆτε τοῖς 
περὶ αὐτοὺς καϑεστῶσι μήτε ἑτέρῳ τινὲ κατὰ πρό- 
φασιν σπεροστασίαβ. ἀλλ᾽ ὥςπερ ἄμισϑον λαμβάνει τὴν 
ἀρχήν, προφλαμβάνεξε τε παρὰ τοῦ δημοσίου τὰς σνυτή- 
σειξ (ταῦτας yao 

«r ? * - , - ^ 
pe») οὕτως αὐτὴν δαϑαραῖθ φυλάξει ταῖς χερσί, ϑεῷ 
τε καὶ ἡμῖν τὸν ὑπὲρ αὐτῆς͵ ὑφέξων λόγον. Ἴστω 
γὰρ ἡ σὴ ὑπεροχὴ καὶ οἱ μετά σε τὸν αὐτὸν ἐπιβη- 
σόμενοι ϑρόνον, ὡς, εἴτε αὐτοὶ ϑαρρήσειαν λαβεῖν τι 


10 UT IUDICES SINE QUOQUO 


fuerit gloriosissimo comite sacrarum nostrarum lar- 
gitionum et gloriosissimo quaestore sacri nostri pa- 
latii et gloriosissimo comite ubique sacrarum nosítra- 
rum privatarum, praesente quoque et per tempora 


5 maegnificentissimo chartulario sacrorum nostrorum 


cubiculorum, qui codicillis his apud nos ministrat, 
iusiurandum dare, nihil penitus nec quodlibet se 
praebere neque occasione suffragii neque patrocinii, 
neque promittere neque de provincia profiteri diri- 


10gere neque gloriosissimis praefectis neque aliis cin- 


gula habentibus neque qui circa eos constituti sun 
nec alteri cuilibet per occasionem patrocinii; s 
sicut sine suffragio accepit administrationem, à pu- 
blico percepturus annonas (has enim solas accipere 


δὴ xai μόνας λαμβάνειν αὐτὸν ἐφίε- 16 eum simimus), sic eam puris custodire manibus, deo 


et nobis pro ea redditurus rationem. Sciat enim et 
tua celsitudo et qui post te easdem conscenderint 
sedes, quia, sive ipsi praesumpserint accipere quic- 
quam ab illis qui ad praedictas administrationes 


παρὰ τῶν εἰς τὰς εἰρημένας ἀρχὰς παριόντων εἴτε οἵ 20 accedunt, sive proceres ipsi, sive etiam officium 


παραδυναστεύοντες αὐτοῖς εἴτε καὶ ἡ τάξις ἡ σὴ πε- 
΄ - - ? € - 2 - 
ραιτέρω τῶν προφάσει συνηϑειῶν mao ἡμῶν αὑτοῖς 
« , e ^ " 2 - , 
ὡρισμένων (ἅστερ δὴ καὶ ἀρκεῖν μόνα νομίζοντες Oi- 
€ 2 - € ^ 
δοσϑαι διωρίσαμεν), ὡς οὐκ ἐν μικροῖς ἡ ποινὴ γε- 


tuum, ultra ea quae occasione consuetudinum ἃ 
nobis eis definita sunt (quae scilicet et sufficere 
sola putantes dari decrevimus), non in parvis a 
fiet: sed maximi quidem iudices accipere aliquid 


γνήσεται" ἀλλ᾽ οἱ μὲν μέγιστοι ἄρχοντες oí λαβεῖν «(25 praesumentes ab his qui ad administrationes acce- 


ϑαρρήσαντες παρὰ τῶν ἐπὶ τὰς ἀρχὰς παριόντων 7 
καὶ συγχωρήσαντες τῇ οἰκείᾳ τάξει τοιοῦτό τι σύρατ- 
τειν, καὶ προξαγγελϑὲν οὐ ϑεραπεύοντες, ὡς οὐ μό- 
vov τετραπλάσιον ἀποδώσουσι πᾶν ὅσον εἰλήφασιν, 


unt, aut etiam permittentes suum officium tale 
aliquid agere et nuntiatum non emendantes, non 
solum quadruplum reddent totius quantum perce- 
perunt, sed etiam magnam indignationem sustine- 


ἀλλὰ καὶ μεγάλην ἀγανάκτησιν ὑποστήσονται καὶ τὸν 30 bunt et cinguli periculum formidabunt; et qui circa 


ἐπὶ τῇ ἀρχῇ κίνδυνον εὐλαβηϑήσονται. καὶ οἵ γε 
ἀμφ᾽ αὐτοὺς ὄντες καὶ ἡ πειϑομένη τάξις αὐτοῖς, εἰ 
πλεῖόν τι τῶν παρ᾽ ἡμῶν δεδομένων ἐπιχειρήσαιεν 
λαβεῖν, αὐτοί τε ὑποκείσονται τοῖς ἐζημιωμένοις τῇ 


eos sunt, et oboediens eis officium, si amplius ali- 
quid quam ἃ nobis concessum est temptaverint 
accipere, ipsique subicientur dammis quadruplae red- 
ditionis et cadent etiam substantia et cingulo, in- 


εἰς τὸ vergamAoUv ἀποδόσει ἐκπεσοῦνταί τε xal ov-35 super et suppliciis subiacebunt quae congruant de- 


, * , ^ - * , € , 
σίας καὶ ζώνης, πρὸς τῷ καὶ τιμωρίαις ὑποβάλλεσϑαε 
, - , - ? — 
σερεπούσαις τοῖς πλημμελήμασε τοῖς αὐτῶν. 





lictis eorum. 





ecornaturi sunt, et. gloriosissimo qui semper est comite sacrarum nostrarum largitionem , et gloriosissimo 
quaestore sacri nostri palatii, et. gloriosissimo comite sacrarum nosírarum quae ubique sunt rerum pri- 
vatarum, praesente etiam. magnificentissimo qui est chartulario sacri nostri cubiculà, qui codicillis his 
apud nos inservit, iusiurandum praestare , nemini plane se quicquam neque suffragii nomine neque patro- 
cinii dedisse nec promisisse, nec pactum esse ut ea: provincia mitteret, nec gloriosissimis praefectis nec 
reliquis, qui magistratus gerunt, nec qui circa eos sunt, neque alii ulli per causam patrocinii. Sed 
quemadmodum magistratum gratis accipit, et insuper ez: publico percipit annonas (has enim solas eum 
percipere. permittimus), ita eum puris manibus geret, et deo et nobis pro eo rationem redditurus. . Sciat 
enim. sublimitas tua et qui post te eandem sedem ingressuri sunt, sive ipsi quid accipere ausi sint ab iis qui 
ad dicíos magistratus perveniunt, sive qui iuxta eos auctoritate valent sive etiam officium twum, ultra ea 
quae sportularum nomine illis a nobis definita sunt (quae quidem sola sufficere arbitrati danda decrevimus), 
non. levem poenam esse futuram: sed summos quidem magistratus, qui ab iis qui ad magistratus perveniunt 
accipere aliquid ausi fuerint, vel officio suo tale quid y inis permiserint, nec ubi nuntiatum jt, rei 
consuluerint, non solum quadruplum quodcumque acceperint restituturos, sed etiam gravem indignationem 
subituros esse et periculum amittendae potestalis reformidaturos. Atque illi qui circa eos sunt, et officium 
iis subditum si plus quam quae a nobis data sunt accipere temptaverint, et ipsi is qui damnum passi 


sunt ad restitutionem in quadruplum obligati erunt, et bonis atque cingulo. privabuntur, praeterquam, 


quod poenis subicientur quae conveniant ipsorum delictis. 








1 largitiónomn (s. v. παροχῶν ϑησαυρῶν) M λαργι- 
τιόνων παροχῶν ἤτοι ϑησαυρῶν L παροχῶν ἤτοι * 
σαυρῶν B εἰσοδίων Epan. | 2 quaesteros M κοιαί- 
στωριβ ἢ, κοιαίστώρος B Epan.|| 4 priuaton M] ἐδιο- 
κτήτων B et s. v. M ἰδιοκτήτων πριβάτων L εἰδικῶν 
Epan. | δὴ] δὲ Epan. | 6 τούτοις om. LB | 1 μηδενὶ] 
nihil (i, e. μηδὲν) € | 8 παρασχεῖν B Epan. J 
L | 9 προστασίαν L| Ἐμῆτε — μήτε ἰἰδτὶ | 19 λαμβά- 
ver M || τὴν ἀρχὴν προσλαμβάνει om. Β΄ | 14 προσλαμ- 
Bávew M. percepturus (i. e. προσλαμβάνων} cf. sqq.) ς ἢ} 
15 xai om. ἔραπ. ἢ ἀφίεμεν Epan. | 16 custodire (i. e. 
φυλάξειν ἢ ς | 18 τοῦ αὐτοῦ ἐπιβησόμενοι ϑρόνου 
Epan., quod sane praestat | 19 ϑαρρήσειεν L ϑαρρή- 
σαιεν B | 20 eire] οἵ ve L| 21 αὐτοῖς] ipsi c || παρε- 
τέρω L| 24 γεννήσεται ἴ, γενήσεται vovtow Epan. || 
25 τι om. L || 26 ἐπὶ] εἰς Epan. || τὰς ἀρχὰς Ms] τὰς εἰρη- 
μένας ἀρχὰς (cf. 20) LB Epan. | 32 ἀφαυτοὺς L! || 33 δὲ- 
Douévov|] συγκεχωρημένων Epan.|| 33 ἐπιχειρῆσαι ev V 
ἐπιχειρῆσαι L']|| 34 αὐτοῖς τε B | 36 τῷ] τὸ Epan. 





1 sq. gloriosissimo comite quaestore sacri palatii nostri. 
et gloriosissismo (sic) comite sacrarum nostrarum largitio- 
num priuatarum. praesente quoque A | 4 et om. 77 
5 eartulario er eartularum corr. A | 7 iusueneradum R 
nec eolibet A nequolibet //! nec quolibet 7? || 9 ne- 
que de RV] et neque de vulg. || prouideri (prouiteri £2!) R | 
11 eos om. 7 || 13 ministrationem 7! | 14 acei bis 
scr. R! | 15 custodiet vulg. | 16 enim om. A* || 17 te 
om. ΠΤ ἢ eonscenderit 7" consendunt A || 18 quia] qui 
771} 19 illis R] his 7 eis Τ' vulg. | praedic|dietas Κὲ 
20 etiam] et R | 23 dari A? in ras. | 25 ad om. R! 
26 permitterentes suum (um in ras.) Καὶ || 27 non 
emendantes suppl. P? in spat. vac. | 29 indignationem 
magnam 7 | 30 eilguli (lg ex corr.) A || formida|da- 
bunt RA | 32 temptauerit R! | 33 subiciuntur ΚΣ | 
35 suppliciis] suppli| R* | congruant A7] congruunt 

vulg. 








» * Δ 
“ἡ ἔν οὐ NUM CU 


 SUFFRAGIO FIANT 


11 


Nov. Vlil 8 





CAPUT VIII. 


Θ Τοὺς δὲ οὕτως ἀμέσϑους παραλαμβάνοντας τὰς 


ἀρχὰς πρῶτον ἁπάντων ασμα ἔχειν χρὴ τὸ τοῖς 


δημοσίοις ἀγρύπνως προξέχειν, καὶ τοὺς μὲν ἀγνωμο- 
vovvras abd seo Pul μετὰ πάσης —— 


os, μηδὲν ὑποκατακλινομένους μηδὲ 
αὐτοῦ τούτου κέρδος τε παντάπασιν ἐννοοῦντας, 
τοῖς δὲ εὐγνώμοσι πατρικῶς προεφερομένουΞ" ἐπειτα 
τὸ τοὺς ἡμετέρους ovS φυλάττειν πανταχόϑεν 
2 ^, 292 L3 - ? 2 * , - 
ἀνεπῆ ove, οὐδ᾽ ὁτιοῦν παρ᾽ οὐδενὸς αὐτῶν κο- 


τειν τῆς OG ó 
& 


Eos autem, qui ita sine mercede sumunt admini- 
strationes, prae omnibus studium habere decet fis- 
calia vigilanter inspicere, et indevotos quidem et 
egentes necessitate cum omni exigere fortitudine, in 

5nullo flexos neque pro hoc ipso lucrum aliquod 
omnino considerantes, devotis autem paterne se ex- 
hibere; deinde nostros subiectos reservare undique 
sine violentia, nihil ab ullo eorum percipientes: sed 
ui sint in iudiciis, aequi vero in publicis disci- 


θεᾶστι aeq 
μιξομένους. ἀλλ᾽ ico: μὲν ἐν ταῖς δίκαις, ἶσοι δὲ ἐν 10 plinis, exequentes quoque delicta, innoxios quidem 


ταῖς δημώδεσι καταστάσεσιν ἔστωσαν, ἐπεξιόντες τε 
τοῖς ἁ ἥμασε καὶ τοὺς μὲν ἀνευϑύνους πανταχό- 
ϑὲν φυλάττοντες καϑαρούς, τοῖς ὑπευϑύνοις δὲ ἐπιτι- 
ϑέντες πρὸς τὸν νόμον τὴν ποινήν, καὶ οὕτως ἄρ- 
χοντες τῶν ὑπηκόων ὡς ἂν πατέρες υἱῶν, 
μὲν αὐτοὺς ἀνευϑύνους ὄντας, ὑπευϑύνους δὲ φαινο- 
μένους σωφρονίζοντές τε καὶ τιμωρούμενοε, καὶ πᾶ- 
σαν δικαιοσύνην ἔν τε τοῖς δημοσίοις ἔν τε τοῖς ἰδίοις 
συμβολαίοις αὐτοῖς διατηροῦντες" καὶ οὐκ αὐτοὶ μόνοι 


τοῦτο πράττοντες, ἀλλὰ καὶ τὸν ἀεὶ παρεδρεύοντα 20 innoxii esse, 


τοιοῦτον λαμβάνοντες καὶ τοὺς περὶ αὐτοὺς ἅπαντας, 
ὡς μὴ δοκεῖν ἐχείνους μὲν δῆϑεν ἀνευϑύνους εἶναι, 
à éré, δὲ πλημμελεῖν τε xai κλέπτειν, τοῦτο ὅπερ 
ἔτι pallor 


ἀδικημάτων λαμβάνειν. "Sere ἐξέσται τῇ σῇ ὑπεροχῇ 25 et aliarum 


τῶν σεμνοτέρων τινὰς ἐπὲ τὰς ἀρχὰς πέμπειν καὶ τῶν 
ἐπισταμένων τὰ δημόσια, βουλευτῶν τε φαμὲν καὶ 
ἑτέρων προςώπων, πεῖραν ἑαυτῶν δεδωκότων ἀγα- 
ϑὴν καὶ πρὸς τὰς ἀρχὰς ἐπιτηδείων. τίς γὰρ &v οὐκ 


undique custodientes eos qui puri sunt, reis autem 
imponentes secundum legem (poenam), et ita prae- 
sidentes collatoribus, tamquam patres filiis, diligentes 
quidem eos qui sunt innocentes, qui vero rei mon- 


ἀγαπῶντες ἰδ βιταπίαγ, castigantes ac punientes, omnemque iusti- 


tiam et in publicis et in privatis documentis eis 
servantes; et non ipsi soli hoc agentes, sed etiam 
semper c iarium talem sumentes et qui circa 
eos sunt omnes: ut non videantur illi quidem velut 
alios autem delinquant atque furen- 
tur, hoc quod magis turpius est, ut et participes 
iniustitiarum sumant. Ideoque licebit tuae celsitu- 
dini honestiorum quosdam ad administrationes diri- 


αἰσχρότερόν ἐστε τὸ καὶ κοινωνοὺς τῶν gere et scientium tributa fiscalia, curialium quippe 


ersonarum , imentum sui dantium 
bonum et ad magistratus opportunorum. Quis enim 
non diligat eum et honestate compleri magna putet, 
si nostro decreto iudicioque tui culminis ad cingu- 
lum veniat, testimonium quidem habens quia sit 


: ἀγαπήσειε καὶ σεμνότητος ἐμπεπλῆσϑαι μεγάλης νο- 80 optimus, gratis vero eum suscipiens, non vacans 


μέσειεν, εἴπερ ἡμετέρᾳ ψήφῳ xai κρίσει τῆς σῆς ὑπ 

οχῆς ἐπὶ τὴν ἀρχὴν —— μεμαρτυρημένος μὲν 
ὡς εἴη χρηστός, προῖκα δὲ αὐτὴν δεχόμενος, οὐκ ἐν- 
ησχολημένος δὲ παντελῶς οὐδενὶ φαύλῳ κατὰ τὴν χώ- 


omnino per provinciam ulli pravitati, nec quemad- 
modum quod dedit congreget nec unde colligat 
aurum, sed ut hoc solum habeat studium, deo 
nobisque semet ipsum commendare et gloria frui 


, οὐδὲ ὅπως τὸ δοϑὲν ἀϑροίσειεν, οὐδὲ ὅϑεν συλ- 35 optima et repensationem sperare praecipuam? 


3 2 c 


£46 (ov, iva δὴ τοῦτο μόνον ἔχοε σπού- 
δασμα τὸ τῷ ϑεῷ τε καὶ ἡμῖν ἑαυτὸν συστῆσαε, καὶ 
δόξης ἀπολαῦσαι χρηστῆς, καὶ ἀμοιβὰς ἐλπέσαι με- 
l γάλας; Εἰ δέ τις παρὰ ταῦ tÉesev, ἴστω 
καὶ ἕως ἐπὶ τῆς ἀρχῆς, ἐφ᾽ ἧς 
αἰτίαν ὑποστησόμενος" καὶ εἴγε 
ὑπὲρ τοῦ λαβεῖν τὴν ἀρχὴν ἢ 


ταῦτά τι πράξ. 


ein δοὺς χρυσίον 
Loier. n. sje. ἀρχῆς 


1 Si quis autem praeter haec aliquid egerit, et do- 


ἐστι δικαστής, κλοπῆς 40 nec in administratione, in qua est iudex, furti reus 


appareat, et si probetur aut dans aurum, ut acci- 
piat administrationem, aut accipiens ex administra- 





. VIIL Qui autem hoc pacto 
oportet, ut ad tributa ἐν ρα 
severitate exigant, nihil concessuri , 
vero paterne. se gerant; deinde ut subditos 
quoquam eorum accipiant: sed aequi in i 
quantur et insontes j 


atis magistratus suscipiunt, eos primum omnium studium habere 
t eaque a con i Ὶ i 
in 60 ipso lucrum omnino ullum spectaturi, erga obsequentes 
nostros undique immunes ab iniuriis servent nec quicquam a 
« in iudicis sint, aequi in publicis causis, ut qui peccata perse- 
quidem undique integros servent, sontibus vero secundum legem poenam impo- 


et quibus necessitas adhibenda sit cum omni 


nant, atque ita subditos moderentur ut patres filios, diligentes eos, si insontes sunt, si sontes apparent, 


et corrigentes et punientes, 


ue iis iustitiam tam in publicis quam in privatis contractibus servantes; 


neque ipsi soli hoc faciant, sed etiam talem semper assessorem assumant et omnes qui circa eos sunt: ne 


forte ipsi quidem insontes esse, per alios vero peccare et furari videantur, id quod longe 1 
licebit sublimitati tuae quosdam ad 
: , dicimus aliisve personis, quae bonum de se specimen 
ad tratu Quis enim eum non libenter accipiat atque magna gravitate 
praeditum existimet, si quidem nostra sententia et sublimitatis tuae iudicio a 


socios adeo iniuriarum assumere. 
honestioribus et rerum fiscalium peritis, curialibus 
ediderint et. ad magistratus. idonei sint. 


Ius est, 
istratus destinare ex 


magistratum venerit, testi- 


monio probatus qui vir bonus sit et gratis magistratum susceperit neque ulli omnino rei improbae in 
provincia operam dederit, nec quomodo quod donaverit congerat nec unde pecuniam colligat, sed id 
solum niiatur, ut deo ac nobis se commendet et bona fruatur existimatione et magnas remunerationes 
1 speret. — Si vero quis contra haec quid fecerit, sciat se etiam dum in eo magistratu, in quo iudex 
est, furti crimen subiturum, et si eum pecuniam ad magistratum obtinendum dedisse, aut quid ex magi- 





1 ἀμίσϑως Epan. | 1 προσφερομένοις M|| 8 τὸ om. 
| ὑπηκόους om. L | 11 στάσεσιν Epan. | 13 τοῖς 
τευϑύ δὲ B] τοῖς ὑπευϑύνοις τε M τοῖς δὲ ὑπευ- 
᾿ϑύνοις 1, Epan.|14 τῶν νόμων L*|19 συμβολαίοις 
M Epan.] συναλλάγμασιν LB ἢ μόνον Epan.| 22 μὲν 
px Epan. liz. om. B ΠΩ βουλευτῶν τε εἰ καὶ 
ἐρῶν om. οὐκ av L| 32 μεμαρτυρόμενος Β΄ 
35 συνελλέξειε M | 36 δὴ τοῦτο] Duexovxo M ἢ ἔχη L | 
31 συστῆναι L D ἕως} εἰ s. v. L?, eadem manus 39 
στῶ ante ὁτὲ p. 12, 1 transponendum esse significat (cf. « 
et Iulian. c. 56) | ἐφ᾽ ἧς ἔστι, δίκας τῆς κλοπῆς Lr 
νος B, αἰτίαν om. BL: quae facile praetulerim, dummodo 
ἐφ᾽ 5$ quoque omittatur | 41 aut dans (i. e. ἢ δοὺς) ς 


B 


1 aministrationes E aministrationem 7'| 5 aliquid E | 
7 nostros] in nostros 7/| 8 ab ullo] a nullo £' | 9 sunt 
R!| 12 poenam om. RFT, ante imponentes add. vulg. || 
13 filis] is 73 in ras. | 15 iniustitiam R [ 16 et in 
publicis /] et om. R vulg. ἢ 18 tale & | 19 ut om. 7 | 
20 esse om. R! | 21 particeps R! | 22 summant Κ᾿ ἢ 
23 ad om. R| 29 haberes R! | 31 ulli Contius] populi 
libri | prauitati ed. princ] priuati dbri| 33 sed] sit 7 ἢ 
habeat] ut habeat / | 35 optimi 275 | reconpensatio- 
nem A? vulg. | 40 in administratione] amministratio- 
nem R | 41 appareas R! apparuit 7 | ut] et A* | 42 aut 
accipiens ex administratione om. 





Nov. VIII 8. 9 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





(ἑκάτερον γὰρ ὁμοίως ὑπεύϑυνον), ὅτε καὶ δήμευσιν 
καὶ ἐξορίαν ὑποστήσεται καὶ τὴν εἰς τὸ σῶμα Baca. 
γόν τε καὶ τιμωρίαν, καὶ αὐτὸν δὴ τὸν λαβόντα παρ 
αὐτοῦ, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, κακοῖς ὑποϑήσει 
μεγάλοις, Καϑαρὰς γὰρ ἀπαιτοῦμεν εἶναι ταῖς ἐπι- 
χωρίοις ἀρχαῖς τὰς χεῖρας, ἵνα τοὺς ἀρχομένουβ ἀξη- 
μίους τε καὶ εὐθηνουμένους φυλάξαιμεν. Καὶ avrai 
μὲν ἔκ τε τῶν νόμων ἔκ τε τῶν ἀρχῶν ἐπικείσονται 
ποιναὶ τοῖς ἐν ταῖς εἰρημέναιβ ἀρχαῖς οὔσιν, EL τε τοι- 
| ovro πράξαιεν. 4Δίδομεν δὲ καὶ τοῖς ἐπαρχεώ- 
ταις ἄδειαν, εἴ τι κατὰ τῆς ἐπαρχίας ἄδικον ὃ τὴν 
ἀρχὴν ἔχων διαπράξηται καὶ ζημέαιβ τισὶν ἢ ἐπηρείαις 
περιβάλλοι τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς, ὥθτε τὸν ϑεο- 
φιλέστατον ἐπίσκοπον καὶ τοὺς ἐν τῇ χώρᾳ πρωτεὺ- 
οντας δεήσεις εἰς ἡμᾶς ἀναπέμπειν, καταλέγονταβ τοῦ 
τὴν ἀρχὴν ἔχοντος τὰ πλημμελήματα. ἡμεῖς γὰρ ταῦτα 
μανϑάνοντες “στελοῦμεν ἐν τῇ χώρᾳ τὸν ταῦτα ἐξετά- 
σοντα, ἐφ᾽ ᾧ τε αὐτόν, ἔνϑα ἠδίκησεν, ἐκεῖσε καὶ 
τὰς ποινὰς ὑποσχεῖν τῶν πλημμελημάτων" oecs μηδὲ 


tione (utrumque enim similiter noxium est), sciat 
quia et confiscationem et exilium sustinebit et in 
corpus verbera atque supplicium, ipsum dune qui 
accepit ab eo, sicut praediximus, malis subiciens 


5 maximis. Puras enim exigimus esse provincialibus 


iudicibus manus, ut collatores custodiamus. Et 
istae quidem tam ex legibus quam ex administratio- 
nibus imminebunt poenae his qui in praedictis ad- 
ministrationibus sunt, si tale aliquid egerint. Damus 


10 autem etiam provincialibus licentiam, si quid apud 


provinciam iniustum, qui administrationem habet, 
egerit, vel si damnis aliquibus aut calumniis subdat 
nostros collatores, ut deo amabiles episcopi et pro- 
vinciae primates preces ad nos dirigant, exponentes 


15 cingulum habentis delicta. Nos enim haec agno- 


scentes dirigimus in provinciam haec examinaturum, 
quatenus ipse, ubi iniustitiam fecit, illic quoque 
poenas subeat delictorum: ut neque alter — 


tale aliquid agere praesumat, ad exemplum respi- 


ἕτερόν τινα τοιοῦτό τε πρᾶξαι ϑαρρῆσαι πρὸς τὸ 20 ciens. 


παράδειγμα βλέποντα. 


CAPUT IX. 


"Avaysxiv ἔχοντος vov τὴν ἀρχὴν διέποντος κατὰ «as 
v , ^ , ^ 
ἔμπροσϑεν διατάξεις, ἐπειδὰν κατάϑοιτο τὴν ζώνην, 
τὰς πεντήκοντα ἡμέρας ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ διατρίβειν δη- 


, * * , 


Necessitatem habente eo, qui administrationem 


rexit, secundum priores constitutiones, dum depo- 


suerit fasces, quinquaginta dies in provincia com- 


μοσίᾳ φαινόμενον, x«i τὰς παρὰ πάντων δεχόμενον 25 morari, publice se monstrantem et ab omnibus sus- 


ἐναγωγάς. εἰ μέντοι, πρὶν σιληρώσειε τὰς πεντήκοντα 
ἡμέρας, ἀποδιδράσκων ἁλοίη καϑάπερ τι τῶν ἀτιεμο- 
τάτων ἀνδραπόδων, δίδομεν ἄδειαν τοῖς ὑποτελέσι 
κατέχειν αὐτὸν ἐν τῇ χώρᾳ [ἢ τῇ ἐπαρχίᾳ καὶ πᾶν 
εἴ τε δεδώκασιν αὐτῷ προφάσει κλοπῆς τοῦτο εἶθ- 
πράττειν, παρόντος μέντοι τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπισκό- 
που καὶ τὸ πρᾶγμα ἐγγράφως διασκοπτοῦντος, ἕως ἂν 
ἀποδοίη πᾶν ὅπτερ κεκλοφρὼς φανείη. ᾿41λὰ καὶ αὖ- 
τοὺς τοὺς ἐπαρχεώτας, εἴπερ αἴσϑοιντο τῆς τῶν ἀρ- 
χόντων κλοπῆς, ἄδειαν ἔχειν, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ 
ἀνάγκην, καῦτα μηνύειν εἰς Tuas" ὥθτε ἡμᾶβ μανϑά- 
γοντας, ὅτι περ ὅλως χρυσίου πιπράσκει τὸ δίκαιον, 
ταῖς εἰρημέναις αὐτὸν ὑποβάλλειν ποιναῖθς, πρὸς τῷ 
καὶ ταῖς ἐξ οὐρανοῦ τιμωρίαις ἔνοχον εἶναι, παρα- 


30 omne quod dederunt ei occasione furti 


cipientem conventiones. Si tamen ante com- 
pleantur quinquaginta dies, fugiens capiatur velut 
aliquod inhonestissimorum mancipiorum, damus li- 
centiam collatoribus detinere eum in roi et 

oc exigere, 
praesente tamen deo amabili — et causam ex 
non scripto examinante, donec reddat omne quic- 
quid furatus ostenditur. Sed etiam ipsos provin- 
ciales, si senserint administratorum furtum, licen- 


35 tiam habere, magis autem et necessitatem haec re- 


ferre nobis, ut nos cognoscentes, quia omnino auro 
vendit iustitiam, praedictis eum subiciamus poenis: 
super quod etiam caelestibus suppliciis reus erit, 
transcendens iusiurandum in quo accepit administra- 


βάντα τοὺς ὅρχους ἐφ᾽ οἷς ἔλαβε τὴν ἀρχήν. Ei 0840tionem. Si autem valuerit ex quacumque causa non 
cap. IX (— τὴν ἀρχήν 40) extat Β 6, 3, S. 10. 16. 





stratu accepisse appareat. (utrumque enim. pariter poena dignum est), se et bonorum publicationem et 
exilium et corporis tormenta atque supplicia esse subiturum, nec minus illum qui quid ab ipso accepit, 
sicut dizcimus, magnis malis subditurum. .Puras enim postulamus esse provincialibus magistratibus manus, 
quo subditos indemnes salvosque servemus. Et hae quidem tam a legibus quam a magistratibus poenae 
illis, qui dictos magistratus gerunt, si tale quid. fecerint, imminebunt. Dumus vero etiam provincialibus 
potestatem, si quid iniusti in. provincia qui magistratum gerit perpetraverit et subditos nostros damnis 
quibusdam aut iniuriis affecerit, ut deo carissimus episcopus eiusque loci. primates preces ad nos mittant, 
quae eius qui magistratum gerit delicta eazponant. Nos enim his cognitis in. provinciam mittemus 

ea examinet, quo ille, ubi deliquit, ibi etiam poenas delictorum subeat: ut ne quis alius quidem tale quid 
perpetrare audeat ad. exemplum respiciens. 

X. Quippe necessitas ei qui magistratum gessit incumbat. secundum priores constitutiones , post- 
quam cingulum deposuit quinquaginta dies in provincia commorandi, ut publice appareat et ab ib 
actiones excipiat. Quodsi antequam. impleverit quinquaginta dies aufugiens deprehendatur tamquam vilis- 
simum inancipium, potestatem damus subditis eum in loco [vel provincia] detinendi et omne quodcumque 
dederunt ei furti nomine exigendi, praesente tamen deo carissimo episcopo et causam ea scripto cognos- 
cente , donec restituerit quodcumque abstulisse probatus erit. Sed et ipsi provinciales, si quidem furtum magi- 
stratuum — veniam habeant, immo vero necessitatem id nobis indicandi ; ut certiores facti illum omnino 
auro ius vendere dictis eum poenis subiciamus, praeterquam quod. etiam caelestibus suppliciis obnogius erit, 
qui iusiurandum, cum quo magistratum accepit, violaverit. Quodsi ez quacumque causa non impletis quinqua- 





1 δήμησιν B* | 3 δὴ M] δὲ L D || τὸν om. B || θ ἀζημίους 
— εὐΐϑην. om. e | 1 φυλάξωμεν Epan.| 8 τε] vov Lt! | 
12 διασιράξεταε L| καὶ] uel εἰς | 13 περιβάλλοι M] πε- 
οιβάλοι B παραβάλλοι L; leg. περιβάλλῃ || ὥστε τὸν 
ϑεοφιλέστατον ἐπίσκοπον͵ ut deo amabiles episcopi ς || 
18 ἔνϑα καὶ ἠδίκησεν Epan. | 19 τοῦ πλημμελήματος, 
ὡς Epan. ἢ 20 τε om. Epan. | 23 διατάξεις] Cod. 1, 49 || 
κατάϑωνται B| 24 δημοσίᾳ φαινόμενον xai om. B | 
26 ἐναγωγάς] ἐναγωγὰς, καὶ τοῖς κατ᾽ αὐτοῦ κινοῦσιν 
ἀποκρίνεσϑαι (— nov. 128,23 in.) δημοσίᾳ φαινόμενον ---- 
εἴτε καὶ μή (—nov.95,1 pr.) B || 28 — 7}29 ἢ 
τῇ ἐπαρχίᾳ om. L, τῇ χώρᾳ ἢ om. Bs || 32 ἀγράφως 
LBg | 351 πιπράσκειν M"? πράσκει 1,} | 39 παραβαί- 
vovra B| 40 Εἰ — τετραπλάσιον (13, 5) om. LB 





2 quia et confiseationem] a et confisca AK? in ras. 10 


fere litt. || et in] et om. R'! || 4 sieut. praediximus om. £t! || 


5 eximus 771 | 8 his RT/?] is P* iis vulg. | 9 damus 
bis ser. P! | 10 prouineialibus (a om. R!) etiam & prouin- 
cialilibus 7^ || 11 amministratione A!//* || 13 callatores 
R!| 14 praece Z!|| 16 dirigemus vulg. (Gr.) | haec 7] 
hoe vulg.,, om. K|| examiminaturum 


R || dum deposuerit] dum posuerit 575 du« « » A! || 24 dies 
RP] per dies 7? vulg. | commemorari 7^! || 25 se con- 
stantem et ab omni R* | 26 si] δ (— ante) vel αὖ (— aut) 
F^ | 30 dederit "n tamen deo] deo tamen 7! || 32 non om. 
T | examinantem £ || quiquid A! || 34 amministratores 15 | 
35 hoc 7137 eum suppl. V? in spat. vac. | 40 noluerit /? vula. 


R | 17 fecerit R? | . 
18 poenam A || 23 secundum] s«« 7! || constitutiones: 








—-———Y— 


SUFFRAGIO FIANT 


19 


Nov. VIII 9. 10 





completis quinquaginta diebus ex provincia fugere, 
tunc comprehensus, ubicumque degere videtur, revo- 
cabitur quidem in provinciam in qua administrabat, 


ται μὲν εἰς τὴν ἐπαρχίαν ἧς ἦρχεν, ἅπαν δέ, ὅσον omne vero quod inventus fuerit accepisse restituat 
ἂν dex λαβών, ——— τετραπλάσιον. 5 quadruplum. 
CAPUT X. 


Ἐκείνου δηλαδὴ φυλαττομένου τοῦ μηδεμίαν εἶναι 
τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις ἄδειαν ἐφ᾽ ἑτέρῳ τινὲ πλὴν 
ἢ κλοπῇ ταῦτα περὶ τοὺς ἄρχοντας πράττει». Οὐ 
εἰ φανείη σφοδρότερος τοῖς ἀγνώμοσι διὰ τὴν 
δημοσίων εἴξπραξ 
ἐπεξέλευσιν, δώσομεν τοῖς ὑπηκόοις πράττει» τε κατ 
αὐτοῦ" τοὐναντίον μὲν οὖν xai ποιναῖς αὐτοὺς ταῖς 
πασῶν πικροτάταις ὑπάξομεν, εἰ τοὺς καϑαραῖς 
σαμένους ταῖς χερσὶν καὶ τῇ τῶν δημοσίων sic, 


τῶν 


- € , 


μένους τὴν “ἀρχὴν ὑβρίσαε ϑαρρήσαιεν, i μὴ σὺν 


εὐφη͵ -— μετὰ τὸν νενομισμένον χρόνον τὰς 
ἐπαρχίας ἀπολιμπάνοντας ἀποπέμψαιεν. det γὰρ τοὺς 
μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον γινομένους λαμπροτά- 


ἐν ἢ διὰ τὴν τῶν πλημμελημάτων 10 


Illud videlicet observandum, nullam esse nostris 
subiectis licentiam in alio — praeter furtum 
haec circa iudices agere. Non enim, si videatur 
vehementissimus indevotis propter fiscalium exactio- 
nem aut propter delictorum executionem, dabimus 
subiectis agere aliquid adversus eum: e diverso 
autem etiam poenis eos omnium amarissimis sub- 
iugamus, si eos, qui puris sunt usi manibus et fisca- 


tte; lium exactionem cum omni detulerunt subtilitate, 
μετὰ πάσης moosevtyOévras ἀκριβείας, εἶτα καταϑε- 15 ini 


postea deponentes administrationem iniuriari prae- 
sumpserint et non cum omni favore post legitimum 
tempus provincias relinquentes deduxerint. Oportet 
enim eos qui post hanc nostram legem faciendi sunt 
clarissimos subiectarum provinciarum iudices con- 


TOVS τῶν ὑποτεταγμένων ἐπαρχιῶν ἄρχοντας ἐντεϑὺυ- 20 siderare, quanta quidem fruentur gloria tales appe 
: cultatibus 


μῆσϑαι, πόσης μὲν ἀπολαύσουσι δόξης τοιοῦτοι φαι- 
νόμενοι, πόσαις δὲ περιπεσοῦνται λέαις τὸν vó- 
pov τοῦτο» παραλῦσαι τό γε ἐφ᾽ ἑαυτοῖς ϑαρρήσαντες. 
εἴη γὰρ ἂν τῶν ἀτόπων, εἰ τοὺς μὲν ἐπ᾽ εὐτελέσεν 


rentes, quantis autem sint incursuri diffi 

l hanc solvere quantum ad se praesumentes. 
Erit enim absurdum, si eos —— qui in vilibus 
capiuntur furtis, ipsi torquebunt et non primitus 


ας κλοπαῖς αὐτοὶ κολάζοιεν, καὶ βασάνοις αὐτοὺς 25 quiescant, donec reddant furta, ipsi autem innoxii 


ὑποβάλλοιεν, καὶ οὐ πρότερον χωροῖεν ἕως ἂν 
ΩΣ cil Ei ΣῊΝ pairoeso. ini 
* οὲ κλοπῶν, καὶ οὐδὲ τὸ πρὸς τοὺς 
ριῶντες παράδειγμα" ὧν ἔξεστιν αὐτοῖς 
ὑπεριδοῦσι σεμνοῖς τε καὶ ἐ 

ἐπαινουμένοις φανῆναι καὶ τὴν ἐξ ἡμῶν ἔχειν καλὴν 
ΙΑ 1 μαρτυρίαν τε καὶ ἐλπίδα. Οὐ συγχωροῦμεν 
δὲ οὔτε τοῖς περιβλέπτοις δουξὶν οὔτε ἑτέρῳ τινὶ τὴν 
οἱανοῦν αὐτοῖς πλεονεξίαν ἢ ἀδικίαν ἐπαγαγεῖν, ἢ 


μεγάλων γεν 


πολιτικοῖς ὅλως πράγμασι κοινωνεῖν, ἵνα καὶ ἡμεῖς 85 


αὐτοῖς τὴ σεμνότητα qu. OiuE£V κἀκχκεῖνοε τὴν κα- 
ϑαρότητά τε ἡμῖν καὶ εὔνοιαν ἀντιδιδοῖεν. Ἴστω γὰρ 
ἅπαν τὸ ὑπήκοον, ὡς διὰ τὴν αὐτῶν ὠφέλειαν καὶ 
τὸ πανταχόϑεν αὐτῶν ἀζήμιον καὶ τὸ διὰ πάσης cv- 


τοὺς ἄγειν εὐπαϑείας καὶ μὴ καταναγκάζεσϑαε τὰς 40 quere et in 


— ἀπολεμπάνειν μηδὲ ἐν ξένῃ ταλαιπωρεῖσϑαι, 


ut τοῦτο τὸν παρόντα νόμον ἐγράψαμεν, ϑεῷ τε 


ἐροις καὶ πανταχόϑεν 30 


manserint in maximis constituti furtis, et neque 
apud subiectos erubescentes exemplum, cum liceat 
eis honestis et liberis et undique laudandis ostendi, 
et a nobis habere testimonium et spem. 


1 Non sinimus autem nec spectabilibus iudicibus 
nec alteri alicui quamlibet eis oppressionem aut in- 
iustitiam inferre, aut civilibus omnino causis com- 
municare: ut et nos eis honestatem servemus et illi 
puritatem nobis devotionemque restituant. Sciant 
enim omnes subiecti, quia propter eorum utilitatem 
et undique eorum indemnitatem, et ut per omnem 
agantur quietem et non cogantur provincias relin- 
peregrinis affligi, propterea praesentem 
legem scripsimus, deo eam voventes et praesentibus 


cap. X—XIV extant B 6, 3, 131—231. — 2 cf. Ai ῥοπαί 13, 1 (n. 1 Zach.). 





ginta diebus ex provincia fugere ausus sit, tunc comprehensus, ubicumque eum commorari appareat, re- 
in provinciam cui praefuit, quodcumque autem accepisse repertus erit, quadruplum restituet. 

X. lllud videlicet observandum est, nullam esse subditis nostris veniam ob aliam rem ullam praeter 
furtum haec adversus magistratus agendi. Neque enim si severior contumacibus videatur propter tributo- 
rum exactionem vel deliciorum executionem, permittemus subditis, ut quid contra eum agant: immo e con- 
trario poenis omnium acerbissimis eos subiciemus, si illos puris manibus usos et in tributorum exactione 
omni diligentia versatos deinde magistratu deposito iniuriis afficere ausi fuerint, ac non post legitimum 
tempus provinciis decedentes cum omni honore prosecuti sint. Oportet enm clarissimos qui post le- 
gem nostram futuri sunt subditarum provinciarum magistratus considerare, quanta gloria usuri sint, si tales 
se praebeant, quantas autem difficultates subituri, si hanc legem, quantum in ipsis est, violare ausi sint. 
Absurdum enim esset, si in vilibus ehensos furtis illi quidem puniant eosque tormentis subiciant ne- 
que prius remittant quam furía restituerint, ipsi vero impuniti maneant is furtis commissis, ne 
exemplum Mon subditis datum erubescentes: cum iis liceat his contemptis gravibus et liberis atque undi- 
1l que wis videri et a nobis bonum testimonium b ue spem habere. | Non permittimus autem 
neque spectabilibus ducibus neque alii cuiquam, ut ullam illis fraudem vel iniuriam — aut civilium 
omnino negotiorum participes sint: quo et nos eis auctoritatem conservemus et illi integritatem nobis et 

^ invicem praestent. Sciant enim omnes subditi nos propter illorum utilitatem et ut ab omni 
parte indemnes sint et cum omni tranquillitate degant neve cogantur provincias relinquere et peregre 
misere vivere, propterea hanc legem conscripsisse, et deo eam et praesentibus sanctissimis magni eius et 





. 9 «φυλαττομένου 41 [10 πλημμάτων L! 11 δόσω- 
uev M | 12 αὐτοῦ] αὐτῶν M* | 13 ὑφέξομεν B | 19 τὸν 
om. B | 21 ἀπολαύουσι L | 22 περιπέσειντο L! περισέ- 
corro L* | 23 διαλύσαιε B | ἑαυτοὺς M | 25 κολάζοιεν 
xal om. s || 26 ὑποβάλοιεν M ἢ 29 ὧν ἔξεστι» αὐτοῖς 
ὑπεριδοῦσι) eum lieeat eis ς | 31 καλὴν ante ἐξ ἡμῶν 
coll. LB, om. ς | 33 *ovó? --- οὐδὲ libri | 36. αὐτῆς 
L|31 τε om. L| ἀντιδοίεν L 





1 praeter furtum] praeter fisealium exhactione aut 
propter furtum R' | 8 iu|dices] dices om. R' | 10 praeter 
HL 





R|12 poenis] in penis £ | subiungamus Καὶ ἢ 15 ammi- 
nistratione ἢ | 17 deduxerunt ἢ deduexerint (sic) R?, 
om. R'| 18 qui post] quibus Κ᾽ | 19 clarissimi 7? ἢ 
21 quantis autem quantis K^, autem quantis autem 7" | 
23 enim] autem £t! ἢ 24 torquebuntur /^* | 25 quieseunt 
R|27 apud om. E ἢ 32 spectabilius R^ || iudicibus] 
leg. ducibus | vv. ab us vocis iudieibus usqwe ad op- 
pressionem suppl. J? in spat. vac. 2 versuum || 34 ciui- 
libus] eiuie«bus 7 cuilibet R! | 37 omnes om. P! | 
eorum om. J| 39 leg. agant? | 40 pelegrinus A pere- 
grinus A? 
10 


Nov. VIII 10. 11 


74 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





αὐτὸν ἀνατιϑέντες xal vaic παρούσαις σεβασμεωτά- 
ταις τῆς μεγάλης αὐτοῦ καὶ κοινοτάτης ἑορτῆς ἡμέ- 
φαις" ἵνα πᾶσιν ἐξῇ πατέρας δέχεσϑαι μᾶλλον ἄρχον- 
τας ἢ κλέπτοντάς τε καὶ ἀνδραποδώδεις καὶ ταῖς αὖ- 
9 τῶν οὐσίαις ἐφεδρεύοντας. Δεῖ δὲ καὶ ὑμᾶς ποὺς 
ἡμετέρους ὑποτελεῖς εἰδότας, πόσην ὑμῶν ἐϑέμεϑα 
πρόνοιαν, μετὰ πάσης —— τοὺς δημοσίους 
ἀνελλιπῶς φόρους εἰβάγειν, καὶ μηδὲ τῆς παρὰ τῶν 


ἀρχόντων ἀνάγκης δεῖσϑαι, ἀλλ᾽ οὕτως εὐγνώμονας 


venerabilibus maximae eius communisque festivitatis 
diebus: ut omnibus liceat patres suscipere — 
iudices quam fures et sollicitatores et eorum 
stantiis insidiantes. 


52 Oportet quoque vos nostros subiectos, scientes, 


uantam vestri posuimus providentiam, cum omni 
evotione publica sine imminutione tributa persol- 
vere, et neque administratorum egere necessitate, 
sed ita devotos vosmet ipsos praebere, ut nobis ex 


ἑαυτοὺς παρέχειν, dere ἡμῖν ἐξ αὐτῶν ἐνδείξασϑαι 10ipsis ostendatur operibus, quia et ipsi pro huius- 


τῶν ἔργων, ὅτε καὶ αὐτοὶ τῆς τοσαύτης φιλανϑρω- 
πίας τὴν οἰκείαν ἡμῖν εὐγνωμοσύνην ἀντιδίδοτε, καὶ 
εἰκότως ἕξετε πᾶσαν παρὰ τῶν ἀρχόντων προφάσει 
τῆς εὐγνωμοσύνης σπουδήν «e καὶ πρόνοιαν, ἐκεῖνο 


ς 


modi clementia propriam nobis devotionem resti- 
tuetis et merito habebitis omnem a iudicibus oc- 
casione devotionis favorem et providentiam: illud 
scientes, [ut] quia iudicibus imminet undique fisca- 


γινώσκοντες ὡς, ἐπειδὴ τοῖς ἄρχουσιν ἐπίκειται σπταν- 15 Ἰἴπτι periculum, et manifestum, quia in proprio 


ταχόϑεν 0 τῶν δημοσίων κίνδυνος καὶ τῶν ἄνωμο- 
λογημένων ἐστίν, ὡς ἐπὶ τῷ σφῶν αὐτῶν κινδύνῳ 
τὰς ἀρχὰς ὑπειξέρχονται, καὶ ὑμᾶς τοῦτο γινώσκοντας 
ἐκ τρόπου παντὸς εὐλαβεῖσϑαι τὴν ἀγνωμοσύνην, καὶ 


suo periculo administrationes assumunt: et vos hoc 
agnoscentes ex omni modo evitate indevotionem et 
nolite vestras voluntates ita praebere inoboedientes, 
quatenus eorum egeatis vehementia, quam necessa- 


μὴ τὰς ἑαυτῶν γνώμας οὕτω παρέχειν ἀπειϑεῖθ, oc 20rium est eos assumere propter inevitabilem fiscalium 


καὶ τῆς ἐξ αὐτῶν δεῖσϑαι σφοδρότητος, ἣν ἀναγκαῖον 
αὐτοῖς ἐστε προελαμβάνειν διὰ τὴν ἀπαραίτητον τῶν 
δημοσίων εἴδπραξιν. εἰδότων ὑμῶν τῶν ἡμετέρων ὑπη- 
κόων, ὡς αἱ στρατιωτικαὶ δαπάναι καὶ ἡ τῶν πολε- 


exactionem; scientibus vobis nostris subiectis , 
militares expensae et hostium insecutiones multa 
egent diligentia, et non possunt citra pecunias haec 
agi, causa videlicet nullam recipiente dilationem, 


μίων δίωξις πολλῆς δεῖται τῆς ἐπιμελείας, καὶ οὐκ 25 neque nobis concedentibus despici Romanorum ter- 


ἔστε χρημάτων χωρὶς ταῦτα πραχϑῆναι, τοῦ πράγμα- 
τος μηδεμιᾶς ἀναβολῆς δεομένου, οὐδὲ ἡμῶν aigov- 
μένων περιορᾶν τὴν Ῥωμαίων γῆν ἐλαττωϑεῖσαν, ἀλλὰ 
Ἄν τε πᾶσαν ἀνακτησαμένων καὶ Βανδίλους κα- 
τα 


ram diminutam: qui et Libyam omnem reparavimus 
et Vandalos in servitutem redegimus et plurima ad- 
huc et maiora horum speramus a deo percipere et 
agere, pro quibus competens est fiscalia tributa sine 


ουλωσάντων καὶ πολλά ys ἔτε καὶ μείζονα τούτων 30imminutione et devote et secundum definita exigi 


ἐλπιζόντων παρὰ τοῦ ϑεοῦ λαβεῖν τε καὶ πρᾶξαι, 
εἰς & προρῆκόν devi τοὺς δημοσίους φόρους ἀνεϊμιπῶς 
$e —— καὶ κατὰ τὰς ὡρισμένας εἰβπράττε- 
σϑαι προϑεσμίας. ὥςτε εἴπερ ὑμεῖς μὲν εὐγνωμόνως 
ripae um τοῖς ἄρχουσιν, oi Ων Ἐκ τὴ 
προχείρου τὴν τῶν δημοσίων εἰθκομιδὴν εἰς ἡμᾶς ποι- 


8 ῥᾳδίαν τε καὶ ἐκ 80 tatem, et undique una qua 


tempora. Quapropter si vos quidem devote occur- 
retis iudicibus, illi vero facilem et praeparatam 


' fiscalium illationem in nos exhibuerint, et iudicum 


laudabimus studium et vestram approbabimus volun- 
erit optima et 


consona praesidentium et quibus praesident con- 


οἴντο, ' καὶ τοὺς ,ἄρχοντας ἐπαινέσομεν τῆς σπουδῆς gruentia. 

καὶ ὑμᾶς — —— τῆς γνώμης" καὶ πανταχόϑεν 

μέα τις ἔσται καλή τε καὶ σύμφωνος τῶν τε ἀρχόν- 

τῶν καὶ τῶν ἀρχομένων ἁρμονία. a 
CAPUT XI. ps 


: Τῷ μεγάλῳ τοίνυν ϑεῷ καὶ σωτῆρε ἡμῶν Ἰησοῦ 
- ΄ c Γ΄ 2 5 2 
Χριστῷ πάντες ὁμοίως ἀναπεμπέτωσαν ὕμνους ὑπὲρ 


Magno itaque deo et salvatori nostro lesu Christo 
omnes similiter offerant hymnos pro hac lege, quae 





universalis festi diebus dedicantes: ut omnibus liceat magistratus ut patres potius accipere quam wt fures 
2 et illiberales bonisque suis insidiantes. Oportet autem vos quoque subditos nostros, cum sciatis, 
quantam vestri curam gesserimus, cum omni devotione publica tributa integra inferre, neque magistratuum 
coactione indigere, sed ita vos obsequentes praestare, ut mobis ea ipsis factis os lis vos et ipsos 
tantae. humanitati opportunam nobis gratiam vicissim exhibere, et merito devotionis nomine a magistra- 
tibus omnem favorem et curam impetraturos: ut [hoc intellecto], quoniam magistratibus undique imminet tri- 
butorum periculum et in confesso est eos cum suo periculo munera subire, vos quoque hoc intellecto omni. 
modo contumaciam evitetis nec animos vestros non oboedientes praebeatis ita, ut severitate illorum opus sit, 
quam eos necesse est assumere propter inevitabilem tributorum. exactionem. Nempe notum vobis est sub- 
ditis nostris, ezpensas militares hostiumque persecutionem multa cura indigere, nec sine pecunia haec con- 
fici posse, cum res nullam requirat dilationem neque nos facile patiamur imminui Romanorum terram, sed 
et. Libyam omnem recuperaverimus et Vandalos subiecerimus et multa etiam his maiora nos et a deo ac- 
cepturos et acturos speremus; ad quae publica tributa sine deminutione et. grate atque definitis tem- 
poribus pendere condecet. Quare si vos alacriter respondeatis magistratibus, illi vero facilem et. ecpeditam 
nobis tributorum. solutionem reddant, et magistratus ob. diligentiam laudabimus et vos ob voluntatem pro- 
babimus, eritque una —— pulchra et consona tam imperantium quam parentium concordia. 

AMagno igitur deo et servatori nostro Iesu Christo omnes pariter hymnos mittant pro hae lege, 





3 μᾶλλον δέχεσθαι B || 5 ἡμᾶς M" || 12 οἰκίαν IL 
14 verba ἐκεῖνο γινώσκοντες nescio an delenda sint 
19 εὐλαβεῖσϑω ζ εὐλαβεῖσϑε L* | 21 δεῖσϑε 1,3 
24 αἱ τῶν πολεμίων διώξεις ΤῸῊς | 25 οὐκ ἔνεστι B 
21 μηδεμιᾶς —— δεομένου] nullam recipiente di- 
lationem (i. e. μηδεμέαν ἀναβολὴν δεχομένου) ς || "οὔτε 
libri | 30. μείζονα « τούτων LL | 32 ἀνελλωτῶς τὲ καὶ 
L|33 τοὺς ὡρισμένους B* | 34 μὲν om. B ] 35 leg. 
ἀπαντήσαντε | 38 ὑποδεξώμεϑα L| 39 xaAA 11 











1 eommunis quae R communionisque (quae 7?) 7^ al. | 
2 omnibus ut 7| 3 solitatores A'| substantiistiis ἢ! | 


5 quoque uos suppl. P? in spat. vac. || uestros R* | | 





S administrandorum agere A' || 9 nosmet. || nobis ex 
ipsis Heimbach] nobismetipsis bri | 10 et om. R! | 
ipsis RJ || 11 restituens 7! || 14 ut om. vulg. || imminet 
undique suppl. V2 in spat. vac. || 16 asumunt 7/' | 17 co- 
gnoscentes 77 | euitate 7' vulg.] et uite RJ/|| 20 eos est 
asumere //| 21 nobis Καὶ || 22 exsecutiones A*| 24 nulla 
recipiente dilatione A!| recipientem J^! | 27 uuandolos 
F^ | redigimus R17 || adhue et] et adhue A | 31 qua- 
propter — quaedam (35) — V? in spat. vac. 1 ver- 
eed bas uos] suus A! || 34 laudabimus] exibimus A! 
probabimus Z|| 35 et consona .K] eonsonaque 7^ vulg. 
36 sg. *eongruentia magna. Itaque deo libri 








——— 


SUFFRAGIO FIANT 15 


Nov. VIII 11. 12 





τούτου δὴ τοῦ νόμου, ὃς αὐτοῖς δώσει καὶ τὰς πατρί- 


(as ἔχειν 


(av, ἵνα “μὴ δόξωμεν 
ϑρώπους μένους, οὕς ἡμῖν παρέδ, 
διὰ πάντων φειδώμεϑα, 


Es lene S 
€ δὶ , ἀλλ᾽ ὑτοί τε οἷς ἐλάμβ. ἐγκαλύπ 

τιμᾶν δίκαια, αλλ αὐτοί τε ugavoy TE- 
σϑαι δίκαιοε καϑεστῶτες, τούς τε οἰκείους ὑποτελεῖς 


eis dabit et patrias habitare caute et proprias facul- 
— ——M— Nam 
et nos propterea eam posuimus, ut ex iustitia, quae 
in br d valeamus domino deo vovere nosmet 
——————————— — 
eamur despicere homines oppressos, quos nobis 


quentes benignitatem. ue quantum ad nos con- 


p agere caste, occasione praedictae causae. 
os autem sufficientem imperio quaestum esse puta- 


δι᾽ αὐτὸ δὴ τοῦτο ἐξαρπάζειν τῶν κακῶς ἀρχόντων 25 mus, ut collatores sola fiscalia conferant tributa, et 
ov δυνάμενοι οὐδ. 


D — russa dpns y σω- 

ü» προφάσει τῆς εἰρημένης αἰτίας. ἡμεῖς δὲ ἀρ- 
κοῦντα τῇ βασιλείᾳ πόρον εἶναι νομίζομεν τὸ μόνους 
ἐντελεῖς τοὺς δημοσίους κομέζεσϑαι φόρους, ἀλλὰ μή 


nihil aliud extrinsecus quaeratur, quod subiectis 
omnem commoveat vitam. 


τι xal ἔξωϑεν προΞεπιζητεῖν, ὕπερ τοῖς ὑπηκόοις 30 


murra κατασείσει τὸν βίον. 


CAPUT XII. 


ΙΒ. Τὸ δὲ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἡμῖν εἰρημένον ἔτε 
μείζονε χρῆναι καὶ ἀκριβεστέρᾳ περιλαβεῖν φήϑημεν 
ψνομοϑεσίᾳ, STE τὸν ἡμέτερον σκοπὸν ἅπασι γενέσϑαε 


Quod autem primitus a nobis dictum est, adhuc 
maiori opere et subtiliori complecti existimavimus 
legislatione, quatenus nostra intentio omnibus fiat 


φανερόν. Θεσπίξομεν γὰρ τοὺς λαμπροτάτους τῶν vmxo-35 aperta. Sancimus enim clarissimos subiectarum pro- 


τεταγμένων ἐπαρχιῶν ἄρχοντας, χωρὶς ἁπάσης 

μένους χρημάτων δόσεως καὶ τῶν παρ᾽ αὑτῶν διδο- 
μένων ὅρκων μεμνημένους, ἔχειν καὶ ταύτην παρ 
ἡμῶν τὴν κηδεμέαν εἶναι μηδενὲ πρὸς 


3 


vinciarum administratores, citra omne factos pecu- 
niarum suffragium, et ab his datorum iureiurando- 
rum memores, habere et hanc a nobis licentiam, ut 
nulla sit ulli apud eos penitus fori praescriptio ne- 


αὐτοὺς παντελῶς φόρου [nros κριτηρίου] παραγραφὴν 40 





iuste agentes iuste reprehendendi au 


ante nos imperarunt , n pretio —— proponebant, unde sibimet ipsi potestatem. magis 





peer bees LE ] res (i e. συντε- 
ie) ς ἢ εἰσκομίζεσϑαι μή τε καὶ L'OMB] μή 
τι ἄλλο Τῆς | 31 κατασείει B commoueat c ἢ 32 εἰρη- 
μένης M* | 83 μείζονι] maiori opere ς | περιβαλὴν 
(περιβαλεῖν 1, L| 40 αὐτοῖς L ἢ ἤτοι κριτηρίου M, 
om. LB (s) 

| et ante patrias om. E | proprihas & | 3 et om. 





R* | ea R']| *ex iustitia] et iustitia A et iustitiam J^ 
vulg.| 4 in lege] ex lege / | 7 per omnia] persona R!| 
8 ideoque] ideosss R!| 9 deo] ἀν A'| in mente nostra 
R | 10 tutione R' | 13 conseruere R* ἢ 14 relinquere 
R | 15 apripere R* arripere R?7/* | subiectos 7T] 
subiectis & vulg. | 16 perferrimus 7T | 18 auferentem 
R'|20 putatio R1] 21 arripere EJ ἢ 24 imperium A' | 
33 completi R! compleri R7 | aestimauimus 7T ἢ 34 legis- 
lationem //* | 35 apta (t ez p corr.) A | enim uiros 
clarissimos 7/ | subiectarum — a nobis li (38) ser. E? 
in ras. 2 versuum ἢ 36 sg. omni — suffragio R ἢ 37 dato- 
rum] datore 7? dato AT dati vulg. | *iure iurando 
FT iureiu R iureiurandi vulg. | 39. nulli E! 





10* ' 


Nov. VIII 12. 13 16 


UT IUDICES SINE QUOQUO 





. μήτε ἐν ταῖς ἁμαρτανομέναις παρά τινων βίαις μήτε 
ἐπὶ τοῖς ἐγκλήμασε καὶ ταῖς ἐντεῦϑεν ἀδικίαις ure 
ἐπὶ ταῖς στάσεσι ταῖς δημοσίαις μήτε ἐπὶ ταῖς τῶν 
δημοσίων φόρων εἰβπράξεσιν, ἀλλὰ πάντας ομοίωθ 
ὑποκεῖσϑαι τῇ τούτων δικαιοδοσίᾳ, οὐκ ἀναμενόντων 
οὔτε προςτάξεις λαβεῖν ἐκ τῶν ἀρχόντων οἷς ὑπόκειν- 
ται, οὔτε μηνύειν εἰς αὐτούβ, ἀλλ᾽ ἀρκεῖσϑαι τῷδε 
ἡμῶν τῷ νόμῳ, δι᾽ οὗ πᾶσαν αὐτοῖς ἐξουσίαν παρ- 
ἔχομεν. οὐδενὸς ἄδειαν ἔχοντος παντελῶς imi τῶν 


, , 5 - » , - * 
εἰρημένων αἰτεῶν οὔτε προνομίῳ χρῆσϑαί τινι οὔτε 10 


ἐκεῖϑεν ἑαυτῷ κατορϑοῦν τὸ πλημμελεῖν ἀνευϑύνως. 
οὐ γὰρ ἂν οἱ πάσης ἀπεχόμενοι λήψεως ἄρχοντες! ἕτε- 
ρόν τι τοῦ ϑεοῦ καὶ τοῦ νόμου καὶ τοῦ ἡμετέρου 
, , , ? 23 ^- , 
προϑήσουσι δέους, ἀλλ᾽ εἰς ἐκεῖνο βλέποντες. φυλά- 
ξουσε τοῖς ὑπηκόοις τὸ δίκαιον, πάντα κατὰ TOUS ἡμε- 
1. τέρους κρίνοντέβ τὲ καὶ πράττοντες vouove. — Emi 
γὰρ τοῖς τοιούτοιβ καὶ τοὺς στρατιώτας τοὺς ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις ὄνταβ αὑτοῖς ὑποτάττομεν, οὐδὲ ἐκεῖσε δεο- 
μένοιβ προρταξεώς τινος ἰδίας ἢ παρ᾽ ἡμῶν ἢ παρὰ 
τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων, ἀλ ) T 
χρωμένοις xal τοῦτον αὐτοῖς δεικνύουσιν, ὥθτε ἐπ- 
αμύνειν αὐτοῖς χρωμένοις τῇ τῆς ἀρχῆς παρρησίᾳ, γι- 
νώσκοντας ὡς, εἰ μὴ τοῦτο πράξαιεν, καὶ σιτήσεων 
καὶ αὐτῆς τῆς στρατείας ὑπομενοῦσιν ἔκπτωσιν καὶ 
τὸν εἰς σῶμα κίνδυνον ὑποστήσονται. 
μηδενὸς ἑτέρου παντελῶς δεῖν ἄρχοντος, καὶ λῃστο- 
διώκτας ἢ τοὺς καλουμένους βιοκωλύτας, μᾶλλον δὲ 
λωποδύτας, ἢ ἀφοπλιστὰς ἐκπέμπειν, προφάσεσε μὲν 
δῆϑεν εὐλόγοις χρωμένους, αὐτοὺς δὲ τὰ πάντων χεί- 


“Ὥςτε ἡμῖν 25 latos violentiarum inhibitores, magis autem 


que in his, quae committuntur ab aliquibus, violentiis 
neque in criminibus et quae hinc oriuntur laesioni- 
bus, neque in seditionibus publicis neque in publi- 
corum tributorum exactionibus, sed omnes similiter 


5 subiacere horum iurisdictioni, non expectantium ne- 


que praecepta percipere a iudicibus quibus subiecti 
sunt, neque nuntiare ad eos, sed contentos esse hac 
nostra lege, per quam omnem eis potestatem prae- 
bemus: nemine licentiam habente penitus in prae- 
dictis causis nec privilegio uti quolibet neque ex 
hoc sibimet impetrare, ut delinquat innoxie. Non 
enim qui omni abstinent acceptione iudices aliud 
quiddam dei et legis nostroque praeponunt timori, sed 
ad illum respicientes servabunt subiectis iustitiam, 


15 omnia secundum nostras iudicantes et agentes leges. 


1 Quia enim milites et huiusmodi in provinciis con- 
stitutos eis subicimus, neque in hoc egebunt 

—— cuiuspiam proprio aut ἃ nobis aut a nostris 
iudicibus, sed praesenti lege utentur et hanc eis 


τῷ παρόντι νόμῳ 20 0stendent, ut auxilientur eis utentibus iudiciali fidu- 


cia, scientes quia, nisi hoc egerint, et emolumento- 
rum et militiae sustinebunt casum et in corpus peri- 
culum patientur: ut nobis nullo alio penitus opus 
sit iudice, et aut latronum insecutores aut appe 

ures, 
aut violentos mittere, occasione quidem quasi rationa- 
bili utentes, ipsos autem omnium pessima facientes. 
Cum enim iudices provinciarum uniuscuiusque maxi- 
morum iudicum compleant officium et pro omni alio 


ριστα πράττονταβ. τῶν γὰρ ἀρχόντων τῶν ἐπαρχεῶν 30 cingulo provinciis sufficiant οὐ ad ea, quae ex no- 


τὴν ἑκάστου τῶν μεγίστων ἀρχῶν πληρούντων τάξιν, 
* 2 , [4 , * » - - , , 
καὶ ἀντὶ πάσης ἑτέρας δὲ ἀρχῆς ταῖς ἐπαρχίαις ἀρ- 
, F * - € " , 7 $ 
κούντων, xal τὰ ἐκ τῶν ἡμετέρων vouov τό ys ἐπὶ 
, RA * 2 x , 
e - 
ὑτοῖς ψηφιξομένων, τίβ ἂν ϑαρρήσειεν ἢ φόρου παρα 
γραφῇ ἢ τοιούτῳ τινὶ πρὸς αὐτοὺς χρήσασϑαι; 


stris legibus super eis decreta sunt, quis praesumat 
aut fori praescriptione aut huiusmodi aliquo apud 
eos uti? 


CAPUT XIII. 


(IT): ᾿“παγορεύομεν δὲ καὶ τῷ ἐνδοξοτάτῳ στρα- 
τηγῷ τῆς "Eo καὶ πᾶσι τοῖς ἡμετέροις ἄρχουσιν, ἢ 
λῃστοδιώκτας ἢ βιοκωλύτας ἢ ἀφοπλιστὰς ἤ τινας 
τοιούτους ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἐκπέμπειν. Ἴστωσαν γὰρ 


Interdicimus autem et gloriosissimo magistro mili- 
tum Orientis et omnibus nostris iudicibus aut latro- 
num insectatores aut violentiarum inhibitores aut 
armatos aut aliquos tales in provinciam destinare. 





publicis neque in pub 


teque in violentiis a —— commissis neque in criminibus et laesionibus hinc oriundis, neque in causis 
icorum tributorum exactionibus, sed ut omnes similiter illorum iurisdictioni subiecti 


sint: quippe quibus neque expectandum sit, ut praecepta accipiant a magistratibus quibus subiecti sunt, neque 
ad eosdem denuntiandum, sed. hac nostra lege acquiescant, per quam omnem potestatem illis concedimus ; 
nec cuiquam omnino venia detur in praedictis causis vel privilegio ullo utendi vel exinde in. animum sibi 
inducendi impune delinquere. Neque enim magistratus, qui omni lucro abstineant, aliud. quicquam 
deo et legi et nostro metui praeponent, verum ad eum respicientes subditis iustitiam custodient, omnia 
l secundum leges nostras et iudicantes et agentes. In talibus enim rebus etiam milites, qui in 
provincüs sunt, ipsis subicimus, qui ne ad hoc quidem proprio aliquo iussu sive a nobis sive a magi- 
stratibus nostris edendo egeant, sed hac lege utantur eamque illis ostendant: ut ipsis magistratus potestate 
utlentibus auzilio sint, scientes se, nisi hoc fecerint, οἱ annonae et ipsius militiae iacturam subituros et 
de corpore periclitaturos. Quapropter nullo plane alio magistratu nobis opus est, nec ut persecutores 
latronum, aut biocolytas qui vocantur vel potius grassatores, aut ezarmatores emittamus , qui praeteacti- 
bus quidem. ferme honestis utuntur, ipsi autem. omnium pessima faciunt. Cum enim magistratus provin- 
ciarum locum uniuscuiusque maaimorum magistratuum obtineant et pro quovis alio magistratu provinciis 
sufficiant, et quae secundum leges nostras sunt quantum in ipsis est decernant, quis aut praescriptione 
fori aut eiusmodi ulla re apud eos uti audeat? , 

.XHL  Interdicimus autem et gloriosissimo per Orientem magistro militum et omnibus magistratibus 
nostris, ne vel latronum persecutores vel biocolytas vel ezxarmatores vel eius generis alios in provincias 





3 στάσεσι Msc] ἐνστάσεσιν LB | 6 sq. *o?08 — οὐδὲ 
libri | 10. "οὐδὲ — οὐδὲ libri | 16. ἐπεὶ γὰρ L' quia enim 
ς | 17 τοῖς τοιούτοις καὶ τοὺς στρατιώτας] milites et 
huiusmodi e 18 ἐκεῖσε] ἐκείνοις B || 19 παρὰ τῶν] περὶ 
τῶν L!| 20 τῷ] τῶν L |22 γινώσκοντας Ms] καὶ γι- 
νώσκοντας ΓΒ | 24 αὐτῆς om. ς | καὶ εἰς τὸν εἰς M || 
26 xai] et aut c. Aut ante aut post xai quaedam exci- 
disse videntur, fort. leg. καὶ (μηδεμίαν ἀνάγκην εἶναι ἢ) 
ληστοδιώκτας κτλ. (cf. Iulian. 15, 60 in.) | 29 πάντα 
B | 31 ἀρχόντων B | 32 ἑτέρας δὲ M] δὲ om. LB | 
35 ἢ ante τοιούτῳ om. L | wi] τε zwi L'||31 £o M] 
ἑώας LB|xab πᾶσι bis scr. M || 38 ἀμφοπλιστὰς L | 
39 Ἴστωσαν --- πειραϑήσονταε (11, 1) om. LB 


i omnis R! | 5 expectandum A? ||7 contemptos 7T 








contentus A! | 8 potestate 7/ || 9 nemine licentiam ha- 
bente Contius] omnem licentiam habentes /ibri, et ipsi 
ante omnem add. R?| 10 ex om. R'| 11 sibiment A!| 
delinquant RT | 12 omni] omnino 7 || abstineant .R 

acceptione] actione 7! | 13 quiddam] qui« A! || propo- 
nant A praeponent vulg. | 15 nostram J^! | 17 agebunt 
R! | 20 ostendent 7? vulg.] ostendunt RJ'!T'|| ut] aut R | 


utentes R^ | fiditia & | 21 scientes quia nisi] scientes- . 


que in (nisi corr. 2) // scientes quod nisi R? quuufi (om. 
seientes) 10} | 23 potientur A'|| ullo £'| opus sit] posit 
R! | 24 et aut] et om. R* || 29 offieium om. R!|| 30 et 
om. R!| 31 eius R! | 32 aliquid RJ!| 36 Verba inde 
a dicimus vocis Interdicimus usque ad no vocis nobis 
(17, 9) scr. R? ín ras. 8 versuum || 39 prouintiam ἢ 
prouincias vulg. 








SUFFRAGIO FIANT 


Ti 


Nov. VIII 13. 14 





οἵ τε γενέσϑαι μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον ϑαρρή- 
σαντες, ὡς συλληφϑέντες παρὰ τῶν ἀρχόντων τῶν 
ἐπαρχιῶν καὶ δεσμωτήριον οἰκήσουσι καὶ εἰς ἡμᾶς τοῦ 
πράγματος μηνυομένου τὸν ἔσχατον ὑποστήσονται κπίν- 
vvov' οἵ τε τὰς τοιαύτας αὐτοῖς παραδιδόντες προς- 
τάξεις triginta librarum auri ὑποστήσονται ποινήν, 
καὶ μείζονος δὲ ἔτε καὶ σφοδροτέρας ἡμῶν ἀγανακτή- 
lA σεως πειραϑήσοντα. — dei τοίνυν τοὺς ἄρχον- 
τας τῶν ἐπαρχιῶν τοσαύτης ἀξιωϑέντας παρ᾽ ἡμῶν 


Sciant enim, qui ad hoc institui post hanc legem 
nostram praesumpserint, quoniam capti ab his no- 
stris iudicibus provinciarum et in vincula rediguntur 
et ad nos causa renuntiata ἃ nobis summum peri- 
5culum sustinebunt: et qui huiusmodi eis praecepta 
tradiderint, triginta librarum auri sustinebunt poe- 
nam et maiorem insuper ac vehementiorem nostram 
indignationem  experientur. Oportet igitur iudices 
provinciarum, tantam promeritos a nobis potestatem, 


ἐξουσίας οὕτω τῷ πράγματι χρῆσϑαι, ὡς δικαίως καὶ 10 sic causis uti, ut iuste et legitime sint omnibus me- 


—— εἶναι φοβερούς, εἰδότας ὡς, εἰ τῇ 
δεδομένῃ παρ᾽ ἡμῶν ἀρχῇ κακῶς καὶ αἀναξίῳς τῆς 
ἐπιτραπείσης αὐτοῖς παρ᾽ ἡμῶν παρρησίας χρήσον- 
ται, ὑποκχείσονται ταῖς τιμωρίαις αἷς ἔμπροσθεν &- 


tuendi, scientes quia, si data ἃ nobis administra- 
tione male et indigne utantur a nobis concessa sibi 
licentia, subiacebunt suppliciis quae primitus dixi- 
mus, et donec administrationes habent haec per- 


πομεν, καὶ ἕως τὴν ἀρχὴν ἔχουσε ταύτας ὑπομένοντες, 10 ferentes, et dum eas deposuerint maiori adhuc ex- 


xai ἐπειδὰν αὐτὴν κατάϑοιντο, μειζόνων ἔτι πειρώ- 
μενοὲ κινδύνων. Οὐδὲ γὰρ δίδομεν αὐτοῖς ἄδειαν, 
πρὶν τὸν νενομισμένον τῶν πεντήκοντα ἡμερῶν πλη- 
ρώσουσι , τῶν ἐπαρχιῶν ὧν ἤρξαν ἀναχω- 


perientur periculo. Non enim damus eis licentiam 
ante quam legitimum quinquaginta dierum complea- 
tur tempus, a provinciis in quibus inistraverunt 
discedere aut per occasionem revocatoriae aut per 


εἴν ἢ κατὰ πρόφασιν revocatorias [ἤτοι ἀνακλήσεωε] 200ccasionem fugae aut per aliam quamlibet causam, 


ἢ κατὰ πρόφασιν φυγῆς ἢ κατὰ ἄλλην οἷανοῦν αἱ- 
τίαν" γινώσκουσιν ὡς, καϑάπερ ἔμπροσϑεν εἰπόντες 
ἔφϑημεν, εἴτε ἐπὶ ταύτης γένοιντο τῆς εὐδαίμονος πό- 
λεως εἴτε ἐν οἷᾳδήποτε χώρᾳ, πρὸς τὴν ἐπαρχίαν 


αὖϑις ἐπαναχϑέντες ἧς ἦρξαν ποινὰς ὑφέξουσιν, ἃς 2 


ἔμπροσϑεν εἰπόντες ἔφϑημεν. 


scientibus, sicut praediximus, quia, sive ad hanc ve- 
niant felicissimam civitatem sive in quamcumque 
regionem, ad provinciam denuo revocati, cui prae- 
fuerunt, poenas sustinebunt, quas prius diximus. 

b] 


CAPUT XIV. 


Τὸν δὲ ὅρκον δώσουσιν ἐνταῦϑα μὲν κατὰ τὸ &vo- 
|E τέρω ῥηθέν. Εἰ δέ τισιν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις 


. οὖσι πέμποιτο τὰ τῆς ἀρχῆς σύμβολα, ἐπί τε τοῦ ϑεο- 


Iusiurandum vero dabunt hic quidem, quod supe- 
rius diximus. Si vero aliquibus in provinciis ex- 
istentibus mittantur cinguli codicilli, et coram deo 


φιλεστάτου ἐπισκόπου τῆς μητροπόλεως xai τῶν ἐν 30 amabili episcopo metropolitano et qui in eis pri- 


αὐτῇ πρωτευόντων τὸν ὅρχον ὑφέξουσι, xal οὕτω 
τῶν τῆς ἀρχῆς ἀντιλήψονταε πράξεων" δηλαδὴ τῆς 
σῆς ὑπεροχῆς προνοούσης τοῦ, εἴτε émi ταύτης τῆς 
μεγάλης πόλεως παραλάβοε τις ἀρχήν, εἴτε κατὰ χώ- 


mates sunt iusiurandum subibunt, et ita cinguli 
suscipient actiones: tua quippe celsitudine provi- 
dente, sive in hac maxima civitate perceperit ali- 
quis administrationem sive in provincia ei codicilli 


ραν αὐτῷ τὰ σύμβολα ταύτης πεμφϑείη παρὰ τῆς 80 οἷτβ transmittantur ἃ tua celsitudine, ut ipse qui 


σῆς ὑπεροχῆς, αὐτὸν τὸν λαμβάνοντα τὸ ἀσφαλὲς περι- 
ποιεῖν τῷ δημοσίῳ περὶ τῆς τῶν φόρων ἀμέμπτου 
εἰςπράξεως, καϑάπερ ἂν αὐτὸς καϑαρῶς δοκιμάσειας. 
Κείσϑω δὲ ὃ νόμος ἡμῖν οὗτος ἐφ᾽ ἅπασι τοῖς τὰς 


accepit cautionem faciat fisco de tributorum incul- 
pabili exactione, sicut ipse pure probaveris. Posita 
sit autem lex haec a nobis in omnibus administra- 





mittant. Sciant enim et qui post hanc legem tales existere ausi sint, se comprehensos a magistratibus pro- 


vinciarum et carcerem 


habitaturos et re ad nos delata extremum periculum subituros esse: et qui eiusmodi 


iussa iis dant, se triginta librarum auri poenam esse passuros, et maioris etiam graviorisque indignationis 


nostrae periculum facturos. Oportet i 
ita rem agere, ut iuste et legitime ommbus 


gitur. magistratus provinciarum tanta potestate a nobis dignatos 
metuendi 


sint, scientes se, si magistratu a nobis dato male et 


indigne potestate ipsis a nobis commissa utentur, poenis quas supra diximus fore obnoxios, δέ dum magi- 


is 


stratum gerunt eas passuros et ubi eum deposuerunt maiora etiam pericula subituros. Neque enim damus 
tatem , antequam legitimum quinquaginta dierum tempus impleverint, ex —— quibus prae- 
fuerunt vel nomine revocatoriae vel nomine fugae vel alia quacumque de causa 


cedendi; sciantque se, 


sicuti ante iam diximus, sive in hac felicissima urbe sive ubicumque locorum sint, ad provinciam cui 
—— rursus reductos poenas, quas iam ante diximus, subituros esse. 


V. lusiurandum vero hic quidem 


secundum id quod supra dictum est praestabunt. Quodsi qui- 


| in provinciis sunt, insignia magistratus mittantur, coram deo carissimo episcopo metropolis et E 


bus, qui 

— qui ibi sunt iusiurandum praestabunt, atque ita magistratus negotia suscipient; ac tua 
sublimitas curam gerat ut, sive quis in hac magna urbe magistratum accipiat sive cui in 
insignia eius αὖ sublimitate tua mittantur, is, qui ea accepit, cautionem 
infegra exactione, prout ipse liquido probaveris. Lataque esto haec nobis lex 


vide. 
ivi 

co praestet de tributorum 

omnibus valitura qui 





2 παρὰ τῶν ἀρχόντων} ab his nostris iudicibus g || 
6 τριάκοντα λιτρῶν χρυσίου s. v. M || 9 ἀξιωϑέντα 
L' | 10 τῷ πράγματι] causis c | 11 φανεροὺς B || 17 κιν- 
δύνως L'|18 τὸν — πληρώσουσι om. L | 19 χρόνων 
L, v zusoow s. v. add. L*| royov B | 20 reuocatorias 
ἤτοι ἀνακλήσεως M reubcatorias L ἀνακλήσεως B | 
21 οἱανοῦν} ovv Γ | 22 καϑάπερ xai ἔμπροσϑεν 
B|25sg. ἃς — ἔφϑημεν om. LB |26 ἔπροσϑεν M | 
21 τὸ] τὰ M || 31 οὕτων L | 33 τοῦ] τοῦτο B | 34 περὶ 
λάβοι L |39 οὕτως Με 

A *instituti (constituti ?) libri| nostram legem vulg. ἢ 
3 iudicibus uidelicet prouintiarum t || redigentur vulg. ἢ 4 re- 
nuntiata R annuntiata // nuntiata t vulg. | 5 qui] quia 7 || 
Ἴ 80] et E | 8 iuntur / | 9 *tantam] tanquam 
libri | potestate /* | 10 ut] et R*] 11 a nobis om. R! | 
13 supplitiis subiacebunt 77 | primitus et donee diximus 





R! | 14 amministrationem R! | 15 deposuerunt £ || maiora 
(maiori 2) adhuc τες (suplicio in ras. 2) experiuntur 
(om. perieulo) P. Leg. maiora adhue experientes peri- 
cula? | 16 enim suppl. P? in spat. vac. | 18 a pro- 
uinciis — reuocatoriae ser. R? in ras. 2 versuum | 19 aut 
— reuocatoriae om. t || aut per occasionem ante fugae 
punctis not. P? | 20 quamlibet aliam 7/ | 21 quia om. Pt 
22 quacunque regione 7 | 23 praefuerint 2| 27 hie ἢ ἢ 
hoe RP? vulg. | quod] hoc quod : | superius] eis add. t! | 
29 mutantantur A! | codicelli 7! | 32 suscipiant || tuas 
R!|prouidentie R! ἢ 34 codicelii t [35 transmutantur 
R | 37 exactione suppi. P? in spat. vac., excusatione 
R* | probauitis Re | posit autem lex hec A! posita 
autem sieut (sit lex corr. /^) hec 7 posita autem sif 
hec lex 7| 38 in om. Rt 





Nov. VIII 14. ep. Edictum 


18 


QU C — 





παρ᾽ ἡμῶν ῥητῶς ὀνομασϑησομένας ἀρχὰς ἐκ τοῦ 
παρόντος χρόνου ἀμίσϑους παραληψομένοιβ. τὰ γὰρ 
δὴ προειληφότα τοῖς ἔμσεροσϑεν κειμένοιβ, ὑποκείσϑω 
νόμοις, οὐδεμιᾶς ποινῆς τῶν ἐν τῷδε ἡμῶν τῷ νόμῳ 
διωρισμένων ἐπικειμένης τοῖς μέχρε νῦν va ἀρχὰβ 
ἔχουσι, πλὴν εἰ μὴ καὶ αὐτοὶ μετὰ τὴν ἐμφάνισιν 
τοῦδε τοῦ νόμου κλέπτοντες ἁλοῖεν. —— dde. 
QEmihoyos) Ταῦτα τοίνυν ἡ σὴ ὑπεροχή πᾶντα 
μανϑάνουσα ἐν πᾶσι τοῖς ἔϑνεσε τοῖς ὑποτεταγμένοις 


tionibus à nobis nominandis et ex praesenti tempore 
sine suffragio percipiendis. Nam quae praecesse- 
runt, pridem positis subiaceant legibus, nulla poena 


horum quae in hac mostra lege determinata sunt 
5 imminente hactenus administrationes habentibus, nisi 


tamen et ipsi post insinuationem huius legis furari 
capiantur. 

(Epilogus. Haec igitur tua celsitudo universa 
cognoscens in omnibus gentibus sub se constitutis 


φανερὰ παρασκευασάτω γενέσϑαι, κατὰ τὸ νενομι- 10 fieri manifesta procuret, sollemniter praeceptis utens 


σμένον προρτάγμασε χρωμένη πρὸς πάντας τοὺς τῶν 
ἐπαρχεῶν ἡγουμένους" cte αὑτοὺς γινώσκονταβ τὴν 
ἡμετέραν περὶ τοὺς ὑπηκόους σπουδὴν καὶ ἣν —— 
περὶ τὴν τῶν ἀρχοντῶν ζει oví«v γνώμην, εἰδέναι, 


apud omnes provinciarum praesides, ut ipsi cogno- 
scentes nostrum circa subiectos studium et quam 
habemus circa ordinationem iudicum voluntatem, 
considerent, quanta eis bona participantur, neque 


πόσων αὐτοῖς ἀγαϑῶν μεταδεδώκαμεν, οὐδὲ τῆς βα- 15 imperii medelae pro eorum felicitate parcentes. 


σιλικῆς ϑεραπείας διὰ τὴν αὐτῶν εὐδαιμονέαν φεισά- 
μενοι. Dat. xvi k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 


Dat. xir. k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 


[a. 535.] 


Ἴδιχτον γραφὲν τοῖς ἁπανταχοῦ γῆς ϑεοφι- 
λεστάτοις ἐπισχόποις καὶ ὁσιωτάτοις πατρι- 
ἄάρχαις. 

Τῆς παραδοϑείσης ἡμῖν ἐκ ϑεοῦ πολιτείας κηδό- 
μενοὶ καὶ ἐν ἁπάσῃ δικαιοσύνῃ ζῆν τοὺς ἡμετέρους 
ὑπηκόους σπεύδοντες, τὸν ὑποτεταγμένον νόμον ἐγρά- 
ψαμεν, ὃν δὴ τῇ σῇ ὁσιότητι, καὶ δι᾽ αὐτῆς ἅπασι 


τοῖς τῆς ἐπαρχίας τῆς σῆς ποιῆσαι φανερὸν καλῶβ 2ὅ gunt, facere manifestam bene 


ἔχειν ἐνομίσαμεν. τῆς ovv σῆς ϑεοφιλίας καὶ τῶν 
λοιπῶν ἐπισκόπων ἔστω ταῦτα παρατηρεῖν, καὶ εἴ 
τε παραβαΐνοιτο παρὰ τῶν ἀρχόντων, εἰβ ἡμᾶς μη- 
νύειν, 07:08 ἂν μή τε παροραϑείη τῶν ὁσίως τε καὶ 
δικαίως ὑ 
μὲν τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους ἐλεοῦντες, ὅτε πρὸς τῇ 
τῶν δημοσίων φόρων ἐχτίσεε καὶ μεγάλας ὑπέμενον 
ἐκ τῆς τῶν ἀρχόντων κλοπῆς ἀδικίας διὰ τὰς γινομέ- 
vag τῶν ἐπαρχιῶν πράσεις, ταύτας ἀνελεῖν διὰ τοῦ 


ὑποτεταγμένου ἐσπεύσαμεν νόμου, ὑμεῖς δὲ ῥᾳϑυμοῦν- 35 


τες μὴ προβαγγείλητε, ἡμῖν μὲν ἀφοσιούσϑω τὸ πρὸς 


Edictum extat B 6, 3, 48. 49. 


Edietum scriptum in omni terra deo amabilibus 
archiepiscopis et sanctissimis patriarchis. 


Traditae nobis à deo reipublicae euram habentes 
et in omni iustitia vivere nostros subiectos studentes 
subiectam legem conscripsimus, quam etiam tuae 
sanctitati, et per eam omnibus qui tuae provinciae 
abere putavimus. 
Tuae igitur sit reverentiae et ceterorum haec custo- 
dire et, si quid transcendatur a iudicibus, ad nos 
referre, ut nihil contemnatur horum quae sancte 
iusteque ἃ nobis sancita sunt. Si enim nos quidem 


' ἡμῶν νομοϑετηϑέντων. Εἰ yàg Meis 30 nogtrorum subiectorum miserati, quoniam supra fis- 


calium functionum exactionem etiam maximas si 


nent ex furto iudicum violentias propter factas pro- 
vinciarum venditiones, haec auferre per subiectam 


studuimus legem, vos autem neglegentes non refe- 





magistratus a nobis distincte nominandos inde a 


raesenti tempore gratis sunt suscepturi. .Nam 


rae- 


teriía. quidem legibus ante latis subiaceant, ut nulla earum poenarum, quae in hac nostra lege definitae 
sunt, ũs incumbat * usque adhuc magistratus habent, praeterquam si et ipsi post insinuationem huius 


legis furantes deprehendantur. 


Epilogus. 


Haec igitur omnia tua sublimitas a te cognita ut in omnibus provinciis subiectis 


manifesta fiant, curet edictis ex more legitino usa ad omnes provinciarum praesides, ut illi, comperto 
nostro erga subditos studio et quod habemus de creatione magistratuum consilio, sciant, quantorum illos 
bonorum parlicipes fecerimus, ne imperiali quidem cultui ob eorum felicitatem parcentes. 


Edictum ad. deo carissimos ubique locorum episcopos sanctissimosque patriarchas scriptum. 


Cum rei 


———— »ublicae a deo nobis traditae curam geramus et operam demus, ut subditi nostri in omni 
iustitia vivant, legem subiectam scripsimus, quam iam sanctitati tuae et per eam omnibus qui in j 


ovincia 


tua sunt facere manifestam bene se habere existimavimus. Tuae igitur pietatis et reliquorum episcoporum 


esto haec observare et, si quid delinquatur a magistratibus, ad nos nuntiare, ne qui 


eorum, quae sancte 


et iuste a nobis sancita sunt, neglegatur. Nam si nos subditorum nostrorum miseriti, quod praeter publi- 
corum tributorum solutionem etiam magnas iniurias ex: magistratuum. furtis propter provinciarum vendi- 
tiones quae fiebant perpessi sunt, has per legem subiectam tollere studuimus, vos vero per neglegentiam non 





| ῥητῶς om. ς ἢ 2 παραληψόμενος L| ὃ ὑποκείσϑω 
om. L | 9 μανϑάνουσιν LL! || 10 παρασκευάσατε 1," | 
κατὰ τὸν L | 13 περὶ om. L || σπουδῆς L! || 17 subscr. om. 
Ath. Theod., dat. april. consl. uelisarii Ju1^, dat. k. April, 
Iul" || Bilisario M || 18 Edictum (18—80, 11) A. 1. om. M, 
habet f. 391 inter Edicta primo loco, unde vv. ll. enotavi. 
In € habetur infra ante Iusiurandum (p.89, 42) | γραφὲν --- 
πατριάρχαις om. B | πανταχοῦ, om. γῆς L | 19 archi- 
episcopis g || 25 τοῖς τῆς MB] τοῖς τε L | 26 ϑεοφι- 
λείας MLB ἢ] 21 ἐπισκόπων om. ς | & τοι L| 28 σερὶ 
1} ὑμᾶς L| 32 ὑπέμεινον M sustinent c | 34 πράξεις 
L|35 νόμον L'| ἡμεῖς L || 36 πρὸς ἀγγέλληται ἡμῖν 
ἀφησιούσϑω πρὸς L . 





1 et om. P | 2 nam quae] namque RV nam queque 
t' | 3 poteritis £* | 4 horum om. R! | quae] quaeque 7^ || 
5 amministrationis R^ | 6 tamen] tantum 77 || insinuatione 





F/ | 9 in om. P | 10 praeceptis omnibus utens 7" | 12 ue- 
strum Zi! || studium quam (om. et) ex eorr. 7 || 13 cirea om. 
t | ordinationef E || 14 leg. partieipamus? || 17 subscr. 
dat. xix kal. Mai. p. e. vrrr Vilisario uc consulis Escorial, 
datur x11 kal. Mai, post cons, Belisarii uic cons. Paris., da- 
tum xr: kal, xr1 Madii p. cosl. Bilisiario Bamb. alter, dat. bi- 
litizario (corr. bilizario) 1; om. RJ | 18 Edictum scriptum ar- 
chiepiscopis in codd. infra demum habetur ante Tusiurandum 
( p. 89,42): transposui cum vulg. || 19 et sanetis R, et sanc- 


tissimis om. {}} 22 vivere] iure R! αὐτὸ 7! | 23 subiecta - 


R? | lege R!, legem R? | quam] quae AZ! || etiam RJ] 
et vulg. | 25 haberi R7 | 26 reuentie R'! || hoe t || 27 tran- 
sendantur & | 28 ut 7/3 ín ras. | 29 iustique t || saneita] 
constituta 2| si] sie At | 31 funetionum exactionem ὁ 
vulg.] functionem exhaetione AK sanetionum exactionum 
F/ || maxima sustinere || 32 uiolentas R! | prouintia Z' || 
33 hoe t|| per] pro Z! κῆπο "m 


UT IUDICES SINE QUOQUO — 


5 








SUFFRAGIO FIANT 


19 


Nov. VIII Edictum 





τὸν δεσπότην ϑεόν, ὑμεῖς δὲ ἀπολογήσεσϑε πρὸς av- 
τὸν ὑπὲρ τῆς τῶν ἃ ἀδικίας, εἴ τε παρὰ τὸ μὴ 


μαϑεῖν ἡμᾶς βλάβος τοῖς παρ᾽ ὑμῖν ἀνθρώποις ἐπ- 
ἄγοιτο. ἀλλὰ δεῖ παρόντας ὑμᾶς τῇ χώρᾳ καὶ ὑπὲρ 


αὐτῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἀγωνεῶντας φανεροὺς ἡμῖν 
καϑιστᾶν καὶ τοὺς ὀρθῶς ἄρχοντας καὶ τοὺς παρα- 
βαίνοντας τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον, ὅπως ἂν ἑκατέρους 
γινώσκοντες τοὺς μὲν κολάζωμεν, τοὺς δὲ ἀμειβώμεϑα. 
Ἐπειδὰν δὲ ὃ νόμος δημοσίᾳ προτεϑείη καὶ ἅπασε γέ- 
γοιτὸ φανερός, τηνικαῦτα ληφϑεὶς ἔνδον « 9 
ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ μετὰ τῶν ἱερῶν σκευῶν, 
ola καὶ αὐτὸς ἀνατεϑειμένος ϑεῷ καὶ πρὸς σωτηρίαν 
τῶν ὑπ᾽ αὐτοῦ γενομένων ἀνθρώπων γεγραμμένος. 

ἤἥσαιτε δὲ ἂν κά καὶ τοῖς αὐτόϑι πᾶσιν ἂν- 


ratis: a nobis quidem consecrata sit domino deo, vos 
autem rationem reddetis apud eum pro aliorum in- 
iustitia, si quid non agnoscentibus nobis damnum 
apud vos hominibus inferatur. Sed oportet ἜΝ 
5sentes vos provinciae et pro eis ac reliquis - 
tantes manifestos nobis facere et rectos iudices et 
transcendentes hanc nostram legem, quatenus utrum- 
que cognoscentes hos quidem —— illis autem 
us. Cumque lex publice proposita fuerit 


ov ἀποκείσϑω 10 δὲ omnibus manifestata, tunc sumpta intus recon- 


datur in sanctissima ecclesia cum sacris vasis, ut- 
pote et ipsa dicata deo et ad salutem ab eo fac- 
torum hominum scripta. Facietis autem melius et 
illic habitantibus universis hominibus utilius, si eam 


ϑρώποις συμφορώτερον, εἴπερ αὐτὸν ἐγκολάψαντες ἢ lo sculpentes aut tabulis aut lapidibus in porticibus 
σανίσιν ἢ jos ἧς 4 t 


ois ἐν ταῖς στοαῖς τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλη- 


σίας ἀναγράψαιτε, πρόχειρον παρεχόμενοι πᾶσε τὴν 
τῶν νομοϑετηϑέντων ἀνάγνωσίν τε καὶ κτῆσιν. 


sanctissimae ecclesiae describatis, pronam praebentes 
ommibus horum quae sancita sunt lectionem atque 
possessionem. 


CAPUT I. 


Ei δὲ τῆς τῶν ἀρχόντων καϑαρότητος τοσαύτην 


Si vero pro iudicum puritate hanc habuimus pro- 


os 
ἐθέμεϑα πρόνοιαν, πρόδηλον ὡς πολλῷ μᾶλλον τοῖς 20 videntiam, palam est, quia multo magis defensoribus 


ἐχδίκοις ovx ἐφήσομεν οὐδ᾽ ὁτιοῦν οὔτε λαμβάνειν 
οὔτε διδόναι. Le μὲν γὰρ ὑπὲρ τῶν παρεχομέ- 
vow αὐτοῖς προςταγμάτων ἐν τῷ δικαστηρίῳ τῶν ἐν- 
δοξοτάτων ἐπάρχων, εἰ μὲν μείζονες αἱ πόλεις εἶεν, 
solidos quattuor, εἰ δὲ τῶν ἐλαττόνων, solidos tres, 
xal πέρα τούτων οὐδέν" λήψονται δὲ οὐδ᾽ ὁτιοῦν παρ 
οὐδενός, πλὴν εἰ μή τις ἐκ τοῦ δημοσίου νενομισμέ- 
vos αὐτοῖς προΞξίη πόρος" ἢ εἴπερ μηδὲν ἐκ τοῦ δημο- 
im λαμβάνοιεν, ur. 

i μένων 
Du aai &Àotev ἢ αὐτοὶ ἢ οἱ καλούμενοε αὐτῶν χαρ- 
τουλάριοε ἢ ἕτερός τις τῶν περὲ αὐτούς, ἐκεῖνο τετρα- 
σλάσιον ἀποδώσουσιν ὅπερ ἔλαβον, καὶ τοῦ φρον- 
τίσματος ἀπελαϑήσονται" καὶ πρός γε καὶ ἐξορίᾳ 


διηνεκεῖ ξζημιωθϑέντες καὶ εἰς σῶμα σωφρονισϑέντες 35 


δώσουσι χώραν ἀνδράσιν ἀγαϑοῖς ἀντὶ κακῶν τοῦ φρον- 


non us nec quiequam accipere neque dare. 
Dabunt enim (pro) concessis sibi praeceptis in foro 
gloriosissimorum praefectorum, si quidem maiores 
sint civitates, soli quattuor, si vero minores, so- 


25lidos tres, et ultra haec nihil: accipient autem 


nihil ab ullo, nisi aliquis ex fisco sollemnis eis - 
quaestus, aut si nihil ex fisco percipiunt, nihil ultra 
quam sacra nostra statutum est constitutione per- 


£v περαιτέρω τῶν τῇ ϑείᾳ ἡμῶν Cipiant. Alioquin si quid accipere capiantur aut ipsi 
διατάξει κομίζεσϑαι. ἐπείτοιγε εἴ τε 80 aut qui vocantur eorum chartularii aut alter quis- 


piam, qui circa eos sunt, illi quadruplum restituent 
quod acceperunt, et hac sollicitudine repellentur, 
insuper exilio perpetuo multabuntur et in corpore 
castügati reddent provinciam viris bonis pro malis 





denuntietis, a nobis quidem abesto piaculum adversus dominum deum, vos autem rationem illi reddetis de 
aliorum inturiis, si quid. inscientibus nobis damni hominibus qui apud vos sunt inferatur. Verum oportet 
vos praesentes in provincia et pro illis ac reliquis sollicitos nobis et eos qui recte magistratu funguntur et 
qui legem hanc nostram violant manifestos facere, ut utrisque cognitis Eon quidem puniamus, alios vero 
remuneremus. Lex autem ubi publice proposita omnibusque manifesta facta erit, tunc deprompta intus 
in sanctissima ecclesia iuxta sacra vasa recondatur tamquam et ipsa deo dedicata et ad salutem inum 
ab illo creatorum conscripta. Melius autem et utilius omnibus qui illic sunt hominibus facietis, si eam vel 
fabulis vel lapidibus insculpíam in porticibus sanctissimae ecclesiae perscribatis, expeditam eorum quae 
sancita sunt et lectionem et possessionem omnibus praestituri. 

1. Quodsi integritatis istratuum tantam curam gessimus, "ree xe est nos multo magis de- 
fensoribus, ne quicquam aut accipiant aut dent, permissurós esse. Nam dabunt quidem pro concessis sibi 
edictis in iudicio gloriosissimorum praefectorum, si maiores sint urbes, solidos quattuor, si vero ex mino- 
ribus, solidos tres, nec ultra haec dente : nec magis accipient quicquam ab ullo, nisi qui ez: fisco legitimus 
ad eos perveniat quaestus; quodsi nihil ex: fisco accipiant, nihil praeter ea, quae in sacra nostra consti- 
tutione sancita sunt, auferant. Alioqui si quid vel ipsi vel chartularii qui vocantur eorum vel alius quis 


eorum ἮΝ circa illos sunt accepisse deprehendentur, quadruplum illud quod acceperunt reddent, et a munere 
removebuntur, atque insuper et perpetuo exilio puniti et corporis supplicio castigati locum facient viris 





1 ἀπολογήσεσθαι ML | 3 ὑμῖν Haloander c] ἡμῖν 
libri | 4 9&1] δὴ L || zuas M | 5 φανερῶς L| 7 ἡμῖν L || 
ἑκάτερον L Bs | 8 γενώσκηντες L || κολάζοιμεν — &usi- 
βοίμεϑα B| 9 πᾶσι LB || 14 ποιήσαιτε B] ποιήσεται 
ML | 15 συμφορώτατον B συμφερότατον L | 16 ταῖς 
ἁγιωτάταις L'|1T Ἐἀναγράψοιτε LB ἀναγράφητε M 
ἀναγράψητε Scrimger ἢ 19 τοσαύτη» hane «| 21 ἐφή- 
σθμιε»} permisimus ς | οὐδ᾽ M] εἰδ᾽ L | Ἐοὐδὲ ML] om. 
B |22 οὔτε L] οὐδὲ M ov B || μὲν om. BL || 23 zxgayuá- 
τῶν L| 24 ὑπάρχων M | 25 solidos quatutor (s. v. ?» Δ) 
M νομισμάτων τεσσάρων L νομίσματα τέσσαρα B | 
solidos tres M] 25 I' s. v. M νομισμάτων τριῶν L vo- 
μέσματα τρία B |26 δὲ om. LB | 21 νενομισμένος --- 
δημοσίου om. L || 28 προσείη M | 29 παραιτέρω τὸν 
L|31 αὐτοὶ ἢ οἱ om. L, ἢ om. B | 32 ἐκεῖνοι Bz 





.1 quidem — deo suppl. P? in spat. vac. | consecrata 
sit R vulg.] consecratam 77 (ante h. v. contra legem add. 
P?) non consecratam R!; an consecrator? | uos autem R?t 


vulg.] om. R'!F | 2 apud eum] ei apud eum A7 | 3 quid] 
quis ἢ quod vulg. | 4 omnibus R* || 5 uos] suos 1} [ reli- 
quis corr. er prouintie A || * detestantes libri | 7 utrosque 
vulg.| S agnoseentes Καὶ ἢ 9 repetissemus A!]| lex suppl. 
F? in spat. vac. | publilliee E | 10 manifesta ἐ vulg. ἢ 
*sumptus 7t sumptus omnes £ || reconditus R7? ; an recon- 
ditor? | 11 ut puta t | dieata (e superser.2) 7 dedieata vulg. || 
13 faciens R' facientis ὁ || 14 illie] hie 2| omnibus Καὶ ἢ 
15 sculpentes] seul J? im spat. vac. | aut] autem 7" 
ἃ £ || aut] 3 ε || porticibus] c in ras. ἢ" portibus z | 16 sees- 
sime R! | * pronam] penam 7t; plenam vu/g. | 11 leetione 
atque possessione t | 19 iuditium £ | puritatem 7 | 21 neque 
dare Ri] nee quiequam dare 7 | 22 pro add. vulg. || prae- 
ceptis] priuatis / | in om. R ἢ 238 maiore R'| 24 soli- 
tres Ri|25 autem] aut 7^: | 26 ex] et 2" ἢ 27 quae- 
stus] erit add. vulg.; leg. (aecedat) quaestus?| 28 con- 
stitutum est R | constitutione bis ser. '* | 30. chartularis 
R?| 32 aceeperint ἢ | e£ hac! mae et haee A | replen- 





tur £133 peretuo & 


Nov. VIII Edictum Notitia 


90 


. UT IUDICES SINE QUOQUO 





τίσματος ἀντιλαμβάνεσϑαι. Ἔσεσϑε δὲ καὶ τούτου φύ- 
λακες ὑμεῖς, καὶ κωλύοντες τὰ παρὰ ταῦτα γινόμενα 
καὶ μηνύοντες, ὥςτε μὴ διαλαϑεῖν τι τῶν ἀμαρτανο- 
μένων μηδὲ ἐκ τοῦ λαϑεῖν ἀτιμώρητον εἶναι, ἀλλὰ 
ztügav ἰσύτητά τε καὶ δικαιοσύνην τοῖς ἡμετέροις UTE] 
κόοις ἐπανϑῆσαι. Εἰ δὲ καὶ οἱ μέχρε νῦν ἄρχοντες 
μὴ μετὰ τὴν ἐμφάνισιν τοῦδε τοῦ νόμου πάσης ἀπό- 
σχωνται κλοπῆς, ἴστωσαν καὶ αὐτοὶ ταῖς ἐκ τοῦδε τοῦ 
νόμου ποιναῖς ὑποκείμενοι. [τοῦτο τὸ ἴδικτον πρὸς 
τοὺς ἐπισκόπους.) 
v. €. COnS. 


Ἐγράφη τὸ ἧσον τοῦ ἰδίχτου Κωνσταντινου- 
«a i 
πολίταις, ἔχον οὕτως 
Ὅσην ἁπάντων τῶν ὑπηκόων ἐϑέμεϑα πρόνοιαν, δεί- 


^ 


defendendam.  Eritis autem et in hoc custodes vos, 
et inhibentes quae praeter haec aguntur, et insinu- 
antes, ut neque lateat aliquid horum quae delin- 
quuntur neque latendo sit inpunitum, sed omnis 


5 aequitas atque iustitia nostris subiectis floreat. Si 


vero etiam hactenus iudices non post insinuationem 
huius legis omni abstinuerint furto, sciant et ipsi 
huius legis poenae se esse subiectos. 


Dat. xv. k. Mai. CP. Belisario 10 Dat. XIII k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 
[a. 535.] 


Scriptum est exemplar edicti Constantinopoli- 
tanis habens ita: 
Quantam subiectorum posuimus providentiam, osten- 


κνυσιν ὃ παρ᾽ ἡμῶν ἔναγχος τεϑεὶς νόμος, ὃν δὴ * 15 dit a nobis nuper posita lex, quam ad gloriosissimos 
€. 


iJ , € - , , 
8 

TOUS -ἐνδοξοτάτους ἡμῶν ἐπάρχους ἐγράψαμι ?» ἃ 
προφῆκόν ἐστι καὶ ὑμᾶς αὐτοὺς εἰδέναι τὴν ἡμετέραν 

[3] , 2 * 
πρόνοιαν, ἢν περὶ πάντας ἀνϑρώπους ἔχομεν. καὶ 

"Ἢ - , ? ^ * , , 
διὰ τοῦτο τὸν νόμον αὐτὸν xai ἐν ἰδίκτου προτεϑεί- 
, 


xausv σχήματι" ὥςτε ὑμᾶς τῷ δεσπότη ϑεῷ xai σω- 20 
μὲν σχήματι" ὥςτε ὑμᾶς τῷ ἢ ϑεῷ xc 


τῆρε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ δικαίως ἀναπέμπειν ὕμνους, 
3 E ders ; ; € , « AU E 8. 

xci τῇ ἡμετέρᾳ βασιλείᾳ, ὅτε πάντα διὰ τὸ ὑμέτερον 

συμφέρον αἱρούμεϑα πόνον. 


Γγῶσις τῆς τταρ᾽ ἑκάστης τῶν ὑποτεταγμέ- 


nostros praefectos scripsimus. Sed competens est 
et vos ipsos scire nostram providentiam, quam circa 
omnes homines habemus: et propterea legem ipsam 
et in edicti proposuimus figura, ut vos et domino 
deo ac salvatori nostro lesu Christo iuste referatis 
hymnos et nostro imperio, quia omnem pro vestra 
utilitate perferimus laborem. 


Notitia horum quae ab unaquaque subditarum 


γων ἀρχῶν ὀφειλούσης παρέχεσϑαι AÓyq252dministratione debent praeberi eausa consue- 


συνηϑειῶν τιοσότητος, [“ταρὰ] τῶν τὰς ἀρχὰς 
, 7 ^ - ^ 

ἐχόντων οὐδενὸς τολμῶντος παρὰ τὰ τιρο- 
, í - * - 

γεγραμμένα οὔτε λαβεῖν οὔτε δοῦναί cL 


tudinum quantitatis ab his qui administrationes 
habent; nullo praesumente extra ea quae supra 
scripta sunt nequaquam requirere aliquid am- 


χυλέον. ; plius. 
LAnò τοῦ περιβλέπτου κόμητος τῆς ᾿Αἀνατολῆς301 Ab spectabili comite Orientis (ita): 
ovtos* 
ἐν τῷ ϑείῳ ἡμῶν κουβουκλείῳ vou. Ey in sacro cubiculo . solidos LXIII 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τρι- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
βούνων νοταρίων μετὰ τῶν τεσσάρων cum quattuor scriniis sacri laterculi sol. L 
σκρινίων τοῦ ϑείου λατερκούλου vou. v 3935 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ VOU. y eius adiutori sol. III 





bonis, qui pro malis munus suscipiant. .Eritis autem vos huius quoque rei custodes, qui et prohibeatis quae 
contra haec fiant et denuntietis: ne quid lateat delictorum neve cum lateat impunitum sit, sed ut omnis 
aequitas et iustitia inter subditos nostros floreat. Magistratus autem qui usque adhuc fuerunt, nisi post 
insinuationem huius legis ab omni furto abstineant, se ipsos quoque poenis ex hac lege constitutis sub- 
iectos esse sciant. [Ποὺ edictum est ad episcopos.] 


Scriptum est exemplum edicti Constantinopolitanis in haec verba: 


. Quantam omnium subditorum curam gesserimus, lez nuper a nobis lata ostendit, quam quidem ad 
gloriosissimos nostros qrae fotos scripsimus. Verum conveniens est, ut vos et ipsi noscatis nostram pro- 
videntiam, quam pro omnibus (roba RE habemus. Propterea legem ipsam etiam per edicti formam pro- 
posuimus: ut vos domino deo et servatori nostro lesu Christo iuste hymnos cantetis nostroque imperio, 
quoniam propter vestram utilitatem omnem laborem suscipimus. 


Notitia summae ab singulis quos subiecimus magistratibus consuetudinum nomine praestandae : 
nemine eorum qui magistratus gerunt audente praeter ea, quae praescripta sunt, quicquam 
amplius aut accipere aut dare. 


1 A spectabili comite Orientis sic: in sacro nostro cubiculo solidos 63, primicerio clarissimorum tri- 
bunorum notariorum cum quattuor scriniis sacri laterculi sol. 50, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissi- 





1 ἔσεσϑαι M καὶ ἔσεσϑαι LB | 2 παρὰ] περὶ L | 
3 μὴ M] μήτε LB|A μηδὲ ML] μήτε B | διαλαϑεῖν 
L | 6 νῦν s. v. L' | 7. μὴ] μηδὲ B |9 τοῦτο --- ἐπισκό- 
πους M, om. L B | 10 *Mai.] April. M (cf.14,1.18,17.88, 41)] 
bilisario M || 15 δὴ om. L 116 ἐπάρχους 1] ὑπάρχους 
M || ἔγραψεν L | 19 προστεϑείκαμεν L | 20 τῷ δεσπότῃ 
δε] et domino deo £| 22 τὸ] ὁ in ras. M || ἡμέτερον 
L | 24 τῆς] τῶν L (cf. €) | 26 παρὰ seclusi | 28 οὔτε 9ov- 
v«t om. e | 30 τοῦ] τὲ L || 35 vog. »'] om. L | 36 αὐτῶν L 





1 eritis] meriti J? suppl. in spat. vac.; metiri Rt || 
uos et] et uos P suos et t| 2 praeter] praeces 7" praeces 
eorum A| hoe t||aguntur ZZeimbach] agunt Rt fiunt 
vulg. | 3 lateant t | derelinquuntur ὁ | 5 floreant A! | 
6 insignificoe t | 7 abstinuerunt t|| 10 dat. xiu (xum Bab.) 
kal. Mad. caput bisiliarum (bsiliarium Vind.) uice consule 
Bamb. II, Vindob. alter, dat. kal. xxx Mai. cp. Vilisario uiro 
clarissimo Ὁ. 88, Ὄχχ JEscorial.; om. subscr. RFt || 12 inser. 





bis habet V || est om. "7 altero loco || constantinopolitani RJt 
al. | 14 quanta ΗΖ al. | exposuimus £t possumus : | pro- 
uidentia R7t al. | 15 lex] lex est 7 | 16 seripsumus] 
scrips er seriptos corr. R | 17 providentiam quam eirca] 
praeuidentiam (corr. praeuidentia) ostendit a nobis nuper 
posita (ostendit — nuper punctis notata) R || 19 edietis 
RF't al. | figura R vulg.] figuratam 7 || ut 7] et &! ut et 
It vulg. || et om. vulg. | 20 ae] et 7 || 22 perfer- 
rimus ὁ proferimus X! || 24 eorum t vulg. || unaquoque 
subditorum 7" | 25 debet A || causam 7 || consuetudi- 
nem J/! consuetudine Ὁ} 3 consuetudinis {ὦ || 26 914 
que R administrationem 105 | 27 sg. quae — nequa 
suppl. in spat. vac. || supra scripta] subscripta ds I 
30 Ab R/]a t vulg. (id. infra ἃ 8. 4) | ita add. vulg. 
33 primiceriorum εἶ | tribunorum bis scr. in R, tribu- 
torum (etsic $ 2. 3. 4) || notariurum A! | 34 criniis R! 
(id. 81, 6) || serineis saeris t || sol. numero quinquaginta t 
vulg.| 36 adiutorio t adiutorii J^ 








SUFFRAGIO FIANT 


Nov. VIII Notitia 





τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 


ςτάγματος vOU. 7 
3 Desk πον daduici ted Maias οὕτως" : 
ἐν τῷ ϑείῳ ἡμῶν πουβουκλείῳ vou. Ey 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τρι- 
βούνων νοταρέων μετὰ τῶν τεσσάρων 
σχρινίων τοῦ ϑείου λατερκούλου vou. nu 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ΄ ,΄. e * — 7 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ ; 
ματος vOH. 7 


σι 
3 ELS zaedfilirroo κόμητος Φρυγίας I axa- 
τεανῆς οὕτως" 
τοῖς {περιβλέπτοιξ) χαρτουλαρίοις τρισὲ 
τοῦ ϑείου ἡμῶν κουβουκλείου 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τρεβού- 
vov νοταρίων 


| E 


p 
τῇ τάξει τῶν οξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 


vou. ϑ' 


vou. v 


officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
sol LXXX. 


2 A proconsule Asiae ita: 
in sacro nostro cubiculo sol. num. LXIII 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
cum quattuor scriniis sacri laterculi 

sol. num. ΧΙ, 

eius adiutori sol. num. III 
officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
sol. num. LXXX. 


0 
8 Ab spectabili comite Phrygiae Pacatianae 


ita: 
chartulariis tribus sacri cubiculi sol. num. IX 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
sol. num. XXIIII 
eius adiutori sol. num. 1Π 
officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
sol. num. L. 


προβταγματος 
4 ao qus assifisstivubpqebt Tq3eefuo z00-204 Ab spectabili comite Galatiae primae ita: 


της οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov vor 
«d émves ᾿βοηϑῷ 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
᾿προςτάγματος vou. v 
9 Lnócov βικαρίου τοῦ Μακροῦ Τεέχους οὕτωΞ" 
τοῖς περιβλέπτοιΞ χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


vou. 9' 


vou. x) 
vou. y 


ϑείου κουβουκλείου vou. 9 
τῷ πριμεκηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 

vov νοταρίων von. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοη vou. y 


23 
τῇ τάξει τῶν —— ἐπάρχων ὑπὲρ 


προςτάγματος vou. μ΄ 


4 αν 2 MO 1 — 
Καὶ ὅσαι ἀρχαὶ ὑπατικαὶ ἤτοι χονσου- 
λάριαι 
G ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Παλαιστίνης πρώτη S οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου 


vou, ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 


vov νοταρίων vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ TOR. γ' 


spectabilibus  chartulariis tribus sacri cubiculi 
sol. num. IX 

primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
sol num. XXIIII 

eius adiutori sol. num. ΠῚ 
officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
num. L. 

6 A vicario Longi Muri (ita): 
chartulariis tribus sacri cubiculi sol. num. IX 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
sol. num. XXIIII 

eius adiutori sol. num. ΠῚ 
officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
sol. num. XL. 


Et quaeeumque administrationes consulariae 
sunt: 


6 A iudice Palaestinae ita: 
spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi 
sol. num. IX 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
sol. num. XXIIH 


eius adiutori sol. num. ΠῚ 





2 morum praefectorum pro iussione sol. 80. 


A proconsule Asiae sic: in sacro nostro cubiculo sol. 63, 


primicerio. clarissimorum tribunorum notariorum cum quattuor scrinüs sacri laterculi sol. 40, eius ad- 


8 iutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. S0. 


A spectabili comite Phry - 


giae Pacatianae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri nostri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum 
tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori s0l.3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 50. 
4. A spectabili comite Galatiae primae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primi- 
cerio clarissimorum íribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, —— gloriosissimorum prae- 
6 fectorum pro iussione sol. 50. A vicario Longi Muri sic: spectabilibus chartularis tribus sacri 
cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol.24, eius adiutori sol. 3, officio glorio- 
sissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. 


Et quaecumque consulares potestates sunt: 


6 — A praeside Palaestinae primae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primi- 
cerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum 





1 ὑπάρχων» et sic in sqq. constanter (praeter p. 82, 10) 
M || ἐπάρχων ὑπὲρ προστάγματος praefeetorum prae- 
toriorum g constanter | 5 τῶν πρεμεκηρέων, idem ἃ 3— 
8. 11; τῶ πρεμικηρίων ἃ 10. 12. 19, in ceteris recte 
τῶ πριμικηρίω Γ, [ 1 μή Ms] ν΄ L || 13 περιβλέπτοις ad- 
didi || χαρτουλαρίοις τρισὶ Lc] τρισὶ χαρτουλλαρίοις M | 
14 ἡμῶν] om. ς | 11 αὐτῶ L et sic in sqg. semper | 19 » 
Ls] y M | 22 τοῦ ϑείου] τοῦ ϑείου ἡμῶν L| 28 v 
Ls|zy M| 30 περιβλέπτου L, om. ς | χαρτουλλαρίοις, εἰ 
ita in sgq. constanter ( praeter p. 86,23) M | 33 νοταρίων 
om. L || 38 πρώτης, item 82, 3 5ῳ. καὶ 1 totam om. ς | 
43 ταρίων L 

1 elarissimorum :| ? octuaginta R//t | 4 nostro sacro 

HL 











F |num] ndo RF al. et sic in sgg. | *xxin] xu (tre- 
deeim 7) libri| 6 serineis 7t| latereuli — 10 sol. xx 
nüo reposuit R? i ras. 1!/4 vers. ἢ 7 num. om. E | S adiu- 
torio A | numero sol. z || ui] ru: Κα | 9 praetoriorum om. 
R || 10. num. zxxx (octuaginta δ) /;] 1xx nüo R | 11 pae- 
eatianae f eapatiane RJ ἢ 13 sacris 7: | sol. om. t || 
17 adiutorii & | 18 praeteritorum ! | 19 r] qua|qua- 
draginta (sic) £ || 20 sg. $8 4 et 5 om. R ἢ 25 *xxun] 
xxxim (triginta tres ὁ) Zt xxu vulg. | 26 sol. /? ín ras.| 
29 ita add. vulg. | 32 tribunorum om. 7^ | notariorum 
offütio numero xxi £ ἢ 35 praefectorum om. J^ | 37 con- 
sulariue t | 39 palastine E | item 7* | 40 chatulariis 
et cubili £ | 44 adiutori sol.] sol. om. ^ 


1 


Nov. VIII Notitia - 89 UT IUDICES SINE QUOQUO - 





τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 3 officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
7tQ0St y jet 06 vou. μ sol. num. XL. 
ἢ ᾿Απὸ vov ἄρχοντος Παλαεστίνηβ δευτέρας ᾿ 
οὕτως" t 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ & 5 
ϑείου xovBovxAsiov . vou. 9" 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
νῶν νοταρίων vou. κδ' 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ : vOH. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ τ ind | 
προςτάγματος ψομ. gt 3 3 yi'a . * 
8 — Φοινίκης παράλου ovtoc: 44 A iudice Foenicae maritimae ita: AAT. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi 
ϑείου xovBovxAsiov , vou. 9' EINE - » 80]. num. IX 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 15  primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
vov νοταρίων vou. x 3 5 ur sol. num. 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y | eius adiutori — sol. num. III 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων» ὑπὲρ officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
προςρτάγματος vou. μ΄ *58 . 80]. num. XL. 
9 '4nó τοῦ ἄρχοντος Συρίας δευτέρας ovros: 208 A iudice Syriae secundae ità: — 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις Quoi τοῦ spectabilibus  chartulariis tribus sacri cubiculi 
ϑείου xovBovxAsiov vou. ϑ' Si PAN Uri 3 sol. num. IX 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
vov νοταρίων vou. x) , — .sol. num. XXIIII 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. γ 35 eius adiutori — sol. num. ΠῚ 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
προῤτάγματος , Vou. κί 801. num. XL. 
10 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Θεοδωριάδος οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ : 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9^ 30 tds 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τρι- 
βούνων νοταρίων vou. κδ' 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σροςτάγματος Ξ à vou. 38 
11 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Ὀσροηνῆς οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9' - 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- (JA 
vov νοταρίων vou. x0 40 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σερορτάγματος vou. qu 
nó τοῦ ἄρχοντος Κελεικέας πρώ- 
της οὕτως" 45 
τοῖς περιβλέπτοιβ χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμσιροτάτων τριβού- 
vov ψνοταρίων voy. xà 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 50 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
προρτάγ, ατος vou. μ' 
18 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Κύπρου οὕτως" 9 Aiudice Cypri ita: 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi 
ϑείου κουβουκλείου von. ' 55 sol. num. IX 





X pro iussione sol. 40. — 4 praeside Palaestinae secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri 
cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol.24, eius adiutori sol. 3, officio glorio- 
S sissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Phoenices maritimae sic: specta- 
bilibus chartulariis tribus sacri. cubiculi sol. 9, primicerio. clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, 
9 eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Syriae 
secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum 
notariorum sol. 24 ,- eius , adiutori sol. 3, —— gloriosissimorum praefectorum Ὁ iussione sol. A0. 
10 4 praeside Theodoriadis sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi soL9, primicerio claris- — 
simorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro 
11 iussione sol. 40. — .4 praeside Osrhoénae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri. cubiculi 9, 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum qm 
12 fectorum pro iussione sol. 40. A praeside Ciliciae primae sic: spectabilibus chartulariis tribus 
sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio 
13 gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. — A praeside Cypri sic: spectabilibus chartu- 





9 παλαιστίνηβ M] τῆς παλαιστίνης L | 13 περι- | V? || 15 primiceriorum £V || clarissimorum] gloriosissi- - 
βλέπτου L (id. 21) | 15 τῷ πριμικηρίῳ — vou. x) | morum V, om. t| 18 praeteritorum Z|| 19 xr] quinqua- 
om. L | 17 y L| € M | 23 λαμπροτάτω L | 25 av- | ginta V|| 21 saeris R || 22 sol.] solis £' | 23 tribunorum] 
vov om. M | 32 νοταρίω et sic $ 13 εἰ inde a $ 15 con- | praefectorum tribunorum A! || 24 sol] solis R || sol. nüo 
stanter L xx suppl. V? in spat. vac., iux eius adiutori sol. num. 
om. V | 26 praetoriorum V] om. A αἱ. ἢ 21 solidis A! 








12 Foenicae] sinice RV sirie V? phinice t || item 





SUFFRAGIO FIANT | 83 Nov. VIII Notitia 





τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
vov νοταρίων vou. κδ΄ sol. num. XXIIII 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ^ vou. y eius adiutori — sol. num. III 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ ι officio gloriosissimorum praefectorum riorum 
προςτάγματος - γμ. μ' 5 x — sol. num. XL. 
14 14xó vov ἄρχοντος Ila ug v Ais οὕτως" 10 A iudice Pamphyliae ita: 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοιξ τρισὶ τοῦ spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi 
ϑείου xov (ov vou. 9 sol. num. 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
vor νοταρίων vou. κδ' τὸ sol. num. XXIIIT 
τῷ αὐτοῦ 7] vou. y eius adiutori sol num. III 
τῇ τάξει τῶν —— ἐπάρχων ὑπὲρ officio gloriosissimorum praefectorum riorum 
προςτάγματος vou. μ΄ i τα num. XL. 
15 "4uó τοῦ ἄρχοντος Bi vvias οὕτως" 11 A iudice (........ ita): 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 15  spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi 
ϑείου xovBovxAsíov vou. 9 sol. num. IX 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
νων νοταρίων vou. κδ΄ sol. num. XXIIII 
TQ avrov fondo vou. y eius adiutori sol num. III 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 20 officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 
προςτάγματος vou. uw sol num. XL. 


7 * « , er 
16 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Ἑλληςπόντου οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ 
ϑείου 


: κου, ᾿ vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 25 
vov νοταρίων vou. xÓ' 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ von. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ x 
προςτάγματος . vou. μ' 
1 —— ἄρχοντος οὕτως" 30 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
- τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- ᾿ 
vov votagíav vou. x) 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ψνομ. γ 80 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ É — 
προςτάγματος vou. gu 
18 “πὸ τοῦ ἄρχοντος Φρυγίας caAovtagías 
οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ 40 . : 
ϑείου xovBovxAsiov vou. 9 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vou. x) 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ von. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ - 45 
|  g$tgostayuaros von. nu 
19 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος IIta a0 (e$ οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 50 
νων νοταρίων von. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ von. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σπροςτάγματος vou, μ' 
30 “πὸ τοῦ ἄρχοντος Τυκαονέας οὕτως" 55 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου “ vou. 9 





lariis £ribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori 
(MM. sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. — A4 praeside Pamphyliae sic: 

ipee h s chartularüs tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, 
18. . eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. — A praeside Bithyniae 
sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
16 sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. — A praeside 
Hellesponti sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribuno- 
rum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. 
11 4A praeside Lydiae sic: spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimo- 
rum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro ius- 
18 sione sol. 40. A praeside Phrygiae salutaris sic: speciabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi 
sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimo- 
19 rum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Pisidiae sic: spectabilibus chartulariis tribus 
sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio 
20 gloriosissimorum. praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Lycaoniae sic: spectalilibus 





14 $ 15] vid. infra ad 85, 5; ἢ 22 ἐλισπόντου L| | 1 primiceriorum R [| 2 solu R | 4 praeteriorum R* ἢ 
12 τριβούμνων M et sic $19. et inde a $21 constanter | | 5 solü. ΒΕ’ ἢ 14 a iudice RV] Bithyniae ita add. vulg. ἢ 
15 χαλτουλλαρίοις (id. S5, 1$) M^ 15 tribus om. V | 16 sg. 1x — notariorum sol. num. om. V 
s 11* ' 


Nov. VIII Notitia 94 UT IUDICES SINE QUOQUO 








τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 


vov νοταρίων von. κδ' 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vOH. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ ; 
προςτάγματος vou. — 5 
91 Ἀπὸ τοῦ ἄρχοντος Νέας ᾿Ιουστινιανῆς ov- HI 
τως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοιξ τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου I , von. 9f 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβου- 10 
|». wow voragíav vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ , vou. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σπιροςτάγματος ; vou. wo 
93 "4nó τοῦ ἄρχοντος [dou ey (a 6 δευτέρας ov-15 
τως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου , on. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων voifov- 
vov νοταρίων vou. κδ' 20 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y : 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ : Gri. - d 


προςτάγματος : von. wo AMT UTE 
28 l4nó τοῦ ἄρχοντος ᾿Τρμενέας μεγάλης ov- 3: 12 A iudice Armeniae maioris ita ut supra. 
TOS: r9 Y 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
νων νοταρίων vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 80 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σιροςτάγματος vOH. μ΄ : 
94 ᾿Απὸ τοῦ ἄρχοντος Καππαδοκίας πρώτης 19 A iudice Cappadociae primae ita ut supra. 
οὕτως" $a 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 35 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vo. κδ΄. 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 40 
προῤτάγματος ὕ 


7 ματι TOM. WE "n dcs 
5 nó τοῦ ἄρχοντος Καππαδοκίας δευτέρας 14 Aiudice Cappadociae secundae ita ut supra. 
οὕτως" 


“τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


ϑείου κουβουκλείου vou. 9' 45 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 

νῶν νοταρίων ψομ. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ von. γ' 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 

προῤτάγματος ᾿ vou. uw — 50 

26 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Ἑλενοπόντου οὕτως" 15 A iudice Helenoponti ita ut supra. 

tois περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 

ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 

vov νοταρίων vou. κδ' 55 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. γ' 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 

σεροξτάγματος vou. μ' 





chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius ad- 
21 iutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol.40. — A praeside Novae Iusti- 
nianae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi. sol. 9, primicerio. clarissimorum tribunorum 
notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. 
22 A pum Armeniae secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primi- 
cerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum prae- 
29 fectorum pro iussione sol. 40. — 4 praeside Armeniae magnae sie: spectabilibus chartulariis 
tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notáriorum sol. 34, eius adiutori sol. 3, 
24 officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Cappadociae primae 
sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
25 sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A prae- 
side Cappadociae secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri. cubiculi sol. 9, primicerio*- 
clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum 

26 pro iussione sol. 40. — 4 praeside Helenoponti sic: spectabili us chartulariis tribus sacri cubiculi 

sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimo- 





6 ἐἰουστιανῆς L^ | 33 86. $ 24 om. L || 51 ἑλενοσπόν- 24 sg. ὃ 12 et 13 om. Τὰ || maiore Vt J 51 eleno- 
rov L ponti A] elesponti t ellesponti V a£. | ut om. & 


à 





SUFFRAGIO FIANT | 85 Nov. VIII Notitia 





Qi Anò τοῦ ἄρχοντο: Εὐρώπης οὕτως" 16 A iudice Europae ita ut supra. 
tois περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ Ἶ 
ϑείου xovBovxAeiov : , vog. 9 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων voigov- 
νων νοταρέων »omu. κδ΄ 5 
τῷ αὐτοῦ Boro j iere gr 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ ὃ 
προςτάγματος vou. n 
28 ᾿“πὸ τὰς ἄρχοντος Θράκης οὕτως" 1? A iudice Thraciae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ , 10 
ϑείου κουβουκλείυ ^. , vog. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων voigov- 
vov νοταρίων vou. x) 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ . 070p. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ εν 4δ 
προςτάγματος T vo. μ' SE : 
29 “πὸ τοῦ ἄρχοντος Ῥοδόπης ovras* 18 A iudice Rhodopae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοιξ τρισὲ τοῦ c 
ϑείου κουβουκλείου , won. 9 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβου- 20 
vov νοταρίων vou. xà 
τῷ αὐτοῦ Bongo ͵ Seni Malbec ἢ 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ ͵ 
προςτάγματος , Ψομ. pw 
80 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Αἱμεμόντου οὕτως" 25 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ ς 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vaov vot. vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 30 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ j 
προςτάγματος vOH. μέ 
81 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος Καρίας οὕτως" 19 A iudice Cariae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοιΞ χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9 30 
TQ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
νῶν νοταρίων vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ von. y 
τῇ τάξει τῶν — AES δα ἐπάρχων ὑπὲρ i 
προςτάγματος vou. μ'΄ 40 
32 ᾿ἀπὸ τοῦ ἄρχοντος Τυκίας οὕτως" 20 A.iudice Lyciae ita ut supra. 
τοῖΞ περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ : 
ϑείου κουβουχλείου νομ. ϑ' 
TQ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
γῶν νοταρίων ^ vou. κδ΄ 45 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ " ? von, γ' 
τῇ τάξει τῶν ἐ οξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ P 
πτροςτάγματος vou. p 
33 nó τοῦ ἄρχοντος ΑΔ ὐγουσταμνεκῆς πρώ- 21 A iudice Augustanicae ita ut supra. 
της ουτως" 50 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρέῳ τῶν λαμπροτάτῶων τριβού- 
νων νοταρέων vou. κδ΄ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 95 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
προςτάγματος von. μ΄ : 





21 rum praefectorum pro iussione sol. 40, — 4 praeside Europae sic: spectabilibus chartulariis tribus 
sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio glo- 
28 riosissimorum — — pro iussione sol. 40. A praeside Thraciae sic: spectabilibus chartu- 
lariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, 
29 officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Rhodopae sic: specta- 

ilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, 
30 eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. A praeside Hae- 
mimoníi sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum 
notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum "praefectorum pro iussione sol. 40. 
91 A praeside Cariae sic: spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum 
tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione 
32 sol. 40. A praeside Lyciae sic: spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio 
clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum 
33 pro iussione sol. 40. — A4 praeside Augustamnicae primae sic: spectabilibus chartularüis tribus 
sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 24, eius adiutori sol. 3, officio 
gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 40. 

49 αὐγουσταμνικῆς M] αὐγουσταννηκῆς L|| 91 Cumin | 33 $ 19 om. V ἢ Cariae] augustanie carie A* casiae | 
.| 41 $ 20 A iudice aciae ita ut supra. ἃ iudice litiae ita 

1 $16 om. t| 9g. $ 17. 18 om. Rita post tratiae | ut supra. A iudice roppae ita ut supra ἐ ἢ A] om. R ἢ 
om. t | 17 Rhodopae] europe Vt (cf. tamen ad $ 20) | | 49 A] om. R | augustanie Πὲ augustiani V augustini t 








CM 


Nov. VIII Notitia 86 UT IUDICES SINE QUOQUO - 





Et quaecumque administrationes praesidales - 
sive correctivae sunt: i 

22 A iudice Libyae superioris ita: - E 
spectabilibus chartulariis tribus sacri cubieuli — 


Καὶ ὅσαι ἀρχαὶ ἡγεμονιχαὶ ἤτοι cor- 
. reetoria:* 


- Ld * «r 
851 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος «Τιβύης τῆς ἄνω oveam 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοιξ τρισὲ τοῦ 


ϑείου κουβουκλείου : , wong. 9' ὃ Jen. δὰ Ὁ ᾿ sol. num. IX — 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβου- primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 

vov φοταρίων VOU. ἐξ 2 sol. num. (XV 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ; ; vou. y eius adiutori Ὁ sol. num. III 
τῇ τάξει τῶν jlelovicaór ἐπάρχων ὑπὲρ officio gloriosissimorum praefectorum praetoriorum 


, 
προξτάγματος vou. As 10 
^ - 2 4 ΄ «r 
95 Anò τοῦ ἄρχοντος Αἰγύπτου πρώτης ovrog: 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοιβ τρισὶ τοῦ 


sol. num.) XXXVI. 
98 A iudice Aegypti primae ita ut supra. 


ϑείου xovBovxAsiov vou. 9 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- ν 
vov νοταρίων vou. 48. 195 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ : von. γ' 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
προςτάγματος vou. Ag 
36 “πὸ τοῦ ἄρχοντος 4ἰγύπτου δευτέρας 24 Aiudice Aegypti secundae ita ut supra. 
οὕτως" ᾿ 20 


τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- : 
vov νοταρίων vOH. LE 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 25 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
προφξτάγματος vou. IAs 


97 l4nó τοῦ ἄρχοντος ὐγυσταμνιεκῆς δευ- 
LJ Ld 

τέρας οὕτως" 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


25 A iudice (Augusta)nicae secundae ita ut 
supra. 


ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vOH. L& 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vOU. y 
τῇ τάξει τῶν ddotocárao ἐπάρχων ὑπὲρ .95 
προςτάγματος vou. Àg ; 
98 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος: Παλαιστένης τρίτης 26 A iudice Palaestinae tertiae ita ut. supra. 
ουτωξ " . At 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9' 40 
c πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων VOU. LE. 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ψομι. y 





Et quaecumque potestates praesidales aut correctoriae sunt: D. 


94 A praeside Libyae superioris sic: spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi sol, 9 
»rimicerio. clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio loriosissimorum 
35 praefectorum pro iussione sol. 36. A praeside Aegypti primae sic: spectabilibus chartulariis 
tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, 
96 officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. A praeside Aegypti secundae sic: 
spectabilibus. chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum orum notariorum 

7 sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. — A4 praeside 
Augustamnicae secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissi- 
morum tribunorum nolariorum sol. 1o, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum — pro 
98 iussione sol. 36. Α praeside Palaestinae tertiae sw: spectabilibus chartul, tribus sacri 
cubiculi sol. 9, prinicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio glorio- 





his provinciarum indicibus ordo dioecesium servetur (& 6— 
13 Orientis, 14. 16—20 Asiae, 21—26 Ponti, 21—30 
Thraciae provinciae recensentur, itemque praesidales 31—- 
37 Aegypti, 38—42 Orientis, 43—45 Ponti, 46 Asiae, 
41. 48 Thraciae), Cariam et Lyciam (δ 31. 32) im- 
merito ab Asianis divelli apparet. | Bithynia quoque 
(δ 15) loco suo quem inter Ponticas habuit, errore mota 
esse videlur: quamquam .fieri potuisse ut ea provin- 
cia per tempus quoddam Asianae dioecesi attribueretur, 
Mommsenus monet. — Praeterea. Augustamnicam primam 
(8 33) quae secundum Hieroclem synecd, 126, 3 correctoria 
erat, perperam in extremo indice consularium collocari, 
cum initio tabulae praesidum inter Aegyptias ex ipso 
dioecesium ordine collocanda fuerit, idem Mommsenus 
notavit, Atque plura turbata sunt in tabula praesidum 
provinciarum Aegypti (33—371): in qua quattuor pro- 





vinciae nunc desiderantur Libya inferior, Thebais I (in- 
ferior), Thebais II (superior), Arcadia || 1 καὶ ὅσαι — 
correctories om. L| 3 λιβὺνιςῆς ἄνω L| 5 9' om. L || 
17 ἐπάρχων om. L ἢ 22 *BovxAeiov (sic) L || 28 αὐγου- 
σταμνικῆς M] αὐγουσταμνήνης L | 37 sq. ὃ 38 bis 
scripta extat in L (39 περιβλέπτου .L priore loco 








1 praesidales Z2 aL] praesidiales Vt vulg. || 2. sint. ἐ | 
3 liberos superiore A* | 4 spectabilis & || cubiculis, 
ΗΔ | 5 nouem numero £ | 6 tribunorum om. Vt | 
7 sq. uncis inclusa addidi | solidos. (solidorum 1.6) nuo 
nouem xxx (primi pro xxx RA?) sex A | 19 8 24 om. 
t || egiptif eccle (sic) R | 28 $25 om. V al. || nieae se- 
eundae £ £ (i. e. secundum) niee eccle A secundanice 
secunde Neoburgensis | 31 sq. $ 26. 27 om, t | 31 pala- 
stine A [| trecie V 


SUFFRAGIO FIANT - : 9i Nov. VIII Notitia 





τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 


σπροςτά; 08 vou. Ag 
39 Pati gi Ἀραβίας οὕτως" 27 A iudice Arabiae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ ; 
ϑείου xovBovxAsiov vou. 9 5 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- à 
vov voragíov vOU. εξ 
τῷ αὐτοῦ nor j : vou. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ V 
προςτάγματος , vom. Ag 10 ex : 
40 ᾿“΄πὸ τοῦ ἄρχοντος Εὐφρατη σίας οὕτως" 28 4A iudice Eufratesiae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ : 
ϑείου xovBovxAsiov vou. 9 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- : 
vov νοταρίων vou. ε΄ 18 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. γ' 
τῇ τάξει τῶν — ἐπάρχων ὑπὲρ 
προΞξτάγματος von. Ag AP DEN 
41 ᾿“4πὸ τοῦ ἄρχοντος Μεσοποταμέας οὕτως" 29 A iudice Mesopotamiae ita ut supra. 
TOi: περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 20 
ϑείου κουβουκλείου vou, 9 
TQ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- ; 
vov votaoíov VOU. εξ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 
τῇ τάξει τῶν —— ἐπάρχων ὑπὲρ 25 
προςτάγματος von. Az 


42 “πὸ vov ἄρχοντος Κιλεκέας δευτέρας ovros 80. A iudice Ciliciae secundae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ TOU 
(ov κουβουκλείου 


ϑε vou. ϑ' 

τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 30 
ψγων —— von. i8 

τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ ψομε. y 

τῇ τάξει τῶν r6 A ἐπάρχων ὑπὲρ s 
προςτάγματος vou. ἃς" 


43 ᾿4πὸ τοῦ ἄρχοντος ᾿.Αρμενίας πρώτης οὕτως" 35 81] A iudice Armeniae primae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ : 


ϑείου κουβουκ vou. 9 
TQ πριμεικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
νων νοταρίων vou. «& 
τῷ αὐτοῦ PT vou. γ 40 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
t 08 vou. Az 


2 : 2 7 ΕΣ er ᾿ Hi * L 
44 “πὸ τοῦ ἄρχοντος Γαλατίας δευτέρας οὕτως" 32 A iudice Galatiae secundae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 


ϑείου κουβουκλείου wou, 9 45 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vOH. i£ 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ τόμ, Y 
τῇ τάξει τῶν pi RPM ἐπάρχων ὑπὲρ 
προςτάγματος vou. ἃς 50 
45 ᾿4πὸ τοῦ ἄρχοντος Ὁνωρεάδος οὕτως" 33 A iudice Honoriadis ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9 : 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vou. :& 55 
TQ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. y 





39 sissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. — A praeside Arabiae sic: spectabilibus chartulariis 
tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum — notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, 
40 P ird gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. A praeside Euphratensis sic: 
spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi soi. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
AL sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. A prae- 
side Mesopotamiae sic: spectalilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum 
tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione 
42 sol.36. Α praeside Ciliciae secundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, 
icerio. clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum 

49 praefectorum pro iussione sol. 360. ^ A praeside Armeniae primae sic: speciabilibus chartu- 
is tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori 
44 sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. Α praeside Galatiae se- 
cundae sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri. cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum 
notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. 
45 A praeside Honoriadis sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio claris- 
simorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro 





3 ἀρραβίας M | A τρεισὶ L, om. M ἢ 51 sg. S 45 | mesoponamie A^ | 27 Ciliciae] eeeilie RV | 35 ὃ 31 
om. L ! d : : ad om. Ἧι ante ὃ τ in V a iudice palestine tertie ita ut 
supra (cf. $ 26) err. repetita | 35 amenie V | 43 ὃ 32 om. 
3 A] om. R*] 11 euphratasiae t | 19 $ 29 om. * | | £ | galitie RV | 515g. 8 33. 34 om. V 





Nov. VIII Notitia | $8 UT IUDICES SINE QUOQUO — 





- - , εἶ 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 


hj 


προςτάγματος . "op. áe aen : 
46 ᾿“πὸ τοῦ ἄρχοντος τῶν Νήσων ovra ὁ. 84 A iudice Insularum ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ i 
ϑείου κουβουκλείου vou. 9 5 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 
vov νοταρίων vOH. LE 
TQ αὐτοῦ βοηϑῷ vOH. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
σπροξτάγματος vou. Às' 10 
47 ᾿“πὸ vov ἄρχοντος Μυσίας δευτέρας οὕτωβ" $9 A iudice Mysiae secundae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ S | 
ϑείου xovBovxAsiov vou. 9' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- : 
vov νοταρίων vou. 48 15 
τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ vou. γ' 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ 
στροςτάγματος vou. As 
48 Anò τοῦ ἄρχοντος Σκυϑέας οὕτως" 386 A iudice Scythiae ita ut supra. 
τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ 20 
ϑείου κουβουκλείου vou. ϑ' 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβού- 3 
. vOv ψοταρίων TOU. LE 
τῷ αὐτοῦ fondo von. y 
τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ : 25 
7t Q0ST y Lo C08 vou. As 


49 Παρὰ δὲ ἑκάστης πόλεως ἐκδίκου, si μὲν εἴη μη. 94 Pro uniuscuiusque civitatis defensore, si quidem 
τροπολίτης, ὑπὲρ προῤτάγματος εἰς τὰ τῶν ἐνδοξοτά- sit metropolites. pro metropoli apud gloriosissimo- 
των ἐπάρχων δίδοσϑαι᾽ νομίσματα δ΄, εἰ δὲ ἄλλης rum praefectorum praetoriorum dandis solidis num. 
πόλεως. vou. y* xal πέρα τούτων μηδέν. οὐδὲ yàg 80 111], si vero alterius civitatis, solidis tribus, et ultra 
τοὺς ἐκδίκους οὔτε διδόναι τοῖς ἄρχουσιν οὐδὲ ἑτέρῳ haec nihil. Neque enim defensores vel dare iudici- 
τινὶ οὔτε À«ufáveuv βουλόμεϑα, πλὴν si μή vwec bus, nec alteri cuiquam, nec accipere volumus, nisi 
εἰσὶν αὐτοῖς ἐκ τοῦ δημοσίου παρεχόμεναι συνήϑειαι": — quaedam sint eis ab fisco — consuetudines : 
εἰδότων αὐτῶν ὡς, εἰ μηνυϑείη τῷ ἡμετέρῳ κράτει scientibus eis quia, si nuntietur nostrae potestati de 
περί τινος αὐτῶν, ὡς παραβαίνοι τὰ παρ᾽ ἡμῶν O:-352liquo eorum, quia praevaricatur quae & nobis san- 
σπισϑέντα, xai ὅπερ ἂν λάβοι quadruplum ἀποδώσει, — cita sunt, et quod acceperint quadruplum reddent, | 
καὶ τὴς φροντίδος παραλυϑεὶς ἐξορίαν οἰκήσει διηνεκῆ "5 et officio soluto exilium habitabunt continuum, cum 
ὁπότε καὶ oí τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντες, εἰ τούτου ztaga- — etiam provinciarum iudices, si hoc neglexerint et de- 
μελήσειαν καὶ τοὺς ἐκδίκους περιΐδοιεν κλέπτονταθ,  fensores sinant rapere, non modicam et ipsi poenam 
ovx ἐλάττονα καὶ αὐτοὶ ποινὴν ὑποστήσονται. 40 sustinebunt. 
Dat. xvi. k. Mai. CP. Belisario (v. c.) cons.  [a. 535.] Dat. xmr. kal. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 





A6 iussione sol. 36. — A praeside Insularum sic: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum 
41 praefectorum. pro iussione sol. 36. — A praeside Moesiae secundae sic: spectabilibus chartu- 
lariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum sol. 15, eius adiutori 
48 sol.3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. — A praeside Scythi ae sic: 
spectabilibus  char(ulariis tribus sacri cubiculi sol. 9, primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
49 sol. 15, eius adiutori sol. 3, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussione sol. 36. - 

A defensore vero cuiusque civitatis, siquidem metropolita sit, pro iussione officio gloriosissimorum 
praefectorum dentur. sol. 4, sin vero alterius civitatis, sol. 3, nec praeterea quicquam. ' Nam me defen- 
sores quidem quicquam neque dare magistratibus aut alii cuiquam neque accipere volumus: nisi quae con- 
suetudines sint quae ea fisco illis praebeantur. Sciantque, si maiestati nostrae de ipsorum * denun- 
tetur violare eun quae a nobis sancita sunt: illum et quadruplum quodcumque accepit redditurum et 
munere egutum in perpetuo exilio mansurum: cum etiam praesides provinciarum, si haec neglexerint et 
defensores furari passi sint, non minorem ipsi quoque poenam sint subituri. 





3 Desiderantur quattuor. provinciae praesidales, dioe- | κήσει] praeuarieatur — acceperint — reddent — habi- 
resis. Orientis duae Phoenice Libani (inter 39 et 40) et | tabunt &|| 36 qudruphur Z || 37 περιλυϑεῖς IL || 38 εἰς 
Isauría (inter 42 et 43), Ponti duae Paphlagonia et Pontus | τούτο παραμελήσεεξν L || 39 Nes eis L|41 xv: k. 
Polemoniacus (post 45). Quae non tam errore librarii omis- | Ma. M|| Bilisar M 
sae videntur quam e recensu consulto sublatae, postquam eae- 19 A om. R | sithie Zt sciphie V | 27 Pro — defen- 
dem per novellas paulo post eodem anno publicatas er prae- sore] a iudice cuiusque ciuitatis defensorum | eiuitatis 
sidalium numero ita erceptae sunt, ut spectabiles praefice- | Qefensorum δ (sic) .R | defensione t || 28 metropolitas 1ὲ 
rentur Isauriae comes, Phoenicae Libani moderator (nov. metropol' Vt | pro om. t, pro metropoli del. vulg. ἢ d 
XXVII. Edict. IV), Pontus Polemoniqcus cum Heleno- | ofücium gloriosissimorum vulg. | 29 ———— 
ponto itemque Paphlagonia cum Honoriade in unum con- | dandis (dampnis V !) solidis R Vt al] dandi sunt solidi 
iunctae ipsae quoque spectabiles acciperent altera modera- vulg. || 30 solidis tribus R Vt] solidi xr vulg. | 31 defensiones 
torem altera praetorem (nov. X XVIII. XXIX). Quam- | , (33. *eis ab fisco presetaudas (posui ARAS QUAM RÀ. 
quam corrector coeplum non persecutus est: qui debebat | &sco praebeantur)] eum ab his uolo praesideant /ibri | 
etiam Helenopontum et Honoriadem (26.45) loco movere, | 34 nostrae] meae t | 35 praeuarieantür V praeuaeatur- 
quattuor autem. potestates novas addere spectabilium in- | Ra | 36 reddant Ri teneant V al. ]| 37 solito t; leg. so- 
dici (1—5) | 27 Παρὰ Haloander] vno Ms zio L| sin | luti? || habitant V' | 38 negleserint At || defensiones ὁ ἢ 
μητροπόλεως L | 28 ὑπὲρ πῤοσταγματος pro metropoli | | 39 modic|eam F^ || 41 dat. 1trx kal, Mad. (Mad. om. alter) 
29 ὑπάρχων M ! δίδοσ ϑαὴ dandis ς 130 y om. 7,131 τοὺς] eap. Bilisiario (Bisilar primus) Bambergenses duo. dat, 
τῆς L| 32 " οὐδὲ λαμβάνειν libri | 35 sq. αὐτῶν —070 | kal. xri eap. Ambracensis, data xim kal. Mai. Vilisario 
ἂν om. L || παραβαίνοι — λάβοι — ἀποδιύσει --- oi- | clarissimo uiro Escorialensis ; subscr. om. A&Vi .- 











SUFFRAGIO FIANT 


Nov. VIII Iusiurandum 





Ὅρχος διδόμενος παρὰ τῶν τὰς ἀρχὰς λαμ- 
ανόντων. 

"Ouvwwus ἐγὼ τὸν ϑεὸν τὸν παντοκράτορα, καὶ τὸν 
υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ Ιησοῦν Χριστὸν τὸν 
ἡμῶν, καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα, καὶ τὴν ἁγίαν ἔνδοξον 
ϑεοτόχον xai ἀειπάρϑενον Μαρίαν, καὶ τὰ τέσσαρα 
εὐαγγέλεα, ἃ ἐν ταῖς χερσί μου κρατῶ, καὶ τοὺς ἁγίους 
ἀρχαγγέλους Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ, ὡς καϑαρὸν συνει- 


Seriptum est exemplar huiusmodi Dominico glo- 
riosissimo praefecto apud Illyrieum praetoriorum, 
sed ita quidem adiectionibus: 

Iusiurandum subeant secundum proprium de hoc 
factum indiculum sacramenti, cuius exemplar etiam di- 
rectum est tuae celsitudini. Qui vero administrationes 
suscipiunt, a tua celsitudine directos hinc eis ἃ nobis 
codicillos suscipiant praesente deo amabili civitatis 
in qua degunt episcopo et aliis qui in civitate sunt 
10 in iudicio tuae celsitudinis congregatis et officio omni 

tuo: coram quibus et codicillos accipiant et iurent 
praedictum iusiurandum. Et maxime hoc praecipimus 
coram curialibus agi, quos competens est magna frui 
et a tua celsitudine et eis, qui eundem cingulum 
15 optinuerint, providentia et studio: ut et nihil ab eis 
tu lucreris omnino neque permittas eos ab ullo laedi; 
eos enim, qui hanc nituntur iniquitatem, quatenus et 
felicissimo nostro auertant exercitu et reliquas cu- 
riales adimpleant functiones, quia non oportet talia 
20temptari solacia, ut possit ad tantam referri tardi- 
tatem. Nihil enim nobis commendat tuam celsitu- 
dinem, quomodo circa curiales uniuscuiusque civi- 
tatis providentia, quam praeberi volumus istis et a 
tua celsitudine (et) à cinguli semper successoribus. 
25 Quapropter dum codicillos dederis administrationes 
accipientibus a te ut praesente, hoc eis tuam denun- 
tiare volumus sedem, ut curialibus omnem ferant favo- 
rem, nihil penitus ab eis accipientes: prohibeant autem 
et ab aliis eis afferri damna, et agnoscant per te 
30 quia, si praeter haec aliquid egerint, nis subia- 
cebunt gravissimis. Sicut enim curialibus parcere 
ie volumus, ita et defensorum castigare et retinere 
avaritiam sancimus, et ab eis praesumere accipere 

2 nostris subiectis nisi secundum quod eis mini- 

35strat publica res, aut si non est aliquod eis publi- 
cum solacium, quantum inculpabilis antiquitas de- 
finivit: ut ab spontaneis ipsis magis quam ab invitis 
accipiant, et hoe parum et quantum eis ad medio- 
crem sufficit vitae — Sciant enim quia, 
40si citra haec aliquid acceperint, non solum quadrupli 
subiacebunt poenae, sed etiam exilium habitabunt 
continuum, prius eis plagis corporeis infligendis. 
Iusiurandum quod praestatur ab his qui admi- 
nistrationes aecipiunt. Coll. H tit. 3 


45  Iuro ego per deum omnipotentem et filium eius 


ϑεὸν unigenitum dominum nostrum lesum Christum et 


spiritum sanctum et sanctam gloriosam dei genitri- 
cem et semper virginem Mariam et quattuor evan- 
gelia, quae in manibus meis teneo, et sanctos archan- 
50 gelos Michael et Gabriel, puram conscientiam ger- 


43 Ὁ παρὼν ὅρκος κατεστρώϑη ἐν βιβλίῳ ἕκτῳ τῶν βασιλικῶν vi. y' κεφ. xy M. Est B 6, 3, 50 (31 Fabr.). 





lusiurandum, quod praestatur 
Iuro 


ab iis qui magistratus suscipiunt. 


per deum omnipotentem et filium eius unigenitum lesum Christum deum nostrum et spiritum 
sanctum et sanctam gloriosam dei genetricem et semper virginem 
manibus meis teneo, et sanctos archangelos Michael et Cabrie 


Mariam et quattuor evangelia, quae 
|, me puram conscientiam et. iustum 





46 τὸν ϑεὸν ἡμῶν} dominum nostrum c | 47 ἁγίαν 
xai ἔνδοξον L |50 ὡς om. LB* 





1 huiusmodi suppl. V? in spat. vac. huius vulg. | 
2 iflirieum 2| 3 adiectionibus] adiectum est Heimbach; 
fort. cum adiectione (cf. 48, 3)? | 4 secundum] f«« V' | 
5 *facto libri | indiculum suppl. V? in spat. vac. inditum 
vulg.|| *sacramentum libri| 7 eis] eius R! ei t| 9 degit 
RV: || episeopo] ipso R! | 10 tuo V* | et om. RVt ἢ 
omnino V | 11 *quibus etiam Jibri | 12 haee Vt | 14 tua] tu 
R' | *eis qui] qui eis τὲ | eundem] eum Κ᾽ | cingulum 
optinuerit ed. pr.] cireulum optima erit (optimauerint ἢ) 
RVt| *studium bri | et ut RVt | 17 nititur R!| hac 
utuntur iniquitate ed. pr. | Locus corruptus. Mommsenus 
it ab ullo laedi eorum qui in hanc nit. iniq. | 18 aver- 
tant] utantur ὡς; avertantur malit Mommsenus || exeitu 
R' ἦν temptari Ri] temptare V attentari vulg. | possint 
ἘΞ tantum V || fort. leg. ut possint ad illarum r. t.? | 
21 nihil] nullam R' || nobis tam commendat vulg. | tua 
Iit. 


celsitudo ?| 22 cirea om. t | 23 prouintia V prouintie ὁ 
prouesee A! pro uestrae R* | praebere : | 24 a] ae R, et 
add. vulg. || successioibus (sic) t | Quapropter] propter V ἢ 
25 du R'|| dederis] dedit is V | aministrationis R^V | 
26 accipientis R? | a te] ante 7 | ut V] aut R vulg., om. t|] 
21 euriabus R || 21 ferat R Vt | 28 accipiens R? ΡῈ accipient 
R* || autem] aut t | 29 auferri V | 30 haec om. & V | 33 nec 
ab eis praesumi Mommsenus ; an nee pati eos praesumere? | 
accipere] et accipere et V || 34 subiectibus £' | ministrat 
ΕἸ administrat Vt vulg.| 35 publiea res V] publicas Rt 
res publica . | eis publiea solatium quantum suppl. V? 
in spat. vac.|| 36 definiunt Κ΄ | 37 ips R?r| 3S et post 
parum om. t | eis om. R* | 39 uitae] inte t inter R V (suppl. 
V* in spat. vac.) | quia] quidem R* quod A? | 40 hoc t | 
aeceperit ἐ ἢ quadruplum A | 42 continuum om. ΕΣ, con- 
tinuo V | eius R | 43 his] illis £ | administrationem (em 
corr. er um R) VR || 44 accipiuntur V? | 45 ego] ergo R'| 
46 dominum] et dominum t || 47 sanctum spiritum (gane 
tricem Mariam semper uirginem A!| 49 angelos 

12 : 





Nov. VIII Iusiurandum 


90 


UT IUDICES SINE SUFFRAGIO FIANT 





δὸς xai γνησίαν δουλείαν φυλάξω τοῖς ϑειοτάτοις καὶ 
εὐσεβεστάτοις ἡμῶν δεσπόταις ᾿Ιουστινιανῷ καὶ Θεο- 
δώρᾳ, τῇ ὁμοζύγῳ τοῦ αὐτοῦ κράτους, προφάσει τῆς 
παραδεδομένης μοι παρὰ τῆς αὐτῶν εὐσεβείας ἀρχῆς" 
καὶ πάντα πόνον καὶ κάματον μετ᾽ εὐνοίας ἀδόλως 
καὶ δίχα τέχνης τινὸς ἀναδέξομαι ἐπὶ τῇ δοθείσῃ μοι 
παρ᾽ αὐτῶν ἀρχῇ ὑπὲρ τῆς αὐτῶν βασιλείας καὶ πολι- 
τείας. Καὶ κοινωνικός εἶμι τῇ ἁγίᾳ τοῦ ϑεοῦ καϑο- 
λικῇ καὶ ἀποστολικῇ ἐκκλησίᾳ, καὶ κατ᾽ οὐδένα τρό- 


manumque servitium me servaturum  sacratissimis 
nostris dominis Iustiniano et Theodorae coniugi eius 
occasione traditae mihi ab eorum pietate admini- 
strationis; et omnem laborem ac sudorem cum fa- 


5 vore sine dolo et sine arte quacumque suscipio in 


commissa mihi ab eis administratione de eorum im- 
pere atque republica. Et communicator sum sanctae 

ei catholicae et apostolicae ecclesiae, et nullo modo 
vel tempore adversabor ei, nec alium quemcumque 


πον ἢ χρόνον ἐναντιωθῶ αὐτῇ, οὐδὲ ἄλλῳ vil συγ- 10 permitto, quantum possibilitatem habeo. Iuro quo- 


χωρήσω, καϑ' ὅσον δυνάμεως ἔχω. Ὄμνυμι δὲ. τοὺς 
αὐτοὺς ὅρκους, ὡς οὐδενὶ παντελῶς οὔτε δέδωκα οὔτε 
δώσω προφάσει τῆς δεδομένης μοι ἀρχῆς οὐδὲ προ- 
φάσει προστασίας, οὔτε ἐπηγγειλάμην οὔτε ὡμολόγησα 
ἐκ τῆς ἐπαρχίας πέμπειν οὔτε πέμψω, οὐδὲ προφάσει 
δεσποτικοῦ sufifragiov, οὔτε τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρ- 
οἷς οὔτε τοῖς ἄλλοις πανευφήμοις ἀνδράσι τοῖς τὰς 
ἀρχὰς ἔχουσιν οὔτε τοῖς περὲ αὐτοὺς καϑεστῶσιν οὔτε 
prp τῶν πάντων οὐδενί" ἀλλ᾽ denso ἀμισϑον παρ- 
ἔλαβον τὴν ἀρχήν, οὕτω καὶ καϑαρὸς φανοῦμαι περὶ 
τοὺς ὑποτελεῖς τῶν εὐσεβεστάτων ἡμῶν δεσποτῶν, 
ἀρκούμενος ταῖς ἀφωρισμέναις μοὲ ἐκ τοῦ δημοσίου 
σιτήσεσι. Καὶ πρῶτον μὲν πάντων ποιήσομαι σπου- 
δὴν τὸ τοῖς δημοσίοις ἀγρύπνως προέχειν, καὶ τοὺς 


que idem iusiurandum, quia nulli penitus neque dedi 
neque dabo occasione dati mihi cinguli neque occa- 
sione patrocinii, neque promisi neque professus sum 
de provincia mittere neque mittam, neque occasione 


15 dominici suffragii, neque gloriosissimis praefectis ne- 


que aliis famosissimis viris administrationes habenti- 
bus neque qui circa eos sunt nec alii omnium ulli : 
sed sicut sine suffragio percepi cingulum, sic etiam 
pure me exhibeo circa subiectos piissimorum nostro- 


20rum dominorum, contentus his quae statutae sunt 


mihi de fisco annonis. Et primum omne habebo 
studium ut fiscalia vigilanter inspiciam, et inde- 
votos quidem et indigentes necessitate cum omni 


exigam vehementia, nequaquam subinclinatus neque . 


uiv &yvouovovrcras καὶ δεομένους ἀνάγκης μετὰ πάσης 25 ob hoc ipsum lucrum omnino considerans aut per 


εἰςπράξω τῆς σφοδρότητος, οὐδὲν ὑποκατακλινόμενος, 
οὐδὲ ὑπὲρ αὐτοῦ τούτου κέρδος παντάπασιν ἐννοῶν 
ἢ πρὸς χάριν ἢ στρὸς ἀπέχϑειαν ἀπαιτῶν τινα παρὰ 
τὸ πίροβῆκον ἢ συγχωρήσων τινί. τοῖς δὲ εὐγνῶμο- 


gratiam vel odium exigens aliquem citra quam com- 
petit, aut concedo alicui; devotos autem paterne 
tractabo, et subiectos piissimorum nostrorum do- 
minorum illaesos undique, quantum possibilitatem 


γοῦσι πατρικῶς προβενεχϑήσομαι, xai τοὺς ὑπηκόους 30habeo, custodibo. Et aequus in causis utrique parti 


τῶν εὐσεβεστάτων ἡμῶν δεσποτῶν ἀνεπηρεάστους 
πανταχόϑεν, ὅσον δυνάμεως ἔχω, φυλάξω. καὶ ἶσος 
ἐν ταῖς δίκαις ἑκατέρῳ μέρει καὶ ἐν ταῖς δημοτικαῖς 
καταστάσεσι γινόμενος, καὶ οὐδενὶ μέρει παρὰ τὸ δέ- 


et in publicis disciplinis ero, nullique parti citra 
pum iustum est praestabo, sed exequar universa 
elicta, et omnem aequitatem servabo, secundum 
quod visum fuerit mihi iustum: et eos quidem, qui 


κάιον προρτεϑήσομαι, ἀλλ᾽ ἐπεξελεύσομαι πᾶσε τοῖς 30 innoxii sunt, undique innoxios illaesosque conser- 


ἁμαρτάνουσι καὶ πᾶσαν ἰσότητα φυλάξω κατὰ τὸ φαι- 
γνόμενόν μοι δίκαιον. καὶ τοὺς μὲν ἀνευϑύνους ἂν- 
επηρεάστους φυλάξω, τοῖς δὲ ὑπευϑύνοις ἐπιϑήσω τι- 
μωρίαν πρὸς τὸν νόμον" καὶ πᾶσαν δικαιοσύνην, καϑὰ 


εἴρηται, ἔν τε τοῖς δημοσίοις ἔν τε τοῖς ἰδιωτικοῖς 40 


συγναλλάγμασιν αὐτοῖς διατηρήσω, καὶ ἐὰν εὕρω τὸ 


vabo, noxiis autem impono supplicium secundum 


legem; et omnem iustitiam, sicut dictum est, in 


publicis privatisque contractibus eis servabo, et si 





servitium sacratissimis et püissimis dominis nostris Iustiniano et Theodorae, coniugi maiestatis eius, magi- 


stratus nomine a pietate eorum mihi traditi servaturum, omnemque 


et sine ulla fr. 


operam et laborem libenter sine dolo 


^ in concesso mihi ab illis magistratu pro illorum imperio et re publica suscepturum esse; 
et in. communione me esse sanctae dei catholicae et apostolicae ecclesiae, neque ullo modo aut 


ore 


ei adversaturum neque alii cuiquam. id. permissurum esse, quantum. mearum virium est. Iuro autem idem 
iusiurandum, me nemini omnino quicquam neque dedisse neque daturum esse nomine traditi mihi magistra- 
tus nec patrocinii nomine, neque promisisse neque spopondisse ex provincia mittere neque missurum esse, 
ne dominici quidem suffragii nomine, neque. gloriosissimis praefectis neque reliquis spectatissimis viris qui 
magistratus gerunt, neque iis qui circa eos sunt, neque alii omnino ulli. Sed —— gratis magis- 
íratum eccepi, ita etiam erga subditos qtio wn nostrorum dominorum integrum me praestabo, con- 
tentus annonis ex fisco mihi destinatis. .Ac primum omnium operam dabo, ut ad tributa vigilanter attendam, 
eaque a contumacibus et qui coactione indigeant cum omni severitate ecigam, nihil declinans nec pro eo ipso 
lucrum omnino spectans vel propter gratiam aut odium ultra quam par ést a quoquam reposcens aut cuiquam 
remittens. Obsequentes vero paterno animo accipiam, et subditos pissimorum nostrorum inorum undique 
illaesos quantum mearum virium est servabo. Atque aequus in litibus utrique parti et in. publicis causis 
ero, nec ulli parti contra ius concedam, sed omnes delinquentes persequar omnemque aequitatem servabo, 
prout mihi iustum videbitur: et innocentes quidem ab iniuria immunes servabo, sontibus vero poenam im- 
ponam secundum legem, atque omnem iustitiam, sicut. dictum est, et in publicis et in. privatis negotiis 





1 καὶ sboef. om. c || 3 κράτους om. e || 4 παραδιδομέ- 
νη: M a tad | περὶ L || 8 ἁγίᾳ Me] ἁἀγεωτάτῃ L.B | 
12 leg. (οὐδὲν) οὐδενὶ} 13 * ovre προφάσει libri | 14 οὔτε 


suum R! | 8 eatholieae apostolicae ecclesiae t ecclesie 
catholice et apostolice V || 9 auersabor V' | quieumque 
V! quemque t! | 10. iuro suppl. V? in spat. vac. | quo- 


ἐπηγγ. B] οὐδὲ ἐπηγγ. ML | 15 Ἐοὐδὲ] οὔτε libri | προ- 
φάσει om. Β΄ || 16 sufragíu (s. v. δώρου χάριν ἢ βοη- 
ϑείας) M διδομένου χάριν βοηϑείας καὶ συνηϑείας sufra- 
giu L σουφραγίου B || ὑπάρχοις MB | 18 Ἐοὐδὲ ἄλλῳ libri | 
20 καϑαρῶς φένομαιε L(s) | 23 πάντων — σπουδὴν] 
omne — studium ς ἢ 24 ἀγρύπνως om. L | 21 τούτου) 
τοῦ L| 28 ἀπαιτῶ Haloander | 29 συγχωρήσων Heim- 
bach] συγχωρήσω MLBsz | 30 πατρικὸς L || 36 ἅμαρ- 
τάννουσε M? || κατὰ] καὶ κατὰ L|| 37 ἀνεπηρεάστους]) 
xai ἀνεπηρεάστους L undique innoxios illaesosque c || 
39 xaO] καὶ καϑὰ B*| 41 τὸ] τὸν LB 








2 domino V | 3 horum R' || 6 imperi« V! || 7 sum] 





cumque V* | 11 iusiurandum idem V | idem del R* || 
12 occasionem Ν᾿ | 13 professus] profe A! | 17 alium 
ἨΔ alis V* | 18 percipi R! | 20 contemptus A'V! || 
constitutae ? || 21 habeo 1 3 abeo εἶ || 23 indignas ne- 
cessitates /! | 24 uehementi ne«quaquam 4! || subindigna- 
tus t| 25 hoe ob εὖ | eonsiderant εὖ | aut pro gratia uel 
hodio 26 exiens 
28 subiee[ieetos & || 30 custodiam AR?/* | aequis AR? || 
utrique parti in causis V || utre A! || 31 et in] in om. 
K | nulleque Z! | 32 exequor ὁ execor A! | 33 sg. secun- 
dum — conseruabo suppl. V? in spat. 3 versuum || 34 usum 
R!| qui om. R! | 35 conseruo * || 36 noxiis] ab noxiis 
R' | 37 et omnem .R? in ras, 3—4 litt, 








4| 27 deuotos] ciues deuotos V'!||,- 


» 
* 








UT ECCLESIA ROMANA CENTUM ES 


Nov. IX 





δημόσιον ἀδικούμενον. Ovx ἐγὼ μόνος ταῦτα πράξω, 
ἰλλὰ καὶ τὸν ἀεΐ ρεδρεύοντα τοιοῦτον σπου- 
ἐμὲ μὲν καϑαρεύειν, τοὺς δὲ περὶ ἐμὲ κλέπτειν καὶ 
ἁμαρτάνειν. εἰ δὲ εὑρεϑῇ τις τῶν περὶ ἐμὲ τοιοῦτος, 


»et delinquant; si 


comperero fiscum iniustitiam pati. 
haec ago, sed etiam semper mihi 
studebo adsumere et circà me omnes, ut non ego 
quidem purus sim, qui vero circa me sunt, furentur 
is autem inveniatur circa me 
talis, et quod fit ab eo me sanare, et eum expello. 
Si vero non haec omnia ita servavero, recipiam hic 
et in futuro sáàeculo in terribili iudicio magni dei 


Non ego solum 
i talem 


ἀπολαύω ἐνταῦϑα καὶ iv τῷ μέλλοντ 


φοβερᾷ Ἐς τοῦ μεγάλου δεσπότου ϑεοῦ τε καὶ σω- domini et salvatoris nostri lesu Christi et habeam 
τῆρος ; Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ σχῶ τὴν α τοῦ 10 cum Iuda et lepram Giezi et tremorem Cain, 
"Iova καὶ τὴν λέπραν τοῦ Γιεξὶ καὶ τὸν τρόμον vov insuper et poenis, quae lege eorum pietatis conti- 


nentur, ero subiectus. 
Scriptum exemplar huius Dominico gloriosissimo 
praefecto per Illyricum. 


Kaiv: πρὸς τῷ xai ταῖς ποιναῖς ταῖς TQ νόμῳ τῆς 
αὐτῶν εὐσεβείας περιεχομέναις ὑπεύϑυνος εἶναι. 





: ΙΧ. Coll. II tit. 4 
-i5UT ECCLESIA ROMANA ENTUM ANNORUM HABEAT PRAESCRIP- 
TIONEM. 


Idem A. Iohanni viro beatissimo et sanctissimo archiepiscopo et patriarchae veteris Romae. 
Et legum originem anterior Roma sortita est, e£ summi pontificatus apicem apud eam esse nemo est 
qui dubitet. Unde et nos necessarium duximus patriam legum, fontem sacerdotii, jali nostri numinis 
20lege illustrare, ut ex hac in totas catholicas ecclesias, quae usque ad oceani fretum positae sunt, saluber- 
rimae legis vigor extendatur, et sit totius occidentis, nec non orientis, ubi possessiones sitae inveniuntur 
esias nostras sive nunc pertinentes seu postea eis acquirendae 


ad eccl , lex propria ad honorem dei conse- 
crata. Cum enim antiqua iura triginta annorum metis temporales exceptiones circumcludebant et, si hypo- 1 
theca fuerat, longiora eis spatia condonabant, nos sacrosanctas ecclesias huiusmodi quidem curriculis 


25 temporum n us excludi concedimus, et maxime in his rebus in quibus vel laesionem sustinuerint vel 
. quiequam debeatur. Sed centum tantummodo annorum lapsu temporalem exceptionem eis opponi sancimus, 
ut maneant per totum supradictum tempus integra iura ecclesiastica et non possit eis alia praeter centum 
annorum obviare exceptio, cum hoc tempus vitae longaevi hominis plerumque finis esse dignoscitur. Habeat 2 
itaque vestra sanctitas hanc legem catholicis totius occidentis ecclesiis profuturam et in orientales partes 
30 propagandam in quas aliquid sacrosanctae vestrae ecclesiae possident: ut sit deo omnipotenti dignum do- 
narium divinarum rerum tuitio, nec iniquis hominibus impium remaneat praesidium et tutus peccandi locus 
-etiam scientibus relinquatur, sed ille servetur innocens, qui re vera innoxius sit, nec improba allegatione 
sese tueatur, tempus pro puritate praetendens. Quod igitur nostra aeternitas ad omnipotentis dei honorem 3 
venerandae sedi summi apostoli Petri dedicavit, hoc habeant omnes terrae, omnes ins totius occidentis, 
35 quae usque ad ipsos oceani recessus extenduntur, nostri imperii providentiam per hoc in aeternum remi- 
niscentes. Huiusmodi legis praerogativam, sicut supra dictum est, non solum in occidentalibus partibus 4 
Romanae ecclesiae condonamus, sed etiam in orientalibus, in quibus ecclesiasticae urbis Romae possessiones 
sunt vel postea fuerint. Scilicet omnibus iudicibus maioribus et minoribus, qui Christiani et orthodoxi sunt, 5 
hanc nostram constitutionem servantibus: nihilominus huiusmodi legis temeratoribus post caelestes 
40etiam legitimum semper vigorem pertimescentibus et poenam quinquaginta librarum auri formidantibus. 


Nov. IX. (— Coll. II tit. 4: gloss.) Latine tantum extat. — ἡ 9' νεαρὰ οὐχ εὑρέϑη M; Θ κειμένη ὥστε τὴν ἐκ- 
κλησίαν Ῥώμης ἔχειν τὴν τῶν Q ἐνιαυτῶν παραγραφήν" ovx ἐτέθη εἰς τὰ βασιλικά- ταύτην ἀναιρεῖ ἡ Qui 
schol. in mg. M. — Epit. Theod. 9, Athanas. 2, 4 (inde Coll. const. eccl. 3, 2, 4). Iulian. const. VIII. 


illis servabo, et si fiscum —— a deprehendero. Non ego solus haec faciam, sed etiam assessorem qui 
mihi semper fiat eligere s 0 et qui circa me sint omnes: ne forte ipse quidem integer sim, qui vero 
circa me sunt, furentur et delinquant. Quodsi quis eorum qui circa me sunt talis reperiatur, et quod ab eo factum 
sit resarciam et ipsum expellam. Nisi vero haec omnia ita observavero, consequar hic et futuro saeculo in 
terribili iudicio magni domini dei et servatoris nostri lesu Christi habeamque partem cum Iuda et lepram 
Giezi et tremorem Cain; praeterquam quod etiam poenis lege pietatis eorum comprehensis obnoxius fiam. 


1 Ovx MLs|] Kai οὐκ Β΄ | 4 κλέπτειν καὶ ἁμαρτά- 
var in τας. ΔΙ ἢ ὃ τίς περὲ ἐμοῦ L | 8 ἀπολάβω B* (c) ἢ 
ἐν 19] Em dio rem ip καὶ ἕξω L | 11 γεεζη 
B* jacit L| 12 τῶν νόμων B* τῶν (τῶ L?) νόμον 
L|13 αὐτῷ B*| ὑπεύϑυνος L 








tenduntur R! | et] ut ε | totis εἰ | seite τα ἢ 22 ad] οἱ δὰ R ἢ 
seu] siue V | 24 fuerit V*' ἢ ei R V || sacros|sanctas V | eri- 
culis R!] 25 nullatenenus A | sustinu|uerint £t sustinu- 
erunt 7 | 26 exemptione V ! | 27 integra om. V! | ecclesia- 
siastica R | eas £ | 28 excepto Κ᾽ ἢ longiui £! | dinositur 
(duesitur R!) E | habeat] beata :! | 29 profutura R'! ἢ 
in om. t | 30 quas R Vt al] quibus vuig. ἢ aliquis E! ἢ 





caim R 

tum est exemplar t vulg. | 15 Coll. II const. VI est in 1 || 
ut ΕΠ ut etiam' V vulg. | praescriptionem habeat E || 
17 ac sanotissimo t vulg.; et sanctissimo om. V || 18 eam om. 


t! | 19 luminis εἢ 20 quae] queque t! | oceni|ni? ΕΣ | 21 ex- 





ecclesie uestre V | donarium] donae«s V !| 31 diuina- 
rum] sanctarum A? | ommibus : | imperium V? | prae- 
dium AR! | 32 sitientibus 7 | innoeere A! | allegatione Rt 
al] allegatione temporis V temporis allegatione vulg. ἢ 
33 sese Rt vulg.] se V | tempus — praetendes (sic) suppl 
V? in spat. vac. | praetenteens AR* | igitur] ergo V. 
dei in ras. R | honore ε 33 sedis δὲ [ habeant] ant R'| 
35 ad] apud ἐ | reces«»us R'| prouidentia A | reminis- 
cetes V 1| 36 praerogatiuam — minoribus (38) suppl. V* 
in spat. vac. | est om. V(*), add. V? | solum in] sol- 
uerin V (3) | 37 Romanae ec.] nae ecclesiae — Christia] (38) 
ser. R? in ras. duorum versuum || 38 sunt om. V | 39 huius 
t|legis] legibibus A* | 40 etiam] et V 3 
12 


Nov. X 2 92 


DE REFERENDARIIS 





Hac lege non solum in postea emergentibus causis suum tenorem exercente, sed etiam in his quae iam in 


iudicium sunt deductae. 


Sanctitas itaque tua praesentem nostrae mansuetudinis legem piissimam sive sacrosanctam oblatio- 
nem quam deo dedicamus accipiens inter sacratissima vasa reponat, et a vobis servandam et omnes eccle- 


siasticas possessiones servaturam. 


Dat. xvui k. Mai. CP. 


elisario cons. [a. 535.]5 





. 


Ι 
ΠΕΡῚ ΤῸΝ ῬΕΦΕΡΕΝΛΑΡΙΩΝ. 
Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Ἑρμογένει τῷ 
ἐνδοξοτάτῳ μαγίστρῳ τῶν ϑείων ὀφφικίων ἀπὸ ὑπά- 
τῶν καὶ πατρικίῳ. 


Χ Coll. II tit. 5 


DE REFERENDARIIS PALATII R. 


Idem A. Hermogeni magistro sacrorum officiorum 


et patricio. 


(Ioooíuiov) Μετὰ τῶν ἄλλων ἁπάντων, ἅπεριο (Praefatio) Cum aliis omnibus, quae in ordi- 


εἰς τάξιν ἠγάγομεν τὴν προρήκουσαν, οὐδὲ τὰ περὶ 
τοὺς περιβλέπτους ἡμῶν ῥεφερενδαρίους ἔξω καταλι- 
πεῖν φήϑημεν τῆς παρ᾽ ἡμῶν προνοίας, καὶ τοσούτῳ 
μᾶλλον, ὁπόσῳ πολλῶν ἡμῖν χρειωδέστεροι καϑεστᾶσι. 


5 


nem perduximus competentem, neque ea quae de 
spectabilibus nostris referendariis sunt foras relin- 
quere existimavimus a nostra providentia, et tanto 
magis, quanto nobis utiliores constituti sunt. Primum 


πρότερον γὰρ αὐτοὺς οὐκ εἰς πλῆϑος συντεταγμένους 15 quidem eos non in multitudine constitutos nos, ut- 


ἡμεῖς, ὅπως ἂν πολλοῖς δι᾽ αὐτῶν βοηϑοῖμεν τὰς 
ἑκάστου ῥᾳδίως αἰτήσεις μανϑάνοντεβ, στλείουβ εἶναι 
1 τῶν ἔμπροσθεν πεποιήκαμεν. 4λλ᾿ ἐφάνησάν 
τινες τὴν ἡμετέραν φιλοτιμίαν εἰς ἀμετρίαν ἐκκαλού- 


pote multos per eos adiuvemus singulorum facile pe- 
titiones discentes, plures esse quam dudum fecimus. 
1 Sed apparuerunt quidam nostram largitatem in 
immensum vocantes, et multos quidem nobis intro- 


μενοι, xal πολλοὺς μὲν ἡμῖν ἐπισείοντες τοὺς δεομέ- 20 ducentes supplicantes, multis autem petitionibus usi, 


vove, πολλαῖς δὲ ἱκετείαις χρώμενοι, οὕτω τε ταῖς ἀεὶ 
προῤϑήκαις εἰς ἀμετρίαν οὐ πρέπουσαν πρᾶγμα οὕ- 
τῶς ἐξαγαγόντες σεμνόν. οὐδὲ γὰρ τοῖς αἰτοῦσι γέ- 
γονε πέρας, ἕως εἰς τεσσαρεθκαιδέκατον ὃ τούτων ἀριϑ- 


ita semper adiectione in immensum incompetens 
causam sic perduxerunt honestam. Nihil enim pe- 
tentibus factum est finitivum, donec in quattuor et 
decem eorum numerus exiret. Propterea igitur, ut- 


μὸς ἐξέβη. Διὰ τοῦτο τοίνυν, ὅπως ἂν μὴ πρᾶγμα 25 pote causa forsan a nobis honorata, deinde in mul- 


εἰκότως ἡμῖν τετιμημένον, εἶτα εἰς πιλῆϑος ἐκχεόμε- 
- » , r , [ 
vor τῆς οἰκείας ἐλαττωϑείη σεμνότητος, Gvvsidousv 
e ὦ ^ ? E - " , 
ῥητῷ τὸν αὐτῶν ἀριϑμὸν περιστεῖλαι μέτρῳ, οὐχ 
Ὁ ^ » 2 , - , ? ^ 
ὥρτε τοὺς ὄντας ἀφελέσϑαι τῶν δεδομένων (ov γὰρ 
, 


titudine effusa propria imminuatur honestate, prae- 
vidimus certa eorum numerum comprehendere men- 
sura, non uf, qui sunt, auferamus eis concessa (nec 
enim hoc imperialis est proprium maiestatis: sed ut 


τοῦτο βασιλικῆς ἴδιον μεγαλοφροσύνης, ἄλλως τε πάν- 30 


Νου..Χ (— Coll. II tit. 5: gloss.) Graece extat in M et L. — οὐκ ἐτέϑη εἰς τὰ βασιλικά M. — Epit. Theod. 10, 
Athanas. 22, ἃ. Iulian. const. XVI. — ἔχει ἡ διάταξις κεφάλαια τρία Ath. 





X. 
DE REFERENDARTIS. 


Imp. lustinianus Augustus Hermogeni gloriosissimo magistro sacrorum officiorum ecconsuli et. patricio. 


Praefatio. Inter reliqua omnia, quae in ordinem redegimus idoneum, ne ea quidem quae Ὁ 
ad spectabiles nostros referendarios spectant cura nostra destituenda esse existimavimus, idque tanto magis 
quanto utiliores nobis sunt multis. Nam cum is ordo prius non magnum numerum complecteretur, nos, 
quo multos per eos adiuvaremus singulorum petitiones facile cognoscentes, ut plures quam antea 
1 essent effecimus. .— Sed. extiterunt, qui liberalitatem nostram in immensum propellerent et multos sup- 
plices nobis immitterent multisque supplicationibus uterentur, atque ita continuis adiectionibus ad immen- 
sitatem parum dignam rem tam honorificam producerent. Neque enim finis petentibus factus est, donec 
numerus illorum ad quattuordecim excrevit. Propterea igitur, ne res a nobis merito in honore habita, 
moz in multitudinem. effusa. dignitate propria exuatur, placuit numerum eorum certa mensura coercere, 
non ut ds, qui nunc sunt, auferamus quae impertita sunt (id enim parum proprium esset maiestatis im- 





1 in postea] inpea V!, om. R! || emergendis R Vt al. 
suum [5 i» ras. || exercentem R! V* | 2 iuditio R || de- 
duete sunt V | 3 obligatione V? oblesss««« V! | 4 di- 
dicauimus A! dicamus V || a nobis obseruandam : || 5 ser- 
uaturam] ram V? suppl. in spat. vac. | subscr. dat. xvi 
k. mad. Cap. Bisiliario consule Bamb. II; dat. vi idus 
maii Neoburgensis; ἐγράφη u. μαίῳ ἢ ὑπατ. Βελισαρίου 
Ath., ἐξεφωνήϑη μὴνὶ μαΐῳ ὑπατεύοντος Βελισαρίου 
Theod. In luliani epitome quae post vv. Praesens con- 
stitutio Parisini duo habent quae consulatu Belisarii 
kal. Mai. data est, absunt a Vindob., Vercell. aliis, in 
Berol. a m. 2 adscripta sunt. Contra quae in fine le- 
guntur Nihil autem de ea latius exponemus, quia inno- 
vata est ab alia constitutione quae data est vim kl. 
mai. consolatu uilisarii evn; (ita Berol, dt. k. mag. 
cons. Vercell, data est consulatu Belisarii al), temporis 
nota ad mostrae constitutionis subscriptionem pertinet, 
ante quam intercidit notatio novellae CXI (— Iul. const. 
CIV) datae k. Iun. consulatu Basilii 





6 Rubricam praecedit inscriptio (1—9) in L || ῥαι- 
φερενδαρίων ML, et sic semper | 8 ὀφφικέων om. L || 





' pteis V 


9 πατρικίων M || 14 πολλῶν om. « || καϑεστῶσε L || 
15 yàg] quidem g || 16 πολλοὺς vd βοηϑῆμεν 1,1 Bon- 
ϑοῦμεν L*| 11 αἰτήσαις L||20 ἐπιεσείοντες M] ἐπι- 
σείγον L ἐπεισάγοντες Haloander (cf. c) | 21 ἀεὶ ταῖς 
L|23 ἐξάγοντες IL μὴν 1 | οὐδὲ! nihil (i. e. οὐ- 
δὲν) ς || 24 τοῦτον L || 25 μὴ om. ς | 28 τῶν αὐτῶν 
ἀριϑμῶν L| 30 ἄλλως ve Haloander] ἀλλ᾽ ὥστε MLg 





Coll. II const. VII est in t || 6 rubr. de numero re- 
ferendariorum Zul. | palaeciis KR! || 8 et patritio (patri- 
tium V?) post ordinem (10) coil V || 12 nostris om. 
R' | 14 constituti ect.] tuti sunt — inmensum (19) in 
ras. 3 versuum suppl. R?| 15 multitudinem V | 16 ad- 
iuvemus] audiuimus A Vt, al. adiuuimus ὁ mg. || faciles 
t | 18 apparu«« V* || 19 nobis quidem : || 20 usu A |J. 
21 *adiectiones in V vulg., dieti ne in t, om. R in- 
competentes V | 22 enim bis scr. in R || 23 infinitiuum 
t^, finitum V? vulg. | ««««or et decem ! xu decim 54 
24 utpote suppl. V? in spat. vac. | 25 multitudinem vulg. 
26 effusa om. R! || propria] ne propria vulg. ! honesta- 
tem R27 certam V | mensuram A! V | 28 ut] u«« V! 
|| eis om. R*, del. V* || 29 hoc om. V || set del. V? 











PALATII 


Nov. X 





τῶν ἀρεσάντων ἡμῖν xal σεμνῶς ὑπηρετησαμένων ἔξω 
τινὰς ἐξ αὐτῶν καταστῆσαι τῆς ἡμετέρας ὑπουργίας 
οὐδενὶ παντελῶς αἱρούμεϑα τρόπῳ)" ἀλλὰ μένειν μὲν 
αὐτοὺς ϑεσπίζομεν xaJ" ὅπερ εἰσὶ σχῆμα, μηδένα δὲ 
προςτεϑῆναι παντάπασιν, ἕως ἂν εἰς ὀκτὼ ἀνδρῶν 
τὸ τούτων περισταίη μέτρον. ὥςτε αὐτοὺς διηνεκῶς 
ὀχτὼ καϑεστάναι, τοῦ μὲν ἀριϑμοῦ τούτου κατ᾽ οὐ- 
δένα τρόπον ἢ — αὐξομένου, σπευδόντων δὲ av- 
τῶν διηνεκῶς ἀλλήλους ὑπερβάλλεσϑαι ταῖς περὶ ἡμᾶς 


omnium placentium nobis et honeste ministrantium 
foras aliquos ex his constituamus a nostro mini- 
sterio, nullo omnino concedimus modo); sed manere 
quidem eos sancimus secundum figuram qua sunt, 


5 neminem tamen adici omnino, donec in octo virorum 


perveniat numerus: ut ii perpetue octo (sint) con- 
stituti, numero quidem hoc per nullum modum aut 
tempus aucto, festinantibus autem ipsis perpetue 
invicem transcendere circa nos et imperium cura et 


xai τὴν βασιλείαν ϑεραπείαις τε καὶ εὐνοίαις. οὐδε- 10 devotione; nemine licentiam habente neque petere 


νὸς ἄδειαν ἔχοντος οὐδὲ αἰτεῖν τε τοῦ λοιποῦ τοιοῦτο, 
ἀλλὰ γινώσκοντος ὡς οὔτε τεύξεται τῶν αἰτουμένων 
ὑπέρ τε τῆς αἰτήσεως αὐτῆς οὐ μόνον ἔνοχος ἔσται 
λιτρῶν decem, ἀλλὰ καὶ τῆς οἰκείας 


aliquid deinceps tale, sed sciente quod neque impe- 
trabit petita, pro eadem autem petitione non solum 
obligatus erit poenae auri librarum decem, sed etiam 
propria spoliabitur militia. Volumus enim eos men- 


ἐχπεσεῖται στρατείας. Βουλόμεϑα γὰρ αὐτοὺς τῷ ué-losura quidem usque ad dictum numerum contineri, 


TOQ uiv μέχρι τοῦ ῥηθέντος ἀριϑμοῦ συνεστάλϑαι, 
δικαιοσύνῃ δὲ καὶ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς αὔξειν τε καὶ 
ἐπὲ μεῖζον διαφαίνεσϑαι. ἡ γὰρ κατὰ ἀριϑμὸν πλη- 
ϑὺς οὐδὲν ἂν ἔχοι σεμνόν, ἐπειδήπερ ἐν ὀλίγοις ἐκ 
πολλῶν ὃ κατ᾽ d 
μὲν οὖν, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, νῦν ἐπὶ τούτου 
τοῦ σχήματος. 

Enmihoyos) Ταῦτα δὲ 7 σὴ ὑπεροχὴ γινώσκουσα 
φυλαττέτω, κατὰ μηδένα καιρὸν παραβαϑῆναε συγ- 


- 


χωροῦσά τι τῶν παρ᾽ ἡμῶν ϑεσπισϑέντων, ἀλλὰ τοὺς 25 


* - Al LI » , 
παρὰ ταῦτά τι πράττοντας τὴν ἠἡπειλημένην εἰςπράτ- 
τειν ποινήν, οἷα τούτων ἐφιε /S ἅπερ οὔτε αἰτεῖν 
ἔξεστιν οὔτε δίδοσϑαι δυνατόν. καὶ ἔστω καὶ τοῦτο 


γόμος ἡμέτερος πλῆϑος μὲν ἀπωϑούμενος, ἀντειξάγων 


iustitia vero et aliis virtutibus augeri et ad maius 
apparere. Multitudo enim numerosa nihil habet ho- 
nestum, quoniam in paucis ex multis quae secundum 
virtutem est vita salvatur. Maneant igitur secundum 


σώξεταε βίος. Μενέτωσαν 20 quod praediximus nunc in eadem figura. 


(Epilogus.) Haec autem tua eminentia cogno- 
scens custodiat, ut nullo tempore transgrediatur 
aliquid eorum quae a nobis sancita sunt, sed eos. 
qui praeter haec aliquid agunt, interminatam exigi 
——— quam eis permisimus, quam neque repeti 
icet neque reddi est possibile. Sitque et hoc lex 
nostra multitudinem quidem expellens, introducens 


to ovx ἐν πολλοῖς διαφαίνεται, καὶ μά- 80 vero virtutem, quae non in multis apparet, et prae- 


à ἀρετήν, 
λιστα ἐπ᾽ dodoias προελϑοῦσε μὲν ἐκ πατέρων ἀγα- 


ϑῶν, τὸν δὲ αὑτῶν βίον ἀποτεϑεικόσιε ταῖς τε τῶν 
, - 3 - 2 * 
δεομένων ἱκετείαις ταῖς τε παρ᾽ ἡμῶν εἰς αὐτοὺς ἐπι- 
δ X * 5^ 
Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε 


cipue in viris procedat quidem ex patribus bonis, 
suam autem vitam constituentes tam in petitionibus 
indigentium quam ad nostrum in eos auxilium. 


- o£ 


Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram 


τοῦ ϑείου δηλούμενα vouov ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἔργῳ xai35legem manifestata sunt, tua eminentia operi effectui- 


as ug παραδοῦναι σπευσάτω. 
at. xvi. k. Mai. Constantinopoli Belisario v. c. 
cons. 


que tradere festinet. 
Dat. xvn. kal. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 


[a. 535.] 





peratoriae, praesertim cum omnibus illis nobis probatis et honeste ministrantibus partem eorum a nosítro 
ministerio removere nulle: piene modo placeat); sed illos quidem manere in quo sunt statu sancimus, 
neminem autem. omnino |, donec octo viros numerus eorum redactus sit. ltaque octo viri per- 
petuo instituantur: ut hic quidem numerus nullo modo aut tempore augeatur, sed operam dent ipsi perpetuo, 
ut observantia et studio erga nos et imperium se invicem superent. Neque cuiquam in posterum ne pe- 
lere quidem (ale quid liceat: immo sciat se neque quae petit impetraturum et ob ipsam petitionem non 
solum poenae decem librarum auri obnoxium futurum, sed etiam propriam militam amissurum esse. 
Volumus enim eorum mensuram quidem ad dictum numerum coerceri, iustitiam autem ceterasque virtutes 
augeri et clariores apparere. Numeri enim magnitudo nihil habet gravitatis: quandoquidem in paucis ex 
multis vita virtute insignis servatur. Maneant igitur nunc, sicut ante diximus, in hoc statu. 

Epilogus. Haec autem cognoscens summiías tua custodiat, ut nullo tempore quicquam eorum 
quae a nobis sancita sunt violari patiatur, sed ab iis qui contra haec faciant aliquid poenam quam minati 
sumus exigat, quippe qui ea sectentur quae nec petere licet nec dari possunt. Sitque in hac. quoque re lex 
nostra quae multitudinem quidem spernat, invicem autem introducat virtutem quae non in multis elucet, et 


mazime in viris, qui et ex: bonis parentibus procreati sunt et suam vitam preci 


a nobis praestando dicarunt. 
summitas tua operi effectuique tradere studeat. 


supplicum et auxilio illis 


Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur, 





6 τοῦτον L | 8 αὐξούμενον L | 12 οὔτε L] οὐδὲ M || 
13 ὑπέρ τε τῆς αἰτήσεως αὐτῆς] pro eadem autem 
petitione ς | 14 decem (s. v. δέκα) M, δέκα L | 15 μέ- 
τρὸον L | 18 ἡ M] τὸ L ἢ 19 ceuvov] csueees L| 
20 βίοις L^ | 24 συγχωροῦσα om. s | 26 ἠπειλημένην] 
qgesses μένην L! εἰρημένην L? | 21 οἷα τοῦτον ἐφιε- 
μένων L, quam eis isimus ς ἢ Ἐοὐδὲ αἰτεῖν ML | 
28 τοῦτο] οὗτος Haloander (cf. ς) | 30 δὲ] καὶ L || ὅπερ 
L* | 31 προεελϑοῦσι Γ,', προελϑοῦσα ς | 32 αὐτῶν Ha- 
loander (cf. ς), avróv M αὐτοῦ L|| 35 νόμος L! | 31 bi- 
lisario ue. consulie M | die xvii k. mag. poc. uilisarii 
lul", dat. vir k. mai. uilisarii Jul." (μηνὲ uat Theod., 
om. subser. Ath.) 





1 honestate £! Vz | 2 aliquos] et aliquos R! | 3 omnino 





om. E || concedamus E | modo sed manere] modos|et 
menere V'| 4 quidam R'| 5 tamen] tantum V || addici 
t| 6 hii ΕΒ ΤῈ sint octo vulgo, sint om. RV αἱ. ἢ 7 nullo 
R* | 9 transcendes* V! | 10 petere] pti & (sic) t || 11 sed] 
se t| inpetrauit R'| 14 mensura] mensurationibus A! || 
15 edietum 7| 17 appare Vt| 20 quod om. R'! | figu- 
ram ἢ [24 nulo R in ullo V | an leg. transgredi (pa- 
ti)atur? | 26 propter R'| exgi R27 quae nee vuig. || 
28 redi est R* redire R! | et hoc] ex hoc AK et haec 
V | 29 expellenlé (sic) R | 30 uirtutum A*]|31 patria 
HR? | 32 constituens ed. pr.| 33 indigentum καὶ [37 sub- 
ser. dat. xvi kal. Mau. Cp. Bisiliario uice c, Bamb. 1I, 
dat. kl. Madii cap. hi s 11 (post rubricam novellae X17 
quae statim sequitur) V 





94 


Nov. XI DE PRIVILEGIIS ARCHIEPISCOPI 





: ; AL 
R DE PRIVILEGIIS ARCHIEPISCOPI PRIMAE IUSTINIANAE R. 


Idem A. Catelliano viro beatissimo archiepiscopo Primae Iustinianae. 


Multis et variis modis nostram patriam augere cupientes, in qua prima deus praestitit nobis ad hunc 
mundum quem ipse condidit venire, et circa sacerdotalem censuram eam volumus maximis incrementis am- 
pliare: ut Primae Iustinianae patriae nostrae pro tempore sacrosanctus antistes non solum metropolitanus, 5 
sed etiam archiepiscopus fiat, et certae provinciae sub eius sint auctoritate, id est tam ipsa mediterranea 
Dacia quam Dacia ripensis nec non Mysia prima et Dardania et Praevalitana provincia et secunda Mace- 
donia et pars secundae Pannoniae, quae in Bacensi est civitate. Cum enim in antiquis temporibus Sirmii 
praefectura fuerat constituta, ibique omme fuerat Illyrici fastigium tam in civilibus quam in episcopalibus 
causis, postea autem Attilanis temporibus eiusdem locis devastatis Apraeemius praefectus praetorio de Sirmi- 10 
tana civitate in Thessalonicam profugus venerat, tunc ipsam — et sacerdotalis honor secutus 
est, et Thessalonicensis episcopus non sua auctoritate, sed sub umbra praefecturae meruit aliquam prae- 
rogativam. Cum igitur in praesenti deo auctore ita nostra respublica aucta est, ut utraque ripa Danubii 
iam nostris civitatibus frequentaretur, et tam Viminacium quam hecidiva et Litterata, quae trans Danubium 
sunt, nostrae iterum dicioni subactae sint, necessarium duximus ipsam gloriosissimam praefecturam, quae 15 
in Pannonia fuerat constituta, iuxta Pannoniam in nostra felicissima patria collocare, cum nihil Sed 
magni distat a Dacia mediterranea secunda Pannonia, multis autem spatiis separatur prima Macedonia a 
3 Pannonia secunda. Et quia homines semper bellicis sudoribus inhaerentes non erat utile reipublicae ad 

primam Macedoniam per tot spatia tantasque difficultates venire, ideo necessarium nobis visum est ipsam 
praefecturam ad superiores partes trahere, et iuxta eam provinciae constitutae facilius sentiant illius medi- 20 
4 cinam. Et ideo tua beatitudo et omnes praefatae Primae Iustinianae sacrosancti antistites archiepiscopi 
habeant praerogativam et omnem licentiam suam auctoritatem eis impertire et eos ordinare, et in ommi- 
bus supradictis provinciis primum honorem, primam dignitatem, summum sacerdotium, summum fastigium: 
ut a tua sede creentur et te solum archiepiscopum habeant, nulla communione adversus (eos) Thessaloni- 
censi episcopo servanda; sed tu ipse et omnes Primae Iustinianae antistites sint eis iudices et disceptatores: 25 
quicquid oriatur inter eos discrimen, ipsi hoc dirimant et finem ei imponant et eos ordinent, neque ad 
alium quendam eatur, sed suum cognoscant archiepiscopum omnes praedictae provinciae, et eius sentiant 
creationem, et vel per se vel per suam auctoritatem vel clericos mittendos habeat omnem potestatem 
omnemque sacerdotalem censuram et creationis licentiam. Sed et in Aquis, quae est provinciae Daciae 
ripensis, ordinari volumus ἃ tua sanctitate episcopum, ut non in posterum sub Meridiano episcopo sit 30 
constituta: sed Meridianus quidem maneat in Meridio, nulla ei communione cum Aquis servanda; Aquensis 
autem episcopus habeat praefatam civitatem et omnia eius castella et territoria et ecclesias, ut possit Bono- 
siacorum scelus ex ea civitate et terra repellere vel in orthodoxam fidem transformare. 
6 Ut igitur sciat beatitudo tua nostri numinis dispositionem, ideo praesentem legem ad tuam venera- 
bilem sedem transmisimus, ut in perpetuum tale beneficium habeat patriae nostrae ecclesia in dei omni- 35 
ri —— gloriam et nostri numinis sempiternam recordationem. Quando autem tuae sedis gubernatorem ab 
ac luce decedere contigerit, pro tempore archiepiscopum eius a venerabili suo concilio metropolitanorum 
ordinari sancimus, quemadmodum decet archiepiscopum omnibus honoratum in ecclesiis provehi, nulla 
penitus Thessalonicensi episcopo neque ad hoc communione servanda. " 
Beatitudo igitur tua quae nostra sanxit aeternitas modis omnibus ad effectum perducere mon differat. 40 
Dat. xvm. kal. Mai. (Belisario v. c. cons.) [a. 535.] 


— 


t2 


[^1] 


Nov. XI Latine tantum extat in appendice coll. VIIII Authentici (extravagantium prima est in R. f. 12" et V 
f. 182). — Rubrica ὥστε τὰς περι τὸ Βιμινακιον γενομένας ὑπὸ ῥωμαίοις πόλεις ὑπὸ ἰδικὸν ἀρχιεπίσκοπον εἷ- 
vat, ur μὴν vxo τὸν ϑεσσαλονίκης schol. M in mg. (ex Ath.). — Epit. Theod. 11 (inde in L), Ath.1, 8 (inde A 


lit. 13, 9; Coll. const. eccl. 3, 1, 8), Nomoc. XIV tit. 1, 5. 


Iulian. const. IX. 





3 nostra patria A! | 4 mundum] modum RV || quam Z || 
venire et om. V | amplicare &* ampliore V|| 5 pro tem- 
pore sa bis scr. V^ || 6 certae] ceterae vulg.| sint om. V || 
id est] reddere V | tam ipsa | tamen ipsaV || meditranea V 
meditanea £ || 7 misya V missia R || prima Contius] secunda 
libri | 8 panonie V || bancensi V bacensis R, Urbatensi de- 
dit Augustinus (ed. Iuliani a. 1567) || enim om. R || Sirmii 
Contius] firmii V vulg., om. R. spat. vac. relicto || 9 fuerit R 
vulg. || tam in] in om. R || 10 atilanis £V | Apemius RV] 
Apenninus dedit Miraeus (ed. Iul. a.1561), Apennius Con- 
tius, Aprecinius Augustinus ; Apodemius a7. | firmitana Vvulg. 
firmata 7t | 11 thesalonicam V tesalonicam R (id. infra) || 
honori V | 12 sed sub] suV | 13 auetoritate R] 14 fre- 
quentetur vulg. | tam] iam ValL, om. R || uiminatiuum quae 
R | recidiua V recidua £ | Literata vulg. | 15 nostrae om. 
&| dietioni EK || diximus A | 16 panonia AV, et sic sae- 
pius || fuerat (fiat V^) constituta iusta panoniam in V] om. 
R αἱ, ἢ quidem magni V] quod magis || 17 meditanea 
R ] autem V] etiam Κα αἱ. | separarunt V | 19 tantas quae 
V | uisum] uenire sum A! | 20 et] ut vulg. | 21 praefare 
R || saerossaneti V || antistes £ | 22 habeant et praeroga- 
tiuam A! | impertiri K* vulg. | 23 supradictis A] supra- 
scriptis V vulg. | * honorem] habere honorem V habere 





KR vulg. | 24 * ut a tua sede] utatur a sede V a tua sede 
vulg., a sede R| te V ai] om. R vulg. | communione V 
vulg.] actione Κα al. | aduersus &V] ad vulg. | eos add. 
vulg.|| 25 et omnes om. R ||sint] sive vulg. [5 V] eius 
R vulg. || diserepatores V || 26 dirimatur 10 || eis imponant 
vulg. in eum ponant V' | 27 cognoscat A agnoscant 
vulg. || 28 et vel] et om. Καὶ || habeant R —S— om. R | 
29 omnemque] omnem V || et om. V'!|| datia R ditie V 

30 non imposterum A || medridiano A!|| 31 meridio V] 
meridiano /t vulg.|| ei V] om. R vulg. | Aquis] quis R || 
32 castelleterritoria V || bonosiacorum Κ7 | 33 et terra 
V vulg.] contra R || vel] et vulg. || in] ideo & || 34 sciat] 
sit V || 35 sedem] domum A || ecclesiae Ft V^ || dei opjtis V || 
36 nominis sepiternam A || quando] quoniam R ET re- 
cedere V | pro tempore] propter A || archiepiscoporum 
R al. || consilio V | 38 dicet V || archiepiscoporum Z a. || 
39 communionem seruantia A || 40 sanexit A V || 41 dat. 
xvin Καὶ, maii subscriptio est in Neoburgensi, ano 
tioni seg. novellae XII adnexa, dat. v1 kl. mai. cons. uili- 


sarii Jul. (cod. Berol. al.), sim. ex Iuliano vulg.; ἐξεφω-, 


νήϑη (ἐγράφη Ath. un»i μαΐῳ ὑπατείᾳ Βελεσαρίου 
Theod. An. T Bazos ^s 











95 


Nov. XII pr. 1 





— 


| iB 
ΠΕΡῚ AGEMITOTAMIS9N. 


Αὐτοκράτωρ ἸἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος Φλώρῳ τῷ ἐν- 
δοξοτάτῳ κόμητε τῶν ἁπανταχοῦ ϑείων πριβάτων. 

Προοίμεον.) Τοὺς ὑπὲρ τῶν ἀϑεμέτων ἔμπρο- 
eut ραμμένους ὑπὸ τῶν βεβασιλευκότων νόμιους 
οὐκ ἐντελῶς ἔχειν ἡγούμεϑα, οἵπερ τοὺς μὲν ἀϑεμί- 


τοις ἱλόντας γάμοις ἀτιμωρήτους ἐῶσι, τὴν δὲ 
ἐξ αὐτῶν προελϑοῦσαν γονήν, καίτοιγε áyséQuvov ἢ. 


ΧΠ. Coll. II tit. 6 
DE INCESTIS ET NEFARIIS 
NUPTIIS. 


Imp. Iustinianus A. Floro comiti divinae rei privatae. 


5 (Praefatio) Pro incestis dudum scriptas ab 
imperatoribus lezes non perfecte habere iudicamus, 
quae eos quidem qui incestis copulantur nuptiis im- 
punitos sinunt, ex eis autem procedentem sobolem 
utique inculpabilem existentem privant rebus patris: 


σαν, ἀφαιροῦνται τῶν τοῦ πατρός" ὡς ἀναγκαῖον ὃν 10 ut necessitas sit eos quidem qui peccant sine reatu 


τοὺς μὲν ἁμαρτάνοντας ἄνευϑύνους εἶναι, τοὺς δὲ 
ἀνευϑύνους ὡς ἁμαρτάνοντας κολάζεσϑαι. : 


esse, eos autem qui innoxii sunt tamquam peccantes 
puniri. 


CAPUT I. 


B Θεσπίζομεν τοίνυν, τοῦ λοιποῦ, εἴ τις ἀϑέμιτον 
καὶ ἐναντίον τῇ φύσει (ὃν ὃ νόμος incestov τε καὶ 


Sancimus igitur, de cetero, si quis illicitas et con- 
trarias naturae, quas lex incestas et nefandas et 


nefariov xai damnatov καλεῖ) συναλλάξειε γάμον, εἴπερ 15 damnatas vocat, contraxerit nuptias, si quidem non 


οὐκ ἔχοι παῖδας ἐκ προτέρων (ov τε καὶ &n£nu- 
πτῶν αὐτῷ γενομένους γάμων, εὐθὺς μὲν αὐτῷ τὴν 
τῶν οἰκείων πραγμάτων ἔκπτωσιν ἐπικεῖσθαι, ἅμα 
δὲ καὶ τῶν ὀνόματε προικὸς ἐπιδεδομένων αὐτῷ μη- 


habuerit filios ex prioribus legitimis et inculpabili- 
bus sibi contractis nuptiis, mox ei suarum rerum 
casum imminere, simul autem δὲ ea, quae nomine 
dotis datà sunt ei, in nullo potiri, sed omnia aerario 


δενὸς ἀπολαύειν, ἀλλὰ πάντα τῷ ταμείῳ προΞκυροῦ- 20 assignari, eo quod, dum licuerit nuptias facere legi- 


σϑαι. pO" ὅτου γὰρ ἐξὸν γαμεῖν vevouiGuéva παρα- 
νόμων καὶ συγχεῖ μὲν γονάς, ἀδικεῖ δὲ τὰ γένη, 


— D ἀσεβὴ τε xal ἀνόσια, καὶ τοιαῦτά γε ἐπι- 
ϑυμεῖ, ὅποῖα πολλὰ καὶ τῶν ἀλόγων ἀποσείεται ζῴων, 


timas, contra leges amayerit, et confuderit quidem 
sobolem, nocuerit autem et generi, egerit vero quae 
impia sunt et scelesta, et talia concupierit qualia 
plurima etiam irrationabilia amovent animalia: sit- 


ἔστω ys αὐτῷ ποινὴ uj δήμευσις μόνον, ἀλλὰ καὶ 25 qué ei poena non confiscatio solum, sed etiam cin- 


' ξώνης ἀφαίρεσις καὶ ἐξορία, wal εἴ ys εὐτελὴς εἴη, 


guli privatio et exilium, et si vilis fuerit, etiam cor- 


Nov. XII (— Coll, II tit. 6: gloss.) Graece extat in MLA (in hoc est τέτλος ὄγδοος), prooemium et cap. 1—3 
in B 28, 6 (1. 2 B* p. 150 Zach.). — Epit. Theod. 12 (inde BE), Athanas. 11, 1 (inde cod. Vaticanus 1981 Nomo- 
canonis .XIV tit. ad 13, 5 extr. ᾿ ἀπὸ τῆς 4€ νεαρᾶς"; cod. Bodleianus 3399 tit. 1 ᾿ ἀπὸ τῆς v& veagaüs ἥτις ἐπι- 


γέγραπται περὲ ἀϑεμίτων γάμων᾽). lulian. const. X XXII. 





vios EL 
DE INCESTIS NUPTTIS. 
Imp. lustinianus A. Floro gloriosissimo comiti divinarum quae ubique sunt rerum privatarum. 
Praefatio. Leges de incestis antea ab imperatoribus conscriptas non perfectas esse existimamus, 


quamvis insontem paternis 
— à peccantes 


quidem eos, qui incestas nuptias contraxerunt, impunitos relinqu 


ant, prolem vero ex iis progenitam 


bonis privent: quasi necesse sit eos qui peccarunt impunitos esse, insontes 


igitur, ut in posterum , si quis nuptias illicitas et naturae contrarias (quas lex et in- 


cestas et nefarias et damna(as vocat) contraxerit, siquidem liberos ex: prioribus nuptiis legitimis et culpa 
vacuis natos non habeat, statim ei suarum rerum amissio irrogetur, simulque ne earum quae dotis nomine 
ei datae sunt, ulla fruatur, sed omnia fisco addicantur. Qui enim cum legitimas nuptias contrahere liceat, 


illegitimas — et subolem confundit et genus iniuria afficit agitque et impia et nefaria ac talia concu- 


piscit, a 


bus multa etiam bruía animalia abhorrent: esto quidem ei poena non solum publicatio bono- 
rum, sed etiam cinguli ademptio atque exiliun, et si quidem vilis co 


icionis sit, etiam corporis casti- 





2 περὲ ἀϑεμιτογαμεῶν MLB Theod., περὶ &O'eucvo- 
γαμιῶν xal τῶν ἐκ τοιούτων παίδων A περὶ ἀϑεμί- 
vov γάμων Ath. ΒΣ IV p. 218) Fabr. ^5; περὶ ἀϑε- 
μίτων νεαρά᾽ B ib. 2125 | 3 sg. αὐτοκράτωρ ἰουστι- 
νιανὸς ἑρμογένεε μαγίστρω τῶν ϑείων ὀφφικίων τὸ 
δεύτερον ἀπὸ ὑπάτων (inscriptione novellae X praece- 
dentis ab archetypi rubricatore perperam huc transposita) 
A, Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Φλόρῳ κόμητι πριβάτων cod. 
Bodlei. 3399 f. 13 ad tit. ubi ercerptis er Athanasio 
ipsius novellae tertus adiunctus est (cf. Heimbach ?4véx. 
I p. LXXIV) | ἰουστενος L | 5 Τοὺς ὑπὲρ ἀϑεμετο- 
γαμιῶν ἔσϑ᾽ ὅτε γεγραμμένους ἔμπροσθεν ὑπὸ τῶν 
cos n emet vónove A| γάμων post £uztooad'ev 
add. Haloander (cf. ad 2) || 7 "found συμβάλλοντας 
L|S γάμους LA| ἀτιμωρήτως Βἢ 10 «àv] τὸν L' | 
ὡς ἀναγκαίου ὄντος A | 11 εἶναι ML] ἀφίεσϑαι A ἢ 
13 B] A, er quo in sqq. quoque capitum numeros recepi || 
14 0v] ὅπερ A ὃ B* || r/ceston τε M ἴνκεστόν τε A ἵνκέστον 
(v*esseeston L!) τε L ἀϑέμιτον B παῤάνομον s. v. 
add. ΓΑ | 15. nefarion (ἀϑέμετον s. v. Γ ML νεφάριον 
A παράνομον B| damnaton M δαμνάτον (δακτεον L!) 
LA κατάκρετον Β ἀνόσιον s. v. ΤΆ || *evyaAÀaEo: MB* 
συναλλάξει(συναλλάξε L*) LA Br || εἴπερ] εἰ niv A|| 16 ἔχει 


AB ἢ 17 αὐτῶ γενομένους] αὐτῶ καὐτῶν γενομένων 
L', αὐτῷ om. A ἢ μὲν om. A(c) | 18 πραγμάτων --- 
19 προικὸς om. L (ἀφαίρεσιν ἐνεῖναι καὶ τῶν ἐπὶ προι- 
κὸς s. v. add. L?) | 20 ταμεείῳ AB* | 21 γὰρ om. ς || ve- 
νομεισμένα γαμεῖν Al γάμον vevopigueve (a s. ὦ eras., 
χρῆσθαι s. v. add. L?) παράνομον L!, γάμον ποιεῖν 
νενομισμένον» παρὰ νόμον L3| 23 γε om. B* | 24 £oov] 
γένη AB* | 25 ἔστω M] xai ἔστω LAcz καὶ ἔσται B | 
26 εἴη] ἐστὲ A 





2 inscr. de nefariis et incestis nuptiis Julian. || Rubricae 
subscriptionem novellae XI continuat V (cf. ad p. 93,31) | 
4 rei priuate rei V, repriuate R || 5 Pro incestis in ras. 
R* | 6 habere] se habere V?|| 7 quae — sinunt V? suppl. 
in spat. vac. | quidem] q« V (2), corr. V?| qui om. & | 
in ceteris R! | nupteie V(?) || S sint Z! | procedentes V! | 
9 priuauerat R' | 10 eos] hos E | 11 peccatores V ἢ 
12 puniet? R! | 14 incertas P! | 17 sibi contractis 
R? in ras. 6 fere litt. | 18 ea] eis R? in mg., vulg. 
19 dat R!| errario RT |20 arsignari AK! ]mnuptiis £' 
21 eonfunderit R! V | 22 et generi suo add. R?, om. R! | 
egit R! | vero om. V | 24 inrationabilia V' irrationa- 
bilis R' irrationabilium 7'|| 26 si] (1 £ (7. e. secundum) V! 








Nov. XII 1—3 


DE INCESTIS 





xai τοῦ σώματος αἰκισμός, ὅπως ἂν p σωφρο- 
νεῖν καὶ εἴσω τῆς φύσεως μένειν, ἃ um τρυφᾶν 
τε καὶ ἐρᾶν ὑπερόρια, καὶ τῶν παραδεδομένων ἡμῖν 
ἐκ τῆς φύσέως καταυϑαδιάξεσϑαι νόμων. καὶ τῆς 
γυναικός, εἰ τὸν νόμον ἐπισταμένη τούτου μὲν ἄμε- 
λήσειεν, ἀϑεμέτοις δὲ ἑαυτὴν ἐπιδοίη γάμοις, ὑπὸ τὴν 
αὐτὴν γινομένης ποινήῆν 


poris verberatio, quatenus discat caste vivere et in- 
tra naturam se continere, non autem delectari et 
amare ultra terminum et traditis nobis a matura 
etiam his legibus repugnare. Muliere quoque, si 


5legem sciens hanc quidem neglexerit, incestis autem 


semetipsam tradiderit nuptiis, sub eadem consti- 
tuenda poena. 


CAPUT Il. 


Γ Εἰ μέντοι τύχοιεν ἐκ προτέρων γάμων ἀμέμπτων 
T A * * * ? 
παῖδες ὄντες αὐτῷ, ἢ ἔγγονοι τυχὸν ἢ xai περαιτέρω, 
τὴν πατρῴαν εὐθὺς ἐκεῖνοι λήψονται διαδοχήν, αὐτ- 
, 4 - - * , , ἢ 
εξούσιοι μὲν τῇ τοῦ πατρὸς τιμωρίᾳ γινόμενοι, τρέ- 
. € 4 ^ * "εὖὔὖῦ6ν - 2 
φοντες δὲ ὅμως αὐτὸν καὶ τὰ ἄλλα τῶν ἀναγκαίων 
, * * * - , ΓΙ 
παρέχοντες. εἰ γὰρ καὶ τῶν νομῶν Ὀυπεροπτῆς εἰ 
* , , 2 M * er 
xai ἀσεβής, ἀλλὰ πατὴρ ὁμως ἐστί. 


Si vero contigerit ex prioribus nuptiis inculpabi- 
libus filios esse ei, aut nepotes forte aut ulterius, 


10 Patriam mox illi accipiant successionem, suae qui- 


em potestatis patris supplicio facti, pascentes autem 
eum et alia necessaria praebentes. Nam licet le- 
gum contemptor et impius sit, tamen pater est. 


CAPUT III. 


* - * c - , € ^ 
Kai τοῦτο uiv ὃ μετὰ ταῦτα ἐχέτω χρόνος ὃ μετὰ 15 


τὴν παροῦσαν ἡμῶν διάταξιν ῥέων, ὃ μηδένα λυπή- 
σων, εἴ γε σωφρονοίη. ἔξεστε γὰρ μηδὲν ἁμαρτόν- 
A τας ὑπὸ τῷ νόμῳ τούτῳ μὴ τετάχϑαι.. 
γε ἤδη παρῳχηκὸς οὔτε παντελῶς ἐῶμεν ἀνεύϑυνον 


€ 


To δέ 


Et hoc quidem sequens habeat tempus post prae- 
sentem nostram constitutionem currens: nullo con- 
tristando, si caste vixerit; licebit enim nihil pec- 
cantes sub hac lege non subdi Quod vero iam 
transactum est, nec omnino relinquimus innoxium 


οὔτε παντάπασιν ὑπὸ πικρὰν φέρομεν ἀγανάκτησιν. 20 nec omnibus modis sub acerba indignatione submit- 


LAM εἴ τιβ ἀϑέμιτος γέγονε γάμος, εἰ μὲν ἔφϑασεν 
οἷῳδήποτε τρύπῳ οὗτος ado χρέα ἀνεύϑυνος ἔστω. 
εἰ δὲ 00€ ἡμῶν ὃ νόμος εὕροι τινὰ μετὰ τῶν τοιού- 
τῶν γάμων, ἄδειαν ἐκεῖνος ἐχέτω, ἀφ᾽ οὗπερ ἅπασιν 
ἐμφανὴς γένοιτο, ἐνιαυτῶν εἴσω duo τὴν οὕτως αὐτῷ 
συναφϑεῖσαν ἀποπέμπειν rope οὐκ ἐπανελευσο- 
μένην ἔτι πρὸς αὐτὸν οὐδὲ διεστῶσαν μὲν τῷ σχή- 
ματι, ταῖς δὲ ἀληϑείαις συνοῦσαν (ἴσως γὰρ οὕτως καὶ 
τοῖς προτέροις ἀπολογήσεται), μόνης quartae τῆς aU- 


τοῦ περιουσίας μοίρας ἐπὶ τὸ δημόσιον φερομένηβ. 30 


E Καὶ τούς γε παῖδας, ἐπειδήτπτερ αὐτοῖς ὡς ἀνευ- 
ϑύνοις συγχωροῦμεν, εἰ μὲν μόνοι καὶ μὴ μεϑ'᾽ écé- 
ρων καὶ αὐτῶν γνησίων εἶεν ἐξ ἑτέρων γάμων ἀνευ- 
ϑύνων γενομένων, μὴ στερεῖσϑαι τῆς πατρῴας δια- 


timus. Sed si quae incestae factae sunt nuptiae, si 
quidem contingit eas quolibet modo dissolvi, sine 
reatu sint; si vero haec nostra lex invenerit ali- 
quem post tales nuptias, licentiam ille habeat, ex 


25 quo omnibus insinuata est, intra duos annos sic sibi 


copulatam dimittere coniugem, non reversuram ul- 
terius ad eum neque separatam quidem figuraliter, 
pro veritate vero coniunctam (forsan enim sic prio- 
ribus satisfaciat), sola quarta eius substantiae parte 
ad fiscum deferenda, et ad filios, quoniam eis tam- 
quam innoxiis concedimus ut, si quidem soli et non 
cum aliis et ipsis legitimis sint ex aliis nuptiis in- 
culpabilibus existentibus, non priventur paterna suc- 





gatio: ut discat caste vivere, et intra naturam se continere, nec vero luxuriari et quae modum excedunt 
appetere legibusque a natura nobis traditis vim facere. Mulier quoque, si legem sciens neglexerit et in- 


cestis nuptiis se dederit, eandem poenam subeat. 


IL. Si vero ex prioribus nuptiis culpa vacuis liberi ei sint vel forte nepotes vel etiam ulteriores, 
illi protinus paternam accipient successionem , ut per patris poenam sw iuris fiant; illum tamen alant ei- 
que reliqua necessaria praestent. .Licet enim legum contemptor et impius sit, at utique pater est. 


HII. Et hoc quidem servet futurum tempus, quod post hanc constitutionem decurret, quod neminem 


dolore afficiat, dummodo caste vivat. Nam liberum est nihil delinquentes huic legi non subiungi. Quod vero 
iam praeterit, neque plane. impunitum esse sinimus —— penitus acerbae indignationi subicimus. Sed 
si quae incestae nuptiae contractae fuerint, si quidem aliquo modo iam antea dissolutae sint, impunitae 
maneant. Sin quem haec nostra lea: inveniat talibus nuptiis utentem, veniam habeat ille intra biennium, 
ex quo lex omnibus manifesía fiat, ucorem sibi ita copulatam dimittendi, non amplius ad eum re- 
versuram, nec specie quidem separatam , ut tamen re vera consuetudinem cum eo habeat (forte enim sic 
etiam prioribus satisfaciet); atque quarta pars sola substantiae eius ad fiscum deferatur. Et liberi qui- 
dem , quoniam illis ut insontibus ignoscimus, si quidem soli sint neque una cum aliis iisque legitimis, ea: 
alteris nuptiis licitis progenitis, non priventur paterna successione: misi forte eos pater iure ezosus propter 





1 καὶ] re xai B | 3 παραδιδομένων D* | 4 ἐκ om. A || 
καταυϑαδιάζεσϑαι νόμων] «ees δίζεσϑαι νόμον L! 
etiam his legibus repugnare e || καὶ τῆς γυναικός, εἴ] εἴ τις 
δὲ καὶ γυναικῶν A || 5 ἐπισταμένης ΒΓ} 1 γενομένης 
(γενομένην 1,3) L γενέσϑω A | 8 ἀμέπτων M, om. Bf I 
9 αὐτὴ L?| £yyóvove L* ἔκγονοι AB* | τυχὸν om. A || 
10 ἐκεῖνο IL!  λείψονται L | 11 μὲν om. A || γενόμενοι 
B | 12 ὅμως om. ς || 13 εἰ γὰρ] xai, γὰρ εἰ A | τὸν vo- 
pov ὑπερόπτεν L! || εἴη M(s)] ἢ (ἡ L') LB om. AB» | 
14 ἀλλὰ καὶ πατὴρ 4l 15 xai ταῦτα uiv ὃ μετὰ τὴν 
παροῦσαν ἡμῶν — ἐν ῥέων ἐχέτω χρόνος μηδένα 
λυπήσων A|| 11 μηδὲν ἁμαρτόντας (ἁμαρτάνοντας B) 
MLBs| τῶ βουλομένω A|| 18 ὑπὸ τὸν νόμον τοῦτον 
Haloander || τούτῳ] τοῦτο M | τετάχϑαι] τετάχϑαι κα- 
λοπραγοῦντιε A | 19 οὔτε οὐ B | ἐῶμν.. L! | 21 ἔφϑα- 
cav Bí | 22 οὗτος om. A | ἔσται ΜΈ | 23 εἰ δὲ ὃ τόσδε 
ἡμῶν νόμος A εἰ δὲ 0 νόμος ἡμῶν B || μετὰ τὸν τοι- 
ovrov γάμον Bg || 24 ἐκεῖνος om. A || 25 duo M] δύο 





M s.v, LAB | 21 διϊσετῶσαν L* || 28 οὗτος AL! || 
29 τὴν προτέραν L | cuartae M, τετάρτης M s. v., 
LAB |30 τὸ] τὸν B | 31 αὐτοῖς L', αὐτοὶ L? | 34 ye- 
vóusvo. B 





1 et om. R* | 2 delectare 7} || 3 amare ultraditis 
terminum nobis a natura AR! | 4 mulieri V mulierem 
R | 8 contingerit AR! || 9 eforte 1) || 10 paterna V' | 
11 faetis R' | 12 eum om. R || 13 et om. R* | tantum 
V! | 15 sequens] est add. R' || 16 consuetudinem Z' 
eonstristan do V^ 1 17 enim om. R! | 18 non] num A' 
19 inno|noxium 2" | 21 siq« V! || 22 contingerit R 
contigerit vulg.; leg. contigit? || 23 sunt R || 24 habeat 
ille V | 25 duos suppl. V? in spat. vac. | 27 fuguraliter 
(fiete s. v. R2) R [30 *ad filios, quoniam eis] ad filios 
quam eis A? in ras. 12. fere lit., VT' (omni alia sub- 
stantia add. ante ad filios V? in mg., post filios vulg.) || 
32 ipsis legitimis vulg.] ipsi legitimi & VT 








——*" —— n: 





J £T NEFARIIS NÜPTÍIS 97 Nov. XII 3 


T Amm 





ÜozZs: εἰ μὴ δικαίως αὐτοὺς μισήσας ὃ πατὴρ διά — cessione: nisi iuste eos odio habens pater propter 
Tiva ἑτέραν νόμιμον πρόςκρουσιν τῆς οἰκείας ἀποκλεί- — aliam quandam legitimam offensionem a sua excludat 
lS σειε διαδοχῆς. Ei μέντοιγε καὶ γάμος εἴη τιξ 1 successione. ^ Si vero etiam nuptiae sint aliae 
ἕτερος προγενόμενος καὶ οὐδὲν τῷ νόμῳ z9osxoovov, prius factae et non offendentes legem, et filii inde 
xai παῖδες ἐκεῖϑεν γένοιντο, τὰς μὲν τρεῖς μοίρας vov 5 oriantur, tres quidem partes hereditatis undique incul- 
κλήρου τοῖς πανταχόϑεν ἀμέμπτοις τε καὶ ἀνευϑύνοις — pabilibus et innoxiis relinqui filiis, nisi aliquid offen- 
καταλιμπάνεσθαε παισίν, εἰ μή τι προςκρούσειαν ὅτε. — dant aliud, quod eos indignos patris secundum legem 
gov, ὅπερ αὐτοὺς ἀναξίους τῆς τοῦ πατρὸς κατὰ vó- successione demonstrat; quartam vero filiis iniuriam 
μον δείκνυσι διαδοχῆς τὴν δὲ τετάρτην τοῖς παισὶ — quidem passis, innoxiis tamen relinquere liceat, et 
τοῖς ὑβρισμένοις μέν, ἀνευϑύνοις δὲ ὅμως, καταλεμ- l0ipsis inculpabilibus per alia omnia circa patrem vi- 
πάνειν ἐξέστω, xai αὐτοῖς ἀμέμπτοις τὰ ἄλλα παντα- 515; Scilicet praeexcepta ex paterna substantia quarta 
χόϑεν περὶ τὸν πατέρα φαινομένοις" δηλαδὴ προ- parte, quam fisco dari praecepimus. Damus autem 
εξαιρουμένης ἐκ τῆς πατρῴας περιουσίας τῆς τετάρτης — eis non ex testamento solo, sed etiam ab intestato 
μοίρας, ἣν τῷ δημοσίῳ δίδοσθαι προςετάξαμεν. 4i- — genitorum secundum prius a nobis dictum modum 
δόμεν δὲ αὐτοῖς οὐκ ἐκ διαϑήκης μόνης, ἀλλὰ xailofieri heredes. Hoc eodem valente, si etiam post- 
ἐξ ἀδιαϑέτου τῶν γεγεννηκότων κατὰ τὸν ἔμπρο- quam prius dimiserit coniugem inceste sibi copula- 
σϑεν ἡμῖν εἰρημένον τρόπον γίνεσϑαι κληρονόμους. tam, alteram duxerit secundum legem uxorem, filiis 
(Z) Ταὐτοῦ τούτου κρατοῦντος, si xal μετὰ τὸ τὴν οἷ et ex priore existentibus et postea ex legitima 
προτέραν ἀποπέμφασϑαε γαμετὴν τὴν ἀϑεμίτως αὐτῷ procreatis. Sic enim prius tempus clementia vinci- 
συναφϑεῖσαν ἑτέραν ἄγοιτο κατὰ νόμον γυναῖκα, παί- 20 mus: dote quippe praecedenti mulieri danda. 81 
δὼν αὐτῷ καὶ ἐκ τῆς προτέρας ὄντων καὶ vor autem uxorem non dimiserit intra duos annos, ex 
ἐκ τῆς vouíuov γενομένων. d γὰρ τὸν ἔμπροσθεν quo lex publice fuerit insinuata, et ipse cadat sua 
χοόνον τῇ φιλανθρωπίᾳ νικήσομεν" τῆς προικὸς δης — substantia et mulier dote, et sub praedicta fiat 
λαδὴ τῇ ἀποστάσῃ γυναικὶ διδομένης. Εἰ δὲ μὴ τὴν ya- ena; talesque filii nihil ex paterna substantia 
|» ἀποπέμψαιτο ἐνιαυτῶν εἴσω duorum ἀφ᾽ οὕπερ 25 habebunt neque materna dote. Sed si quidem fu- 
ὁ νόμος δημοσίᾳ γένοιτο φανερός, αὐτός τε ἐκπιπτέτω erint ex prioribus nuptiis innoxiis filii ei procreati, 
τῆς αὑτοῦ περιουσίας καὶ ἡ γυνὴ τῆς προικός, καὶ illi res accipiunt (post quartam quippe partem, quae 
ὑπὸ τὴν εἰρημένην γινέσϑω ποινήν. οἵ τε τοιοῦτοε  àd fiscum defertur), suae potestatis effecti et pa- 
παῖδες οὐδὲν ἐκ τῆς πατρῴας περιουσίας ἕξουσιν, trem alentes et aliam ei praebentes sufíicientem 
H οὐδὲ μὴν τῆς μητρῴας προικός. ᾿41λ᾽ εἰ μὲν 30sanationem, sicut praediximus; dote etiam hic in- 
εἶεν ἐκ προτέρων γάμων ἀνευϑύνων παῖδες αὐτῷ  cestae coniugis sub fisco facienda. Si vero filii non 
γενόμενοι, ἐκεῖνοι τὰ πράγματα λήψονται, παρὰ τὴν — sint ex prioribus inculpabilibus nuptiis haec agenti 
quartam δηλαδὴ μιοῖραν τὴν εἰς τὸ δημόσιον φερομέ- rocreati, tunc totius eius substantiae dominus erit 
rmv: αὐτεξούσιοί τε γινόμενοε xai τὸν πατέρα τρέ- us. Hoc enim etiam in postea nubentibus in- 
φοντες xai τὴν ἄλλην αὐτῷ παρέχοντες ἀρκοῦσαν 35 ceste .sancivimus, sub [ea] aequalitate per omnia 
ϑεραπείαν, καϑὰ φϑάσαντες εἴπομεν. τῆς προικὸς 
κάνταῦϑα τῆς ἀϑεμίτου γυναικὸς ὑπὸ τὸ δημόσιον 
O γινομένηβ. Ei μέντοιγε παῖδες ovx εἶεν ἐκ προ- 
τέρων ἀμέμπτων γάμων τῷ ταῦτα πράξαντι γενόμε- 
νοι, τηνικαῦτα τῆς πάσης αὐτοῦ περιουσίας κύριον 40 
ἔσται τὸ δημόσιον. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ἐπὶ τῶν μετὰ 
ταῦτα γαμούντων ἀϑέμιτα νενομοϑετήκαμιεν, ἐν ἴσῳ 





1 aliam quandam legitimam offensam sua successione. excluserit. Quodsi quae etiam aliae nuptiae 
praecesserint, quae legi non Fepugnent atque liberi inde nati sint, tres quidem partes hereditatis liberis 
crimine et culpa omnino carent relinquantur, nisi quid aliud deliquerint, quod ipsos secundum 
egem paterna successione indignos ostendat; quartam vero liberis iniuriam quidem passis, sed in- 
sontibus relinquere liceat, qui quidem et ipsi in ceteris omni circa patrem culpa careant: scilicet 
excepía prius ex bonis paternis quarta parte, quam fisco dari iussimus. Concedimus autem iis, ut 
non solum ez teslamento, sed etiam ab intestato secundum modum a nobis antea. dictum genitorum fiant 
heredes. Aíque hoc idem valeat etiam si postea quam priorem coniugem inceste ipsi iunctam dimisit, alteram 
ducat secundum legem uxorem, liberis ei tam ex priore natis quam postea ex legitima uxore progenitis. 
lta enim prius tempus humanitate vincemus; ut mmirum dos mulieri exactae reddatur. Si vero uxorem 
non dimiserit intra biennium ex quo haec lex publicata fuerit, et ipse bonis suis exuatur et mulier dote, 
atque poenae supra dictae subiciatur: et huiusmodi liberi nihil ez paternis bonis habebunt, nec magis ez: dote 
materna. Sed si quidem ex prioribus legitimis nuptüs liberi ei progeniti sint, illi bona accipient, praeter 
quartam scilicet partem ad fiscum deferendam; ut sui iuris fiant et patrem alant ac reliquam ei curam 
sufficientem praestent, sicut ante diximus: dosque incestae coniugis ita quoque in fiscum redigatur. 
4 ei qui haec commisit, liberi non sint ex: prioribus legitimis nuptiis, tunc omnium eius bonorum do- 
minus erit fiscus. Nam hoc quidem etiam de iis qui posthac incestas nuptias contracturi sint, sanzimus, 





2 νόμεμον om. A || οἰκείας] ἰδίας A || Ἐἀποκλείσοε | om. L^ | 31 τὸν δημόσιον AB | 38 εἶεν MB] ἣν ἐν L 
MLB ἀποκλείση A|| 3 εἴη τις ἕτερος] εἴη A", imi ἕτέ- εἰσὶν A || ἐκ προτέρω ἀμέμπτω γάμω L ἢ προτέρων] 
9016, eraso εἴη A^ | 4 προσγενόμενος LAB | xai om. A|| πρώτων B| 4l τοῦτο] τοῦτον L; leg. ταὐτὸ 
5 —— ἐκεῖϑεν σχοίη, Α ἢ 6 τε εἰ 7 τι om. Βὶ ἢ 1 iuste eos R vulg. eos iuste T, eos om. V || pater om. Κ᾿ | 
ἐν 2:008xpovGete» MB'A x xoougo«e» Bf προσχρου- | 2 offensione R | 4 factae prius V | 8 vero om. R' | 
σιεν L || 9 τοῖς om. ΑἹ 1 ἀμέμπτως L | πανταχόϑεν 9 tantum RVT | 11 excepta R!]| 12 dari suppl. V? in 
om. Α || 12 φαενομενης L | φαινομένοις δηλαδὴ ΟΠ. | spat. vac. | praecepimus V] praecipimus A7 vu/g. ἢ 13 ab 
M | προεξαιρουμένοις B | 13 τῆς] τῆς τε Bí | 15 αὐ- | ow, R' | intestato] intestatmento sol (sol deL 7?) R ἢ 
τοῖς LBe] αὐτοὺς M αὐτοῖς ἐξουσίαν A | ovx] οὐχ᾽ | 15 hoc idem RViT| 11 altera R!| secundum om. V! | 
ἣν L' οὐχὶ L? | 18 “ταῦτ ovv ovros κρατοῦντα A | | legem R vulg.] leges ΡΤ | filiis et ei E' et filis e T ] 
τὸ om. L | τὴν προτέραν] prius s 20 «yeso L! ἀγά- | 19 *elementiae libri | 20 si] sin R | 22 ipse] p (i. e. prae) 
γοιτο B Jj, 21 αὐτοῦ L | 22 νομέμης B | 23 τῇ om. | R! | 23 sub praedicta R7'] supradieta V vulg. ἢ fiat om. 
LB]|25 ἀποπέμψε τὸ ἐνιαὐτὸ L| duorum M] δύο M V | 25 fuerit V | 26 innoxiis E! V] innoxii E* V? vul. ἢ 
s. v, AB, δύον (4 e. δυῶν) 1, | 26 γένοιτο om. A] | &li Re | ei] eius 18" eis V ἢ 27 aceipiant vulg. | 28 ad 
29 οὐσίας A ἢ 31 zev M" | aro» L| 32 παρὰ] μετα | μῆς «εν. R | partem? V* || 29 sufüeientem] ei add. V* | 
As | 33 quartam M quartum B! in mg., τετάρτην M | 30 etiam] et V | 31 811] fie» R' | 34 in om. V | 35:san- 
8. — ] 34 τε om. A || γενόμενοι B) 35 αὐτῷ ' cimus vulg. | sub] su ΕἾ} ea RT, om. vulg. 

d τῇ . 13 








Nov. ΧΙ 3. 4 98 


DE INCESTIS ET NEFARIIS NUPTIIS 





διὰ πάντων τιϑέντες τὸν ovx ἀποπεμπόμενον εἴσω 
τοῦ ῥηθέντος ἡμῖν χρόνου τὴν ἀϑέμιτον γαμετὴν τῷ 
μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον τῶν ἀϑεμίτων τε καὶ 
μεμισημένων τινὰ γάμων ἑλομένῳ. 


ponentes eum, qui non dimittit intra praedictum a 
nobis tempus incestam coniugem, cum eo, qui post 
hanc nostram legem incestas et odibiles quasdam 
nuptias elegit. 


CAPUT IV. 


T Mug» δὲ ἔν τισιν ἔϑνεσι καί τε περὶ τῶν 
ἐκ τῆς ἡμετέρας διατάξεως γινομένων γνησίων παί- 
δων, φήϑημεν ὀρϑῶς ἔχειν ἡμεῖς, οἷα τοῦ νόμου πα- 
τέρες, προςϑεῖναί τε αὐτῷ καὶ διαλῦσαι τὸ στασιαζό- 
μενον. καὶ γὰρ δὴ καὶ μετὰ τοιαύτης τῆς ἐννοίας ἐξ 


ἀρχῆς τὸν νόμον ἐϑέμεϑα. Ei yp τιβ καὶ γνησίων 10 


εἴη παίδων πατὴρ καὶ ἀπελϑούσης αὐτοῦ τῆς γαμε- 
τῆς ἐξ ἀνθρώπων ἢ καὶ νομίμως διαλυϑείσης ἔχοι 
τινὰ συνήϑειαν πρὸς ἄλλην γυναῖκα, ἣν ἐξῆν καὶ νο- 
μέμως ἄγεσϑαι γαμετήν, καὶ γένοιντο παῖδες αὐτῷ 
πρὸ τῶν προικῴων συμβολαίων, εἴ γε ταῦτα ποιή- 
σειεν, ἢ καὶ μετὰ ταῦτα, εἰ καὶ μόνοι μείναιεν οἱ σερὸ 
τῶν προικῴων παῖδες, δευτέρων ἢ οὐ γενομένων ἢ 
καὶ μετὰ τὸ γενέσϑαε τελευτησάντων, φηϑησᾶν τιυνες 
μὴ δύνασϑαι τοὺς δευτέρους εἶναι γνησίους, ἐπειδὴ 


προὐπῆσαν καὶ ἐκ τῆς σπροτέραξ γαμετῆς ἕτεροι »ó- 20 


μεμοί τε xal γνήσιοι σταῖδεθ. ὕπερ οὐδεμίαν ὀρϑὴν 
καὶ ἀκόλουϑον ἔχει συνέχειαν. εἰ γὰρ τοὺς τοιούτους 
παῖδας ἡμεῖς νομίμους τε καὶ γνησίους ἀπεφήναμεν, 
τῇ τῶν προικῴων συμβολαίων ἀρκεσϑέντες ποιήσει, 


γνήσιοι δὲ καὶ οἱ πρότεροι καϑεστᾶσιν, ἐπὶ πᾶσι yvn-25in omnibus legitimis pater moritur, et his 


σίοις ὃ πατὴρ τελευτᾷ, τοῖς τε ἐκ τῆς πρώτης γενο- 
, - S. - $ 4 ^ - 
μένοις τοῖς τε ἀπὸ τῆς δευτέρας, εἰ καὶ πρὸ τῶν 
, , , LI 2 
προικῴων συμβολαίων ἐγένοντο καὶ μηδεὶς ἐπ᾽ αὐ- 
- * * , - ^ $ » 4 
τοῖς μετὰ TO συμβόλαιον τῆς προικὸς ἐτέχϑη, ἢ καὶ 
, 
τεχϑεὶς ἐτελεύτησε. 
«v ΄ , , ^ ^ * ξ΄ 
σιν ὃν βούλεται διατιϑέναι τρόπον τὰ κατὰ τὴν ἕαυ- 
- , e 7 ^ , , - 
TOU 
QU γονήν, ἵνα μέντοι μὴ προβκρούσῃ κατά “τι τοῖς 
νόμοις, οἵπερ μέτρῳ ῥητῷ τῆς διαδοχῆς πάντας τοὺς 
παῖδας καλοῦσιν. ἐλεύσονται τοίνυν καὶ ἐξ ἀδιαϑέ- 


του καὶ ἐκ διαϑήκης, καϑάπερ ὅ τε πατήρ 0 τε νόμος 35 dent. 


ἐφίησι, γνήσιοί τε ὄντες xai νόμιμοι, ἀλλήλους τε δια- 
δέξονται. καὶ τί γὰρ ἂν ἕτερον φαίημεν, ἀρκούσης 


5 Dubitatum itaque in quibusdam gentibus etiam 


aliquid de legitimis filiis ex nostra constitutione 
factis, aestimavimus recte se habere nos tamquam 
legis patres et adicere ei et solvere dubitationem. 
Etenim cum tali intellectu ab initio legem posuimus. 
Nam et si legitimorum quisquam sit pater, et ob- 
eunte eius uxore ex hominibus, aut etiam legitime 
transigente, habuerit —— consuetudinem ad 
aliam mulierem, quam licebat etiam legitime ducere 
uxorem, et fuerint filii ei aut ante dotalia docu- 


15 menta, si tamen ea fecit, aut etiam postea, vel 


etiam soli maneant ante dotalia filii, secundis aut 
non procreatis aut etiam postquam nati sunt mo- 
rientibus, aestimaverunt quidam non posse secundos 
esse legitimos, quoniam praeexistant et ex priori 
coniuge alii legitimi et proprii filii. Quod nullam 
rectam et consequentem habet consonantiam. Si 
enim huiusmodi filios nos legitimos et proprios de- 
monstravimus, dotalium documentorum contenti con- 
fectione, legitimi vero etiam primi constituti sunt, 
ui ex 
TONA fuerunt, et qui de secunda, licet ante dotalia 
ocumenta procreati sunt et nullus post eos. post 
documentum dotis natus est, aut etiam natus mor- 
tuus; et licentiam lex ei praestat, quo vult testari 


xai ἄδειαν ὁ νόμος αὐτῷ Oi0c-230modo in sua sobole: ut tamen non offendat in ali- 


2o leges, quae mensura certa successionis omnes 
lios vocant. Venient igitur etiam ab intestato et 
ex testamento (sicut et pater et lex permittit) pro- 
prii existentes atque legitimi, alterutrisque succe- 
Quod enim aliud decernimus, cum sufficiat 





cum eodem loco per omnia habeamus eum, qui intra dictum a nobis tempus incestam ugorem non di- 


mittat, cum illo, qui post hanc nostram legem incestas et invisas nuptias ὁ 


erit. 


À Cum vero in quibusdam provinciis etiam dubitatio orta sit de liberis ex nostra constitutione 
legitimis factis, par esse nos tamquam legis patres iudicavimus aliquid ei addere et solvere id de juo dis- 


ceptatur. Etenim huiusmodi consilio ab initio legem tulimus. Namque si quis et legitimorum i 


erorum 


sit pater et uxore eius ex hominum vita abrepta vel etiam legitime dimissa cum alia muliere consuetudi- 
nem habeat, quam licebat etiam legitime uxorem ducere, ac liberi ei ante dotalia instrumenta, si modo 
ea fecerit, vel postea nati sint, si iam soli supersint liberi ante dotalia instrumenta nati, secundis aut non 
procreatis aut. postquam nati sunt mortuis: fuerunt qui existimarent secundos liberos legitimos esse non 
posse, quia ex priore coniuge iam ectarent alii iusti et legitimi liberi. (Quod aptum et concinnum 
conezum nullum habet. Nam si eiusmodi liberos nos confectione dotalium instrumentorum contenti iustos 
et legitimos declaravimus, porro si priores quoque legitimi sunt, legitimis omnibus relictis pater moritur 
tam iis qui ex prima uxore nati sunt quam qui ex: secunda, licet ante dotalia instrumenta nati sint nec 
ullus praeterea post instrumentum dotis sit genitus, vel etiam qui genitus sit decesserit. Atque veniam dat 
ei lez: quo velit modo testandi de rebus ad suam subolem spectantibus: ne tamen uspiam leges offendat, quae 


certo modo successionis omnes liberos vocant. 


nnes liber Accedent igitur tam ab intestato quam ex testamento, 
. prout et pater et lez permittit, iusti qui sint et legitimi, sif 


ique invicem succedent. : Quid enim aliud di- 





3 τε] τινὰ Α || A τινὰ om..A ! 5 I] κεφ. B' schol. B* p.534 
Zach. || £v] παρά A || 6 διατάξεως] Cod. 5, 22, 11 || γενομέ- 
vov Α || 7 ἡμᾶς M^ | 8 προστεϑεῖναι τὲ L | αὐτὸ A || 9 τῆς 
om. À | 10 sg. xai et παίδων om. ς | 11 παίδων εἴη A | 
12 διαζευχϑείσης A transigente c | 13 ἐξῇ» ἐξ L! ἔξεστιν 
αὐτῶ L*| 14 ἄγεσϑαι) ἐλέσϑαι A || yévos" L | 15 πρὸ] 
ἢ πρὸ Ag, fort. recte || 16. εἰ καὶ 7 καὶ L | " μεί- 
vowev libri | 18 ὠήϑησαν ML] ὑπέλαβον A || 19 μὴ 
M] ov LA γνησίως L | 20 προτέρας] ἑτέρας L 

22 σέχειαν M^ συνήϑειαν A | 24 συμβόλων L | 
25 πρῶτοι καϑεστᾶσι καὶ ἐπὶ A (cf. ς) | 26 τῆς πρώ- 


της γαμετῆς γενομένοις A || 28 γεγενηντο (sic) A || xai] 
κἂν JAY — A | 29 7 om. A | 30 καὶ om. A ἢ 
αὐτοῖς L || 32 ἵνα ML] πλὴν A || προσκρούσας κατά 
τε A || 33 sq. καλοῦσι τοὺς παῖδας Α || 34 xai ante ἐξ om. 
A135 9 τε νόμος] xai ὃ «νόμος A || 36 νόμοι ἄλλους L^ 


— 2 tempus] duorum annorum add. R? | incese« R! | 








3 quasdum R!T'| 5 etiam om. R | 7 estimauimus 7' exti- 
mauimus V existimauimus A vulg. || se habere (h«e V!) 
recte nos («os V!) V | 8 patris V | dicere E' | 11 omni- 
bus autem A! || 12 transsigente (sigen suppl. Tn spat. 
vac. Ἐ seunte s. v. R?) RV transeunte 7'| 13 etiam om. 
V| 14 doeumenta] instrumenta A!|| 15 tamen] tantum 
V' tum V? || eg. fecerit? || 18 estimauerunt V extima- 
uerunt 7' exstimauerunt A || 19 quoniam] quam V' | 
priore R! | 20 coniuge om. A!, alii legitimi et proprii 
om. R| proprii ex uxore filii V | 21 recte V^ || Si] Sed 
R || 25 in om. R || legitimus RV || pater A] etiam pater V 
vulg. | 26 qui de] q« V! || dotali V* | 27 |lus peos (post eos 
V?) post documentum suppl. V? in spat. vac. || 28 document« 
R* || natus et mortuus £2? αἱ, || 29 ei lex £t, ei om, T' | 30 ut 
om. τ Peg: V! tum V? | in] et in καὶ || 31 leges» 
quae £F || certa om. V! || 32 igitur etiam om. 1} [| 33 sq. pro- 
prii — succedent suppl. R? ín ras. unius fere versus || 
34 alterutriusque V | 35 Quod KV] Quid vulg. 





DE PRAETORIBUS POPULI 


99 


Nov. XIII pr. 





τῆς τοῦ νομίμου καὶ γνησίου προξηγορίας ὑπεξουσίους 
τε αὐτοὺς ἀποφῆναι, xc αε καὶ κατὰ τῆς διαϑή- 
κης ἅπερ οἱ νόμοι διδόασιν, καὶ πάντα ἔχειν ὁπόσα 


ἂν τῷ τοιούτῳ προερήματε πρέπῃ; s 
(QEmihoyos) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παρα- 
στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νό- 


μου hes, RT ἔργῳ xai πέρατε παραδοῦναε ταῦτα 
σπευσάτω, κηρύγματε χρωμένη πρὸς τοὺς τῶν ἐϑνῶν 
ἡγουμένους" ὥθτε καὶ τοὺς ἔξω γινώσκειν ἀνϑρώ- 
πους, ὅτι γονῆς ἀνευϑύνου τε καὶ καϑας 

σαμεν καὶ τὰς ἐκφύλους τε καὶ ὑπὸ τῶν —— 


legitima et suorum appellatio sub potestate eos osten- 
dere et dare etiam contra testamentum, quae leges 
praebent, et omnia habere quaecumque huiusmodi 
appellationem decent? rto 

5 (Epilogus.) Tua igitur eminentia, quae placu- 
erunt nobis et per hanc legem declarata sunt, agnos- 
cens operi effectuique tradere festinet, gone 
utens apud gentium praesides: ut et qui foris sunt 
homines agnoscant, quia sobolis innoxiae et purae 


καὶ καϑαρᾶς ἐφροντί- 10 curam habuimus et alienigenas atque nostris odibi- 


les legibus aversamur copulationes. : 
Dat. vi. idus Octobr. CP. Belisario v. c. cons. in- 


[a. 535.] dictione xiv. 





πεμισημένας νόμων ἀποστρεφόμεϑα συμπλοκάς. 
xvi. P. CP. Belisario v. c. cons. 
Ir 
ΠΕΡῚ ΤῸΝ IIPAIT9P9N TOY  :5 
AHMOY. 
Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Κωνσταντινου- 
στολέταις. 


. (ligooípniov.) Τὸ τῶν λαμπροτάτων τῆς ἀγρυπνίας 


XIIL 
DE PRAETORIBUS POPULI. 


ldem A. Constantinopolitanis. 


(Praefatio.) Clarissimorum iudicum vigiliae no- 


ἀρχόντων ὄνομα, σε τε xai τοῖς πάλαε “Ῥωμαίοις 20 men et honestum et antiquis Romanis cognitum, 


- E 


γνωριμώτατον ov, ovx ἴσμεν ὅπως εἰς ἀλλοίαν μετέστη 


esp anis τάξιν. ἡ μὲν γὰρ πάτριος ἡμῶν φωνὴ 
vigilum αὐτοὺς ἐκάλεσε, τῇ τῶν ἀγρυπνούν- 
των καὶ οὐδὲν ἀνερεύνητον καταλιμπανόντων ἀνϑρώ- 
cav ἀρχῇ τούτους Ι͂ 

οὐκ ἴσμεν ὅϑεν ἐπάρχους αὐτοὺς ἐκάλεσε τῶν νυχτῶν, 
ὥςπερ ἀναγκαῖον ὃν ἡλίου μὲν ὡς ἔοικε δύνοντος ἐξ- 
“ἀνίστασθαι τὴν ἀρχήν, παύεσϑαι δὲ ἀνίσχοντος. τί 
γὰρ ἂν εἴη, διότε τὸ τῶν νυκτῶν προξέ: ὄνομα; 
εἰ μὲν γὰ 
οὐκ doas πραττομένων ἐπιμελουμένης xal περινο- 


quod nescimus quemadmodum in aliam translatum 
est appellationem et ordinem. Patriae enim nostrae 
ead orans vigilum eos appellavit a vigilantibus 
et nihil inperscrutandum derelinquentibus hominibus, 


ἰστήσασα. ἡ δέ γε Ἑλλήνων φωνὴ 25 cingulis hos praeponens. Vox enim Graecorum nes- 


cimus unde praefectos eos appellavit noctium, tam- 
quam necessarium esset sole quidem similiter de- 
cumbente exsurgere cingulum, quiescere autem debi- 


litato. Quid enim erat, propter quod noctium addidit 


ὡς ταύτης μόνης τῆς ἀρχῆς τῶν £v vvfiv30 nomen? $Si enim quomodo hac sola dignitate, quae 


in noctibus sint non recte gesta, curam habente et 


Nov. XIII Graece extat in ML, cap. 1 pr., 3—96 in Β 6, 5, 1—7. Latine legitur inter ertravagantes Auth. 
(R f. 13, V f. 182" post nov. XI) interpretis novicii inscitia multifariam deformata. — Epit. Theod. 13, 
Athanas. 


4, 2. Iulian. const. X XIII. 





camus, cum iusti et legitimi appellatio sufficiat, ut et in potestate esse eos ostendat et det etiam contra 
testamentum, quae leges dant, et omnia habeat quaecumque tali notioni conveniunt ? 


Epilogus. 


igitur sublimitas quae nobis placuerunt et 


per hanc sacram legem declarata 


sunt cognoscens operi effectuique tradere festinet, edicto usa ad provinciarum praesides: ut exteri quo- 
homines intellegant nos innocenti et integrae suboli prospexisse atque alienigenas et nostris legibus 


invisas aversari copulationes. 





XIII. 
DE PRAETORIBUS PLEBIS. 


Imp. Iustinianus A. Constantinopolitanis. 


Praefatio. Clarissimorum vi 
notissimum nescimus quo modo in alam trans 
lingua praefectos. vigilum eos vocabat: 
tum r. t, regimini praeficeret. 


igiliae praefectorum nomen et honestum illud et antiquis Romanis 


sit appellationem et ordinem. Nam patria nostra 


inve quos hominum qui vigilias — nec quicquam inexplora- 
raecorum vero lingua nescimus unde 


praefectos noctium eos vo- 


cavit: quasi vero necesse sit sole videlicet occidente exurgere eam potestatem, quiescere oriente. Quid 
enim. causae fuerit, cur noctium nomen adderet? Nam si ista potestas tamquam quae sola eorum quae per 





1 γνησίας L| 2 xai ante κατὰ om. LA|| 3 ἅπαντα 
(ἅπαντες L') LA ! 4 ἂν r0 M] αὐτῶ L! τῶ L?A | 
πρέπει LA || 6 τοῦδε] δὲ L^ ἢ ϑείου om. ς | 1 ταῦτα om. 
Ἂς |S8 σπευσάτω καὶ xno. A || κηρύγματι Mz] κηρύγ- 
mags LÁ | πρὸς τοὺς] προὺς L^ | 10 ἀνευϑύνους L | 
12 νόμων ἀεὶ ἄποστρ. Α || subscr. om. LA|| 13 xv id. 
lun. Μ᾿ πρὸ ιε΄ καλανδ. ᾿Ιουλίων Ath. μηνὲ lovvio 
Theo3. | bilisario M | 16 δήμου ἤτοε νυκτεπάρχιων M || 
Uu Imp. Iustinianós αὔγουστος M αὐτοκράτωρ iusseti- 
nianós xai αὔγουστος L|| 20 σεμνῶν Ln ov] quod 
(i. e. o) ς | 23 praifectos M praifeszes L | «zv L? | 
24 κατελίμπανε τῇ τῶν ἀνθρώπων M | 25 ἀρχὴν L? | 
τούτοις Haloander | 31 ———— Μ 


2 etiam contra] eontra e£ V | 4 docent V | 6 sunt om. 
R!|9 sobolis] solis E* | 10 aliegnigenas V! | 11 aduer- 
samur RV | 12 subscr. dat. vr idus Octubs Constantino- 








polin Bilis, uiro clarissimo cons. indictione xvi est in 
Bamb. II; om. RVT al. | 15 De praetoribus populi] 
rubricam om. RV (De officio praetoris populi Julian.) || 
17 eonstantinopolitani E constanti. V | 19 iudieum om. 
V | nomen] omen spatio ante o relicto V! | 20 et hone- 
stum V] et om. E vulg. | 21 quod om. vulg. | alia V 
22 est] esse Ε΄ | 23 vigilum eos V] eos vigilum καὶ vulg. 
24 inperscrutandum derelinquentibus V] perserutandum 
delinquentibus & imperscrutatum relinquentibus vulg. || 
25 cingulis] singulis R singuli V cinguli ve/ cingulo 
alüi| 26 noctium om. V| 21 decumbentem exugere eum 
eingulum E | 28 singulum V | 29 quid] quod V qui Καὶ ἢ 
propter quod om. R | noeitum ad dedit V || 30 sg. hae 
sola. dignitate vulg.] hanc solam dignitatem AV al. ἢ 
31 sint V al] sunt Καὶ vulg. | habente et circumlustrante 
vulg.] habentem et cireumlustrantem (eireumstantem E 
RV al. ἣ 


Nov. XIII pr. 1 


100 


DE PRAETORIBUS 





, * , , , M 2 2 
στούσης τὴν» πόλιν ταύτην ἔσχε τὴν στρορηγορίαν, ἀλλ 
αὐτὸ δὴ τοῦτο καὶ τὴν πολεαρχίαν ὁρῶμεν πράττου- 
σαν, ὥξτε οὐδὲν ἣν τὸ κωλῦον τό γε ἐπὶ τῇ 7tQos- 
ηγορίᾳ ταύτῃ καὶ τὴν ἀρχὴν ἐκείνην τουτῷ τῷ ὀνομᾶτε 
καλεῖν. εἰ δὲ διῃρῆσϑαι τὰς ἀρχὰς οἴονταε καὶ τὸν 
μὲν ἐνδοξότατον ἔπαρχον τῆς εὐδαίμονος ταύτης πό- 
λεως εἶναι τῆς ἡμέρας ἄρχοντα, τοὺς δὲ ἄλλους τῆς 
νυκτός, σφόδρα τῶν εἰκότων ren lavi σαν, τὴν 
ὀρϑότητα τῶν ὀνομάτων οὐχ ἴσμεν [δὲ] ὅπως δια- 


5 mine vocitarl. Si enim dividi di 


circumlustrante civitatem hanc habuit appellatio- 
nem, sed hoc ipsum et civitatis cingulum videmus 
agentem: quatenus nihil esset quod prohiberet super 
appellationem istam etiam dignitatem illam isto no- 
gnitates possunt, et 
gloriosum quidem praefectum felicissimae huius civi- 
tatis esse disent iudicem, alios autem noctis, ve- 
hementer competentium erraverunt, rectitudinem no- 
minum nescimus quemadmodum corrumpentes. Hinc 


φϑείραντες. ταύτῃ τοι καὶ τὴν προβηγορίαν ταύτην 10 et appellationem istam nebulosam existentem et ob- 


ξοφώδη τε οὖσαν xal σκοτεινὴν καὶ The νυκτὸς ἐπ- 
ὥνυμον εἰκότως ἀποφεύγουσιν ἅπαντες καὶ ποινὴν τὴν 
χειροτονίαν» ἡγοῦνται καὶ οὐδὲ βασιλικῶν ἀξίαν συμ- 
βόλων εἶναι νομίζουσιν. 


seuram et noctis praenomen fortassis refugiunt om- 
nes et poenam esse hanc administrationem aestimant 
et neque imperialium dignam codicillorum esse pu- 
tant. 


CAPUT I. 


A Ἡμεῖς ovv τὸ πρᾶγμα ὡς ἐχρῆν ϑεωρήσαντες φή- 15 


Suus» χρῆναι τὴν ἀρχὴν δὴ ταύτην ἐξ αὐτῆς ἀρξα- 
μένην τῆς προρηγορίας εἰς τὸ πᾶν ἀνεγεῖραί τε καὶ 
κατακοσμῆσαι. καὶ νυκτέπαρχον μὲν μηδένα τοῦ λοι- 
ποῦ παντελῶς καλεῖσϑαι" ἐπιμελήσονται γὰρ καὶ τῶν 


Nos ergo rem quomodo oportet aspicientes, aesti- 
mavimus oportere dignitatem hanc a principio inci- 
pientem appellatione in totum erigere et ornare. Et 
nycteparchum nullatenus de cetero vocari: curam 
enim habebunt eorum, quae et in die et in nocte 


ἐν ἡμέρᾳ καὶ τῶν ἐν νυκτὲ παρὰ τὸ προθῆκον πρατ- 20 praeter quod competens est aguntur. 


l τομένων. ᾿Βπειδὴ δὲ τοὺς πάλαι Ῥωμαίους σφό- 
^ - ; » E - γ᾿ 
δρα τὸ τοῦ πραίτωρος ἤρεσεν * διὰ τοῦτο Qr- 
* * c 2 ν᾿ 
ϑημὲν αὐτοὺς praetores plebis δεῖν ὀνομάσαι τοὺς 
2 


1 Igitur quoniam antiquis Romanis vehementer prae- 
toris placuit nomen, propterea aestimavimus eos prae- 
tores plebis oportere nominare, qui ad custodiam et 


imi τῇ φυλακῇ τε xai εὐταξίᾳ τεταγμένους καὶ τὴν — disciplinam constituti sunt et plebeiam possunt com- 
δημώδη καϑιστᾶν ἰσχύοντας ἀταξίαν. xai denso fre-25 pescere seditionem. Et sicut alii praetores sunt cu- 


oo. praetores εἰσὶν ἐν τῇ συγκλήτῳ βουλῇ οἱ τῶν 
ἐλευϑεριῶν καὶ τῶν ἐπιτροπῶν καὶ τῶν τοιούτων 
προκαϑήμενοι, οὕτως ἔστωσαν καὶ οὗτοι σιραίτωρες 
τῆς ἐπὶ τῶν δήμων ὀρϑότητος, καὶ τῇ μὲν ἡμετέρᾳ 


riae senatus aut libertatum aut tutorum et talibus 
praesident, ita sint et isti praetores super populo- 
rum rectitudinem: et nostra quidem voce praetores 
plebis appellentur, graeca vero ista et communi 


φωνῇ praetores plebis προβαγορευέσϑωσαν, τῇ δὲ £À-30lingua praetores populorum. Praetoris enim qua- 


λάδι ταύτῃ xci κοινῇ πραίτωρες δήμων. Τὸ δὲ τοῦ 
πραίτωροξ ὅπως ἐστὶ σεμνόν, ὅπως. οὐ πόρρω καϑ- 
ἕστηκεν ὑπατείας, ὁπως ἐγγύτατα τοῦ νόμου τέτακται, 
δηλοῦσιν οἱ νόμοι, τῇ τε ὑπατείᾳ παραζεύξαντες τοὺς 


liter est honestum nomen, qualiter non longe con- 
stitutum a consulatu, qualiter vicinum legi affictum, 
manifestant leges consulatui coniungentes —— 
secundum eis cum lege dantes ordinem. Et quem- 


σπιραίτωρας δευτέραν τε αὐτοῖς μετὰ τὸν νόμον δόντες 35 admodum antiquitus: consules fuerunt, qui magnae 


τὴν τάξιν. καὶ ὥςπερ τὸ παλαιὸν ὕπατοί τε ἦσαν 
oí τῆς μεγίστης ἐξάρχοντες βουλῆς δήμαρχοί τε oí 
τὸν δῆμον ἡνιοχοῦντες, οὕτω δὴ καὶ νῦν ἔστωσαν 
πραίτωρες μὲν συγκλήτου οἱ τὰ ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰ- 


praeerant curiae, principes plebis autem, qui plebem 
gubernabant, ita et nunc sint praetores uidem se- 
natus, qui ea, quae pridem a nobis dicta sunt, 


18 Πρῶτον μὲν ovv ϑεσπίζομεν νυκτέπαρχον μηδένα --- 20 πραττομένων habet B 6, 5, 4. 





noctem non recíe aguntur curam 


erat et urbem circumeat, inde hanc nacta est appellationem: at hoc 


idem etiam praefecturam. urbis videmus agentem; ita ut nihil impedierit quo. minus, quantum ad hanc 
appellationem , illa quoque potestas eo nomine vocetur. Quodsi divisas esse potestates existimant. et 
gloriosissimum quidem praefectum huius felicis urbis diei esse magistratum, reliquos vero noctis: valde 
« veri specie aberrarunt, recta nominum ratione nescimus quo pacto corrupta. Hinc profecto eam ap- 
pellationem utpote obscuram et tenebricosam atque noctis nomine praeditam omnes merito refugiunt et 
poenae loco eam creationem habent ac ne imperialibus quidem codicillis dignam censent. 

L Nos igitur re quemadmodum oportuit considerata hunc quidem magistratum ab ipsa appellatione 
profecti in totum. restituendum atque ornandum esse existimavimus. Ac nycteparchum quidem neminem 
plane in posterum. vocandum: curabunt enim tam quae interdiu quam quae noctu iniuste. agentur. 
1 Cum vero antiquis Romanis admodum placuerit praetoris nomen, propterea praetores plebis nomi- 
nandos putavimus eos, qui ad custodiam et disciplinam constituti sunt. turbasque populares. cohibendi 
peu habent. Et quemadmodum alii praetores in senatu sunt, qui libertatibus quive tutelis ac simili- 

us praesunt, ita hi quoque praetores sunto disciplinae inter populares: atque nostra quidem lingua prae- 
tores plebis, hac vero Graeca et communi πραίτωρες δήμων appellantor. aetoris autem quam honesta 
sit ratio, quam prope absit a consulatu, quam vicina legi collocata sit, declarant leges, quae et consu- 
latui adiunzerint praetores et iisdem. secundum post legem dederint. ordinem. Μὲ quemadmodum anti- 
quitus et. consules erant. qui summo praeerant. senatui et. tribuni. plebis qui plebem moderabantur: ita 
nunc quoque tam praetores senatus sint, qui quae ante a nobis dicta sunt agant, quam praetores 





2 zoAvepyíay M | 5 Ἔοΐονται] οἷόν τε libri | 6 ὑπάρ- 
χων L|? ἄρχοντας M | 8 τῶν om. L | 9 oroua* 1, 
ὀνόματε L*|| δὲ M, om. Lz| 11 ζοφώδην L12 ἀπο- 
φεύγειν L| 13 *obre libri | 15 ἐχρὴν MLs] ἔχει Halo- 
ander | 16 ἐξ a917,:] a principio ς | ἀρξάμενοι Osenbrüggen ; 
an ἀρξαμένους | 19 παντελῶς MB) om. Ls || καὶ om. 
L | 22 τὸ] τῶ L || 23 praetores plebis om. L || 26 praetcres 
M πραίτωρες L | εἰσὶν £v] ἡ o7 L || 30 praetores plebis 
M πραίτωρες πλέβες L|| 32 ἐστὶ τέμνε L'! ἐστὶν ὄνομα 
L^; nomen add. e, ὄνομα post πραέτωρος (32) Agylaeus; 
sed cf. 92, 15. 98, 17. 99, 12 al. | 35 δευτέρους τε avxov 
L|36 παλαίειν L'| 31 βουλὴν L 


1. eiuin|tatem | applicatione A ||4 etiam istam R || 








5 diuidi dignitate A | 7 uehementium V? || 8 aberrave- 
rint vulg. | 9 *hane /ibri || 10 et om. R1 nobiliosam 
R | obseuratam R | 11 noctis per nomen Zt || refugium 
V | 13 digne V | putatur A || 15 rem] esse καὶ | 16 prin- 
cipio inci bis ser. R | 18 noctiparthum V noetipartium 
FK || de cetero] nulla V || 19 * diem libri | nocte ] noctem 
V vulg.| 23 plebis eos oportere Zt ||24 possunt] posses- 
sionem 7? | 25 seditionem] sediei non Zt | 27 super] et 
super A | 29 vero om. A || 30 praetores populorum om. 
R | praetores RV || 31 qualiter non — consulatu om. V | 
34 eis cum om. R || 35 antiquitas R'V | 36 princeps R 
autem qui] aut R | 37 gubernant A αἱ. | ita nune et 
R sint V] sunt & vulg. | 38 qui ea] quia V 








MAU rm MED. 


— 
ΡΟΡΟΤῚ 


101 Σ 


Nov. XIII 1. 2 





eruéva πράττοντες, πραίτωρες δὲ τῶν δήμων οἱ τῆς 
εὐταξίας αὐτῶν ἀντιλαμβανόμενοι καὶ τοῦ συμφέρον- 
2 τος αὐτοῖς προνοοῦντες. "A, τὴν ἀρχὴν ταύ- 
τὴν πάλαι σεμνὴν οὖσαν καὶ ἐπὶ τῆς πρεσβυτέρας 
Ῥώμης πολιτευσαμένην λαμπρῶξ, ini τῶν χρόνων οὐ 
μόνον οὕς oí αὐτοκράτορες ἔσχον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἔτι 
πορρωτέρω, καὶ ἡ — πόλις αὕτη δεξαμένη τὴν 
ἀρχὴν οὐκ εὐκαταφρόνητον ἔσχε. τοιγαροῦν οὐδὲ ἐν 
πολλῷ πρεςβυτάτοις χρόνοις μεμαϑήκαμεέν τενας τὰς 


odas sigiv, εἶτα ὕστερον ovx ἀπαξιώσαντας ἐπὲ 
τούτου τοῦ φροντίσματος γενέσϑαι. Κατὰ μικρὸν δὲ 
οὕτω τὸ πρᾶγμα εὐτελὲὲ ὥφϑη καὶ ἄξιον οὐδενός, 
ὥςτε οὐδὲ ἐκ συμβόλων ἡμετέρων γίνεσϑαι, κεῖσϑαε 


δὲ émi τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις τῆς εὐδαίμονος ταύ- 15 ex ordine eorum istam suscipientes di, 
“τῆς πόλεως, καὶ τὰ πὸ 


λλὰ τοὺς ἐκ τῆς τάξεως τῆς 
αὐτῶν ταύτην παραλαμβάνειν τὴν ἀρχὴν καὶ διαχει- 
οίζειν» αὐτὴν τὸν πάντων κάκιστον τρόπον. Καίτοιγε 
εἴ τις ϑεάσαιτο τὸ τῆς ἀρχαιότητος αὐτῆς σύμβολον, 
σφόδρα αὐτήν, ὁποία τὸ πρότε 
»vr ὄντων μαϑήσεται. ἔστι γὰρ αὐτῇ δικαστήριον ἴδιον 
καὶ τάξις, κομιμενταρησίους τε ἔχουσα xai τ΄ πάντα, 
ὀπύσα σχεδὸν τῇ πολεαρχίᾳ παρὰ τῶν νόμων ἀφώρι- 
σται. 


agunt, praetores vero populorum hi qui quietem 
eorum defendunt et ad ἐν eis expedit provident. 
2 Revera enim dignitatem hanc, olim honestam 
constitutam et in seniore Roma in usu frequenta- 

5tam splendide, in temporibus non solum quae impe- 
ratores habuerunt, sed et adhuc longius, et magna 
civitas haec suscipiens dignitatem non despectam 
habuit. Neque enim in multum veteribus temporibus 
didicimus aliquos magnas dignitates administrantes, 


τῶν ἀρχῶν διαχειρίσανταΞς, cà περὶ τὴν βα- 10 quae circa imperium sunt, et post haec non digna- 


tos de hac re sollicitudinem fieri: paulatim ita res 
abiecta visa est et nullae rei digna, ut neque ex 
codicillis nostris (fieret), iaceret autem super glorio- 
sissimis praefectis felicissimae huius civitatis, et multa 
itatem et ad- 
ministrasse eam omnino pessime. Etenim si quis 
aspiciat antiquitatis eius simbolum, vehementer eam 
qualis pridem erat, et de his quae nunc sunt doce- 
bitur; cognoscet enim eam et forum proprium et 


ἣν, xai ἐκ τῶν 20 0fficium commentariensis habentem et alia omnia, 


quae paene civitatis cingulo a legibus deputata sunt. 


CAPUT II. 


γνόμενα πρόσϑεν σπεύ v εἰς καλλίονα τάξιν καὶ τὴν 
ἀρχαίαν σεμνότητα καὶ τὴν τούτου τοῦ πράγματος ἐπαν- 
ἀγαγεῖν εὐκοσμέαν, ἵνα μὴ κλοπαΐ τε παρ᾽ αὐτῶν 
γένοεντο συχναὶ καὶ κοινωνίαι πρὸς τοὺς κλέπτοντας. 
καὶ αἱ κρίσεις ἐχμελεῖς τε καὶ 
ἄξιαι προέρχοεντο λόγου, διὰ τοῦτο φήϑημεν τὰ περὲ 
αὐτὴν διορίσασϑαι. ᾿Ενενοήσαμεν γὰρ ὡς, εἰ χρημα- 
τικῶν ἕνεχεν δικῶν, ἐν αἷς οὐκ ἐν μεγίστοις ἐστὶν ὃ 
κένδυνος, ἀλλ᾽ ἐν χρήμασι μόνοις, ὕμως ἀρχαΐ τε δι- 


Σ 


κάξουσιν αἱ μέγισται καὶ πολλάκις καὶ 
δίδονται καὶ μυρίαι φροντίδες ἡμῖν εἰσιν ὑπὲρ τοῦ 
μὴ τὰ πράγματα χωρὶς κρίσεως προϊέναε, πῶς οὐ 
Ὁ. ΨΦ' * - - - 
ἐστιν ἐπὶ δικασταῖς, ois ἐπὶ ταῖς ψυχαῖς 


(B) ᾿Επειδὴ τοίνυν —— πάντα διερευνώμενοι τὰ γε- 25 
owc 


Quia igitur nos omnia perscrutantes, quae facta 
sunt pridem, festinamus in meliorem ordinem et 
antiquam honestatem et huius rei reducere orna- 
mentum, ut non furta ab eis fiant frequentia et so- 
cietates cum furibus, et iudicia negligi et sperni, et 


ἐξίτηλοε xai οὐδ᾽ ἑνὸς 30 nullus dignae procedant rationis, propterea aestima- 


vimus quae circa ea sunt definire. Sancimus enim, 
quoniam, si propter pecuniarias lites, in quibus non 
magnum est periculum nisi in pecuniis solis, attamen 
dignitates eas iudicant magnae et multotiens etiam 


συνδικασταὶ 35 cumiudices dantur e£ innumerabiles sollicitudines no- 


bis sunt, ut non causae sine iudicio procedant: quo- 
modo non competens est de iudicibus, quibus super 
animabus iudicantium est periculum, omnem ponere 


τῶν κρινομένων ἐστὶν ὁ κίνδυνος, πᾶσαν ϑέσϑαι πρός providentiam, qualiter alicuius digni efficiantur ra- 
γοιαν, ὅπως ἄν τινος ἄξιοι γίνοιντο λόγου, μή ποτε 40 tionis, nec animam perdant hominis nati quidem se- 


ψυχὴν ἀπολέσαιεν ἀνθρώπου τικτομένου μὲν ἅπαξ, 
ἀναλαβεῖν δὲ αὐτὴν ἐπὰν ἀπολέσειεν οὐκ ἰσχύοντος; 


mel, recipere autem eam, dum perdiderit, non va- 
lentis ? 





2 plebis, qui eius disciplinam exerceant commodisque prospiciant. 
i olim insigni. honore administrabatur, non iis tantum temporibus quae im- 


qui olim insignis erat et in vetere cum 


fuerunt , sed etiam superioribus, haec quoque magna urbs ubi rec. 


Ac profecto hunc magistratum, 


if, ab initio uam 


contemptum habuit. Itaque non nimis remotis temporibus quosdam comperimus magnis honoribus illis 


circa imperatorem sunt gestis inde non dedi 


gnatos esse hoc munus suscipere. Paulatim vero res 


adeo vilis et nihili facienda visa est, ut ne per codicillos, quidem nostros fieret, sed penes gloriosissimos 


praefectos huius felicis civitatis esset, et p 
perent eumque pessima omnino ratione gererent. 


qualis antea fuerit abunde etiam ex iis quae nunc sunt a. 


ue qui in officio eorum essent, hunc magistratum susci- 


quam si quis antiquitatis eius insigne spectet, 


cet. Est enim illi proprium iudicium et 


Dmm — et commentarienses habeat et reliqua omnia quanta fere praefecturae urbis a legibus 


IL Quoniam igitur nos omnia quae ante facta sunt perscrutati ad meliorem ordinem et 


pristinam 


dignitatem huius quoque rei disciplinam reducere studemus, ne ab ipsis et furta crebra et societates cum 


furantibus fiant, neve iudicia levia et lan 
tinent definienda esse putavimus. | Consi 
rebus, sed de 


ida nec ullius pretii procedant, propterea quae ad eam rem per- 
2 1 : avimus enim, si de pecuniarüs causis, in quibus non de mazimis 
pecuniis solis periculum est, tamen et potestates maximae iudicant et saepe etiam iudices 


collegae dantur, et sescentae nobis sollicitudines sunt, ne res sine iudicio procedant: quidni deceat in 
iudicibus apud quos animae reorum in discrimine sunt, omni uti cura, ut alicuius fiant pretii, ne forte 
animam hominis perdant, qui semel nascitur nec eam ubi perdidit recipere valeat? 





5 χρόνον L| 1 πορρωτέρων L| 9 πολλοῖς L! πολλὺ 
L* | ταῖς μεγάλαις ΓΞ | 10 τὴν ἀρχὴν L' | διεγχει- 
φίσαντας L | 14 *ovre ML ἢ ἡμέτ L | 15 ὑπάρ- 
zo L | 16 τοὺς M] τῶν L | 11 Dui goi» αὐτοῖς 
L|19 τὸ] τῶ L [21 αὕτη ML || 22 κομενταρησίους L 
πομμενταρισίους M | 23 πολυαρχία ML | 31 τούτω L | 
32 αὐτῶν Haloander | χρηματικὸν L | 42 αὐτὴν om. L 

1 agunt om. E al. | qui om. V | 2 quod] qui R || 
4 in usum V | frequentata R| 5 qui R || 6 et post sed 
om. RV* ἢ τ haec] te haec R | defectam R | 8 multi R | 
9 *aliquas bri | *administratas quae V vulg. ad- 
ministrat atque RA administrans atque Pistoriensis || 
10 *dignati V dignitati E dignari vulg. Am corr. de- 








dignatos? | 11 paulatim] vero add. vulg. | 12 visa] ius 
R | dignam RV ai. | 13 fieret add. vuig. | autem] et 
animus RE | super] sub vulg. | 14 felicissimae huius] 
haee felicissime E || 15 et videtur delendum || 16 omnino 
eam R|17 aspiciat V] accipiat αὶ ai | antiquitates A* 
antiquitas V | symbolum Contius] cingulum libri | 19 cog- 
nosce R | 20 habentes V4 | 21 reputata V | 27 antequam 
R| reducere] uendicere R | 28 ut om. Καὶ | societas R | 
29 negligi] cum negligi R || 30 leg. digna? | propter R 

31 saneciuimus V| 33 ac tamen RV αἰ. | 39 coniudices 
vulg. | 36 non. om. R || 38 indieantium A | omne £ ἢ 
40 animo Καὶ ἢ nati] nam R]41 autem eam] cum ea R | 





perdiderint RV αἰ: ἢ non] nune R 


Nov. XIII 3. 4 


102 





DE PRAETORIBUS - 


CAPUT III. 


{Γ) Πρῶτον μὲν οἱ v ϑεσπίξομεν, μηδένα παντελῶβ 
éni τὴ» εἰρημένην ἀρχὴν παριέναι, πρὸν ἢ παρ ἡμῶν 
σύμβολα τοῦ φροντίσματοβ λάβοι, καὶ μηδενὶ όγῳ 
τολμᾶν ἔξω βασιλικῶν συμβόλων ἐπὶ τὸ φρόντισμα 
τοῦτο χωρεῖν, ἀλλ᾽ ἀναμένειν τὴν βασιλείαν καὶ τὴν 
ἐκεῖϑεν ἐν γράμμασε ψῆφον. Ἡμεῖς yàg οὐδενὲ τὴν 
εἐρημένην ἀρχὴν παραδώσομιεν πλὴν εἰ μὴ τῶν μεγα- 
λοπρεπεστάτων ἐλλουστρίων ἢ τῶν περιβλέπτων κο- 
μήτων consistoriano» ἢ τῶν λαμπροτάτων͵ τριβούνων 
τῶν πραιτωριανῶν καὶ νοταρίων οἱ ταύτην παρα- 
λαμβάνοντες εἶεν, ἢ ἄλλως ἀρχὰς ἄρξαντες καὶ φα- 
νέντες ἡμῖν ἐπιτήδειοι, καὶ τῆβ παρ ἡμῶν ἄξιοι μαρ- 
tvgías* ὥςτε αὐτοὺς τὴν εἰρημένην ἔχοντας σεμνότητα 
καὶ τιμὴν ἀντιλαμβάνεσϑαι τοῦ δικαίου, μάλιστα 


k] 2 ^ 
ἐπείπερ ὑπὲρ ψυχῶν ἐστιν ὁ ἀγών, καὶ τά γε πολλὰ 15 


φογικαῖς εἰώϑασι δίκαις διαιτᾶν καὶ ταῖς περὶ μοι- 
χειῶν καὶ ἐφόδων καὶ ἁρπαγῶν καὶ εἴ τε τοιοῦτον 
1] ἐστιν. ὥςτε δεῖ τὸν τῶν τηλικούτων ἐγκλημά- 
των προκαϑήμενον ἄνδρα εἶναι πανταχόϑεν σεμνόν 
τε καὶ ἀνεπίληπτον καὶ τοιαύτης ἀκροάσεως ἄξιον, 
καὶ πάσης ἀπέχεσϑαι κλοπῆς [ἤτοι δωροδοκίας, δὸο- 
σοληψίας] καὶ καϑαρὰς ἔχειν τὰς χεῖρας, ἔχειν δὲ 
δὴ καὶ πάρεδρον τῶν δοκίμων ἕνα. καὶ γὰρ οὐδὲ 
ἔξω παραμυϑίας αὐτοὺς τῆς ἀποχρώσης καταλείψομεν, 


10 fuerint dignitatem, aut aliter ἃ, 


Primum quidem sancimus, neminem omnino in 
praedicta dignitate adesse, priusquam a nobis codi- 
cillos administrationis accipiat, et nulla ratione prae- 
sumere citra imperiales codicillos ad curam istam 


5 accedere, sed expectare imperium et exinde con- 


scriptum iudicium. Nos enim nulli praedictam digni- 
tatem tradimus nisi ificis illustribus aut specta- 
bilibus comitibus consistorianis aut clarissimis tri- 
bunis praetorianis et notariis, qui hanc suscipientes 


inistrationes - 
tibus et apparentibus nobis apti et nostro ps 
testimonio: quatenus eos praedictam habentes hone- 


. statem et honorem defendere praesertim pro iustitia, 


pron quod pro animabus est intentio et multis 
omicidii consueverunt litibus habitare et de adul- 
teriis et invasionibus et rapinis et si quid tale est. 


1 Oportet ergo talibus criminibus praesidentem vi- 
rum esse undique honestum et inreprehensibilem et 


20huius auditorii dignum et omnis abstinentem furti 


et puras habere manus; habere autem et consilia- 
rium probatum unum. Etenim neque citra usum 
consolationis eos derelinquimus, sed unicuique eo- 
rum tot solidos occasione annonarum annis singuli 


ἀλλὰ ἀνὰ decem librarum (auri) αὐτοῖς προφάσει ἀν- 25 dabimus, quatenus hi sufficientes his nulli adquies- 


vóvov ἔτους ἑκάστου δώσομεν, ὥφτε αὐτοὺς τούτοις 
ἀρκουμένους μηδεμιᾶς ἀνασχέσϑαι κλοπῆς ἢ καπη- 
2 Λείας. ᾿Αλλὰ μηδὲ Éni δόσει γίνεσϑαι παντε- 
λῶς, καϑάπερ ἔν τισιν ἐγίνετο χρόνοις, μηδὲ προΐε- 
σϑαι χρυσίον 
σεται καὶ ὁ δούς τινε προφάσει τῆς ἀρχῆς καὶ ὁ, 
ἐπειδὰν γένοιτο, παρά τινος λαβεῖν ἀνασχόμενοβ, 
καϑὰ καὶ τῷ δοθϑησομένῳ παρ᾽ αὐτῶν ὅρκῳ δηλω- 
ϑήσεται. 


'J 


cant furto aut venalitati. 


2 Sed neque per dationem fieri omnino, quemad- 
modum in quibusdam fiebat temporibus; neque enim 


ηδενί. ἐν ἴσῳ γὰρ ἐγκλήματι γενή- 80 proiectare aurum ulli. In aequali enim crimine ef- 


ficitur et qui dat alicui occasione dignitatis, et qui, 


si factum fuerit, ab aliquo accipere adquiescens se- 
cundum dandum ab eo iusiurandum manifestatur. 


CAPUT IV. 
(A). Μεμαϑήκαμεν δὲ αὐτοῖς πρὸς ὑπουργίαν sivav35  Didicimus autem eis ad obsequium esse officia 


τάγματα πονηρά, φαμὲν δὲ ληστογνώστας τε xai Win 
γνεφικιαλίους καὶ βαλαντιοτόμους καὶ ἕτερον πλῆϑος, 
7 ΄ - , * » 

ὧν ἕκαστον προφῆκόν ἐστι κεκολάσϑαι μᾶλλον ἢ τοι- 


maligna; dicimus autem latronum cognitores et bene- 
ficialios et cingulorum incisores et aliam multitu- 
dinem, quorum unumquemque competens est casti- 


cup. ΠΠ Kai μηδένα παντελῶς ἐπὶ τὴν τοῦ πραίτωρος ἀρχὴν παρεέναε — cap. VI habet Β 6, 5, 4---ῖ. 





III Primum igitur sancimus, ut nemo omnino ad potestatem. quam dizimus accedat antequam 


codicillos muneris a nobis acceperit, nec ulla ratione audeat sine codicillis imperialibus id munus adire, 
sed. expectet imperatorem et inde scriptum decretum. Nos enim nemini potestatem quam diximus. tra- 
demus nisi ez magnificentissimis illustribus vel ez: spectabilibus comitibus consistorianis vel ex: clarissimis 
tribunis praetorianis et notariis sint qui eam suscipiant aut alioqui magistratus gesserint et idonei ac 
nostro testimonio digni nobis probati fuerint: ut dignitate quam  diaimus et honore praediti iustitiam 
vindicent, praesertim cum de animabus periculum sit et plerumque de causis homicidit et de adulteriis 
l et invasionibus et rapinis et si quid eiusmodi est iudicare soleant. Jtaque eum, qui tantis criminibus 
praesidebit, oportet ez omni parie et honestum et integrum et tali cognitione dignum esse, atque omni. 
abstinere furto [i. e. corruptione, donis accipiendis], e£ puras habere manus; praeterea assessorem 
que habere ez viris probatis. Neque enim absque solacio sufficienli eos relinquemus, sed singulis 
bras auri annonarum nomine quotannis dabimus, ut his contenti nullum admittant furtum aut quaestum. 
Z Sed ne per largitionem quidem ullo modo instituantur, quemadmodum quibusdam. temporibus fiebat, 
neve aurum cuiquam profundant. In pari enim crimine tenebitur et qui quid alicui magistratus gratia 
dederit et qui, ubi magistratus est factus, ab aliquo accipere ausus sit, quemadmodum etiam iureiurando 
ab iis praestando declarabitur. 

Comperimus autem. in ministerio illis esse mala officia: latronum cognitores dicimus et benefi- 


ciarios et sectores zonarios et reliquam mullitudinem, quorum unumquemque par est castigari potius quam 





| μηδ᾽ ἕνα νυκτέπαρχον παντελῶς M || 5 oor 1) 
χωρεῖ L?| 9 consistoriasvon M] vov ὑψηλοῦ βήματος 
M s.v. DB ἣ τοῦ ὑψιλοτάτου βήματος L| ἢ om. L || 
10 πραιτωρίων B | 15 ψυχὴν L' ψυχῆς L* | καὶ 
τά τε πολλὰ M καὶ yàp κατά ye τὰ πολλὰ L || 16 εἰώ- 
Vaga» (εἰώϑεισαν corr.) L | μοιχειῶν LBs] μοιχείας 
M | 18 τῶν om. LB |?1 ἥτοι δωροδοκίας δησυληψίας 
(sie pro δοσοληψίας) M, om. LBg | 23 δὴ] δεῖ B || τὸν 
Joxzuov L!||25 decem librérum M δέκα λιτρῶν χρυ- 
σίου M s.v., B δέκα χρυσίου L (tot solidos e) | ἀνόνων 
B | 26 αὐτοὺς] δώσωμεν add. L^ || 21 ἀναχέσϑαι L 
ἀνέχεσϑαι B || κλοπῆς 5 xai ἀπολείας (ἀσεωλείας L?) 
L| 28 et 29 leg. μήτε — μήτε || ἐπιδόσεις Haloander || 
31 προφάσεως L|| 36 φαμὲν δὴ L| τε καὶ] τε om. B, 
«c om. L || 38 ἐστε xai κολλάσϑαε [Ὁ 





2 postquam £A | 9 hae V | suscipientes ZZeimbacA] 
suscipiunt Jibri | 10 fuerit A || dignitatem vu/g.] digni- 
tatis RV al. | agnitibus & | 11 abti V || aptis et dignis 
vulg. | digno nostro A&|| 14 est] et V | 15 habetur A || 
16 quid] quidem .& | 18 praecedentem V || virum] uix 
Ri| 19 honestum et] et om. in spat. vac. K!, uel "3 
R? | 22 etenim V vulg.] et A αἱ. | 25 hii A his V | 
adquieseat R || 26 uentilate R | 29 "enim proiectare 
(vel porrigere) conieci] enim poefecal R. (sim. al.), om, in 
spatio ca. 12 litt. V, enim σεροΐεσϑ'αε vulgo, quod ex Graecis 
interpretem retinuisse volunt | 30 aurum ulli V vulg.] auri 
KR al. | 31 *et qui] Qui et £ quod et V al. quod vulg. || 
32 faetus vulg. || fuit & || seeundum dandum] seruandum 
R|35 aut EV | 36 cognitiones 10 || uenefieialios V 





103 


Nov. XIII 4 





POPULT 

abra βιοῦν. οὐδὲ γὰρ τὸ τῶν ὠστῶν τοῦτο 
τοιοῦτόν ἐστιν ὡς ἐπ ἀγαϑῷ τε πράττειν, ἀλλ ἐπὶ 
τούτῳ μόνον γινώσκουσι τοὺς κλέπτας, ᾧ τι κέρ- 
δὸς ἑαυτοῖς τε xal τοῖς ἄρχουσιν αὐτῶν ϑηρᾶν. “περ 


5 omnia competens est eos, 


gare magis quam taliter vivere. Neque enim latro- 
num cognitorum talis est, quomodo in bonum quid 
agere, sed in hoc tantummodo cognoscunt fures, in 
quo lucrum eis et iudicibus eorum venantur. Quae 
ui nunc à nobis in prae- 
turam populi transeunt, odire et aversari et mundis 
uti manibus et resecare omnia quae praecepta sunt 
sive de furto sive de aliis delictis, et civitatem nobis 


xai ἀνδράσι σπουδαίοις χρῆσϑαε πρὸς ταῦτα —Offerri competenter, quatenus timor eos 
ἴς, xai τῇ οἰκείᾳ τάξει προῤφέρεσϑαι προς- 


ὡς, ὥςτε δέος αὐτοὺς ἔχειν τοῦ σφῶν αὐτῶν ag- 
χοντὸς καὶ ἅπαντα πράττειν μετὰ σφοδρότητός τε καὶ 
, εὐνοίας. εἰ γὰρ n 


ans ἐπ᾿ αὐτοῖς ἀξίι 


i 


L4 


σεται, οἵ τε ἁμαρτάνοντες ἐλάττους γενήσονται, δὲε- 
διότες ἀρχὴν ἢ 


—S 
πάσης ἀξιούμενοι ἄρ 
ἐλάττους παρὰ μείζονος ἄρχοντος. ἐπικουφίσουσί τε 25 dines, nihil eligentes agere quod non est virorum 


s 
Nt fer 


j 


re, et salvare, quantum possunt,.res ab ignis 
violentia. Etenim si circa hanc dignitatem facti fu- 


y, 
ὃ 
Ι 
3 
3 
E 
s 
à 
3 
E 
ὃ 


μετὰ σεμνότητος ζῆν, ἢ ταύτης μὲν περιφρονεῖν, χρῆ:- egere: propter quod nihil horum quae ita congre- 
σθαι δὲ πολλαῖς ταῖς χερσὶ καὶ διε αὐτῶν ἀσεβεῖν, gantur consuevit manere, sed male colligere et sta- 
καὶ ἀπορεῖν ὕστερον, διότε μηδὲν τῶν οὕτως ὅρων tim deperdere. Ut igitur nostros subiectos iuvare 
ζομένων πέφυκε μένειν. ἀλίὰ i κακῶς τε συλλέγεσϑαι 40 quidem per hanc aestimavimus oportere occasionem 
xai αὐτίκα διαπόλλυσϑαι. Ὅπως τοίνυν τοὺς ἦμε- 
τέρους ὑπηκόους ὠφελήσαιμεν, διὰ ταύτην φήϑημεν 





tali modo vivere. Neque enim latronum cognitorum res ita comparatae sunt ut ex re quid agant, sed ideo 
dumtazat fures cognoscunt, quo quid lucri et sibi et magistratibus suis aucupentur. Quae omnia illos, qui 
iam a nobis ad praeturam plebis provehuntur, odisse et aversari decet ac puris uti manibus et vindicare omnia 

ipsis denuntiantur sive de furto sive de ceteris delictis, et urbem nobis purgare a bestiis furta facien- 

, atque viris probis ad haec uti ministris, et erga proprium ejfe decenter se gerere, ut hi praesi- 
dem suum limeant et omnia cum studio et benevolentia agant. Nam si recte et nostro de illis iudicio 
digne agere voluerint, neque multi erunt fures et furta citius deprehendentur, et delinquentes pauciores 
l fient, cum istratum metuant, quem nemo facile pecunia emerit. — Sed etiam de criminibus quamvis 
gravissimis — et populares tumultus ita component, ut non magistratui huius gloriosae ac regiae 
urbis, sed nobis ipsis ministrent, omnemque honorem ab eo mereantur tamquam magistratus minores 
4 maiore magistratu.  Levabuntque ei curas: nec quicquam agere malint, quod non sit viris bonis 
et imperiali testimonio di, . Si vero accidat (id quod abominamur), ut incendium aliquod in urbe 
oriatur; oporíet ipsos quoque adesse et operam praestare, atque id antiquissimum habere, ut eos qui 
furantur et bona miserorum surripiunt, repellant, et quantum i potest iis qui αὖ igne opprimuntur 
res conservent. Etenim si in hoc magistratu diligenter versati sint, maior eos sedes et potestas gravior 
excipiet. Ac scient, quanto satius sit cum honestate. vivere quam hac contempta multis manibus uti et 
per eas impie agere, et posíea in angustiis esse, propterea quod eorum quae ita coacervantur nihil ita 
comparatum est, ut maneat, sed ut male parta statim dilabantur. Itaque ut subditis nostris prodessemus, 





et iudicibus A | uenatur V uenerantur A | 6 auer- 
sari vulg.] aduersarii RV al. | 10 uti] ut RV || 12 agant 
vulg.] agunt RV | uoluntas £| 13 uelit V | 15 sg. in- 


3 μόνω L|«] τὲ L| 5 — M? | 11 πρὸς 
ταῦτα — 13 ἄρχοντος] moosnxovrcos B reliquis omissis | 
13 ἔχην τὸ ἀφῶν αὐτῶν ἄρχοντας (ἄρχοντι L?) L | 


15: ἐννοίας B* | 16 ἐπαυτης ἀξίους L | Vi τὰ φώριά τε 

a εὗρ. om. B* | 19 χρημάτε (sic) L! χρήμασιν L? | 
20 εἰ om. L i σφοδρότητα B*| 22 ov τῶ (τε ΜῈ) ΜΒ] 
οὕτως Le ss L? | 23 πόλεως ἀλλ᾽ MB] πόλε 
οἷς (ὡς L?) καὶ L| 24 αὐτῶν L?*| 26 αὐτῶν L J| 28 /eg. 


ἀξίων Ὁ | 29 γένεσϑαι B | δεῖ] δὴ L* δὴ 15} 32 περι-. 
ἀποσώξειν 


coe] : B || 36 esuvózteo (so et per compen- 
dium seriptum et s. v. add., zeoas pro meo L?) εἰσονται 
L pat ox] ovros B* | 42 ὠφελῆσαι μὲν legit ς | ταύ- 
της ; 


1 quem Ε ἢ 2 leg. tale? | 4 lucrum cis aut dampnum 








uenientur et minuentur vulg. | peccantes minuuntur ow. 
R | 20 et om. R | 21 huius et regiae vulg. | 22 iudicis 
V | sed] se V sed et vulg. | ipsi V tpis (— temporis? £^) ἢ 
23 *dignati ab eo] dignos eo E digno eo V digni co 
vulg. | 24 minore a Καὶ || etom. R || euaeuauerit R || 25 quod] 
qui Καὶ | 26 et om. E | 27 aliquam £ [ 28 aliquid V] 
aliqui A aliquod vulg. | 29 maxium V | 30 ut seclusi 
33 sedis V sederes || 34 cognosceret V cognoscant R 
quod] eum V? | 35 uti] ut & V | autem] ante R | 37 agere 
R | quod om. V | eorum V | 38 eonsuevit] conscii eum 
R || sed] etsi V| mane καὶ | 39 iubare quidem V inuitari 
quidem δὲ |40 hane] heredem R 


Nov. XIII 4—6 


104 


DE PRAETÓRIBUS POPULI 





χρῆναι τὴν zgóqaciur καὶ παραψυχὴν τοσαύτην αὐτυῖς 
δοῦναι καὶ ἄνδρας τετιμημένους εἰς μέσον ἀγαγεῖν, 
ὅπως ἂν τῆς αὐτῶν ἀρετῆς αἴσϑηται τὸ ὑπήκοον. 
“Ἔξουσι δὲ οἱ περίβλεπτοι τῶν δήμων πραίΐίτωρες καὶ 
πάρεδρον τῆς ἡμετέρας ἐπ᾽ αὐτοῖς κρίσεως, καϑάπερ 
εἴπομεν, ἄξιον. 


et solacium tantum eis dare, et homines honoratos 
ad medium adducere, eorum virtutem sentiant sub- - 
iecti.  Habebunt autem spectabiles populorum prae- | 


tores et consiliarium nostro super eos iudicio, sicut 


5 diximus, dignum. 


CAPUT V. 


Παρέσονται δὲ αὐτοῖς wal ἀνὰ εἴχοσε στρατιῶται 
καὶ ἀνὰ τριάκοντα ματρικάριοι, οὃς δὴ νῦν ἡμεῖς κατ- 
ἐστήσαμεν, ταῖς fisso osito ὑπηρετούμενοι ταῖς 
αὐτῶν καὶ, εἴ που δέοι, καὶ τοὺς ἀκοσμοῦντας ἐπ- 
ἔχοντες καὶ τῷ προφήκοντε σχήματι παραδιδόντες τὸ 
πολίτευμα. ei δὲ αὐτοὺς ἐπίστασϑαι σαφῶς, ὡς 
ἐὰν καϑαροὺς ἑαυτοὺς τηροῖεν, τήν τε ἐκ ϑεοῦ συμ- 
μαχίαν ἕξουσι τῆς τε παρ᾽ ἡμῶν εὐμενείας οὐκ ἀπο- 


Assistebunt autem eis et viceni milites et triceni - 


matricarii, quos nunc nos constituimus, dispositioni- 
bus obsequentes eorum, et sicubi hi eos qui inde- 


10 center agunt detinuerint, competenti ordine tradant. 


Oportet autem eos scire maniteste quod, si mundos 
semetipsos custodierint, et dei auxilium habebunt 
et nostra placatione non fraudabuntur et longior eis 


dignitas erit. Quis enim bene et recte agentem amo- - 


τεύξονται, μακρότερά τε αὐτοῖς ἔσταε τὰ τῆς ἀρχῆς. 15 vere velit? 


, » m M 2 - , 
τίς γὰρ ἂν τὸν καλῶς τε καὶ ὀρϑῶς διαγεινόμενον 
ἀμείβειν ἐθελήσειεν; 


CAPUT VI. 


“4λλὰ κἂν εἰ παραπεμφϑείη τιβ αὐτοῖς ἐκ τοῦ δικαστη- 
, - ΄ x Á ? 
Qíov τοῦ λαμστροτάτου ἐπάρχου τῆς εὐδαίμονος ταύτης 


πόλεως, ἐφ᾽ ᾧ τιμωρίαν ὑποσχεῖν, ἀκριβῶς ἀναζητεί- 20 
^ Uu 


τωσαν τὴν αἰτίαν xal μανϑανέτωσαν, ἐφ᾽ οἷς ἀναι- 
- M F* » 2 € , LÀ 
ροῦσι τὸν ἀνϑρωσπον ἢ ἀφαιροῦνται μέλους T) τινος 
, , 3 2 - - 
τοιούτου, πυνϑανόμενοι καὶ παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἐνδοξο- 


* -—- , κῷ 7 ^ 
τάτου ἐπάρχου, εἰ καὶ τοῦτο συνίδοιεν, dts αὐτοὺς . 


Sed si transmittatur aliquis eis a iudicio viri cla- 
rissimi praefecti felicissimae huius civitatis, quatenus 
suppliciis subiciatur, scrupulose inquirant dignita- 
tem eius, et doceantur, in quibus occidunt hominem 
aut auferunt membrum aut tale aliquid, sciscitantes 
et ab ipso glorioso praefecto, si et hoc praeviderit, 
ut cum subtilitate proferant sententiam aut animam 


ἀκριβῶς ἐξενεγκεῖν τὴν ψῆφον ἢ ψυχῆς ἢ μέλους τενὸς 25 aut membrum alicuius auferendi a déstinato. 


1. ἀφαιρουμένην τὸν παραπεμστόμενον. Qerzeo δὲ 
τοὺς περιβλέπτους πραίτωρας τῶν δήμων τηλικαύταις 
ἐτιμήσαμεν δωρεαῖς, ἀξιώσαντες αὐτοὺς καὶ συμβό- 
ὧν ἐκ τῆς ἡμετέρας προϊόντων χειρὸς καὶ σιτήσεως 


1 Quemadmodum enim spectabiles praetores popu- 


lorum talibus honoravimus donationibus, dignos eos 
facientes et codicillis à nostra procedentibus manu 
et annonis et appellatione tanta et aliis quae dudum 


καὶ stpocnyooías τοσαύτης καὶ τῶν ἄλλων, ὁπόσα ἔμ- 80 dicta sunt, ita eos exigimus reddere nobis suam pu- 


^ er ^ - 
προσϑὲν εἴρηται" οὕτως αὐτοὺς ἀπαιτοῦμεν — 
— — J er 
δόναι͵ ἡμῖν τὴν ἑαυτῶν καϑαρότητα xai τὴν ἐν ἅπα- 
, , — ΄ " 
σεν ἀγρυπνίαν xal τὸ πάντα πράττειν ἴσῳ καὶ δικαίῳ 
—- - Ld , — 
— καὶ καϑαρᾷ τῇ χειρί. EX γάρ τι φανεῖεν 
π᾿ 
H , ^ * - , , * * 
ἀνεχόμενοι ἢ μὴ πᾶσιν ἐπεξιόντες τρόποις καὶ τοὺς 
H ἧς, , , . 
μὲν ἀξίους ϑανάτου τιμωρούμενοι, τοὺς δὲ μετρεώτερα 
, , - 
πράττοντας ἐξελαύνοντες τῆς μεγάλης ταύτης πόλεως, 
K E € ἴων , , e ) * 
ἔνϑα ἂν ἡμεῖς προρτάξαιμεν" ἴστωσαν, ὡς αὐτοὶ τὸν 


ritatem et in omnibus vigilantiam, et cuncta agere 
aequali et iusta conscientia et pura manu. Si enim 
aliquid apparuerint delinquentes aut' furantes aut 
furibus adquiescentes, nisi omnibus resecaverint mo- 


ημμελοῦντες καὶ ἢ κλέπτοντες ἢ τῶν κλεπτόντων 35 dis, et dignos quidem morte suppliciis subdere, me- 


diocria vero agentes expellere a hac civitate, 


ubi nos praeceperimus: sciant, quod ipsi pro huius- - 





hanc ob causam existimavimus et tantum iis solacium dandum esse et viros honoratos in medium 


odu- 


cendos, ut eorum virtutem subditi sentiant. Habebunt autem spectabiles praetores plebis etiam assessorem 


nostro de iis iudicio, sicut diaimus, dignum. 


V. Aderunt vero iis et viceni milites et triceni matricarii, quos quidem nunc constituimus, qui eo- 
rum mandatis obsequantur et si quando opus sit tumultuantes contineant atque convenienti formae admi- 
nistrationem tradant. Certo autem scire eos oportet, si integros sese praestent, et a deo auxilium 
habituros, nec nostra benevolentia destitutum tri, ac diuturniorem sibi futuram potestatem. Quis. eni: 


eum, qui bene et recte se gerit, removere velit? 


. Verum etiam si quis ez iudicio clarissimi praefecti huius [t urbis ad eos transmittatur. 
ut poenam subeat, accurate in causam inquirant et cognoscant, cur hominem summo supplicio affecturi 
vel membro sive tali aliquo privaturi sint, sciscitantes etiam ez: ipso gloriosissimo praefecto, si hoc quoque 
üs placuerit: ita ut accurate sententiam ferant, qua aut vita aut membro aliquo privetur qui transmissus 
1 est. — Quemadmodum autem spectabiles praetores plebis tantis muneribus honoravimus, cum eos et 
codicillis ez nostra manu proficiscentibus et annona et tanta appellatione et reliquis quae ante dicta sunt, 
dignati simus: ita ab iis flagitamus, ut nobis vicissim integritatem suam et vigilantiam tn omnibus praestent, 
et ut omnia ratione aequa et iusta ac. pura manu gerant. Nam si quid appareat illos delinquere et vel 
furari vel alios pati furtum facere neque vero omnibus modis persequi, «c morte quidem dignos punire, 
qui vero leviora commiserint ex hac magna urbe eo quo nos iusserimus expellere: sciant se de hus vati- 





2 xai ἄνδρας — ἀγαγεῖν om. B* | 5 αὐτῆς L| 8 τριά- 
κονταὶ εἴκοσε B || δὴ] δὲ L | 95sq. ταῖς διατ. — αὐτῶν 
om. B* || 10 δέοι et 11 τὸ πολίτευμα om. ς ἢ 11 ἀμεί- 
Bev] μὴ ἀμείβειν 1, μὲν ἀμείβειν Haloander || 24 εἰ 
καὶ] καὶ εἰ 1, | συνίδοιεν B] συνείδοιεν ML (prae- 
uiderit s) || αὐτοὺς om. L || 25 leg. τὴν ψῆφον τὴν 7? | 
26 ἀφαιρουμένων Μ ἀφαιρούμενον B* | τὴν παραπεμ- 
zou£vrr L | 28 ἑαυτοῦς L||36 7 μὴ] nisi (— δὲ μὴ) c ἢ 
38 πράττοντας om. B* || 39 προστάξαιμεν Scrimger] 
προστάξοιμεν MLB — 





1 honeratos R | 2 eorum] ut eorum vulg. (Gr.) | 4 con- 
siliarum nostrum super eos iuditium V | 7 asistebant R 
aut V | uicini καὶ | 9 sequentes V || sicubi] si ub) (deinde 





spatium 3—4 litt.) hi V sibi ubi hii R | 10 detenuerint 
V detinuntur R detinentes et vulg. || competi κα || ordini 
tradentes vulg. | 11 aut XR | 12 semetipso V | 13 mo- 
stram £t || 14 et om. V^ | 15 sg. uelint si transmittantur 
R | 19 huius felieissimae A vulg. |, 20 inquiratur A ἢ 
21 eius om. vulg. (Gr.) | 22 offerunt A || suscitautes 

al. | 23 et om. V | ipso domino glorioso praefeeto V || 
24 subtilate R! | 25 alicuius membrum Z αἰ. | 26. quam- 
admodum V || spectabilem A || populorum om. A | 28 fa- 
ciente V| manum A!| 29 quae dudum V] dudum quae 
R al. | 31 cuneti R | 32 aequali et] aequalibet A, et 
om. V* | consitientia R* | 33 apparuerit A | aut furantes] 
auferentes Kt. | 35 quidem] quidem et V qui R || mediocca 
KR | 36 haee V | 37 pereeperimus X pereipiemus V ἢ 





1 


vidi 


105 


Nov. XIV 





; λόγον, οὐ ϑεῷ μόνον, ἀλλὰ 
καὶ ἡμῖν, καὶ ἔνοχοι γενήσονται καὶ ξημίᾳ πάσῃ τοῖς 
στπηκόοις συμβαιν, b τῇ παρ᾽ uon ἀγαναάντῆσεε 
καὶ τῷ ϑᾶττον ἀτίμως ἐξεληλάσϑαι τῆς ἀρχῆς" ἡμῶν 
διὰ τοῦτο καὶ πόνους ὑποστάντων καὶ δαπά -5 


λης ἀνεχομένων, iva μή τινε τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων 
ἐπενεχϑείη τις »tía καὶ χρημάτων ἢ ψυχῆς 


ἀπώλεια καὶ ὅσα τοιαῦτα καϑέστηκεν, ἀλλὰ πάντα 


ὑπὸ i» γένοιτο τὴ» 7 


λὴ» διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου κηρύγματός τε καὶ νόμου 
ἐνώσκοντες, καὶ ὅτι τῶν συμφερόντων ὑμῖν οὐδ 
ὁτιοῦν παραλιμπάνομεν, τῆς ἡμετέρας ὑπερεύχεσϑε 

οὕτως ὑμῶν κηδομένης, οὕτως οἰκειουμένης 


᾿ xoi. ——— ri Σ᾽ 
. (Ἐπίλογος.) Ταύτην οὖν ἅπαντες ἡμῶν τὴν βου- τὸ 


modi reddent rationem non deo solum, sed et nobis; 
rei fient e£ omni damno, quod subiectis contigerit, 
et nostra indignatione, (et) velociter cum infamia a 
dignitate nostra repelli. Propterea et labores susti- 
nemus et expensis magnis adquiescimus, ut non ali- 
cui nostrorum subiectorum inferatur aliqua calum- 
nia et pecuniarum aut animae perditio et quae talia 
constituta sunt, sed omnia cum examinatione fiant 
competenti. 

(Épilogus.) Hanc igitur omnes nostram volun- 
tatem per hanc praeceptionem divinam et legem 
cognoscentes, et quia quod expedit vobis nullatenus 
derelinquimus, pro nostro orate imperio, sic vos 
tuente, sic vos proprios aestimante, quae in uno- 


τὰ ἐφ᾽ ἑκάστῳ συμβαίνοντα, οὕτω τὴν πατρικὴν ἐφ᾽ 15 quoque contingunt, ita paternam in omnibus vobis 
ἅπασιν ὑμῖν διατηρούσης πρόνοιαν. 


Proponatur Constantinopoli civibus nostris. 
Dat. [xv1.] id. Octobr. Constantinopoli [dn.] Belisario 
v. c. cons. ind. xiv. 


custodiente providentiam. : 
Proponatur Constantinopolitanis civibus nostris. 


[a. 535.] 





HEPI TOY MH EINAI HOPNO- 
BOXKOYS EN MHAENI TOII9I 
ΤῊΣ P9MAI9N HOAITEIA3. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Κωνσταντινου- 
j πολίταις. 

«Προοέΐμεον. Καὶ τοῖς παλαιοῖς νόμοις καὶ τοῖς 
πρώην βεβασιλευκόσε σφόδρα μεμισημένον ἔδοξεν cl. 
ναι τὸ τῆς πορνοβοσκίας ὄνομά τε καὶ πρᾶγμα, καὶ 
τοσοῦτον, ὥςτε καὶ πολλοὶ κατὰ τῶν τὰ τοιαῦτα πλημι- 
μελούντων ἐγράφησαν νόμι 
τεϑειμένας κατὰ τῶν οὕτως ἀσεβούντων τιμωρίας 
ηὐξήσαμεν, καὶ εἴ τι παραλελειμμένον ἢ» τοῖς 7100 
ἡμῶν, καὶ τοῦτο δι᾽ ἑτέρων ἐπηνωρϑωσάμεϑα vo- 


πων. καὶ ἔναγχος δὲ προΞξαγγελίας εἰς ἡμᾶς γενομέ- 


νὴ πραγμάτων ἀσεβῶν ἐπὲ τοιαύταις αἰτίαις κατὰ 35 


TA 20 


XIV. Coll. III tit. 1 
R DE LENONIBUS R. 


Imp. Iustinianus A. Constantinopolitanis. 


(Praefatio. Et antiquis legibus et dudum im- 
perantibus satis odibile visum est esse lenonum 
nomen et causam, in tantum ut etiam plurimae 
contra talia delinquentes scriberentur leges. Nos 


«v vóuor Ἡμεῖς δὲ καὶ τὰς ἤδη 30autem et dudum posita contra eos qui sic impie 


t supplicia auximus, et si quid relictum est a 
nóstris praecessoribus, etiam hoc per alias correxi- 
mus lezes, et nuper interpellatione nobis facta re- 


Nov. XIV (— Coll. III tit. 1: gloss.) Graece extat in ML, maior pars (inde a ὃ 1) in B 60, 38, 3. — Epit. 


Theod. 14, Athanas. 12, 1. Julian. const. XXXI. 





onem reddituros non solum deo, sed etiam nobis, atque obnoxios futuros et omni damno, 


eventurum sit, et indi 


quod subditis 


oni nostrae et periculo me celeriter cum infamia a potestate depellantur. 


Nimirum nos ideo et — suscepimus et magnos sumptus sustinemus, ne cui ex subditis nostris calumnia 
ulla et Ur utm vilaeve amissio et quae sunt eiusmodi accidat , sed ut omnia iudicio convenienti subiciantur. 
pilogus. Omnes igitur cum hanc nostram voluntatem per hoc sacrum edictum et legem cognoscatis 


vobis providentiam conservet. 


icquam nos omnino eorum, quae vobis conducant, praetermittere , * 
pate, quod ita vobis prospiciat, ia quae de unoquoque accidant sibi vin 
t. 


ro nostro imperio vota nuncu- 
icet, ita paternam de omnibus 





XIV. ᾿ 


NE LENONES SINT IN ULLO LOCO REIPUBLICAE ROMANAE. 
Imp. lustinianus A. Constantinopolitanis. 


Praefatio. Et antiquis legibus et prioribus imperatoribus lenocinii et nomen et res admodum 
exosa visa sunt, adeo ut multae leges in eos, qui talia committerent, scriberentur. Nos autem et poenas 
illis qui ita nefarie agunt iam propositas auzimus , et si quid ab iis qui ante nos fuerunt praetermissum 
erat, id quoque per alias leges emendavimus. | Atque nuper denuntiatione nobis facta de impiis facinori- 





1 τούτον L, huiusmodi ς | 2 sg. πᾶσε τοῖς ὗπ. συμβαι- 
vois: (sic) L.| 4 τῷ] τῶν L | 5 ὑποστάτων L | 9 γένοιτο 
B | 13 ὑπερεύχεσϑαι ML | 14 ἡμῶν M | 11 sg. subscr. 
om. L | Constantinup M.| nostaris M | 18 xvi id. 
Octobr. M εἰδ. ὀκτωβρίων Ath., μηνὶ ὀκτωβροίῳ Theod., 
om. Tul. | ConstantinuzoAe« ou. dn. bilisario M | xiv] εδ΄ 
s 21 inser. περὶ ποργνοβοσκῶν —— m ς (τὴν 
σπερὶ τῶν ὃν νεαρὰν cit. Anon. . 435), de 
lenonibus tollendis Tulian. | 32. μηδ᾽ ἑνὶ M | M ῥκούθς 
vos L | 38 - ἐπανορϑωσάμεϑα L | 35 αἰτίαις] ἀτη- 








μέαις L 
IH. - 


1 rationem om. R | et om. R [| 2 et ante rei add. vulg. 
fient] fuerit RV || omni] τὸ (i. e. ideo) R || contigitur R 
3 nostrae indignationi vulg. || et add. vulg. || uolociter V || 
4 nostra dignitate R al.||5 expressis Καὶ | 7 aut om. R || 
8 eum] eum V | 11 perceptionem V | 14 tuentem RV 
αἱ. ἢ sie] si V | proprio R. Leg.sic propria? || estimantem 
RV αἱ. ἢ unoquoque] uno R | 15 ita o». £ | 16 custo- 
dientes V al. eustodientibus A [| 17 proponantur £ ἢ eiui- 
tatibus V | 28 eausa vul. || ut] et £! | 29 seribentur £'* ἢ 
31 a nostris] auris V! | 32 haec V | 33 interpellationem 
R!| nobis — impiarum (106, 1) suppl. V* in spat. vac. 

14 


τοῦ 


DE LENONIBUS 





Nov. XIV 
ταύτην τὴν μεγάλην ἁμαρτανομένων πόλεν, τὸ πρᾶγμα 


οὐ of gs Ἔγνωμεν γάρ vwas ζῆν μὲν coros, 
ἐκ δὲ αἰτιῶν χαλεπῶν τε καὶ μεμισημένων πρόφασεν 
ἑαυτοῖς μιαρῶν ἐξευρίσκειν κερδῶν" περινοστεῖν γὰρ 
χώρας τε καὶ τόπους πολλοὺς, καὶ νέας ἐλεεινὰς δε; 
λεάζειν, προτεινομένους ὑποδήματά «e καὶ ἐσθῆτά 
τινα, καὶ τούτοις ϑηρεύειν αὐτὰς καὶ «ys εἴς τὴ» 
εὐδαίμονα ταύτην πόλιν καὶ ἔχειν καϑειργμένας ἐν 
ταῖς ἑαυτῶν —— καὶ τροφῆς αὐταῖς ἐλεεινῆς 
μεταδιδόναι καὶ ἐσϑήματος, 

πρὸς ἀσέλγειαν αὐτὰς τοῖς βουλομένοις" καὶ πάντα 
τὴ ἄϑλιον ἐκ τοῦ σώματος αὐτῶν προῤγινόμενον 
αὐτοὺς λαμβάνειν, καὶ ποιεῖσϑιαι συγγραφάς, ὡς ἐπὶ 
χρόνον, ὃν αὐτοῖς δόξειε, προφεδρεύσουσι τὴν ἀσεβῆ 
τε καὶ 
τινὰς δὲ αὐτῶν καὶ ἐγγυητὰς ἀπαιτεῖν. ὥςτε τοσαύ- 
τὴν γενέσϑαι τὴν τοῦ πράγματος ἀτοπίαν, ὡς ἐν 
πάσῃ σχεδὸν τῇ βασιλίδε ταύτῃ πόλει καὶ ἐν τοῖς 
περάμασιν αὐτῆς, καὶ τὸ δὴ χείριστον καὶ πλησίον 


rum impiarum pro falibus negotiis in hac maxima 
civitate commissis causam non despeximus. Agno- 
vimus enim quosdam vivere quidem illicite, ex causis 
autem crudelibus et odiosis occasionem sibimet ne- 
5fandorum invenire lucrorum, et circuire provincias 
et loca plurima et iuvenculas miserandas decipere 
romittentes calciamenta et vestimenta quaedam, et 
his venari eas et deducere ad hanc felicissimam ci- 
vitatem et habere constitutas in suis habitationibus 


xal ἐντεῦϑεν ἐκδιδόναι 10 et cibum eis miserandum dare et vestem et deinceps 


tradere ad luxuriam eas volentibus, et omnem quae- 
stum miserabilem ex corpore earum accedentem ips0s 
accipere et celebrare conscriptiones, quia usque ad 
tempus, quod eis placuerit, observabunt impiam et 


ἀνοσίαν ταύτην αὐτοῖς λειτουργίαν πληροῦσαε" 15 scelestam hanc functionem implentes; quasdam vero 


earum etiam fideiussores expetere. Et in tantum 
procedere illicitam actionem, ut omni paene in hac 
regia civitate et in transmarinis eius locis et (quod 
deterius est) iuxta sacratissima loca et venerabiles 


τῶν ἱερῶν τόπων καὶ τῶν σεβασμιωτάτων oixov?20domos tales sint habitationes, et causae sic impiae 


τὰς τοιαύτας αὐτοῖς εἶναι καταγωγάς" καὶ πράγματα 
οὕτως ἀσεβῆ καὶ παράνομα ἐπὶ τῶν ἡμετέρων vOÀ- 
μᾶσϑαι χρόνων, ὥςτε καί τινας ἐλεοῦντας αὐτὰς ἄνα- 
στῆσαι τῆς ἐργασίας ταύτης πολλάκις βουληϑῆναι καὶ 


et iniquae sub nostris temporibus praesumantur, ita 
ut etiam quosdam miserantes earum et abducere ἃ 
tali operatione crebro volentes et ad legitimum de- 
ducere matrimonium non sinerent. Quosdam autem 


πρὸς νόμιμον ἄγεσϑαε συνοικέσιον, τοὺς δὲ ovx ἐφιέ- 25 sic scelestos existere, ut puellas nec decimum agen- 


vat. ἐνίους δὲ οὕτως ἀνοσίους καϑεστάναε, deve 
κόρας οὐδὲ τὸν δεκαετῆ ἀγούσας ἐνιαυτὸν εἰς ἐπι- 
κίνδυνον κατάγειν φϑοράν. (eve καί τινας χρυσίον 
δόντας οὐ μέτριον μόλις ἐκεῖϑεν ἐξωνήσασϑαε τὰς τα- 


tes annum ad periculosam deponerent corruptionem; 
et quosdam aurum dantes non parvum vix inde red- 
emisse miseras, et nuptiis copulasse castis. Esse 
etiam decies milies modos, quos nullus praevaleret 


λαιπιώρους xal γάμῳ συναρμόσαι σώφρονι. καὶ voó-30sermone comprehendere, cum ad infinitam crudeli- 


πους εἶναι poo, ovs οὐκ dv τιβ ἰσχύσειε λόγῳ πε- 

ριλαβεῖν, εἰς δεινὴν ἀοριστέαν ἐξενεχϑέντος τοῦ τοι- 
- € , * Fr r, 

οὕτου κακοῦ, ὡς πρότερον μὲν ἐν ἐλαχίστοις μέρεσι 


tatem perductum sit tale malum: ita ut primum 
quidem in ultimis partibus civitatis esset, nunc 
autem et ipsa et quae circa eam sunt omnia plena 


τῆς πόλεως εἶναι, νῦν δὲ αὐτήν τε καὶ và περὶ αὐτὴν — talium sint malorum. Haec igitur dudum quidem 
ἅπαντα μεστὰ τῶν τοιούτων γενέσϑαι κακῶν. Ταῦτα 35 aliquis nobis secrete denuntiavit, deinde etiam nuper 


τοίνυν πρώην μέν τις ἡμῖν ἐν ἀπορρήτῳ προςβήγγειλεν, 
εἶτα καὶ ἔναγχος οἱ μεγαλοπρεπέστατοι πραίτωρες παρ᾽ 
ἡμῶν τὰ τοιαῦτα ἀναζητεῖν ἐπιτραπέντες αὐτὰ τἀῦτα 
εἰς ἡμᾶς ἤγαγον. ἅμα ve οὖν ἠκούσαμεν τούτων, φή- 


magnificentissimi praetores ἃ nobis talia requirere 
praecepti haec eadem ad nos retulerunt: moxque 
audivimus et iudicavimus oportere deo huiusmodi 
commendare causam et velociter liberare tali scelere 


Onusv χρῆναι ϑεῷ τὴν τοιαύτην ἀναϑεῖναι πρᾶξιν 40 civitatem. 


καὶ ϑᾶττον ἀπαλλάξαι μύσους τοιούτου τὴν πόλιν. 
, 7 d 2 
l Θεσπίζομιεν τοίνυν πάντας μὲν, xaO" ὅσον εἰσὶ 


1 Sancimus igitur omnes quidem secundum quod 





bus, quae ez: eiusmodi causis in hac magna urbe committuntur, eam rem non neglezimus. | Comperimus 
enim esse, qui cum improbe vivant, tum ex: gravibus atque ezxosis causis occasionem nefarii lucri sibi 
reperiant: nimirum circumire eos provincias et loca multa, ac miseras puellas. inescare calceamentis et 
vestimento promissis, hisque venari eas et ad hanc felicem urbem. deducere ac tenere inclusas in. ipso- 
rum deversoriis et cibum iis miserum et vestem praebere indeque ad libidinem eas tradere cuivis v i: 
atque omnem quaestum malum ez: corpore illarum redeuntem 1psos accipere, et syngraphis factis cogere 
eas in tempus, quod ipsis placuerit, assiduo impium hoc et scelestum ministerium sibi praestare; quosdam 
vero ab illis etiam fideiussores exigere. Unde tantam rei evasisse immanitatem , ut per totam fere hanc . 
e urbem et in traiectibus eius, quodque pessimum est, etiam prope loca sacra et venerabiles aedes 
talia iis sint deversoria. Ac facinora tam impia et. illicita nostris temporibus perpetrari, ut etiam cum 
quidam misericordia moti eas a tali quaestu nonnumquam removere et in legitimum matrimonium ducere 
vellent, illi non permitterent. Nonnullos vero adeo sceleratos extitisse, ui puellas ne decimum quidem 
agentes annum in stupra periculosa inducerent. ltaque quosdam pecunia non modica data aegre inde mi- 
seras illas redemisse et honestis nuptiis secum coniunzcisse. Atque sescentos esse modos, quos haud facile 


quisquam oratione complecti possit, huiusmodi malo in immensum importune aucto: ut cum antea non esset 


nisi in exiguis partibus urbis, 
Haec quidem prius nobis in secreto ali 
inquirere a nobis iussi eadem haec a 


nunc et ipsa et quae circa eam sunt loca omnia plena sint eiusmodi malis. 
uis nuntiavit, deinde etiam nuper magnificentissimi praetores in talia 
E nos rettulerunt. : 
1. operam consecrandam et civitatem cito tali pesti liberandam esse. existimavimus. 


Nos igitur simulatque haec audivimus, deo 
Sancimus igitur, 





2 περιείδομεν M] περίδωμεν L* παρίδωμεν L? | 
ζη»} £o L'|| μὲν om. L | ἀτόπους L! || 5 πολιοὺς M || 
6 ἐσϑῆτι L^ | 8 ἔχει M| 9 αὐτῶν L || 14 "προςεδρεύ- 
σουσι (s)] προφεδρεύουσι ML || 15 αὐτοῖς om.c | 18 ταύτῃ 
om. L || 21 αὐτοῖς om. c | 23 αὐτοὺς L! | 24 ταύτηρ] tali 
ς | 26 ov τοὺς L'! | 27 δεκαετῇ ML) δέκατον Haloander 
(s) | 29 τοὺς L' |33 ἐν ἐλαχίστοις (ἐν ελεχίστης L!)] in 
ultimis (i.e. ἐσχάτοιβ) ς | 34 αὐτοῖς cà L'|35 Ἐμεστὰ 
(s)] μετὰ ML || 39 ovv] ὧν L || τούτων om. L | 40 χρῆναι 
L* | ἀναϑῆναι 1, ἀνευϑεῖναι (ἀνευϑῆναι M^) M ἀνευ- 
ϑῦναι Scrimger | 42 μὲν om. L 


4 autem] aut V || occasione V || sibiment A! {{ cir- 
cum re R! | 7 sq. et (om. V") in his V || 8 uenerari A! | 





10 ei miserandum V? enumerandum? V! | 11 eas] eis V 
tradereas R^ | 15 quosdam? A! | 16 etiam em. R! 

17 paene] pé« V! | in ante omni transposuit V? vulg. 

18 ciuitate] ciui R* | 19 loca et miserabiles (et misera 
V? in ras.) V| 21 et om. RV] iniquae om. E* || 22 ut 
om. V' | ab £||23 erebo RV! | legitimam V || 24 quos- 
dam autem sio scelestos suppl. V? in spat. vac. ! 21 re- 
dimisse 7| 29 deciens V || mille s Rods V! || prae- 
ualeret] ualet corr. R? | 30 sermonem V! sermo V? vulg. | 
finitam £ || eredulitatem V! || 33 eam vu/g.] ea RVT 

omnia] loca s. v. add. R? || 34 sunt V || 34 sg. aliquis nobis 
quidem A | 36 praetoris V! | 37 praeceptis £! | 37 mox 
quae audimusmus (sie) V || 39 seelere] scde (i. e, se- 





eunde) A! 





u 


- ψεσϑᾶαε τοιοῦτον" 


!^-.'- 3 EP. 
B wr L 


L] 


DE LENONIBUS 


107 


Nov. XIV 





πο oa sri oto 
π (as «T7 καϑέστηκεν T 7t 7 
σαι ψυχάς. . ἣ δὲ πολλὰ τὰ ἀνθρώπινα, τὸ γοῦν 


σὺν τέχνῃ καὶ δόλῳ καὶ τινὰς εἰς τοιαύτην 
ἀσέλγειαν ἄγεσϑαι πᾶσε κωλύομεν τρόποις" καὶ μη- 
δενὲ íav εἶναι πορνοβοσκεῖν καὶ ἐπ᾿ οἰκήματος 
ἔχειν γυναῖκας, ἢ καὶ δημοσίᾳ προϊστᾶν ἐπ᾿ ἀσελγείᾳ, 
ἢ ἀντ᾽ ἃ τινὸς πραγματείας τὰ τοιαῦτα ἐμπο- 
μηδὲ συγγραφὰς ἐπὲ τούτῳ νειν μηδὲ 


τὰς ταλαιπώρους καὶ ἀκούσας τὴν ἑαυτῶν 
σωφροσύνην καταισχύνειν, μηδὲ ἐλπίζειν ὡς ἔξεστι 
τὸ λοιπὸν αὐτοῖς ἐσθημάτων δόσει ἢ καὶ κοσμίων 
τυχὸν ἢ τροφαῖς δελεάζειν αὐτὰς εἰς τὸ καὶ ἀκούσας 
προΞκαρτερεῖν. Οὐ 


καὶ νῦν ἅπαντα ταῦτα ἐν 


βραχεῖ τῆς προςηκούσης ἠξιώσα ϑεραπείας παρα- 
σκευάσαντες καὶ ἀναδοϑῆναε ——— πᾶσαν i ἔτυχον 


τοιοῦτόν τε πράττειν ὅπερ 1ῦ tale agere, 


possint castitatem agere, quae etiam sola deo cum 
fiducia possibilis est hominum animas praesentare. 
Quia vero plurima sunt humana, cum arte et dolo 
et necessitate quaslibet ad talium luxuriam deduci 
5 omnibus prohibemus modis, et nulli fiduciam esse 
pascere meretricem et in domo habere mulieres aut 
publice prostituere ad luxuriam, et pro alio quodam 
negotio talia mercari, neque conscriptiones super 
hoc percipere Rs fideiussores exigere nec aliquid 
quod cogat miseras et invitas suam 

castitatem confundere, neque sperare quia licebit de 
cetero eis vestium donatione aut ornamentorum for- 
san aut alimenti decipere, ut etiam invitae susti- 
neant. Non enim permittimus quicquam fieri tale, 


——— — οὐδ᾽ ὁτιοῦν yi-l5sed etiam nunc omnia talia breviter competenti cura 


disposuimus, statuentes etiam reddi eis omnem quam 
contigit cautionem occasione sceleris huius A 
et neque permisimus scelestos lenones, si quid de- 


προφάσει τοῦ τοιούτου μύσους ἐκϑέμεναι, derunt eis, hoc ab eis auferre: sed etiam ipsos le- 


καὶ οὐδὲ συνεχωρήσαμεν τοὺς ἀνοσίους πορνοβοσχούς, 20 nones iussimus extra hanc fieri felicissimam civi- 
εἴ τε δεδώκασιν αὐταῖς, τοῦτο παρ᾽ αὐτῶν dgsÀé- tatem tamquam pestiferos et communes vastatores 
σϑαι. ᾿4λλὰ xai αὐτοὺς τοὺς πορνοβοσκοὺς ἔξω ταύ. castitatis factos, et liberas ancillasque requirentes 
τῆς γενέσϑαι τῆς εὐδαίμονος παρεκελευσάμεϑα πό- et deducentes ad huiusmodi necessitatem et deci- 
λεως, ὡς ὀλεϑρίους xai κοινοὺς λυμεῶνας τῆς σωφρο-  pientes et habentes educatas ad universam confu- 
σύνης γινομένους, xal ἐλευϑέρας τε xal ϑεραπαίνας 35 βίοποπι. Praeconamus itaque quia, si quis de cetero 
περιεργαζομένους καὶ κατάγοντας εἰς τὴν τοιαύτην &v- praesumpserit invitam puellam sumere et habere ad 
ἄγκην καὶ δελεάζοντας καὶ ἔχοντας παρατρεφομένας — mnecessitatem nutritam et fornicationis sibi deferen- 
εἰς πᾶσαν αἰσχύνην. Προαγορεύομεν δὲ ὡς, εἴ τις tem quaestum, hunc necesse est ab spectabilibus 
TOU λοιποῦ το praetoribus populi huius felicissimae civitatis com- 


λμήσειεν ἄκουσαν κόρην λαβεῖν καὶ ἔχειν 


πρὸς ἀνάγκης ἀποτρεφομένην τε καὶ ἐκ πορνείας αὐτῷ 30 


— πόρους, τοῦτον ἀνάγκῃ παρὰ τῶν περι- 
᾿βλέπτων πραιτώρων τοῦ δήμου τῆς εὐδαίμονος ταύ- 
της πόλεως συνεχό͵ τὰς πασῶν ἐσχάτας ὑπομέ- 
ψεὶν ποινάς, εἶ τῶν χρηματικῶν αὐτοὺς κλοπῶν 
xai λῃστειῶν ἐπανορϑωτὰς προὐβαλλόμεϑα, 
πολλῷ μᾶλλον τὴν τῆς σ κλοπή 
ληστείαν αὐτοῖς ἀπελαύνειν ἐφήσομεν; Εἰ δὲ 
ἀνάσχοιτο ἐν τῷ ἑαυτοῦ οἴκῳ τινὰ πορνοβοσκοῦντα 
καὶ τοιαύτης προϊστάμενον ἐργασίας ἔχειν καὶ μὴ ταῦτα 
ελϑέντα μαϑὼν τῆς οἰκήσεως αὐτὸν —— 
ἴστω xai decem librarum auri ὑποστησόμενος ποινὴν 
καὶ περὶ αὐτὴν κινδυνεύσων τὴν οἴκησιν. Εἰ δὲ καί 


τε καὶ 
xat τις 


πῶς οὐ 35 quendam lenonem et huiusmodi p 


rehensum omnium novissima sustinere supplicia. 
i enim pecuniarum eos furtorum et latrociniorum 
emendatores elegimus, quomodo non multo magis 
castitatis furtum et latrocinium eos cohercere per- 
mittimus? Si quis autem patiatur in sua domo 
opera- 
tionis habere et haec denuntiata cognoscens non de 
domo sua expulerit, sciat etiam decem librarum 
auri sustinere poenam et circa ipsam periclitaturum 
ΝΑ νὰ Si quis autem conscriptionem de ce- 





ut omnes quantum 
mendare possit. 
trahantur, omni modo 


possint pudicitiam colant, quae quidem sola deo hominum animas cum 
iam vero sunt mulía , " 
ohibemus. Neque cuiquam licebit lenocinium exercere et in domo sua habere 


i fiducia com- 
certe ne quae arte et dolo et vi ad talem impudicitiam 


mulieres vel etiam publice prostituere libidinis causa, aut alius nescio cuius negotiationis vice talia com- 


mercia contrahere, neque syn 
agere quo 


ῖ graphas eo nomine accipere neque fideiussores exigere neque eiusmodi quic- 
miserae et invitae suam pudicitiam polluere cogantur, neque sperare in posterum sibi 


e vestimentorum vel forte etiam ornamentorum datione vel alimentis eas ita inescare, ut eliam in- 


vitae perseverent. Neque enim permittimus, ut quicquam fiat (ale: verum nunc quoque haec omnia breviter 
A remedio impertivimus, cum omnem quam huius probri nomine praestiterunt cautionem puellis 
7" curaremus; ac mne id concessimus, ut nefarii lenones, si quid illis de t, 


id ab iis 
homines et communes pudicitiae corruptores, 
necessitatem deducant atque inescent [A^ 


auferrent. Immo ipsos lenones ex hac felici urbe discedere iussimus tamquam  perniciosos 
qui (am liberas quam servas sollicitent et in. eiusmodi 

eantque alumnas ad omnem 

posthac ausus sit invitam puellam capere et per vim habere 


itudinem. Edicimus autem, 
am et ex mereítricio quaestum 


ipsi paraturam: ei a specíabilibus praetoribus plebis huius felicis urbis comprehenso extremas omnium 


. Nam si illos 


poenas esse sub 
magis pudicitiae furtum et rapinas iis 


multo 
sinat 


ecuniariorum furtorum et rapinarum vindices instituimus, quidni 
um expellenda committamus? | Quodsi quis etiam in domo sua 
aliquem habere lenocinium  exercentem et eiusmodi quaestum  administrantem, ac non his nun- 


liatis et compertis eum domicilio expellat, sciat se et decem librarum auri poenam subiturum et de ipso 


domicilio periclitaturum. 


| quis etiam posthac syngrapham hoc nomine accipere vel fideiussorem 





25 γενομένους B || 21 ἀναστρεφομέ- 
φοξαγορεύομεν Μ | 29 κόρη L'|33 πα- 
"ed "rye Bl 1 τὴν om. τὰ ] 

πορνοβοσκὸν | 40 czc] τῶν αὐτῶν ἐξηλά- 
σειεν L| 41 decem libparum auri M, δέκα λιτρῶν (λί- 
τρας L) χρυσίου M s. v., LB || ὑποστησόμενον L^ || ποι- 
νὴ» vxoctncousvos B| 42 κινδυνεύων L| καί om. L 


2 375 c artem R!|5 fidutiam esse pascere 
mere A? ἐπ σας. ἢ 1 ad] aut V | 10 inuitas] mutas R' ἢ 











11 confundere] «fundere V* | quia licebit AR? in ras. | 
12 ei V eius T' ἢ datione vulg. | armentorum A! | 13 ali- 
mentis T' (Gr.) | ut] aut R'| mutae R! ἢ 16 quam om. 
V! spat. vac. relicto | 17 contigit R] contingit Τ᾽ con- 
tigerit vulg. | occasionem R! V! | 18 dederint £ ἢ 20 hane 
felieissimam ciuitatem fieri R | 21 uastores Καὶ | 26 inu- 
tam R | pulam A! | ad om. V!| 27 fornicationes R ! 
deferente V | 30 omnium 7'] omnia V vulg., omnibus R 
31 peeuniariorum vulg. | latrocinorum V | 32 elegimus 
suppl. V? in spat. vac. | 33 permittemus vulg. | 35 quan- 
dam RV | propositum R | 36 de domo RV?] demo V! 
domo V? | 37 expullerit A | etiam] et vu/g. | 39 habi- 
tatione R' | de cetero conscriptionem V 


14* 


Nov. XIV 108 





τις συγγραφὴν τὸ λοιπὸν ἐπὶ τούτοις τολμήσειε λα- 
βεῖν ἢ ἐγγυητήν, ἴστω μηδὲν μὲν ὄφελος πῆρ τοι- 
αὕτης ἔχων ἐγγύης ἤτοι συγγραφῆς. καὶ yao 0 μὲν ἐγ- 
γυητὴς ἔνοχος οὐκ ἔσται, ἢ δέ γε συγγραφὴ παντοίως 
ἄκυρος μενεῖ" καὶ αὐτός, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, 
τὴν εἰς τὸ σῶμα τιμωρίαν ὑποστήσεται καὶ τῆβ με- 
γάλης ταύτης ὡς πορρωτατῶ πόλεως ἐξελαϑήσεται. 
Τὰς γὰρ δὴ γυναῖκας σωφρονεῖν μὲν ουλόμεϑά τε 
καὶ εὐχόμεϑα, μὴ μὴν ἀκούσας εἰς ἀσελγῆ βίον κατ- 
ἄγεσϑαι μηδὲ ἀσεβεῖν ἀναγκάξεσϑαι. πᾶσαν yao πορ- 
γνοβοσκίαν καὶ γίνεσϑαι κωλύομεν καὶ γενομένην κο- 
λάζομεν, διαφερόντως μὲν ἐπὶ ταύτης τῆς εὐδαίμονος 
πόλεως καὶ ἐν τῇ ταύτης περιοικέδε, οὐδὲν δὲ ἣτ- 
τὸν καὶ ἐν τοῖς ἔξω τόποις ἅπασι τοῖς τε ἐξ ἀρχῆς 
τῆς ἡμετέρας οὖσι πολιτείας τοῖς τε νῦν στα & τοῦ 
δεσπότου ϑεοῦ δεδωρημένοις ἡμῖν" καὶ μάλιστά γε ἐν 
ἐκείνοις, διότε τὰς τοῦ ϑεοῦ ὠρεάς, ἃς στερὶ τὴν ἥμε- 
τέραν ἐποιήσατο πολιτείαν, ,"βουλόμεϑα φυλάττεσϑαι 
καϑαρὰς πάσης τοιαύτης ἀνάγκης καὶ τῆς παρὰ τοῦ 


C 


δεσπότου ϑεοῦ περὶ ἡμᾶς δωρεᾶς εἶναί τε καὶ διαμέ- 20 nostro circa castitatem studio magnum fieri nostrae 


vew ἀξίας. Πεπιστεύχαμεν γὰρ εἰς τὸν δεσπότην 
ϑεὸν καὶ ἐκ ταύτης ἡμῶν τῆς περὶ τὴν σωφροσύνην 
σπουδῆς μεγάλην ἔσεσϑαι τῇ — — στροβ- 
ϑήκην, τοῦ ϑεοῦ πάντα ἡμῖν αἴσια διὰ τῶν τοιούτων 
παρεχομένου πράξεων. — — — 

(Ἐπέλογος.) Ὅπως ἄν ovv ὑμεῖς σπερῶτοι οἱ ἡμέ- 
τεροι πολῖται τῆς σώφρονος ἡμῶν ἀπολαύσαιτε δια- 
τυπώσεως, διὰ τοῦτο τῷδε τῷ ϑείῳ κηρύγματι χρώ- 
usÜa* ὅπως ἂν εἰδείητε τὴν ἡμετέραν περὶ ὑμᾶς 


σπουδὴν καὶ τὸν περὶ τὴν σωφροσύνην τε καὶ εὑσέ- 80 
2 L4 


βειαν πόνον ἡμῶν, δι᾽ ὧν ἐν ἅπασιν ἀγαϑοῖς φυλαχ- 
ϑήσεσϑαι τὴν ἡμετέραν πολιτείαν ἐλπίζομεν. 


Ἐγράφη τὸ ἰσότυπον τῷ ἐνδοξοτάτῳ μαγέ- 
στρῳ μετὰ τῆς παραλλαγῆς ταύτης" 


Ὅπως ἂν ἅπασι ταῦτα γένοιτο φανερὰ τοῖς τὴν ἡμε- 35 
y φανερ ἣν vue 


τέραν ἔχουσι πολιτείαν, ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τόνδε 
ἡμῶν δεξαμένη τὸν νόμον ἐν ἁπάσῃ τῇ ὑπηκόῳ διὰ 
προρταγμάτων οἰκείων τοῦτον ἅπασε φανερὸν κατα- 
στησάτω" ὡς ἂν μὴ μόνον ἐπὶ ταύτης τῆς εὐδαίμονος 


5 omnino invalida manebit; et ipse, sicut praediximus, 


1l0cogi. Omnino enim lenocinium et fieri prohibemus 


15 donata sunt nobis, et maxime in illis, eo quod dei 


tero in talibus praesumpserit aut fideiussorem acci- 
pere, sciat nullam quidem se utililatem huiusmodi 
fideiussionis aut conscriptionis habere. Etenim fide- 
iussor quidem obligatus non erit, conscriptio vero 


in corpore supplicium sustinebit et m hac lon- 
gissime civitate expelletur. Mulieres itaque caste 
quidem vivere volumus et oramus, non autem in- 
vitas ad luxuriosam vitam deduci nec impie 


et factum punimus, praecipue quidem in hac felicis- 
sima civitate et in eius circuitu, nihilominus autem 
et in locis foris positis omnibus, et quae ab initio 
nostrae sunt reipublicae et quae nunc ἃ domino deo 


dona, quae cirea nostram fecit rempublicam, volu- 
mus conservari pura ab omni tali necessitate, et 
domini dei circa nos munere esse et permanere 
digna. Credimus enim in domino deo etiam ex hoc 


reipublicae incrementum, deo nobis omnia prospera 
per talia opera conferente. 


(Epilogus. Quatenus erae vos primi nostri 
cives casta [a] nostra fruamini dispositione, propterea 
hac praedicatione sacra utimur, ut sciatis nostrum 
circa vos studium (et) circa castitatem atque pieta- 
tem labores nostros, per quos in omnibus bonis 


custodiri nostram rempublicam speramus. 


Scriptum exemplar gloriosissimo magistro, in 
quo adiectum est: 

Ut ergo omnibus haec fiant manifesta in nostra 
habitantibus republica, tua sublimitas hanc nostram 
suscipiens sacram legem, in omni dicione praeceptis 
propriis eam universis insinuet; (ut) non solum in 





DE LENONIBUS 


ausus sit, sciat se nihil commodi ea: eiusmodi fideiussione aut syngrapha percepturum 6556. Namque nec 
fideiussor erit obligatus et syngrapha plane irrita manebit: et ipse, sicut ante diaimus, corporis castigatio- 
nem subibit et ex hac magna urbe quam longissime eapelletur. Mulieres enim ut pudicae sint, et volumus 
et optamus, neque vero ut invitae ad libidinosam vitam deducantur neque ut impie se gerere cogantur. 
Nam omne lenocinium et ne fiat prohibemus et factum punimus , ac praecipue in hac felici urbe eiusque 
territorio, verum non minus etiam in locis exíra eam omnibus tam quae ab initio nosírae sunt reipublicae 
quam quae nunc a domino deo donaía sunt nobis, et vel maacime in his, quoniam dei dona, quae in 
nostram contulit rempublicam, integra ab omni eiusmodi necessitate servari volumus et domini dei erga 
πος beneficio digna et esse et manere.  Confidimus enim domino deo etiam ex hoc nostro de pudicitia 
studio magnum futurum esse reipublicae nostrae incrementum, cum deus fausta omnia nobis propter eius- 
modi actiones largiturus sit. 


. Apilogus. lam ut primi vos nostri cives pudica nostra constitutione fruamini, ideo hoc sacro 
edicto utimur: quo cognoscatis nostrum erga vos studium et de pudicitia et pietate laborem, per quae tn 
omni felicitate conservatum iri nostram rempublicam speramus. ; 


Scriptum est exemplar gloriosissimo magistro cum hac mutatione: 


Ut omnibus, qui in republica nostra habitant, haec manifesta fiant, tua summitas hac lege nostra 
accepía in omni dicione nostra propriis mandatis eam omnibus manifestam reddat: ut non solum in 








| τίνες B || τοῦ λοιποῦ LB | τολμήσειαν λαβεῖν ἢ 
ἐγγυητάς, ἴστωσαν μηδὲν ὄφελος v. τ. ἔχοντες ἐγγυή- 
σεως B| 2 ὄφελος om. L || 3 ἔχειν (ἔχην IL!) L||4 ye 
om. B || 9 μὴ μὴν om. L (μὴ post βίον inseruit LL?) | 
ἀκούσασι L || 1A καὶ γενομένην κολάζομεν om. L || 19 z«- 
σης τῆς τοιαύτης Β | 22 ϑεὸν) χριστὸν B || 24 πάντα) 
zav*« L^|26 ἡμεῖς L'|27 Ἑάπολαύσοιτε MB ἀπο- 
λαύσειτε L* ἀπολαύσητε L*||28 τῷδε] δὲ L| 29 ἡμε- 
τέραν — 32 τὴν bis scr. (sed ὑμετέραν περὶ ἡμᾶς priore 
loco) M || 30 zov] τὴν L||31 πόνων L* || πόνον, δι᾿ 
ov (om. ἡμῶν) B || 34 μετὰ τῆς παραλλαγῆς ταύτης] 
in quo adiectum est g | 37 δεχομένη L | τὸν »νό- 
uov] sacram legem (i. e. τὸν ϑεῖον νόμον) ς 





1 fideiussores V || * aceeperit libri | 2 quidem nullam 
V| 4 obligatus non erit bis ser. R'||erit suppl. V? in 


spat. vac. || 7 ciuitatis R! | expellitur R | 8 non] nos . 


Πα | 10 enim om. R!| 12 autem et] aut V || 13 et post 
omnibus om. V || tio nostrae sunt — uolumus (16) ser. 
R? in ras. 2 versuum || 15 dedicata sunt a (sic) nobis 
V| 17 puram ab omnibus AR | 18 *munera /ibri || esse 
et] et om. R! || 21 erementum AR!V! ἢ 22 inferente V 
26 erga RVT | 27 a R!T ac V hae vulgo. Seclusi 
28 praedicatione saera AK V] saera praedicatione vulg. 
29 et addidi | 31 custodire V | 33 magistro add. V? in 
spat. vac. || 35 in nostram habitantibus rempublicam AV | 
37 dietione A!V | 38 ut add. vul. 








| pE DEFENSORIBUS CIVITATUM 


109 


Nov. XV pr. 





πόλεως, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ἔξω φυλάττοιτο τόποις, τῷ 
; τῶν ὅλων ϑεῷ ἀντ᾽ ἄλλης τινὸς εὐωδίας 


"eat. ipe: CP. Belisario v. c. cons. [a. 535.] 


8. , 


hac felicissima civitate, sed etiam in provinciarum 
custodiatur locis, domino omnium deo pro alio quo- 
dam odore suavitatis oblata. 

Dat. k. Dec. CP. Belisario v. c. cons. 





IE 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ EKAIK9N. 


Imp. lustinianus Aug. Iohanni pp.(1L) 


Iloooíusov.) Εἰ μὴ ϑᾶττον ἐπανάγοιμεν xai τὸ 
, 1GgO. τῶν ἢ 

|. e$0P αὐτῆς ἔτι τῆς τῶν παλαιῶν ὀνομάτων tv 

| sonsr ἀληϑείας. ἄλλοις μὲν γὰρ ἀλλα δέδοται παρὰ 
τῆς παλαιότητος ὀνόματα σημαντικὰ σαφῶς τῶν πραγ- 
μάτων, τουτὶ δὲ τὸ τῶν ἐκδίκων καϑαρῶς ἀποφαΐνει 


κων εἰς τὴν σπροςήκουσαν τάξιν, 10 


XV. Coll. III tit. 2 
KR DE DEFENSORIBUS CIVITA- 
TUM RE. 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio.) Nisi velociter revocemus curam de- 
fensorum per competens officium, nec ipsam ulterius 
antiquorum nominum habebimus veritatem. Aliis si- 

uidem alia data sunt ab antiquitate nomina signi- 
ficativa aperte rerum, hoc autem defensorum nomen 
pure demonstrat antiquitatem aliquos praeposuisse 


τὸ τὴν ἀρχαιότητά τινας ἐπιστῆσαι τοῖς πράγμασιν, — quatenus ex omni eas iniustitia vindicarent 


οἵπερ ἐκ πάσης αὐτὰ τῆς ἀδικίας ἐκδικήσουσιν ἐλεύ- 
Sega. τοιγαροῦν καὶ διὰ τοῦτο τῇ πατρίῳ φωνῇ δε- 


φένσωρας αὐτοὺς μεν, ὅπως a» ἀπαλλάξαιεν 
κακῶν τοὺς ἀδικουμένους. Ni» δὲ δὴ τοῦτο τὸ τῶν 


beras. Siquidem et propter hoc paterna voce de- 
fensores eos vocamus, quatenus eripiant malis in- 
iustitiam patientes. Nunc autem hoc defensorum 
valde conculcatum est (in) multis nostrae reipubli- 


ἐκδίχων πολὺ δὴ πεπατημένον ἐστὲν ἐν πολλοῖς τῆς 20 cae partibus, et ita contemptum, ut in iniuria qui- 


ἡμετέρας πολιτείας μέρεσε xal οὕτω καταπεφρονη μέ- 
vor, ὡς ἐν ὕβρει μάλλον ἥπερ ἔν τινε κεῖσϑαι σεμνό- 


τητι. τοιγαροῦν γένονται μὲν ἄνδρες ἀφανεῖς, τὰς δὲ 


ἐπ᾿ αὐτοῖς οἴκτῳ ἤπερ ἐπιλογῇ πορί- 
ζουσιν. οἷς οὐκ ἔστε T, 


οὗτοι τὰς τῶν ἐκδίκων ἐρανιζόμενοι χειροτονίας ἐπὶ 
τοῦτο π' ε τὸ φρόντισμα, καὶ ἀντ᾽ ἄλλου τινὸς 
παιγνίου ταῖς τῶν ἀρχόντων ἔκκεινται γνώμαις. Gu 


λει παύουσί τε αὐτοὺς ἡνίχα ἂν βουληϑεῖεν, ἢ οὐδὲν 


dem potius quam in qualibet iaceat honestate. Si- 
quidem fiunt quidem viri obscuri, decreta vero super 
eis misericordia magis quam electione conficiuntur. 
Quibus enim non est victus et vita sufficiens, isti 


ἢ καὶ βίος αὐτάρκης, 25 defensorum emendicantes ordinationem ad hanc ac- 


cedunt curam, et pro alio quodam lusu iudicum sub- 
jacent voluntatibus. Denique removent eos, quando 
voluerint, aut nihil aut parvissimum delinquentes, et 
alios in illorum provehunt officium, quasi loci ser- 


λέσαντες, ἄλλους τε εἰς τὴν ἐκείνων 30 vatores eos defensorum facientes, et hoc in anno 


ἢ σμικρότατα 
ἐμβιβάζουσι εἴτ τοποτηρητὰς δῆϑεν αὐτοὺς ἐχδίκων 


- Nov. XV (— Coll. III tit. 2: gloss.) Graece extat in ML, cap. 1—6 in B 6, 18. — Epit. Theod. 15, Athanas. 


4, 24. lulian. const. X XX. 





bus 


hac — urbe, sed etiam in locis externis custodiatur domino universorum deo pro alüs odori- 





Xr. 
DE DEFENSORIBUS. 


Imp. lustinianus A. Iohanni praefecto praetorio iterum. 
Praefatio. Nisi defensorum quoque munus in ordinem idoneum cito redigamus, ne ipsa quidem no- 


minum an veritas 


amplius praesto nobis erit. Etenim cum aliis alia ab antiquitate indita sunt nomina, 


quibus res dilucide significentur, tum hoc defensorum nomen manifesto demonstrat antiquitatem quosdam 


praefecisse rebus, qui eas ab omni iniuria li. 


in multis reipublicae nostrae partibus 


as vindicarent. 
defensores vocamus, ut eos qui iniuria afficiuntur ex malis eri, 
odum conculcata est et adeo contempta, ut in contumelia potius 


Itaque propter id ipsum eos patria lingua 
iant. je vero ista —— —— 


quam in dignitate aliqua ponatur. ltaque et obscuri homines fiunt defensores, et suffragia de ea re miseri- 
cordia pottus quam electione parant. Nam quibus non est alimentum et x deg ir colin illi defenso- 


rum electiones emendicantes ad hoc munus accedunt 


iti sunt. Nimirum hi et removent eos 


, €t pro alio nescio quo lusu voluntati 
voluerint, aut nihil aut minima criminati, et alios in illo- 


praesidum 


rum locum substituunt, cum eos quidem vicarios defensorum reddant idque saepius per annum in pluribus 





1 φυλάττοι τόποις M | 2. ϑεὸν L']| 3 προσαγόμε- 
vov L|4 k. dec. M Ath., μηνὶ δεκεμβρίω Theod. (om. 
subscr. Jul.) | Bilis. M ἢ 6 b ἐχδίχων Theod., inder 
Athan. (p. CITY Heimb.) de defensoribus civitatum Jul. 
ς | 8 imp. uustinianus. aug. (s. v. αὔγουστος) . ioannz 


prai & M imp. iuxtinianus ἑωάννη pp. L| 9 ἐπαγάγει- 
μὲν xal τῷ L | 11 εὐπορήσομεν (an εὐπορήσαιμεν 
ἄν Luce —— 13 sq. πραγμάτων 
τῶν τῆδε. τὸ δὲ τῶν L| 11 πατρώω L | δεφένσορας 
Ls I 24 ἐπ᾽ αὐτῆ L| 35 oox] oiv oix 
L|28 ἔκειντο L | 29 ἢ οὐδὲν ἢ] εἰ L| 30 ἐκείνην L' 





1 etiam] et V ἢ 25g. quodammodo refuauitatis (re- 
fuanitatis V) RV | 3 oblata] constantinopoli add. V et 
in mg. R? (pp. constantinopolitanis civibus nostris edd. 





nonn.) ἢ 4 subscr. dedimus ex V, Bamb. II, Orielensi || 
CP.] Cap. V, capit. Oriel., om. Bamb. | Bilisario Bamb., 
Bilisiario V Bisario Oriel.| uie. cons. V consuli Bamb. ἢ 
6 De om. V' | 8 seeundo AT s. V | 9 defensorum per] 
rum per suppl. V? in spat. vac. | 10 ipsam] ipsam in 
R!| 12 nomine V^? | 13 aperta R | 14 praeposuisset 
H* | 15 undiearent libera V! | 16 siquidem] quidem 
R]|17 malis] malu E* a malis V? vulg. ἢ 18 hoe om. 
V | defensorum] nomen s. v. add. RV? | 19 in add. 
vulg.| 20 partis R* | ut in] in om. RV!T' | 21 iaesat 
V!|22 fies V! fuerint V3 | quidem uiri E uiri qui- 
dem vulg., quidem om. VT | super eis] supereris R* super 
eius V* | 24 et] in V | isto E! ἢ 26 aliquo V? ἢ Iuso 
R'T lus« V!| 27 uoluptatibus V | 28 uoluerit E ἢ nihil 
aut] nihil aliud V* | 29 loci quasi seruatores V || loco 
R!|30 defensorum om. V 


Nov. XV pr. 1 


110 





ποιοῦντες, καὶ τοῦτο TOU. ἔτους πολλάκις ἐπὲ πλείοσιν 
ἀνϑρώποις σιράττοντεθ᾽" ove καὶ οἱ ταξεῶται καὶ 
oí τῶν πόλεων ἄρχοντες καὶ οἱ ταύτας οἰκοῦντερ ἐν 
ἐσχάτῃ καταφρονήσει τὸν ἔκδικον ἔχουσι. Τὰ δὲ δὴ 
πραττόμενα παρ᾽ αὐτοῖς ἐν ἴσῳ τοῖβ ἀπράκτοιβ ἐστίν. 
εἰ γὰρ μὴ ἐπιτάξαιεν οἱ τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντεβ, οὐδ 
ἂν τολμήσαιέν τινα πρᾶξιν ὑπομνημάτων συστήσα- 


- 2 — 
σϑαι παρ᾽ ἑαυτοῖς oí πάντα δουλεύοντες αὐτοῖς ἔπκδε- 


- , , , 4 
κοι, τοῖς ἐκείνων νεύμασι προβέχοντες μόνοιβ. εἰ δὲ 


δὴ καί τενα πραχϑείη, πρῶτον μὲν καὶ ταῦτα πιπρά- 10 numdant, deinde, cum nullum habeant archivum, 


σκουσιν, ἔπειτα οὐδενὸς Ovvos ἄρχείου, xad" ὃ τὰ 
σεραττόμενα παρ᾽ ἑαυτοῖς ἀποτέϑεταει, παραπόλλυται 
τὸ πραττόμενον, xat οὐκ ἂν ευροιθ παρ αὐτοιβ χ90- 
νων πλειόνων ὑπόμνημα παντελῶς οὐδὲ ἕν, ἀλλ᾽ εἰς 
κληρονόμους τε αὐτῶν καὶ τὰς ἄλλας διαδοχὰς οὗ τού- 
των δεόμενοι ζητοῦσι τὰ πεπραγμένα, καὶ τούτων τὰ 
μὲν εὑρίσκουσιν οὐδεμιᾶς ἄξια πίστεως ὄντα, τὰ δὲ 
καὶ ἐξαπόλλυται, καὶ διαπίστει τοσοῦτον ὡς ἐν ἴσῳ 
τοῖς μηδὲ γενομένοις εἶναι. Ἡμεῖς τοίνυν, ἐπειδὴ τὰ 
τῶν ἀρχόντων εὖ διεϑήκαμεν xai μείζους τε τὰς ἐπι- 
κρατείας αὐτῶν ἐν τοῖς ἔϑνεσιν ἐποιήσα εν, καὶ σπτορ- 
ρωτέρω γε αὑτοῖς ἐστε τὰ τῆβς τῶν πόλεων ἐποψίέας, 
διὰ τοῦτο φήϑημεν χρῆναι καὶ τὸ τῶν ἐκδίκων κα- 
ταστήσασϑαι. γένοιτο γὰρ ἂν οὕτω τιβ ἁρμονία χρη- 


DE DEFENSORIBUS - 


frequenter in pluribus hominibus agentes, ut et offi- 
ciales et civitatum iudices et harum habitatores in 
novissimo contemptu defensorem habeant. Quaevero 
aguntur ab eis ad instar non actorum sunt. Nisi | 


5 enim imperavérint provinciarum iudices, nequaquam — — 


praesumunt quaedam gesta monumentorum conficere 
apud semetipsos per omnia servientes eis defensores 
et illorum nutibus intendentes solis. Si vero quae- 
dam conficiantur, primum quidem etiam haec ve- 
in 
quo gesta apud se reponant, deperit quod conficitur, 
et nequaquam invenies apud eos plurimorum tem- 
porum poni monumentum ullum penitus, sed ad 
heredes eorum aut alias successiones his monu- 


15 mentis egentes gesta qu et horum quae qui- 


dem inveniunt, nulla fide sunt digna, alia vero etiam 
pereunt et in tantum cadunt, ut in similitudine non 
actorum sint. Nos igitur quoniam de iudicibus bene 
disposuimus et maiores potestates eorum in - 


20 bus fecimus, et procul ab eis est inspectio civita- 


tum, propterea credidimus oportere etiam de defen- 
soribus constituere. Fit enim sic congruentia utilis, 
si iudicum sumant officium civitatum defensores, et 
provinciae praeses videbitur quidam iudex esse po- 


στή, εἴπερ ἀρχόντων λάβοιεν τάξιν oí τῶν πόλεων 20 fius iudicum et ex hoc honestior praecedentium 


ἔκδικοι, καὶ ὁ τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενος δοκοίη τις ἄρ- 
gov. εἶναε μᾶλλον ἀρχόντων καὶ ταύτῃ σεμνότερος τῶν 
ἔμσεροσϑεν φαίνεσϑαι. ὅσῳ γὰρ ἄν τιθ ἄρχοι κρειττό- 
νων, τοσούτῳ μείζων αὐτὸς καὶ σεμνότερός ἐστι. 


apparere; quanto enim quilibet praeest melioribus, 
tanto maior ipse et honestior est. ; 


CAPUT I. 
Τέως ovv ἐκεῖνο πιρῶτον νομοϑετητέον, ὥρτε μη- 30 Interim illud prius sanciendum est, ut nulli omnium 


δενὲ τῶν πάντων εἶναι παρρησίαν τὴν τοῦ ἐκδίκου 
χειροτονίαν ἀπωϑεῖσϑαι, ἀλλὰ ἀμοιβαδὸν ἅπανταβ 
τοὺς σεμνοτέρους τῶν πόλεων οἰκήτοραβ ταύτην cv- 
ταῖς τὴν λειτουργίαν ἐκπληροῦν. τοῦτο γὰρ δὴ κἀν 


sit licentia defensoris ordinationem declinare, sed in- 
vicem universi nobiliores civitatum habitatores hoc 
ministerium eis adimpleant; hoc enim et prioribus 
temporibus valuisse et in republica gestum didici- 


vois ἔμπιροσϑεν χρόνοις κρατεῖν ve xal πολιτεύεσϑαε 35 mus." Nulli, nec si honoratus sit magnificentissimo- 


μεμαϑήκαμεν. οὐδενός, οὐδ᾽ ἂν si τετιμημένος εἴη 
τῇ τῶν μεγαλοπρεπεστάτων ἰλλουστρίων ἀξίᾳ, τοῦτο 
διωϑθϑεῖσϑαι συγχωρουμένου, οὐδ᾽ ἂν εἰ στρατείαν ἔχοι 
σεμνήν, οὐδ᾽ ἂν εἴ τε προΐσχοιτο προνόμιον ἐκ ϑείων 


rum illustrium dignitate, hoc declinare concedimus, 
nec si militiam habeat honestam neque si proferat 
privilegium suum ex divinis formis, vel si pragma- 


, » 3 , 
αὐτῷ τύπων, x&v εἰ πραγματικοὲ καϑεστήκοιεν, σπε- 40 





liominibus faciant; adeo ut et cohortales et civitatum magistratus et earundem incolae summo contemptui 


defensorem habeant. Quae vero apud eos aguntur, pari loco atque non acía sunt: nisi enim 


praesides 


—— imperaverint, ne audebunt quidem acía documentorum apud se conficere defensores in omni- 
us iis servientes, cum ad. illorum nutus solos attendant. . Quodsi quae etiam acta sint, primum ea quo- 
que vendunt, deinde, cum nullum sit archium in quo quae apud ipsos acta sunt reponantur, perit id quod 


actum est, nec apud eos reperias ullum omnino remotiorum temporum documentum; sed qui 


his egent apud 


heredes eorum et reliquos successores acía conquirunt, et eorum. alia reperiunt nulla fide digna, alia etiam 
deperierunt. et ita. interciderunt, ut eodem loco sint atque non acta. Nos igitur quoniam magistratuum 
rationes bene disposuimus , et maiores eorum. potestates in. provinciis effecimus, ut iam longius ab eis 
disiungatur civitatum. inspectio: propterea etiam defensorum res constituendas esse existimavimus. | Sic 
enim opportunus fiat concentus, si magistratuum ordinem accipiant civitatum defensores , et praeses pro- 
vinciae videatur magistratuum. potius magistratus esse atque eo. honoratior prioribus; quanio enim quis- 
que amplioribus imperat , tanto maior ipse et honoratior est. 

Interim igitur illud. primum sanciendum est, ut nemini ez: omnibus defensoris electionem recu- 
sare liceat, sed alternis vicibus omnes urbium incolae honestiores hoc illis ministerium praestent. Id enim 
prioribus quoque iemporibus valuisse et in usu fuisse comperimus. Nec cuiquam, me si illustrium 
quidem magnificentissimorum honoratus sit. dignitate, id repudiare permittatur, nec magis si honesta 
militia fungatur neque si quod privilegium praetendat eo sacris ipsi sanctionibus, licet pragmaticae sint, 





3 οἱ τῶν οὗ om. M" | 5 vois] τὴν L^ | 1 τολμήσειεν L | 
ὑπομνημάτων — 10 πραχϑείη om. L | 12. παραυτοῖς 
L|13 χρόνον L|| 15 τοῦτον L' | 16 τὰ prius om. L 
18 ἐξαπόλλυνται L |23 τὸ] τῶ L| 27 τῶν] τοῖς L 
29 τοσοῦτον «μεῖζον L | 32 ἀμειβαδὸν M? || 36—39 leg. 
οὔτ᾽ ἂν — οὔτ᾽ ἂν — οὔτ᾽ aw? | 38 εἰσ στρατίαν 
ἔχει M. οἱ στρατείαν ἔχει L | 39 ἐκ τῶν ϑείων B I 
40 τύπω L! || 40 sq. πεφιλοτεμοιμένοι τύποι, ἀλλὰ κατὰ 
κύκλω L (cf. €) 


| ut] aut R! || et om. RV! eo V? | 3 contemptu] 
comptum R! || 4 factorum V || * Nisi enim] Si enim /ibri, 
Si enim non Beckius || 6 praesument A? | quadam (aite- 
rum à in ras.) R || gesta] iegesta R^ ! 8 solis] solet R || 
9 haee etiam V' | 11 iesta E || 12 plurimorum V] plu- 








rimum AT plurium vulg. || 13 ullum] illum A! nullum 
R?| 14 aut ad alias R* in ras.| 15 agentes A!| quae- 
runt et horum] unt et horum scr. V? in ras. et spat. 
vac. | quidem quae V | 17 ut nec in sim. actorum sint 
V | 21 eredimus V vulg. | de om. R'VT || defensoribus 
R^ defensoris V! defensores d. 22 fit V? ín ras. || 
23 si] iuditii 120. | sumat 10} || defensores ect.] res et — 
defenso| v. 31 ser. Π in ras. 3 versuum || 24 quidem 
V*R(?)| potis γι: 26 quislibet || 30 Iterum, s. v. I. 
interim &(?) || saneiendum Zeimback] sciendum Jbri || 
nulli homini sit (silt pr.) silentia (licencia R9 in mg.) 
R | 32 uniuersis nobilioribus £V! habitaones Ὶ 
habitatoribus 7'| 33 misterum RA! | eius V? | 37 milia 
R* || habet V | nec V || 38 sg. formis ect.] mis — collati 





suppl. V? in spat. vac, 





CIVITATUM 


111 


Nov. XV 1—3 





φιλοτιμημένον" ἀλλὰ κατὰ κύκλον τῶν οἰκητόρων τῆς tici sint collati; sed secundum cireulum habitatori- 
πόλεως, ὧν τίς ἐστε καὶ λόγος, ταύτην ἐκπληρούν- bus civitatis, quorum aliqua ratio est, hoc implenti- 


των, καὶ ἐπειδὰν ὃ κύκλος —— au, 

τῶν εἰς τὸ φρόντισμα 

φροντίδα λειτουργούντων. 

ἔκδικον ἄρχοντα μᾶλλον ἢ ἔκδικον εἶναι δοκεῖν, 
ἐν σὺν ὅρκῳ γενόμενον 

τῶν πον, κτητόρων, ἃ 


, 


πάντων κοινῇ τῶν κατὰ τὴν 


πάλιν ἐπανιόν. — bus, et dum circulus expletur, rursus revertentibus 
τῇ πόλει τὴν εἰρημένην 


ad sollicitudinem et civitati per praedictam curam mi- 


ὥςτε τὸν ἐν ἑκάστῃ πόλει 5 nistrantibus: ut in unaquaque civitate defensor iudex 


potius quam defensor esse videatur, decreto quidem 
cum iureiurando factus omnium possessorum in illa ci- 


1 μὴ τῶν ἐν- vitate consistentium, sed non in hac urbe degentium; 
1 ταῦϑα διαγόντων" ὅρκον δὲ παρέχοντα, ὡς ἅπαντα 


1 iusiurandum vero praebens, quia omnia secun- 


πρὸς τὸν νόμον καὶ τὸ δίκαιον πράξειε [κοινῇ], nm 10dum legem et ius aget omnium communiter, con- 


μενον δέ, καϑάπερ ἡμεῖς viv φαμέν, ἐκ moostá&ec 
τῶν «row ἡμῶν ἐπάρχων, εἰς δεετίαν δὲ 


* - 


sos  firmandus autem, sicut nunc, ex praecepto gloriosis- 


simorum nostrorum praefectorum, in biennio vero 


μόνην, xai πανυόμενον τοῦ φροντίσματος. ovx  administrans solo, et removendus 8. cura. Non ha- 


a 
coeno Td TOU 


τος παύειν aUTÓV' ἃ 
΄ 


εἴ τι δοκοίη 


ΕΞ 
λαγήν, ὅϑεν καὶ δίδοται. 


προτάτου τῆς ἐπαρχίας &oyov- benteé licentiam clarissimo provinciae iudice remo- 
(j πράττειν ovx15 vendi eum, sed si quid videtur agere non recte, nun- 

, μηνύειν εἰς τοὺς ἐνδοξοτάτους ἐπάρχους, dere 
αὐτῷ γενέσθαι τὴν τοῦ φροντίσματος ἀπαλ- 


tiare ad gloriosissimos praefectos, ut inde ei fiat 
curae privatio, unde etiam datur. . 


CAPUT Il. 


Μηδεμιᾶς οὔσης παρρησίας τῷ τὴν ἀρχὴν ἔχοντι 

ἢ αὐτοῖς τοῖς ἐκδίκοις τοποτηρητὰς : 

ἀλλὰ καὶ τοῦτο πᾶσιν αὐτοῖς ἀπηγορεῦσϑαε τρόποις. 

ἀλλὰ μηδὲ οἰκείους τοποτηρητὰς ἐν ταῖς πόλεσι τοὺς 

——— ἄρχοντας ἐκπέμπειν πλὴν αὐτῶν τῶν 
κων" ovs τὴν τῶν ἀρχόντων τάξιν πληροῦν ἐν 


Nulla existente licentia administratori aut ipsis 


(xcv soiv:20defensoribus vices agentes defensorum facere, sed 


etiam hoc omnibus eis interdicimus modis. Sed ne- 
que proprios vices agentes per civitates clarissimos 
iudices destinare nisi ipsos defensores, quos iudi- 
cum officium complere in civitatibus volumus; ipsos- 


ταῖς πόλεσι βουλόμεθα, αὐτούς τε ἐν ἅπασιν ἐπιμέ- 35 que in omnibus diligentiam adhibere civitatibus, in 


λεσϑαι τῶν πόλεων, ἐν αἷς εἰσί. 


quibus sunt. 


CAPUT Ill. 


φανίσεις xai BA καὶ πᾶν εἴ τε τῶν τοιούτων ἐστὶν 
- 


τον. οὐ δυναμένου τοῦ 


σεροετάττειν, ὡς οὐ βούλοιτό τε πραχϑῆναι ἢ πραχ- 
ὲν μὴ ἐκδοθῆναι. οὐδὲ γὰρ τοιούτου τινὸς — 
παντελῶς ἐξουσίαν δίδομεν, τῶν ἀτοπωτάτων εἶναι 
νομίζοντες πράγματα ἀναγκαῖα διαπίπτειν τοῖς ἀν- 


Et agi apud defensores testamentorum insinua- 
tiones et donationum et quidquid talium est monu- 


«rov mentorum proprium; non valente clarissimo provin- 
06 κωλύειν τὸ πράττεσϑαι μέλλον 30ciae iudice prohibere quod agendum est, aut prae- 


cipere quia non velit aliquid agi aut actum non edi. 
Non enim huiusmodi alicuius ei omnino potestatem 
damus, absurdissimum aestimantes necessariis rebus 
cadere homines propter iudicum forte irrationabiles 


ϑρώποις διὰ τὰς τῶν ἀρχόντων ἴσως ἀλόγους ὁρμάς 35 nutus atque praeceptiones: sed etiam agere, quae- 


τε καὶ προςτάξεις. ἀλλὰ καὶ πράττειν, ἅπερ ἂν τις 
βουληϑείη, καὶ ἐκδιδόναι, κἂν εἰ τὸ πραττόμενον ἅπ- 
τοιτὸ τοῦ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος Tj τινος τῶν δυνα- 
τῶν, μηδὲ τοῦτο κωλύειν. δεῖ γὰρ οὕτω διαγίνεσϑαε 


cumque voluerit, et edere, et licet quod agitur 
tangat provinciae praesidem aut quemlibet poten- 
tum, neque hoc prohibere. Oportet etenim sic agere 





liberaliter collatum. Sed per orbem incolae civitatis, quorum aliqua habenda est ratio, id ministerium prae- 


stent, et ubi orbis desierit, rursus ad idem 
civitatis defensor magistratus 
iureiurando creandus qui in ea civitate una 


n munus revertantur, et civitati praedictam curam ministrent: ut cuius- 
quam defensor esse videatur, suffragiis omnium communibus cum 
tant possessorum, nec vero eorum qui hic degunt; ius- 


iurandum autem. praestans , se Secundum legem et ius omnia acturum esse; atque confirmandus, sicut nos 
nunc dicimus, ea: iussione gloriosissimorum nostrorum praefectorum, per biennum autem solum ministrans 
ac tum munere r Neque clarissimus praeses provinciae removendi eum potestatem habeat ; 
sed si quid agere non recte videatur, ad gloriosissimos praefectos deferat: ut inde ei imponatur muneris 
abdicatio, id. confertur. : 

. . Ἢ. Nulla autem sit licentia ei qui magistratum gerit vel ipsis defensoribus, vicarios defensorum 
instituendi, sed hoc quoque omnibus modis iis interdictum sit. Sed ne proprios quidem vicarios in urbi- 
bus. clarissimi praesides delegent nisi ipsos defensores: quos magistratuum locum in civitatibus obtinere 
volumus ipsosque in omnibus prospicere civitatibus, in quibus sunt. : 

; Aique apud defensores et testamentorum agi insinuationes et donationum et omne quidquid 
instrumentorum w0di proprium est: ut nequeat clarissimus praeses provinciae impedire id quod agen- 
dum est, aut denuntiare nolle se agi aliquid sive actum edi. Neque enim eiusmodi rei potestatem ullo 
modo ei concedimus, rem absurdissimam esse rati negotia- necessaria deficere homines propter. incon- 
sultos —— magistratuum impetus et iussiones. Verum et agant quaecumque quis voluerit. et edant, ac 
licet id quod agitur praesidem provinciae vel aliquem ex potentioribus tangat, ne hoc quidem impedimento sit. 


5 τὸν M] τῆς L | 7 κοινῇ om. ς (cf. ad 10) ἢ 8 οἱ. 
κητόρων L* | τῶν] τὴν Γ΄ | 10 κοινῇ M, om. LB 
omnium communiter (cf. ad 7) & (fusius Athanasius: 
ὀμνύτωσαν δὲ οἱ πρὸς τοῦτο μὲ ες σπταριέναι τὸ 





6 defensus V!| deereto] decetero V! || 7 factis * facto 
VT | ili £' | 10 *aget] agat ART' agat et V vulg. || 
13 deministrans R! | 15 uideatur vulg. || 15 sg. ad glorio- 
sissimos nuntiare V | 16 fiant V | 19 ipsis ant V | 20 de- 


φρόντισμα, ὡς πάντα πράξουσιν τὰ λυσιτελοῦντα 
ταῖς πόλεσιν, πρὸς τὸν νόμον καὶ τὸ δίκαιον βλέ- 


πόντες: suspiceris ercidisse quaedam ante κοινῇ, 
velut. Aw τελοῦντα πᾶσι s. t. q.) ἢ 11 ἡμεῖς et φαμὲν 
om. ς ἢ 12 ὧν M | δὲ om. B 13 μόνον"; M* | 
16 B | 21 ἀπηγορεύεσϑαι L || 22 οἰκίας 
M | 25 ϑαι B | 26 εἰσίν LB | 29 ὑπομνησμά- 


vov L|31 o? om. LB | 35 εὐλόγους L! 
1 collati].s. v. 1. eodieilli A | habitationibus V ! 
2 ratione E V' | 4 solicitationem A! | 5 in om. E! 








fensores facere R* | 21 haec V | eis — proprios suppl. 
V? in spat. vac. | modis om. R!, add. R? in mg. Leg. 
interdici modis? | 22 proprias AR? vuig. | 24 copulare 
R!|2 defensiones E! | 28 *falium] aliud /ibri | 30 iu- 
dice] pro iudice V* | percipere R?V'! | 32 alui. ei 
V | omni R1] 34 cedere RVT αἱ. [ 35 nutus ZVT ('al. 
fotus' Accursii gl. in V) motus vulg. | 36 uoluerint 
et cedere V | 37 praesidet V* | potentum ect] tentum — 
E "7 quaedam mo| in ras. 5 versuum scr. R? | 38 enim 
T1 


Nov. XV 3—5 


112 


DE DEFENSORIBUS - 





τοὺς ἐπὶ τῶν ἀρχῶν ἤ τινος δυνάμεως ὄντας, οὐ 
ὥςτε κωλύειν τινὰ γίνεσϑαι κατ᾽ αὐτῶν πρᾶξιν, ἀλλ 
οὕτως — τὸν ἑαυτῶν παρέχεσϑαι τρόπον, ὡς 
μηδενὶ διδόναι καιρὸν τῆς κατ᾽ αὐτῶν μέμψεως. καὶ 
εἴτε ἐνδημοίη ταῖς πόλεσιν ἄρχων εἴτε um, μὴ κῶλυ- 
ἐσϑὼ τις πράττειν καὶ παρὰ τοῖς ἐκδίκοις τενὰ ὑπο- 
μνήματα ἐφ᾽ οἷς ἂν βούλοιτο, πλὴν ἐκείνων μόνων, 
ὅσα Cip ecu δεῖται καὶ αὐτῆς τῆς τῶν ἀρχόντων 
αὐϑεντίας ἤρτηται. 


* 


eos qui in administrationibus sunt aut in qualibet - 


potestate, non ut prohibeant quaedam fieri contra 3 


se gesta, sed ita inculpabilem suum praebeant mo- 
dum, ut nulli detur tempus querimoniarum adversus 

5eos. Et sive adfuerit civitatibus iudex sive non, ne- 
quaquam prohibeatur quispiam agere apud defen- 
sores quaedam monumenta in quibuscumque volu- 
erit, praeter illa sola, quae iurisdictione egent et ex 
ipsa iudicum auctoritate pendent. 


1. Ἔπειτα καὶ τοῖς τὰς δημοσίας eismoáEeis ἔχουσι 101 Deinde eos qui et publieas exactiones habent ci- 


τοὺς τῶν πόλεων ἐκδίκους πᾶσιν ἐπαμύνειν τρόποις, 
κἂν εἰ δέοι προφάσει τῆ! τῶν ἀγνωμόνων συντελῶν 
ἀπονοίας ὑπομνήματα πρᾶξαι, καὶ τοῦτο ποιεῖσϑ'αι 
προϑύμως, κἂν εἰ παραγενέσϑαι καὶ τοὺς ἀκοσμοῦν- 


vitatum defensoribus omnibus modis auxiliari; et si 
opus fuerit occasione contemptus contumacium tri- 
butariorum monumenta conficere, et hoc fieri velo- 
citer, et interesse, ut inornate agentes videant, et 


τὰς ἰδεῖν καὶ αὐτοῖς τούτοις μαρτυρῆσαι, κἂν εἰ δη- 15 his ipsis testimonium perhibere, vel publicum remo- 


μοτικὸν παῦσαι ϑόρυβον, καὶ ἁπλῶς τὴν τῶν ἀρχόν- 
τῶν ἐπέχειν τάξιν, καὶ μάλιστα ὅταν ἀπῶσι. τούς 
τε ταξεώτας τοὺς ἐπιχωρίους, ot κατὰ τὴν πόλιν εἰσὶν 
ἐκείνην xad" ἣν ὃ ἔκδικός ἐστιν, ὑπακούειν αὐτῷ καὶ 


μηδὲν δοκεῖν ἐλλείπειν ταῖς πόλεσι τῆς ἐκείνων παρου- 
σίας. Ἔκ δὲ τῆς ἐπιχωρίου τἀξεως ἔχειν καὶ ταχυ- 
γράφον αὐτοῖς ὑπουργοῦντα καὶ δύο ταξεώτας, Ot τὰ 
παρ᾿ αὐτῶν ψηφιζόμενα πληρώσουσι. 


2 ΖΔικάζειν τε ταῖς δίκαις ἁπάσαις ταῖς χρηματικαῖς 25 2 Et iudicare in causis omnibus 


μέχρι χρυσῶν τριακοσίων" οὐ δυναμένων τῶν ὑποτε- 
λῶν ἕλκειν τοὺς αὑτῶν ὑπευϑύνους παρὰ τοῖς λαμ- 
σιροτάτοις τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχουσιν, εἴπερ εἴσω Tij 
tignuévne τῶν τριακοσίων νομισμάτων ποσύτητοβ ἢ 
δώτη καϑεστήκοι. 


vere tumultum: et absolute iudicum obtinere ordi- 
nem, et maxime quando absunt. Et officiales pro- 
vinciae, quicumque in civitate sunt illa in qua de- 
fensor est, oboedire illi et adiuvare: ut absentibus 


—— ὥςτε ἀπόντων τῶν ἡγουμένων τῶν ἐθνῶν 20 praesidibus gentium nihil videatur deesse civitatibus 


sub illorum praesentia. Ex provinciali autem officio 
habere et exceptorem eis ministrantem et duos offi- 
ciales, qui ea quae ab eis decernuntur adimpleant. 


cuniariis usque 
ad aureos trecentos: non valentibus nostris sub- 
iectis trahere sibimet obligatos apud clarissimos pro- 
vinciarum iudices, si usque ad praedictam trecento- 
rum solidorum quantitatem lis consistat. 


30 


* 


CAPUT IV. 


᾿4λλὰ μηδὲ δι᾽ αὐτὸ τοῦτο τοὺς διώκοντας πλείο- 
vos ἀποτιμᾶσϑαι τὴν δίκην, ἵνα συντρέψωσι τοὺς &)- 
ϑυνομένους καὶ μὴ τῷ τῆς πόλεως ἐχδίκῳ, ἀλλὰ τῷ 
τῆς χώρας προςαγάγοιεν ἄρχοντι. ἀλλ᾽ εἴ τι τοιοῦτο 


Sed neque pro hoc ipso actores amplius aestimare 
litem, ut conterant reos et non civitatis defensori, 
sed provinciae deferant iudici. Sed si quid tale 
egerint et sententia manifestet minorem litem esse 


πράξαιεν καὶ ἡ ψῆφος δείξειεν ἐλάττονα τὴν δίκην 35 trecentorum aureorum et studio auctam, ut apud 


εἶναι τῶν τριακοσίων χρυσῶν καὶ ἐξεπίτηδες ηὐξῆ- 
σϑαι διὰ τὸ παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντε, ἀλλὰ μὴ 
τῷ τῆς πόλεως ἐκδίκῳ κατεξετασϑῆναι, μόνον τὸν 
ἐνάγοντα τῇ πάσῃ τῆς δίκης ὑποβάλλεσϑαι ζημίᾳ. 


provinciae iudicem et non civitatis defensorem exa- 
minaretur, solum actorem omni litis subdi dispendio. 


CAPUT V. 
Kal μὴν καὶ τὰς παρὰ τῶν ἐκδίκων ἐκκλήτους ἐπ᾿ 40 Et & defensoribus appellationes ad ipsos ferri iudi- 


αὐτοὺς φέρεσϑαι τοὺς ἄρχοντας. Ei δέ τε πράξαιεν 


ces. Si vero egerint aliquid iniuriosum circa defen- 





Oportet enim ita vivant ii qui in magistratibus vel dignitate aliqua sunt, non ut prohibeant acta ad- 
versus se fieri, sed potius adeo integros suos praestent mores, ut nemini dent occasionem de ipsis con- 
querendi. Atque sive in civitatibus degit magistratus sive non, nemo impediatur —— apud defensores 
quoque instrumenta quaedam de quibuscumque voluerit conficiat, praeter ea sola, quae iurisdictione egent 
l et ab ipsa magistratuum auctoritate pendent. Deinde etiam iis, qui publicas exactiones habent, de- 
fensores civitatum omnibus modis auxilium ferant, et si oporteat eos ingratorum subditorum contumaciae 
causa monumenta conficere, hoc quoque alacriter faciant, et si adesse ac videre eos, qui indecore agunt, 
et. his ipsis testimonium dare, et si popularem tumultum sedare: et omnino magistratuum locum obtineant 
ac maiime quando absint. Officiales quoque provinciae, qui in civitate illa sunt, in qua defensor est, 
ipsi oboediant praestoque sint, ut absentibus provinciarum praesidibus nihil videantur carere civitates 
illorum praesentia. Ex provinciali autem officio habeant et exceptorem sibi ministrantem et duos offi- 
2 ciales, qui ea, quae ab ipsis decernuntur, ezequantur. — Iudicent quoque in causis omnibus pecuniariis — — 
usque ad aureos trecentos; nec liceat subditis reos suos ad clarissimos praesides provinciarum trahere, 
si intra diclam quantitatem trecentorum aureorum lis consistat. ; 
V. Nec vero propter id ipsum actores litem pluris aestiment, ut reos afftigant neque ad defen- 

sorem civitatis, sed ad praesidem provinciae adducant. Sed si tale quid fecerint, et sententia ost il 
litem trecentis aureis minorem esse et consulto auctam, ut apud praesidem provinciae neque vero apud 
defensorem civitatis eacaminaretur, solus actor toti litis damno subiciatur. 

V. Enimvero appellationes a. defensoribus ad ipsos praésides deferantur. Si quam autem in- 


1 sq. τοὺς ἐπὶ --- γίνεσϑαι om. L|3 cv) τῶν L dictione V | gent R! | 10 eos qui et ZZV] et his qui vulg. | 
4 xara αὐτῶν M |o εἴτε μὴ] εἴτε uióà L | κολύεσϑαι | actiones R^ | 11 defensores vu/g. | auxiliari etsi opus 





L| 6 τέ L || καὶ om. €|| 7 μόνον L | 10 vois — ἔχουσί 
τοὺς — ἔχοντας B| 12 κἂν) καὶ κἄν LB | προφακ-" 
B*| 15 τούτους M | 16 ἁπλῶς LBs] om. M|21 «zc 
ini τῆς Haloander (cf. €) | 21 τοὺς ὑπ᾽ αὐτῶν àvev- 
S'vovs L! τοὺς ὑπ᾽ αὐτὸν ὑπευϑύνους L* | τῶν λαμ- 
προτάτων τῶν 7, παρὰ τοὺς λαμπροτάτου v. ἐ. & 
χοντας Haloander | 31 πλείονας Β΄ || 34 εἴ τοι τοι- 
οὕτον L | 35 δείξει 1, δόξειεν B ἢ 40 ἐκδίκων ἐκκλή- 
τους] ἐκδέκους B^ ὃ 





4 quaerimoniarum tempus £ || 8 iurisdietionis P! nüs- 


om. V, add. V? in mg. | 12 *contumatiae (contumatia 
V) libri | 14 interesse ut] ut interesse V || inornate 
(ornate R!) RVT'] inordinate vulg. | 15 his om. V || per- 
hibere] al. prohibere ΤΣ mg. | 18 quieumque] et qua- 
cumque V | in qua — ill suppl V* in spat. vac. 

22 habere et] et om. RT | 25 iudicare in cau|re in 
causis ^ | 27 sibiment R!|| 28 usque] «sque V' || 29 lis 
constat et 32. ut coníerant suppl. V? in spat. vac. || 
34 egerit V | manifestat V^ | 36 iudicem vu/g.] iudices 





RVT | 31 actore V auctorem A || 41 egerit V || 41 sg. def- 
fensores eos offitiales 121 offitiales defensores V' X 





5 — | 113 — Nov. XV 5. 6 





f ὑβριστικὸν ὺς ἐκδίκους οἱ Ges, τηνικαῦτα — sores officiales, tunc provinciarum praesides ulcisci 
ode τῶν MA ryov, —— καὶ — et castigare officiales. Licentiam enim damus de- 
Dev τοὺς ταξεώτας. Frente: ὰρ δίδομεν τοῖς fensoribus, si hoc neglexerint gentium praesides, 


xoi, εἰ τούτου ῥᾳϑυμήσαιεν οἱ τῶν ofi agen sedi tuae eminentiae haec nuntiare, ut inde detur 


9. - - 
ων δίδοσθαι βοήϑειαν αὐτοῖς καὶ ἐκδίκησιν πρέ- sores eos esse contra delinquentes, habentes iudi- 
πουσαν, καὶ ταῖς ἀληϑείαις ἐκδίκους αὐτοὺς εἶναι κατὰ — ciariae [claritatis] honestatis imitationem. 
τῶν ἁμαρτανόντων, ἔχοντας ἀρχεκῆς σεμνότητος μέ- 

τ Κἂν εἰ διαπεσεῖν συμβαίη πόλεως ἔκδικον, εὐθὺς 101 Et si cadere contigerit civitatis defensorem, mox 
ἐφ᾽ ἕτερον φέρεσϑαι τὴν ψῆφον τὸν ἐκ τοῦ κύκλον ad alium ferri decretum, qui ex circulo vocatur, 
καλού, ὰ 





μενον, μετὰ τῶν ἔμπροσϑεν εἰρημένων ὅρκων, cum dudum dicto iureiurando, et suscipere quidem 
ELA qirisidUe «yc ὀρονεῶρε τὴν δὲ φῆρον mox curam, decretum vero nuntiari et confirmari 
᾿μηνύεσθαε xci κυροῦσϑαι παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς xci a tuo culmine; et nequaquam defensoribus vices 
τοῖς ἐκδίκοις τοποτηρητὴν μέν, καϑάπερ si-l5 agentes, sicut praediximus, dari, ne rursus priori 


στην ἐπαρχίαν, ὥςτε ἐν ταῖς πόλεσιν οἴκημά τε Óp- — quamque provinciam, ut in civitatibus habitatio quae- 
— ἀφορισϑῆναι, xaJ" ὃ προφῆκόν ἐστι τοὺς Éx-20 publica distribuatur, in qua conveniens est de- 
τα ΄ 


ὑπομνήματα ἀποτίϑεσθαι, μένου  fensores monumenta recondere, elizendo quodam in 
τινὸς κατὰ χώραν, ὃς τὴν τούτων ἕξει φυλακήν" ὥςτε provincia qui horum habeat custodiam: quaténus in- 


CAPUT VI. 

Ὅτι δὲ καὶ οἱ ἔκδικοι τῶν πόλεων παντοίως ἄμι- Quia vero etiam defensores civitatum extra omne 
σϑοι γενήσονται, xal ὑπὲρ τῶν προοταγμάτων αὐτῶν, commodum fient, et pro decretis eorum, si quidem 
si μὲν ai πόλεις μείζους εἶεν, τέσσαρες μόνοι — civitates maiores (sunt), quattuor solummodo dabun- 
— ἐ 30 tur aurei foro tuae sublimitatis, si vero minores, 


μάτων, καὶ σωφρονισμῷ s x ὥσουσε" 35 competenti tradent, et eos, qui maioribus criminibus 
καὶ τοὺς ἐπὶ τοῖς μείζοσιν ^er roii ἁ μένους capiuntur, detrudent in carcerem et mittent ad pro- 
φρουρήσουσε καὶ ἀναπέμφουσε πρὸς τὸν τῆς ἐπαρχίας vinciae praesidem. Sic enim fruitur civitas una- 
ἡγούμενον. οὕτω γὰρ ἀπολαύσει xal πόλις ἑκάστη quaeque cura iudiciali, et omnis gens sub maiori 





iuriam vota defensoribus officiales, tunc provinciarum praesides auxilio sint et castigent officiales. 
Nam si neglexerint praesides provinciarum, veniam damus defensoribus sedi tuae. sublimitatis id 
denuntiandi , uf inde illis auzcilium et vindicía conveniens praestetur, ac re vera defensores ipsi sint ad- 
1 versus deli tes, magistratuum gravitatem imitantes. — Quodsi deficere contigerit defensorem civi- 
tatis, statim alterum feratur decretum, qui ex: ordine vocetur, cum iureiurando supra dicto, et statim 
Ces munus capessat, decretum vero nuntietur et confirmetur a tua sublimitate: neve umquam defensori- " 

vicarius, sicuti antea diximus, detur, ne rursus priori perturbationi speciosam sane demus occasionem. 
2 Praecepta autem det sublimitas tua per singulas provincias, ut in civitatibus aedificium aliquod publi- 
cum destinetur, ubi conveniat defensores acta recondere; et designetur aliquis ex provincia, qui eorum 
custodiam habeat: ut incorrupta ea maneant celeriterque reperiantur ab iis qui ea requirunt, et sit apud 
eos d archium, atque quod usque adeo peccatum est in civitatibus emendetur. 

; L Ceterum defensores quoque civitatum nullo omnino pretio instituendos, et pro decretis eorum, si 
quidem urbes maiores sint, quattuor aureos solos, sin minores, tres aureos iudicio tuae sublimitatis dandos 
esse iam nostris legibus constitutum est. Quodsi quas annonas publicas habent, eas quoque secundum con- 
1 suetudinem accipient. At cognoscent etiam de levioribus criminibus eaque castigationi convenienti 
fradent; et in maioribus criminibus deprehensos custodient et ad provinciae praesidem remittent. lta 
enim et urbs unaquaeque fruetur cura magistratus et. (ota provincia sub maiore magistratu constituía 
maiorem ezxperietur providentiam: ac mulia de magistratuum negotiis praecident. civitatum defensores 
cum ea in se transferant, et sublevabunt magistratibus curas quas hi pro universis habent, cum ips: singula 








4 ῥαθϑυμήσειεν L| 12 εἰρημένον ὅρκον L| 15 μὴδε- | R || deferri vulg. | 12 dudum] dum Z! | quidem] quid 
πώποτε L| 16 τὴν πρόσϑεν ἀταξίαν L ἢ 18 ποιησάτω | V | 16 quasi] al. est quamlibet Ae(cursii σί,) V mg. || 
LB|31 ἤδη] καὶ ἤδη LB sicut ixm dudum ς ἢ ἡμετέ- | 21 recedere R! | 22 habeat in eustodiam A! custodiam 
$1 L |, »ὁμοις) Nov. VIII p. 88, 51 ἢ 32 δημοσίδυς | habeat V | 23 inueniatur R V! | 27 etiam] et V 1 29 sunt 

| 3: ἀναπέμπουσι B | τῆς om. L | 4t ὑπὲρτεμοῦν»- add. vulg. | 31 sieut om. vulg. | 32 quadam £' | habeant 
ται L | 42 αὐτοὺς M | 43 ἐπικουφίζουσι Β ἢ τῶν ὅλων} | Rl et V| 33 seeundum haec Πα ἢ 34 audiant £' ἢ easti- 
λόγων L gaüone RVT | 35 tradent ΠῚ «««deret V' traderet V? 

3 haec neglexerit V | 4 sedi RT'] sedis V vulg.| emi- | contradent vulg. | eos] os Κα ἢ 36. carcere V ἢ ad] in R' | 
nentie V? in spat. vac. | 6 eos bis scr. R! | iuditiari A! | | 37 praesidet V^ || sic] si R! | fruetur vulg. ἢ unaquaque 
7 honestam V et honestatis vulg. Seclusi claritatis || RV |39 sentiat V sentiet» K' | 40 recidenter R* | 41 in 
immitationem Καὶ ἢ 16 contingerit K contigit V]|11 alium ! o". R]43 particuess«f A" ἢ remouentur Z!77 ἢ eam £t! 

n. - 15 















114 DE DEFENSORIBUS CIVITATUM. 


bus inferuntur, aut dubitationes solventes, et hone- 
stos, sicut saepe dictum est, eos qui in administr: 
tionibus sunt demonstrantes. Si vero etiam de 
neantur ab aliquibus publicae functiones, genti 
5 praesides defensoribus imperabunt contra deten 
tores exactiones, ut et secundum hoc eos adiuvent. 
Si qua vero defensoris praeter haec fiat ordinatio, - 

ἢ παραιτοῖτό τις τὴν τοῦ ἐκδίκου προβολὴν ἐπ᾽ αὐ aut renuerit aliquis defensoris officium in semet. 
τὸν ἰοῦσαν εἴτε ἀξιώματος εἴτε στρατείας εἴτε προνο- ipsum veniens, sive dignitatis sive militiae sive pri- - 
κίου εἴτε ἑτέρου τινὸς προφάσει, οὗτος ἴστω quinque 10 vilegii sive alterius cuiuspiam occasione, iste quin- - 


Nov. XV 6; ep. 


ἀδικουμένων ἢ τῶν ἀμφισβητούντων διαλύοντες καὶ 
σεμνοὺς, καϑὰ πολλάκις εἴρηται, τοὺς ἐν ταῖς ἀρχαῖς 
ὄντας ἀποφαίνοντες. Ei δὲ καὶ ἀγνωμονοῖντο παρὰ 
τινων οἱ δημόσιοι φόροι, τοὺς τῶν ἐϑνῶν ἡγουμένους 
τοῖς ἐκδίκοις ἐπιτάττειν τὰς κατὰ τῶν ἀγνωμονουν- 
τῶν εἰςπράξεις, ἵνα καὶ κατὰ τοῦτο αὐτοῖς βοηϑοῖεν. 

Εἰ δέ τις ἐκδίκου παρὰ ταῦτα γένοιτο χειροτονία, 





τὲ 


e - € » - cr n * 
librarum auri ὑποκείμενος 7t0w7,, καὶ οὕτως μετὰ τὴν 
ταύτης ἔκτισιν εἰς ἔργα τῆς πόλεως προχωροῦσαν ἂν- 
ἀγκασϑήσεταε τὸ τοῦ ἐκδίκου διανύσαι φρόντισμα. 
προφήκει γὰρ ἕκαστον τῶν σεμνοτέρων ἀειτουργεῖν 


vai τῆς οἰκήσεως τὴν ἀμοιβήν. : I 
QEm(hoyos) T&à τοίνυν παραστάντα Tuv καὶ 
^ * - » , ^ c * 

διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 

ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ὧν ἄρχει ποιῆσαε φανερὰ διὰ προβ- 


ἅπαντες, ὅτι xai τῶν μεγίστων καὶ τῶν μέσων καὶ 
τῶν σμικροτάτων ἡμῖν μέλει, καὶ οὐδέν ἐστι τοιοῦτον 
ὕπερ ἔξω τῶν ἡμετέρων φροντίδων ποιούμεϑα. μέρος 
δὲ ποιησάσϑω ἡ σὴ ὑπεροχὴ τῶν οἰκείων προςφτάξεων 


que librarum auri subiectus poenae etiam sic 


eius exactionem ad opera civitatis proficientem coga- - 


tur defensoris — sollicitudinem. Convenit enim 
unumquemqüe no 


tationis repensationem. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis o Ἷ 
wi 


hanc sacram insinuata sunt legem, tua subli 


; t in provinciis quibus praeest facere manifesta per - 
ταγμάτων οἰκείων σπευσάτω, ὅπως ἂν γινώσκοιεν 20 programmata propria studeat, quatenus agnoscant - 


omnes, quia et maximorum et mediocrium et par- 


vulorum nobis cura est, et nihil est tale quod ἃ : 


nostra sollicitudine removemus. Partem vero faciat 


tua eminentia suorum praeceptorum, ut ex hoc iam 


τὸ ἐντεῦϑεν ἤδη τοὺς τῶν ἐϑνῶν ἡγουμένους παρα- 35 gentium praesides praeparent secundum 


σκευάσαε καϑ᾽ ἑκάστην πόλιν τοὺς εὖ ὑπολήψεως 
ἔχοντας ὀνομασϑῆναι ἐκδίκους κατὰ τὸν κύκλον, ὡς 
εἴρηται, καὶ ψήφους γενέσϑαι κοινὰβ μ8ϑ' ὅρκων ἐπ᾿ 
αὐτοῖς καὶ ἀπογραφῆναιε τὸν εἰρημένον κύκλον, καὶ 


οὕτω κατὰ διετίαν ὑπειξιέναε τὸ φρόντισμα τοὺς ἐφ- 80 biennium subintrare curam eos qui subsecuntur, et 


εξῆς, καὶ εἴπερ διασπέσοι τις ἐξ αὐτῶν, ἕτερον ἀντειΞ- 
ἄγεσϑαι" ἀεὶ μὲν τῆς ρου ue0" ogxov γινομένης, 
αὐτοῦ δέ, ἡνίκα ἂν μέλλοι τοῦ φροντίσματος ἀντέχε- 
σϑαι, τὸν ὡρισμένον ὅρκον ὑπέχοντος, καὶ τῆς προ- 


que civitatem eos qui bonae opinionis sunt nominari 


defensores secundum circulum, sicut dictum est, et 


, ; : ; nobilium semper functionem agere ci- 
ταῖς πόλεσιν αἷς οἰκεῖ, καὶ ταύτην αὐταῖς ἀποτιννύ- 15 vitatum quas inhabitant, et hanc eis conferre habi- - 





* 


decreta fieri communia cum iureiurando in eis ha- 


bito, et describere praedictum circulum, et ita per 


si ceciderit quispiam ex eis, alium introduci: semper 
— decreto cum iureiurando faciendo, ipsoque, 

um futurus fuerit curam suscipere, definitum ius- 
iurandum subeunte, et electione eius facienda a deo 


j 
ἡ 


βολὴβ αὐτοῦ γινομένης παρά τε τοῦ ϑεοφιλεστάτου 35 amabili episcopo et venerabili clero et aliis in civi- - 


ἐπισκύπου καὶ τοῦ εὐαγοὺῦς κλήρου καὶ τῶν ἄλλων 
τῶν κατὰ τὴν πόλιν ὑπολήψεως ἀντεχομένων. ὕπερ 
καὶ νῦν εὐϑὺς γενέσθαι προφρήκει, πάντων, ὡς εἴρη- 
ται, κατὰ τόνδε ἡμῶν τὸν γενικὸν προϊόντων νόμον. 
τοὺς δὲ νῦν ὄντας ἐκδίκους, εἰ μὲν ἀρεστοὶ φανεῖεν, 
xal αὐτοὺς ἐγγραφῆναι τῷ κύκλῳ καὶ —— σληρῶ- 
σαι τὸ φρόντισμα. καὶ εἰ μὲν ἤδη διετίαν ἐπὲ τοῦ 


tate opinioni studentibus. Quod etiam nunc mox 
fieri convenit, omnibus, sicut dictum est, secundum 


hanc nostram generalem procedentibus legem. Nunc 


autem existentes defensores, si quidem placiti vide- 


40antur, etiam ipsos inscribi circulo et biennio com- 
lere curam, et si quidem iam biennium in ea cura 


p 


abent, removeri defensoris sollicitudine, nisi tamen - 






φροντίσματος ἔχουσι, παύσασϑαι τῆς τοῦ ἐκδίκου φρον- 3 
"ríos, πλὴν εἰ μὴ βούλοιντο κοινῇ ψήφῳ ἔχεσϑαι αὐ- 
34 sq. Huius loci argumentum adumbrant Paratitla ad Athanas. tit. 1 p. 26 Heim^. 


dirimant et eorum qui iniuria afficiuntur aut qui ius postulant, causas decidant et graves esse, sicuti sae- 

pius diximus, eos, qui potestates habent, demonstrent. Quodsi a quibusdam publica tributa segnius prae- 
stentur, praesides provinciarum. defensoribus imperent exactiones contra contumaces, ut hac quoque in re. — 
ipsos adiuvent. (aodsi quae adversus haec fiat creatio. defensoris, sive quis defensoris designationem 
«d se delatam seu dignitatis seu militiae seu privilegii seu alius nescio cuius rei nomine recuset, is — 
sciat se poenae quinque librarum auri subiectum iri, atque ita post eius solutionem in opera civitatis — 
provehenda cessuram. coactum iri defensoris munere perfungi. Decet enim unumquemque honestiorum - 
virorum munera praestare civitatibus, quas habitat, et hanc iis rependere pro habitatione remunerationem. 

: Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua sublimitas —.— 
in provinciis quibus praeest nota reddere per propria praecepta studeat, ut intellegant omnes, et maxima 

et mediocria et minima nobis cordi esse nec quicquam esse eiusmodi, quod a curis nostris alienum perhi- 
beamus. Atque in numero propriorum praeceptorum tua sublimitas id quoque referat, ut hinc iam prae- 
sides provinciarum in unaquaque civitate eos qui bona fruuntur. existimatione, defensores per orbem, uti — 
dictum est, nominandos curent, et suffragia de iis communia ferenda cum iureiurando, et. quem diatmus 
orbem describendum , ut ita per biennium deinceps se excepturi munus subeant, et. si quis ez iis deficiat, — 
alter pro eo substituatur, Quippe suffragia semper cum iureiurando fiant, ipse vero, ubi munus suscep- — 
turus sit, iusiurandum definitum praestet: et designatio eius fiat et a deo carissimo episcopo et — 

clero et reliquis, qui in civitate ezcistimationem curant. Quod quidem nunc quoque — fieri decet, 
cum omnia, uti dictum est, secundum hanc nostram generalem legem processura sint. Qui vero nunc sunt 

defensores, siquidem probati appareant, ipsi quoque ordini inserantur, et per biennium munus exequantur. 

Δὲ si quidem wm biennium in eo munere transegerint, a cura defensoris liberentur, nisi quem forte communi — 


6 exactiones] fieri add. V? || ut et secundum A vulg] - 
secundum ut V | 7 defensionis R'T'|| S retinuerit V! — 
remouerit R' | 9 priuilegiis &'!V | 1t etiam] οὐ ' | — 
12 exactionem] occasionem t || operam A V || ciuitati * € 
fieiseentem | 14 unumquinque V! | functione V' | —. 
15 inhabitat vulg. | 17 plaeuerint A | 20 programata 
RV | 22 nobis om. Ó 23 remouemur V || 24 —— 
torum suorum A | 26 opinio-⸗sit A! | 32 faciendo 
ipso quoque (que corr. V?) dum futurus suppl. V? ín 
spat. vac. | 33 iussurando A^ | 34 et om. & || 38 procen- 
tibus £! | 12 tamen] tu V 


ira 








3 ἀποφαίνεσϑαι M | &yvouovoiw L|| 4 οἱ τῶν πό- 
λεων δημόσιοι φόροι DB | 5 vois] καὶ τοῖς B | 8 τοῦ éx- 
δίκου παραταύτα γένοι προβολὴν L^ | 10 ἔστω om.g | 

uinque —— auri (s. v. πέντε λιτρῶν) M πέντα 

pem σίου B πένταε λίτρας χρυσοῦ L | 14 ἕκαστα 
L |19 διὰ προσταγμάτων) per programmata e | 22 σμι- 
σκοτάτων (sic) ἡμῶν LL | μέλλει ML |25 παρασκευᾶ- 
cs L || 28 μεϑόρκον LL || 33 μέλλει 1, || 40 ἀρεστοὶ € 
Haloander] ἄριστοι ML || 42 εἰ M] ἡ L 











2 saepe] pe V? | administratoribus Z^ | 4 alibus A^ | 


DE MENSURA ORDINANDORUM 


115 


- Nov. XVI pr. 





τὸν εἰς ἑτέραν διετίαν τῆς αὐτῆς ἐπιτηδεύσεως" εἰ δὲ 
οὕπω τὴν —J— ἐπλήρωσαν, ἄξιοι δὲ φαίνοιντο τοῦ 
κοινωνῆσαι τῷ κύκλῳ, πληροῦν τὸν λειπόμενον χρό 
γον, μηδένα δὲ περαιτέρω τούτου τὰς πόλεις ἐκδικεῖν, 
ἠλλὰ μέχρι τούτου μόνον ἵστασϑαι τοῦ χρόνου" πλὴν 
εἰ μὴ τὸ κοινὸν τῆς πόλεως ἀντιλέγοντος οὐδενὸς 
ἐπι «a αὐτόν. καὶ τούτου δὲ γενομένου ἑτέραν 
διετίαν ἀντιλαμβάνεσϑαι τοῦ φροντίσματος καὶ πάν- 
τως αὐτὸ κατατίϑεσϑαι, καὶ τότε πάλεν γίένεσϑαι, 


voluerint communi decreto teneri eum biennio co- 
demi officio. Si vero nondum biennium impleverunt, 
digni vero videntur communicare circulum, impleant 
reliquum tempus: ultra quod nullus civitatem de- 
5 fendat, sed usque ad hoc solum stet tempus, nisi 
cuncta civitas reluctante nullo elegerit eum; et hoc 
facto alio biennio suscipiat sollicitudinem et modis 
omnibus deponatur, et tunc rursus fiat, quando ipse 
eum circulus ad hunc adduxerit ordinem: ne frequen- 


ὅταν αὐτὸς αὐτὸν ὁ κύκλος εἰς ταύτην ἀγάγοι τὴν τάξιν" 10 tia et continuatione curae et per quandam machina- 


ὥςτε μὴ τῇ συνεχείᾳ καὶ τῷ διηνεκεῖ τοῦ — 
τὸς καὶ τῷ κατά τινα μηχανὴν αὐτὸ xaJ ἕκαστον 
ἀνανεοῦν γίνεσϑαί τισιν ἀπέραντον τὴν εἰρημένην διοί- 
χησιν. Τούτων ἁπάντων κρατούντων εἷς τὸν ἅπαντα 


tionem illo semper renovando fiat aliquibus infinita 
praedicta gubernatio. His omnibus valituris in omne 
tempus, quoniam cum toto haec studio et vigilantia 
et domini intuitu adinvenimus et nostris subiectis 


ὄνον, ἐπειδήπερ μετὰ πάσης αὐτὰ σπουδῆς τε καὶ 15 contulimus. 


“ἀγρυπνίας καὶ τῆς πρὸς τὸν ϑεὸν συντονίας ἐξεύρο- 
ἦν τε καὶ τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις κεχαρίσμεϑα. 
Dat.[xvr] id. Aug. Constantinopoli Belisario v. c. 

cons. 


Dat. idibus Aug. CP. Belisario v. c. cons. 


[α. 535.] 





Ig 
ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥΣ KAHPIKOYZ 
ΕΞ ETEPAX ἘΚΚΛΗΣΙΑ͂Σ ME- 
TATIGE20AI EIS ETEPAN EIZ 
TON ΤΩΝ EAAEHTONTOSN ZTA- 
TOYTON ΑΡΙΘΜΟΝ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ar Díugo τῷ ϑειοτάτῳ xal μακαριω- 
τάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ καὶ οἰκουμενικῷ πατριάρχῃ. 
{«Προοέμεον.) Νόμον ἔναγχος ἐγράψαμεν περὶ τοῦ 

μέτρου τῶν χειροτονιῶν καὶ τοῦ μὴ προξήκειν ἐκκεχυ- 


κλησίας τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως μήτε ἐν ταῖς 


20 


XVI. Coll. III tit. 3 


R DE MENSURA ORDINANDORUM 
CLERICORUM RA. 


25 


Imp. Iustinianus Aug. Anthimo sanctissimo et bea- 
tissimo archiepiscopo et universali patriarchae. 
(Praefatio. Legem nuper scripsimus de men- 

sura ordinationum, et ut non competeret effusas eas 


μένας αὐτὰς slvai μήτε ἐπὶ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκ- 30esse neque in sanctissima maiore ecclesia felicissi- 


mae huius urbis neque in aliis: quam etiam firmam 


Nov. XVI (— Coll. III tit. 3: gloss.) Graece extat in ML, A (tit. 3), prooem. et c. 1 in B 3, 3, 1, Nomoc4 
XIV tit. 1, 26. — Epit. Theod. 16, Athanas. 1, 10 (inde Coll. const. eccl. 3, 1, 10; cf. Nomoc. XIV tit. 1, 26. 30). 


lulian. const. XII. 





suffragio in alterum quoque 
igni autem areant qui ordinis eius 
tra hoc urbes defendat, sed usque 


biennium idem officium sustinere velint. Sin biennium nondum impleverint, 
articipes sint, compleant tempus quod reliquum est; nemo vero 
hoc solum tempus perstet: nisi ; 


oríe commune civitatis nemine 


contradicente eum denuo elegerit. Quod si fiat, per alterum biennium munus capessat ac deinde utique 
deponat, et tum demum rursus instituatur, ubi ipse eum ordo iterum ad locum illum deduxerit: ne continua- 


tione et p 
liri 


etuitate muneris et eo quod idem per artes quasdam in singulis renovatur administratio quam 
à dam fiat infinita. Atque haec omnia valeant in omne 7 
lucubratione et erga deum contentione ea et excogitavimus et nostris 


tempus, quoniam cum omni studio et 
subdit 


lis largiti sumus. 





XVI. 


UT CLERICI EX ALTERA ECCLESIA TRANSFERANTUR IN ALTERAM 
AD STATUTUM DEFICIENTIUM NUMERUM. 
ldem Augustus Anthimo sanctissimo et beatissimo archiepiscopo et patriarchae universali. 


Praefatio. Legem nuper scripsimus de modo ordinationum, et quam non conveniat eas effusas 
esse neque in sanctissima magna ecclesia huius felicis urbis neque in reliquis: quam quidem legem et 





1 ἑτέραν om. | ἃ παρετέρω L || Ἴ γενομένου L || S πάν- 
τας M ||9 αὐτὸ κατατίϑεσϑαι Mz] αὐτὸν ἀφίστασϑαι L | 
11 καὶ om. L| 11 ἐχαρισάμεθϑα L| 18 xv1 id. Aug. M 
εδ΄ αὐγουστ. Ath. μηνὶ αὐγούστῳ Theod. (om. subser. Iul.) ἢ} 
eonstantinoRos. bilisario us M | 21 sg. rubricam om. A, 
περὶ καταξίμων κληρικῶν Theod. | 23 εἰς ἑτέραν om. B | 
24 ἐλλειπόντων LB (cf. 116, 31)] ἐλλεπόντων M Atk. (in 
rubrica, in contertu idem ἀντὲ τῶν ἐλλειπόντων κληρι- 
xav) | στατοῦτον ML) στατούτων B Ath. (λείποντος τοῦ 
στατούτου ἀρεϑιμοῦ Theod. in conteztu) | 26 sq. αὐτωκρά- 
τωρ ἰουστινιανὸς αὖ os ἐπιφανίῳ ἘΝ ἁγιωτάτῳ 
καὶ μακαριωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ τῆς βασιλίδος πόλεως 
καὶ οἰκουμενικῷ πατριάρχῃ Α | ᾿ἀνϑίμῳ Ath.) 4 »ϑεμίῳ 
ML (cf. ad g). Vid. που. τ τῷ sia "Ὁ iara 





ἄρχῃ! ἐπισκόπῳ Κωνσταντινουπόλεως Ath. | 27 £ma- 
σκόπω L|28 Νόμον) est nov. 11I | 29 χειροτονουμένων 
A]| 30 αὐτὰς] τὰς χειροτονέας A | 31 ταύτης! καὶ βασε- 
λέδος A || £v] πρὸς A 

1 eum (om. R!) in biennio R eum biennio in vujg. ἢ 
3 videantur vulg. | communieari R? | circulum R'V] 
cireulo R*T vulg. | 6 elegerit] egerit Εὖ} 9 adduxit V | 
11 illo V] illud ἢ vulg. | renouando] uan supp/. V? ἢ ahi- 
quid V || 12 ualituris] turis suppl. V? | 13 hoc ΠΥ V? 
vulg.] 18 subscr. dat. idibus Aug. C. Bilisario uiro elar. 
Bamb. II, om. RVT al. | 26 Anthimo Escorial] Antimo 
T Anthymio V Anthemio E vulg. | 27 episeopo KR ἢ 
29 competerent V | 30 sanctissimam maiorem eecle- 
siam V 





15: 


Nov. XVI 1; ep. 


116 





ἄλλαις" ὃν δὴ καὶ κύριον εἶναι καὶ κρατεῖν κατὰ m- 

* ? - , , E] - Ν 
σαν τὴν αὐτοῦ παρακελευόμεϑα δύναμιν. Ἐπειδὴ δὲ 
σκοπὸς ἡμῖν ἐστιν εἰς τὸ συστεῖλαι μὲν τὰς χειροτο- 
γνίας, ἐντεῦϑεν δὲ τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ τὸ 
ὑπερβάλλον τῆς δαπάνης εἰς μέτριόν τε καὶ φορῆτον 
περιστῆσαι ποσόν, ὅπως ἂν τὸ πλῆϑος αὐτῇ τῶν δα- 
πανημάτων ἐλαττωϑείη, διὰ τοῦτο πᾶσαν περινο- 
στοῦντες ὁδὸν καὶ ἐπὶ τὸν παρόντα νόμον ἐληλύϑα- 
μεν, οὐδὲν μὲν ἀλλοιότερον ὄντα τοῦ gw: inb 
ἐκ τῆς αὐτῆς ὁρμώμενον προαιρέσεωβ, Érw δὲ μᾶλλον 
τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν ὀνῆσαι δυνάμενον. 


esse et valere secundum omnem suam volumus 


tutem. Quia vero intentio nobis est adbreviare qui-- 


dem ordinationes, hinc autem sanctissimae maior 
ecclesiae excellentem expensam ad mediocrem quar 
5 dam atque portabilem statuere quantitatem, T 
multitudo ei expensarum minuatur, propter hoc 
nem circumeuntes viam et ad praesentem legem 


nimus, nihil quidem aliter existente priore, sed e J 
eius procedente voluntate, adhuc autem amplius 
10 sanctissimae maiori ecclesiae prodesse valentem, 


A9) 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν γάρ, εἴπερ ἔν τισι τῶν ἁγιωτάτων ἐκ- 
κλησιῶν, ὧν αὐτὴ ἡ ἁγιωτάτη μεγάλη ἐκκλησία τὴν 
διοίκησιν καὶ τὰς δαπάνας εἵλετο, συμβαίη πρεσβύ- 
τερον ἢ διάκονον ἢ ἀναγνώστην ἢ ψάλτην τελευτῆ- 
σαὶ, μὴ ἕτερον εὐθὺς ἔξωϑεν ἐπειράγεσϑαι, ἀλλὰ 
σκοπεῖν, πόσον ἐστὲ τηνικαῦτα τὸ μέτρον τῶν ἐκεῖσε 
λειτουργούντων εὐλαβεστάτων κληρικῶν. Καὶ εἰ μὲν 
οὕπω τὸ τῶν κληρικῶν ἠλαττώϑη μέτρον, ἀλλ᾽ ἔτι 
πλεονάζουσιν ὅσον πρὸς τὸ ἄνωϑεν ὡρισμένον καὶ τὸ 
καλούμενον στατοῦτον, μηδεμίαν γίνεσϑιαι ἀντ᾽ αὐτοῦ 
χειροτονίαν, μέχρις ἂν ὁ ἀριϑ'μὸς εἰς ἑαυτὸν ἀποκατα- 
σταίη. Εἰ d ater τὸ πλῆϑος, ὥςτε ἀνάγκην 
εἶναι διὰ τὸ μὴ ἐλλεῖψαι τὸ στατοῦτον ἕτερον ἀντὶ 
τοῦ τελευτήσαντος εἰςαχϑῆναε κληρικόν, σκοπεῖν τὴν 
μακαριότητα τὴν σήν, εἴ τις ἐστὲν ἐν ταῖς ἄλλαις 
ἐκκλησίαις ταῖς παρὰ τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλη- 
σίαν περιττὸς τοῦ αὐτοῦ τάγματος κληρικός, κἀκεῖϑεν 
ἀντικαϑιστᾶν ἕτερον, ἀλλὰ μὴ νέαν ποιεῖσϑαι τὴν 


Sancimus enim, si in quibusdam sanctissimarum 
ecclesiarum, quarum ipsa sanctissima maior ecclesia 
gubernationem et expensas suscepit, contigerit pres- 


75-15 byterum aut diaconum aut lectorem aut cantorem - 
mori, non alium mox extrinsecus introduci, sed con- - 


siderare, quanta est tunc mensura ibidem ministran- 
tium reverentissimorum clericorum. Et si quidem 


nondum clericorum minuta mensura est, sed adhuc - 
20abundant, quantum ad id quod superius definivi- - 
mus et eum qui vocatur statutus, nullam fieri pro 


eo ordinationem, donec numerus in semet ipso resti- 
tuatur. Si vero deminuta multitudo est, ut necessi- 
tas sit, ne desit statutus, alium pro moriente intro- 
25 duci clericum, considerare beatitudinem tuam, si 
quis est in aliis ecclesiis citra sanctissimam maiorem 


ecclesiam ex abundanti eiusdem ordinis clericus, et - 


exinde restituere alium, et non novam facere 
nationem. Sic enim, dum ex eo, quod plus est, 


χειροτονίαν. Οὕτω γὰρ ἐκ τοῦ περιττεύοντος ἀεὶ τοῦ 80 semper hoc, quod defuit, impletur, bona et deo 


ἐλλείποντος ἀναπληρουμένου ἡ καλή τὸ καὶ ϑεοφιλὴς 
ἐπιτεϑήσεται τῷ πράγματι συμμετρία, κἀντεῦϑεν T) 
ἁγεωτάτη quréin ἐκκλησία κατὰ μικρὸν τῶν ὀφλημά- 
τῶν ἀπαλλαγήσεται. ἐπείτοιγε εἰ τὸ μὲν ἐνδέον ἀνα- 


πληροῖτο ταῖς ἐπειξβαγωγαῖς ταῖς ἔξωϑεν; τὸ δὲ πε- ϑῦ 


ριττεῦον μὴ μειοῖτο, πολύς τὸ καὶ ἀπέραντος διελεύ- 
᾿ er * - Ῥ 
σεται χρόνος, ἕως ἅπαν τὸ περιττεῦον ἐλαττωϑείη. 
? , , ^ * * 
(Eníhoyos) 'H roivvv σὴ μακαριότης τὰ διὰ τὴν 


amabilis imponitur causae mensura, et sic sanctis- 
sima maior ecclesia paulatim debitis liberabitur. 
Alioquin si quod defuit Bees compleatur intro- 
ductionibus extraneis, quod vero plus est non minu- 
atur, et plurimum et indefinitum transiet tempus, 
donec omne quod plus est minuatur. 


DE MENSURA ORDINANDORUM 


















p. 
"ἢ 


τῇ 


ὃ 
Τῇ 


A 


B 


M 


(Epilogus.) Tua igitur beatitudo ea, quae propter 


τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν ὠφέλειαν εἰκότως ἡμῖν  sanctissimarum ecclesiarum utilitatem recte nobis 





ratam esse et omni vi sua valere iubemus. Quoniam. vero propositum nobis est, ut ordinationes con- 


irahamus atque inde. sanctissimae magnae ecclesiae nimium sumptum ad moderatam quandam et tolera- 
bilem redigamus quantitatem, quo multitudo sumptuum ei minuatur: propterea omnem cü 


viam eliam ad. praesentem legem pervenimus, haudquaquam illam diversam a priore, sed ec eodem con- Ὁ 


silio ortam, quaeque vel plus prodesse sanctissimae magnae ecclesiae possit. 


.L  Sancimus enim, si in sanctissimis ecclesiis quibusdam, quarum. administrationem et impensas haec. — 
sanctissima magna ecclesia suscepit, accidat ut presbyter vel diaconus vel lector vel cantor moriatur, n&  — 


statim alter extrinsecus introducatur, sed spectetur, quantus tunc sit numerus religiosorum qui ibi mini-. 


strant clericorum. Μὲ si quidem clericorum numerus nondum sit deminutus, sed adhuc redundet quan- 


tum ad modum a principio definitum et statutum quod vocatur: nulla fiat in eius locum ordinatio ante- 
quam numerus ipse restitutus sit. Si vero multitudo deminuta sit, ita ut necesse sit, ne deficiat statutum, 


B 


alterum loco defuncti introduci clericum, videat beatitudo tua, num quis sit in reliquis ecclesiis praeter. 


sanctissimam magnam ecclesiam supervacaneus eiusdem | ordinis clericus, et illinc alterum substituat, nec 
vero nova fiat ordinatio. lta enim, cum ex eo quod redundat semper id quod deficit 


4T : e rd ei 3 
ulchra et deo grata rei impertietur congruentia: atque inde sanctissima magna ecclesia pa debitis — 


'iberabitur: alioqui si id quod deest extraneis introductis suppleatur, quod autem redundat non minuatur, 
longum et infinitum. tempus transibit, donec omne quod redundat imminutum sit. 
Epilogus. Tua igitur beatitudo, quae propter sanctissimarum ecclesiarum utilitatem merito nobis. 


i 





1 xai “αίριον (sic) L| 2 παρακελεύομεν B | δὲ MB] 


: 1 seeundum] set? V! 
καὶ L ae Α { 4 δὲ LAB] «à M | ὃ τῇ τε M«L^B 
16 


R | 3 hinc] huie (hue Z!) RVT 


suam om. V | 2 nobis intentio — 
5 *statuere] statum - 


Nomoc. ἄν τὸ] αὐτὸ L | αὐτῆς A|| 9 οὐδὲν] o δὲ 
L' οὐδὲ L*|| 11 μεγάλην om. A || «νῆσαι A" || 13. με- 
γάλη om.LL|| 14 εἵλετο] παρέχει εἰ A|| 15 ἀναγνώστην 
ἢ om. 44 | 16 εὐϑὺς om. B* | 11 ὅσον Α ἢ 18 λειτουρ- 
γουμένων B | εὐλαβεστάτων om. Bf || 19 οὕπω τὸ — 
μέτρον] οὕπω ἠλαττώϑη͵ τὸ μέτρον A | 20 πλεονά- 
ovo. πρὸς τὸν ἄνωϑεν δρισμὸν A || πρὸς τὸ] τὸ om. 
L|21 ἀντ᾽ αὐτοῦ om. A| 22 αὐτὸν A || 24 διὰ] ὥστε 
διὰ L| 25 κληρικοῦ Β κλῆρον Nomoc.! | 25 sq. axozceiv 
τὴν σὴν μακαριότητα, καὶ τὸν ὄντα ἐν ἄλλαις A | 26 εἴ 
vis] ἥ τις Nomoc.* || ἄλλαις] ἁγίαις INomoc.4 || 28 στεριτ- 
τὸν Α || κληρικὸν, κἀκεῖ ἄλλοϑεν ἕτερον, καὶ μὴ A 
29 τὴν οπι. P! | 31 ἡ delendum videtur | 33 τοῦ ὁὀφλή- 
ματος Α || 35 ταῖς ἔξωϑεν ἐπεισαγωγαῖς" τὸ A|| 36 uz] 
ov A 


monstrantium || 18 et si — clericorum om. V ἢ 
V? in mg. || 19 mensura est] est mensura est 
quod] hoe AK | 21 statutus ΤῊ} Ὁ] statuitur A^ (i. nu- 
merus A? s. v.) || pro eo fieri V || 22 numeremus y*| 
in semet Beckius] et in remedio RV! in remedio V 
vulg. || ipso] t priore V? in mg. ! 24 sit] est sit V! 
status V || 27 ecclesiam om. R| habundantiaiusdem V* 
30 seper A || defuit y || deo] ideo R! | 31 amalis R 
32 palatim K'!V!| 33 aliquin R! | quod £ vulg.] jue 

. VT | quidem] quod V | 34 plus] pl« V* || minuarum AZ" | 

35 et plurimum ZA] et om. V vulg. 





quaerere RVT' | 6 ei multitudo E || 7 cireumeuntem A^, — 
cireumeuntes suppl. V? in ras. | 8 nihil quidem] quod — 
nihil V || existentem et 9 procedentem. vulg. | priores et ex — 
eius proeendente V || 12 maior sanctissima A | 17 de- - 


RMf20 dd 





ΤΑΣ 


DE MANDATIS PRINCIPUM 


ΠῚ 


Nov. XVII pr. 





Kai yàg εἴτε γένηται παρὰ ταῦτα, ἐνώσκειν ἀνάγκη 
τὸν παρὰ id Uv τὸ δέξασ 


ἧς περὶ τοῦτο τὸ atn 
δαπάνης, a τὸ ἐντεῦϑεν ἐπιγνώσον- 
ται βλάβος, οἴκοϑεν τοῦτον τῆς ἑαυτῶν ῥᾳϑυμίας 
ἀπολαμβάνοντες τὸν καρπόν. Dat. [χντ.] id. Aug. Con- 
stantinopoli Belisario v. c. cons. ind. xr. [a. 


pe operi effectuique contradere festinet. 

tenim si quid fiat praeter haec, scire necesse est 
eum qui contra hanc nostram suscipere ordi- 
nationem praesumpserit, nihil hinc utilitatis habitu- 

5rum, neque reputabitur reverentissimis oeconomis in 
hac parte facta sanctissimae maiori ecclesiae ex- 
pensa, sed ipsi ex hoc cognoscent damnum, a semet 
ipsis hunc suae neglegentiae recipientes fructum. 

Dat. id. Aug. CP. Belisario v. c. cons. 
535.] 





1Ζ 


MANDATA PRINCIPIS. 


"Ev ὀνόματι τοῦ δεσπότου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν 
«Ἰὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς ““λαμανι- 
xós Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερμανιεκὸς ᾿Αντικὸς ᾿4λανι- 
κὸς Βανδαλικὸς ᾿ἀφρικανὸς εὐσεβὴς εὐτυχὴς ἔνδοξος 
γικητὴς τροπαιοῦχος ἀεισέβαστος “ὕὔγουστος. 
(IIgooíutov.) Ἤδη μὲν ἐν τῷ γενικῷ τῆς ἡμετέρας 
Nov. XVII (— Coll. III tit. 4: gloss.) Graece extat 


XVII. Coll. III tit. 4 


DE MANDATIS PRINCIPUM. 
Imp. Iustinianus Tribuniano — sacri palatii 
et exconsuli. 


15 Ex libris antiquis, qui iura nominis romani con- 
tinebant, non ignorat tua sublimitas, quanta de man- 
datis principum legum latores in suo quoque volu- 
mine conscripserunt. Quia igitur nobis reparantibus 

omnem vetustatem iam deperditam, iam deminutam, 

20 placuit etiam omnibus iudicibus nostris, qui minores 
vel medias administrationes gerunt, sive inter cor- 
rectores sive inter consulares sive inter spectabiles 
ordinentur, non solum codicillos praestare, sed etiam 
mandata dare, quibus inspectis omnia gubernare 

25laudabiliter possint: ideo librum mandatorum com- 
posuimus, qui subter quidem per utramque linguam 
adnexus est, ut detur administratoribus nostris se- 
cundum locorum qualitatem, in quibus romana vel 
graeca li frequentatur, scire eorum sanctionem, 

30ut nihil ex his audeant praeterire, sed saluberrimas 
dispositiones nostras observantes in perpetuum, nos- 
tras provincias nostroque imperio subiectos guber- 
nare festinent. Illustris igitur auctoritas tua, ad 
quem quaestoria pertinet censura, eadem mandata 

35 et in libris legum transcribere et in sacro laterculo 
deponi praecipiat, quatenus ex his una cum codi- 
cillis is suscipiendis administratores, quemadmodum 

possint reipublicae subvenire, non ignorent. 


40 


(Praefatio) Iam quidem in generali nostrae 
in ML, cap.1—1A7 in B 6,3, 22—38. — Epit. Theod. 11, 


Athanas. 4, 3 (cf. inde excerpta περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 4 p. 191 Heimb.). Iulian. const. XXI. 





placuerunt, operi effectuique tradere studeat. Etenim si quid adversus haec fiat, scire oportet eum, qui 
contra hanc nostram legem suscipere ordinationem ausus sit, se nihil inde commodi habiturum, neque a 
religiosissimis oeconomis expensas in hoc genere sanctissimae ecclesiae natas rationibus esse inferendas, sed 
ipsos damnum inde redundans experturos atque ez propriis bonis hunc suae neglegentiae percepturos fructum. 





XVII. 


MANDATA 


In nomine domini Iesu Christi dei nostri L 


Praefatio. lam quidem in generali pietatis 


PRINCIPIS. 


^ : , ( erator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus 
Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africus pius feliz inclutus victor ac triumphator v 


: er Augustus. 
nostrae lege omnia declarata sunt, secundum quae eos, 





1 πράγματι Α | 2 γὰρ om. L | γένηταε MA] γέννοιτο 
PES da ehxdt d e rine Fd. A] 8 Νδὲ LA] obes 
M|6 τοῦτο om. Α ἢ τὴν L| sanctissimae maiori eccle- 
siae ς | 1 δαπάνην L || δαπάνης ante τῇ (6) coll. A || 
9 Post Ov adiungit A: μόνοι τοίνυν οἱ χειροτονού- 
Ἅενοι — ὑπεισιόντων βαϑμούς — Athanas. T 11 ad 
verbum descripta | dat. xv1 id. (kal. corr. Scrimger) Aug. 
Constantinopó Bilisario ue. cons. ind π M, dat. xiu kl. 
Aug. p. c. uilisarii Jul? idem p. c. Belisarii ZuL.?, dat. con- 
sulatu Bilisarii Jul. codd. al, &yg. xaÀ. αὐγούστου ὑπα- 
τείας Βελισαρίου Ath. (μηνὶ αὐγούστῳ Theod.) | 12 IITAN- 
SATA PRINCIPIS: παραγγέλματα ἀρχόντων: L δεμαν- 
δάτα πρινκίπισ M περὶ μανδάτων βασιλικῶν καὶ περὶ 
ἀρχόντων Theod. μάνδατα παρεχόμενα σὺν τοῖς κωδιὲ- 
κίλλοις τοῖς κατὰ τόπον ἄρχουσιν Ath. (Haee constitutio 
habet inscriptionem: mandata principis Zuliam.; 7j περὶ 
μανδάτων (v. 1. μανδάτου) τῶν ἀρχόντων ——— 
νεαρὰ 5 (v. la! διάτ.) cit. Nomoc. XI V tit. 9, 30) || Litteras 


ad Tribonianum (13—38) Latine tantum seripias exülisse 
(cf. v. 26) probat inser. apud Athanasium Ὁ αὐτὸς Baci- 
λεὺς Tribuniano quaesoge: εξ πλουριζμεὸς ἀντεκουις 
39 ᾿Επονόματε L || 42 βανδολικός Li οὐανδηλικός Γ 
"Agpixavós ML (cf. praef. Inst. Dig. Cod.). Rectius “΄φρι- 
χός nov. X LIII in., edictum VII; Corp. inscr. Graec. 8636 

2 seire] 886 E! | 3 legem nostram V || 4 huic V [ habi- 
taturum A | 5 yeonomis R yconimis V ||6 expense V || 
5. sement R | 8 huic V? ἢ respitientes E V | 9 subser- de- 
dimus ez V et Bamb. II || Cap. Bilisario uiro elar. consule 
Bamb., Cap. reliquis omissis V | 13 Triboniano vulg. | 14 et 
om, O | 19 in. Ex plurimis antiquis (εξ πλουρις αντικουες 
cod. Ath. ἐκ πλείστων ἀρχαίων Theod.) citant Ath. Theod. || 
17 pere prime R!| 19 ueritatem R! || 21 corruptores 
ἘΔ ἢ 23 ordieillos R' | 26 quidem V7T'O] om. R vulg. | 
28 quantitatem R! || 29 sci« V! | 32 subiectas VT' | 33.ad 
quam vulg. ἢ 35 transcribi vulg. || in om. E | 38 non om. V' 
44 lege nostre pietatis R 














Nov. XVII pr. 1. 2 


118 


DE MANDATIS PRIN 





εὐσεβείας νόμῳ πάντα διηγόρευται ἐφ᾽ οἷς προξῆκόν ἐστι 
τοὺς τὰς ἀρχὰς παραλαμβάνοντας ταύτας διοικεῖν, με- 
μνημένους τῶν ὅρκων ὧν ἐπὶ τούτοιβ παρέχουσιν. zv- 
αγκαῖον δὲ ὁμὼξβ φήϑημεν καὶ νῦν παραλαμβάνοντί σοι 
τὴν ἀρχὴν ἐπισκῆψαι τὰ πρέποντα, κατὰ τοῦτο δὴ τὸ 
τοῖς προγόνοιβ τῆς πολιτείας ἡμῶν ἐξηυρημένον, οἱ τοῖς 
εἰς τὰς ἀρχὰς στελλομένοις (nva παρεῖχον παραγγέλ- 
ματα, μανδατα πρινκεπεβ αὑτὰ καλοῦντες, καϑ' 
ἅπερ ἐχρῆν αὐτοὺς διακυβερνᾶν τὰς agas. 


CAPUT I. 
(A) Δεῖ τοίνυν σε καϑαρῶς παραλαμβάνοντα τὴν 10Ὸ Oportet igitur te pure sumentem 


ἀρχὴν καὶ δόσεως ἁπάσης χωρὶβ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάν- 
τῶν καϑαρὰς φυλάττειν ϑεῷ τε καὶ ἡμῖν καὶ τῷ νόμῳ 
τὰς χεῖρας, καὶ μηδενὸς ἅπτεσθαι κέρδους μήτε μιεί- 
ζονος μήτε ἐλάττονος, μηδὲ σεσοφισμένην τινὰ πόι- 


εἴσϑαι κατὰ τῶν ὑπηκόων ἐμπορίαν, ἀλλ᾽ ἀρκεῖσϑαι 15 tione, sed contentum esse solis a fisco tibi ministra- 


μόνοις τοῖς παρὰ τοῦ δημοσίου σοι χορηγουμένοις, καὶ 
διά τε σαυτοῦ διά τε τῶν περί σε καϑαρὸν αὐτοῖς 
πανταχόϑεν φυλάττειν τὸ δίκαιον. καὶ σπεύδειν πρῶ- 
vov μὲν τοὺς δημοσίους φόρους ἀπαιτεῖν ἀγρύπνως, 


μηδὲν ἐλλείποντα τῆς περὶ τὸ δημόσιον προνοίας, &va- 20 cus inminuatur, et salvare ei undique quae propria 


ζητεῖν τε μήτε τὸ δημόσιον ἠλάττωται, καὶ περι- 
ποιεῖν αὐτῷ πανταχόϑεμ τὰ οἰκεῖα. “ὥςπερ γὰρ τοῖς 
ἰδιώταις ἀδικουμένοις βοηϑοῦμεν, οὕτω καὶ τὸ δημό- 
σιον ἀνεπηρέαστον μένειν βουλόμεϑα. οἱ γὰρ δὴ συν- 


uae in 
τελεσταὶ πάσης ἄλλης ἐπηρείας ἐλεύϑεροι φυλαττό- 25 furta prius dantes manebant debentes adhuc fiscalis; d 


μενοι ῥᾳδίως τε καὶ ἐκ πιροχείρου καταϑήσουσι τοὺς 
φόρους, καὶ ἅπερ εἰς κλοπὰς πρότερον διδόντες ἔμενον 
ἐποφείλοντες ἔτε τὰ δημόσια, ταῦτα νῦν αὐτοῖς τοῖς 
δημοσίοις τιϑέντες ἀπαλλαγήσονται ῥᾳδίως τῶν ἐπὶ 
τοῖς φόροις ὀφλημάτων. 


CAPUT II. 


B Ἔπειτα προρῆκόν ἐστί σε προνοεῖν τοῦ μὴ τοὺς 
δήμους τῶν πόλεων ἐν ἀλλήλοις στασιάζειν, ἀλλὰ 
πᾶσαν εἰρήνην εἶναι ταῖς πόλεσιν ἐκ τοῦ τὴν ἰσό- 
τητα κἀνταῦϑα τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις φυλάττειν 


καὶ μήτε κέρδους μήτε πάϑους τινὸς ἕνεκεν στρός τι 80 sionis alicuius causa ad aliquam partium declinatur. 


τῶν μερῶν ἀποκλίνειν. 


30 


pietatis lege omnia declarata sunt, in quibus con- | 
veniens est administrationes accipientes eas guber- 
nare, memorantes iusiurandum quod super his prae- 
stant. Necessarium tamen aestimavimus etiam nunc 
5 percipienti tibi administrationem designare, quod à - 
genitoribus reipublicae nostrae adinventum est, qui - 
ad administrationes directis certa praecepta dabant,  - 
mandata principum ea vocantes, secundum quae - 
oportet eos gubernare administrationes. E 














administrationem 
et sine omni suffragio prae aliis omnibus mundas 
servare deo nobisque et egi manus, et nullum con- 
tingere lucrum neque maius neque minus, neque 
captiosum quoddam facere contra subiectos negotia- - 


tis, et tam per te quam per eos, qui circa te sunt, - 
purum eis undique servare ius. Et festinare primum 
quidem fiscalia tributa exigi vigilanter, nihil demi- - 
nuens circa publicam curam requirere, ne forte fis- - 


sunt. Sicut enim — iniustitiam passos adiu- 
vamus, sic et publicum illaesum manere volumus. - 
Collatores namque omni alia calumnia liberi conser- - 
vati facile et in promptu solvent tributa, et 


haec nunc ipsis fiscalibus exsolventes liberabunt fa- 
cile se tributis. * 


Deinde conveniens est te providere, ut nulli po- 
puli civitatum alterutri seditiones faciant: sed om- 
nem pacem esse civitatibus, dum adus etiam hinc 
nostris subiectis servatur et neque lucri neque E 





qui magistratus suscipiunt, hos administrare deceat iurisiurandi memores quod de his praestant. At- 
utavimus etiam nunc tibi magistratum suscepturo quae par est praecipere, morem 
scilicet secuti a prioribus rei publicae nostrae imperatoribus inventum, qui iis, qui ad 
stinabantur, certa dabant praecepta, quae mandata principis vocabant, secundum quae illis 


tamen necessarium 


gerendi essent. 


1. Oportet igitur te magistratum pure et sine ulla donatione suscepturum praeter cetera omnia 






otestales de- Ὁ 
magistratus. 









puras et deo et nobis et legi servare manus, nec ullum lucrum attingere neque maius neque minus, nec 
dolose excogitatam adversus subditos eacercere negotiationem, sed contentum esse iis solis quae ex fisco 
tibi praestantur, et tam per te ipsum quam per eos, qui circa te sunt, purum illis undique servare ius. 
Ac primum quidem operam dare, ut tributa publica vigilanter ezigas, mihil remittens fisci curam, et in- 
quirere, num quid fiscus detrimenti passus sit, quaeque ad eum pertinent omni ex parte conservare. Sicut 
enim privatis iniuriam patientibus opem ferimus, ita etiam fiscum incolumem manere volumus. Namque col- 
latores si ab omni alia vexatione liberi servantur, et facile et prompte tributa solvent, et quibus antea in 
furta impensis manebant tributorum debitores, iis nunc ad publica tributa destinatis facile liberabuniur 
a debitis vectigalium. 

IL Deinde te providere par est, ne populares in civitatibus inter se seditiones agitent, sed ut 


integra paz sit civitatibus, eo quod aequitatem in hoc quoque subditis nostris servas ac neque lucri neque 
ullius affectus causa in partem ullam declinas. 





1 νόμῳ] nov. VIII || 3 τὸν ὅρκον L || ὧν om. L | 


5 τὰ πρέποντα κατὰ τοῦτο 07, om. ς | 8 mandata prin- | directi O | S8 secundum] set V* || 9 oporteret vulg. 


cipum & | 10 παραλαμβάνοντες L || 14 σεσοφισμένην 
τινὰ — ἐμπορέαν captiosum quoddam ---- negotiatione 
ς | 16 so« om. L || 17 τῶν B] τὸν M τῆς τῶν L || 
18 xai] ἃ καὶ L | 20 ἀναζητεῖν] ἀλλὰ ζητεῖν L | 
21 τε om. ς ἢ 23 vois] αὐτοῖς B || 23 οὕτω] οὕπω M^ 
οὕτω γὰρ L | 26 ἐκ om. B* || 28 viv] τοίνυν L | 
29 cow] τὴν L! | ἐπὶ] ἐν B | 31 B notavit L | 34 x«v- 
ταῦϑα] etiam hine (i. e. κἀντεῦϑεν) e || 35 ἕνεκα B | 
36 μερῶν] * (sic) add. L 





2 aüministrationem V | 3 memorante V!O || 4 tantum 
V! || existimauimus A vu/g. | etiam] et Z!|| 7 ad mini- 


strato**«s dis«««* V! ad administrationibus directis «| 


10 simentem V || üministratione Zt | 12 et legi] eleg: 
R^ | 13 neque post minus om. V | 14 quiddam vulg. | — 
captiosam quandam f. c. s. negotiationem O? | 15 con- - 

temptum AV | aministratis V.| 16 per eos] per om. A || 
17 ius om. R! | 19 /eg. cirea publicum cura, et requi- 
rere? | 20 minuatur V | 21 enim] etiam R VT || 23 eal- 
latores 7t! | omni] communi A! || conseruati liberi £ || con- 
seruari V1!O | 24 quae Osenbrüggen] qui libri | 25 furta 
vulg.] fura R* futura R* VTO al. | manebunt O || 26 ipsis 













vulg.] ipsi &V | 27 se a tributis O | 32 ciuitatem O^ 
alterutri Án ras. V? alterutris vulg.|| 33 dum aequitas 
de «quitas V!| 34 passe«««« V! possessionis V? 





E-——-— 


— 


119 


Nov. XVII 3. 4 





. DE MANDATIS PRINCIPUM 


CAPUT III. 


Γ Ἔστω σοι xal τρίτον σπούδασμα τὸ τῶν δικῶν 
μετὰ πάσης ἰσότητος ἀκροᾶσϑαι, καὶ τὰς μὲν βραχυ- 
τέρας καὶ ὅσαι μάλιστα τῶν εὐτελεστέρων εἰσὶν ἀγρά- 
φως τέμνειν τε καὶ κρίνειν καὶ —— ἀνϑρω- 
ποὺς τῆς πρὸς ἀλλήλους φιλονεικέας, καὶ μὴ συγχωρεῖν 
αὐτοὺς μηδὲν περαιτέρω τῶν περιεχομένων τῇ ϑείᾳ 
ἡμῶν διατάξεε προφάσει δικαστικῶν δαπανημάτων 
ξημεοῦσϑαι, εἴγε ὅλως ἱκανοὶ πρὸς δόσιν καϑεστᾶσιν. 
ἐπείτοιγε καὶ προῖκα τῶν δικῶν ἀκροάσασϑαι καὶ μὴ 


Sit tibi quoque tertium studium, lites cum omni 
aequitate audire, e£ omnes quidem breviores et quae- 
cumque maxime vilium sunt ex non scripto decidere 
et iudicare et liberare homines alterna contentione, 


5 et non permittere ultra quam continetur sacra nostra 


constitutione occasione causalium expensarum dam- 
nificari, si tamen sufficientes in datione consistunt. 
Alioquin etiam gratis lites audire et non permittere 
ex neglegentia de provincia cui praesides ad hanc 


συγχωρεῖν ἐκ ῥᾳθυμίας τοὺς τῆς ἐπαρχίας ἧς ἄρχεις 10 currere felicissimam civitatem — et nobis molestum 


εἰς ταύτην τρέχειν τὴν εὐδαίμονα πόλιν ken ἡμᾶς 
λευσι» 


- ἐνοχλεῖν. ἴσϑε γὰρ ὡς, εἴ τις ἔλϑοι καὶ m. 
ἡμῖν ποιήσαιτο, καὶ παρ᾽ ἡμῶν ἐρωτώμενος, εἰ πρό- 
τερὖν GOL προςῆλθϑεν, εἶτα φήσειε καὶ προΞελϑεῖν καὶ 


esse. Scito namque quia, si quis veniat et aditio- 
nem nobis faciat, et a nobis interrogatus, si prius 
te adiit, deinde dicat te adisse et quod iustum est 
non impetrare, et hoc verum inveniamus, in te in- 


τοῦ δικαίου μὴ τυχεῖν, καὶ τοῦτο ἀληϑὲς εὕροιμεν, εἰς 15 dignationem convertemus. Sin vero cum te non 


σὲ τὴν ἀγανάχτησιν τρέψομεν. Εἰ μέντοι μὴ προς- 
ελϑών σοι παραγενέσθαι τῇ —— cubeg ϑαρρή- 
σειε πόλει, καὶ ἀντιπέμψομεν αὐτὸν σὺν ἐπιτιμήσεε 
πάση καὶ ἀποκρίσεως οὐ μεταδσομεν. 


adierit, venire ad regiam hanc praesumpserit civita- 
tem, et remittemus eum cum omni correctione et 
responsum non dabimus. 


CAPUT IV. 
(Δ) Ἔπειτα προςῆκόν ἐστί σε καὶ τοὺς ἐντεῦϑεν 20 Deinde competens est te etiam hinc venientes sive 


φοιτῶντας εἴτε μαγεστριανοὺς εἴτε ἐξ οἱουδήποτε δικα- 
στηρίου μὴ συγχωρεῖν ἀδικεῖν μηδὲ ὑπερπράττειν τοὺς 
ἡμετέρους ὑπηκόους" ἀλλ᾽ εἴ τις προΞέλϑοι τοιοῦτό τε 

μενος, τούτῳ καὶ ἐπεξιέναι καὶ τὸ ἀζήμιον av- 


magistrianos sive ex quolibet foro non permittere 
laedere nec su i nostros subiectos. Sed si 
quis adierit tale aliquid questus, hoc et exequi et 
indemnitatem ei procurare, et neque permittere alicui 


μιεμφο͵ 
τοῖς περιποιεῖν, καὶ μηδὲ i oen τινε προτεινο- 25 proferenti praecepta cuiuscumque fori (haec videlicet 


μένῳ προςτάξεις οἱουδήποτε δικαστηρίου (ταύτας δὴ 
τὰς ἐξ ἔϑους φοιτώσας ὁλκῶν τε ὕδατος ἕνεκεν καὶ 
λεμένων καὶ ὁδοστρωσιῶν καὶ γεφυρῶν καὶ εἰκόνων 
καὶ τειχῶν καὶ οἰκημάτων καταστροφῆς ὡς ἐν δημο- 


quae sollemniter diriguntur formarum et aquae causa 
et portuum et itinerum sternendorum et imaginum 
et murorum et domuum destructionis tamquam in 
publico factae et aliorum talium) damnificare nostros 


σίῳ τόπῳ γινομένων, xal ἑτέρων τοιούτων») ζημιοῦν 30subiectos. Non enim volumus nec per talem cau- 


τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους. ov γὰρ βουλόμεϑα οὐδὲ 
κατὰ τοιαύτην πρόφασιν οὐδεμίαν αὐτοῖς ἐπάγεσθαι 
ζημίαν. Αὐτὸς δὲ ἁπάντων τούτων προνοήσεις, ζη- 
κίας ἅπαντα πράττων χωρίς. Ei δέ τις τοιοῦτό τι 


προςτεταγμένος ἔλϑοι, παντελῶς οὐ προςέξεις αὐτῷ, 85 


sam ullum eis inferri damnum. Ipse vero omnium 
horum providebis sine damno omni gestum. Si quis 
autem, cui tale aliquid iussum est, veniat, omnino 





HL Tertium quoque tibi studium esto, ut causas cum omni aequitate cognoscas, ac breviores quidem 


et quaecumque potissimum ez levioribus 


sunt sine scripto praecidas et diiudices ac liberes homines a mutua 


contentione, nec permittas, ut ultra ea, quae sacra nostra constitutione continentur, iudicialium expensa- 


rum nomine ullo damno a, ἣ 
cognoscas nec per socordiam patiaris 
et nobis negotia facessere. 


em omnino idonei ad dationem sunt: alio 
; $ unes ex provincia cui praees ad hanc felicem urbem accurrere 
Scias enim, si quis venerit et aditu ad nos dato a nobis interrogatus , num 


qui et gratis causas 


ius te convenerit, se et adisse te dicat nec vero ius impetrasse, idque verum esse reperiamus, nos in te 


indigna 


lionem esse conversuros. Si vero te non convento ad hanc regiam urbem accedere ausus sit, et 


remittemus eum cum omni reprehensione nec responsum ei impertiemus. 


IV. Tum par est te ne illis quidem qui hinc commeaní sive magistrianis sive ad quodlibet iudicium 
pertinentibus concedere, ut subditos iniuria afficiant aut ultra modum exigant: sed si quis accedat tale quid 
incusans, illud et persequi et indemnitatem iis praestare, ac ne mandata quidem cuiuscumque iudicii 
praetendenti cuiquam (ea scilicet, quae ex consuetudine mittuntur et aquae ductuum et portuum et viarum 
sí et pontium et imaginum et murorum et aedificiorum destruendorum ut quae in loco pub- 
lico extent, et aliorum eiusmodi causa), ut damno nostros subditos afficiat, permittere. Neque enim volu- 


mus ne h 


| quidem praetextu ullum damnum illis inferri. Ipse vero omnibus his prospicies ita ut 


sine damno omnia agas. δὲ quis vero cum eiusmodi mandato veniat, omnino rationem eius non habebis, nisi 





1 F notavit L | 2 τὰς μὲν] omnes quidem ς | 3 εὐτε- 
λῶν Br|6 παραιτέρω L*|'1 διατάξει) Cod. 3, 2, 5 (cf. 
Kruegeri not.) | 11 ταῦτα L'| τρέχεισ M^? ἢ τὴν εὐδαί- 
μονα πόλεν om. B*| 12 ἴσϑι--- 16 τρέφψομεν om. BL ἢ 
13 Ἐποιήσοιτο M || 16 μέντοι] δέ τις BL | 11 ταύτην 
L' | 18 πόλις 1,1} ἢ 20 es] σοι B | 24 τούτῳ MB] 
τοῦτο L | 24 avcois] ei & αὐτῷ Zachariae | 25 μηδὲ 
M s] μὴ BL | 28 ὁδοστασιῶν LL! | xai γεφυρῶν om. 
s ἢ 30 τόπον L, τόπῳ om. s | £c τοιούτον» L || 
33 αὐτὸς] αὐτοὺς B* | ζημία L' | 34 πράττων L 
(cf- s)) πράττειν MB || 35 προστεταγμένοι L' 





1 sit tibi quoque bis scr. Rt! | 3 utilium sunt ex con- 
seripto decedere R! | 5 permittere] nihil ve? in aliquo 
add, vulg. | saera constitutione nostra R ἢ 7 si] sit R || 





tantum RV'O | consistant R vulg. | S etiam] et 7'|| 
9 *eui praesides] alieuius praesidis libri | 10. concurrere 
V | eiuitatem felieissimam O | 11 sito Κα ἢ aditione V ἢ 
13 dieat se te V | 14 impetrasse vulg. | 15 conuertimus VT' | 
sin R] si V vulg. | 16 adiéee« V? j 17 correptione ΟἿ᾽ | 
20 hie R | ueniente E? LA magistrianos Heimbac] 
magistriano (magistraano A!) R7 magistri annone V 
ex magisteriano vulg. | 22 laedere om. Καὶ 23 quis V' | 
adierit om. R!, audierit in mg. R? | haec V | 24 pro- 
eurari RVTO ἢ 25 praeferenti V proferente R' | hoe 
R!]|26 formarum et] formarum etiam vulg., leg. et for- 
marum ? | aqua V! | 27 et itinerum] et om. V | 25 destruc- 
tionis] in destructionibus R' | 29 faetarum vulg. | 31 in- 
ferre V | 32 omni gestum] al et omni quaestu A? in 
mg.: leg. omnia gesturus? | 33 tale autem eui aliquid V | 
aliquis K^ | uisum V! 


Nov. XVII 4. 5 


190 





DE MANDATIS PRINCIP 





πλὴν si μὴ ϑεῖον ἡμέτερον πραγματικὸν δείκνυσι 
τύπον ὑπὲρ τούτων γεγραμμένον. καὶ τότε ye μὴν 
δέξῃ μὲν τὸν τοιοῦτον τύπον, οὐ μήν τε πράξεις ἐξ 
αὐτοῦ, πρὶν ἂν εἰς ἡμᾶς μηνύσας δευτέραν ὑπὲρ τοὺ- 
1 τῶν ἐπιτροπὴν ἡμετέραν προθλάβοιϑς. o 
τῆς ἀφϑονίας τῶν ἐπιτηδείων καὶ τῶν ἔργων τῶν 


πόλεων ἐπιμελήσῃ, παρασκευάζων ἐκ τῶν πολιτικῶν 
CTUM , 


χρημάτων αὐτοὺς ἅτε πατέρας τὰ ἀναγκαιότατα τῶν 
ἔργων ποιεῖν καὶ γεφυρῶν ὁμοίως καὶ ὁδῶν καὶ λεμέ- 


vaw, ἐν οἷς ὅλως εἰσὶ τόποις vis ἐπαρχίας ἧς ἄρχεις 10 


λιμένες, καὶ τειχῶν ἐπιμελεῖσϑαι" καὶ εἴ τε ὅλως ἐστὶ 
τῷ δημοσίῳ καὶ ταῖς πόλεσι συμφέρον, βουλεύσῃ τε 
2 (€) καὶ πράξεις καὶ μηνύσεις. ἝἭξεις δὲ ὑπακού- 
οντάς σοι καὶ τοὺς κατὰ τὴν ἐπαρχίαν στρατιώτας ἐν 
οἷς ἂν αὐτῶν χρήξοις εἰς ὑπουργίαν δικαίαν. οὕς εἰ 
πλημμελοῦντας εὕροις, ὑποϑήσεις σωφρονισμῷ zQo&- 
ποντι, καὶ πρός γε ἐκ τῶν σιτήσεων αὐτῶν τὸ ἱκανὸν 
γενέσϑαι τοῖς ἠδικημένοι πιαρασκευάσειβ. 


CAPUT Y. 


(S) Οὐ συγχωρήσεις δὲ προνομίοις τισὶ χρῆσϑαι 


τοὺς ἀδικοῦντας, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο μόνον αὐτοῖς εἰς βοήϑειαν 20 sed illu 


φυλάξεις τὸ πανταχύϑεν καϑαροὺς τῶν ἐπαγομένων 
καὶ ἀνευϑύνους φανῆναι. Φόνους δὲ καὶ — “καὶ 
, ^ * 2 
σαρϑένων ἁρπαγὰς καὶ ἐφόδους καὶ ἀδικίας οὕτω 
* , , , ^ € , 
μετὰ σφοδρότητος μετελεύση, κολάζων τοὺς ἁμαρτά- 


νοντας κατὰ τοὺς ἡμετέρου vóuovs, ὡς τῇ κατ᾽ ὀλέ- 25 nostras leges, ut paulatim supplicium alios omnes 


1] yov τιμωρίᾳ τοὺς ἄλλους ἅπαντας σώζειν. Μά- 
λιστα δὲ τῶν ταξεωτῶν τῶν σαυτοῦ κρατήσεις, οὐκ 
ἐφιεὶς αὐτοῖς τοὺς ὑπηκόους τοὺς ἡμετέρους λεηλατεῖν, 
οὐδὲ δοκεῖν μὲν ἄρχεσϑαι παρὰ σοῦ, ταῖς ἀληϑ'είαις 
2 δὲ τῆς σῆς ἄρχειν γνώμης. : x 
πάρεδρον xal εἴ vís ἐστε τῶν περί σε λαμβάνειν ἄν- 
δοα χρηστὸν καὶ καϑαρεύοντα πανταχόϑεν καὶ ἀρκού- 
μενον τοῖς παρὰ τοῦ δημοσίου. καὶ εἴ γέ v6 παρ᾽ 
ἐλπίδας γένοιτο, καὶ οὐχ εὕροις αὐτὸν φυλάττοντά 


σοι πίστιν δικαίαν, τὸν μὲν ἀπελάσεις, ἑτέρῳ δὲ 85 alio vero uteris consiliario, legem 


χρήσῃ παρέδρῳ τὸν νόμον καὶ τὸ δίκαιον μετὰ καϑα- 


᾿Αλλὰ καὶ 51 ceptionem nostram suscipias. Sed 


15 ad ministerium iustum: quos si delinquentes inven oris, 
subponi castigationi decenti insuper (et) ex emolu- - 





















non respicias eum nisi sacram nostram pragm 
cam ostendat formam pro hoc scriptam; tunc 
ciples quidem talem formam, non autem aliquid 
ex ea, antequam ad nos nuntians secundam p 


ubertate necessariorum et operum civitatum dili 
tiam habebis, procurans ex civilibus pecuniis p: 
quae valde necessaria sunt operum facere et pon! 
similiter et viarum et portuum, in quibus omi 
sunt locis provinciae cui praesides portus, et m 
rum curam habere; et quidquid omnino est pub 
et civitatibus utile, et cogitabis et facies et nuntiabis 
2 Habebis autem oboedientes tibi et qui in pro- 
vincia sunt milites, in quibus eorum opus habueris 


mentis eorum satisfieri laesis procurabis. 
4 
ege privilegiis aliquibus uti nocent 


solum eis in auxilium observabis, ut unc 
que puri horum quae eis inferuntur (et) innoxii vi- 


Non 


eantur. Homicidia autem et adulteria virginumq ἐξ 


direptiones et invasiones et oppressiones ita cum - 
nc —— 
Praecipue vero officiales tuos re- 


vehementia corriges, puniens de 


1 ciat salvos. 
tinebis, non permittens eos subiectos nostros impel- 


lere, neque ut videantur quidem subiecti tibi, pro . 


veritate autem tuae praesint voluntati. 


“ΣΣπεύσεις δὲ καὶ 80 2 Festinabis etiam consiliarium et quicumque fuerit | 


circa te assumere virum optimum et purum undique 


et contentum his quae a fisco dantur. Et si quis - 


praeter spem accesserit et non inveneris eum custo- 


dientem tibi fidem iustam, illum quidem expelles, - 1 


MEN 





et * t ti cum — 





sacram nostram pragmaticam sanctionem ostendat de his scriptam; ac tunc quidem suscipies talem sanctio- — 
nem nec vero quicquam ex ea ages, antequam re nobis nuntiata secundum praeceptum nostrum acceperis. »" 
1 Sed et copiae rerum necessariarum et operum civitatium studeas curesque, ut ez civilibus pecuniis ipsi — 
patres civitatium ea quae mazime necessaria sunt opera perficiant et pontium similiter et viarum et por- 
tuum (in quibuscumque omnino locis provinciae, cui praees, portus sunt) et murorum curam gerant; atque — 
2 si quid omnino fisco et civitatibus utile est, id et consideres et agas et munties. abebis autem 
milites quoque qui in provincia sunt oboedientes tibi in. quibuscumque iis ad iustum ministerium indigebis; — 
quos ubi delinquentes deprehenderis, et castigationi subicies convenienti et insuper ut ec ipsorum . . 
satisfiat iis qui iniuriam passi sunt, providebis. Y. 


V. Nec vero patieris privilegiis ullis uti eos qui iniuriam facturi sint, sed illud solum in adiumentum .— 
eorum tenebis, ut ab omni parte puri ab iis, quorum insimulantur, et insontes probentur. Homicidia autem 
et adulteria et virginum raptus et invasiones et oppressiones cum severitate ita persequeris delinquentes 56- — 
1 cundum nostras leges puniendo, ut paucorum supplicio reliquos omnes serves. — Inprimis vero officiales. 
fuos coercebis nec permiítes iis, ut subditos nostros Wéspolent, neque ut videantur a te regi, re vera autem —— 
2 tuum consiliun regant. — Operam vero dabis, ut etiam assessorem et si quis alius. circa te sit, eligas. .— 
virum bonum et omni ec parte integrum et. contentum iis quae a fisco dantur. c si quis —" f 
fuae impar evaserit eumque reppereris fidem tibi iustam non servare, illum quidem expelles, alio autem 





5 suscipies A! | 7 eivilibus] Clib«« V (al ex euius- J 
libet gl. Accurs.) | patres] partes O (al. partes V?) || 8 ne- 


2 τύπον] τὸ L! | τούτω L hoc c || τότε γε L Bs] τό ye 
M |3 ἐξ om. M* || 4 δεύτερον L* | ὑπὲρ τούτων om. 


ς [8 αὐτοὺς ἅτε πατέρας M τοὺς ἅτε πατέρας B τοὺς | cessarie V? | 9 portuum] portium A!|| 10 *portus] por-. 
err το Ls, τῶν πόλεων add. s. v. L* (patres civita- tuumque (om. Ot, portuum O?) libri|| 11 est omnino R || N 
tum ul. ; ef. Cod. 1,4,26 $9,12. 10,44,381; nov. CX XVIII | publico R! | 12 et eogitabis] et om. V || 15 ministrerium 
c. 16). Ζεῳ. αὐταῖς τοὺς πατέρας, vel τοὺς αὐτῶν πα- | R | *quos si] quodsi libri | 16 * subponi eastigationi] - 


τέρας | 9 ποιεῖν L.Bs] πονεῖν M | 105g. ὅλως — εἴ τε 
om. L || 12 συμφέρων L || 15 χρήζεις L || 16 πλημμε- 
λέτας L' | 18 γίνεσϑαι τοῖς ἤδη κειμένοις B* || 19 προ- 
vouiov L|| 24 σφοδρότατα L||25 κατ᾽ ὀλίγων B (ef. 
nov. XX X c. 11 pr.)] κατ᾽ ὀλέγον MLs || 26 τεμωρίᾳ] ἡ 


sub omni ocastigatione libri | decente & detenti VO || - 
et addidi | 11 factisfüeri KR! | 19 permittes vulg.] per- — 
mittas R VT | 20 obreseruabis R | ut] et &*V*|| 21 puri.— 
om. R! || et add. vulg. || 22 iurgiumque V || 23 inva- - 
siones et ect.] nes et — 24 delinquen suppl. V? ín spat. - 


τιμωρία L (ef. e) | 30 γνώμης] νόμοις M^|| δὲ ΜΒ] 
γὰρ L om. ς | 34 οὐχ εύρεν LL || 36 καϑαρῶν) καϑα- 


ρῶς L 





2 scripturam V' || suseipies AR!] suscipiens R*VTO 
3 ages vulg.] agens RVTO || 4 secundam] ad secundam V 





vac. | 24 eorriges] corrige A corrigere VO" || seeun- 
dum] s«« (set?) V | 25 alios vulg.] eos (e ex o corr. 
R) RVTO ! 27 pertinens O! ! 28 subiectu AR^|| 29 vo- 
luntati] ueritate R! ueritati R* || 30 fuerint V || 31 ui- 
rorum VA?0! | 32 contemptum VO || quid Τὶ vulg. || 
35 utilis O Pate 


τ 





191 


Nov. XVII 5—7 





ἢ (20 ρῶν φυλάττοντι τῶν χειρῶν. Τοιοῦτον δὲ 
c i qdiaca ἅπασι δημοσίᾳ τε καὶ ἐδίᾳ, ὥςτε 
φοβερώτατον μὲν εἶναι τοῖς ἁμαρτάνουσε καὶ τοῖς 
ἀγνωμονοῦσε πρὸς τὸ δημόσιον, ἡμερώτατον δὲ καὶ 
πρᾷον ἅπασε τοῖς ἐπεεικεστέροιξ καὶ εὐγνώμοσε, 
πατρικὴν αὐτοῖς εἰξάγειν πρόνοιαν. 


(H) ᾿4λλὰ μηδὲ τούτους δὴ τοὺς καλουμένους 1ό- 
γους προχείρως διδόναι σπεύδειν ἢ ἐπὶ πλείονα χρό- 
γον, alis xal μετ᾽ ἐξετάσεως καὶ ἐν χρόνῳ συμμέτρῳ 
dere μὴ ἐντεῦϑεν ἀπεράντους εἶναι τοῖς ἀνϑρώποις 
τὰς πρὸς ἑαυτοὺς φιλονεικίας. Ei δὲ καί τινα ὑπὸ 
τὸν καλούμενον λόγον ποιήσαιο, εἶτά τις προΞέλϑοι 


κατ᾽ αὐτοῦ, ἄξεις μὲν αὐτόν, φυλάττων τὸν δεδομέ- 






yov πανταχόσε σωζομένου, καὶ εἴπερ καὶ ψήφου κατ᾽ 
αὐτοῦ δεήσειε, καταδικάσεις αὐτόν, καὶ δυοῖν αὐτῷ 
ἥσεις αἵρεσιν, ἢ εἰ βούλεται τῷ δεδομένῳ λόγῳ 
καϑαρῶς ἀπειπεῖν καὶ πρᾶξαι τὰ κριϑέντα, ἢ εἰ μὴ 
τοῦτο, τοῖς ἑ; 
τὸν ἐκβιβασμὸν ἐπάξεις σωφρόνως καὶ μετὰ τῆς ὀφει- 


λούσης τοῖς εὐαγέσεν ὅροις αἰδοῦς. 


(8). Οὔτε δὲ ἀνδ' 


Οὔ DVOIS οὔτε μοιχοῖς οὔτε παρ- 
ϑένων ἅρπαξιν 


MJ - σ 
ἀψνουσε τὴν ἐκ τῶν O 
2 - , 2 ^ - * - € 
oíav αὐτοῖς ἐπάξειΞς. Ov γὰρ τῶν τὰ τοιαῦτα ἀμαρ- 
er ^ - ς» - , , 
ἵνα μὴ τοιαῦτα ὑπὸ τῶν πολμηροτέρων πάσχοιεν" 
ἄλλως τε ἡ ἐκ τῶν ἱερῶν ἀσφάλεια οὐ τοῖς ἀδικοῦ- 


xai οὐχ ὑπερβαίνοντι τριάκοντα προϑεσμίαν ἡμερῶν, 10 


8 puris servante manibus. ^ Talem vero praebebis 
temetipsum omnibus publice et privatim, ut terribilis 
quidem sis delinquentibus et indevotis circa fiscalia, 
mansuetissimus autem et mitis omnibus placidis et 


xai 5 devotis et paternam eis exhibens providentiam. 


CAPUT VI. 


Sed neque haec quae dicuntur verba (id est iusiu- 
randum) prompte dare festines aut amplius tempus. 
sed et cum examinatione (et) in tempore mediocri 
et non transcendente triginta dierum indutias, ne ex 
hoc infinitae sint hominibus ad invicem contentiones. 
Si vero etiam aliquem sub nuncupato verbo feceris, 
deinde aliquis adierit adversus eum, deduces quidem 
eum, custodiens datum ei verbum, (et) examinabis 


γον αὐτῷ λόγον, ἐξετάσεις δὲ τὴν ὑπόϑεσιν vov λό- 15 negotium verbo. ubique servato, et si etiam sententia 


contra eum necessaria sit, condemnabis eum, et 
duorum propones electionem, utrum velit dato verbo 
absolute abrenuntiare et agere quae iudicata sunt, 
an non. Certe si non hoc, sacris eum terminis re- 


ἴς αὐτὸν ὅροις ἀποχαταστήσεις, κἀκεῖσε 20 stitues, et ibi executionem inferes temperate et cum 


debita venerabilibus locis reverentia. 


CAPUT VII. 


Neque autem homicidis neque adulteris neque vir- 
ginum raptoribus delinquentibus terminorum custo- 


᾿ . , ΄ 2 ^ 2 - , pv - - - - 
λάξεις ἀσφάλειαν, ἀλλὰ κἀκεῖθεν ἐξελκύσεις ΦΆΘ ῥεῖ 25 dies cautelam, sed etiam inde extrahes et supplicium 


eis inferes. Non enim talia delinquentibus parcere 
competit, sed obpatientibus, ut non talia a prae- 
sumptoribus patiantur. Deinde templorum cautela 
non nocentibus, sed laesis datur a lege, et non erit 


σιν, ἀλλὰ τοῖς ἀδικουμένοις δέδοται παρὰ τοῦ vónov,30 possibile utrumque tueri cautela sacrorum locorum 


xai οὐκ ἂν εἴη δυνατὸν ἑκάτερον ἰσχυρίζεσϑαι τῇ παρὰ 
τῶν ἀσύλων τόπων ἀσφαλείᾳ, καὶ τὸν ἀδικοῦντα καὶ 

14D τὸν ἀδικούμενον. Τὰς δὲ τῶν δημοσίων φό- 

ρῶν &iszod καὶ ἔνδον τῶν ἱερῶν γίνεσϑαε μετὰ 
του 


τανόντων φείδεσθαι προρήκει, ἀλλὰ τῶν περιόντων, 
᾿ 
: 


, 


xai στρατιώταις καὶ ἰδιώταις, καὶ αὐτοῖς 


et laedentem et laesum. 


1 Publicorum vero tributorum exactiones et intra 
templa decenter fieri praeparabis, quoniam fiscalium 


Ὁ πρέποντος παρασκευάσεις, ἐπειδήπερ ὃ τῶν δημο- 80 ratio et militibus et privatis ipsisque templis et cunc- 
— aga e ἡμο- Ρ psisq p 


VII pr. habet Nomoc. XIV tit. 9, 30; eiusdem summarium Bf 5, 1, 12 (ex Athan., vid. p. 191 Heimb.); 


cap. 
cf. Nomoc. XIV tit. l. c. 





9 assessore uteris legem et iustitiam cum puris manibus servaturo. 


Talem autem temet omnibus et 


publice et. privatim praestabis, ut maxime metuendus sis delinquentibus et adversus fiscum contumacibus, 
mansuetissimus i 


vero et mitis omnibus probis et officiosis iisque paternam curam im 


VIL. Sed ne fidem quidem publicam illam 


pertias. 


) : — qui vocantur λόγοι — promptius dare aut in longius 
tempus properes, sed et cum examine et in tempus congruum et Ling non excedat triginta dierum 
ne tfimitae hinc existant hominum inter se contentiones. Quodsi 


atium, 


quem etiam λόγῳ qui dicitur subieceris, 


et deinde Mie ab os conveniat, in ius quidem duces eum, custodiens datam ei fidem, examinabis autem argu- 


omni parte servata, et si 
et duarum ei rerum 
nolit, sacris eum fini 
debetur reverentia. 
VIL Neque vero homicidis ne. 


tionem 


etiam sententia contra eum opus sit, condemnabis eum 
| propones, swe velit datae fidei pure renuntiare et facere iudicata, sive id 
restitues, atque ibi executionem adhibebis moderate et cum ea quae sacris finibus 


᾽ - B que adulteris neque virginum raptoribus delinquentibus finium ser- 
vabis securitatem, sed et inde extrahes eos et poenam ideni n Neque enim talia — —— a 


parcere 


decet, sed iis potius, qui superant, ne ab audacioribus talia patiantur ; cum praesertim templorum securitas 


ui 
non iniuriam aciéntilus sed iniuria affectis a lege data sit, nec fieri facile possit, ut uterque, tam 
asylorum securitate nitatur. 


1 intulit qui passus est iniuriam, 


KExactiones autem tributorum 


publicorum ut etiam in locis sacris cum dignitate fiant curabis, quoniam tributorum ratio et militibus et pri- 





2 δημοσίῳ B* | 6 πατρικῆς M^ | εἰσαγαγεῖν L ἢ 


7 δὴ δὴ L, δεῖ Haloander | 8 ἢ LBz| om. M ἢ 


10 ὑπερβαίνον L | 15 αὐτὸν L' | 16 καὶ ante ψήφου 
om. L | 11. καταδιδάσκεις B* ἢ αὐτῷ] αὐτὸ L!, om. «| 


I8 προσϑήσεις L | δεδομένον 1,3 | 19 πράξει B | τὰ 
καταχριϑέντα L| ἢ εἰ μὴ τοῦτο] an non. certe si 
non hoe ς | ὅρου L| 21 ἐπέξεις L ἢ 22 εὐγενεσιν 1, ἢ 
oooic] locis ς | 23 δὲ om. L| 26 τὰ om. L | 21 περιόν- 
τῶν} obpatientibus (?) « (δεδιότων Haloander) | 29 ἀσφά- 
λειαν L'| 32 ἀδικούντων L'! 


1 seruantem V | praebebis] plebis V! | 4 manifestis- 
simus R | 7 id est] -i« V'| 8 promitte £' | aut] in vulg. 
aut in Zachariae | 9 et om. R || examinati omne R ἢ 

ΠΙ 








et addidi | mediocri] τηοᾶϊος V! modico Κ73 10 et om. 
V*]| ex] et R!|11 omnibus RVO | 13 adiecerit R* | 
deducere O | 14 eustodies R' | ei om. V || et add. vuls. | 
16 sint R! | 17 praepones EV | 19 non (ne O!) hoe Ὁ 
vulg. hoe non A haee non V | 20 infferre R', in- 
feres om. V initio paginae | temptare κ᾽ | et] ut Εὖ ἢ 
23 nec adulteris V ?:ne« adulteris &! neque adulteriis 
O vut nec adulteri V! | neque bis scr. V! | 26 in- 
ferres R! | 21 conuenit R | ob patientibus RO «« patien- 
tibus V* haec (al. hoe mg.) patientibus V? hoe patien- 
tibus vulg.; an leg. opperientibus? | ut non] non ut 
R*' | 29 et om. R'| 30 utrumque non eritueri A* || 
cautelam V? | 34 praeparabis V'O] properabis E V? pro- 
eurabis vulg. 
16 


Nov. XVII 7. 8 


(99 





ec EE LE 


DE MANDATIS PRD 





τε τοῖς ἱεροῖς καὶ ὅλῃ τῇ πολιτείᾳ συμφέρων τε καὶ 
ἀναγκαιότατός ἐστιν. Επαμυνοῦσι δὲ σοι πρὸς τοῦτο 
οἱ ϑεοφιλέστατοι τῶν ἐκκλησιῶν ἔκδικοι καὶ οἰκονόμοι, 
οὐδένα τῶν τοὺς δημοσίους φόρους κατὰ χώραν ἀπαι- 
τουμένων ἀφαιρούμενοι τῆς εἰεπράξεως, ἀλλ᾽ οὐδὲ συγ- 
χωροῦντες βίαιον ἢ στασιῶδές τι παϑεῖν τοὺς τὸν ἐκ- 
βιβασμὸν ἐπάγοντας, γινώσκοντες c, εἴ τε τοιοῦτο 
σπράξαιεν, οἴκοϑεν τὸ ἱκανὸν ποιῆσαι τῷ δημοσίῳ κατ- 
αναγκασϑήσονται. 


τοὺς ἀπαιτητὰς] ἐν ταῖς ἑαυτῶν ἀστοχαῖς φανερὰ ποι- 
εἴν ἅπαντα ἐφ᾽ οἷς αὐτὰς διδόασι, TOVTÉGTL. τό τε 
ποσὸν τῶν ζυγοκεφάλων ἢ ἰούγων ἢ ἰουλίων 7) ὅπωΞ:- 
δήποτε ἂν αὐτὰ κατὰ χώραν καλοῖεν, καὶ ὑπὲρ τένων 


αὐτὰ καὶ ποίων χωρίων ἀπαιτοῦσι, καὶ τὸ τῶν 0s0o-15titatem sive in-speciebus sive in auro, inte 


μένων ποσὸν εἴτε ἐν εἴδεσιν εἴτε ἔν χρυσίῳ, ἀπειλῶν 
- * " , M » 
αὐτοῖς xal ζημίαν μεγάλην καὶ χειρὸς ἀφαίρεσιν, εἰ 
^ ^ j? , ^ —— 
τὸ παραγγελλόμενον μὲν ἀεί, μέχρε δὲ νῦν μὴ φυλαχ- 
ϑέν, μὴ τοῦ λοιποῦ γοῦν πᾶσι φυλάξαιεν τρόποις. 


CAPUT VIII. P 
(IA) Idvayxáctis δὲ τοὺς δημοσίους πράκτορας [rov 10. Coges autem publicos executores in suis de 18- 















tae reipublicae utilis et necessaria est. Auxili: 
tur autem tibi ad hoc etiam deo amabiles ec 

defensores et oeconomi, nullum horum qui 
tributa exiguntur abripientes exactioni, sed nequ 


5 mittentes violentum aut seditiosum aliquid pati oxe- 


cutionem inferentes, scientes quia, si quid tale 
serint, de suo satisfacere fisco cogentur. : 


ceptis manifesta facere omnia, in quibus ea dedet 
7 Mec Ree &ut iugorum aut iuliarum aut quo- 
libet modo en regiones nuncupantur, et pro quibus 
haec et qualibus praediis exiguht, et datorum qu 


eis et damnum magnum et manus amputationem, s 
hoc, quod praecipitur quidem semper, usque mum: 
autem non custoditum est, non deinceps omnibus 
servent modis. $Si vero, ut adsolet, declinatio 


Ei δὲ ὡς εἰκὸς ἀποφυγὴν ἐξεύροιέν τινα, λέγοντες μὴ 20 inveniant aliquam, dicentes non posse iugorum poni 


δύνασϑαι τὴν τῶν iovyov ἐντιϑέναι ποσότητα, μάλι- 
στα μὲν κακουργεῖν αὐτοὺς νομίζομεν" πλὴν ἀλλὰ μη- 
δὲν ἐντεῦϑεν βλαπτέσϑω μήτε τὸ δημόσιον μήτε οἱ 
συντελεῖς. τὸ μὲν γὰρ δημόσιον ἀπροκρίτως ἅπαντα 


τὰ οἰκεῖα λαβέτω, καὶ τὰς ἐξ ἔϑους γινομένας ἄπο- 25 exsolverint, nihil exigendi amplius, causa vero in 


δείξεις λαμβανέτωσαν οἱ ταῦτα. κατατιϑέντεα, μηδὲν 
ἀπαιτούμενοι πλεῖον" πρᾶγμα δὲ μηδ᾽ ὅτιοῦν κατα- 
βλαπτέσϑω. καὶ ἡ μὲν κατὰ τὸ σύνηϑες συντέλεια 
καταβαλλέσϑω παρ᾽ αὐτῶν καὶ εἰεφερέσϑω τῷ δη- 


μοσίῳ᾽ μηνυέσϑω δὲ εἰς τοὺς ἐνδοξοτάτους ἡμῶν 80 positiones subtiliter dare, ut ex hoc fiat causae d 


ἐπάρχους và περὶ τούτων, πρότερον ἀναγκαζομένων 
τῶν κηνσουαλίων τὰς καλουμένας ἐκϑέσεις ἀκριβεῖς 
διδόναι, ὥφτε ἐκεῖϑεν γένεσϑαι τὴν τοῦ πράγματος 
διάκρισιν. οὕτω τε τέως τῶν κατὰ συνήϑειαν δεδο- 


cap. VIII summarium extat ΒΓ 6, 3, 11. 12 (18 ex T'heod.). : EZ 












quantitatem, maxime —— eos 
sed tamen nihil hinc laedatur fiscus nec 
Fiscus etenim sine praeiudicio omnia su | 
et sollemniter celebrata suscepta percipiant, qui h 


JUÜOICIUJ 


nullo laedatur. Et secundum consuetudinem qui 
tributa solvantur ab eis et inferantur fisco, num 
tur autem ad gloriosissimos nostros. praefectos. 
istis, primitus cogendis censualibus nuncupatas ex- 


iudicatio; et sic interim secundum consuetudinem 





vatis et ipsis sacris aedibus et universae rei publicae cum utilis tum mazime necessaria est. A 
adiuvabunt te deo carissimi ecclesiarum defensores et oeconomi, qui neminem eorum a. ; 
tributa in. provincia eziguntur, exactioni subtrahent ac ne permittent. quidem, ut quid violenti aut 
tiosi patiantur qui executionem peragunt: nam scient, si tale. quid fecerint, se ex propriis bonis 5 


. facere PE coactum. iri. 


L Coges autem publicos exactores, ut in apochis suis omnia, de quibus eas tradunt, m 
faciant, id est et quantitatem capitum vel iugorum vel iuliarum vel si quo alio modo ea in provincia appel-. 
lant, et pro quibus et qualibus praediis ea exigant, et quantitatem eorum quae data sunt sive in speciebu: 
sive in auro ; ut miniteris iis et multam magnam et. manus amputationem, nisi id, quod er praecep 
nec tamen usque adhuc observatum fuit, ceríe in posterum omnibus modis — im: 
yin invenerint aliquod, ut dicant se quantitatem iugorum referre non posse, ommi 

acere putamus; nisi quod nihil inde damni afferatur neve fisco neve subditis. dicio 
sua omnia accipiat, et securitates quae fieri solent accipiant qui illa deferunt, nec quicquam amplius ab 
ds eaigatur, neque vero res ulla damno afficiatur. j 
ponatur atque in publicum inferatur, nuntietur autem de his αὐ gloriosissimos praefectos nostros, coa 
prius censualibus eapositiones quae vocantur accuratas edere, ut inde rei fiat dii 1 











dn. ; 4 t í 
ey 


scri EE 


ino eos fraudem 
Nam fiscus sine praeiudü 
Et collatio qui more solito facta ab üs de- 


iiudicatio. Itaque inte 





3 oí ϑεοφ. etiam deo amabiles c | 4 κατὰ χώραν om. 
€ | 7 ἐπαγαγόντας L || γινώσκοντες Haloander] γι- 
νώσκοντας libri l, 10 πράκτορας Ls] πράκτορας ἤτοι 
τοὺς ἀπαιτητὰς M ἀπαιτητὰς B | 12 τουτέστι v0 τε 
ποσὸν om. ς ἢ 13 ζυκοχκεφάλων L || ἰούγων M] ἠού- 

ων L ἰουγῶν Theod. ἰούξων Ath. cod., ζευγῶν γῆν 
Β 1} 5 ἰουλίων Msg (cf. nov. CXXVIII c. 1. 3 cum Iul.) 
ἢ οὐλίων L om. B ἢ ἰουγαλίων Haloander ἢ μιλίων 
Zachariae von Lingenthal 'zur Kenntniss des röm. Steuer- 
wesens! 1863 p. 22 | 14 καλοῖον LB] καλοῦσι M 

15 τὸ om. L δεδομένον L | 16 £v alterum om. M^ 

17 καὶ χειρὸ uos ya om. LB | εἰς τὸ MB || 19 μὴ] 
εἰ μὴ B | 19 φυλάξαιεν πᾶσι L | 20 ἀφεγὴν L! 
ἀφορμὴν L* | 21 iovyov ML? ἰουγεΐων (vel iovyzav) 
L^ ζευγῶν γὴν B ζεύγων, γῆν M s. v. | ἐκτιϑέναι 
Hombergkius (sed cf. Theod. Ath.) | 23 μήτε — μήτε 
LB] μηδὲ — μὴδὲ M, negationem priore loco om. c | 
24 uiv om. B | 25 λαβέτω — ἀποδείξεις om. M | 
26 καταϑέντες B | 21 πρᾶγμα M] τὸ πρᾶγμα LB | 
καταβλαπτέσϑω)] παρ᾽ αὐτῶν add. B | 28 ἡ μὲν] 
ἡμᾶς L| 29 αὐτῶ L|| 51 Εὐπάρχους libri (τοῖς ἐπάρ- 
χοις Ath. Theod.) | 32 κινσουαλίων Beg κινσουαλίων, 
8. v. ad κιν add. τόρων (sic) M. κτητόρων σονάλίων 





L κηνσιτόρων Scringer || ἀκριβῶς Le || 34 τὸ Li 
om. M || — 3 LB 
















1 et om. R! || necessarie V! || est om. V || auxiliabuntur 
autemxiliabuntur R* | 2 ad hoe autem tibi V || 3e ] 
om. O! | nullo V? | 4 exigunt V? vulg. || eripientes OT ||: 
exactiones V! | 5 uolentum aliquid aut seditiosum KR! ἢ 
aut] atque V | *exaetionem (exactione R'V) libri 
121, 20)|| 6 scientes om. Οἵ} 7 coguntur E || 10 au 
om. R* || exaetores vulg. || desuspectis ΟΣ | 11 eadem P 
12 zigocefalorum V etygo (et ego A!) cephalorum OR! ||. 
13 regiones om. R* || 14 qualibus V?] qualibet R V | "e 
diis A | 15 in speciebus om. R'| | interminans Heimbach] 
interminationes (et int. f) RVO || 16 eis] autem eis V || 
et manus amputasx««x«««««« (amputationem V?) — 17 q 
dem suppl. V? in spat.vac. | amputatione O || 17 praecipitur. 
quidem e? 18 non eustoditum est bis scr. R! | 18 non prius - 
om. V || 19 obseruent V || adsoluet V^ || 20 aliquem V- 
iugorum] p«ginorum V! p«ganorum V? paganorum (s.v. - 
M iugorum) V? |! 2 — Pil 1 —— 

suscepta om. Τὰ (desuseepta Beckius) || percipi 1 
VO |25 exsoluunt ὁ — R* || 26 allo A | red- - 
datur ΟἹ] 29 primitiis R|| 30 hoc om. R! 


Ens u.s J — WM. 7 à 
: Ww NIE Y 


DE MANDATIS PRINCIPUM 


123 


Nov. XVII 8.9 





μένων δημοσίων ἀμέμπτως εἰρκομιξομένων, ὅπερ ἂν 


ἐπὲ τοῖς ἀμφισβητουμένοις οὗ ἐνδοξότατοε ἡμῶν ἔπαρ- 


χοε κρίνοιεν, ἐπὶ τοῖς στασ μένοις τοῦτο κρατεῖν, 
ἀνάγκην ἐχόντων τῶν πρακτόρων μετὰ τὸ γνωσϑῆς- 


vai τὴν ἀλήϑειαν τὴν ἐπὶ τοῖς ζητουμένοις καὶ ἐπ᾿ 
ἐκείνοις τοῦ λοιποῦ τὸ ποσὸν τῶν ὄντων ξυγοκεφά- 
λων καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων κατὰ τὸ παρ᾽ ἡμῶν ἤδη 
1 (IB) διατεταγμένον ταῖς ἀποδείξεσιν ἐντάττειν. — Ov 
συγχωρήσεις δὲ ἢ βουλευταῖς ἢ κηνσου 

πράσει γένονται 


τισι, καὶ μὴ μετατιϑέναι παρὰ τῶν mis 
σάντων εἰς τοὺς ἀγοραστὰς τὰ χωρία, ἀλλ᾽ ἀναγκά- 
σεις αὐτοὺς ἐκ τρόπου παντὸς ποιεῖσϑαι τὰς μετα- 
Deus ζημίας χωρίς. 
τοὺς & ἄς, καὶ διὰ τοῦτο μὴ ποιεῖν τὴν μετάϑε- 
σι», αὐτὸ τοῦτο ἐξετάσεις χωρὶς τῆς οἱασοῦν ζημέας. 
καὶ εἰ μὲν εὐποροῖεν οἱ ἀγορασταίΐ, ἀναγκάσεις τοὺς 


- 


τῶν δημοσίων προεστῶτας πᾶσι τρόποις καὶ χωρὶς 

- € -- c ; 4 

ταῖς d αὐτοὺς εὕροις οὐ σφόδρα εὐπόρους, 
΄ * € 


ἀναγκάσεις τοὺς πράτας αὐτὸ τοῦτο ὁμολογῆσαι ἐν 
ὑπομνήμασιν, ὅτε κινδύνῳ αὐτῶν ἡ μετάϑεσις yive- 
ται τῶν δημοσίων φόρων εἰς τοὺς παρ᾽ αὐτῶν ἐωνη- 


μένους" τοῦτο ὅπερ Émi τῆς Ἕ ῴας ἴσμεν ἐν πολλοῖς 25 quidem sint possessores, 


γενόμενον ἵν. οὕτω γὰρ οὔτε τὸ δημόσιον βλα- 
βήσεταε καὶ οἱ δημόσιοι φόροι παρὰ τῶν νεμομένων 
εἰςκομεσϑήσονται, ὅπως ἄν μὴ ἕτεροε μὲν εἶεν oí νε- 
μόμενοι, ἕτεροι δὲ oí συντελοῦντες. δεῖ γὰρ μάλεστα 


αλέοις, ἡνίκα 1 
χωρίων ἢ ἄλλως διανεμήσεις καὶ 10 personas mutatur possessio, 
μεϑίστανται κτήσεις, διαστροφαῖς — quibusdam et non transferre a 


datis fiscalibus inculpabiliter inferendis: quod autem 


in his, quae dubitantur, gloriosissimi nostri praefecti 
iudicaverint, in his, quae moventur, hoc valere; ne- 
cessitatem habentibus exactoribus, post cognitam 
5 veritatem super his quaestionibus, et in illis de cetero 
quantitatem zygocephalorum et aliorum omnium ad- 
scribere, secundum quod a nobis iam ordinatum est. 
1 Non permittas itaque aut curialibus aut censua- 
libus, dum vendita sint praedia eorum aut in alias 
iversationibus uti 
itoribus ad empto- 
res praedia, sed coges eos omni modo facere muta- 
tiones sine damno. Si vero dixerint minus idoneos 
esse emptores et propterea non fieri migrationem, hoc 


εἰ δὲ φήσαιεν ἀπόρους εἶναι 15 ipsum examinabis sine quolibet damno. Et si qui- 


em idonei fuerint emptores, coges fiscalium praesu- 
les omnibus modis et sine quolibet damno celebrare 
transpositionem; si vero pro veritate eos inveneris 
non satis idoneos, coges venditores hoc ipsum pro- 


ζημίας ποιήσασϑαι τὴν μετάϑεσιν" εἰ δὲ 20 fiteri ad gesta, quia periculo eorum transpositio fit 


fiscalium tributorum in eos, qui ab ipsis emerint; 
hoc quod etiam in Oriente novimus in multis fieri 
tibus. Sic enim neque fiscus nocebitur et fisca- 
tributa a possessoribus inferuntur, ut autem alii 
alii vero collatores. Oportet 
ossessores fieri collationes, 
etinentes neque possidentes 


enim maxime contra 
sed non contra non 
terras. 


κατὰ τῶν νεμομένων φέρεσϑαι τὰς συντελείας, ἀλλ᾽ 80 


τῆι κατὰ τῶν μὴ κατεχόντων μηδὲ νεμομένων τὰ 
τα. 


CAPUT IX. 


ΙΓ Ἐκεῖνο μέντοι σε βουλόμεϑα γινώσκειν O5, εἴ- 
ποτε προΞςτάξαιμεν εἰς ἑτέρας ἴσως παραγενέσθαι σε 


ὥρας, προςῆκὸν ἐστιν ἀρκούμενόν σε τοῖς ἀπὸ τοῦ 80 competens est contentum te 


pogíov φιλοτιμηϑεῖσι μὴ προῖκα δαπανᾶν μηδὲ τοὺς 
ἡμετέρους ὑπηκόους ἐπιτρίβειν, ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἐπὶ τῆς 
E Miembas, δ αὐνῶν ael εἰς ἐνάρας γεν.» 
μενον χώρας ποιεῖσϑαε τὰς δαπάνας" μηδὲ ἀγγαρείαις 


lllud tamen te volumus nosse quia, si quando 
praeceperimus ad alias forte — te provincias, 
C is quae de fisco lar- 
giuntur non gratis expendere neque nostros sub- 
lectos atterere, sed ex quibus in provincia consi- 
stens expendebas, ex his ipsis et ad alias proficiscens 
regiones facere , neque angariis collatores 


τοὺς συντελεστὰς ἐπιτρίβοντα μήτε σὲ μήτε τὴν πει- 40 adfligentem, neque te neque oboediens tibi officium, 


cap. LX summarium extat Bf 6, 3, 15. 





Pibutis, 


quae secundum consuetudinem dantur, integre illatis, quidquid de iis quae controversa sunt glorio- 


sissimi nostri praefecti iudicaverint, id de rebus quae disceptantur obtineat: ut exactores necesse sit post 


veritatem in its quae quaerebantur cognitam de 
1 tent et reli εἰν! ἄμ MOUuEE i 


illis 
id quod a —— iim constitutum est, securitatibus inserere. 


in posterum quantitatem capitum quae ez- 
Nec 


permittes sive curialibus sive censualibus, cum venditiones praediorum aut alius generis divisiones 


vero 
fiunt et in alias 


a venditoribus emptores transferant, se 


ersonas possessiones íransferuntur, ut deverticulis utantur quibusdam 
coges eos omni modo sine detrimento trans 


e ien ut praedia 
ationes facere. 


| dixerint emptores esse inopes et propterea se translationem non facere, id ipsum sine ullo detri- 
mento ezxaminabis: et siquidem locupletes sint emptores, coges eos, qui publicis tributis praesunt, omnibus 


modis et sine ullo detrimento facere translationem ; sin re vera eos non admodum locupletes r. 


ereris, 


coges venditores in actis id ipsum confiteri, suo periculo publica tributa transferri in eos qui ab ipsis 


emerint: id quod in Oriente scimus multis in. provinciis 


publica tribua a possidentibus inferentur, ne 


decere te iis quae a fisco 
atterere, — ife um 


i. Nam sic nec fiscus afficietur et 


' ἰδ sint qui possideant, alii qui conferant. Oportet enim 
mazime ad TAM pertineant collationes neque vero 

IX. iilud vero te nosse volumus, si quando forte in 
suppeditata sunt contentum non gratuito expensas facere neque nostros subditos 
cum in provincia esses, expensas faciebas, ex iisdem etiam cum in alia provincia 


eos ἊΣ praedia non detinent nec possident. 
4s provincias te proficisci. iusserimus, 


$is, sumptus impendere; nec magis angarüs collatores atterere neque te neque quod tibi praesto est offi- 





1 εἰσκομιζομένην L* | 2 ἔπαρχοι L ὕπαρχοι MB || 
3 1, | émi vois racial. nescio an delenda 
sint tévo B κρατῆσαι L||4 πρακτοκτόρων L ἢ 
8 ταῖς ἀποδείξεσιν ἐντάττει»] adseribere ς | 9 avyzo- 


ρήσαις L* ἢ ἢ βουλ. ἢ κηνσ] τοῖς κτήτορσιν Β ἵ΄ κιν»- 
σουαλίοις 10 ἄλλως διανεμήσεις καὶ pue 11 δια- 
Z5] 17m om. B] 27 τὸν L| 31 *ujre 


libri | 34 παραγίνεσϑαι B | 40 Ἐμηδὲ σὲ μηδὲ bri 





1 ineulpaliter inferrendis R | quod autem E VO, quid- 
quid Mnt reni ed in ills] ««llis R'| 6 zigoce- 
falorum V etygocep O | et aliorum om. Οἱ | 
omnium om. V | $ permittat E'O! permittes vulg. || 


9 sunt vulg. | 10 uti] «« R! | 12 omni modo ZV?0] 
omnino modo V! omnino vulg. | 16 emptores et propterea 
non fieri migrationem coges R' | 21 emerint RÓ] emunt 
V vulg. | 23 fiscus RV!0] fisco V3 vulg. | 24 inferen- 
tur vulg. | autem RVOT] non vulg.; leg. haut? | 25 col- 
latores] fieri non potest add. V? | 27 mon post contra 
om. R!V || neque non posse A? | 33 tantum VO! | tef 
R! | quando] quam V! | 34 perceperimus A! || forte — 
124, 3 non ultra ter| ser. R? in ras. 5 versuum || 35. con- 
temptum te V te contentum AR ἢ! 38 et ad alias] ad illas 
R || profieciseentem vulg. | 39 eollato«s V' ἢ 40 afligen- 
tem (s.v. t afligere) E | neque te om. & || neque oboed.] 





neque om. V! 
16* 


Nov. XVII 9—12 


124 


DE MANDATIS PRINCIPUM - 3 





ϑομένην σοι τάξιν, ἀλλ᾽ οἰκείοις μὲν ὑποζυγίοις, oi- 
xsía δὲ δαπάνῃ ποιεῖσϑαι τὴν πορείαν. «Αὐτοῦ τού- 
vOv φυλαττομένου κἂν εἰ μὴ ὑστεροριοβ γένοιο, ἀλλὰ 
τὰς τῆς ἐπαρχίας διά τινα πρόφασιν ἀναγκαίαν περι- 
ψοστοίης ποάειξβ. 


sed propriis quidem subiugalibus, propria quoque 
expensa agere iter; hoc ipsum custodiendo, vel si 
non ultra terminos properes provinciae, sed propter 
quandam occasionem necessariam circumeas civi- 


5 tates. 


CAPUT X. 


(IA) Τοὺς γὰρ δὴ καλουμένους τοποτηρητὰς ᾿διδό- 
ve& τοὺς ἄρχοντας ἐν ταῖς πόλεσι τῆς ἐπαρχίαβ T6 


» $ EJ ΒΩ 
ἡγοῦνται, κἂν εἰ spectabiles κἂν εἰ λαμπρότατοι κα 
Lj , - 3 , , * 
εἰ ἡγεμόνες εἶεν, πᾶσιν ἀπαγορεύομεν τρόποιβ. “4λλὰ 


Eos autem qui vocantur loci servatores dare iudi- | 
ces in civitatibus ——— cui praesident, licet 
spectabiles viri vel clarissimi vel praesides sint, 
omnibus interdicimus modis. Sed neque si milites 


μηδὲ εἰ στρατιῶταί τινες ἕποιντό GOL, μηδὲ ἐκείνοις 10 aliqui sequantur te, nec illos gratis permittas ex- 


προῖκα συγχωρεῖν δαπανᾶν, ἀλλ᾽ ix τῶν οἰκείων σι- 
τήσεων. Ei δὲ μὴ τοῦτο πράξαιεν, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν συν- 
τελῶν δαπανήσειαν καὶ ἀγγαρείας λάβοιεν, πᾶν ὅσον 
ἄν ζημιοῖτο τὸ ὑπήκοον, τοῦτο ἐκ τῶν αὐτῶν σιτή- 


pendere, sed ex propriis emolumentis. Si vero non 
hoc egerint, sed ex tributis expenderint et angarias 
acceperint, omne quidquid damnificantur subiecti 
hoc ex eorum emolumentis exigens proprio periculo 


σεων tismgatas οἰκείῳ κινδύνῳ τοῖς ἠδικημένοις &0- 15 laesis salvabis. 


σώσεις. 


CAPUT XI. 


(IE) Οὐ μὴν οὐδὲ προφάσει ϑρησκειῶν ve καὶ ai- 
ρέσεων ζητήσεως συγχωρήσεις τινὲ τὴν ἐπαρχίαν λεη- 
ατεῖν, ἢ ἄλλως τοιαύτην τινὰ πρόῤταξιν ἐγχειρισϑῆ- 
veu ἐπὶ τῆς χώρας 76 ἄρχεις, 
μετὰ τοῦ προῤήκοντος καὶ τοῦ συμφέροντος! τοῖς δη- 
μοσίοις, καὶ τοῦ τὰ τοιαῦτα ἀνερευνᾶν καὶ μὴ συγχω- 
priv τε παρὰ τὰς ἡμετέρας γίνεσθαι σιροβτάξεις σρο- 
φάσει ϑρησκειῶν. Εἰ δὲ κανονικὸν εἴη τὸ ἐπιζη- 


, - 


τούμενον, ἅμα τῷ μητροπολίτῃ τῆς ἐπαρχίας ταῦτα 25 
É »r , γ * * 
διακρίνειν, εἴτε ἐπίσκοποι ἀμφισβητοῖεν εἴτε ἕτεροί 


τινεβ, καὶ τῷ πράγματι διδόναι ϑεοφιλῆ τε καὶ πρέ- 
«e L5] ^ ^ , * — 
ποντα per ὃς καὶ τὴν πρέπουσαν τιμὴν τῇ ὀρϑῸο- 
, * ti 5 , - 
δόξῳ φυλάξει πίστει καὶ τὸ ἀζήμιον περιποιήσει τοῖς 
€ 


, , - ΄ , ᾿ 2 , 
δημοσίοις καὶ τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσε τὸ ἀνεπηρέα- 30 


στον φυλάξει. 


Neque occasione religionum 'haeresumque quae- 
stionis permittas alicui provinciam commovere aut 
aliter quandam praeceptionem iniungi provinciae cui 


αὐτὸς δὲ προνοήσεις, 20 praesides; ipse vero providebis cum competenti uti- 


litate fiscalibus, et quae talia sunt perscrutari, et non 
permittere aliquid circa nostras fieri praeceptiones 
occasione religionum. Si vero canonicum sit quod 
quaeritur, una cum metropolita provinciae haec dis- 
ponere et decernere, sive episcopi dubitent sive alii 
quidam, et causae dare deo amabilem et decibilem 
terminum, qui et decentem orthodoxam custodiat 
fidem et indemnitatem procuret fiscalibus et nostros 
subiectos servet inviolatos. 


CAPUT XII. 


(IG) Δεῖ δέ σε xai τούτου πᾶσαν τίϑεσϑαι πρό- 

-" E). » ἡ - - H 

vowtrv τοῦ ἡνίκα τις ἄξιος φανείη ποινῆς, ἐκεῖνον μὲν 

- ΄ 7 — ^ , 

κολάζειν, τῶν δὲ πραγμάτων αὐτοῦ μὴ προβάπτεσϑαι" 

das i wel Lngd ys viua 

ἀλλὰ συγχωρεῖν ταῦτα τῷ γένει καὶ TQ νόμῳ καὶ τῇ 

- , , 2 * ^ , 7 

κατ᾽ ἐκεῖνον φέρεσϑαι τάξει. οὐ γὰρ τὰ πράγματά 
᾽ ^ LÀ 2 2 € * , 

- ἐστε và πλημμελοῦντα, ἀλλ᾽ oí và πράγματα κεκτη- 


Oportet autem te et in hoc omnem ponere provi- 
dentiam, dum aliquis dignus apparuerit poena, 
quidem punire, res autem eius non contingere, 


35 sinere eas generi et legi et secundum illum ordinem. 


Non enim res sunt quae delinquunt, sed qui res 





cium, sed propriis iumentis, propriis sumptibus iter facere. Atque hoc idem observandum est etiam si 
fines provinciae non egrediaris, sed ipsius provinciae urbes propter causam aliquam necessariam peragres. 

X. lam quominus vicarios qui vocantur instituant. magistratus in urbibus provinciae, cui 
praesunt, licet vel. spectabiles vel clarissimi vel praesides sint, omnibus modis prohibemus. . Verum ne 
milites quidem si qui te sequantur, eos patiaris gratuito facere expensas, sed de propriis annonis. 
Si vero id non fecerint, sed ex subditis sumptum fecerint et angarias acceperint, omne quocumque 
iecti afficiantur detrimentum ea: illorum annonis ezxactum proprio periculo iis, qui iniuriam passi sunt, 
resttues. 

XL Sed ne religionum quidem et haeresium inquisitionis nomine permittes cuiquam provinciam de- 
spoliare aut alio modo eiusmodi aliquod mandatum in. provincia, cui praees, administrare. Sed ipse pro- 
videbis, ut cum dignitate et publicarum. rerum utilitate etiam in. talia inquiras, neve quicquam patiaris 
contra nostras iussiones religionum nomine fieri. Quodsi canonicum sit d, de quo quaeritur, una cum 
metropolitano provinciae id. diiudices, sive episcopi sive qui alii disceptent, causaeque des pium ac dignum 
finem, qui et honorem quo digna est — fidei custodiat et securitatem ubt rationibus praestet 
et subditis nostris incolumitatem servet. 

XIL Oportet autem te in hoc quoque omnem curam ponere, ut, cum quis poena dignus videatur, 
illum. quidem poena afficias, bona autem eius non aggrediaris, sed sinas haec generi et legi et ordini ea 
lege recepto committi, Neque enim res peccarunt, se qui res possident ; at inverso ordine dignos quidem 





1 οἴκοις A τῆς ἐπαρχίας cum ὑπερόριος γένοιο 


sine Οἱ | 3 propter] per V | 4 necessarias R || sircu 
iunzit ς || περινοστοίης Haloander] περινοστεῖς M. στερι- iqi 


meras V! | 10 aliqui sequentur O sequatur aliquid R || 





νοστῇς B ||6 γὰρ δὴ] autem c || 7 τοὺς] τὰς L1| 8 εἰ 
sepestabilioz (s. v. περιβλεπτοι)ὴ M. εἰσπεκταβίλιοι L, εἰ 
περίβλεπτοι B l κἂν oí ειγεμόνες M || 10 ἐκείνους B^ 
12 συντελῶν MB']| συντελεστῶν 1, ΒΓ (tributis c) | 
13 δαπανήσαιεν LB || ἀγγαρείαις 1, || 14 τὸ om. L || 
15 ἠδικημένοιο} ἡμετέροις L | 19 τινὰ τοιαύτην LB ἢ 
21 xai τοῦ] τοῦ om. B || 22 τοῦ om. LB || 23 παρὰ] 
circa (i. e. περὶ) c || 24 Ei δὲ — 31 φυλάξει om. BL Ϊ 
28 τὴν πρέπουσαν — πίστει] decentem orthodoxam 
custodiat fidem ς || 34 δὲ om. L || 36 κατ᾽ ἐκεῖνο») κατ᾽ 
ἐκείνω LL! ἐκείνω»  B* | φέρεσϑαι om. & 


1 quidem] quibus V | 2 ipsum] ipso vulg. | si non] 











te om. RV |illo V! | 12 sed] si O || tributariis Zacha- 
riae | et] etiam R || 15 saluabis V7Z'O'] seruabis R*0* 
vulg.,om. R!| 17 haeresiumque vulg. | 19 quadam (quo- 
dam A!) praeeeptione AO | iniungi] unigeniti (erasum 
R | prouintiam £ | 21 talia Zachariae] alia libri 
22 cirea RVO] contra vulg. | 23 fit? R* | 24 di 
nere et delenda videntur || dicernere K || 25 dubitetur 
R! | sive] si O' | 27 decentem RV?O decente V* de- 
center vulg. | 28 nostros] nos O! || 32 aut O| in om. 
V! | 33 dignis R!| 34 eis V' | contigere V || 35 il- 
em (illud Ó' ipsum V) ordinem RVOT] illam ordini 
vulg. : 





ΤΣ οΥν 
" 


Om 


DE MANDATIS PRINCIPUM 195 Nov. XVII 12—14 





μένοι" οἱ δὲ ἀντιστρέφοντες τὴν τάξι» τοὺς μὲν ἀξίους — possident; at illi reciprocantes ordinem eos quidem 
ποινῆς ἀφιᾶσι, τὰ δὲ ἐκείνων ἀφαιροῦνται πράγματα, qui digni sunt poena dimittunt, illorum autem aufe- 
ἑτέρους ἀντ᾽ αὐτῶν τιμωρούμενοι, οὕς ὁ νόμος ἴσως runt res, alios pro illis punientes, quos lex forte ad 


ἐπὶ τὴν ἐκείνων ἐκάλεε διαδοχήν. illorum vocavit successionem. 


CAPUT XIII. 


(IZ) Προστασίας δὲ ἀδίκους, ἃς μανθάνομεν iv 5  Patrocinia quoque iniusta, quae cognoscimus in 
ταῖς ἡμετέραις ἐπαρχίαις γίνεσθαι, πᾶσε μετελεύσῃ nostris provinciis fieri, omnibus corrige modis, non 
τρόποις, οὐ συγχωρῶν οὐδενὶ τοὺς ἑτέρων βίους éveo-  sinens ulli aliorum vitas in se suscipere, non am- 

i», ovx οἰκειοῦν ἑαυτῷ τὰ χωρία τὰ μηδαμό-  pliare sibi praedia nullo modo ei competentia, non 
Xv αὐτῷ προερήκοντα, οὐκ εἰς τὴν ἑτέρων βλάβην ἴῃ aliorum laesionem promittere patrocinium, non 

ϑαι προστασίαν, οὐχ, ὅπως ἂν ἀποστεροῖεν 10 quemadmodum fraudent fiscum suam virtutem obi- 

τὸ δημόσιον, τὴν ἑαυτῶν ἰσχὺν ἀντιτάττειν. ἀλλὰ — cere. Neque sit tibi cura, cuiuslibet sint haec 
μηδὲ ἔστω Gor φροντίς, ὁποίας ἂν εἶεν oí ταῦτα agentes dominii; sufficit etenim tibi per omnia ad 
πράττοντες δεσποτείας" ἀρκέσει γάρ go: διὰ πάντων — perfectam fortitudinem et lex et imperii favor. 
πρὸς τελεωτάτην ἰσχὺν O0 τε νόμος 5 ve τῆς βασιλείας 
εὐμένεια. 15 


CAPUT XIV. 

IH) ᾿“λλὰ καὶ τοὺς εἰςδεχομένους ἀλλοτρίους γε Sed etiam suscipientes alienos agricolas sic odio 

f —* μεσήσεις, οὕτως — —— habebis, sic compelles cito reddere quod suscipiunt 
δοῦναι τοὺς ληφϑέντας κακῶς, ὡς, εἰ μέχρε πολλοῦ male, ut, si plurimum manserint inoboedientes, omne 
μείναιεν ἀπειϑοῦντες, ἅπαν ὅσον ἄπορον τῆς ἐπαρ- quidquid onus provinciae est sic illis possessioni- 
χίας ἐστί, τοῦτο ταῖς ἐκείνων κτήσεσιν ἐπιϑήσεις. 20 bus imponens. Si vero in aliis provinciis agricolae 
Ei δὲ ἐν ἑτέραις ἐπαρχίαις οὗ γεωργοὶ λέγονταε καϑ- — dicuntur esse constituti, litteris uteris publicis ad 
ἐστάναι, γράμμασι χρήση δημοσίοις s. τοὺς τῶν provinciarum praesides, ut in eas fugientes agri- 
ἐπαρχιῶν ἐκείνων ἡγουμένους, ὥςτε αὐτοὺς τοὺς ἐν colas confitentes aut convictos tradant possessori- 
αὐταῖς πεφευγότας γεωργοὺς συνομολογοῦντας ἢ éÀey- ^ bus, et revocentur ad provinciam cui praesides, et 
χομένους παραδίδοσθαι τοῖς κεκτημένοις xai ἐπανάγε- 25 inoboedientes vehementer corripies minus idoneorum 
σθαι πρὸς τὴν ἐπαρχίαν ἧς ἄρχεις, καὶ rovs ἄπει. — adiectione. Competens est enim talia studentem 
ϑοῦντας σφοδρότερον μετιέναι τῇ τῶν ἀπόρων éz [quod] hinc onus et rerum deminutionem in sua ἴδ- 
Bor, — aeg γάρ ἐστε τὸν τὰ τοιαῦτα σπεύδοντα — cultate cognoscere, ut minoratus cognoscat, quantum 
τὸ ἐντεῦϑεν ἄτοπον xal τὴν τῶν πραγμάτων ἐλάτ- est laedere et delinquere in alios. Hoc ipsum age, 
rogi» ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ περιουσίας μαϑεῖν, ὅπως üv30sive praedia possidentes in provincia sint sive aliquo- 
ἐλαττού γινώσκοι, πόσον ἐστὶ τὸ ἀδικεῖν τε καὶ — rum aliis competentium gubernatores sint. Oportet 
Mlennaber . εἷς ἑτέρους. Τοῦτο δὲ πράξεις, εἴτε oí enim et possessores illa solum habere quae eis dat 
τὰ χωρία κεχτημένοε κατὰ χώραν εἰσὶν εἴτε τινῶν — lex, et gubernatores alienarum illis praeesse solum- 
ἑτέροις προξηκόντων φροντισταὶ καϑεστήκοιεν. δὲῖ yao — modo quae per conductionem aut alium legitimum 
xal τοὺς κεκτημένους ἐκεῖνα μόνον ἔχειν ἅπερ αὐτοῖς 35 
δίδωσιν ὁ νόμος, καὶ τοὺς προνοοῦντας τῶν ἀλλο- 
τρίων ἐκείνων προΐστασϑαι μόνον ἅπερ κατὰ μέσϑω- 


cap. XIII summarium ertat Bf 6.3, 16. 





poena dimittunt, res vero illorum auferunt, alios pro iis punientes, quos forte lex. ad illorum successio- 


nem vocavit. 
XIIL Iniusta vero patrocinia, quae in nostris provinciis fieri cognovimus, omnibus modis perse- 
queris, non passus uam aliorum vitas actionibus redi is quaestui habere, non sibi vindicare 


praedia quae nihil ad se pertineant, non in aliorum damnum polliceri patrocinium, non ut fiscum spolient 
suam auctoritatem opponere. Sed ne id quidem cures, ad quale ue dominium pertineant qui haec 
agant: sufficiet enim tibi per omnia ad plenissimam potestatem tam quam imperatoris benevolentia. 

. Sed eos quoque, qui alienos colonos recipiunt, ita odio habebis, ita compelles ut cito reddant 
temere receptos, ut, si per OMS tempus contumaces permanserint, omne quidquid sterile est in. pro- 
vincia, id illorum possessioni adicias. Quodsi coloni in aliis provincáüs morari dicuntur, litteris 
uteris publicis ad praesides provinciarum illarum, ut coloni ipsi, qui eo confugerunt, confessi aut con- 
victi dominis tradantur et in provinciam, cui praees, reducantur, atque ut in contumaces gravius animad- 
vertant sterilium praediorum adiectione. Decet enim. eum qui eiusmodi rebus operam dat, incommodum 
quod inde sequitur et rerum deminutionem in suis bonis sentire, ut damno affectus intellegat, quanti sit 
iniuste ge et peccare in alios. Hoc vero facies, sive, qui praedia possident, in provincia sunt sive 
rerum ad alios pertinentium curatores constituti sunt. Oportet enim et possessores i tantum habere, 
quae lex iis tribuit, el qui aliena curant, illis tantum praeesse, quae per tionem vel per alium aliquem 





2 ἀμφιᾶσιν L'|4 τὴν] τῶν [ἢ ἐκάλειας Li] 5 ἐνὶ : siones R? | 5 iniusti Ri iniustilis O! ἢ 6 corrigi RVO 
ἐπὶ B|| 6 μετελευτῆσαι L' μετελεύσει L?|| 7 τοὺς ἐτέ- | corrigere T, corriges Heimbach | 7 sinentes RVO | 
ρους L' τῶν ἑτέρων L? | βίους) ovs L' δίκαιαϑ L? | | suscipere suppl. V? im spat. vac. | amplificare V ampli- 
ἐργολαβεῖν BL | 8 và χωρία L] χωρία MB | 9 τὴν] | care Ο" | 8 ullo (ulle V) RV ἢ 9 lesione V | 11 tibi 


τῶν L'B p ἑαυτῶν L c] ἐπ᾽ αὐτὸν M ἐπ᾿ αὐτὸ sitV ἢ cuiuslibent V! | 13 fortitudine ΚΡ ἢ lex et] et 
Scrimger ἐπ᾿ αὐτοῖς Hombergk | ἀλλὰ om. 1, Βς | 13 ἀρ- | om. O | 16 sic] si O « (ut?) V! | 17 quod» suscipiunt 


κέσοι B| 14 τελεστάτην L| 16 καὶ om. B|18 zxoA- | V! ἢ 19 sie om. vulg. | illis VO] illius RT illorum 
Aovs L! | 19. μεῖναι ἐν M| ἀπειϑοῦντας L| 20 rovro] | vulg.| 20 imponens RVO] hoc impones vulg. | 21 di- 
ovto c? | 23 ἐκείνων et αὐτοὺς om. ς ἢ ἡγεμόνους L' | centur R| 22 ea V|| 23 coniunctos Καὶ tradat RVTO || 
ἡγεμόνας L* | 32 τοῦτο] hoe ipsum (i. e. ταὐτὸ) c | | 27 quod RO «» V! quidem V?7'; om. vulg. | e£ rerum 
37 μόνων B | μισϑωτὴν L: V: | diminutione V | tua O [ 29 hoe] Sed hoc T 
: ! : 
1 ille V! | *reciproeant (reciprocatur R!) /bri|2 il- | ΕἸ} 31 gubernatores om. O | 34 aliud R! 
lorum] eorum O | auferetur R referunt V ἢ 4 succes- 








Nov. XVII 14—17 


— 196 





σιν ἢ xaO" ἕτερον νόμιμον αὐτοῖς παραδέδοται τρό- 
πον, τῶν δὲ ἀλλοτρίων ἀπέχεσϑαι, καὶ μὴ προνοεῖν 
μὲν ἑτέρων, ἀδικεῖν δὲ ἄλλους καὶ ἑαυτοῖς κέρδος 
ἀσεβὲς ἐντεῦϑεν πορίζειν. 


eis sunt tradita modum, extraneis autem abstinere, 
et non providere quidem aliis, l vero alios et 
sibimet lucrum impium hinc acquirere. 


CAPUT XV. 


(18) “Σανίδας δὲ ἐπιτιϑέναι χωρίοις ἀλλοτρίοις ἢ 5 Titulos autem imponere praediis alienis aut erga- 


ἐργαστηρίοις ἐν πόλεσι διακειμένοις καὶ ἐπιγράφειν 
τὰς ἑαυτῶν προερηγορίας οὕτω τοῖς τολμῶσιν ἐπικίέν- 
δυνον καταστήσεις, ὡς γινώσκειν, ὅτε ταῦτα πράτ- 
τοντες αὐτοὶ τὴν ἑαυτῶν περιουσίαν προῤράψουσε τῷ 
δημοσίῳ. Ei γὰρ πρᾶγμα μόνῃ τῇ βασιλείᾳ καὶ τῷ 
δημοσίῳ δεδομένον πειρῷτό τιβ ὑφαρπάζειν, £v τοῖβ 
ἑαυτοῦ μανϑανέτω τὴν πεῖραν, καὶ τοῖς αὐτοῦ σραγ- 
μασε τίτλων ἐπιτιϑεμένων δημοσίων γινέσϑω τοῖς 
ἄλλοις παράδειγμα σωφροσύνης, οἵπερ εἰ τῶν αὐτῶν 


, - ad , - € 
ἅψαιντο κακῶν, ταῖς ὁμοίαις ποιναῖς υὑποκείσονται. 15 


- , ͵΄ ^ € r, 
Ταῦτα τοίνυν ἅπαντα φυλάξεις, γινώσκων τὴν ἡμετέ- 
, , , * , , z^ i 
ραν περί σε προαίρεσίν τε xal γνώμην, ὁποία μέν 
FA €- , € , 2 2 - 
τις ἔσται πλημμελοῦντός σου, ὁποία δὲ εὐδοκιμοῦντος 
H - ς , 2 “- ΄ 
καὶ τοῖς ἡμετέροις ἀκολουϑοῦντος παραγγέλμασέ τε 
καὲ νόμοις. 


steriis in civitatibus constitutis, e£ superscribere sua 
vocabula ita praesumentibus periculosum consti 

ut agnoscant, quia haec pet ipsi suam substan- 
tiam applicabunt fisco. $i enim causam soli im- 


10perio et fisco datam temptaverit aliquis abripere, 


in suis agnoscat €—Ó et suis rebus titulis 
impositis publicis fiat aliis exemplum abstinentiae, 
n si isdem implicantur malis, similibus poenis sub- 

entur. Haec igitur omnia observa, sciens nostram 
circa te voluntatem atque sententiam, qualis quidem 
erit delinquente te, qualis autem probato et nostra 
sequente praecepta ac leges. 


CAPUT XVI. 


. (Ὁ Ἅμα δὲ ἐπιβαίης τῆς χώρας, συγκαλεσάμενος 
ἅπαντας τοὺς ἐν τῇ μητροπόλει καϑεστῶτας, φαμὲν 
δὲ τόν τε ϑεοφιλέστατον ἐπίσκοπον τόν τε εὐαγῆ 
κλῆρον τούς τε ἐν τέλει τῆ! πόλεως, ἐμφανῆ καταστή- 


Mox autem ut ingredieris provinciam, convocatis 
omnibus in metropoli constitutis (dicimus autem deo 
amabili episcopo et venerabili clero et nobilibus ci- 
vitatis), insinuabis haec nostra sacra praecepta sub 


σεις ταῦτα ἡμῶν τὰ ϑεῖα παραγγέλματα ἐπὶ πράξεως 25 gestorum insinuatione, et propones exemplar eo 


ὑπομνημάτων. Καὶ προϑήσεις τε τὸ ἰσότυπον αὐὖ- 
τῶν δημοσίᾳ οὐ μόνον ἐπὶ τῆς μητροπόλεως, ἀλλὰ 
καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις τῆς ἐπαρχίας πόλεσι, πέμσπτων αὐτὰ 
διὰ ταξεωτῶν σῶν ζημίας χωρίξ" ὥρτε ἅπαντας γι- 


publice non solum in metropoli, sed.(et) in aliis 
provinciae civitatibus, transmittens ea per officiales 
tuos sine damno, ut omnes agnoscant, in quibus 
suscepisti cingulum, et videant, si haec conservas et 


νώσκειν ἐφ᾽ οἷς παρέλαβες τὴν ἀρχήν, καὶ δρᾶν, si 30 mostro dignum temet ipsum ostendis iudicio. 


ταῦτα φυλάττεις καὶ τῆς ἡμετέρας ἄξιον σαυτὸν ἀπο- 
δεικνύεις κρίσεως. 


CAPUT XVIH. 


(KA) Ταῦτα yàp φυλαττόμενα παρὰ σοῦ ποιήσει 
b - , * , 
σοι τὴν παροῦσαν ἀρχὴν χρονιωτέραν τε xal εὐκπκλε- 


ἐστέραν" εἴ γε πρὸς τοῖς ἄλλοις μηδὲ ὁπλοφορεῖν τῶν 35 
, 


} - - - , - 
οὐχὲ στρατιωτῶν τινε συγχωρήσει" ταῦτά σε ϑεῷ 
t 


καὶ τοῖς νόμοις καὶ ἡμῖν προβφιλῆ καταστήσει. Κὰἀ- 
κείνου. δὲ προνοήσεις ὥςτε, εἴ τις τῶν τοὺς δημοσίους 


eap. .XV summarium habet ΒΓ 6, 3, 22 ex Theod. 


Haec conservata apud te faciunt praesentem tibi 
cingulum diuturniorem et gloriosiorem: si quidem 
super alia neque armis uti non militantem aliquem 


permittes; haec te et deo et legibus et nobis caris- 


simum constituunt. Sed et illud providebis ut, si 





DE MANDATIS PRINCIPUM 


Simulac vero provinciam «à * sis, convocatis omnibus qui in metropoli constituti sunt, deo 
ilem clerum et primores civitatis, haec nostra sacra praecepta per 


XVIL  Zaec enim si a te servabuntur, praesentem potestatem tibi et diuturniorem et clariorem «n. 
cient: si modo ien cetera ne arma quidem gestare cuiquam nisi qui miles sit permittas: haec te deo 
1 


et legibus et no 


s carum reddent. lllud quoque prospicies, ut, $i quando quis eorum qui publicos 





1 δέδοται B | 2 ἐπέχεσϑαι B* | προνοεῖν) νοεῖν L! | 
6 xai om. B | 9 τῷ δημοσίῳ in ras. B^ | 10 πράγματα 
L|41 διδόμενα L || πειρῶ«"ο L! | 18 γινέσϑω L)] γε- 
νέσϑω M γίνεσϑαι B | 16 τῶν ἡμετέρων L' || 17 eot 
σε] σὲ L' σοὶ L? || 24 ἐντελεῖς 13. | 26 τὸ] τὸν B 
28 ταῖς ἐπαρχίαις L | αὐτῶν L' | 29 ἅπαντες L | 
33 γὰρ om. LBeg || 36 ϑεῷ] et deo «|| 37 κἀκείνον L 





3 sibimet et luetum VO || 6 subscribere V | 7 con- 
stitues] consentiens AO! esse sciens O? esse scias (suppl. 
V? in mg.) A*V | 8 agnoscat R | ipsi quidem suam O7 || 

.9 amplicabunt V | fisco datam temptauerit si R^ || solo 
V1 | 10 temptauerint V ! | arripere vu/g. | 11 et suis] suis 





et V! || 12 alios R! || 13 si iisdem vulg., hisdem E VOT || 
subdentur om. R!|| 15 uoluntatem circa te V || senten- 
tiam] f««« V! | quali V*| 16 *ualis V! | probato te V3 
»«ato V || nostram O* || 17 eonsequente (consequentes £?) 
R |legis übri | 21 sg. convocatis omnibus in metropoli 
constitutis vulg.] eonuocans omnes in metropoli —— 
lim O) constitutos RVT'O || 22 deo R vulg.] de O om. V || 
24 uestra KR! | praeceptorum subieetorum AR! || 25 pre- 
pones Ὁ praeponens VT'|| reorum V || 26 metropoli V me- 
tropolitis T' | et addidi (etiam add. vulg.) y prouintiis 
VT'|ea] eam RVOT | 33 haec VO] et A et haec T 
35 non — 36 deo suppl. V? in spat. vac. | 36 hoe VT 
elarissimum V 






MINI ὩΣ 


EAS ig LE i r^ 





DE TRIENTE ET SEMISSE 


127 


Nov. XVIII pr. 





ϑείη ποτὲ τῆς μεγάλης 


΄ »* 


ϑορύβους ἀνιστάντων Qus 
ταύτης πόλεως ἀποφυγεῖν ἢ μόνος ἢ xal usd" ἑτέρων 
xai γενέσϑαι κατὰ τὴν ἐπαρχίαν ἧς ἄρχεις, ἀνιχνεῦ- 
σαι τὰ περὶ τούτου καὶ ἐξετάξειν σὺν ἀκριβείᾳ πάσῃ 
καὶ ἐν ἀσφαλεῖ καϑιστᾶν καὶ μηνύειν ἐνταῦϑα, εἶ 
πολλάκις τῶν ἐπιζητουμένων εἴη προςώπων" Ore 
ᾷἄγεσϑαι κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλεν καὶ ποι- 
vüs ὑπέχειν, ἅς ὃ νόμος ἐπὶ τῶν τοιούτων διέταξεν. 
Dat. xvi. k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 


quis eorum, qui — in turbas sollicitant, tem- 
ptarit aliquando hac magna civitate fugere aut 
solus aut cum aliis et venire in provinciam cui 
praees, quatenus investigare de hoc et examinare 
5$cum omni subtilitate et cum cautela constituere et 
nuntiare hic, si forte dignae inquisitione sint per- 
sonae et adduci ad hanc felicissimam civitatem et 
sustentare, quas lex de talibus constituit. 


[a. 535.] Dat. k. Mai. CP. Belisario v. c. cons. 





IH 
9€*TE ΤῊΝ ΝΌΜΙΜΟΝ MOIPAN T9N IIAIAON 
EINAI, EI MEXPI MEN TEXXAPON EIHXAN 


10 XVIIL 


Coll. III tit. 5 


- DE TRIENTE ET SEMISSE ET SUCCESSIO- 
US FILIORUM ET NEPOTUM NATURALIUM 


cy DTE nm did iin 
"T 


OI ΠΑΙ͂ΔΕΣ, OYTKIAX ΤΈΣΣΑΡΑΣ, EI AE VEL COLLATIONIBUS VEL DISTRIBUTIONI- 
ὙΠῈΡ ΤΟΥΣ ΤΈΣΣΑΡΑΣ EIXIN OI ΠΑΙ͂ΔΕΣ, BUS, NEC NON LITTERARUM AUT ANNUME- 
OYFKIAX ΕΞ. ΚΑΙ OTI EX AAIAGETOY ΟἹ 15 RATIONUM ATQUE RERUM EX QUIBUS DE- 


ΦΥΣΙΚΟῚΙ HAIAEX, FNHXIAX MH YIIOYXHE 
TONHZ, AYO OYTKIAX ΛΑΜΒΆΝΟΥΣΙ ΣῪΝ 
TH MHTPI. ΚΑΙ OTI ΚΑΙ EZ AIAOHKHE 
KAI EX AAIAGOETOY APMOTTEI H XYNEI-Z- 


TINENT INFITIATIONIBUS HR. 


OPA, EI MH K9AYXEI PHT9X O TEXTA-20 


T9P. ΚΑῚ ΠΕΡῚ AIAIPEXE9* ΓΙΝΟΜΈΝΗΣ 

ἈΠῸ ΓΟΝΈΩΝ ΕἸΣ HAIAAX. ΚΑΙ ΠΕΡῚ TOY 

APNOYMENOY THN IAIAN ΣΥΓΓΡΆΑΦΗΝ. ΚΑΙ 
ΠΕΡῚ ETEP9N KEQAAAI9N. 


lustinianós “}Ὁὕγουστος Ἰωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 25 
ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς "Ew praetoríov τὸ Ἱπὸ 


β΄, ἀπὸ 
υπάτων καὶ πατρικίῳ. 


(Hgooiuiov.) Ἤδη μὲν τῇ μεγάλῃ ταύτῃ καὶ ax 
ἄν τις εἴποι καλῶς παρὰ Ütov συστάσῃ πολιτείᾳ, τῇ 
Ῥωμαίων φαμέν, πολλὰ περὶ 
σταί τε καὶ μεστὰ τὰ τῶν νόμων βιβλία τῶν τοιού- 
τῶν καϑέστηκε᾽ καὶ οὐ μόνον οἱ σοφοὶ ταῦτα 
γεγραφήκασιν οὐδὲ ἡ τῶν εὐσεβῶν μονάρχων ἐξουσία, 


Imp. Iustinianus À. Iohanni pp. 


(Praefatio. Iam quidem magnae huic et, ut ita 
quis dicat, bene a deo constitutae reipublicae, dici- 


διαϑηκῶν διεσπούδα- 80 τηῖιΒβ Romanorum, plurima de testamentis disposita 


sunt, et ag legum codices de talibus consistunt, 
et non solum antiqui sapientes haec scripserunt aut 
piorum potestas imperatorum, sed etiam a nobis 


Nov. XVIII (— Coll III tit. 5: gloss.) Graece extat in ML, cap. 1—4, 6—11 in B variis locis. --- Epit. 
Theod. 18, Athanas. 9, 2. (cf. περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $ 12). Iulian. const. XXXIV. 





tumultus excitant, ex hac magna urbe sive solus sive etiam cum aliis aufugere conetur et in provincia, 
cui praees, morari, investiges eum resque eius et cum omni diligentia examines et in custodia teneas 
huc denunties, si forte sit ez: iis personis, quae requiruntur, ut ad hanc felicem urbem ducatur et poenas 


subeat, quas lex de talibus constituit. 





XV II. 


UT LEGITIMA PORTIO LIBERORUM, SI USQUE AD 


UATTUOR SINT LIBERI, QUATTUOR 


UNCIAE, SIN PLUS QUATTUOR SUNT LIBERI, SEX UNCIAE SINT. ET UT AB INTESTATO 


LIBERI NATURALES, SI SUBOLES LEGITIMA NON EXTAT, DUAS UNCIAS ACCIPIANT 
CUM MATRE. ET UT TAM EX TESTAMENTO QUAM AB INTESTATO COLLATIO COMPETAT, 
NISI TESTATOR EAM NOMINATIM PROHIBUERIT. ET DE DIVISIONE A PARENTIBUS 
INTER LIBEROS FACTA. ET DE EO ἜΣ ΑΕ 55 a SCRIPTA INFITIATUR. ET DE 


Imp. lustinianus 4. Iohanni gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, exconsuli 
et. patricio. 
lam quidem ab hac magna et quod facile aliquis dixerit bene a deo constituta re 


, Romana dicimus, multa de testamentis agitata sunt, ac pleni sunt lequm libri eiusmodi rebus. 
Neque antiqui solum prudentes haec conscripserunt aut piorum principum potesías, sed a nobis quoque 


, Praefatio. 





1 ἀνιστώντων LB* | 2 ἢ xai] καὶ om. LB(s) 13 &v- 
ἐχνεῦσαι Mz] ὥστε ἀνιχνεῦσαι LBz| 6 ὥστε M] xai 
LBsg, ὥστε xai Scrimger | 9 xvi k. mai. M] καλα»- 
δῶν μαΐων Ath. s μηνὲ mato Theod., om. lul. | Bili- 
sario M | 11 sg. rubr. sim. ap. Teod., περὲ τοῦ τετρα- 
ovyxíov xai ἑξαουγκίου" ἔχει δὲ xai ἃ * 

Ath. (cf. ) | 20 τεστάτωρ M] διαϑέμενος L | 21 περὶ 
αιφέσεως Γι A^ xai περὶ ἑτέρων κεφαλαίων post verba 
εἰς παῖδας (22) coll. ML, transposuit Haloander || 25 ἰου- 
στινιανὸς L | 26 ὑπάρχω τῶν ἱερῶν τῆς αἱώας (so s. v.) 


πραιτωρίων τὸ δεύτερον L| 21 πατρικέων M| 31 τὰ] 


τὲ 1.}}; 33 γεγράφασιν 1.3 


1 sollicitant temptarit vu/7.] sollicitare temptant (temp- 
tarat T) RVT | 3 solum V! | 4 hoc et] et om. O ἢ 5 *con- 
stituere et] constiterit libri | 6 hoe V? vulg. || personis 
O ἢ} 9 subscr. dedimus ez O et Bamb. II | datur O [ k. 
mad. Bamb. | Constantinop. Ὁ Cap. Bam. | Bisilario 
u. c. O Bilisiario uie. Bamb. | 11 successoribus A | 
12 natalium V1| 13 vel coll] et coll. vuig. [| vel distr.] 
aut distr. E| 14 sg. nec non — in$foistionibus scripsit 
V? in ras. 2 versuum | 14 aut om. V || adnumerationi- 
bus V | detinetur V | 25 pp.] p5m V | 29 si ante quis 
add. ἘΞ, del. Ἐ3 | dicat, bene] benedicat V | 32 aut 





priorum R 


Nov. XVIII pr. 1 


128 


DE TRIENTE ET SEMISSE 





, ^ €» * - ἂΪ" ἘΠ - , , 2 
ἀλλὰ καὶ ἡμῖν ἤδη τῶν πρὸ ἡμῶν αὐτοχρατόρων οὐ- 
δενὸς ἐλάττους καταβέβληνται περὶ τούτου νομοϑε- 
σίαι. Τὸν δὲ ϑεὸν ἐννοοῦντες ἀεί, καὶ ὅπως ἂν ἀρε- 
στοί τε αὐτῷ φαινοίμεϑα καί τι τῶν els ἡμᾶς ἀγαϑῶν 
ἄξιον πράττοιμεν, πειρώμεϑά τε προξεξευρίσκειν ἀεὶ 
τῇ φύσει τε ἀκόλουϑον καὶ τὰ πρόσϑεν ἐπανορϑού- 
μενον. Πολλάκις τοίνυν καὶ ἄλλοτε τεϑαυμάκαμεν, 
&vÓ ὅτου τοῖς γνησίοις καὶ εὐγνώμοσι τέκνοιβ, olc 
ἔχουσι χάριν οἱ γονεῖς, τὸ καταλιμστανόμενον, ὃ ἤδη 


iam non aliquo priorum principum minus legislatio- 
nes prolatae sunt. Deum vero considerantes semper 
et quatenus ei placiti videamur et aliquid bonorum 
dignum in nobis agamus, nitimur aliquid adinvenire 


5 semper et naturae consequens et quod possit priora 


corrigere. Frequenter igitur et alia vice mirati su- 
mus, quomodo legitimis et benivolis filiis, quibus 
agunt gratias parentes quibusque quod relinquitur 
iam etiam debitum vocant, solum triuncium defini- 


xal χρέος καλοῦσι, μόνον τριούγκιον ὥρισαν ἐξ &váy- 10 erunt ex necessitate derelinqui, reliquum vero iacet 


κῆης καταλιμπάνεσθϑαι, τὸ λοιπὸν δὲ ἐν τῇ γνώμῃ 

τῶν γονέων ἀπόκειται, καὶ λήψονται μὲν καὶ συγγε- 
ἴς a ὲ οἵ Kod i * ἐλευϑερί 

veis ἅπαντες xai οἵ ys ἔξωϑεν καὶ uev ^ ἐλευϑερίας 

- , * 2 

οἰκέται, οἱ παῖδες δέ, εἰ καὶ πολλοὶ καϑεστήκοιεν, εἶ 


καὶ μηδὲν προςκρούοιεν τοῖς γονεῦσι, καταιδοῦνται καὶ 15 


τὸ τριούγκιον διαιρήσονται μόνον, κἂν εἰ δέκα τυχὸν 
κἂν εἰ πλείους εἶεν, καὶ πένητες ἔσονται παῖδες πα- 
τρὸς ἕως ἔζη πλουτοῦντος. 


in voluntate parentum, et capiunt quidem cognati 
omnia et extranei vel cum libertate servi, filii vero, 
licet multi consistant, etiamsi nihil offenderint pa- 
rentes, confunduntur et triuncium divident solum, 
vel si decem forte aut amplius fuerint, et pauperes 
erunt filii donec vixerint patres idonei. 


CAPUT I. 


- € » , - * , * 
Ταῦτα ἡμᾶς ἐκίνησεν ἐπανορϑῶσαι τὸν νόμον, καὶ 


* , 


μὴ περιιδεῖν αὐτὸν μέχρε παντὸς ἐρυϑριῶντα, ἀλλὰ 20 


τοιούτῳ διορίσαι τὸ πρᾶγμα τρόπῳ" Qt, εἰ μὲν ἑνός 
ἐστι παιδὸς πατὴρ ἢ μήτηρ ἢ δυοῖν ἢ τριῶν ἢ τεσ- 
σάρων, μὴ τριούγκιον αὐτοῖς καταλιμπάνειν μόνον, 
ἀλλὰ τὴν τρίτην τῆς ἑαυτοῦ περιουσίας, τουτέστιν 
οὐγκίας τέσσαρας, καὶ τοῦτο εἶναι τὸ διωρισμένον μέ- 
vgov ἄχρε τοῦ ῥηθέντος ἀριϑμοῦ. εἰ δὲ ὑπὲρ τοὺς 
τέσσαρας ἔχει παῖδας, τὴν ἡμίσειαν τῆς σπαάσηξ περι- 
ουσίας αὐτοῖς καταλιμπάνεσϑαι μοῖραν, ὥςτε ἑξαούγ- 
κιον εἶναε πάντως τὸ ὀφειλόμενον. ἑκάστου κατ᾽ ἶσον 
τὸ τετραούγκιον τυχὸν ἢ τὸ ἑξαούγκιον διαιρουμένου, 
καὶ τοῦτο οὐκ ἐν ἀδίκῳ περιστάσει σεραγμάτων (sixos 
γὰρ κἀνταῦϑα τοὺς ἄλλους ἀδικηϑῆναι, τῶν μὲν τὰ 
καλλίονα, τῶν δὲ τὰ χείρονα ᾿ἀρίπλο adt ἀλλὰ 
τοῦτο δὴ τὸ ἐπιβάλλον ἑκάστῳ διὰ πάντων ἴσον εἷ- 


ε , * , * ^ M - 
ναι ἐν ποιύτητί τε καὶ ποσότητι, εἴτε τις αὐτὸ κατὰ 35 
* 


x 2 4 ὃς 

τρύπον ἐνστάσεως εἴτε κατὰ πρεσβείου, ταὐτὸν δὲ 

ἔστιν εἰπεῖν καὶ φιδεϊχομμίσσου, καταλεμιπάνει πρό- 
, 2 - ^ , 2 

φασιν. πάρεστε y&Q αὐτῷ τὸ λοιπόν, ὀκταούγκιον τυ- 


25 definitam mensuram usque ad 


Haec nos moverunt corrigere legem, et non eam 
despicere semper erubescentem, talique modo deter- 
minare causam, ut, si quidem unius est filii pater 
aut mater aut duorum vel trium vel quattuor, non 
triuncium eis relinqui solum, sed tertiam propriae 
substantiae, hoc est uncias quattuor, et hanc esse 
raedictum numerum. 
Si vero ultra quattuor habuerit filios, mediam eis 
totius substantiae relinqui partem, ut sexuncium sit 
omnino quod debetur, singulis ex aequo quadriun- 
cium vel sexuncium dividendum, et hoc non sub in- 


30iusta circumstantia rerum (forsan enim etiam hic 


alii iniustitiam patiuntur, aliis quidem meliora aliis 
vero deteriora percipientibus), sed quod contigerit 
unumquemque per omnia aequum esse in qualitate 
et in quantitate, sive quis illud institutionis modo 
sive per legati (idem est dicere et fideicommissi) re- 
linquat occasionem. Licebit enim ei reliquum octo- 


cap. I, 21 (ϑεσπίζομεν si μὲν évós..... ) — IV extant B 41,4,2 (1,21 ϑεσπίζομεν εἰ μὲν... χωρεῖν 129, 4; 
III. IV τοῦ νομίμου δὲ τούτου μέρους 129, 35 .... γνησίων 130, 31 5 p. 661 Zach.). — cap. I argumentum 


adumbrant Prochiron 32, 1; Epanagoge 84, 1. 





non minus quam ab ullo eorum qui nos antecesserunt imperatorum de ea re propositae sunt — 


Dum autem deum semper intuemur. atque quomodo et probati ei videamur et agamus quod 
beneficiis in nos collatis, semper aliquid reperire insuper annitimur, 1 
corrigat. Atque saepe etiam alias mirati sumus, quid sit cur legitimis et. gratis liberis, quibus 
habent parentes, id quod. relinquendum est (quod quidem etiam 
verint qui necessario relinquatur, reliquum vero in arbitrio 


gnum sit 
quod et naturae conveniat et priora - 

gratiam 
ebitum vocant) quadrantem solum defini- 
arentum positum sit idque accipiant et 


— quidem omnes et extranei et servi libertate honorati, liberi vero, quamvis multi sint, quamvis nihil 


offenderint parentes, reprimantur et quadrantem. solum inter se dividant, licet decem fortasse vel plures 
sint, ac — futuri sint liberi patris, dum vivebat, divitis. 

L Haec nos moverunt, ut legem corrigeremus neque in perpetuum eam sineremus erubescere, sed 
tali modo rem determinaremus: ut si quis unius sit vel duorum vel trium vel quattuor liberorum pater 
aut mater, non quadrantem solum iis relinquat, sed tertiam bonorum ipsius partem, hoc est quattuor 
uncias, eaque mensura definita sit usque ad eum quem diximus numerum. Sin vero plus qu habet 
liberos, dimidia pars totius substantiae iis relinquatur, ut semissis sit omnino quod debetur. Ac 
singuli ez: aequo trientem forte vel semissem partiantur; idque mon per inius(am rerum constitutio- 
nem (nam ita quoque iniuria reliquos affici par est, si alü meliora alii deteriora accipiant): sed 
id quod cuique competit per ommia aequale sit et in qualitate et in quantitate, sive quis illud per 
modum institutionis, sive legati seu quod idem valet fideicommissi nomine relinquat. — Licet enim ei 





7 ἄλλοστε M" || 12 γονίων L | 13 ἅπαντα Haloander 
cum & || 19 καὶ μηδὲν καὶ om. L! | καταιδοῦνται Ha- 
loander cum g] καϑεδοῦνται L καϑευδοῦνται M; an 
leg. xa9cAoUvves? || 19 περὶ τοῦ φαλκιδίου rubr. ML 
in mg. || 20 — M || 24 περιουσίας] μερίδα add. 
B*|27 ἔχει MB*] £yo« Leg ἔχουσι B || 29 ἑκάστου M] 
ἑκάστῳ LBg|| 30 τὸ om. L! τυχὸν om. s || διαιρου- 
μένου M] διαιρούμενον LB | 31 οἰκὸς L! || 32 sq. τὰ 
— τὰ] κατὰ — κατὰ B*| 34 δὴ] δεῖ L*|| 35 αὐτῶ L | 
36 sq. ταὐτὸν — —— om. B || 31 φιδεικομίσσου 
M φιδεικομίσου Ι 38 αὐτῷ om. L || τὸ om. Bf || τυ- 
χὸν] λοιπὸν (del. 1.) L 





1 legislationis prolatione prolati sunt Καὶ VT' | 2 semper 
considerantes E | 5 naturae aliquid consequens V || et 
vulg] eo RVT | 11 quidem vulg. quidam R I 
15 paupes R | 16 donec] sed donee V | patris donec 
vixerit idonei vulg. | 19 rubr. De legitima portine (sic) 
liberis a parentibus relinquenda A mg. | 22 vel quattuor] 
et quattuor V | 23 reliquis V! || 24 hoe] haec V || 26 ha- 
buerint V | 27 substantiae totius V | 29 sub iusta (al. 
sub iniusta A? mg.) RV || 30 etiam om. V | hine A || 
31 patiantur A | 32 quod] qui V? om. V? || 33 in equa- 
litate V | 34 et om. V, in om. vulg. | 35 relinquant V | 
36 enim om. V || octeui«tium V octouintium V? octau- 
uncium 7 








ΝΞ ΉΉ diim IMEEM AMD 


"- OB un 
CTS 


| ET SUCCESSIONIBUS | 


. τείαν ztQ0cÁa 


-T'—— 7 a 7 79 L δ΄. WW 


129 


Nov. XVIII 1—3 





ὃν ἢ ἑξαούγκιον, ἔχειν καὶ φιλοτιμεῖσϑαι xaÓ^ ὅσον 
Pw βουληϑείη ἢ vois — — ἢ τισι τῶν ἔξω- 
Dev, καὶ τῆς φύσεως πρότερον ϑεραπευϑείσης τὰ εἰ- 
κότα οὕτως ἐπὶ τὰς ἔξω φιλοτιμίας χωρεῖν. τούτου 
κρατοῦντος ἐφ᾽ ἁπάντων τῶν προρώπων, ἐφ᾽ ὧν 


ἀρχῆς ὃ τοῦ πάλαι τετάρτου τῆς de inofficioso »evo- 
κοϑέτηται λόγος. 


uncium forte aut sexuncium habere, et largiri sicut 
voluerit filiis ipsis aut cuilibet extraneorum, et na- 
turà primo curata competenter, sic ad extraneas 
largitates accedere. Hoc servando in omnibus per- 


5sonis, in quibus ab initio antiquae quartae ratio de 


inofficioso lege decreta est. 


CAPUT Il. 


᾿Εξῃρήσϑω δὲ ἡμῖν ὃ περὶ τῶν βουλευτῶν ἀρτίως 


΄ 


τεϑειμένος νόμος, ὃς τοῖς παισὶ τοῖς βουλευταῖς ἢ καὶ 


Excipiatur autem a nobis de curialibus nuper po- 
sita lex, quae filiis curialibus aut filiabus curialibus 


ταῖς βουλευταῖς γεγαμημέναις ϑυγατράσιν ἐνναούγκιον 10 nubentibus noviuncium omnino dari vult, reliquo 


πάντως δίδοσθαι βούλεται, τοῦ λοιποῦ τριουγκίου παρὰ — triuncio a parentibus secundum 


τῶν γονέων κατ᾽ ἐξουσίαν διοικουμένου. πάντων τῶν 
ἄλλων τῶν περὶ τῆς de inofficioso κειμεένων νόμων 
, 


xai μάλιστα τῶν ἡμετέρων ἐπὲ τῆς ἑαυτῶν φυλαττο- 


potestatem dispen- 
sando; omnibus aliis de inofficioso positis —— 
et praecipue nostris in sua virtute servandis et de 
i is filiis et de non talibus, praeter solam quanti- 


μένων ἰσχύος ἐπέ τε τῶν ἀχαρίστων παίδων ἐπί τε l5tatem, quam ad praesens auximus, secundum omnes 


τῶν μὴ τοιούτων, πλὴν κατὰ τὸ ποσόν, ὅπερ 
* " ^ δε» , * 
κατὰ τὸ παρὸν ηὐξήσαμεν κατὰ πάντας τοὺς προκει- 


μένους opovs. 


praedictas definitiones. 


CAPUT TIL. 


* 


,Κωλύομεν δὲ κἀκεῖνο, βαρύ τε ὃν καὶ ἔχον μὲν wa 


Prohibemus autem et íllud grave existens et ha- 


vópsuov ἀφορμήν, εἰς δεινὴν δὲ ἐμπῖπτον ἀπήνειάν τε 20 bens quidem aliquam legalem occasionem, in diram 


xai π 
τελευτῶντες οὐ πατρικῶς οὐδὲ ὡς ἄνδρας ἐχρὴν, ἀλλὰ 
σφόδρα μαλϑακῶς καὶ ὑποκεκλεμένως ἐποιήσαντο τὰς 
ἐνστάσεις. ταῖς μὲν γὰρ γυναιξὶ πάντα κατέλεπον τῶν 
ἑαυτῶν πραγμάτων τὸν Ov Ov, τοῖς δὲ παισὶ 
τὴ» δεσποτείαν γυμνήν" ὥξςτε, οἶμαι, σπούδασμα εἶναι 
τῆΞ τοιαύτης διαϑήκης τὸ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν δεσπο- 
βεῖν, τῶν παίδων ἴσως λιμῷ φϑειρομέ- 
νων. πόϑεν γὰρ av ἐν μέσῳ καὶ διοικοῖντο καὶ τὴν 
ἐφήμερον ἔχοιεν δίαιταν, οὐδενὸς αὐτοῖς καταλελειμ- 
μένου, γυναικείας ὀργῆς ἴσως καὶ ἀλόγου παρεμπιπτού- 
σης, ἥτις αὐτῶν καὶ τὴν καϑ᾽ ἡμέραν ἀφαιρεῖται δι- 
οἶχησιν; Οὐκ ἐξέσται τοίνυν τὸ λοιπὸν οὐδενὶ παντε- 
λῶς παῖδας ἔχοντε τοιοῦτό τε πράττειν, ἀλλὰ πάντως 
αὐτοῖς τοῦ vouíuov τούτου μέρους, ὅπερ vir ἀφωρί- 
σαμεν, καὶ τὴν χρῆσιν καὶ τὴν ἐπικαρπίαν πρὸς τῇ 
δεσποτεία καταλιμπανέτω, εἰ βσύλεται παίδων οὐκ 
εὐθὺς λιμῷ τελευτώντων, ἀλλὰ καὶ ζῆν δυναμένων 
καλεῖσϑαι πατήρ. Καὶ ταῦτα πάντα φαμὲν ovx ἐπὶ 


». ἴσμεν γάρ τενας διαϑήκας, xaO" ἃς oi 


tamen incidens crudelitatem et amaritudinem. No- 
vimus enim aliqua testamenta, secundum quae mio- 
rientes non paterne nec ut viros oportebat, sed 
nimis molliter atque remisse fecerunt institutiones: 


25 uxoribus si quidem omnem reliquerunt suarum re- 


rum ctum, filis autem proprietatem nudam. 
Quamobrem arbitror studium esse huiusmodi testa- 
mentis uxorem etiam proprietatem acquirere, filiis 
forte fame peremptis. Unde enim in medio etiam 


30 gubernentur et cotidianum habeant cibum, nihil eis 


derelicto, uxoris ira forsan et irrationabili interce- 
dente, quae etiam eis cotidianam gubernationem ab- 
ripiat? Non licebit igitur de cetero ulli omnino 

os habenti tale aliquid agere, sed modis omnibus 


35 eis huius legitimae partis, quam nunc deputavimus, 


et usumfructum insuper et proprietatem relinquat, 
si vult filiorum non repente fame morientium, sed 
vivere valentium vocari pater. Et haec omnia dici- 





sis sive extra- 


D 
neorum quibuslibet largiri, et naturae prius quae —— inde ad extraneas js. ifiones pro- 


initio antiquae quar(ae ratio de inofficioso 


IL  Excepta vero sif nobis lex de curialibus nuper lata, quae filiis curialibus vel etiam filiabus 


cum curialibus 


—— Ac reliquae leges omnes, 
robore conserventur, íam ingratis 


nuptis dodrantem omnino dari vult, ut de reliquo quadrante a parentibus pro arbitrio 
uae de inofficiosi quere 
eris quam de iis qui tales non sunt: excepta sola quantitate, 


latae sunt, et mazime nostrae in suo 


quam in praesenti auximus secundum definitiones omnes propositas. 


HL  Prohibemus vero etiam illud , 
tamen in duram iniquitatem et acerbitatem incidit. 
non paterno animo ne 


quod et grave est et, licet legitimam 
Novimus enim testamenta 
que ut viros decuit, sed admodum molliter et imbecille heredum institutiones fecerunt. 


quandam causam habeat, 
quaedam, in quibus defuncti 


Namque uxoribus suis omnem reliquerunt rerum suarum usumfructum, liberis vero nudam proprieta- 
iem: ut eiusmodi testamenti hoc, opinor, studium sit, ut muüer etiam proprietatem insuper accipiat, 
liberis fortasse fame perituris. Unde enim interim et re familiari utantur et victum cotidianum habeant, 
cum nihil iis relictum sit, cum adeo muliebris forte ira iniusta accidat, τὶς etiam cotidianum victum 
auferat? Itaque in. posterum nemini omnino, qui liberos habet, tale quid facere licebit, sed utique iis 
legitimae huius partis, quam nunc definivimus, et usum et fructum una cum proprietate relinquat, st pater 
dici vult liberorum qui non statim fame pereant, sed etiam vivere possint. Atque haec omnia dicimus non 





2 ἢ prius om. ς || αὐτοῦ LB* | τισὶ τῶν] τοῖς B* | 
4 ἔξ B*|5 ἐφ᾽ ἁπάντων τῶν προσώπω»γ] in om- 
nibus deseendentium personis 7ul. (at vid. Athan.; 
cf. Heimbach "Avéx0. I p. XCV) | 6 δεινοφφικίοσο M, 

M s. v, LB|S ἐξηρήσϑω — 12 διοικουμένου 
om. B|| 8 ἀρτίως eO. νόμος] est novella XX XVIII | 


vos καὶ B* | 36 πρὸς τὴν δεσποτείαν L(c)] 38 Ex»] 
μείζω L'!|39 πάντα om. B: 





1 sicut] si R!]| 4 haec V [seruantes R^ | 8 rubr. De 
filiis curialibus mg. | a om. R | 10 noniuncium vulg. 


9 τοῖς βουλευταῖς M c Iul. (cf. Theod.]] τῶν βουλευτῶν 
L|10 τοῖς βουλευτοῦ γεγαμημένεις L ἢ ἕνα (fvva L?) 
ουγκιον L | 13 δεινοφφικίοσο M, μέμψεως LB | 14 ἥμε- 
τέρω] Cod.3, 28,30—31 | 16 τοιοῦτον L ἢ 20 ἐμπίπτει» 
L 123 ἐποιήσαντα L'|24 πάντα] πᾶσαν Β ἢ] 25 τὸν 
οὐσοὐφρουκτον»] τὴν χρῆσιν B ἤτοι πᾶσαν τὴν χρῆσιν M 
s. v. | 26 οἶμαε om. B | 32 αὐτὸν! Γ,}} 33 τοῦ λοιποῦ 
1.} 35 τούτου om. B || ἀφωρίσαμεν ἢ xai L ἀφ. πάν- 
IL 





13 seruatis R ἢ 14 *non talibus] naturalibus libri 

19 rubr. Si liberis suis nudam proprietatem reliquerit 
R mg.| 20 diram RTV?] duram vulg. dura V' [| 24 fu- 
erunt R!| 26 aut V | 27 leg. testamenti ? | 30 gubernen- 
tur vulg.] gubernantur A VT | habebunt V [| 31 ira vulg. 
iure RT V? uies (uita?) V! 32 quae V vulg.] quod RT' 

eis etiam vulg. | 33 nulli V* | 34 hsnti Κλ: ἢ 35 huius 
om. V | 3$ pater uocari V 

17 


Nov. XVIII 3—5 


130 


P ete EN 


DE TRIENTE ET SEMÍSSE Ὁ 





πατρὸς μόνου, ἀλλὰ καὶ μητρός, xal πάππου καὶ προ- 
, ; 2 ere d λὲ 

πάππου καὶ τῶν παρεζευγμένων ἑκάστῳ ϑὴ ὧν σεροῦ- 

OO», μάμμης φαμὲν καὶ προμάμμης, εἴτε πρὸς πα- 
^ — * ^ 

τρὸς εἴτε πρὸς μητρὸς elev. 


mus non in patre solo, sed et matre et avo et proavo 
et adiunctis unicuique feminarum personis, id est 
avia et proavia, sive paternae sive maternae sint. 


CAPUT IV. 


Οὐδὲ ἐκείνου φυλαττομένου τὸ λοιπὸν ἐπὶ τοῖς ἐγ- 
γόγοις καὶ προεγγόνοις, τοῖς οὐχὲ καὶ Suos καὶ ὑπεξου- 
σίοις, ὥςτε παρὰ τὸ τρίτον ἔχειν αὐτοὺς τῆβ μοίρας, 
ἣν τοῖς αὐτῶν γονεῦσι περιοῦσιν ἔδει καταλισεῖν τοὺς 
διαϑεμένους. Οὐ γὰρ ἐξαιροῦμεν ὄτε τοὺς ἐγγόνους 


τοὺς ἀπὸ παιδὸς τοῖς πρὸς πατρὸς στάσσοις γενομέ- 10 


vove, cete ἐκείνους μὲν τέλειον λαμβάνειν τὸ μέρος 
ὅσον ἂν ὁ αὐτῶν πατὴρ ἔλαβεν. περιών, τοὺς δὲ ἐγ- 
yóvovs τοὺς ἀπὸ τοῦ πάσιπου διὰ μέσης ϑυγατρὸς γε- 
ψομένους ἢ τοὺς ἀπὸ τῆ! μαμμηβ 70008 πατρὸς ἢ 7,008 
μητρὸς παρὰ τὸ τρίτον͵ / ; E 
ἐφ᾽ ἅπασι τίϑεμεν ἐγγόνοις xal προεγγόνοις, ovx av- 
ἐχόμενοι τὸ ϑῆλυ vov ἄρρενος ἐν τοῖς τοιούτοις ἐλατ- 
τοῦν. οὔτε γὰρ τὸ ἄρρεν αὐτὸ καϑ' αὑτὸ οὔτε τὸ 
ϑῆλυ μόνον πρὸς τεκνογονίαν αὔταρκες, ἀλλ᾽ ὡφπεῦ 
ἑκάτερον συνήρμοσεν ὁ ϑεὸς πρὸς τὴν τῆβ γενεσιουρ- 
γίας χρείαν, οὕτω καὶ ἡμεῖς τὴν αὐτὴν ἑκατέρῳ φυ- 
1 λάττομεν ἰσύτητα. ᾿Αλλ: οὐδὲ μέχρε τούτου στή- 
σομεν τὸν νόμον. ταὐτὰ γάρ φαμεν καὶ ἐπ᾽ ἐκείνων 
τῶν παίδων, οἵπερ ἐκ γάμων εἰσὲ γνησίων, εἰ καὶ μὴ 
προῖκες τοῖς γάμοις ἀκολουϑήσαιεν, ἀλλὰ διάϑεσις ὠὁμιο- 

μένη καὶ σαφὴς μεταξὺ τῶν συνοικούντων οὖσα 
τοῖς παισὶ διδοίη τὸ γνήσιον. προῖκα μὲν γὰρ ἀπο- 
τελεῖ γάμος, γάμον δὲ προῖκες οὐ ποιοῦσιν, ἀλλ᾽ ἡ τῶν 
συνοικούντων ἀμοιβαία διάϑεσιξ. Ταὐτὸ δὲ κρατεέτω 
καὶ ἐπὶ τῶν ἐκ μεταγενεστέραβ διαϑέσεως μετὰ σίροι- 
κῴων κατὰ τὰς ἡμετέρας διατάξεις γενομένων γνη- 
σίων. Καὶ οὗτος μὲν ἔστω νόμος ταῖς γνησίαες yo- 
γαῖς. : 


5 Neque illo de cetero servando in nepotibus et 


pronepotibus non suis et sub potestate, minus ter- 
tiam partem eos habere, quam eorum parentibus 
viventibus oportebat relinquere testatores. Non enim 
excepimus ulterius nepotes, qui ex filio paternis avis 
accrescunt, ut illi quidem integram accipiant par- 
tem, quantam eorum pater acciperet vivens, nepotes 
autem ab avo per mediam filiam venientes, aut avia 
paterna aut materna, minus tertiam accipiant: sed 
unum ordinem in omnibus ponimus nepotibus et 


αμβάνειν" ἀλλὰ μέαν τάξιν 15 pronepotibus, non ferentes feminam a masculo in 


talibus minui. Neque enim masculus ipse in se ne- 
que femina solum ad nativitatis propagationem suf- 
ficiens est, sed sicut utrumque coaptavit deus ad 
generationis opus, ita et nos eandem utrisque ser- 


20 vamus aequalitatem. 


1 Sed nec usque in hoc statuimus legem. Haec 
enim dicimus et in illis filiis, qui ex nuptiis sunt 
legitimis, licet non sint secutae nuptias dotes, sed 


25 affectus indubitatus et manifestus inter coniuges exi- 


stens filios praestet esse legitimos. Dotem etenim 
celebrant nuptiae, nuptias autem dotes non faciunt, 
sed coniunctorum affectus. Hoc idem obtineat et 
in his, qui ex posteriore affectu cum dotibus secun- 


30 dum nostras constitutiones legitimi fiunt. Et haec 


sit sanctio legitimae soboli. 


CAPUT V. 


Βλέψωμεν δὲ δή τε xai πρὸς μόνην τὴν φύσιν φιλ- 


Consideremus àutem aliquid et ad solam naturam 


ἀνϑρωπον. πολλοὶ γὰρ ἐνοχλοῦσιν ἡμᾶς ἀεί, καὶ ἕκε- 35 clemens. Multi namque molesti sunt nobis c 


τεῖαι συχναὶ καὶ δακρύοντες παῖδες καὶ ἀεὶ μέν τι 
€ 2 2— * * , - 
φιλάνϑρωποὸν ὁρίζομεν, ἀλλ᾽ ὅτι μὴ μετὰ νόμου τοῦτο 


precesque crebrae et flentes filii: et semper equidem 
clemens aliquid definimus, sed quia non hoc cum 





de patre solo, sed etiam de matre, et avo et proavo et coniunctis unicuique femininis personis, avia scilicet 


εἰ proavia, sive eae paternae sive maternae sint. 
IV 


Ne illud. quidem in. posterum in nepotibus et pronepotibus, qui non sui et in potestate sunt, 
observetur, ut minus tertia parte habeant eius portionis, quam parentibus eorum superstitibus relinquere 
testatores oportebat. Neque enim amplius eccipimus nepotes, qui ex: filio avis paternis nati sunt, ut illi 
quidem integram accipiant partem quantam pater eorum superstes accepturus esset, — autem avi 


ex filia nati vel nepotes aviae paternae aut maternae minus tertia parte accipiant: se 


unum ordinem 


in omnibus statuimus nepotibus et pronepotibus; nec patimur feminam in talibus mari cedere. Neque 


enim masculus per se ipse neque femina sola ad liberorum 


rocreationem sufficit, sed sicut —— 


1 coniunxit deus ad generationis opus, ita nos quoque eandem utrique servamus aequalitatem. 


ne hoc quidem termino legem coercebimus. 


e ho ino | Eadem enim etiam de illis liberis dicimus, qui e; nuptiis le- 
itimis nati sunt, etiamsi dotes nuptias secutae non sint, sed 


ectus manifestus et certus inter. coniuges 


doc liberis — ut legitimi sint. Dotem enim nuptiae quidem. constituunt, nuptias vero dotes mon 


faciunt, se 


proli constituta. 


nt, coniugum mutuus affectus. Idem autem obtineat etiam in idis qui ea posteriore affectu per 
dotalia instrumenta secundum nostras constitutiones facti sunt legitimi. .Et 


aec quidem lez sit legitimae 


V. lam vero consideremus aliquid, quod humanum sit in solam naturam. Multi enim negotia 


nobis-semper facessunt, precesque crebrae et lacrimantes liberi: ac semper quidem aliquid humani 


er- 





1 μητρὸς] ἐπὶ μητρὸς (μητερας L) LB || 3 sq. eive — 
εἴτε] εἴτε καὶ — εἴτε καὶ D* | 5 sq. cf. Cod, 6, 55, 9. 
20, 19 || 6 xai suois M] γνησίοις M s. v., LB| 1 τὴν 
μοῖραν Bf | 9 διατεϑεμένους B* || τοὺς om. Bf | 10 τοῖς 
σι. zt. πάπποις ΜΕς] vov zw. π. πάππου L | γενομέ- 
vous 1584 | 11 λαμβάνην τέλειον 1, τὸ μέρος om. 
ΒΓ. 12 ἐλάμβανε B I 13 μέσης τῆς ϑυγατρὸς L || γενο- 
μένης Bí | 18 οὐδὲ — οὐδὲ libri || καϑ' ἑαυτὸ B 
καταυτὸ L || 21 τὴν τοιαύτην B | 23 Ἐταῦτα libri | 
25 προικε τῶν γάμων (τῶ γάμω L?) ἀκουλουϑήσαιεν 
L | 26 σαφῶς 1 | 21 διδοίη Μ85] δοίη ΒΓ δεδοίως 
L! δεδωκὼς L* | 28 προϊκοποιοῦσεν L! | ἀλλ᾽ ἡ] ἀλλὰ 
B* | 29 ἀμοιβαδὸν B! | ταῦτα L || 29 sg. In Iuliani epi- 
toma his aliena substituta sunt (er nov. CXVII potius 
deprompta, cf. Theod.) | 30 προικέων L* προικῶν L* | 





31 διατάξεις] Cod. 5, 21, 10. 11 ἢ 32 νόμος ἔστω B || 
γενεαῖς B || 34 sg. cap. 5 om. LB 





1 sed et] set etiam in V?| 2 personarum feminis A! || P 


id est] ide AV|| 5 rubr. Quemadmodum ab intestato 
liberi per femininum sexum descendentes suis parenti- 
bus succedere debeant mg. | 6 tertia parte vulg. | 
9 excipimus vulg. | 13 aut materna om. R || tertia vulg. 
15 ἃ om. KR! | 16 nec enim V || 18 ad om. X! | 19 eadem 
R'| 22 Haec] hoe R!| 23 et puncto notat Καὶ || 24 dotes 
om. R!' || 25 consistens V || 26 praestet esse] praeteresse 
g ! 28 conuietorum & || affectus om. 1" || obtineant V 
30 fuerint V | 34 rubr. De naturalibus liberis A mg. || 
om. V!|| 36 precesque nobis erebrae V || equidem] qui- 
dem V? | 37 haec V 





. Um 
"5 ὁ 


᾿ ET SUCCESSIONIBUS 


131 


Nov. XVIII 5 





πράττομεν, ἐρυϑριῶμεν" dere τῷ πράγματι καὶ νό- 
pov προςϑέντες αὐτοὶ μὲν ὄχ ἀποσεισόμεϑα, δώ- 
σομεν δὲ ἅπασιν ἔχειν τὴν ἐκ τοῦ νόμου βοήϑειαν. 
Ὅτι μὲν γὰρ διαϑέσθϑαε τοῖς τῶν φυσικῶν παίδων 
πατράσι καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς δεδώκαμεν γνησίας μὲν ὑπού- 
σης γονῆς ἄχρε μιᾶς μόνης οὐγκίας, ἣν ἕξουσιν ἅμα 
τῇ κητρὶ (τοῦτο ὅπερ καὶ ἔμπροσϑεν rv), παίδων δὲ 
οὐκ ὄντων σίων καὶ μέχρε τοῦ ἡμίσεος τῆς περι- 
ουσίας ὅλης, τοῦτο λέγουσιν oí παρ᾽ ἡμῶν τεϑειμένοε 
γνόμοε, οὐκ ἐν διαϑήκῃ 
τοῦτο πράττειν, ἀλλὰ κἂν ταῖς ἄλλαις φιλοτιμίαις, ἃς 
καὶ περιόντες δωροῦνται. τὸ δὲ δὴ παρὸν περὶ τῶν 
ἐξ ἀδιαϑέτου τι διαλέξεται καὶ ἐκ καινῆς ὑφηγήσεται 
νῦν. Ei γάρ τις τελευτῶν γνησίας αὐτῷ παντελῶς yo- 


leze agimus, erubescimus. Ideoque causae etiam 
legem adicientes ipsi quidem populos removebimus, 
dabimus autem omnibus habere ex lege remedium. 
Quia enim testari naturalium filiorum patribus etiam 


5ipsis dedimus legitima quidem existente prole usque 


ad unam solam unciam, quam habebunt una cum 
matre (hoc quod etiam prius fuit), filiis autem non 
existentibus legitimis et usque ad medietatem totae 
substantiae, hoc dicunt & nobis positae leges, non 


μόνον τοῖς πατράσι» ἐφιέντες 10 in testamentis solum patribus concedentes hoc agere, 


sed etiam aliis munificentiis, quas et superstites do- 
nant. Praesens autem de his quae ab intestato 
sunt loquitur et novi aliquid introducit. Nunc enim 
si quis moriens legitima sibi penitus sobole non exi- 


γνῆς οὐχ ὑπούσης, παίδων φαμὲν ἢ ipai ἢ τῆς ἐφεξῆς 1 stente (filiorum dicimus aut nepotum aut ceterae 


διαδοχῆς, οὐδὲ γνομέμου γαμετῆς, εἶτα τελευτήσειε μὴ 
διαϑέμενος τὴν οὐσίαν, καὶ ἀφίκοιτο συγγένεια τυχὸν 
ἢ καὶ ἐλευϑερωτὴς ἴσως τὴν διακατοχὴν κατασείων͵ τε 
καὶ ἐπανατεινόμενος, ἢ καὶ τὸ ἡμέτερον ταμιεῖον (οὐδὲ 
κατὰ τὸν οἶκον ἕως περιῆν ἐλευϑέρα τε ἢ ἐν παλ- 
λακῆς σχήματε συνοῦσα, καὶ παῖδες ἐξ αὐτῆς (τοῖς γὰρ 
τοιούτοις μόνοις ταῦτα νομοϑετοῦμεν, ἔνϑα παντελῶς 
ἀναμφισβήτητός ἐστιν ἥ τε τῆς παλλακῆς κατὰ τὸν οἷ- 


successionis), neque uxore legitima, proinde moria- 
tur non disposita substantia, et veniat cognatio for- 
san aut certe manumissor bonorum possessionem 
movens et insurgens, aut etiam nostrum aerarium 


γὰρ ἐκείνου τόγε ἐπὲ τούτῳ φειδόμεϑα), εἴη δὲ αὐτῷ 20 (nec enim illi, quantum ad hoc, parcimus), sit autem 


ei domi, donec vivit, libera mulier in habitu concu- 
binae cum eo degens, et filii ex ea (talibus enim 
solis haec sancimus, ubi omnino indubitata est sive 
concubina in domo habita sive naturalium ibidem 


xov σχέσις ἢ τε τῶν νόϑων ἐκεῖσε γονή τε καὶ τροφή)" 20 prolis et nutrimentum), damus eis et intestato pa- 


δίδομεν αὐτοῖς καὶ ἀδιαϑέτων τῶν γονέων τελευτών- 
τῶν δύο τῆς πατρῴας οὐσίας ἔχειν οὐγκίας, ἅμα τῇ 
μητρὶ μεριξομένας, ὁπόσοιπερ ἂν εἶεν οὗ παῖδες, ὥθτε 
ἑνὸς παιδὸς πρὸς ἀναλογίαν καὶ τὴν μητέρα λαμβά- 


rentibus morientibus duas habere uncias paternae 
substantiae cum matre partiendas, quanticumque fu- 
erint filii, ita ut pro portione unius filii et mater 
accipiat. Et haec dicimus, si uni concubinae coha- 


γειν. Καὶ ταῦτα φαμέν, si μιᾷ παλλακῇ συνοικοίη 30 bitaverit et filios ex ea habuerit, aut praediscedente 


καὶ παῖδας ἐξ ἐκείνης σχοίη, ἢ καὶ προαπελϑούσης 
᾿ τῆξς παλλακῆς ϑανάτῳ τυχὸν ἢ χωρισμῷ οὗ παῖδες 
αὐτῷ κατὰ τὴν οἰκίαν εἶεν. τότε γὰρ δίδομεν αὐτοῖς 
τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου πρὸς τὸ διούγκιον κλῆσιν. Ei δὲ 


concubina morte forsan aut divisione domi sint; 
tunc enim damus eis ab intestato duarum unciarum 
successionem. Si autem confusa concupiscentia ita 
fiat, et alias superinducat priori concubinas et mul- 


ἐκκεχυμένα τὰ τῆς ἐπιϑυμίας αὐτῷ γίνοιτο, καὶ ἄλλας 35 titudinem habeat concubinarum fornicantium (sic 


ἐπ᾿ ἄλλαις ἐπειξβαγάγοι τῇ προτέρᾳ παλλακάς, καὶ 
πλῆϑος ἔχοι γυναικῶν πορνευομένων (οὕτω γὰρ εἰπεῖν 
κάλλιον), καὶ ἐξ αὐτῶν παιδοποιούμενος τελευτήσειε 
πολλὰς ὁμοῦ καταλιπὼν παλλακάς, μισητὸς μὲν ἡμῖν 


enim dicere melius est) et ex eis filios faciens mo- 
riatur, multas simul relinquens concubinas: odibilis 
quidem nobis iste qui talis est, procul autem omni- 


"ὦ τοιοῦτος, πόρρω δὲ τοῦδε τοῦ νόμου καϑάπαξ ἀπ- 40 


14 Εἰ μέντοι τελευτήσειέ τις γνησίας --- 132,16 τέϑεμιεν νόμον paucis mutatis repetuntur nov. LXX XIX, 12 $4.5. 





nimus, sed quia non per legem id agimus, erubescimus; itaque lege rei apposita ipsi et turbam remo- 
vebimus et ut omnes ex lege praesidium habeant —— Etenim naturalium liberorum patribus nos 


concessisse ut pro iis quoque testentur, si quidem 


egitima suboles extet, usque ad unam solam unciam, 
quam illi una cum matre habituri sint (id quod etiam * 
vel usque ad dimidiam totius substantiae partem, id qui. 


ius obtinebat), si vero legitimi liberi non sint, 
leges a nohis latae dicunt, quae patribus non 


solum. in testamento id agere permittunt, sed etiam in reliquis largitionibus quas etiam superstites donant. 
Praesens autem constitutio de successione ab intestato aliquid disseret et de novo nunc introducet. Nam 


si quis moriens legitima subole omnino nulla relicta, liberis dicimus aut 


nepotibus aut reliqua succes- 


sione, neque legitima coniuge, non testatus de substantia sua decedat, ac veniant cognati fortasse vel 


forte etiam manumissor, qui bonorum 
rium (nam me illi qo quantum ad 

lierem concubinae habitu et liberos ex ea habuerit 
dubitatio est neque de concubina in domo 


ossessionem agitent atque intendant, vel etiam nostrum aera- 
donc rem parcimus), ille vero domi dum vivebat et liberam mu- 


(talibus enim solis haec sancimus, ubi nulla omnino 


habita neque de naturalibus liberis ibidem et precreatis et edu- 


catis); concedimus iis, ut etiam intestatis parentibus. defunctis duas uncias paternae substantiae cum 


matre dividendas hab 


de eant, quotcumque fuerint liberi, ita ut pro rata unius filii mater quoque accipiat. 
Atque haec dicimus, si una concubina usus sit et ex ea liberos susceperit, vel etiam si cum 


lus discesserit 


concubina, morte puta aut separatione, liberi eius domi maneant. Tunc enim concedimus illis, ut ab intestato 


in duas uncias vocentur. 


Quodsi effusa libido eius fuerit, et alias super alias post primam adsciverit 


concubinas, et multitudinem habeat mulierum scortantium (ita enim dicere praestat), liberisque ex illis 
procreatis mortuus sit. multis simul relictis concubinis: et odio dignus nobis est talis homo et procul ab 





10 νόμοι] Cod. 5, 21, 8. 9 || διαϑήκῃ] testamentis ς || 
13 ἐκ καιρῆβ] novi aliquid & || 16 *eAevrzsos libri || 
20 τούτῳ M in nov. LXXXIX] τούτου M h.l, 1, 
nov, LX X XIX | 24 sg. ἥ τε — ἢ τε] sive — sive (i. e. 
εἴτε — εἴτε) & | 25 voOov] παίδων LXXXIX | 
Te om. LXXXIX || 28 ὅσοιπερ LXXXIX || 29 πρὸς 
om. LXXXIX || 31 σχοίη] ἔχοι LXXXIX | 33 αὐτῷ 
om. ς 133. αὐτῷ] ita (i.e. οὕτω) «|| 36 ἐπ᾽ ἄλλαις om. 
£| 39 ἡμῖν om. LXXXIX | 10 τοῦδε om. LXXXIX | 
AU sq. καϑάπαξ μετὰ τῶν τοιούτων παίδων xal παλ- 
λακῶν ἀπελαυνέσϑω LXXXIX 








1 ideo V| 3 ex lege] nostra s. v. R?| 4 etiam] et in | 
Heimbach| 5 ipsi V | 6 solam om. R| 7 prius fuit] so- | 


lam (del. A?) fuerit prius E | aut V | 8 totae RT'] totius 
V vulg. | 9 dieant & | 15 filiorum] autem add. ΚΞ | 
ceterae] 1. certe R? s. v. | 16 successiones neque uxores 
R!| 18 certe] leg. forte? | 19 autem V* || errarium £ ἢ 
20 nec enim] nam nec V || partimus V! || 21 donee ei domi 
R* ei donec domi R? ei domi donec E? | 22 degens] agens 
R!| 23 haec sancimus] sanctimus hoe AK|| omnino non 
indub. V! | *indubitatae (sunt add. vulg.) siue concubinae 
in (in om. R!) domo habitae libri | 25 proles V? || 21 fu- 
erint scr. R? in ras. 4—5 litt. | 30 aut] et nos R! | prae- 


| discedente 13] praediscente A! praedeceedente R? 


cedente V vulg. | 31 sint vu/g.] sunt RVT | 34 et] ut 
R3 | superindueat vulg.] indueat R? inducatur R* intro- 
ducat VT'| 37 simili V^? | relinquens om. R* 

17* 


Nov. XVIII 5. 6 


132 





ελαυνέσϑω. ὥςπερ γάρ, εἴ τις νομίμῃ συνοικοίη yv- 
γναικί, ἄλλας ἐπειξαγαγεῖν οὐκ ἂν δύναιτο τοῦ συνοι- 
κεσίου συνεστῶτος καὶ ἐξ αὐτῶν νομίμως παιδοποι- 
εἴσϑαι, οὕτως οὐδὲ μετὰ τὴν γγωριξομένην τῷ νόμῳ 
καϑ' ὃν εἰρήκαμεν τρόπον σιαλλακὴν καὶ τοὺς ἐξ ἐκεί- 
γνὴς παῖδας δώσομεν, εἰ καί τι πάρεργον ἡδονῆς ἄλλο 
ποιήσαιτο, καὶ τοῦτο εἰς τὴν διαδοχὴν εἰβξάγεσϑαι τὴν 
αὐτοῦ, εἰ τελευτήσειεν ἀδιάϑετος. εἰ γὰρ μὴ τοῦτο 
νομοϑετήσαιμεν, ἀδιάκριτα μὲν ἔσται τὰ τῶν γυναι- 


κῶν, τίνος μᾶλλον ἢ τίνος ἔλαττον ἐρᾷ, ἀδιάκριτα δὲ 10 verit, indiscreti etiam filii: et nos non 


τὰ τῶν παίδων. καὶ ἡμεῖς οὐ δίδομεν τοῖς ἀσελγαί- 
γνουσιν, ἀλλὰ τοῖς σωφρονοῦσι τὸ νόμιμον. Οὐ δια- 

ἐρόμεϑα δὲ περὶ τῶν παίδων, εἴτε ἄρρενες εἴτε ϑή- 
dai καϑεστήκοιεν. ὥςπερ γὰρ ἡ φύσιβ οὐδὲν περὶ 
τὰ τοιαῦτα τεχνολογεῖ, οὕτως οὐδὲ ἡμεῖς ἄλλον ἐπ᾽ 
ἀρρένων καὶ ἄλλον éni ϑηλειῶν κατὰ τοῦτο τέϑεμεν 
νόμον. Κρατήσει δὲ καὶ ovrog ὁ νόμος ἡμῖν ἐπὶ τοῖς 
ἐφεξῆς, καὶ μάλιστα πάντων οὗτος" ἐπειδὴ [γὰρ] παῤὰ 
τὸ κεχρατηκὸς οὐκ ὀρϑῶς ἄνωϑεν πολλά τε ἐπηνώρ- 


bus modis ab hac lege expellatur. Sicut enim si | 


quis legitimae uxori coniunctus alias superinducere 
non poterit matrimonio consistente et ex eis legi- 
time filios procreare, sic neque post cognitam, quem- 
5 admodum diximus, concubinam et ex illa filios dabi- 
mus, si et aliud opus libidinis egerit, etiam hoc ad 
successionem eius introduci, si mortuus fuerit inte- 
status. Nam si hoc non constituimus, erunt indis- 
cretae mulieres, quam maius aut quam minus ama- 

i drachemun 

luxuriantibus, sed caste viventibus legem. Non autem 
distinguimus de filiis, sive masculi sive feminae sint. 
Sicut enim natura nihil circa haec arte ratiocinatur, 
ita nec nos alteram.in masculis et alteram in fe- 


15 minis secundum hoc ponimus legem. Valebit itaque 


haec lex nobis in futuris, et maxime omnium 
quoniam earum, quae dudum non recte tene 
plurima et emendavit et explanavit, et quod prae- 
teriit, non potest ab ea, quae nondum erat, reguli 


Dues καὶ εἰξρηγήσατο, καὶ τὸ προειληφὸς ovx àv éx20subici. Haec a nobis de praedictis successionibus 


TOU μήπω γεγονότος κανονίζοιτο. Tavra ἡμῖν περὶ 
- D - , 
τῶν εἰρημένων διαδοχῶν νενομοϑετήσϑω. 


sint sancita. 


CAPUT VI. 


Κἀκεῖνο δὲ καλῶς ἔχειν φήϑημεν τῷδε pepe 
- , - ^ L , , 
τῷ νόμῳ. τῶν γὰρ ἔμπροσϑεν “νόμων βουλομένων 


ἐπὶ τῶν συνειξφορῶν, εἰ μὲν διαϑήκης χωρὶς τελευ- 25 tionibus, si 


* 


τήσαιεν OL γονεῖς, τὰς συγνειξφορὰς κατὰ τὴν αὐτῶν 
δύναμιν γίνεσϑαι, εἰ δὲ ἐπὶ denas, μηδὲν simóv- 
τεξ περὶ αὐτῶν, μὴ χώραν ταῖς συνειξφοραῖς γένεσϑαι, 
ἀλλὰ καὶ τὰ πράγματα ἔχειν τὰ κατὰ προῖκα τυχὸν 


ἢ καϑ'᾿ ἕτερον τρόπον διδόμενα καὶ τῶν καταλελειμ- 30sancimus mon esse omnino 


μένων ἀντιλαμβάνεσϑαι' ἡμεῖς ϑεσπίζομεν, μὴ εἶναι 
παντελῶς τοιαύτην πρόληψιν" ἀλλ᾽ εἴτε τις ἀδιάϑε- 
τος τελευτήσειεν εἴτε ἐπὶ διαϑήκαις (ἐπειδήπερ ἄδη- 
λόν ἐστε μή ποτε ἐκλαϑόμενος τῶν δεδομένων ἢ ὑπὸ 


Illud quoque bene habere credimus hac lege com- 
plecti. Prioribus enim legibus volentibus in colla- 
quidem sine testamento morerentur pa- 
rentes, collationes secundum earum virtutem i 
si vero testati, nihil dicentes de eis, locum non fieri 
collationibus, sed et res habere dotem forte aut 
alio modo datas et quae sunt relicta defendere: nos 
1 ὶ talem opinionem, sed 
sive quispiam intestatus moriatur seu testatus (quon- 
jam incertum est, ne forsan oblitus datorum, 
pro tumultu mortis angustatus huius non est memo- 
ratus), omnino esse collationes et exinde aequalita- 


τῆς ἐν τῷ ϑανάτῳ ταραχῆς στενοχωρούμενος οὐκ δῦ tem, secundum quod olim dispositum est: nisi ex- 


ἐμνήσϑη τούτου), πάντως εἶναι τὰς συνειξφορὰς καὶ 
^ - » 7 * H x — 
τὴν ἐκεῖϑεν ἰσότητα κατὰ τὸ ἤδη διατεταγμένον" εἰ 


μὴ ῥητῶς ἐπισκήψειεν αὐτὸς βούλεσϑαι μὴ γενέσϑαι 
, 2 E] » * 2 - 
συνειξφοράν, ἀλλ᾽ ἔχειν τὸν ἀναγκαζόμενον ἐκ τοῦ 


pressim designaverit ipse, velle non fieri collationem, 


sed habere eum, qui cogitur ex lege conferre, et. 


, - * * * * - 
νόμου συνειξενεγκεῖν καὶ τὸ ἤδη δεδομένον καὶ τοῖς 40 


"cap. VI extat in B 41, 7, 31 (B* p. 413 Zach.). 





hac lege protinus depellendus. Quemadmodum enim si quis legitima utitur uxore; alias insuper adsciscere, 
dum constat matrimonium , et ex iis legitime liberos procreare nequit, ita ne post concubinam quide 


lege, quemadmodum diximus, agnitam et liberos ex ea susceptos concedemus , si 


quod aliud praeterea libi. 


dinis opus protulerit, ut id quoque ad suecessionem eius admittatur, si intestatus. decesserit. .Nisi enim 
hoc sanciamus, nullum erit discrimen in mulieribus, quam magis quamve minus amaverit, nullum discrimen 
in liberis. ique nos non iis qui luxuriose, sed qui caste vivunt, legitimum ius damus. pes vero 
distinguimus in liberis, sive masculi sive feminae sint. Quemadmodum enim natura nihil circa talia argu- 
tatur, ita ne nos quidem aliam de masculis, aliam de feminis hac in re legem ferimus.  Valebit 


haec quoque lez nobis in futurum, et omnium mazime haec: quoniam praeter id, 
obtinuit, multa et emendavit et introduait, neque id quod praeteriit ea: ὅο 
Haec nobis de dictis successionibus sancita sint. 


accipere facile potest. 


uod. olim non recte 
quod nondum eztitit, regulam 


VL. Jllud quoque bene habere visum est nobis hac lege complecti. Cum enim priores leges de col- 


lationibus constituerint ut, si quidem intestati decesserint parentes, collationes secundum vim suam fierent, — 
sin testamento facto sed ut nihil de illis dixerint, collationibus locus non fieret, verum et res dotis forte ὦ 
nomine vel alio modo datae retinerentur et relicía vindicarentur: nos sancimus, nullo modo 
ceptionem fieri; sed sive quis intestatus decesserit sive testamento 
litus eorum, quae data sunt, vel ob perturbationem morte instante in angustias co 


talem. prae- 
facto (quoniam incertum est, an ob- 


ἰδ mentionem 


eius rei non fecerit), omnino fieri collationes atque quae inde redundat aequalitatem secundum id quod iam 
constitutum est: nisi expresse ipse statuerit nolle se collationem fieri, sed eum, qui ea: lege conferre 





1 νομίμῳ LXXXIX |2 ἐπεισάγειν LXXXIX | 4 τῷ 
νόμῳ om. g et LXXXIX | 6 τε πάρεργον] opus ς || 
8 eye veAevr.. LXXXIX ] 16 αλλων Μὰ | 18 ya 
om. ς | 23 B s. v. M, id. in mg. zteg« — ops | 
25 διαϑήκαις M^ || τελευτήσαιεν B*] τελευτήσοιεν MB 
τελευτήσειεν L || 21 γίνεσθαι δύναμιν B* | διαϑήκης 
Bf | 29 τυχὸν] τύχην 7 1,..30 δεδομένα Bf | 32 ἀλλ᾽ εἴ 
τις ΒΓ ἢ 84 τὸν δεδομένον Bf | 36 τῆς συνεισφορᾶς 
M? | 51 sq. εἰ μὴ ἄρα ῥητῶς ΒΓ 38 γίνεσϑαι ΒΓ 





3 poterint V | consistere 1 7 | 6 si et Heimbach] si aut 


R^ sicut R^ si R?V vulg. | 7 fuerit om. V, post inte- 
status add. V? | 9 amauerint V || 10 indiscrete J 12 de- 
stinguimus V ! || sunt (ez corr.) 13 rationatur 4 

om. R || 15 secundum] set V | hec V! || 17 quoniam omnium 
earum V | !9 ab] «ab V | regulus &' | 23 rubr. De col- 
lationibus & mg. || eredidimus 7' || completi V || 25 morien- 
tur R!||27 testari R'! | eis] eo KR! | 28 sed et] et om. R 
vulg. I non esse] defendere V' || opinione A || 32 cer- 
tum A | 33 angustatus R'V] angustíatus AR?T' || non 
est] nomine Z!V^ | 35 seeundum] set V | quod olim 
quod disp. R! | 36 designauerint V | ipse se uelle 5 





E C 


3 


| 14 et. 


— 


P 





* 15; 
— 


JET SUCCESSIONIBUS 


135 


Nov. XVIII 6. 7 





ἐκ τῆς διαϑήκης χρῆσϑαι δικαίοις. πάντων τῶν ἔμ- 
προσϑεν περὶ συνειεφορῶν ἡμῖν νενομοϑετημένων ἐπὶ 
τῆς ἑαυτῶν μενόντων ἰσχύος. 


quod iam datum est, et ex lure testamenti; omni- 
bus, quae prius de collationibus a nobis sancita 
sunt, in sua virtute manentibus. 


CAPUT VII. 


Kai τὸ πολλάκις δὲ ἡμῖν δικάζουσι παραστὰν &v- 
- , - , * lI , 
αγκαῖον ἐνομίσϑη νῦν μέρος γενέσϑαι τοῦ παρόντος 
, , , 
vouov. πολλάκις γάρ τινες πλειόνων παίδων καϑ- 
εστῶτες —— εἶτα δοκοῦντες εὐθὺς τὰ πράγματα δι- 
- * 2 - 2 * 2 — 
αἱρεῖν, ὅπως ἂν ἀδελφικῆς αὐτοὺς ἀπαλλάξαιεν ἔριδος, 
εἰς μείζους ἔτε καὶ χαλεπωτέρας αὐτοὺς φιλονεικίας 
* 
ἐξάγουσι. 
Lid - - , - L4 - 23 
ἅπαντα διελεῖν ἐν ταῖς διαϑήκαις ταῖς ἑαυτῶν, ἢ εἰ 
μὴ τοῦτο, μερίδας γοῦν ποιήσασϑαι καὶ ὑποσημήνα- 
, * 2 ΄ — - 
σϑαι ταύταις καὶ οὕτως ἀναμφισβήτητον δοῦναι τοῖς 


* ΄ » - 2 , ΄ - 
δέον γάρ, εἴπερ τοῦτο ἠβούλοντο, ῥητῶς 10 


Et quod saepe nobis iudicantibus placuit, neces- 


5 sarium credidimus nunc partem fieri praesentis legis. 


Frequenter enim quidam plurimorum filiorum con- 
stituti patres, deinde putantes mox substantiam di- 
videre, ut a fraterno certamine eos servent, ad ma- 
iores adhuc et saeviores eos contentiones adducunt. 
Cum enim oporteret, si hoc vellent, aut aperte omnia 
dividere in testamentis suis, aut si non hoc, vel 
partes facere et eas subscribere et sic indubitatam 
dare filiis divisionem: at illi non hoc faciunt, sed 


παισὶ τὴν διαίρεσιν, oí δὲ οὐ τοῦτο ποιοῦσιν, ἀλλὰ — partem quidem aliquam per se ipsi scribunt, et ne- 
μέρος μὲν O4 ἑαυτῶν αὐτοὶ γράφουσι, καὶ οὐδὲ τοῦτο |5 que hanc continue, sed forte interscriptam alterius 


συνεχές, ἀλλ᾽ ἴσως παρεγγεγραμμένον ἑτέρου τινὸς 
γράμμασε καὶ ἐν ἀπογραφῇ τινὲ παρερριμμένῃ καὶ φυ- 
λακῆς οὐδεμιᾶς ἠξιωμένη κείμενον, τὸ δὲ λειπόμενον 
μέρος οὐκ ἔτι τῆς ἐκείνων ἐστὲ χειρός, ἀλλ᾽ ὑπογρα- 


φέως τινὸς ἴσως διαφϑαρέντος ἢ καὶ τοῦ τυχόντος. xav- 20 


τεῦϑεν αὐτοῖς δικῶν ἀφοομαὶ μυρίαι, πότερον ταῦτα 
* " H M , , 
γνώμῃ πέπρακται τοῦ πατρὸς 7j τινός ἐστιν ἔριδός τε 
2: , , 2 , * , - 
καὶ φιλονεικίας τεχνίτου ἐργάτου xai πρός τινος τῶν 


μερῶν χάριν γεγραφότοΞ. Ταῦτα ἡμεῖς ἐνοχλεῖν τοῦ 


cuiuspiam litteris et in descriptione abiecta et nulla 
custodia digna positam, residua vero pars nequa- 
quam illom est manus, sed subscriptoris cuius- 
piam forte corrupti aut cuiuscumque; et hinc illis 
litium occasiones decies milies, utrum haec volun- 
tate gesta sint patris, an alicuius est artificis ope- 
rarii certaminis et contentionis et ad favorem partis 
alicuius scribentis. Haec nos molestare de cetero 
nostros subiectos nolentes sancimus: si quis volu- 


ποῦ τοὺς ἡμετέρους ὑπηπόους οὐ βουλόμενοι ϑεσπί- 25 erit suas res filis dividere aut omnes, aut etiam 


ζομεν" εἴ τις βούλοιτο τὰ οἰκεῖα πράγματα τοῖς παισὶ 
διελεῖν, ἢ πάντα ἢ καί τινα τυχὸν καταλιπεῖν ἐξαΐ- 
φετα, ταῦτα μάλιστα μέν, εἰ δυνατὸν εἴη, λεγέτω ἐν 
πῇ διαϑήκῃ καὶ ἀναμφισβήτητον διδότω τοῖς παισὶ 
τὴν ἐντεῦϑεν ὠφέλειαν. ϊ : 
τινας ἀνάγκας, at πολλαὶ περιεστᾶσιν ἀνθρώπους, ἀλλ 
ἔξεστι νεμήσεις ποιήσασϑαι τῶν πραγμάτων, ἅπερ ἂν 
διανεμηϑῆναι βουληϑείη, καὶ ὑποσημήνασϑαι πάσαις 


, * ^ - , 
ἢ αὐτόν, ἢ τοὺς παῖδας ἅπαντας ὑπογράψαε παρασκευ- 


εἰ δὲ τοῦτο οὐ πράττοι διά 30 cumadsistunt hominibus, 


aliquas forte relinquere praecipuas, has maxime qui- 
dem, si possibile est, dicat in testamento et indubi- 
tatam det filiis hinc utilitatem. Si autem non hoc 
agit propter aliquas necessitates, quae — cir- 

licet tamen descriptiones 
facere rerum quas partire voluerit, et subscribere 
omnibus aut ipse aut filios universos subscribere 
praeparare, inter quos res dividet, et ex hoc causae 
dare indubitatam fidem; et quod secundum hanc fit 


Gc, ὧν μεταξὺ τὰ πράγματα διαιρεῖ, κἀντεῦϑεν τῷ 35 speciem, ratum sit atque firmum aliaque cautela non 


πράγματι δοῦναι πίστεν ἀναμφισβήτητον. xal τὸ κατὰ 
- , * - , , " 3 " 

τοῦτο γινόμενον τὸ σχῆμα κύριόν τε ἔστω xal ἰσχυρὸν 
΄ ΄ 2 * 2 - 

καὶ ἑτέρας ov δεόμενον ἀσφαλείας. Ex δέ τις τοῦτο 


indigens. Si vero aliquis non hoc egerit, sed di- 


25 Θεσπίζομεν — 38 ἀσφαλείας extant B 35, 20, 1 (B* p. 410 Zach.); summa capitis ib. 2. 





et habere quod iam datum est et iustis ex: testamento delatis frui. Omnia autem, quae antea a 

is de collationibus sancita sunt, in suo robore maneant. 
. ὙΠ. Deinde quod saepe iudicantibus nobis placuit, id ut nunc pars fieret praesentis legis necessarium 
visum est. — — qui plurium liberorum parentes sunt, cum statim bona dividenda censeant, 
ut fraterna eos discordia liberent, in maiores etiam et difficiliores contentiones eos adducunt. Nam cum 


quidem id. velint, expresse omnia in testamentis suis di 


üs, si 
dae iisque subscribendum 


sint, sive id nolint, certe partes facien- 


ita non dubia liberis divisio danda sit: at illi non hoc faciunt, sed partem 


quidem sua ipsi manu —— ac ne eam quidem continuam, sed fortasse alterius cuiusdam litteris 
interscriptam, et in exemplo aliquo reiculo neque custodia ulla digno habito positam, reliqua vero pars 
non iam ab ipsorum manu est, sed librarii nescio cuius fortasse corrupti, vel etiam alius cuiuslibet; inde- 


que illis sescentae litium causae, num haec voluntate 


patris acía sint an a quodam discordiae et contentionis 


artifice profecta quique in favorem unius ex partibus scripserit. Haec cum mos in posterum subditis 


nostris molestiam 


erre nolimus, sancimus, ut, si quis bona sua inter liberos distribuere sive universa 


velit sive forte etiam quaedam relinquere praecipua, haec mazime quidem, si fieri potest, in testamento dicat 


atque non dubium praestet liberis emolumentum inde redundans. Quodsi hoc 
T" 


opter quasdam nmecessi- 


, quales multae homines circumdant, non faciat, licet tamen ei divisiones facere rerum earum, quas- 


cumque dividi voluerit, et omnibus vel sua manu subscribere vel ut liberi omnes, inter quos res distribuit, 


subscribant operam dare, atque inde causae fidem non dubiam addere. Et quod secundum hanc formam 
fit, et ratum sit et firmum neque alia cautione indigeat. Sin quis id non fecerit, sed tam disturbatam 





1 χρῆσϑαι] κεχρῆσϑαι B* om. ς || 2 ἡμῖν} Cod. 6,20, 
19. 320 ἢ 8 a?v** L| 10 ἐβούλοντο L| 12 ὑποσημήνε- 
σϑαι (ὑπὸ μηενεσθϑαι L") L | 15 μέρος uiv] partem 
quidem aliquam c | 16 παραγεγραμμένον L | 17 καὶ 
prius om. L | 21 πρότερον L! | γνώμη ταῦτα L | 
22 ve om. L| 29 διδόναι (διδότω corr. in mg.) ἐν vois M || 
30 πράττει διά τινας ἀναγκαίας αἰτίας B* | 31 à»- 
ϑρώποις LB | 34 παρασκευάσαι MLB*| παρασκευά- 
σας B| 37 τὸ ante σχῆμα om. L 





.l ex om. V* | 4 rubr. Si res suas pater inter liberos 
distribuere uelit E mg. | 8 ut a vulg.] in RV?T 1« V! 
ut V? | frat« V* | eo V | seruant R*VT seruatur ΚΕ" 





praeservent vulg. || ad] et ad Καὶ || 9 seniores eos contemptio- 
nes R | 10 haec V | 11 suis om. E [ hoc] hé (i. e. ha- 
bere?) V2 | 12 parte E | 16 in descriptione] inscriptione 
R]|17 posita RVT | pars] posita R! | 19 aut quicumque 
R! aut cuiusque gratia suppl. V? in spat. vac. | 21 sunt 
R| est RT] scribentis et V, om. vulg. | artifices R* || 
operari R | 22 eontemptionis RT | patris (del. V?) alicuius 
partis V| 25 res suas E] 27 si om. R | 28 hinc] hanc 
suppl. V? in spat. vac. | si autem non hec V si hoe autem 
non R si autem hoc non vulg. | 29 agat vulg., ait R* | 
plurimum V || 30 leg. discriptiones vel distributiones? | 
33 res om. V || 34 et quod seeundum δὲς scr. V!|| 36 non 
hoe egerit RT hoc non egerit vulgo, hoc neglexerit V 


Nov. XVIII 7. 8 


134 


rape 





ov πράξειεν, ἀλλὰ διεσκεδασμένην οὕτως καὶ ἐν τοῖς 
πλείστοις ἀμάρτυρον ὑπογραφὴν ποιήσαιτο, ἴστω μη- 
δὲν ἐντεῦϑεν τοῖς παισὶ παρέξων ὄφελος, ἀλλ᾽ ὡς οὐ- 
δενὸς γενομένου διαιρήσονται τὴν οὐσίαν οἱ σταῖδες, 
ταῖς ἀδήλοις καὶ κατὰ τὸ πλεῖστον ᾿ἀμαρτύροις γρα- 
φαῖς οὐκ ἀκολουϑοῦντες, οὐδὲ τῶν τὴν ὑπόϑεσιν κρε- 
γόντων (ovs δὴ τοῦ familiae erciscundae καλοῦσιν οἱ 
νόμοι δικαστάς) ἔπεσϑαι τούτοις ἀναγκαξομένων. 4εῖ 
γὰρ προνοεῖν ἀκριβῶς τῆς τῶν — ἀσφαλείας καὶ 


μὴ τὸ μὲν ἀσφαλίζεσϑαι, τὸ δὲ καταλιμπάνειν πλα- 1ῦ insuper et insolubilium, crebro etiam crimina feren- 


volusvov, δυοκολωτέρων Fri καὶ ἀλύτων πολλάκις δὲ 
καὶ εἰς ἐγκλήματα φερουσῶν αἰτιῶν ἀφορμὴν σπαρεχό- 
μενον. Περὶ μὲν οὖν διαδοχῶν τε καὶ συνειεφορῶν 
καὶ τῶν ἄλλων τῶν προειρημένων μέχρι τοῦδε vevo- 
μοϑετήσϑω. 


CAPUT VIII. 


Ἢ δὲ περὶ τὴν ἀγνωμοσύνην γινομένη παρᾶ τι- 
vov σπουδὴ ἀναγκαῖον ἡμῖν ἐποίησε τὴν τοῦ δήμου 
πάλαι νομοϑεσίαν ἀποδέξασϑαι, ἣν διὰ τινος τῶν 
οἰκείων ἔγραψε δημάρχων, τὴν τοῦ ᾿Ακουιλίου προς- 


ἡγορίαν &E ἐκείνου δεξαμένην, xa9" ἣν ἐξ ἀρνήσεως 20 βθοουπάτιπι quam pro abnegatione duplicibus su 


δισιλαῖς ὑπέβαλε ταῖς εἰςπράξεσι τοὺς ἀγνωμονεῖν τε 
καὶ ἀρνεῖσϑαι πειρωμένουβ᾽ ὅπου γε δὴ καὶ ἄλλαι τις 
vic ἀγωγαὶ πρὸς τὴν αὐτὴν ὥρμησαν τάξιν. ἀλλ᾽ ἢ 
κατὰ μικρὸν δοκοῦσα φιλανθρωπία λέληϑε τὴν τῶν 


πονηροτέρων ἀγνωμοσύνην ἐκϑρέψασα. Διὸ δὴ καὶ 25 Quamobrem etiam nobis necessarium visum est in- 


ἡμῖν ἀναγκαίως ἔδοξεν ἔχειν τὰς ἀπρεπεῖς τε καὶ οὐκ 

εὐσχήμονας τῶν ἀρνήσεων τῇ ῥηϑείσῃ — τῶν 1s στοινῇ. 
» b , , ᾿ ς " * 

Εἰ γὰρ προφέροιτό τινος συγγραφή, ὁ δὲ αὐτὴν ἐξαρ- 

νοῖτο καὶ ταῦτα γράμματα ἔχουσαν αὐτοῦ, ὡς ἀναγκα- 


σϑῆναι τὸν διώκοντα πράγματα ὑπομεῖναι περὶ τὴν 80 
» 


σύστασιν αὐτῆς, ἢ τὰ μὲν γράμματα δέχοιτο, φήσειε 
δὲ μὴ καταβεβλῆσϑαι τὸ χρέος αὐτῷ, καὶ συσταίη 
τούτῳ νομίμοις τρόποις ὁ διώκων" τὴν καταδίκην κατ 
αὐτοῦ" διπλασίαν ἐφ᾽ ἑκατέρου ϑέματος γίνεσϑαι 9ε- 


σπίζομεν- οὐχ ὅτι τοῖς πικροτέροις τῶν νόμων ἡδό- 80 rum minores efficimus, quatenus timore poenae citius 


μεϑα, ἀλλ᾽ ὅτι τὰς δίκας διὰ τούτων ἐλάττους ἀπο- 
- «c - , - ^ - ^ 
τελοῦμεν" ὥφτε τῷ δέει τῆς ποινῆς ϑᾶττον αὐτοὺς 


5 conscriptiones non sequentes, neque iudicibus cau- 


DE TRIENTE ET SEMISSE 


spersam sic et plerumque sine testimonio subscriptio- ὦ 
nem fecerit, sciat nihil hinc filiis sese praebiturum — — 
utilitatis, sed quasi nihil sit factum, divident sub- — 
stantiam filii, incertas et plerumque sine testimonio — 


sae, quos iudices familiae herciscundae leges appe 
lant, has sequi cogendis. Oportet enim providere 


subtiliter cautelae filiorum et non aliud quidem mu- A 


nire, aliud sub errore relinquere, quod difficilium 


tium causarum occasionem praestet. De successio- 
nibus itaque et de collationibus et aliis, quae prae- 
dicta sunt, usque in hoc sancitum sit. 


Studium vero malivolentiae, quod fit ab aliquibus, 
necessarium nobis fecit plebis denuo legislationem ap- 
probare, quam per quendam suorum protulit tribu- 
norum, quae Aquilii nuncupationem ab illo quete, 


bat exactionibus malevolentes et abnegare temptan- 
tes; ubi etiam aliae quaedam actiones ad eundem 
coaptatae sunt ordinem. $Sed paulatim putata cle- 
mentia oblita est iniquorum enutrire malivolentiam. 


decentes et turpes abnegationes praedictae poenae 
subicere. Si enim protulerit aliquis scripturam, alter 
autem eam negaverit, cum litteras eius habeat, ita 
ut necessitatem patiatur actor causas pati circa pro- 
bationem eius, aut litteras quidem suscipiat, dicat 
autem non solutum debitum sibi, et probaverit hoc 
legitimis modis actor: condemnationem adversus eum 
duplicem in utroque casu fieri sancimus; non quia 
amarioribus legibus delectamur, sed quia lites ho- 


13 Περὶ uiv διαδοχῶν — 21 extant ΒΣ, 28 ᾿Εὰν προφέροιτο — c. LX προτέροις ἔστω (130, 6) B 23, 1, 62 
(inde c. VIII B* p.682 Zach., item capitis VIII extremam partem Εἰ δὲ καὶ (185, 28) ... et c. IX repetit BZ 22,1, 15). 

cap. VIII summam er Athan. habent Prochiron 16, 12. 13; .Epanagoge 28, 13—15. v. 21—28 summatim excerpsit 
Anonymus .Bodleianus (in Zachariae Avéno.) p. 212. 





et maximam partem testibus destitutam conscriptionem fecerit, sciat se nihil inde utilitatis liberis praebitu- 
rum: sed perinde ac si nihil actum esset, liberi substantiam divident, incertas et plerumque sine testibus — 
factas scriptiones non. secuti; nec magis qui de causa iudicant (quos iudices familiae herciscundae leges — 
vocant) illas sequi cogentur. Etenim accurate prospiciendum est securitati liberorum, neque aliud quidem  . 
muniendum aliud vero in errore relinquendum, quod. difficiliorum etiam et inexplicabilium criminum quae- 
que saepe adeo accusationes moveant copiam praebeat. De successionibus igitur et collationibus et reli- 
quis, de no supra dictum est, hactenus sancitum esto. * 
VHL — Malitiae vero studium quod a quibusdam exercetur necessitatem nobis imposuit antiquae legis — 
a plebe latae comprobandae, quam scripsit per unum ea: tribunis suis, Aquiliae nomine ab illo prae- 
ditam, per quam ez infitiatione dupli exactioni subiecit eos qui malitiose agere et infitiari conarentur; 
quandoquidem etiam aliae quaedam actiones ad. eundem — directae sunt. Atqui paulatim quae 
videbatur humanitas improbiorum hominum malitiam clam enutrüt. Propterea etiam nobis necessarium 
visum est indecoras et parum honestas infitiationes poena modo dicta coercere. Etenim si cuius scriptura ὦ 
proferatur, ille vero eam infitietur, etiamsi litteras ipsius contineat, ita ut actor ad eam probandam me- 
golia subire cogatur, sive litteras quidem agnoscat, neget vero debitum sibi solutum esse, atque id ipsum 
actor legitimis modis probet: sancimus, ut utroque casu damnatio adversus eun in duplum fiat; non quo 
acerbioribus legibus delectemur, sed quia hoc modo litium numerum minuemus: ut metu poenae citius illi 





6 &xoAovOÓsros L' | 1 ovs δὴ τοῖς (τῆς L?) τούτων 
φαμιλίαν (φαμιλίας L*) ἐκκαλοῦσιν L || 9 πρὸσνοεῖν 
L* | 14 γενομοϑετῆσϑαι 1 || 16 sg. Ἡ δὲ — σπουδὴ 
om. L| 11 ἀναγκαῖον ovv ἡμῖν L| 18 πάλαι ML] πα- 
λαιὰν BY denuo (i. e. πάλιν) ς ἢ 19 τὴν om. L || &xo- 
λίου L^ || 21 vzéBaAAe L Ι 22 καὶ ἀρ!νεῖν τὲ καὶ 
ἀρνεῖσθαι L' KH ἀλλ᾽ ἡ] ἀλλὰ BY | 24 λέλυϑεν L 
ἐλελήϑη ΒΣ (ἐλελήϑει Heimbach)| 31 *q7zsoo. ML!Bf 
φήσει B'| 33 τούτῳ M] τοῦτο Β' τούτων ΜΒ΄ τοῦτον 
L | τὴν κατ᾽ αὐτοῦ καταδίκην διπλάσιον Bf| 34 ϑέ- 
ματος] μέρους Bf || 36 διὰ om. € 





1 sic] hie R!|| 2 sese] esse V| 3 diuidant V | 5 con- 
seriptiones] uoluntates (al. conseriptiones E? s. v.) R || 





causas A? || 6 herceiseundede V || 7 etenim RT || 8 cautela — 
V | munire suppl. V? ín spat. vac., munere A | 11 oeca- — 
sione V! | 12 de om. vulg. [16 rubr. Si quis prolatam ma- | 
num suam negat A? mg. | 17 necessarium V] necessariam R.— 
vulg. | 18 quam] quando? V'|| quamdam A'||19 aquae- 
li V Aquiliae vulg. || illo] alio (a«o £!) R|| 20 sude- - 
bat V || subdebat exactionibus subdebat exactionibus sub- 
debat maleuolentes R! | 22 actiones] uel actiones acci- 
pientes V | 23 coapte sunt (s. v. comparantem sunt A?) - 
KR | 24 *oblita] oblata Ubri 125 nobis om. V| 28 autem 
om. V | eum haee litteras V || 31 autem non solutum 
om. R' || et om. V! || 32 duplicem aduersus eum A || 
eum om. V! | 34 a maioribus AR maioribus (maio|bus 
V!) V| eorum A? vulg. | 35 minorumes (sic) R' 





SM -:.:-- C. c 
ES - 


135 Nov. XVIII 8. 9 


'yEw ἅπερ ὃ εἴν προΞξήκει. ἐπὶ μὲν οὖν τῶν τοις — dicant, quod confiteri co; In talibus itaque 
—* Loin τὰς ——— τοῦτον βουλόμεϑα omnibus modis condemnationem hoc fieri volumus 

ἔρεσϑαι τὸν τρόπον, xal εἰ παρὰ ταῦτά τε πράξειε — modo, et si praeter haec egerit, iudicem scire, quia 
Mri , γινωσκέτω ὡς παραβαίνων τὸν νόμον ai-  transcendens legem ipse tenebitur his poenis. 
τὸς ἐνέξεται ταῖς ἐντεῦϑεν ποιναῖς. Tavra δὲ φαμέν, 5 autem dicimus, nisi probationibus actor abrenuntians 
si μὴ περὶ τὰς ἀποδείξεις ὁ διώκων ἀπειπὼν ὅρκῳ — sacramento rei nunc usque negationem factam solvi 
TOv φεύγοντος τὴν μέχρε νῦν ἄρνησιν λυϑῆναε Bov- voluerit. Si enim tale aliquid egerit, si quidem mox 
ληϑείη. εἰ γάρ τε τοιοῦτο πράξειεν, εἰ μὲν εὐθὺς ἐξ ab initio post abnegationem intulerit iusiurandum, 
ἀρχῆς μετὰ τὴν ἄρνησιν ἐπαγάγοι τὸν ὅρκον, κἀκεῖνος εἰ ille continuo confessus fuerit quod in negationem 
εὐθὺς —— τὸ εἰς ἄρνησιν ἐνεχϑέν, ἀκίνδυνος 10 deductum erit, sine periculo erit quantum ad duplum. 
τό γε εἰς τὸ διπλάσιον ἔσται. Εἰ δὲ μακροτέρας γι- — Si vero longiori facta lite tunc actor inferat sacra- 
ψομένης τῆς δίκης τηνικαῦτα ὃ δεώκων ἐπαγάγοε τὸν — mentum, at ille etiam sic, quod infertur, profiteatur, 
ὅρκον, ὃ δὲ xai οὕτω τὸ ἐπαγόμενον ὁμολογήσειε, 17s de dupli quidem eum eximimus poena; omnes vero 


ET SUCCESSIONIBUS 





μὲν τοῦ διπλασίονος αὐτὸν ἐξαιροῦμεν ποινῆς, πᾶσαν 


sas, quae usque tunc factae sunt propter pro- 


δὲ τὴν δαπάνην τὴν μέχρι τότε γενομένην διὰ τὰς 15 bationes actori, iureiurando eius definitas, exsol- 


ἀποδείξεις τῷ ἐνάγοντε, ὅρκῳ τούτου κρινομένην, 
xat » τὸν τὴν ἀρχὴν μὲν ἀρνησάμενον, ὕστε- 
gov δὲ ὁμολογήσαντα κελεύομεν. Εἰ δέ τις τὴν ἀρίϑ- 
μησὶν ἐπ᾽ αὐτῷ γενέσθαι τῶν χρημάτων ἀρνησάμε- 
γος, εἶτα ὕστερον χρήσαιτο καταβολαῖς παρ᾽ αὑτοῦ 
γενομέναις, τῷ τοιούτῳ μηδὲν ὄφελος εἶναε τῶν ταῖς 
ἀληϑείαις καταβεβλημένων ϑεσπίζομεν, ἀλλ᾽ ὁλόκλη- 
ρον αὐτὸν τὸ χρέος ἀπαιτεῖσϑαι κελεύομεν, καὶ ταύ- 
τὴν μόνην ὑπέχειν τῆς ἀρνήσεως τὴν ποινήν (τοῦτο 
ὕπερ καί τις τῶν πρὸ ἡμῶν αὐτοκρατόρων ἔτυχε δια- 
ταξάμενος)" οὐδενὸς τῶν δικαζόντων οὐδὲ πρὸς τοῦτο 
ὑποκατακλινομένου, ἀλλὰ τὴν ἀκρίβειαν τοῦ νόμου φυ- 
λάττοντοΞς. Εἰ δὲ καὶ ὁ φεύγων προκομίσειε γραμ- 
ματα τοῦ διώκοντος, εἶτα ἐκεῖνος ταῦτα ἀρνηϑείη, ὃ 
δὲ συσταίη τούτοις, μὴ μόνον ἐκεῖνο λογιζέσϑω περὶ 
οὗ τὰ τῆς ἀρνήσεως ἣν, ἀλλὰ καὶ τοσοῦτον ἕτερον 
π ατιϑέτω. κἀνταῦθα δὲ ὁ περὶ τῆς τῶν ὅρκων 
δόσεως ὁμοίως καὶ ἐπὶ τοῦ ἐνάγοντος εἰξαγέσϑω λύγος. 


vere eum qui ab initio quidem negavit, postea vero 
confessus est, iubemus. Si quis autem umeratio- 
nem in se factam pecuniarum negans, postea uta- 
tur solutionibus a se factis, tali nullam utilitatem 


20horum, quae vere soluta sunt, esse sancimus, sed 


totum eum debitum exigi praecipimus, et hanc so- 
lam sustinere negationis poenam (hoc quod etiam 
quidam ante nos imperatorum constituit), nullo iudi- 
cantium neque in hoc flectendo, sed integritatem 


25]egis custodiente. Si autem etiam reus proferat lit- 


teras actoris, deinde ille eas neget, at ille probet 


,eas: non solum illud reputetur, de quo negatio fuit, 


sed etiam tantum aliud adiciat. Hic quoque de iuris- 
iurandi datione similiter etiam in actore introduca- 


30 tur ratio. 


CAPUT IX. 


Εἰ δὲ ἡ δίκη πράττοιτο διὰ κηδεμόνων (οἷα καϑ- Si vero lis agatur per curatorum forte constitutas 
ἐστῶσα προςώπων ἃ κηδεμόνων δεῖται), τὰς τοιαύτας 35 personas, quae curatores respiciunt, buiusmodi ne- 
τῶν ἀρνήσεων ποινάς, ὅταν ἐπ᾽ οἰκείοις αὐτῶν τῶν gationis poenam, quando in ipsorum curatorum fu- 
κηδεμόνων γίγνοιντο γράμμασι, μὴ κατὰ τῶν κηδεμο- erit litteris, non adversus eos quorum sunt cura- 
Ψευομένων, ἀλλὰ κατ΄ αὐτῶν φέρεσϑαι τῶν τὴν ἀσχή- tores, sed adversus eos ferri qui turpem et inde- 
μονά τε xal ἀπρεπῆ ταύτην ἄρνησιν ποιῆσα if centem hanc negationem fecerunt. Si vero aliud 
iz Aovv 40 


dicant, quae confiteri decet. In íalibus igitur rebus omnino damnationes hoc modo peragi volumus: atque 
si iudex: adversus haec quid fecerit, sciat se violata lege ipsum poenis inde statutis obnozium fore. Haec 
vero dicimus, nisi actor probationibus renuntians iureiurando rei infitiationem qua is usque eo usus erat 
decidi voluerit. Nam si (ale quid fecerit, siquidem statim ab initio post infitiationem iusiurandum detu- 
lerit, et ille statim id quod in. infitiationem adductum erat confessus sit, —— attinet ad duplum expers 

erit. 1 tulerit, ille vero sic quoque 


Εἰ δέ τις ἑτέρα καταδίκης αὔξησις ἢ εἰς τὸ 





. Si vero lite longius prolata demum actor. iusiurandum 
confiteatur id quod defertur, dupli quidem poena eum eximimus, omnes autem sumptus usque eo a- 
tionum causa — | actore iureiurando eius definiendos eum, qui initio quidem infitiatus , dendi: vero 
confessus est, solvere iubemus. Quodsi quis numerationem pecuniae sibi Peru esse infiliatus, postea 
solutiones a se factas alleget, ne tali homini quicquam prosint ea, quae revera soluta sunt, sancimus, sed 
integrum debitum ab eo exigi iubemus atque hanc eum solam subire infitiationis poenam (id quod etiam 
unus ex imperatoribus, qui ante nos fuerunt, constituit); ut ne in hac quidem re iudez ullus flectatur, 
sed legis subtilitatem servet. Quodsi etiam reus litteras actoris proferat, isque eas infitietur, ille vero eas- 
dem probet, non illud solum, de quo in infitiatione agebatur, computet, Pei etiam alterum (antum adiciat. 
Ceterum ibi m ue de iureiurando praestando ratio pariter etiam in actore instituatur. 

1 iodsi lis per curatores agatur (utpote quae sit personarum quae curatoribus egent), eius- 
modi poenae infitiationum , opriis ipsorum curatorum litteris fiunt, non adversus eos qui 
sub cura sunt, sed adversus 1psos qui indecora et inhonesta hac infitiatione usi sunt, statuantur. δὶ vero 





1 ἐπὲ μὲν — 5 ποιναῖς om. B* | 3 πράξειεν ὃ δικα- |, om. ς ἢ 31 γένοιντο BBY | τῶν om. ΒΣ ἢ 40 ἑτέρας 


eu B|5 ἐντεύξεταε B | 7 τὴν] τὸν L'| 8 τοιοῦτό ΒΣ | διπλάσιον — τριπλάσιον (136, 1) ΒΣ 


τε Β' ἢ ἐξ ἀρχῆς εὐθὺς Bf || 10 ἀκίνδυνος ML] ἀκίν- 
δυνον Bf LAU vx B* Haloander | 11 μικροτέρας L* || 
ord | 15 t TN dextri τῶ τῶν δαπανῶν 
τοῖς γενομένοις ἐνο μένην Ἐν μένην 
B* | 16 ἐνάγοντι τῷ ὅρκῳ ET 18 τες om. B —— 
μησιν Bf 19 ἐπ’ avro MBz] ἐπ᾽ αὐτὸν L! ἐπ᾿ αὐτῶν 
L*; leg. ἑαυτῷ Ὁ | 24 τοῦτο — 26 διαταξάμενος om. B: | 
25 avc 0pov om. L | διαπραξάμενος Bf, quod non 
improbat Zachariae, ad decisionem forte ad preces vel in 
auditorio latam referens. Certe eiusmodi constitutio non 
ertat || 27 ὑποχατακλινομένων M* | 28 προσκομίσειε 
M| γραφὴν Bl πράγματα ΒΓ ἢ vov διώκοντος γράμ- 
ματα B* [59 ὁ δέ! οὐδὲ L' | 30 τοῦτο B:L? | 32 προσ- 
κατατιϑέστω L προσκατατιϑέσϑω B ἢ 30 οἰκείοις 











2 omnio V4^| 4 lege R!| his] leg. hinc? | 5 aut V || 
8 intulit V*| 9 negatione V [| 10 dedetum A! ἢ aiterum 
erit om. R | 13 eum om. R'V! | ex minimis V' ἢ 
16 ab initio] abitio V! | 18 postea uero utatur A postea 
non utatur V | 19 factis a se R|tali] homini add. R* 
vulg.| 20 solute V ἢ 21 totum] totum esse R'| debitum 
eum A|exigimus R!| 22 quod om. Καὶ ἢ 28 quidem V ἢ 
28 tantum] inter R!| 34 rubr. Si lis per procuratorem 
uentiletur £ mg.| per procuratorum ΚΖ || constitutas] 
constituta in Osenbrüggen || 35 respiciunt] recipiunt Osen- 
brüggen; leg. vid. requirunt | 36 poenam vuig.] pena V 
pene ART'|in ipsorum] impiorum V!| 37 eos ferri quo- 
rum sunt A* | curatores] curatoqest V! | 39 fecerint R 


Nov. XVIII 9. 10 


156 





ἢ εἰς τὸ τριπλοῦν ἢ εἰς τὸ τετραπλάσιον παρὰ τῶν 
ἀρχαίων νόμων ἢ τῶν βασιλικῶν εἰξῆκται διατάξεων, 
μενέτω μὲν ἐκείνη κατὰ τὸ οἰκεῖον σχῆμα, καϑάπερ 
αὐτὴν ἡμεῖς ἐν τοῖς ἡμετέροις ἐνστιτούτοις καὶ διγέ- 


condemnationis augmentum auf in duplum aut in tri- 
plum aut in quadruplum ab antiquis legibus aut prin- 
cipum introductum est constitutionibus, maneat qui- 
dem illud secundum propriam formam, sicut nos illud. 


στοις καὶ τῷ τῶν διατάξεων ἐνομοϑετήσαμεν βιβλίῳ" 5in nostris Institutis et Digestis et Constitutionum san- 


τὸ δὲ νῦν τοῦτο προφϑήκη τοῖς προτέροις ἔστω. 


civimus libro: hoc autem nunc augmentum priorum sit. 


CAPUT X. 


Κἀκεῖνο δὲ στασιασϑὲν ἐν δικαστηρίοις οἰόμεϑ'α 
- LÀ er € ^ € - - 
χρῆναι κάλλιον ἥπερ ἅπαντες oi πρὸ ἡμῶν διαρϑρῶ- 
σαΐ τὸ καὶ τάξαι. Ei γάρ τις. ἐγκαλοῖτο πράγματα 


Illud quoque in iudiciis arbitramur oportere me- 
lius quam omnes ante nos determinare et consti- 
tuere. 


κατέχειν ἑτέρου, φάσκοι δὲ οὐκ εἶναι τὰ πράγματα 10 alterins, ille vero dicat non esse res illius, de quo 


ἐκείνου, περὶ ov φησιν ὃ διώκων, ἀναγκασϑείη δὲ ὁ 
τὴν ἐναγωγὴν ποιούμενος ἢ συμβολαίοις ἢ μάρτυσιν 


» € 


ἢ ἑτέροις πόνοις χρήσασϑαε πρὸς τὸ δειχϑῆναι τὰ 


πράγματα ἐκείνου καϑεστάναι, εἶτα ὕστερον ὁ μέχρι 


dicit actor, et cogatur, qui actionem inferet, aut 
documentis aut testibus aut aliis uti laboribus, ut 


ostendat res illius esse, postea vero is, qui 
abnegaverat illius haec non fuisse, uti voluerit. illius 


παντὸς διαρνηϑεὶς ἐκείνου ταῦτα μὴ γενέσϑαι xor-1oiure et dicere, quia ex hypotheca aut aliis causis 


σϑαι βουληϑείη vois ἐξ ἐκείνου δικαίοις καὶ φάσκειν, 
ὡς ἐξ ὑποϑηκῶν ἢ ἑτέρων αἰτιῶν εἰς ἐκεῖνο τὸ πρόε- 
ὠπον ἀναφερομένων κυριώτερόβ ἐστε τοῦ τὴν δίκην 
κινοῦντος" αἱ μὲν ἄλλαι πᾶσαι σχολαζέτωσαν γνῶμαι 
αἱ τοῖς πρὸ ἡμῶν παραστᾶσαι, μετρία δέ τιβ καὶ 
φιλάνϑρωπος καὶ αὐτοῦ τοῦ πράγματος ἐστοχασμένη 
ποινὴ τοῖς “ἀρνηϑεῖσιν ἐπαγέσϑω. υπὲρ γὰρ τῆς περὶ 


ταῦτα ἀρνήσεως καὶ τῶν τοῦ διώκοντος πόνων καὶ 


λεγομένης ἔτι τῆς δίκης ἐπὶ τὸν διώκοντα μετατεϑέ- 
σϑω τῶν πραγμάτων, περὶ ὧν ἢ ζήτησις γέγονεν, ἢ 
vour* ἄδειαν ἔχοντος τοῦ ταύτην ἀποδιδόντος, εἴ τινα 
δίκαια ἔχοι ἐξ ἐκείνου τοῦ προβώπου, περὶ ov σπρό- 
τερον τὴν ἄρνησιν ὑπέμεινε, πιρορήκοντα αὐτῷ, ταῦτα 
προτιϑέναι καὶ τοῦ νόμου καὶ τοῦ δικαίου τυγχάνειν, 


τῆς ποινῆς ἐν μόνῃ τῇ μεταστάσει τῆς νομῆς περι- 80 


ἐσταμένης. Ξ 

Ταῦτα ἡμῖν ὑπέρ τε διαδοχῶν καὶ συνειξφορῶν καὶ 
γνεμήσεων καὶ τῆς τῶν δικαζομένων ἀσφαλείας καὶ 
τοῦ τὰ τῶν δικῶν ἐλαττῶσαι πλήϑη καὶ ἐξηύρηται 


20abnegantibus inferatur. 


in illam personam relatis propinquior est quam ille, 
qui causam movet: aliae quidem sententiae vacent, 


quae prioribus nostris placuerunt, medioeris autem 


quaedam et clemens et ipsi causae conveniens 

Pro abnegatione namque 
circa haec et actoris laboribus, dum adhue causa 
dicitur, ad actorem transferatur rerum, de quibus 
est quaestio facta, possessio, licentiam habente eo 
qui hane reddet, si qua iura habeat ex illa per- 


25sona, de qua prius negationem passus est, com 


tentia. sibi, haec proponere et legem et iustitiam. 
promereri, poena in sola translatione possessionis 
constituta. 


Haec a nobis pro successionibus et collationibus et 
distributionibus et litigantium cautela et ut multitudo 


litium minuatur, et adinventa sunt et sancita, et de 


xal Ψενομοϑέτηται, καὶ ἐκ τοῦ λοιποῦ χρόνου κρατή- 85 cetero tenebunt, quatenus et successiones agnoscant 


σει" ὕπως ἂν καὶ τὰς διαδοχὰς εἰδεῖεν καὶ τὰς συνεῖις- 

* - " 3 ^ , * , 

φορὰς μὴ àyvooiev καὶ περὶ τὰς νεμήσεις μὴ στασιά- 

M , , - - , 

ζοιεν, xal μήτε προχείρως vois τῶν οἰκείων γραμμά- 
2 , 


tov ἐπιπηδοῖεν ἀρνήσεσιν οἱ πονηρεύεσϑαι βουλόμενοι 


, * 2 , - , * 
μήτε τὰς ἀριϑμήσεις ἐξαονοῖντο μήτε ὕστερον ἴσως 40 


cap. X Kaxsivo .... περιισταμένης (30) extat B. 59, 11, 13 (9 Εὔτες ἐγκαλοῦτο..... 


et collationes non ignorent et circa distributiones non 


resultent et neque petulantes suarum litterarum ab- 
negationibus insiliant malignari volentes neque ad- 


numerationes abnegent neque postea forsan solutio- 


στερειστ. B* p. 94 Zach.). 





quod aliud damnationis augmentum sive in. duplum sive in. triplum. sive in. quadruplum veteribus. legibus 
vel principum constitutionibus introductum est, illud. quidem in statu suo maneat, quemadmodum 1d. in 
nosiris Institutionibus et Digestis et constitutionum Codice sanzimus: hoc autem quod nunc co 


additamentum ad. priora esto. 


3 


X. Atque illud quoque quod in iudiciis disceptatum est melius quam qui ante nos fuerunt omnes ezi- 


stimamus conformandum et ordinandum esse. Si quis enim arguatur res alterius detinere, d 
illius de quo actor loquitur, ut is, qui actionem intendit, vel instrumentis vel testibus vel altis curis uti δο- 
probet res illius esse: ac. postea. is, qui usque eo infifiatus erat. res illius esse, iustis ab illo 


gatur quo 


et vero res esse. 


repetitis uti voluerit ac dicere, ex hypothecis aliisve causis ad illam personam referendis se potiorem esse 
eo, qui lilem movet: ceterae quidem omnes sententiae cessent, quae antecessoribus nostris —— 
modica vero quaedam et humana ipsique rei accommodata poena infitiantibus imponatur. enim pro 
infitiatione de his adhibita et pro actoris negotiis etiam dum causa agitur ad actorem transferatur rerum, 
de quibus quaestio mota est, possessio; cum ei, qui hanc restituit, si. quae iura habeat à persona illa; 
de qua antea infitiationem sustinuit, sibi debita, ea proponere et ius et aequum consequi liceat: ut poena 
in sola translatione possessionis contineatur. 

Haec nobis et de successionibus et collationibus et divisionibus et litigantium securitate et. ut litium 
multitudo minuerétur et excogitata et sancita sunt ac tempore futuro valebunt: quo et successiones sciant 
* collationes ignorent neque circa divisiones disceptent, ac me temere ad propriae scrip 





1 τετραπλοῦν B | 4 αὐτὴν MBT] αὐτῶν L αὐτὸ 
Haloander, om. B || καὶ διγέστοιςἿ τὲ καὶ διγέστοις 
LBBX | 1 στασιασϑὲν om. c | ὠόμεϑα LB» | 9 γὰρ 
om. B|| 10 κατέχειν — πράγματα om. L | 11 &vayxa- 


cimus RA vulg. | 8 ommes V? ín ras. || i 
esee V | 11 et om. V? | inferet R'T] inferret V in- 
fert R? vulg. | 14 non om. R || 15 dicere] dote R' 
23 licentia ἽΝ 24 reddet] eredet V reddit V^ | ha 


có; B'|12 ἀγωγὴν L| 16 δέκοις L | φάσκειν MB*] 
φάσκει L φάσκον Bf | 18 avagawou£vov BP | 19 P rd. 
μὲν οὖν B | 20 ταῖς M || 21 αὐτὸ L || 36 " εἰδοῖεν 
ML | 40 μήτε! μήποτε L 





1 condemnmationis] negationis A || 3 maneat secundum 
illud quidem formam propriam V || 5 sanctiuimus V] san- 





V vulg.] habet RT | 27 penam V | 32 pro collationibus 
et suecessionibus et distributionibus V? pro successioni- 
bus rell. om. V1|| 33 et ut vulg.] haec (del. R?) ut αὶ 
* ut V' z (— etiam?) ut V3 ! 34 et ante adinuenta era- 
sum in V || saneitat V^ | 36 *sed cirea Jibri| 37 peceu- 
lantes R!; leg. petulanter? 


3 


Si quis enim. conventus fuerit res habere 


| 1 
infitiationem. properent, si qui malitiose agere velint, neque pecunias numeratas infitientur neque postea — — 


10 res non — 





"o 


DE TRIENTE ET SEMISSE — 


Ὁ ΨΥ 


J ET SUCCESSIONIBUS 


137 


Nov. XVIII 10. 11 





καταβολαῖς χρῷντο μήτε τὰ ὧν κατέχουσε τὰ πράγ- 
ματα διαρνοῖντο eren, dis μέτρο τε καὶ ἐπι- 
εικεῖς καὶ ἀληθεῖς ἐκ τῶν πραγμάτων φαινόμενοι με- 


τρίας ἀπολαύοιεν καὶ τῆς δίκης. 


nibus utantur neque res ex quibus detinent ab- 
negent personis, sed i et mites ex causis 
ostensi mediocri potiantur etiam iudicio. 


CAPUT XI. 


τις βλέψειε πρὸς γυναῖκα φελάνθρωπον, xal ταύτην 
εἰςοικίσαιτο προικῴων συμβολαίων E 
ποιήσαιτο — ὕστερον δὲ γαμικήν τε πρὸς αὐτὴν 


νενομοϑετημένον. Εἰ γὰρ ὃ πρὸς ἀπελευϑ. 
καϑάπαξ ἐχεκώλυτο γάμος, Misi de de καὶ dx 


Quod autem maligne ab aliquibus dubitatur in 
— nostris constitutionibus et in iudiciis qui- 
em plurimis motum est, cum sit iustum ulterius 
non quaeri, praesenti coniungimus legi. Constituen- 
tibus enim nobis ut, si quis it aliquam ad 


respexeri 
χωρίς, εἶτα xai 10 mulierem clemens et hanc sortiatur absque dotalibus 


documentis, deinde faciat filios, postea vero mari- 


tum. Si enim ad libertam non omnino nuptiae pro- 
hibentur, certum fuit quia etiam in illis haec tenere 


ἐκείναις ταῦτα κρατεῖν ἡβουλόμεϑα. πλὴν ἀλλ᾽ ἐπειδὴ 25 volumus. Sed quoniam utique hoc dubitatum est, 


τοῦτο ὅλως ἠμφισβήτηται, ϑεσπίζομεν" εἴ τις γαμε- 
τὴν οὐκ ἔχων γνησίαν ἢ παῖδας νομέμους πρὸς ϑερά- 
παιναν οἰκείαν σχοίη κατά τινα βελτίονα γνώμην 

καὶ δὴ xai παιδοποιήσειεν ἐξ αὐτῆς ἐν δουλείᾳ καϑ- 
᾿ εστώσης, ὕστερον δὲ ἐλευ 
παιναν καὶ τοὺς φύντας καὶ δίκαιον αὐτοῖς ὧν 
αἰτήσειε δακτυλίων καὶ πρός γε καὶ παλιγγενεσίας 
καὶ πρὸς τοὺς εὐγενεῖς κατὰ τούτους ἀνενέγκοι τοὺς 
τρύπους καὶ τὸν γάμον βεβαιώσειεν, ὕστερον δὲ καὶ 


sancimus: si quis uxorem non habens legitimam aut 
filios legitimos ad ancillam propriam habuerit quan- 
dam meliorem sententiam et filios protulerit ex ea 
in servitio constituta, postea vero hbertate honora- 


ϑερίᾳ τιμήσειε καὶ τὴν ϑερά- 830 verit e£ ancillam et natos et ius eis aureorum peti- 


erit anulorum et regenerationis et inter ingenuos 
secundum istos reduxerit modos et nuptias confir- 
maverit, postea vero — conscripserit docu- 
menta, et aut fuerint fili postea aut non fuerint 


συμβόλαια, καὶ ἢ γένοιντο zxcides35((ut) utrosque nostrae constitutionis amplectamur 


Ἄς ΤΣ ΜΕΝ gene. : - : 
μετὰ Tavra ἢ καὶ μὴ γένοιντο (iva τὰ ἑκατέρας 


cap. XI ezcerpta leguntur in Appendice Eclog 
mutata 28, 1. 8. — νεαρὰν wj 


κεφ. 
ποιήσει citat schol. B* (ed. Zachariae p. 534). 


ae III (Zachariae ᾿Ανέκδ. p. 186), eadem in Ecloga ad Prochiron 
. 9' ἐν ᾧ xai περὶ ἀπελευϑέρας φησὲ γινομένης γνησίας τῇ τῶν προικῴων 


26 ϑεσπίξζομεν — 138, 1 ertant B. 32, 1, 2 (ες B* p. 419 Zac). 





fortasse solutiones allegent neque res personarum a quibus eas ienent esse negent: verum ut idonei et 
aequi et veraces ex r. probali idoneo etiam iudicio fruantur. 

. XL. Quod autem de quibusdam constitutionibus nostris prave a quibusdam in dubium vocatum ef in 
multis quidem causis agitatum est, cum de eo non amplius — sit, praesenti legi adnectimus. Cum 
enim nos constituerimus, ut, si quis benevolenter respexerit ad em e sine dotalibus instrumentis 
domum deduxerit indeque etiam liberos susceperit, postea autem coniugali erga eam affectu adsumpto 
eiusmodi instrumenta scripserit et liberos procreaverit, non solum liberi postea nati, sed etiam qui prius 
nati sunt legitimi sint; porro cum propter artificia cavillantium et malitiose interpretantium alteram quo- 
que constitutionem scripserimus, velle nos haec valere etiam si secundi liberi post dotalia instrumenta non 
sint nati aut, qui nati sint, decesserint: quidam aliam quoque excogitaverunt dubitationem, cum non con- 
cederent haec etiam de iis valere qui libertabus uterentur coniugibus: tametsi consilium nostrum recte asse- 


cutis hoc q 


uoque in promptu erat lege iam sancitum. Nam si cum liberta nuptiae non protinus prohibitae 
sunt, manifestum erat nos de illis quoque ea valere voluisse. ΑἹ j- V ad 


qui cum de eo omnino dubitatum sit, san- 


cimus: si quis uxorem legitimam non habens vel liberos legitimos in ancillam suam aliquatenus voluntate 


bona affectus sit atque ex: ea in servitute constituta liberos quoque procreaverit, postea vero et ancillam et 





3 xai ἀληϑεῖς om. c | 1 ov] ὃν M ἣν L! ἣν L*] 8 δια- 
ra£au£vov| Cod. 5,21,10 | 9 φιλάνθρωπον M(z)] g«Zav- 
ϑρωπίαν L' φιλανθρώπως L* φιλανϑρωπικῶς ΤΑῚ 
11 ποιήσοιτο Μ ποιήσει L ἢ Vi διάταξι») Cod. 5. 51, τὶ | 
MM MA — τα; — 

Ἔροι εὐτερον M | μετὰ τῶν προικῶον (προι- 
κώων L*) L | 19 τελευτήσειεν L ἢ ἕτερα [ἢ 20 deyóncva 
L]|22 ἔχειν om. ς Haloander | 25 ἢ βουλόμεϑα L* volu- 
mus ς ἢ 27 ἢ παῖδας νομίμους om. LB | 28 κατά om. c, 
delet Hombergk | 30 xai om. LB | ϑεράπαινα L | 
31 xai τοὺς — 34 τρόπους om. LB || 32 πρός ys καὶ 
om. « | 34 ὕστερον M] ἔπειτα LB ἢ δὲ om. Β ἢ 35 συμ- 
βόλαια συγγράψειε Β ἢ xai M] xai εἰ LB 


HL 





1 post abnegent verba neque postea — neque res 
(136, 39 sg.) repetit Κα | 2 personis E? in ras. ἢ ex] et R'] 
3 ostensi V'!T' ostensis RV? | patiantur R! | etiam et 
iuditio R | 5 rubr. Quomodo concubine seruilis condi- 
tionis constitute legittime uxores fiant R mg. | (Quid V' ἢ 
dubitabatur ReT'|6 quibusdam] quide« V] 9 respexit 
aliquem V | ad R] om. VT'eulg. | 12 et om. E! | 14 haec 
om. V | 16 scribentibus aliam V | 20 haec om. R* | 
21 libertatibus A! liee« V! | 22 fuerit sanctitum iam 
V | 24 tenere] tenere in illis £7 ἢ 25 hoc dubitatum uti- 
que V | 29 postea] et postea V | donauerit V? | 30 eis 
om. V | 31 inter] int» V* | ingeeuos R' | 32 seeun- 
dum] « R!|istos V] iustos αὶ vulg. ἢ 35 ut add. vulg. | 
utriusque vulg. | nostro V^ nostros Ἐξ 

18 


^. 


Nov. XIX 


158 


on 1 n ΤΡ 


DE FILIIS ANTE DOTALÍA 





διατάξεως συλλάβοιμεν ϑέματα)" ἔστω καὶ ἡ "ri 
γνησία xal oí παῖδες ὑπεξούσιοι καὶ Suoc καὶ ἐξ ἀδια- 
ϑέτου κληρονόμοι τῷ γεγεννηκότε (φαμὲν δὲ ποὺς πρὸ 
τῶν προικῴων “πεχϑέντας)" τῶν οδῶν, δὲ ὧν εἰς &U- 
γένειαν κατὰ τὸ προειρημένον ἀφίκοντο, καὶ τῆς μετὰ 
ταῦτα τῶν προικῴων ποιήσεως τὸ γνήσιον αὑτοῖς 
αριζομένων. 

" Ue Aoyoc) ἭἫ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ καλῶς 
ἡμῖν καὶ ὁσίως παραστάντα καὶ ὑπὲρ τῆς τῶν Tus- 


τέρων ὑπηκόων ἀπραγμοσύνης ἐξηυρημένα ἐν ἅσασι 10 


τοῖς ἔϑνεσιν οἷς ἄρχει διὰ κηρυγμάτων οἰκείων ποιη- 
[14 , 

σάτω φανερά, Oere γινώσκειν αὐτούς, ὡς οὐδεμία με- 

D ? € 2 ΄ € » - 

χίστη φροντίς, δι’ ὧν ἀεί τε προςτίϑησιν ὃ ϑεὸς τοῖς 

ἡμετέροις σκήπτροις, 

αὐτῶν ἐπιμελείας τε καὶ προνοίας. 


Dat. k. Mar. CP. (post) cons. Belisarii v. c. 


ἔξω καϑίστησιν ἡμᾶς τῆς ὑπὲρ 
1 


casus): sit et uxor legitima et filii sub potestate 
ipsius et sui et ab intestato heredes genitori (dici- 
mus autem eos, qui ante nuptias nati sunt); vias, 
per quas ad ingenuitatem, secundum quod — 

5tum est, venerant, celebratione postea dotalium ius 
legitimorum eis praebentes. 


(Epilogus. Tua igitur excellentia, quae bene 
nobis et sancte visa sunt et pro nostrorum quiete 
adinventa, omnibus gentibus quibus praeest per prae- 
cepta propria faciat manifesta, ut agnoscant, quia 
nulla maxima cura, per quam semper aliquid adicit 
deus nostris sceptris, extra nos consistit pro eorum 
sollicitudine et providentia. 

5 


[a. 536.] Dat. k. Mar. CP. post cons. Belisarii v. c. 





le 
IIEPI ΤῸΝ IIPO ΤῸΝ IIPOI- 


K9I9N ZYMBOAAI9N TIKTO- 
ΜΕΝΩΝ IIAIA9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς Ἕω πραιτωρίων τὸ δεύτερον, ἀπὸ 
ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 

A (II gooíuiov.) "HAOev εἰς ἡμᾶς, ἀμφισβήτησιν 


- » 


20 


XIE Coll. III tit. 6 


DE FILIS ANTE DOTALIA ΙΝ: 
STRUMENTA NATIS. 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. 


(Praefatio. Pervenit ad nos dubitationem va- 


ματαίαν τισὶν ἐμπεσεῖν, εἰ và νομοϑετηϑέντα zao' 25 nam quibusdam incidisse, si, quod sancitum est a 


ἡμῶν περὶ τῶν παίδων τῶν γενομένων πρὸ τῆς τῶν 
προικῴων ποιήσεως, ὕστερον τῶν προικῴων γενομέ- 
γῶν, οὐκ εἴς τοὐπίσω φέρεται ἐπὶ τῶν μὴ ψήφῳ ἢ 
διαλύσει τετμημένων ζητήσεων καίτοιγε ἡμῶν, ὅτε 
κατὰ μέρος ἐτίϑεμεν τοὺς νόμους, ὁ 

πρώτην διάταξιν τὴν ταῦτα νομοϑετοῦσαν μνησϑέν- 
των, ὡς, εἴτε περίεισιν αὐτοῖς οὗ πατέρες εἴτε ἐτελεύ- 
τησαν, οὕπω μέντοι τὰ κατὰ τὰς τοιαύτας ζητήσεις 


nobis de filiis procreatis ante dotium celebrationem, 
postea dotibus factis, non et in praeteritum feratur 
in his quae non decreto aut transactione sunt ter- 
minatae quaestionibus: nobis utique, cum particu- 


ῥητῶς κατὰ τὴν 30lariter poneremus leges, expressim in prima consti- 


tutione, quae haec sancivit, memorantibus, ut, sive 
supersunt eis patres sive defuncti sunt, nondum ta- 
men huiusmodi quaestiones aut sententiis aut trans- 


Nov. XIX (— Coll. III tit. 6: gloss.) Graece erztat in MLA (in hoc est τέτλος g). — Epit. Theod. 11, Atha- 


nas. 11, 2. ; 





comprehendamus): et uzor esto legitima et liberi in. potestate et sui et genitori ab intestato heredes (di- 
cimus autem natos ante dotalia instrumenta); cum ipsae viae, per quas ad ingenuitatem modo praedicto 
pervenerunt, et quae secuta est confectio dotalium instrumentorum $us legitimorum illis praestent. 
Epilogus. Tua igitur sublimitas ea quae recíe nobis et sancte placuerunt et pro subditorum 
nostrorum tranquillitate excogitata sunt, in omnibus provinciis, quibus praeest, per edicta propria mani- 
festa faciat: ut cognoscant nullam ez mazimis curis, j 


iungit, nos alienos reddere a sollicitudine et providentia pro illis habenda. 





XIX. 
DE LIBERIS ANTE DOTALIA INSTRUMENTA NATIS. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, ezconsuli et patricio. 


Praefatio. Perlatum est ad nos, dubitationem inanem quibusdam incidisse, quae a nobis sancita 
sunt de liberis natis ante dotalia instrumenta facta, ut tamen postea fierent dotalia instrumenta, an 
etiam retrorsum referantur ad quaestiones sententia aut. transactione non. decisas. Quamquam nos, cum 


singulatim leges ferebamus, e. 


resse in prima constitutione de his lata memoravimus, sive parentes super- 


stites sive defuncti sint, necdum vero quae ad eiusmodi quaestiones pertinent aut. sententiis aut. trans- 





1 καὶ ἔστω ἡ M || 2 σοῦοι L γνήσιοι B|5 τῆς M, 
L? corr.] τὰς L' τοὺς L* pr. | 6 τῶν] τῆς τῶν L || 
7 χαριζομένης L| 10 ὑπηκόων on. s | ἐξευρημένα L || 
14 σκήμπτροις L| 16 Κ΄ Mar. (cf. nov. LXVI 1 $2) 
M Ath. (urvi μαρτίῳ Theod.). Exemplar novellae latine 
scriptum ad Salomonem pp. Africae datum est kal. April. 
(cf. nov. LXVI 1. c.) | post cons. Belisarii v. e. ς (μετὰ 
ὑπατείαν Βελισαρίου Theod.; dat. p. c. Bilisarii Jul), 
bilissarii uc cons. M (ὑπατείας Βελισαρίου Ath.) 
18 πρὸ τῶν om. L (πρὸ add. s.v. L?), προϊόντων A | 
19 τικτομένων] προόντων A | 21 «ὐτοκράτωρ 'ov- 
στινιανὸς αὔγουστουστος (sic) ἰωάννῃ A || ἐπάρχῳ AtA.] 
ὑπάρχῳ libri| 22 £o M] ἑώας A αἰώας L | 23 πατρι- 
κίων MA | 24 A notat L | 25 «:civ| om. Theod. ! 


26 περὶ παίδων A || yevvouévov L* γεννωμένων L? 


21 γινομένων A || 28 οὐκ sis] ἂν eis A non et in (i. e. οὐ 
καὶ eis) e | ψήφω ἢ L?] ψήφων MA vigo L' | 30 
τῶς] τὰ ῥητῶς Α || τὴν πρώτην διάταξιν] Cod. 5,21,10 |] 
32 εἴγε περίεισιν Α ἢ 38 τὰ] τὰς L* 

1 casu Κλ || 3 eis V'|| viis et 6 praebentibus - 
5 ueniant V?| celebrationem .R' et celebratione vulg. 
9 visa] iussa V | 10 quibus] qui R' || per om. 
13 extra nos] extraneos A! | 16 subser. dedimus ex 
Bamb. II et Orielensi | Cap. Bamb. || post consIn. Oriel. 
uic. es. Bamb. | Bilisario uie. (x Oriel.) consule Oriel., 
Bamb. II| 21 ferantur R!||28 determinate V || 30 ex- 
pressam V! αἱ, | in prima] inie« V* in nostra V? || 
32 supersint ef sint vulg.| 33 quaestionis V! 








T" 
J 
— 


per quas deus semper aliquid sceptris nostris ad- - 





INSTRUMENTA NATIS 


159 


Nov. XIX 





ἢ ψήφοις ἢ διαλύσεσιν ἔλαβον πέρας, πάντως οὕτω 
κρίνεσθαι, ὡς ὃ ἡμέτερος λέγεε νόμος. ὃν ἀναπλη- 
govvrec καὶ δεύτερον τεϑείκαμεν νόμον, τὰ αὐτὰ κρα- 
τεῖν ϑεσπίζοντες, καὶ εἰ μὴ μετὰ τὰ προικῷα γένων- 
ται παῖδες ἢ γενόμενοι τελευτήσουσιν, οὐδὲν ἧττον 5 
καὶ τοὺς πρὸ τῶν προικῴων τεχϑέντας γνησίους s 
ψαι" καὶ ἐπὶ ταύτης ὁμοίως τῆς δευτέρας ἡμῶν δέεα- 
τάξεως προςτεϑείκαμεν, χρῆναι τὴν αὐτῆς νομοϑεσίαν 
καὶ εἰς τοὺς πρεσβυτέρους ἀναφέρεσϑαι χρόνους, ἐξαι- 
ρουμένων ἐκείνων τῶν ὑποϑέσεων, ὅσας ἢ 
B ψῆφος ἢ διάλυσις ἔκρινεν. .411λ᾽ ἐπειδή τινες μετὰ 
τούτους ἡμῶν τοὺς σαφεῖς νόμους τολμηρᾷ διανοίᾳ 
τὴν ἡμετέραν ἐθάρρησαν παρερμηνεῦσαε νομοϑεσίαν, 
καὶ τρίτην ἡναγκάσϑη 


μεν ϑεῖναι διάταξιν, δι ἧς παρ- per quam iussimus, si quis 


actionibus susceperunt terminum, omni modo ita iu- 
dicari, sicut nostra dicit lex. Quam complentes 
etiam secundam posuimus legem, eadem valere san- 
cientes, etiamsi non post dotes procreentur filii aut 
procreati moriantur, nihilo minus et ante dotes natos 
legitimos esse. Et in hanc quoque secundam nostram 
constitutionem similiter adiecimus, oportere eius le- 
gislationem et ad seniora referri tempora, exceptis 
illis causis, quas aut iudicialis sententia aut trans- 


δικαστικὴ 10 actio terminavit. Sed quoniam quidam post has 


nostras claras leges audaci mente nostram prae- 
sumpserunt male interpretari legislationem et sen- 
sum, tertiam coacti sumus ponere constitutionem, 
itimam uxorem ha- 


εκελευσάμεϑα, κἂν εἰ νομέμην ἐσχηκώς τις —— 15 bens et legitimos ex ea filios, deinde ea moriente 


καὶ γνησίους ἐκ ταύτης παῖδας, εἶτα ταύτης τε. 

— ἢ τοῦ συνοικεσίου ῥεπουδίῳ διαλυϑέντος ἔσχε 
παῖδας ἔκ τινος, πρὸς ἣν ὃ γάμος οὐκ ἀπηγόρευται, 
μετὰ δὲ τὸ τούτους τεχϑῆναι προικῷα συνέταξε πτρὸς 


aut matrimonio repudio soluto habuit filios ex ali- 


qua, ad quam nuptiae non interdicuntur, uam 
vero hi nati sunt, dotalia confecit in eam docu- 
menta, legitimos etiam ita ei natos filios existere. 


ταύτην συμβόλαια, γνησίους xal τοὺς οὕτως αὐτῷ 20 Sed in ipsa nostra constitutione non adiecimus aperte 


γενομένους παῖδας ὑπάρχειν. ᾿4λλὰ κατὰ ταύτην ἡμῶν 
τὴν διάταξιν οὐ προςτεϑείκαμεν ῥητῶς κρατεῖν τὴν 
τούτων νομοϑεσίαν καὶ ἐπ᾽ ἐκείνοις ὧν oí πατέρες 
ἔτι περίεισιν, ἢ ἐτελεύτησαν μέν, τὰ δὲ τῆς φιλονει- 
κίας οὔτε δικαστικὴ ψῆφος οὔτε ὴ 
F βασις. Ἐντεῦϑεέν τινες ὑπέλαβον ἡμᾶς μηδαμῶς 
ἐϑ. τὰ ταῖς μνημονευϑείσαις περιεχόμενα νομο- 
ϑεσίαις περὶ τῶν πρὸ τῆς ποιήσεως τῶν προικῴων 


valere horum legislationem etiam in illis, quorum 
patres adhuc supersunt, aut defuncti quidem sunt, 
contentio autem neque iudiciali sententia neque ami- 
cali interventione decisa. Hinc quidam arbitrati sunt 


ελικὴ κατέλυσε cvu- 25 nos nullatenus velle ea quae in memoratis continen- 


tur legislationibus de filiis, qui ante celebrationem 
dotium nati sunt, valere etiam in illis, qui ante hu- 
iusmodi legislationem nati sunt; et maxime eo, quod 


τεχϑέντων παίδων κρατεῖν xai ἐπ᾽ ἐχείνοις τοῖς ἤδη ^ huius pars in prima et secunda constitutione posita 
πρὸ τῆς τοιαύτης νομοϑεσίας τεχϑεῖσε" καὶ μάλιστα 30 ablata sit a nobis in Codicis compositione. Quod 
ἐκ τοῦ τὸ περὶ τούτου μέρος τὸ ἐν τῇ πρώτῃ καὶ absurde arbitrati sunt. lustissime namque et primae 
δευτέρᾳ διατάξει κείμενον ἀφαιρεϑῆναι παρ᾽ ἡμῶν et secundae hoc subtraximus constitutioni et, in ter- 
ἐν τῇ τοῦ κώδικος συνϑήκῃ. ὅπερ ἀτόπως ὑπώ- tiam non adiecimus. In particularibus namque po- 
πτευσαν. δικαιότατα γὰρ τῆς τε πρώτης xal δευτέ- sitis legislationibus necessarium erat forte hanc ac- 
ρας τοῦτο ἀφειλόμεϑα διατάξεως, xai τῇ τρίτῃ ov35 cipere in praeterito legislationis relationem, in omni 
A προςτεϑείκαμεν. "Ev μὲν γὰρ ταῖς κατὰ μέρος τε- 
ϑείσαις νομοϑεσίαις ἀναγκαῖον T» ἴσως τὴν τοιαύ- 
την παραλαμβάνειν εἰς τοὐπίσω τῆς νομοϑεσίας ἀνα- 








actionibus finem — ea omnino ita diiudicanda esse ut nostra lex dicat. Quam supplentes etiam 
secundam tulimus legem, ut eadem valeant sancientes, etiamsi post dotalia instrumenta liberi nati non 
sint sive, qui nati sint, decesserint, nihilominus ut etiam ii, qui ante dotalia instrumenta nati fuerint, 
legitimi sint; atque similiter in hac secunda constitutione nostra adiecimus legislationem eius etiam ad 
praeterita tempora referendam esse, exceptis illis casibus, quos iudicialis sententia vel transactio deci- 
disset. Sed quoniam fuerunt qui post has leges nostras satis dilucidas temerario animo legislationem 
nostram perperam interpretari auderent, tertiam quoque coacti sumus constitutionem ferre, qua prae- 
cepimus, etiamsi quis —— uxorem habuerit et legitimos ex ea liberos, deinde ea defuncta vel matri- 
monio per repudium soluto liberos susceperit ex aliqua, cum qua nuptiae non sunt interdictae, post natos 
vero ii dotalia cum ea instrumenta condiderit, ut legitimi etiam qui ita ei nati sunt liberi existant. Sed 
in hac constitutione nostra non expresse adiecimus, valere legem de his latam etiam in illis, quorum 
patres adhuc superstites sint, vel mortui quidem sint, ut tamen controversiam neque iudicialis sententia 
neque amicalis conventio composuerit. Hinc quidam opinati sunt nos neutiquam velle ea, quae legibus ante 
memoratis de liberis ante confectionem dotalium instrumentorum natis continentur, valere etiam in iis, 
qui iam ante eiusmodi leges latas nati sint; I mazime, quod quae de hac re in prima et secunda 
constitutione agebat particula, a nobis in icis compositione sublata sit. Quod absurde suspicati sunt. 
Optimo enim iure illud et ex prima et secunda constitutieme sustulimus et tertiae non adiecimus. Etenim 
in legibus singulatim latis necesse opinor erat, talem in modum legislationi retrorsum referendae locum 





1 ἢ ψήφοις ἢ] ψήφοις καὶ A| 2 ov] ὅνπερ A | 3 δεύ- 
τ τεϑ-. vouov]| Cod.5,21,11 | τὰ αὐτὰ] ταῦτα A ἢ 
4 τὰ om. L'A|5 τἂν A? || leg. τελευτήσωσιν (cf. 2)? | 
7 ἡμῶν ὁμοίως τῆς δευτέρας A|S προςτεϑήκαμεν M 
προςσεϑήκαμεν (εἶ pro ἡ corr. L?) L ]| χρῆναε δὲ τὴν 
αὐτὴν L*|10 7 om. A] 7] καὶ A | 11 B, item capitum 
numeros segg. notat A | 12 ἡμῶν om. A ἢ 14 τρίτην — 
διάταξιν») Nov. XII c. A|| 15 τις ἐσχηκὼς A | 16 εἶτα] 
5 ΑἹ 11 ῥεπουδίω MA] διαξυγίω L | 19 συνέταξε 
πρὸς ταύτην bis scr. M | 20 ταύτη» τούτοις A^ | «yvr- 


ὑδὲ μία φῆφος διέκρινεν: — Κἀντεῦ- 
eliquis omissis A | 25 οὐδὲ — οὐδὲ ML || 26 ἡμᾶς 
auos ML| 29 ἐπ᾽ ἐκείνοις) ἐπὶ A ἢ 
L]| 31 ἐκ τοῦ MA] ὅτε L eo 
A | τούτου] vov (corr. τὸ) Α ἢ τὸ om. | 
L| 36 γὰρ om. L | τεϑεέίσαις M] τε- | 





ϑειμέναις (τεϑημέναις L!) LA | 37 τὴν τοιαύτην] 
hane c 

1 omni (omi V) modo RV] omnino 7' vulg. | 3 ean- 
dem V? | 4 dotem V | 5 dotem V | 6 secundum Καὶ ἢ 
nostram secundam V ἢ legislationem eius V ἢ 9 quas 
aut] quas a. V] 11 nostram om. V | 12 sensum delen- 
dum videtur ut ortum ἐς Graeco διανοίᾳ male repetito 
aut vario modo translato | 13 eoactissimus V | 15 ea post 
deinde om. V!| 16 soluto repudio R| habuit RT] ha- 
buerit V vulg. | 17 non om. R | posteaquam V* | 18 con- 
feeit R*V'T confieit R! confecerit V? vulg. | eum V 
ea RT | 19 etiam] ea etiam R^ | 21 horum om. V* | 
22 adhune V? ἢ sunt om. RV | 24 decisa] est add. V 
vulg. | 29 et in secunda V | 30 compositionem VR? | 31 et 
om. V | 32 in tertiam V] terciam (al. in tertia R? in mg.) R 
tertiae vulg. | 34 legislationibus — 140, 2 recte 80] scr. 
ἘΞ in ras. 2 versuum 





18* 


Nov. XX pr. 


140 


vi AT A ⸗ I 
τ * n 


& 


DE ADMINISTRANTIBUS OFFICIIS 





φοράν, ἐν δὲ τῷ παντὶ συναϑροίσματε τῶν νόμων 
κατὰ τὸν ἐπώνυμον ἡμῶν κώδικα εἰκότως περεαερε- 
ϑῆναι τὰ τοιαῦτα προρετάξαμεν, deve μὴ πλῆϑος 
περιττὸν τοῖς βιβλίοις ἐγγραφῆναι. ini δὲ τῆς τρίτης 
διατάξεως οὐ σεροξεϑήκαμέν τε περὲ τῶν χρόνων, ὡς 
ἅπασε φανερώτατον ὃν χρῆναι τὰ προρτεϑέντα δὲ 
ἑρμηνείας ἐπ᾽ ἐκείνων κρατεῖν, ἐφ᾽ ὧν καὶ τοῖς ἑρμη- 
ψευϑεῖσε νόμοις γίνεται χώρα. 


CAPUT I. 


G€ "Ent; δὲ ὅλως ἐφάνησάν τινες καὶ περὶ τῶν 
οὕτω φανερῶν ἀμφισβητεῖν ἐγχειροῦντες ἤτοι πλανώ- 
μενοι, καὶ τόνδε προῤτίϑεμεν τὸν νόμον, ϑεσπίζον- 
τες τὴν ἐν ταῖς εἰρημέναιβ τρισὶ διατάξεσι γενομένην 
παρ᾽ ἡμῶν νομοϑεσίαν, κρατεῖν ἐφ᾽ ὧν καὶ ῥητῶς 
τῷ πρώτῳ τεϑέντε παρ ἡμῶν νόμῳ προῤεγράψαμεν" 
τουτέστιν εἴτε περιεῖναι συμβαίνει τοὺς τῶν τοιούτων 
παΐδων πατέρας εἴτε καὶ τὲ ευτῆσαι, οὕπω δὲ τὰ περὲ 
τῆς τοιαύτης ὑποϑέσεως ἢ ψήφῳ ἢ διαλύσεσε πέρας 
λαβεῖν, ὥςτε κατὰ τοῦτο τὰς τοιαύτας ὑποϑέσεις ὑπὸ 
τοὺς παρ᾽ ἡμῶν τεϑέντας ἄγεσθαι νόμους. ἐξαιρου- 


μένων ἐκείνων τῶν ὑποϑέσεων, ὅσαιπερ ἔφϑησαν 20 decreto iudicum aut transactione determinari. 


πρὶν τοὺς παρ᾽ ἡμῶν τεϑῆναι νόμους ἢ ψήφῳ 9Ow- 

καστῶν ἢ διαλύσει κριϑῆναι. ^ 
(QEniAoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ 

τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ φα- 

νερὰ πᾶσι καταστῆναι σπευσάτω. Dat.Xxvi. 

CP. post cons. Belisari v. c. 


10 manifestis se dubitare contendentes vel errantes, et 


15 tingit talium filiorum patres sive mori, nondum vero 


. April. 25 festa omnibus facere studeat. 4 
[a. 536] 


τ ὦ ἈΝ. 


vero coacervatione legum Codicis cognominis nostri 
recte abscidere talia proposuimus, quatenus non 
multitudo superflua codicibus scriberetur. Tertia 
vero constitutione non adiecimus aliquid de tempo-- 


5ribus, cum omnibus manifestum sit oportere ea, : 
quae adiecta sunt, per interpretationem in illis và- — 
lere, in quibus et interpretatis legibus fit locus. ἢ 


Quia vero omnino emerserunt quidam et de sic. 


hanc adiecimus legem, sancientes in praedictis tri- 
bus constitutionibus factam a nobis legislationem 
valere in quibus etiam expressim primae positae.a 
nobis legi adscripsimus: hoc est sive superesse con- 


de huiusmodi negotio aut decreto aut transactione 
finis acceptus est. Secundum hoc tales causae ad 
leges ἃ nobis positas deducantur, exceptis illis ne- 
gotiis, quae contingit ante leges ἃ nobis positas aut 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et prae-- 
sente sacra declarata sunt lege, tua sublimitas mani- 


Dat. xv. k. April OP. Belisario v. c. cons. 





K 


ΠΕΡῚ TON YIIHPETOYMENSN 
ΟΦΦΙΚΊΩΝ EN ΤΟΙ͂Σ ZAKPOI2 
ἸῺΝ EKKAHT9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 
ἱερῶν praetorio» τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 

{(Προοΐμεον.) Ἤδη μὲν ϑεῖον ἐποιησάμεϑα νόμον 
περὶ τῶν ἐφέσεων διαλεγόμενον, τένα χρῆ παραφυ- 


Nov. X X. (— Coll. III tit. 1: gloss.) Graece extat in ML, prooemii pars (Ἐπειδὴ Παφλαγονία κεῖ, 141, 25 sqq.) et. 
cap. 1—9 in Β 9, 2, 1. — Epit. Theod. 20, Athanas. , 1. 


XX. Coll. III tit. 7 

R DE ADMINISTRANTIBUS OF- 
FICIIS IN SACRIS APPELLATIO- 
τ NIBUS R. itis 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. 


(Praefatio.) Iam quidem sacram fecimus legem 
de appellationibus eloquentem, quem oportet servari 


lulian. const. X.XV. CXX. 





fieri, in universa vero illa legum collectione per Codicem, 
resecari iussimus, ne moles superflua in libris illis perscri 
poribus nihil adiecimus, cum omnibus apertissimum sit ea, quae per interpretationem adiciuntur, oportere 
de illis quoque valere, de quibus legibus interpretatis locus fit. 
Sed. quoniam omnino extiterunt, qui de rebus adeo manifestis disceptare conarentur vel erra- 
rent, etiam hanc legem adicimus, sancientes, ut, quae in íribus quas diximus constitutionibus a nobis 


ἣν a nobis nomen (traxit, facta merito talia. 
eretur. In tertia vero constitutione de tem- 





facta est legislatio valeat etiam de iis, quae expresse primae legi a nobis latae adscripsimus, hoc est, — 


sive eiusmodi liberorum patres superstites esse contingat sive mortem obiisse, necdum vero eiusmodi cau- — - 
sam aut sententia aut transactione finem accepisse, ut secundum hoc eiusmodi causae legibus a nobis. - 
latis subiciantur: exceptis illis causis, quaecumque ante quam leges a nobis latae sint sive sententia 


iudicum sive transactione iam decisae sunt. 
Epilogus. 
mitas omnibus manifesta reddere studeat. 





"^ XX. ' 


DE OFFICIIS MINISTRANTIBUS IN SACRIS APPELLATIONIBUS. — 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, eaconsuli et patricio. 


Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua. subli- d 


Praefatio. lam quidem sacram tulimus legem de appellationibus disserentem, qui in iis modus | 





2 τῶν ἐπώνυμον .L τῶν ἐπωνύμων A || κωδίκων A | 
3 τὰ τοιαῦτα] ταῦτα A || 4 vois] ve A || 5 περὶ τὸν 
χρόνον A || 6 ov] ov L'! ἐστιν ὃν A || χρὴ A || πρὸσ- 
τεϑέντες LL! || 9 sq. ὅμως ἐφάνησάν τινες περὶ τούτων 
φανερῶς πλανώμενοι καὶ ἀμφισβητεῖν ἐγχειροῦντες A | 
12 ἐρημίαις L! | 13 sq. νομοϑεσίαν — π΄ οβεγράψαμεν) 
γνόμω προφεγράψαμεν mediis om. L', νομοϑεσίαν καὶ ἐφ 
ὧν προεγράψαμεν ϑεμάτων κρατεῖν L? | ἐφ᾽ περὶ A 
καὶ ῥητῶς) ϑεοκρίτως A|| 14 παρ᾽ ἡμῶν τεϑέντι A 
17 ἢ prius om. 4 ἢ 18 ὥστε om. ς κατὰ] καὶ τὰ L! | 
20 ἔφϑησαν M] ἔφϑασαν LA || 21 πρὶ») μον L! πρὸ 
τοῦ L*|| ἢ om.A|| ψήφον L' | 21 sq. ἢ διαλύσει δικα- 
στῶν (ει poems in ras.) A || 25 subscr. dat. xvi k. 
arr. CP. post Bilisari uc, conss. M ἐγράφη πρό ιε΄ xa- 
λανδ. ᾿ἥπριλ. μετὰ τὴν ὑπατίαν Βελεσαρίου Ath. (cf. c), 
ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἀπριλίῳ μετὰ ὑπατείαν Βελεσαρίου 








Theod. || 29 ἐν τοῖς σάκροις ΜΊς (cf. Cuiacii erpos. et. - 


ταῖς ἄκρε J 
0vyTOV |» 


nov. CX XVI pr.)) ἐν τοῖς &xoow L 
(rubr. περὶ τῶν ταῖς ἐγκλήτοις vzovo 
31 ἐπάρχῳ Ath] ὑπάρχῳ ML|| 33 ϑεῖον om. Ses 
vóuov] est nov. X XIII | 34 ἐφέσεων M] ἐκκλήτων ud 
2 abscedere R! || 3 /eg. inseriberetur. In tertia? || 6 quae - 
om. R* | 7 quibus] qui V || et om. vulg. || interpretati Vl 
10 et om. V | 12 facs« || 





bis A] nobis plaeuerunt V vulg. | et in praesente V || 


26 subscr. dedimus ex Orielensi et Bamb. IJ|datur xy kkl. — 


Oriel., dat. kal JBamb. (dat. Xit kal. ed. pr.) M . 
Bamb. || c. Bilisario uic. c. Bamb., Bilisario cons. Oriel. || 


31 pp] pbrm V | 32 sacram et 33 quem om. R || t. re- 
seruari A? 


14 s«peresse V! || 15 patres — 
in ras. R?| modi V!]||17 tale V*|| 23 placuerunt no- 


Ἵ 
᾿ 





IN SACRIS APPELLATIONIBUS - 


141 


Nov. XX pr. 1 





λάττεσϑαι τρόπον ἐπ᾿ αὐταῖς, καὶ ὅϑεν εἰς τίνας 
φέρεσθαι τὰς ἐκκλήτους" ὃν πρός τε τὴν σὴν ὑπερ- 
οχὴν πρός τε τὸν ἐνδοξότατον ἡμῶν κατεπέμψαμεν 
κοιαίστωρα. Ἐπειδὴ δὲ πολλὴ γέγονεν ἀμφισβήτησις 
περὶ τῶν ὑπηρετουμένων ταύταις ὀφφικίων, τῶν μὲν 
ἐκ τοῦ ϑείου τῶν ἐπιστολῶν σκρενίου τὰς τῶν Spec- 
tabilioy δικαστῶν οἰκειουμένων ἐν ταῖς ἐκκλήτοις 
ὑπηρεσίας, τῶν δὲ ἐκ τοῦ ϑρόνου τῆς σῆς ὑπεροχῆς 
μέγιστα δηλούντων ἠδικῆσθαι, εἰ μεταβεβλημένου τοῦ 
σχήματος οὐχέτε μόνοι ταῖς ἥτοις vot 
ταῖς ἀπὸ τῶν λαμπροτάτων τῶν ἐπαρχιῶν ἀρχόντων 
ἐρχομέναις εἰς μόνον τὸ σὸν δικαστήριον, καϑάπερ 
πρότερον ἦν, ἡνίκα ἐν ϑείῳ μὲν καὶ αὐτὸς ἠκροῶ δὲ- 
καστηρίῳ, ὑπηρετεῖτο δὲ ἡ τάξις ἡ σή, ἀλλὰ διὰ τὸ 


modum super eis, et unde ad quos ferri appellatio- 
nes, quamque tam ad tuam celsitudinem quam ad 
gloriosissimum misimus quaestorem. Quia vero plu- 
rima facta est dubitatio de ministrantibus eis ofíi- 
ὅ ciis, cum ii, qui ex sacro quidem epistolarum scrinio 
sunt, spectabilium iudicum vindicarent sibi appella- 
tionis ministerium, qui vero ex sede tuae sunt cel- 
situdinis, maxime dicerent se laedi, si mutato sche- 
mate nequaquam soli appellationibus ministrarent 


ρετήσουσι 10 his quae a clarissimis provinciarum iudicibus veniunt 


ad solum tuum iudicium — sicut prius erat, dum in 
divino quidem et ipse audires consistorio, ministra- 
ret vero officium tuum —, sed propter spectabilium 
schema in ordine sacri auditorii negotio moto et 


τῶν σπεκταβιλίων σχῆμα ἐν τάξει ϑείου ἀκροατηρίου 15 pariter audiente tua celsitudine cum gloriosissimo 
τῆς ὑποϑέσεως κινουμένης, καὶ συνακροωμένου τῇ σῇ nostro quaestore utriusque partis totum sibimet ap- 
ὑπεροχῇ καὶ vov ἐνδοξοτάτου ἡμῶν κοιαίστωρος, xai  plicarent, congregatisque et apud tuam celsitudinem 
ἑκατέρου μέρους τὸ πᾶν οἰκειουμένου, καὶ συναχϑέν- et gloriosissimum nostrum quaestorem saepius et his, 
τῶν παρά τε τῇ σῇ ὑπεροχῇ xai τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἡμῶν — qui ex sacris scriniis appellationibus ministrant, et 


κοιαίστωρι πολλάκις τῶν τε ἐκ τῶν ϑείων σκρινίων, 20 m ex tuae sedis officio: novissime ad quandam 


οἵπερ ταῖς ἐφέσεσιν ὑπηρετοῦνται, τῶν τε ἐκ τῆς 
Li - Li - - r »- , 2 
τάξεως τοῦ ϑρόνου τοῦ σοῦ" τέλος εἴς τινα τύπον τὸ 
- , * 2 - * 
πρᾶγμα περιέστη, Ov ἀγράφως εἰς Tuus ἠγάγετε. τὸ 
- 2 ς » * * 
πρᾶγμα δὲ καὶ ἡμῖν οὐκ ἀπὸ τρόπου γεγονὸς ἔδοξε. 


ormam causa perducta esí, quam ex non scripto ad 
nos deduxistis. Causa vero nobis non incongrua 
visa placuit. Et interim, quoniam Paphlagonia et 
Honorias, divisae prius in iudices duos, in unum 


Kai τέως, ἐπειδήπερ Παφλαγονία xai Ὁνωριάς, δὲ- 25 eundemque reductae sunt praetoris nomen suscipien- 


ῃρημέναι πρότερον εἰς ἄρχοντας δύο, εἰς ἕνα καὶ τὸν 
αὐτὸν περιέστησαν τὸ τοῦ πραέτωρος ὄνομα προΞλα- 
βόντα, τοῦτο ἀναμφισβητήτως ἔδοξε τὸ σχῆμα τῇ σῇ 
προφήκειν ἀρχῇ. Ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν ποτὲ 
δύο Πόντων, 


tem, hoc indubitate placuit schema tuo com 

cingulo. Hoc idem etiam in duobus aliquando Pontis, 
hoc est Helenoponto et Ponto Polemoniaco: nam 
et illic duobus constitutis prius iudicibus, nunc 


τουτέστιν Ἑλενοπόντου τε καὶ Πόντου 30 autem uno moderatore facto et decorato etiam ipso 


Πολεμωνιακοῦ" κἀκεῖσε γὰρ δύο καϑεστώτων ἔμπρο-  spectabilium dignitate, rursus hoc proveniebat et ad 
.S9ev ἀρχόντων, vvv δὲ ἑνὸς τοῦ μοδεράτωρος ysyo- - tuum solummodo iudicium ferri appellationum lites 
vOTOS, κεκοσμημένου xal αὐτοῦ τῇ τῶν περιβλέπτων — oportebat, secundum terminum tamen constitutionis 
ἀξίᾳ, πάλιν ταῦτα συνέβαινε καὶ εἰς τὸ σὸν μόνον (6 appellationibus. 

δίκας 35 


δικαστήριον φέρεσϑαι τὰς ἀπὸ τῶν ἐκκλήτων 
ἐχρῆν, κατὰ μέντοι τοὺς ὅρους τῆς περὶ τῶν ἐκκλή- 
των διατάξεως. 


CAPUT L 
“Συνήρεσε τοίνυν ἅμα μὲν τοῖς ὑπουργοῦσιν ἕκα- Complacuit igitur simul quidem officiis utriusque 
τέρᾳ τῶν ἀρχῶν, ἅμα δὲ ὑμῖν ἀμφοτέροις, καὶ πρός — administrationis, simul autem vobis ambobus, insuper 
ys καὶ ἡμῖν ὀρϑῶς ἔδοξεν ἔχειν τὸ παραστὰν ἡμῖν, 40 et nobis, et recte se habere visum est nobis, solum 





observandus et unde ad quosnam appellationes deferendae sint; quam et ad tuam sublimitatem et ad 
gloriosissimum nostrum quaestorem misimus. Quoniam autem magna de officiis quae illis ministrent 
dubitatio oría est, cum et qui ex sacro scrinio epistularum sunt, ministeria spectabilium iudicum in appel- 
lationibus sibi vindicarent, et qui de sede tuae sublimitatis sunt maximam sibi iniuriam factam demon- 
strarent, si mutata forma non iam soli appellationibus, quae a clarissimis praesidibus provinciarum ad 
solum tuum iudicium deferuntur, ministraturi essent, sicuti antea fiebat cùm et ipse in sacro iudicio 


causas cognosceres et officium tuum ministraret, 
; : 
nostrum quaestorem 


TES ne 


torii mota, et una cum tua sublimitate etiam gloriosissimo nostro quaestore 
utraque pars sibi totum vindicaret, atque saepius et apud tuam sublimitatem et 


sed propier spectabilium formam causa in ordine 


cognoscente, cum 
— 


em congregarentur tam qui ex: sacris scriniis sunt, qui appellationibus ministrant, quam 
qui sunt ez officio sedis tuae: postremo res in formam quandam est redacta, quam non scriptam 
tulistis. —— inopportune fieri visa est. 
Honorias prius in duos praesides distributae iam ad unum eun 
cesserunt, haec forma sine dubio ad tuam potestatem pertinere visa est. 1 


nos 
Atque interim quoniam Paphlagonia et 

ue, qui praetoris nomen accepit, con- 
ue hoc etiam ἐπ duobus 


qui olim erant Pontis, hoc est Helenoponto et Ponío Polemoniaco: nam ibi quoque cum antea duo 


praesides instituti essent, nunc vero unus factus sit moderator, ornatus et 
eadem rursus evenerunt, et ad tuum iudicium solum causas ex 
rum constitutionis de appellationibus latae, deferri par fuit. 


ipse spectabilium dignitate, 
appellationibus, secundum terminos nimi- 


: 1. Probatum igitur simul et iis, qui utrique magistratui ministrant et vestrum utrique est. atque 
insuper nobis quoque recte se habere visum, quod nobis propositum est: ut solum officium tuae sublimitatis 





1 ὅϑεν εἰς Mz] ὅϑεν xai εἰς L | 3 ἡμῶν om.c 16 σκεε- 
viov L! | τὰς τῶν περιβλέπτων βιλιΐων (βικαρέων L?) 
δίκας οἰχειουμένων ἐκ (ἐν L?) ταῖς τῶν ἐκκλήτων 
ὑπηρεσίαις L | 9 ἀδικεῖσϑαε L | 14 διαυτὸ L | 15 τεξει 
L*]|19 τῶ (τοῦ s.v.) ἐνδοξετῖ ἡμῶν κοιαίστωρε (κοι- 
αἰστωρος} M^) M| ἡμῶν» om. L ἢ 20 σκεενίων Γι 
25 ᾿Ονωριὰς B* ὥνοριας L δνορία M ἢ 26 ἀρχὰς B* 
28 τούτω L'| cf. nov. XXIX c. 5}} 29 "xov L || 
31 δύον L' | 33 xai κοσμημένου M et πω, € Ii 
34 cf. nov. XXVIII c. 8 | ταῦτα ML*B'*] ταῦτα L: 
ταὐτὰ Br (hoe ς) ἢ 39 καὶ om. L | 40 τὸ παραστᾶν 
(παριστᾶν L*?) ML, om. e| ὑμῖν L 


1 his R | 2 quam vulg. | tam om. R! | 3 gloriosimum V | 











9 hii RV | qui om. V! | 6 iudicum] sunt add. A? | uen- 
diearent R uindicarint V || appellationum V? | 11 ad so- 
litum iudicium (tuum add. £^) R| 12 et VT] om. R 
vulg. | 17 congregatisque] tisque suppl. V? in spat. vac. || 
18 et quod gloriosissimum V'! | 20 nouissimo V? | 21 non 
ex seripto V | 23 plagonia (sequitur spatium 4 lit) V 
flagonia A! plaphagonia A?T'|| 24 honorarias E | in 
om. V || iudices duos] des» dicef «» os V* | 25 re- 
duete sunt] e sunt V? in ras. | suscipientes V | 27 ein- 
gulo] eongrulo R*|| Pontis Beckius] positis Jibri | 28 *eles- 
ponto RVT | 32 iuditium referri V ferri iudicium £j 
33 secundum] set V | tamen] tantum V || 3S simul his 
(iis T) quidem Τ' νεῖσ. | 39 aut V | uobis om. Rt 





Nov. XX 1—4 


142 


DE ADMINISTRANTIBUS OFFICHS  — 





dere μόνην τὴν τάξιν τῆς σὴς ὑπεροχῆς ταῖς τοιαύ- 
ταις ὑπηρετεῖν ἐκκλήτοις, καϑάπερ καὶ πρότερον ἣν, 
εἰ καὶ ἐν σχήματι ϑείου ἀκροατηρίου λέγοιντο xai 
παρείη καὶ ó ἐνδοξότατος ἡμῶν κοιαίστωρ καὶ μετ- 
ἐχοε τῶν πραττομένων. 


officium tuae celsitudinis talibus ministrare appella- 
tionibus, sicut et prius fuit, si et in schemate sacri 
auditorii dicantur et adsit gloriosissimus noster quae- 


stor et particeps sit gestorum. 
5 


CAPUT II. 


AM μὴν ἐπείπερ ὁ τῆς πρώτης Καππαδοκίας 
ἡγούμενος πιρότερον εἰς τὴν σὴν ἀρχὴν ἑώρα μόνην 
κἀκεῖσε τὸ τῶν ἐφέσεων ἐφέρετο, νῦν δὲ εἰς τὸ τοῦ 
περιβλέπτου ἀνθυπάτου μεταβέβληται σχῆμα, οὐδὲν 

, 17 1 , € - 
χομένης καὶ ἀναπεμπομένης τῆς δίκης ἐνταῦϑα, κατὰ 
τὴν ϑείαν ἡμῶν διάταξιν ἐν τάξει ϑείου ἀκροατηρίου 
αὐτὴν ἀγωνίζεσϑαι, συνόντος καὶ τοῦ ἐνδοξοτάτου 
ἡμῶν κοιαίστωρος καὶ συνακροωμένου τῆς ὑποϑέσεως, 


μόνης δὲ τῆς τάξεως ὑπηρετουμένης τῆς σῆς, ἐπειδὴ 15 ministrante tuo, 


- AA 
καὶ πρότερον τοῦτο ἐνενόμιστο. .Ei γὰρ καὶ o σπερί- 
βλεπτος κόμης τῶν οἰκεῶν συνανεμέχϑη νῦν τῇ ἀρχῇ, 
ἀλλ᾽ οὖν οὔτε πρότερον πολλαί τινες ἐκινοῦντο δίκαε 


Sed etiam quoniam primae Cappadociae praeses 
prius ad tuum cingulum respiciebat solum, et ibi 
appellationes ferebantur, nunc autem in spectabilis 
proconsulis figuram mutatus est, nihilo minus com- 


ἧττον προρῆκόν ἐστι, καὶ τῆς ἀρχῆβ ἐκείνης ἔφεσιν δὲ- 10 petens est, et illa administratione appellationem sus- 


cipiente et mittente litem hic, secundum sacram 
nostram constitutionem in ordine sacri auditorii eam 
examinari, praesente quoque gloriosissimo nostro 
quaestore et pariter audiente negotium, solo officio 
uoniam et prius hoc solitum erat. 
Nam etsi spectabilis comes domuum permixtus est, 


tamen neque pridem multae quaedam movebantur 


causae apud eum neque ex iudicio eius ferebatur 


παρ᾽ αὐτῷ οὔτε ἐκ τοῦ δικαστηρίου τοῦ κατ᾽ αὐτὸν — aliqua paene appellatio hic. Nunc autem quae circa 
ἐφέρετό τις σχεδὸν ἔφεσις ἐνταῦϑα. νῦν δὲ δὴ καὶ 20 aerarii dispensationem sunt, et aliis haec quibusdam 
τὰ περὶ τὰβ ταμιακὰς διοικήσεις καὶ ἑτέροις τισὶ παρ- — tradidimus et non oportet ob hoc minui sedem tuam, 
εδώκαμεν, καὶ ov δεῖ παρὰ τοῦτο ἐλαττωϑῆναι vov — sed similiter tuum ministrare officium solum hic de- 
σὸν ϑρόνον, ἀλλ᾽ ὁμοίως τὴν σὴν ὑπηρετεῖσϑαι τάξιν — latis negotiis. 

μόνην ταῖς ἐνταῦϑα φερομέναις ὑποϑέσεσι. 


CAPUT II. 

Ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τοῦ τῆς Mousvías ἀνϑυπά- 25 Hoc ipsum etiam in Armeniae proconsule, quo- 
του, ἐπειδὴ πρότερον ἀρχὴν αὐτὴν ὀοδιναρίαν [ἔμ- niam prius administrationem eam ordinariam n- 
Ba9uov| ποιήσαντες νῦν οὐδὲν αὐτῇ προρϑέντες εἰς — tes et nunc nihil ei addentes in proconsulis figuram 
τὸ τῆς ἀνθϑυπατείας μετηγάγομεν σχῆμα. Καὶ γὰρ δὴ ^ mutavimus. Etenim inde venientibus litibus tuae 
xal ταῖς ἐκεῖϑεν δίκαις ἡ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ὑπηρετή- celsitudinis ministrabit officium, lite quidem in or- 
σεται τάξις, τῆς δίκης μὲν ἐν τάξει ϑείου ἀκροατη- 30 dine sacri auditorii, sicut praediximus, movenda, 
(ov, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, ——— z«o' apud ambos autem vos examinanda, nihilominus 
ἀμφοτέροις δὲ ὑμῖν ἐξεταζομένης, οὐδὲν δὲ ἧττον τῆς 


autem officio tuo ministrante causae, sicut prius 
τάξεως, τῆς σῆς ὑπηρετουμένη τῷ πράγματι, καϑ- — fuit, dum solum administrationis ordinariae haberet 
ἅπερ καὶ πρότερον Tw, ἡνίκα μόνον τὸ τῆς ἀρχῆς τῆς 


Schema maiore ordine non suscepto. 
καλουμένης ὀρδιναρίας siye σχῆμα μείζονα τάξιν οὐ 85 
προςλαβοῦσα. 
CAPUT IV. 


"Ens; δὲ καὶ “υκαονίαν καὶ Πισιδίαν xai "cav- Quoniam et Lycaoniam et Pisidiam et Isauriam 
ρίαν ὑπὸ ἄρχουσι πρότερον τεταγμένας καὶ τὰς éx- Sub iudicibus primitus constitutas et appellationes 





talibus appellationibus ministraret, quemadmodum etiam antea fiebat, etiamsi in forma sacri auditorii 
agantur et gore noster quaestor adsit et particeps sit eorum quae geruntur. — J 
II. Jam quoniam qui primae Cappadociae praeest antea αὐ solum tuum magistratum | respect 

. atque illuc appellationes deferebantur, nunc vero ín spectabilis proconsulis figuram mutatus est, nihilo- 
minus par est, ubi et ille magistratus appellationem suscipiat et causa huc. transmittatur,: secundum 
sacram nostram constitutionem illam in ordine sacri auditorii disceptari, ut intersit etiam gloriosissimus 
noster quaestor e£ una causam cognoscat, solum vero officium tuum ministret, quandoquidem etiam prius 


hoc usu venerat. Nam etsi spectabilis comes domorum ei magistratui nunc. admiaus est, tamen neque 
antea multae lites apud eum movebantur neque a iudicio illius ulla fere appellatio huc. deferebatur, 
Nunc vero et quae ad. aerarii. administrationes pertinent aliis quoque quibusdam commisimus, nec prop- . 
terea tua sedes imminuenda est: sed similiter tuum officium solum causis huc delatis ministret. 


IIL Atque hoc idem etiam in Armeniae proconsule: quoniam qui eam prius potestatem ordina- 
riam reddidimus, nunc nihil ei addentes in proconsulatus f j 


inde veniunt causis tuae sublimitatis officium ministrabit: ut causa in ordine sacri auditorii , 


rmam muíavimus. Etenim etiam iis quac 


quemad. 


modum ante diximus, moveatur, apud utrumque autem vestrum ezaminetur, nihilominus vero of ficium 


tuum rei ministret, sicut etiam antea erat, cum solam 


maiore ordine non acquisito. 


potestatis ordinariae quae vocatur speciem haberet 


IV. Quoniam vero et Lycaoniam et Pisidiam et Isauriam, quae sub praesidibus antea. constitutae. 





4 Ἐπαρῇ libri | ἡμῶν om. B* | μετέχει M| 8 τὰ τῶν 


B || 9 cf. nov. XXX || 13 αὐτοῖς L| 14 συνακροασα- | ceps sit gestorum. om. Rt || 6 eapadotie 


μένας L| 15 δὲ om. g|| 16 καὶ ὁ πρότερον L || évevó- 
μιστο Heimbach] νενόμεστο libri | 17 οἰκιῶν Ms] oi- 
κείων 7.85 (cf. Cod. 12, 5, 2 eum Cuiacii comm.) || νῦν 
τῇ ἀρχῇ om. € | 18 sg. οὐδὲ — οὐδὲ libri | δίκαιον 
L^ | 19 αὐτῷ] αὐτῶν L | 20 νῦν δὲ δὴ καὶ] nune 
autem g | 21 τὰ] τὰς L| ταμειακὰς B || ἑτέροις τισὶ] 
aliis haec quibusdam g || παραδεδώκαμεν L || 22 τὸν 
ϑρόνον τὸν σὸν L(Bf) || 26 πρότερον τὴν ἀρχὴν B* | 
ἔμβαϑμον M, om. LBg | 21 cf. nov. XXXI c.1 || νῦν 
αὐτὴν οὐδὲν αὐτῇ L ἢ 29 ὑπηρετήσει B* | 30 Deas 
L|32 δὲ om. B* | 33 τῷ om. L || 35 καλουμένης om. c ἢ 
37 δὲ om. B*| 38 ἐγκλήτους M 





2 si R?V?] set R! scio V?, om. vulg.| 4 et parti- 
V | 7 solum 


et ibi] m et ibi V? in ras. | 10 illam administrationem. 
(amministratione V) appellationem suseipientem et mit- 
tentem /ibri, corr. Beck || 11 sq. nostram constitutionem sa- 
eram RT || 12 ordine V' vulg.] ordinem A V?T' | 16 prae- 
mixtus V !| 17 tantum A [| cause mouebantur A || 18 causa 
&| 19 aut V| 20 errarii ΚΠ Τ᾽ || sunt dispensationem 
R | haee del. Beck || 22 delatis] detalis V! de V? 
25 etiam] et R' | 26 aministratione V | 27 figura VT' 
28 aduenientibus V || 29 eelsitudinibus A^ (| ordinem 
R | 30 mouendam V | 31 apud omnes ambos V! | 37 i 
caoniam XA liconiam V | piseidiam V psidiam A || hisau- 
riam R VT | 38 et appellationes] constitutas add. R^ 








.IN SACRIS APPELLATIONIBUS 


143 


Nov. XX 4—1 





κλήτους ἀναπεμπούσας εἰς τὸν ϑρόνον τὸν σὸν νυνὶ 
κοσμηϑῆναι τῇ τῶν πραιτώ. ἀρχῇ συμβέβηκεν (εἶ 
καὶ | πὼς συναναμεμέχϑαι τις αὐτῇ καὶ στρα- 
τιωτικὴ τάξις, ἐπειδὴ πρότερον καὶ δοὺξ ἐφ᾽ ἑκάστης 
τούτων ἐπαρχίας ἢ»), ἀναγκαίως ἡμῖν ἔχειν ἔδοξε διὰ 
τὸν καινισμὸν τοῦτον μόνῳ δὴ τῷ ϑρόνῳ τῷ σῷ 
καὶ τῷ — κοιαίστωρε παραδοῦναι τὴν τῶν 
ἐφέσεων ἐξέτασιν, δοῦναι δὲ φιλανϑρωπότερον τῇ 
τάξει τῇ σῇ καὶ τοῖς ἐπὲ τούτῳ πραττομένοις ὑπηρε- 


dp) etui. — 
cingulo contingit, licet vi qu 0 per- 
mixtum quoddam ei etiam militare officium, quoniam 
prius et dux in utraque harum provincia fuit, ne- 
5cessarie nobis se habere placuit propter novitatem 
soli sedi tuae et gloriosissimo quaestori tradere ap- 
pellationum examinationem, cedere quoque et cle- 
mentius tuo officio, ut his, quae super hoc aguntur, 
ministrent. Unde si quid factum est tale prius sive 


τεῖσϑαι. were, εἴ τε γέγονε τοιοῦτον ἔμπροσθεν ἢ l0etiam postea fiat, eundem causae ordinem imponi 


καὶ vct 
ὑπεῖναι 


γένηται, τὴν αὐτὴν τῷ πράγματι τάξιν 
μεν. 


sancimus. 


CAPUT V. 


al TOU τε κόμη- 
τος τῆς Ἑῴας τοῦ τε ἄρχοντος αὐτῆς τῆς 
Συρίας, καὶ αἱ μὲν τῆς πολιτικῆς ταύτης 
ἔσεις εἰς τὸν σὸν ἐφέροντο ϑρόνον, τῆς τάξεως ὑπηρε- 
τούσης μόνης τῆς σῆς, αἱ δὲ τοῦ κόμητος τῆς Egas, 
οἷα σπεκταβιλίου, κατὰ τὸ τῶν ϑείων ἀκροατηρίων 
σχῆμα εἴς τε τὸν θρόνον τὸν σὸν εἴς τε τὸν ἀνδοξό. 


Ἐπειδὴ δὲ δύο καϑαρῶς ἦσαν ox 


ἀρχῆς ἐφ- 15 vilis quidem huius 


Quia vero duae fuerunt administrationes pure et 


πρώτης comitis Orientis et iudicis eius primae Syriae, et ci- 


administrationis appellationes ad 
tuam referebantur sedem, officio ministrante solum- 


modo tuo, comitis autem Orientis, u spectabi- 
lis, in sacrarum auditionum figura sedem tuam 


et gloriosissimi quaestoris veniebat, solis qui ex 


τατον κοιαίστωρα, μόνων τῶν ἐκ τῶν ϑείων σκρι- 20sacris sunt scriniis ministrantibus: 


(VI) νέων ὑπηρετουμένων" ἀλλὰ τοῦτο ---- ἐν τούτῳ 
τῷ μέρει καλῶς ἡμῖν ἔδοξεν ἔχειν ἐπὶ ταύτης δὴ τῆς 
ἀρχῆς κοινὴν δοῦναι τὴν ὑπουργίαν τοῖς τε ἐκ τοῦ 
τῶν ϑείων ἐπιστολῶν σκρινίου τοῖς τε ἐκ τῆς τάξεως 


(VI) Sed hoc in hac parte nobis bene se habere 
visum est, in hac videlicet administratione commune 
dare ministerium et his qui ex sacrarum epistola- 
rum scrinio sunt et qui ex officio tuae celsitudinis. 


τῆς σῆς ὑπεροχῆς. Τὸ γὰρ δὴ τῶν πρόσϑεν δύο "ἘΦ 25 Quod enim prius duorum vicariorum fuit Ponticae 


καρίων τῆς τε Ποντικῆς τῆς τε Giavze παντελῶ 
καινισϑὲν καὶ εἰς τὴν ἀρχὴν μόνης ἐπαρχίας μιᾶς με- 
ταστάν, Γαλατίας φαμὲν καὶ Φρυγίας Πακατιανῆς, 
φοιτάτω μὲν πρός τε τὴν σὴν ὑπεροχὴ» πρός τε τὸν 

οξότατον κοιαίστω — 
χέσϑω τῆς τάξεως τοῦ ϑρόνου τοῦ σοῦ. 


et Asianae et omnino innovatum est et in unius 
£zdministrationem solius provinciae mutatum — dici- 
mus autem aliud Galatiae, aliud Frigiae Pacatia- 
nae —, veniat quidem tam ad tuam celsitudinem 


μόνην δὲ τὴν ὑπηρεσίαν Ós-30quam ad gloriosissimum quaestorem, solum vero mi- 


nisterium suscipiat officium sedis tuae. 


CAPUT VII. 


Κἀκεῖνο μέντοι ϑεσπίζομεν, ὥςτε ἐπὶ τούτων δὴ 
τῶν ἀρχῶν τῶν νῦν παρ᾽ ἡμῶν ἐξευρεϑεισῶν καὶ 
μεταβαλουσῶν τὸ ἀρχαῖον σχῆμα, εἴτε αὐτόϑεν κατὰ 
τὴν φύσιν τῆς οἰκείας δικάσαιεν d 
παραπομπῆς ἡμετέρας, ταὐτὸ φυλάττεσθαι σχῆμα" 


Illud tamen sancimus, ut ex administrationibus 
nunc à nobis adinventis et mutantibus antiquum 
schema, sive hoc ipsum secundum naturam pro- 


ἀρχῆς εἴτε xai ἐκ 35 priae iudicent administrationis sive etiam ex dele- 


gatione nostra, idem servetur schema: et ubi so- 





erant et appellationes ad sedem tuam transmittebant, ——— potestate decorari contigit (etsi 


ei militare quoque aliquod officium fere admixtum esse 


earum provinciarum), necesse nobis esse 


idetur, quia prius etiam dux erat in una- 


opter hanc innovationem visum est iam soli sedi 


tuae et gloriosissimo quaestori examen appellationum tradere, et clementius concedere officio tuo, ut iis 
peque quac hac in re aguntur ministret. Itaque si quid eiusmodi antea factum est sive etiam postea fiet, 


ordinem negotio subesse sancimus. 


V. Quoniam vero duae aperíe potestates erant comitis Orientis et praesidis ipsius primae Syriae, 


et appellationes quidem a civili 


otestate ad tuam sedem deferebantur solo ministrante tuo officio, a 


comite vero Orientis, utpote spectabili, secundum sacrorum auditoriorum formam et ad tuam sedem et ad 


(VI) gloriosissimum 
parte bene habere no 


siorem, solis iis qui ex: sacris scriniis sunt ministrantibus, hoc vero «««: in hac 
visum est de hoc quidem magistratu: commune ministerium dare tam iis, qui ex 


sacrarum epistularum scrinio sunt, quam qui ex officio tuae sublimitatis. Nam quod in duobus quon; 


dam vicarüs et Ponticae et Asianae plane iam innovatum est et in magistratum unius 


translatum, Galatiae dicimus et Phry 
— 


erum illud quoque sancimus, ut in 


his quidem 


ovinciae solius 


iae Pacatianae, procedat quidem et ad tuam sublimitatem et ad. glo- 
aestorem, solo vero ministerio utatur officii sedis tuae. 


magistratibus, qui nunc a nobis inventi sunt 


ac veterem formam muíarunt, sive ultro secundum naturam propriae potestatis sive etiam ex: delegatione 


nostra iudicent, eadem servetur forma. Et ubi solum ministrare o 


cium tuae sublimitatis sanzimus, 





1 νῦν LB | 2 πραιτωρίων B* προτέρων M. Cf. 
nov. XXF.. XXIF. XXFII | 3 ox] αὐτῷ —— * 
συναμεμέχϑη τῆς αὐτῇ L! | 4 ἐπειδὴ καὶ πρότερον B* 
5 zv B*| 6 μόνον B*| S δὲ! quoque et, 9 om. καὶ 
ς ἢ 10 εἴ τε M] εἴτε τε LB (cf. ad e) | ἢ MB] ἥτε 
(pro εἴτε) L sive ς | 13 cf. nov. VIII c. 5| 9vov L ἢ 
14 τοῦ τε ἄρχοντος — 11 ἑῴας om. M | τῆς om. B* | 
11 αἱ δὲ! ἥδη L ἡ δὲ B* (c, cf. v. 19) | 18 σπεκταβιλίου 
L] σπεχταβιλία M περιβλέπτου L s. v., Bí περίβλεπτος 
Ms.v., B^ | τῶν om. B* | 19 σχῆμα εἰ τε L| 20 σκηρ- 
νέων L | 21 hiatum statuit Zachariae ita fere erplen- 
dum: ἀλλὰ τοῦτο {νυνὶ ἐκαινίσϑη ὥστε ἀμφοτέρας 
μέαν ἀρχὴν εἶναι" ἐν τούτῳ κτλ. | 24 σκηρνίου τῆς 
τε L]25 cf. nov. VIII c. 2. 3 ἢ τῶν] τῆς L| 21 ἀρχὴ» 
ἐπαρχὴν L| 28 Γαλατίας --- IIaxartevrs] discrepat ς | 
καπατιανῆς B* | 31 τῆς τάξεως} officium ς ἢ 32 ἐπὶ 
Hombergk] ἐκ libri | τούτων οπι.ς | 33 τῶν ante νῦν 





om. L? | ἡμῖν M | 34 μεταβαλούσης [ ἢ αὐτόϑε»ν} hoc 
ipsum ς | 35 οἰκείας] ἀρχαίας Β΄ ἢ 36 τὸ αὐτὸ LB* 





2 contigit R? | 3 quodam Κ΄ | 4 prouintiarum V ἢ 
necessario vulg. | 5 propter hane nouitatem 7' vulg. (Gr.) | 
6 sedis V | appellationem V | 9 ministret Beckius ἢ s: 
quid R] siue aliquid V vulg. | 14 iudiees R! | civilis 
rulg.] eiuiles RT' ciuile V | 15 aministrationes R' || 
16 ministrante E] administrante V vulg. | 18 sacrum 
R | &guram R?[ 19 et om. R ἢ veniebant vulg. ἢ 20 sunt 
om. V | 23 ministerium in ras. V? | 25 quod ἐπ ras. 
V?| dueorum V | Ponticae Heimbach] pontiea libri ! 
27 administrationis RV7 ἢ 28 gallie R ἢ aliud V] aliu 
autem A vuij.|pacatione V| 29 quidam V] 30 vero] 
um (— uerum?) V 133 a] ad V] 35 iudicent] uidetur 


R36 ubi A] ibi Veulg. | solu V 


Nov. XXI pr. 


MM c 





xai ἔνϑα μόνην ὑπηρετεῖν πὴν τάξιν τῆς σῆς ὑπερ- 
(VIII) οχῆς ἐϑεσπίσαμεν, ὁμοίως [εἴτε ἐκ παραπομ- 
πῆρ] εἴτε ἐκ τῆς τοῦ δικαστηρίου φύσεωβ ἡ ἔφεσις 
ἀνεέλϑοι, τὴν τάξιν τῆς σῆς vmegoyne ὑπηρετεῖσϑαει 
ταῖς ἐφέσεσι ϑεσπίζομεν, εἴτε ἐκ παραπομπῆς ἡμετέ- ὃ 
(IX) φας, ὁμοίως τῆς τάξεως ἔσται are σῆς. Eg" οἷς 
τε κοινὴ» εἴπομεν τήν τε τῶν (σῶν) τάξεων τήν τὸ ἐκ 
τῶν ϑείων σκρινίων ὑπουργίαν, ομοίωθ τὴν κοινὸ- 
τητα φυλάττομεν, εἴτε ἐκ παραπομπῆς εἴτε κατὰ τὸ 


τεταγμένον ἐν τῷ δικαστηρίῳ γένοιτο τὰ τῆς ἐξετά- 10 


σεως. "Em? ἐκείνων μέντοι τῶν δικῶν, ἃς οὐ σπεκτα- 
βίλιοι δικασταὶ κρίνουσιν, ἀλλὰ συνήγοροι μόνον, ἐφ᾽ 
ὧν ἐφέρετο τὰ τῆς ὑποθέσεως sis τὸ τὸν ϑρόνον τὸν 
σὸν εἴς τε τὸν ἐνδοξότατον ἡμῶν κοιαίστωρα, τῶν 


καϑωσιωμένων λιβελλησίων ὑπηρετουμένων αὐταῖς, 1 tum sit, antiquam servamus figuram; sicut etiam 


ἐπειδὴ μηδὲν παντελῶς ἐπὲ ταύταις κεκαίνισται, τὸ 
σιαλαιὸν φυλάττομεν σχῆμα. : 
λων ἁπάντων τῶν οὐ καινισϑέντων τὰ τῆς παλαιᾶς 
ὑπουργίας μένειν ἐφ᾽ ἑαυτῶν διατάττομεν, οὐδενὸς 


λοῖον πως χρῆναι γενέσϑαι καὶ τὸ τῶν ὑπουργούντων 
ὑπέδειξε σχῆμα. 

(Emihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 

Dat. xv. k. April. Constantinopoli post cons. Beli- 
sarii v. c. 


ὥςπερ καὶ ἐπὶ τῶν &À- manere in semet ipsis disposuimus, nulla novitate 
facienda. Accedens namque novatio aliter quodam- 
modo oportere fieri etiam ministrantium ostendit 
νεωτέρου γενομένου. ὁ γὰρ ἐπισυμβὰς καινισμὸς ἀλ- 20 figuram. . ; 


25 bus faciat manifesta, edictis destinatis a se, ut omnes 
[a.536] Dat. x. 


lum ministrare officium tuae celsitudinis sancivimus, 
(VIII) similiter sive ex delegatione sive Lex Singuli 
natura appellatio veniat, officium tuae 

ministrare appellationibus sancimus; sive etiam ex 
delegatione nostra, similiter officii erit tui. ΥΩ 
(IX) In quibus autem commune diximus et tuorum 
officiorum et sacri scrinii ministerium, similiter com- - 
munionem servamus, sive ex delegatione sive, secun- 
dum quod dispositum est, in iudicio fiat examinatio. 
Super illis tamen litibus, quas non spectabiles iudi- 
ces iudicant, sed advocati solum, referatur 
tium tam ad sedem tuam quam ad gloriosissimum 
quaestorem, devotissimis libellensibus ministrantibus 
eis: quoniam, dum nihil omnino super istis innova- 


in aliis omnibus non innovatis antiqua ministeria 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et 
hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo μα, κὺ 
cognoscant, QM nobis sunt placita. 

. April. CP. p. c. Belisarii v. e. — 





KA ^ ΄ 


ΠΕΡῚ APMENION 


ΟΣΤῈ ΚΑΙ AYTOYX EN ΠΑΣΙΟΌΤΊΡΒΙ PER OMNIA SEQUANTUR 


ΤΟΙ͂Σ P]£MAI9N AKOAOYOEIN 
NOMOL. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ZAuaxip τῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ ἀνϑ- 
! , 
υπάτῳ ᾿Αρμενίας. : 


{(Προοΐμεον. Τὴν Voueviav χώραν τελείως &U- 35 


νομεῖσϑαι βουλόμενοι xal μηδὲν τῆς ἄλλης ἡμῶν δὲε- 


gubernari volentes et nihil ab alia nostra 


Nov. XXI Graece extat in ML, cap. 1 in B 45,6,1. Latine legitur inter extravagantes Auth. (KR. f. 14, VfÁ1845 — 
post nov. XIII, eademque in Τὸ ab alia manu scripta (— r) f. 91 post nov. LX). — Epit. Theod. 21 (inde BZ le) — 


R DE ARMENIIS 


ROMANORUM LEGES KR. 


Imp. lustinianus A. Acacio proconsuli Armeniae. 


diferre 


(Praefatio. Armeniorum regionem bene 








(VIII) 
(IX) 


neve quid novi fiat, constituzmus. .Nam 
quoque — fieri oportere monstravit. 
" 


operi effectuique tradere festinet. 


similiter [sive ez delegatione] sive ex iudicii natura appellatio prodeat, ut ΩΝ tuae subli- — 
mitatis. appellationibus ministret. sancimus, sive ex delegatione nostra, similiter 1 — erit. 

Et in quibus commune diximus esse et officiorum et. sacrorum scriniorum ministerium , similiter Ὁ 
communionem servamus, sive ea: delegatione sive secundum id quod constitutum est in iudicio fiat eacami- — 
natio. In illis tamen litibus, quas non spectabiles iudices, sed advocati tantum. diiudicant, in quibus — 
causae (am ad. sedem tuam quam ad gloriosissimum quaestorem nostrum deferebantur ita, ut üissimi — 
libellenses iis ministrarent, quoniam nihil omnino tn his innovatum est, antiquam formam ( 
Quemadmodum. etiam. in reliquis omnibus, quae innovata non sunt, ut antiqui. ministerii ratio 1 
quae supervenit innovatio diversam aliquo modo ministrantium — 


de ogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua sublimitas. 1 










XXI. J 
DE ARMENIIS, UT IPSI QUOOUE PER OMNIA ROMANORUM .— 
LEGES SEOUANTUR. 


Idem Augustus -Acacio magnificentissimo proconsuli Armeniae. 
Praefatio. Armeniorum regionem cum bonis plane legibus instrui nec quicquam a reliqua nostra - 






cut 





2 εἴτε ἐκ παραπομιτῆς secludenda iudicavit Heimbach. 
Aut haec delenda aut v. 5 vv. εἴτε — τῆς σῆς || 5 εἴτε] 
sive etiam g | 7 σῶν addidit Haloander cum ς | 8 σκιρ- 
viov L | 11 ov πεκταβίλιοι M οἱ (οὐχ οἱ L?) σπεκτα- 
βίλιοι L, οὐ περίβλεπτοι B | 13 φέρεται B* | 14 ἡμῶν 
om. € | 15. λεβελλεσίων MB λιβελισίων L|| 18 τῶν ov] 
τῶν om. M || 19 διατάττομεν) disposuimus e | 20 ἀλ- 
λοῖον MB] ἀλλοῖ L ἄλλως Haloander (Bf) aliter g || 
21 χρὴ L|| τὸ] τῶ L| 22 ὑπέδειξας L| 25 ἔργῳ — 
σπευσάτωϊ Diversam clausulam habet ς | 26 subscr. dat. 
XV. k. April. ConstantinuzroA/*' post Bilisario ue. cons. 
M, ἐγράφη πρὸ i£ καλανδῶν noi μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελισαρίου Ath, ἐξεφωνήϑη μετὰ τὴν ὑπα- 
τείαν Βελισαρίου μηνὶ "noii T'heod., dat. xu NN. 
lanuarias cons. uilisarii JuL^ (cf. nov. XXIII) dat. post 









cons. uilisarii ul. codd. al. ἢ 29 rubr. Περὶ ᾿Αρμενίων — 
Theod. | 33 τῷ] τῶν L t ἃ 


1 tuum J— sancivimus — 3 celsitudinis om. R 
nistrare appellationibus del. R?) 


scriniis 7'; leg. ex sacris seriniis ? || eommunionem 7'vulg.] - 
communem V commune A | 9 quod om. V| 10 tantum 


19 D 

etiam et RT' et V || 20 figura V || 26 —— 21 sub- 
ΟΙκα V, " 0 || Cap. VO | bisiario 1 
uc. con O Basiliario uieit consul. V|| 29 Armeniis A 
vulg.] Armenis Vr | ut — 31 leges Rr] om. V vulg. | 33 in- 
ser. om. r | Armeniae om. R || 35 regione r || 36 nostre /t 1 





DE ARMENIIS 145 


Nov. XXI pr. 1. 2 





, 


εστάναε πολιτείας ἀρχαῖς τε Ῥωμαϊκαῖς ἐκοσμήσαμεν, 
τῶν προτέρων αὐτὴν ἀπαλλάξαντες ὀνομάτων, σχή- 
μασέ v din vois Ῥωμαίων συνειϑίσαμεν, ϑεσ- 
μούς τε οὐκ ἄλλους εἶναι παρ᾽ αὐτοῖς ἢ ove Ῥωμαῖοι 
vouitovsiv ἐτάξαμεν. Καὶ φήϑημεν χρῆναι ῥητῷ 
vóuq κἀκεῖνο ἐπανορϑῶσαι τὸ κακῶς παρ αὐτοῖς 
ἁμαρτανόμενον, καὶ μὴ κατὰ τὸ βαρβαρικὸν ἔϑος 
ἀνδρῶν μὲν εἶναε τὰς διαδοχὰς τῶν τε γονέων τῶν 
τε ἀδελφῶν τοῦ τε ἄλλου γένους, γυναικῶν δὲ οὐκ 
ἔτι, μηδὲ χωρὶς προικὸς αὐτὰς εἰς — μηδὲ 
ἀγοράζεσθαι παρὰ τῶν συνοικεῖν μελλόντων, τοῦτο 

αρβαρικώτερον μέχρε τοῦ νῦν παρ᾽ αὐτοῖς ἐνο- 
- οὐκ αὐτῶν μόνων ταῦτα ἀγριώτερον δοξα- 


«" 


σάντων, X καὶ ἕτέ, ἐθνῶν οὕτως ἀτιμασάντων 

" * * - ΄ c 2 5 
τὴν φύσιν καὶ τὸ ϑηλυ περιυβρισάντων, ὡς οὐ c 15 
ϑεοῦ γενόμενον οὐδὲ συντελοῦν τῇ γενεσιουργέᾳ, ἀλλ᾽ 


ὡς εὐτελές τε καὶ ἠτιμασμένον καὶ πάσης ἔξω προς- 
ῆκον καϑεστάναει τιμῆς. 


5 disposuimus. 


republica, et administrationibus eam Romanis orna- 
vimus, prioribus eam liberantes nominibus, et figuris 
uti Romanorum assuevimus, sanctionesque non alias 
esse apud eos quam eas, quas Romani nominant, 
Et aestimavimus oportere expressa 
lege illud quoque corrigere, quod male apud eos de- 
linquebatur, et non secundum barbaricam gentem 
virorum quidem esse successiones tam parentum 
quam fratrum et alterius generis, mulierum vero 


iünequaquam, neque sine dote eas ad viros venire, 


nec emi ἃ maritis futuris, quod barbarice hactenus 
apud eos servabatur; non ipsis solummodo haec 
ferocius sentientibus, sed etiam aliis gentibus ita 
exhonorantibus naturam et femineum iniuriantibus 


genus, tamquam non a deo sit factum nec serviat 
nativitati, sed tamquam vile et exhonorandum et 


extrà omnem competentem consistens honorem. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου vóuov, ὥςτε 


καὶ παρὰ ᾿Αρμενίοις τὰ αὐτὰ κρατεῖν ἅπερ καὶ παρ᾽ 20apud Armenios 


ν π 
— εἶναι διαφορὰν ἄρρενός τε καὶ ϑηλείας. ᾿Α 
ὥςπερ ἐν τοῖς ἡμετέροις νόμοις τέτακται, κατὰ ποῖον 
μὲν σχῆμα κληρονομοῦσι γονεῖς, ἤγουν πατέρα καὶ 
μητέρα, καὶ πάππον καὶ μάμμην 

ἐρῶ, ἢ καὶ τοὺς μετ᾽ αὐτούς, τουτέστιν υἱὸν καὶ 

ατέρα, ὅπως τε αὐτοὶ κληρονομοῦνταε" οὕτως καὶ 
παρὰ "Αρμενίοις εἶναι καὶ μηδὲν τὰ Zdousvías νόμιμα 


iei τῆς τῶν ϑηλειῶν διαδοχῆς, καὶ μηδε- 


2 


Sancimus itaque per hanc sacram legem, ut et 
c ipsa tenere quae etiam apud 
nos Occasione successionis feminarum, et n 
esse differentiam masculi aut feminae: sed sicut et 
in nostris legibus dispositum est, secundum quam 
fimeuram heredes existant parentum, hoc est patris 


, καὶ τοὺς Ér& πορ- 20 et matris, et avi et aviae, et adhuc longius, et eo- 


rum qui post ipsos sunt, hoc est filii et filiae, et 
quemadmodum ipsi hereditatem transmittant: ,ita et 
apud Armenios esse et nihil Armeniorum leges 8 


τῶν Ῥωμαίων διεστάναι. Εὲ yàp τῆς ἡμετέρας πο: — Romanorum differre. Si enim nostrae reipublicae 
λιτείας εἰσὶ δουλεύουσέ τε ἡμῖν μετὰ τῶν ἄλλων ἐϑ- 30 sunt serviuntque nobis cum aliis gentibus et omni- 


| ww καὶ πάντων ἀπολαύουσε τῶν ἡμετέρων, οὐ δή- 

που μόναι παρ᾽ αὐτοῖς αἱ ϑήλειαι τῆς παρ᾽ ἡμῖν 
ἰσότητος — ἀλλὰ πᾶσιν ἐν ἴσῳ τὰ τῶν 
ἡμετέρων ἔσται νόμων, ὅσα τε ἐκ τῶν παλαιῶν συν- 


bus nostris fruuntur, nequaquam solae apud eos fe- 
minae nostra aequitate repellentur, sed omnibus sub 
aequitate nostrae erunt leges, quascumque ex veteri- 
bus collegimus et in nostris posuimus Institutis at- 


ροίσαμεν καὶ ἐν τοῖς ἡμετέροις ἐτάξαμεν ἔνστι- 85 que Digestis et quaecumque ex imperiali legislatione 


ἧς vo- 
μοϑεσίας τῶν τε ἔμπροσϑεν αὐτοχρατόρων καὶ ἡμῶν 
[re] αὐτῶν ἀπογέγραπται. 


τούτοις τε καὶ διγέστοις ὅσα τε ἐκ τῆς βασιλικῆς 


tam priorum imperatorum quam nostra conscriptae 
sunt. 


CAPUT II. 


- σ - 
Ταῦτα τοίνυν ἅπαντα κρατεῖν εἰς τὸν ἅπαντα Óe- 


Haec igitur omnia valere per omne sancimus tem- 


σπίζομεν χρόνον, ἀρχόμενα ἐκ προοιμέων τῆς παρού- 40 pus, incipientia a principiis praesentis quartae de- 





re publica differre velimus, et magistratibus Romanis ornavimus prioribus nominibus liberatam , et Roma- 
norum —— uti consuefecimus, neque leges ut aliae apud eos essent nisi quas Romani colunt consti- 
eaistimavimus 


tuimus. 
fur, nec barbarorum more viris quidem 
tionis c 


: expressa lege illud quoque corrigendum esse, in quo male apud eos pecca- 
me lem successiones in bona et parentium et fratrum et reliquae cogna- 
etere, feminis vero non item, neque sine dote eas in matrimonium duci neque emi ab iis qui 


consuetudinem earum habituri sunt, id quod magis etiam barbare usque adhuc apud illos usu venit: cum 
non ipsi solum ferocius ita sentirent, sed etiam aliae gentes naturam adeo contemnerent atque femini- 
num genus contumelia afficerent, quasi quod a deo profectum non esset, neque ad generis procreationem 
una valeret, sed tamquam vile et contemptum et omnis honoris expers esse deberet. 

L Sancimus igitur per hanc sacram legem, ut apud —— — eadem obtineant quae apud nos 
successionis feminarum nomine, neve ullum sit discrimen inter masculum et feminam. Sed quemadmodum in 
nostris legibus constitutum est, quo ordine succedant parentibus, patri scihcet et maíri, et avo et aviae, et 

remotiores sunt, vel etiam tis qui ipsos sequuntur, id est filio et filiae, et do ipsis succedatur: 
ita etiam apud Armenios sit, neve quic Armeniae leges a Romanorum differant. Nam si nostri im- 
perii sunt inserviuntque nobis cum reliquis gentibus atque omnibus quae nostra sunt fruuntur, non sane solae 
inter eos feminae ab aequalitate, quae apud nos est, repellentur, sed ad omnes aequaliter leges nostrae per- 


t, tam illae quascumque ex: antiquis collegimus et in nostris Institutionibus et Digestis collocavimus 


quam illae quae ex imperiali leguml. 


atione et anteriorum imperatorum et ipsa nostra perscriptae sunt. 


IL Haec igitur omnia ut in omne tempus valeant, sancimus, initio capto a principio praesentis 





1 cf. nov. XXXI c. 1] 5 Ἐνομίζουσι») ὀνομάζουσιν 
libri | 7 £9os] gentem (i.e. £9vwos) s | 12 τοῦ om. L 
13 μόνον L | 21 τῆς om. L || 23 ὥσπερ] sicut et € 
ὅμοις om. L | 24 ἤγουν M] τουτέστε BL || 26 xai 
prius om. L || 27 κληρονομούνταις L' | οὕτω L? οὔτε 
L'| 28 "Mousvías] Armeniorum g | 29 τῇς] τοῖς L | 
36 vs xai] xai L | 38 τε ML, om. B || 39 cap. II deroga- 
tur Edicto 11] a. 535 de eodem argumento scripto | 40. x 


τῶν προοιμίων L 


.1 ordinauimus R | 2 eanu r* | numinibus R Vr | 3 uti] 
uiro r | 4 eos] eas V^ | nominat A uocant r | 6 quod] 
qui Καὶ | delinquebantur R'|7 et] ut R | secundum] set 
R || barbararieam V barbari causam r | 8 successores E || 
parentium V | 10 nequoque τ ἢ eos R ] 11 a rvulg.] om. 

HL . 


E] 








RV | margaritis Καὶ | 12 apud eos] eos apud eos r || ipsi £ ἢ 
haee om. r | 13 ferocis Rr ἢ sentientibus vulg.] sequentibus 
RVTr | 14 exhonerantibus V || femine ut iniur. r | 15 non 
adhesit factum R! nana deo cló fit actum r | nec] ne V 
16 exhonerandum R! honerandum V ἢ et vulg.] ut RVTr | 
19 ut et del. R?, ut om. vulg. | 20 Armenios Κ ΕἾ Armenos 
R'r | quae] quiue RV | 21 occasionem V | et om. R, ante 
occasione add. R? | 22 aut RV;] et vuig. | sicut et in V] 
et sicut in r sicut etiam R sieut in vulg. | 23 uestris σ ἢ 
24 extiterat r | 25 et eorum] vel eorum vulg. [ 26 filie 
etflii R filiusetfilia τ ἢ 27 transmutatur A | 29 romeé- 
rum r | nostrae om. r | 31 femina R* | 32 equitate nostra r | 
repelluntur R repellantur r ἢ 33 ex] et ex r vulg. | 34 col- 
legibus R' colligimus Vr | et in] et om. r ἢ 35 imperia- 
lis legislationem r | 36 piorum R'V | conseripta Rr 
19 


Nov. XXII pr. 


146 


Ur PER. 
a xm 





* 2 € Qc 
σης τεσσαρεξκαιδεκάτης ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆξ, x«OU c 
8* ΄ ^ 


P τόνδε γράφομεν τὸν νόμον. .τὸ γὰρ καὶ τὰ πα- 
, , * * * 

— περιεργάσασϑαι καὶ πρὸς τοὺς ἄνω χρογουβ 
, - , - E 2 2? 
ἀνελϑεῖν συγχύσεως μᾶλλον ἢ νομοϑεσίας ἐστίν" ἀλλ 
ἐκ τῶν χρύνων, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, πῆς 
παρούσης τεσσαρεθκαιδεκάτης ἐπινεμήσεως καὶ avt 
καὶ κατὰ τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον αἱ διαδοχαὶ μενέ- 
τωσαν ὅμοιαι, τῶν ἐκ πάσης αἰτίαβ εἰς διεαδοχὰδ 
φερομένων ὁμοίως μὲν ἐπὶ γυναικῶν, ὁμοίως δὲ éni 


ἀνδρῶν τοῦ λοιποῦ φυλαττομένων. Τὸ δὲ ἔμσέροσϑεν 10 prius factum est omne manere in priori 


γενόμενον ἅπαν μένειν ἐπὶ τοῦ προτέρου σχήματος 
ἐῶμεν, εἴτε ἐπὶ γενεαρχικῶν εἴτε ἐπὶ τῶν ἄλλων 
γέγονεν, οὐδ ὁτιοῦν ἐπικοινωνούντων τῶν ϑηλειῶν 
προφώπων ἐπὶ τοῖς ἤδη διανεμηϑεῖσιε γενεσιαρχικοῖς 
χωρίοις ἢ ταῖς γενομέναιβ διαδοχαῖς μέχρε τῆρ τριθ- 
καιδεκάτης ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆς" ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ ῥη- 
ϑέντος χρόνου, τουτέστιν ἀπὸ τεσσαρεθκαιδεκάτης 
ἐπινεμήσεως, κρατεῖν τὰ παρ᾽ ἡμῶν νομοϑετηϑέντα 
ϑεσστίζομεν. 


(Emíhoyoc) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 20 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ μεγαλο- 
πρέπεια καὶ οἱ μετ᾽ αὐτὴν τῆς ἀρχῆς ic Het 
παραφυλάττειν εἰς τὸ διηνεκὲς σπουδασάτωσαν. Dat. 
Xv, k. April. CP. post cons. Belisarii v. c. 


cimae indictionis tantum, secundum quam hanc con- i 
Nam etiam antiquiora perserutari- 


scripsimus legem. 
et ad superiora tempora ascendere co onis magis 
quam legislationis est; sed ex temporibus, sicut 
5 praediximus, praesentis quartae decimae indictionis 
tantum et in subsequenti universo tempore succes- 
siones maneant similes, et ex omni causa, quae in 
suecessionibus relata est, similiter in mulieribus, 
similiter in viris de cetero servandae. Quod autem 
san- 
cimus, sive in progenitoralibus sive in aliis faetum 
est, nihil omnino communicantibus femineis perso- 
nis super iam divisis progenitoralibus m aut 
factis successionibus usque ad tertiam decimam in- 


15 dictionem tantum; sed ex memorato tempore, hoc 


est quarta decima indictione, valere 


quae à nobis 
sunt legislata sancimus. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram legem declarata sunt, tua magnificentia 
et qui post eam administrationem susceperint, in 
perpetuum custodire festinet. 


[a. 536] 





ΚΒ 
ΠΕΡῚ ΤῸΝ AEYTEPO- 
ΓΑΜΟΥΝΊΤΊΩΝ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς Eo πραιτωρίων τὸ δεύτερον, ἀπὸ 
ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 

(Hoooiniov.) Πολλοὶ μὲν ἤδη καὶ ποικίλοι τέ- 
Dura: νόμοι παρ᾽ ἡμῶν καὶ ἑκάστῳ μέρει τῶν πρό- 
τερον ἡμῖν νομοϑετηϑέντων ἢ 9s conse μὲν, 
dokarcan, δὲ ἡμῖν ἔχειν οὐκ ὀρϑῶς τὴν ἐπὶ τὰ κρείττω 


25 


XXII. Coll. w tit. 1 
R DE NUPTIIS R. 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. 


30 


(Praefatio.  Plurimae quidem iam variaeque 
positae sunt leges ἃ nobis unicuique parti prius ἃ 
nobis sancitorum aut dispositorum quidem, 
autem nobis habere non recte, ad meliora dantes 


Nov. X XII (— Coll. IV tit. 1: gloss.) Graece extat in ML, maior pars in Β (21, 1 et 28, 4 sqq.) variis locis. — 


Epit. Theod. 22, Athanas. 10, 2 (cf. περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $13 p. 195 Heimb.). Iulian. const. X XXVI. 





ilecimae quartae indictionis ipsius, qua hanc legem scribünus. Antiquiora enim curiose scrutari et ad 
superiora tempora redire confusionis potius quam legislationis est: sed inde a tempore, uti antea diai- 


mus, praesentis decimae 
aequales, ut quae quavis 
in posterum observentur. 


genearchicis sive in reliquis factum est: ut femininae 
archicis praediis iam divisis aut in successionibus quae fuerunt 


—€— indictionis ipsius atque in omne deinceps tempus successiones maneant 
causa ad successiones referantur, aequaliter tam in feminis quam in masculis 
Quod vero antea factum est omme manere in priore statu simimus, sive in 


ersonae nullam omnino partem habeant in. genesi- 


verum ex praedicto tempore, hoc est a quarta decima indictione, ut quae a nobis constituta sunt valeant 


sancimus. 


Epilogus. 


Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram legem declarata sunt, magnificentia 


tua et qui post eam suscepturi sunt istam potestatem observare in perpetuum studeant. 





XXII. 
DE IIS QUI SECUNDAS NUPTIAS CONTRAHUNT. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, ezconsuli et patricio. 


Praefatio. 


Multae quidem iam ac variae a nobis latae sunt leges, quae et singulis partibus 


eorum, quae a nobis prius sancita erant vel constituta nec tamen recte se habere nobis visa sunt, viam ad 





7 μενέτωσαν Mz] μὲν ἔστωσαν L| 14 διανεμϑήσιν 
(sie) L | 16 αὐτοῖς L | 23 subscr. ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἀσερι- 
λίῳ ivà. ιδ' μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Theod. || 
post Bilisario uc. eons. M | 26 τῶν M A/À] om. L 
(rubr. περὶ λύσεως γάμων καὶ περὶ δευτερογαμιεῶν 
Theod., de secundis nuptiis Zul, ἡ περὶ γάμων μνεαρά cit. 
Nomoc. XIV tit, 13, 2. 4) | 28 ἐπάρχῳ Ath] ὑπάρχω 
ML | 32 τῶν] τὸ 1..}} 33 μὲν om. M|| 34 κρίττον L! 





1 inditionis £V | hane quam £ || 2 scripsimus r vuig. || 
legem om. R | etiam Rr] et V vulg. || 4 legelationis 7 || 
5 indieionis E || 6 tempore uniuerso AK | 7 et ex RV] 
ex r vulg. || 8 est, sumitur in V | 9 seruandae. Quod] 


seruande sunt V | aut RV | 10 omnem r | prioris RV || 
sancimus] sinimus vulg. (Gr.) | 11 progenitoribus (prae- 
gen. A^), omissis verbis sive in — 13 progenitoralibus 
RV || progenitorialibus sive in aliis vulg., progenitor 
aliis r|| 13 super iam] superbiam r || progenitorialibus 
vulg.| praesidiis r || 14 andietionem V indueerem A || 
15 tantum ante tempore coll R || tempus V || 16 indi- 
tione E | 17 legislationis £ | 21 declarata sunt legem r 
vulg. | 22 qui] quae RV om. r^ | susceperit r | in] et in 
RV | 23 festinent vulg. | 25 sg. KB xxi de nuptiis V || 
28 Iohannis V|| 33 sa«««torum V! || visorum] iusuiso- 
rum horum A! iussorum T || 34 nobis] a mobis RV | 
habere] se add. V? ; 





usque ad decimam tertiam indictionem ipsam : 


Nm... 
ES 


DE NUPTHS 





v as 
FUB 
Td 


- DpENUPIS Ὁ 147 Nov, XXII pr. 1 


Rapt 





διδόντες ὁδὸν καὶ ὑφηγού τοῖς ὑπηκόοις ὃν προς- viam et exponentes subiectis, quo com degere 
ἥκει διαζὴν τρόπον. δὲ δὴ νῦν τοῦτο τὸ παρ᾽ modo. Hoc autem quod nunc ἃ nobis fit, lex quae- 
ἡμῶν γινόμενον νόμος τίς ἐστε κοινός, TQ πάντων dam est communis, omnibus propria rebus compe- 
καιριωτάτῳ τῶν πραγμάτων τὴν zxoosrxovoav τάξειεν — tentem ordinem ponens. Si enim matrimonium sic 
ἐπετιϑείς. Εἰ γὰρ ὃ γάμος οὕτως ἐστὶ σεμνόν, ὡς 5 est honestum, ut humano generi videatur immorta- 
τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει — ἀϑανασίαν ἐπιτεχνητὴν LKtatem artificem introducere, et ex filiorum procrea- 
εἰςηγεῖσϑαι, xai ἐκ τῆς παιδοποιΐας ἀνανεούμενα τὰ — tione renovata genera manent iugiter, dei clementia, 
χένη μένει διηνεκῆ, τῆς vov ϑεοῦ φιλανϑρωπίας xc9' quantum est possibile, nostrae immortalitatem do- 
ὅσον ἐστὶ δυνατὸν τῇ xaO ἡμᾶς τὸ ἀϑάνατον z«Qw — nante naturae, recte nobis studium de nuptiis est. 
ζομένης φύσει, εἰκότως ἡμῖν περισπούδαστα τὰ περὲ 10 Alia namque omnia, quae sancita sunt, non omni- 
τῶν γάμων ἐστί. Τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τῶν νομοϑετη- bus competunt nec hominibus nec rebus neque tem- 
ϑέντων ov πᾶσι προΞςήκει οὔτε ἀνϑρώποις οὔτε πράγ- ribus, studium vero nuptiarum totius est, ut ita 
pagi οὔτε καιροῖς, τὸ δὲ περὶ τῶν γάμων σπούδασμα — dicatur, humanae sobolis, ex quo etiam renovatur 
πάσης ἐστὶν, ὡς εἰπεῖν, τῆς —— χονῆς, ἐξ solo, et ampliori quam alia sollicitudine dignum est. 
* E - * - * * * - . - - 
Ov xal ἀνανεοῦται μόνου, καὶ π᾿ τῶν ἄλλων 15 Antiquitas equidem non satis aliquid de prioribus 
φροντέδος καϑέστηκεν ἄξιον. Ἢ μὲν ovv παλαιότης aut secundis perscrutabatur nuptiis, sed licebat et 
οὐ σφόδρα τὰ περὶ τῶν προτέρων ἢ τῶν δευτέρων pies et matribus et ad plures venire nuptias et 
περιειργάζετο γάμων, ἀλλ᾽ ἐξῆν καὶ τοῖς πατράσε xai — lucro nullo privari, et causa erat in simplicitate con- 
ταῖς μητράσε καὶ εἰς πλείους ἀφικνεῖσθαι γάμους xal fusa. Maioris autem Theodosii temporibus amplior 
κέρδους οὐδενὸς ἀφαιρεῖσθαι, xai τὸ πρᾶγμα zv ἐν 20 sollicitudo facta est circa huius rei tractatum, donec 





ἁπλότητε συγκεχυμένον. Ἔχ δὲ τῶν τοῦ μείζονος  circuiens per ceteros im res in Leonem piae 
Θεοδοσίου χρόνων πλείων is pow τῆς περὲ memoriae pervenit, virum fortiter atque viriliter etiam 
ταῦτα AES v Vital ἕως περιελϑοῦσα διὰ τῶν ἐφεξῆς de istis plerumque sancientem. Nos autem in con- 


βασιλέων εἰς “έοντα τὸν τῆς εὐσεβοῦς μνήμης ag-  stitutionum compositione multa quidem et alia de 
ἕκετο, ἄνδρα γενναίως τε καὶ ἀνδρικῶς καὶ τὰ περὶ 25 ΙΞὲϊβ decrevimus, aestimavimus autem oportere nunc, 
τούτων κατὰ τὸ πλεῖστον νομοϑετήσαντα. Ἡμεῖς δέ consiliis perfectioribus causam considerantes, etiam 
γε ἐν τῇ τῶν διατάξεων συνϑήκῃ πολλὰ μὲν καὶ quaedam corrigere non aliorum solummodo, sed iam 
ἄλλα περὶ τούτων διωρίσαμεν, φήϑημεν δὲ zorra etiam quae & nobis ipsis sancita sunt. Non enim 
»vv, βουλαῖς τελειοτέραις τὸ πρᾶγμα κατασκεπτόμε-  erubescimus, si quid melius etiam horum quae ipsi 
»o., καί τινα ἐπανορϑῶσαι ov τῶν ἄλλοις μόνον, 80 prius diximus adinveniamus, hoc sancire et compe- 
ἀλλ᾽ ἤδη καὶ τῶν παρ᾽ ἡμῶν αὐτῶν νομοϑετηϑέν- tentem prioribus imponere correctionem nec ab aliis 


“τῶν. οὐ γὰρ ἐρυϑριῶμεν, εἴ τε κάλλιον καὶ ὧν «vro expectare corrigi legem. 


πρότερον εἴπομεν προΞξεξεύροιμεν, τοῦτο νομοϑετεῖν 
καὶ τὴν» προερηκουσαν τοῖς πρότερον δευτέραν ἐπιτι- 
ϑέναι διόρϑωσιν οἴκοθεν, ἀλλὰ μὴ παρ᾽ ἑτέρων &va- 35 
μένειν ἐπανορϑωϑθϑῆναι τὸν νόμον. 


CAPUT 1. 
Δύο τοίνυν ταῦτα προειρήσϑω τοῦδε τοῦ νόμου. Duo igitur haec praemittantur huic legi. Et pri- 


Kai nacer ἐκεῖνο, τὸ πάντα uiv ὁπόσα ἐν τοῖς mum illud, ut omnia quidem, quaecumque in priori- 
ἔμπροσθεν νενομοθέτηται εἴτε παρ ἡμῶν εἴτε παρὰ — bus sancita sunt sive a nobis sive a prioribus nostris, 


τῶν πρὸ ἡμῶν, ταῦτα κρατεῖν ἕκαστον κατὰ τοὺς 40 haec valeant singula secundum propria tempora, non 
etiam 


, 2 


οἰκείους χρόνους, οὐκ ἔχοντα οὐδένα ἐκ τοῦ παρόντος habentia ullam ex praesenti lege novitatem, sed 





meliora facerent et subditis praeciperent, quo modo vivere deceret. Hoc vero quod nunc a 
quaedam est communis, quae rei omnium gravissimae ordinem convenientem imponat. Nam si 
monium res est adeo sancía, ut videatur humano generi artifici immortalitatem conferre, atque ex 
liberorum procreatione renovata genera manent perpetua , ut dei clementia, quoad fieri potest, immortali- 
latem naturae nostrae largiatur, merito nobis we sero est de nuptiis studium. — Cetera enim, quae legi- 
bus sancita sunt, non omnibus conveniunt neque hominibus neque rebus neque temporibus ; vero de 
nuptiis est studium ad totum, ut ita dicamus, genus humanum spectat, e quo etiam solo hoc renovatur, 
ac maiore quam cetera cura dignum est. Atque antiquitas quidem quae ad priores aut secundas tias 
pertinent non mimis curiose perscrutata est: sed licebat tam patribus quam matribus et at pare 
m neque ullo lucro privari, ita ut res in ipsa simplicitate confusa esset. A temporibus autem 
i maioris amplior fuit cura hanc rem cum arte tractandi, donec per sequentes deinceps impera- 
tores agitata ad Leonem piae memoriae pervenit, qui vir egregie et viriliter etiam quae ad haec spectant 
magna ex parte lege constituit. Nos autem cum in constitutionum compositione alia multa de his defini- 
vimus, tum nunc re consiliis perfectioribus considerata emendanda esse existimavimus non solum 
oed pa. ab alis, sed iam eorum quoque quae a nobis ipsis sancita Neque enim erubescimus, 
si pulchrius vel illis, quae ipsi antea diximus, reperiamus, id lege sancire et prioribus secundam 
quae conveniat correctionem sponte adferre, nec vero ut ab aliis lez: emendetur expectare. 
. ,L πο quidem haec praemittantur huic legi. Atque primum illud, ut omnia quidem, quaecumque 
prioribus temporibus sive a nobis sive ab iis qui nos praecesserunt sancita sunt, secundum sua quodque 
tempora valeant, utpote quae nullam habeant ex praesenti lege innovationem, sed in suis casibus valeant 


».1.08ó» xai Mc] ὀρθῶς L | προσήκειν L | 2 δὴ] | bus (hominibus s. v. V?) et ria V | 4 ordinem suppl. 
det L | 4 καιριωτάτω ΜΙ, κοιρεωτάτω 1," Mais a | V? in spat. vac. | 6 arüficem 7] iie Ry artificiose 
Haloander (propria c) | 8 μένει» coni. Zachariae || 9 TZ] | V? s.v., vulg. | 7 manent] genera add. Κα | 8 nostrae 
τῶν L'| χαριξομένοις L| 19 μητράσι καί Lc] μητρά- | immortalitatem vulg.| nostra immortalitate R VT | 12 est 
σιν M | 21 συχκεχυμένον M | 22 Θεοδοσίου] cf. Cod. 5, | totius V ἢ 13 resosatur R!| 15 esquidem £| 20 facta 
9, 15g. ἢ πλεῖον 1,3} 23 ὑφεξῆς L ἢ 24 “έονταὶ cf. Cod. | est post rei coll. R | 22 uenit V] 23 constitutione R ἢ 
5,9, 6] 26 τοῦτον V E win cf. Cod.5,9,85gg. | | 24 compositionem V | 26 consilii V! ἢ perfectoribus 


nobis fit, lex: 
matri- 





| —S 





28 νῦν χρῆναι L| 31 δὴ L| 34 zzv] τοῖς L' R* perfectioibus V! | eausa R! | 27 iam V] tam R, 
δευτέραν 1.3] δευτέροις ΜΠ", om. ς | 35 οἴκοθεν om. c om. vulg. | 29 erubescimur V | horum] bonorum Vj 
39 παρὰ τῶν Lc] παρὰ om. M | 30 haee R | 32 expecta« V! [37 Cap. 1 Vrubr. | 31 Duo] 
Quo V rubr.| permittantur R!V 





2 quod] que V quae V3]3 est et communis omni- 
Ὁ 19* 


Nov. XXII 1. 2 


148 


"HR 


DE NUPTIIS " 





vóuov καινισμόν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶν οἰκείων ϑεμάτων 
κρατοῦντα καὶ πολιτευόμενα, καὶ τὰς ἑαυτῶν ἐκβά- 
σεις ἐκ τῶν ἤδη τεϑέντων ἀναμένοντα νόμων, καὶ 
οὐδὲν κοινωνοῦντα τῷ παρόντε νόμῳ' τὸν δὲ παρ- 
óvra νόμον ἐκ τοῦ νῦν κρατεῖν ἐπὶ πᾶσι τοῖς ἐσο- 
μένοις ϑέμασι καὶ ἐπὶ πάντων τῶν μετὰ ταῦτα γά- 
μῶν εἴτε προτέρων εἴτε τῶν ἐφεξῆς ἐπί ve τῶν 
ὕστερον ἐσομένων εἴτε γαμικῶν κερδῶν ETE διαδὸο- 
ὧν τῶν ἐκ παίδων. καὶ γὰρ τὸ μὲν προειληφὸς 
ἅπαν τοῖς ἤδη γεγραμμένοις καταλιμπάνομεν νόμοις, 
τὸ δὲ μέλλον διὰ τοῦ παρόντος ἀσφαλιζόμεϑα νόμου. 
ὥξτε εἴτε πρῶτοι εἴτε δεύτεροι γεγόνασι γάμοι, εἴτε 
τοῖς γονεῦσι διαδοχαὶ τῶν ἐκ τοῦ πρώτου πλοῦν 
παίδων εἴτε κέρδη ἐκ προικῴων ἢ προγαμιαίων δω- 


ἐδ' * * 
in suis casibus valitura atque tractanda et suos even- 
tus ex his, quae iam positae sunt, legibus — 
tia et nihil communicantia Nee legi. Praesen- 
tem vero legem ex nunc valere volumus in omnibus 
5futuris casibus et in omnibus postea nuptiis, sive 
prioribus sive deinceps, et in posteris aut futuris - 
sive nuptialibus lucris sive successionibus, quae ex 
filis sunt. Etenim quod quidem omne iam praeces- 
sit, conscriptis relinquimus legibus, quod vero futu- 


10 rum est, per praesentem munimus legem. Unde (sive 


priores) sive secundae provenerunt nuptiae, sive pa- 
rentibus successiones ex prioris matrimonii filiis sive 
lucra ex dotibus aut antenuptialibus donationibus 
aut ex alia causa, sive existentibus ex secundo ma- 


ρεῶν ἢ ἐξ ἄλλης αἰτίας, εἴτε ὄντων ἐκ τοῦ δευτέρου 15 trimonio filiis sive etiam non, in prioribus temnori- 


γάμου παίδων εἴτε καὶ μή, ἔν τοῖς ἔμπροσϑεν χρό- 
νοις, ταῦτα παραφυλαττέσϑω κατὰ τοὺς ἑαυτῶν 
ἕκαστα χρόνους, καὶ ἀπολαυέτωσαν οἵ τε ἄνδρες αἵ 
τε γυναῖκες τῆς ἔμπροσθεν νομοϑεσίαβ, εἴτε πρὸς 


bus, haec serventur secundum sua singula tempora, 
et fruantur tam viri quam mulieres priori legisla- 
tione, sive ad alias venerunt nuptias sive etiam us- 
que ad priores steterunt, sive successerunt filiis sive 


δευτέρους ἔλθοιεν — εἴτε καὶ μέχρε τῶν πρώς- 20 aliquid omnium egerunt priores sequentes leges. Illis 
ἐξ 


vov ἔστησαν, εἴτε ἐξαντο τοὺς παῖδας εἴτε τε τῶν 
πάντων» ἔπραξαν τοῖς προτέροις ἀκολουϑοῦντες νό- 
μοιβ. τοὺς γὰρ ἐκείνοις πιστεύσαντας καὶ οὕτως συμ- 
βάλλοντας οὐκ ἂν τις αἰτιάσαιτο, διὰ τέ μὴ καὶ τὸ 


enim credentes et ita contrahentes nullus inculpabit, 
quare non futurum scierunt, et hoc, quod videbatur 
quidem et tractabatur, omnibus modis crediderunt, 
quod vero nondum factum erat, non formidave- 


μέλλον ἠπίσταντο καὶ τῷ φαινομένῳ uiv καὶ πολι- 2 runt. Unde illa quidem omnia maneant suum ser- 


τευομένῳ παντάπασιν ἠπίστουν, τὸ δὲ οὔπω ysvó- 
μενον ἐδεδίασαν. "Qéve ἐκεῖνα μὲν ἅπαντα μενέτω 
τὴν ἑαυτῶν “φυλάττοντα τάξιν" 0 δὲ ἐφεξῆς χρόνος 
ἐν τοῖς μετὰ ταῦτα τικτομένοις ϑέμασιν ἐν ἑνὶ πάντα 


vantia ordinem, deinceps vero tempus in posteriori- 
bus pariendis casibus in una omnia hac lege posita 
atque collecta respiciat, quaecumque de futuris, si- 
cut dictum est, nuptiis competunt valere. Unum 


τῷδε τῷ νόμῳ κείμενά ve καὶ συνηϑροισμένα ϑεά- 30itaque hoc praemittatur legi. 


σϑω, ὁπόσα περὶ τῶν ἐσομένων, ὡς εἴρηται, γάμων 

, — e ^ - , - 
σιροφῆκει κρατεῖν. Εν μὲν ovv τοῦτο προειρήσϑω τοῦ 
νόμου. 


CAPUT II. 


Δεύτερον δὲ ἐκεῖνο, ὥςτε ἅπαντα ὅπόσα ἐκ τῆς 


Secundum vero illud, ut omnia quaecumque ex 


viv ἡμέρας ὁ διαϑέμενος διατάττοι περὶ τῶν τοιού- 35 hodierna die testator disposuerit de talibus, sive vir 


των, εἴτε ἀνὴρ εἴτε γυνὴ καϑεστήκοι, ταῦτα κρατεῖν. 
γνομοϑετείτω μὲν γὰρ ἕκαστος ἐπὶ τοῖς ἑαυτοῦ τὰ εἰ- 
κότα, καὶ ἔστω νόμος ἡ τούτου βουλή, καϑάπερ καὶ 
ὁ παλαιότατος ἡμῖν τῶν νόμων καὶ πρῶτος σχεδὸν 


sive mulier consistat, haec valeant. Disponat itaque 
unusquisque in suis, ut dignum est, et sit lex eius 
voluntas, sicut et antiquissima nobis lex et prima 
paene reipublicae Romanorum disponens ait (dicimus 


τὴν πολιτείαν Ῥωμαίοις διατάξας φησί (φαμὲν 0240autem xi tabularum) secundum antiquam et patriam 


τὸν δυωδεκάδελτον), κατὰ τὴν ἀρχαίαν καὶ πάτριον 








aique observentur et eventus suos ex latis iam legibus maneant nec quic 


mune habeant. 


uam cum praesenti lege. com- 


Praesens vero lez inde ab hoc tempore valeat in omnibus futuris casibus om: 


quae posthac futurae sunt nuptiis, sive prioribus sive secundis, et in futuris deinceps tam lucris nuptiali 


quam successionibus ea: liberis. Etenim omne quidem quod praeterüt legibus iam scriptis relinquimus, quod — — 
autem. futurum est, praesenti lege munimus. ' Itaque sive primae sive secundae nuptiae factae sunt, sive — 
parentibus successiones liberorum priorum nuptiarum, sive lucra ez dotalibus vel antenuptialibus donationibus 
vel ea: alia causa, sive eztant liberi ez: secundis nuptiis sive non extant, iis quae praecesserunt tempori- ὦ 
bus, haec serventur secundum sua quodque tempora, ac fruantur priore legislatione tam viri quam fe- 
minae, sive ad secundas venerunt nuptias sive etiam in. primis steterunt, sive liberis successerunt sive quid | 

aliud omnino egerunt priores leges secuti. Nam qui illis confisi sunt atque ita nuptias contraaerunt, 
facile quisquam arquat, quidni etiam futurum noverint et ei quod apparuit atque obtinuit omnino diffisi — 
sint, id vero quod nondum extitit, formidaverint. Itaque illa quidem. omnia maneant suumque ser- . 
vent ordinem: futurum vero tempus in casibus posthac nascituris in. una omnia lege hac posita et col- 


lecta conspiciat , 

praemissum esto. 
IL Alterum vero illud, ut omnia 

erit, sive vir sive femina sit, ea valeant. 


quaecumque de futuris, ut dictum est, nuptiis valere par est. 


num igitur hoc legi 


quaecumque inde ab hac die testator de eiusmodi rebus statu- — 
Constituat enim. de suis quisque rebus quae par est, et lez — 


sit eius voluntas, quemadmodum etiam nostrarum legum antiquissima et quae prima fere r. Uno 
Romanis constituit, legem. x11 tabularum dicimus, secundum vetustam et patriam linguam ait, cum ita 





1 ἀλλ᾽ ἐπὶ] sed etiam in e | 3 ταχϑέντων L || vó- 
pov L| 5 κρατεῖν} valere volumus ς || 6 μεταῦτα L! | 
7 προτέρων Lg] πρότερον M | τῶν — τῶν] τὸν — 
τὸν L' | 9 τῶν ἐκ Ls] ἐκ τῶν M || 15 δευτερογάμου 
L* | 18 ἀπολαβέτωσαν L | 19 «zs] τοῖς M || 20 τὸν 
πρότον L! | 22 ἀκολουϑοῦντες Mc] ἀκολουϑοῦνται L 
23 συμβαλόντας Scrimger | 20 xai và πολετευομένω M | 
26 ἠπέστου») crediderunt ς΄ || 27 ἐδεδίεσαν Scrimger 
(cf. Lobeck ad Phryn. 180 sg.); non formidaverunt g 
30 ϑεάσϑω M] ϑεασάσϑω L | 40 διατάξας) διάτά 
(sie) L' | 41 δυοδεκάδελτον L 


3 praesenti (ex praesenti R?) lege R | 6 aut delen- - 
dum videtur | 8 etenim] et eum A! | 10 minimus rm a 
sive priores addidi || 11 peruenerunt V ||12 priores E! - 
prioribus V! | filii V* | sine luero (lucra AR?) R 
15 etiam om, E | 16 seeundum sua] set 1." | 17 priori R]— 
prioris (priores V!) V vulg. | legilatione V! legislatio- — 
nem V?| 21 ineulpabit A] culpabit V vulg. | 24 non 
V vulg.] nondum £ || 26 posterioribus] uero add. V - 
27 parcendis V! | in] et in V | 28 fu«eis (furtis? 
V | 30 permittatur R || 34 ut om. || 37 unusquis V | 
in suis om. R | 38 sicut et] et om. RT'| 39 paene 





om. R || leg. rempublicam? || 40 sg. patria lingua. At! 





DE NUPTII8 


149 


Nov. XXII 2—4 





λῶτταν οὐτωσί που λέγων" uti legassit quisque de 
Lem re, ita ius —— δυναμένου ——— 
ἐκείνου γνώμην, οὐδ᾽ ἂν εἰ ϑεῖον πράττοι τύπον 
ἂν εἴ τι τῶν πάντων, ἕτερόν τε παραδιατυποῦν ἐπὶ 
τοῖς ἀλλοτρίοις. ἢ 

1 Εἰ δὲ μηδὲν ὃ διαϑέμενος εἴποι ἢ διατυπώσειεν, 
ὅπερ μὴ τοῖς ἤδη κειμένοις καὶ πρατοῦσε προκατεί- 
ληπται νόμοις, μηδέ τε παρὰ τοὺς καϑόλου νόμους 
διατάττοι, τηνεκαῦτα ὅδε ἡμῖν ὁ νόμος κείσϑω, πάντα 
καϑ᾽ ὅσον ἀνθρώπῳ δυνατὸν x 
βαίνων ἐν βραχεῖ, καὶ τὰ ἐπὶ τοῖς πρώτοις ἐπανοο- 
Sov. (OILS καὶ τὰ ἐπὲ τοῖς δευτέροις, xai τὰ 
ἐπὲ ταῖς οχαῖς καὶ ταῖς λύσεσι τῶν γάμων εἴτε 
ἐκ ϑανάτων εἴτε ἐκ διαζεύξεως, καὶ τὰ πρὸ τοῦ πεν- 


linguam ita dicens: Uti legasset quisque de 
sua re, ita ius esto. Nullo valente citra illius 
voluntatem, nec si sacram im formam nec si 


i aliud omnium, aliquid aliter disponere in 
5 alienis 


1 Si vero nihil testator dixerit aut disposuerit, quod 
non iam positis et valentibus praeoccupatum sit le- 
gibus, nec aliquid contra universales leges ordina- 
verit, tunc haec nobis lex posita sit omnia, quantum 


ερελαμβάνων καὶ διεα- 10 est homini possibile, comprehendens et transiens in 


brevi et quae in prioribus erant corrigens nuptiis 
et quae in secundis, et in successionibus et in so- 
lutionibus nuptiarum sive ex mortibus sive ex sepa- 
ratione, et quae ante luctuosum tempus sunt et post 


Üíuov χρόνου xal μετ᾽ ἐκεῖνον, xai μίαν τινὰ Gv»-ioillud, et anam quandam continuationem faciens to- 


ἔχειαν ποιούμενος παντὸς δὴ τούτου τοῦ συγγράμμα- 
τος, καὶ νομοϑεσίαν πάλαι μὲν ἀρξαμένην, ἐκ πέντε 
δὲ μάλιστα καὶ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν ἐτῶν συχνό- 


tius huius conscriptionis, atque legislationem olim 
quidem incohatam, ex quinque vero praecipue et 


quinquaginta et centum annis frequentius motam et 


τερόν τε κινηϑεῖσαν, καὶ κατὰ μέρος ἀϑροισϑεῖσάν particulariter collectam simul et paulatim colligatam 
τε ἅμα καὶ τῷ κατὰ μικρὸν συνδεῖσϑαί τε πρὸς ἕαυ- 20 ad semet ipsam et cohaerentem, confusam in pluri- 


τη» καὶ 
τενος ἀεὶ δεομένην ἐπανορϑώσεως, καϑαράν τε καὶ 
σύμφωνον ἑαυτῇ παντοίωΞ ἀποφαίνων. 


λλᾶσϑαι συγχεϑεῖσαν ἐν πλείστοις καί mis et quadam semper egentem correctione, puram- 


que et consonam sibi omnino declarans. 


CAPUT Ill. 


, * τ , * , - - - 
Γάμον uiv οὖν διάϑεσις ἀμοιβαία ποιεῖ, τῆς τῶν 


' Nuptias itaque affectus alternus facit dotalium 


e οὐκ ἐπιδεομέρη προςϑήκης. ἐπειδὰν 0225 non egens augmento. Cum enim semel convenerit 


προικῴων 

ἅπαξ ὑπο Sor εἴτε ἐπὲ ψιλῇ γαμεκῇ διαϑέσει εἴτε 
καὶ ἐπιδόσει προικὸς καὶ τῆς & x τὸν γά δωρεᾶς, 
δὲς τῷ πράγματι πάντως ἀκολουϑῆσαι καὶ λύσιν αὖ- 
ϑις ἀνεύϑυνον ἢ μετὰ ποινῆς" ἐπειδὴ τῶν ἐν àv- 
( παράκο 

τὸ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἀπροίκων συμβολαίων διαλυομένων 
καὶ ποινὴν ἴσως ἀχολουϑεῖν, τοῦτο ἡμεῖς ἐξεύρομεν 
πρῶτοι. 


λουϑούντων 'τὸ δεϑὲν ἅπαν λυτόν᾽. 30 


seu puro nuptiali affectu sive etiam oblatione dotis 
et propter nuptias donationis, oportet causam om- 
nino sequi etiam solutionem aut innoxiam aut cum 
poena, quoniam horum quae in hominibus subse- 
quuntur, quidquid ligatur, solubile est. Ut autem 
etiam super indotatis matrimoniis distractione facta 
poena merito subsequatur, hoc nos adinvenimus primi. 


CAPUT IV. 


διαλύονται δὲ ἐν ζωῇ τῶν συμβαλλόντων γάμοι, 


Distrahuntur itaque in vita contrahentium matri- 


οἱ μὲν συναινοῦντος ἑκατέρου μέρους (ὑπὲρ ὧν οὐδὲν 35 monia alia quidem consentiente utraque parte, pro 


cap. III in. Τὸν γάμον διάϑεσις — προσϑήκης ertat B 28, 4, 41 (B* p. 144 Zach.). 
cap. IV in. respicere videtur Ecloga privata aucta 2, 18 p.14 Zach. 





fere dicat: Uti legassit quisque de sua re, ita ius esto. Nec cuiquam liceat contra illius voluntatem , ne- 


si sacram formam 


1 Si vero nihil testator t aut statuerit, 


si quidvis impetret, aliud quicquam praeter illa de rebus alienis statuere. 
quod quidem legibus iam latis et valentibus non praecep- 


tum sit, neque quicquam contra leges in universum disposuerit, tunc haec nobis lex data esto, quae omnia, 


quantum per hominem fieri potest, comprehendat et 


eviter percurrat, quae tam quae ad 


— 
quae ad secundas nuptias, — ad successiones et solutiones nuptiarum sive morte sive divortio factas 


pertinent, eque ante tempus luctus et post illud sunt, corrigat atque unam aliquam efficiat continuatio- 
nem totius huius scripti, et legislationem olim quidem incohatam, abhinc autem centum et quinquaginta 
fere annos frequentius —— et ex suis particulis collectam, eoque quod paulatim inter se 


colligata et conglutinata est in p 
ipsi omnino consonam demonstr 


isque confusam et utique correctione aliqua indigentem, et puram et 
et 


Atque nuptias quidem affectus facit mutuus, dotalium instrumentorum accessione non indigens. 
Cum autem semel coníractae sint sive ex mero coniugali affectu sive etiam dote et donatione propter 
nuptias data, etiam solutionem rursus rem sequi omnino par est aut impunitam aut cum poena: quoniam 
infer homines eveniunt, ligatum omne dissolubile. Quod autem in indotatis quoque coniugiis 


ex iis quae 
solutis rdi que ut poena sequatur, hoc nos primi repp 


erimus. 


olvuntur autem nuptiae inter vivos qui eas contraxerunt, aliae consentiente utraque parte 





1 uti legasset quisque (auisue Z) MLz (uti legassit 
super pecunia tutelave lex XII tab. p. 127 ed. Schoell || 


leg. οὔτ᾽ àv — οὔτ᾽ ἄν} ἢἢ 8 ἐμήτε libri | 
10 περὲ λαμβάνην (λαμβάνειν L*) L | 11 ἐν βραχεῖ! 
βραχὺ L|14 εἴτε διαξεύξεων L| 15 μετεκείνων L ἢ 
16 παν»ντος] τοῦ παντὸς L ἢ Vi sg. cf. p. 141,21sg. | 20 τῷ 
om. L | ἑαυτὸν M | 21 λάσϑαι L| 22 δεομένων 
L'|25 ye ovx Mí(s)) aei oix L οὐκ ἀεὶ B (ἀλλ᾽ ἢ ἐπὶ 

κῶν adnot. BZ;cf.nov. CX VII, 4) | 
ἐπειδὰν L' καὶ ἐπειδὰν L*| 21 ἐπὶ 


δόσει Zachariae | τῆς om. L διὰ τῶν γάμων L 
28 αὖϑις ML] αὖϑις ἢ Haloander, aut ς 1 29 — 
* 


ζητεῖν add. L?.| 30 Plato Timaeo p.41 A: τὸ μὲν οὖν 
δὴ δεϑὲν πᾶν λυτόν ἢ 31 διαλυουμένων L ἢ 34 δὲ om. 





L | ἐν ζωῇ] ov» £oai? L? | συμβαλόντων L | 35 συναι- 
vovyros — 150,2 οὗ δὲ om. 





1 legassit vulg. | 4 in alienis] malens RVT ἢ 7 sit 
om. RIS ordinauit Καὶ | 11 breu (sic) V | et om. RV | 
et in V] et R et quae in 7 vulg. | 13 mortibus V] 
morte Καὶ vulg.| 15 totiens R* | 16 *legislationis libri ἢ 
19 eolleeta V!| 20 ad] a Κα ἢ pluribus V ἢ 21 quan- 
dam AR!| egente R?| correctionem V | 22 consonantem 
R?| declarans vulg.] declaratam RVT ἢ 24 post itaque 
spatium vacuum ca. 15 litt. est in V || alternus affectus 
R | 26 *seu] sub (set R!) libri | 27 omnino causam 
R | 29 omnibus R | 30 ut] aut E^ | 31 matrimonis 
V|34 rubr. De diuortiis bona gratia fatiendis mg. || 
35 uterque R! 


Nov. XXII 4—6 150 : DE NUPTHS - 





ἐνταῦϑα διαλεκτέον, τῶν συμφώνων τὸ πρᾶγμα x«9- — quibus nihil hic dicendum est, pactis causam, sicut — 
ἅπερ dv ἑκατέρῳ δόξειε διοιχουμένων), οἱ δὲ κατὰ — utrique placuerit, gubernantibus, alia vero per occa- — — 
πρόφασιν εὔλογον, oi δὴ καὶ bona gratia καλοῦνται, — sionem rationabilem, quae etiam bona gratia voca- 

οἱ 4; αἰτίας ἁπάσης yopís, oí δὲ καὶ μετὰ aitíae tur, alia vero citra omnem causam, alia quoque cum 


εὐλόγου. 5 causa rationabili. 
CAPUT V. 
Κατὰ μὲν οὖν πρόφασιν ἄμεμπτον, ὅταν ἄσκησιν Secundum occasionem itaque inculpabilem, quando —— 
ϑάτερον ἕληται τῶν μερῶν, 7:908 τὴν ἐπὶ τὰ κρείττω — conversationem altera elegit pars, meliorem mi- 


μεταβαῖνον ὁδόν, καὶ τὸν ἐν ἀγνείᾳ βίον αἱρούμενον.  grans viam et sub castitate conversationem concu- . | 
τηνικαῦτα yàp νόμος xal ἄλλος ἡμέτερος. λέγει, παρρη- — piscens. Tunc enim lex et alia nostra dicit licen- 
σίαν εἶναι καὶ ἀνδρὶ καὶ γυναικὶ πρὸς τὰ καλλέω l0tiam esse viro et mulieri ad meliora migranti trans- - 
μεϑισταμένῃ διαλύειν τὸ συνοικέσιον xai ἀναχωρεῖν — igere matrimonium et abscedere, quodam brevi dimisso 
μετά τινὸς βραχείας ὑπολειπομένης τῷ καταλελειμι- — solacio ei qui relinquitur. Quodcumque enim pacti 
μένῳ παραμυϑίας. ὅπερ γὰρ ἂν συμφωνήσειαν oi fuerint contrahentes ex morte fieri lucrum, hoc ha- 
συμβάλλοντες ἀπὸ τελευτῆς γένεσϑαι κέρδος, τοῦτο bere oportet eum qui dimittitur ab altero, sive vir - 
ἔχειν δεῖ τὸν καταλελειμμένον παρὰ ϑατέρου; εἴτε lo sive mulier sit, eo quod et iste quantum ad matri- 
ἀνὴρ εἴτε γυνὴ καϑεστήκοι, διότε καὶ ovros τό γὲ monium videtur mori, aliud pro alio vitae eligens - 
ἐπὶ τῷ συνοικήσαντε δοκεῖ τελευτᾶν, ἑτέραν ἄνϑ' iter. 
ἑτέρας βίου πορείαν ἑλόμενος. 


CAPUT VI. 


Kai κατὰ πρόφασιν δὲ ἀναγκαίαν τε καὶ οὐκ &Ào- Per occasionem quoque necessariam et mon irra- 
yov διαλύεται γάμος, ὅταν τις οὐχ οἷός τε εἴη συνιέναι 20 tionabilem distrahitur matrimonium, quando aliquis 
τῇ γυναικὶ καὶ τὰ παρὰ τῆς φύσεως ἀνδράσι δεδο- impotens fuerit coire mulieri et agere quae ἃ natura 
μένα πράττειν, ἀλλὰ διετία μέν, κατὰ τὸν περὶ τού- viris data sunt, sed biennium quidem secundum de - 
vov πρώην σαρ᾽ ἡμῶν γεγραμμένον νόμον, παραδράς hoc a nobis pridem scriptam legem transcurrat ex 
μοι ἐκ τοῦ τῶν γάμων καιροῦ, ὃ δὲ ὅτε ταῖς ἀληϑείαις — nuptiarum tempore, ille vero quia pro veritate est 
ἐστὶν ἀνὴρ οὐ δείκνυσι. πάρεστι γὰρ τῇ γυναικὶ ἢ 25 vir non ostendat. Licebit enim mulieri aut eius 
τοῖς γε a n πατράσι διαζευγνύναι τὸ συνοικέσιον — patribus disiungere matrimonium et mittere r 
καὶ στεῖλαι διαίσιον, εἰ καὶ μὴ βούλοιτο τοῦτο ὁ συν. dium, vel si noluerit hoc maritus. Et hic siqui 
οἰκῶν. Κἀνταῦϑα ἡ μὲν προῖξ, εἴ τίς ἐστιν ὅλως dos, Si qua est omnino data dos, sequitur mulierem, - 
ἐπιδεδομένη προῖξ, ἀκολουϑήσει τῇ γυναικί, καὶ ἀπο- οὐ reddit hanc vir, si eam contigit accipi, propter - 
δώσει ταύτην ὁ ἀνήρ, -εἴ ye τύχοι λαβών, ἡ δὲ διὰ 80 nuptias autem seu ante nuptias donatio manet apud - 
τὸν γάμον ἤτοι πρὸ τῶν γάμων δωρεὰ μενεῖ παρὰ virum nihil de suo damnificandum. Hanc itaque le- - 
τῷ d&xÜol οὐδὲν οἴκοϑεν ζημιουμένῳ. Τοῦτον δὲ δὴ gem corrigimus brevi quadam adiectione: non enim - 
τὸν νόμον ἐπανορϑοῦμεν βραχείᾳ τινὲ προςϑήκῃ" E 


cap. V (κεφ. δ΄ cit. schol. B*) Διαλύεται γὰρ γάμος κατὰ πρόφασιν κτλ. — cap. VII extant in B 28, 5,4 (Β΄ 
p.155 Zach.). cap. V habet Epanagoge 21, 1; cap. VI, item cap. VII initio decurtatum Prochiron 11, 2.3; Epana- 
goge 21, 2.3. — Summa cap. V— VII est Nomoc. XIV tit. 13, 4 p. 615 Pitra. " 

cap. VI summaria habent Ῥοπαί 26,13; Ecloga privata aucta 2, 11.20 (p.14 Zach.). i" 





de quibus hic nihil disserendum, cum pacía rem, quemadmodum utrique placuerit, ordinent, aliae ex 
causa iusía, quae quidem etiam bona gratia vocantur, aliae sine ulla culpa, aliae etiam cum culpa iusta. ' 

Aique ἐξ causa quidem mon wvituperanda, quando vitam solitariam alterutra pars elegerit 
demigrans ad viam, quae ad meliora ducit, et vitam quae in castitate transigitur eligens. Tunc enim alia 
quoque lea: nostra dicit licere et marito et uxori ad meliora transeuntibus solvere coniugium et secedere, — 
cum eaxiquo aliquo solacio relicto ei, qui deseritur. (Quodcumque enim coniuges in casum mortis lucrum — 
fieri pacti sunt, hoc habere oportet eum qui ab altero deseritur, sive is maritus sit sive uaor, quoniam — 
hic quoque, yum ad coniugem attinet, mori videtur, cum alterum vitae iter pro altero elegerit. — 

L Deinde ea causa necessaria neque iniusta solvitur matrimonium, $i quis cum wore coire 

el quae viris a natura data sunt facere non possit, sed biennium , secundum legem olim a nobis de hoc — 
scriptam , inde a tempore nuptiarum praeterierit, ille vero se revera virum esse non probet. Licet enim 
μωροὶ vel eius parentibus solvere coniugium et repudium mittere, etiamsi nolit hoc maritus. Atque hoc casu. — 
dos quidem, si quae omnino data est dos, sequetur uxorem, redde(que eam maritus, siquidem forte acce- — 
pit, donatio vero propter nuptias sive ante nuptias apud maritum manebit nihil in suis rebus damni 
passurum. Hanc tamen legem iam exigua quadam adiectione corrigimus: neque enim biennium solum ab 


Vl ——— 


3 oi — καλοῦνται] 3j — καλεῖται Zachariae cum ς | | στεῖλαι διαίσιον om. B. || διαίσιον (pro διέσιον) ΜΠ] 
Bova γρατία (γράτεα L^) L | 1 τὸ κρεῖττον B*| 8 ueva- | διάλυσιν Proch., Epan. (διαζύγιον Hal.) | εἰ καὶ ΜΒ] 
βαίνων B!f | καὶ τὸν --- 12 μετά τινος om. Epan.|| 9 vó- | καὶ εἰ 1, κἂν εἰ Proch., Epan. || 28 ἡ μὲν] si quidem - 
μος — s κελεύομεν DB || νόμος] Cod. 1,3, 52 ὃ 15. | (i. e. εἰ μὲν) ς || et ««] ἥτιβ Β5 Proch. || ὅλως » 
cf. nov. V, 5 | 11 μεϑισταμένῃ M(s)) μεϑισταμένῳ B*.| Epan. | 29 ἐπιδεδομένην IL || προῖξ om. B* Proch,. 
μεϑισταμένων L! μεϑισταμένοις BL^ quod sane prae- | Epan. | 30 εἴ ye] εἴ «e ΒΓ | 31 μενεῖ M Epan., Procl. — 
stat | 12 ὑπολελειμμένης LB || 13 ἥπερ L|| 14 συμβα- | v.L] μένει Le, Proch. codd. plerique | 32. Τοῦτον — — 
λόντες Β' || χενέσϑαι .B* Epan. | 16 εἴτε γυνὴ) ἥτε | 151,5 τεκνογονίᾳ om. B Proch., Epan. br 

vri; L' || ovvos] οὐτὸς (pro αὐτὸφ) L? | 19. ἀνάγκης —— 
—A αλύσεται L | 215g. καὶ τὰ — πράττει» 6 occasione V | quam V! || 7 conuersatione "- 
καὶ & δέδωκεν ἡ φύσις πράττειν ἀνδράσι οὐ πράττει | alteram R!|| eligit R vulg.|| 8 uitam A?| 10 ad] et 
Epan. | 22 ἀλλὰ — 25 δείκνυσι] ἄχρε τριῶν τελείων | Τὸ ἢ transigere A! vulg.] transire V7, R? in mg.| 11 de». — 
ἐνιαυτῶν ἐκ τοῦ τῶν γάμων καιροῦ B|Owiríav L' | misso V; leg. remisso? || 12 *solaeio] et oblato libri || 
τριετία Proch., Epan. | κατὰ --- 23 νόμον om. Proch., | 21 impotens] im in ras. V | 22 *sed] si libri 25 osten-  - 
Epan. | 23 νόμον] Cod. 5, 11, 10 1 25 δείκνυσι ML) | datur V | 27 siquidem] quidem vulg. || 28 sq. si qua — 
δεικνύοι Proch. ς δεικνύει Epan., Proch. v. L. || ἔξεστι | reddit] sit det mediis om. RT || sequetur vulg. || 29 red- - 
Epan. | 26 πατράσι γονεῦσι Epan., Proch. v. l.| 27 καὶ | dit V] reddet vuig.|| contingit V || 30. autem] aut V 














151 Nov. XXII 6—8 


DE NUPTIIS- 





ov γὰρ διετίαν ἀριϑμεῖσϑαι μόνην ἐξ αὐτοῦ τοῦ και- 
— — ἀλλὰ τριετίαν βουλόμεθα. καὶ 
γὰρ ἐδιδάχϑημεν ἐκ τῶν ἐπισυμβάντων ἐν μέσῳ, τι- 
vàS πλείονα ἢ καὶ κατὰ διετίαν χρόνον οὐκ ἰσχύσαν- 
τας ὕστερον ἱκανοὺς ὀφϑέντας ὑπηρετήσασϑαι τῇ τε- 


biennium numerari solum ex ipso tempore copula- 

tionis, sed triennium volumus. Edocti namque sumus 

ex his quae inter haec provenerunt, quosdam am- 

plius quam biennium temporis non valentes postea 
5 potentes ostensos ministrare filiorum procreationi. 





CAPUT VIL. 
᾿Αλλὰ καὶ τὸ ^^ dens ge ^t τοιοῦτόν ἐστιν, ὁποῖον 
bona gratia δεαλύειν τὸν γάμον. εἴτε γὰρ ἀνδρὶ συμ- 


μένοι δὲ ὃ ἀνὴρ ἐν πολιτείᾳ, ὃ μὲν ἀκριβής τε καὶ 


& φανερὸν περιεῖναι ἢ τὸν ἄνδρα ἢ τὴν γαμετήν, donec quidem est manifestum superesse aut virum 
μένειν ἄλυτα τὰ συνοικέσια συγχωροῦμεν, ovx ϑδαξ uxorem, manere insoluta matrimonia sinimus, et 
ἐλεύσονται πρὸς δευτέρους γάμους οὔτε γυναῖκες οὔτε non venient ad secundas nuptias neque mulieres ne- 


ὃ γάμου δωρεᾶς φαμὲν ἐκτίσει, ἡ δὲ τῆς προικός. 
E δὲ ἄδηλον καθεσεύκοι, πότερον περίεστεν ἢ μὴ 


ἄδηλα μένοι, γαμεῖν ἔξεστιν ἀκινδύνως. Καὶ τοῦτο licebit sine periculo. Et hoc enim nuncupatis bona 
γὰρ δὴ «ai: μέναιβ bona gratia διαλύσεσε παρὰ — gratia transactionibus a praecedentibus connumera- 
τῶν πρὸ ἡμῶν συνηρίϑμηται, καὶ ἡμεῖς δὲ εἰς τοῦτο — tum est, nos quoque in hoc consentimus, ut hic ne- 
De". dere ἐνταῦϑα οὐδὲ διαισίῳ γίνεταε κατ que repudio fiat opus, ita personis distantibus ab 

τῶν προςώπων διεστώτων ador, xai30alterutris, et nullus ex hoc lucrabitur, neque vir 


à CAPUT VIII. 


Τὸ δὲ πρό ἐκ τῆς τῶν νόμων αὐστηρίας sisry- Quod autem prius ex legum severitate introductum 
μένον ἡμεῖς bid pexe λύομεν συγχωρήσει. Ei yao 35 est, nos clementi cessione resolvimus. Si enim ex 
ἐκ ψήφου δικαστικῆς εἰς μέταλλόν τις ἢ ἀνὴρ ἢ γυνὴ — decreto iudiciali in metallum aliquis aut vir aut 
δοθῆναι προφετάχϑη (ὅποῖον νῦν ἐστι τό τε ἐν lToow mulier dari iussus esset (quale nunc est in Proe- 





cap. VII εἴτε ἀνδρὶ συμβαίη τὸ τῆΞ αἰχμαλωσίας ἀτύχημα — - τῆς vtoorxós (S— 21) citat Leonis novella X X XIII. 
cap. VIII extat B 28, 4, 15 (us' B!). | 
ipso coniugii initi tempore, sed triennium numerari volumus. Edocti enim. sumus ex iis, quae interim 


contigerunt, fuisse qui postquam vel per longius biennio tempus impotentes fuissent, postea ad liberorum 
procreandorum operam praestandam idonei apparerent. 

: VH. Sed etiam captivitatis casus talis est, qualis bona gratia dissolvat matrimonium. |. Nam 
sive marito eiusmodi calamitas acciderit uxore in civitate manenie, sive rursum uxor in captivitatem 
venerit, maritus in civitate maneat, accurata quidem et subtilis ratio solvit matrimonium. Cum enim 
servitus semel alterutri supervenerit, condicionis inaequalitas aequalitatem nuptiis effectam manere non 
patitur. Nisi quod clementius talia considerantes, iu manifestum est supersütem esse sive mari- 
tum sive uxorem, nom soluta manere coniugia sinimus, neque ad secundas nuptias venient aut uxores 
aut mariti, nisi velint temere id fecisse videri et poenis subici, nimirum ille quidem ante nuptias dona- 
lionis exactioni, haec autem dotis. Quodsi incertum sit, utrum quae ad hostes pervenit persona supersit 
necne, tunc quinquennium expectandum est sive marito sive uxori, quo peracto, sive de morte e. ata 
fuerit res sive incerta maneat, sine periculo matrimonium inire licet. Nam hoc quoque inter divortia bona 
— quae vocantur ab iis qui nos praecesserunt connumeratum est, ac nos in hoc consentimus, ita. ut 

ic ne repudio quidem locus detur, personis adeo inter se disiunctis, neque quisquam hinc lucri facturus 
sit neque dotem maritus neque antenuptialem donationem uxor, verum in suis quisque sit permansurus. 

. VH Quod autem prius ex lequm severitate introductum erat, nos humana tollimus indulgentia. 
Si quis enim ex sententia iudiciali sive vir sive femina in metallum dari iussus esset (quale est quod 


1 διαίτία»ν L (id. M^?) | ἀριϑμήσασθϑαι L ἢ μόνοις 
14} 8 ἐπισυμβαινόντων L| 9 ὑπηρετῆσϑε L| 8 bona | 
pu^ (s. v. xaáz πίστεε καὶ χάριτι) M. ἀγαθὴ χάριτε | 

; om. L | 9 τοιοῦτόν τε B'| 11 ὃ prius om. M | ἐν «5 | 

λιτείᾳ B, Leo | ve om. Leo | 13 γενομένης B* | 
] / Leo | 16 ἢ τὸν ἄνδρα περιεῖναε Leo | 
γαμετήν] γυναῖκα Proch. v.l, Epan. | 18 οὔτε ἄνδρες 
οὔτε axes Epan.| 19 βούλωνται Epan., volunt c 





s. v. L? καλῇ χάριτε B | 28 sis] xai εἰς L | 29 διαισίῳ 
(pro διεσίῳἢ διαισίων B! (διαζυγίῳ Hal.) ἢ 31 ἐντεῦ- 
Sev ΜΒ] ἐνταῦϑα 1, Proch., ἔραπ. ἢ κερδαίνεε Proch., 
Epan. ἢ 32 προγάμου Epan. | 88 μένει B* Epan., Proch. 
v.L || 37 προεκονήσῳ MB! 

1 enumerari A ἢ 6 etiam] et R | 9 viro om. RT | 


10 eaptiuitate V! | 18 uenirent V* | 20 ille A] illud V! 
illum V? vulg. | 21 exactioni] subeumbere add. V? | 





20 ἢ] μέντοι L, τῇ ante ἐκτέσεε (21) coll. Leo 
21 τῆς] * τῆς B* Epan., Proch. v. l.| 22 πρότερον L! 
23 τὸ ἐν αἵ, ia κατεχόμενον Epan. | 24 πενταετία 
L*B! | μενέτω L? ἢ εἴτε τῇ ux εἴτε τῷ ἀνδρὶ B* || 
26 μένειν, s.v. ἔτη πέντε M || Καὶ τοῦτο --- 29 σύμφαμεν 
em, Proch., Epan. | 21 βοναγρατία L' ἀγαϑῆ χάριτι 








; illa A] illam V vulg. | 


23 deuenerit V | 27 transaetionis 
R* transactioni R?| 28 nos] et nos vu/g. | consentemus 
R* | 29 opus] tempus vulg. || 35 cessione] C. recessione 
s.v. V3] 36 iudieiale V? | 37 proeconisso t protonisso 
(sic) V Proconneso vulg. 


Nov. XXII 8—10 


152 


DE NUPTIIS 





κοννήσῳ τό τὸ ἐν τῇ καλουμένῃ Dow), δουλεία μὲν 
ἦν κατὰ τὸ παρὰ τῶν παλαιῶν νομοϑετηϑὲν ἐκ τῆς 
τιμωρίας ἐπαγομένη, διεζεύγνυτο δὲ ὃ γάμος, τῆς τι- 
μωρίας τὸν καταδεδικασμένον ἐχούσης ἑαυτῇ δου- 

jovra, ἡμεῖς δὲ τοῦτο ἀνίεμεν καὶ οὐδένα τῶν ἐξ 
ἀρχῆς εὖ γεγονότων ἐκ τιμωρίας γίνεσϑαι συγχωροῦ- 
μὲν οἰκέτην. οὐ γὰρ ἂν μεταβάλοιμεν ἡμεῖς τύχην 
ἐλευϑέραν εἰς δουλικὴν κατάστασιν οἵ γε καὶ τῶν 


D 


connisso et in appellata Gypso), servitus quidem E 


erat ab — legislatoribus sancita ex supplicio 


illata, separabatur vero matrimonium, supplicio pos 
sidente damnatum sibi servientem. Nos autem 


5 curavimus, et nullum ab initio bene natorum ex sup- 


plicio permittimus fieri servum. Neque enim muta- 
mus nos fortunam liberam in servilem statum, qui 
etiam dudum servientium manumissores esse festi- 


ἔμπροσϑεν δουλευόντων ἐλευϑερωταὶ" σπεύδοντες si-  namus. Maneat igitur matrimonium hic nihil ex tali - 
vci. μενέτω τοίνυν ὁ γάμος ἐνταῦϑα μηδὲν ἐκ τῆς 10 decreto laesum, utpote inter personas liberas con- 
τοιαύτης ψήφου βλαπτόμενος, οἷα μεταξὺ προρώπων sistens. ; 

ἐλευϑέρων συνεστώς. 


CAPUT IX. 


Ei δὲ ψῆφος δικαστικὴ τὸν ἀπελεύϑερον ἢ τὴν Si vero decretum iudiciale libertum aut libertam — — 
ἀπελευϑέραν ἢ τοὺς τούτων παῖδας καταδουλώσειε, aut horum filios in servitutem redigat, constat qui- 
συνίσταται μὲν ἐξ ἀρχῆς ὃ γάμος, ἡ δὲ ὕστερον émi-15 dem ab initio matrimonium, postea vero apparens - 
φανεῖσα δουλεία διαζεύγνυσιν αὐτοὺς àm' ἀλλήλων, servitus separat eos ab invicem, tamquam morte 
ὡρανεὶ τελευτῆς ἀκολουϑησάσης" ἐπείπερ oí πρὸ ἡμῶν secuta: quoniam praecedentes nos dicunt superve- 
φασὶ τὴ» ἐπιγενομένην δουλείαν o) μακρῷ διεστάναι — nientem servitutem non procul a morte differre. Id- 
ϑανάτου. ὥοτε ἐντεῦϑεν τὸ μὲν οἰκεῖον ἕκαστος àzo- circo ob hoc, quod quidem proprium est unusquis- - 
λαμβανέτω, τὸ δὲ ám) τελευτῆς μόνον τοῖς ἐλευϑέ- 20 que recipiat, placitum vero solum quod ex morte est - 
gos περιγινέσϑω σύμφωνον, τοῦ λοιποῦ πρὸς vóv liberis adquiratur, reliqua vero veniant ad eum qui 
καταδουλώσαντα χωροῦντος. redigit in servitutem. d 


CAPUT X. à 


Ei δὲ εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς οἰηϑιείη vw ἐλευϑέρῳ cvv- Si vero ab initio putaverit aliquis liberae iungi 
ἀπτεσϑαι προρώπῳ, εἶτα ἐκεῖνο δοῦλον ὕστερον àmo- personae, illa vero famula postea declaretur existens, 
φανϑείη κα γεστώς, οὐ φήσομεν λύεσϑαι τὸν γάμον, 25 non dicimus solvi matrimonium, sed ipso initio ne- 
ἀλλ᾽ αὐτὸ τὴν ἀρχὴν οὐδὲ γάμον γενέσϑαι, παρὰ τὴν que matrimonium fieri, secundum prius a nobis dictam 
ἔμπροσθεν ἡμῖν εἰρημένην αἰτίαν τὴν vie περὶ τὴν causam, propter inaequalitatis fortunam ; unde neque. 
τύχην ἀνισότητοθ" (cxre οὐδὲ κέρδος ἐκ γάμου ϑεὼωὼ- lucrum ex matrimonio contemplandum est neque ali- 
ρητέον οὐδέ τι τοιοῦτον, ἀλλὰ ψιλὴν τῶν προῤηκόν- quid tale, sed puram rerum competentium per con- 
τῶν διὰ τῶν προξφόρων ἀγωγῶν ἀνάδοσιν. Ταῦτα 30gruas actiones redditionem. Haec autem decerni- 
δὲ διορίζομεν καὶ τὸν τοιοῦτον οὐκ εἶναι φαμὲν γά- mus et tale non esse dicimus matrimonium, si cau- 
μον, εἴπερ τὸ πρᾶγμα τύχης ἀδηλία διοικήσειε μόνη, sam animus incertus disponat solum, neque consensu  - 
μήτε συναινέσεως τοῦ δεσπότου μήτε κακουργίας ai- domini neque malignitate eius aliqua neque negle- 
τοῦ τινος μήτε ÓqOvuías ἐλεγχομένης. gentia convicta. 


cap. IX. X ertant B 28,1, 21 (ιε΄ B!; cf. excerpta inde Β5 p. 158 sq. Zach.), eadem in cod. Vaticano 828 
Nomocanonis XIV tit. 18, 4 p. 616 Pitra (τῆς κβ' νεαρᾶς — κεφ. η΄, 9) 





nunc accidit et in. Proconneso et in Gypso quae vocatur), servitus quidem erat secundum leges a veteri- 
bus scriptas ea: supplicio illata, solvebatur autem matrimonium, cum poena condemnatum teneret sibi — 
servientem. Nos vero hoc remittimus, neque quemquam eorum, qui ab initio ingenui fuerunt, ez supplicio — 
servum fieri patimur. Neque enim nos condicionem liberam in servilem statum commutamus, quippe qui — 
eliam eorum qui antea servi fuerunt liberatores esse studeamus. | Maneat igitur in his matrimonium nullo 
ex: eiusmodi sententia detrimento affectum, utpote quod, inter personas liberas consistat. 
. IX. Si vero sententia iudicialis liberium vel libertam vel liberos eorum in servitutem redegerit, — 
consistit quidem ab initio matrimonium, at quae postea apparuit servitus separat eos inter se perinde ac 
si mors secuta sit: quandoquidem qui ante nos fuerunt servitutem. supervenientem non multum a morte 
distare. dicunt. taque hinc suum quisque recipiat, pactum vero in casum mortis solum liberis sup- - 
petat, ita ut quod reliquum est ad. eum, qui in servitulem redegit, perveniat. 188 
à X. - Si quis autem statim ab initio se cum libera persona nuptias contrahere opinatus sit, deinde - 
illam. servilis condicionis esse postea appareat, non dicemus solvi matrimonium, sed ab initio illud me — 
matrimonium quidem fuisse, propter rationem prius a nobis dictam quae in condicionis inaequalitate po- 
sita est. Unde neque lucrum ex matrimonio neque quicquam pis spectandum, sed mera rerum quae — 
competunt per congruas actiones restitutio. Haec autem definimus ac tale negamus esse matrimonium , si — 
quidem ug condicio incerta sola instituat, neque domini aut consensus aut fraus aliqua aut neglegentia 
coarguatur. : 





1 τό τε] xai τὸ LB || Γυψῷ B | δουλεία κτλ.) cf. Dig. 
28,3,6 $6 | 3 «7s] vov τῆς .B | 4 τῶν M? || ἐχούσας M || 
5 avísuev] curauimus e | 7 μεταβάλλοιμεν LB! | 10 μη- 
δενὶ B! | 12 συνεστώς] ἐστῶς L | 17 sq. cf. Dig. 35, 1, 59 
$ 1. 50, 17, 209 || 18 —— 1 ἐπιγινομένην 13 
μακρῷ Bg] μικρῶ μικρὸν L || 20 ἀπολευτῆς L! | 
21 περιγενέσϑω LL || 23 εὐϑὺς om. e | 24 προσώπων M ἢ 
ὕστερον om. B | 25 καϑεστός B!corr. | διαλύεσϑαι B* | 
26 αὐτὸ τὴν ἀρχὴν] ipso initio ς [παρὰ] διὰ malit 
Zachariae ἢ 21 εἰρημένων L! | τὴν τῆς περὶ τὴν τύχην 


4 sibique Ζ || aut V || haec RT] hoe vulg., om. V Ι 
5 curavimus] remittimus vulg. | " qui] quod R* | 
8 seruientium secundum manumissores A seruitientie« 
*««missores V!| 9 hie om. R| nihil om. V*| 10 ut- - 
pote RV? vulg.] utpute V* utputa V?*| liberans V' || 
15 maneatrimonium R* | appares V' || 16 ad inuieem - 
V? | 17 sg. seruitutem superuenientem (superuenientes - 
R!) R || 19 ob del. R? vulg. | 20 ex om. 1" || 22 redigit - 
R V] redegerit T' | 23 rubr. Si quis liber ancillam uxorem - 
duexerit uel contra Κα mg. | putauerit] fuerit XR! 


ἀνισότητος] propter inaequalitatis fortunam g || 28 59. /eg. 
ovre — ovre? | 29 τοιοῦτο ML! | ψιλὸν 1," 1132 τύχης] 
τύχης καὶ ψυχῆς B, ψυχῆς legit ς {διοικήσειε Μ(ς) 
συνδιοικήσειε B. σὺν διοικήσεων (διοικήσεεν 1.3) L i 
93 sg. "μηδὲ — μηδὲ — μηδὲ libri 





24 fumula V! | postea uero déclaretur 17} 27 propter 


inaequalitatem fortunae vulg. | 28 nee aliquid £ | 31 di- 


cimus esse R | 32 consu V! | 33 malignitatem A' | 
34 coniuncta A? 





DE NUPTIIS 


153 


Nov. XXII 11. 12 





CAPUT XI. 


ER γὰρ ἐξέδωκεν ὡς ἐλευϑέραν τὴ» ἑαυτοῦ ϑερά- 
παῖναν ὁ δεσπότης, ὁ δὲ ἐλεύ ὧν καὶ πιστεύσας 
τῷ διδόντι ταύτην ἔλαβεν, ἴσωΞ καὶ προικῴων γενο- 
μένων συμβολαίων n — γενομένων μέν, τῆς δὲ 
αὐτοῦ γνώμης τὸ π τοικησαμένης, “οὐκ ἂν εἴη 
Wébuej vo» —— συνεστάναι γάμον. ᾿4λλὰ 
σιωπηρὰν ἐλευϑερίαν ἀκολουθεῖν εἴτε τῷ ἀνδρὲ εἴτε 
τῇ γυναικί, τοιούτου τινὸς παρὰ τοῦ δεσπότου γεγο- 
νότος, ϑεσπίζομεν, ἀναρπάζεσϑαί τε τὸν τοιοῦτον ἢ 
m. τοιαύτην εἰς εὐγένειαν xal τὸ πρᾶγμα ὡς ἐπ 
ἐλευθέροις τε καὶ εὖ γεγονόσε κρίνεσϑαι. Εἰ δὲ αὐὖ- 
τὸς μὲν οὐ συναρμόσειε τὸν γάμον ὁ ϑατέρου τῶν 
 φροξώπων δεσπότης, εἰδείη δὲ τὸ γενόμενον καὶ ἐξ- 

ἐπίτηδες ἀποκρύπτοι, ἵνα ὕστερον πρᾶγμα ῥάψειε τῶν 
συναφϑέντων —— τιμωρούμεθα. τὴν τοιαύτην, 
εἴγε σαφῶς ἀποδειχϑείη. κακουργίαν καὶ ἀφ - 
μεϑα 2E δεσποτείαν τῶν ENS — — 
μένων. καὶ ἔστω πάλεν καὶ τοῦτο γάμος ὥςπερ ἂν 
εἰ συνήνεσεν ὃ κεκτημένος 
ἐχπιπτέτω τῆς δεσποτείας, 
ἀναρπαξζέσϑω τὸ δοῦλον πρόςωπον, τοῦ αὐτοῦ συμ- 
βαίνοντος ἀποτελέσματος, ἢ εἴπε 

ὕργησεν ὃ κεκτημένος" πρόδηλον Ov, 
παῖδες οἱ ἐκ τῶν τοιούτων γάμων ἐλεύϑεροέί τε καὶ 
εὐγενεῖς κατὰ τόνδε ἡμῶν ἔσονται τὸν νόμον. 


10 beris et ingenuis iudicari. 


jy ἀρχήν". καὶ ὃ uiv. 
ΝΣ ais εὐγένειαν 20 minus. Palam itaque est, quia etiam filii ex talibus 


, » M 
gvrnv egev 9 — 


Nam si tradidit tamquam liberam suam ancillam 
dominus, ille autem liber existens et credens tra- 
denti hanc accepit, forsan etiam dotalibus celebratis 
documentis, aut neque celebratis quidem, eius autem 


5 voluntate causam gubernante, non erit iustum tale 


non constare matrimonium. Sed tacitam libertatem 
sequi sive virum sive mulierem, cum tale aliquid a 
domino fit, sancimus, et rapi talem virum aut femi- 
nam ad ingenuitatem et causam tamquam super li- 
Si vero ipse quidem non 
celebraverit nuptias alterius personae dominus, sciat 
autem, quod agitur, et ex studio taceat, ut postea 
causam sarciat alteri coniunctorum, ulciscimur hu- 
iusmodi, si aperta probetur, nequitiam et privamus 


15 dominum ita maligne cogitantem, sitque rursus etiam 


hoc matrimonium, tamquam si consensisset dominus 
ab initio; et ille quidem cadat dominio, ad ingenui- 
tatem vero servilis persona rapiatur, hoc ipso eve- 
niente effectu, sive consensit sive malignatus est do- 


nuptiis liberi et ingenui secundum hanc nostram 
erunt legem. 


CAPUT XII. 


“-Καὶ πολλῷ μᾶλλον ταῦτα κρατείτω, εἴπερ ἔτυχεν 
ἤδη τὸν οἰκέτην ἢ τὴν ϑεράπαιναν ἢ νοσοῦντας ἀπο- 


Lj 


ticas dead 
ceavei pro derelicto τέτλον ἑαυτῶν, ἀλλ᾽ ovy ἑτέρων 


Et multo potius haec valeant, si contigit dudum 
servum aut ancillam seu languentes dereliquisse seu 
etiam contempsisse eos et amisisse super dominio 
adversus eos voluntatem. Illi pum utpote iam 

erelicto titulum 


cap. XI—XIII habent B 28, 4, 45; cap. XI Prochiron 34, 14, XI et XII Epanagoge 31, 12. 13. 





XI. 


Si enim ancillam suam dominus tamquam 


liberam nuptum collocarit, ille vero, cum liber esset 


εἰ collocanti crederet, eam duxerit, forte etiam dotalibus instrumentis confectis, vel non confectis qui- 
dem, re iamen ex voluntate eius constituta, par non sit tale non consistere matrimonium. | Sed ut 
tacita libertas sequatur sive virum sive feminam, si quid eiusmodi a domino factum sit, sancimus, et ut 
ille vel illa eripiatur in ingenuitatem, atque res tamquam inter liberos et ingenuos diüiudicetur. Si vero ipse 

nuptias non conciliaverit alterutrius personae dominus , scierit vero, quod factum est, et consulto 
celaverit, ut postea alterutri coniugum negotia strueret, eiusmodi malitiam, si qui manifesto probetur, 
punimus eosque, qui tam prava consilia agitarunt, dominio privamus. Atque rursus hoc quoque esto 
matrimonium, perinde ac si ab initio dominus consensisset: et ille quidem dominio excidat, servilis autem 





persona rursus in ingenuitatem eripiatur, idemque effectus contingat sive consenserit dominus sive frau- 
dem commiserit. Manifestum est etiam filios ez: eiusmodi matrimonio natos et liberos et ingenuos secun- 


dum hanc nostram legem fore. 
XII. 


: Ac multo magis haec obtineant, si forte iam servum vel ancillam aut aegrotantes dimiserit 
aut.etiam aspernatus et voluntate dominii in eos exercendi deposita. Illi enim, utpote iam liberi con- 


stituti et quasi ex titulo 
ab iis, qui dudum eos possidere. fastidierint. 


pro derelicto sui nec. vero aliorum, non merito postea molestia afficiantur 





1 εἰ γὰρ] ἐὰν Proch., Epan. εἴ τις B || 2 ὁ δεσπότης! 
om. B. τινὲ ὁ δεσπότης post ἐξέδωκεν coll. Epam. || 
3 ἐκδιδόντε Heimbach | 4 μηδὲ! μὴ Epam.|| S τοιούτου 
1, Proch. Epan. e] xai τοιούτου MB || τινὸς] γάρ τι- 
vos Epan.|| γενομένου B || 9 ἁρπάζεσϑαι B | τὸ ὡς 
ἀπελευϑέροις L | 11 εὖ γεγονόσι ML Epan.] εὐγενέσε B 
Proch., τοις svysvois M s. υ. ἢ} 13 εἰδείη} ἐδὲε L* εἴδη, 
deinde εἰδὼς corr. L* | γενόμενον Proch. | xai del. L? || 
14 ἀποκρύπτοιτο L | 15 ἑτέρῳ B! | 11 τῶν οὕτω] τῶν 
oviO τὸ L παρὰ τῶν τοιούτων (τοιοῦτον Ep.) Proch., 
Epan. (sim. Bf)| 18 ὥσπερ εἰ Epan. | 21 τοῦ αὐτοῦ 
Epan. s] τοιούτου MLB Proch. | 22 ἢ prius om. Proch., 
Epan. | 23 ὃν) ov» Proch., Epan. 124 παῖδες οὗ] τεχϑέν- 
τες B || τε om. Epan. | 25 κατὰ τόνδε ἡμῶν εἰ τὸν νόμον 
om. Proch., Epan. | τὸν νόμον ἔσονται B | 26 sq. ἔτυχε 
τὸν oix. ἤδη; B | 28 ἢ καὶ] καὶ om. B Epan. | 29 τῇ 
om. B | κατ᾿] xai κατ᾽ B'|| 30 κατὰ — 31 τέτλον om. 
Epan. | τὸν] τῶν Bf τὸν τῶν B! | 31 pro dere|lictor 

HL. Ξ 








M pro derelisto LL! ἀπρονοήτων B, M s.v. ἢ ἑτέρων 
(ἑτέρον L') LBsg Epan.] evéoov M | 32 παρ᾽ αὐτῶν 
Τ "τὸ κεκτῆσϑαι MB] ἀποκεκτεῖσϑαι L! κεκτῆσϑαι 
Epan. L? 





2 autem] an V'!| tradendi R! | 3 accipit R accipiat 
V || eelebratis] celebratis etiam V | 4 documentis — 
celebratis om. EK (documentis post dotalibus v. 3 add. 
R?)| 5 eausa V* | non om. V* | 7 sive prius om. αὶ || 
cum] et eum vulg.|| 10 iudieare V | 12 autem] dominus 
add. R? || 13 coniunctorum et ulciseimur V | 14 ne- 
quitiam vulg.] nequitia E VT | 15 dominum] /eg. do- 
minio? | 16 eonsensus V'! || 20 itaque V vulg.] om. RT | 
215g. erunt nostram V [ 26 rubr. Si quis seruo suo aut 
aneile egrotanti nullam euram habuerit A mg. | 27 siue 
etiam V | 28 amisse Καὶ | 29 namque] t autem RA? s. v. || 
30 delicto V^ 


20 


Nov. XXII 13. 14 


154 


DE NUPTIIS 





CAPUT XIII. 


Deportatiow μέντοι, εἰς ἣν μετεχώρησε καὶ ἡ πα- 
λαιὰ πυρός τε καὶ ὕδατος ἀπαγόρευσις (ἣν aqua et 
igni interdictiona καλοῦσιν οἱ ἡμέτεροι νόμοι), οὐ δια- 
λύει τὰ συνοικέσια. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ τῷ ϑειοτάτῳ 
πρώην ἔδοξε Κωνσταντίνῳ φιλάνϑρωπόν τε πρᾶγμα 
καὶ ὑφ᾽ ἡμῶν μὲν ἀποδεχϑέν, τοῦ δὲ παρόντος οὐ 
προξασπιτόμενον νόμου" Ore οὐδὲ τὰ ἀποτελέσματα 
ῥητέον τῷ γε ἐπὶ τῆς οἰκείας μένοντε τάξεως πράγ- 
ματι. 


Deportatio tamen, in quam migravit et antiqua 
ignis et aquae interdictio, quam aquae et ignis inter- 

ictionem vocant nostrae leges, non solvit matrimo- 
nia. Hoc enim et sacratissimo pridem placuit Con- 


5stantino clemens quaedam causa et a nobis quidem 


probata est, praesenti vero non copulata legi: unde 


neque effectus causae dicendi sunt, cum in suo ma- 


neat ordine. 


CAPUT XIV. 


Ἴσμεν δὲ δὴ καὶ τὸν τῆορδε ἡμῶν τῆς εὐδαίμονος 10 Novimus autem et huius nostrae felicissimae civi- 


πόλεως οἰκιστήν, τὸν τῆς ϑείας φαμὲν λήξεως Κων- 

σταντῖνον, γεγραφότα νόμον, καϑ' ὃν εἴ τις ἐπὶ 

στρατοπέδου γένοιτο καὶ σιγήσειε πρὸβ τὴν γαμετὴν 
, 2 , - ν᾽ 

ἐπὶ τετραετὴ χρόνον, καὶ μηδ ὁτιοῦν αὑτῇ γένηται 


tatis conditorem, divae mernoriae dicimus Constan- 
tinum, scripsisse legem secundum quam, si quis in 
expeditione fuerit et tacuerit ad uxorem per qua- 
driennium, et nullum ei fiat ab illo signum eius 


παρ᾽ ἐκείνου σύμβολον τῆ! περὶ αὐτὴν διαϑέσεως, 1ὅ circa eam affectus, tunc licentia sit mulieri ad se- 


τηνικαῦτα ἄδειαν εἶναε τῇ γυναικὲ πρὸς δευτέρους 
ἀφικνεῖσϑαι γάμους, διδασκαλίαν ἐπιδούσῃ πρότερον 
τῷ τὴν στρατηγίαν ἔχοντε καὶ αὗτο τοῦτο ἐκμαρτυ- 
ραμένῃ. καὶ εἴ τε τοιοῦτο γένοιτο, ἀνεύϑυνος τὰ ἡ 


'et non damnificabitur 


cundas nuptias veniendi, (libellum) offerenti prius 
militiae principi et hoc ipsum testificanti: et si hoc 
fiat, inculpabiliter mulier ad virum alterum transiet 


γυνὴ πρὸς ἀνδρὸς ἑτέρου μεταβήσεται καὶ ov ζημιω- 20 nuptialem donationem lucrabitur. Haec itaque sa- 


ϑήσεται μὲν τὴν προῖκα, οὐκ ἔτε δὲ τὴν προγαμιαίαν 
κερδανεῖ δωρεάν. Ταῦτα μὲν οὖν ὁ ϑειότατος Κων- 
σταντῖνος" σφόδρα δὲ ἡμῖν ἀώρως ἔχειν ἡ τοιαύτη 
διάταξις δοκεῖ. τὸ γὰρ πράξεσι πολεμικαῖς ἐνησχο- 


cratissimus Constantinus: vehementer autem nobis 
inmature habere illa constitutio videtur. Actibus enim 
bellieis occupato marito uxoris inferre privationem 
non minor est poena quam ab hostibus capi. Ideo- 


Anuévo τῷ γήμαντε γυναικὸς ἐπάγειν στέρησιν 00525 que non prius ad virum veniat secundum huiusmodi 


ἥττων ἐστὶ ποινὴ τοῦ παρὰ πολεμίοις ἁλῶναι. "Qeve 
μὴ πρότερον εἰς ἀνδρὸς φοιτάτω δευτέρου ἡ τοιαύτη 
γυνὴ ὅποίαν ὃ νομοϑέτης οὗτος ὑπέϑετο, πρὶν ἂν 
καὶ δεκαετὴς διέλϑοι χρόνος, καὶ αὐτὴ διενοχλήσειε 


mulier qualem legislator iste proposuit, quam etiam 
decennii transeat tempus, et haec importuna quidem 
sit viro mittens litteras aut per aliquos verbis utens 
ad eum, ille vero aut aperte renuat nuptias eius aut 


τὸν ἄνδρα στέλλουσα γράμματα ἢ διά τινων ῥήμασι 80 absolute conticeat, tunc quoque libellum offerat aut 


χρωμένη πρὸς αὐτόν, ὁ δὲ ἢ σαφῶς ἀπείποι πρὸς 
τὸν γάμον τὸν αὑτῆς ἡ καϑάπαξ σιγήσειε, τηνικαῦτά 
τε διδασκαλίαν ἐπιδοίη ἢ τῷ ἐνδοξοτάτῳ στρατηγῷ 
ἢ τῷ περιβλέπτῳ δουκὶ ἢ τῷ λαμπροτάτῳ τριβούνῳ, 


gloriosissimo. magistro militum aut spectabili duci 
aut clarissimo tribuno, sub quibus miles ille est. 
Tunc licentiam enim ei damus et preces porrigere 
imperatori et inde hoc promereri. Sciat autem quia, 


ὑφ᾽ ovs ὁ στρατιώτης ἐκεῖνός ἐστι. τότε γὰρ ἄδειαν 35 si citra hoc aliquid egerit, tamquam temerarie nu- 


αὐτῇ δίδομεν καὶ ἱκετηρίαν ἀνατεῖναε βασιλεῖ κακεῖ- 
ϑὲν τοῦτο ἐπιτραπῆναι. 
τι πράξειεν, ὡς προπετῶς γημαμένη ὑποστεσεῖται ταῖς 
ἐκ τοῦ νόμου ποιναῖς. 


* ς 2 ^ - 5 
ἴστω δὲ ὡς, εἰ παρὰ ταῦτά 


bens subiacebit legitimis poenis. 


cap. XIV—XVI om. L, eadem exceptis cap. XV $83 — XVIpr. om. B. 


cap. XIV summarium ex Athan. habet Nomoc. L tit. Al. 





XIII. Deportatio tamen, in quam vertit etiam. antiqua aquae et ignis prohibitio (quam aqua et 


igni interdictionem vocant nostrae leges), non solvit matrimonia. 


Haec enim etiam olim sanctissimo 


onstantino placuit humana res et a nobis recepta, quae tamen cum praesenti lege non conexa est: unde 
ne de effectibus quidem dicendum rei in suo ordine mansurae. |^ — F 
IV. Praeterea novimus etiam huius felicis urbis nostrae conditorem, Constantinum divinae memoriae 


— NONE NE T NERNRKKEAEUM UNS 





uidem dote, non tamen ante- 


dicimus , legem conscripsisse, ez: qua, si quis in castris fuerit et per quadrienne tempus silentium egerit 
adversus uxorem neque ullum ei affectus erga eam signum. ab illo venerit, tum uaori ad se 
nuptias transire liceat, ubi — rem in notitiam pertulerit eius, qui imperium militare habet, atque id 
ipsum testibus probaverit. Et si quid eiusmodi fiat, et impune transibit mulier ad secundum virum neque 
otis iacturam faciet, nec tamen iam antenuptialem donationem lucrabitur. Haec quidem sanctissimus 
Constantinus. - Nobis autem admodum intempestiva esse eiusmodi constitutio videtur. Nam marito bellicis 
negotiis occupato etiam uaoris privationem inferre non minor est fai quam captivum esse apud hostes. 
Itaque non prius ad secundum virum veniat talis femina qualem legislator ille siatuit, antequam vel 
cennium praeterierit et ipsa sollicitaverit maritum litteris missis, vel per alios verbis usa ad eum, ille 
vero aut diserte renuntiaverit nuptias eius aut. omnino tacuerit, ac tum ipsa notitiam eius rei pertulerit 
vel ad gloriosissimum magistrum militum vel ad spectabilem ducem vel ad clarissimum tribunum, sub qui- 
bus miles ille est. Tunc enim. facultatem. illi feminae damus et litteras supplices imperatori porrigendi 


et inde hoc impetrandi.. 
poenis lege statutis subiectum iri. 


Quodsi quid adversus haec fecerit, sciat se tamquam quae praepropere nupserit 





1 Deportato» — 2 ózayópeve:s MLB] Περιορισ- 
μὸς ἢ ἐξορία B || 2 sq. ἣν — νόμοι om. B | aquaet 
ugninterdictiona M αδάα de: (aqía et ignis L?) znter- 
ἀιοξέοπα L| 3 oí ἡμέτεροι] οἰμέτεροι L! ἡμέτεροι L* || 
5 πρώην] πρὶν B | Κωνσταντίνῳ] Cod. 5, 16, 24 (cf. 
5,17, 1) || 6 μὲν om. L | 1 οὐδὲ] 692 « L' || 8 οἰκίας L || 
12 νόμον] Cod.5,17,7 || 11 ἀφικνῦσϑαι M || 19 τι τοι- 
ovro] hoe ς || 21 ovx ἔτε δὲ Serimger] ovx ἐκ M non 
tamen g; leg. ov μὴν || 28 ziv] πρὸς M || 29 αὐτοὶ 
M? || haec importuna quidem sit (i.e. αὕτη διενοχλήσειε 
μὲν) € 





1 quem Z || 2 quam aqua et igni vulp. || 4 enim et] etenim 
et alia V| 5 elemes E!| 6 lege R*| 10 rubr. De uxo- 
ribus militum Τὸ mg. | nostrae] autem V', del. V? || 
12 legem et secundum A ||in expeditione V? vulg.] im- 
peditus E V!T'| 15 effectus Καὶ || 16 libellum add. vulg. 
post prius || offerendi A || 17 testificandi A! || hoe si 
V| 20 donationem om. A | Haec] hoe cap. innouatum 
est per constit. PIB kp. 1 adscer. rubricator V || 22 in- 
mutare ἢ | 26 qualem AT quam V vulg. | propo- 
suerit &|29 aut] si aut V | 30 absolute eius conticeat 
V*|33 tune enim licentiam vulg. | ei V] om. R vulg. || 
34 inde] non A! || 35 citra haee A || merarie V! 





DE NUPTIIS 


155 


Nov. XXII 14. 15 





1 4i uiv οὖν ἐπιεικέστεραε τῶν γάμων διαλύσεις, 


ἃς γενικῷ τινι λόγῳ ὑπὸ τὴν bona gratia γενομένην 
διάζευξιν ἀνοιστέον, τοιαῦταί πώς εἶσιν. 


1 ,Mitiores itaque nuptiarum solutiones, tamquam 
generali quadam ratione sub bona gratia factis dis- 
iunctionibus, sciendum tales esse quodammodo. 


CAPUT XV. 


«Αἱ δὲ ἐφεξῆς αἰτίαν ξητοῦσιν ἐδεῖν ἢ παρὰ τοῦ ἀν- 


δρὸς ἢ παρὰ τῆς γυναικὸς γενομένην, ἵνα ξημεώσωσε 5 


τὸν προπετῆ τῇ τῶν παρ᾽ αὐτοῦ δεδομένων ἐκπτώσει, 
προικός φαμεν ἢ διὰ γάμον δωρεᾶς. ᾿Αλλὰ τούτων 
τῶν αἰτιῶν οἱ μὲ — πολλοὺς ἐποιοῦντο καὶ 
διαφόρους καταλόγου" Θεοδόσιος δὲ ὁ νέος τὰς μὲν 
eei ey ; 


Ceterae vero causam quaerunt inspicere aut a viro 
aut ab uxore factam, ut damnificent temerarium in 
casu horum quae ab eo data sunt, dotis dicimus aut 
propter nuptias donationis. Sed harum causarum 
antiquiores quidem plurimos faciebant diversosque 
tractatus, Theodosius autem iunior alias quidem 


λαβών, τὰς δὲ αὐτὸς προΞξεξευρὼν τὴν περὶ 10 deinde sumens, alias autem ipse adinveniens de re- 


τῶν repudio» ἔγραψε διάταξιν. Tiv δὲ καὶ ἕτεραί 
τινες ξευρέϑησαν αἰτίαι, ἃς ὀρϑῶς ἔχειν συνεί- 
δομεν εἰς αἰτίαν ἀνενεγκεῖν τοῦ ταύταις ὑποπεσόντος. 
. 1 E τοίνυν κατὰ τὴν Θεοδοσίου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς 

ἥξεως διάταξιν ἰσχύσειεν ἡ 
κήσαντα ἢ μοιχείαν ἁμαρτόντα, ἢ ἔνοχον καϑεστῶτα 
φόνου, ἢ μαγγανείαις τε καὶ ἀγυρτίαις ἐσχολακότα, 
ἢ τῷ χαλεπωτάτῳ πάντων e rius ἐπικοινω- 
γνήσαντα πλημμελήματι, φαμὲν δὲ τῷ μηχανήσασϑαέ 


pudiis scripsit constitutionem; a nobis autem et aliae 
quaedam adinventae sunt causae, quas recte habere 


p ad culpam referri eius qui succubuerit. 
1 Si igitur secundum Theodosii piae memoriae con- 


j δεῖξαι τὸν συνοι- 15 stitutionem valuerit mulier ostendere maritum aut 


adulterio delinquentem, aut reum homicidii, aut vene- 
ficiis aut seditionibus occupatum, aut quod pessi- 
mum omnium peccatorum est communicantem de- 
licto, dicimus autem machinatum aliquid contra ipsum 


τι κατὰ τῆς βασιλείας αὐτῆς, ἢ καταδικασϑέντα zx«-20imperium, aut condemnatum falsitatis, aut sepulcra 


φαποιήσεως, ἢ τάφους διορύξαντα, ἢ ἔκ τινος τῶν 
ὃν Oi α, ἢ λῃστρικὸν ἐπανῃρη- 


οἴκων τε σεσυ 
ue βίον ἢ τοὺς ληστεύοντας ὑποδεχόμενον, ἢ ἕνα 
ὧν μένων ἀπελατῶν, οἷς ἐστε φροντὶς vois ἀλ- 


odientem, aut ex aliqua sacrarum domuum aliquid 
rapuisse, aut latrocinii sectantem vitam aut latroci- 
nantes suscipientem, aut unum eorum qui appellan- 
tur abigei (quibus est cura alienis insidiari animali- 


T 
λοτρίοις ἐφεδρεύειν ὑποζυγίοις ἢ βοσκήμασε καὶ ταῦ- 25 bus aut iumentis et ea transponere alibi) aut probet 


τα — ἑτέρωϑε, ἢ ἐξελέγξειεν ἀνδραποδιστὴν 
καϑεστῶτα, ἢ οὕτως ἀσελγῶς βιοῦντα ὡς ἐν ὄψεσι 
μάλεστα 
περὶ τὴν εὐνὴν ἠδικημένας ἀγριαίνειν 

τα δὴ τὰς σώφροναε), ἢ εἴπερ ἐπι- 


τῆς γαμετῆς ἑτέραις συνδιαφϑείρεσϑαι (ὅπερ 
γυναῖκας οἷα jv εὐνὴ 
ποιεῖ, καὶ μά 


βουλευομένη παρὰ vov ἀνδρὸς δείξειε περὲ τὴν σω- 
τηρίαν αὐτὴν ἢ φαρμάκοις ἢ ξίφει ἢ καϑ' ἕτερον 


τοιοῦτόν τινα τρόπον (πο δὲ ἀνθρώποις αἱ πρὸς 
κακίαν ὁδοῦ, ἢ καὶ μάστιξιν ἐπ᾽ αὐτὴν χρῷτο" εἰ 


plagiarium esse, aut ita luxuriose viventem ut in- 
spiciente uxore cum aliis corrumpatur (quod maxime 
mulieres utpote circa cubile stimulatas exasperat, et 
praecipue castas), aut si insidias se passam a viro 


30 probet circa ipsam salutem aut venenis aut gladio 


aut per alium aliquem talem modum (multae nam- 
ue hominibus ad malitiam viae sunt), aut etiam si 
is super ea utatur: si igitur mulier tale ali- 

quid ostendere potuerit, licentiam ei dat lex repudio 


τοίνυν γυνὴ τοιοῦτό τι δεῖξαι δυνηθείη, ἄδειαν αὐτῇ 85 uti et nuptiis abstinere dotemque percipere et ante- 
δίδωσιν ὁ νόμος xai repudio χρῆσϑαι καὶ àgícra- nuptialem donationem totam, non solum si omnes 
σϑαι τοῦ γάμου, καὶ τὴν προῖκα λαμβάνειν καὶ τὴν — simul probaverit causas, sed etiam si secundum se 
αμεαίαν δωρεὰν ἅπασαν, οὐ μόνον si πάσας ὁμοῦ — unam. 

δείξειε τὰς αἰτίας, ἀλλ᾽ εἰ καὶ xaO" αὐτὴν μίαν. 

2 Καὶ avis ἄδειαν δίδωσι τῷ ἀνδρὶ τὴν γυναῖκα 402 ἘΠῚ rursus licentiam dat viro mulierem abicere, 
ἀποπέμπειν, εἰ μοιχευομένην εὕροι, ἢ μαγγανεύουσαν, Si adulteram inveniat, aut veneficam, aut delinquen- 
ἢ ἐξαμαρτάνουσαν φόνον ἢ ἀνδραποδισμὸν ἢ τυμβω- tem homicidium, aut plagiariam, aut sepultorum 


ρυχίαν, ἢ ἱερόσυλον οὖσαν, ἢ συσπεύδουσαν λῃσταῖς  violatricem, aut sacrilegam existentem, aut faventem 


eap. XV $1 decurtatam exhibet Epanagoge 21, 6 extr. 








1 Tales igitur sunt fere un nuptiarum solutiones, quae generali quadam ratione ad divortium 
sun 


uod bona gratia fit refer. : 
1 XV. vero deinceps se 
ut nocentem puniant eorum quae 
iionis. Ac veteres qui harum 
aliis illinc petitis 
insuper repertae sunt causae, 
1  ltaque si secundum Theodosii 
adulterium 


tur culpam requirunt aut a marito aut ab uxore commissam, 
eo data sunt amissione, dotis dicimus vel propter nuptias dona- 
"u n culparum multos et diversos fecerunt indices, Theol, 
ab ipso reperíis constitutionem de repudiis scripsit; denique a nobis aliae quoque 
par esse intelleximus ad culpam eius, qui in illas inciderit, referri. 
iae memoriae constitutionem mulier ostendere valuerit maritum vel 


osius vero iunior 


n commisisse, vel homicidii reum factum esse, vel veneficiis atque praestrigiis operam dedisse, 
vel sceleris omnium delictorum gravissimi participem fuisse, scilicet — ipsum — aliguid 


moliretur, vel falsitatis condemnatum esse, vel sep 


a violasse, vel ex sacrarum ae 


um aliqua aliquid sub- 


ripuisse, vel latronum vitam sectatum esse vel latrones recipere, aut unum esse ez abactoribus qui vocantur, 


quibus studium est alienis iumentis aut pecoribus insidiandi 


! eaque alio abigendi, vel si coarguerit eum 


plagiarium esse, vel adeo luxuriose vivere ut in conspectu uxoris cum aliis mulieribus scortetur (id 
(0d mazime mulieres, utpote de toro iniuriam passas, ac potissimum castas exasperat), vel si saluti 
insidias a viro paratas esse probaverit sive venenis sive gladio sive alio simili modo (multae enim 
hominibus ad flagitium viae sunt), sive flagris in eam usus sit: si igitur tale quid mulier P riri potuerit, 


veniam ei lex dat et ——— utendi et a nuptüs discedendi, et dotem et ant tialem 
equ i causas, sed. etiam si si: 
Atque invicem veniam dat viro mulierem dimittendi, si eam 


MEUS ro Weuum Ni pupet sinet 


onationem totam 
as solas probaverit. 
ulteram deprehenderit, vel vene- 


ficam, vel homicidii aut plagii aut sepulcri violati ream, vel sacrilegam, vel latronum fautricem vel 





2 às] tamquam (i. e. ox) & | bona gratian M | 3 &vo«- 
ev£ov] sciendum (i. e. ἂν ἐστέον) c|| 11 διάταξι») Cod. 
5, 11, 8 | zuiv] Cod. 5, t1, 10. 11 | 26 ἐλέγξειεν Epan. Ι 
80 ποιεῖν M*^| 34 αὐτὴ»] σφοδραῖς add. Epan. | 35 7 
γυνὴ Epan. | 36 repud/ío M] δεαισίῳ Epan. | 38 ei] εἰς 
M |39 Ἐδείξειε (cf. SM δείξει M 


1 minores R!| 8 plurimo V!| 9 iunior] minor R! | 
10 deinde] leg. inde? | 11 repudiis autem scripsit R* | 
autem] as V*| 13 suceumbunt R suseuerit V! | 14 Si] 








lege Prs nouellarum kp. II adser. rubricator V ἢ 
16 reum om. V || homicidiis V? | uenefieii £?T' | 21 ali- 
quis V'| 22 leg. rapientem? || latrociniis V | 23 sus- 
eipientes V | 24 abigehi V | abigei — 27 quod mu- 
lieres maxime ut| ser. R? in ras. 3vv. | quibus] qui Κ | 
26 plagiarum V? | uiuentem luxoxuriose R | inspiente 
y: 29 passam vulg.] R'V passas R?T | 30 pro- 
bet vulg.] probent E V | 31 aliquod V | tale V* | 36 non 
solum autem si R' | 37 secundam RVT | se] seu R | 
ΑἹ adulteratam 7'| 42 sepulerorum T — 


Nov. XXII 15. 16 


156 


DE NUPTIIS 





ἢ συλλῃστεύουσαν, ἢ vàvÓgós ἀγνοοῦντος ἢ καὶ κω- 
λύοντος χαίρουσαν τοῖς μεϑ'᾽ ἑτέρων οὐδὲν αὐτῇ 
προρηκόντων συμποσίοις, 2, καὶ ἄκοντος τοῦ ἀνδρὸς 
εὐλόγου προφάσεως χωρὶς ἀπόκοιτον γινομένην, ἢ παρὰ 
τὴν αὐτοῦ γνώμην ἱπποδρομίαις χαίρουσάν τ. καὶ 

* , , ^ * 
παραγινομένην ἢ ϑεάτροις παραβάλλουσαν (φαμὲν δὲ 
τοῖς ἔνϑα σκηναὶ καὶ τὰ τοιαῦτά ἐστιν, ἢ καὶ ὅπῃ 
ϑηρίοις πρὸς ἀνθρώπους ἡ μάχη), ἢ ἐπιβουλὰς αὐτῷ 
ῥάπτουσαν τὰς ἐκ φαρμάκων ἢ ξίφους ἢ xaO" Éve- 
gov yivou£vas τρόπον ἐξ ὧν περὲ τὸ ζῆν o κίνδυνος, 
7 x«i συνεπισταμένην τοῖς τυραννίδα μελετῶσιν, ἢ 
καὶ παραποιήσεως ἔνοχον καϑεστῶσαν, ἢ τὰβ τολμη- 
ρὰς αὐτῆς χεῖρας ἐπάγουσαν αὑτῷ. ,καὶ yao δὴ του- 
Ovrov τινὸς γεγονότος δίδωσιν ὃ νόμος οὗτος ἄπο- 


latronibus, aut viro nesciente vel etiam prohibente 
gaudentem conviviis aliorum nihil sibi competentium 
vel etiam invito viro citra rationabilem causam foris 
pernoctantem aut extra eius voluntatem circensibus 


5 congaudentem et spectaculis inhaerentem aut thea- 


tris advenientem (dicimus autem, ubi scenae et talia 
sunt, aut etiam ubi bestiis adversus homines pugna 
est), aut insidias sibi facientem ex venenis aut gla- 
dio aut alio factas modo, ex quibus circa vitam pe- 


10 riculum est, aut etiàm consciam tyrannidem medi- 


tantibus, aut falsitatis ream constitutam, aut audaces 
eius manus inferentem sibi: scilicet tali aliquo facto 
dat lex haec viro abicere mulierem, vel si unam 
harum et solam probaverit causam, et lucrari qui- 


σέμσπεσϑαι ἀνδρὶ τὴν γαμετήν, κἂν si μίαν τούτων 15 dem dotem, antenuptialem vero habere donationem. 


καὶ μόνην δείξειεν αἰτίαν, καὶ κερδαίνειν μὲν τὴν 
προῖκα, τὴν δὲ πρρογαμιαίαν δωρεὰν ἔχειν. 

8 Ei δὲ καὶ ϑάτερον αὐτῶν πρόρωπον ἀλόγως 
ῥεπούδιον πέμψειεν, αὐτῷ τούτῳ τῷ διαζεῦξαι τὸν 


3 Si vero altera harum persona irrationabiliter re- 
pudium miserit, et hoc ipsum solvendi matrimonium 


γάμον λόγου χωρὶς ὑπεύϑυνον ἔσται ταῖς KuztpocÓsv 20 sine ratione, subdita erit dudum a nobis dictis poe- 


ἡμῖν εἰρημέναις ποιναῖς" πρὸβ τῷ τὴν γαμετὴν ὑπεύ- 
- 2 , - * ^ , 
ϑυνον δλως ἐκ τῶν εἰρημένων αἰτεῶν ἢ τῆς ἀλόγου 
- * sz er 
σπομστῆς γινομένην καὶ sis πενταετίαν ὅλην πρὸς δεύ- 


nis. Insuper etiam uxor rea omnino ex memoratis 
causis pro irrationabilis repudii missione facta et in 
quinquennium totum ad secundum venire prohibetur 


τερον ἐλθεῖν κωλύεσθαι συνοικέσιον, καὶ τὸν πρὸ matrimonium, et ante quinquennium nuptias non 
τῆβ πενταετέας γάμον μὴ ἀνεύϑυνον εἶναι, μὴ yá-25 esse sine reatu neque legitimas vocari, sed omnis 


μον" ἀλλὰ πᾶς, φησίν, ὃ βουλόμενος προβίτω καὶ 
κατηγορείτω τοῦ γινομένου ὡς παρὰ τὸν νόμον τολ- 
μηϑέντος. 


volens adeat et accuset factum tamquam contra le- 
gem praesumptum. 


CAPUT XVI. 


Ei δὲ καὶ εὐλόγως ἡ γυνὴ τὸ δεπούδιον στείλειε 
ΩΣ ^ 


Si vero etiam rationabiliter mulier repudium mi- 


καὶ κρατήσειε τῶν ἀγώνων, ἢ 0 ἀνὴρ ἀλόγως αὐτὴν 30 serit et in certaminibus vicerit, aut vir irrationabi- 


ἀποπεμψάμενος ὑποπέσσι ταῖς ποιναῖς, κερδαινέτω 
μὲν τὰ κέρδη τὰ ἔμπροσϑεν εἰρημένα, ἐρυϑριάτω δὲ 
πρὶν ἐνιαυτὸν ἐξήκειν εἰς δεύτερον φοιτᾶν γάμον. Ὅπερ 
οὐ παραφυλακτέον ἡμῖν ἐπ᾽ ἀνδρός" τῷ γὰρ εὐλόγως 


liter eam abiciens subiacuerit poenis, lucretur qui- 
dem lucra primitus dicta, erubescat autem ante 
annum completum ad secunda vota venire. Quod 
non observandum nobis est in viro rationabiliter ob- 


κεκρατηκότε τῶν τοιούτων κερδῶν, ὅπου ye καὶ τῷ 35 tinenti talia lucra, cum et non obtinenti etiam re- 


μὴ κεκρατηκότε, καὶ παραχρῆμα γαμεῖν ἔξεστιν" ἐστεὶ 
μηδεμία περὶ τὴν τῆς γονῆς σύγχυσιν δὔλογός ἐστιν 
ὑπόνοια. περ ἐπὶ τῶν γυναικῶν τὴν πρὸ τοῦ ἐνι- 


uoniam nulla circa so- 


ente nuptias facere licet, 
b est suspicio. Quod 


olis confusionem rationabili 


in mulieribus ante anni completionem recte prohi- 


cap. XV ὃ 3 aliquantum mutata et cap. XVI pr. extant B 28, 7, 2 (B* p. 153 Zach.). 





viviis 


i audeat, vel etiam. viro invito sine iusta causa 
circensibus delectetur iisque intersit, vel theatra petat (ea 


oris 


una latrocinantem, vel quae viro ignorante aut etiam — aliorum nihil ad se pertinentium con- 


ernoctet, vel contra illius voluntatem ludis 
jcimus ubi scaenae ac (alia sunt, aut ubi 


bestiarum cum hominibus certamina), vel insidias ipsi struat ea: venenis aut gladio aut alio modo paratas, 
unde de vita discrimen sit, vel etiam conscia sit tyrannidem molientibus, vel etiam falsitatis rea facta, 


vel a 


es manus suas ipsi ingerat. — Etenim si tale quid. factum sit, lea illa viro concedit, wt uxorem. 


dimittat, etiam si unam illarum causam solam probaverit, utque et dotem lucretur et antenuptialem do- 


nationem sibi habeat. 


8 Quodsi alterutra harum personarum sine iusta causa repudium miserit, eo ipso, quod matrimo- 


nium sine causa dissolvit, obnoaia erit poenis ante a nobis dictis: praeterquam quod ucor omnino ea 


criminibus supra dictis aut ex repudio sine causa misso rea facia per quinquennium integrum. ad 


secundum. coniugium venire prohibetur, et quae ante quinquennium fient nuptiae non impune futurae — 
sunt, non legitimae nuptiae: sed quicumque volet, inquit, accedat, et quod. factum est, ut contra legem — 


temptatum arqguat. 


XVL Sed etiam si mulier ex iusta causa repudium miserit et litem vicerit, sive vir ea sine iusta 
causa dimissa in poenas illas inciderit, illa quidem auferat lucra quae ante dicta sunt, erubescat autem. 


prius quam annus transierit ad secundas nuptias migrare. 


Quod quidem in viro nobis observandum non. 


est; ei enim qui lucra illa ea iusta causa obtinuit, quandoquidem vel ei qui non obtinuit, etiam statim 
wcorem ducere licet: quoniam nulla de subolis confusione iusta est suspicio; id quod in à 





6 παραγενομένη» spectaculis inhaerentem ς | 18 zroóc- 
eov Zachariae cum e] περοξώπων M | 25 μὴ γάμον M] 
neque legitimas vocari ς (οὐδὲ νόμεμος γάμος xin Om 
ται B); leg. ur(0à νόμιμον κληϑῆναιδ γάμον cf. Cod. 
5,17,8 $ 1| 26 φησὶν om. Be || 21 κατηγορείτωσαν M^ | 
29 ῥεπούδιον AM διαξύγιον Β | 30 "κρατήσειε (cf. &)] 
κρατήσοι B! κρατήσειε MB* | ἢ ὁ — 31 ποιναῖς om. 
B || 33 εἰς δεύτερον φοιτᾶν γάμον Β(ς)] δεύτερον φοι- 
τᾶν M || 34 ἐπ᾽ ἀνδρὸς τοῦ εὐλόγως κεκρατηκότος Hom- 
bergkius cum e || 35 ὅπου ye — 386 κεκρατηκότε om. B 





1 latronoibus V! | vel] aut E | 2 gaudente V! 
coniugiis E | 4 pernocitantem V || 5 eoherentem R' 





6 adinuenientem A |Sseene V] scena vulg. | 8 satien- 
tem uenenis V||9 alias A!7" || faeta factas (faetos V^) - 
V!|10 tyrannidem V? ín ras. 71—8 litt. | 12 talia V] — 
13 lex haec a uiro V uero lex haee E | 14 horum - 
RV | 18 alteram V! | personarum vu/g. || repudiumis- 
erit L4 19 et hoe ipsum] /eg. ex hoe ipso? | 21 om- 
nimodo V || 22 irrationabili edd. | repudiis V*|| 23 pro- 
hibetur] proibere totum A! || 29 rubr. Soluto matrimonio 
ut per annum abstineat mulier a secundis nuptiis A 
mg. || irrationabiliter R! | 31 subiacuierit V^ | 32 erube- 
scant A*| ante] antenuptialis R" | 35 eum non et non 
V^| replente £!| 38 muliere A | eompleetionem V || 
prohibetur — 157, 7 Theodo| scr. R? in ras. 4 versuum 





— 3! 


DE NUPTIS 


157 


Nov. XXII 16—1$8 





αὐτοῦ συνάφειαν εἰκότως ἀπείργει" wal τοσοῦτόν 
ἐστε τὰ τῆς κωλύσεως ἐντεῦϑεν, ὅτι κἂν εἰ bona 
gratia διαλυϑῆναε συμβαίη τὸν γάμον, ἀλλὰ καὶ ov- 
τῶς ἐκ τῆς ναστασίου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως δια- 


betur, et tanta est prohibitio ex hoc, quia, licet 
bona gratia dissolvi contingat matrimonium, tamen 
etiam sic ex Anastasii piae memoriae constitutione 
in annum prohibitio secundarum nuptiarum mulieri- 


τάξεως εἰς ἐνιαυτὸν ἡ κώλυσις τῶν δευτέρων γάμω» bus instituta est. 


ταῖς iv ἐπιτέτακται. 

1 bras μὲν οὖν τὰς αἰτίας ἡμῖν ὃ Θεοδόσιος 
ἀφηγήσατο. ἡμεῖς δὲ ἐκ τῶν παλαιῶν λαβόντες καὶ 
ἑτέρας προβεϑήκαμιεν τρεῖς. Ei γὰρ ἡ γυνὴ, τοσαύτῃ 


1 Has itaque causas nobis Theodosius explanavit. 
Nos autem ex veteribus sumentes et alias adiecimus 
tres. Si enim mulier tanta detineatur nequitia, ut 


κατέχοιτο πονηρίᾳ, «S καὶ ἐξεπίτηδες ἀμιβλῶναε καὶ 10 etiam ex studio abortum faciat virumque contristet 


τὸν ἄνδρα λυπῆσαε καὶ ἀφελέσϑαι τῆς ἐπὲ τοῖς παι- 
civ ἐλπέδος, καὶ τοσαῦτα τὰ τῆς ἀκολασίας ἐστὶν ὡς 
καὶ ἀνδράσε κατὰ τρυφῆς πρόφασιν συλλούεσϑαε, ἢ 
καὶ ἕως συνέστηκε τὸ πρὸς τὸν ἄνδρα συνοικέσιον 


et privet spe filiorum, vel tanta libido est ut etiam 
cum viris voluptatis occasione lavetur, aut etiam 
dum adhuc constet cum viro matrimonium, ad alios 
de nuptiis suis loquatur, licentia datur a nobis viris 


πρὸς ἑτέρους περὶ γάμων ἑαυτῆς διαλέγοιτο" ἄδεια δέ- 15 mittere eis repudia, et lucrari dotes et antenuptiales 


αε παρ᾽ ἡμῶν τοῖς ἀνδράσι πέμπειν αὐταῖς ῥεπού- 
δια, καὶ ρδαένειν» τὰς προῖκας καὶ τὰς προγαμιαίας 
to δωρεάς, ὡς ἤδη καὶ τούτων τῶν αἰτεῶν εὐλόγως 
* € * - 


αλύειν δυναμένων τὸν γάμον καὶ ὑπὸ τὴν αὐτὴν 


ἀγομένων τάξιν, ὑφ᾽ ἣν τὰς ποινὰς ἡ Θεοδοσίου τοῦ 20 


λήξεως ὥρισε διάταξις. 


τῆς UG. 


habere donationes: utpote etiam his causis rationa- 
biliter solvere valentibus matrimonium et sub eun- 
dem deferentibus ordinem, sub quem poenas Theo- 
dosii piae memoriae constitutio definivit. 


CAPUT XVII. 


"Evamoyoipo δὲ ἀλλοτρίῳ —— ἐλευϑέραν οὐκ 
ἔξεστιν, οὔτε ἀγνοοῦντος οὔτε εἰδότος οὔτε συναινοῦν- 
τος τοῦ κεκτημένου, ἀλλὰ κἂν εἴ τε τοιοῦτο παρὰ τοῦ 


Ascripticio autem alieno nubere liberam non licet 
neque ignorante neque sciente neque consentiente 
possessore, sed licet aliquid tale ab ascripticio gera- 


ἐναπογράφου πραχϑείη, πάρεστε τῷ δεσπότῃ καὶ αὐτῷ 25tur, licebit domino ipsi per se et per provinciae iu- 


xa" ἑαυτὸν καὶ διὰ τοῦ τῆς χώρας ἄρχοντος σωφρο- 
νέζειν τε πληγαῖς μετρίαις τὸν ταῦτα πράξαντα ἐν- 
αἀπόγραφον καὶ ἀφέλκειν ἀπὸ τῆς μάτην αὐτῷ συνού- 
ene' ders οὐδὲ γάμος ἐστὶ τὸ γενόμενον οὐδὲ ἐπέδο- 
Eyovóros κακῶς ἐπανόρϑωσις. 
i Οὕτω μὲν ovv τὰ nien cy διαλύεται περιόντων 
ἔτι τῶν ταῦτα συμβαλόντων, καὶ χρηματικαὶ αἱ ποι- 
ναὶ περὶ τὴν προῖκά πως καὶ τὴν προγαμιαίαν σχε- 
δὸν ἵστανται δωρεάν. 


dicem castigare plagis mediocribus 
ascripticium et abstrahere ab ea quae frustra ei 
coniuncta est. Unde neque nuptiae sunt, quod fac- 
tum est, nec oblatio dotis nec antenuptialis dona- 


aec agentem 


σι προικὸς οὐδὲ προγαμιαίας δωρεᾶς, ἀλλὰ ψιλὴ τοῦ 30tionis, sed pura facti mali correctio. 


1 Sic itaque matrimonia dissolvuntur viventibus 
adhuc his qui ea contraxerunt, et pecuniariae poe- 
nae circa dotem et sponsaliciam paene consistunt 


35 donationem. 


CAPUT XVIII. 


, AA ἡμῖν τε καὶ ἕτερι 
ἀπροίκους συναφείας 
cap. XVII pr. habent B 28, 5, 41; 


xag. «B " (p. 612 Pitra). 
cap. XVII $1 et XVIII om. L et B. 


προςεξεύρηται τὸ καὶ τὰς 
ὧν γινομένων τῶν διαερέ- 


Sed & nobis aliquid etiam aliud adinventum est, 
ut etiam indotata matrimonia irrationabilibus factis 


idem cod. Vaticanus 828 Nomocanonis XIV tit. ad 13, 2 ' veagà «ff 





conubium ne fiat ante annum merito impedit, ac tantum valet prohibitio inde petita, ut, etiamsi bona 
gratia forte matrimonium solutum sit, tamen sic quoque ex Anastasii piae memoriae constitutione mulieres 


in annum a secundis n 
1 Has igitur causas 
tres. 


tiis prohibeantur. 


odosius nobis demonstravit. Nos vero alias quoque ab antiquis mutuati addidimus 
Si enim mulier tanta nequitia praedita sit, ut etiam de industria abortum faciat et maritum dolore 


afficiat spemque ei liberorum auferat, et si tanta sit illius luzuria, ut etiam una cum viris libidinis causa 
lavetur, sive etiam dum constat cum marito coniugium, cum aliis de nuptiis secum faciendis sermonem 
conferat: venia a nobis data est viris repudia illis mittendi , et dotes lucrandi et antenuptiales donationes 


: uf iam 


quoque culpae nuptias ex iusía causa solvere possint et sub eundem ordinem 


redigantur, secundum quem Theodosii piae memoriae constitutio poenas definivit. 
XVIL — Adscripticio vero alieno liberam ducere non licet neque ignorante neque sciente neque con- 
sentiente domino. Immo etiam si tale quid ab adscripticio factum sit, licet domino et per se ipsi et per 


praesidem provinciae et modicis 
quae temere illi 


e castigare adscripticium 
coniuncta est: ita ut ne matrimonium quidem sit quod actum est neque dotis datio neque 


qui haec fecerit et abstrahere ab ea, 


antenuptialis donationis, sed mera rei male gestae correctio. 
1. Hoc igitur modo matrimonia solvuntur superstitibus adhuc iis qui ea contraxerunt, atque pecu- 
mariae scilicet poenae in dote et antenuptiali donatione fere se continent. 





XVIIL — Verum a nobis etiam aliud quid insuper excogitatum est, ut indotata quoque coniugia se- 
2 κολάσεως B* || bona gratia M] ἀγαϑῇ χάριτε (βονα | occasione uoluptatis V | 13 constat vulg. | 14 a nobis da- 


γρατια Bi mg.) B | 4 ἐκ τῆς --- διατάξεως om. B | 91a- 
τάξεως} Cod. 5, 11, 9 | 9 προεεϑήκαμεν τρεῖε] Cod. 5, 
17,11 $2| 22 vaus* L! | 26 *xa9' avro M xa9^ éav- 
τοῦ L Ow ἑαυτοῦ B (s) ἢ καὶ] ἢ B | 28 αὐτοῖς 1,1} | 
29 sg. leg. οὔτε — ovre — ovre? | 30 προγαμιαῖαν 
δωρεὰν L ἢ 38 συμβαλλόντων M ; 


2 eontigat V ἢ matrimonie V matrimonii V? ἢ tamen 
— 3 memoriae post nuptiarum (4) coll. RVT, corr. vulg. 
3 Anastasii] Anastasio VT | constitutionem V3 con- 
stitutore A | 10 obortum V | 12 uiris et uoluptatis R 








tur V || 15 antenuptialia R! | 19 piae] piae diue & diuae 
V divinae vulg. | 22 rubr. Si alienus ascriptitius liberam 
mulierem uxorem duxerit A mg.| Ascrip|tio R* Seripti- 
tio V | 24 aseriptio R ἢ 26 agentem in ascriptitium V 
28 conuicta R | sunt om. R!|| 29 est, nee] est nune V | 
30 leg. facti male? | 32 inuentibus V || 33 pecuniariae cet.] 
rie pene — 36 sed aliquid a nobis scr. A? in ras. 1 cad 
paene del. V3, om. R vulg. | 36 a nobis aliquid etiam aliu 
(etiam aliquid aliud 7) adinuentum est 7'vulg.] aliquid a 
nobis (ali e a nobis scr. R?) etiam aliud adinuentum 
est R, aliud a nobis adinuentum est in ras. ser. V? 


Nov. XXII 18 158 


DE NUPTIIS 





csov σωφρονισμῷ παραδοῦναι προρήκοντι. — Ei γάρ 
τις ἀγάγοιτο γαμετήν, ἢ καὶ γυνὴ πρὸς ἄνδρα ἔλθοι, 
γαμικῆς μὲν ληφϑείσης προαιρέσεως TE καὶ γνώμης, 
οὐ μὴν ἀκολουϑησάσης προικὸς ἢ προγαμεαίας δωρεᾶς 
(ὄνϑα δὴ καὶ προπετέστερον γίνεσϑαι τὰβ λύσεις συν- 
ἔβαινε, μηδενὸς ἐντεῦϑεν ὑπόντος κατὰ τοῦ προπε- 
τευσαμένου κινδύνου), διάταξιν ἐγράψαμεν λέγουσαν 
ὡς, εἴ τις ὑπεξουσίαν γυναῖκα γνώμῃ γονέων ἢ καὶ 
αὐτεξουσίαν τυχὸν ἀγάγηται μήτε προικὸς ἐπιδοϑεί- 
σης μήτε συμβολαίων τοιούτων γενομένων, ὁ μὲν γά- 
μὸς ἔστω γάμος, κἂν εἰ προικῷα μὴ συγγραφείη, μὴ 
διὰ τοῦτο δὲ ὃ ἀνὴρ (τοῦτο ὅπερ ἐπὲ πολλῶν ἴσμεν 
γενόμενον) ἐκδιωκέτω τῆς οἰκίας τὴν γαμετὴν χωρὶς 
μιᾶς τῶν ἔμπροσϑεν εἰρημένων εὐλόγων αἰτιῶν, ἅς 
τε Θεοδόσιος ἃς τὸ ἡμεῖς ἠριϑμήσαμεν. εἰ δέ τε τοι- 
οὔτο γένηται καὶ ἢ χωρὶς αἰτίας αὐτὴν ἀποπέμψηται 
τῆς οἰκίας ἢ καὶ αὑτὸς δὔλογον αἰτίαν παράσχοι τῷ 
τὴν γυναῖκα ἀποχωρῆσαι τοῦ πρὸ αὐτὸν συνοικεσίου, 
τὸ τέταρτον μέρος τῆς ἰδίας περιουσίαβ ἀναγκαζέσϑω 
καταβαλεῖν αὐτῇ. “ἀλλὰ μέχρε μὲν τετρακοσίων χρυ- 
σίου λιτρῶν τὴν περιουσίαν ἔχων ἑκατὸν λέτραις ζη- 
μιωϑήσεται, τουτέστι τῷ τετάρτῳ τῆξ περιουσίας μέ- 
ρει, ἐλάττονα δὲ ταύτης, xaO" ὅσον ἡ τοῦ τετάρτου 
ποιεῖ ποσότης. εἰ δὲ καὶ μείζονα τῆς εἰρημένης τῶν 
τετρακοσίων τοῦ χρυσίου λετρῶν ποσότητος εἰς σπε- 
ριουσίαν ἔχοι, μὴ πλέον τῶν ἑκατὸν τοῦ χρυσίου 
ζημιούσϑω λιτρῶν. πρὸς γὰρ δὴ τὴν μεγίστην ἐπί- 
παν ἀποβλέψαντες προῖκα τὸν νόμον τοῦτον ἐγρά- 
ψαμεν, οὐσίαν εἰκότως ἐκείνην κατὰ τοὺς ἡμετέρους 


divisionibus castigationi tradantur competenti. δὶ 
quis enim duxerit uxorem, aut etiam mulier ad vi- 
rum veniat, nuptiali quidem assumpta voluntate at- 
ue sententia, non tamen secuta dote aut sponsa- 
51icia largitate (ubi quoque praesumptive fieri solu- 
tiones contingebat, nullo ex hoc contra temerarium 
sequente periculo), constitutionem scripsimus dicen- 
tem: si quis sub potestate constitutam mulierem 
voluntate parentum aut etiam suae potestatis forte 


10 ducat uxorem neque dote oblata neque instrumentis 


talibus factis, nuptiae quidem sint nuptiae, licet do- 
talia non sint conscripta, ut non ob hoc vir (quod 
in multis novimus factum) expellat domo uxorem 
sine una prius dictarum rationabilium causarum, 


18 quasque Theodosius quasque nos enumeravimus. Si 


uid autem tale fiat et aut sine causa eam abiciat 
omo, aut etiam ipse rationabilem causam praestet 
ut mulier separetur ab eius matrimonio, quartam 
partem propriae substantiae cogatur exsolvere ei. 


20 Et usque ad quadringentas quidem auri libras sub- 


stantiam habens centum libris damnificabitur, hoc 
est quarta substantiae parte, minorem autem, ad hoc 
in quantum quartae facit quantitas. Si vero etiam 
maiorem praedictae quadringentarum auri librarum 


25 quantitatis substantiam habeat, non amplius centum 


auri damnificetur libris. Ad maximam namque ple- 
rumque respicientes dotem legem hanc scripsimus, 
substantiam illam merito secundum nostras leges 
aestimantes esse quae pura debitis videatur. Ratio 


νόμους οἰηϑέντες εἶναι, ἥπερ ἂν καϑαρὰ χρεῶν δέα- 80 quoque ex ipsis causis pro cautione procedat, et si 


«ívovro. Kal 0 ye λόγος ἐκ τῶν αὐτῶν αἰτεῶν ἐξ 
ἀντιστρόφου χωρείτω, καὶ εἴπερ ἣ γυνὴ παρ᾽ αἰτίαν 
οἰκείαν ἀποχωρήσειε τοῦ ἀνδρὸς ἄπροικος ————— 
ἢ καὶ πέμψειεν αὐτῷ δίχα τινὸς αἰτίας εὐλόγου ῥεπού- 


mulier per culpam propriam separetur a viro indo- 
tata existens, aut etiam mittat ei sine aliqua causa 
rationabili repudium, iisdem in omnibus subiaceat 
poenis. Et si.quidem per culpam eius matrimonium 


[ine ταῖς αὐταῖς ἐν ἅπασιν ὑποκείσϑω ποιναῖς. καὶ 85 solvatur, quinquennium observandum mulieri est, et 


εἰ μὲν κατ᾽ αἰτίαν αὐτῆς ὃ γάμος λυϑείη, τὴν πεν- 
ταετίαν φυλακτέον τῇ γυναικί, καὶ δευτέροις οὐχ ὄμι- 
λήσει y&uow. εἰ δὲ κατ᾽ αἰτίαν τοῦ συνοικοῦντος ἢ 
καὶ bona gratia διαλυϑ'δίη (ἴσως γὰρ καὶ τοῦτο), τὸν 


secundis non copulabitur nuptiis: sin vero per cul- 
pam mariti aut etiam bona gratia distrahatur, me- 
rito et hic annum custodiat propter seminis confu- 
sionem, ut per omnia nobis lex perfecta sit. 


ἐνιαυτὸν φυλαττέτω διὰ τὸ τοῦ σπέρματος ἀσύγχυτον, 40 


er * , d ast ΄ : 
iva διὰ πάντων ἡμῖν ὃ νόμος τέλειος ἢ. 





parationibus sine iusta causa factis castigationi convenienti tradantur. δὲ quis enim duxerit uxorem, sive 


etiam mulier viro nupserit, coniugali quidem animo et voluntate adhibita, 


ote autem vel antenuptiali do- 


natione non secuta (qua quidem in re accidebat ut etiam inconsideratius solutiones fierent, cum nullum i 


periculum subesset adversus eum qui inconsiderate egisset), constitutionem scripsimus, quae statuit. ut, si 
quis mulierem, quae in potestate sit, cum voluntate parentum, vel forte etiam quae sui iuris sit, in 
matrimonium duxerit neque dote data neque instrumentis eius generis confectis, nuptiae quidem sint 
nuptiae , licet dotalia instrumenta —— non sint, neve propterea (id quod de multis factum scimus) 
vir uxorem domo expellat absque una illarum quas ante dicimus iustarum causarum, et quas Theodosius 
et quas nos enumeravimus. Si vero tale quid factum sit et vel sine causa eam domo dimiserit, vel adeo 
ipse iustam causam. praebuerit mulieri a coniugio cum illo divertendi, quartam partem suae substantiae 
illi persolvere cogatur. Atque qui quidem usque ad quadringentas libras auri substantiam habet, centum 
libris multabitur, id est. quarta substantiae parte; qui vero hoc minus habet, in quantum quartae partis 
rere efficit. Quodsi etiam ampliorem dicta quantitate quadringentarum auri librarum substantiam 

abeat, non plus centum auri libris multetur. Etenim ad maximam quae plerumque est dotem respicientes 
hanc legem conscripsimus, substantiam nimirum illam. secundum leges nostras esse rati, quaecumque 
pura aere alieno. appareat. Atque ratio ex iisdem causis e contrario procedat, et si mulier indo- 
tata constituta ob propriam culpam a viro diverterit, vel etiam sine iusta aliqua causa repudium illi 
miserit, iisdem per omnia subiaceat poenis. —.Et siquidem per mulieris culpam matrimonium solutum sit, 
quinquennium mulieri custodiendum priusquam αὐ secundas. veniat nuptias; sin per culpam mariti , vel 
etiam si bona gratia dissolutum sit (pariter enim ad hoc quoque pertinet), annum custodiat ad vitandam 
seminis confusionem, ut per omnia nobis leo absoluta sit. 





V | quasque Theodesius om. R!|| 16 eam] et eam A' 
175g. ut praestet V*|| 20 quadrigentas R VT dur infra) 
22 quartam quidem substantiae partem A | ad hoc] hae 
vulg. | 23 etiam] et R || 24 maiorem — 25 quantitatis 


7 διάταξιν ἐγράψαμεν») Cod. 5, 17, 11 | 15 ἅθ τ ἡμεῖς) 
ὥστε ἡμεῖβ M || VT leg. παράσχῃ ] 21 Ἐλίτρας M || 





31 ἐξ ἀντιστρόφου] pro cautione c | 33 "ἀποχωρήσειε 
(cf. &)] ἀποχωρήσει M || 35 ὑποκείσϑω Zachariae] ὑπο- 


κεῖσϑαι M | 39 γὰρ om. s || an leg. ἶσον yàg κατὰ 
τοῦτο Ἷ 





1 Si] rubr. De nuptiis sine dotalibus instrumentis £ 
mg. | 2 dixerit R!| 6 nulla E || 7 sequentem £ | 8 sub] 
in 9 parentium AT | suae] siue V' || 11 talibus V] 
dotalibus R vulg. | sunt vulg. | nuptiae A] om. V vulg. || 
12 hoe om. R' | 14 una] ulla vulg. | 15 quaseumque 


suppl. V? in spat. vac. | 25 habet V || 26 auri om. R* || 
dampnifieentur ad (ad del. R?) libris & | 27 hane (hune 
RR?!) seripsimus legem £ | 28 secundo? V' || 29 uide«an- 
tur Κ͵λ | 30 pro eautione RVT] e contrario vulg. 
33 isdem A! hisdem A?VT | in om. R|| subiacet V 
34 et si] si et R'| 36 sin A] si V vulg. | per om. E 
eulpam XA: culpa A? eausam VT | 37 etiam] non R 





distraitur & | 39 perfecta lex A 





— o———Á GÓ—— 


" 
4 
, 
1 





DE NUPTIIS 


159 


Nov. XXII 19 





CAPUT XIX. 


Ἔστι δὲ τι καὶ £r ἡμῖν εὐσεβές τε ἅμα καὶ 
χαρίεν ἐξευρημένον, Da xai — σταλέντων 
οἱ γάμοι μένουσιν ἔτι. τὰς γὰρ τῶν ὑπεξουσίων πο- 
νηρίας περὶ τοὺς πατέρας κωλύοντες" ἐπειδή τινας εὺ- 
gouev ἐξεπίτηδες ῥεπούδια γράφειν σπεύδοντας καὶ 
πέμπειν» ταῖς αὑτῶν γαμεταῖς, ἢ καὶ τοὐναντίον μηδε- 
μιᾶς εὐλόγου παντελῶς ὑπούσης αἰτίας διαλύειν τοὺς 
γάμους, ὥςτε τοὺς αὐτῶν γονεῖς ὑποβάλλεσθαι ταῖς 


ἐκτίσεσι τῆς προικὸς ἢ τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς, dx 


Est quoque quoddam et aliud a nobis pium simul 

et gratum adinventum, ubi etiam repudiis missis 
nuptiae consistunt adhuc. Eorum namque qui sub 
otestate sunt calliditates circa parentes habitas pro- 

S hibemus: quoniam quosdam invenimus ex studio re- 
pudia scribere festinantes et mittere suis uxoribus, 
aut etiam e diverso et nulla rationabili penitus exi- 
stente causa solvere matrimonia, ut eorum paren- 
tes subiaceant exactioni dotis aut sponsaliciae largi- 


δὴ διαλυϑέντος τοῦ γάμου, καὶ αὐτοὶ μὲν ἴσως λάϑρα 10 tatis, quasi soluto matrimonio: et ipsi quidem forsan 


συνῴκουν ἀλλήλοις, ἀπήεσαν δὲ οἱ γονεῖς ἐζημεωμέ- 
vo: καὶ ταύτη» τῆς xd τοὺς παῖδας φιλανϑρωπίας 
ἔχοντες τὴν ἀμοιβήν" νόμον ἐγράψαμεν βουλόμενον 


, 


latenter miscentur alterutris, discedunt autem paren- 
tes damnificati et hanc apud filios humanitatis ha- 
bentes recompensationem. deoque ] scripsi- 


μήτε ὑπεξουσίους μήτε ἐμαγκιπάτους παῖδας, μήτε (o- — mus volentem neque sub potestate constitutos neque 
ρενας μήτε θηλείας, δύνασθαι διαλύειν τοὺς γάμους 15 emanci 


filios, neque masculos neque feminas, 


εἰς τὴν τῶν οἰκείων βλάβην πατέρων ἢ μητέρων, Ot posse distrahere matrimonia in suorum laesionem 


τὰς προῖκας ἢ τὰς προγαμιαίας δωρεὰς ἐπιδεὸ ώκασιν 
ἢ ὑπεδέξαντο, μόνος ἢ καὶ μετὰ τῶν παίδων. ἀλλ 
ἐν τῇ συστάσει τῶν γά avau£ ; 


μένομεν τὴν 


aut matrum, qui dotes aut ante nuptias 
onationes obtulerunt aut susceperunt soli aut etiam 
cum filiis. Sed sicut in contractu nuptiarum ex- 


ἅμων : E 
τῶν πατέρων συναίνεσιν, οὕτως οὐδὲ διαλύεσθαι τοὺς 20 pectamus patrum consensum, ita neque 


γάμους συγχωροῦμεν ἐπὶ τῇ τῶν γονέων βλάβῃ παρὰ 
τὴν Ripa Jodie: Pr. εἰ —— σε, —— 
διον, ἁρμόξειν κατ᾽ αὐτῶν τὴν εἴσπραξιν τῶν ποι- 
νῶν οὔ συγχωροῦμεν, εἴτε αὐτοὶ δεδώκασε ταῦτα ἢ 
ὑπεδέξαντο, ἢ καὶ συνυπεδέξαντο. οὐδὲ γὰρ 
yov, τὸν μὲν πατέρα παρὰ γνώμην τοῦ παιδὸς μὴ 
Qai διαλύειν τὸν γάμον, τοῖς δὲ παισὶν ἐπιτρέ- 
πειν ἴσως καὶ ἐλάττοσι τὴν ἡλικίαν οὖσι καὶ μηδὲ τὸ 


- 


᾿ συμφέρον ἐπισταμένοις λύειν παρὰ τὴν τῶν πατέρων 


matrimonia sinimus in parentum laesionem citra illo- 
rum voluntatem. Sed etsi mittatur repudium, com- 
petere contra eos exactionem poenarum non sini- 
mus, sive ipsi dederunt haec vel susceperunt, sive 


ἂν ἔχοι 25 etiam cum aliis susceperunt. Non enim habet ra- 


tionem, parentem quidem citra voluntatem filii non 

sse transigere matrimonium, filiis autem permittere 
orsan et in minore aetate constitutis et neque quod 
utile sit scientibus citra patrum voluntatem solvere 


γνώμην τὸν γάμον κἀντεῦϑεν τοὺς πατέρας ἀδικεῖν. 80 matrimonium et ex hoc oben laedere. Hoc autem 


Τοῦτο δὲ sv μὲν ὃ 


90 


bene quidem incohans philosophissimus sancivit Mar- 


τανὸς δὲ τούτῳ κατηκολούϑη- cus, Diocletianus autem hunc secutus est, nos autem 


approbavimus. Sitque terminus nobis hic dis- 
. lunctionum quae superstitibus contrahentibus fiunt. 


dep. XIX erii D 138, 4; €. Summem habent Prorkirom 4, εἰ: Epamagoge 16, 25. 





XIX. Est autem etiam aliud quiddam a nobis et pium simul et gratum excogitatum, ubi etiam repu- 


| diis missis matrimonia permanent. 
ohiberemus , 


am ut eorum qui in potestate constituti sunt malitiam adversus patres 
quoniam quosdam deprehendimus de industria repudia scribere studentes et mittere uxori- 


suis, vel etiam e contrario, cum nulla omnino iusta causa subesset, solvere matrimonia, ut parentes 
illorum solutioni dotis vel ante nuptias donationis subicerentur, utpote dissoluto matrimonio (atque 
ipsi quidem forte consuetudinem inter se clam retinebant, parentes vero damno affecti abibant et hanc 
tes benignitatis suae erga liberos remunerationem): legem conscripsimus, quae neque in potestate 
constitutos neque emancipatos liberos, neque masculos neque feminas, potestatem habere vult matrimonia 


BE Hia cun 


ac ne inte 


monium solvere et inde patres iniuria afficere. 
summus philosophus, Diocletianus 


atrum aut matrum, qui dotes aut antenuptiales donationes dederunt vel 


acceperunt 


in 
eris, dissolvendi. Sed quemadmodum in constituendis matrimoniis patrum consen- 
sum expectamus, iia ne solvi quidem matrimonia in 


fraudem parentum praeter illorum voluntatem per- 


uttimus. Sed etiam si missum sit repudium , non concedimus, ut poenarum exactio contra eos competat, 
sive ipsi illa dederint aut pr ate sive etiam € ΠΥ ἱ 
patrem quidem contra filii voluntatem matrimonium dissolvere non 


erint. Ne enim rationi conveniat, 
osse, liberis vero forsan etiam aetate 


entibus quidem quid e re sua sit concedi, praeter patrum voluntatem matri- 
Et hoc quidem recte sanciendi initium fecit Marcus 
autem hunc secutus est, nos vero simili modo recepimus. — Atque hic 


finis esto disiunctionum quae superstitibus coniugibus fiunt. : 





1 τε om. B || Zui L'| 2 καὶ om. B | ῥεπουδίων M] 
διαζυγίων LB | 4 κωλύοντε L' (prohibemus c) | 5 óe- 
πούδια M] διαζύγια LB | 6 μηδεμεᾶς] et nulla c ἢ 9 ἢ τῆς 

ὃ γάμου om. L (διὰ προικῴων pro προικὸς corr. L?) | 
10 δὴ om. B | 11 συνῴκουν MB] συνοικοῦσιν L*? (cf. s) 
Gvv«s« L! | ἀπήεσαν L*B] ἀπήειεσαν L! ὑπήεσαν M | 
13 τὴν om. B | νόμον] καὶ νόμον L| ἐγράψαμεν} Cod. 


5, 17, 12 | 14 ἐμαγκεπάτους M] αὐτεξουσίους LB Ϊ 


18 xal om. B | 19 τοῦ γάμου B | 20 σύνεσιν L^ 
21 βλάβην L' | 22 ῥεποίδιον M] διαξύγιον LB | 
23 τὴν ποινὴν L!| 25 ἢ xai συνυπεδέξαντο om. L | 
28 ἴσως xai ἐν ἐλάττονι τῇ (τῇ om. Bf) ἡλικίᾳ οὖσι 
B|31 τοῦτο 3] καὶ τοῦτο B | 32 Ζιοκλητεανὸς] Cod. 
b, E47 | τοῦτο LBf | 33 καὶ ἔστω — 35 γίνονται 
om. 


1 rubr. De repudiis a filiisfamilias non mittendis R 
mg.|| Est] Eo R' | quiddam V*]4 habitis R! | 5 quon- 
iam] quando E | ex] εἰ E | 7 e V7] ex R? om. R! 

8 ut] aut V'| 9 subiaceat AR!| 11 discederit E* ἢ aut 
R | 12 dampnaficati V! | inmanitatis δὲ | 13 recom- 
pensationem V vuig.] res pensationem .R! repensationem 
R?T | 16 laesione RV | 17 patrem A! ἢ ante nuptias 
RV] antenuptiales vulg. | 18 donationis &'| autem R ἢ 
etiam om. V | 19 contractum V! | 20 transiegere V ! 
21 finimus R ἢ parentum] pa um V! | 22 uoluntate V* | 
24 dederunt — 31 marehus ser. R? im ras. 4 versuum || 
26 extra V | 27 filiis autem permittere om. & | 30 aut 
R | 31 philosophosissimus V | 32 dioclitianus RVT ἢ 





hoe R| 33 terminum Κ᾽ 34 contrahentibus om. V 


Nov. XXII 20 


160 


DE NUPTIIS 





CAPUT XX. 


Τὸ δὲ ἐφεξῆς τῶν γάμων τέλος ὃ πάντα ὁμοίως 
διαλύων τῆς yat ϑάνατος. ὥςτε, εἴτε ϑανάτῳ τοῦ 
ἀνδρὸς διαλυϑείη τὸ συνοικέσιον εἴτε τελευτῇ τῆς 
γυναικός, κέρδος γίνεσϑαι τῷ μὲν ἀνδρὶ πὴν προῖκα 
κατὰ τὸ τοῖς γαμικοῖξ συμβολαίοις περιδχόμενον σύμ- 
φῶνον, τῇ γυναικὶ δὲ τὴν 7t ογαμιαέαν δωρεάν, καϑ- 
ἅπερ ἂν κἀκεῖσε δόξειεν ἐξ ἀρχῆβ τοῖς συμβάλλουσιν" 
οὐ κωλυομένων μὲν τῶν ἀνίσων κατὰ τὸ ποσὸν ἐπι- 
δόσεων, κωλυομένων δὲ τῶν ἀνίσων συμφώνων" τοῦτο 


Deinceps autem matrimoniorum terminum quae 
omne similiter solvit expectat mors. Unde sive morte 
viri solvatur matrimonium sive fine mulieris, lucrum 
sit viro quidem in dote secundum quod nuptialium 

5instrumentorum continetur pacto, mulieri vero ex 
nuptiali donatione, sicut et ibi convenerit a principio 
contrahentibus: non prohibendis quidem inaequali- 
bus secundum quantitatem oblationibus, prohibendis 
autem inaequalibus pactis; hoc quod fortissimus qui- 


ὅπερ ὃ μὲν γενναιότατος “έων ἐν. τοῖς οἰκείοις ὀρϑ'ῶς 10 dem Leo in suis conscripsit legibus, nos autem hoc 


ἔγραψε νόμοις, ἡμεῖς δὲ αὐτὸ παραλαβόντες ἔτι σα- 
φέστερον διετάξαμεν. Et γὰρ ὃ μὲν πλεῖον, ὁ δὲ 
ἔλαττον ἐν τῷ κέρδει συμφωνήσειεν, ἄδηλον tjv, ὁποῖον 
δεῖ τὸ κρατοῦν εἶναι, πότερον τὸ πλεῖον ἢ τὸ ἔλατ- 


sumentes adhuc clarius ordinavimus. Si enim alter 
quidem amplius, alter vero minus in lucro pacisca- 
tur, incertum erat, quale oporteret esse quod teneat, 
utrum quod plus an quod minus, dubitatione ex 


vOv, τῆς ἀμφισβητήσεως ἑκατέρωθεν ὁμοίως ἀνιστα- 15 utroque similiter insurgente. Unde nobis placuit im- 


μένης. ὠθτε ἡμῖν ἔδοξε τὰς ἀμετρίας ἀποστρεφομέ- 
voi6 πρὸς τὸ ἔλαττον καϑελκύσαι τὸ πλεῖον ἐν τῷ 
συμφώνῳ, ὡς μὴ τῷ μὲν ἐξεῖναι τρίτον, τῷ δὲ τυχὸν 
τέταρτον τοῦ κέρδους συμφωνεῖν, ἀλλ᾽ εἴ τε τοιοῦτο 


γένοιτο, {τὸ τέταρτον» ἐφ᾽ ἑκατέρου παραλαμβάνε- 20 


σϑαι, καὶ ἐφεξῆς ὁμοίως ἐπὶ τῶν μερῶν, οὐ μὴν émi 
τῆς συμπεφωνημένης ἑκατέρωϑεν ποσότητος. 

l “Ἂουϑέντος τοίνυν τοῦ γάμου κατὰ τὰς ἔμσεροσϑεν 
ἁπάσας διαζεύξεις εὔδαιμον μὲν καὶ μακάριον ἑκατέ- 


op τῶν συμβαλόντων μένειν ἐσὲ τῆς προτέρας εὐνῆς 25 que contrahentium 


καὶ μὴ τὴν γενομένην γονὴν τοῖς ἐφεξῆς συνοικεσίοις 
ἴσως λυπεῖν. καὶ εἴ γ8 τοῦτο πράξαιεν καὶ ἐπὶ τῶν 
, - , * * » - z 
προτέρων σταῖεν γάμων, ÉEovou μὲν τὰ οἰκεῖα, vovt- 
, » * € ü , * Ν ε 
ἔστι ἴ δὲ δωρεὰν 
προῖκα μὲν ἡ γυνή, προγαμεαίαν ὠὡρεὰν ὃ 


moderationes aversantibus ad minus protrahere, quod 
in pacto plus est, et non alio quidem licere tertiam, 
alio autem forsitan quartam lucri pacisci: sed si 
qua tale fiat, quarta in utroque percipienda, et 

einceps similiter in partibus, non tamen in consti- 
tuta ex utroque quantitate. 


1 $Soluto igitur matrimonio secundum praedictas 
omnes disiunctiones felix quidem et beatum est utri- 

erdurare in priori coniugio et 
non procreatam B soon sequentibus matrimoniis 
forsitan contristare. Et si hoc egerint et in priori- 
bus steterint nuptiis, habebunt quidem propria, hoc 
est dotem quidem mulier, sponsaliciam vero largita- 


ἀνήρ, οὐδὲν πολυπραγμονούντων ἡμῶν (τοῦτο ὅπερ 30tem vir, nihil perscrutantibus nobis (hoc quod super 


ἐπὶ τῶν δευτέρων ἐστὶ γάμων), λήψονται δὲ τὰ κέρδη, 
ὁ μὲν ἀνὴρ τὰ ἐκ τῆς προικόβ, ἡ δὲ γυνὴ τὰ ἐκ τῆβ 
προγαμιαίας δωρεᾶς. καὶ ἔσονται ταῦτα αὑτοῖς οἰκεῖα, 
οὐδὲν σχεδὸν «ne ἄλλης αὐτῶν διαφέροντα κτήσεως. 


secundis est nuptiis) percipient autem lucra vir qui- 
dem ex dote, mulier autem ex antenuptiali dona- 
tione; et erunt haec eis propria, nihil paene alia 
eorum differentia possessione. Unde donec vixerint, 


ave ἐν ὅσῳ περίεισι, πᾶσαν ἄδειαν ἕξουσιν ἐκποι- 35 omnem licentiam habebunt alienationis super his, Sic- 


50s0$ ἐπ᾽ αὐτοῖς, ὡς émi τοῖς ἄλλοις οἷς οἴκοϑεν ἐξ 
P » A x e $3 ὦ» 3 
ἀρχῆς εἶχον" si δὲ xal τελευτῷεν, πάρεστιν αὐτοῖς xai 


ut in aliis quae de suo ab initio habuerunt. $i 
vero etiam moriantur, licet eis et legatis et fidei- 


cap. XX $1 2 et cap. XXI (— ἀδελφοὺς ἄγομεν 162, 4) habent B 28, 12; $1 “υϑέντος τοίνυν ..... . κτή- 
σεως (34), item reliqui capitis et cap. XXI excerpta B* p. 191 Zach. 





continet. 


prout in hoc quoque 
prohibeantur dispares pactiones, id quod 
ab eo acceptum etiam certius constituimus. 
erat, q 


líaque sive morte viri sive obitu mulieris iulio, d 
dos secundum pactum qu nuptialibus instrumentis comprehe 
ab initio contrahentibus visum sit. 


XX. lam eum qui deinceps sequitur matrimoniorum finem quae omnia pariter dissolvit mors. 


m solutum sit, lucrum fiat marito quidem 
nditur, mulieri autem antenuptialis donatio, 
Neve prohibeantur dationes quantitate dispares, 


enerosissimus Leo in suis recte scripsit legibus, mos vero 
i enim alter plus, alter minus de lucro pactus fuerit, incertum 
e esset quod valere oporteret, utrum quod plus an quod minus est, cum dubitatio utri. 


similiter oreretur. Itaque nobis, quippe qui id quod modum excedat. aversemur, visum est ad minus dedu- 
cere, quod in pacto plus est: ut non liceat alteri tertiam, alteri vero quartam forte lucri partem stipu- 
lari, sed. si quid. tale. fiat, quarta in. utroque accipiatur, ac deinceps simili modo in partibus nec vero in 


quantitate utrimque pacta. 


l Soluto igitur matrimonio secundum disiunctiones quas supra dizimus omnes feliz: quidem et beata | 
utrique coniugum sors est in priore toro acquiescendi nec forte subolem sibi natam sequentibus conubiis 


contristandi. 
dotem mulier et antenuptialem 


Et si quidem hoc fecerint atque priore matrimonio steterint, et sua habebunt, hoc est et 
onationem vir, cum nos nequaquam scrupulose rem perscrutemur (id 


quod fit in secundis nuptiis), et lucra accipient, tam vir quae. ex: dote quam mulier quae ea ante- 
nuptiali donatione redundant: atque haec is propria erunt nec quicquam fere a reliquis eorum bonis 


differant. | ltaque donec superstites sunt. omnem in dis 


liquis quae propria ab initio habebant. 


facultatem | alienandi habebunt, sicut in re- 


Quodsi moriantur, licet iis et per legata et per fideicommissa 





1 Τὸ] 1Θ΄ L in mg. | τὸν L' | γάμον L || 2 διάλύην L! || 
7 sq. τοῖς (τῆς 1, συμβάλουσε" κωλυωμένων μὲν καὶ 
τῶν L | 9 δὲ! δὲ καὶ L | 10 ““έων»} Cod. 5, 14, 9 || 
ὀρϑῶς om. e || 12 διετάξαμεν Cod. 5, 14,10 cf. 5, 3,20 
$7|| 16 ἀποστρεφομένης L* | 19 τοιούτω L || 20 τὸ 
τέταρτον inseruit Osenbrüggen cum & (cf. Tul.) | 21 μερῶν») 
ἡμερῶν M|| οὐ μὴν — ποσότητος om. L || 22 συμστε- 
φωνησάσης M* | 25 συμβαλλόντων B | 26 Pe ai 
M || γονὴν] εὐνὴν M* | 30 οὐδὲν Bs] οὐδὲ ML |32 ἡ 
δὲ γυνὴ M] ἡ γαμετὴ δὲ LB | 33 Post δωρεᾶς BL 
inserunt nov. CX XVII cap. 3 || 35 ἐν] καὶ L|| 36 ox] 
ὥστε L|| 31 *«shevcoiev MB τελευτείεν L 





1 rubr. Si morte uiri uel uxoris soluatur matrimo- 
nium Ag.|| matrimonium A! | terminum V vulg.] ter- 


om. R! | 3 uiri] mori 11} fine] finis? V!, erasit V? 
4 in dote om. R! | seculum R.|| 6 conuenit & | 7 non 
quae A!|| inaequalibus] ut qualibet A! | 9 factis R 
quod] quae R!|| 10 autem om. R|| 11 ordinamus R 
12 alter uero] alterutro R! | 13 incertum cet] certum — 
utrique (24) ser. R? in ras.5 versuum || oportet vulg. || 
14 plus] amplius V | 15 utraque V || 16 aduersantibus 
RVT | 17 alii vulg. || 18 alio E] alii V vulg. || forsan 
vulg. | 25 perdurari V || priori VT] priore Καὶ vulg. 
26 prooreatam A!|| 27 forsan|ta A'|| constristare A^ 
28 steterunt R | 29 vero om. R | 30 nihil] in nichi 
R* | 32 aut R| danatione V | 33 haee erunt αὶ Ww 
ab alia vulg. | 34 unde] ante R' | 35 omnes A' | 





31 eius 1 || legatas A'| et om. V. 


minus 7 terminum siue fide mulierisque E | quae omne 








CGU ΥΨΕΨ  ΎΘΘΟΘΌΎΎΎΠΔἉΔΑΡΝ 
᾿ 


161 


Nov. XXII 20. 21 








DE NUPTIIS 

ληγάτοις καὶ φιδεϊκομμίσσοις τὰ πράγματα ταῦτα εἰς 
ἑτέρους μεταστῆσαι. καὶ γὰρ δὴ τὰς τοιαύτας ἐκποι- 
ήσεις ἐφήκαμεν ἡμεῖς διάταξιν ὑπὲρ τούτων γεγραφότες. 
2 Εἰ μέντοι τοὺς μὲν παῖδας É« τινος μοίρας γρα- 
ψαιεν κληρονόμους, ἐξωτικοὺς δὲ ἐξ ἑτέρας, μένοε δὲ ὅ 


ποίητα, 
MN εἰ γράψαιεν 


βέρων αε μοί- 
, ἀλλ᾽ ἐξ ἴσης διαιρήσονταε πρὸς τὸν ἀριϑμὸν τὸν 
ὧν" ὦ κἂν εἰ μηδένα αὐτῶν γράψειαν κλη- 
μον, ἀλλ᾽ ἐξωτικοὺς ἅπαντας, αὐτοῖς τοῦ ἱκανοῦ 
εἰ ἑτέρων τρύπων γινομένου, λή 
τοι μὴ κληρονομοῦντες τοῦ γονέωΞ. Ἔδοξε γὰρ ἡμῖν 
κατὰ πρόληψιν ὃ πατὴρ ἐν ᾧ μὴ ζῶν ἐκποιήσειεν ἢ 
καὶ ῥητῶς ὑπόϑοιτό τι τῶν πραγμάτων τούτων, ἢ 
τελευτῶν μὴ ῥητῶς εἰς ἕτερον αὐτὰ μεταϑείη, βού- 
2e n né cras cer —* 
ἐχείνων αὐτῷ προςγενόμενα, μὴ εἰς τοὺς ἔξω- 
ϑὲν ἄγειν. καὶ δοθήσεται ταῦτα τοῖς παισὶ γέρας 
ἐκ τοῦ ἡμετέρου νόμου, κἂν εἰ μὴ κληρονο- 
μοῖεν ἢ τοῦ πατρὸς ἢ τῆς μητρὸς ἢ ὁποτέρου, κἄν εἴ 
τινες μὲν αὐτῶν —— τινὲς 
τοῦτο e Zuiv ὀρθότερον τῶν προτέρων ἔδοξεν 
ἔχειν. & εἴπερ γέρας ἐστὲν ἐκ τοῦ νόμου κατα- 
ó εἰς αὐτούς, μηδεμιᾷ προςϑήκῃ μῆτε ἐπιϑο- 


ἀοῦσϑαι μήτε ἐλαττοῦσϑαι, πλὴν εἰ μὴ τὴν αἰτίαν 
αὐτοὶ δοῖεν οἱ παῖδες τῆς ἑαυτῶν * 30 


(05068. 


ἰσων μέντοι 10 ex i 


commissis res has in alios migrare; talem quippe 
alienationem permisimus nos constitutionem pro his 
conscribentes. εἰς 

2 Si vero filios ex aliqua parte scripserint heredes, 
extraneos autem ex alia, maneant autem tales res 
aut etiam quaedam earum non alienatae, non ob 
hoc alienatae hae videbuntur, quoniam aliquis etiam 
alter scriptus est heres, sed maneant etiam haec 
filis. Non enim, si scripserit omnes filios heredes 
ualibus partibus, has secundum heredita- 
rias accipient portiones, sed ex aequo divident se- 
cundum numerum suum, sicut etiam si nullum eo- 
rum scripserit heredem, sed extraneos omnes, eis 
per alios modos satisfactione habita, percipient eas, 


λήψονται ταῦτα, καί- 15 cum utique non sint heredes parentum. Placuit 


enim nobis per praesumptionem, quia pater, dum 
non vivens alienaverit aut expressim obligaverit ali- 
quid rerum harum aut moriens non expressim in 
alium eas transposuerit, voluerit magis servare filiis, 


φυλάττει» τοῖς παισίν, cS ἐξ αἰτίας 20tamquam ex causa illorum sibimet acquisitas, et non 


ad extraneos deducere. Et dabuntur haec filiis ho- 
nore praecipuo ex nostra lege, licet non fiant here- 
des aut patris aut matris aut utriusque, vel si qui- 
dam quidem eorum heredes fiant, alii vero repudient; 


δὲ παραιτοῖντο. 25 hoc enim nobis rectius quam prioribus placuit ha- 


bere. Unde si praemium est ex lege descendens in 
eos, nulla adiectione neque turbetur neque minua- 
tur, nisi forte causam ipsi dent fili suae deminu- 
tionis. 


CAPUT XXI. 


Εἰ γάρ τις ἐξ αὐτῶν ἀχάριστος tín, τὸ y& 
— ἄλλοις δίδομεν τοῖς οὗδὲν τε —— 
πράξασιν, ἵνα καὶ τοὺς ἄλλους παιδεύσωμεν τοὺς 
γονεῖς τιμᾶν καὶ πρὸς τὸ τῶν ἀδελφῶν παράδειγμα 
dus ἴῃ γονῆς, ὡς ἅπαντας ἀχαρίστους εἶναι, ἐπὶ τοὺς 
—— ἐρχέσϑω ταῦτα * τελευτήσαντος ὡς τῆς 

περιουσίας ὄντα" οὐ vov τῶν παίδων 
ἐκ τοῦ παρ᾽ αὐτῶν ἠτιμασμένου γονέως γέρας ἔχειν, 
ὅπερ ἡμεῖς αὐτοῖς διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν ov δίδ' 


μεν. 40 


Si quis enim ex eis ingratus videtur, praemium 
hoc alüs damus nihil tale agentibus, ut etiam alios 
corripiamus parentes honorare et ad fratrum exem- 
plum respicere. Unde si tantum infortunium filio- 


Ὥξτε εἰ τοσοῦτον ἀτύχημα τῆς τῶν zaí-35rum sit sobolis, ut omnes ingrati sint, ad heredes 


veniant haec defuncti tamquam illius substantiae 
constituta, non valentibus filiis ex te ἃ se ex- 
honorato praemium habere, quod nos eis propter 
hanc causam non damus. 





res illas in alios transferre. 


Eiusmodi enim alienationes nos concessimus constitutione de his scripta. 


2 Si famen liberos ex aliqua parte heredes scripserint, extraneos autem ex alia, maneant vero eius- 


modi res vel etiam ex is non 


rint, ex partibus, illas se 


un ipsorum numerum ; 


hereditarias portiones accipient 
sorum ni dum etiam si nullum ex ipsis heredem scripserint, sed ezx- 
traneos omnes, si ipsis alio modo satisfiat, eas ᾿ς fia 

enim nobis visus est pater, cum non vivus alienaret vel etiam 


quaedam , non terea eae alienatae esse videntur, ia alius 
quoque heres scriptus est, sed maneant hae quoque Bos. ki 5 dp 


enim si omnes liberos heredes scripse- 
, sed ex aequo divi- 


, tametsi genitoris heredes non fiant. Per prae- 


esse obligaret earum rerum 


aliquam, aut moriens non expresse in alium eas transferret, maluisse liberis eas servare utpote ipsorum 


heredes existant, 


| vero recusent. | Hoc enim 


, Reque vero in extraneos transferre. 
cipuum ex nostra lege, vel si non sint heredes sive patris sive matris sive 


Atque dabuntur haec filiis ut praemium prae- 
ĩ vel si alii ex. iis 
oribus rectius se habere nobis visum est. taque 


pri 

si quidem praemium est ad eos ex lege delatum, nullo additamento ne. obscuretur neque deminuatur 

nist forte sem liberi causam suae deminutionis praebuerint. ἘΞ mt 
.XXL Nam si quis ex iis ingratus apparuerit, hoc praemium ceteris damus, qui nihil eiusmodi 

commiserint: quo etiam reliquos doceamus parentes honorare et fratrum exemplum respicere. taque si 


lanta calamiías in liberorum progenie existat, ut omnes ingrati sint, ad heredes 
ex eius bonis sint: cum nequeant liberi praemium b 


quidem nos iis propter hanc causam non damus. 


functi illa perveniant, ut 
ere a parente per ipsos iniuria affecto, quod 





φιδεικομέσοις (ης pro ois L!) L, καὶ φεδεικ. om. B. ἢ 
2 δὴ om. B | 3 διάταξιν» Cod. 5, 9, 8 $ 1 sq. (cf. ib.6 
$1059.) | τούτων] τῶν τοιούτων Β΄ ἢ 4 γράψοιεν M | 
1 ῆσϑαι B!| ἐκπεποιεῖσϑαιε L ἐχποιεῖσϑαι M 


tae s) | ταῦτα] αὐτὰ B | 11 κατὰ τῆς κληρονο- 
mías L | 12 διαιρήσοντε L! | τὸν ἑαυτῶν} M eoru 
L| 13 7, M] γράψαιεν LB | 15 γενομένου L ἢ 





1 has] alias R | 2 aliemationes R! | 3 conscribentes 
IIL " 





Vvuig.] seribentes RT | 5 aut ex R| rex Εἰ ἢ 6 non 
alienatae del. V3| 1 hae] esse E | quoniam] quae £' | 
8 etiam om. R! | 9 leg. scripserint? [ heredem AR! 
10 aequalibus V: | hereditariquas R! | 11 accipiunt 
RT|ex om. V | 13 leg. scripserint? | omnes om. V | 
eius R' | 15 parentium R| 16 per praesumptionem no- 
bis V | 17 non] ne V! | expressit A^ | 19 alias R! | 
transposuerat V ἢ 21 hoc R!']25 plaeuerit V' ἢ 28 nisi 
forte nisi causam V | denti R* ἢ filie V' ἢ 29 diminu- 
tionis V ἢ 31 rubr. De ingratis liberis uel contra E mg. ἢ 
ingratis R! | 32 etiam A*V] et R'vulg. | 33 fratrem 
R|34 filiorum del. V?| 36 substantia R 


21 


— 


Nov. XXII 21. 22 


162 


DE NUPTIIS 





1 Ei δὲ τῶν παίδων οἱ uiv ἐν ζῶσε καϑεστήκοιεν, 
oí δὲ ἀπέλϑοιεν μέν, παῖδας δὲ καταλίσοιεν, τὸ τοῦ 
τελευτήσαντος μέρος τοῖς ἐκείνου δίδομεν παισίν, εἰ 
κληρονομοῖεν τοῦ πατρύς, ἐπείτοιγε ἐπὶ τοὺς ἀδελ- 
φοὺς ἄγομεν. Καὶ ταύτῃ δὴ τὸν νόμον ἡμῶν πελει- 
οὔντες [ege mg τοῦτο κρατεῖν οὐκ ἐστὶ 7tQOwxÓG μό- 
γον οὐδὲ ἐπὶ προγάμου δωρεᾶς, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἐν 
ἀπροίκοις συνοικεσίοις παρὰ τῆβ διατάξεως ee εἰς- 
ἀγομένων κερδῶν. κακεῖνα jeg, && μὴ σεροβ εὐτέρους 


1 Si vero filiorum alii quidem inter vivos sint, alii 
vero defuncti quidem sint, filios autem relinquant, 
defuncti portionem illius damus filiis, si heredes sint 
patris, alioquin ad fratres deducimus. Et ideo legem 
5 nostram perficientes volumus haec valere non super 
dote solum neque super sponsalicia largitate, sed 
etiam super indotatis matrimoniis ex constitutione 
nostra introductis lucris. Nam et illud, nisi ad se- 
cundas veniant nuptias parentes, sed servent, erit Ὁ 


ἔλθοιεν γάμους οἱ πατέρες, ἀλλὰ φυλάξαιεν, ἔσται τῶν 10 filiorum quo dudum diximus modo. Primae siqui- 


παίδων καϑ' ὅνπερ ἔωμσπεροσϑεν εἰρήκαμεν τρόπον. Οἵ 

μὲν οὖν πρότεροι γάμοι καὶ τὰ ἐντεῦϑεν κέρδη «s 
a , , 4 4 

καὶ ai παρατηρήσεις μέχρε τούτου τετυπώσϑωσαν. 


dem nuptiae et hinc lucra et observationes usque 
ad hoc dispositae sint. 


CAPUT XXII. 


Ei δέ τινες τοῖς KuztgoaD'ev οὐκ ἀρκεσϑέντες γάμοιβ 


Si qui vero prioribus non contenti nuptiis etiam 


xal πρὸς δευτέρους ἔλϑοιεν, ἀνάγκη τῷ νόμῳ τούτους 15 ad secundas venerint, necesse est legi hos ponere 


ὑποθϑέσϑαι ἢ ἄπαιδας ὄντας ἐκ τῶν προτέρων, ἐκ δὲ 
τῶν δευτέρων παιδοποιουμένους, ἢ τοὐναντίον ἄπαι- 
δας μὲν ἐκ τῶν δευτέρων, πατέρας δὲ ἐκ τῶν πρώ- 
των, ἢ ἄπαιδας ἀμφοτέρωϑεν, ἢ πατέρας ἑκατέρωϑεν. 
Εἰ ὃν d ἢ 
ἐξ ἀμφοτέρων τῶν qan οὐδεμία πολυπραγμοσύνη 
περὶ τὰ δεύτερα" ἀλλ᾽ ἄνδρες μὲν ἀπελεύσονται σπαν- 
τοίως πάσης παρατηρήσεως ἐλεύϑεροι, γυναιξὶ δὲ μό- 
vov ἐπικείσεταε δέος τὸ μὴ πρὸ τοῦ ἐνιαυσιαίου χρό- 


aut sine filis existentes ex prioribus, ex secundis 
autem filios habentes, aut etiam e diverso sine filiis 
quidem ex secundis, parentes autem ex primis, aut 
sine filiis ex ambobus, aut parentes ex utroque. $i 


ν ovy ἄπαιδες μείναιεν ἐκ τῶν προτέρων ἢ x«i20igitur sine filiis manserint ex prioribus aut etiam ex 


ambabus nuptiis, nulla perscrutatio circa secundas 
est, sed viri quidem ibunt omnino omni observa- 
tione liberi, agen autem solummodo imminebit 
metus, ut'non ante annale tempus ad secundum 


vov πρὸς δεύτερον ἐλϑεῖν συνοικέσιον, ἢ γινώσκειν 25 veniant matrimonium, aut sciant quia, si quid tale 


ὡς, εἴ τι τοιοῦτο πράξαιεν xal ἀώρους συναλλάξαιεν 
γάμους, ὑφέξουσι ποινάς, ἄλλας μέν, εἴπερ ἄπαιδες ἐκ 
τῶν προτέρων (0i συνοικεσίων,, μείζους δέ, εἰ καὶ 
παῖδες ὑπεῖεν. εἰ μὲν γὰρ οὐχ ὕπεστι γονή, τὸ τῆς 


gesserint et immaturas contraxerint nuptias, subi- 
bunt poenas, alias quidem, si sine filiis ex prioribus 
sint matrimoniis, maiores autem, si etiam filii sint. 
Si enim non est soboles, infamia mox sequetur, et 


ἀτιμέας εὐθὺς ἀκολουϑήσει, καὶ ἔσται παντοίως 1730 erit omnino mulier propter nuptiarum festinationem 


γυνὴ διὰ τὴν τῶν γάμων σπουδὴν ἠτιμασμένη καὶ 

οὔτε λήψεταί τε τῶν παρὰ τοῦ προτέρου καταλελειμι- 
, 2 - * - 

μένων αὐτῇ συνοικεσίου οὔτε ἀπολαύσει τῆς προγα- 


infamis, et neque percipiet aliquid horum quae a 
priore relicta sunt ei consortio, neque fruetur spon- 


cap. XXII—XXXVI. XXXVIII—XLVIII pr. extant B 28,14 (inde XXII—XXV Nomoc.À. XIV tit. 13, 2). 


cap. XXII. XXIII Ei uiv οὖν (162, 20) 


συναφείᾳ (165, 21) habent B* p. 192sg. Zach.; XXII— 


XXIII med. (7... ἐπετέμια κείσϑω 105,12) Prochiron 60, 4A—6; Epanagoge legis 19,15. 6.16 (— 164, 28 ἅπαν τὸ 


ἐντεῦϑεν Épanagoge aucta 17, 4). 


cap. XXII summaria habent Nomoc. XIV tit. 13,2; Ecloga privata aucta 2,14 p. 12 Zach. 





1 Quodsi ex liberis alii superstites sint, alii decesserint quidem, liberos autem reliquerint, partem de- 
functi liberis eius damus, si patri heredes existant; oe ad fraíres transferimus. | Alque ita legem 


nostram perfecturi hoc valere volumus mon solum in 
in lucris iis, quae in. coniugiis indotatis per nostram constitutionem introducta. sunt. 


ote vel in antenuptiali donatione, sed. etiam 
Nam illa quo- 





que, si parenies ad secundas nuptias non venerint, sed perseverarint, liberorum erunt secundum eum 
Tu ante diximus modum. Priora igitur matrimonia et quae inde redundant lucra et observationes 
actenus statuta sint. 

XXIL δὲ ΩΣ vero prioribus non contenti nuptiis etiam ad secundas venerint, hi necesse est legi 
supponantur aut liberos non habentes ez prioribus nuptiis, ez: secundis habentes liberos, aut contra liberis 
destituti ez secundis, patres vero ea primis facti, aut utrünque liberis carentes, aut patres utrimque 
facti. δὲ igitur sine ἐρεῖς manserint ez: priore vel etiam ea: utroque matrimonio, non est quod labore- 
mus de secundis nuptiis: sed viri quidem omni omnino observatione liberi evadent, mulieribus autem 
sola incumbet verecundia ne ante anni tempus ad secundum coniugium veniant. Quae si tale quid fecerint 
et intempestivas nuptias contraxerint, sciant se poenas subituras esse, alias quidem, si sine liberis sint ea 
priore matrimonio, maiores vero, si etiam liberi extent. — Etenim. si proles non extat, infamia statim se- 


quetur, eritque mulier ob festinationem nuptiarum omnino infamis, ac neque quicquam accipiet eorum, 





1 ἐν ξῶσι καϑεστήκοιεν) ζῶσιν B*|3 παισίν] τοῖς 
παισίν M || 5 ἄγομεν] αὐτό add. B* | καὶ ταύτῃ -- 
11 τρύπον om. L | 8 διατάξεως} Cod. 5, 17,11 (cf. supra 
cap. X VIIT) | 10 φυλάξαιεν) add. τοὺς πρώτους ?|| 15 καὶ 
om. M || δεύτερον Epan. aucta | ἀνάγκη — 19 ἑκατέρω- 
Dev om. Proch., Epan. ἢ 11 παῖδας ποιουμένους B || ἢ] καὶ 
add. e, Haloander | 18 πρώτων] προτέρων  Haloander || 
19 ἀσαιδας)] μὲν add. Nomoc.^ || πατέρων L! | 20 Ἐμεί- 
vot£v (διαμεένοιεν DB* μένοιεν Proch.unus) libri | ἢ καὶ ἐξ 
ἀμφ. τῶν om. Epan. aucta || 22 δεύτερα] μέτρα Proch., 
Epan. aueta || 23 δὲ τοῦτο μόνον Proch. i24 τὸ] τοῦ Nom.4 
ὥστε Epan. aucta || ἐνιαυσιαίου χρόνου] ἐνιαυτοῦ Nom. 
25 συνοικέσιον ἐλϑεῖν ραη. aucta | 21 ἄλλας] ἐλάτ- 
τους Epan. aucta | 28 ew] ὥσιεε L εἰσὶ B Nom.4 || 
29 ὑπέστη L!, Proch. v. l. | 30 &v«uíac] αἰτέας Proch. 
v. ἰ. || ἐπακολουϑήσει B* | 31 ἠτιμωμένη Nom, Proch. 
v. L, Epan. aucta, ἡτοιμασμένη L' || 32 οὔτε] οὐδὲ 





MLBNom. οὐ Proch., Epan. | *« post προτέρου coll. 
Epan. aucta || 38 οὔτε] οὐδὲ Epan. 





1 quidem] quod A! || 3 portione R'| filii sit V* || 
5 haee Rvulg.] hoe VT || 6 super sitié sponsaliti« lar- 
gitatem V! || 7 indodatis R || 9 sed servent] deseruent 
R!|| 10 quo] quorum A || duximus A* | Primae] rubr. 
De muliere quae post mortem mariti non annum ex- 
pectat FK mg.|| siquidem] quidem V | 12 sint R* vulg.] 
sunt R'V | 14 contempti V continenti A* | 15 uenerit 
R! | lege Rt | supponere vulg. | 17 autem] aut A! || sine 
filios E! || 18 autem] aut AZ'| 19 sine filiis — 20 etiam 
ex scr. IU in ras, 2 vv. || 21. ambobus A || seeundas uenerit 
est R* | 25 aut sei aut seiant V* aut siat R!|| 26 etiam 
imaturas 15 27 quidem] quippe £ || sine filiis — 163, 10 
quae tali ser. R? in ras. 8 versuum || 28 filii sunt R || 29 in- 
famiam A | 31 praeeipiet πὶ 





DE NUPTIIS 


163 


Nov. XXII 22 





μειαίας δωρεᾶς οὔτε τῷ συνοικοῦντε κατὰ τὸν δεύ- 
τερον γάμον περαιτέρω τῆς τρίτης τῆς οἰκείας πε- 
ριουσίας ἐπιδώσει μοίρας. οὐ μὴν οὐδὲ τῆς ἔξωϑεν 
αἰσϑήσεται φιλοτιμίας οὐδὲ λήψεται παντελῶς παρ᾽ 
οὐδενὸς τῶν ἔξωϑεν οὐ κλῆρον οὐ φιδεϊκόμμεσσον 
οὐ ληγάτον ov μόρτις καῦσα δωρεάν" à ταῦτα 
ἐλεύσεται ἢ μενεῖ παρὰ τοῖς κληρονόμοις τοῦ τελευ- 


τήσαντος ἢ καὶ G ρονόμοις je, εἴ γε ἠδύνατο 
νομήν δα, οἷα ταύτης οὐδ᾽ ὁτιοῦν Og. 
ἐχούσης. ἀλλ᾽ εἰ γεγραμμένο 

κληρονόμοι εἴτε καὶ ἐξ ἀδιαϑέτου καλοῖντο, “πρὸς 


ἐκείνους ἐλεύσεται τὰ τῇ τοιαύτῃ γυναικὶ καταλελειμ- 


μένα. οὐ γὰρ τὸ δημόσιον αὐτὰ οἰκειώσεται, μήποτε 
δόξωμεν τὰ τοιαῦτα σωφρονίζοντες τῆς τοῦ Ade 
σίου προνοεῖν ὠφελείας. ἀλλ᾽ 
τῶν ἔξωϑεν αὐτῇ καταλελειμμένα πρὸς ἑτέρους χω- 
ἥσει, τὰ δέ γε παρὰ τοῦ πρό συνοικήσαντος 
ἀφίξεται, παρ᾽ αὐτῆς ἀφαιρούμενα. πρὸς τὰ δέκα 
ὕξωπα τῆς τοῦ καταλιπόντος ἀνδρὸς συγγενείας τὰ 


salicia largitate, neque marito secundarum nuptia- 
rum ultra tertiam suae substantiae offeret partem. 
Sed neque extrinsecus sentiet largitatem neque per- 
cipiet penitus ab ullo extraneorum non hereditatem, 


5 non fideicommissum, non legatum, non mortis causa 


donationem: sed haec venient aut manent apud he- 
redes defuncti aut coheredes eius, si poterat heres 
esse, utpote ea nullam utilitatem habente. Sed si 


scripti et alii sint heredes, sive etiam ab intestato 


'vos καὶ ἕτεροι τύχοιεν 10 vocentur, ad illos venient quae tali mulieri derelicta 


sunt. Non enim fiscus haec vindicabit, ne aliquo 
modo videamur talia corripientes fisci providere utili- 
tati; sed ita quidem, quae extrinsecus ei derelicta 
sunt, ad alios venient, quae vero ἃ priore marito 


οὕτω μὲν τὰ παρὰ 1 sunt, ab ea sublata venient ad decem personas re- 


linquentis viri cognationis, quae edicto continentur, 
hoc est ascendentes et descendentes et ex latere us- 
P ad secundum gradum, gradibus in suo servan- 

is ordine. Quibus non existentibus ad aerarium 


TQ ἐδίκτῳ περιεχόμενα, τουτέστιν ἀνιόντας τε καὶ 20 veniunt. 


κατιόντας καὶ τοὺς ἐκ πλαγίου μέχρε δευτέρου βαϑ- 
μοῦ, τῶν βαϑμῶν ἐπὶ τῆς οἰκείας φυλαττομένων 
τάξεως" ὧν οὐχ ὑφεστώτων ἐπὶ τὸ ταμιεῖον ἐλεύσεται. 
1 ᾿.4λλ᾽ οὐδὲ πορρωτέρω κληρονομίαν ἐξ ἀδιαϑέτου 


μέχρε τρίτου βαϑμοῦ ϑεωρουμένου πανταχόϑεν στή- 
σεται μύνον τὰ τῆς διαδοχῆς αὐτῇ οἱ πορρωτέρω 
δὲ ὄντες ἑτέρους ἕξουσι κληρονόμους. Καὶ ἢ γε πρὸ 
τῶν ἄλλων αὐτῇ amr ἐπαχϑεῖσα, φαμὲν δὴ τὴν 
ἀτιμίαν, εἰ μὲν ἄπαις τῶν προτέϊ εἴη γά 

λελύσεται βασιλέως γράμμασι — εἰ 
, δὲς ὑπεῖεν οἱαςδήποτε γονῆς, ἔξεστε μὲν αὐτῇ βασι- 
λέως ὑπὲρ τῆς ἀτιμίας δεῖσϑαι, οὐ μὴν ὄφελός vi τῶν 
ἀντιγραφομένων ἔχειν" πλὴν εἰ μὴ βούλεται τὴν ἐκ 


, 90 nu 
à παῖ- ἘΠῚ 


1 Sed neque longius hereditas ab intestato proprio- 


- TOw οἰκείων αὐτῆς ὑστειβελεύσεται συγγενῶν, ἀλλὰ 25 rum eius veniet cognatorum, sed usque ad tertium 


gradum inspiciendum undique stabit solum successio 
ei, longius autem existentes alios habebunt heredes. 
Et quae prae aliis ei poenis infertur, dicimus autem 
infamiam, si quidem sine filis ex prioribus fuerit 
ptis, solvitur imperatoris litteris iubentis. Si vero 
fuerint cuiuscumque sexus, licebit quidem ei 
imperatori pro infamia supplicare, non tamen utili- 
tatem aliquam rescriptorum habere: nisi tamen vo- 
luerit ex imperio re utilitatem et aliis liberari 


τῆς βασιλείας ἔχειν ὠφέλειαν καὶ τῶν ἄλλων &naÀ- 35 





p ex priore coniugio ei relicía sunt, neque donatione ante nuptias fruetur, neque coniugi per secun- 
matrimonium facto plus tertia bonorum suorum parte dabit. Quin ne extraneam quidem experietur 
liberalitatem neque omnino ab ullo extraneorum aut hereditatem aut fideicommissum aut legatum aut 
. mortis causa donationem accipiet: sed haec devenient sive remanebunt penes heredes defuncti vel etiam 
coheredes ipsius, si modo heres esse omnino potuit, cum illa nullam plane utilitatem iura sit. Sed 
si forte etiam alii heredes scripti sint, sive etiam ab intestato vocentur, ad illos pervenient quae eius- 








modi mulieri relicta sunt. Neque enim 
fisci emolumentis providere. Sed ita quidem, 
vero a 


quae 


cus ea vindicabit: ne forte videamur, dum (alia corrigimus, 
; 1 : ab extraneis ei relicta sunt, ad alios venient, quae 
ore marito, haec ei ablata pervenient ad decem illas personas ex cognatione viri, qui ea reli- 


aerarium venient. , 


qut, edicto comprehensas, hoc est et ascendentes et descendentes et ape ex latere sunt usque ad. secun- 


adum, gradibus in suo ordine servatis. Quae si non extant, 


1 d ne ulterius quidem ab intestato hereditatem suorum ipsius cognatorum illa consequetur, verum us- 


ad tertium 
* alios γεηρὸν ρον heredes. 
dem liberos non habebit ex 
liberi cuius 


iore matrimonio , 


um solum undique observandum successionis iura ei coercebuntur ; 
Atque quae prae reliquis poenis ei imposita est, infamiam dicimus, siqui- 
lata erit imperatore per litteras id iubente; si vero 
e secus extabunt, licet quidem ei infamiae causa imperatori supplicare, nec tamen fructum 


| vero remotiores 


ullum. ez rescripto habere: nisi velit utilitatem quae ab imperatore datur percipere et reliquis poenis libe- 





1 Ἐοὐδὲ libri | τὸν om. Épan. | 2 τῆς alterum om. 
Nom? | 3 μοίραν L' ἢ 4 λήψεται] τε add. Bf παρ᾽ 
οὐδενὸς παντελῶς Epan. aucta | 9 ov φιδεικόμισσον 
(φιδικόμεσσον L) ML, om. BNom.2, Proch., Epan. | 6 ov 

«rov B* Epan. οὐδὲ λεγάτον Proch. | μόρτις καῦσα 
M] ϑανάτου αἰτίᾳ LBNom.4 τὴν μετὰ ϑάνατον Proch., 

Epan. | 1 ἐνοίσεται Νοηι.ἃ | ἢ μενεῖ M] ἢ μενεῖεν L2 
εἰ μὲν εἶεν B Nom. Proch. εἰ με: εἶεν L' (aut ma- 
nent c) | παρὰ] περε [,λ ἢ τελευτήσαντος] συνοικήσαν- 
τός ποτε Epan. aucta || 8 ἢ om. B*, καὶ om. Proch., Epan. || 
αὐτοῖς L*, Proch. v. l. | ἠδύναντο LNom.4 | 9 ὅλως om. 
s || αὐτῆς Proch., Epan. ἢ 10 εἶ! εἴτε Epan. legis | 11 καὶ 
om. B* Epan. aucta || 15 ὠφελείαν L* || παρὰ om. Proch., 
Epan. aucta | 11 γε om. Epan. aucta || προτέρου B* Epan. 
aucta || 18 πρὸς τὰ] εἰς L*, om. L! || 19 sg. τὰ — περι- 
ἐχόμενα om. Proch., Epan. | 20 ἐδίκτῳ)] νόμῳ BNom.4 | 
«e om. B Nom.4, Proch., Epan. | xai om. B! Epan. aucta | 
E "rt^ Epan. — A B! | 22 «àv βαϑμῶν om. 

E / 2 Epan. || x oua L 
25 —— Proch., Epan. ae C Bf | 
26 ué£yo: μόνον τρίτου Bí μόνον μέχρι τρίτου Β' 
ϑεωρουμένου om. Epan. aucta, ϑεωρ. --- ?1 αὐτῇ om. 
B* | 21 αὐτῇ] αὐτῆς Epan. aucta, om. « ἢ πόρρω L Proch. 
v. L, Epan. aucta | 28 ὄντες] αὐτῇ Epan. aucta, om. BB* ἢ 





καὶ εἴ ys L' || Kal z ye — 31 κελεύοντος om. Proch., 
Epan. aucta, 30 sg. εἰ μὲν — κελεύοντος om. Epan. 
legis || 31 λελύσεται LB* Nom.4] λέλυται M. λύεται Bf 
(id. Ath., Theod., Nom. XIV tit. 13, 2) | ei δὲ] εἴ ye Epan. 
legis || 32 οἱαςδήποτε γονῆς om. Proch. Epam.|| ἔστε 
Proch., licebit ς | 33 τῆς om. .B!|| 34 sq. πλὴν — ἔχειν 
om. L! | μὴ om. .B'* Nom.4 || βούληται Proch. βούλοιτο 
Epan. legis (voluerit e) | τὴν — ὠφέλειαν) τὰς — ὦὧφε- 
λείας Epan. aucta 


2 oferet R offerre licet V || 3 sentiat R | pertiet ΡῈ | 
5 non ante fideicommissum om. V ἢ 6 donatoem A || 7 pot- 
erant heredes R | 8 nulla utilitate V | 9 sunt AR | 
11 uendieabit ΓΤ uindieabat A | 12 uideantur E | 
13 ita quidem — 15 reliquentis suppl V? in spat. 
vac. ἃ vv. | relicta VT'| 14 ad] et V! et ad V? | ueniunt 
RV | marito sunt V!vulg.] maritos £' marito derelicta 
(relieta V3) sunt R?V? | 15 reliquentis (en ser. V? in 
ras. uiri V relicto iure A || 17 et descendentes om. V 
19 errarium RV | 20 venient vu/g. | 25 uenient A? 
27 ei V]eius Rvulg. || heredes que et praealiis 5 | 29 filiis] 
liberis R | fuerint RVT | 30 iubentis V a].] iubentibus 
Rvulg.|| 31 filii om. R! || 32 imperatorem V] 33 nisi] 
si R' vulg. | noluerit & | 34 liberare VT 

21* 





Nov. XXII 22. 23 


164 


DE NUPTIIS 





λαγῆναι ποινῶν τοῖς ἐκ τοῦ προτέρου γάμου παισὶ 
τὴν ἡμίσειαν τῆς οἰκείας περιουσίας δωρουμένη μοῖ- 
ραν καϑαρῶς, αἱρέσεως ἁπάσης χωρίβ, καὶ οὐδὲ τὴν 
χρῆσιν παρακατέχουσα, ἀλλὰ πάσης τῆς οὐσίας τῆς 
ὅτε πρὸς τοὺς δευτέρους ἐφοίτα γάμους, κατὰ τὴν 
ἡμίσειαν, καϑάπερ ἔφϑημεν εἰπόντες, ἐξισταμένη μοῖ- 
ραν τοῖς ἔμπροσϑεν γενομένοις παισί. Καὶ διαιρή- 
σονται τοῦτο οἱ παῖδες ἅπαντες ἐξ ἴσης, καὶ παῖδας 
μὲν ἔχοντες εἰς τοὺς ἑαυτῶν παραπέμψουσι παῖδας 
(δεῖ γάρ τι καὶ τοῖς παλαιοῖς προρϑεῖναε νόμοιξ)" εἰ 
δὲ οὐκ ἔχοιεν, τὰ τοῦ τελευτήσαντος ἢ τῶν τελευτη- 
σάντων μέρη λήψονται πάντες ἀναλόγως οἱ τούτων 
ἀδελφοί. εἰ δὲ πάντες ἀπέλθϑοιεν, ἐχέτω παραψυχὴν 
τῆς ἑαυτῆς δυςκληρίας ἡ μήτηρ τὸ ταῦτα πάλιν ἀνα- 


, 


poenis, ex priori matrimonio filiis mediam suae sub- 
stantiae donare portionem pure et sine omni con- 
dicione et neque usum retinere, sed omnis sub- 
stantiae quam habuit, quando ad secundas veniebat 
5 nuptias, mediam, sicut diximus, cedens partem prius 
procreatis filiis. ἘΠ divident hoc filii omnes ex ae- 
uo, et filios quidem habentes ad suos transmittent 
lios (oportet enim aliquid etiam veteribus adici 
legibus), si vero non habuerint, defuncti seu de- 


10functorum portiones accipient omnino pro portione 


eorum fratres. Si vero omnes defuncti sint, habeat 
consolationem suae infelicitatis mater, ut ea rursus 
recipiat. Et haec dicimus, si intestati moriantur 
filii; non enim in his, quae semel facta sunt eorum, 


λαβεῖν. Καὶ ταῦτα φαμέν, εἴπερ ἀδιάϑετοι τελευτή- 15 prohibebimus eos testamenta conscribere, aut super- 


σαιεν oí παῖδες" οὐδὲ γὰρ ἐπὶ τοῖς ἅπαξ γενομένοις 
αὐτῶν εἴρξομεν αὐτοὺς διαϑήκας γράφειν ἢ περιόν- 
τας ὃν βούλονται ταῦτα διατιϑέναι τρόπον. — 4i. μὲν 
οὖν ἐπικείμεναι ποιναὶ ταῖς πρὸ τοῦ πενϑίμου γημα- 


v 


stites quo volunt haec modo disponere. Igitur im- 
minentes poenae ante luctus nubentibus tempus tales 
quodammodo sunt, et tres pro his constitutiones 
prius scriptas una quadam bac interpositione haec 


μέναις χρόνου τοιαῦταί πὼς εἰσί, καὶ τρεῖς ὑπὲρ vov- 20 nobis lex competenti protulit adiectione. 


των διατάξεις τοῖς ἔμπροσϑεν γεγραμμένας μιᾷ τινε 
ταύτῃ παρενϑήκῃ ὅδε ἡμῖν ὃ νόμος μετὰ τῆς προς- 
ηκούσης ἀπήγγειλε προςϑήκης. 


CAPUT XXIII. 


Ei δὲ ἀναμείνειε μὲν τὸν χρόνον ἡ γυνὴ καὶ «avc 


Si vero expectet quidem tempus mulier et propter- 


διαφύγοι τὰς εἰρημένας ποινάβ, ἐπὶ δεύτερον δὲ &gí-25 ea effugiat praedictas poenas, ad secundum vero 


XOVtO συνοικέσιον, τῶν προτέρων ἀμελήσασα γάμων, 
εἰ μὲν οὐκ ἔχοι παῖδας --- εἰρήσϑω γὰρ καὶ αὖϑες -- 
ἀκίνδυνον ἅπαν τὸ ἐντεῦϑεν. Ei δὲ ὑπείη γονὴ καὶ 
παῖδας ὃ νόμος ἐντεῦϑεν ἀτιμασϑέντας ἴδοι, τηνικ- 


veniat matrimonium priores neglegens nuptias, si 
quidem non habet filios (dicatur enim etiam denuo), 
sine periculo est totum.ex hoc. Si vero sit sobo- 
les et filios lex hinc exhonoratos viderit, tunc omni 


avra πάσης φιλοτιμίαβ παρὰ τοῦ ἀνδρὸς sis αὐτὴν 30largitate ἃ viro ad eam veniente eam secundum pro- 
ἐλϑούσης κατὰ τὸ τῆς δεσποτείας ἀφαιρεῖται uépos,  prietatis privat partem, solum ei derelinquens usum 





rari ita, ut liberis ex priore matrimonio natis: dimidiam suorum bonorum partem pure, sine ulla condicione, 
donet ac ne usumfructum quidem retineat, sed omnium bonorum quae habebat, cum ad secundas veniret 
nuptias, dimidiam , sicut modo diaimus LS ar iiim liberis prius natis cedat. Et hoc liberi omnes ex aequo 
divident, et si quidem liberos habent, liberos suos. transmittent (oportet enim aliquid etiam antiquis 
legibus addere); quodsi non habeant, defuncti vel defunctorum paries omnes pro raía fratres eorum 
capient. | Si vero omnes decesserint, mater hoc durae fortunae suae solacium habeat, ut ea recipiat. 
Alque haec dicimus, si quidem intestati liberi obierint: neque enim de sis quae semel —— facta sunt 
prohibebimus eos, quo minus testamenta faciant vel superstites quo velint modo de iis disponant. Poende 
. tgitur iis, quae ante tempus luctus nupserunt, impositae tales fere sunt: ac tres constitutiones de his a 
prioribus conscriptas uno hoc supplemento auctas haec nobis lez: cum accessione convenienti exposuit. 
XXIII. Quodsi tempus quidem. expectaverit, mulier atque ita praedictas poenas effugerit, ad se- 
cundum vero matrimonium prioribus nuptiis neglectis venierit, siquidem liberos non habeat (dicatur enim 


idem iterum), sine — erit omne quidquid inde fiet. Si vero proles extet atque lea: liberos inde con- 


tumelia affectos vi 


eat, tum omni liberalitate a marito in illam profecta quantum ad proprietatem pertinet 





1 πρώτου Epan. aucta | 2 δωρουμένη] παρέξει B* | 
3 καϑαρὰν Epan. aucta || αἱρέσεως πάσης B* Proch. 
πάσης αἱρέσεως Epan. aucta || καὶ οὐδὲ] μηδὲ B* | 4 ἀλλὰ 
— "i παισί om. B* | τῆς ὅτε] ὅτε Epan. aucta, τῆς πιαρού- 
ens ove Haloander (cf. c) || 5 ἐφοίτα — 1 παισί] γάμους 
ἐφοίτα τὴν ἡμίσειαν μοῖραν τοῖς ἔμπροσϑεν γινομέ- 
vois παισὶν ἐπιδῷ Epan. aucta || 6 ——— εἰπόντες 
(εἰπόντες ἔρϑημεν Bf) B Nom] ἔρϑημεν ML ἔφημεν 
Proch., Epan. (cf. €) | ἐξησταμένην L'| 8 τοῦτο] ταύ- 
τὴν B* Epan. aucta || καὶ παῖδας ---- 10 vópows om. Epan. 
aucta | 9 παραπέμπουσε B* | 10 δεῖ — νόμοις om. B* 
Proch., Epan. | 12. πάντες] πάντως B!g Proch., Epan. ἢ 
oí τούτων ἀδελφοῦ ἑκάτερα Epan. aucta | 18 ἀδελφοί 
οὐ προτιμώμενοι τῆς μητρὸς εἷς τὴν ἄλλην οὐσίαν τοῦ 
τελευτήσαντος παιδὸς ἢ τῶν τελευτησάντων (ἢ τῶν 
τελ. om. Nom.*) add. B Nom.*, L? in mg. || ἀπτέλϑοιεν) 
ἀδιάϑετοι add. B* | 14 ἡ μήτηρ — ἀναλαβεῖν») ἡ γυνὴ 
ταῦτα πάντα λαβεῖν Epan. aucta || ἀναλαβεῖν) δηλαδὴ 
τοῦτο τὸ ἥμισυ ὅπερ τοῖς παισὶν ἢ ταῖς ϑυγατράσιν 
ἐδωρήσατο add. B Nom.*, L* in mg. (cf. 'heod.), ἅπερ 
τοῖς παισὶν ἐδωρήσατο add. B* | V5 xai ταῦτα — 23 προσ- 
ϑήκης om. B* | τελευτήσοιεν M || 16 οὐδὲ] o? B'Proch., 
ἜΡΩΣ | 17 αὐτῶν] ὑπ᾽ αὐτῶν Proch., Epan. aucta, 
ἰδίοις αὐτῶν Epan. legis ψῆ περιόντας — 23 προσϑή- 
κης om. Epan. aucta || 18 διαϑεῖναι (τεϑῆναι Proch. v. 1.) 
Proch., Epan. | 4i μὲν — 23 προσϑήκης om. Proch., 
Epan. legis | 19. ἐγκείμεναε (Nom-^ || 20 sq.. τρεῖς --- δια- 
τάξεις] Cod. 5, 9,1.2. 6,56,4 || 21 τοῖς] τὰς Haloander (s) || 


ἐγραμμένοις L' || 21 μιᾷ ταύτῃ τινὲ Nom.4 | 22 παρεν- 
AR ^s] — QUT] ὧδε 11} ἡμῶν Νοην.ἃ || 24 P δὲ] 
καὶ add. Proch., Epan. || ἀναμείνειε MB*] ἀναμείνοιε 
JB ἀναμείνοι (ἐμμείνοι Epan. aucta) L Nom. Proch., 
Epan. || ἡ γυνὴ τὸν χρόνον L | ταύτῃ] αὐτὴ Proch., 
Epan. aucta, om. B* | 25 διαφύγῃ Epan. aucta, διαφύγει 
L || 26 τὸν πρότερον ἀμελήσασα γάμον Proch. codd. 
plerique, Epan. legis, om. B* || 21 & μὲν] εἴπερ Epan. 
aucta || ἔχει .Bf Epan. aucta € || εἰρήσϑω — αὖϑες om. 
Epan. aucta | γὰρ] δὲ .B* || kai om. INom.*, Proch. v. L. | 
28 γονῆς Ὁ L'|| 30 παρὰ om. B* 





1 ex] et ex V || 2 an leg. donans et 3 retinens? || porcio- 
nes R || 3 substanti« V!|| 6 diuidet haee omnes filii & 
7 transmittent vulg.] transiuit et A! transmittunt A? V 
9 seu RT] siue V | 10 portionem V || proportionem V! 
proporeiones A|| 11 fratres] füf 1" | sunt & || 12 con- 
solatione A! | 13 intestata R'|| 15 prohibebimus V^T'] 
prohibemus A V^ vulg. || aut adhue superstites V || 16 quo] 
** V!| 18 his] issus 14. hissus E? | 19 prius om. R* || 
interdispositiones AK! | 20 adieetionem A? | 24 rubr. Si 
mulier ad seeundas ueniat -n. de lucro dotis et ante 
nuptias donationis A mg. | 25 penas praedietas V | se- 
eundi R!|| 27 habeat vulg. | dicat enim et denuo A' | 
28 ex del. V3? || 29 lex Heimbach] ex libri | 31 partem 
suppl. V? in spat. vac. | delinquens R* 














Nov. XXII 23. 94. 165 


DE NUPTIIS 





μόνην αὐτῇ καταλιπὼν τὴν χρῆσίν τε xal ἐπικαρ- 
míay. Καὶ ταῦτα δὲ νενομοϑετήσϑω καὶ ἐπὶ τῆς 
προγαμιαίας δωρεᾶς καὶ ἐπὶ πάσης ἑτέρας φιλοτιεμέας. 
εἴτε ἐν ζωῇ παρὰ τοῦ ἀνδρὸς εἰς αὐτὴν γενομένης ἢ 
καὶ ἐκ διαϑήκης ἢ μόρτις καῦσα δωρεᾶς, εἴτε ἐνστά- 
σεῶς εἴη μέρος εἴτε πρεσβεῖον εἴτε φιδεϊκόμμισσον. 
Καὶ γενικῶς εἰπεῖν, ἅπας αὐτὴν ἐπιλείψει δεσπο- 
τείας τρόπος ἐπὶ τοῖς παρὰ τοῦ προτέρου ἀνδρὸς εἰς 
αὐτὴν ἀφιγμένοις, καὶ οἱ παῖδες αὐτὰ λή αε καὶ 


et fructum. Et haec sancita sint etiam super ante- 
nuptiali donatione et super omni largitate, sive cum 
viveret ἃ viro ad eam veniente aut etiam ex testa- 
mento aut mortis causa donatione, sive institutionis 
5sit pars sive legatum sive fideicommissum. Et gene- 
raliter dicendum, omnis eam deserit proprietatis mo- 
dus in his quae a priori viro in eam venerunt, et 
fili ea percipient et proprietatis erunt domini se- 
cundum tempus mox quo mater coniuncta est alii. 


τῆς δεσποτείας ἔσονται κύριοι κατὰ τὸν καιρὸν εὐ- 10 Et haec communis mulieris et viri multa sit posita. 


Sue xa9' ὃν ἡ μήτηρ συνῴκησεν ἄλλῳ. Καὶ ταῦτα 
κοινὰ γυναικός τε καὶ ἀνδρὸς ἐπιτίμια κείσϑω. εἰ 
γὰρ δὴ κἀκεῖνος παῖδας ἔχων δευτέραν αὐτοῖς ἐπειε- 
eden γαμετήν, ov τῶν ἐκ τῆς προικὸς ἀπολαύσεε 


Nam si et ille filios habens secundam eis superin- 
duxerit uxorem, non ex dote fruetur lucris secun- 
dum proprietatis rationem, non (— aliam a 
muliere percipiens hanc habebit , praeter 


ὧν κατὰ δεσποτείας λόγον, οὐ φιλοτιμίαν ἄλλην 15 quantum licet uti et frui, donec advixerit, solum; 


- * M ^, * 
παρα τῆ! γυναικὸς λαβὼν “ταύτην ἕξει βεβαίως, πλὴν 
ὅσον — καὶ καρποῦσϑαι μέχρι περιῇ μόνον. 

7 - ^ e - 3 ΕἾ € , , 
κανταῦϑα γὰρ oi παῖδες, εἰ καὶ —— καϑε 
κοιεν, οὖν κύριοι κατὰ δεσποτείαν τῶν τοιού- 


et hic quoque filii, licet sub potestate constituti sint, 
sed tamen domini secundum peur talium 
erunt venientium mox in eos smmul cum secundae 
uxoris coniunctione. Et non discernimus de dote 


τῶν ἔσονται παραγινομένων εὐθὺς sis αὐτοὺς ἅμα 20 et ante nuptias donatione, utrum ipsi hanc dederunt 


. τῇ τῆς δευτέρας γαμετῆς συναφείᾳ. Καὶ οὐ διαφερό- 


μεϑα περὶ τῆς προικὸς ἢ τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς, πό- 
τερον αὐτοὶ ταύτην δεδώκασι» οἱ γήμαντες. T τενες 
αλάοε ὑπὲρ αὑτῶν τοῦτο ἔπραξαν εἴτε τῶν ἐκ γένους 
εἴτε καὶ τῶν ἔξωϑεν. 


pro se contrahentes an aliqui alii pro eis hoc egerunt 
sive ex genere sive etiam extrinsecus. 


25 


CAPUT XXIV. 


Κἂν si δοκῇ mos συνανειλῆφϑαι καὶ ἡ προγαμιαία 
UEEEY) Jewet τῇ προικί, ἀλλὰ τὸ νομοϑετηϑὲν ἐπὶ 
τῶν ἐντεῦϑεν εἰς τοὺς ντας πε; μένων ὧν 
καὶ οὕτω κύριον — Kai Has ps iss — 
ούτων ὁ νόμος αὐτοῖς γενήσεται φύ 
ἐκποίησιν οὐδεμίαν ἐφίησι τοῖς γονεῦσιν ἐπὲ τοῖς τοι- 


licet videatur quodammodo comprehensa et ante- 
nuptialis donatio doti. Sed quod sancitum (XXIV) 
est super lucris hinc venientibus ad nubentes, etiam 
sic ratum sit, et ita certa talium lex eis erit cavens, 


, ὅτιπερ οὐδὲ 30 ut neque alienationem ullam pos parentibus in 


talibus neque hypothecam. Sed vel si quid egerint 


eap. XXIV ὅτιπερ οὐδὲ (30) — XXV in. ἐκ τοῦ προτέρου γάμου (160,21) habent Prochiron 6,6; Epanagoge 


19, 16. — cap. XXIV epitome extat B* p.195 Zach. 





privat eam, solo usu et fructu ei relicto. 


Et haec sancita sint am de donatione ante nuptias quam de 





omni alia liberalitate sive inter vivos a viro in eam collata sive ex: testamento vel mortis causa dona- 
lione, sive pars sit institutionis sive legatum sive fideicommissum. Et ut generaliter dicamus, omnis eam 
destituet proprietatis ratio in iis, quae a priore marito ad eam pervenerunt, et liberi ea capient atque 
proprietatis erunt domini eo statim tempore, quo mater cum alio viro se iunzit. Atque hae communes 
tam mulieris quam viri poenae statuantur. Nam ille quoque si liberos habens secundam iis superduxerit 
coniugem, lucris dotis non fruetur secundum proprietatis ralionem neque aliam liberalitatem a muliere . 
acceptam firmam habebit, praeterquam quod uti et frui ei dumtaxat quamdiu vixerit licet. Nam hic quo- 


que liberi, etiamsi sub potestate consütuti sint, tamen domini eiusmodi rerum secundum proprietatem 
erunt , —— quidem statim ad eos transeant Quo tempore coniugium cum secunda muliere factum est. 


Neque 


iscernimus in dote vel ante nuptias donatione, utrum ipsi coniuges eam dederint an alii quidam 


pro ipsis id fecerint sive ex cognatis sive ez extraneis. . 
XXIV. Ac licet in dote fere comprehensa esse videatur etiam donatio ante nuptias: (amen quod 


sancitum est de lucris inde ad coniuges 


ervenientibus, etiam sic ratum sit. 


Atque ita lex talium firmus 


fiet custos: quandoquidem neque alienationem ullam parentibus in talibus concedit neque oppigneratio- 





1 αὐτῶ Nom. | ἐπιορκίαν Nom. | 2 δὲ om. BeNom. 
Proch., Epan. | 3 προγάμου Epan. | ἑτέρας om. | 4 εἴτε 
ἐν ζωῇ om. Proch., * || is αὐτὴν ἐλϑούσης (αὐτῇ γενο- 
μένης Proch. v. 1.) B*Proch., Epan.; in Epan. additur ἢ καὶ 
£v ξωῇ παρὰ τοῦ ἀνδρὸς εἰς αὐτὴν γενομένης | 5 xai 
om. B* | ἢ μόρτις καῦσα M] ἢ ϑανάτου αἰτίᾳ LB 
Νοηι. ἃ ἢ καὶ τῆς μετὰ ϑάνατον Proch., Epan. | 6 πρεσ- 
βείων IL, Proch. v. l. | εἴτε φιδεικόμεσσον (φηδικόμμεσον 
L) ML, om. B Nom.4 Proch, Epan.|| Kai et 9 àguy- 
μένοις om. Proch., Epan. | γενικὸς L | 8 παρὰ τοῦ om. 
L* | 95g. καὶ τῆς — xvgi] κατὰ δεσποτείαν Proch., 
Epan. | 12 κοινὰ om. LB* || τε om. Proch., Epan. || xet- 
σϑω) τοῦ μὲν ἐπὶ τῇ προικί, τῆς δὲ ἐπὶ τῆς πρὸ 
γάμου δωρεᾶς add. Proch., Epan.| 13 ἐπεισαγάγῃ B* 
ἐπεισηγάγη L' ἐπεισάγοε Nom. | 15 κατὰ τὸν τῆς 
δεσποτείας λόγον Nom.3 ἢ οὐ] οὐδὲ Nom. | 16 βεβαίως] 
firmam c | 17 παρείη B* | 18 ἐπεξούσιοι L! | καϑεστή- 
ἄασε Nom.^ | 19 τῶν τοιούτων κατὰ δεσποτείαν D* 
Nom.4| 20 ἅμα] μόνον ἅμα 5} 21 τῇ om. B' | γαμε- 
τῆς] γυναικὸς Bs || 22 πρότερον 17,1} 23 Post δεδώκασιν 
add. περὶ αὐτῶν L, ὑπὲρ αὐτῶν B, ὑπὲρ ἑαυτῶν 
Nom.!s | 24 αὐτῶν τοῦτο] αὐτὸν vo L' | τῶν ἐκ] τὸν 
ἐκ Nom.!, τῶν om. Βὶ ἢ 20 sg. κἂν εἰ — προικέ vulgo 





eum € prioribus continuantur || δοκεῖ L1B! | συνειλῆφϑαι 
L? (γραπτέον καὶ συναληλίφϑαι B! m. 2 in mg.) | 28 εἰς 
τοὺς γήμανταε] leg. εἰς τοὺς παῖδας | 30 αὐτοῖς 0 νόμος 
Nom.4 | Post ὅτιπερ verba οὕτως ἀσφαλῆς τῶν τοιούτων 
ὃ νόμος: — errore repetit L || 30 sq. leg. οὔτε --- ovce? || 
31 émi vois τοιούτοις om. Epan. 





1 etiam sint V | 2 largite V*| 3 uenientem V? || Post 
ueniente verba eam secundum — sanetita sint etiam 
antenuptiali (1) errore repetit, aut etiam — causa (3 sq.) 
om. R* || 6 dicendum AR] dicendum est V vulg. | modos 
R*!|$8 eam V | ea — 15 frui donee ad| ser. E? in ras. 4 
versuum | 9 alio V!|| 10 sunt V' | 11 si et] etsi V 
12 fruitur RT| 15 adiunxerit V| 16 hii R*|sit R'. 
19 decernimus A | 20 donationem A! ipsi hane A? in 
ras.3 litt.| 21 aliquid R!| eius R!| 22 etiam om. R || 
lieet] et add. R! | 24 doti] in dote vulg. | 26 rubr. Alie- 
nationem ypothecam lucri (lieri cod.) ante nuptias do- 
nationis uel cuiuscumque ultime uoluntatis collate in 
uxorem a uiro uel e conuerso parentibus esse interdictam 
postseeundas nuptias A mg.| 29 erit eis Κὶ 30 aliena- 
tione R' V! | ulla V! | 31 ypotheca Κ΄ ἢ egerit R 


Nov. XXII 24. 25 


166 


DE NUPTIIS 


. 





οὐτοις οὐδὲ ὑποϑήκην». ἀλλὰ κἂν εἴ τε πράξαιεν οἱ 
γονεῖς, εὐϑὺς τὴν αὐτῶν ὑποτίϑησιν αὐτοῖς σίεριου- 
σίαν, οὐχ ὥςτε κωλύειν τοὺς γονεῖς ἐπ᾿ αὐτοῖς τε 
πράττειν ὧν βούλονται (αἰσχύνεται γὰρ 0 νόμος σω- 
—— τοὺς παῖδας τοῖς γεννήσασιν ἐπιστῆσαι), 
ἀλλ᾽ ἐκείνους μὲν ἐρυϑριᾷ, διασεειλεῖ δὲ τοῖς λαμβά- 
ψουσιν, ὡς οὐδὲν αὐτοὺς τὸ ληφϑὲν ὀνήσει" καὶ ἴστω- 
σάν γε καὶ ἐκ τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου, ὧδ, κἂν εἴ τινα 
παρὰ τῶν τοιούτων γονέων ἀγορασέαν ποιήσαιντο 


κἂν εἰ λάβοιεν δωρεὰν κἂν εἴ τι τῶν πάντων zoá-10factum est. 


ξαιεν, ἐν ἔσῳ τοῖς μήτε στεστραγμιένοιβ μήτε yeyoau- 
μένοις ἔσται τὸ γενόμενον. ἐκδικήσουσε γὰρ αὑτὰ 
πάντως οἱ παῖδες κληρονόμοι τὸ αὐτῶν καὶ διάδοχοι 
παρά ve κληρονόμων ἐκείνων καὶ διαδόχων, οὐκ αλ- 


parentes, mox eorum obligat eis substantiam: non 
ut prohibeat eos in his aliquid agere quae voluerint 
(erubescit enim lex castigatores filios genitoribus 
Statüere): (sed) illos quidem erubescit, interminatur 


5 autem accipientibus, tamquam nihil eis quod accipiunt 


prosit. Et sciant ex hac nostra lege quia, vel si quam 
a talibus parentibus comparationem fecerint vel si 
acceperint donationem vel si quid omnium egerint, 
tale erit quale neque gestum neque scriptum, quod 
Vindicabunt enim ea omnino filii here- 
desque eorum et successores ab heredibus illorum 
et successoribus, non aliter excludendi nisi tricen- 
nale transeat tempus et detentatio dominos accipien- 
tes constituat: incipiente filiis tempore currere ex 


λως ἀποκλειόμενοι πλὴν εἰ μὴ τριακονταετὴς παρέλ- 1 quo suae potestatis apparuerint existentes aut facti, 


So χρόνος καὶ ἡ κατοχὴ κυρίους τοὺς λαβόντας κατα- 
στήσειε" ἀρχομένου τοῖς παισὶν τοῦ χρόνου τρέχειν 
ἐξ οὑπερ αὐτεξούσιοι φανεῖεν ὄντες ἢ γενόμενοι, πλὴν 
εἰ μή τις ἄνηβος ἡλικία προββοηϑήσειεν ἔτει. 


nisi tamen aliqua impubes aetas adiuvet adhuc. 


CAPUT XXV. 
᾿Ελεύσεται δὲ τὰ τοιαῦτα τῶν κερδῶν εἰς τοὺς 20  Venient autem talia lucra ad filios omnes E NN 
bus 


παῖδας ἅπαντας τοὺς ἐκ τῶν προτέρων γάμων. Ov 
* , - - s 2 - ᾿ 

γὰρ ἐφίεμεν τοῖς γονεῦσι τὴν οὐκ ὀρϑῶβ ἐπειβηγμέ- 
M E 2 M 283 - * 

νην ἐπιλογὴν εἰς αὐτοὺς ἐνδείκνυσϑαι, οὐδὲ τῷ μὲν 
- » , * * er ^ 

τῶν παίδων διδόναι, τὸν δὲ ἀτιμάζειν. ἅπαντες γὰρ 


oribus nuptiis. Non enim permittimus paren 

non recte introductam electionem in eos, neque alii 
quidem filiorum dare, alium vero exhonorare: omnes 
enim secundis similiter exhonorati sunt nuptiis. Sed 


τοῖς δευτέροις ὁμοίως ἠτιμάσϑησαν γάμοις. ἄλλως τε 25 quemadmodum si omnium filiorum similiter heredes 


εἴπερ ἁπάντων “τῶν παίδων ὁμοίως κληρονομοῦσιν 
οἱ γονεῖς καὶ οὐ τὸν μὲν διαδέχονται, τὸν δὲ οὐχ 
ὁμοίως, ἄνϑ' ovov μὴ καὶ αὐτοὶ πᾶσιν ἐξίσηβ τό γε 
ἐπὶ τούτῳ προῤφέρονται, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐπιλέγονται, 


existunt parentes et non alii quidem succedunt, alii 
vero non similiter, cur non et ipsi omnibus ex ae- 
quo, quantum ad hoc, conferant, sed alios quidem 
elizant, alios vero despiciant? Ideoque secundum 


τοὺς δὲ παρορῶσιν; "Qeve κατὰ τὴν ἀναλογίαν ἕκα- 30 proportionem unusquisque hoc lucretur, et si habeat 


στος τὸ τοιοῦτον κερδαινέτω, καὶ εἰ σχοίη παῖδας, 
εἰς αὐτοὺς τοῦτο παραπεμπέτω" οἱ δὲ τοῦτο ἐν ἀλ- 
λήλοις διαιρείσϑωσαν αὐτοὶ μὲν κατὰ τὸ μέτρον, 
ὁπόσοι 'καϑεστᾶσιν, οὐ μέντοι τὸ τοῦ πατρὸς ὑπερ- 
βαίνοντες μέρος. à 


lios, ad eos hoc transmittat, illi vero hoc inter 
alterutros partiantur ipsi quidem secundum mensu- 
ram, quanti consistant, non tamen patris transcen- 


dentes portionem. 
35 


15 sq. τριακονταετὴς — χρόνος] notantur haec Ῥοπ. 40, 9. 





nem. 


Sed etiam si quid fecerint parentes, síatim ipsorum bona illis obligat: non quo prohibeat paren- 


tes ne de iis faciant quae volunt (pudet. enim legem castigatores parentibus liberos praeficere), sed illos 


quidem reveretur, minatur vero accipientibus , nihil 


etiam ex hac nostra lege, licet quid ab eiusmodi parentibus emptione acquisierint, licet ^ 
licet aliud quidvis egerint, id gun factum est. perinde fore aí(que quae neque facta neque scripta 
iberi eorumque heredes et successores ab illorum heredibus et successoribus, 


Vindicabunt enim ea omnino l 


ipsis profuturum esse id. quod — ac sciant 
onum acceperint, 
| sint. 


neque aliter. ezccludentur nisi si tricennale tempus praeterierit et possessio eos qui acceperunt dominos 
reddiderit; tempus autem liberis currere incipiet ex quo sui iuris esse vel facti esse appareant, nisi forte 


pupillaris aetas illos insuper adiuvet. 
X Venient vero eiusmodi lucra ad omnes 


permittimus parentibus, ut non recte introductam electionem in illis ezhibeant, neque ut alii 


ui ea prioribus nuptiis sunt. Neque enim 
uidem. ea 


liberos, 


liberis dent, alium vero contumelia afficiant. Omnes enim secundis nuptiis pari contumelia affecti sunt. 
Praesertim si. uidem parentes omnibus liberis suis aequaliter heredes existunt, nec vero alii succedunt, alii 
non item, quidni et ipsi omnes pari modo, quantum ad hanc rem, tractent, sed. alios eligant, alios prae- 


termittant? Itaque pro sua quisque portione talia lucretur, atque si liberos habeat, 


eos illud trans- 


mittat; hi vero id inter se dividant secundum mensuram, quotquot sunt, ut tamen paíris portionem non 


eacedant. 


- 





2 ἑαυτῶν Proch., Epan. || ὑποτεϑέασεν Proc. || 3 τοὺς 
γονεῖς] eos & | &x' αὐτοὺς M ἑαυτοῖς Proch., Epam. || 
ὃ γεννήτορσιν Β || ἐπιστῆναι M, Proch. v. L| 1 αὐτοῖς 
L Proch. | τὸ Ang 9v] τολμηϑὲν Proch. v. 1, | καὶ ἴστω- 
σαν — 12 γενόμενον om. Proch., Epan. | 8 ys] δὲ B! | 
xai om. B || τοῦδε] vov ye M || 10 xai εἰ λάβοιεν Βι || 
11 τοῖς μήποτε L || 12. ἐκδικοῦσε B || 14 τε et 15 μὴ om. 
Proch., Epan. || 15 παρῆλϑε B* || 16 "καταστήσει (xava- 
στήση L!) ML Bí* Nom. Epan. καταστήσοι B! Proch. (s) | 
20 sq. cf. Nov. II c. 1]| 21 τοῦ προτέρου γάμου Proch., 
Epan. | Οὐ] οὐδὲ B! | 23 ἐπὶ λόγον L? | ἐνδείκνυσθαι 
om. ς || 24 ἀτιμάζων L' | 25 ὁμοίως τοῖς δευτέροις 
Nom.4 || ἡτοιμάσϑησαν L || ἄλλως ve] ἀλλ᾽ ὥστε ς || 
28 μὴ καὶ] καὶ μὴ ΒΓ! 29 τοῦτο L| ἀλλ᾽ αὐτοὺς uiv 
M | 31 τὸ τοιοῦτον .BL? Nom.^ (hoe ς}}] τῶν τοιούτων 
ML || κερδανέτω καὶ ἐσχύδε (εἰ σχύεε L?) L | 32 τούτω 
L'|| 33 τὸ μέτρον] τὸ om. B! 





2 prohibeant J£ V? | quae| quod A || 4 sed add. vulg. || 
illos quidem erubescit de/. V? || 6 sciant] ἔπ κακὰ V*|| 7 com- 
parationes A! | 8 donationes R | 10. uendicabunt At V?7' 
eam A!V || omnino] nomine V | 13 tempus transeat A 
detentio R1| 14 filii Z[ 15 suae] sciuae A! | apparuerit 
R*'| 20 rubr. Lucrum ante nuptias donationis uel euius- 
eumque ultime uoluntatis eollate in uxorem a uiro uel 
e conuerso filios prioris matrimonii habere equaliter R 
mg. | aut R* | alia V | 21 nuptiis] add. offensos (suppl. in 
spat. vac. V?) VR?, otfensis &!, V? s, v., ut ostendi .R* 
s.v. || 22 introdu««« V! | alio R' | 25 si] ipsi V || 
omnium filiorum] omnium deinde sit omnium filiorum 
add. V! deinde si omnium filiorum add. R! | 26 alio — 
alio Z | 27 eur] eum A! | 29 ideo VT'| 30 proportionem 
(antea spat. est 2 litt.) V, portiones R portionem 7' vulg. || 
unusquis V | lucretur hoe V7' || habet ΜΙ 7' Ἵ 31 trans- 
mittant V transmittatur A || hoe inter om. R']||33 con- 
sistunt V | 34 porciones 


δόμων. 





DE NUPTIIS 


167 


Nov. XXII 26 





CAPUT XXVI. 


Ἐπειδὴ δὲ ἀκύρους ἀπεφηνάμεϑα τὰς ἐκποιήσεις 
τὰς παρὰ τῶν γονέων ἐπὶ τοῖς τοιούτοις γινομένας, 
λεπτοτέραν ἐπιϑεῖναι προφήκεε τῷ πράγματι τάξιν. 

μὲν γὰρ πάντες περίεισιν οἱ παῖδες οἱ ἐκ τῶν 
προτέρων φύντες γάμων, καὶ προτε; εἰεν αὐτοῖς 
ὃ γονεύς, ἄκυρα παντοίως μενεῖ τὰ τῆς ἐκποιήσεως 
κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένον. Εἰ δὲ τελευτή- 
σαιεν πάντες καὶ πάλεν εἰς ἀπαιδίαν τὸ πρᾶγμα περι- 
σταίη, τηνικαῦτα ἐξ ἀποτελέσματος κύριον ἔσται τὸ 
ἐκποιηϑέν. τί γὰρ ἂν αὐτὸ καὶ 
δων, οἷς δὴ καὶ μόνοις τοῦτο ἐφυλάξαμεν, οὐχ ὑπόν- 
των; .41λλ᾽ ἐνταυϑά τις ἡμᾶς πρώην εἰΞςῆλϑεν ἔννοια 
λεπτή τε καὶ μεμεριμνημένη καὶ τὸ μέσον ἀμφοῖν 
τοῖν ϑεμάτοιν περιεργαζομένη. ἐπειδὴ γὰρ πάντων 
μὲν ὑπόντων τῶν παίδων xai προτε 
γεγεννηκότος οὐδὲν ὑπελέλειτττο μέρος αὐτοῖς ἐκ τῶν 
κερδανϑέντων, πάντων δὲ τελευτησάντων ὅλο» εἰς 
αὐτοὺς ἐπανήει, διεσκεψάμεϑα μέσην τινὰ τῷ πράγ- 
ge τάξιν ἐπινοῆσαι: ὥςτε εἰ πλειόνων ὄντων παί- 
ων 
vovs φέρεσϑαι τὸν κλῆρον, τοῦτο ὅπερ πολλάκις εἰ- 
ρήκαμεν" εἰ δὲ οὐκ ἔχοι παῖδας, μὴ πάντως εἰς τοὺς 
ἀδελφοὺς τὸ πᾶν ἔρχεσϑαι, ἀλλ᾽ ὅσον ἐκ τοῦ συμφώ- 
vov τοῦ ἐξ ἀπαιδίας — γεγεννηκότε, τοῦτο 
αὐτὸν κερδαίνειν, τὸ λοιπὸν δὲ 
éni τοὺς τοῦ παιδὸς διαδόχους, εἴτε ἀδελφοὶ καϑ- 
εστήκοιεν εἴτε ἐξωτικοὶ τυχόν (ὅπερ μάλιστα ἐπὶ μη- 
τρὸς συμβαίνει), εἴτε διάϑοιντο [sic] τὰς αὑτῶν περι- 
ουσίας εἴτε καὶ ἀδιάϑετοε τελευτήσαιεν. Καὶ τοῦτο 


δὲ ἡμεῖς ἐγράψαμεν ἡμετέρῳ νόμῳ μερεμνήσαντές τε 30 cundas veniat nuptias, deinde moriatur 


αὐτὸ xai ἐξευρόντες ToO tO καὶ gu ρώπως vo- 
μοθϑετήσαντες. ὥςτε κἀνταῦϑα, εἴπερ ἐκποιήσειεν ὃ 
γονεὺς πρὶν εἰς δευτέρους ἀφικέσϑαι γάμους, εἶτα τε- 


ἤσειε τῶν παίδων εἷς, κατὰ τοσοῦτον ἔρρωται 


Quoniam infirmas declaravimus alienationes a pa- 
rentibus super talibus factas, subtiliorem imponere 
convenit causae ordinem. Si enim omnes supersunt 
fili ex prioribus nati nuptiis, et praemoriatur eis 

5 ns, infirma omnino manebit alienatio, secun- 
um quod prius a nobis dictum est. Si vero mo- 
riantur omnes et rursus ad orbitatem causa veniat, 
tunc ex effectu ratum erit quod alienatum est. 
Quis enim hoc etiam infri iis, quibus videlicet 


ἀνατρέψειε, τῶν zx«i-10s0lis hoc servavimus, non existentibus? Sed hic 


quidam nobis pridem ingressus est sensus subtilis 
et sollicitus et medium utrorumque casuum pertra- 
ctans. Quia enim omnibus quidem extantibus filiis 
et praemoriente genitore nulla relinquebatur pars 


ἥσαντος rov 15 eis ex lucratis rebus, omnibus autem morientibus to- 


tum in eos revertebatur, cogitavimus medium quen- 
dam causae ordinem invenire. Unde si pluribus ex- 
istentibus filis moriatur unus, si quidem habeat 
filios, ad illos ferri hereditatem (hoc quod saepe 


τελευτήσειεν εἷς, εἰ μὲν ἔχοι παῖδας, ἐπ᾽ ἐκεί- 20 diximus); si vero non habeat filios, non omnino ad 


fratres totum venire, sed quantum ex pacto non 
existentium filiorum acquirebatur generanti, hoc eum 
lucrari, reliquum vero concedere in filii venire suc- 
cessores, sive fratres sint sive extranei forte (quod 


χωρεῖν ἔρχεσϑαι 25 maxime in matre contingit), sive disponant suas sub- 


stantias sive etiam intestati moriantur. Et hoc nos 
scripsimus in nostra lege, cogitantes illud et inve- 
nientes primi et clementer sancientes. Quapropter 
etiam haec si alienaverit parens antequam ad se- 
iorum unus, 
in tantum valet solummodo quod alienatum est, quan- 
tum ad alienantem ex pacto non existentium filio- 
rum pervenit; alioquin secundum alias partes, quae- 
cumque ad fili heredes veniunt, omnino intirma 


μόνον τὰ ἐκποιηϑέντα xaO" ὅσον sis τὸν ἐκποιήσαντα 35 erunt. Unde alienatione facta manet causa in sus- 


κατὰ τὸ ἐξ ἀπαιδίας περιέρχεται σύμφωνον" ἐπεέτοιγε 
^ * - , € ΄ ᾿ v - ^ 

κατὰ τὰ ἄλλα μέρη, ὅπόσα εἰς τοὺς τοῦ παιδὸς κλη- 

ρονόμους χωρεῖ, παντοίως ἄκυρον ἔσται. ὥφτε ἐκ- 


ποιήσεως γενομένης μενεῖ τὸ πρᾶγμα ἐν μετεώρῳ, 


19 εἰ πλείονων --- 28 8. εἴτε καὶ ἀδιάϑετοι τελευτήσαιεν εἴτε διάϑοιντο extant. B* p. 195 sq. Zach. 





Quoniam vero irritas declaravimus alienationes ἐπ eiusmodi rebus a parentibus factas, 


subtiliorem rei ordinem imponere decet. 


nobis dictum est. 
ratum erit quod alienatum est. 


Etenim si omnes 
creati, et parens ante eos mortuus sit, irrita omnino manebit alienatio se 
Si vero omnes decesserint et rursus ad orbitatem res redacta sit, tum ex eventu 
Quis enim id evertat liberis, 

extantibus? Sed hic nos nuper subtilis quaedam et sollieita su 


ersunt liberi ez prioribus em deni pro- 
id quod prius a 
ned quidem solis hoc servavimus, non 


it cogitatio quaeque utrorumque casuum 


medium curiose rimetur. Nam quoniam omnibus quidem liberis superstitibus et parente antea mortuo nulla 
pars ex lucris illis relicta erat, omnibus vero mortuis totum ad eos redibat, cogitavimus medium quen- 


dam rei ordinem comminisci: ut si pluribus existentibus liberis moriatur unus, siquidem liberos habeat, 
ad eos deferatur hereditas, id quod saepe diximus; si vero non habeat liberos, non omnino ad fratres 
totum perveniat, sed quantum ex pacto in casum orbitatis facto ad genitorem pertinebat, tantum ipse 
lucretur, reliquum vero concedatur venire ad filii successores, sive fraires sint sive forte extranei (quod 
mazime in matre contingit), sive de bonis suis testati sint sive etiam intestati decesserint. — Atque hoc nos 
conscripsimus nostra lege, primi illud et meditati et excogitantes et benigne sancientes. Itaque hic quo- 
que si quidem alienaverit parens ante quam ad secundas nuptias venerit, deinde unus ex liberis mortuus 
sit, in tantum solum firma manent quae alienata sunt, quantum ad eum qui alienavit ex pacto in casum 
orbitatis perveniat. Certe secundum reliquas partes, quaecumque ad heredes filii veniunt, omnino irri- 
tum erit. taque alienatione facta res in suspenso manebit, per fortunas deinceps futuras commu- 





| rubr. De luero dotis et ante nuptias donationis R 
mg. | Quoniam] autem add. vulg. | a parentibus] appa- 
rentibus | 3 supersunt V] supersint Κὶ vulg. | 4 nati 
om. R | eis] qui &* | 5 infirinfirma R' ἢ 6 quod om. 
V*]|$ affectu R1| 9 etiam hoc E | 12 easum E [| per- 


1 δὲ καὶ ἀκύρους L ἢ 2 ni τοι τοιούτοις M| 3. ἐπιϑῆ 
(sic) 1.}} 4 &] οἱ M ἢ 1 τελευτήσειεν L | 12 ἡμῖν 
ΒΓ 13 ἀμφοῖν (apow Lt ἀφ᾽ οἷν L?) τοῖν ϑεμάτοιν 
LB| ἀμφοῖν τῶν ϑεμάτων»ν M | 16 ὑπελέλειτετο Heim- 
bach] ὑπολέλειπτο libri | αὐτῷ B || 11 κερδαϑέντων io 

u- 





L| 18 αὐτὸν B! ἑαυτοὺς Bf ἢ ἐπανείη L| μέσον L 
19 ἐπινοεῖσϑαι Bí | 20 εἷς] ἴσον L' || ἐπ᾿] εἰς Bf 
21 τοῦτο B's] τοῦτον MLBf* | ὅπερ πολλ. sig. om. 
B: | 22 δὲ] δὲ γὰρ L' ἢ ἔχει MBf | 23 ἐκ τοῦ] ἀπὸ 
1,525 τὸ δὲ λοιπὸν B*|28 εἰς M, om. LBz ἢ 29 εἴτε 
καὶ καὶ om. Bf | τελευτήσοιεν M τελευτήσειεν L | 
30 δὲ et Ys om. LB || νόμῳ] Nov. II | 31 αὐτὸ Mc] αὐτοὶ 
LB | 3? zàvravO«] etiam haec (i. e. xai ταῦτα) ς | 35 τὰ 
ἐχποιηϑέντα μόνον B 


traetans] /eg. perserutans? | 14 relinquabitur R' Ι 
eratibus V? ἢ 16 cogitamus Καὶ | 19 hereditatem om. R* | 
quod] que E'| 21 sed tantum A' | 22 filiorum] uenire 
(ἃ ex f corr.) V, del. V3 || 25 contingerit R* || substantias] 
res V | 26 siue] extranei forte add. R' | nos scripsimus] 
eonseripsimus A| 27 illud et] illud etiam | 29 haee 
R] hie vulg., om. VT | antiquam R' | 30 nuptias ue- 
niat £ 





Nov. XXII 26. 27 


168 


DE NUPTIIS 





ταῖς ἐφεξῆς συμμεταβαλλόμενον τύχαις καὶ ἢ τελείως 
ἐξ ἀρχῆς ἀκυρουμένης τῆς ἐκστοεήσεως ἢ τελείως ἐσχυ- 
οὐσης, ἢ κατὰ μέρος μὲν ἀκυρουμένης, κατὰ μέρος δὲ 
1 ἱσταμένης. Καὶ ἐπὶ τούτων δὲ δὴ τῶν κερδῶν, 
ὅσα πρὸς τοὺς δευτέρους ἐρχομένων γάμους τῶν yo- 
νέων λαμβάνουσιν, οὐ περιεργαξόμεϑα, πότερον xÀn- 
—— ἢ τοῦ προτελευτήσαντος γονέως ἢ τοῦ 
εὐτέρου τελευτῶντος, οὐδὲ εἴ τινες μὲν κληρονομοῦσει, 
τινὲς δὲ οὐχί. ἀλλά, καϑάπερ ἔμσεροσϑεν εἴπομεν, 
γέρας αὐτοῖς δίδομεν τοῦτο, εἴτε x ἡρονομοῖεν εἴτε καὶ 
μή" καὶ τοῦτο ἐξ ἴσου λήψονται αὐτοὶ μὲν περιόντες, 
σὺν αὐτοῖς δὲ καὶ οἱ τοῦ τελευτήσαντος παῖδες, τὸ τοῦ 
γεγεννηκότος λαμβάνοντες μέρος. πανταχοῦ μέντοι τῆς 
ἀχαριστίας, καϑὰ καὶ ἔμσροσϑεν εἴπομεν, ἐμποδὼν 


enso, sequentibus commutanda fortunis et aut per- 


ecte ab initio infirmanda alienatione aut perfecte 
valente, aut particulatim quidem infirmanda alie- 


natione, particulatim vero constante. 


51 Et super his quoque lucris, quaecumque ad se- 


cunda venientibus vota parentibus percipiunt, non 
perscrutamur, utrum heredes existant aut praemo- 
rientis parentis aut secundi morientis, nec si alii 
quidem heredes existunt, alii vero non: sed, sicut 


10 superius diximus, praemium damus eis hoc, sive 


heredes fiant sive etiam non, et hoc ex aequo per- 
cipient ipsi quidem superstites, cum eis autem et 
defuncti filii, genitoris accipientes partem; ubique 
tamen ingratitudine (sicut praediximus) impedimen- 


πρὸς τὸ τοιοῦτο κέρδος ἱσταμένης τῷ τοιούτῳ παιδί. 15 tum ad tale lucrum faciente huiusmodi filio. Contra 
0 N " * 


τοὺς γὰρ κατὰ τῶν ἀχαρίστων κειμένους οὐχ ὑπερβαί- 
vous» vóuove, ταύτῃ καὶ τοὺς γονεῖς τιμῶντεβ καὶ 
τοὺς παῖδας εἰς εὐσέβειαν ἄγοντες. ὥςπερ γὰρ τὰ τῆς 
ἐπιλογῆς ἐκωλύσαμεν καὶ πᾶσε δίδομεν ὁμοίως τὰ τοι- 


ingratos enim positas non transcendimus leges, ta- 
liter et parentes honorantes et filios ad pietatem 
deducentes. Sicut enim electionem prohibuimus et 
denuo omnibus damus similiter talia praemia, sic 


avra γέρα, οὕτω τὸ τῆς ἀχαριστίας οὐκ ἀναιροῦμεν. 20 ea, quae de ingratitudine sunt, non interimimus. 


, ΄ « 2 , "ELA - M » * 
Πρόδηλον δέ, ὡς ἀχάριστον πρόφρήκει νοεῖν τὸν ἢ περὶ 
2 , M , 2 * 
αμφοτερους TOUS yovsas 7] πάντως σερί τὸν ὕστερον 

, - E , 
τελευτῶντα γενέσϑαι φανερῶς ἀποδεικνύμενον. 


Palam vero est, quia ingratum oportet intellegi eum 
qui circa ambos parentes aut omnino circa posterius 
morientem factus aperte monstratur. 


CAPUT XXVII. 


ἄριστα δὲ ἡμῖν Μέων ὃ τῆς ϑείας λήξεως δοκεῖ 


Optime vero nobi$ Leo divae memoriae videtur 


σκέψασθαι τὰ περὶ τῶν ἐπιδόσεων ὧν εἰς τὰ Ósv-25 cogitasse de oblationibus, quas in secunda faciunt 


τερα ποιοῦνται συνοικέσια OL ταῦτα συμβάλλοντες. 
φησὶ γὰρ ὡς, εἴπερ ἐκ τοῦ ,»προτέρου γάμου παῖδας 
ἔχοιεν οἱ γονεῖς, εἶτα sis δεύτερον ἢ καὶ ἐφεξῆς χω- 
φοῖεν συνοικέσιον, οὐ δύνανται οὔτε εἰς τὴν μητρυιὰν 
οἱ πατέρεβ οὔτε sie τὸν πατρωὸν αἱ μητέρες κατὰ 
τὸν τῆς ζωῆς χρύνον τὴν οἱανοῦν ποιεῖσϑαε φιλοτι- 
μίαν, ἢ ἐν τελευτῇ τε καταλιμπάνειν, πλὴν ἢ τοσοῦ- 
τον ὅσον ὃ εἷς παῖς ἢ ϑυγάτηρ μόνος ὧν ἐκ τοῦ φύ- 
σαντος ἔχει. Ei δὲ πολλοὶ παῖδες εἶεν καὶ ἕκαστος 


ἶσον ἔχοι μέρος, οὐ πλέον τοῦ εἰς ἕκαστον ἀφικνου- 35 


matrimonia qui ea contrahunt. Ait enim quia, si 
ex priori matrimonio filios habeant parentes, deinde 
ad secundum aut deinceps veniant matrimonium, 
non possunt neque in novercam patres neque in 


30 vitricum matres secundum vitae tempus quamlibet 


facere largitatem aut in morte relinquere, nisi tan- 
tum quantum unus filius aut filia solus existens ex 
generante habet. Si vero multi filii sint et unus- 
quisque aequalem habeat portionem, non amplius, 
quam ad singulos venit, aut vitricus aut noverca 


cap. XXVI $1 Kai ὅτε ἐπὶ τούτων — εἰς εὐσέβειαν ἄγοντες (11) extant B* p. 196 Zach. — ὃ 1 in. summam 


habet Anonymus Bodleianus (ín Zachariae 24véxÓ.) p.212. 


cap. XX VII Ὅτι οὐ δύνανται --- τοῖς “ἐκ τοῦ προτέρου γάμου παισίν (168,29—169,23) passim decurtata extant 


B* p. 196 Zach. 





tanda ita, ut aut. integra ab initio irrita fiat alienatio aut integra valeat, aut ex parte quidem irrita 


1l Μαί, ex parte vero consistat. 


Atque in his quidem lucris, quaecumque accipiunt parentibus. ad 
secundas nuptias migrantibus, non curiose quaerimus, num heredes sint vel antea defun 
postea defuncti, nec magis num alii heredes sint, alii non, sint. Sed praemium hoc, sicuti prius 


efuncti purus vel 
mus, 


iis datum ex: aequo accipient ipsi quidem superstites, cum ipsis vero etiam eius, qui mortuus est, liberi, qui 


quidem genitoris partem capient. 
tale lucrum impedimentum constituat eiusmodi filio. 


ibuimus et omnibus pariter talia praemia 


Ubique tamen ingratitudo, quemadmodum. etiam. antea diaximus, 


adversus 


JNam leges contra ingratos latas non. transgredimur, 
quá ita et parentes honoremus et liberos ad pietatem ducamus. ( ; 
— ita quae ad ingratitudinem pertinent non. tollimus. 


Quemadmodum enim | electionem pro- 


Manifestum aulem est ingratum eum esse iudicandum, qui aut. in utrumque parentem aut utique in eum, 
qui posterior decessit, talis fuisse aperte demonstretur. : / : 
Optime vero divae memoriae Leo reputasse nobis videtur quae ad. donationes pertinent, 


Duos in secundas nuptias conferunt qui eas contrahunt. 


Dicit enim, si ez priore matrimonio liberos 


abeant parentes, deinde ad secundum vel etiam ulterius coniugium migrent, non posse neque in novercam 
patres neque in vitricum matres ullam liberalitatem inter vivos conferre, neque in morte quicquam. relin- 


quere nisi tantum gantum unus. filius filiave, si solus sit, a parente habet. ( 
eant partem , non plus quam αὐ singulos perveniat vel vitricum ve 


singuli aequam ha 


Quodsi gine sint. liberi et 
novercam acceptu- 





1 τύχε« L| xai om. B'|| 4 δὲ δὴ M] δὴ LB!, om. 
B* (quoque s) | 5. τοὺς om. ΒΓ || τῶν γονέων γάμους 
B*16 λαμβάνουσιν Ms] οἱ παῖδες add. LB || x ηρονο- 
μοῦσιν --- 8 μὲν bis ser. L || κληρονομοῦσιν) οἱ παῖδες 
add. Bf | 1 ἢ om. B* || προτελευτῶντος B* || τοῦ δευ- 
τέρου — 9 τινὲς δὲ om. B* || 10 δίδομεν τοῦτο, εἴτε 
κληρονομοῖεν εἴτε καὶ μή" καὶ τοῦτο Bíu?.] δίδομεν 
τοῦτο, καὶ Β' δίδομεν τοῦτο L διδόμενον τοῦτο M || 
12 τὸ om. L | 18 γεννήσαντος Bf | 14 καϑὰ — εἴπομεν 
om. B* | 18 καὶ πᾶσι] et denuo ommibus e || 19 τὸ] 
τὰ B|?1 ἀχάριστος L'|| ἢ om. ς || 23 γενέσϑ'αι τοι- 
ovrov γενέσϑ'αε mavult Heimbach || ἀποδεδειγμένον B | 
27 φησὶ yàg] Cod.5,9,6pr.—3 || vov om. M || 29 τὴν 
om. B* || 31 τῆς om. Bf || 32 «« om. B's || 33 ὃ om. Β | 
35 isov] τὸ ἶσον B! 





1 commutanda V] committenda A vulg.|| fortunas V! 





2 alienatione] aut perfecte alienatione add. R* || 5 et 
super — 7 utrum heredes in spat. vac., existant — nee si 
ali heredes (8) in ras. suppl. V? | 7 perserutantur V pr. || 
existunt T' extant R || aut] ad V || praemorientes E! | 8 pa- 
rentis a« secundum? Κ᾽ | 9 quidem om. V || heredes] fiant 
siue etiam non et ex hoo add. &! | existant vulg. || 10 damus 
eis hoc A] eis hoc damus V eis damus hoc vu/g. | 11 hoc] ex 
hoe R! | 12 eum aut eis aut A! || 13 partes £ || 15 huius- 
modo E | 16 tali« Κ΄ | 18 educentes A || electiones? &' | 
20 de om. V | interimimus i» ras. R?, interiminus V 
21 opoportet R* || 24 rubr. Qui ad secundas nuptias migra- 
uerit non habeat licentiam liberalitatem ullam confere in 
nouercam filiorum suorum uel uitricum ultra eam partem 
quae ad unumquemque liberorum ex substantia eius uenerit 
RA mg. | divae] pie £ || 25 quas] quae A' | 27 habent 
RT | 30 temporis 11} 33 filii om. R'|| sint RT] sunt 
Vvulg. | 34 habeat A] habet V vulg. | 35 utricus V 








DE NUPTIIS 


169 


Nov. XXII 27 





μένου ἢ ὃ πατρωὸς ἢ ἡ μητρυιὰ παραλήψονται. Fi 
δὲ ἄνισα τὰ καταλελειμμένα τυγχάνοι, τοσοῦτον ἀνάγ- 
xn μόνον εἰς τὴν μητρυιὰν ἢ τὸν πατρωὸν ἔρχεσϑαι 
ἐξ οἱαςδήποτε pube Debs τοῦ γονέως, εἰς ὅσον ὃ τὸ 
ἔλαττον ἔχων παῖς ἐκ τῆς ἐκείνου περιουσίας λαμ- 
βάνεε ἢ ἀπὸ τελευταίας βουλήσεως καταλειφϑὲν ἢ 
καὶ ἐν ζωῇ δεδομένον" δηλαδὴ τῆς πρώην τετάρτης, 
ψυνὲ δὲ τρίτης ἢ ἡμισείας κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον 
μοίρας πάντως τῷ παιδὲ καταλεμπανομένης ἢ διδο- 
μένης, εἰ μὴ πάλιν ὃ τῆς ἀχαριστίας ἐναντεῷτο λόγος. 
Ταὐτοῦ τούτου φυλαττομένου καὶ ἐπὶ πάππου καὶ 
μάμμης, καὶ προπάππου καὶ προμάμμης, καὶ ἐγγόνων 


ἀρρένων ἢ ϑηλειῶν καὶ προεγγόνων ὁμοίως, εἴτε 


ercipiant. Si vero inaequalia quae relinquuntur 
erint, tantum necesse est solum ad novercam aut 
vitricum venire ex quacumque largitate parentis, in 
quantum qui minus habet filius ex illius substantia 


5 percipit aut ex novissima voluntate dimissum aut in 


vita datum: quippe dudum quarta, nunc autem tertia 
aut media secundum nostram legem portione omnino 
filio relinquenda aut danda; nisi rursus ingratitudi- 
nis ratio contradicat. Hoc idem observando et in 


10avo et in avia, et proavo et proavia, et nepotibus 


masculis aut feminis, et pronepotibus similiter, sive 
sub potestate forsan sive emancipati consistant, ex 
paterna vel materna linea descendentes. Et hoc de- 


ὑπεξούσιοε τυχὸν εἴτε ἐμαγκιπάτοι καϑεστήκοιεν, ἐκ ^ cernens recte intulit quia, quod plus est in eo quod 
τῆς πατρῴας ἢ μητρῴας κατιόντες σειρᾶΞ. Καὶ τοῦτο |5 relictum aut datum est omnino aut novercae aut 
διορίσας ὀρϑὼῶς —— ὅτι τὸ πλέον τοῦ καταλει- — vitrico, ac si neque scriptum neque relictum aut 
φϑέντος ἢ δοϑέντος ὅλως ἢ τῇ μητρυιᾷ ἢ τῷ πατρωῷ — datum vel donatum competat filiis et inter eos solos 
Ocavei μήτε )γραφὲν μήτε κατα iv ἢ δοθὲν ἢ ex aequo dividitur. Ut oporteat namque ex secun- 
δωρηϑὲν ἁρμόσει τοῖς παισὶ καὶ μεταξὺ τούτων uó- dis nuptiis filios participari etiam horum, scriptum 
vov ἐξίσης διαιρεϑήσεται. Τὸ γὰρ δεῖν xal τοὺς ἐκ 20 quidem in quadam constitutione est, non tamen 
τοῦ δευτέρου γάμου παῖδας μετέχειν xal τούτων γέ- etiam nunc nobis placet, sed ex priori matrimonio 
γραπται μὲν ἐπί τινος διατάξεως, ov μὴν καὶ νῦν filis, propter quos et observatum est, detur solis, 
ἡμῖν ἀρέσκει. ᾿4λλὰ τοῖς £x τοῦ προτέρου γάμου nulla machinatione neque per suppositas personas 
παισί, δι᾽ ove xal παρατετήρηται, διδόσϑω μόνοις" — neque per aliam causam interponi valente. Hoc 
οὐδεμιᾶς μηχανῆς οὔτε δι᾿ ὑποβολεμαίων zoosomev252utem quod plus est divident adinvicem grati filii 


οὔτε xav ἄλλην αἰτίαν παραλαμβάνεσϑαι δυναμένης. 
Τοῦτο δὲ τὸ περιττὸν διαιρήσονταε πρὸς ἀλλήλους oí 
κεχαρισμένοε παῖδες τοῖς γονεῦσιν, οὐχ οἱ ἀχάριστοι 
περὶ τούτους δεικνύμενοι καὶ ἀχαριστίας τοιαύτης 


parentibus, non ingrati circa hos approbati et in- 
gratitudine huiusmodi obnoxii constituti, qualem le- 
ges quaerunt. Tales namque etiam hac utilitate 
privamus, ne forte propter spem huius possessionis 


ὑπεύϑυνοι καϑεστῶτες, ὁποίαν οἱ νόμοι ζητοῦσι. τοὺς 30 contra parentes accedant et protervi sint et naturae 


γὰρ τοιούτους καὶ τῆς ἐντεῦϑεν ὠφελείας ἀφαιρού- 
. μεθα, μήποτε τῆς ἐλπίδος ὑποφαινομένης τῆς ἐν- 
τεῦϑεν κτήσεως κατὰ τῶν γονέων χωροῖεν καὶ ϑρα- 
σύνοιντο καὶ τοὺς τῆς φύσεως ἀτιμάζοιεν νόμους. 


iniurientur leges. Palam quoque est quoniam et 
hic, si quis horum moriatur, quos quod plus est 
deducebatur filiis existentibus, defuncti filii hoc ac- 
cipient secundum propriam quidem multitudinem, ad 


πρόδηλον δὲ ὡς κἄνταῦϑα, εἴ τις τούτων τελευτή- 35 defuncti vero partem. 
σειεν, εἰς οὕς τὸ περιττὸν ἐφέρετο, παίδων ὑπόντων, 

οἱ τοῦ τελευτήσαντος παῖδες τοῦτο λήψονται κατὰ 

μὲν τὸ οἰκεῖον πλῆϑος, πρὸς δὲ τὸ τοῦ τελευτήσαν- 

τος μέρος. 





ros esse. Sin vero inaequalia forte sint ea quae relicta sunt, tantum ad novercam vel vitricum ex 
quacumque liberalitate parentis solum perveniat necesse esse, quantum filius, qui minorem portionem 
habet, ez bonis illius sive ex ultima voluntate derelictum sive etiam inter vivos datum accipiat, ita 
nimirum ut quarta quae olim fuit, nunc vero tertia vel dimidia pars secundum nostram legem filio 
omnino relinquatur aut detur; nisi rursus ingratitudinis ratio obstet. Idemque hoc custodiendum etiam 
in avo et avia, et proavo et proavia, et nepotibus tibusve pariterque in pr otibus, sive in potestate 
forte sive emancipati sint, ez paterna vel materna linea descendentes. Atque hoc definito recte adiecit 
ut id, quod plus sit relictum vel datum omnino vel novercae vel vitrico, tamquam neque scriptum neque 
relictum vel datum vel donatum liberis competat et inter hos solos ex aequo dividendum sit. |. Nam etiam 
ex secundo matrimonio matos liberos in horum partem vocandos esse quamquam scriptum est in qua- 
dam constitutione, tamen nobis iam non placet. Sed liberis ex priore matrimonio natis, propter quos 
id etiam observatum est, detur solis: ita quidem ut nulla maclhinatio neque per interpositas personas 





ex alia causa adhiberi possit. 


qualem leges requirunt. 


cepturos esse. 


neque Hoc vero quod abundat qui grati fuerunt erga parentes liberi 
inter se divident, non qui ingrati adversus eos probantur at ; , 

Tales enim etiam emolumento quod i 
gente bonorum inde acquirendorum contra parentes surgant et —— se gerant atque naturae 
despiciant. Manifestum vero est hic quoque, si quis eorum, ad quos id 

fnctus sit liberis extantibus, liberos defuncii et pro numero suo et secun 


eiusmodi ingratitudini obnoxii facti 
redundat privamus , ne forte spe afful- 
es 
md abundat deferebatur, du: 
um defuncti portionem id ac- 





5 ἐλάχιστον B | 1 xai om. 1, Βὶς || διδέμενον B! || 
8 νόμον] nov. XVIII c. 1 | 9 μοίρας post διδομένης 
coll. B* | τοῖς παισὶ B* | ἢ διδομένης om. Bf | τὸ λόγος 
ἐναντιοῦταε ΜΒ | 11 τούτου] vov|ovrov L!| 13 z] καὶ 
L vs καὶ B* | 14 ἐμαγκιπέτοει M] αὐτεξούσιοε LB | 
16 τὸ] rovro Bí om. B! || πλεῖον Serimger || 18 μήτε 
καταλειρϑὲν μήτε γραφὲν B| 19 rovrov μόνον L! | 
20 δεῖν] δὴ L' | 21 τοῦ MB!] om. LBf ἢ παῖδας -- 
23 γάμου om. L'! ἢ καὶ om. B || 22 διατάξεως} Cod. 5, 
9, 9 pr. | 23 τοῦ om. B' || τῶν προτέρων γάμων L(2) | 
24 δίδοσθαι B' | 26 Óvvaus«* L' | 27 τὸ om. L' | 
28 οἱ] ὁ L'|| 32 ὑποφαινομένης om. ς ἢ 35 δὲ om. L ἢ 
36 ὑπόντων — 38 πρὸς δὲ τὸ om. M || ὑπόντων LB!| 
ὑπαρχόντων Bf 


nt. . 





1 relinquantur V| 3 patris E | 4 illius] illi ut Bd 
5 pereipit A] percepit V vulg. | 6 quartam ez terciam 
(quarta et tercia restituit R3) | 7 nostram] mias AR! | 
portione A? vulg.] portiones A! portionem A?*V | 8 re- 
linquenda R3V vulg.] relinquendi R* relinquendam ? | 
dandam R!|| 10 et proavo] et om. £V || nepotibus] pro- 
nepotibus R!| 15 donatum est R*| 17 competit vulg. || 
eos] nos V!| soles Ri | 19 participare E? | 20 quidem] 
qui? R!| 21 priore R vulg. || 22 filio R^ | 23 neque per 
prius om. R' | 24 ualent R' | 25 aut AR' | quod om. 
V: | grati adinuieem V | filii praesentibus parentibus 
RY || 26 non] nam || 27 huiusmodo A || quales V|| legem 
R^| 28 talem XR | namque etiam] namque et 7 namque 
ex R leges (del. V3) V | 29 eius R* | 30 propterui sint 
V propteruissint R!'| 34 multitudine V 
22 


Nov. XXII 28. 29 170 


DE NUPTIIS 





CAPUT XXVIII. 


Ἐπειδὴ δὲ τοῖς μέχρι νῦν νόμοις ἀδιάκριτόν ἐστι, 
πότε προφήκει τὸ πλεῖον ϑεωρεῖν, ἄρα κατὰ τὸν τῆς 
ἐπιδόσεως καιρὸν ἢ κατὰ τὸν τῆβ τοῦ γόμου διαλύ- 
σεως, κράτιστον ἡμῖν ἔδοξεν εἶναι τὸν τῆς τελευτῆς 
τοῦ δευτερογαμήσαντος γονέως παρατηρεῖν καιρόν. 

, * ' L4 ; t ,, , 
γράφουσι μὲν γὰρ ἄνϑρωποε καὶ ὧν ἔχουσι σελείονα, 
γράφουσι δὲ καὶ ἐλάττονα" αἱ δὲ ἐπισυμβαίνουσαι 
τύχαε τὰς ἐναντίας ἐκβάσεις ὡς ἐπέπαν ἐργάζονται. 
"Qeve ἵνα μὴ περὶ ταῦτα πλανώμεϑα, τὸν καιρὸν 


5tis observari tempus. 


Quia vero hactenus legibus indiscretum est, quando 
conveniat quod plus est inspicere, utrum secundum 
oblationis tempus an certe matrimonii solutionis, 
optimum nobis visum est esse mortis binubi paren- 
Scribunt itaque homines et 
horum quae habent amplius, scribunt autem et mi- 
nus, evenientes autem fortunae contrarios eventus 
saepius operantur. Unde ut non circa haec erre- 
mus, tempus illud considerandum est, secundum 


ἐκεῖνον σκεπτέον καϑ' ὃν ὃ δευτερογαμήσας τελευτᾷ, 10 quod binubus moritur, et portionem inde sumendam, 


xai τὴν ἀναλογίαν τὴν ἐκεῖϑεν ληπτέον, καὶ πρὸς 
, ^ - - ve 
ἐκείνην τὸ πλεῖον σκοποῦντας ἀφαιρεῖσϑαε τὸ ὑπερ- 
βαῖνον προρήκει καὶ vois παισὶ προῤρνέμειν᾽" imi πᾶσε 
- , - E - , * ^w 
τοῖς τοιούτοις οὐ τῆς ἐξ ἀρχῆς δόσεως ἢ γραφῆς ϑεω- 


et secundum eam quod plus est contemplantes au- 
ferre quod transcendit oportet et filiis applicare: 
in omnibus talibus non ab initio datione aut scri- 
ptura respicienda, sed qui vocatur eventus conside- 


ρουμένης, ἀλλὰ vov καλουμένου eventu σκοπουμένου. 15 randus est. 


CAPUT XXIX. 


"AAA! οὐδὲ ἐκεῖνο ἡμῖν παραλειπτέον, ὅπερ ὀρϑ'ῶς 
ἔχειν Θεοδύσιος ὃ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ὃ νέο! Oi- 
ετάξατο, φήσας ὅτιπερ, ἐὰν γυνὴ παιδοποιησαμένη 
πρὸς δεύτερον ἔλϑοι γάμον κακεῖϑεν αὐτῇ γένοιντο 


Nec illud quoque nobis relinquendum est, quod 
recte habendum Theodosius piae memoriae iunior 
constituit, dicens quia, si mulier filiis procreatis ad 
secundas veniat nuptias et exinde ei nascantur filii 


παῖδες ἕτεροι, εἶτα καὶ ὁ δεύτερος ἀνὴρ τελευτή- 20 (alii, deinde etiam secundus vir moriatur, eius qui- 


σειε, τὰ μὲν αὐτῆς οἰκεῖα πράγματα οἱ ἐξ ἀμφοτέρων 
τῶν γάμων παραλήψονται παῖδες ἀδιαϑέτου τῆς μη- 
τρὸς τελευτώσης ἐ ἴσης καὶ ομοιοτατης διανεμή- 
σεως" τὴν μέντοι πρὸ γάμου δωρεὰν ἑκατέρα γονὴ 


em proprias res ex ambobus matrimoniis percipient 
filii intestata matre moriente ex aequa et simillima 
divisione, antenuptialem vero donationem utraque 
Soboles proprii percipiet patris, et ex solido quidem 


τὴν τοῦ οἰκείου λήψεται πατρύς, καὶ ἐξ ὁλοκλήρου 25 prioris matrimonii filii illius lucrabuntur donationem, 


μὲν oí τοῦ πρώτου 15 σαῖδες τὴν ἐκείνου κερδα- 
νοῦσε δωρεάν, ἐξ ὁλοκλήρου δὲ οἱ ἐκ τῶν δευτέρων 
φύντες σπερμάτων τῆς παρ ἐκείνου γεγνομένηβ ἅπο- 
λαύσουσι φιλοτιμίας, κἂν εἰ μὴ πρὸς τρίτον ἐκείνη 


ex solido quoque ex secundis nati seminibus abillo 
facta fruentur munificentia, licet non ad tertium illa 
matrimonium venerit. Quid enim hoc prioribus pro- 
Sit? quid autem invideant priores filii secundis, si 


συνοικέσιον ἦλθε. τί γὰρ τοῦτο τοὺς προτέρους ὀνή- 80 mon et illi tertiis iniuriam passi sunt nuptiis? Et 


σει; ví δὲ βασκαίνουσιν οἱ πρότεροι παῖδες vois δευ- 
τέροιβ, εἰ μὴ κἀκεῖνοι τρίτοις ὑβρίσϑησαν γάμοιβ; 
Καὶ ἁπλῶς ἑκάστη γονὴ τὴν τοῦ οἰκείου γονέως λαμ- 
βανέτω προγαμιαίαν δωρεάν, καὶ ὅλως τῶν πρώτων 


absolute unaquaeque soboles proprii parentis acci- 
piat sponsaliciam largitatem, et ommino prioribus 
filis propter secundas nuptias accipientibus et se- 
cundi liberi modis omnibus eam habeant, quamvis 


παίδων διὰ τὴν δευτερογαμίαν λαβόντων (x«l) οἱ δῦ quae secundas contraxerit nuptias, ad tertia minime 


δεύτεροι πάντως αὐτὴν ἐχέτωσαν, κἂν εἰ μὴ τρίτοις 
ei, c , ᾿ B - 
ὡμίλησεν ἡ δευτερογαμήσασα γάμοις" cere μὴ δοκεῖν 





XXVIIL — Quoniam vero legibus hactenus latis mon dislinctum est, 


uando, id, quod plus est, 


spectari debeat, num tempore dationis an solutionis matrimonii , optimum nobis visum est tempus mortis 
parentis, qui secundas nuptias contraait, observari. Scribunt enim homines iis quae ent. plura, 
scribunt vero etiam pauciora: at qui incidunt casus contrarios ut plurimum exitus efficiunt. | Itaque ne 
de iis erremus, illud tempus considerandum. est gue is qui secundas nuptias contract moritur, et quae 
inde oritur proportio sumenda, ac secundum illam quod plus sit considerantes auferre id quod excedit 
liberisque tribuere decet: neque in talibus omnibus datio aut scriptura ab initio facta spectanda, sed 
eventus qui vocatur considerandus est. 

XXIX. Sed ne illud quidem nobis praetermittendum est, quod ia ut recte haberet Theodosius 
iunior piae memoriae. constituit. dicens, si mulier liberis susceptis ad secundas muptias transierit inde- 
que ei liberi alii nati sint, deinde etiam. secundus maritus docete ες propria illius bona liberos ea 
utroque matrimonio natos accepturos esse maire intestata defuncta ex pari aique aequabilissima di- 
visione; ante nuptias donationem vero sui uíramque subolem patris capturam, et in solidum quidem 
primi matrimoni liberos donationem. illius. lucraturos, in solidum autem ex secundo semune oriun- 
dos largitate ab illo profecta fruituros, licet illa ad tertium coniugium non migraverit. Quid. enim 
hoc prioribus proderit? aut quid priores liberi secundis invideant, si non illi quoque tertiis nuptiis in- 
iuriam passi sunt? Et ad. summam sui quaeque suboles patris ante nuptias donationem accipiat, et uti- 
Ἂν cum eam primi liberi propter secundas nuptias acceperint, secundi quoque omnibus modis eam 

abeant, licet quae secundo nupsit ad tertias nuptias non (ransierit: ut in hac re non videantur fratri- 





2 πότερον L||" γράφουσι δὲ καὶ ἐλάττονα om. B! | 
8 ἐκβάσεις] τύχας B || 12 πλέον B! πλεῖστον L || 13 ἐπὶ] 
ἐν B' | 15 euentu M] ἀποτελέσματος M s.v., LB || 
16 παραλειπτέον Blc) παραληπτέον (παραλειπτέον L!) 
MLB! | 11 Θεοδόσιος] Cod. 5,9, 4 | 18 παῖδας ποιησα- 
μένη B 119 £295 B! | αὐτοὶ B! j 22 ἀδιαϑέτου τῆς 
18Βς] ἀδιαϑέτου δὲ τῆς M || 23 τελευτησάσης B || δια- 
veurosos Bs] διανεμήσεως ἔσται ML | 24 πρὸς γάμον 
L| 26 πρώτου MLB) prioris « | 29 zoo L' || ἐκείνη 
om. M | 34 πρώτων] prioribus ς | 35 καὶ add. Haloan- 
der ex g | 31 ὥστε --- 111,1 ἐλαττοῦσϑ'αι om. ς 





1 rubr, Cuius temporis computatio spectanda sit. et 
quomodo superflua quantitas distribui debeat AZ mg. | 





uero om. V | 3 *solutione /ibri | 7 aut fortunae AA* | 
euntus A! || 8 operantur] Quod plus est tempore mor- 
tis binubi inspicitur add. R!| ut] et X! | 9 sg. quod se- 
eundum V || 10 porciones &! portio vulg. | sumenda vulg. ; 
leg. sumendum? || 13 datione VT] donatione (s. v. al. 
datio) R? vulg., donationes R! || 14 considerandum A!T | 
17 haben A! || 18 quia om. A! || 20 alii filii vu/g., alit 
om. RVT | 21 ex] eius R' | 22 ex qua ct simili &! 

24 soboles om. R!|| quidem — 26 ex solido om. R! 

26 natis R? | 27 terti» AR' | 28 Quid] Quod VA! 

29 quod V| 30 tertiis iniuriam] in tertiis iniuriam R 
in ras. | 31 unaquaque A | 33 filiis prioribus V | 34 eam 
om. R*, post habeant add. E? || habent VT' || quamuis quam 
secundas contrauerit nuptias coneipientibus ad tercia 10" 


— "o —e— cw m 





Ci Ty o 


DE NUPTIIS 


171 


Nov. XXII 29—31 





κατὰ τοῦτο τῶν ἀδελφῶν ἐλαττοῦσϑαι. Ἔκ δὲ τῆς 
τῶν — ἀκολουϑίας ταὐτὸ καὶ ἐπὲ πατέρων 
ἔστω δευτερογαμούντων, καὶ φυλαττέσϑω τοῖς μὲν 


ἐκ τοῦ προτέρου γάμου παισὲ διὰ τὴν δευτερογαμίαν 


2 


εὐτέρων, κἂν εἰ μὴ πρὸς τρίτους ὃ πατὴρ ἀφίκετο 


1 Τὰ δέ γε λοιπά, ὁπόσα ἐπὶ τῶν τοιούτων ἐκέρ- 

δανεν ἢ ὁ πατὴρ ἢ ἡ μήτηρ ἐκ τῆς δευτερογαμίας, 

ἢ κατὰ. 

τρίτους ἐληλύϑασε γάμους, ταῦτα συναναχραϑέντα τῇ 

αὐτῶν περιουσίᾳ καὶ ὑπὸ τρίτων οὐ σαλευϑέντα γα- 
μενέτω παρ᾽ αὐτοῖς ἀκίνητα, καὶ εἰς τὰς αὐτῶν 

ὡς οἰκεῖα διαδοχὰς ἀφικνείσϑω, καὶ παρὰ περιόντων 


ὃν βούλονται διοικείσϑω τρόπον. 


vota migraverit. Ex rerum vero consequentia hoc 
ipsum et in patribus sit secundo nuptias facientibus, 
et servetur ex priori quidem matrimonio filiis propter 
secunda vota lucrata dos, secundis quoque (ex se- 


1 x&gü av εἴσα σπροῖξ, TOUS δὲ δευτέροις τὰ ἐκ τῶν ὅ cundis), licet non ad tertia pater venerit vota. 


1 Reliqua vero quaecumque in talibus lucratus est 
pater aut mater ex secundis nuptiis, aut per lega- 


ληγάτον τυχὸν ἢ φιδεϊκόμμισσον, ov μὴν εἰς 10 tum forsan seu fideicommissum, non tamen ad ter- 


tias venerunt nuptias, haec commixta eorum sub- 
stantiae et a tertiis non mutilata matrimoniis ma- 
neant apud eos inmota et ad eorum velut proprias 
successiones perveniant, aut etiam superstitibus quo 


15 volunt disponantur modo. 


CAPUT XXX. 


"Entió; δὲ và κέρδη πανταχοῦ κατὰ τὴν τοῦ λόγου 


Quia vero lucra ubique secundum rationis fre- 





συνέχειαν εἰς τὰς ἀπὸ τελευτῆς διαζεύξεις ἐνομοϑετή-  quentiam in disiunctiones ex morte sancivimus, brevi 
σαμεν, βραχεῖ τινε λόγῳ κἀκεῖνο peer ὡς, quodam sermone et illud adicimus, quia quaecumque 
ὁπόσα κερδάναιεν οἱ γονεῖς ῥεπουδίῳ διαλυϑέντος  lucrati fuerint parentes repudio soluto matrimonio, 
τοῦ γάμου, εἴτε bona gratia σταλέντε εἴτε καὶ &À-20sive bona gratia misso sive etiam aliter, sive per 
λως, εἴτε κατὰ προικὸς εἴτε κατὰ προγαμεαίας δω- — dotis sive per sponsaliciae largitatis occasionem, 
ρεᾶς πρόφασιν, ταῦτα κατὰ μέμησιν τῶν ἀπὸ τελευς haec ad instar ex morte lucrorum omnia serventur 
τῆς κερδῶν ἅπαντα φυλαττέσϑω τοῖς παισί. ταὐτοῦ filis. Hoc idem custodiendo etiam super indotatis 
τούτου φυλαττομένου καὶ ἐπὶ τῶν ἀπροίκων y uxoribus, ubi a nobis posita constitutio procacitatem 
τῶν, ἔνϑα ἡ παρ᾽ ἡμῶν τεϑεῖσα διάταξις τὴν προ- 20 punivit. Et non discernimus, ex cuius culpa matri- 
σπέτειαν ἐτιμωρήσατο. Καὶ οὐ διαφερόμεθϑα, παρὰ monium repudio sit solutum. Quocumque enim modo 
τένος αἰτίαν ὁ γάμος τῷ ῥεπουδίῳ —— ὅπως- Se habeat causa, servatur et super illis quod lucra- 
δήποτε γὰρ ἂν ἔχοι τὸ πρᾶγμα, φυλάττεται καὶ ἐπ᾿ — tum est ex illis nuptiis filiis, ex quibus processerunt 
ἐκείνων τὸ κερδανϑὲν τοῖς ἐκ τῶν γάμων ἐκείνων fili, sive prima soluta sint matrimonia repudio sive 
παισίν, ἐξ ὧν προῆλθον οἱ παῖδες, εἴτε oí πρῶτοι 30 etiam secunda, licet tertiae non secutae sint nuptiae. 
διελύϑησαν γάμοι ῥεπουδίῳ εἴτε καὶ οἱ δεύτεροι, κἂν 

εἰ τρίτος οὐκ ἠκολούϑησε γάμος. 


CAPUT XXXI. 


Τὰ δὲ περὶ αὐξήσεων ἢ μειώσεων προικῶν ἢ προ- De augmentis autem aut deminutionibus dotium 
γαμιαίων δωρεῶν εἴρηται μέν τισε τῶν ἔμπροσϑεν aut antenuptialium donationum dictum quidem est 
ψόμων, ἡμῖν δὲ ἐξείργασταε τελειότερον, οἵ γε καὶ 80 aliquibus prioribus legibus, a nobis autem perscru- 
συνεστώτων τῶν γάμων τὰς διὲ τὸν γάμον δωρεὰς — tatum ectius est, qui etiam consistentibus matri- 
ovx αὔξεσϑαι μόνον, ἀλλὰ xai ἐξ ἀρχῆς δίδοσϑαι ^ moniis propter nuptias donationes non augeri solum, 





bus inferiores esse. Ex rerum vero consequentia idem etiam de patribus secundas nuptias ineuntibus 
obtineat, serveturque liberis quidem ex priore matrimonio natis propter secundas nuptias dos lucri- 
facia, secundis vero liberis quae ex secundis nuptiis redundant, licet ad tertium matrimonium pater 
non venerit. 
1  Heliqua vero, quaecumque in talibus. pater vel mater ex secundis nuptüs vel per legatum forte vel 
fideicommissum lucrati sunt, nec tamen ad tertias transierunt nuptias, haec bonis eorum commiaxía neque 
per tertium matrimonium concussa apud ipsos immota maneant, et tamquam propria ad ipsorum succes- 
sores perveniant, atque dum supersunt quo voluerint modo administrentur. 
Quoniam vero de lucris secundum orationis continuitatem omni ex parte in disiunctionibus, quae 
mortem fiunt, sanaimus, brevi mentione hoc quoque addimus: ut, quaecumque parentes matrimonio per 
repudium soluto, sive bona gratia misso sive etiam aliter, aut dotis aut ante nuptias donationis nomine 
lucrati sint, haec ad imitationem lucrorum quae per moríem obveniunt omnia überis serventur. Atque 
hoc idem etiam servetur in indotatis daB us ubi constitutio a nobis lata temeritatem punivit. Nec 
distinguimus , ex cuius culpa matrimonium. repudio solutum sit. {ΠῚ ue enim se res habeat, in illis 
quoque id, quod lucrifactum est, liberis illius matrimonii, unde liberi illi. procreati sunt, servatur, sive 
primae nuptiae repudio solutae sint sive etiam secundae, licet tertium matrimonium secutum non sit. 
XXL De anam vero aut deminuendis dotibus vel ante nuptias donationibus dictum quidem 
est in quibusdam legibus antea latis, a nobis vero res perfectius € 


orata est, quippe qui etiam con- 
stante matrimonio ut propter nuptias donationes non solum augeantur, sed etiam ut 


initio fiant prae- 
1 vero om. V || 2 secundas vu/g. | 3 et om. Εὶ | 4 uota 





2 noayucrov| 





μων M|3 μὲν om. B' | 5 «oic 
δευτέροις δὲ B! ἢ τῶν δευτέρων») τοῦ δευτέρου Zacha- 
riae | 6 εἶ] ἡ L' | 9 ἢ prius om. LBz | 10 φιδεικό- 
μέσσον M φιδικόμμισσον Β' φιδικόμμεσον L|| 12 ov 
om. B || 14 οἰκεῖα ΜΠ οἰκείας Βὶς οἰκίας L? εἰχέας 
L'| καὶ] aut etiam & | παρὰ om. B's, del. L? || περὲ 
ὅντων L* περὶ ὧν τὸν L? | 18 βραχὺ L | 19 κερ- 
pour M] FCU E LB || ῥεπουδίω M] ——— 
B (idem v. 13. 17) | 20 βοναγρατία L ἀγαϑῇ χάριτι 
I B || σταλέντι Heimbach] ion libri | 22 τῶν] 
τὴ» L|23 ταὐτοῦ --- 26 ἐτιμωρήσατο om. LB | 25 διά- 
ταξις] Cod. 5, 11,11. (cf. supra cap. 18) ἢ 30 οὗ εἰ L* || 
31 διεληλύϑησαν L | 35 τελεώτερον Β' 





secunda RA | lueta R! | ex secundis addidit Berkius || 
S rubr. Si legatum uxori maritus reliquerit uel contra 
R mg. | 11 uenerit V | substantiae — 23 super indo- 
tatis mulieribus (sic) ser. R? in ras. 1 versuum |, 13 pro- 
pria vulg. | 14 superstitibus V] a superstitibus V? 
vulg. | 16 rubr. Si repudio matrimonium solutum sit, 
quid statui oporteat de lucris nuptialibus E mg. || ubi 
V | frequentiam] an leg. consequentiam? | 18 addicimus 
v| 20 per om. V^ || 21 largitatis] donationis T' | 24 pa- 
eacitatem R!| 28 sg. filüis — filii post super illis (v. 27) 
coll. V ἢ 30 seeunds V! || non] nee A || sunt A | 33 rubr. De 
augenda uel diminuenda dote uel propter nuptias do- 
natione R mg. | 37 augere R* 
22* 


Nov. XXII 31. 32 


172 


DE NUPTIIS 





σιροβετάξαμεν, καὶ ὥςπερ αὔξεσϑαι συνεχωρήσαμεν, 
οὕτω καὶ μειοῦσϑαι τῶν συνελϑόντων βουλομένων 
ἐφήκαμεν. ᾿Αλλὰ τοῦτο, τὸ τῆς͵ μειώσεως φαμέν, εἰ 
δεύτερος γένοιτο γάμος, οὐκ — (ἵνα μή τι τῇ 
“έοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεωβ προῤκρούσωμεν 
διατάξει), ἡνίκα παῖδες ἐκ τοῦ προτέρου γένοιντο 
γάμου. Ei γὰρ ἄμετρον ἐπιδοίη τὴν προῖκα ἢ τὴν 
προγαμιαίαν δωρεὰν ὃ γονεὺς ἢ ὅτερόν τι φιλοτιμή- 
σαιτο, εἶτα συναισϑόμενος, στοῖ — τὰ τοῦ νόμου, 
συστείλειε τὸ γενόμενον καὶ ἐ 

ἢ τὴν προγαμιαίαν δωρεάν, οὐκ ἔτι κέρδος ἔσται τοῖς 
σαισὶ τὸ δοϑέν, ἀλλ᾽ ἐξέσται κερδαίνειν ἢ τῷ σπα- 
τρωῷ ἢ τῇ μητρυιᾷ, τῶν σαΐίδων κατὰ τοῦτο ἀδὲ- 
κουμένων. , 


sed etiam a principio dari praecepimus, et sicut 
augeri permisimus, ita quoque minui contrahentibus 
volentibus concessimus. Sed hoc, quod de deminu- 
tione dictum est, si secundae fiant nuptiae, non pe- 
5 percimus (ut non aliquo modo Leonis piae memoriae 
offendamus constitutionem), cum filii ex prioribus 
fuerint nuptiis. Si enim immensam obtulerit dotem 
aut antenuptialem donationem parens aut aliud ali- 
quid largiatur, deinde sentiens, quo ferat lex, ab- 


ττώσειε τὴν προῖκα 10 breviet quod factum est et deminuat dotem aut ante- 


nuptialem donationem, nequaquam lucrum erit filiis 
quod datum est, sed licebit lucrari aut vitricum aut 
novercam, filis secundum hoc laesis. 


CAPUT XXXII. 


Ei δὲ μόνον οὐσούφρουκτον πραγμάτων ἢ ὁ ἀνὴρ 15 


τῇ —* —— γήμαντι — τελευ- 
ταίαν δοίη βούλησιν, ὁ 7 ῶν 8 ψόμος 
εἰ πρὸς —— bns Vides ἢ ὃ avo ἢ j 
μήτηρ, αὐτίκα τῆς καταλειφϑείσης χρήσεως ἐκπίπτειν, 
ὥξπερ πρότερον ἐξέπιπτον τῆ δεσποτείας, καὶ παρα- 
χρῆμα τοῖς παισὶν αὐτὴν ἀποκαϑίστασϑαι, εἰ δὲ 
ἄνηβοι τυχὸν οἱ παῖδες εἶεν, καὶ μετὰ τῶν ἐν μέσῳ 
καρπῶν" τοῦτο γὰρ ἐδόκει τῷ νόμῳ. Ἡμῖν δὲ οὐ 
σφόδρα τοῦτο ἤρεσεν, ἀλλὰ βουλόμεθα, κἂν ἡ χρῆσις 


Si vero solum usumfructum rerum aut vir uxori 
aut coniux marito per novissimam dederit volunta- 
tem, ante nos quidem dicebat lex, si ad secundas 
venirent nuptias aut pater aut mater, statim relicto 
usu cadere, sicut prius cadebant proprietate, et re- 


20 m filiis illum restitui, si vero impuberes forsan 


lii fuissent, etiam cum medii temporis fructibus. 
Hoc enim videbatur legi; nobis autem non satis 
hoc placuit: sed volumus, vel si usus detur per 
largitatem aut mortis causa donationem factam, et 


δοθείη, ἢ κατὰ φιλοτιμίαν ἢ μόρτις καῦσα δωρεᾶς 25 inter vivos, in quibus licet etiam donari, si relin- 


γενομένης ἢ καὶ inter vivos ἐν οἷς ἔξεστε καὶ δω- 
ἂν» » si € ' 2 "2 
ρεῖσϑαι, ἢ καταλειφϑείη, καὶ 0 λαβὼν sis δευτέρους 
f , , € ^ * * 
ἀφίκοιτο γάμους, μένειν καὶ οὕτω τὴν χρῆσιν, ἄχριβ οὗ 
- € E » ^ ? , 2 J 
περιῇ ὃ τοῦτον ἔχων τὸν οὐσούφρουκτον" εἰ μὴ ῥη- 


quatur, et accipiens ad secundas veniat i ee 
manere sic quoque usum, donec supersit qui hunc 
habet usumfructum, nisi expressim ipse qui dona- 
tionem, sicut dictum est, fecit aut hunc reliquit, 


τῶς αὐτὸς ὁ τὴν δωρεάν, ὡς εἴρηται, σπεεποιημένος ἢ 80 sive masculus sive femina, dixerit velle ad secundas 
ἐστ 


ὁ τοῦτον καταλιπών, εἴτε ἄρρην εἴτε ϑήλεια, φήσειε 
βούλεσϑαι πρὸς δευτέρους ἀφικνουμένου γάμους τοῦ 
τὸν οὐσούφρουκτον λαβόντος λύεσϑαί τε αὐτὸν καὶ 
σιρὸς τὴν οἰκείαν ἐπαναστρέφειν δεσποτείαν. ᾿4λλὰ 


veniente nuptias eo, qui usumfructum accepit, solvi 
eum et ad suam reverti proprietatem. Sed haec 
quidem de his quae per largitatem dantur dicimus. 


ταῦτα μὲν περὶ τῶν κατὰ φιλοτιμίαν δεδομένων φαμέν. 35 


cap. XXXII—XXXIV decurtata exhibet B* p. 191 Zach. 





ceperimus, et quemadmodum ut augeantur concessimus, ita etiam wt deminuantur, si coniuges voluerint, 
permiserünus. | Verum hoc (de deminutione loquimur), si secundum matrimonium factum sit, non permit- 
temus (ne quid Leonis piae memoriae constitutionem offendamus), ubi liberi ex priore matrimonio nati 
sunt. Nam si immodicam dotem vel ante nuptias donationem parens dederit vel aliud quid largitus sit, 
deinde animadvertens, quo tendat ratio legis, contraxerit quod actum est et dotem vel ante nuptias 
donationem. deminuerit, non iam quod datum est liberis lucro erit, sed vel vitrico vel novercae lucrari 
licebit, ut liberi in hac re laedantur. . 

XXXIL δὲ vero solum usumfructum bonorum aut vir uxori aut coniux marito per ultimam vo- 
luntatem dederit, quae ante nos erat lez dicebat, si vel pater vel mater ad secundas muptias venerint, 
eos statim relicto usufructu privari, quemadmodum antea dominio privabantur, et illum confestim liberis 
restitui, si vero impuberes Jor liberi essent, etiam cum fructibus medii temporis; hoc enim legi vide- 
batur. Nobis vero hoc non admodum placuit, sed volumus, etiamsi ususfruclus datus sit sive ex largi- 
late sive mortis causa donatione facta sive etiam inter vivos, quatenus donare licet, sive relictus 


sit, et 
sit qui 


largitate data sunt. 


ui eum accepit ad secundas nuptias venerit, etiam sic usumfructum manere quoad . ( 
unc usumfructum habet: nisi ipse qui donationem, uti dictum est, fecit vel illum reliquit, sive 
masculus sive femina, expresse dixerit velle se ut, si ad secundas nuptias transierit qui usum 
accepit, ille et solvatur et ad proprium dominium revertatur. 


superstes 


fructum 
Sed haec quidem de iis dicimus quae ex 





1 προξετάξαμεν κτλ. Cod. 5, 3, 19. 20 || 3 τὸ om. 
M| 4 égrconuev) pepercimus (i, e. ἐφείσαμεν) e || τε 
om. B! | 5 .4£ovros] τοῦ “έοντος B || 6 διατάξει 
Cod. 5, 9, 6 || 10 γενόμενον B | 11 οὐκ ἔσται κέρδος 
B'| 12 ἐξέσται] ἀξετε L! ἐξέσϑω L? (in marg. ἀλλὰ 
κερδήσει μὲν . .. .. τὸ τὴν ὑπόσχεσιν δεξάμενον» πρόσω- 
πον" ἀναγκαϊσϑήσεται δὲ τῶ παιδὲ τῶ ἔλατίτον] 
ἔχοντι τοσοῦτον διδόναι] add. L?) || τῶν πατρωων Lt | 
15 οὐσούφρουκτον πραγμάτων M| χρῆσιν καρπῶν ἢ 
πραγμάτων L χρῆσιν πραγμάτων Β || 16 τῇ γυναικὶ p. 
17 vouos) Cod. 5, 10, 1 || 18 ἀφίκοιτο L1] 19 ἐκσπίπτη 
L| 20 ὥσπερ καὶ (καὶ τὸ Bf) —— B | 22 εἶεν 
oí παῖδες B|| τῶν ἐμμεσω L | 24 ἡ] εἰ B', om. L ἢ 
25 ἢ κατὰ] ἢ om. | μόρτιβ xavoa M] ϑανάτου αἰτίᾳ 
LB | 26 γινομένης B| ἢ καὶ] et «|| inter σέαου M 
ἐν ζωῇ LB | 27 ἡ L] εἰ B'e, om. M (cf. Iulian. 
cap. 190 in.) | 29 ταύτην B| ἔχων τὴν χρῆσιν LB | 
30 αὐτὸς] αὐτῇ L, om. B* || ὡς εἴρηται om. B* || πε- 


ποιηκὼς Bf| 31 ταύτην B | goo. MLB || 32 sg. τοῦ- 
) ἥσιν φρούκταν L' τοῦ τὴν χρῆσιν 


τον οὐσού τον 
L*B|33 αὐτὴν B|| 35 διδομένων LB (cf. ς) 





1 praecepimus vulg.] praecipimus E VT || et] set et A | 
3 concessibus R! || ds dhufiitigie V deminutionem A || 
6 constitueiones R* | 8 aliud om. V, aliquid om. R ||9 abbre- 
uiat R! || 10 aut om. R* | 11 neque lucrum (luctum 7.5) A | 
12 dietum est V || 15 rubr. De usufruetu uxori a marito 
relicto relieto (sic) uel contra R mg. || vir] ei in R! ü««it 
γι 16 coniunx A?V?| 18 ueniret EK vulg. | 20 impu- 
bere R* | 23 vel] ut (sit V^) V || ususfructus vulg. | 24 do- 
nationes R! | et] aut Beckius, aut et Heimbachius || 25 si 
om. vulg. | relinquatum .&! | 28 expressum A! || 29 est 
om. R! || 31 nuptias ueniente eo K||solua R!| 32 Sed] 
rubr. Si ususfruetus dotis nomine vel propter nuptias 
donationis eausa constituatur AK mg.|| 33 his quae] his- 





que qui ER! his qui A? 


—————————«. m" TREE 


-— ö — 


DE NUPTIIS 


173 


Nov. XXII 33—36 





CAPUT XXXIII. 


Ei pévvos ἐν προικὶ ἢ zx la δωρεᾷ μά- 
τῶν οὐσούφρουκτος δοθείη, οὐδὲν παντελῶ pua, xd 
μεν, ἀλλὰ τὰ ἤδη νενομοϑετημένα κρατείτω, καὶ με- 
ψέτω παρὰ τοῖς εἰληφόσιν ἄχρις οὗ περιῶσεν, κἂν εἰ 
μυριάκις ἐναντίον τε βουληϑεῖεν oi c. ἥσαντες. τὸ 


γὰρ ἐκ τοῦ νόμου δεδομένον κέρδος ἰδιώτης ἀφελέσθαι 


Si autem in dote aut in sponsalicia largitate re- 
rum ususfructus detur, nihil penitus innovamus, sed 
dudum sancita teneant, et maneat apud accipientes 
donec vivunt, licet decies milies contrarium aliquid 

5 velint morientes. Quod enim ex lege datum est lu- 
crum privatus auferre modis omnibus non valebit. 


παντάπασιν οὐκ ἰσχύσει. 


᾿ CAPUT XXXIV. 
"Enn; δὲ ὅλως sis μνήμην τῶν περὶ τοῦ ovgov- Quoniam omnino ad memoriam de usufructu le- 


φρούκτου νό ἀφικόμεθα, κἀκεῖνο προξαναμίξαε gum venimus, illud quoque misceri legi bonum est, 
TQ νόμῳ a rat ὅπερ «ισὶν ἔμστεροσϑεν —— δια- 10 quod tribus pridem dictum est constitutionibus: 


τάξεσιν, ὡς πάντων ὃ πατὴρ τῶν εἰς τοὺς παῖδας quia omnium pater horum, quae ad filios veniunt 
ἀφικνουμένων εἴτε ἐκ μητρῴας σειρᾶς εἴτε ἐκ γαμικῆς — Sive ex materna linea sive ex nuptiali filiorum causa 
τῶν παίδων αἰτίας εἴτε ἀλλαχόϑεν τὸν οὐσούφρουκτον sive aliunde, usumfructum habet, licet ad secundas 
ἔχει, κἄν εἰ πρὸς δευτέρους ἔλϑοι γάμους. τὴν γὰρ veniat nuptias. Usum namque eorum, donec vivunt, 

now αὐτῷ ἄχρις OV περιῇ μένειν ἀδιάπτωτον καὶ 15 manere sine casu etiam ante nos omnes volunt leges 


οἱ πρὸ ἡμῶν ἅπαντες βούλονται νόμοι καὶ ἐπὶ vois — et in maternis et in aliis omnibus, et nos simul di- 


, 


μητρῴοις xai ἐπὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι, καὶ ἡμεῖς σύμ-  Cimus. Castrensium vero et quasicastrensium pecu- 
castrensio» 


φαμεν. ὃ δὲ τῶν castrensio» xai quasi 
πεκουλίων ἐξηρήσϑω λόγος : 


liorum excipiatur ratio. 


CAPUT XXXV. 


Μήτηρ μέντοι δωρησαμένη τε τῷ παιδὶ τῶν 
esie εἰς δευτέρους ἔλθοε γάμους. οὐκ ἂν δύ- 
γναιτὸ κατὰ πρόφασιν ἀχαριστίας τὸ δεδὸο ἀνα- 
τρέπειν. οὐ γὰρ ἐκ καϑαρᾶς δοκεῖ γνώμης τὴν ἄχα- 


ριστίαν εἰξάγειν, ἀλλὰ τὸν δεύτερον γάμον ἐννοοῦσα 


oi-20 Mater tamen donans aliquid filio de suo si ad 


secundas venerit nuptias, non poterit per occasio- 
nem ingratitudinis revocare quod datum est. Non 
enim ex pura videtur voluntate ingratitudinem intro- 
ducere, sed secundas nuptias considerans ad hanc 


ἐπὲ ταύτην ἐλϑεῖν τὴν σκῆψιν προείληπται. πλὴν εἰ 25 venisse cogitationem putabitur. Nisi tamen aperte 


μὴ καϑαρῶς ὁ παῖς T περὲ τὴν ζωὴν αὐτὴν ἐπιβου- 
λεύων E. μητρὶ ἢ χεῖρας ἐπιβάλλων ἀσεβεῖς ἢ 

τὴν τῆς οὐσίας ὅλης à 4» πράττων τι κατ᾽ αὖ- 
τῆς ἀποδεικνύοιτο. 


filius aut circa vitam ipsam i matri aut 
manus inferens impias aut circa substantiae totius 
ablationem agens adversus eam aliquid declaretur. 


CAPUT XXXVI. 


Οὐ μὴν συγχωροῦμεν ταῖς 
ἀφικνουμέναις γάμον ἔτε βούλεσθαι ταῖς τῶν πρό- 


«5i πρὸς Üsvrspov 30 Non tamen permittimus mulieribus ad secundas 


venientibus nuptias adhuc velle priorum maritorum 


cap. XX XIV Πάντων τῶν (11) .... er B ercerptum ertat in tractatu de peculiis (Heimbach !4véxà. IT. p.253) 





XXXIIL δὲ tamen in dotem vel ante nuptias donationem rerum ususfructus datus sit, nihil plane 


innovamus, sed 


iam sancita sunt obtineant, et apud eos, qui eum acceperunt, maneat quoad super- 


stites sunt, etsi sescenties contrarii quid voluerint defuncti. .Lucrum enim ex lege datum privatus 


auferre nullo pacto valebit. 

XXXIV. Quoniam vero omnino 
quoque admiscere Ls par est, quod anterioribus 
omnium, quae ad liberos si 


ad mentionem legum quae 

quibusdam constitutionibus dictum est: ut pater rerum 
0$ sive ex materna linea sive ex nuptiali causa liberorum sive aliunde pervenerunt, 
usumfructum habeat, etiamsi ad secundas venerit nuptias. 


de usu, agunt delati sumus, illud 


Usumfructum enim ei quamdiu superstes est 


manere integrum tam in maternis quam in ceteris omnibus et omnes ante nos latae leges volunt et nos 


consentimus. | Castrensium tamen et 


icastrensium peculiorum ratio 
XXXV. Mater tamen quae fiio ex suis rebus aliquid 
non p oterit sub praetextu ingratitudinis quod datum erat revocare. 


donavit, si ad secundas venerit nuptias, 
Neque enim ex puro consilio ingra- 


allegare videtur, sed secundas nuptias respiciens ad hunc praetextum venisse praesumitur. Nisi 
vero manifesto probetur filium vel ipsi matris vitae insidias struere vel manus impias ei inferre vel ad 


substantiam universam aufer. 
XXX 


iquid contra ipsam moliri. 


Neque vero concedimus mulieribus ad secundas nuptias transeuntibus , uf priorum mari- 





1 προικίου L* | 2 οὐσούφρουκτος M] χρῆσις ἢ 
Ear, χρῆσις B | do; Bs | οὐδενὶ ΒΓ Ji 
4 περιῶση περίεισι Bf περίεστε B! | 7 ἰσχύσεε M*z|] 
ἐσχύει M^LB | 8 τοῦ οὔσου ἤγουν τῆς χρήσεως qoovx- 
του L τῆς χρήσεως Β ἢ 10 v«civ] tribus (1. e. τρεσὶν) c | 
διατάξεσιΨ») Cod. 6, 61, 6 $1 (cf. ib. 5). 60,4 ἢ 12 εἴτε xai 
ἐκ μητρώας L | 13 τὴν χρῆσιν B | 14 ἔλθη Β | 
15 αὐτῷ] αὐτῶν Ls | περιῃ] vivunt ς ἢ 18 xavstresioon 
xai quasixevsosgío»v M καστρενσίων καὶ κουάσε xa- 
στρενσίων Ath., κανστρεσίων xai ὡσανεὶ (κουάσε B2) 
καγνστρεσίων Theod., ἊΣ ἰδιοκτίτων καὶ κουάασικα- 
στρένσι L ἐδιοκτήτων καὶ οἱονεὶ ἰδιοκτήτων B ἰδιο- 
κτήτων B*| 19 λόγος] καὶ ἑτέρων τινῶν add. LB | 
20 "H μήτηρ B | 24 τὸν om. 7.6 ἢ 25 σκέψιν B | 26 περὶ] 
zip L' | 21 ἐπιβαλὼν ΒΓ ἢ 28 αὐτῆς! ταύτης L ἢ 
29 ἀποδείκνυται Βὶ ἐπιδεικνύοιτο Bí | 31 πρότερον 
MB!'] προτέρων LBf 





1 sponsalitiam largitatem usus rerum ufructus (sic) V | 


3 sanctitas H!|et maneat AR!] et maneant R?T cvulg., 
om. V| 4 uiueret R! uiuerent R?| milium V | aliquid 
om. V | 5 morientes] Si qua suscepta legitimorum (lega- 
torum A?) naturaliumue. tutela contra saeramentum se- 
cundo nubit, subiacebit penis inflicetis et illi quam (sic) 
nubit infra tempus luctu praestitutum add. R' | Quid 
R!|legem AR! | Srubr. De rebus maternis uel nuptia- 
libus lueris quae ad filiosfamilias peruenerunt. et de 
castrensi et quasicastrensi peceulio £ mg. | Quoniam] 
vero add. vulg. | meriam R* | 10 tribus] bonum est add. 
Ἐπ | est dictum £ | 11 quia V] quod E vulg. | 14 eorum 
om. R*| 15 mane V! | etiam post annum annos omnes 
R* | 11 uero et quasicastrensium om. R! | peculiorum V] 
iam iorum R vulg. | 20 rubr. Si mulier res quas 
liberis donauit quasi ab ingratis secundas nuptias 
reuoeare maluerit R mg. || tamen om. V | de del. R? | si] 
sed V! | 21 nuptias uenerit V [ 23 uidetur ex pura £ || 
uoluntate et gratitudinem R!| 25 cognationem uenisse 
ΕΞ, cogitationem, om. uenisse A! ] 27 totiueesblationem 
V128 oblationes R* | adversus] ad Ra 





Nov. XXII 36—39 


174 


DE NUPTIIS 





τερον συνοικησάντων ἀξίαις ἢ προνομίοις χρῆσϑαι, 

2 * ^ , 2 D , 

ἀλλ᾽ εἰς olov ἂν μετὰ τὸν πρότερον ἀφίκοιντο γάμον, 

ἐκείνου στεργέτωσαν τὴν τύχην. ἡ γὰρ τῶν ἔμσιρο- 
» ^ 3 - 

σϑὲεν ἐπιλελησμένη οὐκ ἂν avus ἐκ τῶν ἔμπροσϑεν 

βοηϑοῖτο. 


dignitatibus aut privilegiis uti: sed ad quale post 

riorem venerunt matrimonium, illius amplectantur 
ortunam. Quae enim priorum oblita est, non rur- 
sus ex prioribus adiuvabitur. 


CAPUT XXXVII. 


Χαρίεν δὲ κἀκεῖνο xal οὐδὲ εὐσεβείας ἔξω τῷ τῆς 
ϑείας λήξεως ᾿Αλεξάνδρῳ πρὸς πολλοῖς ἑτέροις τῶν 
ἀρχαίων νομοϑετῶν διώρισται, ὥςτε, εἴ τις ἐλευϑε- 

ὥσειε ϑεράπαιναν, εἶτα ἀγάγοιτο αὐτὴν γαμετήν, ἡ 
δὲ ὡς ἔοικεν ὑπερμαζῶσά τε καὶ τρυφῶσα δι 

τὸ πρὸς τὸν ἐλευϑερωτὴν ,»συνοικέσιον, οὐκ ἐφίησιν 
ὃ νόμος πρὸς δευτέρους γάμους ἐλϑεῖν ἄκοντος τοῦ 
πρότερον γήμαντοβ, ἀλλὰ τὸν ἐφεξῆς γάμον πορνείαν 
Mies καὶ φϑορᾶν, à οὐ γάμον οὐδὲ συνάφειαν, 
é 


Iucundum quoque illud et non extra pietatem a 
divae memoriae Alexandro super alios plurimos anti- 
quorum legislatorum determinatum est, ut si quis 
manumiserit ancillam, deinde eam ducat uxorem, at 


αλύσειε 10 illa ut videtur elata et epulata solverit circa manu- 


missorem matrimonium, non sinit lex ad secundas 
nuptias venire invito priore marito, sed deinceps 
nuptias fornicationem iudicat et corruptionem, sed 
non nuptias nec matrimonium, ex quo iniuriae non 


76 ὕβρις οὐκ εὐπρεπὴς τῷ τὴν ἐλευϑερίαν ἐπιϑέντε 15 decentes ei, qui libertatem imposuit, fiunt. 


ztQosyívecau. 


CAPUT XXXVIIIL 


Ταὐτοῦ δὲ δὴ βασιλέως κἀκεῖνο εὑρόντες ἄξιον τῆς 
- ς , , , € 
ἑαυτῶν ἡγησάμεϑα μέρος ποιήσασϑαι νομοϑεσίαθ" o6, 
᾿ ^ ΄ 2 , * ^ - 
ἐπειδὴ πάντων ἡ μήτηρ ἀξιοπιστοτέρα πρὸς τὴν τῶν 


Eius quoque principis illud quoque invenientes 
dignam putavimus partem nostrae facere sanctionis : 
quoniam omnium mater fide dignior ad filiorum edu- 


παίδων ἀναγωγὴν ἐδόκει, δίδωσιν αὐτῇ καὶ τοῦτο ὁ 20 cationem videbatur, dat ei etiam hoc lex, nisi ad 


νόμος, εἰ μὴ πρὸς δευτέρους φοιτήσειξ γάμους. 


secundas accesserit nuptias. 


CAPUT XXXIX. 


Τὰς δὲ δὴ προῖκας, ἅς ἂν λάβοιεν oi συνοικοῦντες, 
b , - , 
ov δώσουσι σιροχείρως ταῖς ναιξὶ συνεστώτων ἔτι 
- Δ 5 - e c , $ 
τῶν συνοικεσίων, πλὴν ἐξ αἰτιῶν ἃς ὃ νόμος ἠρίϑ' η- 


Dotes autem, quas acceperint contrahentes, non 
dabunt facile mulieribus consistentibus adhuc matri- 
moniis, nisi tamen ex causis quas lex numeravit; 


σεν. ἐπείτοιγε εἴ τε τοιοῦτο πράξαιεν, μέμησις δω- 25 alioquin, si quid tale gesserint, instar donationis 


2 - Φ 2 

ρεᾶς τὸ γενόμενον αὐτόϑεν εἶναι δοκεῖ" καὶ εἰ τελευ- 
τήσειεν ἡ γυνή, καὶ ἀναλήψονταε τὰς προῖκας. oí 
δεδωκότες αὐτὰς ἀώρως ταῖς γυναιξὶν ἄνδρες παρὰ 
τῶν κληρονόμων τῶν γυναικῶν μετὰ τῶν ἐν μέσῳ 


quod agitur hoc ipso esse videtur: et si moriatur 
mulier, et recipient dotes qui dederunt eas inmature 
mulieribus mariti ab heredibus mulierum cum medii 
temporis fructibus, ipsi et heredes eorum, et habebunt 


καρπῶν, αὐτοί τε καὶ κληρονόμοι αὐτῶν, x«i ἕξουσιν 30in lucrum secundum pactum. Et si ad secundas 


εἰς κέρδος κατὰ τὸ συμπεφωνημένον, καὶ εἰ πρὸς 
δευτέρους ἀφίκοιντο γάμους οἱ ἄνδρες, φυλάξουσιν 
ἀνεκποίητα ταῦτα τοῖς παισί, τοῦτο δὴ τὸ καϑ' ὅλου 
διατεταγμένον. Εὲ μέντοι μὴ τύχοιεν λαβόντες oí 


venerint nuptias viri, servabunt sine alienatione haec 
filis, hoc videlicet quod generaliter constitutum est. 
Si vero non contigerit accipere contrahentes dotes 


cap. XXXVII summarium habet Nomoc. L tit. A2 ex. Athan. 





torum dignitatibus aut. privilegiis uti adhuc velint, sed ad. qualecumque post prius illud matrimonium 


transierint, illius condicione acquiescant. 
emolumenti quid habebit. 
XXXVII. 


lilud quoque gratum ac ne pietatis quidem 6. 


Quae enim priorum oblita est, non rursus ec prioribus 


ers a divae memoriae Alexandro post 





alios multos veterum legislatorum definitum est: ut, si quis ancillam manumiserit eamque postea uxorem 
duxerit, illa vero videlicet animo intumescens et luzurians solverit coniugium cum manumissore, non per- 
mitiat ei leac ad. secundas nuptias venire invito priore marito, sed insequens matrimonium pro meretricio 
et stupro habeat nec vero pro maírimonio aut coniugio, per quod quidem contumelia indecora is qui 
libertatem impertiit afficiatur. 

., XXXVIIL — 4b eodem autem. imperatore illud quoque luerati. dignum existimavimus quod partem 
legislationis nostrae — ——— ut quoniam mater omnibus fiducia dignior ad liberorum educationem cre- 
debatur, id 2 ez δὲ tribuat, nisi ad secundas migraverit nuptias. 

. . XXXIX. Dotes vero, quas mariti acceperint, non facile reddent mulieribus constante adhuc con- 
fugio, nisi ec causis quas lez enumeravit. Alioqui si quid eiusmodi fecerint, instar donationis eo ipso esse 
videtur quod factum est; atque si mulier decesserit, ef recipient dotes qui eas intempestive uaoribus resti- 





tuerunt mariti ab heredibus uzcorum una. cum fructibus medii temporis tam ipsi quam heredes ipsorum, 


et lucri facient secundum pactum. 


; : | n. Et si viri ad secundas venerint nuptias, haec non alienata liberis 
servabunt, id quod quidem in universum constitutum est. 


Quodsi forte mariti non acceperint dotes con- 





1 ἢ τοῖς προνομίοις χρήσασϑαι B | 2 ἀφίκοντο B'c | 
3 ἐκεῖνοι L'|6 cap. XXXVII om. LB }} ᾿“λεξάνδρῳ] 
Cod. ὃ. 5,1; cf. Dig. 24, 2,10. 11 || 17 Ταὐτοῦ M] Τινὸς 
LB (Eius c) || 20 sg. ὁ νόμος] Cod. 5, 49,1 22 ἃς ἀναλά- 
βοιεν B || 24 νόμος] cf. Dig. 23,3, 13 $ 1. 24, 3, 20 | 25. εἴ 
vo. L || 26 γενόμενον B! | εἰ] r L' | 27 xai om. LB 
(cf. ad €) | 29 ἐμμέσω ML | 30 τε om. L (s) | 31 ei] o£ 
M || 34 διατεταγμένον) Cod. 5, 19,1 





2 uenient A! uenerint A? || amplectatur V? ap spatio 
vacuo relicto V! | 6 Iocundum RVT || 8 determinatum] 





l. dum s.v. A? | 10 illi R!| ut uidet se elatam et epu- 
latam V|| 11 siuit &'|| 14 non] nec A*| iuriae R* in 
iure V | 15 decedentes A!|| inposuerit fiunt R? si non 
posuit fruitur R! | 17. Eius (Eis E!) A V] Eiusdem vulg. | 
18 dignum vulg. | sanecios E! || 19 7eg. (quia) quoniam ? 
edueatione A! || 22 rubr. Si adhue constante matrimonio 
dotem maritus uxori persoluerit 7'mg. || 23 constanti- 
bus vulg. | 24 tantum vulg. || 25 gesserit .K | instar] ad 
instar A? | 26 uidetur esse V|| 27 et om. V, del. R? || 
31 ueniunt A |33 contraentibus R' 





DE NUPTIIS 


175 


Nov. XXII 39. 40 





συνοικοῦντες τὰς προῖκας ἔτε συνεστῶτος TOU συνοι- 
κεσίου, καὶ μετὰ τ jv αὐτὰς τῶν γαμετῶν κατὰ 
τὸν νόμον παρὰ τῶν ἐκείνων λήψονται κληρονόμων, 
καϑάπερ ἡ γραφὴ βούλεται τοῦ προικῴου. 


adhuc constante matrimonio, etiam post mortem eas 
uxorum secundum legem ab illarum percipient here- 
dibus, sicut scriptura vult dotis. 


CAPUT XL. 


Ei δὲ ἐπιτροπεύοι γυνὴ τῶν παίδων πρόδηλον ὡς 
ἀνήβων καϑεστώτων διομοσαμένη μὴ πρὸς δεύτερον 
ἔρχεσϑαι γάμον, εἶτα καταφρονήσασα καὶ τῆς προ- 
τέρας εὐνῆς καὶ τῶν ὅρκων εἰς ἀνδρὸς ἔλϑοι δευτέ- 
i μὴ πρότερον énítgomóv τε αἰτήσασα καὶ τοὺς 


5 Si autem tutelam gerat mulier filiorum (palam 
est quia impuberum existentium) iurans non ad se- 
cundas venire se nuptias, deinde contemnens et prius 
conubium et iusiurandum ad maritum veniat secun- 
dum, non prius tutorem petens et rationem reddens 


1GHovs παρασχομένη xai καταβαλοῦσα πᾶν 0cov10et exsolvens omne — hinc debet, non solum 


ἐντεῦϑεν ὀφείλει, οὐ μόνον τὰ αὐτῆς ὑποϑήκην ἔχειν 
ὃ νόμος συγχωρεῖ τοῖς παισίν, ἀλλὰ καὶ τὴν τοῦ γή- 
μαντος οὐσίαν συνυπάγει ταῖς ὑποθϑήκαις, αὐτῇ τε 
ἀπαγορεύει τὴν τοῦ παιδὸς διαδοχὴν ἀνήβου τελευ- 


τῶντος, εἰ καὶ ἐξ ὑποκαταστάσεως ὃ πατὴρ eu 15 venire ad filii dixerit successionem. Sed 
MAS 


ἐλθεῖν πρὸς τὴν τοῦ παιδὸς εἴποι διαδοχήν. 

- * € * € - *« - * 2 
ταῦτα uiv oi πρὸ ἡμῶν- ἡμεῖς δὲ ϑαυμάζομεν, εἰ 
m z - * E 

αἴκα οὕτως ἀσεβὴ καϑεστῶσαν, ὡς καὶ αὐτόϑεν 


ὅρκων ἀμελῆσαι καὶ οὕτω πρὸς ἄωρον γάμον ἐλϑεῖν 


quae eius sunt in hypothecam habere lex permittit 
filiis, sed etiam mariti substantiam trahit cum hypo- 
thecis; ipsi quoque interdicit filii successionem im- 
puberis morientis, licet ex substitutione pater eam 
qui- 
dem priores nostri. Nos autem miramur, si mulierem 
sic impiam constitutam, ut etiam hoc ipso iusiuran- 
dum neglegeret et sic ad immaturas nuptias de- 
veniret, tribus maximis neglectis deo et defuncti 


τριῶν τῶν μεγίστων ἠμελημένων, ϑεοῦ τε καὶ τῆς 20 memoria et caritate filiorum, ita parvis subdiderunt 
τοῦ τελευτήσαντος μνήμης καὶ τῆς τῶν παίδων crop- poenis, et illam quidem, quae ante luctuosum nubit 
yüs, οὕτως ὀλίγαις ὑπέβαλον ποιναῖς, xal τὴν μὲν — tempus et nec omnino mater filiorum consistit, pu- 


πρὸ TOU πενϑίμου γημαμένην χρόνου xai οὐδὲ máv- 
τως μητέρα παίδων καϑεστῶσαν τιμωροῦνται πικρῶς, 


niunt amare, et licet filios non habeat, propter so- 
lam honestatem haec agunt, mulierem vero sic effu- 


κἂν εἰ παῖδας ovx ἔχοι διὰ μόνην τὴν σεμνότητα 25 sam concupiscentiis, non vel ipsis subdiderunt poenis 


ταῦτα πράττοντες, γυναῖκα δὲ οὕτως ἐχκεχυμένην 
ἐπιϑυμέαις οὐ ταῖς αὐταῖς γοῦν ὑπέβαλον ποιναῖς 
ὁποίας ὑπομένουσιν «i πρὸ τῶν πενϑίμων χρόνων 
εἰς ἑτέρου συνοικέσιον ἀποκλίνασαι. "Cors γνομοϑε- 


quas sustinent quae ante lugubre tempus ad secunda 
vota declinaverunt. Ideoque sancimus eas, quae sic 
ierare de cetero praesumunt mulieres, super du- 
um praecedentes poenas et has sustinere omnes 


τοῦμεν τὰς οὕτως ἐπιορκεῖν τοῦ λοιποῦ τολμώσας 80 quas primitus diximus super his mulieribus quae 
γυναῖκας πρὸς ταῖς ἤδη προειληφυέαις ποιναῖς καὶ — ante lugubre tempus nubunt, et infamiam et alia 
ταύτας ὑφίστασϑαι πάσας ἃς ἔμπροσϑεν εἴπομεν ἐπὶ —— inferentes et solutionem eis poenarum 
τῶν πρὸ τοῦ mevÜ(uov χρόνου γαμουμένων γυναι- 
κῶν, τὴν τε ἀτιμίαν καὶ τὰ ἃ σάντα ταύταις ἐπ- 
ἄγοντες, καὶ λύσειν αὐταῖς τῶν ποινῶν διδόντες τὴν 85 
αὐτὴν ἥνπερ κἀκείναις, τὸ δεῖσϑαι βασιλέως καὶ τὴν 
ἡμίσειαν μοῖραν διδόναε τοῖς παισὶ τῶν οἰκείων, 


dantes eandem 


uam etiam illis, ut supplicent im- 
peratori et dimidiam 


portionem dent fiiis suarum 


cap. XL decurtatum extat .B* p. 191 sq. Zach. 





stante adhuc coniugio, etiam post mortem uzorum secundum legem ab heredibus illarum accipient, prout 
vult dotalis instrumenti scriptura. 

Quodsi mater liberorum scilicet impuberum tutelam gerat quae iusiurandum dedit se ad secun- 
das nuptias non transituram, deinde et priori toro et iureiurando contempto ad secundum maritum venerit 
neque tutore antea petito neque rationibus redditis neque omni eo tum inde debet persoluto, non 
Mio bona eius in m lenere liberis lez permittit, verum etiam mariti bona simul subicit hypo- 
thecis, illamque excludit a successione filii, si impubes moriatur, etiamsi pater ex substitutione eam ad filii 
successionem venire iusserit. Atque haec quidem praedecessores nostri. Nos vero miramur, quod mulierem 
adeo impiam, ut etiam. iusiurandum protinus neglegat atque ita ad intempestivas nuptias transeat, tribus 
illis quae summa sunt neglectis, deo et memoria defuncti et amore liberorum, iam exiguis poenis sub- 
iecerunt, atque eam quidem quae ante tempus luctu statutum —— neque omnino mater liberorum 
fuerit, severe puniunt, quamvis liberos non habeat, propter solam honestatem hoc agentes, mulierem vero 
adeo in libidinem effusam ne iisdem quidem subiecerunt poenis, quales subeunt quae ante tempus luctui 
statutum in secundi viri coniugium declinarunt. Itaque sancimus, ut quae in posterum ita peierare 
audeant mulieres, praeter poenas iam constitutas eas quoque omnes subeant, quas antea de entibus 
ante tempus luctui statutum mulieribus diximus, ut et infamiam ceteraque omnia iis irrogemus et solu- 
tionem poenarum eandem iis concedamus quam illis, id est ut. supplicent imperatori atque. dimidiam 
partem suorum bonorum liberis dent, ne usufructu quidem apud ipsas servato. Atque omnino aequo loco 





2 αὐτὰς vOv] τῶν om. L' | 3 παρὰ τῶν Bc] κατα 
τῶν M ἐκ τῶν L? om. L' ἢ λήψονται ante ἐκ τῶν 
transposuit 1.3} 5 ἐπειτροπεύη L || ὃ διεπαγγειλαμένη 
LB* || πρὸς δεύτερον μὴ B! | 8 ὅρκων Mz] ἐπαγγελεῶν 
LB (idem v. 19). Cf. nov. XCIV e.2 || εἰς — δευτέρου] 
δευτερογαμήσει B* | 9 ἐπίτροπον om. B! | 11 — 
ἔμπροσϑεν B*| 12 ὁ νόμος] Cod. 5, 35, 2. 6,56, 6 — 8, 
14,6 | 13 συνυπάγει B'*] συναπάγει [, ὑπάγει M(Bf) ἢ 
20 vens ἀληϑείας BL || 22 ὑπέβαλλον ταῖς ποι- 
veis 1, | 23 γεγαμημένην χρόνου B' χρόνου γημαμέ- 
νην ΒΓ" οὐδὲ dons — L|25 &* L T ὑπέ- 
βαλλον ML || 29 ἕτερον Β ἢ 30 ἐπιορκεῖν τοῦ λοιποῦ 
Ms] διαψεύδεσθϑαι τοῦ λοιποῦ L τοῦ λοιποῦ δεαψεύ- 
δεσϑαε Β ἢ 31 πρὸς] πρὶν L' || προειληφυέσαις M || 
32 ταὐταῖς B!| πάσαις L ἢ ἔμππροσϑεν)] πρότερον B*. 
Cf. supra cap. XXII | 33 yauovuévov MLB*| γεγαμη- 
μένων B'|34 τἄλλα L| ταύταις] πρὸς ταύταις B* 


1 post bis scr. V:| mortes R* al. mortuas £A? in mg. | 
eas RT] dotes s. v. E? T?, om. V vulg. | 2 uxorem Εἰ 
uxores A? | illarum vu/g.] illorum RVT | 5 rubr. Si mu- 
lier tutelam filiorum suorum administrauerit et ad se- 
eundas eonuolauerit nuptias 7'mg. | 6 imberum A! ἢ 
iurans non existenti ad R^" | 7 se om. V, ante non (6) 
coll. T | 10 hine] al. huie s.v. V?| 11 hypothecam V 
vulg.] ypotheca R| 12 maritis R!| 13 successeee RA! || 
15 successione R! | 16 prioris? V* | si om. RVT aL, 
quod vulg. | 22 puniuit Καὶ | 23 et del. R? | habeat] ha- 
beant V | 25 concupiscentias E? | non uel (s. v. pro 
saltim V3) V] uel non (in R!) ET'vul;. | ipsi V | 28 peie- 
rare vulg.] perierant V pestifera R! pestifere R?, V? s. v. | 
31 adnubunt Κ᾽ || 32 offerentes R* | 33 eundem A etian- 
dem V?| 34 *dimidiam] mediam /ibri 





Nov. XXII 40—42 


176 


DE NUPTIIS 





οὐδὲ τῆς χρήσεως παρ᾽ αὐταῖς μενούσης. καὶ ἀσελῶς 
ἴσην αὐτὴν τίϑεμεν διὰ τὴν τῶν γάμων ἀωρίαν τῇ 
πρὸ τοῦ mevO(uov χρόνου γημαμένῃ. SE δὲ καὶ τῶν 

σικῶν ἐπιτροπεύοι παίδων (καὶ γὰρ δὴ καὶ τοῦτο 
δεδώκαμεν αὐτῇ), ἀλλ᾽ οὖν εἰς ἀνδρὸς ἐλϑοῦσα καὶ 
μὴ ταῦτα πράξασα ἅπερ ἔμπροσθεν εἴρηται, ταῖς 
αὐταῖς ὑποκείσϑω ποιναῖς. Πρόνοια δὲ ἔστω κατὰ 
μὲν τὰς ἐπαρχίας τοῖς τῶν ἐθνῶν ἡγουμένοις, ἐν- 
ταῦϑα δὲ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ “πῆς εὐδαίμονος 


rerum, neque usufructu apud eas remanente. Et 
simpliciter aequalem eam ponimus propter nuptia- 
rum immaturitatem ei quae ante lugubre tempus 
nupsit. Si vero etiam naturalium tutelam gerat 
5filiorum (nam hoc quoque praebuimus ei), tamen ad 
virum veniens et non haec agens, quae prius dicta 
sunt, iisdem .subiaceat poenis. Providentia vero sit 
per provincias quidem a gentium praesidibus, hic 
autem gloriosissimo praefecto felicissimae huius ur- 


ταύτης πόλεως ἅμα TQ πραίτωρε ᾧ τούτου μέλει 10 bis una cum praetore, cui huius partis cura est, ut 


- , «r , 2 , - - 
τοῦ μέρους, axe βουλομένης sie γάμους ἐλϑεῖν τῆς 
ἐπιτροπευούσης γυναικὸς καὶ προβληϑῆναι τοῖς νέοις 
ἐπίτροπον καὶ τοὺς λογισμοὺβ ὑποδέξασϑαι καὶ ὅπερ 
ἧ μήτηρ ὀφείλει προφάσει τῆς διοικήσεως, τοῦτο ἀπο- 

οὔναι. 


volente ad nuptias venire tutelam gerente muliere 
et ordinetur minoribus tutor et rationes suscipiantur 
et quod mater debet occasione gubernationis, hoc 
reddatur. 


CAPUT ΧΙ]. 


Lofoxe. δὲ ἡμῖν ἡ Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λή- 
ξεως διάταξις, βουλομένη τὸν πατέρα, si κελευσϑείη 
τῷ οἰκείῳ παιδὲ πρεσβεῖον ὑπὸ αἵρεσιν ἢ ἡμέραν 
δοῦναι, μὴ ἄλλως ἀπαιτεῖσϑαι τὴν ὑπὲρ τῆς δόσεως 
τῶν πρεσβείων ἀσφάλειαν (ταύτην δὴ τὴν 16 
servandorum causa καλουμένην), πλὴν εἰ μὴ δυτέροις 
ὁ πατὴρ ὁμιλήσειε y&uow. ἔστω γὰρ καὶ τοῦτο τοῖς 
δευτερογαμοῦσιν ἐπιτέμιον. 


Placet quaque nobis Zenonis piae memoriae con- 
stitutio volens patrem, si iubeatur proprio filio lega- 
tum sub condicione aut die dare, non aliter exigi 
pro donatione legatorum cautionem, hanc videlicet 


atorum 20 quae legatorum servandorum causa vocatur, nisi se- 


cundas pater contraxerit nuptias. Sit enim et hoc 


secundo nubentibus poena. 


CAPUT XLII. 


᾿4λλὰ κἂν εἴ vis ἐν τοῖς εὐλαβεστάτοις τελῶν κλη- 


Sed et si quis inter reverentissimos constitutus 


Quxoíc, τοῖς ὑπὲρ τὸν ἀναγνώστην 7 ψάλτην φαμέν, 25 clericos, ultra lectorem aut cantorem dicimus, om- 


ὅλως ὁμιλήσειε γάμοιβ, τοῦτον ἐκ τῆς ἡμετέρας δια- 
τάξεως ἐκπέπτειν τῆς ἱερωσύνης διεταξάμεϑά τε καὶ 
βουλόμεϑα. Ei μόντοιγε ἀναγνώστης ὧν καὶ γήμας 
εἶτα διά τινα ἀπαραίτητον ἀνάγκην eis δευτέρους ἀφ- 


nino contraxerit nuptias, hunc ex nostra constitu- 
tione cadere sacerdotio constituimus atque volumus. 
Si vero lector existens et nuptias faciens deinde 
propter aliquam inevitabilem necessitatem ad secun- 


ixorro γάμους, οὐκ ἔτε πρὸς và μείζω τῆς ἱερωσύνης 30 das veniat nuptias, nequaquam ad maioris sacer- 


2 , , γ - - ^ 

ἀναβήσεται γέρα, ἀλλ᾽ αὐτοῦ μενεῖ παρὰ τῇ γυναικί, 

τὴν ὑπὲρ ἐκείνης προκρένας σπουδὴν τῆς ἐπὶ τὰ βελ- 

τίω προόδους Ei δὲ ἐν ἰδιώταις ὧν ἐπὶ χειροτονίαν 
: 3 ΄ - 

ὑποδιακόνου ἢ διακόνου ἢ πρεσβυτέρου ἐλϑεῖν βού- 


dotii ascendat culmen, sed illie manebit apud mu- 
lierem, affectum illius praeponens meliori provectui. 
Si vero, cum sit laicus, ad ordinationem subdiaconi 
aut diaconi aut presbyteri venire voluerit, deinde 


λοιτο, εἶτα φανείη γυναῖκα ἔχων μὴ dx παρϑενίας 85 appareat mulierem habens non ex virginitate sibi 


2 - , 2 ? »^ , ^ »* 
αὐτῷ συνοικήσασαν, ἀλλ᾽ ἢ διεζευγμένην ἀνδρὸς ἢ 
* 2 - ? ^ ^ - 
ἄλλως ovx ἐξ ἀρχῆς evOvc αὐτῷ νομίμως συνελϑοῦ- 

» E ^ * , , , , 
σαν, ἢ xal αὐτὸς πρὸς δευτέρους ἀφίκοιτο γάμους, οὐ 

, - € , » v » 2 * E —- 
τεύξεται τῆς ἱερωσύνης" ἀλλὰ xav εἰ λαϑὼν εἰς τοῦτο 

γἼ ὦ - 
ἔλϑοι, πάντως αὐτῆς ἐκπεσεῖταε. 


copulatam, sed aut disiunctam ἃ marito aut aliter 
non ab initio mox sibi legitime coniunctam, aut 
etiam ipse ad secundas venerit nuptias, non impe- 
trabit sacerdotium, sed licet latenter ad hoc venerit, 


40 omnino eo cadet. 


| eap. XLII pars prior decurtata extat B* p.198 Zach. Eiusdem capitis summarium habet Nomoc. L tit. 26 ex Athan. 


eam propter intempestivas nuptias habemus atque eam hs ante tempus luctui statutum nupserit. Quodsi 
etiam naturalium liberorum tutelam gerat (nam etiam hoc quidem ei concessimus), tamen coniugio inito 
neque actis iis quae ante dicta sunt iisdem subiaceat poenis. Curae autem sit in provinciis quidem prae- 
sidibus provinciarum, hic vero gloriosissimo praefecto huius felicis urbis una cum praetore, qui hanc 
partem curat, ut, si mulier quae tutelam gerit ad. nuptias venire velit, et pupillis tutor designetur et 
rationes reddantur et quod mater tutelae administratae nomine debet, id restituat. 

XLI. Placet autem nobis Zenonis piae memoriae constitutio, quae vult ut a patre, si proprio filio 
legatum sub condicione vel die praestare iussus sit, non aliter cautio de praestandis legatis exigatur 
(ea quidem quae legatorum servandorum causa vocatur) nisi si pater secundas nuptias inierit. — Esto 
enim haec Αἰ ut inf secundo nubentium poena. 

XLI. Sed etiam si quis ea religiosissimorum clericorum numero, eorum dicimus qui supra lecto- 
rem aut cantorem sunt, omnino nuptias inierit, hic ut ex nostra constitutione sacerdotio privetur et con- 
stituimus et volumus. δὲ tamen lector sit et uxorem habuerit, deinde propter inevitabilem quandam 
necessitatem ad. secundas nuptias venerit, non amplius ad maiora sacerdotii munera ascendet, sed illic 
manebit apud uxorem, utpote qui studium erga illam progressui ad altiora praetulerit. Quodsi quis exc 
laicorum numero ad ordinationem subdiaconi vel diaconi vel presbyteri venire velit, ac postea uaorem 
eum habere appareat non ez virginitate nuptam, sed aut separatam a viro aut alio modo non ab initio 
statim. legitime cum illo copulatam, vel etiam si ipse ad secundas nuptias transierit, non impetrabit 








sacerdotium , quin etiam si clam eo pervenerit, omnino eo exuetur. 





2 ἴσον αὐτῶν L|| vov γάμου B' | 3 γεγαμημένῃ B! | 
5 δεδώκαμεν») Cod.5,35,3 || 9 ὑπάρχῳ MLB | 14 τοῦτο] 
xci τοῦτο B || 16 ἡμᾶς L | τοῦ] πάσης vov B | 17 διά- 
ταξις] Cod. 6, 49, 6 $1 |κελευϑείη L || 18 ἢ ὑπὸ ἡμέραν 
B| 20 ταύτην — 21 καλουμένην om. B | δὴ om. ὦ, || 
λεγατόρουμ σερβανδόρουμ καῦσα M, om. L || 22 yáus 
Là | 26 διατάξεως) Nov. VI c.5 || 28 μέντοι B* | 32 προ- 
κρίνας bis scr. M | 36 αὐτῶν L! || συνοικήσασα L | 
διεζευγμένοις L'|| 31 παρελϑούσαν L συνεισελϑοῦσαν 
B!'| 38 ἀφίκοιτο L.Bfíg] ἀφίκετο MB! | 40 αὐτοῖς L 





1 eos V | manente vu/g. | 2 ponimus] inponibus AR! || 
3 maturitatem V || 7 hisdem AV | subiacet RT'| 8 a om. 


vulg.|| praesidibus] pro«s««««* RA! | huic V | 9 huius 
om. R* | 10 eui huius] euius A || cure R7' eur« V' || est 
ut uolente V? in ras. || 13 occasiones F' || 6 rubr. Si sub 
conditione mater legatum uel fideicommissum filio suo re- 
liquerit & mg. || Placet suppl. V? in spat. vac. | 17 proprii 
V! | 18 erigi Z' | 19 legatorum om. £t! || cautiones A! || 
20 conseruandorum A || 22 poena om. V || 24 rubr. De cle- 
ricis qui nuptias contrahere non possunt 7'mg. || 25 eleros 
R'| 26 hune] habet A*| 27 sacer datio A || 30 nuptias 
om. V || 32 effectum V! | 33 ordinem A | 34 aut diaconi 
om. V|| 35 aperuerat AR!|| non ex om. V'!|| 36 sed] s« 
V!| audis iunetam AR! | 37 non om. R! || 38 non om. 





R! || 39 set RV] sed et vulg. | 40 eo om. R* 





DE NUPTIIS 


177 


Nov. XXII 43 





CAPUT XLIII. 


Τὸ δὲ ἐφεξῆς πρᾶγμά ἐστε παλαιὸν καὶ πολλὰς 
μὲν δεξάμενον ἐπανορϑώσεις οὐ παρ᾽ ἑτέρων μόνον, 
ἀλλ᾽ ἤδη καὶ ὑφ᾽ ἡμῶν, οὐ μὴν πρὸς τὴν εἰς ἄκρον 


ἑαυτοῦ παραγενόμενον ὀρϑότητα" ἣν νῦν μεταδιώ- 


Quae nunc vero sequitur causa est antiqua et 
multas quidem suscipiens correctiones non ab aliis 
solum, sed etiam a nobis, non tamen ad summam 
sui veniens rectitudinem: quam nunc sectantes prae- 


κοντες τὰ παρόντα νομοϑετοῦμεν. Ὁ γὰρ καλούμενος 5sentia sancimus. Lex enim quae vocatur lulia Mis- 


Iulio: miscelles παλαιὸς νόμος ἀρχαῖος τὸ τῆς παιδο- 
ποιίας προβαλλόμενος σπούδασμα ἐπέτρεπε ταῖς γυ- 
γαιξίν, εἰ καὶ 0 ἀνὴρ κωλύοι καί τι καὶ ὑπὲρ τούτου 
καταλεμπάνοι, ὑπὲρ τοῦ μὴ πρὸς δεύτερον ἀφικέσθαι 


cella, lex antiqua, lex vetusta, filiorum procreatio- 
nis praeponens studium ittebat mulieribus, licet 
vir prohiberet et aliquid ob hoc relinqueret, qua- 
tenus non ad secun veniret nuptias, tamen et 


γάμον, ὅμως καὶ εἰς ἀνδρὸς φοιτᾶν καὶ ὀμνύειν, cc 10 ad virum venire et iurare, quia filiorum causa hoc 


παίδων ἕνεκεν τοῦτο πράττοι, καὶ τὸ — 
vov λαμβάνειν. Καὶ ταύτην μὲν sis ἐνιαυτὸν ου 
ταῖς γυναιξὶ τὴν ἄδειαν" τούτου δὲ παρελθόντος, 
εἴπερ ἠβουλήϑη λαβεῖν τὸ καταλελειμμένον, οὐκ ἀλ- 


ἣν ταῖς γυναιξὶ τοῦτο λαβεῖν, πρὶν ἂν ἀσφάλειαν 15 tionem δῷ 


ἔκϑοιντο ὡς ἐπὶ δεύτερον οὖκ ἐλεύσονταε γάμον. 
ἀλλὰ ταύτην δὴ τὴν προςϑήκην οὐκ αὐτὸς ὃ lulios 
miscelles ἐξεῦρεν, ἀλλὰ Quintos Mucios Scaevol«s 


ageret, et quod relictum erat accipere. Et hanc 
quidem in annum dabat mulieribus licentiam. Eo 
autem transeunte si vellet accipere relictum, non 
aliter licebat mulieri hoc accipere, antequam cau- 

oneret, quia ad secundas non veniret 
nuptias. Sed hanc quoque adiectionem (non) ipse 
Iulius Miscellus adinvenit, sed Quintus Mucius Scae- 
vola hoc praesanciverat, super omnibus quippe pen- 


προνομοϑετήσας ἐτύγχανεν, ἐπὶ πάντων δὴ τῶν )g- dentibus in causarum prohibitionibus huiusmodi ad- 


τημένων εἰς τὰς τῶν πραγμάτων κωλύσεις τὰς τοι- 20 inveniens cautiones. 


αὐτας ἐπινοήσας ἀσφαλείας. Ἡμεῖς τοίνυν ὁρῶντες 
τὰς πολλὰς δὴ γυναῖκας ἐπιϑυμίᾳ γάμων, οὐ διὰ παι- 
δοποιίαν, DE διὰ τὴν τῆς φύσεως &vd xai ón- 
νύσας καὶ yauovuévas καὶ παραβαινούσας τὰς τῶν 


τελευτώντων γνώμας, φήϑημεν τὴν ἀρχὴν τέως τὸ 25 


ϑειότερον ϑεραπεῦσαε μέρος καὶ τὴν ἐπιορκίαν αὐ- 
ταῖς κωλῦσαι, καὶ μὴ συγχωρῆσαι τοιούτους ὅρκους 
ὑπέχειν, ἐφ᾽ οἷς πάντως τὸ τῆς ἐπιορκέας πρόχειρον. 


os igitur videntes plurimas 
mulieres desiderio nuptiarum, non propter filiorum 
procreationem, sed propter necessitatem et iurantes 
et nubentes e$ transcendentes morientium volunta- 
tes, aestimavimus prius interim sacratiorem mederi 
partem et periurium eis cohibere nec sinere talia 
subire iuramenta, in quibus omnino periurium prom- 
ptum est. Nam nec illud inerat legi, ut oporteret 
sine filiis existentes mulieres hoc iurare sacramen- 


xai γὰρ οὐδὲ ἐκεῖνο προξέκειτο τῷ νόμῳ τὸ δεῖν vas — ium, sed etiam filios habentibus adiacebat iusiuran- 
ἄπαιδας οὔσας αἴκας τοῦτον ὀμνύειν τὸν 0gxov,30dum, quod deum simul et defuncti animam contri- 
ἀλλὰ xal παῖδας ἐχούσαις προὔκειτο. τὰ τῶν ὅρκων, staret, cum utique periurium quidem esset in 
ϑεόν τε ὁμοῦ καὶ τὴν τοῦ κατοιχομένου λυποῦντα romptu, filiorum vero procreatio in casus muneri- 
ψυχήν. καίτοιγε τὸ μὲν τῆς ἐπιορκίας πρόχειρον ἦν, us reiaceret. Quia igitur hoc nostra sancivimus 
τὸ δὲ τῆς παιδοποιίας ἐν τοῖς τῆς τύχης ἀπέκειτο — lege iusiurandum eis auferentes et talem permittentes 
δώροις. ἐπειδὴ τοίνυν τοῦτο ἡμετέρῳ τεϑεσπίκαμεν 35 

γόμῳ, τὸν ὅρκον αὐτῶν ἀφελόντες καὶ τὴν τοιαύτην 





XLIIL Quae vero deinceps sequitur res vetus quidem est et quae multas emendationes experta sit, 
non solum ab aliis, sed iam a nobis quoque, neque (amen ad summam ipsius perfectionem pervenit, quam 
nunc sectantes praesentia sancimus. c enim quae vocatur lulia miscela vetus et iqua studium 
procreationis liberorum prae se ferens mulieribus concessit, etiamsi maritus prohibeat atque ea aliquid con- 
dicione pone ne ad secundum transeant matrimonium , nihilominus et viro nubere et iurare se libero- 
rum gratia hoc facere et quod relictum est capere. Εἰ hanc quidem potestatem mulieribus dedit in 
nnum; eo vero praeterlapso si qua capere vellet quod relictum erat, non aliter licebat mulieribus hoc 
capere nisi antea cautione praestia se ad secundum matrimonium non transituras esse. Verum hoc addi- 
tamentum non ipsa lez lulia miscella invenit, sed Q. Mucius Scaevola sanciendo praeceperat, qui qui 
in omnibus, quae a rerum prohibitione pendent, eiusmodi cautiones excogitavit. Nos igitur cum videremus 
plerasque mulieres cupiditate nuptiarum, non liberorum procreandorum causa, sed propter naturae neces- 
sitatem et iurare et nubere et defunctorum voluntates transcendere, interim a principio illam rei partem 
quae cum deo artius cohaeret sanandam et periurium eis arcendum existimavimus, neque permittendum ut 
eiusmodi sacramenta subeant, in quibus omnino proclive est periurium. Etenim ne hoc quidem legi adiectum 
erat, mulieribus, quae liberis carerent, hoc sacramentum iurandum esse, sed etiam iis quae liberos habe- 
rent, sacramenta proposita erant quae deum simul et defuncti animam laederent. | Atqui periurium in 
promptw erat, liberorum autem procreatio inter fortunae munera reposita. Quoniam igitur hoc lege 
nosíra sanaimus, cum sacramento sublato iis ut tale quid caperent permitteremus, alteram rem a noli. 





1 ἐστὶ Mz] ἐστὶν -— μέν ἐστε B || 2 μὲν om. B | 
ovov LB!]| μόνων MBf | 4 αὐτοῦ παραγενόμεϑα L 
δ᾽ Zulios miscelas M 7: e pn erii ἐεὶ B!) 
B τιοὕλεος (om. pr.) μισκέλας L | παλαιὸς νόμος ἀρ- 
χαῖος] lex antiqua, lex vetusta c, τὸ ἀρχαῖον malit Heim- 
bachius: potius zt&Ae40$ delendum videtur; an leg. πάλας | 
7 προβαλόμενος B'| 8 xal om. B' | κωλύει MB || τι 
(το M?) καὶ M] τινα L τι Bs) | 11 πράττει B' | 
13 τοῦτο L!|| 15 sg. ταῖς γυναιξὶ — ἔκϑοιντο — ἐλεύ- 
σονται mulieri — exponeret — veniret g | 16 ὡς ovx 
émi δεύτερον ἐλεύσονταε γάμον B ἢ δευτέρους L || 
«&uo** L | 17 iálios miseellas M ἠοὕλεος μισκέλας L 
Ἰούλιος μισκέλλας (σμεκέλλας B!) B Iulius Miscellus c || 
18 quintos.mucios.seaeuolas MM κώεντος μώκιος σκα- 
ἐβόλας 1, Κοίεντος Μούκιος Σκαεβόλας B | 19 προνο- 
μοϑετήσας Ms] πρὸς νοιοϑετήσας L πρὶν νομοϑετήσας 
B (cf. Dig. 35, 1,3 pr.) | εἰρημένων LB! | 23 ὀμνυούσας 
LB | 21 μὴ LB] μὴ ov M ἢ 31 προὔκειτο] adiacebat 
(i. e. προξέκειτο) e || 32 τε om. B || κατοιχουμένου M 

Lt. 





(id. 178, 3) | 34 τοῖς) τῶ L | 35 τοῦτο τῷ ἡμετέρῳ 
Bf | 36 νόμῳ] Cod. 6, 40, 2 | αὐτὸν ΒΓ 





1rubr. Si decedens maritus uxori sue sub conditione 
legauerit si seeundas non nuptias contraxerit uel contra 
R mg.|| uero nune vulgo, vero om. R || 3 etiam] iam et 
V | sumandam A! | 5 misceellia RV? | 6 uetustata V ll 
7 proponens R | $8 proibent R | 9 uenerit V | 11 agetur 
R|aceiperet VA? | 12 licentiam mulieribus V| Eo — 
16 sed hane ser. R* in ras. 2 vv. | 13 uelit & | 15 ueniet 
R | 16 non add. Heimbach | 1? miscellius "αὶ | 18 prae- 
cedentibus R! | 19 proibitiones E ἢ 21 desiderio] detentas 
add. s. v. V? | filios V*| 22 proereationem] proereatione 
set propter filiorum procreatione A! | 24 existimauimus 
Rvulg.| inter in R'| 25 periurum V'j 26 promptum 
est] est promptum est V^ | 29 etiam om. V | 31 impromtu 
ΕἾ} 32 in casus Osenbrüggen] in casu sine R vulg., in 
casu (suppl. V? in spat. vac. versus) VT | 33 hoe om. V 

23 


Nov. XXII 43. 44 178 


DE NUPTIIS 





ἐπιτρέψαντες λῆψιν, ἐνενοήσαμεν͵ ὡς ϑάτερον ἡμῖν 
τῶν πραγμάτων παραλέλειπται τὸ δεῖν καὶ τὴν τοῦ 
κατοιχομένου ϑεραπεῦσαε ψυχήν. Διὸ δὴ τὸν παρ- 
ὄντα τίϑεμεν νόμον" οὐ γὰρ βουλόμεϑα τὰς τῶν 
τελευτώντων οὐδὲν ἄτοπον yai βουλὰς διαπί- 
πτειν. εἰ μὲν yàg ἐφάσκομεν δεῖν τὴν γυναῖκα πάν- 
τως τοῦ ἀνδρὸς ἐπιτάξαντος μὴ γαμεῖν τοῦτο φυλάτ- 
τειν, εἶχεν àv τι πικρὸν ἴσως ὃ νόμος" νῦν δὲ δευ- 
τέρου προρόντος τοῦ, εἴπερ βουληϑείη γαμεῖν, μὴ 


perceptionem, consideravimus quoniam alterutrum- 
T rerum à nobis praetermissum est oportere et 
efuncti animae mederi. Quapropter praesentem po- 
nimus legem; non enim volumus deficientium nihil 
5illicitum habentes voluntates frustrari. Si enim di- 
ceremus oportere mulierem omnino viro praecipiente 
non nubere hoc custodire, pro ACD habuis- 
set hoc merito lex; nunc autem, cum secundum 
praesto sit, id est ut, si voluerit nubere, (non) ac- 


λαβεῖν τὸ καταλελειμμένον, vs sis ἔσχατον ἀτοπίας 10 cipiat quod relictum est, novissimi sceleris est de- 


ἐστὲ περιιδεῖν τὴν γνώμην τοῦ τελευτήσαντος οὕτω 
κινδυνεύουσαν, ὥςτε αὐτῇ δοῦναι παρρησίαν καὶ γα- 
μεῖσϑαι καὶ λαμβάνειν τὸ καταλελειμμένον καὶ διὰ 
πάντων λυπεῖν τὸν πρότερον συνοικήσαντα. 


spicere voluntatem defuncti ita fluctuantem, ut ei 
detur licentia nubendi et accipiendi quod relictum 
est et per omnia contristandi priorem maritum. 


CAPUT XLIV. 
"Qeve ϑεσπίζομεν, εἴ τις κωλύσειδ τὴν γαμετὴν 15 — Unde sancimus, si quis prohibuerit ad aliud venire 


πρὸς ἕτερον ἐλϑεῖν συνοικέσιον, ἢ καὶ ἡ γαμετὴ πὸν 
ἄνδρα (ταὐτὸν γάρ ἐστιν ἑκάτερον), καὶ ὑπὲρ τούτου 
τε καταλίποιεν, ὡς ἐκ δυοῖν αἵρεσιν ἔχειν τῶν συνοι- 
κούντων τὸν ἕτερον, ἢ πρὸς γάμον ἐλϑεῖν καὶ ἀπο- 


matrimonium uxorem, sive etiam uxor maritum (idem 
namque est utrumque) et pro hoc aliquid reliquerit, 
unam ex duabus condicionem habere contrahentium 
alterum, aut ad nuptias venire et abrenuntiare per- 


τάξασϑαι τῇ λήψει 7, εἴπερ τοῦτο οὐ βούλοιτο, ἀλλὰ 20 ceptioni, aut si hoc noluerit, sed honorat defunctum, 


τιμᾷ τὸν τελευτήσαντα, πάντως 00460004 τῶν 
1 ἐφεξῆς γάμων. ᾿4λλ᾽ ἵνα μὴ τὸ πῥᾶγμα μετέωρον 
ἢ καὶ μετὰ χρόνους ἴσως μακροὺς ἐπανίοε πάλιν ἡ 
εἴξπραξις, διὰ τοῦτο καλῶς ἡμῖν ἔδοξεν ἔχειν ὁρίσαι 


omnino abstinere de cetero nuptiis. 

1 Sed ut non causa suspensa sit et post tempora 
forsitan longa revertatur rursus exactio, propterea 
bene nobis visum est habere determinare causam, 


τὸ πρᾶγμα, xal εἴσω μὲν ἐνιαυτοῦ μὴ εἶναι παντε- 2ὅ et usque ad annum quidem non esse pene peti- 
0 


λῶς ἀπαίτησιν τοῦ καταλελειμιμένου, πλὴν εἰ μὴ τρό- 
πος ἱερωσύνης ἐπιγενόμενος ϑατέρῳ τῶν προφώπων 
εὐϑὺς δοίη τὴν λῆψιν, δὺς οὐκ ἔτε γάμων οὔσης ἐλ- 
2 πίδος. Ei μέντοι διαδραμεῖν συμβαίη τὸν ἐνιαυ- 
σιαῖον χρόνον, ) 
βεῖν τὸ καταλελειμμένον, οὐχ ἁπλῶς δὲ οὐδὲ οὕτως. 
ἀλλ᾽ εἰ μὲν ἀκίνητον εἴη τὸ πρᾶγμα, μὴ ἄλλως τοῦτο 
λαμβάνειν πλὴν εἰ μὴ διωμοσίαν ἔκϑοιτο καὶ ὑπο- 
ϑήκην ὑπόϑοιτο τὰ ἑαυτοῦ πράγματα (τοῦτο ὅπερ 


δίδομεν μὲν τῷ προρώπῳ τούτῳ λα- 80 quidem personae huic accipere 


tionem relicti, nisi tamen modus sacerdotii adveniens 
alteri personarum statim praebeat perceptionem, ut- 
pote nequaquam nuptiarum existente spe. 

Si vero transire contigerit annale tempus, damus 
uod relictum est, 
non absolute tamen neque simpliciter; sed si quidem 
immobilis fuerit res, non aliter hoc accipere nisi 
iuratoriam cautionem exposuerit et supposuerit suas 
res (hoc quod tacite ex hac lege damus), ut si ad 


καὶ σιωπηρῶς ἐκ τοῦδε τοῦ νόμου δίδομεν) cos, εἰ 35 secundas venerit nuptias, reddat quod datum est 


πρὸς δεύτερον ἔλϑοι γάμον, ἀποδίέδωσε τὸ δεδομένον 
τοιοῦτον ὁποῖον παρείληφεν, ἀποδιδοὺς xai ovs ἔλαβεν 
ἃ ἐν μέσῳ καρπούς. Εἰ δὲ κινητὸν εἴη τὸ πρᾶγμα, 
εἰ μὲν εὐπόρως ἔχοι τὰ τῆς περιουσίας τῷ προρώπῳ 


tale quale percepit, restituens et quos accepit in 
medio fructus. 

9 Si vero mobilis fuerit res, si quidem idoneam 
habet substantiam persona volens accipere, dari 


τῷ. βουλομένῳ λαβεῖν, δίδοσϑαι τὸ καταλειφϑὲν éni 40 quod relictum est sub eadem cautione et iisdem hy- 


ὡς e 2 SA aÉ ς 
τῇ αὐτῇ ἀσφαλείᾳ καὶ ταῖς αὐταῖς ὑποϑήκαις. ἀλλ᾽ 


pothecis. Sed si quidem aliud aliquid mobilium 





praetermissam esse intellezimus, scilicet etiam. defuncti animam esse. curandam. 


Quam ob rem prae- 


sentem legem. ferimus: nolumus enim defunctorum voluntates quae nihil absurdi contineant in. irritum 


cadere. 


Nam siquidem diceremus, mulieri omnino, si maritus ne. nuberet praeceperit, id observandum 


esse, haberet foríasse lez acerbi aliquid. — Iam vero cum alterum praesto sit, ut, si quidem nubere velit, 
non — quod relictum est, summae absurditatis est pati voluntatem defuncti ita. periclitari , ut illi 


venia 
XLIV. 


tur et nubendi et quod relictum est accipiendi et per omnia priorem maritum laedendi. Ὁ 
ltaque sancimus, si quis prohibuerit uxorem, vel etiam uaor maritum (idem enim utrum- 


que est) ad secundum coniugium transire eoque nomine quid reliquerint: ut alter coniugum ea: duobus 
electionem habeat, ut aut ad matrimonium íranseat et rei accipiendae renuntiet, aut si hoc nolit, sed 
1 defunctum honoret, ut omnino ab altero matrimonio abstineat. —.Ne tamen res in suspenso sit et post 
longum forte tempus denuo redeat exactio, propterea recte nobis habere visum est rem definire, ita ut 
inira annum — nullo pacto exactio sit eius quod relictum est, nisi forte sacerdotii ratio alteri 
2 personae obveniens statim capiendi ius praestet, utpote cum non amplius spes sit. nuptiarum. δὲ 
vero anni tempus praeterierit, concedimus quidem ei personae, ut relictum capiat, quamquam me ita 
quidem id protinus fiat. Sed. siquidem immobilis res sit, non aliter eam capiat nisi dusiurandum prae- 
stiterit suasque res pignori supposuerit (id quod etiam tacite ex hac lege concedimus) se, si ad secundas 
nuplias venerit, quod datum est, tale quale acceperit esse. reddituram, reddituram etiam fructus quos 
8 lempore interiacente perceperit. in mobilis sit res, si quidem abunde habeat bonorum persona 
quae capere vult, quod relictum est sub eadem cautione et isdem hypothecis detur. | Atque si quidem 





1 ἐνενοήσαμεν MB) ἐνοήσαμεν L | 9 τοῦ om. L || 
18 os om. B' δυεῖν M || τῶν] τὸν B' | 22 ἑξῆς B! | 
27 ἐπιγινόμενος B! | 28 δοί (sic) M || 30 uiv om. B || 
τοῦτο B'| 31 οὐχ ἁπλῶς μέντοι οὐδὲ οὕτως} non ab- 
solute tamen neque simplieiter ς || οὑτωσὶ L || 33 vzo- 
ϑήκην om. e, 34 ὑπόϑοιτο om. B! | 35 ei] εἰς M | 
36 ἀποδώσει 8! || 39 ἔχοι] habet ς 





1 pereepti E! | quoniam alterutrumque et 2 a nobis 
suppl. V? in spat. vac. | alterumque &* alterum quoque 
vulg. | 2 rerum 1] rerum nostrarum V, om. vulg. | 4 nihil 


om. V!|| 8 *seeundo /ibri | 9 sit] sue 1} | *non] quod V 
hoe 7), om. R vulg. || 10 scelerim A! | est] et || 16 uxo- 
rem V] om. RT, post prohibuerit col/. vulg. | 17 utrum- 
que Heimbach] utrinque /ibri | relinquerit E | 18 unam] 
nam A! | 19 praeceptioni V αἱ. | 20 sed honorat om. V'* || 
22 non ut 2 | 24 habere] haberi Z^ V!7' hano V? | deter- 
minari V! | 25 petitiones E | 26 tantum A7'| 29 amale 
V|| 31 absolutum V || quidem] quid E! || 32 hoc] hano 
vulg. | 33 sq. res suas A || 38 fuerit mobilis V | ydoneum 
R! | 39 habeat vulg. || uolens om. A! || 40 sub] et sub 





V || cautionem .£ | hisdem V7 || 41 quid καὶ 








179 


εἰ μὲν ἕτερόν τι τῶν κινουμένων εἴη, τοιοῦτον ἀπο- 
διδοσϑαι Lan χὰ, εἴληφεν, ἢ τὸ τῆς ἐλαττώσεως ϑερα- 
4 πεύειν μέρος" εἰ δὲ ἤματα εἴη, καὶ μετὰ τόκων 
ἀποδιδόναι ὧν ἐκεῖϑεν λαβεῖν ἐσχύσειεν, ὁρκῷ τοῦ 
ἀναδιδόντος τούτου κρινομένου. Ei δὲ ovx ἐδάνεισε 
μέν, συνεχρήσατο δὲ, τὸν ἀπὸ τρέτου ἑκατοστῆς ἀπο- 
D διδότω cóxov. EX δὲ μὴ σφόδ, εὐπόρως ἔχοι, 

jv τοῦτον αἰτεῖσϑαι. εἰ δὲ οὐκ 


καὶ 

2 » * ΄ - - » 
“καῦτα ἐπὲ διω- 

ἐσχύσειε vOv —— —— ναι, τὴν ex 


Nov. XXII 44 


fuerit, tale restitui quale percepit, aut deminutionis 

medeatur 

4 $Si vero pecuniae fuerint, etiam cum usuris quas 

inde percipere valuerit, iureiurando restituentis hoc 
5iudicando. Si vero non mutuayit quidem, sed usus 
fuerit, etiam fideius- 


DE NUPTIIS 





ᾳ xai τὸ εἰρημένον τῶν ὄντων 10 secundum quod dictum est, suarum rerum accipiat 
Ra uM "roov avéro μὲν τὸ καταλε- | quidem quod relictum est. | 
6 vov, Ó 


μους ἐλθεῖν τοῦτο ὑπὸ rov δόντος 
—— φανείη προΞώπῳ, ὡς αὐτὸ τὴν 
- ὁξ € 


m relinquitur, minus idonee vero se habeat ad 
deiussionem et nec ipse dignus sit cui hoc credatur, 
ται, τὸν 20manere quidem apud illum a quo relictum est, ex 
δὲ ἐκ τρίτου ἑκατοστῆς αὐτῷ τόκον τελέσειε, ὃν né, tertia vero centesimae eius usuram i, quam 
τότε καταβαλεῖ ἕως ἢ δευτέροις ἐκεῖνος contrahat 





τόκων «s χώραν) ἢ γένοιτο φανερὸν ovx ἔτε — suscipiet facultatem) aut [si] fiat manifestum nulla- 
δύνασθαι τοῦτον πρὸς γάμον ἐλθεῖν εἴτε κατὰ τρό- 25 tenus posse istum ad nuptias pervenire, sive secun- 
πον & ὕ τηνικαῦτα γὰρ αὐτῷ δώσει τὸ κατα- dum modum sacerdotii (tunc enim ei dabit quod 
Ang Dé») ἢ καὶ ϑανάτῳ" αε γὰρ αὐτὸ πάντως relictum est) sive morte. Accipient enim hoc omni 


οὐδὲν οὐδὲ τῶν δεδομένων modo eius heredes, nihil neque de datis usuris red- 


eu, ἕτερός τις ἔξωϑεν ἢ ἀνδρὶ ἢ γυναικὶ ὑπὸ aliquis extraneus sive viro sive mulieri sub tali con- 
τοιαύτην αἵρεσιν QoO Tai τε βουληϑείη. δηλαδὴ τῶν dicione dari quid voluerit: videlicet fortuitorum ca- 


τυχηρῶν περιστάσεων κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν καὶ suum secundum suam naturam et leges super his 
τοὺς ἐπ᾿ αὐταῖς νόμους imi τῶν δόσεών τε καὶ &va-35tam in praestandis quam in restituendis servata. 
Haec igitur ex iam nuper factis a nobis occasione 
1 Iuliae Miscellae constitutionibus retribuimus; alia 
διατάξεων ἀμείβομεν. τὰ ἄλλα δὲ ἔστω κύρια κατὰ — vero sint firma secundum terminos et casus secun- 

haec exposuimus. 


τοὺς 0 xai τὰ ϑέματα καϑ'᾽ ἅπερ ταῦτα ὑφηγη- dum quos 
9 σάμεϑα. Ai δὲ εἰρημέναε παρ᾽ ἡμῶν ἀσφάλειαε 409  Praefatae autem a nobis observationes dentur, si 
alia quae res ex mobilibus sit, eam talem qualem accepit restituat, vel detrimentum si quod factum 
4 est, resarciat. — Sin pecunia sit, etiam cum usuris restituat quas inde percipere potuerit, idque iure- 
iur. eius qui redditurus est diiudicetur. | Quodsi fenori non dedit, 1 suum M, ex 
b tertia parte centesimae reddat usuram. Sin vero non admodum locuples sit, praeterea fideiussor 
dupotheca * 
se- 


δόσεων ϑεωρουμένων. Ταῦτα τοίνυν ἐκ τῶν ἤδη γε- 
vouévew παρ᾽ ἡμῶν sedes ———— 








.3 μέρος 1, ΒΕ] μέσον M|| 4 ἀποδιδόναι om. c | 6 τὸ» 
τὸ B' τὴν Bí | " ἔχει B'pr.| 8 τούτων Haloander | 
προξαπαιτεῖσϑαι MBs] προξαπαιτείσϑω L| 9 ἐξομο- 


partem Κ᾽ ἢ 3 fuerit R'| usuris] reddi add. vulg. | 4 iu- 
rando A ἢ 6 tertia T7, ex tertia malit Heimbach ἢ 7 lo- 
euplex V || fideiussorem cer.] iussorem — 9 cautione et y| 


σία L | 11 μέτρον] μέτρῳ B', om. c prob. Zachariaeo 
17 χρυσίον») usus (i. e. χρησις) ς | 18 ἔχει B! | Lt 
20 μενεῖ M] μένειν BLs || £xeivov L| τὸ») τὸ B!pr. 
21 τρίτου Haloander (cf. s)] τρίτης MLB ἢ αὐτῶν L 
21 αὐτῷ Μρ, B! pr. | 30 καὶ εἴ κἂν εἰ Haloander ἢ ei] οἱ 
L'|oi] «« L'| 31 post τοιαύτην tres litt. eras., καταλέ- 
ποιεν — 38 τοιαύτην om. L| 32 τῶν ante ἔξωϑεν add. 
——— "e af αὐταῖς —— αὐτοῖς libri | 
iuliu misellu ovÀíov μισκέ, (μισκέλου L μαρ- 
κέλλου Βὴ LB | 38 διατάξεων») Cod. 6, 40,3. 3 ἢ τὰ δὲ 
ἀλλα ΒΓἢ 40 Ai δὲ — 180,3 καταλέλειπται om. L 


1 diminutionis VT | 2 mediator K' | pariem] in 





ser. R? in ras. 1 versus | 10 dietum] cautum Καὶ 13 uen- 
dicetur RV | quaeumque £'| 15 uidentur A] 16 siue 
alterum om. R | furtum R* | 18 relinquatur & | ad] a 
V1| 19 fideiiussionem Καὶ ἢ reddatur RT 20 ills E* | 
22 autem R' | 23 restistütutio V! | 24 si delevit V? 
vulg. | nullatenus] et nullatenus R | 26 tune ei dabit 
enim V, ei om. R | 27 derelictum V | haec Καὶ | 28 here- 
des eius R | de datis] delatis | 29 ipsa E | introdu- 
cimus] ducimus — 33 easuum scr. A* im ras. 3 vv. | 
30 si non] sine ΡῈ | 31 reliquerunt V | 32 sive prius 
om. R | 34 et om. R | leges V!7] lege RV? | 35 seruata 
RV, seruandas vel seruatas al | 36 ex iam] etiam V ἢ 





37 miseile V ἢ 39 *quod libri| hie V ἢ 40 aut E' 
23* 


Nov. XXII 44. 45 180 


DE NUPTIIS 





διδόσϑωσαν, si μὲν ἐνστάσεως εἴη μέρος ἢ πρεσβεῖον 
τοῖς κληρονόμοις ἢ ὑποκαταστάτοις ἢ ἐκείνοις ἀφ 
Qv ταῦτα καταλέλειπται" εἰ μέντοι mortis Causa 
δωρεά, πάντως τοῖς κληρονόμοι. Ei δὲ ἐξ δλοκλή- 
Qov κατὰ τοιαύτην αἵρεσιν γραφεέη τεξ κληρονόμος, 
τοῖς ὑποκαταστάτοις, εἴγε εἶεν, ἢ πάντως γοῦν τοῖς 
ἐξ ἀδιαϑέτου πρὸς τὸν κλῆρον καλουμένοιβ τοιαύτας 
ἀσφαλείας παρεχέτω, ἵνα πανταχύϑεν ὃ νόμο! ἔχῃ 
τὴν οἰκείαν τελειότητα. πλὴν εἰ μὴ πολλάκις ὃ δια- 


institutionis sit pars aut levatum, heredibus aut sub- 
stitutis aut illis (a) quibus haee relicta sunt; si qui- 
dem mortis causa donatio, omni modo heredibus. $i 
vero ex asse secundum talem condicionem conscri- 
5 batur quis heres, substitutis, si fuerint, aut omnino 
his qui ab intestato ad hereditatem vocantur, huius- 
modi observationes praestentur, ut undique lex ha- 
beat propriam perfectionem. Nisi forte testator et 
hoc praecipiat dicens licentiam habere eum cui de- 


ϑέμενος xai τοῦτο ἐπιτρέψειε φήσας ἄδειαν ἔχειν τὸν 1Oreliquit sive per institutionem particularem sive ex 


ᾧ καταλέλοιπεν ἢ τὴν ἔνστασιν τὴν μερικὴν ἢ τὴν 
ἐξ ὁλοκλήρου, ἢ τὸ πρεσβεῖον ἢ τὸ φιδεϊκόμμισσον ἢ 
τὴν mortis causa δωρεάν, καὶ λαβεῖν τὸ καταλελειμ- 
μένον καὶ μηδεμίαν ἀσφάλειαν διδόναι. τηνικαῦτα γὰρ 


asse, aut per legatum vel fideicommissum, sive per 
mortis causa donationem, et accipere quod dere- 
lictum est et nullam cautelam dare; tunc enim se- 
quenda est defuncti voluntas. Studi! enim nostri est 


ἀκολουϑητέον τῇ τοῦ τελευτήσαντος γνώμῃ. περισπού- 15 defunctorum conservare secundum legem voluntates. 


Üacrov γὰρ ἡμῖν ἐστε τὰς τῶν τελευτώντων φυλάτ- 
^ - , , 
τεῖν μετὰ τοῦ vouov βουλήσεις. 


CAPUT XLY. 


"Ens; δὲ μικρῷ πρόσϑεν τὰ περὶ τῆς φυλακῆς 
τῶν πραγμάτων ἐλέγομεν, καὶ τὴν “έοντος ἐπιστά- 


Et quia parum addita de cautela rerum ediximus 
et Leonis novimus divae memoriae constitutionem 


μεϑα vov τῆς εὐσεβοὺς λήξεως διάταξιν ἐπὶ τῶν δευ- 20 de secundis nuptiis, si ad eas veniens mulier non 


τέρων γάμων, εἴπερ T πρὸς τούτους ἐλϑοῦσα γυνὴ 
μὴ δυνηϑείη δοῦναι τὴν ἐξ ἐγγύης ἀσφάλειαν τὴν 
ὅτι τοῖς παισὶν ἀποκαϑίστησε τὰ πράγματα, τὸ τρί- 
vov μέρος τῆς ἑκατοστῆς λαμβάνειν, ἡμεῖς τὸ πρᾶγμα 


valeat dare fideiussionis cautelam quia filiis restituat 
res, tertiam partem centesimae accipiens: nos cau- 
sam adhuc melius ab ea constituimus; quod enim 
super hoc, statutis competentem adiecimus subdivi- 


ὄτε κάλλιον ἐτάξαμεν τοῖς παρ᾽ ἐκείνης τό γε ἐπὶ τού- 25 sionem. 


τῷ τεταγμένοις τὴν προρήκουσαν ἐπαγαγόντες ὑπο- 
" ^" € 

1 διαίρεσιν. Καὶ ϑεσπίζομεν (τοῦτο ὅπερ ἔμσερο- 

σϑὲεν ἡμῖν ἐπέ τινος εἴρηται διατάξεως) ἵνα, εἴ τις 

, M , , 2 ^ 

ἐπιδοίη πράγματα κατὰ προγαμιαίαν δωρεάν, εἰ μὲν 


1 Et sancimus (hoc quod pridem a nobis in qua- 
dam dictum est constitutione) ut, si quis offerat vel 
res per nuptialem donationem, si quidem omnes im- 


ἀπαντα ἀκίνητα καϑεστήῆκοι, μένοι ἡ τούτων χρῆσις 30 mobiles constitutae sunt, maneat eorum usus apud 


παρὰ τῇ μητρὶ πρὸς δευτέρους ἐλϑούσῃ γάμους, καὶ 
γὺς 2 x ^ xe * 

αὐτὴ ταῦτα ἐκλέγοι καὶ μὴ παραιτοῖτο, μηδὲ ἀπαιτοίη 
^ - Li - - * Ü , , 

τοὺς παῖδας ὑπὲρ τῆς τούτων ἀποτιμήσεως τόκον, 

24245 » 9 3 4 Hn c , " 

ἀλλ᾽ ἐπιμελοῖτό τε αὐτῶν, καϑ' ὅσον ὃ νόμος δίδωσι 


matrem ad secundas venientem nuptias, et ea haec 
eligat et non récuset, neque exigat filios pro aesti- 
matione earum usuras, sed diligentiam earum habeat 
secundum quod lex dat usus dominis constitutis, 


TOUS τῆς᾽ χρήσεως ὄντας κυρίους, φυλάττοι τὸ ταῦτα 35 conservet autem haec secundum leges filiis super- 


κατὰ τοὺς νόμους τοῖς παισὲ περιοῦσειν, ἢ εἰ πάντες 
, MJ * € , , - 2 
τελευτήσαιδν, κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον τοῦ μὲν ἐξ 
2 s. * * - J ἔς Ἐν 
ἀπαιδίας CASU τῇ μητρί, τοῦ δὲ λειπομένου τοῖς τῶν 


stitibus, aut si omnes moriantur, secundum nostram 
legem tam sine filis casu [moriente] matri quam 
remanentibus filiorum heredibus conservato. 


2 παίδων κληρονόμοις φυλαττομένου. Εἰ δὲ πᾶσα Φ Si vero universa constituta est forte in pecuniis 
καϑεστήκοι τυχὸν ἐν χρήμασιν ἢ ἄλλοις κινητοῖς πράγ- 40 aut aliis mobilibus rebus nuptialis donatio, tertiam 





heredibus vel substitutis vel illis, a quibus haec relicta sunt, praesteniur, sin mortis causa donatio, 
omnino heredibus. Quodsi quis in solidum sub tali condicione heres scriptus sit, substitutis, siquidem adsint, 
vel utique illis qui ab intestato ad hereditatem vocantur eiusmodi cautiones praestet, ut undique lex 
suam habeat perfectionem. Nisi forte testator hoc quoque permiserit dicens veniam. habere eum, cui vel in- 
stitutionem sive particularem sive in solidum, vel legatum vel fideicommissum vel mortis causa donationem 
reliquit, et relictum accipiendi neque ullam cautionem praestandi. Tunc enim sequenda est defuncti vo- 
luntas. Nam maaimum nobis studium est defunctorum voluntates cum lege custodiendi. 

XLV. Quoniam vero paulo ante de custodia rerum verba fecimus, et Leonis piae memoriae novi- 
mus constitutionem de secundis nuptiis (qua praecipitur) mulierem quae ad eas venerit, si cautionem 
fideiussoriam se scilicet liberis res restituturam praestare nequiverit, partem tertiam centesimae accipere, 
nos hanc rem etiam melius ordinavimus iis quae per illam de hoc ipso constituta sunt, idonea sub- 
1 divisione addita. Atque sancimus (id quod antea a nobis in quadam constitutione dictum est) ut, 
si quis res ἊΣ antenuptialem donationem dederit, siquidem omnes immobiles sint, earum. ususfructus 
maneat apud. matrem quae ad secundas nuptias venerit, a(que ipsa eas eligat neque repudiet neve a liberis 
pro earum. aestimatione usuras exigat, sed et curam earum habeat, prout lez praecipit iis qui usufructu 
potiantur, et servet eas secundum leges liberis superstitibus, vel si omnes mortui sint, secundum legem 
nostram matri quidem quantum competit ea casu orbitatis, reliquum vero liberorum heredibus conservetur. 


2 δὲ vero tota ante nuptias donatio in pecunia forte vel aliis rebus mobilibus consistat, mater tertia 





1 post μέρος add. εἴτε φιδεϊκόμμισσον Haloander (cf. 
Julian. c. CLX) Ι 3 — καῦσα M, ϑανάτου αἰτίᾳ 
LB | 1 τὰς τοιαύτας B | 8 ἔχει L ἔχοι Bf | 12 ἢ τὸ 
φιδεικοτητηΐδθοη M ἢ τὸ φιδικόμεσσον L, om. B || ἢ τὴν 
αἰτίᾳ ϑανάτου B ἢ τοῦ ϑανάτου αἰτία L| 14 δοῦναι 
LB| 11 τοῦ om. B! | 18 μικρὸν L! || πρόσϑεν τὰ (ὅτι 
τὰ LE?) MLB] addita (i. €. προσ ἐντα) $ Ι 19 ἠπιστάμεϑα 
B! | 20 τοῦ] τοὺς 1)" || δεάταξι») Cod. ὃ, 9, 6 καὶ 6 || 21 γά- 
pov] addendum λέγουσαν (Zachariae) vel διορέζουσαν || 
24 λαμβάνειν] accipiens e || 25 vois] τῇ L? || ἐκείνης 
L*B!g| ἐκείνοις ML! ἐκείνου Bf | τόγε] quod ónim 
(i.e. τὸ yàp?) € | τοῦτο L! || 26 ἐπαγαγόντες) adieci- 
mus e || 28 διατάξεως] nov. IT c. 4, unde repetita sunt 
quae sequuntur | 29 ἐπιεδοίη] vel (i. e. ἢ) add. ς || 30 μένη 
L? μείνῃ B | y] εἰ L! | 34 αὐτὸν L! | 36 τοῖς περι- 
οὖσι παισὶν B | πάντως τελευτήσειδν L | 37 νόμον] 





fuit. Cod. 5, 9, t1 (cf. Kruegeri adnot.) | 38 «&cov (κάσ- 
σου B') LB| 39 πᾶσαν 1,1 





1 heredibus] ab heredibus A7" || substitutionibus A* || 
2 a add. vulg. | si quod & | 3 dona A* | Si vero om. V! 
5 fuerint] fi««*«« A! | 10 dereliquid V deliquid R 
11 aut] ut V || sive om. &* || per om. RT || 14 stude» 
ΕΔ} 15 leges R|| 18 adita /| 21 fideiussionis] iussio- 
nis A! | quia E! vulg.] qua A* VT | 22 accipere vulg. || 
23 ab ea] eam V*|| 24 sub || 27 in om. & || 28 con- 
stitutionem 1.5 | quid .K* | uel del. R?, om. vulg. || 29 si 
quod A*| 30 eorum A7'V?] illorum V* earum vulg. | 
32 estimationes A! | 34 usus] usui AV al. | 31 moriente 
seclusi | matre V || 3S leg. remanenti? | 39 vero] uero 
moriente & || constituta vu/g.] conscripta & VT' || est] sunt 
V* fuerit V? | 40 tertiam vu/g.] tantam AV 





"Wc Wt 





E 
" 


AS ae: 


— E— 


DE NUPTIIS 


181 


Nov. XXII 45. 46 





μασιν ἡ προγαμιαία δωρεά, τὸ τρίτον TOU τύκου 
μέρος λαμβάνουσαν τὴν μητέρα σὺν τῇ ἤδη νενομο- 
ϑετημένῃ ἀσφαλείᾳ μὴ ἀπαιτεῖν παρὰ τῶν παίδων 
χρυσίον, πλὴν εἰ μὴ ἄφϑονος ἡ τοῦ ἀνδρὸς εἴη περε- 
ουσία καὶ ἔχοε καὶ χρυσίον καὶ — καὶ ἐσθῆτα 
καὶ εἴ τι κατα αμμένον rv τῇ μητρί. τηνικαῦτα 
γὰρ τὴν — μητρὶ δώσομεν, εἴ γε βούλεται 
τὰ πράγματα λαβεῖν καὶ δοῦναι τὴν ἐξ ἐγγύης ἀσφά- 
v, εἴτε καὶ τὸν εἰρημένον κομέζεσϑαι τόκον, τὸν 
ἀπὸ τρίτου φαμὲν ἑκατοστῆς, κατά τε τοὺς ἔμπροσϑεν 
νόμους κατά τε τὸν ἡμέτερον. Εἰ δέ γε ἀναμὶξ 
εἴη τὰ πράγματα καὶ ἡ δωρεὰ τὸ μὲν ἐν χρήμασι, τὸ 
δὲ ἐν ἀκινήτοις ἔχοε πράγμασε, τὰ μὲν ἀκένητα πάν- 
pun μένειν παρὰ τῇ μητρὶ διὰ τὸ τὴν ἀποτροφὴν 
εἰν 
ἅπερ ἐνομοϑετήσαμεν ἔμπροσθεν, εἴπερ ἐτύγχανεν 
ἐν κινητοῖς πάντα τὰ τῆς προγαμεαίας δωρεᾶς καϑ- 
εστῶτα. προνοούσης τῆς γαμετῆς, ὥςτε μὴ καταρρᾳ- 
ϑυμῆσαι [ἢ ἀμελῆσαι] τῶν ἀκινήτων μηδὲ ἐλάττω 
ταῦτα ποιῆσαι, ἀλλ᾽ οἷάπερ ἔλαβεν ἀποδοῦναι. 


partem usurarum accipiente matre cum prius sancita 
cautela non exigi a filiis aurum, nisi forte sine in- 
vidia sit viri facultas et habeat aurum et ntum 
et vestes et quidquid conscriptum est matri. Damus 

5 etenim tunc electionem matri, sive velit res accipere 
et dare fideiussoriam cautionem sive praedictas ac- 
cipere usuras; dicimus autem ex tertia parte cente- 
simae tam secundum anteriores leges quam etiam 
secundum nostras. 


10 


8 Si vero permixtae sint res et donatio tam in 

iis quam immobilibus rebus sit, immobiles qui- 
em omnino manere apud matrem propter quod ali- 
menta habeat exinde, in rebus vero mobilibus illa 


ἐχεῖϑεν, ἐπὶ δὲ τοῖς κινητοῖς ταῦτα xo«rtiw15tenere quae pridem sanximus, sive contigerit in mo- 


bilibus rebus omnia antenuptialis donationis consti- 
tuta. Provideat mulier, quod non respuat immobilia 
neque imminuta haec faciat, sed qualia accepit re- 
stituat. 


20 


CAPUT XLVI. 


"EvrebOev ἡμᾶς ἕτερος καλεῖ λόγος ὃ περὶ τῆς τῶν 
παίδων διαδοχῆς, ἣν ὧν ἐγ eii — — 
μέλλουσαι γά ες. Ἤδη μὲν οὖν καὶ περὲ τούτων 
γέγραπταε νόμος ἡμῖν πρὸς ρμογένην τὸν τῆς ἐν- 
δόξου μνήμης μάγιστρον τῶν 
τάξεων ἀντιγεγραμμένος, κατὰ τὴν Βελισαρίου τοῦ 
ἐνδοξοτάτου προελϑὼν ὑπατείαν τὴν πρὸ δεκαεπτὰ 
καλανδῶν ", - καϑ' ὃν ἐθϑεσπίσαμεν τὰς μη- 
τέρας ἐπὶ τὸν τοῦ παιδὸς τοῦ 





Hinc nos alia evocat ratio quae de filiorum suc- 
cessione est, quam accipere quae ad secundas veniunt 
nuptias. Iam pridem enim et de his scripta est lex 
a nobis ad Hermogenem gloriosae memoriae magi- 


ϑείων ἡμῶν γενόμενον 25 strum sacrorum nostrorum factum officiorum re- 


scripta, Belisarii gloriosi procedens consulatu sep- 
timo decimo kalendas Aprilis, per quam sanximus 
matres ad filii non relinquentis liberos cum eius qui 
mortuus est fratribus sine causatione vocari succes- 


p καταλιπόντος παῖ- 
δὰς μετὰ τῶν αὐτοῦ τοῦ τὠδευτήσαντος ἀδελφῶν 30sionem, et eius cum usu etiam proprietatem habere 


ἀπραγμόνως καλεῖσϑαι κλῆρον, καὶ τούτου μετὰ τῆς 
χρήσεως καὶ τὴν δεσποτείαν ἔχειν βεβαίως, εἴτε πρὸ 
τοῦ 





μοις᾿ ἀνελόντες ἐξ ἐκείνου τοὺς νόμους οἱ περὶ τού- 
cap. XLVI decurtatum erhibet B* p. 198 sg. Zach. 


κλήρου εἴτε μετὰ τοῦτον δευτέροις ὡμίλησαν yü- 


am, sive prius quam heres relinquatur sive 
stea ad secundas venerit nuptias; auferentes de 
oc leges quae de his contrarium quid praecipie- 





usurarum paríe accepta cum cautione iam lege constituta pecuniam a liberis non gs ta nisi forte amplae 


sint marit? facultates habeatque et aurum. et argentum et vestimentum et si quid 
r Tunc enim optionem matri dabimus, sive res accipere et cautionem fideiussoriam dare vult sive 
dictam usuram, nempe quae tertia centesimae efficitur, tam. secundum 


fuerit. 


iud matri assignatum 


priores leges quam. secundum 


9 nostram auferre. Quodsi —— sint res et donatio partem ex pecuniis partem ea: immobilibus rebus 
[ 


constantem contineat, immobi 


a quidem omnino apud maírem maneant, ut i 


alimenta habeat, de mobi- 


libus vero ea valeant quae antea sanzimus, si —— ex molilibus tota ante nuptias donatio constet. Pro- 


videat tamen mulier, ne temere neglegat immo 


lia neve deteriora reddat ea, sed qualia accepit restituat. 


XLVI. Zinc alia nos vocat ratio quae est de liberorum successione, quam habeant secun- 


das initurae sunt muptias. Atque de his quoque iam quidem scripta est lez a nobis ad 


gloriosae memoriae 
ante diem xvir. kal. Apriles proposita: 
non reliquit, cum ipsius defuncti fratri 
prietatem | firmiter 


ermogenem 


sacrorum mosirorum officiorum data, Belisario gloriosissimo consule 
er quam sancimus, ul matres ad hereditatem filii, qui liberos 

sine ambagibus vocentur, eiusque cum usufructu etiam pro- 
beant, sive ante delatam hereditatem sive post delatam secundas inierint nuptias: 
abrogatis per illam legibus quae de his contrarii aliquid statuebant. 


Haec nostra legislatio ut nunc quo- 





1 τὸ τρίτον τοῦ τόκου μέρος] τὸν ἀπὸ τρίτου Éxa- 
τοστῆς τόχον μόνον L? (sim. Ath. Theod.), ἑἕκατο- 
στιαίου suppl. Zachariae ἐ 2 νενομοϑετημμένην L' | 
4 ἡ — εἴη] ἡ -- ἢ ΤΡ ἢ 5 ἄργυρον MB!) ay? 
LB! | 6 καταγεγραμμένα L | T δώσομεν] oue» 
pen leg. εἴτε (cf. € et p. 16,38)? || βούλεται M B!] 
βούλετο L' βούλοιτο Γι" ΒΙ(ς) ἢ 8 τὸ πράγμα λαβεῖν L 
λαβεῖν τὰ πράγματα διατετιμη μένα B ἀσφάλειαν] 
τουτέστιν ἀξιοπέστους ἐγγυητάς, ὅτε ταῦτα τὰ πράγματα 
ἤτοι τὴν διατέμησιν αὐτῶν φυλάξει τοῖς ἐκ τοῦ προ- 
τέρου γάμου παισίν add. B | 9 τὸν ἀπὸ] τὸν om. M 
10 τρέτου Bc] τρίτης ML ΒΓ | 11 ἡμέτερον LB(s)] ἡμέ- 
τερον νόμον M (cf. p. 16,40) || 13 ἔχει B! | 14 ὑποτροφὴν 
B | 16 —— Ls] ἐτύγχανον ΜΒ (cf. p. 13,3) | 
I7 τὰ om. L | 18 καταρραϑυμῆσαι LBs] ῥαϑυμῆσαι 
M |19 ἢ ἀμελῆσαι M; om. LBe ἢ 22 ἣν) $« L* | 
24 νόμος] nov. II | Eouoyévr Bf | 25 ἡμῖν γεν. δια- 
τάξεων B!| 26 ἀντιγεγραμμένην L | 21 ὑπατεί (sic) 
L' | τὴ»Ἱ τῇ Zachariae | 29 τὸ»] «zv L' | 30 cv] «zv 
L' | 32 τῆς δεσποτείας L | ἔχειν L'Bs] ἀνέχειν M 
μετέχει» L| βεβαίως] firmam ς | 33 μετὰ τούτων M 
μετὰ ταῦτα. Βε | δευτέρω ὠμίλησαν γάμω B! ἢ ὅμι- 
λήσαιεν B* || 34 ἀνελόντες κτλ. cf. p. 14, 14 544. 


4 matri. Damus] damus matri R! damus matri. damus 
R?|| Damus etenim tunc electionem matri om. V!||5 siue V] 
si E vulg. || 6 fidei iussoriam V || praedictas] post praedictas 
R | 1 aut V | centess«« V? | S secundas δὲ || etiam 
om. R| 9 secundas R! | 11 dona| tam V || 12 quam in 
immobilibus vulg. | 14 inmobilibus R | 15 saneximus £ || 
sive] si uero A? si vulg. | in immobilibus 7' || 16 nuptia- 
lis V | eonstituta] haee faciat add. R^ | 17 providente 
muliere vulg. | 21 rubr. Mulier quae secundas (ad seeun- 
das AR?) nuptias contraxerit quemadmodum filii sui suc- 
cessionem capiat tam ex testamento quam ab intestato 
Loquitur autem in eodem capite et de superiore (fra- 
trum 7) suecessione quae ad eam deuoluta est A mg. 
(sim. T'mg.) | 21 euocat. R vulg.] uocat VT' | 22 accipere 
(al. accepere A? mg.) RVT] accipiant vu/g.; acciperent 
Heimbach | quae] qui que V! | 24 Ermogenem AVT | 
25 sacrorum om. V | 26 bilisarii R VT | procedens Bec- 
kius] praecedens libri | consulatu RV1T] eonsulatum V? 
vulg. | 21 decimo om. V | quam] quas V quem A! || sane- 
ximus RV | 28 liberos] filios R [ 29 siue V || uoeati A* || 
uocari suecessionem om. V | 31 relinquata A& | 33 con- 
tractum R 





Nov. XXII 46 


192 


DE NUPTIIS 





τῶν ἐναντίον τι διηγόρευον. Ταύτην ἡμῶν τὴν vo- 
μοϑεσίαν κυρίαν καὶ νῦν μένειν ἐπὶ μόναις ταῖς ἤδη 
πρὸς δεύτερον ἐλϑούσαις γάμον ϑεσπίζομεν καί τινας 
τῶν οἰκείων διαδεξαμέναις παίδων, ἐν βεβαίῳ τε 
αὐταῖς — καὶ κατὰ τὸν ἑξῆς χρόνον, εἴτε 
πρὸ τῶν γάμων εἴτε μετὰ τοὺβ γάμους τὸν κλῆρον 
εἰς αὐτὰς τοῦ παιδὸς κατενεχϑῆναε συνέβη. Τὰ δὲ 
ἐπὲ ταῖς μετὰ ταῦτα εἰς δευτέρου φοιτώσαις ἀνδρὸς 
οὗτος ἡμῖν 0 παρὼν νόμος τυπούτω τε καὶ διαϑεσμο- 


bant. Hanc nostram sanctionem firmam etiam modo 
manere super solas quae dudum ad secundum venere 
matrimonium sancimus et quosdam propriorum ac- 
cipientes filiorum, firme eis servantes et secundum 
5 deinceps tempus, sive ante nuptias sive post nuptias 
hereditatem in eis filii descendisse contigit. De his 
autem quae post haec ad secundum veniunt virum, 
ita nobis praesens lex disponatur et sanciatur. Ergo 
necesse est filio moriente sive masculo sive femina, 


ϑετείτω. Οὐκοῦν ἀνάγκη τὸν παῖδα τελευτῶντα εἴτε 10 sive testatus moriatur sive etiam sine hoc: interim 


ἄρρενα εἴτε ϑήλειαν ἢ ἐπὶ διαϑήκαις τελευτᾶν ἢ τού- 
τῶν χωρίς" τέως ovr τὰ ἐκ διαϑηκῶν εἰπόντες οὕτως 
1 ἐπὶ τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου τάξιν ἀφιξόμεϑα. Εἰ τοί- 
vvv νομίμως ὁ παῖς διαϑέμενος καταλείψειε τῇ μητρὶ 


ergo ea quae ex testamento sunt dicentes ita ad 
ordinem qui ab intestato est veniemus. 

1 $i igitur legitime filius testatus fuerit et relinquat 
matri substantiam sive partem eius aliquam, hanc 


viv οὐσίαν ἢ καὶ μοῖραν ταύτης τινά, ταύτην ἐκείνη 15 illa accipiat per scripturam, quia ubique custodire 


λαμβανέτω διὰ τὴν γραφήν (ἐπειδὴ πανταχοῦ φυ- 
λάττεσϑαι τὰς τῶν τελευτώντων βουλόμεϑα γνώμας), 
καὶ ἐχέτω τὸ καταλελειμμένον ἢ δεδομένον καὶ κατὰ 
δεσποτείαν καὶ κατὰ χρῆσιν. ὥθπερ γὰρ ἐξὴν κατα- 


morientium volumus voluntates, et habeat quod di- 
missum est aut datum et secundum proprietatem et 
secundum usum. Sicut enim licebat relinquere ali- 
cui extraneorum et nihil heredem secundae mulieris 


λιμσπάνειν τινὲ τῶν ἔξωϑεν καὶ οὐδὲν τὸν κληρονό- 20nocebant nuptiae, ita et matri derelinquens sive in- 


pov ὃ δεύτερος ἐκείνης ἔβλατττε γάμος, οὕτω καὶ τῇ 
μητρὶ καταλιπὼν ἢ καταλιποῦσα εἴτε ἔνστασιν εἴτε 
πρεσβεῖον ὀρϑῶς καταλιμπτανέτω καὶ κατὰ δεσποτείαν 
καὶ χρῆσιν, εἴτε ἐκ τῶν ἔξωϑεν αὐτῷ προςγενομένων 


stitutionem sive legatum recte derelinquat et domi- 
nium et usum, sive ex rebus quae extrinsecus ad- 
venerunt fuerit facultas sive ex paternis, nihil ex 
hoc fratribus contradicere valentibus. 


εἴη πραγμάτων εἴτε ὲ ἐκ 7 ἡδὲν 25 
ἢ πραγμάτων εἴτε καὶ τῶν πατρῴων, οὐδὲν 


πρὸς τοῦτο τῶν ἀδελφῶν ἀντιλέγειν δυναμένων. 
2 Εἰ δὲ ἀδιάϑετος ὁ παῖς τελευτήσειεν, ἤδη πρὸς 
δευτέρους ἐλϑούσης τῆς μητρὸς γάμους ἢ καὶ ὕστερον 
ἐρχομένης , καλείσϑω μὲν καὶ αὐτὴ μετὰ τῶν τοῦ 


.9 Si autem intestatus filius moriatur, iam ad se- 
cundas veniente matre nuptias aut postea veniente, 
vocetur quidem et ipsa cum filii aut filiae fratribus 


παιδὸς ἢ τῆς παιδὸς ἀδελφῶν in capita δηλονότι 30 secundum nostram constitutionem ab intestato ad 


κατὰ τὴν ἡμετέραν διάταξιν ἐξ ἀδιαϑέτου πρὸς τὴν 
ἐκείνου διαδοχήν. L4ÀÀ' ὅσα μὲν ἐκ πατρῴας οὐσίας 
εἰς τὸν παῖδα περιῆλθον, τούτων μόνην ἐχέτω τὴν 
χρῆσιν εἰς δευτέρους ὅλως ἢ πρότερον ἢ ὕστερον ἀφ- 


ἐκομένη yáuove: sig δὲ. τὰ λοιπὰ πάντα πράγματα, ϑῦ bus rebus, quae aliunde erant filio praeter 


ὁπόσα ἔξωϑεν ἣν τῷ παιδὲ παρὰ τὴν τοῦ πατρὸς δια- 
δοχήν, ἐρχέσϑω κατὰ τὴν κλῆσιν τὴν ἡμετέραν, ἣν 
αὐτίκα ἐροῦμεν τινὸς ἐπανορϑώσεως καὶ αὐτὴν δεο- 
μένην. Καὶ ταῦτα φαμὲν ἐπὶ τοῖς πράγμασι τοῖς 


eius successionem, sed quanta quidem [quae] ex pa- 
terna substantia ad filium pervenerunt, eorum solum- 
modo habeat usum ad secundas omnino sive prius 
sive postea veniens nuptias, in residuis vero omni- 
paternam 
successionem, veniat secundum vocationem nostram 

uam statim dicimus, quadam correctione et ea in- 

igente. Et haec dicimus in rebus quae extra nuptia- 
lem donationem sunt. Quae enim in illis sancita sunt 


ἔξω τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς. τὰ yàp ἐπ᾽ ἐκείνης ve- 40 





que rata maneat in is solis sancimus, quae iam secundas muptias inierunt et quibusdam suorum 
liberorum successerunt, utque firma iis etiam in. futurum tempus servetur, sive ante nuptias sive post 
nuptias hereditatem filii ad eas deferri contigerit. De iis vero quae posthac ad secundum maritum trans- 
ilurae sunt, haec nobis praesens leo constituat et sanciat. — Atque necesse est prolem quae moritur, sive 
masculam sive feminam , aut testatam mori aut intestatam: primum igitur üs quae ea testamentis sunt 
1 expositis deinceps ad ordinem ab intestato. veniemus. — Itaque si filius legitime testatus matri 
substantiam vel etiam partem eius aliquam reliquerit, hanc. illa. accipiat proper scripturam. (quoniam 
defunctorum voluntates utique servari volumus), atque eius quod relictum vel datum est tam dominium 
quam usumfructum habeat. Quemadmodum enim earaneo alicui relinquere licebat nec quicquam heredi 
secundum illius matrimonium nocebat, ita etiam qui quaeve maíri sive hereditatem sive legatum reliquit, 
recte relinquat tam in proprietatem quam in usumfructum, sive id sit ez rebus quae eatrinsecus ei ob- 
2 venerunt sive etiam ex paternis, neve fratribus quicquam adversus hoc contradicere liceat. — Sin vero 
intestatus filius decesserit, cum mater iam. ad secundas muptias venerit vel etiam postea veniat, vocetur 
quidem et ipsa cum filii filiaeve fratribus in capita scilicet secundum nostram constitutionem ab intestato 
ad illius successionem. — Sed quaecumque ea: paterna substantia ad filium pervenerunt, eorum solum 
habeat. usumfructum, quae omnino secundas nuptias aut aníea aut postea inierit: ad cetera vero 
bona omnia, quaecumque filio extrinsecus erant praeter paternam successionem, veniat secundum. in- 


vitationem nostram quam statim dicemus aliqua correctione — quoque egentem. Atque haec de rebus 
e 


dicimus quae sunt extra antenuptialem donationem. |. Nam illa quae a nobis et praeterea per Leonis 





,1 ἐναντία διηγόρευον B! || ἡμῖν Γ᾽ | 2. καὶ νῦν et 
μόναιβ om. B* || 5 ἑξῆς Ms] ἐξ ἀρχῆς LB || 7 αὐτοὺς 
L'!B | sq. Τὰ δὲ — ἀνδρὸς om. M|| 8 " ἐπὶ (cf. «)) ἐν 
LB || εἰς δεύτερον φοιτώσας ἀνδρῶν L! φουτώσαις εἰς 
δευτέρου ἀνδρὸς DB! εἰς δεύτερον φοιτώσαιβ ἄνδρα Df || 
9 οὗτος ML] οὕτως Be || τυπούτω τε καὶ διαϑεσμο- 
ϑετείτω] disponatur et sanciatur ς | ve] δὲ 1,}}} 13 disv- 
σόμεϑα B|| 18 ἢ δεδομένον om. B || 24 αὐτῷ om.« | 
προξγινομένων B! | 25 εἴη] fuerit facultas e | xa om. L || 
21 τελευτήσοι B! | 28 ἐλθούσης γάμους τῆς μητρὸς 
Bf τῆς μητρὸς ἐλϑούσης γάμους B*|| ἢ om. L1|| 30 ἢ 
τῆς παιδὸς om. B || ἀδελφῶν Msc] ἢ καὶ ἀδελφοπαίδων 
add. L B || in eapita δηλονότε Μὴ προσωπικῶς δηλονότι 
LB, om.g || 33 τούτω L! τοῦτο M^ | μόνον L | 34 πρῶ- 
ἘΣ ΒΓ | ἀφικνουμένη L || 40 ἐκείνης MB*]. ἐκείνοις 
"Bg 


1 Hanc] autem (αὖ E?) add. R? vulg. | modo suppl. V* 
in spat. vac. || 2 sub 105} uenere 77] uenire AVT' ve- 
nerint vulg. | 3 sancimus vulg.] sanximus VT' saneximus 
R | quasdam ARV || 4 et] etiam V? s. v. || 5sg. deinceps — 
hereditatem suppl. V? in spat. vac.|| 6 eis VT] eius R 
eas vulg. | filii R! vulg.] filiis R*V7'|| contingit V || De 
his] Deinceps A! | 7 uirorum V? || 8 lex om. A* | 11 ergo] 
erga V, om. vulg. || 13 testatis V' || 14 matris A | hane] 
accipi R! ac R* || 17 et— et] aut — aut V | 19 heredis 
V? heredi vulg. | 20 derelinquent siue in inst. 7! 
21 dominum Z4 V| 22 ex rebus quae om. AR!|| 29 uo- 
eatur A || quod A!|filio & filis 7| 31 quantam . | 
quae om. vulg. || 32 eorum habeat solummodo habeat 
AR! | 36 ueniant RVT|| 31 dicemus vulg. (al. dicemus 
V? s.v.) || eorrectionem V' correptione A || 38 in pres 
quam statim dieimus quadam eorrectiones add, R! || quae] 





quam A!, om. V! 


* 








. TOv» 


DE NUPTIIS 


183 


Nov. XXII 46. 47 





νομοϑετημένα παρ᾽ ἡμῶν καὶ πρός ye παρὰ τῆς “Ἰέον- 
τος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως διατάξεως ἀκέραια φυ- 
λάττομεν, ἐφ᾽ οἷς μόνην ἡ μήτηρ ἕξει τὴν χρῆσιν καὶ 
ὃ ἐπικαρπίαν. ᾿411λ᾽ ἐπὶ τοῖς ἄλλοις πράγμασε ταῦτα 
γομοθϑετοῦμε» καὶ τῷ ἑξῆς παραδίδομεν χρόνῳ, ὅσα 
μετὰ τὴν προγαμιαίαν yo γεν ἐστὴν ἐκ πατρὸς ἀφ- 
ἐκόμενα τῷ παιδὲ ἢ ἐξ ἃ αἰτιῶν, ἐπί τε τῶν ἐκ 
διαϑήκης ἐπέ τε τῶν ἐξ ἀδιαϑέτου κλήσεων. Tov 
κατὰ τῶν ἀχαρίστων παίδων λόγου πανταχόϑεν καὶ 
ἐπὲ τούτοις τοῖς πράγμασι 
Suis αἰτίαι τῆς ἀχαριστίας δεικνύοιντο" τῶν ἅ 

ἁπάντων, ὁπόσα περὲ διαδοχῆς εἴρηται γονέων ἐπὶ 
τοῖς παισὶν ἢ παίδων ἐπὶ τοῖς γονεῦσιν, ἀκεραίων 
4 φυλαττομένων. Τὴν δὲ ἀχαριστίαν ἐνταῦϑα σκο- 


, * 


ποῦμεν οὐ μόνον πρὸς τὴν μητέρα κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν 15 


ἡμῖν εἰρημένον, ἀλλὰ καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν ἀδελφὸν τὸν 
T. ava. 


λαττομένου, ὅταν ἀλη- 10 


ἃ nobis et ἃ Leonis divae memoriae constitutione, 
integra conservamus, in quibus solum mater habeat 
usum et usumfructum. 

ὃ Sed in alii rebus haec sancimus et deinceps 


5tradimus tempori, quaecumque post nuptialem do- 


nationem sunt a patre venientia filio aut ex aliis 
causis, tam ex testamento quam ab intestato suc- 
cessionibus. Ratione contra ingratos filios undique 
et super istis rebus servata, quando manifestae cau- 
sae ingratitudinis demonstrantur; aliorum omnium 
quae de successionibus dicta sunt parentum in filiis 
aut filiorum in parentibus, intactis manentibus. 


4 Ingratitudinem autem hic consideramus non so- 
lum ad matrem secundum pridem a nobis dictum, 
sed etiam adversus eundem ipsum fratrem defunctum. 


CAPUT XLVIL 


ἐπειδὴ μέντοιγε ἴσμεν πολλὰς vois ἀδελφοῖς πρὸς 
ἀλλήλους γενομένας φιλονεικέας, ἐκεῖνον μόνον ὡς ἀχά- 
θιστον περὲ τὸν ἀδε 
τοῦ κέρδους οὐ συγχωροῦμεν, ὃς ἂν ἢ ϑάνατον ἐπι- 
βουλεύσειε τῷ ἀδελφῷ ἢ ἐγκληματικὴν ἀπενέγκοιτο 


κατ᾿ αὐτοῦ γραφὴν ἢ τῆς οὐσίας αὐτῷ σπεύσειεν 


ἐπαγαγεῖν ἀφαίρεσιν. τὸ γὰρ ἐκείνου μέρος εἴξ τε 
τοὺς y sent ἀδελφοὺς καὶ τὴν μητέρα 

* € , * 2 — -ν € 
οὗτος ὃ νόμος ἐπὶ ταῖς τῶν παίδων διαδοχαῖς, αἷς a£ 
μητέρες διαδέχονται τοὺς παῖδας, κείσϑω, τὴν παρ᾽ 
ἡμῶν γενομένην ὑποδιαέρεσιν εἰξηγούμενος ταῖς εἰς 
ὃν ἑξῆς χρόνον δευτέρῳ συνοικεῖν ὕσαις ἀνδρί. 


λφὸν γινύμενον μετέχειν τούτου 20 


Et quoniam scimus multas fratribus adinvicem 
factas contentiones, illum solum tamquam ingratum 
circa fratrem effectum participari hoc lucrum non 
concedimus, qui mortem voluerit fratri aut crimina- 
lem inducere contra eum inscriptionem, aut substan- 
tiae ei properaverit inferre iacturam. Eius enim 

rtio tam ad reliquos fratres et matrem veniat. 


χέσϑω. Kai25 Et haec lex super filiorum successionibus, quibus 


cum matre succedunt fili, maneat, ilam quae ἃ 
nobis facta est subdivisionem introducens his quae 
futuro tempore secundo matrimonio futurae sunt 
viris. Quae enim iam ad secundum matrimonium 


ταῖς γὰρ ἤδη πρὸς δεύτερον ἐλϑούσαις συνοικέσιον 30 pervenerunt, successionem sive per testamentum sive - 


xal τῆς εὐεργεσίας τοῦ μνημονευϑέντος νόμου ἡμῶν 
τυχούσαις ἐξέστω τὰ πρὸς αὐτὰς ἐκ τῆς τῶν παίδων 
ἐλϑόντα διαδοχῆς εἴτε ἐκ διαϑηκῶν εἴτε ἐξ ἀδιαϑέτου 
ἔχειν βεβαίως κατά τε δεσποτείαν καὶ χρῆσιν καὶ ἐπε- 


ab intestato habere firme et secundum dominium et 
secundum usum et secundum usumfructum, et alie- 
nare et testari et transmittere secundum quem vo- 
luerint modum, nihil eis impedimentum quolibet 


καρπίαν, καὶ ἐκποιεῖν xal διατιϑέναε καὶ παραπέμ- ϑῦ tempore ex praesenti constituta lege. 


πειν xaO" ὃν ἐθέλοιεν τρόπον" οὐδὲν αὐταῖς ἐμποδὼν 
κατά τινα χρόνον τοῦ παρόντος ἱσταμένου νόμου. 


cap. XL VII Ἐπειδὴ ἴσμεν — ἐρχέσϑω (25) habet B* p. 121 Zach. 





I memoriae constitutionem sancita sunt integra servamus: secundum quae solum usum et fructum 


mater habebit. 


De ceteris vero bonis haec sancimus et insequenti tempori tradimus, quaecumque 


post antenuptialem donationem a patre ad filium pervenerunt vel ex aliis causis, (am in successionibus 


ex testamento ab intestato. 


bonis servetur, ubi verae causae ingratitudinis 


Ceterum ratio. adversus —— liberos undique in his quoque 
obabuntur: ac reliqua omnia quaecumque de successione 
4 parentum in bona liberorum vel liberorum in bona parentum dicta sunt, integra serventur. 


Ingrati- 


tudinem autem hoc loco non solum adversus matrem secundum id quod antea a nobis dictum est consi- 
deramus, sed etiam adversus ipsum fratrem defunctum. 

XLVIL Sed quoniam scimus inter fratres mul(as invicem existere contentiones, eum solum tamquam 
ingratum. adversus fratrem huius lucri participem fieri non patimur, quisquis vel necem fratri molitus 


sit vel criminalem in eum detulerit actionem vel bonorum privationem ei inferre studuerit. 


pars et ad reliquos fteser et ad matrem perveniat. 


Jilius enim 


Atque haec lex de liberorum successionibus , quibus 


maíres succedunt liberis, lata esto, quae subdivisionem a nobis factam introducat iis quae in. futurum 


lempus secundo viro nupturae sunt. 


Nam iis quae iam secundum coniugium inierunt et- beneficio legis 


nostrae quam memoravimus potitae sunt, liceat ea quae ad ipsas ex liberorum successione sive ex lesía- 

mentis sive ab intestato venerunt firmiter habere tam quod proprietatem quam quod usum et fructum attinet, 

et — disponere et transmittere quo velint modo; neve ulli eis impedimento ullo tempore prae- 
sit. 


sens 





1 éovros] Cod. 5,9, 6 || 3 Bh^g] μόνη 
MLB! J τὴν goo ἡ μήτηρ ἕξει B* | 10 ἀληϑὴς 
| 11 δεικνύοιντο M] —— (ἐνδείκνυνται 
B!pr., δείκνυται L?) LB(s) || 16 καὶ] κατὰ B! || πρὸς 
τὸν τελ. ἀδελφόν Β' | 18 ἴσμεν om. L | 19 μόνον 
MLB'c] uiv Bf | ὡς om. B* | 20 περὲ τὸν ἀδελφὸν 
τῶν ἀδελφῶν B*| 22 ἐγκληματικοῖς ἢ, ἐπενέγκοιτο 
B* | 28 αὐτοῦ σπεύσειεν D* σπεύσειεν αὐτῷ Β΄ || 
24 ve] γε B! | 25 ἀδελφοὺς] καὶ ἀδελφόπαιδας (ἀδεῖ- 
φύπαιδα B!) add. LB | 26 ἃς M || 39 δευτέρῳ συνοικεῖν 
μελλούσαις ἀνδρὶ] quae — secundo matrimonio (i. e. συνοι- 
xs0íQ?) futurae sunt viris c | 30 ἤδη LBz] δὴ M | 
91 καὶ τῆς — 33 ἐλθόντα om. c | 32 τὰ] τὰς L! Ι 
37 τοῦ παρόντος] ex praesenti c 





1 eonstitutionem Z* | 2 habet V | 3 usum et RT] 
om. V vulg. | 5 tempori] ipsi V? | 75g. tam «« testato ex 





testamento successionibus A?! tam ab intestato quam ex test. 
suec. A? | suecessoribus V | 8 rationibus A! | filis R* | 
10 demonstratur A! | aliaque omnia (aque omnia supp/. V? 
in spat. vac.) V | 11 dieta] rationem dieta A' || 12 intetis 
V* intraetis E! (intraetas A?) | 14 aut E'V || 16 fratrem] 
fr» Vt eundem fratrem H! || 18 Et] leg. Sed? | quoniam] 
quae R'|| 19 contemptiones £ | 20 hoe om. & || 21 uo- 
luerit ed. pr.] uoluit libri | eriminali V! | 23 ei A'vulj.] 
eius R*V | properavit vulg. || eius] ei Εὖ} 24 et] quam 
ad vulg.| 25 leg. quibuscum matres succedunt filiis? | 
27 subdiuisione R! | 28 futura R!|| 29 viris] de matris 
suecessione add. RVT, rubrica male in textum illata || 
30 pervenerunt] et beneficio memoratae nostrae legis 
potitae sunt, his liceat add. Contius, vulg. | per om. V || 
31 et secundum dominium om. R | dominum V | 32 usum 
et secundum om. V || alienari V | 33 testatori (testatorio 
pr) R uoluerit RVT | 34 eis RT] eisit V siteis vulg. 


Nov. XXII 47. 48 


184 


DE NUPTIIS 





1 Kaxevo δὲ κύριον τοῖς ἐκ τοῦ προτέρου γάμου 
μενέτω παισίν, ὅπερ ἐπὶ τῆς εἰρημένης ἡμῖν διατέ- 
τακται νομοϑεσίας, aere, εἰ τὴν προγαμιαίαν δωρεάν, 
ἣν ἡ μήτηρ τελευτήσαντος αὐτῇ τοῦ συνοικοῦντος 
ἐκέρδανε, συμβέβηκεν εἰς τὸν τελευτήσαντα τῶν σταί- 
δὼν περιελθεῖν καὶ διὰ τοῦτο μέρος αὐτὴν τῆς ἐκεί- 
vov γενέσϑαι κληρονομίας, τὴν μητέρα μηδὲ καϑ'᾽ 
ὅσον κληρονομεῖ τοῦ παιδὸς τῆς δεσποτεία τῶν ταύ- 
της δὴ τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς πραγμάτων ἀπολαύειν, 


΄ WM: 


μόνην δὲ ἔχειν τὴν τούτων, ἐφ᾽ ὅσον περίεστε, χρῆ- 10 usumfructum. 


σιν καὶ ἐπικαρπίαν. Κρατείτω τοίνυν καὶ τοῦτο τοῖς 
ἐκ τῶν προτέρων γάμων κεχαρισμένον παισί, πλὴν 
εἰ μὴ πρὸ τοῦ ῥηθέντος νόμου δικαστικὴ ψῆφος ἢ 
διάλυσις μεταξὺ τῶν μερῶν γενομένη περὶ τούτων τε 


διωρίσατο. 18 


2 Ἐπειδὴ δὴ ἡ μήτηρ ἐξεκλείετο μὲν ὑπὸ παιδὸς 
ἄρρενος (τοῦτο ποιοῦντος τοῦ δόγματος ὃ Τερτυλλιά- 
νειον καλοῦσι), ϑυγατράσι δὲ συνανεπέμπετο, ἡμεῖς 
οὐκ ἐπιζητοῦντες τὸ τῶν παίδων δίκαιον, ἀλλ᾽ αὐ- 


1 Et illud autem firmum, quod ex primo matri- 
monio est, filis maneat, quod super praedictam a 
nobis constitutum est sanctionem: quod, si ante- 
nuptialem donationem, quam mater moriente marito 


5lucrabatur, contigerit ad morientem filium pervenire 


et propterea partem ei illius fieri hereditatis, matrem 
neque secundum quod succedit filio dominium eorum, 


scilicet antenuptialis donationis rerum perfrui, solum - 


autem habere horum, quamdiu superest, usum et 
Maneat igitur et hoc his qui ex 
prioribus nuptiis sunt filiis condonatum, nisi forte 
ante praedictam constitutionem iudicialis sententia et 
transactio inter partes facta de his aliquid statuit. 


29 Et quoniam mater excludebatur quidem a filio 
masculo (hoc faciente senatusconsulto quod Tertul- 
lianum vocant), filiabus autem contransmittebatur, 
nos non quaerentes filiorum ius, sed exinde ei legi- 


τόϑεν αὐτῇ λεγίτειμα δίκαια δόντες ἐκαλέσαμεν αὐτὴν 20 tima iura dantes vocavimus quidem eam etiam cum 


καὶ μετὰ τῶν ἀρρένων ἀδελφῶν τοῦ τελευτήσαντος 
κατὰ τοσοῦτον καϑ' ὅσον ἀριϑμὸν oi παῖδες εἰσέν, 
ὥβτε καὶ αὐτὴν μοῖραν ἔχειν τοσαύτην ὁσην ἕκαστος 
τῶν ἀδελφῶν" si δὲ καὶ ἀναμὶξ ἄρρενές τε καὶ ϑή- 
λειαι καϑεστήκοιεν, ταὐτὸ τοῦτο διατυσχιώσαντες. 
μέντοι μήτηρ καὶ ϑήλειαε μόναι καϑεστήκοιεν, ἐκεῖσε 
τὸ δόγμα τὴν μὲν ἡμίσειαν μοῖραν ἐδίδου τῇ μητρί, 
τὴν δ, λειπομένην ἡμίσειαν ἐδίδου ταῖς ἀδελφαῖς, 
ὅσαι δήποτε καϑεστήκοιεν. Ὅπερ ἐπειδὴ μὴ πρότε- 


masculis fratribus morientis in tantum in quantum 
numerus filiorum fuerit, quatenus et ea partem ha- 
beat tantam quantam unusquisque fratrum; si vero 
et permixtim masculi et feminae fuerint, hoc ipsum 


Εἰ 25 disponentes. Si vero mater et filiae solae consistant, 


ibi senatusconsultum mediam quidem partem dabat 
matri, residuam vero mediam sororibus, quantaecum- 
que extitissent. Quod quia non primitus correximus, 
modo adducimus ad competentem correctionem, et 


gov ἐπηνωρϑώσαμεν, νῦν ἄγομεν ἐπὶ τὴν προφήκου- 80 ἴπ isto casu vocantes eam pro rata filiarum, qua- 


σαν διόρϑωσιν, καὶ émi τούτου τοῦ ϑέματος καλοῦν- 
τες αὐτὴν πρὸς ἀναλογίαν τῶν παίδων, ders ὅσον 
ἑκάστη τῶν ϑυγατέρων ἔχει, τοσοῦτον μόνον καὶ αὐ- 
τὴν κομίζεσϑαι. καὶ ἐπὶ παντὸς ϑέματος εἰς τοῦτο 


tenus quantum unaquaeque filiarum habet, tantum . 


solummodo et eam accipere, et in omni casu huc 
relato in virilem portionem (hoc quod legis est) etiam 
mater veniat, sive soli consistant masculi sive solae 


φερομένου iu virilem portionem (τοῦτο δὴ τὸ τοῦ vó-35 feminae sive etiam permixta utraque proles. 


Mov) καὶ ἡ μήτηρ ἀφικνείσϑω , εἴτε μόνοι καϑεστή- 

» , » ^ " 

xoi&v ἄρρενες εἴτε μόναε ϑήλειαι εἴτε καὶ ἀναμὶξ 
, , 
ἑκατέρα γονή. 


CAPUT XLVIII. 


Ἐκεῖνο δὲ Fri προςϑεῖναι τῷ νόμῳ δίκαιον qQuó- 
^ » 


Illud quoque super hoc adicere legi iustum aesti- 


μεν. εἰ γὰρ τελευτήσειεν ἢ ἀνὴρ ἢ γυνὴ παῖδας ἔχον- 40 mavimus. S1 enim moriatur vir aut mulier filios 





1 lílud quoque firmum maneat liberis ez: priore matrimonio progenuitis, quod in dicta legislatione a 
nobis constitutum est, ut, si ante nuptias donatio, quam mater mortuo marito suo lucrata est, forte ad 


defunctum unum ea filis Esos td et propterea pars hereditatis eius facta sit, mater ne pro ea quidem 


parte qua filio heres est 
usum et fructum quamdiu superstes est habeat. 


ominio rerum huius quidem ante nuptias donationis fruatur, sed solum earum 
Valeat igitur hoc quoque beneficium liberis ea: priore 


matrimonio progenitis datum, nisi quid forte ante dictam legem iudicialis sententia vel transactio inter 


Pd facta de his statuerit. 


Quoniam vero mater a filio quidem. ezcludebatur (quod SCtum quod. vocant Tertullianum. instituit), 
cum filiabus autem admittebatur, nos [iliorum ius non perscrutantes, sed ultro ei legitima iura dantes, 
ipsam etiam cum fratribus defuncti vocavimus in tantum quautus sit numerus liberorum, ut et ipsa par- 


tem habeat. (antam quantam singuli fratres: sive etiam promiscue et masculi et feminae sint, hoc. 
liae solae sint, ibi SCtum dimidiam quidem partem dabat matri, reliquam 


constituimus. Si vero mater et 


autem dimidiam sororibus, quotcunque essent, dabat. 


oc idem 


Quod quoniam antea non correaimus, nunc ad con- 


venientem emendationem deducimus ita, ut hoc quoque casu eam pro portione filiarum vocemus: ut quan- 


tum quaeque filiarum habet, tantum solum ipsa quoque auferat. 


Atque in omnibus casibus qui huc per- 


tinent. in virilem portionem (haec. quidem verba legis sunt) etiam mater veniat, sive soli sint masculi sive 
solae feminae sive etiam promiscue utriusque generis proles. 


. XLVIII. 


lllud vero praeterea par esse putavimus legi adicere. Si enim decesserit vir sive mulier 





| τοῖς ἐκ τοῦ (τοῦ om. LB) προτέρου γάμου MLB] 
quod ex primo matrimonio est (i.e. τὸ ἐκ τοῦ πρώτου 
γάμου) ς | 2 διατέτακται nov. II c. 1 || 6 αὐτὴν] οἱ 
(ie. αὐτῇ) e || 7 κληρονομίας γενέσϑαι B || μὴϊμηδὲ 
M) 8 τῶν ταύτης δὴ) eorum (corr. earum?) scilicet c || 
9 δὴ om. B | — L | 12 κεχαρισμένον Msg] 
κεχαρισμένοιβς LB || 14 γινομένη Β}} 11 τερτυλιάνειον 
1, Τερτουλλιάνειον B || 18 ἡμεῖς κτλ΄ὴ cf. Cod. 6,56,7; 
nov. II c. 3 || 20 λεγέτιμα M] νόμιμα LB | ἐκαλέσαμεν) 
vocavimus quidem (i. e. ἐκαλέσαμεν μὲν) e | 23 ὅσον 
B(f) | 24 εἰ δὲ om. L || 26 ἐκεῖσε — 29 καϑεστήκοιεν 
om. L | 30 ἐπανορϑώσαμεν L | 34 τούτου L|| 35 in 
uirlem prtiónem M ἐν τῇ τοῦ ἀνδρὸς μοίρᾳ LB | éxa- 
τέρα] xai ἑκατέρα B || 40 ἢ ἀνὴρ M] ὁ ἀνὴρ L ἀνὴρ B(c) 





3 est om. 1} | 4 moriente V* | 6 fieri] filius V' 
fili V? | 7 dominum V, dominium om. A! || eg. earum? | 
8 solam V| 9 aut A'| usum et om. V || 10 his] et his 
V| 11 nis] non A! || 12 et transactio] aut transaetio 
edd. | 16 quoniam] que A!| quidem] quod 20} 17 ter- 
tulianum AT || 18 aut R* || contransmittebatur V] non 
transmittebatur 7' transmittebatur A || 19 nos om. A* | 
20 eam] eum A! | 22 eam .K? | 24 et om. V || permixtim 
RT| permixtum V permixti vu/g. | fuerit 1} | 26 ubi 
R3 | 28 prius K | 29 correptionem 1 | 31 quantum om. 
V| unaquaque A || 32 et in A! vulg.] etiam in R?, et 
vm. VT | hue Heimbach] hoe codd. hie vulg. | 34 uenis «t 
R! || 39 hoe om. V || exstimauimus R existimavimus vu/g. 








εὐ c7 ib Adi 


DE NUPTIIS 


185 


Nov. XXII 4$ 





τες ἔκ τε τῶν προτέρων ἔκ τε τῶν δευτέρων γάμων, 


ovs μετὰ τόνδε ἡμῶν συνα v τὸν νύμον (ἐπὶ 
γὰρ δὴ τούτων τὰ παρόντα διατάττομε»), τὰ μὲν 


αραφυλάτ- 
τεσϑαι χρή, ταῦτα ἐνομοϑετήσαμεν καὶ πρός γε διε- 
κρίναμεν τὰς μοίρας ἅς ἀνάγκη τοὺς γονέας τοῖς γνη- 
σίοις καὶ μὴ ἀχαρίστοις καταλεμπάνειν παισίν" αὐτοὺς 
δὲ δὴ τοὺς φύσαντας οὐ δίκαιον ἂν εἴη πρὸς τὴν 
δευτέραν ὅλως ἀποκλῖναε ἣν καὶ τὸ ἐκ τοῦ νό- 


ὅσα ἐπὲ τοῖς κέρδεσε τοῖς ἐκ τῶν γάμων π' 


habentes et ex prioribus et ex secundis nuptiis, quas 
post hanc nostram contraxerint legem (in his enim 
praesentia disponimus), quae quidem super lucris ex 
nuptiis servari oportet, haec sanximus, insuper et 
5 decrevimus portiones quas necesse est parentes le- 
gitimis et non ingratis relinquere filiis: ipsos (tamen) 
genitores non erit iustum ad secundam omnino de- 
clinare prolem et quod ex lege est tantummodo re- 
linquentes prioribus alia omnia ad secundos dedu- 


μου μόνον καταλιπόντας τοῖς προτέροις μέρος τἄλλα 10 cere, sed aliquid prioribus adicere. Si quidem ali- 


πάντα ἐπὲ τοὺς δευτέρους ἀγαγεῖν, ἀλλὰ xaí τε xai 
τοῖς προτέροις προξϑεῖναι. εἰ μὲν γάρ τινα ἐκ τῶν 


δευτέρων ἔχοιεν γάμων, ἢ καὶ τῶν πρώτων τυχὸν, 
οὕτω ὑὕδαστον, οὕτως ἀγαπώμενον, mets βού- 





λεσϑαι ὑπερφέρειν αὐτὸν τοὺς ἃ 
ἴδομεν ἄδειαν τοῦτο πράττειν, μὴ μὴν καϑάπαξ 
τοὺς μὲν 35. παῖδας ἐλαττοῦν, τοὺς δὲ δευτέ- 
ρους αὔξειν, ἀλλὰ μηδὲ ἐν σφόδρα iA ποιεῖσϑαε 
τὴν» παραύξησιν μηδὲ καϑάπαξ —— 

προσϑὲεν γάμων 8 βεβαιοῦν τὰ 
περὲ τῶν τοιούτων εἰρημένα“ ἀλλὰ προνοεῖν μὲν xai 
τῶν δευτέρων, προνοεῖν δὲ καὶ τῶν πρώτων, évOv- 
μουμένους ὅτε παῖδες ἄμφω καϑεστᾶσε, καὶ οὕτω 
ποιουμένους τὴν τῶν διαδοχῶν ἐν ταῖς διαϑήκαις 


ἐν τῇ κτήσει. 15 cundos autem augere, sed 


τοῖς πρὸ ἡμῶν 20 niam 


quem ex secundis habeat nuptiis, aut etiam primis 
forsan, ita festivum, ita dilectum, ut velit ! pter 
eum aliis in possessione, damus licentiam hoc agendi, 
non tamen omnino priores quidem filios minuere, se- 
neque vehementer magni- 
ficare augmentum nec omnino oblivisci priorum ma- 
trimoniorum neque firmare quae praecedentibus nos 
de talibus dicta sunt: sed providere quidem et se- 


ϑαι τῶν ἔμ- cundis, providere autem et primis, cogitantes quo- 


ambo sunt, et ita facientes successionum 
in testamentis divisionem. — Si enim intestatis eis 
mortuis lex omnes ex aequo vocat, conr est 
eos imitantes legem non vehementer magnis eos ad- 
breviare minutionibus, erubescentes legem. Sic enim: 


διαίρεσιν. εἰ γὰρ ἀδιαϑέτων αὐτῶν τελευτώντων o25erunt patres boni et nostra digni legislatione; et 


vóuos ἅπαντας ἐξ ἴσου καλεῖ, προτῆκόν ἐστιν αὐτοὺς 
μεμουμένους τὸν νόμον μὴ σφόδρα μεγάλαις αὐτοὺς 
συστέλλειν ταῖς ἐλαττώσεσι», αἰδουμένους τὸν νόμον. 
οὕτω 


γὰρ ἔσονται πατέρες ἀγαϑοὶ καὶ τῆς ἡμετέρας — ingratos 


iusti quidem erunt solam legem custodientes, si quid 
autem etiam supra legem reliquerint, erunt iusti: 
simul et humani patres. Et non haec dicimus inter 
et gratos filios (de ingratis enim iam saepius 


ἄξιοε νομοϑεσίας, xal δίκαιοε μὲν ἔσονταε μύνον τὸν 3Üdictum est), sed de his qui magis aut minus dili- 


vóuov φυλάττοντες, εἰ δέ τε καὶ ὑπὲρ τὸν νόμον xa- 
ταλέποιεν, ἔσονται δίκαιοί τε ἅμα καὶ φιλάνϑρωποε 
πατέρες. καὶ οὐ ταῦτα — ἀχαρίστων τε 
καὶ [τῶν] εὐχαριστουμένων παίδων (τὰ γὰρ περὶ τῶν 
ἀχαρίστων ἤδη πολλά 
μᾶλλον ἢ ἧττον ἀγαπωμένων, ὡς πολὺ τὸ διάφορον 
ἐστὲν ἀχαριστίας τε καὶ εὐχαριστίας καὶ τῆς οὐχ ὁμοίας 

ἧς. Tovro δὲ δὴ τὸ μέρος τὸ περὶ τῆς ἰσότητος 
τῶν παίδων τῶν ἐκ πρώτου καὶ δευτέρου συνοικεσίου 


ἃ jue 
⸗ 2 - - 35 - 
εἴρηται), «Ah περὶ τῶν —— 


guntur: cum utique multa differentia sit ingratitu- 
dinis et gratiarum actionis et dissimilis honoris. 
Hanc itaque partem de aequitate filiorum ex priori 
et secundo matrimonio venientium adhortantes po- 

sancientes dicimus; D semel augen- 
tes intestato partem omnino filiis relinquendam 
et usque ad quattuor quidem filios quattuor uncias 


γενομένων συμβουλεύοντες μᾶλλον ἢ νομοϑετοῦντες 40 


φαμέν" ἐπείτοιγε ἅπαξ αὐξήσαντες τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου 
μοῖραν τὴν πάντως τοῖς παισὲ καταλειφϑησομέ: 
xai ἄχρε μὲν τεσσάρων παίδων τετραούγκιον πάντως 





ge 


2 iamen genitores par non fuerit ad s 
adicere. Nam si quem ex secundis nuptiis, vel etiam forte erbe hab. 


faciendi, nec tamen prorsus 
reddant au tum neve 
dicta sunt 





1 τῶν δευτέρων τῶν om. B ἢ ὃ as] «v L^ ἢ 10 μέρος 
om. ς | 13 ἔχοιεν γάμων 1 γάμων ἔχοιεν B ἔχοι γά- 
T8 bo des Τὴν Zachariae | 11 τοὺς ——— δὲ 

. μήτε — μήτε --- μήτεϊ ἢ 18 8 ἐν 
σφόδρα M] μὴ σφόδρα 1, μηδὲ σφοδρό B | μεγα- 
λοποιεῖσϑαι L'B | 20 —— rino v. [2 
21 περὶ τούτων ὡρισμένα B | 27 τοὺς νόμους B 
33 μεταξὺ τῶν ἀχαρίστων Heimbach | 34 τῶν seclusi 
35 ἤδη om. L^ | τῶν μᾶλλον] τῶν ἄλλων τῶν μᾶλ- 
λον L| 36 ἢ] καὶ B | ὡς] οἷς B(f) ἢ 31 τε καὶ εὐχα- 
guías om. B(f) | 38 δὲ om. L ἢ 39 πρώτου] priori ς j 
40 γενομένων Heimbach | 41 Ξρῳ. cf. nov. XVIII c. 1 | 
ἐξ ἀδεαϑέτου) ἐκ διάϑήκης LL 


HL. 





1 et prius om. R! | quas om. R! | 3 praesentiam V] super] 
quae super Καὶ | 4 saneximus R ἢ 5 portiones bis scr. V! i 
6 tamen add.vulg. | 9 secundas E! | 10 aliquod R 
prioribus] et prioribus vulg. | Si] Nam si Contius | quid 
R* | 12 proponere V | 13 aliquis V* ἢ possessionem 
RV | 15 agere R! | 17 firmare ΚΤ 1 in&rmare VT? 
vulg.| quae a praecedentibus R?V? vulg. | 18 dieta sunt 
— 20 ambo sunt suppl. V? im spat. vac. | sed] quoniam 
ΡῈ 19 aut V | quoniam] quae Κ᾽ [ 20 successionem V ἢ 
21 eius R! | 22 et equo V? | 23 abreuiare R | 25 erunt] 
e€ (sic) R || nostra] non R' ἢ legissanctione V] 27 relinque- 
rint R| 28 intra V| 29 gratos et ingratos (inter gratos 
R!) ἢ 30 aut] autem £* | 31 sint £] 33 aequalitate 
Beckius | 36 intesta R! | 37 quidem filios quattuor om. R* . 

24 


Nov. XXII 48 


196 


DE NUPTIIS 





ὁρίσαντες, si δὲ ὑπὲρ τοὺς τέσσαρας, ἄχρι τοῦ ἡμί- 
σεως τῆς οὐσίας πάσης μέρους, ἱκανὴν ἤδη δεδώκαμεν 
τοῖς παισὶ παραμυϑίαν, οὐκ ὀλίγῳ μέτρῳ τὴν πα- 
λαιὰν αὐτοῖς στενοχωρίαν λύσαντεβ. 

1 Ἔστω τοίνυν ὃ παρὼν νόμος τῷ μέλλοντι χρόνῳ 
ψομοϑετῶν, καϑὰ πολλάκις εἰπόντες Hann καὶ 
οὐδὲν τῶν ἔμσροσϑεν προβασιτόμενος, dj λὰ συνειλεγ- 
μένος σανταχόϑεν καὶ συνεσσειραμένος ὑστὸ μέαν. συν- 
ἔχειαν καὶ ἅπαντα σχεδὸν τὰ περὲ δευτέρων ἀπαγ- 


omnino definientes, si autem ultra quattuor sint, us- 
que ad mediam substantiae partem, idoneum iam 
.dedimus filiis solacium, non ex parva mensura anti- 
quam eorum angustiam resolventes. 

51 Sit igitur praesens lex futuro tempori sanciens, 
sicut saepius dicentes praevenimus, et nihil priorum 
tangens, sed condensa undique et complexa sub una 
continuatione et omnia paene de secundis pronun- 


tians nuptiis, et priora quidem prioribus in sua vir- . 


γέλλων γάμων, καὶ τὰ μὲν σιρότερα τοῖς ἔμσεροσϑεν 10 tute servans, quae vero ab ea disposita sunt futuris 


ἐπὶ τῆς ἑαυτῶν φυλάττων ἰσχύος, τὰ δὲ παρ᾽ αὑτοῦ 
διαταττόμενα τοῖς ἐσομένοις δευτέροις εἰφηγούμενος 
γάμοις, καὶ νέαν τινὰ πανταχόϑεν καὶ ἀπηκριβωμέ- 
vQv εἰβάγων τοῖς ζητοῦσιν ὠφέλειαν. Πασῶν τῶν 


secundis explanans nuptiis, et novam quandam undi- 
ue àc subtilissimam introducens quaerentibus uti- 
litatem. Omnibus quee super talibus positae sunt 
constitutionibus in futuris post hanc nostram legem 


ini τοῖς τοιούτοις κειμένων διατάξεων ἐπὸὲ τοῖς ἐσο- 15 nuptiis et quae ex his evenerint vacantibus: hac 


μένοις μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον γάμοις καὶ τοῖς 
ἐξ αὐτῶν συμβαίνουσε σχολαζουσῶν, ταύτης δὴ τῆς 
μιᾶς διατάξεως τῷ μέλλοντι χρόνῳ κατὰ τὸ παρ᾽ 
ἡμῶν διωρισμένον ἐπὶ τοῖς περιεχομένοις αὐτῇ ϑέμα- 
σιν ἀντὶ πασῶν ἀρκούσης. 

(Emíhoyos) Ταῦτα τοίνυν ἡ σὴ ὑπεροχὴ πᾶσι 
τοῖς ἔϑνεσι τοῖς ὑπὸ τὴν σὴν τελοῦσιν ἀρχὴν τῷ 
συνήϑει τρύπῳ φανερὰ γενέσϑαι προρταξάτω, dete 
ἅπαντας γινώσκονταβ ὡς μείζονα πόνον ὑποστάντες 


videlicet una constitutione futuro tempori, secun- 
dum quod a nobis definitum est, in his qui conti- 
nentur in ea casibus pro cunctis sufficiente. 


(Epilogus.) Haec igitur tua celsitudo omnibus 
gentibus quae sub tuo sunt cingulo sollemni modo 
manifesta fieri praecipiat, ut omnes cognoscentes, 
quia maiorem laborem sustinentes quam oportet im- 


ἢ ὅσον ἐχρῆν τὸν βασιλικαῖς περιρρεύμενον φροντί- 25 perialibus incurrere cogitationibus, tamen nihil prius 


σιν ὅμως οὐδὲν ἔμπροσϑεν τῆς αὐτῶν ἐποιησάμεϑα 
σωτηρίας, ὡς μὴ πολλαχόϑεν ἐρανίζεσϑαι τὸ δίκαιον, 
ἀλλ᾽ ἅπαν ὁρῶντας εἰς ἕν ηϑροισμένον τὸ soi τού- 
του τῆ νομοϑεσίας μέρος γινώσκειν, ὡς καὶ τὸ πρό- 


nostra fecimus salute, nisi undique congregare quod 
iustum est, et omnes videntes in unum collectam 
de hac legislatione partem sciant, quia et priorem 
his quae iam posita sunt servavimus legem et futuro 


τερον τοῖς ἤδη τεϑεῖσιν ἐφυλάξαμεν vópiuov καὶ τῷ 30tempori competentem posuimus congruentiam. 


μέλλοντε χρόνῳ τὴν προβήκουσαν ἐπιτεϑείκαμεν ἀρ- 
μονίαν. 

᾿Εγράφη τὸ ἰσότυπον Πατρικίῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 
ἐπάρχῳ τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως. 


Dat. xv. kal. April. CP. Belisario v. c. cons. [a. 535] 


"Eyo&qr τὸ ἰσότυπον Βασιλέδη τῷ ἐνδοξοτάτῳ ua- 35 


γίστρῳ τῶν ϑείων ὀφφικίων, ἀπὸ ἐπάρχων καὶ ὑπά- 
τῶν καὶ πατρικέῳ. 
? , 27, , - , 
Eyoágrn τὸ icótvmov Στρατηγίῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 
, Il » "t i.t * 
κόμητε τῶν ϑείων largitionov, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πα- 
τρικίῳ. 
7 , ^ 2 , -" - , 
γράφη τὸ ἰσότυπον Τριβωνιανῷ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 
Á * NO qr, . 
κοιαίστωρε τὸ δεύτερον xai ἀπὸ ὑπάτων. Legi. 
2 , ^ , - - 
Ἐγράφη τὸ ἰσότυπον Γερμανῷ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 


40 





sint, trientem, si vero 


lures quam quattuor, usque ad. semissem totius substantiae omnino definiremus, 


sufficiens iam dedimus liberis solacium, haud mediocriter elevatis antiquis eorum angustiis. 


1  VFaleat igitur praesens lex lata in. futurum tempus, quemadmodum saepius antea. diaimus, nec quic- 
quam ea: prioribus attingens, sed quae collecta undique et colligata in unam continuitatem omnia fere de 
secundis nuptiis exponat et priora quidem prioribus in suo robore conservet, quae vero ab ipsa con- 
stituta sunt futuris secundis nuptiis introducat, e( novam aliquam undique atque elaboratam afferat quae- 
rentibus utilitatem. — Omnes autem constitutiones, quae de talibus latae sunt, in nuptiis post hanc 
nostram legem futuris rebusque inde evenientibus irritae fiant: cum haec iam constitutio una futuro tempori, 
prout a nobis definitum est, in casibus per eam comprehensis pro omnibus sufficiat. 

. Apilogus. Haec igitur tua sublimitas omnibus gentibus quae ad tuam potestatem pertinent 
solito more manifesta fieri iubeat, ut omnes sciant nos, licet maiorem laborem sustineamus quam ferre 
oporiet. quem imperiales cireumfluunt curae, (amen nihil. antiquius duaisse illorum salute, ne multis ea 
locis ius emendicent, sed cum videant in. unum collectas omnes legum de hoc latarum partes, intellegant 
nos et quos prius fuerit legibus iam latis servasse et futuro tempori apíam impertivisse aequabilitatem. 

,,] Periptum est exemplar. Paíricio gloriosissimo praefecto felicis huius urbis. — Scriptum est eacemplar 
Basilidae gloriosissimo magistro sacrorum officiorum, expraefecto, eaxconsuli et patricio. — Scriptum est 
ecemplar Strategio gloriosissimo comiti sacrarum largitionum , eaxonsuli et patricio. — Scriptum est 
exemplar Triboniano gloriosissimo quaestori iterum et exconsuli. Legi. Scriptum est ezemplar Ger- 





1 ἡμίσεος LB! | 2 πάσης om. ς | 3 ὀλίγῳ (ὀλίγα Bf) 
τῷ μέτρῳ LB || 55gq. $1 et epil. om. B || 12 ἐσομένης M || 
16 γάμον L! |, 17 συμβαίνουσε M(s)] ἐπὶσυμβαίνουσι 
ΤΙ δὲ L|24 ἅπαντα L|| 25 τὸν] τὴν L? | περρεόμε- 
vov φροντίέσιον .L! (incurrere cogitationibus ς) || 26 τῆς 
αὐτῶν] nostra e | 2T ὡς vid. delendum || 28 ἀλλ᾽ ἅπαντας 
L? et omnes e || 30 νόμεμον M(s)) νόμοις L| 33 «o 
ἰἐσοτύπω L et sic in sqq. constanter ἢ 36 ἀπὸ ἐπάρχω 
L | καὶ ὑπάτων Haloander] ὑπάτω ML, ὑπατικῷ coni. 
Zachariae || 38 ᾿Εγράφη — 39 — om. L || 41 τρι- 
βωνιανῶ 11 τριβουνεανῶ M || 42 Legi om..L et sic in sqq. 
constanter || 43 τῶ ἐνδοξο στρατὼ (sic) L 





1 diffinientes V | 2 substantiam V | iam ydoneum 
R| 3 antequam A!|| 5 sanetientes || 7 condensa 7] 


condempsa KV (collecta vulg.) | 10 ab ea om. V | 11 ex- 
planant V | nosuam A: || 15 Post nuptiis vv. et nouam 
— quaerentibus 11 sg. repetit R! || euenerit V || hac] 
quod a nobis hac μα] 16 secundum om. R|| 11 diffini- 
tum AV | qui] que V | 18 cunctis] contractis || suffi- 
cientibus A! | 23 cognoscentes V] ignoscentes R agnos- 
centes A?T' vulg. | 25 tamen nihil] ««««« chil X! 

26 nostra] non AR! | 27 et RV] sed Contius || uidentes] 


29 posite V^T' || seruabimus Z7' seruamus V | 31 subscr. 
dedimus ex VT' (Bamb. II) | 31 dat. xv kal. om. 7T 
CP. T] eap. Bamb., capitulo V || bilisiano V bilisiario 
Bamb., bilasario 7, post Belisarii vulg. || uic. V Bamb. 
uica. 7' 





——Há——Rm a APP 


uidente et R^ | in] inde A' || 28 legislationem RV ||. 


DE APPELLATIONIBUS 


187 


Nov. XXIII pr. 1 





στρατηγῷ τοῦ ϑείου πραισέντου, ἀπὸ ὑπάτων καὶ 
πατρικίῳ. i 


Eyoáqr τὸ ἰσότυπον Τζίττ τῷ ἐνδοξοτάτῳ στρα- 
τηγῷ τοῦ ϑείου πραισέντου, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρι- 
κίῳ. i 


Ἐγράφη ᾿τὸ ἰσύτυπον Μαξεντιανῷ τῷ ἐνδοξοτάτῳ 
στρατηγῷ τοῦ ϑείου πραισέντου καὶ ἀπὸ ὑπάτων. 


qn τὸ ἰσότυπον Φλώρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ κό- 


unti τῶν ϑείων πριβάτων καὶ ἀπὸ ὑπάτων. Legi. 10 


Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὸ παραστάντα ἡμῖν γενώ- 
σκουσα ἐν τῷ δικαστηρίῳ τῷ σῷ φανερὰ καταστη- 
σάτω τοῖς τε συνηγόροις τοῖς τε ἄλλοις ὧν ἄρχει, 
ὥςτε κατὰ ταῦτα τέμνεσϑαι τὰς ὑποϑέσεις. οὐ 


μην 
προϑήσεις δημοσίᾳ τήνδε ἡμῶν “τὴν ϑείαν διάταξιν, 15 


ἀρκούντων τῶν περὶ τούτου παρ᾽ ἡμῶν γεγραμμένων 
πρὸς τοὺς ἐνδοξοτάτους ἐπάρχους τῶν ἱερῶν ἡμῶν 
πραιτωρίων. : 
Νόμος γραφεὶς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς Eo πραιτω τὸ β' 
καὶ πατρικίῳ. Dat. xv. k. April. CP. post cons. 
Belisarii v. c. [a. 536] 


β΄, ἀπὸ ὑπάτων 20 





Xxul. 


Coll. IV tit. 2 


R DE APPELLATIONIBUS ET INTRA QUAE TEMPORA DEBEAT 


25 


APPELLARI. 


Imp. lustinianus Aug. Triboniano illustri magistro officiorum et quaestori sacri palatii. 
(Praefatio. Anteriorum ty ea acerbitati plurima remedia imponentes et maxime hoc circa appel- 


lationes facientes et in praesenti ad 


etenim cautum erat ut, si quis per se litem exercuerit et 


uiusmodi beneficium pervenire duximus esse necessarium.  Antiquitati 


erit condemnatus, intra duos dies tantummodo 


30 licentiam appellationis haberet; sin autem per procuratorem causa ventilata sit, et in triduum proximum 


eam exten 


Ex rerum autem experientia invenimus hoc satis esse damnosum: plures enim homines 


ignaros legum subtilitatis et putantes in triduum esse provocationes qom in promptum periculum 


incidisse et biduo transacto causas perdidisse. Unde necessarium 


mederi. 


uximus huiusmodi rei competenter 


CAPUT I. 


35 


Et sancimus ommes appellationes, sive per se sive per procuratores seu per defensores vel curatores 


et tutores ventilentur, posse intra decem dierum spatium a recitatione sententiae numerandum iudicibus 
ab his quorum interest offerri, sive magni sive minores sunt (excepta videlicet sublimissima praetoriana 
raefectura): ut liceat homini intra id spatium plenissime deliberare, sive appellandum ei sit sive quiescen- 
den, ne timore instante opus appellatorium frequentetur, sed sit omnibus inspectionis copia, quae et in- 


discussos hominum calores potest refrenare. 


Nov. XXIII (— Coll. IV tit. 2: gloss.) Latine tantum extat. Ex Authentico habet Gratiani decretum (pars II) 
C. II qu. 6 2 28 (Corp. iur. canon. 1 p.413 ed. Friedberg.). — Epit. Theod. 23, Ath. 1, 2 (inde LM, B9,2,2). Iulian. 


const. 
cap. I summam hab. "Poza 8, 3. 





mano gloriosissimo duci saeri praesentis, exconsuli et patricio. Legi. 
atricio. Legi. 


Legi. 


gloriosissimo duci sacri praesentis, exconsuli et 
gloriosissimo duci sacri praesentis et exconsuli. 
miti sacrarum rerum privatarum et exconsuli. 


Scriptum est exemplar Tzitíae 
Scriptum est exemplar Mazxentiano 
Scriptum est exemplar Floro gloriosissimo co- 


Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt cognoscens in iudicio tuo manifesta faciat et advocatis 
et ceteris quibus praeest, ut secundum haec causae decidantur. | Neque vero publice propones hanc 
nostram sacram constitutionem , cwm sufficiant quae de hoc a nobis scripta sunt ad gloriosissimos prae- 


fectos sacro nostro praetorio. 


Lex scripta lohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum , ezconsuli et patricio. 





1 πραισάντου L | 3 τζίγα L; cf. Cod.1,29,5 ubi scrib. 
Zittae; Malalas X VIII p.465 Dind. (apud Procopium Pers. 
1 12. 15. 21. I7 3 Σίττας, aedif. 6 Texas traditur) | 4 ἀπὸ 
ὑπάτου L| 5 Legi.'Eyotgr — 1 ἀπὸ ὑπάτων. Legi om. 
L | 15 τὴν ϑείαν ἡμῶν L | 11 *ozx&ozovs M | ἐπάρχους 
— 19 ἐνδοξοτάτῳ om. L | 20 ἑώας L| 21 xv k. April. 
CP. M] πρὸ i& καλανδ. &moiÀ. Ath. μηνὶ —— 
Theod., om. Iul. | potest. Bilsar. uc. cons. M, p. c. bili- 
sarii Jul μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Theod., Ath. 


24 sg. Ky] Ey KZ (pro KI") V || inser. KI" περὶ ἐκ- 
κλήτων" -ANTERICERUm LESUTI: ἡ ὅλη νεαρά: 'O αὐ- 
τὸς βασιλεὺς τριβουνιανῶ κοιαίστωρε L (sim. Ath. cod.). 
νεαρὰ KI". περὶ τῶν ἐγκλήτων πρὸς Tiva ἀναπέμ- 








πονται εἰ μέχρε δέκα χρυσίου λιτρῶν ἐστὶν ἡ ἐκκλη- 
ϑεῖσα ὑπόϑεσις M, περὶ ἐγκλήτων Theod. (νεαρὰ περὲ 
ἐκκλήτων [ἐκκλήτου al] cit. ἹῬοπαί 8, 1) | 26 tribonian 
T tribuniano Val. tribuniantio, corr. tribuniatio R (Trib. 
— palatii om. Gratian.) | illustris V | et om. £ || palatii] 
iterum et exconsuli add. vulg. | 27 hoc R7] haec V Gra- 
tian., vulg. | appellationis V1|| 28 et om. V aL, vulg. | 
28 sq. cf. Dig. 49,1, 5 $4. 4,2. Cod. 1,62,6$5 | 31 extendat 
vel extendit Gratiani codd. plerique | inueniemus R* | 
32 impromtum V| pieulum A'|33 perdisse A | 35 uel 
per euratores Καὶ ||36 recitationem .R*| 37 sive minores] 
sive om. V | sunt RV 7] sint Gratian., vulg. | 39 fre- 
quenter R!| inconspectionis A | quae et indiscussos V] 
quae ef discussos K! quae — τα Gratian. 


Nov. XXIII 2—4 188 DE APPELLATIONIBUS 





CAPUT II. E 


Ad hoc sancimus, si quando lis speratur in nostrum inferri consistorium, si forte contigerit impera- 
toriam maiestatem occupatam publicis causis ex mundanis provisionibus non posse convocare patres, 
quatenus causa agitetur, non ex hoc litem periclitari. Quod enim vitium est litigantium, si culmen im- 
peratorium occupetur? vel quis tantae est auctoritatis, ut nolentem principem possit ad convocandos 
patres ceterosque proceres coartare? Sed si quid tale evenerit, causa intacta permaneat, donec imperator 


monitus sua sponte et convocari proceres iusserit et litem inferri patiatur et omnia secundum morem 


procedere. 


CAPUT TII. 


Illud etiam in tertio capitulo disponendum est, quod antiquitas bene statuit, novitas autem neglexit, 
Cum enim veneranda vetustatis auctoritas ita magistratus digessit, ut alii maiores, alii medii, alii minores 
sint, et appellationes à minoribus iudicibus non solum ad maximos iudices remitterentur, sed ad specta- 
bilium iudicum tribunal, quatenus et ipsi sacro auditorio adhibito litem exercerent, novitas autem hoc de- 
reliquit: evenit, ut super minimis causis maximi nostri iudices inquietentur et homines propter minimas 
causas magnis fatigentur dispendiis, ut forsitan totius litis aestimatio ad sumptus iudiciales non sufficeret. 
Ideoque sancimus, si quando ex Aegyptiaco tractu vel adiuncta ei utraque Libya provocatio speratur usque 
ad decem librarum auri quantitatem, non in hanc regiam urbem eam venire, sed ad praefectum augusta- 
lem, qui audiat et causam dirimat vice sacri cognitoris, nulla ei post definitivam sententiam appellatione 
porrigenda. ^ Similique modo quoties in Asiana diocesi vel Pontica tale aliquid emerserit usque ad prae- 
dictam quantitatem decem librarum auri, appellationes ad viros spectabiles, comites forte vel proconsules 
vel praetores vel moderatores, quibus specialiter easdem lites peragendas deputavimus, remittantur, qua- 
tenus et hi ad similitudinem praefecti augustalis vice sacri cognitoris intercedant et causas sine spe qui- 
dem appellationis, dei tamen et legum timore perferant decidendas. Orientalem autem tractum causas 
appellatione suspensas et usque ad decem librarum auri quantitatem limitatas ad virum spectabilem comitem 
Orientis mittere simili modo audientiam et finem eis impositurum. 


CAPUT IV. 


Illo videlicet observando, ut viri spectabiles iudices non ad alios eadem spectabilitate decoratos iu- 
dices suas transmittant appellationes in litibus quantaecumque quantitatis, cum non oporteat ad compares 
iudices appellationes referri, sed à minore iudicio in maius tribunal ascendere. Sed ad illustrissimam prae- 
fecturam illorum appellationes, cuiuscumque sint quantitatis, ut dictum est, dirigantur, qui una cum viro 
excelso pro tempore quaestore eas dirimat; utroque officio subministrante, id est tam ex sacris scriniis 
more solito quam praefectorio. Ita tamen haec sancimus, ut nec à ducibus vel aliis spectabilibus iudici- 
bus, quibus forte, etsi privati sint, imperialis maiestas causas iniunxerit, appellatio ad memoratos specta- 
biles iudices currat, ne causa non gradatim procedere, sed perperam videatur: sed a praesidibus quidem 
provinciarum et iudicibus a nobis datis, si non sint spectabiles iudices, intra memoratam quantitatem re- 
feretur. 81 autem vel illustres sint dati a nobis iudices quibus apices dignitatum super spectabilitatem 
sunt, vel duces qui omnimodo spectabilitate sunt decorati, vel hi qui à principe delegati sunt spectabilem 
habeant dignitatem, eorum appellationes sub quacumque quantitate in hanc regiam urbem ad competentes 
antiquo more iudices referuntur. Omnibus aliis, quae in appellationibus statuta sunt vel ab antiqua pro- 
sapia vel ab auctoritate anteriorum constitutionum vel & nostra humanitate, intactis illibatisque custo- 


diendis. 


Dat. nr. non. Ian. CP. post cons. Belisarii v. c. 


[a. 536] 





1 haee vulg. || nostri 12 | 2 prouissionibus V | 3 quod] 
quae 7 | ligantium V! || 4 possit Vvuig.] posset Z7'a. || 
6 monitus codd.] motus Gratian., vulg. | 8 antiquitus 
R! | 9 veneranda om. A || disgessit Z | 10 a moribus 
[|| sed] sed et vel sed etiam Gratiani codd. | 11 dere- 
liquid £V| 12 nostri] nisi R! || 13 magnis] 'al. maxi- 
mis' Contius | ad] ut R!|| iudicialis A! || 14 egeptiaco 
(egtiaco A!) traetu R egyptia contractu 774 || libia codd. || 
prouoeatusperatur A | 15 decem librarum auri (4 zov- 
σίου λιτρῶν Ath.) quingentorum aureorum Zulian. c. 91 
(sed c. 92. 93 idem decem auri libras). cf. Biener Gesch. 
d. Nov. p. 511 et Zachariae Nov. 1 p. 231 not. || sed 
om. R* | 16 qui] quod V' | eis Gratian. ei penitus vulg. || 
diffinitiuam /ibri || appellatione] appellatio est Gratiani 
codd. plerique | 17 porrigendam A'| 18] etiam 7 || vel] 
et καὶ ἔπε γα 19 deportaummus V? | 20 hii αὶ 
ibi V | augustali V | viee om. V || et sine causas sine spe 
quod A! | 21 tamen] tantum 7' Gratian. || praeferant V || 
orientales autem tractus T7'? Gratian. orientalem aut 
tractu AR* || 22 appellationes £! appellationis A? || limi- 
tatas Gratian., vulg.] lunitatas & limitandas V | 23 modo 
simili £ | et] in A!'| eis] eius A* se Κ 24 illud V || 
obseruande Z^ || uiri spectabiles & V Gratian.] uiri speeta- 
biles uel alii spectabiles 7' viri spectabiles duces vel 





alii spectabiles vulg. (ex v. 29. 383. cf. lulian. c. 94 sin 
autem antedietis speetabilibus proconsulibus vel aliis 
huiusmodi iudieibus porrigatur appellatio etc.) || iudices 
om. Gratiani codd. nonnulli | non — 26 iudices appel- 
lationes ser. R? in ras. 3 versuum || 25 quantaecumque sint 
quantitatis Gratiani codd. pauci, vulgo || 26 illustrissima 
praefectura 1} 27 sint dignitatis uel quantitatis Gra- 
tiani codd. nonn. || qui] que (i. e. quae) Gratian. | 28 sum- 
ministrante £t | 29 praefectorio] praefecto praetorio Gra- 
tiani codd. pauci, vulg. || tamen] tum A || aliis] ab aliis 
Gratian, | iudieibus om. || 30 etsi] si R'| sunt AR || 
31 ne] nee A || causas 10} | 32 iudices ete,] dices — 
34 qui a princi ser. Rꝰ in ras. 3 vers. || 33 stabilitatem V 
34 omnino A || hii AR | 36 referantur Gratian., vulg. 
in] de vu/g. || ab antiqua prosapia] antiqua prosapie 
antiquae prosapiae Gratiani codd. nonn. | 37 intractis V 
intactos A! | 38 11 nonas ianuarii V in NN ianuarias 
lul τριῶν νων. (rov? ov L* τριῶν νόνων L?) iav- 
vovagíov Ath., L] non. ian. Jul" αἱ... kl. Iul. 7" kl. xu 
april. cod, Paris. | Constantinopoli 7' eap. V, om. cett. 
post consul. bilisiario uic. V pe. bilisarii Jul." al, μετὰ 
τὴν ὑπατείαν βελισαρίου Ath,.L] bilasarii uiro elariss, 
consul. 7' bil. uic. cod. Paris.; cons. uilisarii Zul.^ (subser. 
om. T'heod.) 





20 


25 


T o Pm 











DE PRAETORE PISIDIAE 189 Nov. XXIV pr. 1 





KA 
ΠΕΡῚ TOY IIPAIT9POZ 
ΠΙΣΙΔΙΑΣ. 
«Αὐτοκράτωρ ᾿ἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος Ἰωάννῃ τῷ ἐν- 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς Em πραιτωρίων τὸ ὅ 
δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 
«Προοίμεον. Καὶ τοὺς πάλαι Ῥωμαίους πεπε- 


΄ » 


XXIV. 
R DE PRAETORE PISIDIAE X 


Imperator lustinianus Aug. lohanni pp. 


(Praefatio. Et antiquos Romanos credidimus 
στεύκαμεν ovx ἂν ποτε δυνηϑῆναι τοσαύτην πολιτείαν numquam potuisse tantam rempublicam ex parvis 
ix μικρῶν καὶ ἐλαχίστων ἀρχῶν συστήσασϑαε καὶ  exiguisque principiis constituere et omnem ex ea 
πᾶσαν ἐξ αὐτῆς τὴν οἰκουμένην, ὡς εἰπεῖν, zto0sÀa- 10 orbem terrarum ita dicendum capere ac possidere, 
βεῖν τε xal καταστήσασϑαι, εἰ μὴ μείζοσιν ἄρχουσεν — nisi maioribus iudicibus per provincias destinatis 
ἐν ταῖς ἐπαρχίαις πεμπομένοις σεμνότεροί ve ἐντεῦ-  gloriosiores hinc viderentur et praeberent eis po- 
Dev ἐφάνησαν xai παρέσχον αὐτοῖς ἐξουσίαν ὅπλων  testatem armorum et legum et ad utrumque habe- 
τε καὶ νόμων, xal πρὸς ἑκάτε εἶχον αὐτοὺς ἐπι- rent eos opportunos et dignos existentes. Quos 
τηδείους τε xai ἀξιοχρέους καϑεστῶτας. ovs δὴ καὶ 15 etiam praetores vocabant, eo quod praeirent aliis 
πραίτωρας ἐκάλουν ἐκ τοῦ πρὸ τῶν ἃ ἁπάντων — omnibus et acies ordinarent hanc eis dantes appel- 


ἐέναι καὶ παρατάττεσθαι ταύτην αὐτοῖς δόντες τὴν 
brani owe ἐπιτρέψαντές τε αὐτοῖς καὶ τὰ πολε- 
px 


lationem, et committentes eis et civilia gubernare et 
de legibus scribere. Unde iudicialia quoque habita- 


w0xsiv καὶ τὰ περὶ τῶν νόμων γράφειν. ὅϑεν cula praetoria vocari disposuerunt, et copiosa lex ex 
xai và δικαστικὰ καταγώγια πραιτώρια καλεῖν ἔτα- 20 praetorum nata est voce, multique praetores alii qui- 


Éav, xai πολὺς vóuos ἐκ τῆς τῶν πραιτώρων ἐξε- 
χέϑη φωνῆς, πολλοί τε πραίτωρες οὗ μὲν Σικελίαν 
oí δὲ Σαρδὼ τὴν νῆσον οὗ δὲ ᾿σπανίαν οἱ δὲ ἄλ- 
λὴν κατεκτήσαντό τε καὶ διῳκήσαντο ϑάλαττάν τε 


καὶ γῆν. 


dem Siciliam, alii vero Sardiniae insulam, alii Hi- 
spaniam, alii aliam et adquisiverunt et gubernaverunt 
mare ac terram, 


CAPUT I. 


Ταῦτα ἐννοοῦντες ἡμεῖς, καὶ τὴν παλαιότητα πάλιν 
μετὰ μείζονος ἄνϑους εἰς τὴν πολιτείαν ἐπαναγαγόν- 
τες καὶ τὸ Ῥωμαίων σεμνύναντες ὄνομα, καὶ δὁρῶν- 
τες ὡς ἐν ταῖς τῶν ἐπαρχιῶν τραχυτέραις διπλῆς 
τινὸς μέ; 1 ; 
λειον αὐτάρκης τις ἦν, διὰ τοῦτο ἔν τισιν ἐπαρχίαις 
ἡμῶν, ἐν αἷς ἄρχων τε πολιτικὸς ἣν καὶ στρατιω- 
τικὸς ἄλλος, ἀεὶ μὲν πρὸς ἀλλήλους φιλονεικοῦντες, 
ἀεὶ δὲ μαχόμενοι, οὐχ ὅπως τε πράξαιεν τοὺς ὑπη- 


Haec considerantes nos, antiquitatem rursus cum 
maiori flore ad rempublicam reducentes et Romano- 
rum nobilitantes nomen, et videntes quia in provin- 
ciis asperioribus dupla quadam hactenus administra- 


νῦν στελλομένης ἀρχῆς οὐδεμία πρὸς vé-30tione missa nulla ad perfectum sufficiens quodam- 


modo erat, propterea in quibusdam (provinciis nostris 
in quibus) et iudex civilis erat et militaris alter, 
semper quidem adinvicem contendentes, semper vero 
litigantes, non ut aliquid agerent circa subiectos 


xóovs ἀγαθόν, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν πλεῖον αὐτοὺς ἐπιτρί- 35 bonum, sed quatenus amplius eos contererent, aesti- 
ψαιεν, φήϑημεν χρῆναι πρὸς ἕν τε σχῆμα συναγαγεῖν — mavimus oportere ad unam quandam figuram colli- 


Nov. XXIV. Graece ertat in ML, inde a cap. 1 "Ev τισιν ("Iauev ἔν τισιν vulg.) ἐπαρχίαις ἡμῶν (189,31) .... 
in B 6,8. — Epit. Theod. 24, Athan. 4, 4. Julian. const. XVII. 





XXIV. 
DE PRAETORE PISIDIAE. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, 
ecconsuli et patricio. 


Praefatio. Veteres Romanos persuasum habemus tantam rempublicam ex parvis et tenuissimis 
initiis constituere ved ex ea totum terrarum orbem, ut ita dicamus, adquirere et ordinare non facile 
potuisse, nisi maioribus magistratibus in provincias missis illustriores inde apparuissent iisque potestatem 
et armorum et legum concessissent atque iisdem ad utrumque usi essent aptis et spectatis. — Quos qui- 
dem praetores vocabant, ex eo quod reliquis omnibus praeirent acie instructa istam iis appellationem 
dantes iisdemque commitfentes, ut et res bellicas. administrarent et leges scriberent. — Unde etiam iu- 
diciarias sedes praetoria vocari iusserunt, ac magna copia legum exc praetorum ore emanavit, multique 
praetores alii Siciliam alit Sardiniam insulam ali Hispaniam alii aliam terrae marisve provinciam ob- 


tinuerunt et administrarunt. 


L Haec nos cum consideremus, qui antiquitatem rursus maiore cum decore in rempublicam reduzi- 
mus et Romanorum nomen ornavimus, cum videamus in asperioribus provinciis duplice magistratu e ind 
adeo misso neutrum ad plenum munus — propterea in quibusdam provinciis nostris, in qui 


et civilis magistratus erat et militaris ab i 


diversus, qui quidem semper inter se contendebant semperque 


certabant, non uti boni aliquid in subditos conferrent, sed quo magis eos attererent, in unam speciem con- 





£ 

2 τοῦ πραίτωρος B Theod. Ath. s] τοῦ ἄρχοντος ἤγουν 
τοῦ πραίτωρος M τοῦ ἄρχοντος L (de offücio praetoris 
lustiniani Pisidiae Zul)| ὃ. ἐπάρχῳ Ath.] ὑπάρχῳ ML 
Eo M] αἱώας Γ,ἢ 1 Ῥωμαίους) νόμους Theod. | 10 4 
αὐτῶν Zachariae | 18 πολεμικὰ Haloander] moAerixa 
libri | 19 περὶ τὸν νόμον L | 21 xai πολλοὺς νόμους 
ἐκ τῆς τῶν: πραιτωρίων ἐνεχϑῆναι φωνῆς L| 23 ἄλ- 
λοι L | 26 xai οπι. ς ἢ 32 τε] ve καὶ Β΄} 34 ἀεὶ δὲ καὶ 
μαχόμενοι L| τε πράξαιεν — ἀλλ᾽ ὕπως om. B* 





1 Constitutiones XXIV—XXXII in R omittuntur ! 
2 rubr. De pretore Pisidie XXIIII Rz κδ΄ Kk V ἢ 
S potuisset V | 10 ordinem V! | 12 huie V ἢ eis — 
13 haberent om. T' | 13 armarum et ad utrum et legum- 
que V ἢ 16 acties V | hae V] 17 eis et civilia] appel- 
lationem V | 20 praetoris aliquid & sieiliam V'| 21 sar- 
digine V | 22 aliam] italiam VT taliam Neoburg. et aliam 
vulgo | 29 dupli VT | quaedam V | 31 sg. provinciis — 
quibus addidit Beck | 35 eos T] om. V 


Nov. XXIV 1 190 DE PRAETORE 





ἑκατέραν ἀρχήν, τὴν πολιτικήν τε ἅμα καὶ στρατιω- — gere utrumque magistratum, civilem simul et milita- 
τικήν, καὶ δοῦναι τῷ ταύτην ἔχοντε τὴν ἐξουσίαν rem, et dare hanc habenti potestatem praetoris rursus 
τὴν τοῦ πραίτωρος πάλιν ᾿προβηγορίαν, deve αὐτὸν appellationem, ut ipse et militiarum in provincia 
καὶ τῶν στρατευμάτων τῶν Eni τῆ χώρας ὄντων existentium secundum antiquitus ei natum cognomen 
κατὰ τὴν ἄνωϑεν αὐτῷ ταχϑεῖσαν ἐπωνυμέαν ἡγεῖ- 5 praesit et praeponatur legibus (et hoc quoque olim 
σϑαι καὶ προβεβλῆσϑαι τῶν νόμων (x«i τοῦτο δὲ praetorum proprium fuit) et habeat quidem utrius- 
ἄνωϑεν τῶν πραιτώρων ἴδιον ἡ»), καὶ £i» μὲν τὰὲὰδ — que magistratus annonas, officio autem utatur uno 


, 


ἑκατέρας ἀρχῆς σιτήσεις, τάξει δὲ χρῆσϑαι μιᾷ ταξεω- — officialium centum (sufficiunt enim ei tanti), praeto- 


τῶν ἑκατόν (ἀρκέσουσε γὰρ αὐτῇ τοσοῦτοι), πραιτω- — riano officio nuncupando et ex probatoriis hinc com-- 


ριανῆς τῆς τάξεως καλουμένης καὶ ἐκ προβατοριῶν 10 petentibus facto. Sic enim erit nobilis, sic terribilis 
ἐντεῦϑεν προεφόρως φοιτωσῶν γινομένης, οὕτω γὰρ  latrocinantibus, sic iniustis inevitabilis, si cum multa 
ἔσται σεμνός, οὕτω φοβερὸς τοῖς λῃστεύουσιν, οὕτω τοῖς — potestate gerat cuncta: ut puris — utatur mani- 
ἀδικοῦσιν ἀπαραίτητος, si μετὰ πλείονος ἐξουσίας bus, quod iam ἃ nostra nuper data lege dictum est 
ἅπαντα πράττοι" τὸ μὲν καϑαραῖς χρῆσϑαι ταῖς yso- omnibus administrationibus, ipso quoque oboediente 
civ ἤδη τοῦ παρ᾽ ἡμῶν ἔναγχος τεϑέντος νόμου κε- 15 illi et iusiurandum subeunte et secundum eam guber- 
λεύσαντος ἁπάσαις ταῖς ἀρχαῖς, αὐτοῦ δὲ πειϑομένου nante causas, et armis utente et civilia secundum 
τε ἐκείνῳ καὶ τὸν ὅρκον ὑπέχοντος καὶ κατ᾽ αὐτὸδι nostras disponente leges; ut si etiam gloriosissimo- 
διακυβερνῶντος τὰ πράγματα, τοῖς τε ὅπλοις χρω- rum aliquis consularem dignitatem habentium ad cin- 
μένου và τε πολιτικὰ κατὰ τοὺς ἡμετέρους διατάτ- gulum venerit, et (hoc imitatio sit) priorum, secun- 
TOVTOS νόμους. dere εἰ καὶ τῶν drdototóraw τις 20dum quod sortiebantur provincias viri consules et 
ὑπατικῶν ἐπὶ τὴν ἀρχὴν ἔλϑοι, καὶ τοῦτο μίμημα — ex consulibus et praetores modice consulibus mino- 
τῶν ἔμπροσθεν εἶναι, καϑὸ διεκληροῦντο τὰς ἐπαρ- res, et ita paulatim Romanorum auxerunt nomen et 
χίας ἄνδρες ὕπατοί τε καὶ ἐξ ὑπάτων καὶ πραίτωρες tantum egerunt, quantum nulli penitus alteri aliarum 
μικρῷ τῶν ὑπάτων" ἐλαττούμενοι, καὶ οὕτω κατὰ  rerumpublicarum contulit deus. Quod super Pisi- 
μικρὸν τὸ Ῥωμαίων ηὔξησαν ὄνομα καὶ τοσοῦτον πε- 25 dorum regione incipere primum volumus, eo quod et 
στοιήκασιν, ὅσον οὐδεμιᾷ παντελῶς ἑτέρᾳ τῶν ἄλλων in prioribus historüs dictum invenimus dudum toti 
πολιτειῶν δέδωκεν ὃ ϑεός. Ὅπερ ἐπὶ τῆς Πισιδῶν illi terrae Pisidorum gentem praesedisse, sed et nunc 
χώρας ἄρξασϑαι πρῶτον βουλόμεϑα, διότι καὶ τοῖς ἔμ- — quoque regionem hanc egere maiori et vehementiori 
προσϑὲν χρονογράφοιξ εἰρημένον εὑρήκαμεν τὸ πρώην cingulo credidimus, et quoniam vici maximi in ea 
ἁπάσης ἐκείνης τῆς γῆς τὸ Πισιδῶν ἔϑνος ἐξάρχειν, 80 gunt et populosi et crebro et contra ipsa resultantes 
xai vov δὲ δὴ τὴν ἐπαρχίαν ταύτην δεῖσϑαι μείζονος tributa fiscalia, et latrocinantibus illis et homicidis 
xai σφοδροτέραβ ἀρχῆβ πιστεύομεν, ἐπειδήπερ καὶ praediis, quae in aliqua summitate montis Lupi caput 
κῶμαε μέγισται κατ᾽ αὐτήν εἰσι καὶ πόλυάνϑρωποι appellata commorantur — Lycocranitarum [Lupica- 
καὶ πολλάκις πρὸς αὐτοὺς στασιάζουσαε τοὺς Ónuo-  pitorum] habitaculum nominatur —, administratio- 
σίους. φόρους" καὶ τοῖς τὸ λῃστρικοῖς ἐκείνοις καὶ ἀν- ϑῦ nem hanc praeesse; et nunc quidem non secundum 
δροφόνοις χωρίοις, ἅπερ ἐπί τινος ἀκρωρείας “ύκου ordinem legitimum ad eam accedere, sed secundum 
κεφαλῆς καλουμένης ἵδρυται “υκοκρανιτῶν τε οἰκης quandam discursionis figuram: cingulo autem mixto 
τήριον ὀνομάζεται, τὴν ἀρχὴν ταύτην ἐφεστάναι, καὶ et compositis in idem et militaribus et iudicialibus 
νῦν μὲν οὐ κατὰ τάξιν νόμιμον ἐπ᾽ αὐτὴν χωρεῖν, 

ἀλλὰ κατά τινος ἐπιδρομῆς σχῆμα: τῆς δὲ ἀρχῆς μι- 40 

γνυμένης καὶ συντιϑεμένων sie ταὐτὸν τῶν τε στρα- 





trahendum utrumque magistratum, cum civilem tum militarem, existimavimus eique qui hanc potestatem 
habet praetoris appellationem dandam, ut is et exercitibus qui in provincia sunt secundum nomen a 
"abel ei tribulum praesit et legibus praeponatur (erat enim hoc quoque ab initio praetorum Bro: 
prium), et utriusque quidem magistratus annonas habeat, cohorte autem utatur una centum cohortalium 
(tot enim. sufficient ei), quae cohors praetoriana vocetur et ec probatoriis commode hinc missis consti- 
tuatur. Sic enim venerabilis, sic terribilis latronibus, sic delinquentibus inezorabilis erit, δὲ maiore cum 
potestate omnia agat. Atque puris uti manibus cum iam lez nuper a nobis lata omnes magistratus ius- 
serit, ipse et illi obtemperet et iusiurandum praestet et secundum idem res administret, et armis utatur et 
civilia secundum nostras leges ordinet. Quare etiamsi quis ez gloriosissimis consularibus ad eum magistra- 
tum perveniat, hoc quoque fiet per imitationem veterum, quemadmodum provincias sortiebantur consules 
et exconsulibus et praetores paulo inferiores consulibus atque ita paulatim Romanorum nomen augerunt 
et tantum reddiderunt quantum nulli omnino alii inter reliquas civitates deus dedit. Cuius quidem rei 
primum in Pisidarum regione initium facere volumus, quoniam et a veteribus chronographis dictum inveni- 
mus olim universae illi terrae Pisidarum gentem imperasse, et nunc quidem persuasum est eam provinciam 
maiore et severiore magistratu egere, quandoquidem pagi in ea maaimi. et populosi sunt quique saepius 
adversus publica íributa seditiose agant; praeterea illis latronum. et sicariorum receptaculis, quae in 
verlice aliquo montis qui Lupi caput vocatur sita sunt, quos Lycocranitarum habitaculum nominant, 
hunc magistratum esse impositum; quo nunc quidem eum non ec ordine legitimo sed per quandam in- 
cursionis speciem accedere: atqui si potestas misceatur et tam militaria quam magisiratus insignia in unum 





1 ἀρχὴν Ls] ἀρχὴν τῆς Πισιδίας MB || 3 τὴν τοῦ] 2 praetoris potestatem V al. || 4 secundus V | 6 prae- 
τῆς vov B'| αὐτῶν Li 5 αὐτῶν L||6 καὶ zmoofeBAg- | torium V || fuit om. V^ || 7 mutatur V || 9 hine] hic 
σϑαι om. B* | τὸν νόμον L| 1 πραιτωρίων L| 9 £x«- | libri | 10 sic terribilis — 11 ineuitabilis bs Aabet V || 
στον L | αὐτῷ Hombergk | 10 τῆς om. B* | προβα- | 11 si cum] sieut /ibri | multa] mult. in V multa in 
τηριῶν LL προβατοριῶν τουτέστιν ἐκ δοκιμασιῶν M | Neoburg. | 12 cuncta gerat 7 || ut omi. vulg. || puris] prius 
δοκιμασιῶν B| 11 φοιτουσῶν MLB | 14 πράττοιτο | libri | 13 a] ad Val. | 15 gubernantes V || 16 armis 
καὶ καϑιαραῖς μὲν χρῆσϑαι L | 15 νόμου] Nov. VIII 6.1 | | utente V] amministrante 7'|| 17 disponentes codd. || 19 et 
16 ἁπάσας τὰς ἀρχὰς Hombergk ἢ 11 ἐκεῖνο καὶ L xai | hoe imitatio priorum sit vu/g., et prior V et priori JNeo- 
ἐκείνῳ B || κατ᾽ αὐτῶν L| 20 εἰ καὶ] καὶ 1 κἂν L?| | burg. et prior honor T | 20 quod] quotquot Val. 
τὸν ἐνδοξότατον L' | 22 καϑὸ δὴ ἐκληροῦντο L? | | 23 nullus V | 24 pissidorum V (idem 27) || 25 uoluimus 
24 ὑπάτων] ὑπαυτῶν L| 25 τὸ] τῶν L τὸ τῶν B || | V | 26 toti] totius tibri | 27 illi V vulg.] illius 7" || 
27 τῆς τῶν Πισιδῶν B.| 30 ἐκείνης ἀπάσης L | τῆς | praedisse V| 28 egere Beck] erigere VT'|| 29 credimus 
γῆς om. L || 31 δὲ δὴ] ἴδη (i.e. ἤδη) L|| 33 κατ᾽ αὐτὴν | vulg. || quoniam et Beck | 31 homieidiis bri | 32. prae- 
LB] κατὰ ταύτην M | εἰσὶν καὶ πολλοὶ ἄνϑρωποι L | | sidiis V | sumitate V | 33 appellate /ibri | Lupicapitorum 
34 στασιάζουσιν L| 31 ἵδρυνται LB |39 ἐπ᾽ αὐτὴ») | V id est Lupieapitorum 7. Seclusi 
leg. ἐπ᾽ αὐτὰ | 41 συντεϑημένων L 





-—— "RC ua KIA, Je 


Fihdla 


PISIDIAE 


191 


Nov. XXIV 1. 2 





τιωτικῶν τῶν τε ἀρχικῶν παρασήμων, ἑπομένου τε 
αὐτῷ καὶ τοῦ στρατιωτικοῦ πλήϑους παντός, ὁπόσον 
τῆς ἐπαρχίας ἐστί, καὶ πρός γε τῆς πολιτικῆς τάξεως 
Sdn, σεμνῆς τε ἤδη τῆς προφηγορίας αὐτοῦ καϑεστώ- 
σης καὶ τετεμημένης τῇ τοῦ πραίτωρος ἐπωνυμέᾳ, 
τίς οὐκ ἂν αὐτὸν φρίξειεν, τίς δὲ οὐκ àv αἰδεσϑείη, 
ὁμοῦ μὲν τοὺς νόμους, ὁμοῦ δὲ τὰ ὅπλα ϑεωρῶν εἰς 
ταὐτὸ συνιόντα, καὶ αὐτόϑεν αἱρέσεως προκειμένης ἢ 
κατακοῦσαι TOv νόμων καὶ ϑαρρεῖν τε καὶ σώζεσϑαι, 


signis, sequente quoque eum militari multitudine 
cuncta quanta in provincia est, insuper et civile of- 
ficium totum, nobili iam appellatione eius constituta 
et praetoris honorata cognomine, quis non eum per- 


5 timescat, quis non revereatur, simul leges, simul et 


arma conspiciens in unum convenientia, et hoc ipso 
condicione proposita aut oboedire legibus et con- 
fidere atque salvari, aut solum e contrario —— 
tes repente deperire, cum omnes de proximo legibus 


ἢ μόνον ἀντιβλέψαντας εὐθὺς ἀπολωλέναι, τῶν ὅπλων 10 auxilientur? 


ἐγγύϑεν ἐπικουρούντων τοῖς νόμοις; 


CAPUT II. 


Δεῖ τοίνυν τὸν τὴν ἀρχὴν παραλαμβάνοντα ταύτην 


(προῖκα δὲ αὐτὴν αὐτῷ δίδομεν ἀεὶ καὶ ἐπ᾽ οὐδενὶ 


ortet igitur hoc cingulum adsumentem, cum 
gratis hoc ei praebeamus semper et sub —— 
uret 


παντελῶς μισϑῷ, ὅπως ἂν καὶ αὐτὸς ἀδωρότατος tus mercede, ut et ipse sine redemptione p 


μείναε xal τοῖς ἐκ τοῦ δημοσίου μόνοιβ ἀρκούμενος, 15 


τοῦτο ὕπερ καὶ ὁ πρῶτος ἡμῶν λέγεε νόμος) οὕτω 
χρῆσϑαι τοῖς ὑπηκόοις, ὡς ἐν τῷ προτέρῳ διετυπώ- 
σαμεν νόμῳ, δικαίως τε καὶ —— καὶ μετὰ τοῦ 
δραστηρίου φιλανθρώπως" καὶ ροφονίας τε καὶ 
μοιχείας ἐξελαύνειν τῆς χώρας καὶ π 
παγὰς καὶ ἀδικίαν ἅπασαν, καὶ τοὺς ταῦτα πλημμε- 
λοῦντας κατὰ τοὺς ἡμετέρους κολάζειν νόμους, καὶ 
ἐρυϑριᾶν γε μηδένα τῶν ἀδικούντων, κἂν εἰ τῶν 
μειζόνων εἴη, μηδὲ ὑποκατακλίνεσθαι τοῖς ὠφελεῖν 


et his quae de fisco dantur solis contentus (hoc 
(quod) etiam prior nostra dicit lex), sic utens sub- 
lectis, sicut in priori disposuimus constitutione, iuste- 
ue et pure et cum industria clementer, et homici- 
ia et adulteria expellens de provincia et virginum 


αρϑένων «o-20raptus et iniustitiam omnem, et haec delinquentes 


secundum nostras puniat leges, et erubescat nullum 
violentorum, licet maiorum sit, neque subcumbat eis 
qui prodesse quidem nihil, occasiones autem impie- 
tatis praebere possunt; sed per omnia servet quod 


μὲν οὐδ᾽ ὁτιοῦν, προφάσεις δὲ ἀσεβείας παρέχεσϑαε 25iustum est, et respiciat ad nostras leges et iudicet 
δυναμένοις" ἀλλὰ διὰ πάντων τηρεῖν τὸ δίκαιον καὶ secundum eas et subiectos nostros secundum eas 
ἀποβλέπειν sis τοὺς ἡμετέρους νόμους xai δικάζειν — faciat et vivere et conversari, et ad deum respicere 
κατ᾽ αὐτούς, x«i TOUS ὑπηκόους TOUS ἡμετέρους κατ᾿ nostramque formidinem, alterum vero nullum debeat 
ἐκείνους ποιεῖν ζὴν τε xai πολιτεύεσθαι, καὶ πρὸς omnino considerare. Et neque ex provincia venire 
. ϑεὸν ἀφορᾶν καὶ τὸ ἡμέτερον δέος, ἕτερον δὲ μηδὲν 30 hic frequenter et subtilibus mediocribus nos adire, 
παντάπασιν ἐννοεῖν. avs μηδὲ ἐκ τῆς ἐπαρχίας gov — sed ipsum prius audire omnia et discernere ea, et 
τᾶν ἐνταῦϑα συχνοὺς καὶ ἐπὶ πράγμασε μετρίοις ἡμᾶς — memorem honoris quem ei dedimus sic uti causis, 
ἐνοχλεῖν" ἀλλ᾽ αὐτὸν πρότερον ἀκροᾶσϑαι πάντων ut sine reatu ei cingulum fiat, scienti quia, si quis 
καὶ διακρίνειν αὐτά, xal μεμνημένον τῆς σεμνότητος, eum adierit, deinde non meruerit quod iustum est, 
ἣν αὐτῷ δεδώκαμεν, οὕτω χρῆσϑαι τῷ πράγματε ὧς 85 οἱ coactus haec nobis nuntiaverit, certamen ei de 
ἀνυπεύϑυνον ἑαυτῷ τὴν ἀρχὴν γενέσϑαι, γινώσκοντε, — cetero adversus nos erit Nos enim sicut eum ho- 
ὡς εἴπερ τις αὐτῷ προΞξελϑῶὼν εἶτα μὴ τύχοε τῶν δι- — noravimus administrationis augmento, ita si eum in- 
καίων καὶ ἀναγκασϑείη ταῦτα ἡμῖν προξαγγέλλειν, ὃ — venerimus indigne [et citra] nostra intentione uten- 
ἀγὼν αὐτῷ τὸ λοιπὸν πρὸς ἡμᾶς ἔσται. ἡμεῖς γάρ, ὥς- 

περ αὐτὸν τετιμήκαμεν τῇ τῆς ἀρχῆς αὐξήσει, οὕτως, 40 


εἴπερ αὐτὸν εὕροιμεν ἀναξίως τοῦ ἡμετέρου σκοποῦ 





| €i 
cat, 


s Spar atque sequatur eum et manus militaris omnis quaecumque in provincia est et insuper tota 
ivilis cohors, ac iam appellatio eius splendida facta sit et praetoris cognomine honorata: 


quis eum non 


quis non revereatur, ubi simul leges atque arma in unum coire videat, optione protinus 


proposita, utrum legibus obtemperare et securus ac salvus esse an vultu solo obnisus statim perire velit, 


cum arma cominus legibus opem ferant? 


IL líaque qui hunc magistratum suscipit (gratis autem eum et sine ullo prorsus pretio illi damus, 

quo et ipse omnino incorruptus maneat et solis iis quae a fisco dantur contentus sit: id quod etiam 
ior nostra lex dicit) ita uti subditis debet, quemadmodum in priore lege constituimus, iuste scilicet et 
integre et in ipsa severitate humaniter ; et homicidia et adulteria et virginum raptus omnemque iniustitiam 
e provincia expellere eosque qui haec committant secundum leges nostras castigare neque quemquam ex 


ddii 


rationem 


"ntibus, licet ex: amplioribus sit, vereri, neque iis se submittere qui utilitatem omnino nullam, 
contra impietatis occasiones praestare possint: sed 


er omnia iustitiam servare atque legum nostrarum 


ere et secundum eas iudicare uíque subditi nostri secundum easdem vivant atque degant effi- 


cere, ac deum ante oculos habere et reverentiam nostram, neque vero praeterea aliud A omnino con- 


siderare; ne ex provincia illa multi huc veniant et propter res viliores molestiam 


is facessant: sed ipse 


ius omnia cognoscat et düudicet, atque auctoritatis quam ei dedimus memor iia hac in re versetur, ut 


tpsi a reprehensione immunis sit magistratus, sci 
eademq 


ue ad nos referre cogatur, deinceps rem ipsi nobiscum futuram esse. 


, $i quis ipsum adierit nec ius suum impeíraverit 
Nos enim sicuti potestatis 


incremento eum honoravimus, iia si eum parum digne nostro consilio rebus ipsi commissis uti invenerimus, 





1 τῶν om. L|| 2 αὐτοῖς L| 6 τίς ovx] τίς om. L! || 
αἰδεσϑοίη M | 9 τὸν νόμον L | 10 ὅπλων» omnes 
(i-e. 0Àov) c || 11 ἐπικυρούντων L| 15 *usíivo. ML 
μένοε B | τοὺς L' | 16 νόμος Nov. VIII e. ἢ || 
18 νόμῳ] ib. c. 8 | δικαίοις L!| 24 ὀφελὴν 1,1} ὄφελος 
L*| 29 ξῆ»] ζητεῖν Μ ἢ 30 δὲ om. L || 32 ἐντεῦϑεν 
L|| συχνοὺς MLB] frequenter (i. e. συχνῶς ἢ) ς συχνὸν 
Haloander | yo&uuao: LB | 34 τῆς] vo «ze Β΄ || 35 τῷ 
πράγματι] causis ς || às ἂν ὑπεύϑυνον MB* | 36 ἑαυτῷ 
Μη αὐτῷ LB ei s | τὴ»] καὶ τὴν B* | γινώσκοντε 
LBc| γινώσκοντα M| 39 αὐτοῦ LB 





2 quanta] quae T || eivili offeio toto vulg.|| 4 *hono- 
ratu VT' honoratum Aeoburg. honorato vulg.||5 reuer- 





tatur VT'| simul et leges e£ arma 7} 6 in om. V al. || 
16 quod addidi | dicet V || 20 raptum V | 21 *punias V 
punire 7" puniens Neoburg., vulg. || erubescas V || 22 sub- 
eumbat| sub eum V || ei abri | 23 occasione V || 25 et re- 
spieiat] et om. V || 26 eas et — secundum om. VT || secun- 
dum] et seeundum Neoburg. | 27 uiueret V | deum] eum 
libri | 30 frequenter Vvulg.] infrequentes 7᾽; /eg. frequen- 
tes? || subtilibus] /eg. super litibus? || audire V | 31 et dis- 
cernere] et om. V | 32 memorem Beck] memorari libri || sic 
uti Beck] sicut VT'| 35 coactus est hec V' || nuntiauerit 
T] enuntiauerit V denuntiauerit Beck | 36 nos eum sicut 
enim V | 37 augmentum /ibri | inueniremus V | 38 et 
eitra seclusi | nostra intentione V] nostra indignatione 
Neoburg., nostram indignationem 7) || utente libri 


Nov. XXIV 2. 3 


192 





χρώμενον τοῖς παραδεδομένοις αὐτῷ, ϑεῷ τε ὑπηρε- 
τούμενοι καὶ τοῖβ νόμοις ἀμύνοντες στροθηκόντωβ αὖ- 
τὸν μετελευσόμεϑα, εἴ γε εὕροιμεν ἢ κλέπτοντα τυχὸν 
ἢ χάριτος ἢ ἀπεχϑείαβ ἡττημένον ἢ τοὺβ ἡμδτέρουβ 
παραβαίνοντα νόμους. βουλόμενοι γὰρ τὸ ὑπήκοον 
ἀνορϑ'ῶσαι καὶ τὰ μέχρε vvv ϑεραπεῦσαι xaxa χρη- 
μάτων τε ὑπερείδομεν μεγάλων καὶ πρὸς ταύτην 
ἰδεῖν τὴν διατύπωσιν ἐσπεύσαμεν. 


tem his quae tradidimus ei, et deo ministrantes et 
legibus auxilium ferentes competenter eum castiga- 
bimus, si inveniamus furantem forsan vel gratia aut 
inimicitiis victum aut nostras transcendentem leges. 


5 Volumus enim subiectos erigere et quae hactenus 


sunt mederi malis, pecunias autem despeximus magnas 
et ad hanc respicere dispositionem studuimus. 


CAPUT III. 


Δεῖ δὲ αὐτὸν μὴ μόνον τῶν ἔμσπροσϑεν ἡμῖν εἰρη- 


Convenit autem eum non solum his quae dudum 


μένων προνοεῖν, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς κήδεσϑαι τῆς τῶν 10 ἃ nobis sunt dicta prospicere, sed etiam curam ha- 


πόλεων ἀφϑονίας καὶ τοῦ μηδὲν τοῖς πολίταις ἐκλεί- 
πεῖν, ἐπισκοπεῖν δὲ καὶ τὰ τῶν πόλεων ἔργα καὶ 
μὴ συγχωρεῖν μηδὲ κατὰ τοῦτο αὐτὰς ἑαυτῶν ἐλάτ- 
τους γίνεσϑαι, ἀλλὰ καὶ τοὺς τῶν ὑδάτων ὁλκοὺς καὶ 
γεφύρας καὶ τείχη καὶ ὁδοὺς σπεύδειν ἐπανορϑοῦν, 
καὶ μὴ συγχωρεῖν vois ἐκεῖσε φοιτῶσι πράκτορσε τοὺς 
€ , € , , , * , 

μετέρους ὑπηκόους κατά τι βαρύνειν, μηδὲ ταύτας 
4 τὰς ἐξ ἔϑους πονηροῦ γινομένας πιροβτάξεις παρα- 
λαμβάνειν, ὅσαι περὶ τειχοποιέας τε καὶ ὁδοστρωσίας 


bere civitatum abundantiae et ut nihil civibus desit ; 
contemplari quoque dpas civitatum et non permit- 
tere neque secundum hoc eas sui minores fieri, sed 
etiam aquaeductus et pontes et muros et itinera re- 


15 parare studere, et non permittere illic venientibus 


exactoribus nostros collatores in aliquo praegravare, 
neque eà quae ex consuetudine maligna fiunt prae- 
cepta suscipere, quae de murorum fabricatione et 
itineribus sternendis et aliis denis milibus causis 


καὶ ἄλλας uvoías αἰτέας προΐασιν ἐκ τῶν ϑρόνων 20 procedunt a sedibus tuae celsitudinis. Horum enim 


τῆς σῆς ὑπεροχῆς. τούτων γὰρ ἁπάντων ἕνεκεν καὶ 
εἴ τε τοιοῦτον ἕτερον οὐδενὶ συγχωρήσει τοὺς ὑπη- 
κόους τοὺς ἡμετέρους ἀδικεῖν, οὐδὲ σεροελεύσεται ψῆφος 
ἐκ τῶν ϑρύνων τῶν σῶν τοιοῦτό τι λέγουσα" καὶ 


omnium causa et si quid tale aliud est nulli per- 
mittat subiectos nostros laedere, neque procedat sen- 
tentia a sedibus tuis tale aliquid dicens: iam etenim 
hoc prohibuimus. Sed ipse quidem omnium curam 


γὰρ ἤδη τοῦτο κεκωλύκαμεν. ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲν ἁπάν- 25 habebit; si quem vero nos secundum pragmaticam 


vov ἐπιμελήσεται" εἰ δέ τινα ἡμεῖς κατὰ ϑεῖον ἡμῶν 
πραγματικὸν τύπον στείλαιμεν, ὃν ἴσωβ πρὸς τὴν 
σὴν καταπέμψομεν ἀρχήν, ἐκεῖνος προβεξετάσει τὸ 
παρ᾽ ἡμῶν ἐγκρινόμενον. ἑτέρῳ δὲ οὐδενὶ σπταντελῶς 


formam direxerimus, quem merito etiam ad tuum de- 
stinabimus culmen, ille examinabit quod a nobis de- 
cernitur, alteri vero nulli penitus licentia erit vexare 
subiectos: quatenus provincias videamus rursus ho- 


ἄδεια γενήσεται λεηλατεῖν τὸ ὑπήκοον" ὅπως ἂν τὰς 30 minibus plenas, rursus propriis civibus florentes, et 


ἐπαρχίας ἴδοιμεν πάλεν ἀνϑρώπων μεστάς, πάλιν τοῖς 
ἑαυτῶν πολίταις κομώσας, καὶ μὴ συρρέον ἐνταῦϑα 
συλῆϑος ἀνθρώπων sis τὴν ἑαυτῶν γῆν ἐπανελθεῖν 
διὰ τὴν τῶν ἀρχόντων κακίαν μὴ ϑαρροίη. Διὰ 


non confluens hic multitudo hominum ad suam ter- 
ram remeare propter iudicum malitiam non confidat. 
Propterea igitur sancimus tuam celsitudinem nequa- 
quam divisas habere Pisidorum gentis i io- 


τοῦὐτὸ τοίνυν ϑεσπίζομεν τὴν σὴν ὑστεροχὴν, μηκέτε ϑῦ nes, sed unum esse in ea spectabilis praetoris magi- 


διῃρημένας ἔχειν τὰς τοῦ Πισιδῶν ἔϑνους ἀρχάς, ἀλλὰ 
μέαν εἶναι τὴν ἐν αὐτῇ τοῦ σπεριβλέσπτου πραΐτωροβ 
ἀρχήν, αὐτὴν μὲν στρατιωτικήν, αὐτὴν δὲ πολιτικὴν 
καϑεστῶσαν, καὶ ὁμοίως μὲν τῶν δημοσίων τε καὶ 


πολιτικῶν φροντίζουσαν, ὁμοίως δὲ τῶν στρατιωτῶν 40 
€ «r 


ουμένην, «sts τῇ Ov ἀλλήλων βοηϑείᾳ καὶ τὴ 
— —— ᾿ 7] λάλει: Wee hein 
-ἀρχὴν ἐκ τῶν ὅπλων ἰσχυρὰν sivo. καὶ τὴν Oms- 


stratum, ipsum quidem militarem, ipsum vero civilem 
constitutum, et similiter quidem fiscalium civiliumque 
curantem, similiter autem militibus praesedentem, 
quatenus alterno solacio et administratio ex armis 





et deo servientes et legibus subvenientes in eum ut decet animadvertemus, si quidem ipsum vel furari forte 


vel gratiae aut odio cedere vel leges nostras violare reppererimus. 


lpsi enim cum. subditos erigere et 


malis quae usque adeo invaluerunt mederi velimus, et magnas opes despeaimus et ad hanc spectare con- 


stitutionem studuimus. 


IH.  JVeque vero iis solum quae supra a nobis dicía sunt providere eum oportet, sed etiam ipsam 


DE PRAETORE 


urbium prosperitatem neu quicquam cives deficiat curare; porro opera quoque civitatium inspicere neque 
pati hoc in genere eas deteriores fieri, sed ut et aquae ductus et pontes et muri et viae reficiantur operam 
dare, neque permittere ecactoribus qui illuc veniunt ut subditos nostros ulla in re premant, nec magis 
mandata illa quae. ez: prava. quidem consuetudine fiunt suscipere, quaecumque a sedibus tuae sublimitatis 
proficiscuntur de muris eastruendis et viis sternendis et sescentis aliis causis.  Istorum enim omnium causa 
et si quid est eius generis aliud nulli subditos nostros iniuria afficere permittat, neque procedet sententia. 
a sedibus tuis quae tale quid dicat: etenim hoc iam prohibuimus. Sed ipse quidem omnia curabit; quodsi 
quem anittamus secundum sacram nostram pragmaticam sanctionem, quam fortasse ad tuam praefecturam 
mittemus, ille insuper examinet quod. nobis probatur. — Alii vero nulli omnino. venia dabitur deprae- 
dandi subditos: ut provincias rursus videamus hominibus refertas, rursus suis civibus florentes, neve mul- 
titudo hominum huc confluens in patriam suam redire propter magistratuum malitiam non audeat. 
Propterea igitur sancimus, ut tua sublimitas magistratus gentis Pisidarum non amplius divisos habeat, 


sed una sit in ea spectabilis praetoris — quae militaris eadem et civilis sit ac pariter 
iibus praesit: ut mutuo aucilio et magistratus armis 


civilibus rebus prospiciat, pariter mi 


ublicis et 
tur et 





3 εἴ ye B(s)] εἴτε ML || 4 χάριτας LL || ἡττώμενον 
B || 5 sq. βουλόμενοι — χρημάτων τε ὑπερείδομεν) vo- 
lumus — pecunias autem despeximus g || 8 ἐσπευσάμην 
BB* | 10 αὐτῆς om. || 11 τοῦ] τοῦτο .B* | 13 αὐτοὺς L || 
14 τῶν om. L | 15 xai τείχη] καὶ om. M | 23 πρὸς ἐλεύ- 
σεται L|| 24 ἐκ τῶν Bs] ἐκ om. ML || 26 S'éeiov. ἡμῶν) 
ϑεῖον νόμον ἡμῶν LL, om. «|| 21 ἴσως] merito etiam g || 
29 ἑτέροις L || 34 ϑαρροίη MBs] ϑαρροῦντες L na 
ρούντων Haloander || 39. τῶν δημοσίων — 40 ὁμοίως δὲ 
om. B* | 41 ἡγουμένων B* || τῇ] δὴ :B* || βοηϑείας .B* 





2 castigauimus libri | 4 conuictum 7'|| transcindentem 





V? transcindentens V || 6 dispeximus V || 11 ciuilibus V]| 
14 aqueduetos V| 15 ilie V] iluc 7'| 16 exactioni- 
bus Z'| 17 quae om. V | 19 aliis densimilibus V || 21 si 
quidem 7'|23 enim 7} 24 cura V || 25 quem que 
T || 26 direximus libri || quem] /eg. quam? || etiam V vulg.] 
om. T' || destinauimus et 27 examinauit Jibri | 27 discerni- 
tur V| 31 comfluens V | 32 remearet 7' remaneret V || 
iudicium ἐνὶ | 33 nequam V neque 7'| 34 diuersas 
T | praesidiorum gentis amministrationis V || 35 eas V || 
magistrum V | 36 militarum V | 38 praesidentem vulg. || 
39 ex armis et fortis (foris 7') libri, et transposui ante 
administratio 








PISIDIAE 


193 


Nov. XXIV 3. 4 





τεύουσαν τάξιν κεκαλλωπίσϑαι τῷ νόμῳ. οὐδὲ γὰρ 
ἔτι στάσις ἔσται κατὰ τὰς πόλεις 5 ἐφεστῶτος 
τοιούτου τὸ λοιπόν, ὃς ἄξιος ἡμῖν ἑκατέρας ἀρχῆς νε- 
ψόμισται. 


fortis sit et armatus ordo lege decoretur. Non enim 
ulterius indisciplinatio erit per civitates, cum vir 
praesedeat talis de cetero, qui dignus nobis utroque 
cingulo videatur. 


CAPUT IV. 


Πάντα τοίνυν, ὁπόσα τὸ δημόσιον ἐχορήγει, ταῦτα 5 


κατὰ τὴν ὑποτεταγμένην ἀπογραφὴν τῷδε τῷ ϑείῳ 
ἡμῶν νόμῳ δίδοσθαι τῷ περιβλέπτῳ κελεύομεν πραΐ- 
τῶρι καὶ τοῖς ἀμφ᾽ αὐτόν. ᾧπερ προεκεῖσϑαι καὶ 
τὸ τῆς ϑείας ἡμῶν προξηγορίας βουλόμεϑα σύμβο- 
λον, καὶ ἔστω πραίτωρ ᾿Ιουστινιανὸς ὁ Πισιδίας γι- 
vóusvos ἄρχων. Ὑπακουέτω δὲ ἡ πραιτωριανὴ τάξις 
αὐτῷ, γινομένη μὲν ἐκ προβατοριῶν, καϑάπερ εἶπόν- 
τες μεν, ὁμοίως δὲ καὶ τοῖς πολιτικοῖς καὶ τοῖς 


Cuncta igitur, quae fiscus ministrabat, haec se- 
cundum subiectam descriptionem huic sacrae nostrae 
legi dari spectabili iubemus praetori et qui circa 
eum sunt. Cui p sacri nostri cognominis 
volumus signum, sitque praetor lustinianus in Pisi- 


10 dia factus iudex. Oboediatque praetorianum officium 


ei, factum quidem ex probatoriis, sicut dicentes prae- 
venimus, similiter autem et civilibus et militaribus 
hominibus atque rebus vacans. Ad haec etiam fis- 


στρατιωτικοῖς ἀνθρώποις τε καὶ πράγμασιν ἐνησχο-  calium exactio iudicem hunc officiumque respiciunt 
— Καὶ Inc» ἡ τῶν δημοσίων — τὸν 15 eius, et omnia habebit administrationis insignia quae 


ἄρχοντα τοῦτον τήν τε τάξιν αε τὴν οὔ, καὶ 


πάντα ἕξει τὰ τῆς ἀρχῆς παράσημα ὁπόσα καὶ νῦν 
ἔχει, δίφρον τε ἐξ ἀργύρου xai mé. καὶ ῥάβδους" 


ἕξεε τε ἐπὶ τοῖς στρατιώταις καὶ ad responsum. καί- 
τοιγε xal αὐτόϑεν αὐτῷ δίδομεν τὴν é 
χώρᾳ ταύτῃ στρατιωτῶν ἡγεμονίαν, ὥςτε αὐτοὺς καὶ 
κοσμεῖν καὶ τάττειν, καὶ παρασκευάζειν ἐπεξιέναι μὲν 
τοῖς λῃστεύουσιν, ἡμέρους δὲ καὶ σώφρονας τοὺς ὑπη- 


hactenus habet, vehiculum ex argento et proximam 
et fasces; habebit quoque super militibus et adre- 
sponsum: cum utique ex hoc ipso ei demus in hac 
provincia militum praesulatum, ut eos et componat 


τῶν ἐν τῇ 20 et ordinet et procuret insequi quidem latrocinantes, 


mansuetos autem et castos collatores inter alterutros 
fieri, et neque civitates tumultuari permittat neque 
vicaneos resultare contra fiscum, habeat autem super 


κύους πρὸς ἥλους ἀποτελεῖν" καὶ μήτε τὰς πόλεις — omnes potestatem excepto penitus nullo. Sitque etiam 
στασιάξεσϑαι συγχωρεῖν μήτε τοὺς κωμήτας ἀπαυϑα- 25 haec inistratio inter medias constituta et in spe- 


διάζεσϑαι πρὸς τὸ δημόσιον, ἔχειν τε ἐφ᾽ ἅπασε τὴν 
ἐξουσίαν ἐξῃρημένου παντελῶς οὐδενός. Εἶναι δὲ καὶ 
ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐν ταῖς μέσαις τεταγμένην καὶ ἐν 
τῷ τῶν περιβλέπτων ——— ἀριϑιμῷν γεγραμμένην, 


ὥςτε ὅσα ἐπὶ τῶν μὲν βικαρίων, νῦν 


8 κο- 80 bus proco 


ctabilium iudicum numerum conscripta: ut quaecum- 
ue olim quidem in vicariis, nunc autem comitibus 

ustinianis et Pacatianae Phrygiae et primae Gala- 

tiae sunt —— comite Orientis et spectabili- 
ibus, haec etiam in isto consistant, 


μήτων ᾿ἸΙουστινιανῶν τῆς τε Πακατιανῆς Φρυγίας τῆς εἰ sit spectabilis iudex, et appellationes ab eo factae 


τε πρώτης Γαλατίας ἐστὲ καὶ τοῦ περιβλέπτου κόμη- 
vos τῆς Emo καὶ τῶν περιβλέπτων ἂν iro», ταῦτα 
i ἐπ᾿ αὐτῷ καϑεστάναι, καὶ εἶναε αὐτὸν περί- 


hic destinentur et examinentur, sicut in aliis specta- 
bilibus iudicibus, atque introducantur in foro glorio- 
sissimorum praefectorum, pariter audiente negotium 


Bhemrov ἄρχοντα, καὶ τὰς ἐφέσεις τὰς παρ᾽ αὐτοῦ 80 οἱ gloriosissimo quaestore sacri nostri 


γενομένας Va στέλλεσθαί τε καὶ ἐξετάξεσϑαι, 
καϑάπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τῶν σπεκταβιλίων ἀρ- 
ὄντων, εἰςξάγεσθαί τε ἐν τῷ δικαστηρίῳ τῶν ἐν- 
οξοτάτων ἐπάρχων, συνακροωμένου τῆς ὑποϑέσεως 


: eo 
quod cingulum, licet aliquid militare habuerit, sed 
tamen totum ad legaliorem mutatum figuram oportet 


xai τοῦ ἐνδοξοτάτου κοιαίστωρος τοῦ ϑείου ἡμῶν πα- 40 


λατίου", διότι τὴν ἀρχήν, εἰ καί τε στρατιωτικὸν εἶχεν, 
ἀλλ᾽ οὖν ὅλην πρὸς τὸ νομιμώτερον μεταβαλοῦσαν 





armata cohors lege decoretur. Neque enim iam seditio fiet in urbibus, cum talis vir in posterum praesit, 


qui Mane —— nobis dignus habitus .sit. 
descriptionem spec 


igitur, quaecumque fiscus erogabat, ea secundum subiectam sacrae huic legi nostrae 
ili praetori et lis qui circa eum sunt dari iubemus. | Cui quidem etiam sacri nostri 


nominis noíam apponi volumus, atque esto praetor lustinianus qui Pisidiae magistratus fit.  Obsequatur 


aulem ei cohors praetoriana, quae 


quidem ex probatoriis, ut antea dizimus, constituetur, pariter autem 
et civilibus et militaribus hominibus rebusque vacabit. 


Ac praeterea tributorum | exactio hunc magi- 


stratum eiusque cohortem spectabit, idemque habebit omnia imperii insignia quae etiam nunc habet, id 


est sellam argenteam et securim et fasces; denique habebit inter milites etiam adr 


esponsum. | Enimvero 


etiam ultro δὲ praefecturam militum in illa regione damus: ut et instruat eos et ordinet et idoneos reddat 
qui tum latrones persequantur tum subditos tranquillos inter se et commodos praestent; ac neque urbes 


seditiones agitare neque vicanos insolenter contra fiscum agere patiatur, utaturque 


) omnino excepto. 
magistratuum numerum adscriptus: ita ut quae 


dustinianis et Pacatianae Phrygiae et primae Galatiae atque de 


potestate in. omnes 


Sit autem hic quoque magistratus inter medios constitutus et in spectabilium 


de vicariis qui olim erant munc vero comitibus 
spectabili comite Orientis et spectabilibus 


proconsulibus valent, haec de eo quoque constent, et sit spectabilis magistratus, et appellationes quae ab 
ocedent huc mittantur atque examinentur, sicuti in ceteris quoque spectabilibus magistratibus fit, et in 


eo 
Ee gloriosissimorum praefectorum introducantur ita qui 


quaestor sacri nostri palatii: quoniam magistratus 


uf causam simul audiat gloriosissimus 
etsi quid militare habebat, tamen cum totus potius 





1 οὐ γὰρ L | 2 τὰς om. L | 3 0s] ὅσον L! ὃς àv L* | 
8 ἀφ᾽ αὐτὸν M | ᾧπερ Mc] ὥσπερ LB || προκεῖσϑαι 
B praefulgere ς | 10 γενόμενος om. B || 11 δὲ ἡ] τὲ 
οἱ L | 12 προβατοριῶν (ἤτοι δοκεμασιῶν s. v.) M] προ- 
βατηριῶν L δοκιμασιῶν B | 13 τοῖς alterum om. B | 
15 vov] xai τὸν B | 11 τὰ om. L || 18 πέλεκυν x«i 
om. L || 19 ἕξει, δὲ ἔτι τοὺς στρατιώτας B | ad respon- 
sum (αποκρίσεις s. v.) M] εἰς ἀπόκρησιν L εἰς ἀποκρί- 
σεις B| 23 τοῖς στηλητεύουσιν L'|| 25 κωμήτας Osen- 
brüggen er €] κόμητας MLB, cf.nov. XXV5$2] 28 τὴν 
om. L | 30 μὲν om. B | 31 πακτιάνῃς L' (idem 194, 12) 
32 ἐστὶ] ἔτε B | 33 Ἕω] éoac L | 31 καὶ om. € 
HL - 





σπεκαταβιλίων M περιβλέπτων M s.v., B | 39 "ὑπάρ- 
χων libri| 42 τὸ] τὸν M || μεταβάλλουσαν B 


3 persedeat VT' praesideat vulg. | 8 prae fulgore Val. 
9 pisia (piia? V4) V || 14 officium respiciuntque libri 
17 falees V ἢ 19 militus praesolatum V αἰ. | 20 et ordinet 
procuret insequidem V || 21 et castos] et om. V αἰ. | 24 po- 
testates V | 25 constitutas Val. constituto 7' | 26 iuditium 
V| 28 iustinianus et pacatione frigie libri | 29 comiti 
libri | 31 factas V | 32 aliis a spectabilibus V ἢ 37 tamen 
totum] tamen tutum T'aL, tantum V | ad legaliorem 





| Beck] allegotiorum V ai, allegionem T 


25 


Nov. XXIV 4—6 


194 


DE PRAETORE PISIDIAE 





σχῆμα δεῖ ταύτην ἔχειν ἀναγκαίως τὴν τάξιν τὴν 
, - - , , 

μέχρι νῦν ἐπὶ τῶν σπεκταβιλίων ἀρχόντων σιεφυλαγ- 

μένην κατὰ τὸ κεκρατηκὸς ἄνωϑεν ἔϑος. 


habere necessario ordinem, qui hactenus in specta- 


bilibus est iudicibus observatus secundum quod te- 
nuit olim consuetudo. * 


CAPUT V. 


"Ens; δὲ ἔναγχος ϑείαν διάταξιν γράψαντες τὰς 
ἄχρε πεντακοσίων νομισμάτων ἐφεσίμους δίκας [ἃς] 
ὑπὸ τοῖς περιβλέπτοις ἄρχουσιν ἐν τάξει ϑείου δικα- 
στηρίου κατεξετάξεσϑαι νενομοϑετήκαμεν, ϑεσπίζο- 
uev, &b TOLOUT τιβ γένοιτο δύκη, “κατὰ τὴν Πισιδίαν 
μέντοι μόνον, εἴτε ἐκ παραπομπῆς ἡμετέραθ εἴτε ἔκ 


Quia vero nuper.sacram constitutionem scribentes 

5 usque ad quingentos solidos appellationum causas a 
spectabilibus iudicibus in ordine sacri auditorii exa- 
minari decrevimus, sancimus, si talis aliqua fuerit 
lis, in Pisidia tamen solum, sive ex delegatione nostra 
sive ex alicuius gloriosissimorum nostrorum iudicum, 


τινος τῶν ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἀρχόντων, εἰ μὴ σπτερί- 10 51 non spectabilis datus fuerit iudex, non ad specta- 


βλεπτος ὁ δεδομένος εἴη δικαστής, μὴ πρὸς τὸν περί- 
βλεπτον ᾿Ιουστενιανὸν κόμητα «ns Πακατιανῆς Φρυ- 
γίας (τοῦτο ὁπερ πρώην νενομοϑετήκαμεν) φοιτᾶν, 
ἀλλ᾽ ἐπ᾽ αὐτὸν φέρεσϑαι τὴν ἔφεσιν τῆς ἐπαρχίας 
τῆς αὐτοῦ, αὐτόν τε αὐτῆς ἀκροᾶσϑαι κατὰ ϑὲ 
ἀκροατηρίου σχῆμα (καὶ γαρ δὴ καὶ τούτῳ σεμνῦνο- 
μὲν τὴν ἀρχήν), αὐτόν τε αὐτῇ τέλειον ἐπιτιϑέναι 
ϑεσπίζομεν τύπον, οὐκ ἀναπεμπόμενον πρὸς ταύτην 
τὴν εὐδαίμονα πόλιν, ὅπως ἂν μὴ μικρῶν ἕνεκεν 


bilem Tustinianum comitem Pacatianae Phrygiae (hoc 
quod dudum sanximus) advenire, sed ad eum deferri 
appellationem provinciae suae, ipsumque eam audire 
secundum sacri auditorii figuram (utique etiam in 


e(ov 15 hoc nobilitamus magistratum), ipsumque ei definiti- 


vam imponere sancimus formam, non remittentem ad 


hanc felicissimam civitatem, ut non parvarum causa 


occasionum maximas litigantes turbas damnaque sus- 
tineant. 


προφάσεων μεγάλας oí δικαζόμενοε ταραχάς τε καὶ 20 


ζημίας ὑπομείναιεν. 


CAPUT VI. 


Ὅπως δὲ ἂν εἰδοῖεν xal οὗ παραλαμβάνοντες τήν 
τε TOU πραίτωρος ἀρχὴν τἄς τὸ ἄλλας τὰς παρ᾽ ἡμῶν 
ἐξευρημένας τε καὶ ἐξευρησομένας, κατὰ τίνα m00c- 
ἥκει τρόπον διακυβερνᾶν τὰς ἀρχάς, συνείδομεν μὴ 
μόνον αὑτοῖς παρέχειν τὰ σύμβολα τῆς ἀρχῆς ἐν τοῖς 
καλουμένοις κωδικέλλοις, ἀλλὰ καὶ ἐγγράφειν τὸν τρό- 
σον xc" ὃν διοικήσειαν τὴν ἀρχήν, ἅπερ οὗ πρὸ ἡμῶν 
νομοϑέταε μανδάτα πρενκέπεβ ἐκάλουν" Ges αὖ- 
τοὺς πρὸς ταῦτα ἀποβλέποντας τὴν οἰκείαν ἀπευϑύ- 
νειν, ἀρχὴν καὶ ταύτῃ τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους διὰ 
πάντων ὠφελεῖν. τοιγαροῦν καὶ ἀποτεϑῆναι κατὰ 
τὸ ϑεῖον ἡμῶν λατέρκουλον τὰ τοιαῦτα ϑεῖα uav- 
δάτα διεκελευσάμεϑα, ὅπως ἂν ἅμα τοῖς κωδικέλλοις 


Ut autem sciant et qui percipiunt praetoris ad- 
ministrationem et alias quae ἃ nobis adinventae 
sunt et adinveniuntur, quemadmodum competat cin- 


25 gula gubernari, perspeximus non solum eis praebere 


magistratus insignia in his qui vocantur codicilli, 
sed etiam inscribere modum secundum quem regant 
administrationem, quae ante nos legislatores man- 
data principis appellabant: ut ipsi ad ea respicien- 


30 tes suam regant administrationem, et ita nostris sub- 


iectis in omnibus prosint. Igitur etiam recondi in 
sacro nostro laterculo huiusmodi divina mandata 
praecepimus, quatenus una cum codicillis dentur iu- 
dicibus et iusiurandum praebentibus, quod in sacra 


διδοῖτο τοῖς ἄρχουσι, τόν τε ὅρκον “ταρεχομένοις ὃν 35 nostra constitutione conscripsimus, et alia universa 


imi τῆς ϑείας ἡμῶν διατάξεως ἐγράψαμεν, τὰ ἄλλα 
ve ἅπαντα οὕτω διοικουμένοις ὡς Tjusis ἐτάξαμεν. 
Υποτεϑήσεται δὲ καί τις ἀπογραφὴ παρ᾽ ἡμῶν τῷδε 


ita regentibus sicut nos iussimus. Subicitur autem 
etiam quaedam descriptio ἃ nobis huie sacrae legi, 





legitimae speciei. adsimilatus sit, necessario eum ordinem habere debet qui hucusque in spectabilibus 
magistratibus secundum consuetudinem quae pridem obtinuit servatus est. ῖ 

V. Quoniam vero nuper sacra constitutione conscripta sanaimus, ut causae appellationum usque ad 
quingentorum aureorum summam spectabilium magistratuum secundum ordinem sacri auditorii eacamini sub- 
tciantur, nunc sancimus ut, si quae eiusmodi causa emergat, in sola tamen Pisidia, Sive ex nostra sive 
ex gloriosissimorum nostrorum magistratuum alicuius delegatione, nisi spectabilis sit iudex qui datus est, 
non ad spectabilem comitem Iustinianum Pacatianae Phrygiae deferatur (id quod antea lege constituimus), 
sed ut ad illum appellatio in provincia;ipsius pertineat, utque ipse de ea secundum sacri auditorii for- 
mam cognoscat (etenim hac quoque potesiate iam magistratum illum ornamus) et ipse ei formam absolutam 
imponat sancimus, neve remittat ad hanc felicem urbem, me propter exiguas causas magnas turbas et 
magna damna subeant litigantes. 

VL Ut autem ipsi qui praetoris magistratum ceterosque a nobis vel inventos vel inveniendos 
suscepturi sunt sciant, quem ad modum deceat eos magistratus regere, placuit nobis non solum insignia 
magistratus iis in codicillis qui vocantur praebere, sed etiam modum inscribere secundum quem magi- 
stratum administrent, quae quidem mandata principis vocabant qui ante nos fuerunt lequmlatores; ut ad 
horum normam suum magistratum redigant atque ita subditis nostris per omnia prosint. Itaque etiam 
eiusmodi sacra mandata in sacro laterculo nostro reponi iussimus, quae una cum codicillis dentur magi- 
stratibus et iusiurandum, quod in sacra nostra constitutione scripsimus, praestituris et reliqua omnia sta 
uti praecepimus administraturis. Subicietur vero a nobis huic sacrae legi etiam descriptio quaedam quae 





2 onsexvafAov] περιβλέπτων B || 4 διάταξιν») non 
servata est; cf. Biener p. 511 | 5B. πεντακοσίων νομισμά- 
τωνῇ τριακοσίων (τ' Theod., v Ath. cod.) νομισμάτων 
Theod. Ath. trecentos aureos Julian. (cf. T'heod. 25, 1, 
Ath. 4, 5, schol. Iul. ad c. 65) | ἅς ὑπὸ MLB, ἃς delevit 
Hombergkius (cf. €), τὰς ὑπὸ Haloander | 10 ἐνδοτάτων 
L| 11 δεδωκὼς B || 13 νενομοϑετήκαμεν») Nov. VIII 
c. 2 || 19 τὴν et μὴ om. L || 21 "ὑπομείνοιεν M ὑπομέ- 
voiev LB || 22 τήν ve] τήνδε B || 27 κωδικέλλοια M] 
κωδικίλλοις LB (iden 34) | γράφειν L || 28 καϑόσον 
διοικήσειεν L| 29 μανδάτα πρινκίπις (s. v. παραγγέλ- 
ματα αρχοντικα) M] ἀποκρίσεις ἀρχοντικὰς LB || 30 ezo- 
βλέποντες L || 31 ὑπηκόους om. B* | 82 89. τοιγαροῦν --- 


λατέρκουλον om. B | 33 ἡμῶν om. L || A«cégxovhor] 
s.v. ouucxóv. M || μανδάτα] παραγγέλματα M s.v., B || 
36 δεατάξεως} Nov. VIII (p. 89) 





2 est] οὐ V| quod V] quae Z'vulg. | 5 appellationem 
V|| 6 adiutorii V | 7 aliqua talis 7| 11 frigie Zibri 
12 sancimus /ibri| 13 eum V al. | 15 magistrum /ibri 
definitiuum V | 16 remittendam vulg.| 17 causam V 
23 inuente 7'||24 adinvenientur Beck | 25 perspeximus 
T] prespeximus V prospeximus vu/g.|| 26 in his 7] ab 
his V | 28 amministratione V || 32 divina T] om. V || 
33 praecepimus 7'] praecipimus V || 35 constitutionem 
V || 36 leg.subicietur? | 37 diseriptio V 





OO c————— — 





m on TAS a m," no αὶ νι δι 


Sae E ἃ 


DE PRAETORE LYCAONIAE 


195 


Nov. XXV pr. 





-τῷ Oeo νόμῳ, δηλοῦσα τί μὲν προρῆκόν ἐστι Ἂν 

ἡνόμενον παρέχειν προφάσεε τῶν τῆς ἀρχῆς συμβό- 
; coge agis. Oui λατερκούλῳ εἴτε ἐν τῷ δικα- 
στηρίῳ τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων, τί δὲ τὸ διδό- 
μενον αὐτῷ τε καὶ τῷ παρέδρῳ καὶ τοῖς περὶ αὐτόν" 
οὕτω τε τῆς παρ᾽ ἡμῶν περὶ τὰς ἀρχὰς προνοίας ἅπασε 
φανερᾶς γινομένης ἐκεῖνον ἡμῖν καϑαρὰν καὶ παντα- 
χόϑεν δεδοκε iym» τὴν ἑαυτοῦ παρέχειν ὑπουργίαν. 
1 Τοῦτον δὲ ὃ à; τὸν νόμον δείξεε μὲν ἅπασιν ἢ τε 


declarans quantum quidem competat ordinatum prae- 
bere occasione codicillorum cinguli sive in sacro la- 
terculo sive in praetorio gloriosissimorum praefecto- 
rum, quid autem dandum sit ipsi et assessori et qui 
5circa eum sunt: sicque (a) nobis circa administra- 
tiones providentia cunctis manifesta illum nobis de- 
cet purum et undique approbatum suum praebere 
ministerium. : 
1 Hanc itaque legem declarabit equidem universis 


τῶν ϑείων ἡμῶν διατάξεων ἀνάγνωσις: καὶ γὰρ δὴ 10 etiam sacrarum nostrarum constitutionum lectio (nam 


λευσάμεϑα: αὐτὸς 
δὲ εἰς ἔργον ἄξεις, ὅπως ἂν μείνῃ διὰ παντὸς ἐν αὐ- 
τοῖς τοῖς ἔργοις ἐκλάμπων τε καὶ φαινόμενος. 

Dat. zv» ka Iun. CP. Belisario v. c. cons. 


καὶ τοῦτον ἐκεῖσε γραφῆναε παρεέκε. 


et hane ibi conscribi praecepimus), ipse autem ad 
effectum perduces, quatenus maneat semper ipsis 


et luciscens. 


operibus effulgens 
[2.535] Dat.xv. k. Iunias CP. Belisario v. c. cons. 


4d παρέχεσϑαι τῷ πραίτωρι Πισιδίας αὐτῷ μὲν 15 Oportet praeberi praetori Pisidiae ipsi quidem pro 


€ ^ 2 


ὑπὲρ ἀννόνων καὶ καπίτων καὶ λοιπῆς παραψυχῆς 
sol CCC, τῷ αὐτοῦ παρέδρῳ sol. , τῇ αὐτοῦ 
τάξεις auri lib. II. 

dei δὲ αὐτὸν παρέχειν προφάσει συμβόλων οὕτως" 


τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὲ τοῦ ϑείου xov- 

* " T. i sol. IX 

TQ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων vota- 
ρίων xai τοῖς laterculiséo«s ] 

τῷ αὐτοῦ βοηϑῷ 

τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ προΞτάγ- 

ματος καὶ πάσης ἑτέρας αἰτίας 50]. XL. 


annonis et capitibus et reliquo emolumento solidos 
numero octingentos, eius assessori solidos numero 
septuaginta duo, eius officio auri libras quinque. 

Oportet autem eum praebere occasione codicillo- 


20 rum ita: 


spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi soli- 
dos numero novem 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum et 


sol XXIV  laterculensibus solidos numero viginti quattuor 
sol. HI 25 eius adiutori solidos numero sex 


officio gloriosissimorum praefectorum pro prae- 
ceptis et omni alia causa solidos numero quadraginta. 





KE 
ΠΕΡῚ TOY HPAIT9POZ 
AYKAONIA. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Ἰωάννῃ τῷ ἐν- 

'δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς "Eo πραιτωρίων 
τὸ β', ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 

,(Προοέμεον.) Τὸ “υκαόνων ἔϑνος μείζονε τῆς νῦν 


ΧΧΥ. 
KR DE PRAETORE LYCAONIAE. 


30 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. II. 


(Praefatio)  Lycaonum gentem maiori quam 


οὔσης ἀρχῆς κατακοσμῆσαε δίκαιον φήϑημεν, ἀποβλέ- 35 nunc est cingulo decorare iustum aestimavimus re- 


Nov. X XV Graece ertat in ML, inde a cap.1 [vveidouev τοῦ τῶν “υκαόνων ἔϑνους τὴν ἀρχὴν κατακοσμῆσαι] καὶ 
ταύτην μέαν ἀποφῆναι, καϑάπερ ἐν Πισέδαις (191,14)... . in B 6,9.— Epit. Theod. 25, Athan. 4, 5. Iulian. const. X VIII. 





declaret, quid 


bus ostendet sacrarum nostrarum constitutionum 
ipse ad effectum perduces, ut in p 

—— praeberi praetori Pisidiae ipsi 
sol. CCC , 


assessori eius sol. LXXII, —— eius aur. lib. II. 
nomine iia: spectabilibus chartularüs tribus sacri cubiculi sol. 
noíariorum et laterculensibus sol. XXV, adiutori eius sol. 111, ὁ 


pro iussione et omni reliqua causa sol. XL. 


raestet ministerium. 
ctio (etenim hanc —— ibi perscribi iussimus), tum 
erpetuum maneat in ipsis factis eff 


| quidem eum qui magistratus futurus est, insignium magistratus nomine sive in sacro later- 

culo sive in iudicio gloriosissimorum praefectorum praestare par sit, quid 

et assessori et iis qui circa eum sunt: ut hoc modo nostra de — ———— 

1 ille nobis integrum et undique probatum suum Ζ 
e 


autem sit quod et ipsi detur 
cura omnibus manifesta facta 
Hanc autem legem cum omni- 


gens aíque conspicua. 

et capitum ac reliqui solacii nomine 
—— autem ipsum praebere insignium 
IX, primicerio clarissimorum tribunorum 
io gloriosissimorum praefectorum 


annonarum 





XXV. 
DE PRAETORE LYCAONIAE. 


Imp. lustinianus Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro Ürientis praetorio iterum, 


Praefatio. 


exconsuli et patricio. 
Lycaonum gentem maiore quam qui nunc est magistratu ornare par esse existima- 





1 zov] τὸ M pr. | 2 συμβούλων L! | 3 λατερκούλῳ M] 
λατερκούλον L οἰκειακῷ B|4 vido. libri | 5 τῷ 
——— M] παρέδρῳ LB ἢ τοῖς παρεαὐτόν L | 6 οὕτω 
τε] leg. ὥστε 3 | τῆς] τοῖς M | 9 7; τε ΜΊΏ, ΒῚ ἡ Haloander | 
14 xv. k. Iun. Me Jul"] πρὸ ιε΄ xaAavÓ. ἰουλίων Ath. 
k. Iun. Jul". uryi iovvío Theod. (dat. pc uilisarii Zul.P) 
Bilis. M Zul* uilisearii Jul? | 15 δεῖ LBz] ὑπστελεῖ M | 
17 sol. (νομέσματα s.v.) COC M] νομέσματα v' (τρεακό- 
σια B) LB Theod. (solidos numero octingentos s) | sol. 
κε (9l 50]... (νομέσματα s. v.) LXXL (sic) M νομίσματα 
. β΄ (ἐβὶ —— —— LB Theod. ἢ 18 — lib. II] 

ab ἃ M (auri quinque ς) χρυσίου λίτρας B' L 
λέτρας B' M s.v., B Theod. | 21 eir yai M I —— 
IX M] νομίσματα ϑ' (ἐννέα B) Ms.v., BL Theod. Ι 
24 Aatereuliséos M λατερκουλοσίοις 1, λατερκούλοις 
Theod. οἰκειακοῖς B | sol. X XIV M (cf. M νομέσματα xà' 
Theod., νομίσματα κε΄ M s.v., BL | 25 sol. CLL M, »o- 


, 


μίσματα y (τρία B) M s. v., BL Theod., sol. num. sex g ἢ 





26 ἐπάρχων Theod.] ὑπάρχων MLB | προςτάγματος 
M] προΞςταγμάτων LBeg| 21 sol num. 4 inta g, 
sol. XC M νομέσματα E (ἑξήκοντα B) B Theod. vou. ζ΄ L 
vou. s M s.v.| 32 *vzáozo libri] ἱερῶν om. L || ἑώας 
(atas L!) L| 33 πατρικίων L 





3 praetorium V | 4 quod 7'| qui om. V || 5 a nobis 
Osenbrüggen] nobis V, om. T, nostra vulg. | administra- 
tionis VT'| 6 prouidentiam 7'| cuncta V | decet Osen- 
brüggen] dicet T' dicent V | 7 puram V || approbatum — 
9 itaque om. V | 9 declarauit libri || quidem T 
11 praecipimus 7'|| 13 lucescens 7'| 14 CP.] Cap. 7, 
om. V || bilisiario uiro clarissimo consule V | 15 Pisidiae] 
praesidie V | 17 octingentos — numero om. V | 18 LXXXII 
T |19 autem] etiam 7 | occasionem V || 23 *primicerio 
et tribunorum libri, et om. vulg. || latereuliensibus V || 
24 uiginti tres T | 29 rubr. ΚΒ Ἀν xx-v De praetore 
Licaonio V 

25* 


Nov. XXV pr. 1 


196 


DE PRAETORE 





ποντες εἰς τὰς πρώτας ἀρχὰς ὅϑεν αὐτὸ συστῆναι 
παρέδοσαν ἡμῖν οἱ τὰ παλαιὰ συγγράφοντέβ τε καὶ 
διηγούμενοι, καὶ ὅτε συγγενέστατόν ἐστε 'Ῥωμαίοιβ 
καὶ σχεδὸν ἐκ τῶν αὐτῶν συνῳκισμένον —— 
“υκάονι γὰρ τῷ πρώην ᾿Αρκαδίας τῆς ἐν .Ελλάδε βε- 
βασιλευκότε καὶ τὴν Ῥωμαίων οἰκῆσαι γέγονε, γῆν, 
καὶ τοὺς πρώην Οἰνώτρους προρλαβόντι τῇ Ῥωμαίων 
ἀρχῇ δοῦναι προοίμιον (φαμὲν δὲ ταῦτα δὴ τὰ πα- 
λαιὰ τὰ πολλῷ τῶν «Αἰνδίου τε καὶ Ῥωμύλου χρόνων 


μέρη μοῖράν τινα τῆς Πισιδίας ἀφελέσϑαι, ταύτῃ τε 
οὔναι τὴν αὐτοῦ προβηγορίαν “υκαονίαν τῷ ἐξ awv- 
τοῦ καλέσαι τὴν χώραν. Δίκαιον τοίνυν ἂν εἴη καὶ 
αὐτὴν ἀρχῇ κατακοσμῆσαι. τὰ παλαιὰ τῆς Ῥωμαϊκῆς 


spicientes ad priores administrationes, unde eam con- 
sistere tradiderunt nobis qui vetera conscripserunt et 
narraverunt, quoniam est cognatissima Romanorum 
et paene ex ipsis consistens occasionibus. Lycaoni 
5 namque olim in Arcadia Hellade regnanti etiam Ro- 
manorum habitare contigit terram et cum —— 
Oenotrios adquisisset, Romanorum principatui dedisse 
prooemium (dicimus autem haec quippe vetera, multo 


Aeneae et Homuli temporibus antiquiora), qui colo- 
σιρεσβύτερα), καὶ ἀποικίαν imi τὰ τῇδε στείλαντι 10 niam ad has dirigens 


artes portionem quandam 
Pisidiae abstulit eique dedit suum vocabulum Ly- 
caoniamque ἃ semetipso nuncupavit provinciam. 
Iustum igitur erit et eam administrationem decorare 
antiqua Romani officii conscribentem signa, et nunc 


τάξεως ἐπιγραφομένῃ σύμβολα, καὶ τοὺς νῦν αὐτῆς 1ὅ eius magistratus (iudicem dicimus civilis cinguli et 


ἡγουμένους, τόν τε ἄρχοντα φαμὲν τὴν πολιτικὴν ἀρ- 
^ , - - 

χὴν τόν τὸ ἐφεστῶτα τοῖς ὅπλοις, εἰς ἕν τι συναγα- 

γεῖν καὶ τῇ τοῦ πραΐίτωρος κοσμῆσαι προβηγορίᾳ, 

ὄνομα γὰρ τοῦτο πάτριον τῇ Ῥωμαίων ἀρχῇ καὶ σέρο 


praesedentem armis) in unum colligere et praetoris 
appellatione decorare. Nomen enim hoc patrium est 
cinguli Romanorum et ante ipsos etiam consules in 
magna Romanorum habitum civitate. Romani nam- 


ys αὐτῶν τῶν ὑπάτων κατὰ τὴν μεγάλην τῶν Ῥω- 20 que olim suos duces praetores nominabant et exer- 


μαίων πολιτευσάμενον πόλεν. Ῥωμαῖοι γὰρ οἱ πάλαι 
τοὺς σφῶν αὐτῶν στρατηγοὺς πραίτωρας ὠνόμαζον, 
τῶν στρατευμάτων τε ἡγεῖσϑαι παρεῖχον καὶ τοῖς 
ὑπ᾽ αὐτῶν γραφομένοις ἐπείϑοντο νόμοιβ" καὶ "v 


citibus praeesse praecipiebant et ab eis conscriptis 
legibus oboediebant: eratque magistratus quidam ex 
utroque temperatus et in semetipso circumferens et 
ostendens et in aciebus fortitudinem et in legibus 


ἀρχή τις ἐξ ἀμφοῖν κεκραμένη καὶ ἐν ἑαυτῇ — 25 disciplinam. 


ουσά τε καὶ 
^ , - , b 
ἰσχὺν τὴν τε ἐν τοῖς νόμοις εὐκοσμίαν. 


δικγῦσα τήν τε ἐν ταῖς παρατάξεσιν 


CAPUT I. 


᾿Επειδὴ τοίνυν κἀνταῦϑα σκοπὸς ἡμῖν εἰς ἕν τι 
9 , * [A —— 
συναγαγεῖν ἀμφοτέρας, διὰ τοῦτο εἰκότως αὐτῷ καὶ 


Quia igitur etiam hic intentio nobis est ad unum 
aliquid utraque colligere, propterea merito ei etiam 


τὴν τοῦ πραίτωρος δίδομεν προβηγορίαν, ὅπως ἂν 30praetoris damus vocabulum, quatenus simul ingre- 


συνειβέρχοιτο ταῖς ψυχαῖς τῶν ἀκουόντων ἅμα τῇ 

- * € - 2 - «' 

προβηγορίᾳ τοῦ πραίτωροβ καὶ T, τῆς ἀρχῆθ κατάστα- 
LJ M € - 

σίς τὸ καὶ φύσις, καὶ ὅτιπερ οὐχ ἁπλῆ τίς ἐστιν 
er 


- »* 


2 * ^ «^ ἂν - , » * * 
οὐδὲ πρὸς ὃν ἀφορῶσα μόνον ἢ τὸ τῶν ὅπλων ἢ τὸ 


diatur animis audientium cum appellatione praetoris 
administrationis disciplina atque natura, et quoniam 
non simplex quaedam est neque ad unum respiciens 
tantum aut quod armorum aut legum est, sed utrum- 


TOV νόμων, ἀλλ᾽ ἑκατέραν συνεφέλκεται τάξιν καὶ 8ὅ que subtrahit officium, (et) ex militaribus quidem 


ἔστι» ἐκ μὲν τοῦ στρατιωτικοῦ σφοδρά τε καὶ ἰσχυρά, 
διὰ δὲ τοῦ νόμου προφηνής τε καὶ ἥμερος, καὶ κατὰ 
τοῦτο προῤφερομένη ῥᾳδίως τοῖς μὲν ἀδικοῦσι σφοδρό- 
τερον, τοῖς δὲ ἐπιεικεστέροις νομιμώτερόν τε καὶ σω- 


vehemens atque fortis est, per legem vero mitis et 
mansueta, et secundum hoc illata facile violentis 
quidem vehementius, mitibus autem legalius atque 
castius. Et nec simpliciter hoc agimus nec nomina 


ρονέστερον. Καὶ οὐδὲ ἁπλῶς τοῦτο πράττομεν οὐδὲ 40 respicimus solum, sed ut oportet cingula moderamur. 


ὀνομασίᾳ προξέχομεν μόνον, ἀλλὰ τῇ χρείᾳ καὶ τὰς 


Virorum enim est fortium regio et ab Isauria nullo 


-ἀρχὰς συμμετροῦμεν. ἀνδρῶν γάρ ἐστιν ἰσχυρῶν 7 





vimus, respicientes αὐ primordia illa, unde eam constitutam esse antiquarum. rerum scriptores et inter- 
pretes tradiderunt, cum proxima sit Romanis cognatione et fere ex iisdem causis condita. —.Lycaoni 
enim, qui olim Arcadiae in Graecia rea fuit, contigit ut etiam Romanorum terram incoleret, et Oenotriis 
qui olim erant ascitis primordium daret Romanorum imperio (dicimus autem illa sane vetusta ac temporibus 
Aeneae et Romuli muíto antiquiora), et colonia in illas partes missa Pisidiae aliquam partem adimeret 
eique suum nomen daret atque Lycaoniam a se ipso regionem appellaret. Itaque eam quoque magistratu 
ornare par est antiquis Romanae disciplinae signis distincto, aique eos qui nunc ei praesunt (eum dici- 
mus qui civilem magistratum gerit et eum qui armis praeest) in unum comungere et praetoris a pellatione 
decorare. Est enim nomen hoc Romano imperio patrium idque ante ipsos consules in magna Romanorum 
republica in usu fuit. Nam veteres Romani ipsorum belli duces praetores vocabant, atque simul et eger- 
citibus eos praeficiebant et legibus ab iis scriptis oboediebant: eratque magistratus ez utroque mixtus et 
qui in semet ipse et virtutem in acie et disciplinam in legibus comprehenderet atque ostentaret. ; 

. L Quoniam igitur hic quoque propositum est nobis duos in unum redigere, propterea merito 
ei praetoris nomen imponimus, ut una cum nomine praetoris subeat animos audientium ipsa magistratus 
quae est condicio et natura, quodque non simplex est neque ad unam solam rationem aut quae armo- 
rum aut quae legum est respicit, sed utrumque comprehendit officium et ea militari quidem potestate 
severus et fortis, per legem vero mitis et comis est ideoque facile adversus iniustos quidem severius, 
adversus probos autem aequius et moderatius se gerat. Nec tamen simpliciter hoc agimus neque ap- 
pellationi soli operam damus, sed ad usum ipsos magistratus accommodamus. — Est enim regio illa for- 





3 καὶ ὅτι] xai om. s || 4 συνῳκισμένων M || προφά- 
esos L* | 5 τῆς] vois M || 6 xai vois δωμαίοις L* | 
7 οἰνότρους ML, Οἰνοτρίους Haloander (cf. «) | 14 αὐ- 
τὴν ἀρχή L] αὐτὴν ἀρχὴν Me, ταύτην τὴν ἀρχὴν malit 
Zachariae | τὰ πάλαι 1,1} τῇ πάλαι L? || 15 ἐπιγραφο- 
μένη L?] ἐπιγραφομένην ML!s || νῦν αὐτοὺς Lt | 16 τῆς 
πολιτικῆς ἀρχῆς L(cf.s)| 24 αὐτῶν Lc] αὐτοῦ M | 
26 δεικνύουσα M corr. | 33 ἁστλή M | 35 avvegéAxeva:) 
subtrahit (i. e. cvvvgéAxevoa?) g || 41 xai om. e 





1 eam vulg.] eum libri | 4 Lyeaoni namque Zeimbach] 


lyeaoniamque Neoburg., lyceroniam quae 7'lycaoniam V 
Lyeaoni enim vulg. | 5 olim om. V | archadia ΡΠ | 
6 contingit V' | terra V || priseus oenotarius V | 8 pre- 
mium /ibri| 9 enea V | 11 piscidie V || 14 romani] ra- 
tioni V| 15 *magistratum /ibri | 16 praesidentem vulg. 

17 appellationem V ai. | 21 praecibuebant V^ | 23 e 
in (in del. V^) ostendes V | 28 Quia Va/.] Quoniam Vd 
32 administrationibus libri 34 quod V] quae Ti 

35 contrahit Beck || et om. libri | 38 ueheementis militi 
bus autem legalibus V || 40 moderamus V || 41 ab hisaria 





nulo 7' ab his auri anulo V 








Νὰ 


"eren WENNS 


LYCAONIAE 


197 


Nov. XXV 1.2 





χώρα xai ᾿Ισαυρίας οὐδενὶ διέστηκε μέσῳ, οἷα δὲ με- 
σόγειός τε οὖσα xal ἀνειμένη καὶ ἑππόβοτος πολλοὺς 
μὲν ἄνδρας, πολλοὺς δὲ ἵππους ἐκτρέφει, κωμῶν τέ 
ἐστιν αὐτῇ πλῆϑος μεγάλων καὶ ἀνδρῶν ἐπιτηδείων 
ἱππεύειν τε καὶ τοξάζεσϑαε καὶ ῥαδίως πρὸς τραχυ- 
τέρας ἀνίστασϑαι γνώμας καὶ ὅπλων ἅπτεσϑαι προ- 
χεέρως καὶ τῆς μὲν στρατιωτικῆς ἀρχῆς ἴσως οὐχ ἐπε- 
στρέφεσϑαι, διότε τὰ τῆς καταστάσεως αὐτῶν ἰδεω- 
τικὴν ἐπιγράφεται τύχην τὴν μόναις ταῖς πολιτικαῖς 


2 - € 


cox 


νεῖν, διότε τὸ τῷ νόμῳ προΞέχειν μόνῳ μὴ μετὰ 
τοῦ δραστηρίου τεταγμένῳ φοβερὸν οὐχ ὁμοίως τοῖς 


ϑρασυτέροις écrí. Ταῦτα ἡμᾶς ἀνέστησεν εἰς τὸ καὶ 
ταύτην μέαν ἀποφῆναι τὴν ἀρχήν, καϑάπερ ἐν Πισί- 
δαις ἐπράξαμεν, καὶ δοῦναι καὶ ταύτῃ τὴν τοῦ 
τῶρος προεηγορίαν μετὰ τῆς ἐξ ἡμῶν» πρὸ - καὶ 
γὰρ δὴ καὶ τοῦτον πραίτωρα ᾿Ιουστινιανὸν “υκαονίας 


προςαγορεύεσϑαι βουλόμεθα, ὥςπερ δὴ καὶ Πισιδίας 
dic dips: ai Fur — 


ἢ τε ὃ πολιτικὸς ἢ τε ὃ στρατιωτικὸς 
ἔστηκε" πραιτωριανὴν δὲ καὶ ταύτην Óvo 
προβατορεῶν ἐντεῦθεν κατὰ τὸ v μένον προῖου- 
σῶν γινομένην, ἐξ οὗ καὶ πρώην oi δουκικοὶ ταύτας 
ἐχὸ Ὁ, τοῦ ϑείου τῶν λιβέλλων σκρινίου" καὶ εἰς 


μεν, ἐκ 


- -- 


δίδομεν αὐτῷ τὰς ἑκατέρας ἀρχῆς σιτήσεις, παρέδρῳ 
τε καὶ τοῖς λοιποῖς, ἅπερ φανερὰ καταστήσομεν ἐκ 
τῶν ὑποκειμένων ἀπογραφῶν τῇδε τῇ ϑείᾳ ἡμῶν 


διατάξει. ἐχέτω ys μὴν καὶ ad responsum πρὸς τὴν cimus. 


intervallo distans, et utpote mediterranea existens et 
plana equorumque nutrix plurimos quidem viros, 
plurimos autem equos alit, vicorumque est ei multi- 
tudo magnorum et virorum opportunorum ad equi- 
5tandum et sagittandum et facile ad asperiores in- 
surgentium voluntates et arma tractantium prone, et 
in militari cingulo non versantium, eo quod status 
eorum privatam habet fortunam solis civilibus cin- 
gulis inclinatam: quae cingula rursus contemnunt, 


ὑποκεκλεμένην, ταύτης δὲ δὴ πάλιν xaragoo- 10 60 quod legem respicere solam non cum severitate 


consistentem non similiter contumacibus metuendum 
est. Haec nos erexerunt etiam hanc unam declarare 
administrationem, sicut in Pisidis egimus, et dare 
huic etiam praetoris appellationem cum adiectione 


zoc«i-15 nostra: nam et hunc praetorem lustinianum Ly- 


caoniae nuncupari volumus, sicut etiam Pisidiae 
alium. Officiumque utrumque in idem colligimus, cui 
et civilis et militaris iudex praefuit; rianum- 
que etiam hoc nominamus ex probatoriis hine sol- 


e ég-20]lemniter procedentibus, ex quo et pridem duciani 


eas accipiebant, de sacro libellorum scrinio; et ad 
virorum centum numero eum metimur. Eique da- 
mus utriusque administrationis emolumenta, asses- 


sorique et ceteris, quae et manifesta constituimus 


paw ἑκατὸν τὸν ἀριϑμὸν αὐτῇ συμμετροῦμεν. καὶ 25 ex subditis descriptionibus huic sacrae nostrae con- 


stitutioni. Habeat quoque et adresponsum ad mili- 
tarem disciplinam: denique etiam praeesse eum in 
memorata nostra provincia collocatis militibus san- 


στρατιωτικὴν εὐκοσμίαν" καίτοιγε καὶ ἄλλως avrov 30 


ἄρχειν τῶν ἐπὶ τῆς εἰρημένης ἐπαρχίας ἱδρυμένων 
' στρατιωτῶν ϑεσπίζομεν. 


CAPUT II. 


Καὶ στελοῦμέν γε τὸν τῆς ἀρχῆς ἀντιληψόμενον 


ταύτης τῶν παρ᾽ ἡμῖν εὐδοκιμούντων ἕνα τῶν ἐκ τοῦ 


καταλό 

λαιὸν οἱ re. xal τοῖς σφῶν αὐτῶν 
πόνοις τὴν πολιτείαν ἐκόσμουν, ποτὲ μὲν ἐπὲ τῆς Ἴτα- 
λιώτιδος μένοντες γῆς, ποτὲ δὲ ἐπὶ τοὺς ἔξω τόπους 


τῶν —— ἀρχόντων, ὅϑεν καὶ τὸ στα- 35 iudicum, unde etiam olim praetores 
πραΐτωρες ἐξεφοίτ. 


Et destinabimus, qui cingulum suscipiat hoc, apud 
nos probatissimorum unum ex collegio nostrorum 
rocedebant (et) 

suis laboribus rempublicam duo bd; aliquando 
quidem in Italica manentes terra, aliquando autem 
ad extranea loca directi. Sit enim iste sui memor 





tium virorum, neque ullo intervallo ab Isauria disiat: atque cum et mediterranea et plana et equis pascen- 


dis apta sit, et multos viros et multos equos enutrit, esique ei pagorum 
idoneorum qui equitent et sagittent et ad asperiora consilia 1 
uidem magistratum fortasse —— 


quique militarem 
affectat solis civilibus magistratibus subiectam, 
His permoti sumus, ut hunc quoque 
ipsi praetoris nomen demi cim 

nianum Lycaomiae appellari volumus, 


sacrae huic nostrae constitutioni subiecía 


, 5 vero rursus contemnant , 
versatur munus, quae exequendi potestate non instructa sit, audacioribus non ae 


manifesía faciemus. 


amp frequentia et virorum 
la face insurgant et arma prompte capiant, 
respiciant, quoniam síatus eorum privatam vitam 

iam quod in sola lege 
formidolosum est. 


magistratum unum efficeremus, sicut in Pisidis fecimus, eique et 

tamento a nobis petito auctum: etenim hunc quoque praetorem Iusti- 

: : um alterum illum Pisidiae. Officium 

in unum contrahimus et illud cui civilis et cui militaris magistratus praefuit ; 
nominamus, quod ex probatoriis constituatur hinc more solito ex sacro 

untibus, unde etiam olim ducici eas accipiebant; et ad centum virorum numerum ei definimus. 

damus illi utriusque magistratus annonas, pier ἐν 


utrumque 

ΗΝ vero etiam 
llorum scrinio prode- 
Atque 

quidem ex descriptione 


assessori et reliquis, quae 
habeat etiam adresponsum ad 


Ceterum 


militarem disciplinam: quamquam iam ultro militibus qui in dicta provincia collocati sunt, eum im- 


aesidum, le etiam 


7 qui hunc magistratum suscipiat ex: viris nobis probatis unum ex numero 
Ἵ ; antiqua aetate praetores prodibant suisque rebus gestis rempublicam orna- 
A in Italia manentes, modo in extera loca missi. 1 


Sit enim talis magistratus semper sui ipsius 





1 διέστηκεν ἐν μέσον L ἢ οἷα δὲ M] ota δεῖ Γ οἷα δὴ 
L? ἐπόγειος M |] ὃ ἑππεύει» :ε«τεύειν L! || τοξεύεσϑαι 
L | ῥαδίως L (cf. s)) ῥαδίων M || 1 μὲν et ἴσως οπι. ς | 
9 τὴν μόναις M) μόναις δὲ L || 10 Ἐταύτης] αὐτῆς libri 
αὐτῶν Zachariae (cf. e) | 11 μόνον L | 12 οὐχ ὁμοίως 
om. L, ov ante φοβερὸν add. L* | τῶν ϑρασυτέρων L* | 
145g. καϑάπερ — ἐπράξαμεν} cf. nov. XXIV | 15 καὶ 
δοῦναι — 17 τοῦτον] xci τὸν ταύτην ἔχοντα τὴν ἀρ- 
χὴν ΒΓ 19 τῶν ἄλλων L (καὶ τῶν ἄλλων Haloander) ἢ 
εἰς ταύτην L| 20 εἶ τε --- εἶ τε L εἴτε --- εἴτε B | 21 ἐκ 
προβαταριῶν L ἐκ δοκιμασιῶν Μῖ5.υ., B ἢ 23 γινο- 
μένην om. ς ἢ δουκεικοὶ L| 24 σκιρνίου L' | 25 συμ- 
μετροῦ μεν] τάξιν add. L? | 26 ἑκατέρας τῆς ἀρχῆς B | 
21 ἅπερ] quae et ς || 28 ἀπογραφῶν»ν M] ὑπογραφῶν 
BL | τηδεῖ τῇ δὲ L, om. B ἢ 29 ἀδρεσπονσουμ L, ἀδ- 
ρεσπόνσουμ ἧτοι ἀποκρισιαρίους M. ἀποκρισιαρίους L 





s.v., B || 30 καέτοιγε καὶ ἄλλως] denique etiam ς ἢ ἄλλων 
Haloander | 31 ἑδρυμένων MB] καὶ (3) ἱδρυμένων L!, 
καϑιδρυμένων L*|34 ἐκ τῶν καταλόγων B 





3 alituiquorumque V | 4 ad exequitandum et sagi- 
tandum V | 5 faeile] faciles lHibri[ 6 prone] proni Zbri | 
1 in ΤΊ om. Vvulg.|| 8 pribatam V | habeat Val. | eiui- 
bus V | 12 declarere V | 13 *pisidiis libri | 14 huie 
etiam] et huie etiam V huie et 7" et huic αἰ. | ad- 
ieetionem V | 16 piseidie V | 17 collegimus VT' | eui 7] 
qui Neob., om. V | 18 *praefuit] praesit libri | torianum- 
que V | 22 uiuorum V | numero eum] /eg. numerum, 
vel numerum ei? | 24 quae et V] et om. T ἢ 25 di- 
seriptionibus V | 26 habeat om. V | 33 destinauimus libri || 
35 et add. vulg. 


Nov. XXV 2.3 


198 


DE PRAETORE 





στελλόμενοι. ἔστω γὰρ ὃ τοιοῦτος αὐτὸς ἑαυτοῦ με- 
μεμνημένος ἀεὶ καὶ ὅϑεν αὐτῷ τὰ τῆς ἀρχῆς συνέστηκε, 
σεμνός τε τοῖς ὑπηκόοις φοβερὸς τε τοῖβ λῃστεύουσι 
καὶ ἀδικοῦσι καὶ μετὰ πλείονος παρρησέαβ ἅπαντα 
πράττων. πρόδηλον γάρ, ὡς καϑαραῖβ μὲν χρήσεται 
ταῖς χερσίν, ἐπεὶ καὶ ἄμεισϑον παραλαμβάνει τὴν ἀρ- 
χὴν καὶ ἄλλως ὁ παρ ἡμῶν τεϑεὶς ἔναγχος νόμος 
ἁπάσαις ταῖς ἀρχαῖς ταῖς ἐγγεγραμμέναιβ αὐτῷ σαφῶς 
ἐπιτάττει χειρῶν τε κρατεῖν (ἐφ΄ ᾧ δὴ καὶ τὸν ogxov 


semper et unde ei cingulum est collatum, veneran- 
dus subiectis, terribilis latrocinantibus et violentis, 
et cum ampliori fiducia cuncta gerens. Palam nam- 
que est quia puris quidem utitur manibus; nam sine 
5suffragio accipit administrationem, et alio modo ἃ 
nobis posita nuper lex omnibus administrationibus 
quae inscriptae sunt in ea aperte praecipit manibus 
abstinere (pro quo etiam iusiurandum subeunt) et 


secundum nostras leges iudicare et tribuere sub- ἢ 


ὑπέχουσι) καὶ κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους δικάζειν veiOiectis aequitatem atque iustitiam/ Sic et olim Ro- 


xai ψέμειν τοῖς ὑπηκόοις ἰσότητά τε xai δικαιοσύνην. 
οὕτω καὶ οἱ πάλαι Ῥωμαῖοι τὸ πολίτευμα κατακοσμή- 
σαντες πάσης évépas πολιτείας ἐκράτουν. τίς γὰρ οὐκ 
dv τὴν ἀρχὴν ταύτην αἰδεσϑείη «e ἅμα καὶ φρίξειεν, 
ὁρῶν αὐτὴν ὑπὸ διπλοῦ σχήματος φρουρουμένην καὶ 
ῥᾳδίως μὲν τὰ ἐκ τοῦ νόμου διατάττουσαν, ῥᾷστα 
δέ, εἴ τε παραβαϑείη τοῦ νόμου, τοῦτο τοῖς ὅπλοις 
1 ἐπανορϑοῦσαν; περ δὲ τῷ κατὰ Πισιδίαν προ- 
ηγόρευταε πραΐτωρι κατὰ τὸν περὶ ἐκείνου γεγραμ- 


mani rempublicam decorantes omnes alias respubli- 
cas obtinebant. Quis enim non administrationem 
hanc revereatur simul et contremiscat, videns eam 
duplici figura munitam et facile quidem quae sunt 


15 ex lege praecipientem, velociter autem, si quid tran- 


scendatur legis, hoc armis corrigentem? 


1 Quae vero Pisidiae sunt denuntiata praetori se- 
cundum legem de illo conscriptam, haec bene se 


μένον νόμον, ταῦτα καλῶς ἔχειν φήϑημεν προαγο- 20 habere credidimus denuntiare etiam isti. Oportet 


εὖὔσαε καὶ τούτῳ. δεῖ γὰρ αὐτὸν τὴν ἀρχὴν παρα- 
—— ταύτην πανταχόϑεν ἄμισϑον οὖσαν καὶ 
αὐτὸν ἀδωρότατον εἶναι xai ἀρκεῖσϑαι μόνοις οἷς τὸ 
δημόσιον δίδωσι (καϑὰ καὶ ὃ περὶ τῶν ἀρχῶν ἤδη 


enim eum hoc cingulum adsumentem undique sine 
suffragio constitutum, et ipsum sine muneribus esse 
et contentum solis quae 
de administrationibus iam posita loquitur lex, et pure 


τεϑειμένος διαλέγεταε νόμος), καϑαρῶς ve καὶ δικαίως 25 atque iuste uti causis: et sicut ei mixta sunt cin- 


ἦσϑαι τοῖς πράγμασι, xol ὥῤπερ αὐτῷ ἐγμένα 
με d ἀρχῆς —— οὕτως αὐτῷ — τὴν A —— 
ἁρμονίαν κεκρᾶσϑαι ποτὲ μὲν ὀξυτέροις τε καὶ ἐπε- 
τεταμένοις, ποτὲ δὲ σπερᾳοτέροις τε καὶ ἀνειμένοις τοῖς 
2 φϑόγγοις. i 
μοιχείαν ἅπασαν, καὶ πρό ye ἐκείνης ἀνδροφονίαν, καὶ 
ἔτι σφοδρότερον τὰς τῶν παρϑένων ἁρπαγάς. καὶ 
τοὺς ἀδικοῦντας, εἰ μὲν ἀϑεράπευτα νοσοῖεν, καὶ καϑ- 
ἅπαξ κολαζέτω, εἰ δὲ μετριώτερα, πρὸς τὸ κρεῖττον 
μεϑ'αρμοζέτω. DR 2 
κἂν εἰ πλουτοίη κἂν εἴ vivos ἀξίας ἐσπείληπταει μεί- 
ζονος. διὰ τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ἐκ τῶν σεμνοτέρων αὐὖ- 
τὸν καταλόγων στέλλομεν, ὅπως ἂν οἴκοϑεν ἔχοι τὸ 
μηδενὲ προβέχειν ἑτέρῳ πλὴν ἡμῖν τε καὶ τοῖς νόμοις, 


τῶν ἀδικούντων μηδένα, 35 


gula, sic etiam animi congruentia temperata sit, et 
utatur aliquando quidem asperioribus et vehemen- 
tioribus, aliquando vero mitioribus et placidis elo- 
cutionibus. 


Kal μισείτω μὲν ἅμα καὶ κολαζέτω 309 Et odio quidem habeat simul et puniat adulterium 


universum, et ante illud homicidium, et quicquid ve- 
hementius est virginum raptus. Et violentos, si qui- 
dem inmedicabiliter aegrotant, etiam omnino tor- 
ueat; si vero mediocriter, ad meliora convertat. 
rubescat autem violentorum nullum, licet idoneus 
sit, licet qualibet decoratus dignitate maiori. Pro- 
pterea enim ex nobilioribus eum ordinibus destina- 
mus, ut ex auctoritàte sui habeat nullum respicere 
alium nisi nos et legem, et iudicet quidem secundum 


καὶ δικάζειν μὲν κατ᾽ ἐκείνους, τὸ δὲ ὑπήκοον &guó-A0ilas, subiectos autem coaptet secundum eas con- 


» 2* 2 2 * , 
Ceu εἰς τὸ κατ᾽ αὐτοὺς πολιτεύεσϑαι. 


versari. 


CAPUT III. 


Καὶ μήτε ῥᾳϑυμεῖν μήτε ἀδικεῖν" mueve μή τινας ἐκ 
τῆς ἐπαρχίας ἧς ἄρχει καταλιμπάνειν μὲν τὴν χώραν 


Et neque neglegzat neque laedat, ut non aliqui ex 
provincia cui praesidet deserant quidem provinciam 





Scus praebet, sicut etiam 


memor et unde ipsi magistratus obvenerit, et subditis venerandus et latrocinantibus atque iniuriam fa- 
cientibus metuendus, et cum maiore fiducia. omnia peragat. | Consentaneum enim est puras eum manus 
habiturum, quoniam et gratis magistratum accipit, et omnino lex nuper a nobis lata omnibus magistratibus 
in ea perscriptis diserte praecipit, ut manus contineant (de quo quidem etiam iusiurandum praestant) 
atque secundum leges nostras et iudicent et subditis aequitatem et iustitiam impertiant. Sic etiam veteres 
Romani republica sua ornata reliquas civitates omnes superarunt. Quis enim hunc magistratum non 
simul revereatur et formidet, quem videat duplici specie munitum esse ac facile quidem ea quae legitima sunt 
1. ordinare, facillime vero, sicubi lez wioletur, id armis vindicare? Quae autem praetori Pisidiae 
praecepta sunt in lege de illo scripta, ea huic quoque praecipere par esse ducimus. Oportet enim 
eum quippe magistratu hoc plane gratuito accepto ipsum quoque integerrimum esse dsque solis quae 
fiscus praebet acquiescere (quemadmodum etiam lex de magistratibus iam lata exponit) et sancte ac 
iuste in rebus versari; atque uti ei miattus est magistratus, ia etiam animi concentum ei temperatum esse 
2 sonis modo acutioribus et intentis, modo lenioribus et remissis. — Atque odio simul habeat et puniat 
omne adulterium, et prae illo homicidium, et acrius etiam raptus virginum. | .Eosque qui iniuriam fa- 
ciunt, siquidem insanabili morbo laborent, vel statim supplicio afficiat; si vero mediocri, ad meliorem 
mentem revocet. . Neminem autem vereatur. eorum qui iniuriam faciunt, etiamsi dives sive qua dignitate 
praeditus sit. maiore. Ideo enim etiam ex. honoratiorum virorum numero eum mittimus, ut quasi domo 
secum afferat studium. nihil curandi aliud. nisi nos et leges, atque secundum eas iudicandi subditosque ut 
secundum eas vitam agant instruendi. 

HL Jtem neve neglegens sit neve iniuriam faciat: ne qui ex provincia, cui praeest, propter in- 





5 γὰρ om. L | 1 νόμος] nov. VIII | 9 τε] τὸ L' || δὴ] 
δὲ B|| 10 καὶ κατὰ] καὶ om. B || 12 κατακοσμήσαντες 
LB] κατευκοσμήσαντες M || 13 cis uiv γὰρ B || 16 τὰ 
ἐκ — διατάττουσαν͵] παρὰ B^, idem verba sqq. ῥᾷστα 
— νόμου post νόμον (20) collocat, ταῦτα — καὶ τού- 
τῷ (20 54.) omittit || 18 πρὸρἠγόρευται L || 20 πρὸς- 
ἀγορεῦσαι L| 21 γὰρ om. B | 28 μόνοι Ὁ L!| 21 αὐτῷ 
om. € || 28 κεκρᾶσϑαι ποτὲ] temperata sit, et utatur ali- 
quando (i. e. κεκρᾶσϑαι, καὶ χρῆσϑαι ποτὲ) e || ve om. L | 
29 ποτὲ δὲ! ποτὲ δὲ καὶ L|| 31 πρός ye L! | ἀνδρο- 
φονίας B | 32 ἔτε σφοδρότερον] quiequid (i. e. ὅ τε vel 


εἴ τι} vehementius est e || 33 xai καϑάσεταξ L Bc] καϑάπαξ 
Μ| 36 xa» s πλουτοίη om. B || 38 οἴκοϑεν] ex aucto- 
ritate sui g | 40 δικάζειν uiv] δικάξομὲν 1,1} μὲν — 
&ouóbsv om. B|| 42 *xai μηδὲ libri 





4 quia] qua V || 5 aeeepit VT | 7 praecepit V || 
9 subiectos V | 12 aministratione V|| 14 quae] et quae 
V^| 16 legis V] legum αἱ. [ 21 cingulis V! | 27 uela- 
mentioribus V | 32 uiolentus V || 34 eonuertant V 
35 nullam V al. || 36 dignitatem V | 38 habeant V 
42 neglegant V | 43 eui — provineiam 7] om. V al. 





Cr" ——————A A 





Ki duisi 


LYCAONIAE 


199 


Nov. XXV 3. 4 





διὰ τὰς ἀδικίας τὰς ἐκεῖσε, συνεχῶς δὲ ἡμῖν ἐνοχλεῖν. 
ἀλλ᾽ αὐτὸς ἀκροατὴς γινέσϑω πρότερον τῶν προΞαγ- 
γελλομένων καὶ ταῦτα ὃ ἕτω, καὶ ἀεὶ μεμνήσϑω 
τῆς παραδεδομένης αὐτῷ παρ᾽ ἡμῶν τιμῆς, καὶ ovto 
χρήσϑω τοῖς ἀρχικοῖς πόνοις, εἰς ἐπαινετὴν αὐτῷ καὶ 
ἀνυπεύϑυνον γίνεσϑαι τὴν ἀρχήν" ἐκεῖνο σαφῶς ἐπι- 
στάμενος ὡς, εἰ μέν τις ἔλθοι πρὸς ἡμᾶς μὴ προς- 
αγγείλας αὐτῷ τὰ οἰκεῖα πάϑη καὶ ἀποπειραϑεὶς 
εἴγε τυγχάνοε τῶν δικαίων, τοῦτον αὐτῷ πέμψομεν 
ἀποκρίσεως αὐτῷ μεταδόντες οὐδεμεᾶς᾽ εἰ δὲ προς- 
αγγείλειεν, εἶτα τῶν δικαίων μὴ τυχῶν εἰς ἡμᾶς κατα- 
δράμοι, τότε ἡμεῖς οὐκ ἐκείνῳ τὸ λοιπόν, ἀλλ᾽ αὐτῷ 
τῷ τὴν ἀρχὴν ἔχοντι δικασταὶ γενησόμεϑα. καὶ ὡς- 
περ αὐτῷ μείζονα πεποιήκαμεν τὴν τιμὴν, OvTO) καὶ 
εἴπερ εὕροιμεν ῥᾳθϑυμοῦντα καὶ 
ἐχμελῶς χρώμενον, ἀμυνοῦμεν τοῖς νόμοις καὶ 7t90c- 
ηκόντως ἀὐτὸν μετελευσόμεϑα" καὶ ὥςπερ ἐκεῖνος οὔτε 
τοὺς ἡμετέρους λόγους οὔτε τοὺς νόμους οὔτε τὸ τῆς 
ἀρχῆς ἐρυϑριᾷ σχῆμα, οὕτως οὐδὲ ἡμεῖς αὐτὸν ἐρυ- 
ϑριάσομεν, ἀλλ᾽ ἀ p 


τρόπον τοῖς τῆς ἀρχῆς πράγμασε χρήσεται" καὶ εἴτε 
χερσὶν οὐ καϑαραῖς αὐτὸν χρώμενον λάβοιμεν ἢ πρός 


τε πάϑος ἀποβλέποντα ἢ τοὺς ἡμετέρους παραβαΐί- 
νοντα νόμους, ἡμεῖς αὐτῷ κατὰ νόμον ἐπιστήσομεν 


propter iniustitias quae ibi fiunt, frequenter autem 
nos adeant. Sed ipse iudex sit prius horum quae 
denuntiantur, et haec determinet semperque memor 
*sit traditi sibi a nobis honoris, et sic utatur iudi- 
5ciariis laboribus, ut laudabilis ei et sine reatu fiat 
administratio: illud aperte sciens quia, si quidem ali- 
quis venerit ad nos non insinuans ei proprias pas- 
siones et operiens utrum mereatur quae iusta sunt, 
hunc ei remittimus responsum ei praebentes nullum ; 


10si vero denuntiaverit, deinde quae iusta sunt non 


adeptus ad nos recurrerit, tunc nos non illi, sed ad- 
ministrationem habenti iudices erimus. Et sicut illi 
maiorem fecimus honorem, ita et si invenerimus ne- 

egentem et traditis desidiose utentem auxiliabimur 


τοῖς παραδεδομένοις i5legibus et competenter eum castigabimus: et sicut 


ille neque nostra verba neque leges neque cinguli 
erubuit figuram, sic neque nos eum erubescimus, sed 
obviàmus ei secundum modum quo turpiter admini- 


strationis utitur rebus; et sive manibus non puris 


ἀπαντήσομεν αὐτῷ xa^" ὃν αὐτὸς 20 eum utentem capiamus vel ad aliquam passionem re- 


spicientem aut nostras transgredientem leges, nos ei 
secundum leges inferimus ultiones. Neque enim pe- 
cuniis pepercimus nec alteri omnium, ut subiectos 
liberaremus. 


τὰς εὐθύνας. οὔτε ydo χρημάτων ἐφεισάμεϑα οὔτε 20 


ἑτέρου τῶν πάντων οὐδενός, ἵνα τὸ ὑπήκοον περεισώ- 
σωμεν. 


CAPUT IV. 


Δεῖ δὲ αὐτὸν καὶ τῆς τῶν πόλεων εὐκοσμίας προ- 

- I LJ s * 
γοεῖν" καὶ πρῶτον μὲν στάσεως ἀπαλλάττειν τὰς 
8... 


Oportet quoque eum et civitatum ornatui provi- 
dere: et primum quidem seditione liberare sub se 


᾿ ὑπ᾽ αὐτῷ τεταγμένας πόλεις, τὴν ἰσότητα πανταχοῦ 30 positas civitates, aequitatem ubique servantem, et ut 


διασώζοντα xai τοῦ μηδὲν τοῖς ὑπηκόοις ἐνδεῖν πᾶ- 
1 σαν τιϑέμενον πρόνοιαν. ᾿4λλὰ μηδὲ τῶν ἔργων 
τῶν πόλεων ἀμελεῖν, ὅπως ἂν μηδὲ κατὰ τοῦτο ὅζαι. 
τοῖντο μήτε οἱ τῶν ὑδάτων ὁλκοὶ μήτε αἱ τῶν γεφυ- 
π' 
τῶν ὁδῶν ἐπιμέλεια" ἀλλὰ πάντα ἐπανορϑοῦν, ἢ καὶ 
εἰς ἡμᾶς μηνύειν, ὕπως ἂν τὰ μὲν ἐκ τῶν πολετι- 
κῶν πόρων, τὰ δὲ ἐξ ἡμῶν ἐπανορϑοῦν ἰσχύσειε. 
2 Παρατηρεῖν δὲ τὸ μηδὲ τοῖς ἐκεῖσε φοιτῶσι» ἐκ 
τῶν ἀρχόντων πράκτορσιν ἄδειαν εἶναε τοὺς ἡμετέ, 
ὑπηκόους κατά τι ζημιοῦν ἢ βαρύνειν, μηδὲ ταύτας 


0t μήτε ἡ τῶν τειχῶν ἀσφάλεια μήτε 735 que itinerum diligentia, 


nihil subiectis desit, omnem ponere providentiam. 

1 Sed nec opera civitatum neglegere, quatenus ne- 

que secundum hoc minuantur neque aquaeductus 

neque pontium transitus neque murorum cautela ne- 
omnia corrigere et ad 

nos nuntiare, quatenus alia quidem ex civilibus 

quaestibus, alia vero ex nobis valeat reparare. 


9 Cavere autem illic venientes 4 iudicibus execu- 


40tores, ne licentia sit eis nostros subiectos in aliquo 


aut laedere aut onerare, neque haec videlicet con- 





iurias ibi acceptas regionem deserant et continuas nobis molestias facessant. | Sed ipse prius eorum quae 
ad eum deferuntur cognitor fiat eaque diiudicet, ac semper honoris ei tribuimus memor sit itaque 
muneris negotiis fungatur, ut laudatus ipsi et integer sit magistratus. Atque illud certo sciat nos, si 
quidem quis nos adierit, qui non ad illum detulerit iniurias suas neque an ius consequeretur expertus 
sit, hunc ad eum missuros esse nullo responso dato; sin autem detulerit nec vero ius consecutus tum 
demum nos adeat, tunc nos iam non illi, sed ipsi qui magistratum gerit iudices esse futuros. Et quem- 
admodum honorem ei ampliorem reddidimus, ita etiam, si eum leviter agere et iis quae in ipsum contuli- 


mus neglegenter uti invenerimus, legibus opem feremus et merito in eum ani 


nec verba nosíra nec leges nec 
eodem eum íractabimus modo quo ἢ 
uti sive affectus alicuius rationem 


: atque sicut ille 


magistratus speciem veretur, ita ne nos quidem ipsum verebimur, sed 
se magistratus negotiis functus erit; et sive eum Ὶ 1 
ere sive nostras leges violare invenerimus, nos ei secundum legem 


non 


rationes reposcendas intentabimus. | Neque enim pecuniis neque ulli omnino rei pepercimus, ut subditos 


servaremus. 


IV. Praeterea oportet eum civitatum disciplinae providere, ac primum quidem a seditionibus 


liberare civitates sibi subditas, ita ut aequitatem ubique servet 
1 careant subditi. Neque vero opera pubíica civitatum 


ductus vel 
29 etiam 


ontium íraiectus vel murorum custodia vel viarum cura imminuatur, se 
nos referat, ut alia ex reditibus civilibus, alia ex: nostris reficere valeat. 


omnemque curam adhibeat, ne ulla re 
neglegat, ut ne hoc quidem in poene vel aquarum 
i omnia reficiat, vel 

Caveat autem ne 


exactoribus, qui illuc commeant a magistratibus missi, licentia detur subditos nostros in ulla re damno 





1 ἡμᾶς L | 2 ἀκροατὴς} iudex ς | γενέσϑω L ἢ 
6 ἐκεῖνο: L! | 1 εἶ! ἡ L' | 8 ἀποπειρασϑεῖς L^ | 9 cvy- 
χάνη L | 10 μεταδιδόντες B μὴ μεταδόντες L*? | εἰ δι] 
om. L' εἰ δέ τις αὐτῶ L? Γι ovx] «s» L'| τὸ λοι- 
πὸν et αὐτῷ om. «|| 16 ἀμελῶς L* || προσήκοντος L! || 
21 voi] τὴ» L' | χρήσεταε LB] χρήσηταε M ἢ εἴτε 
1.85] εἴ τε M | 23 παραβαίνοντε L!| 24 «ἡμεῖς L | 
ημεῖς — vouov om. Β ἢ νόμον] leges ς | 25 "οὐδὲ — 
οὐδὲ libri| 26 τῶν παρόντων L||31 ἐνδεῖν MB] ἐν- 
διδόναι 1, | 34 sg. "μηδὲ — μηδὲ — μηδὲ — μηδὲ 
libri ἢ οἱ am. B* || 36 ἢ καὶ] et ς | 39 παρατηρεῖν δὲ 
τοὺς ἐκεῖσε L' μὴ παραχωρεῖν δὲ τοῖς ἐκεῖσε L? | 
14 ζημιοῦν) aut laedere ς 


1 autem om. V | 2 sit T] aut V fiat Beck | prius 
Beck] primus libri | 3 ue V | 5 ut labiles V 
fiat amministratio fiat V | 6 aliqui V | 7 insinuat V^ 
8 opiens V | 9 remittemus vulg. | 11 adeptis V?7' ad- 
emptis V!| ad om. V || 13 si inueniremus 7᾽ sibi uene- 
rimus V | 14 utenti V | auxiliabimus V auxiliabitur T'| 
15 castigauimus V | et sicut] sed sicut libri |. 16 legis 
Val. | einguli ΤΊ uineuli Va. | 18 administrationis] ad- 
ministrationibus libri | 19 puris] prius V ἢ 22 leg. se- 
cundum legem? | 28 providere] et prouidere V | 30 equi- 
tates ubi seruantem V | 35 itenerum ΚΓ ἢ 37 praeparare 
T | 39 uenientes] uenientes autem V uenientibus T 





Nov. XXV 4. 5 


200 


DE PRAETORE 





δὴ τὰς συνειϑισμένας ἐπιφερομένους στρορτάξειθ, αἵπερ 
πρώην ἐκ τῶν σῶν προήεσαν ϑρόνων πορϑοῦσαι τοὺς 
ἐν μετριότητι ζῶντας καὶ ἐπιτάττουσαι ποτὲ μὲν τει- 
χῶν ἐπισκευάς, ποτὲ δὲ ὁδῶν ἐπιμελείας, σπτοτὲ δὲ εἰ- 
κόνων τε καὶ γεφυρῶν καὶ μεμένων καὶ δλκῶν δημο- 
σίων ἀνανεώσεις, καὶ τόπων δῆϑεν δημοσίων ἀφαι- 
ρέσεις καὶ οἰκημάτων ὡς οὐκ ἐν δέοντε κτισϑέντων 
καταστροφάβ, καὶ ἕτερα τούτων ὄτι προχειρότερα πρὸς 
συκοφαντίαν. ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲν τούτου ποιήσεται στρό- 
γοιαν πράττων ἅπαντα ζημέας χωρέξ. εἰ δὲ συνίδω- 
uev ἡμεῖς καὶ μείζονος ἐποψίας δεῖσϑαι τὸ πρᾶγμα, 
ϑείῳ πραγματικῷ χρησόμεϑα τύπῳ, ὃν δὴ καὶ προς 
τὴν σὴν ἀρχήν, εἰ συνίδοιμεν, καταπέμψομεν, κατ 
αὐτόν τε καὶ ἑτέρῳ τινὶ ταύτην ποιήσασϑαε τὴν ζή- 


sueta circumferre praecepta, quàe pridem ex tuis 


procedebant sedibus vastantia sub mediocritate vi- - 


ventes et praecipientia aliquando quidem murorum 
instructiones, aliquando autem itinerum diligentias, 


$aliquando vero imaginum pontiumque et portuum et 


formarum et thermarum renovationes et locorum 
quasi publicorum ablationes, aedificiorum quoque 
tamquam non opportuno loco fabricatorum subversio- 
nes, et alia horum adhue peiora ad calumniam. Sed 


10ipse quidem huius faciet providentiam agens uni- 


versà sine damno. Si vero perspexerimus nos maiori 
etiam inspectione egere causam, sacra pragmatica 
utimur forma, quam videlicet etiam àd tuum culmen, 
si perspexerimus, dirigemus, secundum quam prae- 


τησιν. Οὕτως ἀναπνεύσει ποτὲ τὸ ὑπήκοον, οὕτως 1Ὁ ciplemus etiam alio cuipiam hanc facere inquisitio- 


ἀνθήσουσιν αὖϑις αἱ πόλεις καὶ αὔξησις τοῖς οἰκοῦσι 
ταύτας ὡς σλείστη γενήσεται, καὶ οὐ τὰς πατρίδας 
ἀποφεύξονταιε καϑάπερ τι τῶν φοβερωτάτων͵ διὰ τὴν 
τῶν ἀρχόντων κακίαν οἰκεῖν ἐν τοῖς ἑαυτῶν εὐλα- 
βούμενοι. 


nem. $Sic respirabunt aliquando subiecti, sic flore- 
bunt denuo civitates augmentumque habitantibus eas 
plurimum fiet, et non puo deserunt velut aliquid 
terribilium propter iudicum nequitiam habitare in 


20 propriis formidantes. 


CAPUT V. 


Δεῖ τοίνυν τὴν σὴν ὑπεροχὴν εἰδέναι τὴν ἀρχὴν 
ταύτην μέαν τὸ λοιπόν, ἀλλ᾽ οὐ διπλῆν καϑεστῶσαν" 
ὥςτε ἅπαντα ὁπόσα τὸ δημόσιον ἐδίδου πρότερον 
ἑκατέρᾳ τῶν ἀρχῶν, ταῦτα κατὰ τὴν ὑποτεταγμέγην 
ἀπογραφὴν τῷδε τῷ ϑείῳ ἡμῶν νόμῳ δώσεις αὐτῷ 
καὶ τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν καὶ τῇ γε αὑτοῦ τάξει, καϑὰ 
1 καὶ μέχρι νῦν ἐδίδοτο. Καὶ ἡ τῶν δημοσίων εἴς- 
πραξις αὐτῷ τε ἐπικείσεται καὶ τοῖς σεειϑομένοις αὐτῷ 
πραιτωριανοῖς ταξεώταις, τὰ παράσημά τε ἑκατέρας 
ἀρχῆς ἕξει, καὶ εἰ καὶ τὰ μάλιστα στρατιωτικός ἐστιν, 
ἀλλ᾽ οὖν ἐπί τε ἀπήνης ἀργυρᾶς καϑεδεῖται, καὶ ἡγή- 
σεται πέλεκυς αὐτοῦ (ὑπατικῆς γὰρ δὴ καὶ τοῦτο σύμ- 
βολον ἀρχῆθ), ῥάβδοι τε ὁμοίως αὐτοῦ προπομσεύ- 
σουσι, ϑεραπεύσει τε αὐτὸν καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἅπαν 
τὸ κατὰ τὴν χώραν ἱδρυμένον" ᾧ μελήσει καὶ τὸ 
λῃστρικὸν ἐκκόπτειν καὶ τοῖς ἀδικουμένοις βοηϑεῖν 
καὶ σώφρονας τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους πρὸς ἀλλήλους 
2 ἀποτελεῖν. ᾿α41λ᾽ οὐδὲ τοῖς κωμήταις συγχωρήσει 
πρὸς τοὺς δημοσίους ἀνανεύειν φόρους. ᾿Εν δὲ ταῖς 


Oportet autem tuam celsitudinem scire cingulum 
hoc unum de cetero et non duplex ideoque 
quae fiscus dabat prius utrique administrationi, haec 
secundum subiectam descriptionem huic sacrae no- 


25 strae legi dabis ei et qui circa eum sunt et eius of- 


ficio, sicut hactenus dabatur. 

1 Fiscaliumque exactio et ipsi imminebit et ob- 
oedientibus ei praetorianis officialibus; et insignia 
utriusque habebit cinguli, et quamvis iam militaris 


30sit, attamen et in argenteo vehiculo portabitur prae- 


cedetque proxima (consularis namque est etiam hoc 
signum administrationis) fascesque similiter eum prae- 
cedent, procurabitque etiam militaris manus universa 
in provincia collocata, cui curae erit et latrocinia 


35 abscidere et laesis ferre solacium et temperatos no- 


Stros subiectos inter alterutros facere. 


2 Sed neque vicaneis permittat adversus publica 
resultare tributa. Inter spectabiles administrationes 


περιβλέπτοις ἀρχαῖς xal αὕτη τετάξεται, xai si τυχὸν 40 autem haec quoque deputabitur, licet forsitan susci- 





molestiave afficiendi, neu iam solitas illas jussiones afferant, quae olim ex: sedibus tuis procedebant per- 
diturae eos qui in mediocri condicione vivebant, cum modo muros refici modo vias curari, modo imagines 
et pontes et portus et aquae ductus publicos renovari iuberent, et loca tamquam publica auferri et domos 
quasi non suo loco conditas destrui atque alia his etiam ad calumniam procliviora. | Sed ipse huic rei 
operam dabit atque omnia sine damno peraget. Quodsi vel graviore inspectione res egere nobis videbitur, 
sacra pragmatica forma utemur, quam quidem ad. tuam quoque praefecturam, si placuerit, mittemus, et 
secundum eam etiam alteri ut hanc quaestionem faciat (praecipiemus). Sic respirabunt aliquando subditi, 
sic florebunt rursus civitates et incrementum incolae earum quam maacimum capient, nec iam patrias 
tamquam rem magime metuendam fag cum propter magistratuum malitiam in suis habitare vereantur. 
V. Oportet igitur tuam sublimitatem scire hunc magistratum unum in. posterum ac non —— 
futurum esse: unde omnia, quaecumque fiscus antea utrique magistratui dabat, ea secundum subiectam 
huic sacrae legi nostrae descriptionem ipsi iisque qui circa eum sunt eiusque officio dabis, quemad- 
1 modum etiam usque adhuc dabantur. — Tributorum quoque exactio et ad ipsum et ad praetorianos qui 
€i oboediunt | officiales pertinebit; habebitque utriusque magistratus insignia, et quamvis potissimum mli- 
taris si, at certe curru argenteo vehetur et securis eum  praecedet (consularis enim potestatis etiam 
hoc signum est) pariterque fasces ei sollemniter praeferentur, atque inserviet ei universa manus militaris 
uae in. provincia collocata est: cui quidem curae erit ut latrocinia excidat et iniuriam passis opem ferat 
et subditos nostros quietos inter se reddat. — Neque vero vicanos patietur publica tributa recusare. 
Inter spectabiles autem magistratus ipse quoque referetur, etsi forte qui eum suscipit dignitatis sit maioris. 





5 ὁλκῶν δημοσίων) formarum et thermarum c || 7 κτε- 
ϑέντων L | 8 προχειρότατα B || 9 τούτου MBsz] τοῦτο L! 
τούτων L? || 10 — συνείδωμεν (συνήδωμεν 1,3) 
LB (cf.c) συνείδομεν M; 8.γ. συνίδοιμεν ἢ cf. ΧΧΥΙΔ4,1} 
13 συνίδοιμεν LB] συνείδοιμεν M || κατ᾽ αὐτόν τε ML 
κατὰ ταὐτόν τε B, κελεύοντα lectione ς secundum quam 
praecipiemus commendari iniuria putat Zachariae. Videtur 
excidisse ἔσται vel προστάξομεν || 16 καὶ om. L || αὔξησιν 
L'| 21 τοίνυν] autem «|| 23 ἅπαντα 0zóc«] quae ς | 
25 ὑπογραφὴν B | 26 ἀφ᾽ αὑτὸν M | 28sg. ἐπικείσεται 
— παράσημά τε om. M || 30 xai εἰ καὶ L| xai εἰ MB || 
31 ἀπήνης] s. v. καϑέδρας M || 32 αὐτοῦ om. c || τοῦτο 
B] τοῦτο τὸ ML || σύμβουλον L| 33 ῥάνδοι L' | προ- 
πομπεύουσι M || 38 κομίταις L'|| 40 αὕτη] avv L! 





1 pridem 7] quidem V || 5 portum V | 6 et therma- 
rum (theymarum V) secludenda videntur || reuocationes 
V | 1 ablationes Beck] habitationes ΚΠ | quoque 7'] 
om. V al. | 9 peiora] /eg. proniora? | 10 huius faciet 7᾽ 
faciat huius V | 11 prospexerimus Zibri || etiam maiori 7' || 
12 pramatica V | 13 utemur vulg. | 15 alii vulg. | 18 de- 
serent vulg. | 23 utique V | 27 ipsi 7] ipsa v immine- 
bat V inminebant 7T'|| 28 eis 7' || 31 consolaris V || 
etiam in ras. V || 33 *proeurabitque] plaeuitque (pla- 
cuit T") libri, placabitque Studemund, parebitque ei Beck || 
universa om. V | 34 prouintiam V || collocata Beck] col- 
lata libri | 39 amministrationes autem (aü V) V Neob.] 
autem administrationes 7'|| 40 deportabitur V αἱ. | sus- 
cipient V^ 


— 


pn 





LYCAONIAE 


201 


Nov. XXV 5. 6 





ὁ παραλαβὼν αὐτὴν ἀξίας εἴη μείζονος. τὸ μὲν γὰρ 
τῶν ἡγησομένων ἔσται τοιοῦτον ὁποῖον ἂν ἡμεῖς ἐπε- 
—— ἔχειν πρὸς τὴν ἀρχὴν x^» sap eren δὲ 
ἢ τὴν ἀρχὴν προςῆκόν ἐστιν ἐν ταῖς περιβλέπτοις 
1 Susio dar, καϑάπερ ἀνϑύπατοί τε xal ὁ τῆς Ξῴας 
κό καὶ ὃ Γαλατίας τε καὶ ὃ τῆς Φρυγίας εἰσίν. 
ὃ "Qe καὶ ἀκροάσεται δικῶν κατὰ τὴν ἐπαρχίαν 
τὴν αὑτοῦ καὶ χρηματικῶν καὶ ἐγκληματικῶν καὶ τῶν 
ὑπὲρ ἐλευϑερίας, καϑάπερ καὶ πάσαις ἔξεστι ταῖς 
ἀρχαῖς. ; γπρέ- 
σεων αὐτοῦ γινομένας ἐξετάσουσιν ἐνταυϑοῖ κατὰ τὸ 
πάλαε κεκρατηκὸς ἐπὶ τῶν περιβλέπτων ἀρχόντων οἵ 
τε ἐνδοξότατοι τῶν ἱερῶν ἡμῶν πραιτωρίων ἔπαρχοι 
ὅ τε ἐνδοξότατος κοιαίστωρ (τοῦτο τὸ ἄνωϑεν παρα- 
δεδομένον), διότι πολιτικώτερα τὰ τῆς 
γονεν ἀναμιχϑέντα τοῖς νόμοις, οὕς δὴ καὶ αὐτῶν 
τῶν ὅπλων ἄρχειν βουλόμεϑα. 


i eam dignitatis sit potioris. Administratores 
M erunt tales quales nos opportunos esse ad cin- 
gulum iudicaverimus, ipsam autem administrationem 
competens est inter spectabiles numerari, sicut pro- 

5 consules et Orientis comes et Galatiae et Phrygiae 
sunt: 
8 ut et audiat causas in provincia sua et 
rias et criminales et pro libertate, sicut etiam omnes 
istratus. Et appellationes, quae contra senten- 


Kai τάς γε ἐφέσεις τὰς xarà τῶν àmoxgi-i0tias eius fiunt, examinabunt hic secundum antiquam 


consuetudinem qui super spectabilibus hoc agebant, 
loriosissimi sacrorum nostrorum praetoriorum prae- 
ecti et gloriosissimus quaestor (hoc quod olim est 
traditum), eo quod civiliora administrationis huius 


ἀρχῆς ἤδη γέ- 15 iam facta sunt, permixta legibus, quas videlicet etiam 


ipsis armis praeesse volumus. 


CAPUT VI. 


Κατὰ δὲ τὸν ἔναγχος παρ᾽ ἡμῶν τεϑέντα νόμον, 
εἴ τις δίκη πεντακοσίων νομισμάτων οὐχ ὑπερβαίνοι 


Secundum nuper autem a nobis positam legem, si 
qua causa quingentorum solidorum non transcenderit 


ποσὸν xarà τὴν ἐπαρχίαν τὴν αὐτοῦ, εἶτα ἐφέσεμος 20 quantitatem in provincia eius, deinde sub appella- 


παρὰ τοῦ δικάζοντος γένοιτο, ταύτης οὐχ ὁ τῆς Πακα- 
τιανῆς Φρυγίας ἄρχων, καϑάπερ πρότερον εἰρήκαμεν, 
ἀλλ᾽ αὐτὸς ἀκροάσεται, εἴτε ἐκ παραπομπῆς ἡμετέρας 
εἴτε ἔκ τινος τῶν ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἀρχόντων ἡ 
δίκη παραδ, 
εστῶτι, διὰ τοὺς λογισμοὺς ovs δὴ τῇ περὲ τῶν ἐκ- 
κλήτων ἔναγχος τεϑείσῃ προεγράψαμεν διατάξει. καὶ 
ἔσται καὶ κατὰ τοῦτο σεμνός, ὅτε καὶ ϑεῖον ἀκροατή- 
ριον ἕξει καὶ ἐπιϑήσει τῇ δίκη πέρας οὐκ ἔτι κατὰ 
τὸ παλαιὸν ἐνταυϑοῖ —Ó ὅπως 
μεκρᾶς προφάσεις ξημεῶν μεγι 





τὸ πρᾶγμα τοῖς 
ἡμετέροις ὑπηκόοις ἀφορμὰς παρέχοιτο. Ταῦτα δὲ καὶ 
ἡμεῖς αὐτῷ ποιήσομεν φανερά. διεσπούδασται γὰρ 
τῷ ἡμετέρῳ κράτει μὴ μόνον αὐτοῖς παρέχειν τὰ σύμ- 
βολα τῶν ἀρχόντων ἐκ τῶν καλουμένων 

ὁποῖα τοῖς σπεχταβιλίοις ἄρχουσιν ἐπιδίδοται, ἀλλὰ 
καὶ ἐκ τῶν βασιλικῶν παραγγελμάτων, ἅπερ μαν- 
δάτα πρινκέπες οἱ πρώην ἐκάλουν βασιλεῖς τε καὶ 
νομοθέται, ἅπερ γράψαντες ἡμεῖς ἀποτεϑῆναι κατὰ 
τὸ ϑεῖον ἡμῶν λατέρκουλον 
dv ἐκεῖϑεν ἀεὶ διδοῖντο ταῖς ἀρχαῖς ἅμα τοῖς κωδει- 
κίλλοις, καὶ oí μὲν αὐτοῖς διδοῖεν τὴν ἀρχήν, τὰ δὲ 


ἂν μὴ διὰ 30 querelas damnorum maximorum 


κωδικίλλων, 35 cibus tribuuntur, sed etiam ex im 


παρεκελευσάμεϑα, ὅπως 40 codicillis, et 


tione apud iudicantem fiat, hanc non Pacatianae 
Phrygiae iudex, sicuti prius, sed ipse audiet, sive ex 
delegatione nostra sive ex aliquorum gloriosissimorum 
iudicum causa tradita sit alicui non spectabili con- 


οϑείη τινί, μὴ περιβλέπτῳ μέντοι xa9-25sistenti, propter rationes quas de appellationibus 


nuper positae conscripsimus constitutioni. Et erit 
etiam secundum hoc honoratus quod et sacrum audi- 
hne habebit et —— finem - secun- 
um antiquitatem hic diri o, ne propter exiguas 
E haec res nostris 
subiectis occasionem praestet. Haec autem et nos 
ei faciemus manifesta. Studium namque nostrae po- 
tentiae est non solum eis praebere signa magistra- 
tuum ex appellatis codicillis, qui spectabilibus iudi- 
i perialibus prae- 
ceptis, quae mandata principis dudum vocabant 
imperatores atque legislatores, quae scribentes nos 
recondi in sacrum nostrum laterculum iussimus, qua- 
tenus inde — dentur administratoribus una cum 
icilli quidem eis praebeant cingulum, 





Nam qui provincias administraturi sunt, tales erunt quales nos idoneos esse magistratui iudicaverimus: 
ipsum vero magistratum inter spectabiles numerari par est, quales sunt proconsules et comites Orientis et 
Ἢ Galatiae et Phrygiae. —— ltaque etiam causas audiet in provincia sua et pecuniarias et criminales et 
quae de libertate sunt, quemadmodum omnibus licet magistratibus. |. Atque appellationes contra re- 

eius interponentur, secundum morem qui olim in spectabilibus magistratibus obtinuit, hic examina- 
bunt et gloriosissimi sacro" nostro praetorio praefecti et gloriosissimus quaestor (id quod olim traditum 
est), quoniam iam rationi civili magis accommodatus est magistratus legibus temperatus, quas quidem etiam 
ipsis armis imperare volumus. 

VL Secundum legem autem nuper a nobis latam, si quae causa in provincia eius summam quin- 
gentorum solidorum non excedat, porro a iudice appelletur, hanc non qui Pacatianae Phrygiae prae- 
est, sicut prius diximus, sed ipse audiet, sive cui ez mostra sive ex gloriosissimorum nostrorum magi- 
stratuum alicuius delegatione causa commissa sit, modo ne spectabilis sit, propter rationes quas nuper in 
constitutione de appellationibus lata perscripsimus. Eritque ea quoque re illustris, quod et sacrum audi- 
torium habiturus et finem impositurus est liti non amplius ut olim huc mi , ne res ob exiguas 
causas damnorum magnorum copiam subditis nostris praebeat. | Haec autem nos quoque ei manifesta 
faciemus. Curae enim fuit potentiae nostrae non solum magistratuum insignia ez codicillis qui dicuntur iis 
praebere, qualia spectabilibus magistratibus tribuuntur, sed etiam ex imperialibus iussionibus, quae man- 
daía principis veteres imperatores et legislatores vocarunt, quae nos perscripta in sacro nostro laterculo 
reponi iussimus, ut inde semper una cum codicillis magistratibus dentur, atque hi quidem magistratum 


2 ἐστὲ B| 3 ἐκκρίναιμεν Β ἢ αὐτῇ L' αὐτοὶ L*| | κειακὸν B | παρεκαλεσάμεϑα L'|42 αὐτοῖς] αὐτὴν L 
4 δὴ] διὰ L| 5 £o B| 9 ἔξεστι om. ς ἢ 11 ἐξετάζου- 
σιν L| 13 τῶν] ὃ τῶν L | Ἐὕπαρχοι libri | 15 τῆς 








1 administratoris V] administrationis 7' | administra- 


ἀρχῆς! administrationis huius c ἢ 16 ἀναμιχϑέντε L* 
18 vóuov] non ertat; cf. p. 194, 4 ἢ 19 z τις B 

vzeogaives LB | 21 καπατανῆς L| 22 καϑάπερ M] 
xada LB || πρότερον εἰρήκαμεν ΜΤῚ προειρήκαμεν B, 
εἰρήκαμεν οπι. ς. cf. nov. VIII c.2 ἢ 24 ἡμῶν οπι.ς ἢ 
26 δὴ om. B | 21 διατάξει] cf. ad v. 18 | 28 καὶ ϑεῖο»] 
xai om. L.| 32 παρέχοι malit Zachariae | 36 πεκτα- 
βιλίοις ML περιβλέπτοις B | 31 μανδάτα πρινκίποις 
M ἀποκρίσεις ἀρχοντικὰς LB || 40 AatéoxovÀov] oi- 

HL 





toris enim erit talis libri | 3 inde cauerimus V | 5 et 
Galatiae] ex galatie V al. | frigie libri| 7 pecunias Κὶ αἰ. | 
9 magistratos V | 12 praeteritoriorum V | 13 quae- 
storum V | 21 pacatione (paceatione 7') frigie Hbri | 
24 *eausa tradita] contradita V et tradita 7T'| 27 hoe 
T] hoe quod V | quod] quo V ai. | 28 imponet vulg. ἢ 
29 hic] hinc V7, hue vulg. | 36 vocabant om. V αἱ. ἢ 
37 seribentes vulg.] scribendi übri 


26 


Nov. XXV 6. ep. 


209 


DE PRAETORE LYCAONIAE 





τὸν ἐκείνης vÓuizo: τρόπον. "Ex δὲ δὴ τῆς ὑποκει- 
μένης ἀπογραφὴβ τῷδε τῷ ϑείῳ ἡμῶν νόμῳ δῆλον 
ἔσται, τί μὲν προθρῆκὸν ἐστεν αὑτὸν γενόμενον σέρο- 
φάσει τῶν τῆς ἀρχῆς παρέχει» συμβόλων, τέ δὲ αὐτῷ 
τε καὶ παρέδρῳ καὶ τοῖς περὶ αὐτὸν χορηγεῖσϑαι. Εἰ 
δὲ καί τινας ἄρχοντας τῶν πλησίον αὐτῶν ἐπαρχιῶν 
ἀμελοῦντας εὕροις περὶ τὸ δημόσιον, οὐχ ἕτερον ἐκ- 
σέμψειβ, ἀλλ᾽ αὐτοῖς τοῖς σπεκταβελίοιβ ἄρχουσιν ἐν- 
οχλήσειβ, deve αὐτοὺς ἐπιτεϑῆναι τοῖς ἐκ γειτόνων 


σιν εἰφρκομέζειν τρύποιε. 

(Ἐπέλογος.) Τὸν τοίνυν παρόντα νόμον ἡμεῖς μὲν 
ἀποτεϑῆναι τῷ τῶν ϑείων ἡμῶν διατάξεων παρε- 
σκευάσαμεν βιβλίῳ, αὐτὸς δὲ δεξάμενος κατ᾽ αὐτὸν 


mandata vero eius ornent modum. Ex subiecta vero 
descriptione huie sacrae nostrae legi palam erit, 
e quidem competat eum ordinatum occasione co- 
icillorum administrationis praebere, quid autem ei 

5 et assessori et qui circa eum sunt ministrari. Si 
autem etiam aliquos iudices iuxta eas provincias 
neglegentes inveneris circa fiscalia, non alium desti- 
nàbis, sed ipsis spectabilibus iudicibus delegabis, ut 


à ipsi immineant vicinis iudicibus, si neglexerint, et 
ἄρχουσιν, εἰ ῥᾳϑυμοῖεν, xai ztagagxeváSsw ταῦτα πᾶ- 10 procurent haec omnibus inferre modis. 


(Epilogus.  Praesentem igitur legem nos qui- : 


dem recondi sacrarum nostrarum constitutionum pro- 
curavimus codici, ipse vero suscipiens secundum 


ἅπαντα πρᾶξον ἀϑάνατον ἀεὶ σπταρέξοντα τῆς Zuevé-15 eam universa ages inmortalem semper praebituram 


Qas εὐεργεσίας τὴν urnumnv. 
Dat. xv. k. Iun. CP. Belisario v. c. cons. 


Δεῖ παρέχεσϑαι τῷ πραίτωρι «Ἰυκαονέας οὕτως" 

E - € ^ , M Σ 
αὐτῷ μὲν ὑπὲρ ἀννόνων xai καπιτατιόνων καὶ λοι- 
σῆς παραψυχῆβ 
τῷ αὐτοῦ παρέδρῳ sol. LXXII 

- - , . H 
τῇ. αὑτοῦ τάξει auri lib. II. 

- * dos 8 , , , er 
Δεῖ δὲ αὐτὸν παρέχειν προφάσει συμβόλων οὕτως" 


τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις τρισὶ τοῦ ϑείου 25 


κουβουκλείου sol. VIIII 
τῷ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων vova- 
ρίων καὶ τοῖς λατερκουλεσίοις sol. XXIV 
τῷ βοηϑῷ αὐτοῦ 80]. III 


τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἐπάρχων ὑπὲρ 30 


80]. XL. 


προῤρταγμάτων καὶ πάσης ἑτέρας αἰτίας 


beneficii nostri memoriam. 


[4.535] Dat. xv. k. Iun. CP. Belisario v. c. cons. 


Oportet praeberi praetori Lycaoniae ita: 
ipsi quidem pro annonis et capitibus (et) reliquo 


sol. CCC 20 solacio solidos numero octingentos 


eius assessori solidos numero septuaginta duo 

eius officio auri libras quinque. 

Oportet autem eum praebere occasione codicillo- 
rum ita: 

spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi so- 
lidos novem 

primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 
et laterculensibus solidos numero viginti quattuor 

eius adiutori solidos numero tres 

officio gloriosissimorum praefectorum pro prae- 
ceptis et omni alia causa solidos numero quadra- 


ginta 





dis conferant, illa vero administrandi magistratus rationem moderentur. Lu descriptione vero sacrae huic 
legi nostrae subiecta manifestum erit, quid quidem eum qui magistratus fiat pro potestatis insignibus 
praestare, quid autem et ipsi et assessori et qui circa eum sunt subministrari par sit. Si Peur vero prae- 
sides provinciarum ipsis vicinarum in fiscalibus neglegenter versari invenias, non alium delegabis, sed ipsis 
spectabilibus magistratibus negotium eahibebis, ut ipsi instent vicinis praesidibus, si socordes sint, atque 
efficiant ut fiscalia omnibus modis inferant. 

Epilogus. | Praesentem igitur legem nos quidem. in sacrarum nostrarum constitutionum libro re- 
condendam curavimus, ipse vero ea accepta omnia secundum eam peragas, quae immortalem semper nostri 
beneficii memoriam P sit. 
: Oportet praeberi praetori Lycaoniae ita: ipsi quidem D annonis et capitationibus et reliquo so- 
lacio sol. CCC, assessori eius sol. LXXII, officio eius auri lib. 11. Oportet autem eum praebere insig- 
nium nomine ita: spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi sol. V ILIT, primicerio clarissimorum tribu- 


norum notariorum et laterculensibus sol. XXIV, adiutori eius sol. 111, officio gloriosissimorum nostrorum 
praefectorum pro iussionibus et omni reliqua causa sol. XL. 





1 óvO9uite L || 2 τῶδε ἡμῶν τῶ ϑείω νόμω L | 
25g. δῆλόν ἐστιν τέ μέν ἐστιν αὐτῶν διδόμενον 7tpo- 
qaot. B | 4 συμβούλων L'| 6 πλησίων L| 1 εὕρης 
L? | leg. περὲ τὰ δημόσια Ὁ (cf. s) | 8 αὐτοὺς τοὺς 
πεκταβιλίους (περιβλέπτους B) ἄρχοντας LB (ita etiam 
M XXVII epi.) | ἐνοχλήσεις] delegabis e || 13 παρε- 
σκευάσομεν L' παρασκευάσομεν B | 15 πρᾶξον Aj 
πράξιον L' πράξων B* πράξεις L* (cf. ad e) | V1 dat.] 
diá. M || xv. k. Iun. Me] πρὸ ιε΄ καλάνδων ... Ath., 
μηνὲ Ιουνίῳ Theod. | bilisario M || subscr. dat. cons. 
uilisarii Jul^"al. dat pc. uilisarii Jui? | 19 ἀνόνων B 
ἀνόνας Theod. | καπιτατιόνων M] xazívov Ls κεφα- 
λητίωνων B || λοιπῶν L | 20 sold. OCC M νομίσ- 
ματα v. (τριακόσια IB) LB Theod. (solidos numero octin- 
gentos s) i 21 sol LXXLL M νομίσματα of' M s. v., 
L Theod. νομέσματα ἑβδομήκοντα B|| 22 auri lib. II] 
uri lib. U M (auri libros quinque c) χρυσοῦ λέτρας β' 
(δύο B) Ms.v., LB νομίσματα ρκδ' (ouÓ corr. Zachariae) 


"Theod. || 23 sq. οὕτως" «oic] ovcois (sic) L | 25 χαρτουλ- 
λαρίοις .M | 26 solidos novem e, ψομίσματα ϑ' Theod. 
sol. UIII M. νομίσματα H (ὀκτὼ B) M. s. v, LB 
28 «ois λατερκουλισίοις M τοῖς λάτερ κουσίοις 7, vois 
λατερκούλοις Theod. τοῖς οἰκειακοῖς M s. v., B || sol. 
XXIU M] νομίσματα κδ΄ LB Theod. vou. κα' M s.v. || 
29 τῷ βοηϑῷ αὐτοῦ MB Theod] τῷ αὐτῶ βοηϑῶ 
L | sol. LLL M νομίσματα y' (τρία Β) M. 5.υ., LB 
Theod. | 30 ἡμῶν M] om. L Bs || ἐπάρχων Theod.) ὑπάρ- 
χων MLB || 31 sol. XL Μ΄ (ς)] νομίσματα ξ΄ Μ s.v., 
LB Theod. 





3 quid quidem V] quidquid 7'vulg. | 13 recondi Osen- 
brüggen] secundi /ibri | saerum V || 15 ea V | ages V] 
age T'sec. Heimbach. | 17 iunii cap. VT || bilisiario V || 
consule V, om. T | 19 anonis V || et add. vulg. | 23 occa- 





sionem V | 25 cartolariis V| 31 omnia V 





* 





DE PRAETORE THRACIAE 


203 


Nov. XXVI pr. 1 





Kc 
IIEPI TOY IIPAIT9POZ 
OPAIKHZ. 
Αὐτοχράτωρ ᾿ἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος Ιωάννῃ τῷ ἐν- 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς Eo πραιτωρίων 
τὸ B, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 
{«Προοίμεον. Ἐκεῖνο τῶν ἀνωμολογημένων ἐστὶν 
ὅτιπερ, εἴ τις τὴν Θρᾳκῶν ὀνομάσειε χώραν, εὐθὺς 


- 


συνειξέρχεταε TQ λόγῳ καί τις ἀνδρείας καὶ στρατιω- 


τικοῦ πλήϑους καὶ πολέμων καὶ μάχης ἔννοια" ταῦτα 10 


γὰρ ἐγγενῆ τε καὶ πάτρια τῇ χώρᾳ καϑέστηκεν ἐκ- 
sívy. ὥςτε ἡμῖν (xal) πρότερον γέγονεν ἔννοια καὶ τὰ 
περὶ ἐκείνων καταστήσασθαι τῶν τόπων, καὶ νῦν 
ἐπὶ τοῖς βεβουλευμένοις ἤδη τὸν παρόντα τίϑεμεν 


νόμον. ἐπὶ γὰρ τοῦ Μακροῦ Τείχους δύο τινὰς καϑῆ- 15 


qa. καὶ βικαρίους ὀνομάξεσϑαι σύνισμεν ἅπαντες, 
τὸν μὲν στρατιωτικῶν ἡγούμενον τάξεων (πολλαὶ δὲ 
αἱ κατὰ τὸν τόπον ἐκεῖνον ———— τὸν δὲ τοῖς πο- 
λιτικοῖς πράγμασιν ἐφεστῶτα" ἄμφω δὲ οὗτοι πλη- 
— ; δὲ ὃν ἀνδ * 

τάξιν, ὃ δὲ τὴν τῶν ᾿οτάτων στρατηγῶν, ὅμονο- 
οὔσι δὲ οὐδέποτε πρὸς ἀλλήλους, ἀλλὰ —— δημόσιον 
ἑχάστῳ καὶ σιτήσεις χορηγεῖ καὶ τὴν ἄλλην δίδωσι 
παραψυχήν, οἱ δὲ μέαν ἔχουσε διηνεκῆ, τε καὶ ἀτελεύ- 


XXVI. 
DE PRAETORE THRACIAE. 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio) Illud indubitatum est quia, si quis 
Thracum nominaverit regionem, mox simul aggredi- 
tur menti et quaedam fortitudo et militaris multitu- 
dinis atque bellorum pugnaeque cogitatio: haec enim 
in genere et patria illius provinciae sunt. Ming 
nobis primitus cogitatio facta est etiam quae in illi 
sunt locis statuere, et nunc super his quae iam cogi- 
tavimus praesentem ponimus lezem. [ἢ Longo enim 
Muro duos quosdam sedere vicarios et nominari no- 
vimus universi, alium quidem militarium praeseden- 
tem ordinum plurimorumque in illo loco exercituum, 
alium vero civilibus superesse causis: ambo autem 
isti complent alius quidem gloriosissimorum prae- 


| τὴν τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων éxsis20fectorum illic officium, alius autem fortissimorum 


magistrorum militum, concordant autem numquam 
adinvicem, sed fiscus quidem singulis et annonas 
ministrat et aliud impendit solacium, illi autem unam 


habent perpetuam et infinitam actionem litigandi 


τητον πρᾶξιν τὸ φιλονεικεῖν πρὸς ἀλλήλους ἀϑάνατα. 25 inter alterutros inmortaliter. 


CAPUT I. 


Ἔδοξε τοίνυν ἡμῖν ἔχειν ὀρϑῶς τοῦτο ὅπερ xai ἐν 
ἑτέροις πεποιήκαμεν ἔϑνεσι καίτοιγε οὐχ οὕτω μαχί- 
μοις οὐδὲ στρατιωτικῆς φρουρᾶς δεομένοις, τοῦτο x&v- 
ταῦϑα πρᾶξαι καὶ τούτων δὴ τῶν ἀρχῶν ἑκατέραν 


Placuit igitur nobis habere recte hoc, quod etiam 
in aliis fecimus nationibus licet non ita bellicis nec 
militari munitione indigentibus, hoc et hic agere, et 
harum quoque administrationum utramque in idem 


εἰς ταὐτὸ συνελκῦσαι, ὥςτε μὴ τὸν μὲν ἐπὶ τῶν πο- 80 contrahere, non alterum quidem in civilibus, alterum 


λιτικῶν εἶναι πραγμάτων, τὸν δὲ στρατιωτῶν καὶ 
μόνων ἐξάρχειν, ἀλλὰ μίαν ἀρχὴν ἐγκαταστῆσαι τῷ 
τύπῳ σεμνήν τινα καὶ αἰδοῦς ἀξίαν, ἥπερ ὁμοίως 
τῶν πολιτικῶν ἐκεῖσε πραγμάτων ἐπιμελήσεται τῆς 


vero in militaribus esse negotiis et solis praesedere, 
sed unam ini ionem instituere loco honestam 
quandam et reverentia dignam, quae similiter civi- 
lium ibi causarum curam habebit et pro militan- 


τε τῶν στρατιωτῶν εὐκοσμίας φροντιεῖ. ὁ μὲν γὰρ 35 tium disciplina cogitabit. Provinciae namque iudex 


τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενος ἐν ἑτέροις τισίν ἐστι τόποις, 


in aliis quibusdam locis positus vix illis sufficiet; 


Nov. X XVI Graece extat in ML, inde a cap. 2 in B 6,10. — Epit. Theod. 26, Athan. 4, 6. Iulian. const. XIX. 





XXVI. 
DE PRAETORE THRACIAE. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto saero Orientis praetorio iterum, 
ecconsuli et patricio. 


Praefatio. 


lllud in confesso est, Thracum regionem si quis nominet, statim una subire mentem 


etiam quandam fortitudinis et militarium copiarum et bellorum atque pugnae cogitationem; haec enim 


ingenita et patria terrae illi sunt. 
constituendi, et nunc de iis 


ltaque nobis et olim consilium erat illorum quoque locorum res 
; quae animo iam agitavimus hanc ponimus legem. Á 
Murum duos viros sedere et vicarios nominari scimus omnes, 


ue ad 
alterum militaribus cohortibus imperantem 


(multae enim. in illo loco copiae sunt), alterum civilibus negotiis praefectum: uterque autem vices sustinet 
alter gloriosissimorum praefectorum, alter fortissimorum magistrorum militum; * vero umquam inter 
aci 


5 


se consentiunt, sed fiscus utrique et annonas subministrat et reliquum praebet so 


jum, ipsi vero unum 


hoc perpetuum et infinitum negotium habent, ut contentionem inter se exerceant immortalem. 
L Placuit igitur nobis satius esse quod in aliis quoque gentibus fecimus, licet non aeque belli- 


cosis nec militari custodia indigentibus, idem etiam hic facere, 


contrahere, ut non alter civili 


s praesit negotiis, alter militibus vel solis i. 


et utrumque hunc magistratum in unum 
eret, sed unum aliquem 


magistratum in eo loco constituere gravem et reverentia dignum, qui pariter illic civiles res atque milita- 
rem disciplinam curet. Nam is quidem qui provinciae praeest in aliis versatur locis illisque aegre sufficit; 


x 





5 ὑπάρχω L*| ἑώας L|| 6 πατρικίων M? ἢ 8 τὴν] 
τῶν L| 9 "ἀνδρείας (idem Zachariae im add.)] «»- 
δρεία libri | 11 ἐν yevve L! ἐνγενητά L? in genere 
(i. e. ἐν γένει) ς ἢ 12 xai inserui | 14 τιϑέμεϑα L | 
17 στρατιωτικὸν M^ L! | 20 Ἐὑπάρχων ML | 21 ὁ 
δὲ! οὐδὲ L' | 23 γορηγεῖ M χωρηγεῖ τὲ L || 24 οἱ 
TAY μὸ .27 οὕτω] ὅτε L | 31 στρατιωτικῶν 

al. Li v ἀρχὴν om. L (ἀρχὴ st ἀξίαν 
33 adi L5) - piov ἀρχὴν (ἀρχὴν post ἀξ 





1 rubr. KS E» xxvi De praetore taralie FP. V|| 11 in 
genere] ingenita vulg. | patia V | ili 7'|| 15 duos 
om. V || vicarios et] Jeg. et vicarios? | 16 universi alium] 
uniuersalium libri | praesidentem vwlg. | 17 ordinem 
libri | exereituum 7] exercitum V αἱ. | 19 alios V | 21 ma- 
gistro militum Zibri| 23 impendi V| 27 *bellis ἐνὶ | 
28 militare munitionem Vai. | 29 utraque V | 30 non 
T, om. V al., nee vulg. | 31 militalibus V | * negotiis et 
solis] et solis et negotiis libri | praesidere ru/g. | 34 mili- 
tarium 7 | 35 disciplinam V | 36 vix illis 7] uexillis V αἱ, 

26* 


Nov. XXVI 1. 2 


204 


DE PRAETORE 





1 μόλις ἐκείνοις ἀρκῶν" ἡ δὲ τῶν τειχῶν τούτων 
φυλακὴ καὶ ἡ περὶ τοὺς τύπους ἐκείνους διοίκησιβ καὶ 
εὐταξία τε καὶ στρατηγία δεῖται τινὸς ἀνδρὸς ἀγα- 
ϑοῦ καὶ πρὸς ἑκάτερον ἔχοντος ἐπιτηδείως, στρατιώ- 
τας τε κοσμεῖν καὶ νόμων ἐξάρχειν. τί ποτε ἂν οὖν 
ὄνομα τούτῳ πρόξφορον ἐκ τῆς ἀρχαιότητος ϑείημεν, 
ἢ ποίαν» λαβόντες προφρηγορίαν τῷ τὴν ἀρχὴν ἔχοντι 
ταύτην ἁρμόσαιμεν; ἢ οὐκ αὐτόϑεν ἐστὶ φανερόν, ὡς 
καὶ οὗτος πραίτωρ ὀνομασϑήσεται τὴν τὴῆρ ἡμετέρας 


, , 


1 murorum vero horum custodia et circa loca illa 
gubernatio (et) disciplina atque ducatus eget aliquo 
viro bono et qui δὰ utrumque opportunus existat, 
milites ordinare et legibus praeesse. Sed quod no- 
5 men huic competens ex antiquitate donemus, aut 
qualem sumentes appellationem cingulum hoc haben- 
tem nominemus? an certe non hoc ipso manifestum 
est, quia etiam iste praetor nominabitur, nostrae 


pietatis cognomen accipiens, sicut Pisidiae iudex et - 


εὐσεβείας προλαμβάνων ἐπωνυμίαν, καϑάσπερ ὁ Πι- 10 Lycaoniae praesul nominatus et factus est ἃ nobis? 


σιδίας τε ἡγούμενος καὶ ὃ “υκαονίας ἐξάρχων ὠνό- 
μασταί τε καὶ γέγονε σταρ ἡμῶν, ei γὰρ ὁ πραΐτωρ 
ὁ Ῥωμαίων στρατηγός ve ὁμοῦ καὶ νομοϑέτης ταύ- 
την ἐπὶ τῆς οἰκείας ἀρχῆς εἶχε τὴν τάξιν, τῶν ἀνωμο- 


Si enim praetor Romanorum dux simul et legis- 
lator hoc in suo cingulo habebat officium, indubi- 
tatum est quia decentissimum erit praetoris nomen 
huius administrationis appellationi. Militum etenim 


λογημένων ἐστὶν ὅτε πρεπωδέστατον ἂν εἴη τὸ vov 15 praeerit multitudini, privatos autem non paucos sub- 


πραίτωρος ὄνομα τῇ τῆς ἀρχῆθ ταύτης προεηγορίᾳ. 
στρατιωτῶν μὲν γὰρ ἡγήσεται πλήϑους, ἰδιώτας δὲ 


οὐκ ὀλίγους ὑποκειμένους ἕξει, οἷς τὰ ἐκ τῶν Tue- 
, , * — — 2 ^ 
τέρων διαιτήσει νόμων. καὶ δεῖ ys τοῖς τόποις ἀνδρὸς 


lectos habebit, quibus ex nostris legibus iudicabit. 
Et egent in locis illis viro bono et quae civilia et 


quae bellica sunt. Nam et priscis temporibus sem- - 


per aliqui viri militares in maximis dignitatibus con- 


ἀγαϑοῦ vá ve πολιτικὰ và ve πολέμια" καὶ γὰρ ἐν 20 stituti et exercitibus praeerant et aliis omnibus prae- 


τοῖς ἔμπροσϑεν χρόνοις así τινε ἄνδρες στρατιω- 
τικοὶ τῶν ἐπὶ μεγίστων ἀξιωμάτων ὄντες τῶν τε 
ἐκεῖσε δυνάμεων ἐξηγοῦντο τοῖς τε ἄλλοις ἅπασιν 
ἐβοήϑουν, εἰ καὶ μὴ στρατιῶταί τινες, ἰδιῶται δὲ 
ἐτύγχανον ὅμως. αἱ γὰρ ἐπιδρομαὶ τῶν £ 
οὐ μετρίας χρήζουσι τῆς ἀντιστάσεως. δεῖ δὲ τὰ κατ᾽ 
αὐτοὺς ἐπιτετράφϑαι τῷ μετὰ τῶν νόμων αὐτῶν 
ἡγεῖσϑαι δυναμένῳ, ὡς πὸ ὺ τὸ διαφέρον ὃν τάξεώς 
τε καὶ ἀταξίας" καὶ ἅπασιν ἐστὶ φανερὸν c6 τὸ μὲν 
στρατιωτικόν, εἰ μόνον εἴη κι ϑρασύτε- 
ρον ἔσται τοῦ πρέποντος, τὸ δέ γε πολιτικόν, εἰ μὴ 
τῷ στρατιωτικῷ συναναμίγνυται, καταδεέστερον ἔσται 


τοῦ μετρίου, τὸ δὲ ἑκατέρωθεν εἰς ταὐτὸ συνελϑὸν 


τοῦτο τελεώτατόν τε καὶ αὐὔταρκές ἐστε καὶ πρὸς πό- 
, [1 - * PEN m 
λεμόν τε ὁμοῦ καὶ εἰρήνην ἐξαρκοῦν. 


bebant auxilium, licet non milites aliqui, sed tamen 
privati essent. Incursiones enim barbarorum non 
mediocri egent rebellione. Oportet autem eis dele- 
gari ut cum legibus ipsi praesint exercitui, tamquam 


αρβάρων 25 multa sit differentia disciplinae et indisciplinationis: 


et omnibus est apertum quia militaris quidem manus, 
si sola sit in semet ipsa, asperior est quam decet, 
civilis autem, nisi cum militaribus misceatur, medio- 
critate erit inferior, ex utroque vero in idem con- 


ῃ xai καϑ' αὐτό, ϑρασύτε- 30 venire, hoc perfectissimum et sufficiens est ad bel- 


lum simul et pacem. 


35 


CAPUT 1I. 


Οὐκοῦν καὶ τὰ τῆς ἀρχῆς ταύτης συνήφϑω, καὶ πραί- 
τῶρ οὗτος ᾿Ιουστινιανὸς ἐπὶ Θράκης καλείσϑω. σύμ- 
βολα δὲ αὐτῷ παρ᾽ ἡμῶν ἔσται κωδίκιλλοί τε φοι- 
τῶντες ἐντεῦϑεν κατὰ τὸ τῶν λοιπῶν σπεκταβιλίων 


Ergo et haec administratio coniungatur, et praetor 
iste lustinianus in Thracia vocetur, honor autem ei 
a nobis erit codicilli procedentes hinc secundum 
reliquorum spectabilium iudicum figuram et quae- 





1 horum vero murorum custodia et illorum locorum administratio et disciplina et militare impe- 


rium viro aliquo bono indiget quique ad utrumque idoneus sit tam ad milites instruendos quam 
Quod igitur nomen huic conveniens ec antiquitate ponamus? aut qualem eligentes ap- 


proponendas. 
pes 


tionem aptam ei qui magistratum hunc gesturus sit, efficiamus? An non 


ad leges 


er se manifestum est hunc 


quoque praetorem nominandum esse ascito pietatis nostrae cognomine, quemadmodum Pisidiae praefectus 


et Lycaoniae rector a nobis et nominatus et factus est? Nam siqui 
simul et legislator hunc in suo magistratu locum tenuit, in confesso est 
Militum enim copiis praeerit, 
bus ex nostris legibus ius reddat, subiectos habebit. 


stratus appellationi maxime convenire. 


dem Romanorum praetor belli dua 
praetoris nomen huius magi- 

rivatos autem non paucos, Een 
Ac profecto illis locis opus est viro tam civium 


quam militarium rerum perito: etenim etiam prioribus temporibus semper viri quidam militares eo iis 
in. summis dignitatibus erant et copiis militum ibi praeerant et reliquis omnibus praesto erant, licet qui 


non mülites, sed potius togati essent. 


Barbarorum enim invasiones non mediocri indigent vi resistendi. 


Oporíet autem quae ad eos pertinent ei committi qui cum legibus imperare illis possit, cum multum 
intersit inter. ordinem et perturbationem: atque inter omnes constat rem militarem, si per se sola sit, 
audaciorem esse quam decet, rem autem civilem, nisi cum militari simul misceatur, we ease esse quam 


par est, utramque vero in idem coniunctam et perfectissimam et idoneam esse et.a 


acem sufficientem. 
τ IL | Jtaque 


bellum. simul. atque 


haec quoque potesías coniuncta sit, et praetor hic lustinianus in Thracia vocetur. 


Insignia vero ei a nobis erunt et codicilli hinc editi secundum speciem ceterorum. spectabilium magi- 





1 7] εἰ L| τοιχῶν L'| 6 τοῦτον L'| 8 ἢ] an certe 
(4. e. 2, ye?) g || 10 sg. cf. nov. XXIV. XXV | 11 ἔξαρχος 
ὧν (ov 1.) L| 18 καὶ ονομοϑέτης L|| 14 ἀρχῆς om. 
L || τὴν om. M^ | 15 τὸ τοῦ L] vov om. M || 19 δεῖ γε 
τοῖς τρόποις M δεῖται ἐν τοῖς τόποις L(c) | 20 πολε- 
μικά Haloander non recte || 23 ἐκεῖσε om. e || 25 ὅμως] 
ὄντες coni. Zachariae | 27 τῶν] τῶ L! || 28 δυναμένω M] 
δυνάμεως L* δυνάμεων addito τῶν ante αὐτῶν L'(c) | 
30 κατ᾽ αὐτό L || 32 τοῦ στρατιωτικοῦ L' || κατὰδε- 
ἕτερον L! || 33 evveAOov] convenire c | 34 τοῦτο M] 
τοῦτον 71. τούτων L* | ἔσται Haloander | 35 ἐξαρκοῦν 
om.g || 36sq. Οὐκοῦν — καλείσϑι] Zvvolüausv μίαν 
ἀρχὴν ἐπὶ τῆς Θράκης ἐγκαταστῆσαι, καὶ τὸν ταύτην 
ἔχοντα τὴν ἀρχὴν πραίτωρα ᾿Ιουστινιανὸν ἐπὶ Θράκης 
καλεῖσϑαι, καϑῆσϑαι δὲ αὐτὸν ἐπὶ τοῦ Μακροῦ 
Τείχους B (cf. Theod.; Ath, ubi leg. εἰς τὸ Μακρὸν 


(ὄκτομα cod.) ἀναγκαζόμενος καϑέζεσϑαι Teiyos) | 38 τε 
om. B || 39 xav& τὸ Haloander] κατά τε τὸ B | 
περιβλέπτων Β 


1 custodiat eirca V || 2 et add. vulg. ἢ 3 bona V || qui 
ad] quid V quia 7]|| oportunum V || 5 donamus /ibri || 
6 quale V | appellationum Υ αἱ. | 7 ipsum 7'|| 9 accipies 
V | 12 habeat V || 13 decentesimum V 14 appellatione 
T appellationum V || 15 probatos Val. || 16 iudicauit 
libri| 17 egent in] egentem VT | illos Val.|| 22 esse 
V || incursionem V^ | 23 delegati Val. | 24 *ut] et libri | 





praesunt exercitu V | 25 disciplina V || 27 ipsam V 
asperior est] asperiores libri, asperior erit vulg. || 29 eri 
om. V | conveniens Beck | 36 ergo] rogo V al. | 38 eodi- 





eillis V 





THRACIAE 


205 


Nov. XXVI 2. 3 





ἀρχόντων σχῆμα καί τινες καὶ ὑποϑῆκαι βασιλικαί, 
τὸν τρύπον ὑφηγούμεναε καϑ' ὃν διανύσει τὴν ἀρχήν, 
ἅπερ οἱ πρὸ ἡμῶν μανδάτα πρενκέπες ἐκάλουν, 
ps9" ὧν ἐπὶ τὴν χώραν ἐξιόντες οὗ τὰς ἀρχας δια- 
κληρούμενοι τὸ πρακτέον ἐκεῖϑεν ἐλάμβανον" καὶ τὸ 
πρᾶγμα προὐχώρεε καλῶς, καὶ ἢν» τοῖς πραίτωρσιν 
ἐνευδοκιμεῖν ἐπὶ πολλῶν τῆς ἡμετέρας ἐθνῶν, καὶ 
μάλιστα τῶν ἑσπερίων, ἀφ᾽ ὧν Ῥωμαῖοι προελϑόν- 
τες τήν τε ἄρκτον ὡς εἰπεῖν ὅλην μεσημβρίας τε καὶ 
τῆς ἑῴας τὰ πλεῖστα κατεκτήσαντο. , 
τῷ παρ᾽ ἡμῶν ἔμπροσϑεν εἰρημένῳ γέγραπται νόμῳ 
περὶ τῶν ἀρχῶν, καὶ ὁπόσα τῷ τε Πισιδίας τῷ τε 
“1υχαονίας διειλέγμεθα πραΐίτωρε, περὶ τοῦ προῖκα 
μὲν αὐτοὺς ἐντεῦϑεν χειροτονεῖσθαι, προῖκα δὲ δεῖν 


τοῖς ὑπηκόοις προςφέρεσϑαι τοῖς ἡμετέροις, ἅπασιν 15 


ἤδη ἐστὲ φανερά" εἰς ὅλην γὰρ ἄρτι τὴν ὑπήκοον ἐκ- 
πεφοίτηκεν ὁ νόμος καὶ ἅπασιν γέγονεν γνῶρε- 
μώτατος. ᾧ δὴ καὶ ὅρκος ἐγγέγραπταε xa" ὃν προς- 
ἧκόν ἐστε τοὺς ἡμετέρους ἄρχοντας παραλαμβάνοντας 
τὰς ἀρχὰς τὴν ἑαυτῶν ψυχὴν ἀνιεροῦν 

φυλάττειν τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους ἐν ἰσότητέ τε καὶ 
δικαιοσύνῃ πάσης ἀπηλλαγμένους αἰσχροκερδείας τε 
1 καὶ Óvsueveías καὶ χάριτος. Ταξεῶταε δὲ αὐτὸν 
ϑεραπεύσουσιν οὐ πλείους τῶν ἑκατόν" καὶ ἕξει μὲν 


γ 


Ὅσα τοίνυν ἐν 10 Quaecumque i 


dam insignia imperialia modum explanantia quo re- 
gat administrationem, quae priores nostri mandata 
principis appellabant, cum quibus ad provinciam 
egredientes qui administrationes sortiebantur quod 


5 agendum erat inde sumebant. Et causa servabatur 


bene, erantque praetores probabiles in multis nostri 
imperii gentibus et maxime hesperiarum, ex quibus 
Romani procedentes et septentrionem ut ita dicatur 
omnem et meridiem et orientis plurima tenuerunt. 
itur in lege ἃ nobis dudum prolata 
scripta sunt de administrationibus, et quaecumque 
de Pisidiae-et Lycaoniae disputavimus praetore, ut 
gratis quidem hinc ordinentur, gratis autem eos 
oporteat se collatoribus exhibere nostris, omnibus 
manifesta sunt: in totam namque dicionem proces- 
sit lex et omnibus iam facta manifestissima est. 
Cui etiam iusiurandum inscriptum est, secundum 
quod competat nostros iudices suscipientes admini- 
strationes suam animam consecrare deo et custodire 


τῷ ϑεῷ xe«i20nostros subiectos sub aequitate atque iustitia, ab 


omni remotos turpi lucro et inimicitiis atque gratia. 


1 Officiales autem ei ministrabunt non amplius cen- 
tum, et habebit quidem civilis cinguli codicillos, ha- 


τὰ τῆς πολιτικῆς ἀρχῆς σύμβολα, ἕξει δὲ τὰ τῆς στρα- 25 bebit autem et (militaris. Et aderit quidem ei et ad 


t] » 


τιωτικῆς. καὶ παρέσται μὲν αὐτῷ καὶ ad responsum 
διὰ τὰς ἐκεῖσε δυνάμεις, ἕξει δὲ ἄδειαν καὶ ἐπιτάτ- 
τειν αὐταῖς καὶ τὰ λυσιτελοῦντα τῇ πολιτείᾳ μετ᾽ 
2 αὐτῶν ἐργάζεσϑαί τε καὶ πράττειν. Ἢ δὲ τῶν 


περὶ τοὺς τόπους ἐκείνους τῶν δημοσίων φόρων εἴς- 80 


πραξις αὐτόν τε καὶ τὴν τάξιν ὄψεται τὴν αὐτοῦ. 
πραιτωριανή τε ἅπασα ἡ τάξις κληϑήσεται, τοῖς ἐν- 
τεῦϑεν στρατευομένη συμβόλοις ἐκ τοῦ ϑείου τῶν 
ἐπιστολῶν σκρενίου φοιτῶσιν, ἐξ ov καὶ ἡ βικαριανὴ 
πρώην ἐκομίζετο τὰ τοιαῦτα σύμβολα τάξις. 


responsum propter ibi) constitutum exercitum; habe- 
bit autem licentiam et imperare eis et quae utilia 
sunt rei publicae cum eis efficere et agere. 

2 Exactio vero circa loca illa fiscalium functionum 
et ipsum et officium respiciet ipsius: praetorianum- 
que officium omne vocabitur, et hic datis militabit 
probatoriis ex sacro epistolarum scrinio procedenti- 
bus, ex quo et vicarianum dudum percipiebat offi- 
cium huiusmodi probatorias. 


CAPUT III. 


Μελήσει δὲ αὐτῷ πρῶτον μὲν δώρων καϑαρὰς gv- 
λάττειν τὰς χεῖρας, ἔπειτα πᾶσαν ἰσότητα τοῖς ἡμε- 
τέροις ὑπηκόοις ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ τηρεῖν δικαζο- 
μένοις τε καὶ συμβόλαια πρὸς ἀλλήλους πράττουσιν, 


Cura vero ei erit primum quidem muneribus puras 
servare manus, deinde omnem aequitatem nostris 
subiectis privatim et publice custodire litigantibus et 
documenta inter alterutros facientibus, ut tumultus 





stratuum et praecepía quaedam imperialia quae quemadmodum magistratus gerendus sit, explicent, quae 
quidem maiores nostri mandata principis vocabant, quibus acceptis in provinciam proficiscentes qui magi- 
stratum sortiti erant, quid faciendum esset, inde depromebant: atque ea res bene processit, contigitque 
praetoribus ut apud multas reipublicae nostrae gentes laude florerent, inprimis ————— Wu Romani 
profecti et. septemtrionem paene totum et meridiei et orientis partem maximam  acquisiverunt. — Quae- 
igitur in lege quam modo diximus de magistratibus scripta sunt, et quaecumque et Pisidiae 
et Lycaoniae praetori exposuimus, scilicet gratis cum ipsos hinc creandos esse tum ipsis subditos nostros 
tractandos, iam omnibus manifesta sunt: in universam enim dicionem nostram nuper lex illa pro- 
fecta omnibusque iam facta est notissima. In qua etiam iusiurandum scriptum est, secundum quod 
tudices nostros magistratu suscepto animam suam deo consecrare et subditos nostros in aequitate et iu- 
1 stitia custodire decet ab omni turpis lucri cupiditate et invidia et gratia liberos. Officiales vero 
ei inservient non plures quam centum, atque habebit tam civilis magistratus quam militaris insignia. 
Aderit etiam ad responsum ei propter militum quae ibi sunt copias; veniamque habebit et imperandi iis 
2 et quae reipublicae prosunt cum iis exercendi et peragendi. licorum autem tributorum in illis 
locis exactio et ad ipsum et ad officium eius spectabit. Atque praetorianum vocabitur universum officium 
codicillis hinc ex sacro epistolarum scrinio editis militaturum, unde etiam vicarianum olim officium tales 
codicillos accipiebat. 
III. ae vero ei erit primum ut a muneribus puras servet manus, deinde ut omnem aequitatem 
subditis nostris et privatim et publice praestet tam litigantibus quam negotia inter se contrahentibus, ita 





1 xai ante ὑποϑῆκαι del. L* || ὑποϑήκαι] insignia g || 
2 διανύσει ML'B] δὴ ἀνύσει L*vulg. | 3 μανδάτα πριν»- 
κίπις (πρίνκήπης L! πριγκήπεις L?) ML) παραγγέλματα 
βασιλικὰ B | ἐκάλει L! || 6 προὐχώρει] προυχάεὶ (sic) 
L|" εὐδοκιμεῖν L | ἡμετέρας MLB] πολιτείας add. 
Haloander | 8 πρὸσ ἐλθόντες L | 9 τήν τε] τε om. 
B | μεσημβρίαν Τῆς | 11 νόμῳ] nov. VIII | 12 ὅσα 
M*?| τῷ τῆς Πισιδίας B | 13 διελεγόμεϑα (διελεγόϊϑα 
L!) L διαλεγόμεθα B| 15 τῆς quic (Zi. ih ras.) 
M | 16 ἤδη om. Βς |, ἄρτι M] ἤδη LB, om.e || 18 vl 
ὦ M | 21 ἡμετέρους ὅρκους ὑπηκόους Γ, | 23 αὐτῶ 
L* | 24 τῶν om. Β ἢ 26 ἀδρεσπόνσουμ M, ἅδρεπό»- 
govu (in mg. ἀποχρισιαρίων L*) L sis ἀποχρίσεις B | 


28 xai τὰ] καὶ om. B || 30 φόρους L! | 33 στρατευο- 
μένη ML!B] ἐκφερομένη L* (ἐκφερομένοις Haloander) || 
36 δῶρον ML! | $9 xai τὰ συμβόλαια LB 





1 insigni imperiali ámodum V | 5 eause V al. | ser- 
uabat V seruabant T' | 6 eratquae V | praetoros V^ 
nostris V | 12 pisidie V] pisidio 7' | disputabimus V 
13 ordinem V || 16 manifesta T'| 21 luero om. V | 23 mi- 
nistrabant V9 | 24 cingulis V | 25sg. militaris — ibi 
om. libri, suppl. Beck | 31 omnem uocabatur V | hine 
vulg.| militabit T] militabitur V | 32 sacrum V | prae- 
cedentibus V | 36 pura V || 38 pribatim V 





Nov. XXVI 3 


206 


DE PRAETORE 





ὥςτε στάσιν ἅπασαν αὐτῶν ἐξελαύνεσθαι. καὶ τοὺς 
μὲν στρατιώτας ἀεὶ ταῖς πολεμικαῖς γυμνασίαις ἀστο- 
τελεῖν καλλίους τὸ καὶ προϑυμοτέρουβ, τοὺς ἰδεώ- 
τας δὲ ῥυθμίζειν τῷ νόμῳ δικαίουβ τε καὶ κακουρ- 
γίας ἁπάσης ἐλευϑέρους ἀποτελεῖν, ὥρτε τοὺς μὲν εἰς 
δικαιοσύνην, τοὺς δὲ εἰς ἀνδρείαν αὔξεσϑαι. καὶ εἴ 
τις γένοιτο πολέμου χάριν ἐκδρομή, ταύτην ῥᾷστα 
σποιεῖσϑαι" τάξεώς τε παρούσης ἑκατέρας, καὶ τῆς μὲν 
ὑπηρετουμένης ὁπόσα πολιτικοῖς — πρέπει, 
τῶν δυνάμεων δὲ ἀπροφασίστως τὰς πολεμικὰς ἀνειρ- 
1 γόντων ἐφόδους. 4εῖ δὲ αὐτὸν καὶ τῶν δικῶν, 
εἴτε εἰς χρήματα βλέποιεν εἴτε εἰς ἐγκλήματα εἴτε εἰς 
ὁποιονοῦν ἄλλο, κατακούειν καὶ δικάζειν ὀρϑῶς καὶ 
πρὸς τοὺς ἡμετέρου νόμους καὶ πάϑους ἕνεκεν οὐδὲ- 


universus eorum propellatur; et milites quidem sem- 
per in bellicis exercitationibus efficere meliores ac 
proniores, privatos autem coaptare lege, iustos et 
malignitate universa liberos, et perficere hos quidem 
5ad iustitiam, illos autem ad fortitudinem augere; et 
si qua opus fuerit belli causa discursio, pro hac 
facile celebrare: officio utroque praesente, alio qui- 


dem ministrante quaecumque civile officium decent, . 


exercitu vero inexcusabiliter prohibente hostiles in- 


10 vasiones. 


1 Oportet autem eum etiam lites sive (ad) pecunias 
respicientes seu ad crimina, sive ad quodlibet aliud 
audire et iudicare recte et secundum nostras | 

et sub nulla passionis causa, ut nullus inde diffu- 


vóc, ὥςτε μή τινας ἐκεῖϑεν ἐκτρέχοντας τὸ ἡμέτερον 15 giens nostram inquietet tranquillitatem. Neque enim 


ἐνοχλεῖν κράτος. οὐδὲ γὰρ βουλόμεϑα τοὺς ἡμετέρους 
ὑποτελεῖς καταλιμπάνονταβ τὴν χώραν ἐνταυϑοῖ τρέ- 
χειν ὑπὸ τῶν κατὰ χώραν περιορωμένους ἀρχόντων. 
εἰ γὰρ καὶ ὕστερον μέλλοιμεν ἐκ τῶν αὐτόϑεν φοι- 


μένων, εἰ ταῦτα προβαγγείλαντες ἔτυχον τῷ τὴν ἀρ- 

*. * 2 ^ , ^ —- ^ 

χὴν ἔχοντι. καὶ εἰ μὲν μάϑοιμεν αὐτοὺς ταῦτα μὴ 
- 4 ^, - ^ 

σιροξαγγεῖλαι, σὺν ἐπιτιμήσει πάσῃ στελοῦμεν αὐτοὺς 
D , 2 ^ c * — € 2 * 2 

0 - 

κατὰ χώραν, εἰ δὲ oí μὲν προρήγγειλαν, ὃ δὲ τὴν ἀρ 


» , 2 


volumus nostros collatores relinquentes provinciam 
huc currere à provincialibus despectos iudicibus. 
Nam et si postea fuerimus ab his qui exinde ven- 
turi sunt inquietati, requirimus modis omnibus ve- 


τώντων ἐνοχλεῖσϑαι, πευσόμεϑα πάντως τῶν &0ixov- 20 nientes, si haec denuntiaverunt administrationem ha- 


benti: et si quidem cognoverimus eos haec non 
denuntiasse, cum omni correctione —— eos ad 
provinciam; si vero illi quidem interpellaverint, qui 
vero administrationem habet aut neglexit aut per 


χὴν ἔχων ἢ ἐρρᾳϑύμησεν ἢ κατ᾽ ἄλλην αἰτίαν ov«252liaam causam non decoram leges neglexit, tunc in 


εὐπρεπῆ τῶν νόμων ἠμέλησε, τότε ἐπ᾽ αὐτὸν τὴν πᾶ- 
σαν τρέψομεν κίνησιν. ὥςπερ γὰρ αὐτῷ δεδώκαμεν 
χορηγίαν πλείονα (φαμὲν δὲ τὴν ἑκατέρας doe) καὶ 
ἀνϑρώπων αὐτὸν προὐβαλόμεϑα τοσούτων, οὕτως, 


eum omnem convertimus motum. Sicut enim ei de- 
dimus annonas ampliores (dicimus autem utriusque 
cinguli) e£ super homines eum constituimus tantos, 
ita si didicerimus eum indigne circa cingulum agere, 


εἰ μάϑοιμεν αὐτὸν ἀναξίως περὶ τὴν ἀρχὴν φερόμε- 80 neque veniam dabimus neque in mediocribus sta- 


» ἐ ; , x a 
vov, οὔτε ἐνδώσομεν ovre ἐπὶ μετρίοις στήσομεν τὴν 
σποινήν, ἀλλ᾽ ὅσον αὐτὸν εἰς ὕψος αἴρομεν εὐκοσμοῦντα, 
- 2 - ^ ^ € , , 
τοσοῦτον αὐτῷ παρὰ τοὺς ἡμετέρους τε πράττοντι vó- 
, - 2 2 Ν bi , 
μους ἐπιτιμήσομεν. Δεῖ δὲ αὐτὸν πρὸς μηδένα παν- 


tuimus poenam, sed quantum eum ad celsitudinem 
elevamus ornatum, tantum ei citra nostras aliquid 
agenti leges increpabimus. Oportet autem eum ad 
nullos penitus inclinari, nec si de sublimibus sint, 


τελῶς ὑποκατακλίνεσϑαι, μηδ᾽ ἂν εἴ τις εἴη τῶν éni- 35 nec si valde sit locuples. Propter hoc etenim etiam 


σήμων μηδ᾽ ἂν εἰ σφόδρα πλουτοίη. διὰ τοῦτο γὰρ 
δὴ xài σεμνοτέροις παραδίδομεν τὰς τοιαύτας ἀρχάς, 
ἵνα μὴ ῥᾳδίως ἐνδιδοῖεν τοῖς ἐκ τοῦ πλουτεῖν βου- 
λομένοις ἀδικεῖν. 


nobilioribus tradimus huiusmodi cingulum, ut non 
facile cedant his qui per divitias volunt nocere. 





ut omnem seditionem ab ds propellat. Praeterea ut milites quidem exercitiis militaribus meliores usque 
et alacriores reddat, privatos autem ad legem accommodet atque iustos et αὖ omni improbitate liberos 
praestet, quo hi in iustitia, illi in fortitudine proficiant. .Et si qua belli causa expeditio fiat, ut eam 
prompte faciat, cum utrumque officium praesto sit et alterum quidem quaecumque civiles officiales decet 
1 subministret, militares autem copiae sine mora invasiones arceant hostium. — Lites vero oportet eum 
sive ad pecuniam sive ad crimina sive ad qualecumque aliud spectant audire et recte ac secundum leges 
nostras neque affectu ullo commotum iudicare: me qui illinc profecti nostrae potentiae negotia fa- 
cessant. olumus enim subditos nostros relicta provincia huc  accurrere a provinciae iudi con- 
temptos. Quodsi etiam posthac ab iis qui inde adveniant molestia nobis echibeatur, interrogabimus 
omnino eos qui iniuria affecti sunt, num haec ad eum qui magistratum gerit detulerint; et si quidem 
comperiamus eos haec non detulisse, cum omni reprehensione in provinciam eos remittemus, sin illi quidem 
detulerint, is vero qui magistratum gerit aut socors fuerit aut propter aliam causam non honestam leges 


despe«erit, tunc in eum omnem vertemus PIRTn ACA, Quemadmodum enim ei amplius salarium, utrius- 


que nimirum magistratus, dedimus atque tot 
versari compererimus, neque condonabimus 


hendemus. 
si valde dives sit. 
indulgeant iis qui divitiis abuti ad iniuriam volunt. 


ominibus eum praefecimus, ia si eum in magistratu indigne 
ani A uicquam neque levem statuemus poenam, sed quantum in 
Du eum eatollimus recte et ordine facientem, 


tantum contra nostras leges aliquid agentem repre- 


Oportet autem. eum nulli omnino sese submittere, neque si quis auctoritate praecellat neque 
Namque propter id ipsum gravioribus viris eiusmodi magistratus tradimus, ne facile 





1 στάσι» M?zc] στάσιν τε M^ LB (καὶ ἀδικίαν post αὖ- 
τῶν addi vult Zachariae) || ἀπτελαύνεσϑιαι, s. v. —— 
σϑαι M | 2 ἀεὶ om. L | 4 κουργίας L* (πανουργίας Ha- 
loander) || 5 ἀποτελεῖν ὥστε] et perficere e || 6 ἀνδρίαν B | 
7 ταῦτα Β΄ sec. Hombergk. | 8 τοῖς μὲν ὑπηρετουμένοις 
L|10 πολιτικὰς B* | 11 αὐτῶν L' | 15 μή τινας M 
(cf. “ἢ μηδὲ B.L || 16 οὐ γὰρ L || 20 πευσόμεϑα Lc] σπευ- 
σόμεϑα MB || ἀδικουμένων MB] ἀφικνουμένων Le (cf. 
nov. XX X,5 $1) | 27 αὐτὸν L|| 29 αὐτῶν L'! || πρου- 
βαλλόμεϑα M προβαλλόμεϑα οὕτως καὶ εἰ Μ᾿ 
sec. Hombergk. | 30 μάϑημεν L' || 32 αἱροῦμεν B | 
35 sg. leg. μήτ᾽ ἂν — μήτ᾽ av? 





2 in bellicis] inbecillis Zibri | 3 promores V || legi 


vulgo rectius || 8 dicent V || 9 hostie V || 11 eum etiam lites 
ΤΊ lites etiam V || ad add. vulg. | 13 recte et om. V || 14 ut] 
aut V^ | diffugiens VT effugiens ANeoburg. defugiens 
vulg. || 16 collatos Τ᾽ || prouintia V || 17 iudicibus] a iudi- 
cibus V | 19 requiremus vulg. || 20 denuntiaverint nude ἢ 
21 non om. V|| 22 correctione V] correptione T' || diri- 
gemus vulg. || 23 vero] non V || 26 ommem] mee V | 
convertemus vulg.|| ei om. V|| 29 indignum 7' | 30 sta- 
tuemys vulg. || 31 pena V | quantum ad celsitudinem 
eum eleuamus 7' quantum eum celsitudinem ecleuamus 
V || 33 increpauimus /ibri | eum om. VT || 34 nullum 
T vulg. | sublimius V sublimis 7Z'| sint Va] fuit T' sit 
vulg. | 35 loecuplex bri | 36 ut om. V^ 





vulg. | 5 augere T aure V. Leg.augeri? | 6 pro hac] hane 











— — — — 





THRACIAE 9207 Nov. XXVI 4 





CAPUT IV. 


Ἐπιμελήσεται δὲ καὶ τῶν ἔργων ἁπάντων τῶν Curam quoque habebit et operum omnium quae 
ἐκεῖσε, καὶ ov συγχωρήσει διαφϑαρῆναι οὔτε μένας ibi sunt, et non sinet destrui nec portus nec muros 
οὔτε τείχη οὔτε γεφύρας οὔτε ὁδοὺς οὔτε τε τῶν &À- mec pontes nec itinera nec uid aliorum, sed ipse 
λων, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁπόσα δυνατὸν ἐκ τῶν πολιτικῶν — quantum possibile est — civilibus —— E 
πόρων ἐπανορϑωϑῆναι παρασκευαζέτω (καὶ εἴ τε v0v- 5 i procuret, et quicquid maiori indiget sollicitu- 
TOv μείζονος torium ἐστι φροχγτέδος, τοῦτο εἰς ἡμᾶς — hoc ad nos referat, et ratiocinia fiant secun- 
μηνυέτω) καὶ τοὺς Ἰσμοὺς γίνεσθαι κατὰ τοῦτο 0; dum quod a nobis sancitum est. Non enim ulterius 


τὸ παρ᾽ ἡμῶν vo Mw. Οὐδὲ yàg ἔτε govió- volumus aliquos ex administratione idis mitti 
μεϑα τενὰς ἐκ τῆς ἀρχῆς ἧπερ ἐφέστηκας στέλλεσϑαι — per provinciam, qui consuetas has t mercatio- 


κατὰ χώραν τὰς συνήϑεις ταύτας ἔχοντας ἐμπορίας, 10 nes ad aquarum inquisitiones et hortorum et muro- 
ὑδάτων τε ἀναξζητήσεις καὶ κήπων καὶ τειχῶν καὶ rum et imaginum et huiusmodi, quae dudum penitus 
εἰκόνων καί τινων τοιούτων, ἅπερ καὶ πάλαε παντε-ς  amputari perspeximus: sed ipse quidem examinet 
λῶς ἀνηρῆσϑαι συνείδομεν. ἀλλ᾽ αὐτὸς μὲν κατεξ- quae fiunt, et rationes reddere eos secundum sacram 
εταζέτω τὰ γινόμενα, xal λόγους ὑπέχειν αὐτοὺς κατὰ — nostram constitutionem faciat. ὁ : 

1 τὴν ϑείαν ἡμῶν ποιείτω διάταξιν. εἰ δέ ys ἡμεῖς 1561 Si vero nos perspexerimus alium quempiam ad 
συνίδοιμεν ἕτερόν τινα πρὸς τοῦτο στεῖλαι, τοῦτο hoc destinare, hoc per pragmaticam agimus sanctio- 
διὰ πραγματικοῦ πράξομεν τύπου xal πρὸς τὴν σήν, nem et ad tuum, si perspexerimus, cingulum desti- 
εἴπερ συνίδοειμεν, ἀρχὴν φερομένου. πανταχόϑεν γὰρ  nandam. Undique enim nostros subiectos arripientes 
τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους éLaomáLovrss καὶ éAsvOé- et liberos detrimento facientes ideoque etiam pe- 
ρους ποιοῦντες βλάβης διὰ τοῦτο καὶ χρημάτων ὑπερ- 20 cunias despeximus (sicut et tu nosti) maximas, et 
síÜousv (ὥς που καὶ αὐτὸς οἶσϑα) μεγάλων καὶ τοσ- tantis annonis iudices et officia et circa eos qui 
αὐταις σιτήσεσε TOUS τε ἄρχοντας τάς τε τάξεις τοὺς — sunt remuneravimus, ut non —— egestatem for- 
τε ἀμφ᾽ αὐτοὺς ἐψυχαγωγήσαμεν, Gere μὴ Óv ἔνδειαν san aut aliquid huiusmodi indecorae quaedam con- 
τυχὸν jj τι τοιοῦτον ἀπρεπῶν τινων ἅπτεσθαι πραγ-  tingant causae; sed insignes esse voluimus et ex 
μάτων, ἀλλ᾽ ἐπισήμους τε εἶναι καὶ ἐκ τῆς μεγάλης 20 magna curia sic procedere ad provinciam cum dei 
βουλῆς, καὶ οὕτω φοιτᾶν ἐν τῇ χώρᾳ μετὰ τῆς τοῦ — nostraque memoria. Quae nisi per aliquem modum 
ϑεοῦ τε καὶ ἡμῶν μνήμης" ὧν εἰ μὴ κατά τενα Toó-  Obliviscatur, melior sui per omnia erit. 

mov ἐκλάϑοιτο, ἑαυτοῦ δὰ πάντων ἔσται. 

2 Ei δὲ ὑπατικοῖς τε xal πραιτωριανοῖς ἀνδράσιν οἱ 2 Si autem consularibus et praetoribus viris prisci 
πάλαι Ῥωμαῖοι τὰς ἀρχὰς ἐπέτρεπον, οὐκ ἄπο τρόπου 30 Romani cingula committebant, non absurde et nos 
καὶ ἡμεῖς πράξομεν, εἰ καὶ τοιούτοις αὐτάς τισε παρα- — agimus, si etiam talibus ea aliquibus tradiderimus, 
δώσομεν, οἵπερ καὶ τὰς ἐπηρείας ἀναστελοῦσε καὶ qui et violentias removebunt hinc executorum ad 
τῶν ἐντεῦϑεν πρακτόρων ἐν ταῖς ἐπαρχέαις yivoué- provincias venientium et nostros subiectos damnis 
νων xai τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς πειρωμένων ξημέαις — afficere irrationabiliter ex tali necessitate libera- 
περιβαλεῖν ἀλόγοις (τούτουϑ) τῆς τοιαύτης ἀνάγκης ἐκ- 85 bunt. Dedimus utique ei fiduciam etiam haec per- 
λύσειαν. xal yap δίδομεν αὐτῷ παρρησίαν καὶ ταῦτα scrutari et prohibere et ad nos referre et alia qui- 
xal τὰ μὲν οἴχοϑεν ἐπανορϑοῦν, τὰ δὲ ϑᾶττον πρὸς 





IV. Ceterum prospiciet etiam operibus publicis omnibus quae ibi sunt, neque patietur corrumpi aut 
portus aut muros aut pontes aut vias aut ceterorum quicquam, sed ipse quan eri potest, ex civilibus 
reditibus illa resti curet (ac si quid horum maiore cura indiget, id ad nos deferat) et rationes refe- 
rendas secundum id quod a nobis lege statutum est. Neque enim amplius ex eo cui tu praees magistratu 
per provinciam mitti volumus qui consueta illa negotia exerceant, revisiones aquarum et hortorum et 
murorum et imaginum et similium rerum: quae quidem iam olim omnino tolli placuit. Sed ipse quae fiant 
1 examinet rationes secundum sacram nostram constitutionem reddere eos iubeat. Quodsi quem 
alium nobis ad mittere placuerit, id per pragmaticam iussionem faciemus, ad tuum quoque, si placu- 
erit, magistratum deferendam. Nam quoniam undique subditos nostros eripimus et a damnis liberos reddi- 
mus, ideo et pecunias despicimus, quemadmodum ipse quoque nosti, et tantis annonis et magistratuum et 
officiorum et qui circa illos sunt conciliavimus animos, ne forte per egestatem vel eiusmodi quid res in- 
honestas moliantur, sed ut auctoritate praediti sint et ex magno senatu, atque ita in provincia procedant 
dei et nostri memores: quorum ille si nullo modo obliviscatur, se ipso insignior per omnia futurus est. 
2 Quodsi consularibus et praetoris viris veteres Romani magistratus — ne nos quidem 
temere agemus, cum talibus eos tradamus, | et insidias reprimant et sicubi exactores hinc in pro- 
vincias cei ad damnaque iniusta iis nostris inferre conentur, hos ab eiusmodi calamitate 
liberent. im licentiam ei damus haec quoque perscrutandi et prohibendi et ad nos deferendi, et alia 





5 εἴ τε τοὐτω»] quiequid c | 7 μηνυέτω] ἀναφερέτω | τεῦϑεν πρακτόρων τῶν ἐν ταῖς ἐπ. γεν. καὶ — ἀλόγοις 
B | γενέσθαι B | 8 νομοϑετηϑέν] Cod. 10, 80,4 ἢ (, προνοοῦντες ὅπως ἄν ἐκείνους) τῆς τοιαύτης κτλ. 
9 ἥπερ Μὴ ἧσπερ LB || ἐφέστηκε B | 10 ἐμπορείας L* 

malit Zachariae coll. X XV, 4, 2 et Cod. 10,30, 4 
$ 13. ()) | 11 ἀναζητήσαις xal κόπων L'| 14 post yevó- |" 1 habent V | et operum V] operum et 7T | 2 murus V | 
μενα addi vult παρὰ τῶν πατέρων Zachariae | 16 συν- | 3 nee ante itinera om. V | 4 reditibus add. Beck. An leg. 

L] συνείδοιμεν M συνίδωμεν B| πρὸς τούτῳ | quaestibus (cf. XX X, 6 pr.7$1)?]| 6 fiat V [8 praesi- 
B | τοῦτο Mz] om. LB | 11 τύπου] τούτου L* | 18 cv»- | dis] cui praesides Beck | 9 habet V | 12 examine V 
ἔδοεμεν B] συνίδωμεν L συνείδομεν M (cf. XXV,4,2) | | 13 redderent V | 16 gramaticam V | agemus vulg. 
22 τάς τε M] xai τὰς LB | 25 εἶναι] esse voluimus c | | 19 detrimentum Zibri | ideoque VT] ideo vu/g. ἢ etiam 
21 ov L1 | 30 ἅπο M] ἀπὸ LB | 31 αὐτοὺς M| 32 οἷσ- | V] enim 7 | 20 sieut T vuig.] sic Val. | noci V | 
περ L | ἀναστέλλουσι M. | καὶ M] om. LBg | 33 ἐν | 21 annonis] annon|nisi V ἢ qui circa eos 7' | 23 con- 
LB| τῶν ἐν M || 35 περιβάλλειν BL | ἀλόγως ς | | tingat V | 25 sic] et sic vuig. | prouintia V] 26 modo 
vovrovs supplevit Zachariae: quamquam nescio an plura | V | ii . I 
deficiant sententiaque ex codicum vv. ll. ita fere restituenda | et om. V | 31 agemus vulg. | 32 et] etiam 7᾽ ἢ 33 sub- 
sit v. 32 sg. οἵπερ καὶ τὰς ἐπηρείας ἀναστελοῦσι τῶν ἐν- | iectos temptantium dammis aíficere Beck 








Nov. XXVI 4. 5 


908 


DE PRAETORE THRACIAE 





τὴ» ἡμετέραν ἀναφέρειν γνῶσιν, dera ἐφ᾽ οἷς κατα- 

ξέστεροι τῶν πραγμάτων εἰσίν, ἐπὶ τούτοις αὔξεσϑαί 
τε καὶ ἀναπληροῦσϑαι τῇ τῆς ἡμετέρας γνώμης τε 
καὶ κελεύσεως προρϑήκῃ. 


dem per se corrigere, alia vero velociter ad nostram 
referre notitiam, ut in quibus inferiores rerum sunt, 
in his augeantur et adimpleantur nostrae voluntatis 
ac iussionis adiectione. 


: CAPUT Y. 


Ταῖτα αὐτοῖς x«l ἐν τοῖς βασιλικοῖς παραγγέλμα- 
σιν ὑποϑησόμεϑα, καὶ μετὰ τῶν συμβόλων αὐτὰ τῶν 
ἀρχικῶν ἐπιδώσομεν, ὥφτε μεμνημένους τῶν ὅρκων 
oUs ὑφέξουσι καὶ τῶν ὑποϑηκῶν ἃς αὐτοῖς δώσομεν 
ἡμῶν τὸ καὶ τῆς ἡμετέρας ἐννοίαβ ἀξίως τὸν οἰκεῖον 


5 Haec eis etiam imperialibus mandatis subdimus et 
cum codicillis ea cipguli dabimus, ut memores iuris- 
iurandi, quod subeunt, et mandatorum, quae eis da- 
bimus, digne nobis nostroque consilio suam conde- 
corent vitam, et regant cingulum cum legibus nostris. 


κατακοσμεῖν βίον καὶ κυβερνᾶν τὴν ἀρχὴν μετὰ τῶν 10 Haec sunt in quibus eis (damus cingulum, dantes 


νόμων τῶν ἡμετέρων. Ταῦτά égvww ἐφ᾽ οἷς αὐτοῖς 
παραδίδομεν τὴν ἀρχήν, διδόντες αὐτοῖς, ὡς εἴρηται, 
καὶ τοῦ δικάζειν ἁπασαν ἐξουσίαν χρηματικαῖς τε καὶ 
ἐγκληματικαῖς καὶ πάσαις ἁπλῶς ὑποϑέσεσι, καὶ τὴν 


eis), sicut dictum est, et iudicandi omnem potestatem 
in pecuniariis et criminalibus et omnibus absolute 
negotiis, et appellationem eis oblatam ad gloriosis- 
simos nostros praefectos et per tempus gloriosis- 


ἔκκλητον τὴν αὐτοῖς ἐπιδιδομένην ἐπὶ τοὺς ἐνδοξο- 18 simum perduci quaestorem, communiter negotium 


τάτους ἡμῶν ἐπάρχους καὶ τὸν ἐνδοξότατον ἄγειν κοι- 
αίστωρα, κοινῇ τῆς ὑποϑέσεως ἀκροωμένους κατὰ τὸ 
τῶν εἰς τὸ ϑεῖον τέμενος εἰβαγομένων δικῶν σχῆμα. 
Εἰ δέ τις κατὰ τοὺς τόπους ἐκείνους ἐφέσεμος γένοιτο 


audientes secundum figuram ad sacrum auditorium 
introducendarum causarum. $i qua vero per illa 
loca sub appellationem fiat causa quingentorum mi- 
nor aureorum, aut etiam ex delegatione sive im- 


δίκη τῶν πεντακοσίων ἐλάττων χρυσῶν, εἰ καὶ éx20 periali aut iudiciali sit, et cui causa commissa est 


παραπομπῆς ἢ βασιλικῆς ἢ ἀρχικῆς εἴη, καὶ ὁ τὴν δί- 
x ἐπιτραπεὶς οὐκ εἴη σπεκταβέλιος δικαστής, τὴν 
ἀπ᾽ ἐκείνων τῶν τόπων ἔκκλητον ἐπ᾽ αὐτὸν χωρεῖν 
καὶ ἀκούειν αὐτὸν ὡς ἐν ϑείῳ τεμένει. κοσμοῦμεν 


non sit spectabilis iudex, ab illis locis appellationem 
ad eum venire, et audire eum tamquam in sacro 
auditorio. Decoramus enim ei etiam hoc modo cin- 
gulum, et similem ponimus spectabili comiti Orientis 


γὰρ αὐτοῦ καὶ τούτῳ τὴν ἀρχὴν τῷ τρόπῳ καὶ 25 et proconsulatibus et comitibus Phrygiae atque Ga- 


ὁμοίαν τέϑεμεν τῷ τε περιβλέπτῳ κόμητε τῆς Eo 
ταῖς τε ἀνϑυπατείαιβ τοῖβ τε κόμησι Φρυγίας τε καὶ 
Γαλατίας, ave καὶ αὐτὴν εἶναι spectabilíav, καϑ'άστερ 
ἐκεῖναι, καὶ ἐπὶ τούτου τοῦ σχήματος ἑστάναι᾽ οὐδὲν 


latiae, ut et ipsa spectabilis sicut illae in hanc figu- 
ram consistat: nihil hac nostra lege clarissimi pro- 
vinciae iudicis minuente administrationem, sed illo 
in aliis provinciae locis agente quae propria legum 


τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου τὴν τοῦ λαμπροτάτου τῆς éx-30 Sunt, hoc autem in quibus commoratur partibus 


αρχίας ἄρχοντος ἐλαττοῦντος ἀρχήν, ἀλλ᾽ ἐκείνου τε 
- x - , , er 
ἐν vois ἄλλοις τῆς ἐπαρχίας τόποις πράττοντος ἅπερ 
- , , er , 
ἴδια τῶν νόμων ἐστί, τούτου τε ἐν οἷς ἵδρυται μέρεσι 
2? 


* 


τὴν ἐπιτεταγμένην αὐτῷ παρ ἡμῶν πληροῦντος φρον- 


commissam sibi a nobis implente sollicitudinem. 


1 εἶδα. Ὑποτεϑήσεται δὲ παρ ἡμῶν καὶ ἀπογραφὴ 351  Subditur autem a nobis et descriptio huic legi 


τῷδε τῷ νόμῳ λέγουσα τί μὲν αὐτῷ προςήκει χορη- 
γεῖν προφάσει τῶν συμβόλων τῆς ἀρχῆς, τί δὲ κομί- 
ζεσϑαι αὐτόν τε καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν ἐκ τοῦ δημο- 
σίου κατὰ τὴν τῶν σιτήσεων πρόφασιν" ἅπερ καὶ 


dicens, quid quidem eum competat praebere occa- 
sione codicillorum administrationis, quid autem ac- 
Cipere eum et qui circa eum sunt de fisco secundum 
annonarum occasionem. Quae etiam sola accipere 


μόνα λαμβάνειν αὐτοῖς égísusv ἀλλοίου παντὸς κέρ- 40 eos sinimus alio lucro penitus abstinentes. Propterea 


δους ἀπεχομένους. διὰ τοῦτο γὰρ καὶ σεμνοτέρους ποι- 
- * , e * H , 
' οὔμεν αὑτοὺς χορηγίαιβ μείζοσιν, ἵνα καὶ αὐτοὶ ταύ- 
ς᾿» - 2 - ^ 2 , 
την ἡμῖν ἐπὲ τῶν ἔργων ἀντιδιδοῖεν τὴν ἀμοιβήν, 


enim eos honestiores facimus praebendis maioribus, 
ut et ipsi hanc nobis in operibus retribuant com- 





ultro castigandi, alia cito in nostram notitiam perferendi, ut, ubi rebus ipsi impares sint, ibi incre- 
mento et — utantur consilii et iussionis nostrae accessione. riii : 

V. Haec iis etiam. in imperialibus mandatis praecipiemus, eaque una cum insignibus magistratus 
impertiemus, ut memores iurisiurandi quod. praestabunt et praeceptorum quae ipsis dabimus digne nobis 
ac nostra voluntate vitam suam instruant et magistratum secundum leges nostras gubernent. His quidem 
condicionibus magistratum iis tradimus, omnem potestatem iisdem, uti dictum est, tribuentes et — 
cuniariis et de criminalibus et omnibus omnino causis iudicandi, atque appellationem apud ipsos inier- 
positam ad. gloriosissimos nostros praefectos et gloriosissimum quaestorem. deferendi, qui una. causam 
audiant secundum formam litium quae ad sacrum auditorium deferuntur. δὲ quae vero in locis illis appel- 
latio fiat in. lite quingentis aureis minore, etiamsi ex delegatione imperiali sive iudiciali sit, nisi i$ cui 
causa commissa est spectabilis iudea: sit, appellatio ea: illis locis ad illum veniat eamque ipse tamquam 
in sacro auditorio audiat. 
spectabili comiti Orientis et proconsu is sit 
quemadmodum illi et hac specie utatur. Neque tamen ullo modo haec nostra lez magistratum clarissimi 
provinciae praesidis imminuit, sed ut ille in reliquis provinciae locis quae propria legum sunt aget, ita 
1 Aic in quibus constitutus est partibus mandata ei a nobis cura fungetur. Bubicietur vero a nobis 


huic legi etiam descriptio quae indicet, quid quidem ipsum pro insignibus magistratus praestare, quid 1 | 


autem et ipsum et eos qui circa eum sunt ex fisco annonarum nomine percipere oporteat: 


: quae etiam sola 
accipere às permittimus omni reliquo lucro abstinentibus. | Propterea enim etiam splendidiores eos reddi- 


mus salariis amplioribus, ut et ipsi hanc nobis remunerationem ipsis rebus praestent, cum subditos nostros ὦ 





9 εὐνοίας B || ἀξίωσον Lt! | 10 μετὰ τῶν — 12 ἀρχὴν παντὸς] penitus (i. e. πάντως) ς [ 41 καὶ om. 1, Β(ς) 
om. L | 15 αὐτὴν L'| 16 ὑμῶν L| ἐπάρχους B] ὑπ- 


άρχους ML || καὶ τὸν ἐνδοξότατον et per tempus (i.e. 





2 referri libri| 3 in his om. T' | 4 uoluntates /ibri || 


Nam. hoc ἊΝ ue modo magistratum eius ornamus aíque aequalem reddimus et 3 
atibus et comitibus Phrygiae et Galatiae: ut et ipse spectabilis sit — — 





κατὰ καερὸν) gloriosissimum g | 18 eie ϑεῖον B || 9:- 
καίων L| 19 γίνεται L || 20 εἰ xai M] ἢ καὶ L ἢ 
Be || 21 ἢ prius om. B. | ὁ] ἡ LL! | 22 σπεκταβίλιος M] 
περίβλεπτος LB || 25 αὐτοῦ L B] αὐτῷ Ms || τοῦτο L* | 
26 τε om. LB | ἑώας L| 21 ve xai] τε om. B | 28 «v- 
τὸν L! || εἶναι et 29 καὶ om. e || spectauilian σερί- 
βλεπτον LB | 86 αὐτὸν Zachariae | 40 αὐτοὺς B | 


iussiones V^ || adiectionis V adiectionem 7'|| 5 subdemus 
vulg. || 7 ei libri | 8 nobis om. V | 105g. damus — eis om. 
libri, suppl. Beck | 11 uindieandi Va/.|| 15 perduci 77] 
perducit V perducendi Beck || 18 appellatione T'vulg. 
25 proconsularibus libri || frigie /ibri | 27 clarissime libri 
29 prouintia VT'|| 35 subdetur vulg. || discriptio 'V- 





36 occasionem /ibri | 41 praebent V ai. 


ΣΝ μι κων. μων. E 








DE COMITE ISAURIAE 


Nov. XXVII pr. 





τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους διὰ πάντων περισώζοντες, 

καὶ τῶν ὅρχων οὕς ὑφέξουσε μένοι. Τὸν δὲ δὴ 

παρόντα νόμον ἕξει μὲν καὶ τὸ τῶν νόμων βιβλίον, 

καὶ ὃ σὸς δὲ ϑρόνος δεχόμενός τε καὶ μανϑάνων 

διηνεκῶς αὐτὸν ἐπ᾿ αὐτῶν φυλαττέτω τῶν ἔργων. 
Dat. xv. k. Iun. CP. Belisario v. c. cons. 


4e [δὲ] παρέχεσϑαι τῷ πραέτωρε ένα 
ὑπὲρ ἀννόνων καπιτατιόνων καὶ λοιπῆς - 
* sol. COC 
τῇ αὐτοῦ τι ,, auri lib. II. 


πριμικηρίῳ τῶν —— τριβούνων νοτα- 15 


τῷ 
ρίων καὶ τοῖς λατερκου. sol XXIV 
p βοηϑῷ αὐτοῦ sol. ΠῚ 
ἀξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ προςτα 
sol. XL. 


1018 


» , 


πάσης ἑτέρας αἰτίας 


[a. 535] 


pensationem, nostros subiectos per omnia liberantes, 
et sacramentorum quae subeunt memores.  Prae- 
sentem vero legem habebit quidem et legum codex, 
et tua sedes suscipiens et agnoscens perpetue eam 
5in ταν servet operibus. 

at. xv. kal. Iunii CP. Belisario v. c. cons. 


Oportet praeberi praetori Thraciae 
pro annonis et capitibus et reliquo solacio solidos 
numero octingentos, 


sol LXXII 10 eius assessori solidos X ANUS duo, 


edel sent μεόαν οτελθοῦ QUNM 
rtet eum occasione codicillorum ita: 
spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi so- 
lidos novem, 
imicerio clarissimorum tribunorum notariorum 

et ensibus solidos XXIV, 

eius adiutori solidos tres, 

officio iosissimorum praefectorum pro prae- 
ceptis et alia omni causa solidos quadraginta. 





ΠΕΡῚ TOY KOMHTOS 
IZAYPIAZ. 
τ τὴν ἀν γον yt 


β΄, ἀπὸ ὑπάτων» xci π' 


20 XXVII. 


R DE COMITE ISAURIAE R 


Imp. lustinianus Aug. lohanni pp. 


25 


τε Γαλ ἐπράξαμεν τῆς πρώτης ἐπί τε τῆς Πακα- 80 Pacatiana Phrygia, pridem ap torum vicariorum 
τιανῆς Φρυγίας, τὴν τῶν πρώην μένων βεκαρίων — administrationem unientes civilibus et unum consti- 
ἀρχὴν ἑνώσαντες ταῖς πολιτικαῖς καὶ μίαν καταστησά- 


Nov. XX VII Graece extat in ML, inde a cap. 1 Τῆς τῶν ᾿Ισαύρων χώρας μέαν εἶναε τὴν ἀρχὴν ϑεσπίζομεν, 
ὥστε αὐτὴν μὲν (210,13) .... in B, 6, tt. — Epit. Theod. 21, Athan. 4, 1. lulian. const. XX. -— 





coepere conservent, et iurisiurandi quod praestituri sunt memores sint. 


assessori eius sol. LXX. 
ita: 


oríet praeberi — Thraciae pro annonis et capitationibus 





XXVII 


DE COMITE ISAURIAE. 
Imp. lustinianus Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, - 


Praefatio. Quod eorum qui ante 
— n e * 


orum regione facere, id nos re ipsa et ipsam factorum vim et in 
SN etis Peottiens Phrygia. c/Jocimus, vicariorum qui alim —— 


et patricio. 


imperatorum nonnullis per imaginem et yen 
atia 
vocabantur magistratu cum civilibus magi- 





3 xai τὸ] καὶ αὐτὸ τὸ B | 4 ὁ σὸς B] ὅσος M ὅσος L ἢ 
μανϑάννων M|5 ἐπαυτοὺς Γ," ἢ 6 xv k. Iun. Mz] πρὸ 
«εἰ καλ. ἰαννουαρίων Ath. kal lunias Jul?" μηνὲ lov- 
vio Theod. | Bilisario uc. conss. M consul. uilisarii Jul? 
(dat. cons. bilisarii ZuL7) | 1 δὲ MLB, om.c ἢ ἀνόνων ΒῚ 
καπιτατιόνων M] καπίτων L κεφαλητιώνων B | ava- 
φυχῆς LB | 9 sol. CCC] soz. ACCC M νομίσματα 6 (δια- 
κοσια B) Ms.v., LB (solidos numero octingentos c) ἢ 
10 sol. LXXII c] son. XXII M νομίσματα οβ΄ (ἐβδο- 
μήκοντα δύο B) LB νομίσματα εβ΄ Theod. b auri 
lib. ΠῚ urlib ἃ M (auri libras V c) χρυσίου pac B 
M s.v, LB — β΄ Theod. | 13 χαρτουλλαρίοις M | 
14 sol. VIII Me] νομίσματα 9' M s. v., LB Theod. | 
15 rov] τῶ L ἢ τριβούννων M | 16 λατερκουλενσίοις 
L οἰκειακοῖς B|sol. XXIV c] so. XXI M νομίσματα 
x)' Ms.v., LB | 17 τῷ — III om. LB | sol. ΠῚ 

Hr 





Mz] νομέσματα y' Theod. | 18 ἐπάρχων Theod.] ὑπάρχων 
MLB | 19 sol. XL c] son. XI M νομίσματα μ΄ Stel 
κοντα B) Ms.v., LB vouíauera y' Theod. | 24 ἐπάρχῳ] 
ὑπάρχω L* om. ἈΠ. | ἑώας L | 25 πατρικίων L? | 
30 cf. nov. VIII c2. 3 | πακτιάνηε L* |31 τῶν om. Σ | 
καλουμένην βικαρίαν L*| 32 évocav L' 





4 eam in] eam 7 ea et V ἢ 6 Iunias vulg. ἢ Cap. VT ἢ 
bilis. V libisario 7' ἢ 7 praetori praeberi V ἢ 12 eum] enim 
VT vero eum vulg. | 13 thartulariis V ἢ 16 latereulensi- 
bus] latereuli libri | 18 pro om. V ἢ praefectis V [| 19 om- 
niaV | 20 rubr. R; xx-vni De comitis aurie Rc V ἢ 23 pp.] 
pprü V| 26 quibusdam] quidem Va/| 27 hisaurorum 
V ἢ 28 animum vulg. ἢ 30 frigia libr: ἢ appellatorum] 
appellatum libri, appellatam Beck | 31 aministratione V ἢ 
unientes Beck] munientes 7' minuentes V 

21 


Nov. XXVII 1. 2 


210 


DE COMITE 





μενοι τάξιν, καὶ διακοσμήσαντεθ αὐτὰς ὡς ἐχρῆν καὶ 
ἑκάστῳ δόντες ἀντὶ τῆς πρώην προβηγορίας τὸ τῶν 
κομήτων ὄνομα, ὥρτε τὸν μὲν κόμητα Γαλατίας κα- 
λεῖσϑαι πρώτης, τὸν δὲ κόμητα Πακατιανῆς ὀνομάζε- 
σϑαι Φρυγίας, παρεπομένης ἑκατέρῳ [vovrov] αὐτῶν 
καὶ τῆς ἡμετέρας ἐπωνυμέαβ. 


tuentes officium, componentes eas ut oportebat et 
unicuique dantes pro prisca appellatione comitum 
nomen, alterum quidem comitem Galatiae vocari 
rimae, alterum vero comitem Pacatianae nominari 

5 Phrygiae, sequente utrumque horum et nostro cog- 
nomine. 


CAPUT I. 


- ^ * * * 3 , , , 
Τοῦτο δὴ xai κατὰ τὴν Ισαύρων πράττομεν χώραν. 


οὐ γὰρ ἔτι βουλόμεϑα τὸν ἐπὶ ταύτης e τῆς 


ἀρχῆς διπλοῖς χρῆσϑαι συμβόλοις καὶ λαμβάνειν μὲν 


Et hoc quoque in Tsaurorum agimus regione. Non 
enim ulterius volumus qui ad hanc accesserit ad- 
ministrationem duplicibus uti codicillis et accipere 


xai τὴν τῆς πολιτικῆς ἀρχῆς προθηγορίαν, λαμβάνειν 10 quidem et civilis cinguli appellationem, accipere autem 


δὲ καὶ τὰ τῆς στρατιωτικῆς ἐξουσίας σημεῖα, καὶ 

* * LÀ , 2 ? 

ὄνομα περιφέρειν διπλοῦν πράγματος ὄντος évos, ἀλλ 
2 


2 , 2 * 3? bd , - $5. 
αὐτόϑεν μίαν εἶναι τὴν ἀρχὴν αὐτῷ τέϑεμεν, αὐτὴν 
^ 


1 - - ὦ - 
μὲν προνοοῦσαν τῶν ὅπλων, αὐτὴν δὲ τῶν δημοσίων 


et militaris potestatis insignia, et nomen circumferre 
duplex causa existente una, sed hoc ipso unam esse 
administrationem hanc ponimus, ipsam quidem pro- 
videntem armorum, ipsam vero fiscalia suscipientem, 


ἀντιλαμβανομένην, ἅπαντα δὲ ἔχουσαν ὑφ᾽ ἑαυτῇ, xai 15 omnia autem habentem sub se, et uno utentem officio 


μιᾷ χρωμένην τάξει κομητιανῇ τε σπροβαγορευομένῃ 
καὶ κομιζομένῃ τὰ σύμβολα τῆς στρατείας ἐκ τοῦ 
ϑείου τῶν λιβέλλων σκρινίου. Ἔσται δὲ καὶ αὐτὴ 
παντελῶς ἄμισϑος, καὶ οὐ παρέξει χρημάτων οὐδε- 


comitiano appellando, et accipientem probatoria mi- 
litiae à sacro libellorum scrinio. Erit autem et haec 
omnino sine suffragio, et non praebebit pecuniarum 
ullum commodum, sed et ipsa puris utetur manibus 


μίαν δόσιν, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ καϑαραῖς χρήσεται ταῖς 20 sicut ceterae. Et mittemus etiam ad eam nuper a 


χερσὶ καϑάπερ αἱ λοιπαί. καὶ καταπέμψομέν ys καὶ 
M ^ Pj - 
πρὸς αὐτὴν τὸν ἔναγχος παρ᾽ ἡμῶν πεφοιτηκότα vó- 
, * 3 - ^ - ΄ er 
μον" δώσομεν δὲ αὐτῇ πρὸς τοῖς κωδικίλλοις, οἵπερ 
* - » , » * 1 
αὐτὸν vois σπεκταβιλίοις ἐγγράψουσιν ἄρχουσι, καὶ τὰ 


nobis prolatam legem, dabimus autem ei super co- 
dicillos, qui eum spectabilibus inscribant iudicibus, 
etiam divina praecepta (haec autem mandata prin- 
cipis et ab antiquis nominata sunt et a nobis de- 


ϑεῖα παραγγέλματα, ταῦτα δὴ τὰ μανδάτα πρεν- 2 πιο in rempublicam introducta), ex quibus discet, 


κίπες παρά τὸ τοῖς ἀρχαίοις ὀνομαζόμενα παρ᾽ ἡμῶν 
τε αὖϑις εἷς πολιτείαν εἰβρενεχϑέντα, ἐξ ὧν μαϑήσεταε 
ὅτε προνοητέον αὐτῷ καϑέστηκε καὶ τῶν δημοσίων 
ἁπάντων καὶ τῶν ἰδιωτικῶν συμβολαίων, καὶ τῆς 


quia providendum ei sit et fiscalium omnium et pri- 
vatorum instrumentorum et disciplinae alterius et 
ut in nullo laedatur fiscus: et simpliciter omnia 
quae competens est eum facere inde ei fiunt mani- 


εὐκοσμίας τῆς ἄλλης, καὶ vov κατὰ μηδὲν βλαβῆναι 30 festa. 


τὸ δημόσιον" xal ἁπλῶς ἅπαντα ὅσα προρῆκόν ἐστιν 
» - - 2 - 
αὐτὸν ποιεῖν ἐκεῖϑεν αὐτῷ γενήσεται φανερά. 


CAPUT II. 


* * ΄ - er * is - 
Ἴστω δὲ μόνον τοσοῦτον, ὅτε καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς 
περιβλέπτοις ἄρχουσι τέτακται, καὶ τῶν ἐφέσεων τῶν 


Sciat autem solum, quia et ipse inter spectabiles 
iudices ordinatus est, et appellationes ab illo factas 


παρ᾽ ἐκείνου γινομένων οἵ ve ἐνδοξότατοι ἔπαρχοι 35 et gloriosissimi praefecti sacrorüm nostrorum audient 


τῶν ἱερῶν ἡμῶν ἀκροάσονται πραιτωρίων 0 τε év- 
δοξότατος ἡμῶν κοιαίστωρ, καϑάπερ αὐγουσταλίου καὶ 
ἀνϑυπάτου καὶ πραιτώρων τριῶν τῶν νῦν παρ᾽ ἡμῶν 
ἐγκαταστάντων Πισιδίᾳ ve καὶ “υκαονίᾳ καὶ Θράκῃ 


praetoriorum et gloriosissimus noster quaestor, sicut 
augustalis et proconsulis — et praetorum 
trium nunc à nobis statutorum Pisidiae et Lycao- 
niae atque Thraciae et comitis Orientis, insuper et 








stratibus unito et uno officio constituto, iisque uti par erat ezornatis atque utrique pro priore appel- 
latione comitum nomine dato, ut alter comes Galatiae primae appellaretur, alter comes Pacatianae Phrygiae 
nominaretur, ac praeterea utrique eorum nostrum quoque cognomen accederet. ὦ Doa ie Dr 
Hoc igitur de Isaurorum diu provincia agimus. Neque enim amplius eum qui huic admini- 
strationi praeest duplicibus insignibus uti volumus, ut accipiat et civilis magistratus appellationem. et 
militaris potestatis signa atque, cum una es sit, duplex nomen ferat, sed protinus unum eius magi- 
stratum reddimus, qui idem et armis prospiciat et tributis operam det omniaque sub se ipse habeat, 
aíque uno utatur officio, quod comitianum vocetur et militiae insignia ex sacro libellorum scrinio accipiat. 
Fiet autem et ipse omnino gratuito, nec ullam praestabit pecuniae largitionem, verum ipse quoque puris 
utetur manibus quemadmodum reliqui. Ac mittemus ad eum ipsum quoque legem nuper a nolis editam, 
dabimus autem ei praeter codicillos, qui eum spectabilibus magistratibus cribent, etiam sacra prae- 
cepía, illa quidem quae mandata principis et apud veteres nominantur et a nobis in rempublicam denuo 
introducta sunt, ex quibus discet curam sibi agendam esse et publicorum omnium et privatorum con- 
tractuum et reliquae. disciplinae neve in ulla re fiscus laedatur: et ne multa, omnia quaecumque eum 
pax est facere inde illi fient manifesta. οἱ 
Unum vero hoc sciat se ipsum gue in spectabilium magistratuum numero collocatum esse, at- 
que de appellationibus quae ab ipso fient et gloriosissimos praefectos sacro nostro praetorio et. gloriosissi- 
mum quaestorem nostrum cognituros esse, sicut fit in augustali et proconsule et tribus praetoribus a nobis 
nunc in Pisidia et Lycaonia et Thracia constitutis et in. comite Orientis ac. praeterea in comite Paca- 





1 καὶ διακοσμ. καὶ om.c || 3 καλεῖσϑαι πρώτης Le] 
om. M || 5 τούτων αὐτῶν ML horum g; τούτων vel 
αὐτῶν abundat" Zachariae || 7 δὴ om. L | 18 αὐτῷ] hanc 
«|| 15 ὑφ᾽ ἑαυτῇ ML(s)) ὑφ᾽ ἑαυτὴν BL? | 16 xouz- 
τιανῇ τε L'Bs| κομητιανήν τε ML? || zgosayopsvou£- 
νην M| 17 κομιζομένῃ B] κομεξομένην ML(s) || στρα- 
τιᾶς B|| 18 ἔστε B || καὶ αὕτη L|| 20 ἀλλὰ xai αὐτὴ 
Bg] ἀλλ᾽ αὐτῇ addito s. v. καὶ M ἀλλ᾽ αὐτὴ L | 21 *ys] 
τε MLB || 22 νόμον] nov. VIII | 23 αὐτῇ M] αὐτῷ B av- 
τοῖς L (cf. ad e) || οἴεπερ xai αὐτοῖς τοῖς L? | 24 σπεκτα- 
βιλίοις M] περιβλέπτοις LB || ἐγγράφουσιν Β ἐγγρά- 
ψομεν 1,2 | ἄρχουσε om. L || καὶ τὰ] κατὰ τὰ 7i ll 
25 ταῦτα δὴ τὰ — 26 ὀνομαζόμενα] haec autem — no- 
minata sunt g | τὰ μανδάτα πρινκίσιες L(s) τὰ uav- 


δάτα πρινκίπις ἥτοε τὰ βασιλικὰ ἐντάλματα M τὰ Ba- 
σιλικὰ ἐντάλματα B || 2θ ἐφ. τοῖς ἀρχαίοις --- πολιτείαν 
om. L | 28 αὐτῶν LL! || καϑέστηκεϊ καϑ' ἕκαστον Ηα- 
loander | 29 καὶ τῇς] x«i om. B | 33 τοσοῦτον om.s || 
35 ἔὕπαρχοι MLB || 36 ἐνδοξότατοε L 





4 pagatianem V || 5 frigie /ibri | 7 Et om. T' || his- 
aurorum VT || agimus om. V | 8 qui] quid V? || 13 ipsam] 
ipsarum V ipsorum 7' αἷ. | 16 probatoriam libri | 17 haec] 
hoe libri| 18 peeuniorum V || 19 ipse puris utitur libri 
20 mittemus] mittimus 7' mittetur Val. | 21 ei] eis Val. 
22 inscribant V] inscribebant T'| 25 introductam VT 
distet libri | 29 fient vulg. || 34 iuditiis V || factas et 





facta est V | 37 et praetorum] et om. V^| 38 hunc V - 





c QEmíhoyos) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπερ 





ISAURIAE 


911 


Nov. XXVII 2 ep. 





xai τοῦ κόμητος τῆς Ἑῴας καὶ πρός ys τοῦ κόμητος 
τῆς Πακατιανῆς Ak ar Γαλατίας τε πρώτης. Εἰ δέ 
τι τῶν ἐν ᾿Ισαυρίᾳ δικῶν ἐλάττων εἴη τῶν πεντακο- 
σίων χρυσῶν, εἶτα ἐφέσεμος γένηται, ταύτης αὐτὸς 
ἱκροάσεται κατὰ τὸ τῶν ϑείων ἀκροατηρίων σχῆμα" 
καὶ γὰρ δὴ καὶ τοῦτο δίδομεν αὐτῷ, σεμνοτέραν αὐτῷ 
καὶ κατὰ τοῦτο τὴν ἀρχὴν ἀποφαίνοντες. 

p κατὰ μέμησεν 
τῶν εἰρημένων ἀρχῶν καὶ τὰ περὶ αὐτὸν διαταξάτω. 


comitis Pacatianae Phrygiae Galatiaeque primae. Si 
qua vero in Isauria causarum minor fuerit quingen- 
torum aureorum, deinde sub appellatione fiat, hanc 
ipse audiet secundum sacrorum auditoriorum figu- 


5ram: etenim etiam hoc damus ei, nobiliorem ei et 


in hoc administrationem declarantes. 


(Epilogus.) Tua igitur celsitudo secundum imi- 
tationem memoratorum cingulorum et de istis ordinet. 


ῬῬποϑήσομεν γὰρ [αὐτῷ] καὶ ἀπογραφὴν τῷδε ἡμῶν 10Subicimus enim et descriptionem huic nostrae legi 
TQ νόμῳ, πη λοῦντ ⸗ declaran 


ες τέ μὲν αὐτόν τε καὶ την» αὕτοῦυ 

τάξιν καὶ τὸν αὐτοῦ πάρεδρον ἐκ τοῦ δημοσίου προς- 
ἥκει κομίζεσθαι, ví δὲ προφάσεε τῶν ἀρχικῶν διδό- 
wer συμβόλων. Καὶ ἴστωσαν οὗ παρ᾽ ἡμῶν ταύτας 
δὴ τὰς ἔναγχος κατακοσμηϑείσας ὑφ᾽ ἡμῶν 
ἄνοντες, ὡς ἠνεσχόμεϑα χρήματά τε ὑπὲρ 

τῶν ἀρχῶν συνεχῶς προῤςφερόμενα παντελῶς ἀπο- 
σείεσθαι αὐτοί τε οἴχοϑεν καὶ τοῖς παρέδροις αὑτῶν 
ἅπερ οὐκ εἶχον διδόναε καὶ ταῖς τάξεσε τὰ παρ᾽ ἑἕτέ- 


ἀρχὰς 15 administrationes adsumunt, quia 


tes, quid — ipsum et eius —— 
eiusque assessorem de fisco competat accipere, qui 
autem occasione ini ivorum dare codicillo- 
rum. Et sciant qui à nobis nuper ornatas per nos 
i sumus pe- 
cunias pro cingulis sollemniter oblatas valde repel- 
lere —— de proprio et assessoribus eorum quae 
non habuerunt dare et officiis quae ab aliis sunt 
ablata largiri ipsisque administratoribus maiora fa- 


ρῶν ἀφηρημένα φιλοτιμήσασϑαι καὶ αὐτοῖς τοῖς ἄρ- 30 cere emolumenta, ut undique nostros subiectos ser- 


ζουσε μείζονα ποιήσασϑαε τὴν παραμυϑίαν, ἵνα παν- 
ταχόϑεν τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους φυλάξωμεν ἀπα- 
Oe. Ei δὲ καί τινας ἄρχοντας τῶν πλησίον αὐτῶν 
ἐπαρχιῶν ἀμελοῦντας εὕροις περὶ τὸ δημόσιον, οὐ 
το τς ἐπε sad cric : 

χοντας ἐνοχλήσεις, ὥςτε αὐτοὺς ἐπιτεϑῆναι τοῖς ἐκ 
γειτόνων ἄρχουσιν, εἰ ῥᾳθυμοῖεν, xai παρασκευάζειν 
ταῦτα πᾶσεν εἰςκομίζειν τρόποις, ὥςτε εἶναε τὴν ἀρ- 
χὴν καλλίω τε καὶ πολλῷ τῆς προτέρας ἀμείνω. 


X 
ἀλλ᾽ αὐτοὺς τοὺς σπεκταβιλίους «p- 25 


vemus inviolatos. Si autem et aliquos iudices vici- 
narum sibi regionum neglezentes inveneris circa fis- 
cum, non alium destinabis, sed ipsos spectabiles 
iudices urgebis, ut ipsi immineant ex vicino iudici- 
bus, si neglexerint, et procurent haec omnibus inferri 
modis, ut sit administratio melior et multo priore 
superior. 


Dat. xv. kal. Iun. CP. Belisario v. c. cons. (2.535]30 Dat. xv. kal. Iun. CP. Belisario v. c. cons. 


τοῖς περιβλέπτοις χαρτουλαρίοις c τοῦ ϑείου 
κουβουχλείου pu € sol. IX 

TQ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων vora- 
ρέων καὶ τοῖς λατερκουλισίοις 

τῷ βοηϑῷ αὐτοῦ sol. III 

τῇ τάξει τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ὑπὲρ mQostay- 
μάτων καὶ πάσης ἑτέρας αἰτέας 50]. XL. 


spectabilibus cartulariis tribus sacri cubiculi soli- 
dos novem, 
primicerio clarissimorum tribunorum notariorum 


sol. XXIIII 40 et laterculensibus solidos XXIIII, 


adiutori eius solidos tres, 
officio gloriosissimorum praefectorum pro prae- 
ceptis et omni alia causa solidos XL. 





tianae Phrygiae et Galatiae primae. 


Si quae vero in Isauria causa minor sit quingentis aureis aique in ea 


ellatio interponatur, ipse eam audiet secundum formam sacrorum auditoriorum. | Etenim hoc 
— — eie 


concedimus, ut honoratiorem etiam hac in parte magistratum eius 


Epilogus. 
spectant ordinet. 
et eius ὁ 
sciant qui hosce dei. 


Tua igitur sublimitas ad 


lum magistr. qu 

Subiciemus enim etiam descriptionem huic legi nostrae declaraturi, quid quidem et ipsum 

ium et assessorem eius a fisco accipere, quid autem dare eum insignium nomine par sit. Atque 
s magistratus a nobis nuper exornatos suscepturi sunt nos animum induzisse cum 


atuum os dicimus etiam quae ad illum 


pecunias pro magistratibus perpetuo oblatas prorsus aspernari, tum ipsos de nosíro et assessoribus eorum 
quae non habebant dare et officüs largiri aliunde ablata et ipsis magistratibus solacia amplificare, ut 


ique subditos nostros servaremus indemnes. | Si vero etiam magistratus 


vinciarum circa 
bus negotium exhibebis, ut vicinis 


cum neglegenter agere invenias, non alium delegabis, sed ipsis ———— —— 
iini A —— instent, si — ἘΝ λον wA efficiant ut i 


sdam vicinarum iis pro- 


ati- 
omni 


modo inferant: ita ut is magistratus et pulchrior et multo melior sit priore. 


Oportet praeberi comiti Isauriae 
auri lib. II. ortet autem ipsum prae. 
cubiculi sol. IX, primicerio clarissimorum 


o annonis sol. CCC, assessori eius sol. LXXII, officio eius 
e insignium nomine iía: 
tribunorum 


abilibus chartularits tribus sacri 
notariorum et culensibus sol. XXIV, adiutori 


eius sol. 11I, officio gloriosissimorum praefectorum pro iussionibus et omni alia causa sol. XL. 





3 εἴη MB] εἰν L* ἢ L* | 6 διδόαμεν LB | 9 αὐτὸν 
Haloander] αὐτῶν libri(g) | 10 αὐτῷ om. ς; αὐτῇ Za- 
chariae | 12 vov] τὴν L'| 16 τε om. B | 18 αὐτοί τε 
MLB] ipsisque z, unde αὐτοῖς τε perperam Haloander || 
23 πλησίων LB | αὐτῶν] sibi ς (αὐτῷ Haloander) | 
25 πεκταβιλίους M περιβλέπτους LB | 30 xv kal. Iun. 
(iunias Zu?) M IuL.*] πρὸ δεκαπέντε καλάνδων itavova- 
gio» Ath. kal. Iun. ful* μηνὲ ἰουνέῳ Theod. | 31 Δεῖ] δὲ 
add. B | τῆς om. B | 32 sol. CCC] sor. dcc M νομίσματα σ΄ 
M s.v.. LB solidos octingentos ς (cf. Theod. 0 κόμης igav- 
emnes do need d πραέτορε D'odxrs xv4.) | 

sol. LX XII (s)] soz. XXII M νομίσματα οβ΄ Ms.v., B; 
om. L| 34 auri lib. II] auri lib u M (auri libras quin- 
—— λέτρας β' Ms.v., B; om.L | 35 συμβό- 

οὕτως — 38 xovBovxisiov ML] συμβόλων τοῖς y. 





son. XI M, νομίσματα n Ms.v., B; om. L (τὰ x«i? ins. 
L?) | 39 τῶν λαμπρ. --- Acc λεσίοις om. B | voraoío 
L | 40 λατερκουλενσίοις L | sor. XXIIII Mz] νομέσματα 
κδ΄ B vou. xa Ms.v.; om. L | 41 sor. HI Me] vou. y' M 
s.v., B; om. L | 42 ἐνδοξοτάτων et ὑπὲρ --- 43 αἰτίας om. 
B | ἐπάρχων B] ὑπάρχων ML | 43 sol. XL c] sor. XIII 
M vog. μή (τεσσαράκοντα B) Ms.v., B; om. L 


1 eomites V | frigie libri | 3 appellatione] appellato 
V|4auditorum Vai. | 6 declarantem V ἢ 10 subiciemus 
Osenbrüggen | deseriptione V | legi om. Τ | 13 occasionem 
V | 17 ipsisque] ipsis qui V | eorum om. 7' | 19 oblata V ἢ 
20 emolumente V! | ut] et Val. | 24 urgebit V | 26 mo- 
dis ut sint ut sit V! | 30 iun.7] iunii V | CP. V] eap. 7 
Bilis. (Bilisano 7') uiro clazo. ue. con. (consls. T) VT 
31 comitis V4 | 35 cum praeberet V | occasionem V*7' 








«&o- 
-ς, τουλαρίοις B | 31 χαρτουλλαρίοις M | 38 sol. IX c] 


21* 


Nov. XXVIII pr. 


212 


DE MODERATORE 





KH 
ΠΕΡῚ TOY MOAEPAT9POZ 
EAENOIONTOY. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


XXVIII 


δὶ DE MODERATORE HELENO- 
PONTI αὶ 
Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. 


(Hooíuiov.) Τὸ καλῶς τε xai ἄνωϑεν ἁρμοσϑέν 5 (Praefatio. Bene antiquitus compactum, uni- 


τε καὶ ἡνωμένον καὶ εἰς τὴν οἰκείαν ἰσχὺν συντεϑὲν 
χωρὶς εὐλόγου τινὸς αἰτέας καινέζειν ἢ διαιρεῖν οὐκ 
ἂν εἴη διοικήσεως ἐρρωμένης" οὐ γὰρ ἐν ὀνομάτων 
σπλήϑει ϑετέον τὴν ἰσχύν, ἀλλ΄ ἐν ἀληϑεῖ πραγμά- 
τῶν ἀσοτελέσματι. ὁποῖον δή τι γεγονέναι περὶ τού- 
τους δὴ τοὺς δύο Πόντους καλουμένους μεμαϑήκαμεν, 
φαμὲν δὴ τόν τε Ἑλενόποντον τόν τε Πολεμωνεακὸν 
Πόντον. ὑφ᾽ évi γὰρ πρώην ἄρχοντε τεταγμένης τῆς 
χώρας γεγόνασε δύο, μῆτε δημοσίας ἀνάγκης τοῦτο 


tum, in sua virtute compositum sine rationabili qua- 
dam causa novare aut dividere non erit dispensationis 
sanae: non enim in nominum multitudine fortitudo 
ponenda est, sed in vero rerum effectu. Quale vide- 


10licet factum circa hos duos Pontus appellatos didi-- 


cimus: (dicimus) autem Helenopontum et Polemo- 
niacum Pontum. Cum enim sub uno esset pridem 
iudice constituta provincia, facti sunt duo, neque 
publica hoc necessitate cogente neque alia rationa- 


κατεπειγούσης μήτε ἑτέρας τινὸς προφάσεως εὐλόγου 15 bili qualibet occasione, quam aliquis etiam facile 


€ ; c 2 , ; — 
ἣν ἂν τις καὶ ῥᾳδίως ἐξεύροι. καὶ τοσοῦτον μαρτυ- 


ρεῖταε τὸ πρᾶγμα οὕτως ἔχον, ὡς εἰς τὴν παροῦσαν ᾿ 


ἡμέραν ἑνὲ τρακτευτῇ τῶν δημοσίων φόρων τε καὶ 
, -" , , 
διατυπώσεων χρῆσϑαι τὰς χώρας ἀμφοτέρας. πόλεις 


inveniat. Et tanto probatur causa ita se habere, 
quia isi ad praesentem diem uno tracteuta publi- 
carum functionum et dispositionum utuntur provin- 
ciae ambae. Civitatesque si quis enumerat quae in 


τε εἴ τις ἀριϑμήσει τὰς καϑ'᾽ ἑκάτερον οὔσας, μόλιβ 20 utraque sunt, vix provinciae unius fit mensura suf- 


ἐπαρχίας μιᾶς αὔταρκες γένοιτο uévoov' εἴ γε ὀκτὼ 

ὃν σπτύλεις συμπληροῦσι τὸν Ἑλενόποντον, τουτέστιν 
-uagsui τὸ καὶ ἼἼβωρα καὶ Εὐχάιτα καὶ πρός ye 
Ζήλα καὶ Ανδραπα καὶ αἵ γε πρὸς τοῖς κλίμασε κεί- 


ficiens: denique octo quidem civitates complent He- 
lenopontum, hoc est Amasia et Hebora et iom erii 
insuper et Zela et Andrapa et circa undas positae 
Sinope et Amissus, civitates antiquae, nec non et 


μεναι Σινώπη τε καὶ ᾿Αμισσός, πόλεις ἀρχαῖαι, καὶ 25 Leontopolis, si oportet et illam in civitatibus nume- 


μὴν καὶ “εοντόπολιν ἤδη κἀκείνην ἀριϑμητέον ἐν 
πόλεσι" πέντε δὲ ἄλλαι τὸν Πολεμωνιακὸν συνέχουσι 
Πόντον, Νεοκαισάρειά τε καὶ Κόμανα καὶ Τραπεζοὼς 
καὶ Κερασοὺς καὶ Πολεμώνιον (Πιτυοῦντα γὰρ δὴ 


rare; —— vero aliae Polemoniacum continent Pon- 
tum, Neocaesaria et Comana et Trapezus et Cerasus 
et Polemonium (Pityonta enim et Sebastopolin inter 
castra magis adnumeramus quam civitates): ut us- 


καὶ Σεβαστόπολιν ἐν φρουρίοις μᾶλλον ἀρεϑιμητέον 80 que ad has uterque sit Pontus. Post quos etiam 


ἢ móÀsGiw)' ὥςτε μέχρε τούτων ἑκάτερον εἶναι τῶν 
Πόντων. Μεϑ' οὗς 5 τε ἡμετέρα καϑέστηκε “αζική, 
ἐν ἢ καὶ ἡ Πετραίων ἐστὶ πόλις, ὑφ᾽ ἡμῶν τὸ πόλις 
εἶναί τὸ καὶ ὀνομάζεσϑαι προρλαβοῦσα κεχρημένη τε 
τῷ τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας : 


ὀνόματε xai ᾿Ιουστινιανὴ 35 


nostra consistit Lazica, in qua et Petraeorum est 
civitas, a nobis civitas esse et nominari percipiens 
et utens nostrae pietatis cognomine et lustiniana 


Nov. XXVIII Graece extat in ML, B 0,12. — Epit. Theod. 28, Athan. 4, 8. Iulian. const. XXVII. 





XXVILI. 
DE MODERATORE HELENOPONTI. 


ldem Augustus lohanni praefecto praetorio. 


iei tio. Quod pulchre et primitus concinnatum et unitum atque in proprium robur compo- 
situm est, id sine iusta aliqua causa innovare vel dividere non est sanae administrationis: neque enim 
in nominum multitudine, sed in vero rerum. effectu robur ponendum est. . Quale quid iam contigisse in 
duobus his qui vocantur Pontis accepimus, Helenopontum dicimus et Pontum Polemoniacum. . Nam cum olim 
sub uno magistratu regio illa constituta esset, duo facti sunt, neque publica necessitate id —5 ne- 
que ulla alia iusta causa quam quidem quis facile ingeniat. Atque rem ita se habere adeo confirmatur, ut 
usque ad praesentem. diem uno tractatoré publicorum tributorum et dispositionum utraque regio utatur. 
Urbes quoque si quis numerabit quae in utroque (Ponto) sunt, vic unius provinciae mensura. sufficiens 
evadat: —— octo urbes Helenopontum efficiunt, id est Amasia et Ibora et Euchaita ac praéterea 
Zela et Andrapa quaeque ad declivia sitae sunt Sinope et Amisus, antiquae urbes, atque etiam Leontopolis 
illa iam inter urbes recensenda est; quinque vero aliae Polemoniacum Pontum compréhendubt, Neocaesarea 
et Comana et Trapezus et Cerasus et Polemonium (Pityus enim et Sebastopolis inter castra potius ? 

urbes numerandae sunt), ita ut usque ad has uterque Pontus pertineat. Post has et Lazica nostra est, in 
qua etiam Petraeensium urbs est (quae a nobis ut urbs et esset et nominaretur impetravit nostraeque pietatis 





2 μοδεράτορος B | 6 συντιϑὲν L| 9 πλήϑει τέον 
M| 1i μεϑήκαμεν LL | 12 φαμὲν δὲ B(s) | Ἑλενού- 
πόντον (id. 22) M || πολεμονιακόν (et sic semper) L ἢ 
20 ἑκάτερον M (cf. 931)] ἑτέραν LB. ἑκατέραν Haloander 
erg | οὔσαν L| 21 scr. μιᾶς (àv) αὔταρκες Ὁ || εἴ ys] 
denique e | 23 ἀμάσεια M Theod.] ἀμάσια 1, guasto 
B| ἴβωρα M] ἴβορα LB εἴβορα Theod. Hebora e || 
εὐχάϊτα M Theod.] εὐχαῖτα LB ! 24 ζῆλα ML] ζήλα 
Theod. Ζίλα B || ἄντραπα M || αἵ ye] αιγαίον 1, ἢ} κλί- 
μαξε Haloander sine causa, undas (i. e. κύμασι) e || κείμενα 
L| 25 ἀμισσός ML (cf. c)) ᾿“μισός .B. ἁμισός Theod. ἢ 
26 “εοντοπολῆ B ἤδη ML!) εἰ δὴ B εἰ δεῖ Τῆς ἢ 
21 πέντε δὲ] δύο δὲ καὶ B|| 28 κόμανα Theod.] κόμι- 
μανα L κώμανα M | Κόμανα ---- 29 Κερασοὺς καὶ οηι. B | 
29 πολεμόνιον IL'Theod. || πιτύοντα L(s) || 30. καὶ “Σεβα- 
στόπολιν ἐν om. B | 31 τοῦτον — τὸν πόντον L || 33 πε- 
τραίων ἐστὶ M (c)] πετραιών ἐστε B. πετρεῶν ἔστι L 








1rubr. ΚΗ. XVIII. R; De moderatore hellesponti ly V 
De moderatoribus helesponti Ey XXVII 7'| 4 pprm V | 
5 unitum Osenbrüggen] munitum libri | et munitum et 
in sua vulg. | 8 fortitudo T] om. V al. | 9 vero] uiro 
libri | effectum V || 10 pontus V] pontiis 7' Pontos 
vulg. | appellatus dedicimus V | 11 dieimus add. vulg. || 
helinopontum VT'|| et poleniacum pontum ANeoburg., om. 
VT || 13 iudicem V || 14 alii rationebili V^ || 17 € 
tractet ut a V | 19 enumeret 7' enim erat V || 20 unius 
in ius V | fit V] sit 7 | 21 helinopontum V helimo- 
pontum 7'| 24 amissas libri 26 alium V | 27 Neocae- 
— κως libri ἢ} —— zesarus V — I 
28 Polemonium] polemum /ibri || pythyonta (pythyonto pr. 
V pythionta Neoburg. pizona T' | sabastopolin VP 
31 TO V || petra eorum est et ciuitas V | 32 no- 
mina 














HELENOPONTI 913 


Nov. XXVIII pr. 1. 2 





καλουμένη, ᾿Αρχαιόπολίς ve xai "Podónohs, φρούριά 
as μέγιστα καὶ ἀρχαῖα. ἐν οἷς δὴ καὶ τὰ παρ᾽ ἡμῶν 
ἐστιν ἐκ Περσῶν ἀναληφϑέντα φρούρια Σκάνδις τε 
καὶ Σαραπανίς, καὶ τὸ Μουρίσιός τε καὶ “ύσιρις, καὶ 
εἴ v: ἕτερον ἡμῖν ἐν “Ἰαζοῖς ἐκπεπόνηται. εἶτα ἡ 
Τξάνων διαδέχεται χώρα, νῦν πρῶτον ἐφ᾽ ἡμῶν ὑπὸ 
Ῥωμαίων — καὶ —— τε καὶ αὐτὴ τὰς 

ἐν ἄρτε γινομένας δεχομένη, τὰς δὲ ὅσον οὕπω γενη- 
cem δέξομένη . ἄλλα τε uer ἐκείνην ἔϑνη καϑ- 


vocata, et Archaeopolis et Rodopolis, castra maxima 
et antiqua. Inter quae sunt et ea quae a nobis ex 
Persis cápta sunt castra, Scandis et Sarapanis et 
Muriseus et Loriseus et si quod aliorum nobis in 


5 Lazis est laboratum. Deinde Tazannorum succedit 


provincia, nunc primum ἃ nobis Romanis acquisita 
et civitates et ipsa alias quidem modo factas susci- 
piens, alias autem, quantum fuerit, faciendas sus- 
ceptura; aliaeque post illam gentes sedent, Suani et 


εστᾶσε Zovavoí τε καὶ Σκύμνοι καὶ [wies xai ᾿4βα- 10 Scymni et Absilae et Abasgi et aliae nunc deo dante 


Gyoi καὶ ἕτερα νῦν ϑεοῦ δόντος φίλιά τε καὶ ἡμέτερα. 


amicae et nostrae. 


CAPUT I. 


!4ÀÀ sis ταῦτα μὲν ὃ περὶ τοὺς τόπους τούτους 
ἡμᾶς ἤνεγκε λόγος" ἐπάνιμεν δὲ αὖϑις ἐπὶ τοὺς Πόν- 
τους καὶ τὴν ἕνωσιν τὴν αὐτῶν. τούτους vir 


Sed ad haec quidem de locis istis nos sermo de- 
duxit, revertimur autem rursus ad Pontus et unitio- 
nem eorum. Nunc enim ambos Pontus, qui tredecim 


ἄμφω τοὺς llovrovs τοὺς ταῖς τριξκαίδεκα πόλεσι 15 civitatibus continentur, in unam provinciam denuo 


, 2 J* , 
περιεχομένους εἰς μέαν ἐπαρχίαν avOus cvvayousv, 
καὶ ἀποδίδομεν αὐτοῖς τῆς μὲν πα os τὴν Évo- 
σιν, τῆς δὲ νεότητος τὴν ἐπωνυμίαν. Ἑλενόποντος 


colligimus, et reddimus eis vetustatis quidem unitio- 
nem, novitatis autem cognomen. Helenopontus enim 
omnis vocetur, hoc videlicet quod positum est ei a 


γὰρ ἅπας καλείσϑω, τοῦτο δὴ τὸ τεϑὲν αὐτῷ παρὰ Constantino piae memoriae nomen occasione nobi- 
Κωνσταντίνου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ὄνομα zxpo-20lissimae eius matris, Helenae dicimus piae memoriae, 
φάσεε τῆς σεμνοτάτης αὐτοῦ μητρός, Ἑλένης ἐν — quae nobis et sacrum Christianorum invenit signum. 
τῆς εὐσεβοῦς τὴν λῆξιν, ἥπερ ἡμῖν καὶ τὸ ϑεῖον τῶν taque nomen Polemonis, qui fuit antiquus multo- 
Χριστιανῶν ἐξεῦρε σύμβολον. τὸ me δ Πολέμωνος — rum illorum in Ponto tyrannorum, quiescat, primum 
ὄνομα πὶ V γενομένου τῶν πολλῶν ἐκείνων ἐν quidem quia tyranni est, secundo autem quia et ci- 
“Πόντῳ τυράννων πεπαύσϑω, πρῶτον μὲν ὅτε τυράν- 25 vitatem cognominatam habet, dicimus Polemonium, 
vov καϑειστήκει, δεύτερον δὲ ὅτι καὶ πόλιν ἐπώνυμον — et quia melius erit provincias ex nominibus chri- 


ἔχει, τὸ Πολεμώνιόν φαμεν, καὶ ὅτε κάλλεον ἂν εἴη 
τὰς χώρας ἐξ ὀνομάτων Χριστιανικῶν τε καὶ βασι- 


μένων σημαίνεσϑαι. 


stianis et imperialibus magis quam ex bello et tu- 


multu cognitis designari. 
' dAuxdwv μᾶλλον ἥπερ ἐκ πολέμου καὶ ταραχῆς γνωριζο- 
90 


CAPUT Il. 


Πᾶσαι τε αἱ rowxalÜexa πόλεις ἐπαρχίας ἔστωσαν 
μιᾶς" ἀφαιρουμένης μὲν οὐδετέρας αὐτῶν τῶν μητρο- 
πόλεων (“μασείας τέ φαμεν xai Νεοχζαισαρείας) τοῦ 
τῆς μητροπόλεως ὀνόματος, τῶν δὲ ϑεοφιλεστάτων ai- 


τῶν ἐπισκόπων τῶν μὲν μητροπολιτῶν ἐνταυϑοῖ χει-.35 


ροτονουμένων, τῶν δὲ ὑπ᾽ αὐτοὺς τεταγμένων ὁμοίως 


Omnesque tredecim civitates provinciae sint unius, 
rivanda quidem neutra earum metropolium (Amasia 
icimus et Neocaesaria) metropolis nomine, deo ama- 

bilibus autem earum episcopis metropolitis quidem 
hic ordinandis, qui vero sub eis constituti sunt si- 


cap.2 cf. Nomoc. XIV tit. 1,20 ὁ Ἑλενόποντος δύο ἔχει μητροπολίτας, ὡς 3j xn' veagá. 





nomine utitur et lustiniana vocatur) et Archaeopolis et Rhodopolis, castra et mazima et antiqua. Quo 


in numero etiam castra sunt quae a Persis recuperavimus, Scandis 


et Sarapanis, et Murisios et Lysiris 


et si quid praeterea in Lazis a nobis adquisitum est. uitur 'deinde Tzanorum regio, nunc primum 
iamiam 


sub nostro imperio a 


occupata quaeque et ipsa urbes alias nuper 


orías conünet, alias 


orituras accipiet. Aliaeque post eam gentes sunt Suani et Scymni et Apsilae et Abasgi atque aliae, quae 


nunc dei b. o amicae et nostrae sunt. 
L Sed ad isía 
unionem revertimur. 


vinciam denuo coniun , ac redd 


uidem oratio de his locis instituta nos detulit: nunc rursus ad Pontos eorumque 
os enim nunc Pontos ambos, qui tredecim urbibus comprehenduntur, in unam pro- 
imus iis ex antiqua memoria unionem, ex nova appellationem. 


Helenopontus enim totus vocetur, quod quidem nomen a Constantino piae memoriae ei inditum est nobi- 


lissimae eius maíris causa, 


f x ) Helenam dicimus piae memoriae, quae nobis etiam sacrum. 'Chris 
signum invenit. .Nam Polemonis nomen, qui fuit vetus quidam ez: multis illis in Ponto 


istianorum 
tyrannis, aboleatur, 


primum quidem quia tyranni fuerat, deinde autem. quia iam urbem cognominatam habet, Polemonium dici- 
— 


mus, et decentius fuerit regiones nominibus 
ποία disünctis significare 
IL Atque 


quidem metropolitani sunt, ibi ordinentur, qui vero 


tredecim illae urbes omnes unius sin 
(A4masiam dicimus et. Neocaesaream) metropolis nomine 


janis potius et imperatoriis quam belli et tumultus 


t provinciae; quamquam neutra ipsarum metropolium 


vetur, deo carissimi autem earum episcopi, qui 


dis constituti sunt, pariter ab illis dA meíropoles 





3 xy M (e)] pun L Σκάδις B | 4 σαραπά- 
vns τὸ om.vulg.| μουρίσιός τε MB] μουρισίως τε 
L Muriseus ς | λύσερις M λουσίρεως T (idem Bẽ sec. 
Hombergk., λουρίσεως sec. Haenel.) Loriseus e | 5 εἴ τι 7; 
τε L ἢ ἕτερον aliorum (1. e. ἑτέρων) & || 6 ἐκδέχεται 
Haloander. | ἐφ᾽ ἡμῶν ὑπὸ Ῥωμαίων κατακτηϑεῖσα) 
a nobis Romanis aequisita c] 1 πόλες τε καὶ αὕτη L ἢ 
8 ὅσον οὔπω] quantum fuerit ς | γεννησωμένας δεξα- 
μένη L| 10 covavot M] σουάνοι L «voi B* | 13 ἐπ- 
avíousv L' ἐπανίωμεν L* | 14 sg. xai τὴν --- Πόντους 
τοὺς ΘΗ ** L | c mand eas | 15 — 
τοὺς τόπους τρισκαίδεκα] δέκα B || 18 τῆς δὲ! 
τοῦ δὲ L | 19 ἅπασι L| τούτω L | 22 UL (xai 
eras.?) ἡμῖν L | 23sg. τὸ — ὄνομα] vov — ὀνόματος L | 





24 παλαιὸν γενόμενον Hombergk male | 25 πόντων L || 
31 «à MLz] δὲ B | αἱ δέχα B | 34 ϑεοφιλεστάτων M 
(ef. 214, €)) ϑεοφιλῶν LBs | 35 μητροπολετικῶν B | 
36 ὑπ᾽ αὑτοὺς (sie) M 





1 vocata et] uocatur libri | archeapolis V] 3 scandio 
libri | 4 solireus V | in] et /ibri| 5 laxis 7 ἢ tazanno- 
rum V] zazannorum T' Tzanorum vulg. | 7 faeta V | 
9 guani 7' guania V || 12 haec V] hoe Τ' αἱ. | deduximu 
V* | 13 Pontos vulg. | 14 pontos Z'vulg. pontes V | 
18 impositum Τ᾽ ἢ 20 matris eius 7 | 25 polemonium V] 
polemum T'| 32 neutre V | metropolim V al. metropo- 
lini 7| 33 necessaria 7'| 35 hie V] hoe 7' αἱ. 


Nov. XXVIII 2—4 914 


DE MODERATORE 





ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν τὰς μητροπόλεις ἐχόντων καϑὰ xal 
μέχρε νῦν 1» χειροτονουμένων. οὐδὲν γὰρ τῶν περὶ 
τὴν ἱερωσύνὴν αὐτῶν καινίζομεν, ἐπειδὴ καὶ ἐπὶ μιᾶς 
ἐπαρχίας καὶ ὁ πάλαε χρύνοβ καὶ οὗτος Ó νῦν κατα- 
κοσμηϑεὶς ὑφ᾽ ἡμῶν οἷδε πολλὰς τοιαύτας καταστά- 
σεις ἐν τοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκόποις τυγχανούσας. 
Καὶ ἐφηγείσϑω γε αὐταῖς ἀνὴρ εἷς, ἄρχων μὲν χώρας 
ἑκατέρας, μοδεράτωρ δὲ προβαγορευόμενος, ὃν av τιβ 
ἁρμοστὴν καλέσειε τῇ συνῆϑιει “Ζρώμενος γλώττῃ, ἐπ- 


militer ab eis qui metropolis habent, sicut hacterus 
fuit, ordinandis. Nihil enim circa sacerdotium eorum 
novamus, quoniam et in una provincia etiam vetus 
tempus et hoc, quod nunc ornatum a nobis est, 


5novit talia plurima statuta super deo amantissimis 


episcopis consistentia. Et praesit eis vir unus, iudex 
quidem provinciae utriusque, moderator autem ap- 


pellatus, quem aliquis compositorem vocarit consueta 


utens lingua, quoniam et moderatoris nomen anti- 


εἰδὴ καὶ τὸ τοῦ μοδεράτωρος ὄνομα ἀρχαῖόν τέ ἐστε 10 quum est et Romanam nobilitatem decens, et com- 


καὶ ῥωμαϊκῇ σεμνότητι πρέπον, καὶ ὅ γε ἁρμοστὴς ἀρ- 

- x* , — 
χαῖός τις ἄρχων ἣν ἐκ “ακεδαίμονος ἐπὶ τὸ ὑπήκοον 
στελλόμενος. 


positor antiquus quidam iudex erat ex Lacedaemone 
ad subiectos missus. 


CAPUT III. 


΄“͵ € ' 2 ^ , , E] 
ὥςτε ὃ τὴν ἀρχὴν παραλαμβάνων ταύτην Ovo- 
? 


Unde qui hoc cingulum sumit, nominetur modera- 


μαξέσϑω μοδεράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Ελενοπύντου. vz-15tor Iustinianus Helenoponti: oboediant (autem ei) et 


ακουέτω δὲ αὐτῷ καὶ τὸ στρατιωτικὸν τὸ κατὰ τὴν 
ἐπαρχίαν ἱδρυμένον. ἐχέτω τε καὶ ad responsum, 
πᾶσά τε ὑποκεκλίσϑω τύχη λόγον προνομίας ἄντιτι- 
ϑέναι μὴ δυναμένη. ἀκροάσϑω δὲ καὶ δικῶν χρη- 


milites in provincia collocati, habeatque et ad respon- 
sum, omnisque succumbat fortuna rationem privilegi 
obicere non valens. Audiat autem et causas pecunia- 
rias et criminales et alias, minores quidem ex non 


ματικῶν vB καὶ ἐγκληματικῶν καὶ τῶν ἄλλων, τῶν 20 scripto et gratis, maiores autem scripto quidem, cum 


μὲν ἐλαχίστων ἀγράφως τε καὶ προῖκα, τῶν δὲ μει- 
ζόνων ἐγγράφως μιέν, μετὰ δὲ τῆς τεταγμένηβ κατὰ 
τὴν ϑείαν ἡμῶν διάταξιν δαπάνης. Καὶ ὃ γε τὴν ἀρ- 
χὴν ταύτην παραλαμβάνων τὰς ἑκατέρας ἀρχῆς κομι- 


ordinata vero secundum sacram nostram constitutio- 
nem expensa. Et qui cingulum hoc acceperit, utriusque 
administrationis accipiat annonas collectas in septin- 
gentos XXV. aureos, et officio utatur uno, et fisca- 


ζέσϑω σιτήσειβ συνιούσας εἰς ἑπτακοσίους εἴκοσι πέντε 25 lium cursus ac perieulum unum et commune sit et 


χρυσοῖς, καὶ τάξει χρήσϑω μιᾷ, καὶ ὃ τῶν δημοσίων 
δρόμος τε καὶ κίνδυνος εἷς καὶ κοινὸς ἔστω κατά τε 
τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος κατά τε τῆς τάξεως, ἥπερ εἰς 
ὃν συνελεύσεται σχῆμα καὶ ἁρμοσϑήσεται πρὸς ἕαυ- 


circà eum qui cingulum habet et adversus officium, 
quod in unam conveniet figuram et coaptabitur in 
semet ipso, sicut à praesedenti ordinatur. Et asses- 
sor administrationis duos et septuaginta aureos ἃ 


τήν, καϑάπερ ἂν ὑπὸ τοῦ προεστῶτος ταχϑείη. Koai30fisco percipiet, οὐ officium, quod ex ambobus unum 


ὁ πάρεδρός γε τῆς ἀρχῆς δύο καὶ ἑβδομήκοντα χου- 
σοῦς ἐκ τοῦ δημοσίου λήψεται" καὶ ἡ τάξις ἡ ἐξ ἀμ- 
φοῖν μέα γενομένη τετρακοσίους τεσσαράκοντα ἑπτὰ 
τρίτον «κομιεῖται χρυσοῦς. 


fit, quadringentos quadraginta septem et tremissem 
accipiet aureos. 


CAPUT IV. 


Ὁ δὲ τὴν ἀρχὴν ἔχων τοποτηρητὰς μὲν κατὰ τὰς 35 


πόλεις οὐκ ἐκπέμψει (τοῦτο γὰρ φυλάξεται καϑὰ καὶ 
τοῖς ϑείοις ἡμῶν περιέχεταε παραγγέλμασιν), αὐτὸς 
€ 


δὲ περινοστήσει τὰς πόλεις ὑπ᾽ οὐδενὸς νόμου τυχὸν 
- 4 


Qui vero administrationem habet, loci servatores 
quidem per civitates non diriget (hoc enim observa- 
bit, sicut et sacris nostris continetur mandatis), ipse 
vero circumibit civitates ἃ nulla lege forsan aut 





habent, sicut etiam usque adhuc fieri solebat, ordinentur. 


Nihil enim in iis quae ad sacerdotium eorum 


pertinent innovamus, quoniam vel in una provincia et antiquum tempus et hoc quod nunc a nobis ecornatur 


multa eiusmodi novit de deo carissimis episcopis instituta. — Atqu , 
provinciae praesit et moderator appelletur, quem quis yt ca lingua usus harmostam nominet: 
et moderatoris nomen antiquum est et Romana gravitate di 


qui Lacedaemone in civitates subiectas mittebatur. 


Atque unus vir illis praeficiatur, qui utrique 
i quoniam 
gnum, et harmosía antiquus fuit magistratus, 


HL Jaque qui magistratum hunc suscipit moderator Iustinianus Helenoponti nominetur.  Oboediant 


autem ei milites quoque qui in provincia collocati sunt; habeatque etiam ad responsum, et omnis condi- 
cionis homines ei subiuncti. sint ita, ut. privilegii causam opponere nequeant. Audiat vero lites quoque tam 
pecuniarias quam criminales et reliquas, ac minimas quidem sine scripto et gratis, maiores vero in scriptis 
—— impensa autem ea quae ec sacra mosíra constitulione praescripta es. Alque qui magistratum 
unc suscipit utriusque magistratus annonas percipiat quae septingentos viginti quinque aureos complent, 
et uno utatur officio, ac tributorum cursus et periculum unum et commune sit ei qui magistratum sus- 
cipit et officio: quod quidem in unam redigetur formam atque in se ipsum aptabitur, quemadmodum ab 
60 qui praeest iussum erit. Et assessor quidem magistratus duos et septuaginta aureos ex fisco accipiet, 
et officium quod ex duobus unum factum est quadringentos quadraginta septem aureos et tremissem auferet. 
IV. Ceterum qui magistratum gerit vicarios quidem in urbes non delegabit (hoc enim cavebitur, 
prout etiam sacris nostris mandatis comprehenditur), ipse vero urbes circumibit nulla lege si qua sit vel 





1 τῶν om. L | 4 ὃ v) ὁ viv ὁ L || 7 ye αὐταῖς 
MB] γὰρ αὐτὰς L' μὲν αὐτῶν L? | εἷς à ἄρχων μὲν 
χῶραν L| 10 τὸ τοῦ] τοῦτο L |11 9 ye] ὅ ve B || 
17 αδρεσπόνσουμ (ἤτοι ἀποκρισιαρίους s. v.) M ἀδρε- 
ποσουμ L ἀποκρισιαρίους B | 21 «à M] ye LB || 
22 ταγμένης L | 23 διάταξιν» Cod. 3, 2, 5 | 24 εἰσκομιε- 
ζέσϑω B|| 25 ἑπτακοσίους εἴκοσε πέντε χρυσούς (zov- 
σοῦς Μὰ MLB cum Iuliano ς. 98] λίτρας χρυσίου δέκα 
Theod. | 26 'publieus eursus, item tributorum exaetio 
ad perieulum ipsius! Julianusl.c., "quasi scriptum sit ὃ 
τῶν δημοσίων καὶ τοῦ δρόμου κίνδυνοο᾽ Zachariae | 
28 ἥπερ Bc] Kj L εἴπερ M || 31 δύο καὶ ἑβδομή- 
κοντα χρυσούς MLB cum Iuliano, λίτραν μέαν Theod. ἢ 
33 τετρ. τεσσ. ἑπτὰ τρίτον χρυσούς MLB cum Iuliano] 





ψομίσματα vui Theod. | 36 ἐμπέμψει L ἢ 31 ἡμῶν 
om. B || παραγγέλμασιν» nov. X VII c. 10 


dim 


2 eorum T'] carum V | 3 et V al.] etiam 7'| 4 *ordi- 
natum (ordinatus 7') libri | 4 tali Ubri || 6 appellatur 
libri | 7 compositore dec ΤΊ uocauit V | 9 romana 
nobihtate /ibri | 15 helesponti 7' elesponto V || autem 
ei add. vulg. | 16 adresponsum V] responsum 7'|| 17 sub- 
eumbat fortunam V | 19 eriminalias V | 21 secunda saera 
nostra constitutionem V || 22 aceiperit V aecepit 7'(leg. 
accipit?) | 28 a praesidente ordinatur vulg.] ἃ praesenti 
ordinatus /ibri| 32 accipiet V] aceipiat 7'al. | 39 locis 
V|37 continentur V | 38 cirjcuiuitates V 





^ 








. δὲ ἐξάρχοντες, xo 


HELENOPONTI 915 


Nov. XXVIII 4 





ἢ ϑείου πραγματικοῦ κωλυόμενος τύπου, κἂν εἴ Ti 
τοιοῦτον ὁ πρότερος ἐπέταττε χρόνος. Καὶ ἔσται καὶ 
ἐπὶ τῶν μητροπόλεων καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, ἔνϑα ἂν 
τοῦτο συνίδοι (εἴπερ ὅλως ἡ πόλις αὐτάρκης ἐστὶ 
πρὸς τὴν ὑποδοχὴν τὴν αὐτοῦ), παντὸς μέντοι κέρ- 
dove ἀπεχόμενος καὶ ξημέας ἁπάσης χωρίς. οὐκ αὐτὸς 
γάρ, οὐ ταξεώτης, οὐ στρατιώτης ἑπόμενος αὐτῷ λή- 
werai τε παρὰ τῶν συντελῶν, ἢ δαπανήσει προῖκα 
καὶ ἢ τοὺς συντελεῖς τοὺς ἡμετέρους ἐπιτρέψεε ἢ τοῖς 


€ " 3 € , 


sacra pragmatica prohibendus forma, licet tale ali- 
quid prius imperabat tempus. Eritque et in metro- 
polibus et in aliis, ubicumque providerit (si omnino 
civitas sufficiens est ad susceptionem eius), ipse ta- 


5 men lucro abstinens et sine damno omni. Nec ipse 


enim nec officiales, nec miles [nec similis] sequens 
eum percipiet aliquid a tributariis, aut expendet 
gratis et aut collatores nostros conteret aut sequen- 
tes se milites hoc ipsum agere sinet (utique et hoc 


ἑπομένοις αὐτῷ στρατιώταις αὐτὸ τοῦτο πράττειν 10 pars sacrorum nostrorum mandatorum est): ipse qui- 


ἐφήσει (xal γὰρ δὴ xai τοῦτο [τὸ] μέρος τῶν ϑείων 
ἡμῶν «x mimi ἐστί»), αὐτὸς μὲν τόν τε ὅρκον 


Dv, ὃν ὥμοσε, καὶ ὅτε προῖκα παραλαμβάνων τὴν 
* * LA s, * 
ἀρχὴν xal αὔξησιν τοσαύτην ἔχων σιτήσεων οὐκ av 


dem et iusiurandum considerans quod iuravit, et 
quia gratis accipiens cingulum et augmentum tan- 
tum habens annonarum numquam audebit aliquid ac- 
cipere, nisi cum magna reddere hoc poena voluerit, 


πότε τολμήσειέ τε λαβεῖν, si μὴ μετὰ μεγάλης ἀπο- 16 nec officium tale aliquid agere aut accipere per 


δοῦναι τοῦτο τῆς ποινῆς ἐθελήσειεν, οὐδὲ τῇ τάξει 
τοιοῦτό τι πράττειν ἢ λαβεῖν τε κατὰ τοιαύτην πρό- 
φασιν ἐφιείς. τοὺς δὲ στρατιώτας εἰ μὴ ταῖς οἰκείαις 
σιτήσεσιν ἀρκουμένους ἕπεσϑαι παρασκευάσει, οὔτε 


talem occasionem sinet; milites autem nisi propriis 
annonis contentos sequi procuraverit, nec ipse extra 
justam indignationem erit cogiturque ex emolumentis 
eorum exigens ab eis factum dispendium hoc colla- 


αὐτὸς ἔξω δικαίας ἀγανακτήσεως γενήσεται, ἄναγκα- 20 toribus restituere. 


σϑήσεταί τε ἐκ τῶν σιτήσεων αὐτῶν εἰςπράξας τὴν 
παρ᾽ αὐτῶν “νομένην ξημέαν ταύτην τοῖς συντελέ- 
1 σιν ἀποδοῦναι. Διὰ τοῦτό γε μὴν βουλόμεθα 
ταύτας δὴ τὰς ἀρχὰς μείζους τε καὶ σεμνοτέρας εἶναι 


1 Propterea itaque volumus has administrationes 
maiores et honestiores esse et multitudine ministro- 


πλήϑει τε τῶν ὑπηρετούντων (centum γὰρ αὐτῷ 25 rum (centum ei volumus officiales esse) et nobilitate 


βδυλόμεϑα ταξεώτας εἶναι) σεμνότητί τε τῆς ἀξίας, 
ἐπειδὴ σπεκταβιλίαν αὐτῷ ποιοῦμεν τὴν ἀρχήν, ἵνα 
ἄρχουσε χρώμεθα σεμνοτέροις καὶ 


ἐν ταῖς ἀνάγκαις 
ταῖς ἡμετέραις κελεύσεσιν ὑπουργεῖν δυνατοῖς. τί 


dignitatis (spectabilem ei facimus administrationem), 
ut in necessitatibus iudicibus utamur nobilioribus et 
nostris iussionibus ministrare potentibus. Quid enim 
et agerent viri secundum ante nos schema provinciis 


ἂν καὶ πράξειαν ἄνδρες οὗ κατὰ τὸ πρὸ ἡμῶν σχῆμα 30 praesedentes, pauci quidem existentes paucisque prae- 


ταῖς ἐπαρχίαις ἐφεστῶτες, ὀλίγοι μὲν ὄντες, —— 
ὄμενοί τε παρὰ τοῦ δημοσίου 
σφόδρα μέτρια, διδόντες δὲ πολλά, κλέπτειν δὲ ἀἄναγ- 
καζόμενοε καὶ μίαν ἔχοντες ταύτην σπουδὴν τὸ τοῖς 
ἑπομένοις αὐτοῖς δανεισταῖς t 
ἀρχὴν δεδομένων κατὰ μικρὸν ἀποδιδόναε τὸν ἔρα- 
vov; ἐξ ὧν τοὺς ἡμετέρους συντελεῖς εἰώϑασι πωλεῖν 
ἀσεβεῖς τε ἅμα καὶ κεκινδυνευμένους ἑαυτοῖς εὑρίσκον- 
9 τες πό Ταῦτα ἡμᾶς ἐδυςτώπησεν οὐ μό 
τοῖς ἐντεῦϑεν κέρδ᾽ 

απανῆσαι μεγάλα, καὶ εἴ που τισὶν ὥνιον παρὰ 
τῶν πρὸ ἡμῶν τὸ τῆς ἀρχῆς ἐδίδοτο σχῆμα, τοῦτο 
ἐξωνήσασϑαι xai ἐλευϑέρους τοὺς ἡμετέρους ἀφεῖναι 
συντελεῖς τοῦ τοιούτου δασμοῦ καὶ οἴκοϑεν ἀντειςαγα- 


positi, percipientes a fisco satis mediocria, dantes 
autem plurima, furari vero coacti et unum habentes 
hoc studium sequentibus se creditoribus occasione 
horum quae circa cingulum data sunt paulatim red- 


ἔσει τῶν περὶ τὴν 35 dere eranum? quo nostros collatores consueverunt 


vendere, impios simul et periculosos sibimet in- 
venientes quaestus. 


9 Haec nos exoraverunt non solum ex hoc lucra 


ἐσιν ἀπειπεῖν, ἀλλὰ καὶ οἴκοθεν A0repudiare, sed etiam de proprio superexpendere mul- 


tum, et sicubi aliquibus venalis a praecedentibus 
nos administrationis dabatur figura, hoc redimere et 
liberos nostros sinere collatores et ex proprio ferre 





sacra pragmatica sanciione 


in metropolibus et in ceteris, 


prohibitus, etiamsi quid tale prius tem 


praeceperit. Atque versabitur et 


ei placuerit (si modo urbs omnino sufficiat ad eum recipien- 


dum), ita tamen, ut omni lucro abstineat neque ullum damnum faciat. Neque enim ipse neque officialis 
neque miles, qui eum ectetur, quicquam a subditis percipiet, neque aliena impensa vivet et aut. subditos 


nostros atteret aut 


gratis cep RM ooi boh atque tanto annonarum incremento praeditum n 


ausurum, mis 


qui eum sequentur id agere patietur (etenim hoc ipsum 
nostrorum mandatorum partem efficit), ipse quidem iurisiurandi 


e sacrorum 
| memor quod praestitt et reputans se 
umquam accipere quicquam 


magna cum poena velit reddere; neque magis officio tale quid agere vel auferre eo 








nomine permittens. Milites autem misi curabit ut suis annonis contenti eum sequantur, neque ipse 
iustam indignationem effugiet et damnum ab illis illatum ex: annonis eorum exactum resarcire. subditis 
1 cogetur. | Nimirum propterea hos — maiores atque graviores esse volumus tam multitudine 
ministrantium (centum enim ei volumus officiales. esse) quam splendore dignitatis, quippe" cum spectabilem 
eius magistratum reddamus, ut in necessitatibus utamur magistratibus Ronestiocilun atque mandata 
nostra exequenda idoneis. Nam quid (andem faciant viri qui secundum eam quae ante nos fuit formam 
provinciis praefuerunt, qui quidem et pauci erant et paucissimis imperabant, quique um exigua ac- 
cipiebant a fisco, multa vero dabant, denique furari cogebantur idque unice studebant, ut creditoribus ipsos 

eorum causa quae pro magistratu dederant paulatim stipem debitam referrent? unde subditos 
2 nostros vendere solebant, impios simul et periculi plenos quaestus sibi parantes. — Haec nos exagita- 
verunt, ut non solum lucris inde percipiendis renuntiaremus, sed etiam de nostro insuper sumptus magnos 
faceremus , et sicubi forte essent quibus magistratus condicio a decessoribus nostris venum daretur, hoc 
redempto subditos nostros a tali tributo liberos dimitteremus, atque de nostro solacium invicem introducere- 


2 καὶ ἐπὶ] xai om. B | 4 τοῦτο om. ς | ὅλως om. B ἢ 
5 vr» αὐτοῦ] τὴν om. B | παντὸς Zachariae] αὐτὸς 
libri| 6 ἁπάσης om. B | 1 αὐτοῖς L | 8 συντελεστων 
(rasura corr. ex συντελεστάντων ἢ L | 11 τὸ del. Za- 
chariae | cf. nov. XVII c.9 | 15 τολμήσειε ἔτε B* || 
17 λαβεῖν τε M] τε om. LBe | 19 παρασκευάζει L | 
*ovóé libri | 22 ταύτην] καὶ ταύτην L ἢ 24 σεμνο- 
τέρους L| 25 centum M] ἑκατὸν (ρ΄ B) ΝΒ [ yao et 
21 ἐπειδὴ om. ς ἢ 21 σπεκταβελίων M περέβλεπτον LB | 
36 ἀποδοῦναι L | 38 ἅμα καικινδυνευμένους ἑαὐτοὺς 
L| 41 παρὰ τὸν L | 42 ἐδέδοτο σχῆμα, τοῦτο ἐξιό- 





σασϑε L||44 τοῦ τοιούτου δασμοῦ om.& 





1 tale] tamen V|3 perviderit vulg. | 4 sg. est ad — 
abstinens om. V | 6 leg. offüeialis? | neque miles V || nec 
similis seclusi ut dittographiam ἢ 9 et hoc V] et haec ἜΣ 
13 habemus annorum V | 14 haec 7'| uoluerint V 
15 nec] nunc V ἢ 16 sinet] sinee /ibri| proprias annonas 
contemptos V | 18 cogeturque vulg. | cogiturqexmolu- 
mentis V | 28 quid enim] quidem libri | 29 chema V 
scema T'| 30 praecedentes T praesidentes vulg. | 33 occa- 
sionem V | 34 reddere 7] om. V aL. | 35 aeranum V 





Nov. XXVIII 4. 5 


216 


DE MODERATORE 





γεῖν τὴν παραψυχὴν τοῖς λαμβάνουσιν, ἵνα καὶ τού- 
τοις μεταδῶμεν ἐλευϑερίας. ἀσέκειτο γὰρ ἡμῖν ὡς 
ἔοικε τοῦ ϑεοῦ τοιαῦτα φιλοτιμουμένου μὴ μόνον 
Ἄάφροις μηδὲ τοῖς ἔϑνεσι τοῖς ἐκεῖσε χαρίσασϑαε τὴν 
ἐλευϑερίαν, ἀλλὰ καὶ τοὺς κατὰ μέσην ἡμῶν τὴν πο- 
λιτείαν ἔτους ἑκάστου πισπρασκομένους καὶ οὐδὲ ὑπὸ 
ταὐτῷ μένει» συγχωρουμένουἘ πρατῆρε, ἀλλὰ κατὰ 
βοαχὺ τῆς ἑτέρων καὶ ἑτέρων ἐξουσίας ἀεὶ γινομέγους 
ἐλευϑερῶσαι τῆς τοιαύτης ζημίαβ τὸ καὶ αἰσχύνης. 


solacium percipientibus, ut et hanc eis impertiremus 
libertatem. Repositum enim erat nobis ut videtur 
deo talia largiente non solum Afris neque gentibus 
ilic donare libertatem, sed etiam in media nostra 


5 republica annis singulis venditos et neque sub eo- 


dem manere permissos emptore, sed paulatim alio- 
rum et aliorum potestatis semper factos liberare tali 
dispendio et confusione. Hanc iudicavimus nos gra- 
tiam competere dicare deo, qui imperialem coronam 


ταύτην φήϑημεν ἡμεῖς τὴν χάριν προρήκειν ἀναϑιεῖ- 10 nobis imposuit, qui purpuram communi decreto ἃ 


ναι ϑεῷ τῷ τὸν ἐπὶ τῇ βασιλείᾳ στέφανον ἡμῖν 

, - * ΄ ^ - 
ἐπιϑέντε, τῷ τὴν ἁλουργίδα ψήφῳ κοινῇ παρὰ τοῦ 
πατρὸς ἡμῖν δωρησαμένῳ, τῷ φι 
«Ut& τε ὁμοῦ καὶ τοσαῦτα ὁποῖα τῶν ἔμσπεροσϑεν δέ- 
δωκεν οὐδενί. 


“μησαμένῳ τοι- 


patre nobis donavit, qui largitus est talia simul et 
tanta qualia priorum dedit nulli. 


CAPUT Y. 


Δεῖ τοίνυν τὸν ἐπὶ τὴν ἀρχὴν παριόντα ταύτην 
εἰδότα, πόσων μὲν ἀνδρῶν, πόσων δὲ ἡγήσεται πό- 
λεων, ὅπως δὲ ἔσται σεμνὸς μεταβαλὼν ἐκ κονσου- 
λαρίας τε καὶ ἡγεμονίας εἰς ἀρχὴν μείζονά τε καὶ 
σπεκταβιλίαν, φείδεσϑαι πανταχοῦ τῶν ὑπηκόων καὶ 
φυλάττειν αὐτοὺς ἀζημίους, καὶ καϑαραῖξς χρῆσϑαι 
πανταχοῦ ταῖς χερσί, καὶ τὸ δημόσιον αὔξειν καὶ τοῦ 
συμφέροντος αὐτῷ πᾶσαν τέϑεσϑαει πρόνοιαν, καὶ τῶν 
ἰδίᾳ λημμάτων ἀπέχεσϑαι καὶ ταῖς πόλεσι κοινῇ τε 


Oportet igitur eum qui ad cingulum accedit hoc, 
scientem quantorum quidem virorum, quantarum prae- 
sedet civitatum, quomodo autem est nobilis muta- 
tus ex consulari et praesidali in administrationem 


20 maiorem et spectabilem, parcere yo subiectis et 


servare eos indemnes, et puris (uti) ubique manibus, 
et fiscum augere et utilitatis eius omnem ponere 
prona et acceptionibus abstinere, et civitati- 
us communiter et proprie interponere quae iusta 


xai ἰδίᾳ βραβεύειν τὰ δίκαια πϑ ἐνοστεῖν τὰ αὐτὰς 25 sunt, et, circuire eas et sanare, et lucri causa neque 


καὶ ἰᾶσϑαι, καὶ κέρδους ἕνεκα μηδ᾽ ὁτιοῦν πράττειν 
μήτε ἔλαττον μήτε μεῖζον, ἀλλὰ δόξης, τε ἀγαϑῆς ἐφ- 
(ea καὶ τοῦ διὰ πάντων εὐορκεῖν καὶ ἡμῖν ἐν ἅπασι 
l κεχαρισμένον καϑεστάναι. Τὸ δὲ μάλιστα ἐπὲ τοῦ 


quicquam agere neque minus neque maius, sed glo- 
riam bonam — et per omnia bene iurare et 
nobis in omnibus gratum esse. 

1 Quod autem maxime in Ponto delinquitur, obser- 


Πόντου πλημμελούμενον φυλάξει τὸ μηδενὲ δοῦναι 80 vet, ne ulli det licentiam aut titulos imponere prae- 


παρρησίαν [ἢ] τίτλους ἐπιτεϑέναι χωρίοιβ ἢ οἰκήμασιν 
ἀλλοτρίοις" μόνου γὰρ ἴδιον τοῦτο τοῦ τε δημοσίου 
τῶν τὸ βασιλικῶν οἴκων ἐστί, τῶν τε ἡμετέρων τῶν 
«8 τῆς εὐσεβεστάτης «Αὐγούστης. εἰ δὲ εἰς ἑτέρου 


* er x , ? ψ τ ς 
τινὸς ἐὕροι προβηγορίαν σανίδας ἀνατεϑείσας, αὐτὰς 35 


μὲν εὐθὺς καϑαιρήσει, ἀνιχνεύσει δὲ τὸν ταύτας κατα- 
πήξαντα" καὶ εἰ μὲν αὐτὸβ ὁ λέγων ἑαυτὸν εἶναι δεσ- 
πότην τοῦ πράγματος τοῦτο πράττοι, παραχρῆμα τοῖς 
ἐκείνου πράγμασι τίτλους ἐπιϑήσει δημοσίους, εἰς us- 


diis aut possessionibus alienis. Solius enim proprium 
hoc fisci et imperialium domuum est et nostrarum 
et piissimae Augustae. Si autem in alterius cuius- 
libet inveniat appellationem tabulas impositas, eas 
—— repente deponat, investiget autem, qui eas 

it. Et siquidem ipse qui dicit se dominum rei 
hoc agat, repente illius rebus titulos imponat publi- 
cos, in caput ei frangens ab eo positos titulos; si 
vero curator fuerit rerum alienarum, et titulos, sicut 


φαλὴν αὐτῷ περιρρήξας τοὺς ὑπ᾽ αὐτοῦ τεϑέντας 40 
,, 2 . T , 
τίτλους" εἰ δὲ φροντιστὴς εἴη πραγμάτων ἀλλοτρίων, 





mus accipientibus, quo illos quoque libertatis participes redderemus. Id enim nobis repositum erat deo ut 
videtur talia largiente, ut non solum Afris atque illius regionis gentibus libertatem imper(iremus, sed eos 
quoque, qui in media nosíra republica quotannis venum ibant et ne sub eodem quidem venditore manere 
permittebantur, sed brevi tempore in aliorum atque aliorum potestatem usque redigebantur, eiusmodi 
damno et ignominia ezimeremus. | Hanc nos decere existimavimus gratiam deo offerre, qui imperatoriam 
coronam nobis imposuit, qui purpuram nobis a patre relictam communi suffragio donavit, qui talia simul 
tantaque nobis largitus est qualia priorum dedit nemini. r 

Oportet igitur eun qui ad hunc magistratum accedit, cum sciat, quot quidem et hominibus 
et urbibus imperaturus quantaque auctoritate futurus sit δὼ consulari et praesidali in maiorem po 
testatem eamque spectabilem mutatus, subditis utique parcere eosque indemnes servare et puris utique 
manibus uti, et fiscum augere eiusque commodis omnem curam adhibere, et privatis emolumentis abstinere, 
atque urbibus et publice et privatim ius impertire et circumire eas et curare, nec quicquam lucri gratia 


neque minus neque maius agere, sed bonam famam appetere et ut iusiurandum per omnia servet ac nobis 


1 ín omnibus sese gratum exhibeat. 


* 


: : Quod autem in Ponto potissimum 
veniam det titulos vel praediis vel aedificiis alienis imponendi; unius enim hoc 


linquitur cavebit, ne cui 


n rw rengeegl aedium, tam nostrarum quam piissimae Augustae. Quodsi sub alius cuiusvis appellatione ta- 


a$ propositas inveniat, illas quidem statim tollet, inquiret autem in eum 


qui eas affizerit; et si quidem 


ipse qui sese dominum rei esse dicit hoc fecerit, confestim illius rebus titulos publicos imponet, confractis 
; —— 


in ipsius capite titulis αὖ eo positis; quodsi procurator sit rerum alienarum, et ti 


0$, Sicuti modo 





6 ὑπὸ τῶν αὐτῶν L' ὑπὸ τῶ αὐτῶ L? | 10 &va- 
ϑῆναι ΜΟΙ, || 12 ἐπιτιϑέντι B. ἐπιτεϑέντιε L! | 13 πα- 
«90s] πατρὸς ἡμῶν L || 18 σεμνῶς M || ἐκ κονσουλαρίας 
ML ἐξ ὑπατείας M s.v., B | 19 ἡγεμονικῆς Zachariae 
ex «|| 20 σπεκταβιλίαν M] περίβλετιτον LB | 21 «v- 
τοὺς om. B πανταχοῦ χρῆσϑαι B | 25 ἰδίᾳ om.s || 
29 Τὸ δὲ — 31 χωρίοις om. 1, (μὴ παραχωρεῖν δὲ «i- 
civ σανίδας ἐπιτιϑέναι καὶ κοκκείον (τὸ οἰκεῖον Ὁ) ἐγ- 
γράφειν ὄνομα ἢ ἀγροῖς add. L* in mg.) | 31 ἢ τίτλους 
ML Bs, ἢ delendum (vel σανίδας ἢ τίτλους scribendum) 
vidit Zachariae | 32 μόνου LB] μόνον M || zw» L | 
34 τε τῆς] τε om. L || 35 zosgyogíav Haloander ez € 





(cf. XXX 8 81)] προρηγορίας libri | 39 περιϑήσει LB | 
ovo» B 


40 αὐτοῦ 





1 impertiremur 7'|| 2 ut uite detur V αὖ uite dent 
Τῇ 5 singulos 7||8 gratia competente 7'| 11 tali V 
12 sg. nulli portet igitur V | 17 praesedet V] praesidet 
T' | 19 praedali V || 20 parcere 7'] partem V || 21 uti 
add. vulg. || 22 ponere om. T' | 24 iuxta V | 27 iurare 
uitare V | 28 in om. V || 29 obscuret Vt|| 30 nec 7' 
praesidiis V | 32 impleri alium domum V || 33 et om. 
T al. | 35 deponet 7'|| inuestigiet V | 36 dicet 7 | 
37 repentem V || publicus libri 


roprium est fisci et — 





ΠΝ «5... 





HELENOPONTI 


217 


Nov. XXVIII 5—$ 





τούς τε τίτλους, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, κατεάξειε 
κατὰ τῆς αὐτοῦ ἧς βασάνοις τε αὐτὸν ὑποϑήσει 
πικραῖς, ὥςτε ταῦτα μανθάνοντα τὸν ᾧ π 

, , « ? » ὃ, 2 ΄ - 
προφρώπῳ γινώσκειν, ὡς οὐκ ἔξεστεν οὔτε δε ἑαυτοῦ 
οὔτε διά τινων δορυφόρων ἢ n 
λαμβανομένων τοὺς ὑπηκόους ἀδικεῖν. 


persona cognoscat, q 
πλεονεξίαν mapa- 5susceptorum subiectos 


praediximus, confringat eius capiti verberibusque 
eum subiciat amaris, ut haec discens cui competit 
uia non licet neque per se ne- 
que per aliquos obsequentium aut (ad) avaritiam 
laedere. 


CAPUT VI. 


Δεῖ δὲ αὐτὸν ὁμοίως τὸν περίβλεπτον μοδεράτωρα 
ἀναστέλλειν καὶ τοὺς ληστεύοντας xal τοὺς πλεονεκ- 
τοῦντας xai τοὺς αἴκάς τε καὶ περιουσίας x«i Ὁὕπο- 


Oportet autem eum similiter i modera- 
torem cohibere etiam latrocinantes (et) vim facientes 
et mulieres atque substantias, iumenta et similia ab- 


ξύγια wai τὰ τοιαῦτα ἁρπάζοντας, ὅπως dv καϑαρὸν lÜripientes, quatinus purum servet quod iustum est, 


φυλάττοι τὸ δίκαιον, xai φανείημεν ὀρϑῶς ἐπ᾽ «αὐτῷ 
βεβουλευμένοι, καὶ μή τις ἡμᾶς εἰξέλϑοι μετάμελος 
ὅτε λῃστοδιώκτας τε καὶ βιοκωλύτας ἐπαύσαμεν, τι- 
νῶν uiv κατατρεχόντων τὴν χώραν, αὐτοῦ δὲ οὐκ 
ἀμύνοντος. διὰ τοῦτο γὰρ αὐτῷ ὺ 
ὑπεθϑήκαμιεν, ἵνα καὶ τὴν ἐκείνων ἔχων χεῖρα Óvs- 
καταμάχητος τοῖς ἐπηρεάζουσιν εἴη. 


et ap us recte super eo cogitasse, et ne ulla 
nobis in i paenitentia quia latronum perse- 
cutores et violentiarum inhibitores amovimus, aliqui- 
bus quidem discurrentibus per provinciam, ipso vero 


αὐτῷ xal τοὺς στρατεώτας 1ῦ non ulciscente. Ideo enim ei et milites subdidimus, 
ut et illorum habens manum inexpugnabilis violen- 


tis sit. 


CAPUT VII. 


Ταῦτα αὐτῷ συλλήβδην παραινοῦμεν. τὰ γὰρ δὴ 
κατὰ μέρος εἴσεται σαφῶς ἔκ τε τοῦ πᾶσιν ἐν κοινῷ 


'vov νόμου, xaJ" ὅνπερ ἐτάξαμεν τὰς ἀρχάς, 20 


ts τῶν βασιλικῶν παραγγελμάτων, ἅπερ αὐτῷ Ou- 
δόντες ὑφηγησόμεϑα κατὰ τίνα τρόπον διαϑήσει τὴν 
ἀρχήν. καὶ ταῦτα πράττων ἡμῖν τε οὐκ ἀποϑύμιος 
ἔσται ϑεῷ τε καὶ τῷ νόμῳ τὴν ἑαυτοῦ ἄνα- 
ϑήσει καὶ ἀγαϑὰς ὑπὲρ o. 
ἐλπέδας. Ὑποτεϑήσεται. δὲ καὶ κατάλογος τῷδε ἡμῶν 
τῷ ϑείῳ νόμῳ, δι᾿ ov "γενήσεται φανερόν, τί μὲν 


αὐτόν τε καὶ τὸν πάρεδρον καὶ τὴν τάξιν τὴν αὐτοῦ 
æ τοῦ δημοσίου προΞφήκει λαμβάνειν, τί δὲ αὐτὸν 


€ - , - 


Haec eum complexive monemus.  Particulariter 
autem sciet aperte et ex lege omnibus in commune 
conscripta, secundum quam ordinavimus cingula, et 
ex imperialibus mandatis quae ei dantes explanavi- 
mus, quemadmodum disponat administrationem. | Et 


haec agens nobis non exosus erit et deo legique 


suam animam commendabit ac bonas pro omni gu- 


ψυχὴν 
τῆς διοικήσεως ἕξει τὰς 25 bernatione habebit spes. Subicietur autem et de- 


— huic legi, per quam fiet manifestum, quid 
quidem ipsum et assessorem et officium eius a fisco 
competat accipere, quid autem pro administratoriis 
praebere codicillis, quatinus sciens liberalitatem da- 


᾿ὑπὲρ τῶν ἀρχικῶν παρέχειν συμβόλων, ὅπως ἂν ἐπε- 30tionis in se factae et paucitatem a se circa codicillos 


στάμενος τὸ τε ἐλευϑέριον τῆς ἐπιδόσεως τῆς εἰς αὖ- 
τὸν γενομένης τό τε συνεσταλμε! s 

περὶ τὰ σύμβολα προϊούσης δαπάνης χρῷτο κατὰ τὸ 
προρῆκον τοῖς πράγμασε, μειζόνων τε ἐϑνῶν καὶ πλεε- 


όνων ἀνθρώπων ἐλπίζων ἄρχειν, εἰ τοῖς ἐν χερσὲ 35 


χρήσαιτο προΞηκόντως. 


procedentis expensae utatur competenter rebus, ma- 
ov τῆς παρ᾽ avrov  loribus gentibus et amplioribus hominibus sperans 
praeesse, si praesentibus utatur competenter. 


CAPUT VIII. 


Ζίδομεν δὲ xai τοῦτο τὸ τὰς ἐφέσεις τὰς σπταρ᾽ αὐτοῦ 
* » - * - , 
κατὰ τὸ τῶν περιβλέπτων ἀρχόντων σχῆμα παρά τε 


Damus autem et isti appellationes quae ab eo 
fiunt secundum spectabilium iudicum schema et 





diximus, in 
iuriis subditos afficere. 


ite eius confringet et tormentis acerbis eum subiciet, ut his —— ea ad quam res per- 
tinet persona tntellegat non licere neque per se neque per satellites aliquos ve 


ad cupiditatem ascitos in- 


VL  Simuüter autem ipsum spectabilem moderatorem coercere oportet et latrocinantes et aliena 
et eos qui mulieres et bona et iumenta et eiusmodi alia rapiunt, ut integrum custodiat ius 
nosque recte de eo iudicasse appareat neve ulla nos paenitentia subeat quod latronum persecutores et 


biocolylas sustulerimus, si qui grassentur per provinciam, ipse vero vim non arceat. Prop 


terea enim ei 


etiam milites subiecimus, ut illorum manu utens superari non facile possit ab üs qui iniuriam faciunt. 


VII. Haec nos eum summatim hortamur. Singula enim accurate 


in commune scripta, secundum m 
imus, quemad 


Mie ἢ 


quam magistratus ordinavimus, et ex mandatis imperialibus qui 

exp modum instituat magistratum. | Atque haec si agat, neque nobis i 
deo ac legi animam suam consecrabit, et bonam de tota administratione spem habebit. 
t sacrae huic legi nostrae, per quem manifestum fiet, quid quidem et ipsum et assessorem et 
officium eius a fisco accipere, quid autem eum pro insigni 1 


perspiciet et ex lege omnibus 
ei datis 
atus erit et 
Subicietur autem 


magistratus praestare par sit: ut cum 


cognoscat et quanía sit liberalitas dationis in ipsum collatae et quantopere coartata sit impensa ab ipso 
facienda, negotiis quemadmodum decet utatur ac on fore ut maioribus quoque gentibus 


in insignia 
et pluribus hominibus 
VIII. 


imperet, si idis quae in manibus sunt uti 


cet usus sit. 


Ceterum hoc quoque concedimus, ut de appellationibus quae ab eo fient secundum formam 





2 ἑαυτοῦ L || 3 μεκρὲς (i. e. μεκραῖς) L | τὸν 9] τὸ νῦν 
L* | 5 πλεονεξία L || gent — τὰς libri || 10 ἁρπά- 
ξονας L| καϑαρῶς L| 11 φυλάττῃ B | 14 οὐκ ἀμύ- 
vorros] ἀκαμύνοντος L* ἢ 16 τὴ»] τῶν Γι" | ἐκεῖνον L | 
18 «a] τὸ M | γὰρ δὴ] autem ς ἢ 20 νόμου] nov. VIII | 
καϑόνπερ ΜῈ καϑάπερ L xaJ ὃν B | ὑπετάξαμεν 
Β}} 21 παραγγελμάτω») nov. XVII | 22 ὑφηγησόμεϑα 
Haloander] ὑφηγησάμεϑα libri | 23 ἀϑύμεος L || 24 ἔσται 
— ἀναϑήσεε om. B*|26 ἡμῶν τῷ ϑείῳ om.c | 381 sis 
αὐτὸν et:32 παρ᾽ αὑτοῦ ς | 32 γινομένης B| 35 ἀρ- 
χὴν 10 81 τουτο τὸ M] τοῦτο B τούτῳ Le 

HL : 





2 haee om. V | dicens VT [ 4 ad addidit Osenbrüggen 

5 subsceptorum V | 8 et om. libri| 9 arripientes libri 
12 qua V| perseeutorum ΡΠ 13 amoui àbri | 15 non 
om. V | 18 eum V] enim Τ' ἢ 19 sciet et aperte V a£. | 
20 seripta 7'| 23 deo] do V | 27 a om. V al. | 28 quod 
T || administratoriis] aministratorii sunt V | 29 scienti ὙΠ 
libertatem V al. | dationis V] donationis Neoburg. dona- 
toris T'| 33 praecessi V[ si] in V a£. | 3S siunt V 


Nov. XXIX pr. 1 


218 


DE PRAETORE 





τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις παρά τε τῷ ἐνδοξοτά- 
τῷ ἡμῶν κατὰ κονσουλτατίονα κρίνεσϑαι κοιαίστωρι" 
τάς τε δίκας ἐλάττους τῶν πεντακοσίων χρυσῶν 
ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν ἐπαρχίᾳ παρά τισι κινουμένας (κἂν 
εἰ τυχὸν ἐκ παραπομπῆς, μὴ μέντοι παρὰ σπεκτα- 
βιλίοις ῥηϑεῖεν), ὅταν ἐφέσιμοι γένοιντο, αὐτὸν ἐν 
τάξει ϑείου κατεξετάζειν ἀκροατηρίου" ὥςτε αὐτὸν 
καὶ κατὰ τοῦτο σεμνότερον ὄντα μεμνῆσϑαι τῆς παρ᾽ 
ἡμῶν δεδομένης αὐξήσεως αὐτῷ, καὶ οὕτω χρῆσϑααι 


apud gloriosissimos praefectos et apud gloriosissimum 
nostrum secundum consultationem iudicari quaesto- 
rem; causasque minores quingentorum aureorum in 
eius provincia apud aliquos motas (vel forte ex de- 
5legatione, (ne) tamen apud spectabiles dicantur), 
quando (sub) appellatione fiunt, ipsum in ordine 
sacri examinare auditorii: ut is etiam secundum hoc 
honestior memoretur à nobis datum augmentum sibi, 
et ita utatur rebus, 


τοῖς πράγμασιν, ὡς ἄμεμτιτον ἑαυτὸν πᾶσι τοῖς ὑπη- lÜipsum omnibus subiectis et nobis ipsis, insuper et 


κόοις καὶ ἡμῖν αὐτοῖς καὶ πρό γε ἡμῶν ϑεῷ τε καὶ 
τῷ νόμῳ παρέχειν. 


(Ἐπέλογος.) Ταῦτα τοίνυν ἅπαντα ἡ σὴ ὑπεροχὴ 


γινώσκουσα τοσαύτας τὸ αὐτῇ τὰς σιτήσεις ἐπιδιδότω 


nostro deo legique praestet. 


(Epilogus. Haec igitur omnia tua celsitudo 
cognoscens tantas ei annonas det sicque eam noverit 


οὕτω ve αὐτὴν ἴστω σεμνὴν γενομένην, ox πολλοῖς 15 honestam factam, ut plurimis rite sit studiosa nunc 


εἰκότως ἔσεσϑαι περισπούδαστον τῇ τοῦ νῦν αὐτῇ 


δοϑέντος παρ᾽ ἡμῶν ἄνθους τε καὶ ἀξιώματος ἐπι- 


ϑυμίᾳ. 
Dat. xvn. k. Aug. CP. Belisario v. c. cons. 


ei dati a nobis floris dignitatisque concupiscentia. 


[a. 535] Dat. xvn. kal. Aug. CP. Belisario v. c. cons. 





ke 
ΠΕΡῚ TOY HPAIT9POX 
IIAPAATONIAZ. 


€ LEES f * E) , , , 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


(Hoooíusov) Τὸ Παφλαγόνων £9)vos ἀρχαῖόν τε 


20 XXIX. 


R DE PRAETORE PAPHLA- 
GONIAE R s 
Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. 
(Praefatio.  Paphlagonum gens et antiqua et 


καὶ οὐκ ἀνώνυμον καϑεστώς, ἀλλὰ τοσοῦτον ὡς xoi25 non sine nomine constitit, sed in tantum, ut etiam 


ἀποικίας μεγάλας ἐκπέμψαι καὶ τὰς ἐν "IvaAots συνοι- 
κίσαι Βενετίας, ἐν αἷς δὴ καὶ ᾿Ακυληΐα πόλις τῶν ἐπὶ 
τῆς ἑσπέρας μεγίστη κατῴκισται καὶ βασιλικὴν πολ- 
λάκις δίαιταν δεξαμένη, 


colonias magnas mitteret (et) in Italorum habitaret 
Venetiis, in quibus utique et Aquileia civitas in He- 
Speria maxima habitata est et imperialem morem 
[pro dietam] suscepit. 


CAPUT I. 


uatinus inculpabilem semet. 


τὸ τοίνυν Παφλαγόνων ἔϑνος ἐπὶ τῶν 'Ovooíov30 Igitur Paphlagonum gentem sub Honorii piae me- 
τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως χρόνων ἐλαττωϑὲν xai πό- moriae temporibus imminutam et civitates amitten- 


Nov. X XIX Graece extat in ML, c. 1—5 in Β 6,13. — Epit. Theod. 29, Ath. 4, 9. Iulian. const. XXVIII. 





spectabilium iudicum et apud gloriosissimos praefectos et apud. gloriosissimum nostrum quaestorem per 
' consultationem cognoscatur; líes autem quingentis aureis minores in provincia ipsius motas apud ali- 
quo$ (etsi forte ex delegatione, nec tamen apud spectabiles actae sint), quando in iis appellatio inter- 
ponatur, ipse in ordine sacri examinet auditorii: ut in hac. quoque re honoratior factus collati in eum 
a nobis incrementi memor sit, et ita rebus utatur, ut omnibus subditis et nobis ipsis et prae nobis deo ac 
legi — sese praestet. T. 
: pilogus. His igitur omnibus tua sublimitas cognitis et annonas tantas ei praebeat et adeo 
honoratum eum factum esse sciat, ut multis merito expetendus sit futurus decoris et dignitatis nunc ei 


a nobis datae desiderio. 


Li 





XXIX. 
DE PRAETORE PAPHLAGONIAE.. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio. 
Praefatio. Paphlagonum gentem et antiquam neque ignobilem, sed talem quae et magnas colonias 


deduxerit et Venetias Italorum incoluerit, ubi 


quileia quoque condita est urbs earum quae in occidente 


sunt maxima quaeque imperialem domum saepe. suscepit, $2 
L  Paphlagonum igitur gentem Honorii piae memoriae temporibus eatenuatam et urbibus non- 





1 ὑπάρχοις LB ἢ τῶν ἐνδοξοτάτων L || 2 κατὰ xov- 
σουλτατίονα (xovcovAaviova M) ML] κατὰ συνέλευσιν 
M s.v., B || κρίνεσϑαι] γίνεσϑαι B | 4 κρινουμένας B | 
5 παρὰ περιβλέπτοις LB || 6 sq. ἐν τάξει — αὐτὸν 
om. L|| 9 αὐξήσεως] ἐπαρχίας L^ || αὑτῷ ς ἢ 11 πρός 
γε Le || 13 sg. epilogum om. B || 16 ἔπεσϑαι L || αὐτοῦ 
L|19 xvn k. Aug. c(At^.)) xv. k. aug. M kl. agustas 
Iul.^ (om. Iul. codd. cett.) μηνὲ αὐγούστῳ Theod. || Bili- 
sario M || post subscriptionem non servatur index de quo v. 
p. 217,26 || 25 καϑέστώς] constitit & (καϑέστηκε Haloan- 
der) | 26 συνοικέσαιε Scrimger] συνοικῆσαι Ms || 30 ὁρίου 
L* ὀνορίου L* 


ἜΣ 
2 consulationem V || 4 vel si forte Beck | 5 ne addidi, 
nec vulg. || dicatur V || 6 sub add. vulg. | appellatione V] 
appellationum 7' || fiunt] fuerit y). in ordinem 7' i 17 is] 
his /ibri || secundum hoe etiam 7) αἱ. | 8 dato Val. | 
9 rebus] cehus V | 11 nostros V || 14 cognoscens et tan- 
tas Neoburg. | mouerit 7' αἰ. me ueri V || 15 honestia 
factum V | 16 flores libri | diuinitatisque 7'a/. | 19 con- 
stantinopolis V || bilis. ΡΤ || 21 praetore] prae V || pafla- 
gonie VT (et sic semper) | 23 pp.] pporum V || 24 anti- 
quam V||25 consistit Neoburg. | 26 mittere V | et add. 
vulg.| 21 aquilegia V || speria s 28 magna T'al. 
i 





—— more prodietam V imperiali more traditam T. 
"ii 








PAPHLAGONIAE 


219 


Nov. XXIX 1 





λεις ἀποβαλόν τινας xai κατ᾽ οὐδεμίαν χρεεώδη πρό- 
φασιν ὕφεσίν τινα δεξάμενον αὖϑις φήϑημεν χρῆναε 
πρὸς τὸ πρότερον ἐπαναγαγεῖν σχῆμα, καὶ μέαν πά- 
λὲν τὴν Παφλαγονίαν ἀποτελέσαι, καὶ ἅπερ ἐπὶ τῶν 
δύο πεπράχ Πόντων, ταῦτα καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ δια- 
τάξασϑαι" dere καὶ τὸν τῶν ἐθνῶν τούτων ἔχοντα 
τὴν ἀρχὴν ἡνωμένην τε δὴ καὶ μίαν ἀντὶ δυοῖν τῶν 
ἔμπροσϑεν (φαμὲν δὲ Παφλαγονέας τε καὶ Ὁνωριάδος) 
καλεῖσϑαι μὲν πραίτωρα (Ῥωμαϊκὸν δὲ καὶ τοῦτο 


5egimus omnibus, haec etiam su 


tem aliquas et per nullam utilem occasionem divi- 
sionem quandam suscipientem rursus aestimavimus 
oportere ad pristinam revocare figuram, et unam 
denuo Paphlagoniam efticere, et quae ex duobus 
i ea disponere; et 
gentium harum habentem cingulum unitum et unum 
pro duobus prioribus (dicimus autem Paphlagoniae 
et Honoriadis) vocari praetorem (Romanum quoque 
etiam hoc nomen et provincias gubernantes decens), 


ὄνομα καὶ τοῖς τὰς ἐπαρχίας ἐϑύνουσε πρέπον), τάξει 10 officio vero uti uno, coaptato ex prioribus duobus 
δὲ χρῆσϑαι μεᾷ συναρμοσϑείσῃ παρὰ τῶν ÉumgocOev officiis et viris centum numero complendo. Prae- 
δύο τάξεων xai ἀνδρῶν ἑκατὸν ἀριϑμὸν συμπλη- eritque etiam iste et fiscalibus omnibus quaecum- 

ὕση. ἐπιστήσεται δὲ καὶ οὗτος τοῖς τε δημοσίοις — Paphlagones et quaecumque pridem Honoriadis 
ἅπασιν ὅσα τε Παφλαγόνες ὅσα τε οἱ πρώην τῆς itatores solvebant, et ponet providentiam civi- 
- Ὁνωριάδος οἰκήτορες ἐτέλουν" xai ϑήσεται πρόνοιαν 15 tatum omnium quas utraque prius habuit provincia, 
τῶν 76 ἁπασῶν ὧν ἑκατέρα πρότερον εἶχεν éx- ^ hoc est in Honoriade et Prusiadis et Cratiae et 


' apyía, τουτέστιν ἐν Ὁνωριάδε Προυσιάδος τε καὶ Koa- ^ Adrianopoleos (et Tii et Claudiopoleos et Hera- 


τείας καὶ ᾿Αδριανουπόλεως xai Tíov xai Κλαυδιουπό- 


cliae; si enim etiam q earum ex Bithynia 


λεως καὶ Ἡρακλείας" εἰ γὰρ καί τινες αὐτῶν ἐκ  assumptae sunt prius, ut Prusias) et Heraclia et 
Βιϑυνίας — πρότερον, ὁποῖον δὴ Προυσιάς 20ipsa m lis provinciae (dicimus autem Claudio- 


τε xal Ἡράκλεια καὶ αὐτή γε 7 μητρύπολις τῆς ἐπ- 
«oyías, φαμὲν δὲ τὴν Klavihatno ν, ἀλλ᾽ ὅμως ἐπει- 

ἅπαξ μετέστησαν, αὖϑις ἐπαναγαγεῖν» αὐτὰς 
εἷς Βιϑυνοὺς καὶ συνταράττειν τὸ σχῆμα πολλῆς φή- 


polim), tamen quoniam semel migratae sunt, rur- 
sus deducere eas in Bithynos et conturbare schema 
plurimae iudicavimus esse [et] tergiversationis. Quo- 
circa et ipsae quae dictae sunt civitates sex prius 


Suuev εἶναι τῆς φιλοπραγμοσύνης- cre αὑταί γε αἱ 25 Honoriadis existentes nunc pars et ipsa Paphi 


, 


ῥηθεῖσαι πόλεις ἕξ, πρότερον Ὁνωριάδος οὖσαι, νῦν 
μέρος καὶ αὐταὶ Παφλαγονίας ἔσονται. ἐν δὲ Παφλα- 
γόσιν αὐτοῖς ἕξει δικαιοδοσίαν πόλεων ἑτέρων ££ τῶν 
ἄνωϑεν ἐκείνῃ προρηκουσῶν τῇ χώρᾳ, φαμὲν δὲ Γερ- 


΄ 


μανικοπόλεώς τε τῆς πρὸς Γάγγραν καὶ Πομπηϊου- 80 οἱ Sororum et 


πόλεως καὶ Δαδύβρων καὶ Σωρῶν καὶ ᾿Δμάστριδος 
"xai πρός ys τῆς Ἰωνοπολιτῶν. δώδεκά τε ἔσονται 
πόλεις ἅπασαι τῆς ἐπαρχίας ἁπάσης. Κἀνταῦϑα δὲ 
περὶ μὲν τὰς ἱερωσύνας οὐδὲν καινίζομεν, ἀλλ᾽ οἵ τε 


niae erit. In Paphlagoniis autem ipsis habebit iuris- 
dictionem civitatum aliarum sex olim illi compe- 
tentium provinciae, dicimus autem Germanicopoleos 
circaque Gangram et Pompeiopoleos et Dadybrorum 
idis, insuper Ionopolitanorum. 
Duodecim enim erunt civitates omnes provinciae uni- 
versae. Et hic quoque circa sacerdotia quidem nihil 
novamus, sed metropolitae primitus sacerdotia hic 
suscipientes manent in ipso ordine, super eis quan- 


μητροπολῖται οἱ πρώην τὰς ἱερωσύνας ἐνταῦϑα δεχό- 85 tum ad locum ordinatione non permutata, sed a 
T: 





μενοὲ μενοῦσιν ἐπὶ τῆς αὐτῆς 
TO γε ἐπὶ τῷ τόπῳ χειροτονίας ovx ἀμε μέρης, aAA 
ὑπὸ τοῦ μακαριωτάτου πατριάρχου τῆς εὐδαίμονος 
ταύτης χειροτονούμενοι πόλεως, αὐτοί τε τοὺς ὑφ᾽ 


ἑαυτοὺς χειροτονοῦντες OUS μέχρε νῦν ἐχειροτόνουν, 40 


εῶς, τῆς ἐπ᾿ αὐτοῖς 


beatissimo patriarcha felicis huius ordinandi civitatis, 
ipsi vero qui sub eis sunt ordinantes, quos hactenus 


v. 33 sg. cf. Nomoc. XIV tit. 1,20 xai ἡ IagAayovía διαφόρους (sc. ἔχει μητροπολίτας), ὡς ἡ x9' νεαρά. 





nullis privatam et sine ulla causa idonea deminutionem quandam passam rursus existimavimus in pristi- 
mum statum restituendam et unam. denuo Paphlagoniam efficiendam, quaeque in duobus Pontis egimus, 


haec etiam in illa ordinanda esse: ut qui 


gentium administrationem habet unitam iam et unam 


loco duarum quae antea erant (Paphlagoniae dicimus et Honoriadis) — quidem vocetur (Romanum 


autem istud quoque nomen est aptumque iis qui provincias regunt), o 
umerum 


ΣΣ ante erant coniuncto et 
is omnibus quaecumque et 
polis et audiopolis et 


semel translatae sunt, eas rursus ad 


——— —— n » 
aphlagones et Honoriadis olim incolae pendebant, et prospiciet urbibus 
omnibus p utraque provincia —— habebat, hoc est in Honoriade Jrusidis d i 

| et Cla eracleae: quamquam enim nonnullae earum ex Bithynia prius ascitae 
sunt, veluti Prusias et Heraclea et ipsa metropolis provinciae, Claudiopolim dicimus 


ficio autem utatur uno ex duobus 


expleat. | Praeerit autem hic que ἐγί- 


et Crateae et Hadriano- 


, lamen quoniam 


ithynos reducere et turbare statum nimii esse putavimus noviíatis 
i 


studii. Itaque sex illae urbes, quae olim Honoriadis erant, iam 


ipsos autem Paphlagones iurisdicti 
pertinebant, id. est 1 

et Amastridis et 
quidem in s füs qui 
eodem ordine —— — 


ars P. oniae et ipsae erunt. Inter 

: ioc triste aedi rcli arg c ini, Nia x nt ad 
opolis quae est ad Gangram et Pompeiopolis et Dadybrorum et Sororum 

aeterea lonopolis. | Eruntque duodecim 


urbes omnes totius provinciae. Atqui ne hic 


 novamus, verum et qui olim sacerdotia ibi suscipiebant meíropolitae in 
ione eorum quantum ad locum mon muíaía, sed a beatissimo patriarcha 


felicis huius urbis ordinandi, et ipsi eos qui sub ipsis sunt ordinantes, quos usque adhuc ordinabdnt, ut 





3 πάλιν Osenbrüggen er e] πόλιν MLB | 5 Ióvrov] 
omnibus (i.e. πάντων) ς ἢ 7 τε δὴ om. L(c) | 11 παρὰ] 
περὶ L| 12 xai] rv καὶ Haloander, vulg. | ἀριϑμὸν M] 
ἀρεϑμὸς L ἀριϑμοῦ B | "συμπληρούσῃ] συμπληρώσει 
—— complendo c) | 14 Παφλαγόνων B | 15 ἐν- 
ὡριάδος M | 11 ἐν om. L | κρατείας M (Theod.)] κρατίας 
LB | 18 ᾿δριανουπόλεως B | 20 προυσιάς L] προυσία 
MB |22 xÀaviiozoAuv L | 23 αὐτοὺς B | 25 φιλοπραγ- 
μοσύνης M] πολυπραγμοσύνης 18Β.() | *avrai ys] 
«vrai. τὲ M avraí τε ΓΒς | 27 xai αὐταὶ Lc] καὶ 
αὑταε MB || 29 φαμὲν δὴ Γερμ ὑλεώς τε B | 
30 τῆς πρὸς γάγγραν M (cf. l1heod.) καὶ τῆς (τῶ L) 
πρὸς γάγγραν BL | zounriovz (sic) L | 31 Δαδούβρων 
B || “Δμαυτριάδος B | 32 (ἰουνόπολις Theod.) | ve] ΩΣ 
«| 38 πόλεις MB] αἱ πόλεις L | κἀνταῦϑα μὲν περὶ 








δὲ Γ,}} 34 τε] leg. ye? | 35 οἱ πρώην Haloander] πρώην 
ot libri | 36 μένουσεν 1,Βς || τῆς ἐπ᾿] τοῖς ἐπ᾽ L | 38 ὑπὸ 
τῶν υτάτων πατριαρχῶν L ὑπὸ τῷ μακαριω- 
τάτῳ πατριάρχῃ Β ἢ 39 ve] vero & 





3 fuguram V | 4 pafloniam V ἢ et om. V' | ex] in 
vulg. || 12 et om. V* | 14 prouidentia V, civitatum — 
provincia om. idem | omnium ciuitatum 7'| 16 honoriate 
prusiadis V | gratie V tracie TZ | et om. V| 17 et Tii — 
19 Prusias om. libri, suppl. edd. | 19 eraelia V | 20 pro- 
uintia V | elaudiopolin vuig. | 22 reducere 7) ἢ bithinos 
libri | 23 et om. vulg. | 25 existententes V' | ipsae et 
26 erunt vulg. | 21 illic libri | 29 cireaquae V quae circa 
al. | popeiopolos et cladybrorum et sororium V ἢ 30 *i 
litanorum libri| 33 sacerdotalia hie 7'| 37 eis] ei V 

28* 


Nov. XXIX 1. 2 


220 


DE PRAETORE 





οὐδὲν ἀλλήλοις περὶ τούτων οὔτε στασιάζοντες οὔτε 
φυρόμενοι. καὶ μέα «τὸ λοιπὸν ἐπαρχία γενήσεται 
σιλείους ἔχουσα μητροπόλεις, τοῦτο ὅπερ καὶ ἐν ἕτέ- 
ραις ἡμῶν ἐπαρχίαις ἐστίν. 


ordinabant, nihil alterutris de his neque contenden- 
tes neque permiscentes: sed una iam provincia fiet 
plures habens metropolis, hoc quod et in aliis nostris 
provinciis (est). 


CAPUT II. , 


Ὁ δὲ τὴν ἀρχὴν ἔχων τῆς ἐπαρχίας πάσης (Παφλα- 
γονία δὲ ἅπασα καλείσϑω καϑὰ καὶ πρότερον 7») τάς 
τε πόλεις περινοστήσει, κωλύοντος οὐδενὸς τῶν ἔμ- 
προσϑὲεν ἴσως ἐπὲ κωλύσει τῶν τοιούτων γεγονότων 
τύπων, τοποτηρητὰς μέντοι ταῖς πόλεσιν οὐκ ἐκπέμ- 


zov (τοῦτο γὰρ αὐτῷ παντελῶς ἀπαγορεύομεν, ἐπεὶ 10 dicimus; nam absurdum est simul qui 


τῶν ἀτόπων ἐστὶν ἅμα μὲν αὐτὸν ἐπὶ τῆς ἐπαρχίας 
χρηματίζειν, aua δὲ ἑτέρῳ τὴν αὑτοῦ τάξιν παρὰ 
τὸν νόμον διδόναι), ἀλλ᾽ αὐτὸς ἅπαντα διοικήσει" τά 
.«τε δημόσια εἰεπράξει σὺν πάσῃ προϑυμίᾳ, μήτε ὑπερ- 


ὅ Qui autem cingulum habet provinciae totius (Pa- 


phlagonia vero vocetur omnis, sicut et prius), civi- . 
tatesque circueat prohibente nulla prius forte pro- 
hibitione talium facta forma, vices agentes tamen 
civitatibus non dirigens (hoc enim ei ponis inter- 

em ipsum in 
provincia appellari, simul autem alio suum officium 
contra legem dare): sed ipse omnia gubernet, et 
fiscum exigat cum omni alacritate, neque superexi- 
gens neque minus, sed secundum iustitiam aequali- 


πράττων μήτε ἐλαττῶν, ἀλλὰ τῆς κατὰ δικαιοσύνην 15 tatem tuens ponensque providentiam, vel si quid 


ἰσότητος ἀντεχόμενος, τιϑέμενός τε πρόνοιαν τοῦ κἂν 
εἴ τε βέβλαπται τὸ δημόσιον τοῦτο ἐπανορϑοῦν, τὰς 
πόλεις τε φυλάττων ἀζημίους κοινῇ τε καὶ ἰδίᾳ" καὶ 
σίτησιν μὲν λαμβάνων ἣν ἑκατέρα πρώην εἶχεν ἀρχή, 


laesus est fiscus, hoc emendare, civitatesque custo- 
diens indemnes communiterque et proprie; et anno- 
nas quidem accipiens quas utraque prius habebat 
administratio, collectas in aureis septingentis XX. 


συνιοῦσαν εἰς χρυσοῦς ἑπτακοσίους εἰκοσιπέντε, ἔχων 20 quinque, habens autem et consiliarium septuaginta 


δὲ καὶ τὸν παρεδρεύοντα ἑβδομήκοντα δύο κομιζό- 
μενον χρυσοῦς, καὶ τὴν τάξιν τὴν μίαν ἐξ ἀμφοῖν 
συντειϑεμένην καὶ εἰς ἀνδρῶν ἑκατὸν συνιοῦσαν ἀριϑ- 
μὸν καὶ τετρακοσίους τεσσαράκοντα ἑπτὰ τρίτον χρυ- 


σοῦς ὑπὲρ —— λαμβάνουσαν παρὰ τοῦ δημο- 25 piens cingulum et gratis hoc impetrans. 


σίου" ztgoix& τε δεχόμενος τὴν ἀρχὴν καὶ προῖκα 
, AJ » ^ , € - ^ , 
ταύτην xai và κατ᾽ αὐτὴν διανύων. ἡμεῖς γὰρ κὰν- 


ταῦϑα τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς ἐξωνησόμεϑα καὶ 
^ , f. , - , 
τοῖς κομιζομένοις ἐξ ἔϑους προφάσει τοῦ καλουμένου 


duos percipientem aureos et officium unum ex am- 
bobus compositum et in virorum centum collectum 
numerum, trecentos XL. septem et tremissem aureos 
pro emolumento percipiens a fisco; graisque acci- 

os enim 
et hic nostris collatoribus prosumus et accipientibus 
ex consuetudine occasione appellati suffragii dabi- 
mus ipsi, hoc ex tributis ipsius provinciae largientes 
per sedem tuam, et non permittimus sub imagine et 


σουφραγίου δώσομεν αὐτοί, τοῦτο ἐκ τῶν φόρων αὐ- 80 velamento venditionis nostros subiectos in servitium 


τοῖς τῶν τῆς ἐπαρχίας ἐπιδιδόντες διὰ τοῦ ϑρόνου 
τοῦ σοῦ, καὶ οὐ συγχωρήσομεν ὑπὸ 'σχήματι καὶ προ- 
καλύμματε πράσεως τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους κατα- 
δουλουσϑαι. οὐ γὰρ ἂν οἱ βαρβάρων τοὺς πρώην 


redigi. Non enim qui barbaris pridem subditos eri- 
puimus et antiquam in eos reduximus libertatem, 
eos qui apud nos ipsos sunt aliis servire permitti- 
mus, sed deo per nos plurimis gentibus libertatem 


ὑποτελεῖς ἀπαλλάξαντες καὶ τὴν ἀρχαίαν εἰς αὐτοὺς 35 largienti hoc etiam nos, quantum est possibile, s 


ἐπαναγαγόντες ἐλευϑερίαν τοὺς iv ἡμῖν αὐτοῖς Oov- 
Aevew ἄλλοις συγχωρήσομεν, ἀλλὰ τῷ 0v ἡμῶν πολ- 
λοῖς ἔϑνεσιν ἐλευϑερίαν φιλοτιμησαμένῳ ϑεῷ τούτῳ 
καὶ ἡμεῖς καϑ' ὅσον ἐστὲ δυνατὸν τὴν τῶν ἀεὶ ma- 


πρασκομένων ὑπηκόων ἡμῶν προςοίσομεν ἐλευϑερίαν, 40 


per venditorum subiectorum nostrorum Mosca τ: 


* 





nihil inter se de his neque disceptent neque turbentur. Atque una in posterum evadet provincia plures 
habens metropoles, id quod etiam in aliis provinciis nostris est. «τὶ " 

Qui vero universae provinciae regimen. habebit (universa autem sicut etiam antea Paphla- 
gonia vocetur), et urbes circumibit, nullo prohibitus edicto eorum quae forte olim ad talia ——— 
facta sunt, neque tamen vicarios in urbes mittet (id. enim. eum plane vetamus, quoniam absurdum 
simul et ipsum in provincia rem agere et alteri suum locum contra legem concedere), sed ipse omnia 


administrabit ; et tributa cun. omni diligentia coget, ut neque 
stiia. aequitatem. sectetur, et prospiciat, ut etiam si quid die j 
et annonam quidem accipiat quam antea uterque magistratus 


ilaesas et publice et privatim servet; 


lus neque minus exigat, sed cum iu- 


us damni acceperit, id resarciat; et 


habebat, in septingentos viginti quinque. aureos collecíam, habeat autem. assessorem quoque qui duos et 
septuaginta aureos accipiat, atque officium unum ea: duobus compositum et in centum virorum numerum 
coniunctum: quod quadringentos quadraginta — aureos et tremissem pro solacio a fisco percipiat: 


et gratis accepto magistratu gratis quoque eun 


em et quae ad eum pertinent gerat. 


Nos enim hic quo- 





que subditos nostros redimemus, atque tis qui quid ez: consuetudine 'percipiebant suffragii quod. vocatur 
nomine ipsi dabimus, ea: reditibus provinciae per sedem tuam id iis praebentes, nec patiemur sub specie 

praetextu venditionis subditos nostros in servitutem redigi. Neque enim qui a barbaris eos. qui olim 
erant liberaverimus iisque pristinam libertatem restituerimus, tidem permittemus, ut qui in nostra 






* —— 
4) 


ipsa sunt, aliis serviant: verum deo qui per nos multis gentibus libertatem largitus est, nos quoque Rye 
eius fieri potest subditorum nostrorum , qui ubique vendebantur, offeremus libertatem, ut neque eos, qui 





1 περὶ τοῦτον L || "οὐδὲ στασιάζοντες οὐδὲ φυρό- 
μδνοι (φοιρόμενοι L) LBsg οὐ διαστασιάξοντες οὐ δια- 
φερόμενοι M 8 γεγονότων τύπων Hombergk] yeyo- 
vovos τύπον Μ γεγονότος τύπου ΤῈς quod recepit 
deleto v. Ἵ τῶν post οὐδενὸς Ζαολατίαο ἢ 10 αὐτὸ Ha- 
loander | 12 χρηματίζειν» appellari & | 15 ZA«rro»] 
minus (i. e. ἔλαττον) ς (ἢ) || δικαιοσύνης L' | 16 τε 
om. L || 19 ἀρχὴν M || 20 χρυσοὺς libri, et sic semper || 
24 καί ve τετρακοσίους B (καὶ om. ς) || 25 λαμβάνου- 
σαν ὑπὲρ παραψυχῆς B || 21 καὶ τὰ κατ᾽ αὐτὴν M] 
om. L Bg || 28 dlevoe cin M (prosumus e) | 29 τοῦ 
καλουμένου om. B || 30 σουφραγίου ML|] βοηϑείας M 
s. v., Β || αὐτοῖς τῶν (τὸν M) τῆς MB] αὐτοῖς τῆς L 





αὐτῆς τῆς Haloander ez s | 36 αὐτοῖο] αὐτοὺς Zachariae|| - 1 
31 συγχωρήσωμεν LB | ὑμῶν L| 38 τοῦτο Be 
39 ὑμεῖς M im 





4 est add. vulg. | 5. paflagonie 7' plafagonie V || 6 uo- 
catur libri | 7 eireuerat V eireumeat T' | nullo /bri | 
forte in prohibitionem vu/g. || 10 simul] et simul V || 
11 "alio suum] aliorum /ibri | 13 fiscalia vulg. || alaeritate 
T'al.] largitate V | 14 minus] leg. minuens? || 20 septua- 
ginto V | 23 tremisse (remisse V) libri || 24 affisco V || 
31 subduos V | 35 hoe] huie vulg. || 36 subiectorum 7'] 
om. V || offerrimus V 





PAPHLAGONIAE 


221 


Nov. XXIX 2—4 





οὔτε τοὺς λαμβάνοντας καταβλάπτοντες (ἀντειξάξομεν 
γὰρ αὐτοῖς τὴν νενομεσμένην ὠφέλειαν) οὔτ᾽ ἐφιέντες 
ταῖς ἀρχαῖς ὀνόματι τῆς δόσεως τοὺς ὑπηκόους τοὺς 


ἡμετέρους sp τι τῶν ἀνδραπόδων ὠνεῖσϑαι μὲν 


bertatem, nope accipientibus nocentes (repensamus 
enim eis sollemnem utilitatem) neque sinentes ad- 
ministrationibus nomine suffragii subiectos nostros 
veluti quoddam mancipiorum emere quidem a ven- 


παρὰ τῶν πιπρασκόντων, πιπράσκειν δὲ τοῖς ἀδικοῦ- 5 ditoribus, vendere vero opprimentibus. Sit igitur 


σιν. Ἔστω σοι τοΐνυν καὶ αὕτη τῶν τῆς Ποντικῆς 
διοικήσεως ἐπαρχιῶν mín, διπλῆ πρότερον οὐκ ἴσμεν 
iwÓ" ὅτου γενομένη" καὶ καλέσεις μέν, καϑάπερ εἰ- 
πόντες ἔρϑημεν, τὸν éni ταύτης ἡγού αἰτῶρα 
Παφλαγονίας Ἰουστινεανόν, ἔξεστι 
γλώττῃ καὶ στρατηγὸν καλεῖν. 


tibi etiam haec Ponticae diocesis provinciarum una, 
duplex primitus nescimus cur facta: et vocabis qui- 
dem, sicut praediximus, in hac praesedentem prae- 
torem Paphlagoniae lustinianum, licet autem eum 


πρ 
à αὐτὸν ἐλλάδε 10 lingua Helladica strategon appellare. 


CAPUT Ill. 


Τῶν ὅρκων δὲ αὐτὸν ἀναμνήσεις ἀεὶ waÓ" οὕς 
παραλήψεται τὴν ἀρχήν, ὥςτε καϑαρὰς ἔχειν τὰς χεῖ- 
καὶ μηδὲ κέρδεσιν ἀτόποις — ἐφ᾽ ᾧ τὸ 
μόσιον ὠφελεῖν τε καὶ αὔξειν δὲ 
ταχόϑεν ἀμέμπτοις προςϑήκαις" ὥςτε νέμειν τοῖς ἥμε- 
τέροις ὑπηκόοις ἰσότητά τε καὶ δὲ ὕγνην ἔν τε τοῖς 
δημοσίοις ἔν τε τοῖς συμβάλλουσεν ἔν τε τοῖς διεκαζο- 


* ? 


μένοις πρὸς ἀλλήλους. περινοστήσει δὲ ἀζημίως τὰς 


πόλεις, ὥςτε μήτε αὐτὸν μήτε τὸν πάρεδρον μῆτε τὴν 20 


ἑπομένην αὐτῷ ϑεραπείαν εἴτε στρατιωτῶν εἴτε ταξε- 
ocv εἴτε οἰκετῶν τὶ κερδαένειν ἢ προῖκα δαπανᾶν. 
- * » — H - 3 - 
δεῖ γὰρ αὐτοὺς μὲν ἐξ ὧν αὐτοῖς δίδομεν ἐκ vov δη- 
( LÀ » , - H 
μοσίου σιτήσεων τὰς δαπάνας ποιεῖσϑαιε σὺν μετριό 


Turisiurandi vero eum commemorabis semper, se- 
cundum quod percipiet cingulum, ut puras habeat 
manus et non lucris illicitis sordidatas, quatinus 


καίαις τε καὶ παν- 15 fisco prosit et augeat iustis et undique inculpabilibus 


crementis, ut tribuat nostris collatoribus aequitatem 
* iustitiam et (in) fiscalibus et in contractibus et 
in litigantibus inter alterutros. Circumibit autem in- 
demmiter civitates, ut neque ipse neque eius assessor 
neque sequens eum ministerium sive militum sive offi- 
cialium sive servorum aut aliquid lucretur aut gratis 
expendat. Oportet enim eos quidem ex quibus eis 
damus de fisco annonis expensas facere cum medio- 
critate competenti viventes, sequentes autem eos mi- 


τητι προςηκούσῃ ζῶντας, τοὺς δὲ ἑπομένους avroi:25lites agnoscere quia, nisi propriis contenti annonis 


z , 2 ^ - 2 2 ᾿ 
στρατιώτας γινώσκειν ὡς, εἴ μὴ ταῖς οἰκείαις ἀρκού- 
μενοι σιτήσεσιν ὁδοιποροῖεν, ἀλλὰ ϑαρρήσαιεν τοὺς 

- " ΄ 2 - x * 
συντελεῖς τοὺς ἡμετέρους ἀδικεῖν ἢ τισεν αὐτοὺς περι- 


iter egerint, praesumpserint collatores nostros 
vexare aut quibusdam eos circumvenire dispendiis 
aut gratis facere expensam, per eum qui habet ad- 


. βάλλειν ζημίαις, ἢ προῖκα ποιεῖσϑαι τὴν δαπάνην,  ministrationem indemnitas erit collatoribus, ex eorum 


Lt TOU τὴν 
τελέσιν, ἐκ τῶν ἐκείνων σιτήσεων αὐτοῦ uiv αὐτὰς 
ἀπαιτοῦντος, οἰχείῳ δὲ κινδύνῳ τοῖς συντελέσεν ἐξ 
αὐτῶν περιποιοῦντος τὸ ἀξήμκεον. 


ἔχοντος τὸ ἀζήμιον ἔσταε τοῖς συν- 80 annonis eos exigentem, proprio autem periculo col- 


latoribus eorum procurantem indemnitatem. 


CAPUT IV. 


"Esvo δὲ, xai οὗτος ὁ νόμος ἡμῖν ἐπὶ Παφλαγόσε 


ποιῶν αὐτοῖς τὴν ἀρχὴν σεμνοτέραν καὶ ἐν 35 


κείμενοξ, 

ταῖς περιβλέπτοις ἀριϑμουμένην, καὶ διδοὺς καὶ κατὰ 
τῶν στρατιωτῶν τῶν ἐπιχωρίων ἐξουσίαν, ἐν οἷς ἂν 
αὐτοῖς μετὰ τοῦ δικαίου προφςτάττῃ, καὶ κατὰ τῶν 
ἄλλων ἁπάντων τῶν τῆς ἐπαρχίας αὐτῆς, χρῆσϑαι 
ἔρον, ΄ 


ς P εἶ [2 ^ 
zov τονες, κἂν εἰ πραγμάτων προΐσταντο δυνα- 


Sit autem et haec lex nobis in Paphlagonia po- 
sita, faciens eis administrationem honestiorem et in- 
ter spectabiles adnumerandam et dantem et contra 
milites provinciae potestatem, in quibuscumque eis 
cum iustitia imperat, et contra alios omnes provin- 
ciae ipsius, uti privilegio non valentes, vel si maiores 


μὴ δυναμένων, κἂν εἰ μείζονες κἂν εἰ τυ- 40 vel si forte minores, et si rerum praesunt potenti- 





accipiunt, Less afficiamus (invicem enim iis legitimum emolumentum introducemus) neque magistratus 


onis nomine subditos nostros tamquam mancipium nescio quod et emere a vendentibus 


et ven- 


dere iniuriam inferentibus. ltaque haec quoque tibi inter Ponticae dioecesis provincias iam una sit, quae 
antea duplea: nescimus dne de causa fuerat: atque appellabis quidem, sicut antea diximus, eum qui illi 


ognaok T ig neo Pap 


goniae lustinianum, licet autem Graeca lingua eundem strategum vocare. 


Jurisiurandi tero eum semper commonefacies secundum quod magistratum suscipiet, ut puras 
habeat manus neque indecoris lucris contaminatas, quo fiscum adiuvet augeatque iustis et integris utique 


incrementis; ut subditis nostris et aequitatem et iustitiam tribuat et dum tributa 
Circumibit autem urbes sine di. 


gotia contrahunt et dum lites exercent inter se. 


pendunt et dum nme- 
0, ila ut neque ipse 


meque assessor neque quod eum sequetur ministerium sive militum sive officialium sive domesticorum 


pue lucretur vel gratis 
, $Sumpíus facere et qua 


tum faciat. Oportet enim ipsos quidem ex annonis, quas iis ex publico 
cet continentia vivere, i 


ilites autem qui eos sequentur scire, nisi suis 


contenti annonis incedant, sed si subditis nostris iniuriam facere vel damnis quibusdam eos afficere vel 
gralis sumptus facere audeant, per eum qui magistratum gerit indemnitatem subditis paratum iri, qui ex 


IV. Sit autem haec quo lez de P. 
rem reddat et inter —— "d — 


annonis res repetat ac proprio periculo inde indemnitatem subditis praestet. 
: onibus a nobis lata, 
e ctabiles numerandum, eique et in milites provinciales potestatem. tribuat in omni- 
bus quaecumque iuste iis imperat, et in reliquos omnes qui provinciae ipsius sunt, qui 


magistratum iis honoratio- 


privilegio. uti 
nes. 


mequeant, sive maiores sive forte minores sint sive rebus praefecti quae ad potentes pertinent homi 





1 καταβλάπτοντα B*|2 ἀσφάλειαν L|3 τοὺς nus- 
τέρους εἰ ὃ παρὰ om. B* | ὃ πιπράσκει L | 6 σοε om. L | 
αὐτὴ] αὐτῇ L | ? πότερον L | 8 γενομένην L γενη- 
σομένη B | 11 καὶ om. s | 12 τὸν ὅρκον L ἢ αὐτῶν B || 
14 acózous) ἀδίκοις B | 15 καὶ πανταχόϑεν LBz| 
πανταχύϑεν καὶ M | 19 ἀζημίους L | 22 τῇ aut ali- 
quid (i.e. z v) ς ἢ 30 διὰ τοῦτο B* | 31 αὐτοῦ μὲν 
om. « || 36 "διδοὺς καὶ (cf. ς; praestaret διδοὺς αὐτῇ καὶ, 
vel ἔχουσαν καὶ} διδοῦσαν libri | 31 τῶν ἐπιχωρίων») 
τῶν om.L ἢ 39 τῷ τῆς B | 41 leg. προΐσταιντο 





1 accipientibus Osenbrüggen] accipimus libri | 2. sci- 
nentes V | 4 quondam VT | 5 opprementibus V | 6 tibi 
etiam] ut ubi tibi eam V | 8 hac] hanc libri | praesidentem 
vulg. | 9 praeflagonie V | 10 heladica V' | stratigon V*|| 
appellari V | 13 ut] e£ V | 15 audeat Zibri] 17 in add. 
vulg. | 18 eireuibit Τ᾽ ἢ 21 gratis] gras V ἢ 22 quide V|| 
26 ter egerint libri| 30 eos] ea vulg.; leg. eas? | exi- 
gentem vulg.] exigere (exegere V^) libri | 34 in V] 
om. T | 35 eis om. T | honestiores V^ | 36 adnumeranda 
libri | dantem et] dante etiam V | 37 sg. potestatem — 
provinciae om. V | 39 uti] At V 


Nov. XXIX 4. 5 


222 


DE PRAETORE PAPHLAGONIAE 





τοῖς προςηκόντων ἀνϑοώποις. Καὶ ἐπιμελήσεταί γε 
διαφερόντως τοῦ κατ᾽ ἐκείνους ῥᾳδίως ἁμαρτανομένου 
τοὺς τόπους, τὸ μὴ συγχωρεῖν τίτλους ἐπιτεϑέναι χω- 

ἔοις τισὶν ἀναγεγραμμένους εἴς τινος ὄνομα τῶν ἄλ- 
fov στλὴν τοῦ δημοσίου τε καὶ τῶν βασελικῶν οἴκων. 
ἀλλ᾽ εἴ τι τοιοῦτον εὕροι γινόμενον, τοὺς μὲν τίτλους 
αὐτίκα καϑαιρήσει, τοῖς δὲ ἐκείνου χωρίοις τοῦ ταῦτα 
ἁμαρτάνοντος, εἴ ye παρὼν ταῦτα πράττοι, τίτλους 
ἐπιϑήσει πάντως ὀνόματι τοῦ δημοσίου, πρότερον τοὺς 


bus competentium hominibus. Curabit quoque prae- 
cipue quod in illis delinquitur locis, non permittere 
titulos imponi praediis aliquibus conscriptos in ali- 
cuius nomine aliorum citra fiscum et imperiales do- 
5 mos, sed si quid tale invenerit factum, titulos quidem 
repente deponet, illius vero praediis qui haec deli- 
quit, si praesens hoc agit, titulos imponet omnibus 
modis nomine fisci et primitus depositos titulos in 
ilius confringet caput; si vero absens fuerit, prae- 


καϑαιρεϑέντας τίτλους sic τὴν ἐκείνου περιρρηγνὺς 10 diorum praepositum comprehendens et corpus eius 


κεφαλήν, εἰ δὲ ἀπὼν εἴη, τὸν τῶν χωρίων προεστῶτα 
συλλαβὼν τὸ σῶμά τε αὐτοῦ βασάνοις ὑποβαλεῖ, τοὺς 
τίτλους τε καὶ οὕτως εὐϑὺς καϑαιρήσει εἰς κεφαλὴν 
τοῦ προεστῶτος τῶν χωρίων αὐτοὺς κατεάξαβ᾽ γινώ- 


verberibus subiciet et titulos etiam sic repente de- 
ponet in caput praepositi praediorum eos confrin- 
gens, sciens quia, si tale aliquid despexerit et didi- 
cerimus titulos infigi (ab) aliquibus impositos aliis 


σκων, ὡς εἰ τοιοῦτό τι περιέδοι καὶ μάϑοιμεν τίτλους 15 praeter fiscum et imperiales domos nostras et piis- 


ἐπικεῖσϑαι παρά τινων ἐπιτεϑέντας ἄλλων πλὴν τοῦ 
τε δημοσίου τῶν τε βασιλικῶν οἴκων ἡμῶν τε καὶ 
τῆς εὐσεβεστάτης «Αὐγούστης, τόν τε ἄρχοντα μαϑόντα 
τὸ γενόμενον περιορᾶν, αὑτὸς 0 τὴν ἀρχὴν ἔχων ὑπο- 


simae Augustae, et iudicem oscentem factum de- 
spexisse, ipse qui cingulum habet sustinebit confis- 
cationem, quia (cum) potuerit haec facile prohibere 
magnitudine utens administrationis, tamen studio 


στήσεται δήμευσιν, ὡς παρὸν ταῦτα ῥᾳδίως κωλύειν 20 haec contempsit. 


τῷ μεγέϑει χρώμενον τῆς ἀρχῆς, ὅμως ἐξεπίτηδες 
τούτων ὑπερορῶν. 


CAPUT V. 


Καἀκείνου δὲ ϑέσϑαι πρόνοιαν αὐτὸν βουλόμεϑα 
τοῦ πᾶσι λῃστεύουσιν ἐπεξιέναι καὶ τοῖς ἁρπάζουσι 


Illius quoque ponere eum providentiam volumus, ut 
omnes latrocinantes insequatur et arripientes alienas 


τοὺς ἀλλοτρίους βίους ἢ καὶ γυναῖκας καὶ ἄλλα ἐγκλή- 25 vitas aut etiam uxores et alia crimina committentes, 


More Oros in “συνέχειν τε αὐτοὺς xa τιμωρίαις 
ὑποβάλλειν προεηκούσαις, καὶ πᾶσαν ἀδικίαν ἀναστελ- 
Atv καὶ μὴ συγχωρεῖν ἔν τινε τοὺς ἐπιεικεστέρους 
ἀδικεῖν" ὥςτε μὴ πάλιν ἡμᾶς ἑτέρων δεῖσϑαι τῶν τοῖς 


et comprehendat eos et suppliciis subiciat compe- 
tentibus, et omnem iniustitiam inhibeat et non sinat 
aliquem mitioribus nocere: ne denuo nos aliis ἘΣ 
mus qui talia exequantur, ut rursus patiamur bio- 


τοιούτοις ἐπεξιόντων καὶ πάλιν ἀνέχεσϑαι βιοκωλυ- 30 colytas (id est violentiarum inhibitores) et latronum 


τῶν τε καὶ λῃστοδιωχκτῶν καὶ ἑτέρων τοιούτων ὀνο- 
μάτων τῷ καὶ ἐτραγμάτων" ἅπερ ἡμεῖς ᾿ἀποστρεφύ- 
μενοι πρὸς ταύτην αὐτὸν τὴν τάξιν ἠγάγομεν, καὶ 
οὕτως αὐτῷ σεμνὴν τὴν ἀρχὴν πεποιήκαμεν, ὥςτε καὶ 


insecutores, et aliis huiusmodi nominibus atque rebus, 


- quas nos adversantes ad hunc eum ordinem eduxi- 


mus, et sic ei honestam administrationem fecimus, 
ut et appellationes, quae ei iudicanti dantur, et ad 


τὰς ἐκκλήτους τὰς αὐτῷ δικάζοντε διδομένας πρός τε 85 tuam celsitudinem et qui per tempus eandem susce- 


τὴν σὴν ὑπεροχὴν καὶ τοὺς κατὰ καιρὸν τὴν αὐτὴν 
, 2 ^ , ^ 
παραληψομένους ἀρχὴν πρός τε τὸν πανεύφημον κοι- 
ς 


perint dignitatem, et ad famosissimum quaestorem 
sacri nostri palatii, qui secundum ordinem consul- 


αἰστωρα τοῦ ϑείου ἡμῶν παλατίου, οἵπερ κατὰ τάξιν — tationis eas audibunt, minores autem quingentorum 
κονσουλτατίονος αὐτῶν. ἀκροάσονται, τὰς δὲ ἐλάτ- solidorum causas in provincia eius motas apud ali- 
τους τῶν πεντακοσίων νομισμάτων δίκας τὰς κατὰ 40 quos non spectabiles, qui etiam ex delegatione sint, 
τὴν ἐπαρχίαν ἐν αὐτοῦ κινουμένας παρά τισιν ἐτές quando sub appellatione fiunt, ad semetipsum de- 
ροιβ ov σπεκταβιλίοις, ei καὶ ἐκ πιαραπομστῆς εἶεν, ὅταν ducere in divini secretarii ordinem, ut undique et 
ἐφέσιμοι γίνωνται, πρὸς ἑαυτὸν ἄγειν ἐν τῇ τοῦ ϑείου 





Et praecipue eurabit rem quae in illis locis facile committitur, ne patiatur praediis quibusdam titulos 
imponi nomine inscriptos aliorum. quam aut fisci aut imperialium aedium. Quodsi eiusmodi quid factum 
inveniat, titulos quidem statim tollet, praediis vero illius, qui haec commiserit, si quidem praesens ea agat, 
titulos omnino imponet fisci nomine, ipsis quos sustulit titulis prius in capite illius confractis. Sin 
absens sit, eius qui praediis illis praepositus est comprehensi corpus tormeniis subiciet, titulosque etiam 
sic statim tollet in capite praepositi praediorum confractos, atque sciat, si quid eiusmodi neglexerit et nos 
cognoverimus titulos impositos esse per alios nisi aut per fiscum aut per domos imperiales et nostras et 
püssimae Augustae atque. facto cognito magistratum id neglegere, ipsum qui magistratum gerit publica- 
tionem bonorum esse subiturum, quoniam, cum facile haec prohibere licuerit magistratus opibus utenti, 
tamen consulto ea praetermisit. 

. V. dili quoque rei curam eum adhibere volumus, ut omnes latrones quique aliena bona vel etiam 
feminas rapiunt aliave crimina perpetrant, persequatur eosque coerceat et suppliciis iustis subiciat, et 
omnem iniustitiam reprimat, neve ulla in re probos homines iniuria affici patiatur: me nos rursus 
aliis indigeamus qui talia persequantur, et biocolytae et latronum persecutores aliaque ei | no- 
mina et res denuo toleranda sint: quae nos aversati ad hunc eum ordinem eveaimus, atque ita hono- 
ratum ei magistratum reddidimus, ut appellationes quoque quae ipso iudicante interponuntur. et ad tuam 
sublimitatem eosque qui deinceps eundem magistratum suscepturi sunt et ad celebratissimum quaestorem 
sacri nostri palatii, qui' quidem secundum ordinem consultationis eas audituri sint, lites autem qui 
gentis aureis minores in provincia eius motas apud. alios quosdam non spectabiles, etiamsi ex delegatione 
sint, quando appelletur, ad semet deducat in sacri iudicii ordine: ut undique et ipse magistratibus a 








2 ῥᾳδίως om.s || 10 εἰς τῶν ἐπικείνου L || περιρη- 
γνὺς MLB || 22 *vzegooóvra MLB || 23 κἀκεὶ L | 
28 ἔν τινι ἐν om.c | 31 ve LB] om. M || καὶ ἐφ᾽ écé- 
oov B|335sq. xai — σπτεποοιήκαμεν om. B | 35 αὐτῶν 
L || δεδομένας B || πρός ve M] καὶ πρός τε LB | 36 κατὰ 
om. L* || 38 post παλατίου suppleri πέμπεσϑαι s. t. q. 
vult! Zachariae, sed cf. XXVI 5 || 39 κονσουλατίοτιοβ M 
κονσουλτατίον L συνελεύσεως Ms.v., B|| 41 τὴν av- 
τοῦ] τὴν om. L || 42 οὐ σπεκταβιελίοις (cf. «)) σπεκταβι- 
λίοις M. ove περιβλέπτους IL, περιβλέπτοις B || εἰ xai] 
qui etiam c 


1 eurauit V | 6 repentem V | ? aget 7᾽} || imponet — 
8 titulos om. V || 9 *eonfringat libri | 10 comphendere V || 
11 et (in V) titulo /ibri | sic] sieut V || 13 si om. V | 14 ab 
add. vulg. || 16 dispexisse VT'|| 18 eum add. vulg. l 19 studio 
haee] haee studio haec V || 23 prouidentia /ibri || 24 omnis 
libri | 26 simplitiis VT'| 28 ne] om. V ai. | nos] non 7 || 
29 ut] et vulg. | patiamus V || byocolytas | 32 aver- 
santes vulg. | 37 consultationes V || 39 prouintiam V 1 
40 expectabiles libri || qui] si vulg. | 41 *fiunt] fuerit 





fuerint 7' || ad] a V || dedueat vulg. || 42 in divini om. V || 
secratarii V || ordine V] ordinem 7) αἱ, 








DE PROCONSULE CAPPADOCIAE 


223 


Nov. XXX pr. 





δικαστηρίου τάξει, ἵνα πανταχόϑεν xai αὐτὴ συναριϑ- 
μοῖτο ταῖς ἀρχαῖς ταῖς παρ᾽ ἡμῶν ἐξηυρημέναις καὶ 


"5 * - 


οὕτω τε αὐτὴν ἴστω σεμνὴν γενομένην, ὡς πολλοῖς εἰ- 








5 enim in 


ipsa connumeretur administrationibus quae a nobis 
adinventae sunt et ad honestiorem repositae figuram. 
Erunt enim et ipsae maiores et priorum digniores 
et facile nobis ad maiores causas ministrabunt. Nihil 





A 
ΠΕΡῚ TOY ANGYIIATOY 
KAIITIAAOKIA. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 80 


τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τὸ B', ἀπὸ ὑπάτων καὶ 
πατρικίῳ. 


«Προοίέμεον.) Ὁπόσον ἐστὶ τὸ Καππαδοκῶν ὄνομά 


ΧΧΧ. 


DE PROCONSULE CAPPA- 
DOCIAE. 
Imp. lustinianus Aug. lohanni pp. 


(Praefatio. Quantum sit Cappadocium nomen 


τε καὶ ἔϑνος, xai ὅπως τὴν ἃ ἕνα κτηϑείη πράγ- et gens, et quomodo principio ut adquireretur causas 
ματα παρέσχε Ῥωμαίοις, oi τῆς ἀρχαίας πολυμαϑείας 35 praebuit Romanis, antiquae multiscientiae non igno- 
οὐκ ἠγνοήκασιν ἐρασταί. τοῦ τε γὰρ Πόντου σχεδὺν ^ raverunt amatores. Ponto namque paene omni prae- 

Nov. XX X Graece extat in ML, c. À $1 Ταῖς uiv ἄλλαις ἀρχαῖς ..... — e. 11 in B 6,16. — Epit. Theod. 30, 
Athan. 4.10. Tuliun. const. X XII (cf. scholia p. 181 Hünel.) 





nobis inventis et in illustriorem formam redactis adnumeretur. Erunt enim et ipsi maiores et prioribus 


memorabiliores, et facile nobis in maioribus rebus inservient. Etenim nihil in parvo m 
ab iis qui ante nos fuerunt dictum est et nobis ipsis in ipsis rebus existimatum ac 


provinciam reget quam assessor et offici 
1 Modus vero secundum 


mandatis, quae illi 
id quod in lege nostra scriptum est. 
Epilogus. 


legi descriptio quae gen yj quid quidem accepturus sit a 
eius, q 

quem magistratum gesturus sit, iam quidem hic 
manifestus autem ei et ex: lege fiet de omnibus magistratibus in commune scripta et ez: imperi 


um ezistere et 
probatum est. | Sub- 
co tam is qui 
ia impetraturus sit. 
oque breviter ositus est, 
nostris 


vero daturus magistratus insi 


, quando insignia magistratus in eum conferemus atque iusiurandum exigemus: 
Haec igitur omnia tua sublimitas cognoscens et annonas tantas ei praebeat et adeo 


honoratum eum factum esse sciat, ut a multis merito expetendus sit futurus decoris et dignitatis nunc 


ei a nobis datae desiderio. 





XXX. 
DE PROCONSULE CAPPADOCIAE. 
Idem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, exconsuli et patricio. 
Praefatio. Quantum sit Cappadocum nomen et gens, et quomodo ab initio ut in dicionem redi- 


geretur negotia exhibuerit 


, non ignorant antiquae eruditionis studiosi. Nam et toti fere Ponto 





4 αὗται M αὐτὰ L ἢ 5 μείζονα M] e LB | 
στ dv mue HA 1 ποῖα 5 d 11 — 
«gyíav| cingulum (i.e. ἀρχὴν») c δὲ ὁ] δὲ καὶ B | 
14 ἐν βραχὺ M ἢ φανερῶς B || 15 αὐτοῖς L ἢ νόμου] 
nov. V. peeineenho p16 se X om. L | 11 παραγ- 
γελμάτω» nov. XVII | 18 σύμβολα] codicillos eius c ἢ 
19 τοῦτο δὴ τὸ M(s)) τοῦτο δὴ τὸν L τοῦτον δὴ τὸν 
B |21 τοίνυν om. || 28 αὐτὸν L| 26 xvu k. Aug. c, 
xvii kL.agustas [ul] xv k. aug. M πρὸ (8 καλ. αὐγού- 
στων Ath. (μηνὶ αὐγούστῳ Theod.) vi. k. iul. ul." | CP. 





om. M | bilisario M | post subscriptionem non servatur 1n- 
der de quo agitur v. 9 sq. | 80 ἐπάρχῳ om. L | 33 Ὁ πο- 
cov LÁAth.] Πόσον M| τὸ τῶν Καππαδόκων ϑέμα τε 
Ath. | 39 παρέσχαις L 





1 4] ad V']|3 priori V ἢ 16 in] ut in V ἢ scripta T | 
18 exigeremus /ibri| 19 legem nostram om. Vi21 celsi- 
tudo tua V | 26 Cap. 7" Constantinopl. V | bilisiario V 
bilis. Τ' αἰ. | uie. V | 33 capadotium V || 35 multe sciente V 


Nov. XXX pr. 1 


224 


DE PROCONSULE 





σαντὸς ἐξῆρχε, καὶ ἄνδρες ὀνομαστότατοί τε καὶ φρον- 
τἰδος ἄξιοι Ῥωμαίοις γενόμενοι μεγάλης ἐκεῖϑεν ἤρ- 
ϑησαν. γῆ τε αὐτοῖς ἐστι πολλή τε καὶ ϑαυμαστὴ 
καὶ οὕτως ἀρέσασα τῇ βασιλείᾳ, ὡς καὶ ἀρχὴν éma- 
στῆσαι ταῖς ἐκεῖσε κτήσεσιν ἰδίαν, τῆς Ποντικῆς ἀρχῆς 
οὐκ ἐλάττω, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ μείζω. πολυανϑϑω- 
ποτάτη τε γὰρ καϑέστηκε καὶ πόλιν σταρέχεται μεγέ- 
στην τὴν τοῦ φιλτάτου Καίσαρος ἡμῖν ἐπώνυμον τοῦ 
δόντος ἀρχὴν ἀγαϑὴν τῇ xc" ἡμᾶς μοναρχίᾳ, δι᾽ Ov 
τὸ τοῦ Καίσαρος ὄνομα καὶ ᾧπερ ἡμεῖς ἀντ᾽ ἄλλου 
τινὸς τῶν τῆς βασιλείας συμβόλων σεμνυνόμεϑα. 


erat, et viri nominatissimi et sollicitudine digni Ro- 
manis facti magna inde floruerunt. Terraque eis 
plurima; et mirabilis et ita placens imperio, ut et 
administrationem statueret illinc possessionibus pro- 
5 priam, Ponticae administrationis non minorem, magis 
autem etiam potiorem. Populosa enim consistit et 
urbem praebet magnam amantissimi Caesaris nobis 
cognominem, qui dedit principium bonum quae nostra 
est monarchiae, per quem in omnibus terrae genti- 


ἐν ἅπασι vois τῆς γῆς ἔϑνεσιν ὀνομαστότατόν ἐστε 10 bus nominatissimum est Caesaris nomen et quo nos 


pro alio quodam imperialium signorum nobilitamur. 


CAPUT I. 


Ταύτην δὴ τὴν χώραν ἀρχῆ παραδεδόσϑαι μικρᾷ 
σφόδρα ἡμῖν ἐφάνη τοῦ προρήκοντος ἀνάξιον, ἄλλως 


Hanc provinciam traditam (parva satis nobis visa 
est quam decet indigna), proinde etiam tumultuan- 


τε καὶ στασιάζουσαν αὐτὴν ἀεὶ πρὸς τὴν ἐφεστῶσαν 15tem eam semper et adversus institutam mostris do- 


τοῖς ἡμετέροις οἴκοις ϑεωροῦμεν ἀρχήν. καὶ μεμερισ- 
μένα γε τὰ τῆς πόλεωβ ἐστί, καὶ τὸ μέν τε ταμειακόν 
ἐστιν αὐτῆς, ἐλευϑερικὸν δὲ καλοῦσι ϑάτερον, καὶ uia 
μέν ἐστεν ἡ πόλις τῷ περιβόλῳ, διπλὴ δὲ ταῖς γνώ- 


mibus videmus administrationem. Et divisa quae 
civitatis sunt, et aliquid quidem eius aerarii est, 
liberale autem vocant aliud: et una quidem est civi- 
tas muro, duplex autem voluntatibus, ut et seditio- 


u048* ὥςτε xal στάσεων ἀφορμαὶ καὶ διχονοίας, x«l20num occasiones et ad malum homines sollicitari ex 


εἴ τε κακὸν ἀνθρώποις ἐνοχλεῖ, παρὰ ταύτης ἐστίν, 
ὡς γε οἰόμεϑα, τῆς προφάσεωβ. ἣν ἀνελόντες ἰσχύν 
τε ἅμα καὶ ὁμόνοιαν τῷ πράγματι δώσομεν», T6 οὐ 
μήποτε ἂν οὐδὲν ἐν ἀνθρώποις γένοιτο κάλλιον. 


ea sit ut putamus occasione. Quam perimentes for- 
titudinem simul et unanimitatem causae dabimus, 
quà numquam nihil in hominibus fiet melius. - 


1 Ταῖς μὲν οὖν ἄλλαις ἀρχαῖς, s ἔναγχος ἐν Πισί- 251 Aliis itaque administrationibus, quas nuper in 


δαις τε καὶ “υκάοσε καὶ Θρᾳξὶ κατεστήσαμεν, ἐκ δὲ- 
πλῆς τινος συνόδου τὸ σχῆμά τὸ καὶ ἄϑροισμα καϑ- 
ειἰστήκει" ταύτην δὲ δὴ τὴν Καππαδοκῶν usiCove κατα- 
κοσμῆσαι βουλόμενοι σχήματε τριπλῆν ἐπετέϑεμεν τὴν 


Pisidiis οὐ Lycaonibus et Thracibus constituimus, ex 
duplici quodam conventu figura et collectio consistit, 
hanc autem maiori ornare volentes figura triplicem 
imponimus potestatem ei. Qui enim in hoe est cin- 


ἐξουσίαν αὐτῇ. ὁ γὰρ κατὰ ταύτην τὴν ἀρχὴν ἡγήσε- 80 gulo praeerit quidem simul et civili omni officio, 


ται μὲν τοῦ νόμου καὶ τῆς πολιτικῆς ἁπάσης τάξεως, 
ἡγήσεται δὲ καὶ τῶν στρατιωτῶν τῶν «s ἐπὶ τῆς 
εἰρημένης χώρας τῶν τὸ ἐν ταῖς ἄλλαις ἐπαρχίαις τῆς 
Ποντικῆς διοικήσεως ἱδρυμένων, ἐν αἷς τὰ ταμειακὰ 


praeerit autem et militibus, et qui in memorata pro- 
vincia et qui in aliis regionibus Ponticae diocesis 
collocati sunt, in quibus aerarii praedia consistunt, 
ac si militaris hoc ipso esset iudex. Dabimus autem 


χωρία καϑέστηκεν, ccmeo ἂν εἰ στρατιωτικὸς αὐτό- 85 οἱ et aerarii praeesse hominibus, et omnes quanti- 


ϑὲν ἐτύγχανεν ἄρχων" δώσομεν δὲ αὐτῷ καὶ τῶν 
ταμειακῶν ἄρχειν ἀνθρώπων, καὶ πάντες ὁπόσοι τῆς 
πρώην κομιτιανῆς εἰσε τάξεως (σουμμάριοί τ φαμέν, 
καὶ εἴ τι τοιοῦτον ἕτερόν ἐστι) κατακούσονταε τούτου. 


cumque pridem comitiani officii sunt (et summarii 
dicimus et si quid tale aliud est), obaudient ei. Et 





imperabat, et celeberrimi viri quique Romanis cura digni videbantur magna inde evecti sunt; atque est iis 
terra ampla et mirabilis quaeque imperio ita placuit, ut possessionibus quas ibi habet etiam proprium 
magistratum Pontico magistratu non minorem, quin etiam maiorem praeponeret. .Populosissima enim est 
et maaimam urbem praestat carissimi nobis Caesaris nomine insignem, qui bonum initium nostro dedit im- 
perio, propter quem apud omnes terrae gentes celeberrimum est Caesaris nomen et quo nos prae omnibus 
ceteris imperii insignibus gloriamur. à 
Ll Hancd igitur regionem magistratui tradere parvo admodum nobis eo quod. decet indignum visum 
est, praesertim cum eam semper -adversus magistratum nostris domibus praefectum seditiones movere 
videamus. Ac divisa quidem civitas est eiusque altera pars tamiaca est, altera immunis (quod. eleuthe- 
ricon appellant), et una quidem civitas est ambitu, duplez: autem. voluntatibus: unde et seditionum et 
dissensionis copia, et si quid mali homines affligit, ex hac, ut putamus, causa fit. Qua sublata rei et 
1 robur simul et concordiam dabimus, qua mhil umquam inter homines fit pulchrius. — Atque ce- 
teris magistratibus, quos nuper in Pisidis et Lycaonibus et Thracibus constituimus, ex. duplici quadam 
consociatione et species et cumulus constitit: hunc vero Cappadocum isíratum cum maiori specie 
ornare velimus, triplicem ei potestatem imponimus. Nam qui hunc magistratum. geret. cum legibus et 
civili officio omni praeerit, tum militibus et qui in dicta regione et qui in ceteris provinciis Ponticae 
dioecesi$, in quibus tamiaca praedia eatant, collocati sunt, perinde ac si per se mülitaris esset magi- 


stratus; dabimus autem eidem etiam ut tamiacis hominibus imperet, atque omnes quicumque. comitiani 


quod prius fuit officii sunt (summarios dicimus et si quid aliud. eiusmodi | est) oboedient illi. 


Ac tri- 





2 μεγάλης Ls) μεγάλως M || ἤρϑησαν L] ἤνϑησαν 
Ms || 3 αὐτῆς L || ϑαυμαστοὶ M || 4 οὕτως Lc] οὔτε 
M5 ἐκεῖϑεν Le Ποντικῆς scripsi cum s] πολιτικῆς 
ML |? πόλεν LL] πόλεν τὸ M, leg. nóAav ys? | 9 δι᾽ 0v] 
διὸ L? || 11 καὶ delendum? || ὥσσιερ L || 13 δὴ om. | 
μικρὰ IL (cf. €) | 19 ἀεὶ αὐτὴν L || πρὸς] et adversus c | 
17 τι delet Hombergk || 18 αὐτοῖς L| 20 καὶ διχρονίας 
L3, xai διχονοίας om. e | 21 εἴ τε κακὸν ἀνϑρώπους 
ἐνοχϑεῖ L ad malum homines sollicitari & | 25 πεσι- 
δίαις MLLg || 26 κατεστήσαμεν] cf. nov. XXIV— XXVI | 
28 δὴ τὴν Καππαδοκῶν om. Le | zv) τὴν τῶν B | 
31 τοῦ νόμου] simul (i. e. ὁμοῦ ἢ ς | 34 ταμεία xai 
χωρία LL || 38 κομητεανῆς LB (id. 225, 4) 





2 eis] eis est vulg. || 3 ut et] et om. T'al. | 4 illie vulg. || 


5 amministrationibus V | 6 populos V || 8 cognomine 
libri | qui] quod V om. T' | 9 terra egentibus V | 10 et 
quo] et qua 7' est que V | 11 quoddam V || nobilitamus 
V || 13 traditam parua] administrationi tradere parvae 
vulg. || visum est vulg. || 14 indigna] digna /ibri (indignum 
vulg.) | 15 et del. vulg. | instituam V | 16 diuersa V || 
17 ciuitati V || errarii V al. (et sic infra passim) | 21 ut 
putamus] utamur V utamus Mob. || fortitudine V || 23 qua 
Osenbrüggen|] quam V quoniam 7'vulg. | 27 dupli quod- 
dam conuentu figurat V || 28 ornari V | figuram VT' || 
30 simul et] simul legi et vwlg.|| 32 pontice diocesiseos 
T' et ponticesiseos V || 33 collocati vu/g.] collati libri 

34 esse libri| 35 errari V || 36 comitiaei V al. || *offieit 





sunt] officiis /ibri sunt officii vulg. | summari V || 37 ei 
om. V al. j 





MUTET 





$ 
τ 
» 
3 
i 


—E 


CAPPADOCIAE 


225 


Nov. XXX 1. 2 





xai τριαδικὸν ἔσται τι spine τὸ συνάγον αὐτῷ τὴν 
ἀρχήν" ὁ γὰρ αὐτὸς πολιτικός τε ἔσταε ἄρχων καὶ 
στρατιωτικὸς καὶ τῶν τ ὃν ἡγήσεται πραγμά- 
τῶν, ὑπουργούσης ἑκατέρας αὐτῷ τάξεως τῆς τε κο- 
μετεανῆς, ἥπερ καὶ τὰ οἰκεῖα πράξει καὶ οὐδὲν ἐπέκοι- 
γνωνήσει τῇ πολιτικῇ τάξει, τῆς τε τοῦ λαμπροτάτου 
τῆΞ ἐπαρχίας ἄρχοντος. πᾶσαν δὲ ἀνϑυπατιανὴν γε- 
νέσϑαι τε καὶ καλεῖσϑαι βουλόμεϑα, τῆς τάξεως μὲν 
μέαν ἐχούσης προΞτηγορίαν, τὴν τῆς ἀνθυπατιανῆς φα- 
μέν, τὰ μέντοι οἰκεῖα διῃρημένως 1 
πρώην κομιτιανῆς τῆς τε πρώην πολιτικῆς, (TE τὴν 
μὲν πολιτικὴν ἐπιμελεῖσϑαι τῶν ων τε καὶ πο- 
λιτικῶν, ὅσα εἰς αὐτὴν ἀνήχειν ἄνωθεν ἴσμεν, τὴν 


- 


trinum erit quoddam schema colligens ei cingulum ; 
ipse namque civilis iudex erit et militaris et aerarii 
praeerit rebus, ministrante utroque ei officio et co- 
mitiano, quod etiam propria aget et nihil communi- 
$cabit civili officio, et clarissimi imi provinciae iudicis. 
Totum vero proconsularium et fieri et vocari volu- 
mus, officio quidem unam habente appellationem 
(proconsulariam dicimus), quae vero propria sunt, 
ivise agente et quod pridem comitiano et quod pri- 
— indi fis- 


ovens τῆς τε 10 dem civili, ut civile quidem 


calium et civilium quaecumque eidem competere olim 
novimus, pridem vero comitianum officium praeesse 
i ialium rerum gubernationi et exactionem facere 





- cte aptat cr MA "o ir ma Étude ΟΝ 


imperialium 
δὲ πρώην κομιτιανὴν τάξιν ἐφεστάναι τῇ τῶν βασε- — secundum quod nunc explanabimus schema. 
λικῶν πραγμάτων trend καὶ τὴν εἴρπραξιν ποι- 15 
εἴἶσϑαι καϑ' ὅπερ νῦν ὑφηγησόμεϑα σχῆμα. 


CAPUT I. 
Τὸ μὲν γὰρ τῶν ἐπιτρόπων xci τῶν τρακτευτῶν Tutorum vero et tracteutarum nomen neque esse 
õ οὐδὲ — παντελῶς βουλόμεθα, πρὸς τὰ ἔμ- penitus volumus, ad prisca respicientes exempla et 
βλέποντες παραδείγματα καὶ τὴν πολλὴν plurimam eorum calumniam quam miseris inferebant 
ἐπήρειαν ἣν τοῖς «d. ἤγον συντελέσεν. 20 collatoribus. Nominari autem volumus per (domum) 
᾿Ὀνομάξεσϑαι δὲ βουλόμεθα κατ᾽ οἰκίαν ἑκάστην κιν- | unamquamque periculo totius comitiani officii et tre- 
δύνῳ τῆς ὅλης κομιτιανῆς τάξεως καὶ τῶν δεκατριῶν decim priorum, quos scilicet magistros primos et 
τῶν πρωτευόντων, ovs δὴ μαγίστερας πρώτους xai secundos vocant, alios t illos continuo respon- 
καλοῦσιν, ἑτέρους τοὺς μετ᾽ αὐτοὺς svOvs dentes tredecim, unum, sicut dictum est, per domum 
ἀποκχρινομένους δεκατρεῖς, ἕνα, ὡς εἴρηται, κατ᾽ vr gens, mage hos autem qui post priores tredecim 
xíav ἑκάστην. τούτους δὲ δὴ τοὺς μετὰ τοὺς προτέ- sunt exactionem et salvare quae eius sunt 
ρους δεκατρεῖς ποιεῖσθαι τὴν εἴςπραξειν καὶ περι- — fisco, providere autem et securitati collatorum, qua- 
t card τὰ οἰκεῖα τῷ δημοσίῳ, προνοεῖν δὲ καὶ τῆς tinus a nullo ullam sustineant laesionem, scientes 
ϑείας τῶν συντελῶν, ἐφ᾽ ᾧ παρὰ μηδενὸς αὐ quia hinc accedens damnum collatoribus multo am- 
τοὺς μηδεμέαν ὑφίστασθαι βλάβην, γινώσκοντας ὡς 30 plius eorum respiciet facultatem, utpote etiam [a] 
ἡ ἐντεῦϑεν ἐπιγενομένη ξημία τοῖς ὑποτελέσιν πολλῷ periculo eis inferendo totius fiscalis exactionis. Nihil 
πλέον τὴν αὐτῶν ὄψεται περιουσίαν, οἷα καὶ τοῦ xiv- — autem praebere penitus neque eos, qui dudum priores 
δύνου ἐπ᾽ αὐτοὺς φερομένου πάσης τῆς δημοσίας sis- vocabantur et secundi magistri, neque quos post eos 
πράξεως. Μηδ ὁτιοῦν δὲ παρέχειν παντελῶς μήτε — tredecim sancivimus exactionem fiscalium celebrare 
τοὺς πρώην καλουμένους πρώτους καὶ τοὺς δευτέρους 35 neque alium comitiani officii [quo] per tempus specta- 


 μαγίστερας μήτε τοὺς μετ᾽ αὐτοὺς νῦν δεκατρεῖς, ovs 


ἐϑεσπίσαμεν ἄνυσιν τῶν δημοσίων ποιεῖσϑαε, 
μήτε ἄλλον fva τῶν τῆς κομιτιανῆς τάξεως τῷ 


κατὰ καιρὸν περιβλέπτῳ ἀνϑυπάτῳ ἢ προφάσει ὄνο- 





partita quaedam species erit unde ei magistratus constet: idem enim et civilis erit isíratus et militaris 
et lamiacis praeerit negotiis, inserviatque ei utrumque officium, tam comitianum, | et sua peraget nec 
quicquam commune habebit cum civili officio, quam quod clarissimi provinciae praesidis est. | Universum 
vero proconsulare hen. et appellari volumus: atque officium unam quidem habeat appellationem, pro- 
sod m dicimus officii, sua tamen utrumque divisim agat tam quod olim comitianum quam quod olim 
civile fuit, ——— tributis et rebus civilibus, quascumque ab initio ad ipsum pertinuisse 
scimus, comitianum autem quod olim vocabatur officium praesit administrationi rerum imperi. et ex- 
actionem faciat secundum eam quam nunc exponemus rationem. 

IL. Nam curatorum et tractatorum nomen ne esse quidem omnino volumus, cum respiciamus ad 
priora exempla mulíasque eorum iniurias quas miseris inferebant subditis. Nominari autem per singulas 
domos i comitiani officii et tredecim primatum, quos magistros primos et secundos vocant, 
alios tredecim volumus qui statim post illos seligantur, singulos, uti dictum est, per singulas domos. 
ique hos qui post priores illos tredecim sunt exactionem facere, et servare fisco quae eius sunt; pro- 

e autem subditorum incolumitati, ne illi a perm detrimentum ullum patiantur, cum sciant 

num subditis inde illatum multo magis ad ipsorum bona spectaturum, quoniam etiam periculum omnis 
publicae exactionis ad ipsos pertineat. Nec vero quicquam omnino neque ili qui antea vocabantur 


primi et secundi magistri neque tredecim qui post illos nunc sunt, quos tributorum exactionem facere 


sancimus, neque alius quisquam ez officio comitiano spectabili qui pro tempore erit proconsuli aut 





1 τὲ MBsz] om. L| 2 ἔσται ἄρχων M] ἄρχων ἔσται 
B ων ἔστω L| 6 τῆς τε LB] τῇ M] 1 γίνεσϑαί 
τε B| τὸ διηρημένης Ὁ L'| τῆς τε πρώην κομιτιανῆς 
om. M| 11 κομητιανῆς B (εἰ sic semper) | τῆς δὲ B. ἢ 
16 goi tote d ἢ 17 xai τῶν] τῶν om. LB | 18 oi- | libri | offitio V | praeesse] commune esse V | 13 guber- 
δὲν B 21 κινδύνω δὲ τῆς L| 22 κομητιανῆς M^B| ioni 1 
23 ovs] οὖσε L' | 28 τῶν δημοσίων LB | 31 éx«ysvo- 
μένη L| 32 αὐτῶν MBs] εαὐτῶν L ἢ 34 Ἐμήτε! μηδὲ 
MLB | 36 νῦν om. «| 38 τὸν τῆς κομητεανῆς L ἢ} 39 ἢ 
om. € 








: ἃ om. vulg. | 31 eis] eis in eis V eis in eas T' in eos 

1 erit quoddam seema quoddam erit V | 3 eommitiatio | vulg.| fiscalis] facultatis V ai. | 33 secundum V | neque 
V| 4 communicauit V | 5 elarissime Zbri | 6 Totum | post eos quos tredecim 7' neque post eos tredecim quos 
vero] uero in totum V' | proeonsolarium V'| et fieri om. | vulg. | 35 alium] alium ullum Neob. | offüci V | quo 


V| ? quidem] quoddam V | uno V | habentem V ha- 
HL 29 


990 


bili proconsuli occasione denominationis aut alterius 
cuiuslibet causae, tantum quinquagenis solidis ab 
unoquoque tredecim exactorum prioribus tredecim 
magistris praebendis. 


Nov. XXX 2—4 DE PROCONSULE 





μασίας ἢ ἑτέρας οἱαεδήποτε αἰτίας, μόνων ἀνὰ quin- 
quaginta solidorum σαρ᾽ ὁκάστου τῶν δεκατριῶν πρα- 
κτόρων τοῖς προτέροις τριβκαίδεκα μαγέστερσε παρεχο- 
μένων. 


CAPUT III. 


«Αὐτοὺς μέντοι τοὺς ἀπαιτητὰς μηδ᾽ ὁτιοῦν κομί- 5 Ipsos autem exactores nihil accipere amplius ἃ 
ζεσϑαι πλέον παρὰ τῶν γεωργῶν ἢ τῶν ὅλως ὑπομε- 
vóvrov δι᾽ αὐτῶν τὴν εἴδπραξιν πλὴν τῶν mtpiuyo- 
μένων τοῖς τύποις Νικητοῦ τοῦ τῆς usyaAomoeno)s  ficae memoriae et quae definita sunt exactoribus; 
μνήμης καὶ ἀφορισϑέντων τοῖς ἀπαιτηταῖς. μὴ δυνα- non valentibus eis fingere nomina et pro nominibus 
μένων αὐτῶν πλάττειν ὀνόματα καὶ onio τῶν ovo-iO0istis inferre damna salutationum causa aut tracteu- 
μάτων τούτων ἐπάγειν ξημίαβ ἀσπαστικῶν τῷ ἕνεκεν — ticorum aut alterius cuiuslibet occasionis sive quasi 
ἢ τρακτευτικῶν ἢ ἑτέραβ οἱαβδήστοτε προφάσεως sire . ad consuetudinem aliquam relatae. sive ad quam- 
εἰς συνήϑειάν τινα δῆϑεν ἀναφερομένης sire sic oíav- — cumque calumniam. His enim omnibus liberos nostros 
οὖν ἐπήρειαν. τούτων γὰρ πάντων ἐλευϑέρουβ τοὺς subiectos servari volumus: maxime namque eos li- 
ἡμετέρους ὑποτελεῖς φυλάττεσϑιαι βουλόμεϑα. μάλιστα i5 beros onere quod per tempus praebent tracteutis 
γὰρ αὐτοὺς ἐλευϑεροῦμεν τοῦ πονηροῦ ve καὶ ὀλεϑρίου minuere et quod circa fiscum et circa propria fa- 
δασμοῦ ὃν τοῖς κατὰ καιρὸν παρέχοντες voexvsvvois  'ciunt pabula; sed vel si qua forma fuit volens prae- 


nem citra quam continetur formis Nicetae magni- 


colonis aut omnino a sustinentibus per eos exactio- 


ἡλαττοῦντο περί τὸ τὸ δημόσιον περί ve τὰς οἰκείας bere aliquid tracteutis aut longa consuetudo, etiam 
ἀποτροφάς: ἀλλὰ κἂν εἴ τιβ τύπος ἢν βουλόμενος 
παρέχεσϑαΐ τε τοῖς τρακτευταῖς ἢ μακρὰ συνήϑεια, 
καὶ ταύτην ἀναιροῦμεν. αὐτὸ γὰρ δὴ τὸ τοῦ τρα- 
κτευτοῦ περιδλόντες ὄνομα καὶ πᾶν τὸ εἰς αὐτὸν ἀνῆ- 
xov δἰκότωβ συναφαιρούμεϑα, ταύτην idu)» φιλοτε- 
μίαν τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσε διδόντες. εἰ δέ τιβ 
ϑαρρήσειε τῶν πρακτόρων ὅτερόν τε λαβεῖν παρὰ τὰ 
διωρισμένα τῷ τύπῳ ΜΝικητοῦ τοῦ μακαριωτάτου 
(ταῦτα γὰρ μόνα κομίέζεσϑαι συγχωροῦμεν αὐτοῖβ), 
ἴστω καὶ τῆς στρατείας καὶ τῆς ἀξίας καὶ οὐσίας ἐκ- 
πεσούμενος τῆς αὑτοῦ. 


hane perimemus. 
20tes nomen et omne quod in eo competit rite simul 


Ipsum enim tracteutae absciden- 


auferimus, hanc specialem munificentiam nostris col- 
latoribus dantes. Si quis autem praesumpserit ex- 
actorum aliud quiequam accipere citra quae definita 
sunt forma Nicetae beatissimi (haec enim sola acci- 


25 pere permittimus eis), sciat et militia et substantia 
Se casurum Sua. 


CAPUT IV. 
"Eni; δὲ εἰκός ἐστιν ἐν τοῖς δέκα καὶ τρισὶ πρά- 80 Quia vero possibile est inter tredecim exactores, 


κτορσι (διότε κατὰ βαϑμὸν εἰς ταύτην προϊέναι τὴν 
τάξιν αὐτοὺς ϑεσπίζομεν) οὐκ εἶναι πρὸς τὸ πρᾶγμα 
ἐπιτήδειον, μένειν μὲν αὐτῷ καὶ οὕτως τὴν ἐκ τοῦ 
βαϑμοῦ πρόροδον συγχωροῦμεν, ϑεσπίζομεν δὲ τοὺς 


quoniam per gradum ad hoc accedere officium eos 
sancivimus, non esse ad causam opportunum, manere 
quidem “οἱ etiam sic ex gradu provectum sinimus, 
sancimus autem tredecim priores magistros nec non 


δεκατρεῖς τοὺς προτέρους μαγίστερας καὶ πρός γε τοὺς 35 et sequentes alium quempiam adiutorem ei denomi- 


2 2 ^ , M 2 - , 
μετ΄ αὑτοὺς ἕτερόν τινα βοηϑὸν αὐτῷ προβονομάζειν 
, - » », - , 
κινδύνῳ οἰκείῳ xal τῶν ὄντων αὐτοῖς πραγμάτων, 


nare periculo proprio (et) existentium eis rerum, 





nominationis aut alius cuiusvis causae nomine praestent, sed soli quinquageni solidi ab unoquoque tre- 
decim. illorum ezactorum prioribus tredecim magistris praebeantur. 


Il. psi vero exactores mihil e amplius ab colonis aut qui .omnino per eos patiuntur . 
Ὁ 


ezactionem. percipiant, praeter ea quae formis Nicetae magnificae memoriae continentur et exactoribus 
definita sunt. Neve liceat illis nomina fingere et pro his nominibus damna inferre sive aspasticorum sive 
tracteuticorum gratia sive alius cuiusvis causae sive ad consuetudinem forie quandam referendae sive 
ad qualemcumque iniuriam. |. Ab his enim omnibus subditos nostros immunes servari volumus. Maxime 
vero eos liberamus a malo et pernicioso tributo, quo tractatoribus qui pro tempore erant praestito de- 
ficiebant et quod. ad fiscum attinet et quod ad proprium victum. | Verum licet qua sit iussio quae qui 
praeberi tractatoribus velit sive longa consuetudo, hanc quoque tollimus. Nam ipso tractatoris nomine 
sublato etiam omne quod ad eum pertinet merito — tollimus, specialem hanc liberalitatem subditis 
nostris tribuentes. Quodsi quis ezactorum aliud quid accipere ausus sit. praeter ea quae forma Nicetae 


beatissimi definita sunt (haec enim sola auferre eis permittimus), sciat se et militia et dignitate et bonis j 


suis privatum iri. 

IV. Quoniam vero fieri facile potest, wt inter tredecim exactores (quia ut gradatim ad. hunc ordi- 
nem procedant sancimus) aliquis. ad negotium non sit idoneus, : 
cessus ez gradu illi maneat, sancimus vero tredecim priores magistros, et praeterea eos qui post illos 
sunt, alterum quendam illi adiutorem periculo suo rerumque quae ipsis sunt nominare, qui negotio 


ermittimus quidem, ut sic quoque δος 





1 μόνων M) μόνον L Β(ς) | quinquaginta solidorum M] 
πεντήκοντα νομισμάτων χρυσίου (χρυσοῦ LB) M s. v., 
LB|2 ἑκάστῳ B| 8 Νικητοῦ) νικῆτα 1,32. Ad Praef. 
Praet. edictum XIII (Zachariae ᾿ἀνέκδοτα p. 211) refz- 
rendum putat Zachariae | 9 μὴ om. L!|| 10 xe om. B | 
11 ἀπαστικῶν 1, ἀσπατικῶν B^ | 12 ἢ στρακτευτικῶν 
L | 14 ἁπάντων L || 16 πονηροῦ τε καὶ ὀλεϑ'ιρίου om. c ἢ 
17 δασμοῦ 1.3] δεσμοῦ ΜΠ15 | ὃν vois κατὰ καιρὸν 
om. L || παρέχοντε» (παρέχοντες ἢ 7} ὧν σταρεῖχον 
τοῖς L? (cf. ς) | 18 ἠλαττοῦντο περί τε τὸ (τὸν B) δη- 
μύόσιον MLB)| minuere et quod cirea fiseum — faciunt 


(i. e. ἐλαττοῦν τὸ περί τε τ. δ. Ἢ & p ἀποτροφὰς M Be] | 


ἀπογραφὰς L vulg. || 28 xai τῆς ἀξίας om. e || 29 αὐτοῦ 
MLB || 30 δεκατρισὶ B || 31 διότι M] ἐπειδὴ BL || 





κατὰ om. B || 34 πρόξοδον] provectum (i. e. πρόοδον) e || ἶ 


35 προτέρας M || 36 αὐτῷ] αὐτῶν B 





2 eausa V || 5 exaetoris V || 7 nieitae V, om. T 
8 et quae V] quae et 7' αἱ. | difinita V definite 7' 
9 nominibus] omnibus J/ibri | 10 salutation V|| 12 *re- 


lata T' elata V. | 13:calumpnia V || 15 onere] honore VaL - 


17 praeberi vulg. || 18 *tracteutis] tracteutes 7' traeteu- 
tae vulg.; tracteutis — 19 enim om. V | 19 eg. perimi- 
mus? | 23 qua V | diffinita {τὶ | 24 nicitae V, om. T 
*haec addidi, ea add. vulg. | 26 se om. V | suam V 
30 Quia] Qua V || est inter] est uero in V | 31 eos vulg. 
eum V, om. T' || 32 saneimus vulg. || 35 denumerare /ibri | 
36 et add. vulg. 










Fesuire (26 ἄρας dat 





227 


Nov. XXX 4. 5 





CAPPADOCIAE 
ὃς τῷ mod ε χρήσεται ὄντως, ὥςτε μήτε τὸ 
ἡμόσιον — Jas διὰ τὴν ἀσϑένειαν τὴν ἐκείνου 


ἐκείνας ἅς εἰς ἐπήρειαν ἐπινοοῦντες introita τε καὲ 


magistris —— et per tempus spectabili comiti 


troita et alia denominantes, agricolarum destruant 
vitam, sed solis contenti quae praebentur exactori- 


ἕτερα ὀνομάζοντες τὸν τῶν γεωργῶν καταλύουσι βίον, 15 bus secundum formam Nicetae clarae memoriae aliis 


μόνοις ἀρκούμενοι τοῖς παρεχομένοιβ τοῖς ἐπε- 
τρόποις κατὰ τὸν τύπον Νικητοῦ τοῦ τῆς λαμπρᾶς 
μνήμης τῶν ἄλλων ἁπάντων ἀπέχοιντο. 


omnibus abstineant. 


CAPUT V. 


Αὐτῷ δὲ τῷ περιβλέπτῳ ἀνθυπάτῳ ἁπάντων 


Ipsi quoque spectabili onsuli similiter omnium 


ὁμοίως ἔσται φροντίς, εἴτε καϑεστήκοε τε πολιτικὸν 20 erit cura, sive sit aliquid civile sive ad militarem 


εἴτε εἰς τὴν στρατιωτικὴν ἀρχὴν εἴτε εἰς τὴν ταμεια- 
κὴν ἐξουσίαν βλέπον, καὶ οὐδενὸς ἀμελήσεε τῶν πάν- 
τῶν, ἐπειδὴ καὶ μείζονα τῶν ἄλλων ἄρχοντα δοῦναε 
τῷ τόπῳ βουλόμεϑα. νενομισμένον γὰρ τοῖς πάλαι 
ἹῬωμαίοις ὃν τὰς ἐπ 
: ὑπάτοις ἢ τοῖς ἀντ᾽ ἐκείνων στελλομένοις, ovs 
1 ἵτους ἐκάλουν, διὰ τοῦτο xal τὴν Καππαδοκῶν 
ἀρχὴν ἀνθϑυπατείαν εἶναι βουλόμεθα" dnm Ῥωμαῖοι 
πρότερον τὴν ἐν ᾿ἀφρικῇ κατ , ἣν ἡμεῖς 
εψῦν τοσοῦτον Tv 


administrationem sive ad aerarii potestatem respi- 


. ciens, et nullius neglezat omnium, quoniam et maio- 


rem aliorum iudicem dare loco volumus. Cum enim 
solitum fuerit antiquitus Romanis provincias ad- 


ας ἀποκληροῦν ἢ τοῖς γενο- 25 signare aut factis consulibus aut pro illis missis 


quos proconsules vocabant, propterea et Cappado- 
corum "nr esse volumus: quo 
Romani prius in ica cingulum ornaverunt, quem 
nos nunc tantum auximus, ut accipiens eum glorio- 


ξήσαμεν, ὡς τὸν παραλαμβάνοντα 30 sissimis praefectis sacrorum nostrorum praetoriorum 


ταύτην τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις τῶν ἱερῶν ἡμῶν  connumeretur. Voceturque huius rector patria voce 


συναριϑμῆσαε πραιτωρίων. καλείσϑω τε Ó ταύτης 


deros T5 πατρίῳ φωνῇ proconsul lustinianus 
Cappadociae, ὥςτε καὶ τὸ τῆς ἀρχῆς ἔχειν ἴδιον καὶ 
τὸν áo 


, ἐπεὶ καὶ πολλὴν ἔχεε τὴν ἐξουσίαν, ἐχτεινομέ- 
προφάσει τῆς ταμειακῆς κτήσεως καὶ εἰς τόπους 


γὰρ ἂν ὃ τῆς ἀρχῆς κρατῶν τὸ τοιοῦτον σχῆμα ὅᾳ- 
ἕως 

e * - 
, xal ὅλως ἔσται σεμνὴ τοσούτοις ἐφεστῶσα 


ἕτ. 


πράγμασέ τε καὶ ἀνθρώποις, καὶ διαϑήσει γε εὖκο- 40 


λώτερον ἅπαντα, τῆς στρατιωτικῆς αὐτῷ παραζευγνυ- 
πένης ἰσχύος. τὰ μὲν οὖν πολιτικὰ πράξει κατὰ τοῦτο 


—— Iustinianus Cappadociae, ut et magistratus 
beat quod suum est et qui praesidet cingulo con- 
nominetur causae. Suscipiet enim qui cingulum ob- 


χηγέτην svvovouátar τῷ πράγματι. δέξαιτο 3o tinet talem habitum facile; nam et plurimam habet 


potestatem, extensam occasione aerariae possessionis 
et ad loca alia, et omnino erit decora tantis praesi- 
dens rebus et hominibus, et disponet facilius omnia, 
militari sibi coniuncta virtute. Civilia siquidem agit 





uli decet uíatur, ut neque fiscus propter ili 
tempore et 
adiutoris illus qui non idoneus est electio 
butorum exactores oportebit, 


adu habet privetur: ut Solet pericu 


ui quidem eos liberaverimus a 


rmiiatem damno afficiatur neque ille solacio quod ex 
tredecim magistrorum et ceterorum, qui post eos sunt, 
, Sicuti dictum est. Atque 1 


nobis gratias agere tri- 


multis illis detrimentis quae antea tris 


et spectabili pro tempore comiti et officio eius praebebant. Propterea autem eos ab his omnibus lbera- 


vimus, ut ne ipsi quidem subditos iniuria afficiant per praetextus illos 
ellatos quibus agricolarum vitam vic 


secundum — * 


illustris memoriae curatoribus praebentur, a reliquis omnib 


ad vexationem excogitatos et 
evertunt, sed ut solis contenti iis, quae 
j ibus abstineant. 


V. lpse vero spectabilis proconsul omnium pariter curam habebit, sive quid civile est sive ad mili- 


tarem administrationem sive ad potestatem tamiacam 
vel ampliorem reliquis magistratum huic loco dare vo 
inci. üs qui consules fiebant vel iis qui eorum loco delegabantur, quos proconsules vocabant, 


provincias 


ectat," neque quicquam omnium negleget, quoniam 
— Nam cum veteribus reed v. rug fuerit 


sorte distribuere, propterea et Cappadocum magistratum proconsulatum esse volumus, quo 
olim suum in Africa magistratum ornarunt, quem nos nunc adeo auzimus, ut qui eum suscipit glorio- 
sissimis praefectis sacro nostro praetorio adnumeretur. Atque qui huic praeest patria A MUS 


Cappadociae vocetur, ut et magistratus ,genus habeat um et cum re 
1 magistratum —— talem repel —— 


incipem auctorem. Etenim * 
potestatem etiam ad. alia loca 


"un X nominet 
accipiet , qua et magnam 


tamiacae possessionis causa extensam, et omnino venerandus erit, qui 


lot et rebus et hominibus praesit, et facilius omnia disponet, cum militare robur ei iunctum sit. Civilia 





3 —— — | καὶ τῆς τοῦ L ἢ 6 τοῦτο] 
τοῦτου πρὸς βολῆς L ἢ γενομένης B ἢ Ἴ μεγάλης: 
1418 δ' 500. MB || 11 τάξει) πράξει L ἢ 13 ἀδικέτεν M I 
Ἐδιὰ] μηδὲ libri (verbum deesse, veluti πελάττοιεν, Zacha- 
riae opinatur) | τὰς om. B || 14 ἐπινοοῦντες) excogitabant 
ς || intróitate (Qux τε s. v.) M ἐντροῖτα τὲ L εἰξοδιακά 


τε B | 18 ἀπέχωνται B || 22 βλέπων L^ B* ἢ οὐδενὸς 
«t0, λέπον ἀμεζήσο, M* ἢ 29 τὴν om. L| zv om LB Ι 


30 νῦν M] τοίνυν LB || ηὐξήσαμε»} Οοά.1.,21,1} 31 *vz- 
ἄρχοις libri | 82 τε ΜΒΞεῚ δὲ Lvulg.| 33 τῇ πατρίῳ 
qov1 om. B || proconsul iustinianus eapradóeae M avri 
πατος καππαδοκίας M s. v. et B, om. L | 31 ἐκτεινομέ- 


vn») xai ἐκτειν. Haloander, Zachariae | 42 πράξεις M 


2 inualitudine V | ille] ullo T,.om. V | 3 temporibus 
libri | 4 magistratorum V | adiutores libri| 5 oportunus 
est V] om. in hiatu T | 8 quas libri | 11 subiecti libri ἢ 
nocent libri | 12 illae Beck || 13 agricularum distruant V || 
14 exactoribus vulg.] exactorum V actorum 7᾽ ἢ 15 necetae 
libri | 20 si ad libri | 21 respicientes libri | 23 loeo] 
locum libri | 26 capadocorum " 28 in Afriea] affriceani V 
affrieam T' | 29 nune] non V a | in tantum vulg. | 
30 praetorum VT' | 31 eonnumerentur V | voce] uocet 
V | 32 capadotie libri | 35 habent VT | 36 extensa 
V| errarie pensionis V agerie passionis 7'| 38 et dis- 





ponet] et om. V al. || 39 leg. aget? 


29* 


Nov. XXX 5. 6 


229 


DE PROCONSULE 





δὴ τὸ συνειϑισμένον, τῶν στρατιωτῶν δὲ ἡγήσεται 
σφόδρα εὐκόλως, οἷα κἀκείνων ὑποκεκλιμένων αὐτῷ. 
l Προφεχέτω δὲ μάλιστα τὸν νοῦν τῇ τῶν ταμδια- 
κῶν διοικήσει πραγμάτων, ἅστερ εἰς οὕτω δεινὴ» καὶ 
πανταχύϑεν κεκαπηλευμένην ἐξωλίσϑησεν ἐμπορέαν, 
ὡς μηδενὸς ἄξια σχεδὸν αὐτὰ καϑεστάναι. τοσαῦτα 
γὰρ μεμαϑήκαμεν ἁμαρτάνεσϑαι κατὰ τὴν χώραν ὅσα 
μόλις ἀνδρὶ. τῶν μεγίστων ἔσται πρὸς ϑεραπείαν 


εὔκολα. οἱ joe τὰς τῶν δυνατῶν ἐπιτροπεύοντες 
κτήσεὶς --- ἀλλ᾽ ἤδη καὶ ἐρυϑριῶμεν εἰπεῖν μεϑ' ὅσης 10 dicere cum 


ἀλῶνται τῆς ἀτοπίας, καὶ ὡς δορυφόροι τε αὐτοὺς 
ϑεραπεύουσι xal πλῆϑος ἀνθρώπων οὐ φορητὸν ἀκο- 
λουϑεῖ, xai λῃστεύουσιν ἅπαντες ἀναιδῶς, καὶ ϑαυ- 
μάξζομεν ὅπως ἄχρι νῦν τὸ κατ᾽ ἐκείνην ὑπήκοον ἐξ- 
ἥρκεσεν ἀδικούμενον. τοιγαροῦν ἡμέρας xác 
χομένοις ve ἡμῖν καὶ τὰ κοινὰ πράττουσε πλῆϑος 
πρόςξεισε Καππαδοκῶν ἀδικουμένων, καὶ πολλοὶ μὲν 
ἐν αὐτοῖς ἱερεῖς, γυναῖκες δὲ ὡς πλεῖσται, καὶ πάντες 
ὀδύρονται καὶ τὴν τῶν οἰκείων ἀφαέρεσιν αἰτιῶνται 


secundum consuetudinem, militaribus autem prae- 
erit facile, utpote et illis subiacentibus ei. 
1 Intendat itaque maxime mentem aerariarum gu- 
bernationi causarum, quae in tam pessimam et undi- 
5que cauponaticiam dilapsae sunt mercationem, ut 
nullo digna paene consistat. "Tanta namque didici- 
mus delinqui in provincia quanta vix viro maximo 
erunt ad sanationem facilia. Potentium enim con- 
ductores possessionum, sed iam etiam erubescimus 
uanta capiuntur absurditate, et quia 
clientes eis observant et multitudo hominum inpor- 
tabilis sequitur, et latrocinantur universi impuden- 
ter; et miramur, quomodo hactenus illic subiecti 
duraverunt oppressi. Itaque diebus singulis oranti- 


sv- 15 bus nobis et communia [sunt] agentibus multitudo 


adiit Cappadocorum iniustitiam passorum, et plurimi 
quidem inter eos sacerdotes, mulieres autem multae, 
et omnes ingemiscentes et suarum ablationem accu- 
santes rerum, quia nullus est iuxta qui talia pro- 


πραγμάτων, ἐπεὶ μήτις ἐστὶ σύνεγγυς ὁ và τοιαῦτα 20 hibere valet. Aerarii vero possessio paene privata 


κωλύειν ἰσχύων. ἡ ταμειακὴ δὲ κτῆσις ἤδη σχεδὸν 
ἰδιωτικὴ γέγονεν ὅλη, διασπωμένη τε καὶ ἁρπαζομένη 
σὺν αὐταῖς ταῖς τῶν ἵππων ἀγέλαις, ἀντιφϑεγγομέ- 
vov παντελῶς οὐδενός, ἀλλὰ τοῦ στόματος αὐτοῖς ἐμ- 
φραττομένου χρυσίῳ. 


faeta est tota, dilacerata atque direpta cum ipsis 
equorum gregibus, contradicente penitus nullo, sed 
ore eis obstruso auro. 


25 


CAPUT VI. 


Διὰ ταῦτα τοίνυν ἕνα τῶν ἡμῖν γνωριμωτάτων 
ἐπιστῆσαι τῇ χώρᾳ ταύτῃ βουλόμεϑα, ὃς δὴ ταύτης 
τῆς τριπλῆς ἡγήσεταε τάξεως, μόνος ἐν αὑτῷ τὴν 
ὅλην περιφέρων ἀρχήν τε καὶ ἐξουσίαν, καὶ χρώμενος 


Propterea igitur unum nobis notissimorum prae- 
ponere provinciae huic volumus, qui huic triplici 
praesit officio, solus in se totum circumferens magi- 
stratum et potestatem, utens quidem causis civilis 


uiv τοῖς παρασήμοις τῆς σπολιτικῆξβ ἀρχῆς ὄχημα τε 80 administrationis carpentumque ex argento et proxi- 


, 


ἐξ ἀργύρου xal πέλεκυν wal ῥάβδους ἔχων xai ὅσα 
σημεῖα καϑέστηκεν ἀρχαῖα τοῦ νόμου, ἐπιτάξει δὲ 
καὶ τοῖς στρατιώταις, καὶ ἐπιμελήσεται τῶν ταμεια- 
κῶν πόρων, ὥςτε φοιτᾶν αὐτοὺς ἀνελλιπῶς ἁπάσαις 


mam (seu securem) vel fasces habens et quaecum- 
que signa sunt antiqua legis, imperabit autem et 
militibus et — habebit aerariorum quae- 
stuum, ut accedant indeficienter ad omnes super 


ταῖς ἐπὶ τούτῳ τεταγμέναις ἀρχαῖς, καὶ στολλῷ μᾶλ- 85 hoc statutas administrationes, et multo magis ad 


λον εἰς τὰ ἡμέτερα βασίλεια, καϑάπερ καὶ νῦν προο- 
ἔρχονται, προφάσει τῶν «e εἰς ἡμᾶς κομιεξομένων τῶν 
τε εἰς τὴν ϑειοτάτην καὶ δὐσεβεστάτην «ἀὐγοῦσταν 
τὴν ἡμετέραν σύμβιον, ἔν τε χρυσίῳ καὶ ἐσϑῆτε" οὐ- 


^ 


nostra regalia, sicut et nunc accedunt occasione et 
eorum quae ad nos deferuntur et quae ad sacratis- 
simam et piissimam Augustam nostram coniugem, in 
auro autem et veste; nihil enim inde minui volumus. 


1 δὲν yàg ἐκεῖϑεν ἐλαττωϑῆναι βουλόμεϑα. οὐ μὴν 401 Non tamen secundum hoc dari schema et sicut 


κατὰ τὸ τοιοῦτον δίδοσϑαι σχῆμα καϑάπερ μέχρι νῦν 





igitur aget secundum morem solitum, militibus autem nullo negotio imperabit, quippe qui ipsi quoque ei 
1 subiecti sint. — Advertat vero animum inprimis ad tamiacarum rerum administrationem, quae ín tam 
gravem et undique venalem delapsae sunt mercatum, ut nullo fere pretio ME sint. Tanta enim 
accepimus. committi in provincia quantis viz vir maximus sanandis par sit. Nam qui potentium pos- 
sessiones administrant — sed iam etiam dicere erubescimus, quanía cum absurditate oberrent et quemad- 
modum et satellites illis inserviant et multitudo hominum non ferenda eos comitetur omnesque i 
latrocinentur, ac miramur. quomodo usque adhuc subditi in illa regione perduraverint iniuriis affecti. 
Itaque quotidie nos et rem divinam facientes et publica negotia tractantes multitudo adit Cappadocum 
iniuriis affectorum, interque eos cum sacerdotes multi tum plurimae mulieres, omnesque lamentantur et 
res suas ablatas esse queruntur, quoniam nemo in propinquo est qui talia prohibere possit. — Tamiaca 
vero possessio iam fere tota privata facta est, distracta et cum ipsis equorum gregibus direpta, nec quis- 
quam omnino coníradicit, cum os eis auro occlusum. sit. 

^ . Propterea igitur unum ex iis qui nobis notissimi sunt huic. regioni praeficere volumus, qui 
quidem triplici huic officio praesit et solus in semet omnem et magistratum et potestatem comprehendat et 
insignibus quidem civilis administrationis utatur, curru ex argenio facto et securi et virgis praeditus et 
quaecumque antiqua signa legitima sunt, idem autem militibus quoque imperet et prospiciat reditibus tami- 
acis, ut sine intermissione ad omnes magistratus ad hoc constitutos et multo magis ad. nostrum pala- 
tium perveniant, quemadmodum nunc quoque perveniunt, tam eorum nomine quae ad nos quam quae ad 
sacratissimam et piissimam Augustam coniugem nostram deferuntur et in auro et in veste: nihil enim inde 
1 deminui volumus. — Nec tamen secundum eiusmodi formam, quomodo usque adhuc fiebat, eo furtis et 





1 evogaru»row) militaribus (i. e. στρατιωτικῶν) g || 
2 σφόδρα om. ς | ὃ ἐμπορίαν M Bc] ἀπορίαν L| 2 £&a 
L| 9 εὔκολον LL | énivoénovrss L || 10 ἐρυϑριῶν μὲν 
L^ | 11 ἀλῶνται M] ἀλλῶνται L ἁλῶνται Be | 12 ϑερα- 
πεύσουσιν L^ || πλήϑους L || φορητὸν Be] — 
ML | 15 εὐχομένοις) ἀσχολουμένοις L? || 19 ὀδύρονται 
— αὔἰτιῶνται] ingemiscentes — accusantes ς || 22 ἄρπα- 
ζομένης L ἢ 29 xai χρώμενος] xa om. ς || 30 τοῖς παρα- 
σήμοις] causis c || 35. εἰρέρχονται L 38 αὐγοῦσταν M"*| 
αὐγούσταν M*B αὐγούστην L | 39 ve] autem e | 41 τὸ 
τοιοῦτο L hoe g|| καϑάπερ] et sieut ς' 


1 consuetudine V | aut V | 2 utpute Tl 3 mente 
libri| 5 eauponatia dilapserunt mercatione V' || 6 dignae 
paene consistant vulg. | pena V || 7 prouineiam 7' 
maxime V | 9 etiam om. V | 14 orantionibus V! || 15 no- 
bis om. V in hiatu 3 litt. || et quae communia sunt Neob. || 
sunt om. vulg.|| gentibus Jibri| 16 eapadocorum 7' 
padorum V || possessorum VT'|| 19 prohiberet V || 21 di- 
lacera V | 27 tripliei praesit] uolumus V | 29 utens] 
ut est V | 31 uel 7' αἰ} ut V et vulg. || falsees V^ | 
32 imperauit V | 34 indeficientes VT'|| 36 nostram V 





et eorum] et om. V^ 





CAPPADOCIAE 


229 


Nov. XXX 6. 7 





ἔκ τε κλοπῶν καὶ τῆς τῶν ὑποτελῶν ἐπηρείας καὶ 
δόσεως ὀνόματε (ταῦτα γὰρ ἅπαντα v Tarte xai 
τῆς ἡμετέρας ἐκβάλλομεν πολιτείας), ἀλλ᾽ ἐξ αἰτιῶν 
δικαίων τε καὶ vo, , ἃς καὶ ὑποτεϑῆναε τῷδε τῷ 
ϑείῳ ἡμῶν πὶ ἄμεϑα νόμῳ, Gere ταύτας κο- 
pubóusvov τὸν κατὰ καιρὸν ἔχοντα τὴν ἀρχὴν sisgé- 
ρειν, εἷς εἴρηται, τὰς quinquaginta τοῦ χρυσίου λέτρας 
τῇ ϑειοτάτῃ — τῇ ἡμετέρᾳ συμβίῳ. τὴν γὰρ 
ἰρχὴν προῖκά τε καϑιστῶμεν ἡμεῖς καὶ ἀδωρότατα 
τὰς χειροτον i — 
9 Λῶς οὐδὲ εἷς ὃς ὑπὲρ ταύτης Ti λήψεται. ᾿Αλλὰ 
καὶ σίτησιν αὐτῷ μὲν ἃ 


μὲν ἄχρε χρυσίου λιτρῶν viginti 
δίδομεν, xa^ ἃ ὑποτέτακται, τῷ δὲ αὐτοῦ παρέδρῳ 


hactenus, ex telonum et subtelonum calumnia et suf- 
fragii nomine (haec omnia et odimus et a nostra 
expellimus republica), sed ex causis iustis et legiti- 
mis, quas etiam subdi huic sacrae nostrae p i- 


5 mus legi, ut has accipiens qui per tempus habet 


administrationem inferat, sicut dictum est, quinqua- 
ginta libras auri sacratissimae Augustae nostrae con- 
iugi. Administrationem enim et gratis constituimus 
nos et sine suffragio ordines in ea ponimus, et erit 


(ac ἐπ᾽ αὐτῇ τίϑεμεν" xal ἔσται παντε- 10 omnino nullus qui pro ea quiequam accipiet. 


2 Sed etiam annonam ei q usque auri lib- 
ras XX. damus, sicut subiectum est, eius autem 
assessori usque ad auri libras duas praebemus; ac- 


yos χρυσίου λιτρῶν δύο παρέχομεν. λήψεται δὲ καὶ — cipiet autem et officium utrumque quod a fisco 


ἡ τάξις ἑκατέρα τὸ παρὰ vov δημοσίου μέχρε νῦν e 15 


ρηγούμενον κατ᾽ οὐδὲν παντελῶς ἐλαττούμενον. 

γὰρ κατά τι τὴν ἀρχὴν ταύτην ἐλαττοῦμεν, καὶ μά- 
λιστα τοῦ ἐνδοξοτάτου πραιποσίτου τῶν ϑείων ἡμῶν 
κοιτώνων. μένειν γὰρ ἐπὶ Καππαδοκίᾳ καὶ αὐτὴν 
καὶ τὴν ὑπ᾽ αὐτὴν τῶν 
σχολὴν ἐπὶ τῆς ὁμοίας ἐξουσίας τε καὶ τάξεως καὶ 
ταὐτοῦ σχήματος ϑεσπίζομεν, οὐδὲν μέντοι παντελῶς 
ἐντεῦϑεν κομιζομένην οὔτε λόγῳ Dv οὔτε ἀν- 


νόνων, οὔτε ἐν χρυσίῳ οὔτε ἐν ἐσθῆτε οὔτε ἐν ἑτέ- bus, n 


ροις εἴδεσιν, οὔτε π᾿ 
οὔτε παρὰ τῆς αὐτοῦ τάξεως" οὐ γὰρ ἂν ἄλλως τὸ 
καϑαρὸν φυλαχϑείη. ὑπὸ γὰρ τὸ πρᾶγμα συν- 
«yo v ini τῆς χώρας ἀρχήν, iva μὴ τῷ διεσπάσϑαε 
χωλεύῃ. 


καϑωσιωμένων παλατίνων 20 palatinorum scho 


αρὰ τοῦ κατὰ καιρὸν ἀνθυπάτου 25 officio. 


hactenus erogabatur in nullo penitus imminutum. 
Neque enim secundum aliquid ini ionem hanc 
imminuimus, et maxime gloriosissimi praepositi sa- 
erorum nostrorum cubiculorum. Manere enim in 
Cappadocia et i eamque sub devotissimorum 
simili potestate et ordine et ipso 
schemate sancimus, nihil tamen penitus hinc acci- 
pientem neque titulo consuetudinum nec annonarum, 
neque in auro neque in veste neque in aliis specie- 
ue a temporali proconsule neque ab eius 
on enim aliter custodietur puritas; sub 
una namque administratione causam colligimus in 
provincia, ut non dilacerata claudicet. 


CAPUT VII. 


Πρόνοιαν τοίνυν xai αὐτὸς ὃ π 
μενος ϑήσεται πολλὴν τῆς ταμειακῆς κτήσεως, καὶ 
ὄψεται τὸ παραιρεϑὲν τῆς ταμειακῆς γῆς καὶ μάτην 
ὑφ᾽ ἑτέρων κατεχό εἴτε ἐν νομαῖς εἴτε ἐν ἀροσί- 


2 


ao' ἡμῶν στελλό- 80  Providentiam igitur et ipse qui 8 nobis dirigitur 


ponat multam aerarii possessionum, et inspiciet quod 
ablatum est ex aerarii terra aut frustra ab aliis 
detinetur sive in cuis sive in arabilibus sive in 


μοις εἴτε ἐν οἰνοφύτοις τόποις, εἴτε ἐν χωρίοις εἴτε ἐν — vinealibus locis, sive in praediis sive in domibus, 


οὐδεμιᾶς ἀντιτιϑεμένης αὐτῷ χρονίας παραγραφῆς. οὐ 
γὰρ ἄν τις ἀντιϑείη τοιοῦτό τι τῷ δημοσίῳ, οὔτε πρὸς 

/9üoc πράττων οὔτε ἵνα τὴν οὐσίαν αὐξήσειε τὴν αὖ- 
τοῦ" τοῦτο γὰρ ἐλάττωσις μᾶλλον ἥπερ αὔξησίς ἐστι, 


οἴκοις, καὶ ἐκδικήσει τῷ πράγματι τὴν ἀρχαίαν γῆν, 85 et vindicet rei antiquam terram, nulla obicienda ei 


temporali —— Non enim aliquis obiciet 
tale aliquid fisco, neque ad lucrum agens neque ut 
substantiam augeat suam; hoc enim deminutio 

tius quam augmentum est, cum manibus sordidis 


τὸ χερσὶ ῥυπώσαιβ χρώμενον οἴεσϑαί τε κερδαίνειν, 40 utens putat aliquid lucrari, quod postea reddat cum 


2? 


ὅπερ ὕστερον ἀποτίσει σὺν ἀσεβείᾳ τε καὶ αἰσχύνῃ 


impietate et confusione multiplex. 





vexatione subditorum 


largitionis nomine praebeantur (haec enim omnia et odimus et e republica 


nostra eicimus), sed ex iustis et legitimis causis, quas etiam sacrae huic legi subici iussimus, ut iis ac- 
ceptis qui magistratum pro tempore gerit quinquaginta auri libras illas, uti dictum est, praestet 
sacratissimae Augustae coniugi nostrae. Magistratum enim et gratis nos constituimus et creationes eius 
2 omni donatione expertes reddimus, neque omnino quisquam erit qui pro eo quicquam accipiat. Sed 
etiam annonam illi quidem ad auri libras viginti damus, quemadmodum infra subiectum est; assessori autem 





eius auri libras duas praebemus; atque vies quoque 


tum est nullo omnino modo imminuendum 
sub eo est devo 
que in vestimento neque in alia specie, neque a 


neque enim aliter puritas servabitur. Namque 
dum distrahitur claudicet. * 


eque enim in 
gloriosissimi praepositi sacri nostri cubiculi magistratum. — Manere enim in 


ue accipiet id quod a fisco ei adhuc eroga- 
re hunc magistratum imminuimus, nedum 
adocia et ipsum et quae 


tissimorum palatinorum scholam in simili potestate et ordine et in eadem specie sancimus, 
quae tamen inde nihil omnino neque consuetudinum neque annonarum nomine 


accipiat neque in auro ne- 


oconsule qui pro tempore est neque ab officio eius; 
unum magistratum rem in ea provincia cogimus, ne 


VIL Curam igitur et ipse eed a nobis mittitur magnam adhibebit tamiacae possessioni, et circum- 


spiciet si quid a tamiaca terra ab 


atum est et temere ab aliis detinetur, sive pascua sunt sive arabiles sive 


vineales terrae, sive praedia sive domus, atque rei vindicabit vetus solum, cum nulla longi temporis prae- 


scriptio ei opponi possit. 


Neque enim —— tale 
neque ut bona sua augeat; hoc enim deminutio potius esf quam au 
bus utens se lucrari quid arbitretur, quod deinde cum impietate et 


quid fisco opponat, neque lucri causa id agens 
fum, si quis sordidis mani- 
ore redditurus sit multiplicatum. 





l| ἔκ τε κλοπῶν xal τῆς τῶν ὑποτελῶν ἐπηρείας ex 
telomum (i.e. ἔκ τελωνῶν Ὁ) et subtelonum calumnia ς ἢ 
2 γὰρ om. c | 5 αὐτὰς L ἢ 1 quinquaginta M] πεντήκοντα 
B et s.v. M, om. L | 9 ἀδωρότατον M* ἀδωροτάτας Ha- 
loander | 12 viginü M] z (prox) B, om. L | 13 αὐτῶ L 
14 παρέχομεν ez ς Haloander] παρέξει MLB | 16 xac 
οὐδὲν παντελῶς Me] κατ᾽ οὐδένα παντελῶς τρόπον 
LB | 11 ἐλαττού͵ 7 ἐλατοῦ Γ, ἢ 19 ἐπὶ Καππαδοκίαν 
ΒῚ 20 ὑπ᾽ αὐτῇ B|21 τε om. L| 22 τοῦ αὐτοῦ L | 


28 διασπᾶσϑαι B | 32 τὸ παραινεϑὲν τῆς ταμειατικῆς 
B* | 33 ἀροσίμοις LB] ἀρωσίμοις M (cf. Lobeck ad 


Phrynichum p.221) | 34 ἐν χωρίοις LBe| ἐν om. M ἢ 
35 τοῖς 7r rure be o or my ai ined 
τι] τοὺς Β΄ | 31 sq. Ἐοὐδὲ — οὐδὲ libri] πρὸς om. L 





1 tellonum T'| subditorum vulg. | 2 haec enim omnia 
vulg.|| 4 nostrae sacrae V | 9 ordinationes vulg. | 11 us- 
que ad auri vulg. | 11 libra V | 13 accessori V ἢ 14 ue- 
rumque V| 15 inminuto libri 17 gloriosisime V7 | 
praepositis V | 19 eapadotiam /ibri | eamque sub V] et 
quae sub ea est vulg. [ 20 scholam Osenbrüggen | 22 ne- 
que — annonarum om. V al. | 26 colligemus V ἢ 27 ut 
dilacerta elaudimus V | 30 prouidentia T | 31 ponet 
vulg. | multerarii V | leg. inspiciat? | 33 *in arabilibus] 
irrationabilibus V | 33 sg. sive in paseuis — locis om. T || 
35 iudicet libri | nullam obieienti ei temporalem T || 
36 praeseriptionem libri 41 pietate V al. 


Nov. XXX 7 


: 230 


DE PROCONSULE 





1 πολλαπλάσιον. ᾿Αλλὰ xal τὴν πόλιν διαφυλάξει 
παντοίως ἀτάραχον, καὶ στάσιν οὐ συγχωρήσει λυμή- 
νασϑαι τῷ πολιτεύματι. τοὺς δημοσίους τ φόρους 
ἀγρύπνως καὶ μετὰ δικαιοσύνης εἰξσεράξει, οὐδὲν τῶν 


» 


1 Sed et civitatem servabit sine omni tumultu, et 
seditioni non permittet depopulari rempublicam, fis- 
caliaque tributa vigilanter et cum iustitia exiget, nec 
in illis neglegens neque permittens aut publicum aut 


κατ᾽ ἐκείνους ἀμελῶν οὐδὲ συγχωρῶν ἢ τὸ δημόσιον 5 privatos in aliquo circa propria laedi, utpote su 


ἢ τοὺς ἰδιώτας κατά τε mgl τὰ οἰκεῖα ζημιοῦσϑαι, 
οἷα τὴν κατὰ πάντων ἐξουσίαν ἔχων, εἴτε στρατιῶ- 
ται εἴτε σκρινιάριοε τῶν τε ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων 
τῶν τὸ ἀνδρειοτάτων εἶεν στρατηγῶν, εἴτε πολιτικὴν 


omnes potestatem habens, sive milites sive sc 
gloriosissimorum praefectorum aut fortissimorum sint 
magistrorum militum, sive civilem habeant ordinem 
Sive aerarii cingulum, sive maioribus sive minoribus - 


ἔχοιεν τάξιν εἴτε ταμειακὴν ζώνην, εἴτε ἐπὶ μειζό- 10 dignitatibus sunt, sive inter sacerdotes ministrent. 


vov εἴτε ἐπ᾽ ἐλαττόνων ἀξιωμάτων εἶεν εἴτε ἐν ἕε- 
ρεῦσι τελοῖεν. εἷς γὰρ οὗτος ἅπασιν ἄρχων ἐπιστή- 
σεται τῆς τε αὐτὸς αὑτοῦ δόξης τῶν τε ἡμετέρων vó- 
jv τοῦ τε ϑεοῦ πρὸ πάντων μεμνημένοθ' 0€ τοὺς 


Unus enim iste omnibus iudex praeponitur tam suae 
gloriae quam nostrarum legum vel dei prae omnibus 
memor. Hic itaque publicas functiones per procon- 
sulare officium indeficienter inferre curabit, aerarii 


uiv δημοσίους φόρου! διὰ τῆς ἀνθυπατιανῆς τάξεως 15 vero quaestus per subiectas dudum illi sedi personas 


ἀνελλιστῶς εἰθκομίζεσϑαι φροντιεῖ, τοὺς δὲ ταμεια- 
κοὺς πόρους διὰ τῶν ὑποκειμένων ἐκείνῳ πρώην τῷ 
ϑρόνῳ προρώπων εἰξοέσει, καὶ τοῖς ἐξ ἔϑους προς- 
ταττομένοις παρὰ τῶν ἐνδοξοτάτων πραιποσίτων τῶν 


offeret, et eis qui ex consuetudine mittuntur a glo- 
riosissimis praepositis sacrorum nostrorum intendens 
cubiculorum; non valentibus per tempus directis 
canonicariis (a) gloriosissimo praeposito usque obo- 


ϑείων ἡμῶν zgoséyow κοιτώνων" μὴ δυναμένων τῶν 201um unum accipere aliquid aut nomine consuetu- 


κατὰ καιρὸν ἐκστεμστομένων κανονικαρίων παρὰ τοῦ 
ἐνδοξοτάτου πραιποσίτου μέχρε ὀβολοῦ γοῦν ἑνὸς κο- 
μίξεσϑαί τε ἢ ὀνόματε συνηϑειῶν ἢ ἑτέρας τῆς οἷας- 
οὖν αἰτίας παρὰ τοῦ κατὰ καιρὸν σουμμαρίου ἢ 


dinum aut alterius cuiuslibet causae a temporali 
summario aut publicas exactiones facientibus aut 
spectabili proconsule aut officio eius aut his qui vo- 
cantur instructores aut praepositis aut alia quacum- 


τῶν τὰς δημοσίας siczgtoaÉews ποιουμένων ἢ τοῦ σπέερι- 25 que persona competenti sacrae nostrae substantiae. 


βλέπτου ἀνθυπάτου ἢ τῆς τάξεως τῆς αὐτοῦ ἢ τῶν 
καλουμένων κατασκευαστῶν ἢ πραιποσίτου ἢ ἑτέρου 
οἱουδήποτε προβρώπου ἄνήκοντος τῇ ϑείῳ ἡμῶν σπερι- 
ουσίᾳ. τὸ στρατιωτικὸν δὲ ἑκατέρᾳ τῶν φροντίδων 


Militaris autem manus utrique curae horum auxilia-- 
bitur, removebitque potentibus obsecundantes et non 
sinet praedia devastari et latrociniis affici; e 
ipse circumibit ea, sicut pridem faciebant comites. 


τούτων βοηϑήσει, παύσει ve τοὺς τῶν δυνατῶν 0o-30 Sed neque loci servatores destinabit, sed locorum 


Qvgógovs xal οὐ συγχωρήσει τὰ χωρία πορϑεῖσϑαι 
καὶ λῃστεύεσϑαι" οὐδὲ αὐτὸς παρελεύσεται ταῦτα, 
καϑάπερ οἱ πρώην ἐποίουν κόμητες. οὐ μὴν οὐδὲ 
τοποτηρητὰβ ἐκπέμψει, ἀλλὰ τοῖς τῶν τόπων ἐκδίκοις 
2 ται. εἰ δέ που καὶ στρατιωτῶν αὐτῷ δεήσειε, τοὺ 
ἐκ τῶν τόπων ἐν οἷς ἡ χρεία καλεῖ βοηθεῖν προς- 
τάξει" καὶ οὗτοι δαπάναις οἰκείαις πάντα σπράξουσε καὶ 
οὐδὲν ζημιώσουσι τοὺς ὑπηκόους οὐδὲ καταναλώσουσί 


* - - € - , * € , 
καὶ τοῖς ἐκ τῆς αὑτοῦ. τάξεως πρὸς ὑπουργίαν 8- 
9. ἐκ τῆς ξεως πρὸς e αν χρήσε- 35 


defensoribus et qui ex eius officio sunt ad ministe- 
rium utitur. TURIS 


2 Si vero alicubi etiam militibus egeat, ex locis 


quibus causa vocat adiuvari praecipiat, et isti ex- 
pensis propriis omnia agant et nihil damnificent sub- 
lectos neque expendant aliquid gratis. Sed et ipse 


τε προῖκα. ἀλλ᾽ αὐτός ve τούτων ἀφέξεται χρώμενος 40 his abstinebit utens sumptibus propriis ubicumque 


, 2 f E 2 » 2 * £r. 
δαπάναις οἰκείαις ἔνϑα ἂν εἴη, κἂν εἰ πρὸς ἑτέραν 
ϑ' . - , «r , 3 
αὐτὸν προῤτάξαιμεν ἐλϑεῖν χώραν, 0 τε πάρεδρος αὖ- 


fuerit, vel si ad aliam eum praecipiamus venire 





1 Sed etiam urbem servabit ab omni perturbatione liberam, nec seditionem grassari in republica patietur. 
Ac tributa publica vigilanter et cum iustitia exiget, nihil quod ad ea pertinet neglegens nec permittens ut 
aut fiscus aut privati ullo in rebus suis damno afficiantur: quippe qui adversus omnes potestatem habeat, 
sive milites sive scriniarii et gloriosissimorum praefectorum. et fortissimorum ducum sint, sive civile offi- 
cium sive cingulum. (amiacum habeant, sive in maioribus sive in minoribus dignitatibus versentur sive. 
inler sacerdotes numerentur. — Unus enim hic magistratus. omnibus praeerit et suae — et nostra- 
rum legum. et dei ante omnia memor; qui tributa quidem. publica per proconsulare officium. sine mora. 
inferenda curabit, tamiacos vero reditus per personas illi sedi olim subditas invehet, atque iis quoque 
operam dabit quae ex consuetudine ὦ gloriosissimis praepositis sacri. nostri. cubiculi praecipiuntur: ut 
qui ad. tempus a gloriosissimo praeposito emittuntur canonicarii ne unum quidem obolum possint accipere 


sive consuetudinum nomine sive alius —— causae a summario e pro tempore est vel iis qui 


publicas exactiones faciunt vel specta 
praeposito.vel alia qualicumque persona a 


ili qrocenmo vel officio eius vel cai i t 
sacrum nostrum patrimonium pertinente. Militares vero copiae 


catasceuasiis qui vocantur vel 


utrique earum curarum subvenient, et satellites potentium repriment nec praedia vastari et spoliari — 
$i 
; 


tur; neque ipse haec 


raetermittet, sicut priores comites faciebant. A 
2 locorum defensoribus et iis qui ea ipsius sunt officio ad. ministerium utetur. 


At ne vicarios quidem. delegabit, . 
icubi autem militibus 


quoque ei opus erit, eos qui sunt. in locis, ubi necessitas postulat, opitulari iubebit; atque hi sung ia 
propriis omnia peragent neque ullo subditos damno afficient neque gratis quicquam consument. ἃ et 
ipse his abstinebit, propriis sumptibus utens ubicumque sit, etiamsi ad. aliam provinciam. eum vénire 





1 τὴν πολλὴν L| 4 οὐδὲν] nec (i. e. οὐδὲ) ς | 1 ἔχειν 
B* || 8 ὑπάρχων libri | 11 εἶεν Haloander] εἰσὶν ML Be I 
13 τῆς ve om. B || αὐτὸς MB] αὐτῆς L| 14 ἁπάντων 
LB | 0s] hie itaque e | 17 ὑποκειμένων Ms] ὑποκεκλη- 
μένων LL κεκλιμένων B ἢ} πρώην ἐκείνῳ B || 18 τοὺς 
L || πραττομένοις B || 19 παρὰ τοῦ ἐνδοξοτάτ πραιποσί- 
των L (παρὰ τοῦ ἐνδοξοτάτου πραιποσέτου Haloander) | 
23 τῇ «e B || 26 ἢ τῆς αὐτοῦ τάξεως B || 21 πραιποσί- 
vov L| 29 τῶν στρατιωτικῶν L| 81 πορϑεῖσϑαί τε 
καὶ B || 32 παρελεύσεται B] περιελεύσεται MLs | 35 καὶ 
τοῖς — 31 τῶν τόπων om. B* | 36 αὐτῶν L^ || δεήσειεν 
Le] δεήσει M || 39 οὐδὲν] οὐδὲ L || 40 τε om. M. | 
42 Ἐπρορτάξοιμεν ἐλϑεῖν ML ἐλϑεῖν προῤτάξοιμεν B | 


T8 om. L 





1 seruauit T'| 2 seditione 7, seditionem Zeimbach || 
3 tributa vigilanter et Osenbrüggen] et tributa uigilanter 
libri| 5 utpute V |.6 potestates V^|| 9 cingulo libri 
10 sunt V] sint vulg. || 11. /eg. praeponetur? | 12 ve 
et vulg. | 14 inferri vulg. | eurauit V || 16 offert Hbri 
19 cannonecariis V | a add. vulg. || usque] usque ἃ 
vulg. | obulum V | 20 consuetudini V || 22 summaiorio 
V| 23 aut officio] aut om. V|| 24 aut praeposito eulg.] 
et praepositos V* et praepositi V? αἱ. || aut. aliqueeum- 
que V | 26 utraque /ibri | eorum V || 27 e 
libri | 28 deuastari vulg.] deuastare V deuallare 
affici vulg.] offici T' ofítii V || 29 fatiebat V || 30 se 
locorum] sed om. V | 31 ad ministerium vulg.) ad mini- 
sterio VT'| 32 utetur vulg.|| 36 locis in quibus vulg. | 
31 adiuvare vulg. || 40 subtilibus V|| 41 ad om. V αἱ. 









ΝΥ στ Ὸ---- 


CAPPADOCIAE 


251 


Nov. XXX 7. 8 





TOU xai ἡ λοιπὴ ϑεραπεία ἀνϑυπατιανῶν τε καὶ 
στρατιωτῶν καὶ εἴ τε τούτοις ἅπασιν οἰκετικόν τε 
καὶ ἐν ὑποζυγίοις ἕπεται" ἀνάγκην ἐχόντων, καϑά- 
περ εἰπόντες ἔφϑημεν, τῶν στρατιωτῶν, καὶ εἴ τινες 
κατὰ τοὺς τόπους ἔχουσι, σχολάριοε τυχὸν ἢ δομέστι- 
κοι, τοῖς ἐπιτάγμασε πείϑεσθϑαι τοῖς αὐτοῦ, τὸν ἐπὶ 
τῇ ζώνῃ καὶ τῇ περιουσίᾳ κίνδυνον εὐλαβούμενοι. 
δίδομεν yàp αὐτῷ παρρησίαν καὶ ταύτης αὐτοὺς ἀφαι- 


ρεῖσϑαι, εἰ μὴ τοῖς ὑπ᾿ αὐτοῦ αττομένοις ὑπ- 


provinciam, et assessor eius et reliquum ministe- 
rium proconsularium et militum et si quod talia 
omnia servitium aut in iumentis sequitur; necessita- 
tem habentibus, sicut praediximus, militibus et si 
5 qui per loca habitant scholarii forsan aut domestici 
praeceptis oboedire eius, in cingulo et substantia 
periculum formidantes. Damus enim ei licentiam et 
hac eos privare, nisi his quae ab eo ipiuntur 
oboediant, eo quod volumus hanc administrationem 


ovoyoisv, διότε βουλόμεϑα τὸν τὴν ἀρχὴν ἔχοντα ταύ- 10 habentem terribilem et reverendum subiectis con- 


την φοβερόν τε xal αἰδέσεμον τοῖς ὑπηκόοις καϑεστά- 
ναι. καὶ γὰρ εἴ τε στρατιώτης ἢ ἀνϑυπατιανὸς ἢ 
σχολάριεος ἢ δομέστικος προφάσει τῶν ἐπιταγμάτων 


τῶν αὐτοῦ ξημιώσειε τὸν ἡμέτερον ὑποτελῆ, τοῦτο 


sistere. Etenim si quid miles aut proconsularianus 
aut scholaris aut domesticus occasione praeceptorum 
eius ificaverint nostrum collatorem, hoc com- 

s est eum ex illius annonis proprio periculo 


ἐστιν αὐτὸν ἐκ τῶν ἐκείνου σιτήσεων οἰκείῳ 15 percipientem mederi laesum: neque permittet —— 
res. 


κινδύνῳ λαβόντα ϑεραπεῦσαε τὸν ἠδικημένον. οὐ συγ- 
χωρήσει τε παντελῶς οὐδενὶ οὐδὲ τῶν ἐντεῦϑεν φοι- 
5. rovrov ἀδικεῖν τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς. ᾿4λλὰ 
καὶ τὸν τῶν δημοσίων ἵππων δρόμον ἀνεπηρέαστον 


ullum nec hinc venientium laedere nostros co 


38 Sed etiam publicorum veredorum cursum sine 
vexatione servabit; nihil enim excipimus iurisdictione 


φυλάξει" οὐδὲν γὰρ ἐξαιροῦμεν τῆς δικαιοδοσίας τῆς 20 eius. Et si quis ex quocumque foro ad provinciam 


αὐτοῦ. καὶ εἴ τις τῶν ἐξ οἱουδήποτε δικαστηρίου 
πρὸς τὴν χώραν φοιτώντων ἀδικοίη καὶ ὑπὲρ τὸ τε- 
ταγμένον ἀπαιτοίη, τοῦτον μετελεύσεται. 


venientium laeserit et ultra quam constitutum est 
exegerit, hunc castigabit. 


CAPUT VIII. 


Φροντιεῖ δὲ xal τῆς πόλεως καὶ τῶν καλουμένων 


Curam habebit autem et civitatis et frumentorum 


σιτωνικῶν καὶ τῶν ἔργων τῶν αὐτῆς, xal παρασκευ- 25 appellatorum et operum eius, et procuret secundum 


ἄσεε κατὰ TOv ἡμέτερον νόμον συγγράφεσϑαι τοὺς Ào- 
γισμοὺς καὶ δαπανᾶσϑαι καὶ τὰ ταμειακὰ καὶ πολι- 
τικά. Καὶ εἴ τινα εὕροι τούτων τῶν τὰς συνήϑεις 
δῆϑεν ἐμφανεῖς καϑιστώντων προςτάξεις, ὅτε τις ἀφ- 


τεῖχος διάκεινται, ἢ εἴ τινες εἰσὶ γέφυραι κατὰ τὴν 
χώραν ὁδοί τε ὅσαι, καὶ εἴ τις ἄλλη τοιαύτη κατὰ 
τὸ πάλαι κακῶς πολειτευσάμενον καϑέστηκε πρόφασις, 
καὶ τοῦτον ἀπελάσει πάντως τῆς χώρας, οὐ συγχωρῶν 
αὐτῷ οὔτε 
ταξὶν οὔτε κέρδος τε παντελῶς ἐκεῖϑεν λαβεῖν. εἰ 
γάρ τινα συνίδοιμεν ἐποψίαν γενέσϑαι, ταύτην ἡμεῖς 
ϑείῳ πραγματικῷ χρώμενοι τύπῳ πρὸς τὸν τὴν ἀρ- 
χὴν ἔχοντα ταύτην καὶ τῷ σῷ περὶ τούτων ϑρόνῳ 


ἐμφανῆ τοιαύτην καταστήσασθαι πρός- 35 praeceptionem nec lucrum 


nostram legem conscribi ratiocinia et expendi et 
quae aerarii sunt et civilia. Et vel si quem in- 
venerit horum qui quasi solita insinuant praecepta, 
vel quia aliqui privat aquis aquaeductus, aut quo- 


' αιρεῖταε τοῦ ὕδατος τοὺς ὁλκούς, ἢ ὅπως τὰ περὲ 1030 modo quae circa muros sunt consistunt, aut si qui 


sunt pontes in provincia et viae quaecumque, et si 
ua alia huiusmodi olim male disposita constituta 

est) occasio, et hunc eicere ommino foras provin- 
ciam, non permittens eum neque insinuare huiusmodi 
iquod penitus inde per- 
cipere. Si enim quandam perspexerit quidem in- 
spectionem fieri, hanc nos divino pragmatico utentes 
0 ad eum qui —— habet et tuae 

e hoc sedi communicantes causam disponimus, ut 


κοινούμεγοι τὸ πρᾶγμα διαϑήσομεν, ὥςτε μηδενὶ τὰς 40 nulli tales pecuniae collectiones ingressibiles et in- 


τοιαύτας ρολογίας βατάς τε καὶ ἐπιδρόμους ῥᾳ- 
δίως γίνεσθαι. ὃ δὲ τὴν ἀρχὴν ἔχων pide μὲν 


cursibiles facile fiant. Qui autem administrationem 
habet maxime quidem per se omnia prohibebit; si 





iubeamus, et assessor eius et reliquum ministerium et proconsularium et militum et si quod eos omnes 


mancipium vel iumentum sequitur : m necesse 
i tici, praeceptis eius obtemperare, in cingulo et 
am etiam haec iis aufer 1 


illis versantur, scholarii 
veriti. Damus enim illi li 


orte vel 


f, sicuti diximus, milites et si τ alii in locis 
onis periculum 
endi, nisi iussis eius operam dent, quia eum qui 


magistratum hunc gerit et metuendum et venerabilem subditis esse volumus. ' Etenim si quid miles sive 
proconsularis sive scholarius sive domesticus nomine mandatorum eius unum ez subditis nostris laeserit, 


hoc par est eum ez illius annonis pr. 


oprio periculo auferre et mederi ei 


| iniuriam passus est. Neque 


omnino ne eorum quidem qui hinc proficiscuntur subditos nostros iniuria afficere permittet. 


8 Sed etiam cursum publicorum equorum illibatum custodiet; nihil enim ab eius iurisdictione exccipim 
Et si quis eorum qui ex qualicumque iudicio in. provinciam veniunt, iniuriam faciat et ultra i 


constitutum est exigat, in eum animadvertet. 


Prospiciet vero civitati quoque et sitonicis quae vocantur operibusque eius, at 
legem nostram rationes perscribendas et tam tamiaca quam civilia consumenda 
veniat ez iis qui solitas illas iussiones insinuant, quia quis 


imus. 
quod 
e secundum 

curabit. si quem in- 
ductus avertat, vel quo in statu muri 


sint, vel an qui pontes sint in provincia quotve viae, vel si qua alia est causa talis secundum ea quae 
perperam usu veniebant, hunc quoque omni modo e provincia expellet, permittens ei ut 
talem iussionem. insinuet neque ut quicquam omnino lucri inde accipiat. Nam δὲ placuerit nobis in- 
fieri, eam nos sacra pragmatica sanctione usi ad eum, qui magistratum hunc gerit, 

cum iua quoque sede de his re communicata, ipsi disponemus, ut nemini eiusmodi pecuniae exacitones 
proclives et expeditae temere fiant. Is vero qui magistratum gerit, maxime quidem per se omnia prohibebit, 





1 τε om. B | 2 τούτοις MB] τοιούτοις Le || οἰκετικῶν 
B | 5 ἔχουσι] εἰσὶ. Hombergk male | 8 αὐτῶν παρρησίας 
L^ |9 πραττομένοις B | 12 εἴ τε dedi ex c] εἴτε libri | 

ϑυπατιακὸς M ἀνθυπατικὸς LB|14 ὑμέτερον M | 
τούτῳ B || 11 οὐδὲ! οὐδὲν B || 25 περὶσκευάσει L || 
26 vóuov]| Cod. 1, 4,26 || 27 καὶ τὰ πολετικά B || 28 xai] 
κἂν Bs ἢ 29 πράξεις LB | ὅτι} ὅτε B vel quia (i. e. ἢ 
ou) ς | 84 ἀπελάσεε M] ἀπελᾶσαε LBz | 35 sq. Ἐοὐδὲ 
— οὐδὲ libri | 36 τι τίς L || 31 ovvidoqie»] perspexerit 


| quidem — μὲν) g | 39 περὶ rovrov ϑρόνῳ 


κενούμενοε 





2 proeonsularium] eiussularium V | si quo V | 3 se- 
quitur vulg.] requiritur Zbri | 7 ei] eis V eius T | 
8 hae] haee V αἱ. | priuari ZHbri| 10 reuerenda 7' re- 
uenda V | 11 proconsularius vu/g. ἢ 14 est om. V | 15 per- 
mittit libri | 18 ueridorum V uerendorum 7᾽ | 19 iuris- 
dietionem 7'a/. | 20 si om. V || 22 exegerint V | 24 autem 
habebit 7'al.|| 26 legem nostram 7'a/.| 30 & qua V* | 
31 pontes] potentes potentes (sic) V | 32 alius V | deposita 
V ἢ eonstituta libri] constitit vu/g. est addidi | 34 promit- 
tens V | 36 perspexerit] si perspexerit V| inspexione V 
inscriptionem 7'| 38 habeat (habe«t V?) V | 39 dispone- 
mus vulg. | ut vulg.] et libri | 42 prohibeat V* 


Nov. XXX 8.9 


232 


DE PROCONSULE 





οἴκοϑεν πάντα κωλύσει" si δέ τινος xai σφοδροτέρου 
δεηϑ'είη, μηνύσει ve πρός τε τὴν σὴν ὑπεροχὴν πρός 
τὲ τὸν ἐνδοξότατον πραιπόσιτον σπιρός τὸ τοὺς ἄλλους 
, w ΄ M Ν - 
πανευφήμους ἄρχοντας, οἷς τίς ἐστι πρὸβ τὸ πρᾶγμα 
μετουσία, πρόβ τε ἡμᾶς αὐτούβ' ἡμεῖς τὲ αὐτῷ τὸ 
, c ΄ ^ 

1 πρακτέον ὑφηγησόμεϑα. “Σανίδας δὲ ἀνατίϑεσϑαι 

* ^ » " - ΄ 
κατὰ τὴν ἐπαρχίαν ἢβ ἄρχει προβηγορίαν τινῶν ἐχού- 
cae, ἐξῃρημένης vis βασιλείας καὶ τοῦ ταμείου, κω- 

, —- " - ^ 

λύσει τοσοῦτον ὥθτε καὶ δημοσίαν ποιεῖν τὴν οὐσίαν 


vero aliquid etiam vehementius indiguerit, nuntiabit 
et ad tuam celsitudinem et (ad) gloriosissimum prae- 
po et ad alios famosissimos nostros iudices, qui- 

us aliqua est ad causam participatio, et ad nos ipsos, 

5 Hus ipsum quod agendum est explanabimus. 

1 Titulos autem imponi in provincia cui praeest 
appellationem aliquorum habentes, excepto imperio 
et aerario, prohibebit in tantum, ut etiam fisci faciat 


substantiam aliquid tale agere nitentium et manus . 


τῶν τοιοῦτό τε πράττειν ἐπιχειρούντων καὶ χειρῶν 10 auferat horum qui eos — si praesentes ipsi 


ἀφαιρεῖσϑαε τοὺς ταύτας ἐπιτεϑένταβ, ei παρόντες αὐ- 
vol τολμῷεν, εἰ δὲ oí τῶν ἀπόντων προνοοῦντες, με- 
γάλαις ἐκείνους ὑποϑήσει βασάγοιβ. τοὺς μέντοι cí- 
τλους ὅετιβ δήποτε τολμήσειεν εἴτε παρὼν εἴτε ὑστὲρ 


praesumpserint; si vero absentium rectores, magnis 
ils subdat verberibus. Titulos autem quicumque 
praesumpserit sive praesens sive pro absente agens 
imponere, deponens mox infringet imponentium ca- 


ἀπόντος πράττων ἀναϑεῖναι, καϑελὼν εὐϑὺς περιρρή- 15 pitibus, sciens quia, si haec agnoscens neglexerit, 


fe ταῖς τῶν ἀναϑέντων κεφαλαῖς, εἰδὼς ὡς, εἰ 
- " — * * - - 

ταῦτα μαϑὼν ῥᾳθϑυμήσειεν, αὐτὸς ἐπὶ τοῖς ἑαυτοῦ 
, - , *. 

σράγμασι τῆς δημεύσεως αἰσϑήσεται. 


ipse in suis rebus publicationem sentiet. 


CAPUT IX. 


Τῶν δικῶν δὲ ἐπιμελήσεται σὺν πάσῃ συντονίᾳ, 


Causarum vero diligentiam liabebit cum omni con- 


xai οὐκ ἐάσει τὸ γεωργικὸν καϑάπερ μέχρι viv ἀδι- 20 stantia, nec sinet agricolas sicut hactenus laedi, nec 


κεῖσϑαι' οὐδὲ ἐνοχλήσουσιν ἡμᾶς ἔτε Καππαδόκαι 
πολλὰ βοῶντές τε καὶ προῤκυνοῦντες καὶ ὀδυρόμενοι, 
ἀλλ᾽ αὐτὸς αὐτοῖς διαιτήσει. ἡμεῖς γὰρ εἴ τινα ἴδοι- 
μεν ἐλθόντα ὃς οὐ πρότερον αὐτῷ τὰ οἰκεῖα προς- 


ὠδύρατο πάϑη, τοῦτον αὖϑις ἐπὶ τῆς χώρας σὺν ἀτι- O5 rursus ad provinciam cum contumelia dirigim: 


μέῳᾳ στελοῦμεν, διότε τὸν ἄρχοντα καταλιπὼν εὐθὺς 
ἔδραμε πρὸς ἡμᾶς. εἰ δὲ oí μὲν προθίοιεν καὶ λέγοιεν 
τοὺς ἀδικοῦντας, αὐτὸς δὲ ἐκδεδιητημένος ἤδη καὶ 
τρυφῶν οὐκ ἐπιστρέφοιτο τῶν λόγων, ἀλλ᾽ οἰμώξειν 


molestabunt nos ulterius Cappadoces multum cla- 
mantes et adorantes atque ingemiscentes, sed ipse 
eis iudicabit. Nos enim si quem viderimus venien- 
tem, qui suas ei non prius defleverit passiones, hunc 
Us, eo 
quod iudicem relinquens mox currit ad nos. Si vero 
ilii quidem adierint et dixerint violentos, ille autem 
iudex et epulator non susceperit verba, sed gemere 
supplicantes dimiserit, illi vero coacti recurrant ad 


τοὺς ἱκετεύοντας καταλιμπάνοι, oí δὲ ἀναγκασϑεῖεν 80 ὯΟΒ, et maxime si mulieres sint, nosque discamus 


τρέχειν εἰς ἡμᾶς, καὶ μάλιστα εἰ γυναῖκες εἶεν, ἡμεῖς 
ve μάϑοιμεν ὡς oi μὲν σιροθῆλϑον ὃ δὲ οὐκ ἠμύνατο, 
τὸ πρᾶγμά τῷ εὐθὺς ὑποπτεύσομεν cc ἢ διὰ κέρδος 
ἢ διὰ χάριν ἢ διὰ ϑεραπείαν τινῶν γενόμενον, ἕαυ- 


quia illi quidem adierunt, ille vero non iuvit, causam 
statim suspicabimur quia propter lucrum aut propter 
gratiam aut propter medelam aliquorum factum est, 
nosque ei omnibus modis resistemus, et cum triplex 


τούς τε αὐτῷ παντοίως ἀντιστήσομεν, καὶ τριστλῆς αὖ- 35 etiam administratio sit, triplicem contrarietatem ha- 


τῷ τῆς ἀρχῆς οὔσης τριπλασίονα καὶ τὴν ἀντίστασιν 
ἕξει, πολεμοῦντος αὐτῷ τοῦ δικαίου τε καὶ ἡμῶν καὶ 

τῶν νόμων. ἍἽπερ αὐτὸν προρήκει δεδιότα καὶ τῶν 
ἡμετέρων παραγγελμάτων ἀναμιμνησκόμενον, ἅτινα 


bebit, rebellante ei iustitia et nobis et legibus. 


1 Quae eum decet metuentem et nostra praece 
rememorantem, quae ei dabimus cum administratio- 





quodsi qua potestate graviore indigeat, nuntiabit rem et tuae sublimitati et gloriosissimo praeposito et 
reliquis celeberrimis magistratibus, qui aliquo modo rei participes sunt, et nobis ipsis, nosque ei quid fa- 
1 ciendum sit explanabimus. Tabulae autem quominus proponantur in provincia cui praeest nomina 
quorundam exhibentes (excepto imperio et aerario) adeo prohibebit, ut et bona eorum qui quid eiusmodi 
facere conentur publicet et manus abscindat iis qui eas imposuerunt, si praesentes ipsi id ausi sint; sin 


absentium procuratores, gravibus eos cruciatibus subiciat. 


Ipsos vero titulos quisquis affigere ausus 


sit sive praesens sive pro absente agens, sublatos statim in capite eorum qui eos. proposuerunt con- 
fringet, sciens se, si haec cognita neglexerit, in suis ipsum rebus publicationem esse eaperturum. 
Litibus vero cum omni animi contentione curam adhibebit, nec patietur agricolas sicut usque 


adhuc iniuria affici; neque Cappadoces nobis amplius negotia 


et conquerentes, sed ipse iis ius dicet. 


acessent. mulia clamantes et supplicantes 


Nos enim si quem S venire, qui non prius illi iniurias 


suas conquestus sit, hunc rursus cum ignominia in provinciam mittemus, quoniam magistratu praeterito 


statim ad nos cucurrit. 


Si vero illi quidem ipsum adeant eosque qui iniuriam. sibi intulerint. nominent, 


ipse vero iam licentius vivens ac luauriae deditus non advertat animum ad. sermones eorum , sed supplices 
plorare sinat, iique ad nos currere cogantur, praesertim si mulieres sint, nosque cognoscamus eos quid 
adiisse, ipsum vero opem non tulisse, cam rem statim suspicabimur vel propter lucrum vel propter gratiam 


cem 


vel propter beneficium quorundam factam esse, nosque ipsos illi omnibus modis opponemus, et cum —— 
otestatem gerat, triplicem quoque oppositionem habebit et iure et nobis et legibus ei repug. 


1 Quae quidem veritum eum et memorem praeceptorum nostrorum, quae illi cum magistratus insignibus 





2 πρός τε τὴν LBs] moós τὴν M || 4 Zozovrac] no- 
stros iudices € || 5 αὐτῷ] ipsum (i. e. αὐτὸ) ς || 15 περι- 
ἥξει ML || 16 εἰδῆς L || 19 δικαίων L || πᾶσι L | 
$5 ἴδωμεν B|| 26 στελλοῦμεν ML || 28 ἤδη om. c ἢ 
30 καταλεμπάνει B | 33 ὡς 7) ἢ om. e || 34 ἑαυτούς 
τε αὐτῷ LB(s)] ἐπαυτοὺς «à αὐτὸν M|| 31 ἡμῶν xai 
om. 





2 ad supplevi ! 3 famossimos V || 4 aliqua vulg.] ali- 
qui V al. aliquid 7' || partipatio V! || 5 explanauimus 
libri | 6 titulus ΖΤ' αἱ. | 7 appellationum /ibri | 10 au- 
ferat vulg.] offerre libri | 11 magni V || 13 praesumpserint 


T | 14 infringere 7' infringe V | 22 et adorantes om. V 
23 si quem 7'al.] si quidem V || 24 suam LA *ei non 
ei oio (7. e. omnino) V enim 7' αἱ. | défluerit V | 25 eum 
V ] om. T. al. | contumeliam VT'| *eo] et /ibri, om. s 
21 illi om. V || quidem vwlg.] qui libri || adiecerint 
uiolentes V | 31 iuvit] iubet libri (iuvet Beck) || 32 su- 
Spieauimus /ibri | luerum aut propter om. V || 33 faeta 
vulg. || 34 resistimus V || 35 etiam V] et a/., om. T' ei —J 
An etiam collocandum post triplicem? || fit V || 36 rebel- 
lante] reuelantes 7' al. releuantes V || iustitiam (iustiniani 
V) libri | 38 nostram V αἴ. | praeceptam V^ || 39 reme- 
morantem] rememorare V memorare 7'al. memorantem 
vulg. 











1 
τ 
*. 


CAPPADOCIAE 


253 


Nov. XXX 9. 10 





δώσομεν αὐτῷ σὺν τοῖς τῆς ἀρχῆς συμβόλοις (ἐκάλουν 
δὲ ταῦτα καὶ οἱ πάλαε μανδάτα πρενκέπες), πάντα 
πράττειν κατὰ τὸν ἡμέτερον σκοπόν, γνώμης τε ἰσό- 
τητε καὶ καϑαρότητε χειρῶν χρώμενον xai δικαιοσύ- 
νην τιμῶντα, οὐδὲν ἐν ἀνθρώποις ἐστὶν ἰσχυρό- 
τερόν τε καὶ κάλλιον οὐδὲ οἰκειοῦν O'ei τε καὶ βασι- 
λεῖ μᾶλλον δυνάμενον. ὄντα γὰρ αὐτὸν τοιοῦτον καὶ 
οὕτω παρ᾽ ἡμῶν μαρτυρού ὄνον ἅπαντα πράτ- 


ρούμενον μόνον τ 
τειν κατὰ τὴν ἐπαρχίαν βουλόμεϑα, οὐδὲ δικῶν ἑτέρου 


nis codicillis (vocabant autem haec veteres mandata 
principis), omnia celebrare secundum nostram in- 
tentionem, et voluntatis aequitate et puritate manuum 
utentem et iustitiam honorantem, qua nihil inter ho- 
5 mines est fortius atque melius nec commendando 
deo ac principi magis valens. Talem enim eum 
. extantem et ita a nobis testimonium habentem solum 
omnia agere in provincia volumus, nec causas altero 
aliquo audiente nec nobis facile ehgentibus eas alteri 


τινὸς ἀκροωμένου, οὔτε ἡμῶν ῥᾳδίως αἱρησομένων 10 cuiquam delegare neque dirigentibus aliquos aut oc- 


ἑτέρῳ τινὶ παραπέμπειν αὐτὰς οὔτε ἐκπερμ ων 
τινὰς ἢ προφάσει τοῦ βίας κωλύειν ἢ κατ᾽ ἄλλην 
οἱ ήποτε αἰτίαν" πρὸς τῷ κἂν εἴ τι τοιοῦτο 
μέχρε νῦν γέγονεν ἢ ἐκ ϑείων ἡμετέρων τύπων ἢ ἐκ 
τεροβτάξεων ἀρχικῶν, τοῦτο πᾶσε σχολάζειν raja, 

v τὴ τοἶκη- 


casione violentias prohibendi aut per quam- 
libet causam; insuper et si quid tale hactenus gestum 
est aut ex sacris nostris formis aut ex praeceptis 
iudicialibus, hoc omnibus vacare modis, ipso totam 


15 —— gubernationem provinciae εἰ alteri acces- 


αὐτοῦ τὴν ὅλην ἀναλαμβάνοντος τῆς ἐπαρχίας sum habere penitus non sinente. 
σιν καὶ ἑτέρῳ πάροδον ἔχειν παντελῶς οὐ συγχω- 
ροῦντοςξ. 

CAPUT X. 


Kai ταύτην δὲ δὴ τὴν ἀρχὴν xarà τὸ τῶν ἀνϑ- 


Hanc quoque administrationem secundum procon- 


ὑπάτων ἴδιον ἐν ταῖς περιβλέπτοις τέϑεμεν. Kai τάς 20 sulum speciem inter spectabiles ponimus; et appella- 


γε ἐκκλήτους τὰς παρ᾽ αὐτοῦ τὴν σὴν ὑπεροχὴν ἅμα 
τῷ ἐνδοξοτάτῳ sem xd τοῦ ϑείου dpern κοι ἥδε πτ 
κατὰ τὸ τῶν consultationov σχῆμα κρίνειν βουλό- 
μεϑα. εἰ δέ τις ἐξ ἑκατέρας Καππαδοκίας δίκη πεν- 
τακοσίων ἐλάττων ὧν ἐφέσεμος γένηταε, 
ἡμετέρας κελεύσεως ὁ δεδομένος εἴη ἦ jS εἴτε ἔκ 
TuwoS ἀρχῆς, ὡς μέντοι μὴ περίβλεπτον αὐτὸν καϑ- 
εστάναι, ταύτης αὐτὸς ὁ —— ἀνϑύπατος ἀκρο- 
ἄσεται κατὰ τὸ τοῦ ϑείου δικαστοῦ σχῆμα καὶ κατὰ 
τὸ ϑεῖον 
δίδομεν xal κοσμοῦμεν αὐτῷ τὴν ἀρχὴν προνομίᾳ 
τοσαύτῃ, ὅσην οὐδεὶς μέχρε καὶ νῦν ἐν Καππαδόκαις 
τεϑέαται. Ἔστω τε οὖν δίκαιος καὶ ὑψηλογνώμων, 
καὶ εἰς ἡμᾶς τε καὶ τὸν νόμον ὁρῶν, καὶ γινώσκων 


ὡς εἰ μὲν ταῦτα τηροίη, μενεῖ τε ἐπὶ τῆς ἀρχῆς ἐπὶ 85 autem negl 


μακρὸν καὶ διαδέξεταί γε αὐτὸν ἴσως ἑτέρα μείζων 
ἀρχή" τῶν δὲ ἡμετέρων ἀμελήσας κελεύσεων καί τινας 
τῶν δυνατῶν, οὐ τὸν νόμον καὶ ἡμᾶς ϑερα- 
πεύων ϑᾶττόν τε ἐκπεσεῖται τῶν δοϑέντων iini τὸ 


tiones quas ⸗⸗⸗ tuum culmen una cum gloriosissimo 
quaestore sacri nostri palatii secundum consultatio- 
num schema audire volumus. Si qua vero ex utra- 
que Cappadocia causa quingentorum minor aureorum 


εἴτε ἐξ 25 sub appellatione fiat, sive ex nostra iussione datus 


sit i sive ab aliquo cingulo (ut tamen non s 

ctabilis sit), hanc ipse spectabilis proconsul audiet 
secundum divini iudicis schema et um sacrum 
auditorium. Ius enim ei etiam hoc damus et deco- 


ἀκροατήριον. δίκαιον γὰρ αὐτῷ καὶ τοῦτο 30 ramus eius cingulum privilegio tanto, quantum nullus 


hactenus in Cappadocibus inspexit. Sit ergo iustus 
et excelsae sententiae et ad nos legemque respiciens, 
quia si quidem haec observet, manebit in cingulo 
longius et suscipiet eum merito aliud potius; nostras 
iussiones et aliquos potentium et 
non nostras leges et nos curans citius amittet quae 
data sunt, et de cetero in reprehensibilibus erit, 
nostro apparens indignus iudicio. 


λοιπὸν ἐν κατεγνωσμένοις ἔσται, τῆς ἡμετέρας φανεὶς 40 


ἀνάξιος κρίσεως. 





dabimus (veteres autem ea mandata pri 
decet, ut et voluntatis ae 


— provinciae administrationem suscipia 


ue hunc quoque magistratum secundum id quod proconsulum proprium. est 


inter spectabiles 
1 quae- 


spectabilis proconsul audiet secundum sacri iudici. 
formam et secundum sacrum auditorium. Etenim hoc — 
loci : 








A τῆς om. M*L | 2 μανδάτα πρινκίπις ML] ztooc- 
First βασιλικά B6 οὔτε B | 11 αὐτὰς Mc] ταύτας 
3: ᾿ οὐδὲ B| 13 τῶ M] τὸ LB ἢ 15 προςτάξεως L | 


3 χωροῦντες ML | 19 τὸ om. M || 20 iàzov] speciem 
(i. e. ἐδέαγ 3) ς | ἐν τοῖς L | 23 κονσουλτατιονων L, ovv- 
ελεύσεων B ἤτοι τῶν συνελεύσεων s.v. M || 24 ἑτέρας 
L| 25 ἐλάττω L | 21 μὴ om. L!B, ante μέντοι add. L? | 
29 δικαστοῦ ML Bs] δικαστηρίου Haloander | 31 αὐτῷ 
τὴν ἄρχῃ» eius cingulum g | 32 ὅσον L | 34 xai γινώ- 
σκῶν om. ς | 35 *nooír] ροίη L' ῥύη L? | 38 τὸν νόμον) 
nostras € | 9eoanevov] ov Jipexiids L*|39 τε] 
δὲ L | 40 λοιπὸν ἐγκατεγνωσμένοις L 

IL - 


1 codicillis — 3 uoluntate e| ἐπ ras. 3 versuum ser. V 
voeabant] ei uocabant V | 3 uoluntate V uoluntatem 7' 
manuum utente (tente V4?) V manumittente T'| 4 quam 
V5 est] et V || nee om. V || commendare vwig. | 6 ac] 
hae V | 9 fatile elegentibus V | 11 uolentias V | 15 susei- 
pientem et 16 sinentem libri | 21 lacunam notavi (ab eo 
pro quas vulg.) | 22 sacri om. V. al. ἢ 27 proconsule 
libri | 28 iudieii vulg. | 29 aditorium V | ius et ei 
om. V | 31 eappadotibus V | Sit om. V || 34 longis V ἢ 
36 amittet vulg.] amittit V7' | 37 in reprehensibilibus] 
inreprehensibilis 7' irreprehensibilis (—es V?) V in re- 





prehensis vulg.| 38 appares V 
30 


Nov. XXX 11 


994 


DE PROCONSULE CAPPADOCIAE 





CAPUT XI. 


"Μοιχείας δὲ καὶ παρϑένων ἁρπαγὰς xai πλεονεξίας 
καὶ ἀνδροφονίας καὶ εἴ τε τῶν τοιούτων ἐστὲ πλημ- 
μελημάτων οὕτω κολαζέτω πικρῶς, ὡς ὀλίγων ἀνϑρώ- 
ztov τιμωρίᾳ τὸ λοιπὸν ἅπαν διηνεκῶς σωφρονέσαι, 
καὶ ἔστω μετὰ τοῦ νόμου σωφρονιστὴς ἀκριβὴς τῶν 
ἁμαρτανόντων. οὐ γὰρ ἀπανϑρωπία τοῦτο, μεγίστη 
δὲ δὴ μᾶλλον φιλανϑρωπία, τὸ τῇ τῶν ὀλίγων ἐπι- 
στροφῇ πολὺ τὸ σωζόμενον εἶναι. Εἰ δὲ ἀνάσχοιτό 
τινος ἐπὶ τοιούτοις ἐγκαλουμένου, ὃς αὐτῷ ζώνην ἢ 


Adulteria quoque virginumque ἦν ἀν et violentias 
et homicidia et quicquid talium est delictorum puniat 
amare, utpote paucorum hominum supplicio omne 
quod reliquum est perpetue temperetur, sitque cum 

5lege castigator subtilis delinquentium. Non enim in- 


humanum est hoc, maxima magis humanitas, dum 


paucorum correptione multum salvum est. Si vero 
passus fuerit aliquem in talibus accusatum, Ros ei 
militiam aut dignitatem aut sacerdotium aut aliquid 


ἀξίαν ἢ ἱερωσύνην ἤ τε τοιοῦτο προβαλλόμενος TÀ-10tale proponens speravit se abstrahere illius manibus, 


πισεν ἑαυτὸν ἐξαρπάξειν τῶν ἐκείνου χειρῶν, ἴστω 
τῆς ἡμετέραβ οὐκ ἄξιος φανησόμενος γνώμηθ" οὐδε- 
μίαν γὰρ οὔτε ἰσχὺν οἰκείαν οὔτε τὴν ἑτέρωϑεν προ- 
στασίαν οὐδεὶς προϊσχόμενος ἐπὲ τοιούτοις ἐγκλήμασι 
διαφεύξεται τὸν νόμον. ἀλ 
ἑαυτὸν τοιαύταις ϑαρρήσειε προστασίαις, καὶ αὐτὸς 
ὁμοίαν ὑφέξει τῷ “πλημμελήσαντε τὴν ποινήν, ταὐτὸν 
0v ἁμαρτεῖν τε αὐτὸν καὶ τὸν ἁμαρτόντα καὶ πλημ- 
μελήσαντα τηλικαῦτα σπεύδειν ἐξαρπάσαι τῶν τοῦ 
1l vouov χειρῶν. Ὑποτεϑήσεται 
ἀπογραφὴ δηλοῦσα, τί μὲν αὐτὸν ἐκ τοῦ δημοσίου λαμ- 
βάνειν καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν προξήκει, τί δὲ προφάσει 
διδόναι τῶν συμβόλων, τέ δὲ sicpéoew τῷ εὐσεβεῖ 
οἴκῳ τῆς ϑειοτάτης Αὐγούστης τῆς ἡμετέρας συμβίου" 


λὰ καὶ εἴ τις ἐμβάλλειν 15 talibus 


sciat nostra se indignum ostendi sententia. Nullam 
enim —* virtutem propriam neque aliunde patro- 
cinium ullus proferens super talibus criminibus (ef- 
fugiet) legem. Sed et si quis inmiscere se ipsum 
raesumpserit patrociniis, et ipse similem 
sustinebit quam is qui deliquit poenam, idem exi- 
stens peccare et peccantem ac delinquentem taliter 
festinare abripere legis manibus. . 


δὲ τῷ νόμῳ καὶ 201 Subditur autem legi huie et descriptio declarans, 


quid quidem eum de fisco percipere et qui circa 
eum sunt competat, quid autem occasione dare co- 
dicillorum, quid vero inferre piae domui sacratissi- 
mae Augustae nostrae coniugis, trifariam qui 


δηλαδὴ τριμερῶς τῶν quinquaginta librarum auri s/c- 25 quinquagenis libris auri inferendis, hoc quod olim et 


κομιζομένων, τοῦτο δὴ τὸ καὶ ἄνωϑεν καὶ μέχρε νῦν 
2 κεκρατηκός. Καὶ καϑαρῶς τοῖς ἡμετέροιβ ὑστηκόοις 
(τοῦτο ὅπερ πολλάκις εἰρήκαμεν) χρήσεται, πρᾶγμα 
διεσπουδασμένον ἡμῖν καὶ χρημάτων ἀμελῆσαι παρα- 


hactenus tenuit. 

2 Et pure nostris subiectis (hoc T^ Saepe dixi- 
mus) utetur, causam festinatam nobis et pecunias 
neglegere procurantem magnas, utique in tantis ex- 


σκευάσαν μεγάλων, καίτοιγε ἐν τοσαύταις δαπᾶναις 30 pensis et in bellis maximis, per quae dedit nobis 


xai πολέμοις μεγάλοις, δὲε΄ ὧν δέδωκεν ἡμῖν ὃ ϑεὸς 
πρὸς Πέρσας τὸ ἄγειν εἰρήνην Βανδίλους τε καὶ 24Aa- 
γνοὺς καὶ Μαυρουσίους χειρώσασϑαε, καὶ Aqua ὅλην 
καὶ πρό! γε καὶ Σικελέαν κατακτήσασϑαε, καὶ BAmi- 


deus et apud Persas agere pacem Uuandalosque et 
Alanos et Maurusios reli et Africam universam, 
insuper et Siciliam possidere, et spes habere bonas 
quia etiam reliquorum nobis detentionem annuet deus, 


δας ἔχειν ἀγαϑὰς ὅτε καὶ τῶν λοιπῶν ἡμῖν τὴν ἐστε- 85 quam prisci Romani usque ad utriusque oceani fines 


κράτειαν νεύσειεν ὁ ϑεὸς ὥνπερ oí πάλαι Ῥωμαῖοι 
μέχρε τῶν πρὸς ἑκάτερον ὠκδανὸν ὁρίων κρατήσαντες 
ταῖς ἐφεξῆς ἀπέβαλον ῥὁᾳϑυμίαις" ἃς ἡμεῖς τῇ παρὰ 
ϑεοῦ συμμαχίᾳ ϑαρροῦντες ἐπὶ τὸ κρεῖττον μεταβαλ- 


tenentes sequentibus neglegentiis amiserunt; quas nos 
divino solacio confidentes in melius convertere festi- 
namus, nihilque nos pigebit horum quae ad novissi- 
mam difficultatem tendunt, vigiliis et aliis universis 


Àew σπεύδομεν οὐδὲν τε ὀκνοῦμεν τῶν sis ἐσχάτην 40laboribus pro nostris subiectis semper uti. Incum- 


δυρκολίαν ἡκόντων, dygvzwicus τε καὶ ἀσιτίαις καὶ 
ὡς x c , — - H x ς 

«τοῖς ἄλλοις ἅπασι πόνοις ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων ὑπη- 

- , 2 Σ - 

κόων διηνεκῶς καταχρώμενοι. ᾿Εντεύξεταε δὲ xoi vois 





ΧΙ.  Adulteria vero et virginum raptus et libidines et homicidia et si quid est eiusmodi delictorum 
adeo severe puniat, uf paucorum hominum supplicio quod reliquum. est omne continuo emendet, sitque 
cum lege diligens delinquentium castigator. Neque enim haec inhumanitas, immo maacima potius humanitas 
est, quod paucorum castigatione servatur multitudo. . Quodsi quem tulerit propter talia. accusatum, qui ei 
cingulum. vel dignitatem vel sacerdotium vel eiusmodi quid obtendendo speraverit se eripi ez manibus. eius 


posse, sciat se nostra gratia indignum apparere. 


eque enim. quisquam sive potentiam propriam sive 


alienum. patrocinium. praetendens in eiusmodi delictis legem effugiet. Sed etiam si quis talibus patro- 
ciniis se implicare ausus sit, ipse quoque aequalem atque qui deliquit poenam. subibit, cum idem sit peccare 
1 ipsum et peccantem atque tania delinquentem studere ex legis manibus eripere. | Subicietur autem legi 
etiam descriptio quae declaret, quid quidem eum et qui circa eum sunt a fisco accipere, quid autem insignium 
nomine dare, — denique piae domui sacratissimae Augustae coniugis nostrae inferre oporteat, scilicet 
ut trifariam illae quinquaginta librae auri. inferantur, id quod et olim et in hunc usque diem valuit. 
2 Alque integre subditis nostris (id quod saepe dicimus) uteiur, quae res summo nobis studio est et effecit 
ut magnam pecuniam neglegeremus vel in tantis sumptibus et bellis magnis, per quae deus nobis dedit ut et 
Persas ad pacem adduceremus et Vandalos et Alanos et Mauros subigeremus et Africam totam atque in- 


super Siciliam quoque recuperaremus, utque bonas 


nobis deus adnuat, quae veteres Romani usque ad 
amiserunt : 


es habeamus fore ut etiam reliquorum imperium 
nes u(riusque oceani subacía deinceps socordia sua 


| : quam nos dei auzilio —— in melius mutare studemus, nec quicquam eorum quae eotremac 
difficultatis sunt. detrectamus, et vigiliis et inedia. et reliquis laboribus omnibus pro subditis nostris per- 





3 οὕτω om.g || 71 δὲ δὴ om. || μᾶλλον Ms] τοῦτο 
LB| 9 ζώνην] militiam e | 10 ἐρωσύνην L* | 15 ἐμ- 
βαλεῖν B | 17 ταύτην ὃν L | 18 ἁμαρτῶντα M || 
20 ὑποθϑήσεταε L | τῷ νόμῳ] legi huie € i» τί δὲ] 
ἔτι δὲ L | 25 quinquaginta librarum auri M] om. L, 
πεντήκοντα χρυσίου (rov xo. B) ed Ms.v, B | 
26 καὶ avoOtv] καὶ om. 4 32 Βανδίλους ve MLBe|] 
καὶ Βανδίλους τε Serimger, vulg. || 38 ἀπέβαλλον L || 
39 μεταβαλλεῖν L μεταβαλεῖν B | 41 καὶ ἀσιτίαις om. e 





1 quoque uirginumque V] uero et uirginum 7'|| 3 ut- 


pute V || 6 maxima Zeimbach] maxime Jibri | maximae 
magis humanitatis vulg. | 11 sententiam V || 12 aliunde 
patrocinium Osenbrüggen] alio de patrocinio /ibri || 13 effu- 


giet add. vulg. || 15 praesumpserint bri || 18 arripere 
V || 20 subdetur vulg. | 21 qui om. V αἱ. | 23 prae do- 
mus V | 24 quippe] in V|| 27 saepe] spe V' || 28 utitur 


causam festinam /ibri | 30 in bellis] libellis V || nobis 
dedit V | 32 maurosius VT || religare Beck] relegare 
libri || affricam uniuersam V uniuersam affrieam 7' 
33 super V | 35 quam VaL] quae vulg. | pisci V 





37 festinemus 7} 40 utentes vulg. 





EE 





pn WP 


ure 1 


bus 


DE QUATTUOR ARMENIIS 


235 


Nov. XXXI pr. 1 





παραγγέλμασιν ἡμῶν, ἅπερ δώσομεν αὐτῷ μετὰ τῶν 
συμβόλων τῆς ἀρχῆς, καϑὰ ἔμπροσϑεν εἰρήκαμεν" καὶ 
εἴπερ κατ᾽ ἐκεῖνα πράξειεν ἅπαντα, ϑαυμαστός τε 
ἔσται καὶ διὰ πάντων ἄξιος τῆς ἡμετέρας φανήσεται 
ἐρχῆς τε καὶ κρίσεως. 

Ἐπέλογος. Ταῦτα τοίνυν ἅπαντα τὰ διὰ τοῦδε 
τοῦ ϑείου νόμου δηλούμενα ἡ σὴ ὑπεροχὴ γινώσκουσα 
τάς τε εἰρημένας σιτήσεις τῷ τῆς ἀρχῆς ταύτης διδότω 
ϑροόνῳ οὕτω τε αὐτὴν ἴστω σεμνὴν γενομένην, εἧς 


bat autem etiam mandatis nostris, quae dabimus ei 

cum codicilis administrationis, sicut dudum dixi- 

mus, et si quidem secundum illa egerit universa, 

mirabilis erit et per omnia dignus apparebit nostro 
5 iudicio. 

(Epilogus.) Haec igitur omnia, quae per hanc 
sacram nostram declarata sunt legem, tua celsitudo 
cognoscens et memoratas annonas cinguli huius prae- 
beat sedi et sic eam noverit honestam factam, ut 


πολλοῖς εἰκὸς ἔσεσϑαι περισπούδαστον τῇ vov νῦν 10 merito plurimis sit studium nunc ei dati a nobis 


ὑτῇ δοϑέντος map! ἡμῶν ἄνθους τε καὶ ἀξιώματος 
ἐπιϑυμέᾳ. 
(Dat. xv. k. April. CP. p. c. Belisarii v. €.) 


floris et dignitatis concupiscentia. 


[4.536] Dat. xv. kal. April CP. p. c. Belisarii v. c. 





ΛΑ 


ΠΕΡῚ ΔΙΑΤΥΠΌΣΕΩΣ 
ΤΩΝ TEZZAP9N APXONT9N 
APMENIAZ. 


Ὃ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς Eo πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπά- 
τῶν καὶ πατρικέῳ. 


{«Προοΐμιον.) Τὰ μάτην κείμενα καὶ ἐκκεχυμένως 
εἰ πρὸς τὴν προθήκουσαν ἀφίχοιτο τάξιν καὶ δεατεϑείη 
καλῶς, ἕτερά τε (üv) ἀνϑ᾽ ἑτέρων τὰ πράγματα φαί- 


ψοιτο καλλίω τε ἐκ χειρόνων ἐξ ἀκόσμων τε κεκοσμη- 


μένα διηρϑρωμένα τε καὶ διακεκριμένα ἐκ τῶν ἔμ- 25 cretae ex inordinatis prius atque confusis. 
προσϑὲν ara : ; 
. émi τῆς Ldouevíow χώρας ἁμαρτανόμενον εὑρόντες 


ἁτάκτων τε καὶ χυμένων. Τοῦτο xci 


μὲν χρῆναι πρὸς μέαν ἁρμονίαν τάξαι αὐτήν, 


καὶ ἐκ τῆς εὐταξίας ἰσχύν τε αὐτῇ δοῦναι τὴν προς- 
90 


ἤκουσαν τάξιν τε ἐπιϑεῖναι τὴν πρέπουσαν. 


XXXI. 


15 KR DE DISPOSITIONE 


QUATTUOR ADMINISTRATIO- 
NUM ARMENIAE. R 
Imp. lustinianus Aug. Iohanni pp. 


20 


(Praefatio. Ea quae frustra posita sunt et 
effuse si ad competentem veniant ordinem et dispo- 
nantur bene, aliae pro aliis causae videntur, meliores 
ex peioribus, ex indecoris ornatae, dispositae — dis- 
i oc et 
super Armeniorum regione commissum invenientes 
aestimavimus oportere in unam congruentiam depu- 
tare eam et ex disciplina robur ei dare competens 
ordinemque imponere decentem. 


CAPUT I. 


Τοιγαροῦν τέσσαρας εἶναι πεποιήκαμεν IMoueviac* 
τὴν μὲν ἐνδοτάτην, ἧς ἡ μητρόπολις τῇ τῆς εὐσεβοῦς 
ἡμῶν π' ορέας ἐπωνυμίᾳ κατακεκόσμηται πρότε- 
gov Βαξανὶς ἤτοι “εοντόπολις καλουμένη, ἥνπερ καὶ 


Itaque quattuor fecimus Armenias, aliam quidem 
interiorem, cuius metropolis piae nostrae appellatio- 
nis cognomine decorata est, primitus Bazane sive 
Leontopolis nuncupata: quam etiam proconsularitate 


Nov. XXXI Graece ertat in ML, c.1 Τέσσαρας εἶναι ... — 3 in B 0,14. — Epit. Theod. 31, Athan. 4, 11. 


lulian. const. XXXIX. 





petuo susceptis.  Incumbet autem in mandata xw nostra, quae dabimus illi cum insignibus potestatis, 


sicut antea diximus: et siquidem secundum 


iudicio per omnia dignus apparebit. 


a fecerit omnia, et laudandus erit et nostro imperio et 


pilogus. His igitur omnibus quae per hanc sacram legem declarata sunt cognitis tua sublimitas 
et annonas quas diximus sedi huius magistratus praebeat et — adeo honoratum sciat factum esse, ut 
multis merito expetendus sit futurus decoris et dignitatis nunc ei a nobis datae desiderio. 





XXXI. 
DE DISCRIPTIONE QUATTUOR PRAESIDUM ARMENIAE. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Quae temere iacent et effuse si ad iustum ordinem perveniant et bene disponantur, 
et aliae pro aliis res apparebunt et meliores ex deterioribus et ez inornatis ornatae et ordinatae atque 
distinctae ex: inordinatis prius atque confusis. Quo in genere cum etiam in Armeniorum regione peccatum 
esse inveniamus, in unam congruentiam eam redigendam et ex bona constitutione et robur conveniens ei 


dandum et ordinem decentem tribuendum esse eaistimavimus. 


L Itaque 


ttuor Armenias instituimus: unam quidem interiorem, cuius metropolis piae nostrae 
appellationis nomine decorata est antea Bazanis seu Leontopolis vocata, quam etiam proconsulatu 


hono- 





2 καϑάπερ B | ἔμπροσϑεν LB] πρόσϑεν M | 4 ἔστω 
L|5 ἀρχῆς τε xai om. c, τε x«i κρίσεως om. LB || 
7 ϑείου νόμου] sacram nostram legem ς | 10 πολλὴν L | 
εἰκὸς M] εἰκότως L | 13 subser. om. xv k. 
April. AMM k. April. Jul" (om. Iul. codd. rell.) μηνὶ 
ἀπριλίῳ Theod. | p. e. Belisarii ς (Ah. Theod.)) cons. 
bili. ZuL? bilis. ful." | post subscriptionem non servatur 
inder de quo agitur 229, 4.13. 234, 20 || 16 ἀρχόντω»] ad- 
ministrationum (i. e. ἀρχῶν) ς ἢ 19 ἕω M] αἰώας L | 
23 ἂν addidi | 21 &ouevias 1, ἢ 31 εἶναι om. L(s) ἢ 





34 βαζανὶς ML βεζανὶς B βαξάνη Theod. 


2 eum om. V||3 illam übri| 4 mirabili V| 7 nostra 
V | tuam V | 11 *eoneupiscentiae libri (ες XXVIII, 
XXVIIII extr.) | 13 eonstantinopol. V constantino T || 
bilisiario v. e. con. VT' Neoburg. | 14 sg. I XXXI 
De dispositione V | 22 ueniat V'| 29 dicentem VT [| 
34 sg. proconsularitate onorauimus Neoburg.] proconsul- 
tantem  rauimus V, proconsularitate — 236,3 compe- 
tens est om. T' 





30* 


Nov. XXXI 1 


236 


DE DISPOSITIONE QUATTUOR 





ἀνϑυπατείᾳ τετιμήκαμεν, Te ᾿Δκάκιος προέστηκεν ὃ 
μεγαλοπρεσπέστατος, σπεχταβιλίαν τε ἀποφήναντες τὴν 
ἀρχὴν καὶ πάντα δόντες αὐτῇ ὁπόσα προρῆκόν ἐστιν 
ἀνϑυπατείαν ἔχειν" στολῇ τε an" αὐτὴν κατεκοσμή- 
σαμεν ἀνθυπάτου καὶ πάντα ἀκόλουϑα τούτοις ἔχειν 
διετυπώσαμεν. καὶ πόλεις αὐτῇ δεδώκαμεν Θεοδο- 
σιούπολίν τε, ἣν καὶ πρότερον εἶχε, “Σάταλάν τε καὶ 
Νικόπολιν καὶ Κολώνειαν ἐκ τῆς πρώην πρώτης '“ἄρμε- 
vías καλουμένης λαβόντες, Τραστεζοῦντά τε καὶ Κερα- 


honoravimus, cui Acacius praefuit magnificus, spe- 
ctabilemque declarantes administrationem et omnia 
dantes ei quae competens est proconsularitatem ha- 
bere. Stola quoque eam decoravimus proconsulis 
5 et omnia quae haec sequuntur habere disposuimus, et 
urbes ei dedimus Theodosiopolim, quam etiam prius 
habuit, et Satalam et Nicopolim et Coloniam ex prima 
dudum Armenia nuncupata sumentes Trapezuntaque 
et Cerasuntem ex Ponto dudum Polemoniaco nun- 


σοῦντα ἐκ Πόντου τοῦ πρώην Πολεμωνιακοῦ καλου- 10 cupato, secernentes earum alias quidem a clarissimo 


μένου, χωρίσαντες αὐτῶν τὰς μὲν τοῦ λαμσεροτάτου 
τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος τὰς δὲ τοῦ περιβλέπτου μο- 
δεράτωρος, ἑπτά τε πόλεσι τὴν ὅλην ἐπαρχίαν περι- 
στήσαντες καὶ ὅπόσα τῆς περιοικίδος ἐστὶν αὐτῶν. 


provinciae iudice, alias autem a spectabili modera- 
tore, septem civitatibus totam provinciam statuentes 
et quodammodo confinium est earum. 


1 Δευτέραν δὲ ἐτάξαμεν ᾿Αρμενίαν τὴν ἔμπροσθεν 151 Secundam vero ordinavimus Armeniam prius Pru- 


πρώτην καλουμένην, ἧς ἡγεῖται «“Σεβάστεια, πόλεις αὐ- 
τῇ προςνείμαντες τήν τε τῶν «“Σεβαστοπολιτῶν ἣν καὶ 
πρότερον εἶχε, καὶ πρός γε Κόμανά τὸ ἐκ τοῦ καλου- 

£vov πρώην Πολεμωνιακοῦ Πόντου καὶ Ζήλαν ἐκ τοῦ 


sam nuncupatam, cui praeest Sebastiopolis, ei tri- 
buentes et Sebastiopolitarum quam etiam — ha- 
buit, insuper et Comana ex appellato pri: 

moniaco Ponto et Zelam ex Helenoponto nec non 


Ἑλενοπόντου, καὶ μὴν καὶ Βρίσαν, ὥςτε ἐν πέντε 20 et Bersam, ut in quinque civitatibus sit provincia 


πόλεσιν εἶναι τὴν ἐπαρχίαν ταύτην, καὶ τὴν ἀρχὴν. 


, * * - , , 

ἡγεμονίαν οὖσαν καταλιπόντες ἐπὶ τοῦ προτέρου σχή- 
* n x ἢν « E " 

ματος καὶ τὸν ἄρχοντα αὐτῆς ᾿οὐδενὲ κοσμήσαντες 

, » γὼ ΄ - 2 4 

ὀνόματι μείζονι, ἀλλ᾽ ὃ πρότερον siye τοῦτο αὐτῷ 


haec, et administrationem praesidalem existentem re- 
linquentes in priori figura et iudicem eius nullo de- 
corantes nomine potiori, sed quod prius habuit hoc 
ei relinquentes. 


2 καταλιπόντες. "Eni τούτοις τὸ τρίτην Ldousviav 252 Ad haec autem tertiam Armeniam constituimus, 


κατεστησάμεϑα τὴν πρότερον δευτέραν, ἧς ἡγεῖται Me- 
λιτηνὴ πόλις ἀρχαία, πόλις ἐπίσημος, ἐν καλῷ τε γῆς 
καὶ ἀέρος κειμένη καὶ οὐδὲ πόρρω διεστῶσα τῶν τοῦ 
Εὐφράτου ῥευμάτων. ταύτην ὠήϑημεν δεῖν κατὰ τὸ 


prius et secundam, cui praeest Melitene civitas anti- 
qua, civitas mediocris, in bona terra et aére po- 
sita nec procul distans a fluctibus Euphratae. Hanc 
aestimavimus oportere in praesenti augere et in 


παρὸν αὐξῆσαι xai εἰς τὸ τῶν σπεκταβιλέίων μετα- 30 spectabilium mutare figuram, iudicemque eius lusti- 


στῆσαι σχῆμα, τόν τε ἄρχοντα ταύτης ᾿Ιουστινιανὸν 
ὀνομάσαε κόμητα, δοῦναί τε αὐτῷ καὶ ὑπὲρ σιτήσεων 
solidos septingentos καὶ τῷ γε αὐτοῦ παρέδρῳ soli- 
dos septuaginta duo καὶ τῇ 7ε αὐτοῦ τάξει solidos 


nianum nominare comitem, et dare ei et pro anno- 
nis solidos septingentos et eius assessori solidos 
septuaginta duo officioque eius solidos numero tre- 
centos sexaginta, et omnia habere quae talium pro- 


sexaginta, ἅπαντά τε ἔχειν ὁπόσα τῶν τοιούτων ἐστὶν 35 pria. sunt sedium; et pridem nominatos officiales 


ἴδια ϑρόνων. τούς τε πρώην ὀνομαζομένους ταξεώ- 

, * , ς * » 

τας πάντα μὲν πράττειν ὁπόσα καὶ ἔμπροσϑεν, καὶ 
, * M * - Rn» 

μάλιστα περὶ τὴν δημοσίαν εἴξπραξιν ἠἡσχολῆσϑαι, εἰς 

δὲ τὴν τῶν κομιτιανῶν προρηγορέαν μεταβαλεῖν, πάν- 


omnia quidem agere quaecumque et prius, et maxime 
circa publicam exactionem vacare, in comitianorum 
vero appellationem mutari, omnibus eis ita servan- 


em Pole- ὁ 





ravimus, cui Acacius praefuit magnificentissimus, cum et ut spectabilis sit magistratus effecerimus et 
omnia ei dederimus quae proconsulatum habere par est: stola enim proconsulis eum decoravimus et ut 
omnia quae his consectaria sunt habeat constituimus. Et urbes ei dedimus Theodosiopolim, quam etiam 

rius habebat, et Satalam et Nicopolim. et Coloniam ex priore quae antea fuit Armenia assumptas, et 
Jrapezunta et Cerasunta ez: Ponto qui antea vocabatur Polemoniaco, earum alüs a clarissimo provinciae 
praeside, aliis a spectabili moderatore separatis, ut septem urbibus et quae in vicinia earum sunt univer- 
1 sam provinciam circumscriberemus. — Secundam autem instituimus Armeniam, quae antea prima voca- 
batur, cuius caput est Sebastia, urbes attribuentes ei et Sebastopolitanorum quam etiam prius habebat, et 
praeterea Comana ex Ponto qui olim vocabatur Polemoniaco et Zelam em Helenoponto atque Brisam 
quoque, ita ut quinque urbibus haec provincia constet, et potestate, quae praesidalis erat, in priore 
forma relicta οἱ praeside eius nullo nomine ampliore ornato, sed eo quod aníe habebat ipsi relicto, 
2 Praeterea tertiam Armeniam constituimus, quae prius secunda erat, cuius caput est Melitene urbs anti- 
qua, urbs insignis, in bono solo et aére sita nec procul disíans ab Euphrate fluvio. Hanc existimavimus 
in praesentia augendam et ad spectabilium formam. transferendam esse, eiusque praesidem. lustinianum 
comitem nominandum, dandosque ipsi pro annonis solidos septingentos et assessori eius solidos septuaginta 
duos et officio eius solidos sexaginta, denique omnia ei tribuenda quaecumque eiusmodi sedium propria 
sunt. Atque officialibus qui olim vocabantur omnia quidem agenda esse quae etiam antea, et maaime eos 
circa publicam exactionem occupandos, in comitianorum vero appellationem esse mutandos, omnibus eis per- 





2 onextaBiMav τε M] περίβλεπτόν τε LB | 4 αὖ- 
τὸν L | 5 ἀνϑυπάτου --- 6 διετυπώσαμεν om. L || 8 κω- 
λώνειαν 1, κολώνιαν Theod. | 9 καὶ om. L || 10 πολε- 
μωνικοῦ B* | 11 αὐτὸν B* || 13 περιστείλαντες B ἢ 
14 ὁπόσα] quodammodo ς || 16 πρώτην Haloander] πρώην 
MLB Prusam g || ἘΣεβάστεια, πόλεις] σεβάστεια πό- 
Aue MLB sebastiopolis ς | 17 τῶν om. BL || 18 κομανά 
τε L, κώμανά τε M κόμανάν τε B(Theod.) | 19 Zz- 
Aev B | 20 Βρίσαν] βέρισσαν Theod..Bersam e (Br- 
ρίσση, Βιρίσση, Βιρήσση audit in Notitiis metrop. 8,110. 
8, 285. 9, 194 Parthey)- || 24 αὐτῷ} αὐτὸ L | 25 τε 
autem e || 26 μελετενὴ Β΄ (Theod. Ath.) || 21 éxaruos] 
medioeris g || 30 σπεκταβιλίων M] περιβλέπτων LB ἢ 
31 ἄρχον ταύτης L || 33 solidos septingentos (solidasser- 
tingentios M σολιδας σοπτιγέντος L) MLs Qu vouig- 
ματα τ' BTheod.,s.v. ML | προέδρῳ B (σύνεδρος Theod.) | 
solidos septuaginta (sertuaginta M) duo Ms (Jul.)] σολέδας 
σεπτουαγιτα δύο L νομίσματα (om. L) (^. B Theod., 
s. v. ML || 34 solidos sexaginta M (IuL.)] 20/4006 (νομέσ- 


ματα s. v. τρακέντος σεξαγιῆτα L(s) νομίσματα ξ΄ 
(ἑξήκοντα Β) M s. v., B Theod.|| 35 τὸ om. L || 39 xo- 
μητιανῶν M : 





3 ei om. VT || 4 stolam Zibri| eam] enim V eum Neo- 
burg.|| 1 habuerit V7'||satalem V | 8 thrapezeunt aque 
V^ thrapezuntaque V^ || 9 cerassintem V || polemonia 
conuneupatur V polemonià eo nuneupatur T'|| 10 sg. alias 
— iudice om. V | 12 totum V | 13 quodammodo] quod- 
cunque vulg. || 15 secundum V secunda T'|| 16 seuastio- 
polis V | 17 sebstiopolitarum V sebstiopolitanorum JVeo- 
burg. sebestopolitorum 7'| 18 polemonia eonponto V αἰ. 
19 zesam T' || elenoponto V || 22 nullo vu/g.] nullum V αἱ. 
23 potioris /ibri | quod] qui V| habuerit V | 24 relin- 
quentis V|| 26 et om. vulg. | meletine V melecine 7' || 
civitas antiqua om. V || 27 mediocris] insignis vu/g., non 
medioeris Osenbrüggen || terram V || aére] ere V agere 
T || 28 eufrate y 30 matare V^ | 31 nomine libri || 





36 quaecumque] quidem V? | 38 mutare V 





cub: i ee d x LL Qo «.. ἃ 





ADMINISTRATIONUM ARMENIAE 


951 


Nov. XXXI 1 





τῶν αὐτοῖς οὕτω φυλαττομένων ὡς ἡνίκα ταξεῶται 
καϑεστήκεσαν. Πόλεις δὲ ὑπεκλίναμεν αὐτῇ τοῦτο 
μὲν ἄρκαν καὶ ᾿Αραβισσόν, τοῦτο δὲ ᾿Αριαράϑειαν 
καὶ Κόμανα ἑτέραν (καλοῦσε δὲ αὐτὴν καὶ Χρυσῆν) 
καὶ Κουκουσόν, ἃς καὶ πρότερον εἶχεν ἐν ἕξ πόλεσε 
8 συνεστῶσα. ——— δὲ καὶ —— 24o- 
(av, ἢ πρό οὐκ εἰς («8 συνέκειτο σχῆμα, 
Wm τῶν ^u d9vày ἦν καὶ ἐκ Ἰαφόρων συνείλεκτο 
βαρβαρικῶν ὀνομάτων, Τζοφανηνή τε καὶ Avon" 
7 T5 j καὶ ᾿σϑιανηνὴ ἡ καὶ Ba 
καὶ ὑπὸ σατράπαις οὐσα" ἀρχῆς δὲ τοῦτο 
5, ids ἹῬωμαϊκὸ ἡμετέρων προγόνων, 


v0 
ueixórv οὐδὲ τῶν P 
ἐξ ἑτέρας πολιτείας sisevmvey, . κἀκείνην τοίνυν 
ἀρχῆς πολιτικῆς ἐκοσμήσαμεν σχήματι, ἄρχοντά τε 


dis sicut dum officiales sunt constituti. Civitates 
autem subcumbere quidem ei tam Arcam et Arabis- 
sum quam Ariarathiam et Comana altera (vocant 
autem eam etiam Crisin) et Cucusson, quas et prius 
5 habuit in sex urbibus constituta. 
8 Statuimus antem et Armeniam, quae 
prius non in provinciae iacebat imagine, sed et gen- 
tium erat et diversorum complicita barbaricorum 
nominum, Zopanene et Anzitene vel Zopene et Asa- 


λαβιτηνὴ xaÀov-i0thenia et Balbitene appellata et sub satrapis con- 


stituta: administrationis autem hoc nomen erat ne- 
que Romanae neque nostrorum progenitorum, sed 
ex alia republica introductum. Et illam igitur ad- 
ministrationis civilis schemate decoravimus, et iudi- 


πολιτικὸν ἐγκαταστήσαντες xal πόλιν τε αὐτῇ τὴν τῶν 15 cem civilem statuentes et civitatem ei Maripolitano- 


“Μαρτυροπολιτῶν xal τὸ Κιϑαριζὸν δόντες φρούριον" 
καὶ αὐτὴ δὲ ἐν τῷ τῶν ὀρδιναρίων ἀρχῶν κατέστη 
σχήματι κονσουλαρία παρ᾽ ἡμῶν γενομένη. ὥςτε τεσ- 
σάρων “Δρμενιῶν οὐσῶν δύο μὲν εἶναι σπεκταβιλίαε, 


τήν 
ὕπατον μὲν εἶναι τὸν τῆς πρώτης ἡγούμενον Lous- 
vías, κόμητα δὲ τὸν τῆς τρίτης, τὸν δὲ τῆς δευτέ 

καὶ τετάρτης —— καϑεστάναι. Καὶ ἐπειδήπερ 
τοῦτο ἡμῖν διεσπούδασται, ὥςτε τὰς ἄχοι τῶν πεντα- 


rum et Citharizon dantes castrum. Et haec autem 
inter ordinariarum constituta (est) figuram, consu- 
laria à nobis facta. Quocirca quattuor Armeniis exi- 
stentibus duas quidem esse spectabiles, eam quae 


τε τοῦ ἀνθυπάτου τήν τε τοῦ κόμητος, καὶ &vO- 20 proconsulis et eam quae comitis (est), et proconsulem 


quidem esse primae praesidentem Armeniae, comitem 
vero tertiae, secundae autem et quartae ordinarios 
esse. Et quoniam hoc nobis studii est, ut usque ad 
quingentorum solidorum appellationes non hanc 


κοσίων νομισμάτων ἐκκλήτους οὐχὶ πρὸς ταύτην gé-25 referantur felicissimam civitatem, sed ad vicinos 


ρεσϑαι ppm πόλιν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τοὺς σύνεγγυς 
σπεκταβ ἄρχοντας, καὶ τοῦτο διατυποῦμεν, ὥςτε 
τῷ μὲν ἄρχοντι τῆς πρώτης “Φ“ρμενίας, τουτέστε τῷ 
ἄ ἔτῳ, τὰς ἐκ τῆς δευτέρας ᾿Αρμενίας ἐκκλήτους 


8 biles iudices, et hoc disponimus, ut iudici qui- 
em primae Armeniae, hoc est proconsuli, ex se- 
cunda Armenia appellationes deferantur, hoc est se- 
cundum Sebastiam, tertiae vero Armeniae comiti, 


τουτέστε τὰς κατὰ Σεβάστειαν, τῷ δὲ τῆς 30secundum Melitenem dicimus, ex quarta Armenia 


; ; gue 
τῆς τετάρτης 2dousvías ἐκκλήτους μέχρε τοῦ 
ἀνήκειν ποσοῦ. 


τρίτης ᾿ρμενίας κόμητι, τῷ κατὰ Με 
. πᾶς ἐκ τ᾿ 


appellationes usque ad memoratam competant quan- 
titatem. 





stratuum formam ipsa quoque 
sint spectabiles 


et quae próconsulis et quae comitis est, et proconsul sit qui primae Armeniae 
ae vero et quartae praesides ordinarii sint. Et 





5 κουακουσόν Theod. xovxovaóv B* Cucusson ς || 6 συ»- 
εστῶσαν» Β΄ | 15 LB] M | 8sg. xai ἐκ διαφόρων συν- 
Ὁ — ὀνομάτων» et diversorum complicita — nomi- 
num e | 9 τξοφανηνή «e M(s)] τζοφανὴν tire Β΄ τξοφά- 
vrv ἢ τὲ L (τὸ φαινίνεν pro ζοφανηνήν Theodori cod.) ἢ 
ἀνξζητηνὴ ML] Anzitene e ᾿ἡ»ζητινὴ B (ἀνζητίνεν Theod. 
τὸ i ——— notatu e — episc. p. 90 Part.) | 
5 7 τζοφανὴ καὶ ὀφήνη L( eg 
ξοφάνιεν Theod. cod.; κλίμα rs Noht. l.c.) | ἀσϑεα- 
φνηνὴ M (cf. Procop. de aed. 3, 3)] 24a9'tiaviv7, B ἀσϑειαν- 
εἵνη 1, Asathenia g (ἁσιανίνην Theod. cod.; κλίμα 
"datiavixre Notit. le) ἢ 7] ἡ B vulg., om. L(c) ἢ βαλα- 
βιτηνὴ M] βαλαβιτινὴ L(Theod.) Balbitene € γαλβιτινὴ 
B* ( Procop. de aed. 3,1; ulpa. Bilafrrrye 
—— Le. In — — non est nisi correctio 
nomen quod infra sequitur βαλαμιτένεν pertinens) 
11 τοῦτο ὄνομα LBs] ὄνομα τοῦτο M | 12 soci 
ovze? | ῥωμαϊκῶν L romanae (i. e. ῥωμαϊκῆς) ς | 135g. cf- 


Procop. de aed. 3,1 extr. 3 in. | 14 σχήματι] xai σχήματι 
L| 15 αὐτῇ τὴν ML] αὐτὴν B || τῶν LB) om. M. ἢ 
16 Maripolitanorum ς || κεϑαριζὸν .M Theod. (s)] κεϑαρί- 
Env L κυϑαριζὸν Β΄ eytaridion Jul cythariozon Jul." 
eythariorum Iul.“ (Κιϑαριζῶν Notit. l.c.; Κιϑαρίζων 
Procop. de aed. 3,2.3) | 11 αὐτῇ L | doxów] ἄρχων L 
ncek 18 κονσουλαρία (ἤτοι ὑπατικη M s.v.) ML ὑπα- 
τικὴ B || 19 ἀρμενίων L || 195g. εἶναι --- ἀνϑύπατον μὲν 
om. B* | περιβλέπτους LB || 23 ὀρδιναρίους) ἐν τάξει 
ὀρδιναρίου Β ἢ 24 ταῦτα L || 21 περιβλέπτους LB ἢ 
30 τὰς] τῆς Haloander || 31 sq. κόμητι --- -Αρμενίας om. L 





1 *dum] dudum /ibri | 3 ariarathana V* ariarathiana 
V? ariarabitiam T' | commana V Comanam vujg. || alteram 
vulg. | 4 cucuson T || 6 post Statuimus unius fere vs. 
spatium vacuum est in V | 8 eat V | 9 vel om. V || 10 su- 
trapis V | 12 sed vulg.] sed et VT' | 14 civili V ἢ 
15 Martyropolitanorum vulg. | 17 ordinariarum V] ordi- 
nariorum 7' | est om. libri | consularia] consulariuam 
(consolariuam V) libri | 19 spectabiles — 21 esse om. V | 
20 proconsulis — comitis om. Τ᾽ ἢ est addidi | proconsules 
T | 23 ut] et Vom. T || 24 quingentos solidos vulg. | 28 se- 
eunda V || 29 sebustiam 7' sebustia V | comitis 7' comitius 





V | 30 meletine libri | 31 competant vulg.] competit libri 


Nov. XXXI 2. 3 


2398 


DE DISPOSITIONE QUATTUOR 





CAPUT II. 


Τούτων τοίνυν οὕτως ἡμῖν διατεταγμένων κἀκεῖνο 
προρδιορίσαι δίκαιον ἔτε νομίζομεν, ἐφ᾽ ᾧ προστῆσαι 
τῆβ τρίτης Zdouevias ἄνδρα σεμνὸν, ὑπουργηκότα τε 
ἡμῖν ἤδη καὶ ἄξιον τοῦ τῆς ἀρχῆς ὄγκου καὶ προσχή- 
ματος. ἰὑρόντες τοίνυν Θωμᾶν τὸν μεγαλοπρεπέστα- 
τον ἤδη μὲν ἀρχὰς ἐπὶ τῆς ᾿“ρμενίων ἀνύσαντα χώ- 
gas, καὶ τἄλλα δὲ ἄνδρα χρηστὸν καὶ γνησίως ἡμῖν 
ὑπηρετησάμενόν ve καὶ ὑπηρετούμενον, αὐτὸν ἐστὶ τῇ 
τῆς ἀρχῆς ταύτης προβαλλόμεϑα διοικήσει, ὥςτε τέως 


His igitur sic à nobis ordinatis illud quoque deter- 
minare iustum ad haec putamus, ut praeponamus 
tertiae Armeniae virum nobilem et qui ministravit 
nobis iam et dignum fastigio cinguli et figurae. In- 

5 venientes igitur Thomam magnificentissimum qui iam 
quidem admiristrationes in Armeniorum egit provin- 
cia, et in aliis quoque virum — et qui integre 
nobis ministravit et ministrat, hunc in administratio- 
nis huius constituimus regimine, ut interim quidem 


μὲν τῆς ἐπαρχίας ταύτης ἡγεῖσϑαι κατὰ τὸ ,ῥηϑὲν 10 provinciae isti praesideat secundum dictam a nobis 


ἡμῖν σχῆμα, προνοεῖν δὲ καὶ τῶν ἄλλων ὁπόσα ἂν 
αὐτῷ [5] διὰ ϑείων ἐπιτρέψαεμιεν commonitoriov εἴτε 
ἐπὶ τῆς ἐπαρχίας ἣν αὐτῷ παραδεδώκαμεν εἴτε καὶ 
ἐστ᾽ ἄλλαις" ὅπερ καὶ πεπράχαμεν ϑεῖα πρὸς αὐτὸν 


guram, provideat autem etiam aliorum quaecumque 
ei per sacra iniunxerimus commonitoria sive in pro- 
vincia quam commisimus sive etiam in aliis; quod 
et egimus sacra ad eum facientes commonitoria de 


πεποιημένοι commonitoria στερὶ στολλῶν καὶ διαφόρων 15 multis et diversis actibus, quos eum etiam in alia 


πράξεων, ἅπερ αὐτὸν καὶ εἰς ἑτέρας χώρας προφῆκόν 
1 ἐστιν εἰς ἔργον ἀγαγεῖν. Τὰ μέντοι περὶ τὰς ἱερω- 
σύνας, καϑὰ πολλάκις εἰρήκαμεν, μένειν κατὰ τὸ πρό- 
τερον βουλόμεϑα σχῆμα, οὐδὲν οὔτε περὶ τὸ μητρο- 
σολιτικὸν δίκαιον οὔτε περὶ τὰς χειροτονίαβ τοῦ ztgdy- 
ματος ἀμειβομένου 7 — ἀλλὰ τῶν πρότερον 
χειροτονούντων καὶ νῦν ἐχόντων τὴν τῆς χειροτονίας 
ἐξουσίαν, καὶ τῶν προτέρων μητροπολμιτῶν ἐπὶ τῆς 
ἑαυτῶν μενόντων τάξεως, ὥθρτα μηδὲν τό γε ἐπ᾽ αὖ- 
ταῖς καινισϑῆναι. 


JExtivo μέντοι τῶν ἀνωμολογημένων ἐστίν, ὡς 
ἐπειδήστερ τὸν τῆς τρίτης ᾿Δρμενίας κόμητα οὐ πολετι- 
xbv μόνον, ἀλλὰ καὶ στρατιωτικὸν πεποιήκαμεν ἄρ- 
χοντα, ἀναγκαίως ἔχειν καὶ τοὺς στρατιώταβ αὑτῷ 
TOUS κατ αὑτὴν ἱδρυμένους ὑποκεῖσϑαι, ἄδειαν ἔχοντι, 
καϑὰ τοῖς στρατιωτικοῖς ἄρχουσιν ἐφεῖται, καὶ πρὸς 
ὄνομα καλεῖν αὐτοὺς καὶ ἐπιζητεῖν καὶ προνοεῖν τῶν 
σιτήσεων αὐτῶν καὶ ἐπεξιέναι τοῖς κατ᾽ αὐτούς, εἴ- 
περ ἀδικοῖεν, καὶ μή τε συγχωρεῖν τοῖς στρατιώταις 
ἀδικεῖν τοὺς ὑπηκόους, εἰ δέ τε πράξαιεν σφοδρότερον, 
καὶ ἐγκληματικῶν ἀκροᾶσϑαι δικῶν, κἂν εἰ στρατιῶ- 
ται καϑεστήκοιεν, καὶ ἅπαντα πράττειν ὁπόσα τοῖς 
στρατιωτικοῖς δεδώκαμεν ἄρχουσιν. καὶ ὥςπερ τῷ τε 
ἸΙσαυρίας κόμητι τῷ τε τῆς Πακατιανής Φρυγίας καὶ 


provincia competit ad effectum perducere. 

1 Quae tamen de sacerdotiis sunt, sicut saepe dixi- 
mus, manere secundum prius volumus schema in 
nulo neque de metropolico iure neque de ordina- 


20tionibus causa mutata aut innovata, sed his qui 


prius ordinabant etiam nunc habentibus ordinationis 
potestatem, et prioribus metropolitis in suo manenti- 
bus ordine, αὖ nihil quantum ad has innovatum sit. 


25 
CAPUT III. 


Illud quoque palam est ut, quia tertiae Armeniae 
comitem non civilium solum, sed etiam militarium 
fecimus iudicem, necessario habeat et milites in ea 
provincia collocatos sibi subiectos, licentiam habens, 


30sicut militaribus iudicibus conceditur, et ad nomen 


vocare eos et requirere et providere annonis eorum 
et exequi quae contra eos sunt, si laeserint, et ne- 
que permittere milites nocere subiectis; si tamen 
aliquid egerint et vehementius, etiam criminales audire 


35 causas, si militares sint, et omnia agere quaecum- 


que militaribus dedimus iudicibus. Et sicut Isauriae 
comiti et Pacatianae Phrygiae nec non et praetori- 
bus Lycaoniae et Pisidiae et Thraciae et militarem 


“πρός γε τοῖς πραίτωρσι “υκαονίας τε καὶ Πισιδίας 40 





IL. His igitur ita a nobis dispositis illud quoque praeterea definire satius ducimus, ut praeficiatur 


tertiae Armeniae vir gravis et qui nobis iam operam praestiterit et dignus sit potestatis pondere et specie. 
Cum igitur Thomam virum magnificentissimum invenerimus iam in Armeniorum regione magistratibus 
functum, et in ceteris virum bonum et qui integre nobis inservierit et inserviat, eum ad huius magistratus 
administrationem promovemus, ut is interim huic provinciae secundum eam quae a nobis dicta est formam 
praesit, prospiciat autem reliquis quoque quaecumque ipsi per sacra commonitoria commiserimus sive in 
provincia, quam ei (radidimus, sive etiam in. aliis: quod quidem iam egimus sacris ad eum commonitoriis 
datis de multis et diversis actionibus, quae eum in aliis quoque regionibus ad. effectum perducere par est. 
1 Quae vero ad sacerdotia pertinent, sicuti saepe dizimus, manere im priore forma volumus, ne res 
ullo modo neve quod ad ius metropoliticum neve quod ad ordinationes mutetur vel innovetur, sed qui 
prius ordinabant nunc quoque ordinandi potestatem habeant, et priores metropolitae in suo or 
maneant, ita ut nihil quantum ad illa innovetur. 

. Jllud tamen in confesso est, quoniam tertiae Armeniae comitem non civilem solum, sed etiam 
militarem magistratum fecimus, necesse esse ut milites quoque qui in. ea collocati sunt ei subiecti sint 
habeatque potestatem, sicuti militaribus magistratibus concessum est, et nomine eos vocandi et inquirendi 
et annonis eorum prospiciendi et persequendi quae ad eos pertinent, si delinquant, neque permittendi 
militibus ut ullam iniuriam faciant subditis, si quid vero gravius commiserint, etiam. criminales causas 
audiendi, licet milites sint, omniaque agendi quaecumque militaribus magistratibus dedimus. .Et quemad- 
modum et Isauriae comiti et Pacatianae Phrygiae οἱ praeterea. praetoribus et Lycaoniae et Pisidiae et 





2 πρὸς διώρισται L || ἔτι] ἔστι B^ | 3 τρίτης MBs] 
πρώτης L| τε] τόν ve L || 7 τὰ ἄλλα L || 12 αὐτῷ] αὔτῶν 
(sic) L| ἢ MLB, οπι. | commonitoréon, s. v. τουτέστι 
γραμμάτων M κομμονιτορίων L γραμμάτων B | 13 αὖ- 
τῷ om.e | 15 comonirogw M κομμονητορηα L γράμ- 
ματα Ms. v., B || 16 ἅπερ ML] «exeo B(c) || εἰς ἑτέρας 
χώρας] in alia provincia ς || 17 Τὰ] z«e L || 19 sg. "οὐδὲ 
— οὐδὲ libri || μυτροπολικὸν L(s) | 21 ἀμειβόμενοι ἢ 
καινιζόμενοι Β΄ sec, Hombergk. | 23 πρότερον Haloan- 
der | 26 ὀμολογημένων L || 21 sq. πολιτικὸν — στρα- 
τιωτικὸν (στρατικὸν 1) MLB] civilium — militarium 
(i. e. πολιτικῶν — στρατιωτικῶν) e | 33 vois κατ᾽ 
om. L ἢ 34 *xe μή τῇ καὶ μήτε libri. An deleto καί 





leg. μηδὲν | 39. σφοδρότερον») et vehementius ς || 36 κἂν 
εἶ] si e | 389. cf- Nov. XXVII. VIH c.2. XXV. 
XXIV. XXVI || 39 καπατιανῆς ML 





2 proponamus libri | 3 ministrabit VZ'|| 5 tomam V 
quidem qui iam V || 8 ministrabit /ibri || et ministrabat V || 
12 commonitoria — 14 facientes om. V || 13 quam] ei add. 
vulg. || quod et] que 7' | 15 quos vu/g.] quas libri || 21 ordi- 
nabat V | 26 arminie V | 28 habet bri || 29 licentia 
V| 31 eos] eo V | 32 eontra VT'] circa vulg. | 33 per 
milites mittere V || 34 et om. vulg. | 36 his aurie V his- 
aurire 7'|| 37 frigie libri | 38 tracie VT 








εν 


NE QUIS MUTUUM DANS 


259 


Nov. XXXII pr. 





καὶ Θράκης xai τὸ στρατιωτικὸν ὑπεκλέναμεν, οὕτω 
καὶ αὐτῷ μὴ μόνην εἶναε τὴν τῶν πολετικῶν πραγ- 
μάτων τάξιν, ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν στρατιωτικῶν ἐξου- 
σίαν τε καὶ ἀῤχήν, καὶ εἶναε σεμνὸν αὐτὸν στρατιώ. 
ταις τε — atm me^ 1 — 
ὡς μιᾶς δὴ τῆς ἀρχῆς καϑεστώσης" xai μίαν τίϑε- 
σϑαι πρόνοιαν τοῦ μηδὲν ἔγκλημα κατὰ τὴν ἐπαρχίαν 
ἁμαρτάνεσϑαι, ἀλλὰ καὶ ——— ὑποβάλλεσϑαε 
τοῖς προξήκουσι. ταύτης δὲ δὴ τῆς ἐξουσίας οὐκ ἀφαι- 


manum subdidimus, ei et ipsi non solum esse civi- 
lium causarum ordinem, sed etiam militarium pote- 
statem et cingulum, et esse honoratum eum militibus 
et privatis, iubentem cunctaque agentem, utpote uno 
5 cingulo existente; et unam ponere providentiam, ut 
nullum crimen in provincia committatur, castigatio- 
nibus subdere competentibus. Hac igitur potestate 
non privamus penitus eum in nulla persona quae in 


provincia sunt, sive privata seu militari sive aerarii: 


ρούμεϑα παντελῶς αὐτὸν ἐπ᾽ οὐδενὶ προξώπῳ τῶν 10 unam enim et continuam pacem in omnibus sub- 


κατὰ τὴν ἐπαρχίαν ὄντων, εἴτε ἰδιωτικῷ εἴτε στρα- 
τιωτικῷ εἴτε ταμειακῷ" μίαν γὰρ καὶ συνεχῆ τὴν &i- 

; ἅπασε τοῖς ὑπηκόοις τοῖς ἡμετέροις φυλάτ- 
τεσϑαι βουλόμεϑα, ov τῇ διαφορᾷ τῶν προξώπων 
τὴν κατὰ τῶν νόμων εἰξάγοντες xac sy. 

CEmíAoyos) Τὰ τοίνυν m ἄντα ἡμῖν ἡ σὴ 
ὑ j κατὰ τὴν τῶν τεσσάρων “Δρμενεῶν διατύπω- 
σιν, καὶ μάλιστα κατὰ τὴν τῆς τρέτης, ἧς κατὰ πρό- 
φασιν τὸν παρόντα ϑεῖον ἐποιήσαμεν νόμον, νῦν τε 
καὶ εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον φυλά 
σάτω, πάντων πραττομένων καὶ ἐγγραφομένων ταῖς 
—— διατυπώσεσι τῶν ὁμοϑρόνων τῶν σῶν, ὁπόσα 

αἰ καϑ' ἕκαστον ἔτος προΞετάξαμεν. 
Dat. xv. k. April. CP. post consul. Belisarii v. c. 


εσϑαι σπευ- 20 omni tempore custodiri festinet, omnibus 


iectis nostris servari volumus, non differentia perso- 
narum contra leges introducentes contemptum. 


15 


(Epilogus) Quae igitur placuerunt nobis, tua 
celsitudo secundum quattuor Armeniarum dispositio- 
nem, et maxime secundum tertiae cuius occasione 
praesentem sacram fecimus legem, nunc et futuro 
agentibus 
et inscribentibus secundum particulares dispositiones 
sedibus tuis, quaecumque dari annis singulis ordina- 


vimus. 
[a.536] Dat. xv. kal April CP. p. c. Belisarii v. c. 





AB 


ΠΕΡῚ TOY MHAENA AANEIZONTA F'E9PI9I KPATEIN ΤῊΝ 
EKEINOY ΤῊΝ, ΚΑΙ IIOXON O9EIAOYZI AAMBANEIN 
TOKON AIIO ΤῸΝ l'E2PI9N. 


«Αὐτοχράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος ᾿4γερωχίῳ τῷ λαμπροτάτῳ ἄρχοντε Aigiuóyrov τῆς Θράκης. 

; Προοέΐμεον.) Πρᾶγμα δεινὸν καὶ πάσης ἐπέκεινα καὶ ἀσεβείας καὶ πλεονεξίας γινόμενον συνείδομεν 30 
— ψόμῳ ϑεραπεῦσαι κοινῷ, οὐκ ἐπὶ τῆς παρούσης μόνον ἀνάγκης, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον πολε- 
- Nov. XXXII Graece extat in. ML, item in A f. 224 (τέτλος ἑνδέκατος), cap. 1 in B 23,3, 16. --- Latinum 
exemplar exhibet nov. XXXIV. — Epit. Iohannis Schol. coll. LXXXF1I cap. 21 (inde Nomoc. L tit. 14; Anon. Bod- 
leianus in Zachariae ^Avéx. p. 213), Theod. 32 (inde BX 23, 3, 16), Ath. 16,1. Iulian. const. XXXIII. 


Thraciae etiam militares copias submisimus, ita ipse quoque non solum civilium rerum ordinationem, sed 
etiam militarium potestatem et imperium habeat, sitque ipse honorandus et militibus et privatis, cum im- 
peret omniaque agat, quippe cum unus iam factus si( magistratus; atque unam curam, mne 
crimen ullum in provincia committatur, quin castigationi convenienti subiciatur. Hac vero eum potestate in 
nulla omnino quae in provincia est persona privamus, sive privata sive militaris sive famiaca est. Unam 
enim et pacem inter omnes subditos nostros servari volumus neque ex personarum discrimine 
tum introducimus. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt tua sublimitas secundum quattuor Armeniarum discriptio- 
nem, εἰ mazime tertiae cuius causa praesentem sacram legem tulimus, et nunc et in omne futurum tempus 
observare studeat, ut omnia agantur et particularibus dispositionibus collegarum tuorum inscribantur, 








AXXXII. 


 ... γΕ QUIS MUTUUM DANS AGRICOLAE 
TENEAT ILLIUS TERRAM, ET QUANTAM USURAM AB AGRICOLIS 
ACCIPERE DEBEANT. 
Imp. lustinianus Augustus Agerochio clarissimo praesidi Haemimonti Thraciae. 
. Praefatio. Rem gravem et quae ultra omnem impi et avaritiam fit lege communi sanare 
visum est, quae non solum in praesenti necessitate, sed etiam in omne futurum tempus exerceri possit. 








4 —— 3 τὴν τῶν bis scr. M|| οὕτω καὶ 
αὐτῳὶ] ei et ipsi e | 2 αὐτῇ L | 6 τῆς om. B | καὶ μὴ ἀντί- 
ϑέσϑαι B* | 193 D [ 6 di Rd m. cl 9 δὲ om. B 


12 εἰρη B* | 13 zac: L | 15 κατὰ τὸν νόμον LB 
11 τὴν om. L ἢ 21 xai £yy μένω» om. L | 22 ópo- 
ϑρόνων M] ϑρόνων Lc . iae || 24 xv k. April. 


ν 


(arri. M) Me Ath., μηνὶ ἀπριλίῳ Theod., om. Iul. | rost 
consul. Bilisario ue. conss. M, μετὰ τὴν ὑπατείαν Βε- 
λισαρίου Theod. Ath. (dat. post cons. uelisarii Jul dat. 
bil. cons. JuL*v) | 27 πόσην L! | 28 ἀπὸ τῶν ener 
cv- 


om. Α | 29 «Αὐτοκράτωρ ΑἹ Ὁ αὐτοκράτωρ M(AU.) 


τὸς βασιλεὺς αὐτοκράτωρ L | ἀγεροχέω L', Ath. cod. 
unus, ἀγερουχέῳ A Ath. ks S AU (agerutio nov. XXXIV 
codd. c) | ἀμιμόντου τῆς ϑράκης M ; αἰμέμων TOv 
ϑράκης 1, ἀμιμων A ϑράκχης Ath. (τῆς Θράκης om. e) ἢ 
31 ἑξῆς om. A 





1 subdimus V | eis 7| 4 agente V ἢ utpute V 
6 prouinciam 7'al | committatur] sed et add. vulg. 
22 annonis Val. | 24 CP. T Neob.| om. V | pe. V] om. 
T Neob. || bilisiario (ita V, bilis. T Neob.) v. €. con. libri 





940 


τεύεσϑαι δυναμένῳ. ἔγνωμεν γὰρ ὥς τινες ἐπὶ τῆς ἐπαρχίας ἧς ἄρχεις ἐτόλμησαν ἐπιλαβόμενοι τοῦ καιροῦ 
τῆς ἀφορίας τοῦ σίτου δάνεισμα πρᾶξαι πρός τινας ἐπ᾽ ἐλαχίστῳ μέτρῳ καρπῶν καὶ τὰν αὐτῶν λαβεῖν γῆν 
ἅπασαν ἀντ᾽ αὐτοῦ, ὥθτε τοὺς μὲν τῶν γεωργῶν φεύγειν, τοὺς δὲ διαφϑαρηῆναι Aug, δεινήν τὸ γεγενῆσϑαι 
φϑορὰν οὐδὲν τῆς βαρβαρικῆς ἐπιδρομῆς ἐλάττονα. 


CAPUT I. 


Li , , , 2 - € 
Θεσπίζομεν τοίνυν ἅπαντας τοὺς δανείσαντας ὁσονδήποτε μέτρον τῶν οἱωνδήποτε ξηρῶν καρπῶν 


Nov. XXXIII UT NULLUS MUTUANS 





τοῦτο ἀπολαμβάνοντας νῦν χωρὶς τῆς oíacoUv πορορϑήκης ἀποδοῦναι τὰ γήδια τοῖς γεωργοῖς, μηδενὸς παντε- 


Ads ϑαρροῦντος γῆν κατέχειν προφάσει τῶν εἰρημένων δανεισμάτων, εἴτε ἔγγραφα εἴτε ἄγραφα εἴη, κομιεζο- 
μένους δέ, εἰ μὲν οἱ δανεισϑέντες εἶεν καρποί, ὀγδόην τοῦ μοδίου μοῖραν ἐφ᾽ ἑκάστῳ μοδίῳ εἰς ἐνιαυτὸν 
ὅλον, εἰ δὲ νομίσματα τὰ δανεισϑέντα εἴη, ἐφ᾽ ἑκάστῳ νομίσματε ἐνιαύσιον κεράτιον ὃν τεροφάσει τόκου. 
τοῦ λοιποῦ δὲ τοὺς δανειστὰς ἀρκουμένους ὀγδόῃ μοδίου μοίρᾳ ἐφ᾽ ἑκάστῳ μοδίῳ εἰς ἐνιαυτὸν ἕνα (ἢ ἐφ᾽ 
ὅσον μένει τὸ δάνεισμα κατὰ τὴν ἀναλογίαν ταύτην) ἢ τῷ κερατίῳ ἀποδιδόναι πάντως, εἴτε γῆν εἴτε ἄλλο 
τε λαβόντες τύχοιεν ἐνέχυρον, βόας τυχὸν ἢ πρόβατα ἢ ἀνδράποδα. καὶ τοῦτον εἶναι τὸν νόμον κοινὸν 
ἅπασι, φιλάνθρωπόν τε ἅμα καὶ εὐσεβῆ καὶ τήν τε χρείαν ϑεραπεύοντα ois δεομένοις τοῖς τε δανεισταῖβ 
φέροντα μετρίαν παραψυχῆν. : Ex. c : * 

QEmíAoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν ἡ σὴ λαμπρότης ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω" 
εἰδότος τοῦ δανειστοῦ, ὡς εἰ παρὰ ταῦτά τι πρᾶξαι ϑαρρήσειε, τῆ! εἰβπεράξεως ἐκπεσεῖται, καὶ ὃ λαβὼν εἶτα 
ἀδικούμενος ἕξει παραψυχὴ»ν τὸ αὐτὸς μὲν ἀπηλλάχϑαι πραγμάτων, τὸν δανειστὴν δὲ ἰδεῖν ἐπὶ τοῖς ἑαυτοῦ 
ζημιούμενον. Dat. xvi. k. Iul. CP. Belisario v. c. cons. [a. 535] 





XXXIII. Auth. XXXV. Coll. IV tit. 4 
R UT NULLUS MUTUANS8 AGRICOLAE TENEAT EIUS TERRAM EK 


Idem A. Dominico viro illustri praefecto praetorio per Illyricum. - 


Propter avaritiam creditorum, qui angustia temporum abutentes terrulas infelicium agrestium sibi 
adquirunt pro pàuco frumento omnem illorum substantiam retinentes, legem posuimus, quam primo quidem 
in Thraciam et totas eius provincias, in praesenti autem in lllyricianas patrias direximus. Cuius exempla- 
rium subdi etiam praesenti legi praecipimus, ut ne privati quidem homines putent legem contra se solum- 
modo esse positam, milites autem altiore nitentes fastigio legem contra se non esse prolatam existiment. 
Ut igitur et tua magnitudo sciat, quod communis lex posita est et provincialibus et militibus et omni 
cingulo, nulla excusatione cuidam competente, ideo et tuam sublimitatem praesentem legem destinavi- 
mus, Scituris militibus qui praesenti legi non esse oboediendum existiment, quod cingulo denudati inter 
privatos habeantur, poenis quas in anteriore lege posuimus prius nihilominus subiugandi. 

Dat. xvir k. Iul. CP. Belisario v. c. cons. - 


Nov. XXXIII. XXXIF (Authent. XXXF. XXXFI — Coll. IV tit. 4.5: gloss.) Latine tantum extant (cf. ad nov. XXXII). 
Nov. XXXIV habetur etiam in appendice Iuliani (Iul." f. 151" cons. CXXFIIII Kp. DLXXXIIII, Iul." Kp. DLXXXFI, 
Iul." Kp. DLXXXII, Iul.* i.e. Coloniensis X8 olim Wallrafianus saec. XII). — -νεαρὰ Ay' σερὶ τοῦ μηδένα δανείζοντα 
γεωργῶ κρατεῖν τὴν ἐκείνου γῆν, εἴτε στρατιώτην εἴτε ὅντεναουν δήποτε ἰδιώτην: καὶ αὕτη οὐχ ευρέϑη. 
ὁμοίως καὶ ἡ AÓ οὐχ ευρέϑη Μ. — Epit. Theod. 33. 34 (inde L), Athan. 10, 3. 2. (Julian. const. X X XIIL) 





Novimus enim quosdam in provincia cui praees opportunitate frugum sterilitatis captata fenus cum qui- 
busdam exercere et minima fructuum mensura mutuo data pro ea omnem eorum terram auferre ausos 
esse, adeo ut colonorum alit aufugerint, alii fame perierint, et gravis pestis evaserit barbarorum in- 
cursione nequaquam minor. 1 à 

L  Sancimus igitur omnes qui quantamcumque mensuram aridorum ——— sunt fructuum 
mutuum dederint, ea recepta sine ulla accessione terrulas agricolis reddere, nec quemquam audere 
terram detinere sub. praeteztu. dicti mutui, sive id scriptis sive sine scriptis factum est: sed si quidem 
fructus mutuo dati sint, octavam modii partem pro singulis modiis per integrum annum percipere, sin 
autem pecunia credita sit, usurae nomine pro singulis solidis singulas siliquas annuas. In posterum vero 
creditores octava modii parte pro singulis modis in annum unum (aut quamdiu mutuum manet, secun- 
dum hanc proportionem) vel siliqua contentos omnino reddere, sive terram sive aliud quid, veluti boves 
vel oves vel mancipia pignori acceperint. Et hanc legem omnibus communem esse humanam simul et 
piam quaeque tam necessitati egentium medeatur quam. creditoribus mediocre solacium afferat. x 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt tua claritas operi effectuique tradere studeat: sciatque 
creditor, si quid contra haec agere ausus sit, exactione se privatum iri, atque eum qui acceperit ac deinde 
iniuriam passus sit hoc solacium habiturum esse, ut ipse quidem liberetur negotus, creditorem vero tn 
suis rebus iacturam facere videat. 


30 
[a. $35] 





1 δυνάμενον LA || 2sqg. ἅπασαν γῆν ἀντ᾽ αὐτῶν A | 
γεγενῆσϑαι M) γενέσϑαι LA || 5 «ovs δανειστὰς A 

8 δέ om. A || εἰ] o£ M || o£ δανηϑέντες L* τὰ δανει- 
σϑέντα B || 9 τὰ om. L || ἐνιαυσιαῖον- B | &] ἐν A ἢ 
10 μοδίου om. A || ἢ om. A | 11 ἀλλ᾽ ὅτε M || 12 βόας 
καὶ τυχὸν ἢ L || κοινὸν om. L || 13 ἅπασέ ve φιλάνϑρω- 
zo» ἅμα Α 16 τε om. A | 18 ζημιούμενον) λήμμασιν 
add. A (in suis pecuniis patientem iacturam 6) || subser. 
dat. xv. k. αὐ]. vp'* (i. ὁ. πραυτωρέων, err. pro CP.) bilis. 
uc. conss. M, ἐγράφη πρὸ ιζ΄ καλ. ἰουλέων (al. ἰουλίου) 
ὑπατείας Heusaqiop ska quem recte pow agnis: 
ἐξεφωνή i ἐἰουλίῳ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου 
T. φήνη, pee uelisarii ἃ ww. octobris Zul"" (dat. 
cons. uilisarii Zul.P) 





20 terram R; - XXX.V V || 21 Zouvixq Ath. || prae- 
torio per om. A || illiricum V yliricum A || 22 initium 
prauaritia citat L (prae avarieia Haloander) || 23 quidem 


(qui R1) et in R || 24 traciam A?T' terciam A* thratia V|| 
autem] aut R!||in VR] et in vulg. | patrias] provincias 
Contius || 25 ne] non 7' || 26 altiores E || fatigio 1 || 27 et 
tua] et om. R' | 28 cuiquam vulg. | competentem A || 
29 existiment ᾿ existimant A vulg. || 30 habebuntur 
vulg. || anteriori V | lege om. R* || 31 subscr. dat. vrx k. iul. 
ep. bilis. uic. consule 7' dat. bilisiario V, om. R al. ἐγράφη 
790 ιζ΄ καλάνδων ἰουλίων ὑπατείας Βελεσαρίου Ath. 
ἐξεφρωνήϑη xai αὐτὴ μηνὶ ἰουλίῳ ὑπατείᾳ Βελισαρίου 
T'heod. 





15 








“ΟΞ ΥΎ το Υ- 





Sp 


. autem pecunias dedit, nihil amplius quam unam siliquam pro singulo solido annuam praestare. 


NULLUM CREDENTEM AGRICOLAE 941 Nov. XXXIV 





XXXIV. Auth, XXXVL. Coll IV tit. 5 


KR NULLUM CREDENTEM AGRICOLAE TENERE ILLIUS TERRAM, 
ET QUANTAM DEBEAT USURAM DARE K 
Idem A. Agerochio v. c. praesidi Haemimontis. 


Rem duram atque inhumanam et quae ultra omnem impietatem et avaritiam fit perspeximus lege 
saluberrima sanare et communem omnibus deponere medicinam non tantum in praesentis necessitatis tem- 
pore, sed etiam in omni aevo futuro. Venit enim ad nostras aures quosdam in Mysia secunda provincia 
quam administras avare temporum necessitate captata ad quosdam feneraticios fecisse contractus, et paucam 
mensuram fructuum dantes totas terrulas eorum abstraxisse, et ex hac causa quosdam colonorum fugae 
latebras petisse, alios fame esse necatos, et tristissimam pestem homines invasisse incursione barbarica non 
minorem. 


CAPUT I. 


Sancimus itaque omnes huiusmodi creditores, quantumcumque modum vel tritici vel hordei vel aliae 
speciei quae in fructus aridos est dederint, hoc reddito in praesenti cum parte modii octava pro singulo 
modio in unoquoque anno praestanda terrulas colonis restituere; nemine penitus eorum audente terrulas 
detinere sub occasione feneraticiae cautionis, sive in scriptis sive sine scriptis credita sunt Aeg si 

t. hanc 

legem in omnes extendimus, ex praesenti quidem tempore initium accipientem, in omne autem 

aevum modis omnibus observandam, ut si quando fuerit vel triticum vel hordeum feneratum vel alii aridi 

fructus, creditores tam quod dederunt accipientes quam pro usuris octavam modii partem annuam pro 

singulis modiis, vel siliquam pro singulo solido (et secundum hunc modum in quantum fenus permanserit) 

o qne sive terrulas sive aliud pignus acceperunt, boves forte vel pecora vel mancipia, haec modis 
us 


reddere; et hanc legem communem omnibus esse, humanitate et pietate gaudentem et omnibus 
egenis consulentem et creditoribus mediocre solacium adferentem. 
(Epilogus.) Haec igitur quae a nobis statuta sunt claritas tua in omni provincia quae tuo mo- 
nne gubernatur observare festinet: scituris omnibus creditoribus quod, si aliquid praeter haec com- 
miserint, exactione cadant, et cui fenus ablatum est hoc habebit solacium, ut ipse quidem securus degat, 
avarum autem creditorem videat in suis pecuniis patientem iacturam. 


Dat. xvir. k. Iul. CP. Belisario v. c. cons. 


[a. 535] 





1 HE XXX.VIL Nullum cet. V || 2 sg. in appendice 


- Juliani rubrica est Ut nulli liceat mutuanti (multuanti 


Jul*) agricolae terram ipsius tenere et quantam usuram 
accipiat (quartam usuram accipiat Jul" quantum usu- 
rae accipiat ve] accipiant Jul" al, in ful^ verba inter 
agrieulae εἰ (acc)ipiant margine detrito deleta sunt) || 


- 4 inscr. om. app. lul.| agerutio libri | v. e.] uicario 


€ (antea spat. vac. 4 litt., in quo ? scripsit V?) V, uic. αἱ. || 

idi emimontis V al. praesidie minoris E | 5 dura 
atque inhumana Tul. duram Tam Iul? | et quae — 
avaritiam fit] et auaritiae (abaritiae 7ul^ auaritia Zul.") 


"plenam Zul^""| inpietate R'| sit R || lege saluberrima 


(legem saluberrimam Zu/.") perspeximus, omisso v. sanare 

. Iul. || 6 cummunem 7u/.? commune Zul.** | praesentis] 
praesenti VR(?) Jul" | praesenti — $8 fecisse scr. R? in ras. 
3 vv. | necessario app.Zul.|| 1 omni aevo] omne uero V | 
in misia Καὶ V] inmissi ad ἤν amissa Iul." || secundam 
Iul." | provincia quam administras om. app. Iul. || S amini- 
strans R | auare &T'V?] auare uel adire V* audere (om. 
Jul.*) app. Iul. | necessitate temporum 7ul.* | necessitatem 
Iul.*" | eapta Zu/."" eaptam Zul." | quosdam] quos app. 7αϊ. || 
feneratiquos Zu." | contraetos Zul.""" | pauca V1 | pauca 
mensura [ui^ de pauca mensura ul." | 9 fructum Tul. bru 
fructu non Zul.* | totas app. Iul.] om. RVT vulg. || tota ter- 
rula Zui.* || adtraxisse Zu." | ex om. app. Iul. || hee Zul."vc | 
10 alios] et alios V | fames Tul.v || nocitos Jul^ nectitos 
Tul." || et om. Zul.* | tristissima peste Zu/." | homines pestem 
V || ineussione Zu/.^v | barbaricae Zul.^ barbaricam Tul. ruc 
(in hoc verbo des. Tul." foliis aliquot deperditis) | 11 minore 
R! Iul** | 12 quantocumque 7u/.^ | modum (modo 7Zui.*) 
app. Iul.] om. RVT vulg. | ordei Iibri | aliam R || 13 spe- 
eie E Iul." | quae] que Ri si que V om. Iu/." || in fructus 





(fruetos Iul.c) aridos libri] in fructibus aridis vulg. inter 
fructus aridos coni. Contius || est] continentur (al. est s. v. V?) 
V, om. Iul.^* || dederunt & dederit αἱ. || credito Iul." | 
partem modii Tul.“ partem hodii Iul.* patre medii V! 

octauo E! | 14 anno om. V || praestanda cez.] nda terrulas 
— 16 et hane scr. R? in ras. 4 lin. || coloni Zu/.^* || audeant 
Iul.* | 15 detinere] et tenere Zul.? || cautiones Zul.* || in om. 
Jul.^ | siue sine scriptis post contracta coll. Tul.* | si V Iul.^7] 
sin E(?) vulg. et Iul." | 16 per singulos solidos Zu/.* | annuo 
Tul." | 17 praesentis Zul.* | accipiente Iul.^ | omne autem 
aevum] omni autem euo Zul.^ omni aeuo Zul.* o cum spatio 1 


cQ 


10 


fere litt. R || 18 fuerint Zu/.^ | ordeum libri| funeratum R!|| 


arridi V andri R! | aridi — 19 tam et m pro usuris octa 
in Jul.? margine detrito deleta sunt | 19 derunt Zu/.^ erunt 
Iul." || octaua modii parte app. Iul. | annua Iul. annuam 
om. R! | 20 siliquas ZuL* si aliquam V^ || solido] sing 
cum spatio 2. litt. V! || farnus permanserint Zul.^ | 21 acci- 
perunt Iul.ꝰ aceiperint Jul" | forte] jd Iul. ἢ peccora V 
pecoras Zul"* | maneipias 7ul.* | 22 hanc] hec Zu/.^^ | 
ecummunem Zul.^ | humanitatem 7μ|.9 | 24 in omnes pro- 
uincias et 25 gubernantur app. lul | moderamine om. 
Iul" | 25 festinent Zu/." | quod si] ut si forte app. Zul. ἢ 
haec] hoe. R Jul.^ || comiserint 7ul.^ miserit Tul. || 26 ex- 
actione Contius] et actione (actionem R* accide V9) libri || 
cadat Jul*" cadent luL^ vulg. | eui] eó lul.*| fenus] pe- 
nitus app. Jul. | solutum R' | ut] ut et Δα || securus 
degat auarum V vulg.] secutus delat (degat c?) auarum 
lul?" secutus delata uero Jul degat securus auarum 
(delatarum R* aurum 7 ἢ RT || 28 subscr. die xv1r. k. iul. 
Tul", dat. v. kal. mart. constant. bilisario uiro clar. c. T, 
om. cett., ἐξεφωνήϑη δὲ ὡσαύτως μηνὲ ἐουλέῳ μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελισαρίου Theod., om. Ath. (cf. p. 240, 18. 31) 





31 


Nov. XXXV 


2429 DE ADIUTORIBUS QUAESTORIS 





XXXV. 
R DE ADIUTORIBUS QUAESTORIS αὶ 


Idem A, Triboniano quaestori. 


Inter viros devotos memoriales tam sacri nostri scrinii memoriae quam epistolares nec non libel- 
lenses et adiutores viri excelsi pro tempore quaestoris multas dubitationes scimus esse emersas temporibus 5 
Thomae gloriosissimae recordationis, cum is quaestoriam nuper tam sacri scrinii memoriae quam episto- 
larum gubernabat censuram, adiutoribus quidem asserentibus in scrinio quidem memoriae duodecim esse 
antiquitus adiutores, in aliis autem duobus scriniis, id est sacrarum epistolarum et sacrorum libellorum, 
in unoquoque — numero; sed postea sic effusam esse licentiam, ut innumerabiles paene adiutores 
extarent temporibus Iohannis viri magnifici quaestoris, cum per prolixum tempus tale gessisset officium ; 
1 et Proculum excelsae memoriae de confusione adiutorum imperiali culmini suggessisse, et divino nutu 
sacram constitutionem esse promulgatam, qua cavetur antiquo, id est XXVI, numero tantummodo quae- 
storis adiutores concludi et non licere alium subrogari, donec in praedictum numerum agmen adiutorum 
redigatur, omnibus superfluis paulatim deminutis: licentia primatibus tantummodo adiutoribus data in sua 
loca alios subrogandi, id est in scrinio quidem memoriae tertium [primum] locum optinenti et laterculensis 
nomen ineunti, in aliis autem duobus scriniis, id est epistolarum et libellorum, in secundum gradum ve- 
nientibus et melloproximatum ingredientibus, ut hi tantummodo licentiam haberent alium sibi subrogare. 
Posteaque eundem prudentissimae memoriae virum bene existimasse multos inveniri, qui non possint propter 
varias difficultates quae humano generi positae sunt per se divina ministeria peragere, et iterum verbo ad 
imperiale fastigium suggessisse, et pragmaticam subsecutam esse sanctionem, quatenus liceret et eis alium 
in suum locum subrogare hominem idoneum ad tale ministerium peragendum et condignum quaestoris 
8 electione — * a pro tempore quaestore eandem licentiam accipientem. Et haec quidem esse subsecuta 
temporibus Proculi magnificae memoriae; verum opus quaestorium transivisse, et tunc ex altercationibus 
quorundam memorialium eandem licentiam per aliam constitutionem esse sublatam, ut nemini liceat in suum 
locum alium subrogare, ne quasi venalitas et sordidum mercimonium versari videretur inter homines qui 25. 
sacrae vocis nostrae ministri esse noscuntur: tribus tantummodo exceptis quibus supradicta constitutio 
huiusmodi praestitit licentiam. 1 
4 Cum igitur in praesenti comperimus eos, qui confectioni legum a nobis elimatarum et in ordinem 
per tuam excellentiam digestarum suum ministerium praebuerunt, dignos esse fungi adiutoris officio, quam- 
vis cordi nobis est praedictum adiutorum numerum in sua stabilitate decurrere, tamen eos idoneos con- 
5 stitutos huiusmodi spe defraudari nullo modo iustum esse aestimamus. ^ Pragmaticam itaque sanctionem, 
quae ἃ Proculo quidem excelsae memoriae rite est inventa et ad imperiale culmen relata est et ex hoc 
promulgata, pores autem per quorundam contentiosam instantiam sublata, renovamus et licentiam damus 
omnibus XXVI adiutoribus in sua loca alios subrogare, idoneos tamen et quos pro tempore quaestor 
sacrosanctis evangeliis propositis elegerit et mandata eis in scriptis praestiterit, ut centenis solidis tantum- 
modo datis habeant licentiam homines praedicto opere digni iudicati in deficientium vel alio modo desi- 
stentium loca pervenire et adiutoris officium peragere. His qui in tribus gradibus, id est in scrinio quidem 
memoriae laterculensis, in aliis autem duobus melloproximi ascenderint, etiamsi inter viginti et sex ad- 
6 iutores taxati non fuerint, licentiam habentibus in sua loca adiutores inferre: ita tamen, ut tam latercu- 
lensis quam melloproximi licentiam habeant quanti potuerint tanti loca sua vendere, cum iniquum est his 
quibus nihil a nobis additum est aliquid derogare; nam et ante hanc legem permissum erat eis suum offi- 
cium in alios transferre. Hi itaque et venditionis ius habeant et quanti potuerint pacisci tanti et vendant: 
aliis autem, quibus ius venditionis praestitimus, non ultra centum solidorum summam hoc facere liceat. 
7 Sive autem laterculenses sive melloproximi sive alii quibus ex hac lege hoc concessum est suum officium 
in alios transponere maluerint, is qui subrogetur talis ordinandus sit, qualem quaestoria censura elegerit, 45 
nec ex huiusmodi licentia in homines minus idoneos pro tempore gloriosissimi quaestoris administratio 
cadat. Si enim dignas sua industria mercedes homines quos iam enumeravimus accipiant, numerus ad- 


Auth. XXXVII 


τῷ 


20 


35 


Nov. XXXV (— Authent. XXXVII) Latine tantum extat. “οὔτε ἡ λε΄ περὶ τῶν BonOdGwv τοῦ κοιαίστωρος" 
xal αὐτὴ οὐχ evoí£On: M. — Epit. Theod. 35 (inde L et B 6, 6, 16), Athan. 22, 4.  Iulian. const. XXVI. 





2 rubr. De auditoribus quaestoris Ry t (in R novellae 
XXXF [Auth. XXXF II] — XXXFIII [Auth. XL] omissae 
sunt) De adiutoribus quaestoris V? in mg., rubricator cod. V 
errore rubricam novellae XXXIX [Auth. XLI] inscripsit De 
restitutionibus et ea que parit in decimo mense post uiri 
mortem | 3 tribuniano /ibri (Ath.) || 4 initium inter uros 
deutos citat L || nostri om. V | quam] que V || 5 quaestores 
Vt! || scimus] serinius £ | 6 his V || quaestoriam] quaestor 
jam /ibri, vulg. | nuper tam Zachariae] gubernatam /ibri || 
epistolares t | 7 quidem] quidam ? quedam V || aserenti- 
bus V | quedam /ibri | 8 id est] idem V t | 9 septonos 
V^ | numeros /ibri | post eam V || licentiam ut] licen et 
V | 10 iohanni uiri magni V | 11 Proculum] cf. Zo. Ly- 
dus de mag. 3,20 || imperialis t || culmini suggessisse et 
vulg.] eulminis ut gessisset (gessisse V) t V || diuino nutu 
V] nuto ünt (ünt del) diuino ἐ | 12 constitutionem] 
Cod. 12,19,13 || id est] idem ? (et sic 15. 16. 37) || tan- 
tummodo — 13 numerum om. V || 13 et non XNeob.] et 
tamen ὁ nee tamen vulg.|| 14 licentiam V || primatibus] 
partibus libri | 15 seripnio V | primum om. Neob. || 
16 ineunt libri | 17 ingredientibus] ut ingredientibus 
V | hii V | habeat V | subrogarent t | 18 inuenire 
V | 19 uacuas εἰ | humani V | generi om. V || mi- 





steria V || 20 sanetionem] cf. Cod. 12, 19,15 ὃ 2 || lice- 
ret vulg.] licet Vt | aplium : | 21 misterium V || et 
om.t | dignum V || quaestoris (cf. Zulian.)] quaestori t 
quaestioni V quaestoria vir doctus in marg. Pithoeanae 
22 atque V] om.t vulg. || subsecutam V subsequutam ἐ 
23 quaestiorum V quaestionum ὁ || transivisse et Zacha- 
riae] transiuit bri. Nisi plura exciderunt || ex om. t 
24 alia V || constitutionem] Cod. 12,19, 15 || locum suum V 
25 uenditas V || uersati V || inter homines V] om. t vulg. 
28 legi V | 29 digestorum ὁ || 30 praedieatum libri || ad- 
iutorum Osenbrüggen] adiutorium libri | numerum V al.] 
meum vulg. || decurre V || 31 spe om. t vulg. || existima- 
vimus vulg. | 32 quae] sue /ibri || 33 aut V || sublatam 
Vt| 34 et quos] et om. V || 35 praepositis V | 36 habeat 
libri | iudieato V || 38 melloproxima V || 39 fuerit Vt || 
ut eum laterculinsis V || 40 habeat V t || uenire V || 41 adi- 
tum Vt || 42 alios] aliis Jibri | hii V, om. t vulg. || ius] 
suis V | habeat t | pascisei V | uendatur ? uendat V 
43 summa V | 44 aut V | hoe om. vulg. | suum] siue t 
45 maluerit his qui V | quaestori aecensure legerit 
quaestori accessure elegerit ὁ || 46 ne t || 47 *si] sic 
libri | digna V || mercedis V || enumeramus V || acci- 
piant ἢ] accipiat V accipient et vulg. 





UT HI QUI IN AFRICA SUNT 943 Nov. XXXVI 
8 iutorum sine ulla confusione permanebit. Sed quia volumus ante alios in deficientia quocumque modo 


.9 quinque 


τ 


loca eos taxari, qui in ] confectione tuae sublimitati suum ministerium praebuerunt, id est Theodo- 
sium et Epictetum et Quirillum et Sabbatium et Perigenen, hoc eis donamus, ut offerentes centenos solidos 
ante alios omnes in loca adiutorüm qui sua sponte recedere maluerint subeant, scilicet unusquisque ex his 
memorialibus in scrinium suum officium adiutoris impleturus. llo etiam observando ut, etsi quis 
ex viginti sex adiutoribus ab hac luce fuerit subtractus, in suos heredes vel liberos, licet heredes non sint, 
huiusmodi beneficium transmittat, ut in locum eius alius adiutor subrogetur, centenis quidem solidis ab eo 
offerendis, pro tempore autem sublimissimo quaestore electionem eius qui subrogetur secundum quod su- 
ius dictum est faciente. ivam autem, quam quinque memorialibus speciali dedimus beneficio, 
ita eis donamus, si ille qui deficiat non habuerit filium iam utilem, iam idoneum ad endum adiutoris 
officium et a pro tempore gloriosissimo quaestore aptissimum secundum praedictam observationem iudica- 
tum; talem enim filium i et ad alium advenam pervenire satis durum atque inhumanum est. ii 

videlicet omnibus si quae in praedictis constitutionibus continentur in suo robore durantibus. 
igitur nostra sanxit aeternitas, sinceritas tua scriniis quorum (interest) manifestare festinet, 


τ, quatenus sciant et quae a nostra maiestate disposita sunt et quantum eis accessit ex tua suggestione nostra- 


vigiliis 


i 





que liberalitate 


Dat. x. kal. Iun. CP. Belisario v. c. cons. [a. 535] 





XXXVI. Auth. XXXVIII 


KR UT HI QUI IN AFRICA SUNT INTRA QUINQUENNIUM COM- 
PETENTES SIBI RES USQUE AD CERTUM GRADUM DEBEANT 
VINDICARE R 
Idem A. Salomoni pp. Africae. 


Omne infinitum et perperam effusum merito et incivile et incompositum esse credentes certis finibus 
nostras actiones limitare censemus. Nuper itaque in Africa nostra, quam deus Romanae dicioni nostris 
subiugavit, sacram pragmaticam sanctionem promulgavimus, ut omnes quae iam Uuandalicis tem- 
; amiserunt ea possint a detentatoribus iniustis tam abstrahere quam sibimet vindicare, et quinquen- 
nale spatium statuimus intra quod liceret hoc facere. Quam sanctionem in suo quidem robore manere vo- 
lumus, sed cum certo moderamine certaque definitione, utenon liceat Afris tam prolixa annositate elapsa et 
antiquis generibus paene deletis calumnias veteres resuscitare et invicem sibi molestias ingerere et in tanta 


bella in 

RUE Rc μάγον legem sancimus, si quis praetendat res vel ad se vel ad patrem suum vel ad avum 
pertinere et inique contra leges nostras ab aliis detineri, posse eas recuperare, scilicet antea legi cognitis 

ationibus praestitis, vel ab instrumentis legitimis recitandis vel a testibus idoneis educendis et quorum 
gravitas iudicibus acceptabilis sit, videlicet cognitionali certamine agitato: et extendi hanc nostram con- 
stitutionem tantummodo ad patres et avos, non autem ad alium um superiorem. Et hoc in utrumque 
videlicet sexum sancimus, ut quod suum vel ad patrem vel matrem vel avum vel aviam quisque eius mas- 
culus sive femina inuisse ostenderit, hoc ab iniustis detentatoribus abstrahat, ulteriore requisitione pe- 
nitus quiescente, (ne) quis proavum suum vel abavum vel atavum, vel proaviam vel abaviam vel ataviam 
inducens miserae itati calumniae cumulum ingerat.  Hocque et in transversa linea observari praeci- 
pimus, ut usque ad tertium gradum tantummodo stetur, id est ad fratres et germanas, ad patruos et amitas, 
et avunculos et materteras, non autem ad alios superiores tionis seu cognationis gradus. Et si quis 
huiusmodi quaestionem deferre sit paratus, non alibi, sed ad iudicium sublimitatis tuae vel praesidum pro- 
vinciarum et insularum stricto iudicio celebrato huiusmodi praebeat probationes, et non ex una parte neque 
in aliis provinciis vel in hac florentissima civitate, sed tantummodo in Africa dioecesi, praesentibus adver- 


Nov. XXXF1 (— Authent. XXXFIII) Latine tantum extat. — Epit. Theod. 36 (inde L et B 45,6,2), Athan. 19,2. 





2 legum] locum uel legum t || sublimitatis suum miste- 
rium £ | 3 epictectum V epicteum * vulg. | quurillum V | 
sabbatium V] sabatium Neob. sabacium t vulg. | perigenen 
V Neob.] perigeneri t | 4 in om. t vulg. || maluerit ὁ || his 
om. t vulg. | 5 in serinio suo malit Zachariae || impleturos 
libri (unoquoque — impleturo malit Zachariae) | 7 ut 
om. V | alius V] om.tvulg. | 8 aut t | questorem V | 
electione ; | seeundum eius (ius corr. V?) quod V | 9 fa- 
tientem V* | 10 habuerit V] habuit £vulg. | 11 pro tem- 
pore] praetore t| aptissimum] est add. t (esse add. vulg.) || 
iudieatum vulg.] iudicandi V t iudieanti Neob. || 12 ad- 
venam] adueniam ? uenam V || 14 interest add. vulg. 
15 suggessione V | 16 libertate V || 17 subser. om. »| 
X kal iun. (iunius Neob.) t Neob.] xvi kal. iunias Jul. 
(om. lul. codd. cett) πρὸ ε΄ καλανδῶν ioviiov Ath., 


μηνὶ ἰουλίῳ Theod., v kal. Iun. vulg., Xv kal. Iun. Ζα-. 


chariae | CP.] eap. t | bilisa. ue. con. t Neob. (cons. uili- 
sari Jul?" ὑπατίας Βελισαρίου Ath)] μετὰ τὴν ὑπα- 
τείαν Βελισαρίου Theod. | 18rubr. om. V in spat.4 versuum 
(περὶ τῶν ἐν Aqui) διαδόχων Theod., περὶ τοῦ τοὺς 
ἐν ed μέχρε πενταετίας và ἀφαιρεϑέντα ὑπὸ τῶν 
Βανδήλων πράγματα αὐτῶν εἴσω ῥητῶν βαϑμῶν ἐκδι- 
κεῖν Ath.) | hii t Neob. ἢ affriea t | competentem ἐ || 19 res 
usque vulg.] rebusque (ibri ἢ certum (cf. AtA.)] tertium 
vulg. | 20 iudieare /ibri | 21 salomon ppo V || affriee V t 





(et sic passim) | 23 nostras actiones vulg.] nos transactio- 
nes libri | limitare Osenbrüggen] militare t militari Val. || 
affriea V t| deus romanae Zachariae] diu rome V diuae 
memoriae t vulg. || 24 saeram V] nostram t vulg. || sanctio- 
nem] non servatur | qui t | uuandalieis V] uandalicis * || 
25 ammiserunt t | amiserunt captos sint ad temptatori- 
bus V | uendieare ἐ | 26 liceret V Neo5.] liceat tvulg. 
robore manere] robore V? roborare V? | 27 eum] eum * 
diffinitione t Neob. || afris t | anositate V animositate t || 
28sg. et in — gerere om. V | 30 ad se ἢ a se Neo^. 
se V | ad avum] ad alium Κ᾽ auuneulum * | 31 inique 
V] in quae ἐ Neob. || nostras V] om.t vulg. || detineris 
V | 32 probationis V || 33 cogeitionali :* (cognationali 
vulg.) | 34 et avos] ad auos t| ad superiorem alium gra- 
dum V | hoc] in hoe V | 35 sexsum V | quod] qui vu/g. | 
quisque t Neob.] quisquam V | 36 sive] suum V | per- 
tenuisse V | 37 ne add.vuig. | attauum et attauiam ἑ li 
38 induees V | misere V Neob.] miscere t vulg. || posteri- 
tati V] pietati t vulg. | etin] et in V Neob. | lineia V ἢ 
39 stetur V Neob.] stet t vulg. || germanas V] germanos 
t vulg. ἢ ad patruos] εἰ δὰ patruos NVeob.; leg. et patruos? | 
40 abuneulos V | agnationis] ad agmitionis V | 41 de- 
ferre V] differre t Neob. | 42 insularum stricto] insulae 
Sardiniae (cf. Cod. 1, 23,1 $ 12. 2 $ 32) coni. Zachariae || 
probationis V | 43 diocesi libri 
31* 


20 


25 


30 


35 


40 


Nov. XXXVII 9244 


4 sariis suis, et tune mereat nostri numinis nostraeque constitutionis auxilium. De fide enim generis pro- 
bationes praestari ex una parte nullo concedimus modo, et si quis huiusmodi acta ostenderit quasi in hac 
florentissima civitate confecta vel in alio loco, ea non esse audienda censemus, licet antea hoc fuerit per- 
missum. Inventa etenim circa tales requisitiones summa calliditate respuendas esse huiusmodi concinnitates 

5 sancimus, ne dum sua reddere cuidam cupimus, alienas ei substantias dolose accipere concedamus. Rerum 
autem requisitionem secundum antelatum modum apud sublimitatem tuam vel praesides provinciarum intra 
definitum tempus nostrae sanctioni fieri volumus, id est in quinquennium, anno qui iam transactus est ex 
prioris —— sanctionis editione in quinquennium computando, ut actor reliquum habeat quadrien- 
nium ad huiusmodi inquisitionem, scilicet si temporis computatio legitimas exceptiones excedit. 
enim quadriennii metas praeterire nullo patimur modo, ne immortalis fiat iudiciorum completus. 

Quae igitur pro securitate Africae mea sanxit aeternitas, haec sublimitas tua per edicta sua in om- 
nem Africanum tractum proponenda manifestare cunctis civibus Africanis deproperet, ut omnes quod in 
transactis annis observari oporteat scientes hoc observare festinent. De cetero enim si quis casus talis 


DE AFRICANA ECCLESIA 





emerserit, successiones omnes et temporales cursus sic procedere disponimus quemadmodum in omnibus - 


terris nostro orbe inclusis sacratissima iura disponunt, et sint et descendentium et ascendentium et ab 
utroque latere venientium gradus omnes et temporales cursus intacti, quemadmodum generales nostri nu- 
minis leges eos omnibus tradiderunt. 


Dat. kal. Ian. CP. Belisario v. c. cons. [a. 535) 





XXXVII. 


DE AFRICANA ECCLESIA. 
Idem A. Salomoni pp. Africae. 


Auth. XXXIX 


Venerabilem ecclesiam nostrae Carthaginis lustinianae ceterasque omnes Africanae dioeceseos sacro- 

sanctas ecclesias imperialibus beneficiis relevare noctu dieque festinamus, (ut), portum nostrae reipublicae, 

1 per dei praesidium à tyrannis abreptae, sociatae sunt, nostras etiam sentiant liberalitates. Cum igitur Re- 
paratus vir sanctissimus sacerdos eiusdem nostrae Carthaginis lustinianae, qui venerando concilio totius 
Africae sanctissimarum ecclesiarum praeesse dignoscitur, una cum ceteris eiusdem provinciae reverentissimis 
episcopis litteris propriis per Theodorum virum religiosum diaconum et responsalem eiusdem venerabilis 
ecclesiae civitatis Carthaginis Iustinianae destinatis nostram deprecati sunt maiestatem possessiones eccle- 


siarum totius Africani tractus tyrannico quidem tempore ablatas eis, post victorias autem caelesti praesidio 


nobis (contra) Uuandalos praestitas per nostri numinis piam dispositionem eis redditas, salva in quocum- 
que loco constituta videlicet tributorum solutione, firmiter possidere secundum legis tenorem quae iam super 
hac causa promulgata est, petitionibus eorum prono libentique animo duximus annuendum. 

Ideoque iubemus sublimitatem tuam suis disponere praeceptionibus, ut praedictas possessiones, salva 
prout dietum est tributorum ratione, venerabiles ecclesiae tam nostrae Cartháginis Iustinianae quam om- 
nium civitatum Africanae dioeceseos firmiter possideant et sine ulla concussione, à nullo penitus abstra- 
8 hendas. Si quas autem alias possessiones sive domus sive ecclesiarum ornamenta apud aliquos vel Arianos 

vel paganos vel alias quaslibet personas detineri probatum fuerit, ea quoque omnimodo sine aliqua di- 
latione avelli et sacrosanctis ecclesiis orthodoxae fidei adsignari, nulla prolixitate temporis his qui easdem 
res inique detinent uti concedendis, sed earum restitutionem omni explosa machinatione facere compellen- 
dis, quia non patimur sacratissima vasa vel ornamenta venerabilium ecclesiarum aut alias possessiones 
apud paganos vel alias personas detineri; et lex quae nobis antea prolata est sat abundeque huiusmodi 
4 capitulo consultum fecit. Alterius etiam nostrae constitutionis praerogativa, quam pro ecclesiasticis feci- 
mus rebus et possessionibus, Africae quoque venerabiles ecclesias perpotiri censemus, et secundum eius 


2 


Nov. XXXF II (— Authent. XXXIX; eadem in parte codicum Nomoc. XIV tit. 4, 13. 8,10. 9, 25 citatur ἡ («8' νεαρά) 
Latine tantum extat. — Epit. Theod. 31 (inde L et B 1,1, 49—52), Athan. 2, 6 (inde Coll. const. eccl. 3, 2, 6). 
$ 2. 3 summarium exhibet Nomoc. XIV tit. 8,10. 





uiusmodi 


1 nune V | nostraque V| probationis V || 2 ex una 
parte praestari t vulg. | 3 praemissum V || 4 concinnita- 
tis t concinationis V comunieationis Neob. || 5 substan- 
tias V Neob.] subiectas ὁ | reum t || 7 id est V ANeob.] 
om. t vulg. | anno Zachariae] annum /ibri | qui] quod V || 
iam] tam || 8 editione] seditionis V || quinquennio V'* || 
auctor V || 9 excede V excedat vulg. | 10 quadriennii me- 
tas Heimbach] quadriennium etas V quadriennii etas * || 
patitur t || ne ἢ om. V Neob. | 11 mea sanxit] me anxit 
V || dicta V || 12 affricanam V^ || tractatum £ || deperet V | 
quod V Neob.] qui t quid vulg. | 13 hoc] hae V haec ἐ || 
14 emerscere V || temporales VNeob.] temporis t vulg. || sic] 
si V|| 15 disponunt Beck] disponi ut. V t || et ascenden- 
tium om. t vulg. || 16 generalis V | 17 tradiderunt omni- 
bus t vulg. || 18 subscr. om. V, Ath. || kal. ian. Neob., kal. 
ian. (sic) t μηνὲ tavvovagíic Theod. ἢ cap. ὁ || bilis. (libis. 
NNeob.) ue. con, (contra t) Neob. t, μετα τὴν ὑπατείαν 
Βελισαρίου Theod. (sed cf. Zachariae edit. p. 17 n. 6) | 
20 rubr. om. V in spatio vac. --- Περὶ τῶν ἐν Agpux, 
ἐκκλησιῶν Theod. Ath. (H .. «περὶ τῶν ἐκκλησιῶν ᾿άφρι- 
κῆς... A5 [ριβ΄ codd. aliquot] νεαρά Nomoc. XIV tit. 4,13. 
9, 25) | 21 salomon ppo V || 22 eartaginis (e£ sic fere con- 








stanter) V t, | affrice t || dioeciseos V dioceseos ὁ || 23 ut 
add. vulg. Ί 24 abrepte V] direptae tvulg. || sotiate V, 
societate JVeob. societates ? vulg. | Reparatus Pithoeus 
(cf. Procop. de bello Vandal. II 26, al. ap. Mansi Concil. 
coll. VIII p. 841. 848. 850)] separatus Hbri | 25 uir 


V] ut t vulg. | qui t vulg.] quae V | consilio V eon- - 


seilio ἐ || 26 ecclesiarum om. V | una V] iura £ Neob. || 
provineiae om. V in spat. vac. 2 litt. | 21 litteris V] om. t 
vulg. | diaconem V | numerabilis 7 | 28 cartaginis eiui- 
tatis t vulg. || 29 ablatias V || eius t 
vulg. || praestitam Ubri | nostris V t 
vulg. | 31 constitutas libri | legis] non servata est || 
32 haec /ibri | prono] pro non ὁ || 34 tam vulg.] cum. 


30 contra add. —— 
numinis om. t 


libri | 35 diociseos t dioecis con V || 36 quas] quis t?  - 


vulg. || arrianos t|| 38 auelli V] om. tvulg. | 41 detinere 
(decinere t) libri | ante V || sat dedi (satis Zachariae 
in add.)) sit libri sie vulg. | habundeque ὁ ab eundem 
quae V || 42 capitulum V || etiam] et V || constitutionis] 


Cod. 1, 2, ?1 (cf. nov. VII c. 8). ρὲ, doe V ett de T - 
ricane τοῦ de ; 


rogatam ἐ || 43 africam JNeob. a 
uenerabilis V | perpatri V || eius om. V 








945 


tenorem licentiam eis damus res proprias et possessiones recuperandi a quacumque ona per provinciam 
occupatas, ut possint quicquid ad eas pertinens ablatum est vel fuerit ab iniquis detentatoribus vindicare. 
Curae autem erit tuae sublimitati, quatenus neque Arianis neque Donatistis nec Iudaeis nec aliis qui 
orthodoxam religionem minime colere noscuntur aliqua detur communio penitus ad ecclesiasticos ritus, sed 
omnimodo excludantur a sacris et templis nefandi, et nulla eis licentia concedatur penitus ordinare vel 
episcopos vel clericos aut baptizare quascumque personas et ad suum furorem trahere, quia huiusmodi 
sectae non solum a nobis, sed etiam ab anterioribus legibus condemnatae sunt et a sceleratissimis nec 
6 non inquinatis coluntur hominibus. Omnes autem haereticos secundum leges nostras quas imposuimus 
publicis actibus amoveri, et nihil penitus publicum gerere concedantur haeretici nec aliquam administratio- 
nem quibuslibet subire ambitionibus, ne videantur haeretici constituti orthodoxis imperare, cum sufficit eis 

-  ywivere, non etiam sibi aliquam auctoritatem vindicare et ex hac orthodoxos homines et dei omnipotentis 

. € rectissimos cultores quibusdam afficere detrimentis.  Rebaptizatos autem militiam quidem habere nullo 

- modo concedimus, paenitentiam autem eorum, si ad orthodoxam fidem mente purissima venire maluerint, 

non uimus, sed damus eis licentiam hoc faciendi, quia et deo omnipotenti nihil ita est acceptabile ut 

tium paenitentia. Iudaeis insuper denegamus servos habere Christianos, quod et legibus anteriori- 
cavetur et nobis cordi est illibatum custodire, ut neque servos orthodoxae religionis habeant neque, si 

— 8 forte catechumenos accipiant, eos audeant circumcidere. Sed neque synagogas eorum stare concedimus, 
sed ad ecclesiarum eas volumus reformari. Neque enim Iudaeos neque paganos neque Donatistas 

- meque Arianos neque alios quoscumque haereticos vel speluncas habere vel quaedam quasi ritu ecclesiastico 

... facere τα cum hominibus impiis sacra da permittere satis absurdum est. 

PIT ivilegia insuper sacrosanctae ecclesiae nostrae Carthaginis Iustinianae omnia condonamus quae 
metropolitanae civitates et earum antistites habere noscuntur, quae etiam Codici nostro in primo eius libro 
segregata sacrosanctis ecclesiis suum honorem praestare noscuntur: ut civitas quam nostri numinis cogno- 

10 mine decorandam esse perspeximus imperialibus etiam privilegiis exornata florescat.  Confugas etiam, qui 
ad venerabiles ecclesias et earum fines convolare festinant et suae saluti prospicere, nulli penitus licere 

is manibus ab his abstrahere, sed eos venerabilibus locis debita reverentia perpotiri, nisi tamen 
homicidae sint vel virginum raptores aut Christianae fidei violatores: illos etenim qui talia facinora com- 
mittunt nullis esse dignos privilegiis quis non confiteatur? cum non potest sacrosancta ecclesia et ho- 

11 mines iniquos adiuvare et hominibus is suum adiutorium praestare. Sin quid praeterea sacrosanctae 
ecclesiae saepe dictae nostrae Carthaginis lustinianae vel aliis venerabilibus ecclesiis Africanae dioeceseos 
8 quacumque persona pro suae salute animae oblatum est vel fuerit quocumque modo legitimo seu in pos- 
sessionibus seu in aliis quibuslibet speciebus, et hoc apud easdem venerabiles ecclesias manere firme, nullius 
iniquis manibus abstrahendum, cum homines qui tam laudabiles tamque deo acceptabiles actus et pias fa- 
cere oblationes deproperant satis et nos laudamus et dei caelestis remuneratur clementia. 

12 . Haec igitur omnia quae ad honorem sacrosanctarum dedimus ecclesiarum totius Africanae dioeceseos 

per tem piissimam et in perpetuum valituram legem, quam omnipotenti deo dedicandam esse per- 

i sublimitas tua cognoscens firma illibataque custodire festinet et omnibus prout solitum est mani- 

festare edictis ubique proponendis, ut nostra iussa summae pietatis rationem habentia ex omni parte in- 

mutilata serventur; temeratoribus eorum poena decem librarum auri subdendis, aliaque gravissima nostri 
numinis indignatione plectendis omnibus qui nostram dispositionem quocumque modo vel tempore violare 
temptaverint vel violare concesserint. 

Dat. kal Aug. CP. Belisario v. c. cons. 


DE AFRICANA ECCLESIA Nov. XXXVII 





: 


[a. 535] 


$ 6—$8 citat Nomoc. XIV tit. 4,13. 9,25. - , 








lsg. reeuperandi — possit V] om. t vulg. | provin- 
eiam] pàm V | 2 possint Z7eimbach] possit V || iniquis V] 
antiquis t vulg. | uendieare t | 3 arrianis V t || 4 ali- 
qua V] alia £ Neob. ὦ ἢ detur V Neob.] detur omnino 
t vulg. | communo V || ecclesiasticus V | 5 nefandi] et 
nefandi hbri | 6 ad ἢ a Neob., om. V | quia] qua V 
7 interioribus V | condempnati V | S nostras leges V. 
Cf. Cod. 1,5,12.18 $ 5.10 | 9 ammoueri V | et om. V ἢ 
haeretiei om. V | nec aliquam — 10 haeretiei V Neob.] 
om. t vulg. | 11 orthodoxi V Neob. | 12 afficere V] 
affrice z || 13 penitentia V | maluerit z | 14 respuerint V 
hee Neob. | 15 delegamus * | 16 cordi esse illabatum V 
17 eatheeuminos ὁ cathecuminus V | accipiebant t vulg. 
audeant om.tvuig.| 18 eas V] eos tvuig.|| 19 arrianos 
Vt | quadam ὁ ἢ 20 saere V | peragendi Hbri | pro- 
mittere 1 ἢ 21 Priuilegia V] om. t Neob. vulg. | 22 earum 
Zachariae] eorum libri | etiam V] om. tvulg. || Codici] 
1. 2| 23 honore V || nostris V | 24 qui] quid V || 
25 eonualere V | *soluti V uoluntati t Neob. vulg. | pro- 





spicere V] proficere t Neob. vulg. | 26 sacrilegiis ? sacris 
legis V | 27 uel] nobis ὁ | aut ez corr. V || 28 nullus 
V| esse] eausae esse ἐ | quis] qui Vt ἢ potest (poz V 
D ὁ) libri] poterunt Heimbach possint vulg. prosit Za- 
chariae in add. | *sacrosanctae ecclesiae übri | 29 ad- 
iubare V | Sin] In V Si t vulg. | 30 dioceseos V: | 
32 easdem V] om. t vulg. | 33 iniquis V t] in quibus 
Neob. | 34 deproperare ?' depro: i i? | remuneratur 
V Neob.] remunerat t | 35 dioceseos libri || 37 et V* ἢ 
om. V* Neob. || solitum t] solutum V Neob. | 38 rationem 
om. t vulg. | 39 temeratoribus Pithoeus] demetatoribus 
libri | auri] a- t ἢ aliaque V] aliqua t Neob. | grauis- 
sima V] graui t vulg. | nostra V^ || 40 nostra dispositione 
V | violare Zachariae] uiolari V, violare temptaverint 
vel om. t vulg. || 41 leg. violari? | 42 kal. aug. V t Neob., 
Ath., μηνὲ αὐγούστῳ Theod.; xviIt kal. Aug. malit Za- 
chariae | bilisiario ue. con. V bilis. uc. contra ὁ bibilis. 
ue. con. Neob.; ὑπατείας Βελισαρίου (v. l. Βασιλείου) 
Ath, μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Theod. 





20 


30 


35 


Nov. XXXVIII pr. 


246 


DE NATURALIBUS 





AH 
ΠΕΡῚ BOYAEYTON 
9XTE ENNAOYFKION KATA- 
AIMHANEIN ΤΟΙ͂Σ EAYT9N 
BOYAEYTAIX ΠΑΙ͂ΣΙΝ. 


τ ,? ^ ^ 7 , - ΄ , 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 


- c - - € n * , H 
τῶν ἱερῶν cre Eo πραιτωρίων τὸ B , ἀπὸ ὑπατων 10 


καὶ σπτιατρικίῳ. 
«Προοίΐίμεον.) Οἱ τὴν πολιτείαν ἡμῖν πάλαι κατα- 
, ? f - ^ - 
στήσαντες φήϑησαν χρῆναε κατὰ τὴν τῆς βασιλευού- 
, - , 
σης πόλεως μίμησιν ἀϑροῖσαε καϑ' ἑκάστην πόλιν 


XXXVIII. 


R DE NATURALIBUS 
IN CURIAM DEPUTANDIS VEL DE 
DISTRIBUENDA FACULTATE 


Auth. XL 


s CURIALIUM IN FILIOS MASCULOS . 


SEU FILIAS VEL SI SINE FILIIS 
FUERINT CURIALES IN QUOTAM 
PARTEM SUCCEDANT EK 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. per Orientem. 


(Praefatio. Qui rempublicam olim nobis dis- 
posuerunt, aestimaverunt oportere secundum regiae 
urbis instar adunare in unaquaque civitate nobiles 


TOUS εὖ quee καὶ ἑκάστῃ σύγκλητον δοῦναι 1Ὁ viros et unicuique senatus dare curiam, per quam 
t 


βουλήν, δε ἧς ἔμελλε vá τε δημόσια πράττεσϑαι 
ἅπαντά τε γίνεσϑαι κατὰ τάξιν τὴν προρήκουσαν. 
οὕτω τοίνυν τὸ πρᾶγμα ἤνϑησεν, οὕτως ἐφάνη λαμ- 
πρόν, ὡς τὰς μεγίστας τὸ καὶ πολυανϑρωποτάτας 


debuissent agi quae publica sunt atque omnia fieri 
secundum ordinem competentem. Sic namque res 
floruit, sic apparuit clara, ita ut magnae et popu- 
losae domus curialium essent, multitudine quidem 


οἰκέας βουλευτῶν εἶναι, πλήϑους μὲν ὄντος vov βου- 20 existente curialium, quod autem functionum videba- 


λεύοντος, τῆς δὲ δοκούσης εἶναι τῶν λειτουργημάτων 
βαρύτητος οὐδενὶ παντελῶς ἀφορήτου καϑισταμένης" 
τῷ γὰρ εἰς πλῆϑος διηρῆσϑαι τὸ βάρος ἀνεπαίσϑητον 
σχεδὸν τοῖς τοῦτο ὑπομένουσιν ἦν. ᾿Επεὶ δὲ κατὰ 
μέρος ἤρξαντό τινες ἑαυτοὺς ἐξαιρεῖν τῶν βουλευτι- 
κῶν λευκωμάτων καὶ ἐξευρίσκειν προφάσεις Óu ὧν 
πως ἐλεύϑεροι τούτων ἔσονται, εἶτα κατ᾽ ὀλίγον ἡλατ- 
τώϑη τὰ βουλευτήρια μυρίων ἐπινοηϑεισῶν προφά- 
σεων, ἐξ ὧν ἔμελλε τὰ μὲν ἴδια καλῶς ἕξειν, τὰ δὲ 
κοινὰ καὶ δημόσια διὰ πάντων ἐλαττοῦσϑαι. 
τοῦτο εἰς doleas ὀλίγους περιστάντα τὰ λειτουργή- 
ματα κακείνοι τὰς οὐσίας κατέσεισε καὶ τὰς στόλειβ 
οὕτως ἡλάττωσεν, ὥθφτε ὑπὸ τούτους εἶναι τοὺς ὀλε- 
ϑρίους μισϑωτὰς οὕς δὴ βίνδικας καλοῦσι. συμβέβη- 


25 curiae et occasiones invenire 


tur esse onus nulli omnino intolerabile existebat : 
nam quod in multitudinem dividitur onus insensibile 
propemodum facit eis, qui hoc sustinent. Quoniam 
autem per partes quidam coeperunt se eximere albo 
er quas liberi harum 
efficerentur, sic paullatim deminutae sunt curiae in- 
numeris excogitatis occasionibus, per quas potuis- 
sent specialia quidem bene habere, communia autem 
et publica deminui per omnia. Propterea ad paucos 


διὰ 30 viros redactae functiones et illorum facultates com- 


moverunt, et civitates ita deminutae sunt, ut sub 
istos perditos conductores quos vindices vocant red- 
acta curia plena quidem defectibus, plena vero omni 
iniustitia fieret. 


κεν οὖν τὸ πολίτευμα μεστὸν μὲν ἐλλειμμάτων, με- 35 
1 στὸν δὲ πάσης ἀδικίας γενέσϑαι. Ταῦτα ἡμεῖς 


β : - 1 Haec nos saepe nt aestimavimus opor- 
πολλάκις ἀνερευνώμενοε φήϑημεν χρῆναι ϑεραπείαν 


tere medelam rei adhibere; et quantum nos in hoc 


Nov. XXXVIII (— Authent. XL: gloss., cf. Biener Gesch. der Nov. p. 441) Graece extat in ML. — Epit. 
T'heod. 38, Athan. 8,1. ulian. const. XXXV. 





AXXXVIII. 


DE DECURIONIBUS UT FILIIS SUIS DECURIONIBUS 
RELINQUANT NOVEM UNCIAS. " 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Qui rempublicam nobis olim constituerunt, ad imitationem urbis regiae in. una- 
— civitate viros nobiles colligendos existimarunt et unicuique senatum dandum per quem et 
publica negotia conficerentur et omnia recte atque ordine fierent. Atque ea res adeo floruit, adeo splen- 
dida apparuit, ut maaimae essent et populosissimae domus curialium , cum et magna esset copia curia- 
lium neque munerum quod esse videbatur onus cuiquam omnino intolerabile esset; eo ipso enim quod 
inter magnum numerum dividebatur onus fere non grave erat dis qui id sustinebant. | Übi vero singuli 
eaümnere sese ec albo curiali coeperunt causasque reperire per gut forte ab eo liberarentur, tum — 
latim deminutae sunt curiae sescentis causis excogitatis, ez: quibus ut privatae quidem res bene se habe- 
rent, communes vero et publicae omnino deminuerentur evenit. Propterea ad paucos viros redacta 
munera et illorum ipsorum bona everterunt et civitates adeo imminuerunt, ut perditis istis mercennariis, 
quos quidem vindices vocant, subicerentur. Inde contigit, ut respublica cum defectibus tum omni iniustitia 


1 repleretur. 


Haec nos dum saepius perscrutamur, medicinam ei rei adhibendam reputavimus; et quo 





9 ἐπάρχῳ L Ath] ὑπάρχῳ M || 10 α͵ἱώας L' | 
12 ἡμῖν MLs] ἡμῶν cit. Theod. Ath. || 13 ὠήϑημεν 
L! | 15 ἑκάστῃ L*c] ἑκάστην ML! 20 οἰκείας L | 
23 τῷ Scrimger] τὸ MLs || 26 λευκωμάτω»] λειτουργη- 
μάτων L* | 28 ἐπινοηϑεῖς L! | 29 ἤμελλεν L || 33 ὥστε) 
ὥστε τοὺς L ὥστε αὐτοὺς Haloander || 34 συμβέβηκεν 
οὖν τὸ πολίτευμα] redaeta curia ς΄ haec prioribus con- 
tinuans || 37 ϑεραπείας L* 





4 distributoria V || 6:si om. V t | 7 fuerit V || in quota 
parte V ἢ 8 succedunt V^ || 16 qua : || 16 sg. secundum 





ordinem fieri ? | namque] itaque — A t || 18 aperuit 
V | 19 domos euriali autem essent V | quidem] quod 
t Neob. || 20 cürialium V || uidebatur V] uideatur JNeob. 
debeant t | 21 esse honus V, om. t Neob. || intollerabile V 

22 multitudine V || honus /ibri || 23 facit] leg. fuit vel fit? 

24 quidam coeperunt vu/g.] quidem ceperunt ὁ Neob. qui 
deceperunt V || 25 invenire om. V || liberi] n Aoc voca- 
bulo deficit t (f. S6") || 26 deminuta V | sunt om. V || 
27 *quas] qua Neob. quae V || 28 speciali V || autem 
om. V | 29 ad] et /ibri || 30 uiros sed acte functionis 
V | 31 ita om. Neob. || 33 defacultatibus V || 34 iustitie V 





E 


εἰ τὰ ue Le mmi coli s atn oa 





IN CURIAM DEPUTANDIS 


247 





ἐπαγαγεῖν τῷ πράγματι" καὶ ὅσῳ περὲ τοῦτο ἡμεῖς 
corri τς —— πᾶσαν ἐξεῦρον οἱ βουλευταὶ τέχ- 
νην» κατὰ τῶν ὀρϑῶς καὶ δικαίως νενομοϑετημένων 
καὶ κατὰ τοῦ δημοσίου. ἐπειδὴ γὰρ ἀναγκαζο- 
μένους ἑαυτοὺς πᾶσι τρόποις τῇ βουλῇ φυλάττειν τὸ 
τέταρτον, καὶ τοῦτο μόλις ἐν τοῖς παρ᾽ ἡμῶν νόμοις 
ἀποτεϑέν, ἤρξαντο διασπᾶν τὰς οὐσίας αὐτῶν, metr 
ἄποροι τελευτᾶν καὶ οὐχὲ τὸ τέταρτον μέρος, ἀλλ᾽ 
ὅλη» ἐφεξῆς τὴν ἀπορίαν τῇ βουλῇ καταλιμπάνειν. 


2 2 


Nov. XXXVIII pr. 


laboramus, tantum omnem adinvenerunt curiales ar- 
tem adversus ea quae recte iusteque sancita sunt 
et contra fiscum. Dum enim vidissent compelli se 
omni modo servare curiae quartam partem, et hoc vix 
5 per nostras leges impositum, coeperunt discerpere 
proprias facultates, quatinus minus idonei deficerent 
et non quartam portionem, sed omnem continuum 
paupertatem suam curiae derelinquerent. Deinde 
quoniam et ipsis corporibus fraudare curiam volu- 


εἶτα ἐπειδὴ καὶ τῶν σωμάτων αὐτῶν ἀποστερῆσαε 10 erunt, iam et rem omnium impiissimam adinvenerunt, 


τὸ βουλευτήριον ἔγνωσαν, ἤδη καὶ πρᾶγμα πάντων 
ἀσεβέστατον ἐπενόησαν, γάμων ἀπεχόμενοι νομίμων, 
ὥςτε αἱρεῖσϑαι μᾶλλον ἄπαιδες τό γε ἐπὶ τῷ νόμῳ 
τελευτᾶν ἢ καὶ τῷ γένει καὶ τῇ 


& nuptiis legitimis abstinentes, ut eligerent magis 
sine filiis quam sub lege deficere aut generi suo vel 
curiae utiles apparere. Et rursus egerunt dudum 


βουλῇ χρήσιμοι φαί- poni legem, quae praeter decretum iubebat eis do- 


veGÓ'a.. καὶ αὖϑις κατεπράξαντο πρώην τεϑῆναε vó-15 nare propria, cum quando venditionem cum decreto 


μον, ὃς δεκρέτου χωρὶς ἐπέτρεπεν αὐτοῖς τὰ οἰκεῖα 
δωρεῖσθαι, καίτοιγε τὴν πρᾶσεν μετὰ δεκρέτου γίνε- 
σϑαι τοῦ νόμου βουλομένου" ὁ δὲ οὕτως ἦν ϑαυμα- 
στός, ὥςτε μόνην τὴν πρᾶσιν ὑπάγει» τῇ τοῦ δεκρέ- 


TOv προφϑήκη xal ταῖς ἐντεῦϑεν ἀνά 
, 


πάντα αὐτοῖς ἐφιέναι πράττειν xa) ov ηβούλοντο. 


τρόπον. ταῦτα μετέστησε τὰς βουλευτικὰς οὐσέας εἰς 
καὶ ἕτερα πρόξφωπα, οὐδὲν τῆς βουλῆς ἐντεῦϑεν 
ἐχούσης. τοιγαροῦν εἴ τις ἀριϑμήσειε τὰ τῆς ἡμετέρας 


ἀνδρῶν ροῦντα οὔτε χρημάτων, τὰ δὲ ὀλίγων μὲν 
2 ἴσως ἀνθρώπων, χρημάτων δὲ οὐδαμῶς. Ἤδη μὲν 
οὖν κατὰ μέρος ἐθήκαμεν νόμους ἡμεῖς τοὺς βουλο- 
μένους καὶ τὰς πράσεις καὶ τὰς δωρεὰς τὰς ἁπλᾶς καὶ 


fieri eadem lex volebat: sed haec ipsa erat mira- 
bilis, quae solam venditionem subiciebat adiectioni 
decreti et aliis exhinc necessitatibus, alia vero omnia 
derelinquebat eis agere secundum quem voluissent 


ἐς, τἄλλα 0220 modum. Haec transtulerunt curialium facultates ad 


alias (et alias) personas, nihil exinde habente curia. 
Denique si quis denumerat nostrae reipublicae cu- 
rias, attenuatas inveniat, alias quidem neque viro- 
rum neque rerum copias habentes, alias autem pau- 


| πολιτείας βουλευτήρια, ἐλάχιστα εὑρήσει, τὰ μὲν οὔτε 25 corum forsan hominum, rerum autem nihil penitus. 


2 Igitur olim per pun nos protulimus sanctiones 
qua quippe volentes et venditiones et donatio- 
nes simplices et omnem actum alienationem haben- 


πᾶσαν πρᾶξιν ἐκποίησιν ἔχουσαν βουλευτικῶν ἀκινή- 80 ἔθτη immobilium rerum curialium subicere decreto 


τῶν πραγμάτων ὑποκεῖσϑαι δεκρέτῳ μετὰ τῆς ἐν 
ἐκείνῳ τῷ νόμῳ κειμένης παρατηρήσεως γινομένῳ. 
Εἶτα ὕστερον ἐπειδὴ μετὰ ψευδῶν αἰτεῶν ἐποιοῦντο 


τὰς Ó. καὶ αὐτὸ καϑάπαξ ἀνείλομεν τὸ δωρεὰν 


cum observatione facta quae in illa lege posita est. 
Deinde post haec quia sub falsas causas faciebant 
donationes, et hoc omnino abrogavimus donationem 
simplicem facere curialem in quacumque persona: 


Li - Mons, * [4 , * - - 
ἁπλῆν ποιεῖσϑαι βουλευτὴν εἰς οἱονδήποτε πρόςωπον" 35 excepimus autem competenter antenuptiales donatio- 


; δὲ εἰκότως τὰς προγ, ς δωρεάς, ἐπειδὴ 
μηδὲ δωρεαὶ καϑάπαξ εἰσίν, ἀλλὰ —— τε 
εἶδος ἐν ταύταις ἔγκειται καὶ παιδοποιΐας εἰεξάγουσεν 
εὐπορίαν, ὅπερ ἡμῖν καὶ μάλιστα εἰς βουλευτὰς περι- 


σπούδαστόν ἐστιν. Ἔπειτα δρῶντες καὶ περὶ αὐτὸ 40 de hoc ipso circumscriptiones multas 


nes, eo quod neque donationes omnino sunt, sed con- 
tractus species in eis inserta est et filiorum procre- 
andorum copiam introducunt, quod nobis et maxime 
in curialibus studii est. Post conspicientes et 
eri, legem 





magis nos in eo laboramus, eo 


is curiales omnis generis artificia contra ea quae recte et iuste sancita 
erant et contra fiscum reppererunt. Cum enim viderent se omnibus 1 ; ᾿ς 


cogi curiae quaríam partem ser- 


vare, idque vix tn legibus a nobis latis esse positum, coeperunt bona sua dissipare, ut inopes decederent ac 


non quartam purtem, verum omnem 


deinceps inopiam curiae relinquerent. 


einde cum etiam corporibus 


curiam privare animum inducerent, iam rem omnium impiissimam excogitarunt: qui a matrimoniis legitimis 
abstinuerunt, ut ita mallent sine liberis quod ad legem attinet decedere quam et generi et curiae utiles esse. 
Ac deinde effecerunt, ut nuper lex ferretur, quae sine decreto donare res suas ipsis permitteret, tametsi 
venditionem cum decreto fieri lex vellet; ea autem lez adeo mira fuit, ut solam venditionem adiectioni 
decreti et necessitatibus inde oriundis subiceret, reliqua vero omnia ipsis quem ad modum vellent agere 

itteret. Haec fuerunt, quae bona curialia ad alias atque alias personas. transferrent, ita ut nihil 
inde ad curiam redundaret. Quapropter si quis reipublicae nostrae curias numeraverit, admodum exiguas 
inveniet, cum aliae neque viris t neque pecuniis, aliae paucos forte homines, pecunias vero habeant 
2 nullas. | Ac nos quidem iam singulas leges tulimus, quae et venditiones et ——— simplices et 
omnem actum qui alienationem rerum curialium immobilium contineret, decreto subici iuberent secundum 
observationem quae in lege illa scripta est faciendo. Postea cum ex falsis causis donationes facerent, id 
ipsum quoque plane vetuimus donationem simplicem conferre curialem in quamlibet personam: imus 
autem merito antenuptiales donationes, quoniam ne donationes quidem omnino sunt, sed contractus quaedam 
species in iis posita est et procreationis liberorum copiam praestant, quod quidem vel maxime in curialibus 


curae nobis est. 


Postea cum videremus hac quoque in re circumventiones multas fieri, legem scripsimus, 





2 τοσούτον L || 5 αὐτοὺς L* | τὸ τέταρτον] τῆς περιου- 
σίας αὐτῶ» add. L* s.v. | 6 νόμοις] Cod. 10, 35 || 12 ἀπε- 
voncav L' ὑπενόησαν L*| 15 νόμον] Cod.10, 34,3 | 
16 αὐτῆς L' | 18 sg. οὕτως — ὥστε] ipsa — quae (i. e. αὐτὸς 
— 0s ys?) ς | 20 τὰ ἀλλα L | 21 ἀφιέναι L|| 22 ταῦτα 
Meg] ταῦτας L! ταῦτα ovv L? (ταύτη ovv Haloander) 
μετέστησε M*| μετέστησαν M?L* uid . μετέστησας L! 
24 ἐχούσαις L! | 25 sq. "οὐδὲ — ord ML | 28 νόμους] 
sanctiones quasdam c. Fuerunt Cod. 10, 34, 4. 5. 35, 4. 5: 
quae non ertant || 32 γενομένῳ Haloander] γενομένας M 
γενόμενον L! γινομένων L* facta (i. e. γενομένης ἢ) c ἢ 
33 εἶτα ὕστερον xÀ.] Cod. 10, 34, 4 secundum Ath. 8, 4 et 
Theod. nov. 81,3, rectius 10, 34, 5 secundum B2 29, 1,65 
(schol. 10) : nisi forte temporum rationem h.l. non satis teneri 
statuas || 34 αὐτὸν L* | 38 καὶ] ἢ L, ἀπαιδίας ἢ add. 





s. v. L? | εἰσάγοντε vel εἰσάγοντας corr. L^ | 40 ἐστε M 





1 artem] aütem (sic) V | 6 munus V | 7 omnem culg.] 
omne V commune ANeob. | continuum V] continuam Neob. 
continuo vulg. | 10 iam et om. V | impiissimam vwulg.] 
impiam Jibri| 11 legerent V ἢ 13 utilis V | 14 iubebat] 
leg. tribuebat? | 15 eum quando V] cum .Neob. quam- 
quam Beck ἢ 16 eadem Neob.] ad eam V || 17 sola Neob. || 
subiacebat V ἢ 19 quae V | 21 et alias add. vulg. | 22 de- 
numerat V] denuetur Neob., leg. denumeret? | 23 atenua- 
tas V | inveniet vulg. ἢ 24 habentem libri 28 quippe 
V] quidem Neob., om. vulg. || uolentes] uo (i. e. uero) 
uolentes V | 30 subiacere vu/g. | 32 sub falsis causis 
vulg.| 33 haec V| omnia V^| 35 ante nuptias Νεοῦ. ἢ 
40 ipsum V | leges V 


Nov. XXXVIII pr. 1 248 DE NATURALIBUS 





τοῦτο περιγραφὰβ πολλὰς γινομένας, νόμον ἐγράψα- ^ conscripsimus, ut omni modo debere curiam sive cum 
μεν, ὥρτε ἐκ τρόπου παντὸς χρῆναι τὴν βουλὴν εἴτε ^ corpore sive sine hoc omnino tres uncias habere, et 
μετὰ σώματος εἴτε τούτου χωρὶς πάντως τὸ τριούγ-. non minus licere cuidam relinquere curiae neque 
κιον ἔχειν, καὶ μὴ ἔλαττον ἐξεῖναί τινε καταλιμισπιά- — circumscribere neque deminuere ea sub ullo modo, 
νειν τῇ βουλῇ μηδὲ τεχνάζειν μηδὲ ἐλαττοῦν αὐτὸ b sive filius sit qui in curia est sive ipsa susceperit 
κατὰ μηδένα τρόπον, εἴτε παῖς ὁ βουλεύων εἴη εἴτε curia tres uncias. 

8 καὶ αὐτὴ δέχοιτο τὸ τριούγκιον ἣ βουλή, Καὶ 8 Et non usque ad hoc stetimus, sed et femina 


οὐδὲ μέχρι τούτων ἔστημεν, ἀλλὰ καὶ τὰς ϑηλείας «7e — in propria institutione dare quandam partem sanxi- 


οἰκείας ἐνστάσεως διδόναι τινὰ μοῖραν ἐϑεσσπίσαμεν, mus, quatinus per nullam occasionem deminueretur 


deve κατὰ μηδεμίαν πρόφασιν ἐλαττοῦσϑαι τῇ βουλῇ, 10 curiae, sicut praediximus, quarta pars totius sub- 
καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, τὸ τεταρτημόριον τῆς πά-  Sstantiae curialis. Sed et multas istas et diffusas 
σης τοῦ βουλεύσαντος οὐσίας. Καὶ τὰς πολλὰς δὲ ταύ. | munificentias abrogavimus, non concedentes liberari 
τας καὶ ἐκκεχυμένας φιλοτιμίας ἀνείλομεν, οὐ cvyyo- — curia aliter nisi per maximarum dignitatum adeptio- 
ροῦντες ἀπαλλάττεσϑαι βουλῆς ἄλλως ἢ κατὰ τὴν «v ποι, patriciatus aut consulatus aut praefecturae 
μεγίστων ἀξιωμάτων κτῆσιν, πατρικιότητός τε xoilbsive civilis sive militaris (praefecturas autem esse et 
ὑπατείας xai ἐπαρχότητος, εἴτε τῆς ἐν πολιτικοῖς εἴτε — eas quae principatum agunt exercitus lex movit): 
τῆς ἐν στρατιωτικοῖς (πραεφεκτωρίας γὰρ sive. καὶ — unde qui praefecturae dignitatem administraverit in 
τὰς στρατηγίας ὁ νόμος ἐπέσταται)" ὥςτε εἴ τις πραε- — ipso actu constitutus, et sive administrans eam sive 
φεχτωρίαν ἀρχὴν ἄρξῃ ἐν αὐτῇ τῇ πράξει γενόμενος, principatum agens exercitus, iste liberatur a condi- 
καὶ εἴτε ἄρχων αὐτὴν εἴτε στρατηγῶν, βουλευτικῆς 20 cione secundum nostram legem, aliis omnibus ex- 
οὗτοβ ἀπαλλάττεται τύχης κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον,  ceptionibus abrogatis. Nam (quae) propter solum 
τῶν ἄλλων πασῶν ἐξαιρέσεων ἀνῃρημένων. «às yéo honorem dantur tales dignitates (praefectorias di- 
διὰ μόνην τιμὴν διδομένας τοιαύτας ἀξίας (τὰς πραε- cimus qualis et magistromilitatus diei potest) non 
φεκτωρίας φαμέν, ταὐτὸ δὲ ἔστων εἰπεῖν καὶ στρατ- "eximere de curiae albo eos qui haec meruerunt 
ηλασίαθ) οὐκ ἐξαιρεῖν τοῦ βουλευτικοῦ λευκώματος 25 sanximus. Haec itaque in anterioribus a nobis san- 
τοὺς τούτων τυχόντας ἐϑεσπίσαμεν. Ταῦτα uiv ovv cita sunt cum aliis multis, quae licebit ex ipsis olim 
£v τοῖς ἔμπροσϑεν ἡμῖν νενομοϑέτηται μετὰ πολλῶν positis legibus advertere. Absolvimus autem et quos- 
ἄλλων, ἅπερ ἔξεστιν ἐξ αὐτῶν τῶν ἤδη κειμένων vó- dam ἃ curiae condicione, diversas his pragmaticas 
pov λαβεῖν. ᾿Απελύσαμεν δὲ καί τιναβ βουλευτικῆς ^ concedentes leges, quas omnes firmas esse volumus, 
τύχης διαφόρους αὐτοῖς πραγματικοὺς φιλοτιμησάμε- 30 et praesentem sanctionem ab undecima: indictione 
vo. vóuove, ovs ἅπαντας κυρίους εἶναε βουλόμεϑα, x«i nuper delapsa incohare, ex (quo) nobis (in) consilio 
τὴν παροῦσαν νομοϑεσίαν ἀπὸ τῆς ἑνδεκάτης émiwe- venit haec lex. — 
μήσεως τῆς ἄρτι διελϑούσης ἄρχεσϑαι, ἐξ οὗπερ ἡμῖν ; . 
4 ἐν βουλῇ γέγονεν οὗτος ὃ νόμος. Ἐπειδὴ δὲ ὁρῶ: 4 Quoniam autem vidimus quosdam sic adversos 
μέν τινας οὕτως ἀπεχϑῶς διακειμένους σιρὸς τὰς ἕαυ- 3b esse contra proprias patrias, ut elegant potius alii 
τῶν πατρίδας, eve αἱρεῖσϑαι μᾶλλον ἄλλοις τὰς ἑαυ- — suas relinquere substantias et vix quartam 
τῶν καταλιμπάνειν οὐσίας xal μόλις τὸ τέταρτον «jj curiae, et hoc per nostram legem aestimavimus o 
βουλῇ, καὶ τοῦτο διὰ τὸν ἡμέτερον νόμον, QíüOnusv tere, ubi filii desunt, hanc partem augere. 
χρῆναι ἀπαιδίας ὑπούσης τοῦτο τὸ μέρος αὐξῆσαι. n" 


CAPUT I. 


Ei τοίνυν μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον τελευτᾷ 40 Si igitur post hanc nostram legem defunctus fuerit 
βουλευτὴς παῖδας οὐκ ἔχων οὔτε ἄρρενας ovre ϑὴ- curialis filios non habens neque masculos neque fe- 





ut modis omnibus curiam sive cum corpore sive sine corpore certe tres uncias habere oporteret neu cuiquam 
liceret curiae minus relinquere neve insidias struere neve id ullo modo imminuere, sive filius sit qui in curia 
9 est sive etiam ipsa curia tres uncias accipiat. — Ac ne eo quidem substitimus, sed ut feminae quoque 
suae institutionis partem. aliquam darent. sanzimus, ne ullo ex praetextu curiae, sicuti antea diaimus, 
— pars bonorum omnium eius qui curialis fuit imminuatur. Praeterea plurimas illas atque effusas 


eptum , patriciatum et consulatum et praefecturam, sive civi 


iberalitates sustulimus, cum non pateremur liberari a curia — —— aliter nisi magimus dignitates ad- 


em sive militarem (praefectoria enim etiam 


magisteria militum esse lea: intellegit): ut si quis praefectoriam — —— gerat in ipso actu positus, sive 


civilis magistratus sive militaris sit, ille liberetur a curiali condicione secundum nostram legem, reliquis 
omnibus exemptionibus sublatis. Nam quae tantummodo honoris causa dantur eiusmodi dignitates (pr. 
fecturas dicimus et quod eodem valet magisteria militum) non eaimere ex: albo curiali eos qui illas co 


sunt sancimus. Haec igitur priore tempore a nobis sancita sunt. cum aliis multis, quae quidem ex ipsis — 


legibus iam latis petere licet. Sed solvimus quoque nonnullos a curiali condicione varias iis pragmaticas 
leges largiti, quas omnes ratas esse volumus atque praesentem legislationem ab undecima indictione n 
elapsa initium capere, ex quo nobis haec lez in animo agitatur. — Quoniam vero videmus esse qui ta 
—— animo sint adversus suas patrias, ut aliis bona sua relinquere malint et via quartam partem curiae 
idque » diis ol nostram — hanc partem si nulli liberi adsint augendam esse existimavimus. ns 
. Jtaque si post hanc nostram legem curialis moriatur, qui liberos non habet neque masculos ne- 





1 vóuov] fuit Cod. 10, 35, 4 || 2 τὴν βουλὴ») τὴν (τὸν 1 ut om. vulg. || *omni modo] omnino /ibri | debent (; 
L?) βουλευτὴν L | 5 αὐτὸ] Ar | 8 vo?rov.L' vovrov | debeat?) curia Neob. | 2 hoe om. V || 4 diminuere Neo). ἢ 
L? | ἔστησεν L' | 9 ἐϑεσπίσαμεν)] fuit Cod. 10, 35, 5 | eas vulg. || 5 suscepit V | 8 saneximus ANeob.] sanctimt 
(cf. Krügeri adn.) ||.10 post τῇ βουλῇ L verba xai οὐδὲ | V | 9 diminuetur V | 10 pars om. Neob. | 11 Sed 
μέχρι τούτων ἕστησεν (ἑστήσαμεν L*) repetit (ez v.'15g.), | et om. V|| 12 cedentes libri | libera a curia V || 13 ad- 
unde L? v. 11 ἀλλὰ supplet ante καὶ τὰς || 14 βουλῆς om..L|| | emptionem V adeptione Neob. p: consolatus V || 17 ami- 
17 τῆς] τοῖς ML! || πραιφαικτωρίας L|| 18 πρεφεκτωρίαν | nistrauerit e? 18 aministrans V | 19 conditionem V || 
L || 19 ἄρξῃ ἐν (possis etiam ἄρξειεν ἐν) dedi cum c] ἄρξει | 21 quae add. vulg.; an leg. 22 datas? | 22 praefec 

ἐν M ἄρξειεν L Ϊ 20 βουλευτικῆς M] om. Le | 21 νόμον} | V|| 23 *quales V Neob. || potest V] poter JNeob., poterunt 
Cod. 10, 32,67 || 23 πραεφεκίοτϊαβ M πρεφαικτωρίας z| Heimbach | 24 alueo V ambo Neob. || 25 sanximus] sanci- 
25 λειτουργήματος L* || 27 ἡμῖν om. L | 28 é&érwes L mus /ibri| itaque haee V | 28 his| hic V hoc Neob, ! 
τῶν ἤδη M] ἤδη (ἥδει L') τῶν L | 30 πραγματικῶς | 30 inditione V || 31 ex qua nobis vulg., ἃ nobis V ex 
φιλοτησάμενοι L | 35 ἀπεχϑῆς L'! || 38 καὶ τοῦτο] κἀν- | non Neob. || in add. vulg. || 34 uidimus autem V || aduer- 
ταῦϑα Haloander | 39 sizovene 1.1 || 40 τελευτᾷ M] | sus V auersos Neob. || 35 aliis vulg. || 37 haee V 
τελευτῶν L, τελευτῴη (cf. ) Haloander 








- i * 
unc d e cu Éste c e cM ho «IR i auo 


loco posita, et bona fama 


IN CURIAM DEPUTANDIS 


249 


Noy. XXXVIII 1. 2 





λείας. οὗτος τῆς ἑαυτοῦ περιουσίας τὰς τρεῖς μοίρας 
καταλιμπανέτω τῇ βουλῇ καὶ τὴν τετάρτην οἷς βού- 
λεται. ἔσται γὰρ αὐτῷ ἀντὶ παιδὸς ἴσως ἑνὸς ἢ καὶ 
πλειόνων ἡ πᾶσα βουλή, ταὐτὸν δ᾽ ἔστιν εἰπεῖν καὶ 
τὸ τῆς πόλεως πλήρωμα ἐν παίδων τάξει καϑεστώς, 
καὶ εὐφημία διηνεκὴς καὶ ἀϑάνατος μνήμη καὶ καρ- 
πὸς τοσοῦτος ὅσος οὐκ ἂν αὐτῷ παρὰ τῶν παίδων 
ἐγένετο. Ei δὲ τις γνησίους μὲν παῖδας οὐκ ἔχοι, 
νόϑοι δὲ αὐτῷ καϑεστῶσιν, ἐξέστω μετὰ τοῦ τῆς 
βουλῆς ἄχϑους γράφειν αὐτῷ καὶ τούτους κληρονό- 

* καὶ ἡ γραφή γε ἀντὲ πάσης ἐπιδόσεως ἔστω, καὶ 
μὴ δείσϑω (τοῦτο τῶν παλαιῶν νόμων) ἑτέρας 7tgoc- 
ϑήκης μηδὲ τῆς ἐν ᾧ περιῆσαν ἐπιδόσεως, ἀλλ᾽ αὐτό- 
ϑὲν γραφέντες, εἴ γε ἐλεύϑεροι καϑεστᾶσι, βουλευταὶ 


minas, iste propriam substantiam curiae derelinquat, 
uartam vero quibus voluerit. Erit namque ei pro 
fllio forsan uno vel pro plurimis tota curia, idem 
est dicere et totius civitatis plenitudo in filiorum 
5 modo existens, et fama bona perpetua et immortalis 
memoria et fructus tantus quantus nequaquam ἃ 
filiis esset. Quodsi quis legitimos filios non habu- 
erit, naturales autem ei fuerint, liceat cum onere 
curiae scribere sibi hos heredes, et scriptura pro 


10omni datione sit et non indigeat antiquarum le- 


gum aliis adiectionibus neque dum adhuc super- 
essent datione, sed mox scripti, si quidem liberi 
fuerint, curiales et heredes efficiantur, et habeant et 
ipsi substantiae novem uncias secundum quod pater 


«ai κληρονόμοι γινέσϑωσαν, καὶ ἐχέτωσαν xal αὐτοὶ ἰδ eis diviserit. Quodsi et omnia eis relinquere volu- 


τὸ τῆς περιουσίας ἐνναούγκιον καϑάπερ ἂν ὁ πατὴρ 
αὐτοῖς διανείμῃ. εἰ δὲ καὶ τὸ πᾶν αὐτοῖς βουληϑείη 
καταλιπεῖν, ἔτε κάλλιον (ἂν) πράξειε" πλὴν ἀλλὰ μέχρι 
τοῦ ἐνν. 


erit, adhuc melius faceret: verumtamen usque ad no- 
yem uncias modis omnibus eis relinquat, cognoscens 
quia vel si reliquerit minus, a lege eis omnino us- 


πάντως αὐτοῖς καταλιμπανέτω, ywo- — que ad novem uncias supplenda erit substantia; illi 


Gxov 0€, κἂν si καταλέποι ἔλαττον, ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ νόμου 20 vero, si quidem desideraverint, et curiales efficiantur. 


πάντως εἰς τὸ évvaovyxiov αὐτοῖς ἡ ἀναπλήρωσις ἔσται 
τῆς οὐσίας. οἱ δὲ εἴπερ τε τῆς οὐσίας ἐπιϑυμοῦσι 
λαβεῖν, καὶ βουλευταὶ γινέσϑωσαν" εἰ δέ τινες μὲν 

ἴοεντο, τινὲς δὲ παραιτήσαιντο, ἐπὶ τοὺς αἱρουμένους 
τὰ τῶν παρ μένων 
" , τηνικαῦτα ὡς ἀπαιδίας οὔσης οὕτως ἐπὶ 
τὴν βουλὴν ἐρχέσϑω τὸ ἐνναούγκιον. 





Quodsi quidam voluerint, quidam autem recusaverint, 
ad eos qui elegerint recusantium veniant partes; 
Press omnes recusaverint, tunc tamquam si nullus 
ius sit taliter ad curiam veniant omnes novem 


égÓ'w μέρη si δὲ ἅπαντες 25 unciae. 


CAPUT II. 


QE δὲ ὃ μὲν σιγήσειε, παίδων δὲ αὐτῷ γνησίων 
“οὐκ εἴη σπορά, τηνικαῦτα τὸ μὲν τέταρτον ἐπὶ τοὺς 
ἐξ ἀδιαϑέτου 


νόϑοι, εἰ βούλονται ἑαυτοὺς ἐπιδοῦναι τῷ βουλευτη- 
ρίῳ, προςδεχέσϑωσαν καϑάπερ ἂν ϑελήσειαν, εἴτε 
πάντες εἴτε τινὲς ἐξ αὐτῶν, πάντως τοῦ ἐνναουγκίου 
τῆς περιουσίας εἰς τοὺς βουλεύοντας ἢ τὸν βουλεύοντα 
1 περιισταμένου. Εἰ δὲ καὶ ἐκ δούλης 
ϑέντες εἶεν, εἶτα αὐτοὺς ἐλευϑερώσειεν ἢ περιὼν ἢ 
ἐν τῇ διαϑήκῃ, καὶ ἐπιδοίη τούτους, καὶ οὕτως προς-- 
δεχέσϑωσαν καὶ ἔστωσαν βουλευταί, καϑάπερ ὁ δια- 


ϑέμενος ἠἡβουλήϑη ἢ καϑάπερ ἡ αὐτῶν ἐπιϑυμία πε- 


Quodsi ille quidem tacuerit, filiorum autem legiti- 
morum ei procreatio non fuerit, tune quarta pars 


κληρονόμους ἐρχέσϑω, oi παῖδες δὲ οἱ 30ad heredes qui sine scriptura sunt veniat, naturales 


autem filii, si voluerint se offerre curiae, recipiantur 
secundum quod voluerint, sive omnes sive qui 

ex eis, modis omnibus novem unciis substantiae ad 
(eos vel) eum, qui curiae se dederit, devolutis. 


αὐτῷ τεχ- 881 Quodsi ex ancilla ei —— fuerint, deinde ipse 


eos manumiserit aut dum superest aut in testa- 
mento, et obtulerit eos, et isti suscipiantur et sint 
curiales secundum quod testator voluit aut secun- 
dum quod ipsorum desiderium fecit dantium se in 


ποίηκεν ἐπιδόντων ἑαυτοὺς τῇ βουλῇ, ληψόμενοι καϑά- 40 curiam, accepturi secundum quod dictum est novem 





E feminas, is substantiae suae tres partes curiae, quartam quibus vult relinquat. Erit enim illi filii 
unius forte vel etiam plurium universa curia, vel quod eodem valet ipsa civitatis multitudo in filiorum 


vix redundaturus esset. 


etua et immortalis memoria, et fructus (antus quantus ad eum a filiis 
Quodsi quis legitimos quidem liberos non habeat, sed naturales ei sint, liceat 


ei cum onere curiae etiam hos heredes scribere, et scriptura pro omni oblatione sit neve ulla (id quod ex 
veteribus legibus erat) adiectione altera neve oblatione dum superstes erat facienda indigeat, sed pro- 
tinus scripti, si quidem liberi sunt, curiales et heredes fiant, habeantque et ipsi novem uncias substantiae, 
prout pater iis distribuerit. Quodsi vel totum iis relinquere voluerit, melius adhuc fecerit: certe usque ad 
novem uncias omnino iis relinquat sciatque, etiamsi minus reliquerit, at ex lege omnino ad novem uncias 
iis supplementum fore substantiae. llli autem si quidem quid ex bonis auferre volunt, etiam curiales fiant: 
quodsi alii voluerint alii recusaverint, ad eos qui voluerint recusantium partes veniant; sin autem omnes 
repudiaverint, tum — quasi nulli adessent liberi, ad curiam novem unciae veniant. 

IL Quodsi ille quidem tacuerit nec vero legitimorum liberorum prolem habeat, tum quarta quidem 
ad heredes ab intestato veniat, liberi vero naturales, si curiae sese offerre velint, recipiantur prout volu- 
erint sive omnes sive qe eorum, ita ut omnino novem unciae substantiae ad curiales vel curialem 
1 revolvantur. Quodsi etiam ex: ancilla ei nati sint liberi, eosque vel dum superstes erat vel in tesía- 
mento manumiserit et eosdem obtulerit, sic quoque recipiantur et curiales sint, prout testator voluit vel 
prout ipsorum qui se obtulerunt curiae desiderium effecit, accepturi sicut dictum est novem uncias. 








1 τῆς ἑαυτοῦ περιουσίας τὰς τρεῖς μοίρας] propriam 
substantiam ς | 2 τῇ τετάρτη L' | 4 ταῦτα L!| 5 τῆς 
πόλεως] totius civitatis ς [1 ὅσος om. L | αὐτῷ om. 
8 ἔχοι Mc] ἔχει L | 9 καϑεστῶσιν L(s)) καϑεστᾶσιν M | 
10 αὐτῷ] sibi (i-e. αὐτῷ) « | 11 ἔσται L | 12 τοῦτο 
om. || 16 ἐναούγκιον L et sic passim | 18 ἂν addidi; an 
serib. — (cf. ad £)? || 20 Ἐκαταλίέποι (cf. S)] καταλί- 
nov MI | 22 εἰ δὲ ὑπὲρ L!' | τε om. L (unde τὴν o?- 
cíav corr.L?), τε τῆς οὐσίας et λαβεῖν om.g || ἐπιϑυ- 
μοῦσαε L!| 23 ei] oi? L| 24 Ἐπαραιτήσοιντο ML | 
27 ἐνούγκιον L! ἐννούγκιον L* | 28 σιγήσεεν L' 
34 τοὺς βουλευτὰς ἢ τοὺς βουλεύοντας L | 37 τούτοις 


I? |j οὕτως] οὗτος L! isti (i. e. οὗτοι) c | 38 sq. ó διαϑέ- 


μενος — καϑάπερ om. L 


3 plurimas V* | idem est Osenbrüggen] id est (ide V) 
libri | 5 fama bona vulg.] labor libri | mortalis V | 
8 fuerit V | honore V Neo. | 9 hos] et hos Beck | 10 da- 
tione vulg.] ratione V Neob. | legum om. V | 11 sg. su- 
peressent (superes V) dationes sex mox V Neob. | si om. 
V Neob. | 15 et om. V || 16 faceret V] faciet Neob. vulg. ἢ 
18 relinquerit V Neob. || 20 desideraverint] substan- 
tiam aeeipere add. vulg. | 21 quodsi quidem V || 22 le- 
gerint V | veniant vu/g.] ueniunt V Neob. | 24 ueniat 
V | 28 taeuerint V | aut V | 31 uoluerit V Neob. | 
32 quadam V | 33 neuem V | 34 eos vel supplevi, cf. 
p.250,6 | dederint V | 35 deinde ipse eos manumiserit 
om. V | 38 sq. voluerit et fecerit vulg. | 39 *in curiam] 





in euria V Neob. (curiae vulg.) 
32 


Nov. XXXVIII 2—4 


250 ^e 


DE NATURALIBUS 





- 


περ εἴρηται τὸ évvaovyxiov. πανταχοῦ γὰρ βουλόμεϑα, 
xa» εἰ διάϑοιτο κἂν εἰ μὴ βουλευσάμενος ἀστέλϑοι, 
τοὺς εἰς τὴν βουλὴν ἐρχομένους τὸ ἐνναούγκιον λαμ- 
βάνειν. εἰ δὲ ἐλευϑερώσειε μὲν μόνον, οὐ μὴν éma- 
δοίη, καὶ οὗτοι βούλονταε ἢ τὶς ἢ τινὲς ἐ αὐτῶν 
πρὸς τὸ βουλευτήριον ἰδεῖν, κἀκεῖσε τὸ ἐνναούγκιον 
τῷ βουλεύοντε ἢ τοῖς βουλεύουσιν κατὰ τὴν ἀναλογίαν 
διδόσϑω. εἰ δὲ μηδεὶς τῶν νόϑων ἢ βουληϑείη ἢ 
ἐπιδοϑείη, τηνικαῦτα τὸ ἐνναούγκιον ἡ βουλὴ λαμ- 
βανέτω: 


uncias. Ubique enim volumus, sive testatus fuerit 
Sive non testatus decesserit, eos qui àd curiam vene- 
rint novem uncias accipere. | Quodsi manumiserit 
quidem tantummodo, non tamen obtulerit, illi autem 
9 etiam taliter voluerint aut unus aut quidam ex eis 
ad curiam venire, et tunc novem unciae ei vel eis 
ui in curia sunt secundum virilem partem dentur. 
Quodsi nullus naturalium voluerit, aut datus non 
fuerit, tunc novem uncias curia percipiat. 


10 


CAPUT III. 


Ei δὲ γνησίων εἴη παίδων πατήρ, ἐνταῦϑα τὸ 
πρᾶγμα διακριτέον, εἴτε μόνων ἀρρένων εἴτε μόνων 
ηλειῶν εἴτε μεμιγμένης γονῆς, ὥςτε τὸν νόμον σπαν- 
ταχόϑεν ἔχειν τὸ τέλειον καὶ τὸ τῇ βουλῇ συμφέρον. 
Εἰ μὲν οὖν ἄρρενες αὐτῷ μόνοι καϑεστήκοιεν παῖδες, 
ἢ ἔγγονοε τυχὸν ἄρρενες ἐκ προτελευτησάντων υἱῶν, 
τὸ ἐνναούγκιον εἰς πάντας καϑάπερ ἂν βουληϑείη 
μεριξζέτω, οὕτω μέντοι ders κατὰ μηδὲν ἐλαττωϑῆναι 
τὸν νόμον τὸν περὶ τῶν ἀκαϑηκουσῶν διαλεγόμενον 
διαϑηκῶν, πλὴν εἰ μὴ τρόπος ἀχαριστίας τοῦτο ποιή- 
σειεν" οὐδὲ γὰρ τὰ ἐπὲ τούτοις τεϑειμένα νόμεμα παν- 
τελῶς ἀναιροῦμεν. ἐκείνου μέντοε πάντως φυλαττο- 
μένου, ὥςτε τὸ ἐνναούγκιον πρὸς τοὺς μὴ ἀχαρίστους 
παῖδας μερίζειν, καὶ κατὰ τοσοῦτον ἕκαστον ὑπειβιέναι 


Quodsi legitimorum filiorum fuerit pater, tunc res 
decernenda est, utrum tantummodo masculi an tan- 
tummodo feminae an certe permixti sexus sint, qua- 
tinus lex undique perfectionem habeat et curiae uti- 


15litatem. Si ergo masculi tantummodo οἱ fuerint 


filii, vel nepotes forsan masculi ex praedefuncto filio, 
novem uncias in omnes filios sicut voluerit dividat, 
sic tamen ut in nullo diminuatur lex quae de in- 
officiosis legitur testamentis, nisi forte ingratitudinis 
0 modus hoc fecerit: neque enim quae in his positae 
sunt leges omnino destruimus. Illo omnimodo custo- 
dito ut novem unciae inter non ingratos filios divi- 
dantur, et secundum hoc unusquisque subeat curiae 
paternae functionem secundum quantum eis pater 


τὰ βουλευτικὰ τοῦ πατρὸς λειτουργήματα, καϑ' ὅσον 29 diviserit substantiam, tribus unciis tantummodo pa- 


αὐτοῖς ὁ πατὴρ διένειμε τὴν οὐσίαν, τοῦ τριουγκίου 
μόνου τῇ τοῦ πατρὸς καταλεμπανομένου γνώμῃ, ἔνϑα 
ἂν αὐτὸ παραχωρῆσαι βούληται εἴτε πρὸς τοὺς παῖ- 
δας εἴτε καὶ πρὸς ἕτερον. 


ternae derelictis voluntati, ubi eas pervenire volu- 
erit, sive ad filios sive ad alium. : 


: CAPUT IV. 
Ei δὲ πᾶσαι ϑήλειαε καϑεστήκοιεν, si uiv τῆς «v- 30 Quodsi omnes feminae fuerint, si quidem eiusdem 


τῆς πόλεωβ γαμηϑεῖεν βουλευταῖς, ἄδεια ἔσται τῷ 
πατρί, εἴπερ γεγαμημέναι τυγχάνοιεν ὡς εἴρηται βου- 

cie, διαιρεῖν εἰς αὐτὰς viv ὅλην οὐσίαν ἢ πάντως 
γοῦν τὸ ἐνναούγκιον καϑάσερ ἄν βουληϑείη, τῷ νόμῳ 


civitatis nuptae fuerint curialibus, licebit patri, si 
uidem nuptae fuerint sicut dictum est curialibus, 
dividere inter eas omnem substantiam aut certe no- 
vem uncias secundum quomodo voluerit, respiciens 


κἀνταῦϑα zxpos£jov τῷ τὰ ἐξ ἀδιαϑέτου, τάττοντι. 35 et hic legem. quae de successionibus sine scriptura 


εἰ δὲ αἱ μὲν ἐξ αὐτῶν γεγάμηνται βουλευταῖς, αἱ δὲ 
οὐχὲ τοιούτοις, τὸ μὲν ἐνναούγκιον πάντως καταλεμ- 
πανέσϑω παρὰ τοῦ πατρὸς ταῖς τῶν βουλευτῶν γυ- 
γαιξί, διαιρούμενον κἀνταῦϑα καϑάπερ (ἂν) 0 πατὴρ 


disposuit. Quodsi quaedam ex eis nuptae sunt cu- 
rialibus, quaedam non, his talibus quidem novem 
unciae omnino relinquantur a patre curialium uxori- 
bus, divisis et his secundum quod pater voluerit, 





Utique enim volumus, sive testatus sit sive non (estatus decesserit, eos qui ad curiam veniant novem 
uncias accipere. Si vero manumiserit tantum nec vero obtulerit, atque illi velint sive unus sive nonnulli 
ex iis ad curiam respicere, hic quoque novem unciae curiali vel curialibus pro portione virili dentur. 
Quodsi nemo naturalium vel voluerit vel oblatus sit, tum novem uncias curia accipiat. i 

Quodsi quis legitimorum liberorum pater sit, tunc discrimen faciendum est, utrum mascu-. 


lorum solum an feminarum solum an mixti sezus sint, ut lez undique habeat quod perfectum et curiae 
ulile sit. Itaque si masculi tantum ei liberi sint, vel forte nepotes masculi ea filüs orta ,novem 
unciae inter omnes sicut voluerit distribuantur, ita tamen ut nulla in re lez quae de inofficiosis 5 
mentis agit infringatur, nisi forte hoc ingratitudinis ratio effecerit: neque enim iura de his constiiuta 
omnino tollimus. lllud tamen omnibus modis custodiatur, ut novem unciae inter liberos non ingratos 
distribuantur, et in tantum singuli curialia patris munera subeant, in quantum pater iis substantiam dis- 
tribuit, tribus unciis solis voluntati patris relictis, quocumque eas pervenire voluerit sive ad liberos 
sive etiam ad alium. : hab, 2 
IV. Quodsi omnes feminae sint, si quidem eiusdem civitatis curialibus nupserint, licebit patri, *s 
modo nuptae sint. uti dictum est cum curialibus, totam substantiam aut certe novem uncias omnino pr. 
voluerit inter eas dividere, ut tamen hic quoque ad legem attendat. quae de successionibus ab intestato 
disponit. Quodsi ex iis aliae curialibus nupserunt, aliae non nupserunt curialibus, novem unciae quidem 
a patre omnino curialium uxoribus relinquantur hic quoque prout pater voluerit distribuendae, quod autem 





1 εἴρητει L| 4 ἐλευϑερώσειε Haloander 6: ᾿ς] ἐλευ- 
ϑερώσει ML | 9 καὶ οὗτοι βούλονται) illi autem etiam 
talitér (i. e. xai οὗτοι xai οὕτως) voluerint e || 6 ideiv] 
venire ς || 12 μόνον ἀρρένων M^? || 13 sire μεμιγμένην 
(μεμιγμένων L?) γόνων L, an certe (i. 6. εἴτε ye?) per- 
mixti sexus ς || 16 ve L || ex praedefuneto filio g || 
17 πάντας omnes filios ς || 19 τὸν νόμον] cf. p. 129, 6. 
12 sq. || τὸν περὶ] τὸν om. L || 22 μέντοι om. || 28 αὐτῶ 
L | βούλεται LL ἢ 30 τῆς αὐτῆς Ath. ς (cf. 251, 1)) αὐ- 
τῆς τῆς ML || 32 γεγαμημένα L* | 33 ἢ πάντως yovv] 
aut certe e || 39 διαιρούμενον κἀνταῦϑα Μη διαιρού- 
μενον δὲ κἀνταῦϑα ὁ πατὴρ L divisis οὐ his g || av 
add. Haloander 


2 non testatus V] intestatus vu/g. | 5 talater V || aut 
unus] aut om. V^|| 7 uirile V| 8 datus aut V| 12 an 
tantummodo V] aut tantummodo vulg. | 16 vel om. V. 
17 uoluit Neob. | 18 in nullo ut V | de om. V | 19 
non V|| 23 unusquis V || 25 diuiderit V || 26 relictis 
V || uoluntatis V uoluntate Neob. | 27 sive ad filios 
sive ad alium om. V | alio Neob. || 31 ciuitatibus V || 
31 sg. curialibus — fuerint om. V || 32 curialibus] Aine 
rursus inc. T post iacturam. plurium foliorum || 34 quo- 
minus Va, secundum del. Osenbrüggen || respieiens om. V || 
36 sint Neob. | 37 novem quidem JBeck; sed videtur € 
his talibus male ad sequentia rettulisse | 39 divisae et 





hie vulg. 








Ug PAM TOU PERPE mmm &( " * 


αὐτῇ περιουσίας. 


IN CURIAM DEPUTANDIS 


951 


Nov. XXXVIII 4—6 





βουληϑείη, τὸ δὲ λειπόμενον εἰς τὰς μὴ βουλευταῖς 


τῆς αὐτῶν πατρίδος γαμηϑείσας, ἢ καὶ εἰς ἑτέρους, 
ῆ j 1 ἐς πάντως ἀποσω- 


τούτῳ τῷ ὅρῳ γράφειν αὐτὰς 
τῶν εἰς τὸ Évv 


residuum autem eis quae non curialibus propriae 
p nuptae (sunt), vel certe aliis, procul dubio 
egitima portione et eis omnino reservanda. Quodsi 
necdum nuptae sint, tunc sub tali definitione scri- 
5 bendum est de his aut quandam aut quasdam ex eis 
in novem unciis esse heredes, quatinus omnimodo 
nubant eiusdem civitatis curialibus. Quodsi hoc non 
voluerit, aut ipse quidem scripserit, illae vero non 


erint, novem unciae quidem ad curiam civitatis 


λεως ἐρχέσϑω, τὸ δὲ τριούγκιον μόνον εἰς 10 veniant, tres autem unciae tantummodo inter omnes 


secundum quem lex vult dividantur modum, deductis 
in ratione etiam dotibus earum. 


CAPUT V. 


Ei δὲ ἄρρενές τε καὶ ϑήλειαι καϑεστήκοιεν, οἱ μὲν 
ἄρρενες πάντως τὴν ἡμίσειαν ἐχέτωσαν μοῖραν τῆς 
—— αἱ δὲ — τὴν 

μέντοι᾽ δώσουσι γὰρ αὐταὶ τὸ τέταρτον τοῖς 
βουλεύουσι» ἀδελφοῖς. πιλὴν εἰ μὴ βουλευτῶν εἶεν ya- 


μεταὶ πᾶσαε ἢ τινὲς ἐξ αὐτῶν. εἰ γὰρ εἰς τοιούτους 


γάμους καὶ βουλευταῖς τῆς οἰκείας πατρίδος. 


Quodsi masculi et feminae fuerint, masculi quidem 
omnimodo substantiae mediam habeant portionem, 


λειπομένην ἡμίσειαν, ov 15 feminae vero residuam mediam, non integram qui- 


dem: dabunt namque ipsae quartam partem curiali- 
bus fratribus, si tamen non fuerint curialium uxores 
omnes aut quaedam ex eis. Quodsi ad tales per- 
venerint nuptias et curialibus propriae (patriae) fu- 


ξευχϑεῖεν, τηνικαῦτα ἐλευϑερωθήσονταε τῆς τετάρτης 20 erint sociatae, tunc liberabuntur a quarta curiae, ut- 


μοέρας, οἷα δοκοῦσαι —— διὰ τῶν ἀνδρῶν ἕως 
περίεισι μετέχει» τοῦ λειτουργήματος. Ταῦτα ἡμεῖς 
———— φήϑημεν, ovy deve ἀφελέσϑαι τοὺς 


&» 9. ἧς τῶν οἰκείων διοικήσεως, ἀλλ᾽ ὥςτε 


pote quae videntur et ipsae per viros suos donec 
supersunt esse participes functionum. Haec nos 
sancire oportere aestimavimus, non quo auferamus 
hominibus propriarum rerum dispensationem, sed ut 


τὰς πόλεις - τελείως ἐξερημωθῆναι βουλῆς, μηδὲ 25 civitates non in integrum' desolatae curiae remane- 


περινοίαις τισὶν ἴσως καὶ ἀσεβέσιν ἐ ὕσϑαι τὰ 
βουλευτήρια. τοιγαροῦν ἐμάϑομέν vivas καὶ ἀπηγο- 
“ρευμένους τῷ νόμῳ συναλλάττει» γάμους, ὥςτε ἐν- 


μὴ γνησίους ἀλλὰ νόϑους αὐτοῖς τίκτεσθϑαι 
παῖδας, 


καὶ οὕτως ἀποστερεῖν τὴν βουλὴν τῆς ὀφειλομένης 


rent neque adinventionibus quibusdam forsan et im- 
denm eene curiae. Denique cognovimus quos- 

interdictas lege contrahere nuptias, ut ex hoc 
non legitimi, sed naturales filii procreentur, et ipsis 


κἀκείνοις δῆϑεν ὡς ἐξωτικοῖς καταλεμπάνειν 30revera utpote extraneis relinquere et sic fraudare 


curiam debita facultate. 


p rns CAPUT VI. 


Κἀκεῖνό ys uiv ἐξ αὐτῆς εὑρόντες τῆς πείρας ὡς 
κατὰ τῶν —— γένεται, καὶ πολλοὶ δῆϑεν 


Sed et illud etiam ex ipso reperimus experimento 
quod adversus curiam fit: multi quasi dicentes aut 


eap. 6 summarium habet tractatus περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ἃ 11 p.194. Heimb. er Athan. 





etiam illis omnino servata. 


. reliquum est tis quae non nupserunt curialibus patriae suae, vel etiam aliis, nimirum legitima parte 
Quodsi nondum nuptae sint, tunc sub ea condicione eas vel unam vel nonnul- 


las earum | in novem uncias heredes scribat ut omnino curialibus eiusdem urbis nubant: aut si hoc ipse 
nolit, sive ipse quidem scripserit, illae vero aspernaíae sint, novem unciae ad curiam civitatis veniant, 


tres vero unciae solae inter omnes 


putum vocatis. 


um lex vult distribuantur, dotibus quoque earum in com- 


V. Sivero et masculi et feminae sint, masculi quidem omnino dimidiam partem substantiae habeant, 


feminae vero reliquam dimidiam, nec tamen integram: dabunt enim ipsae quartam 
curialibus, nisi curialium uxores sint sive omnes sive nonnullae earum. Nam si ad ei 
rint et curialibus patriae suae matrimonio coniunctae sint, tum a quarta 


partem. fratribus 
τ᾿ i nuptias vene- 
parte danda liberabuntur, quippe 

upp 


quae et ipsae per maritos donec superstites sunt muneris —— esse videantur. Haec nos 


existimavimus, non quo 


ines propriorum bonorum 


inistratione privemus, sed ne civitates curiis 


plane orbentur, neu forte etiam impiis fraudibus quibusdam curiae diminuantur. Sane accepimus quosdam 


etiam lege prohibitas 


nupíias contrahere, ut inde iis non legitimi sed naturales liberi nascantur, illisque 


lamquam extraneis relinquere atque ita curiam substantia quae ei debetur privare. 


VL Ceterum illud quoque contra curias fieri ex ipso usu experti, multos scilicet dicentes sive lamiacae 





2 "αὐτῶν (cf. ς et infra v. 19)] αὐτοῦ ML ἢ yaurei- 
cas om. L | 35 νομίμου M] νομικῆς L | 4 ἐπὶ τούτῳ] 
sub tali ς ἢ 6 ἐφ ὧν πάντων L! | 8 αὐτὸς prius om. c ἢ 
γράψοιεν M ἢ 11 ὁ νόμος] νόμον Ὁ corr. L* | 12 yevo- 
μένων L| 16 μέντοι] quidem ς ἢ αὗται M ἢ 18 εἶ] εἰς 
L'| 20 τῆς τε τετάρτης L | 21 αὗται ML* ἢ 21 καὶ 
om. ς | ἀπηγορευμένας Ὁ L? | 29 αὐτοῖς om. e ἢ 33 evoc»- 
τες] reperimus g | 34 xai οπι. ς 





1 non] nune libri ἢ 2 patribus V | sunt add.vulg. 
3 et omnino ei V | *reseruans libri, reservata Beck | quodsi 
necdumj quod.-sine duorum V | 5 his V] eis 7 Neo». | 


6 uncias vulg. | 7 curialibus ciuitatis V ἢ 7 sg. non uo- 
luerit V] uoluerit T noluerit Beck | 8 aut] ut V [| seripse- 
rint V | 9 pertulerit V | 10 veniant vuig.] uenient (ueniet 
T) libri | 11 quem] que V | diuidantur V] uidentur T 
Neob. dividentur vulg. | 12 rationem vu/g. | doctis V ἢ 
14 habent V | 16 ipsae] persone V ἢ 19 patriae add. 
vulg. (cf- v. 15g.) | 20 curiae] parte vulg. ἢ utpute V ἢ 
21 videantur vulg. | ipsa V | 23 extimauimus non quod. 
T || 24 dispositionem Osenbrüggen | 25 in integrum Neob.] 
integrum V integre vulg. | desolatae] dare cum spat. 4—5 
lit. V | 26 cuiusdam ότι ἢ 21 deminuerent T'| quodam 
V | 30 utpute V | 34 fit V] sit T Neob. sint vulg. ἢ 





multi V] om. T Neob. | dicentes quasi V. 
32* 


Nov. XXXVIII 6 259 


DE NATURALIBUS 





λέγοντες ἢ ταμειακῆς ἢ κωμητικῆς ἢ κογχυλευτικῆς ἢ 
* , Ν * ^ c - 
ἄλλης καϑεστάναι καταστάσεως τὸν ἕτερον τῶν αὑτῶν 
, - , € * » - - 
γονέων πειρῶνται προῤνέμειν ἑαυτοὺς ἢ ταῖς ταμειακαῖβ 
* - - ^ - 3A n x € , 
ἢ ταῖς κωμητικαῖς ἢ κογχυλευτικαῖς ἢ ἑτέραι οἱαιθδή- 
ποτε τύχαις καὶ τὸ βουλευτήριον ἐκκλίνειν " ϑεσσείζο- 
, , , * - 
μεν τοίνυν μηδεμίαν εἶναι τοιαύτην τέχνην κατὰ τοῦ 
δημοσίου, ἀλλὰ πάντως, εἴτε ἐκ ταμεξιακ τρὸς εἴτε 
nu , iri mat - A à 
ἐκ κογχυλευτικῆς εἴτε ἐκ κωμητικῆς γεννηϑείη παῖς 

γχ 7] Jus. uaa ev 

— ^ ^ , - , 
βουλευτῇ, τὴν βουλευτικὴν τύχην κρατεῖν βουλόμεϑα. 


5 que condicioni et curiam evitare. 


"sacri aerarii aut vicaneorum aut purpurariae aut 


alterius cuiusdam esse condicionis alterum suorum 
parentium se temptant coniungere aut sacri aerarii 
aut vicaneorum vel purpurariae aut alteri cuicum- 
Sancimus itaque 
nullam esse talem artem adversus publicum, sed 
omnino, sive ex sacri aerarii matre sive ex purpu- 
raria sive ex vicanea nati fuerint filii curiali, con- 
dicionem curiae obtinere.  Curiales namque paucio- 


βουλευταὶ uiv γὰρ ἐλάχιστοι πανταχόσε τῆς ἡμετέρας 10res ubique nostra in republica sunt, sacri autem 


εἰσί, ταμειακοὶ δὲ καὶ κωμῆται καὶ xoyyvAevral εἰς πελῆ- 
ϑὸς ἐκκεχυμένοι καϑεστᾶσι, καὶ προφῆκόν ἐστε μᾶλλον 
τὰ βουλευτήρια τῶν πόλεων αὔξεσϑαι ἐν ὀλίγοις σώ- 
μασε στενοχωρηϑέντα ἢ πλῆϑος πλήϑει προςϑεῖναι. 


aerarii et vicanei et purpurarii in multitudine effusi 
sunt; deinde est congruens magis ampliare curias 
civitatum in paucis corporibus angustatas quam mul- 
titudinem multitudini adicere. Quodsi quidam no- 


Ei δέ τινες ὀνόματι τῆ! οἰκείας μητρὸς ὡς ταμειακῆς 15 mine propriae matris, tamquam quae sacri aerarii 


ἢ κογχυλευτικῆς ἢ κωμητικῆς τύχης οὔσης ἑαυτοὺς ἐξ- 
ελεῖν τῆς βουλευτικῆς ἐπειράϑησαν ἢ καὶ πειραϑεῖεν 
τύχης, ἀπὸ τῆς ἄρτι διελϑούσης decimae ἐπινεμήσεως 
καὶ αὐτῆς, τὰ κατὰ τοῦτον πραχϑέντα τὸν τρόπον 


vel purpurariae aut vicaneae condicionis (sit), se sub- 
trahere ἃ curiae condicione temptaverunt vel tempta- 
verint, a nuper praeterita decima indiétione et ipsa, 
ea quae secundum hunc acta sunt modum sive ἃ 


εἴτε ἐκ τῆς ϑείας αὐλῆς εἴτε ἀλλαχόϑεν ἀργὰ καὶ ἀν- 20 nostra aula sive aliunde vacua et invalida sint, et 


ἔσχυρα ἔστω, καὶ τοὺς τοιούτους βουλευτὰς τὸ λοιπὸν 
εἶναι ϑεσσίζομεν. εἰ γάρ τι πέπρακται πρὸ τῆς δε- 
κάτης ἐπινεμήσεως, τοῦτο βεβαίως καὶ ἐπὶ τῆς ἰσχύος 
τῆς ἑαυτοῦ μένειν βουλόμεϑα. 


᾿Εξαιροῦμεν δὲ τῆς παρούσης ἡμῶν ϑείας διατάξεως 25 


Θεοδόσιον καὶ τοὺς αὐτοῦ ἀδελφούς, καὶ τοὺς υἱοὺς 
᾿Ιωάννου τοῦ ἐπίκλην Ξίσκων, οἵπερ ἑαυτοὺς sis τα- 
μειακὴν καίτοι βουλευτῶν ὄντες πατέρων ἔγραψαν 
τύχην πρὸ τῆς δεκάτης ἐπινεμήσεως, καὶ πᾶν εἴ τε 


hos tales curiales de cetero esse sancimus. Nam si 
quid actum est ante decimam indictionem, hoc fir- 


mum et in sua fortitudine permanere volumus. 


Excepimus autem ab hac nostra divina constitu- 
tione Theodosium et eius fratres, et filios Iohannis 
qui cognomen habuit Sexcon, qui se in sacri aerarii 
condicionem permutaverunt, licet de curialibus essent 
patribus, et omne quicquid actum est in eorum libe- 


γέγονεν ἐπ᾽ ἐλευϑερίᾳ τούτων ἀναιροῦμεν. οὐδενὸς 80 ratione destruimus. Nihil enim eorum quae elicue- 


γχὰφ αὐτοὺς ἀπολαύειν τῶν πεπορισμένων βουλόμεϑα, 
ἀλλὰ βουλευτὰς εἶναι καὶ τὰ βουλευτῶν πράττειν καὶ 
τοῖς λειτουργήμασε τοῖς βουλευτικοῖς προςέχειν, οὐ- 
δενὸς καϑάπερ εἰπόντες ἔφρϑημεν βοηϑεῖν αὐτοῖς πρὸς 


runt frui volumus, sed curiales esse et quae curia- 

lium sunt agere et ad functiones curiae respicere, 

nihil, sicut praelocuti sumus, eis prodesse possibile, 

etsi que elicitum eis est sive ex nostro palatio sive 
nde. 


τοῦτο δυναμένου, κἂν εἴ τι πεπορισμένον αὐτοῖς εἴτε 35 aliu 


ἐκ τῆς αὐλῆς εἴτε ἄλλοϑεν εἴη. 
, * , , * o E] 
(ἘΕπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ ἐπ 
E] ,t bd 2 , 
ὠφελείᾳ τῶν πόλεων καὶ τῶν βουλευτηρίων δόξαντα 


(Epilogus.) Quae igitur visa sunt nobis et ad 
utilitatem civitatum et curiarum complacuerunt et 





sive vicaneae sive murilegulae sive alius condicionis fuisse alterum ea suis parentibus conari semet ipsos 
sive tamiacis sive vicaneis sive murilegulis sive aliis qualibuscumque condicionibus adscribere atque curiam 
declinare: sancimus igitur nullum esse eiusmodi artificium adversus publicum, sed omnino sive ex matre 
tamiaca sive ez murilegula sive ex vicanea filius natus sit curiali, curialem condicionem praevalere vo- 
lumus.  Curiales enim paucissimi sunt in nostra ubique republica, tamiaci vero et vicanei et murileguli 
in copiam effusam. creverunt: ilaque curias potius civitatum augere corporum paucitate in angustias ad- 
ductas quam multitudinem multitudini addere par est. Quodsi qui propriae matris nomine tamquam quae 
tamiacae vel murilegulae vel vicaneae condicionis sit se ipsos eximere ec curiali condicione conati sunt 
vel etiam conentur, inde ab ipsa decima indictione nuper peracta, ea quae ad hunc modum acta sunt 
sive ex: sacra aula sive aliunde vana et irrita sint, ac tales homines in posterum curiales esse sancimus. 
Nam si quid ante decimam indictionem actum est, id firmum et in robore suo manere volumus. 
Excipimus tamen ea praesenti nosíra sacra constitutione Theodosium eiusque fratres, et filios Io- 
hannis cui cognomen est Xiscon, qui quidem se ipsi tamiacae condicioni licet parentibus curialibus nati 
adscripserunt ante decimam indictionem, et omne quidquid ad eos liberandos factum est tollimus. [ 
enim ulla re eos frui earum quae iis praestitae sunt, sed curiales esse quaeque curialium sunt agere et 
muneribus curialibus operam dare volumus, ita ut nihil, quemadmodum modo diaimus, hac in re iis opi- 


Neque. 


tulari possit, etiamsi quid iis sive ez aula sive aliunde praestitum sit. : 
Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt atque ad ulilitatem civitatum et curiarum destinata sunt 





1 κομητικῆς (et sic infra fere constanter) L | 2 aAÀzs] 
alterius cuiusdam e || 4 ἑτέροις L^ || 8 κοχυλευτικῆς M 
κογχλευτικῆς L || 9 βουλόμεϑα om. e, fortasse recte | 
10 τῆς ἡμετέρας εἰσὶ] πολιτείας add. cum Haloandro vulg. | 
11 πλῆϑος] πλῆ M || 12 leg. ἐκκεχυμένον Ὁ || καὶ] de- 
inde «|| 16 7 καὶ κωμιτικῆς LL || 18 decimae, s. v. ἤτοι 
δεκάτης M δεκάτης L ε΄ Ath. undecimae (cf. pr. ὃ 3 
p. 248,32) Zachariae | 26 αὐτοῦ om. L || 21 ξίσκων M] 
ἐξίσκων LL sescon vel serconis, serconin, exeonin Juliani 
codd. || 29 πρὸ τῆς δεκάτης ἐπινεμήσεως om.g (cf. Iu- 
lian.) || 34 αὐτοὺς L! || πρὸς vovvov L, om. e || 35 πεπορισ- 
μένον ex « dedi (sim. Haloander)] περιωρισμένον ML 





1 errarii V (id. infra) || uieaneorum V] uicanee 7' ui- 
canei Neob. | 2 cuiusdam V] cuiuscumque 7' Neob. | 
esse om. V || *suorum] suum /ibri| 3 parentium V] pa- 





rentum curialis 7'vulg. | temptare V temptat T'|| con- 
iugem 7' | 4aut V] vel vulg., om. T || vieaneae vulg. || 
vel] aut 7' | alterius cuiuseumque conditionis V | 5 eu- 
ria et uitare V | 6 aduersus artem V || 8 uicanei T' 

euriali V] curiales 7'Neob. | 11 multitudinem vulg. 

effusi om. V || 12 *est congruens magis] et congruens 
magis V et magis congruens Mob. || ampliare 7'ANeob.] 
amplieare V | 13 multitudinem multitudini] multitu-. 
dine V | 16 uicarie V || sit add. vulg. || 18 inditione 
V | 19 ea] et ea VT | 21 hos tales] hospitales V || 
23 sg. uolumus eum. excepimus autem ad hanc nostram 
diuinam constitutionem libri, corr. vulg. || 21 Sexcon] sex 
eos V sex T, om. Neob., Xescon vulg. || qui se in] qui in 
se V qui in T, om. Neob. || 29 patribus] de patribus V || 
30 *elicuerunt] licuerunt V habuerunt 7'Neob. || 32 fune- 
tionum libri | 34 etsi] set etsi V set si Neob. eis est] 
ei est V Neob. sit οἱ T'| 38 curialium V || placuerunt 7' 








DE RESTITUTIONIBUS 


253 


Nov. XXXIX pr. 





xai τῷδε τῷ ϑείῳ δηλούμενα νόμῳ ἡ σὴ ὑπεροχὴ καὶ 
φυλάττειν καὶ ἔργῳ παραδιδόναι σπευδέτω, ποινῆς 
ἐπικειμένης viginti librarum auri κατὰ - τόνδε 
ἡμῶν τὸν νόμον παραβαίνειν ϑαρρούντων. Dat.xv. 
k. Mar. CP. post cons. Belisarii v. c. 


quae per hanc indicantur legem, tua excellentia et 
custodire et operi tradere festinet; inminente poena 


XX librarum auri adversus eum qui hanc legem 
nostram praevaricare 
[a.536] 5 Dat. xv. kal. Mart. CP. Belisario v. c. cons. ἴα. 535] 


raesumpserit. 





A8 
ΠΕΡῚ AHOKATAZTAXE9Z 


IIPOIKTMAI9N ΚΑΙ IIPOPAMI- 
AIO9N IIPATMATO9N. ΚΑΙ ΠΕΡῚ 


THZ TEKOYZHZ ΤΩΙ ENAEKA-:0 


T9I MHNI META THN TOY 
ANAPOZ TEAEYTHN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 

τῶν ἱερῶν τῆς Ἕω πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων 

] καὶ πατρικέῳ. 

3 EM) To ῥευστὸν anm agere p td τῆς 
ρωπίνης φύσεως καὶ τῆς κατὰ μικρὸν δεόμενον 
στείας οὐκ ἂν ἄλλως tis τὸ καλῶς ἔχον ἐπανέλϑοι, 

κἂν εἰ τὰς πρώτας τις αὐτοῦ κυβερνήσειεν ἀρχάς, εἰ 


XXXIX. Auth. XLI. Coll. IV tit.6 


R DE RESTITUTIONIBUS 
ET EA QUAE PARIT UNDECIMO 
MENSE POST VIRI MORTEM αὶ 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. Orientis secundo. 


(Praefatio. Decursio et varietas humanae na- 
turae et paulatim egens curatione non aliter ad 
bene se habendum revocatur, licet prima eius guber- 
nentur principia, nisi etiam quod particulariter ei 


ἢ καὶ τὸ κατὰ μέρος αὐτοῦ ἐπανιστάμενον διαλύων 20resistit corrigatur sicque constituatur sub tranquil- 


οὕτως αὐτὸ καϑισταίη πρὸς τὸ γαληνόν τε καὶ ἀτά- 
Xov καὶ νόμῳ πρέπον. ὅποῖον δή τε καὶ νῦν ἐπελ- 

0v εἰς νόμου χρείαν ἡμᾶς κατέστησεν. ἴσμεν γὰρ 
ὡς καὶ πρώην ἐστασιάζετο τὰ περὶ τῶν ἀποκαταστά- 


litate et quiete ut legi conveniens. Quale scilicet 
quiddam etiam nunc emergens ad legis nos opus 
adduxit. Scimus enim quia etiam dudum dubitaba- 
tur de restitutionibus, et si contigisset quasdam hy- 


σεῶν, καὶ εἰ συνέβη τινὰς ὑποθήκας ὑποϑέσϑαι τοὺς 25 pothecas obligari cius qui restitutione gravabatur, 


βαρυνομένους, πολλῆς τὸ πρᾶγμα ταραχῆς" ἦν, εἴτε 
δέοε καὶ τὰ ἀποκαταστῆναι κελευσϑέντα πράγματα 


plurimae contentionis erat negotium, sive oporteret 


etiam res quae restitui iussae fuerant periculum pati, 


Nov. X X XIX (Authent. XLI — Coll. IV tit. 6: gloss.) Graece extat in ML, B 28,15 cum schol. — Epit. Theod. 39 


(inde BZ), Athan. 9,3. ulian. const. XXXVII. 





et sacra hac lege declarantur tua sublimitas et custodire et effectui tradere studeat, poena viginti librarum 
auri contra eos proposita qui hanc nostram legem violare audeant. 





4 


XXXIX. 


DE RESTITUTIONE RERUM DOTALIUM 
ET ANTENUPTIALIUM, ET DE EA QUAE UNDECIMO MENSE 
POST MORTEM VIRI PEPERIT. 


Idem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, 
exconsuli et patricio. 
Praefatio. Volubilitas et varietas humanae naturae iam medicina sensim adhibenda indigens non 
aliter in meliorem statum redibit, etiamsi quis prima eius gubernet principia, nisi si etiam singulis quae in 


eo genere emergunt compositis ita illam in condicionem tranquillam εἰ quietem 
tuat. Quale quid cum nunc quoque evenerit, ad legis necessiiatem nos adduxit. 


et legi convenientem resti- 


Scimus enim iam dudum de 


restituttonibus dubitatum esse; et si quae forte hypothecae ab iis qui onerali erant datae essent, magnae 
rem dubitationis fuisse, utrum etiam res quae restitui iussae erant in periculum vocandae essent au solae 





| τῷ ϑείῳ om.s | 3 viginti librarum auri om. L || 
4 xv k. Mar. M (s codd. T Neob.)) v kal. Marc. ς cod. 
Vind., πρὸ ε΄ καλ. PR Ath. (μηνὲ μαρτίῳ Theod. in 
mense Martio Zul.) | 5 CR. M || post cons. Belisarii v. e.] 
bilisario uc. cons. Ms indictione undecima post consula- 
tum Belisarii ul. (id. Theod.) μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισα- 
ρίου ivÓ. wc Ath. cum schol. (cf. Heimbach p. LXXXVIII): 
σημείωσαι ὅτε ἐπὶ τῆς ιδ΄ ἐπινεμήσεως μετὰ τὴν ὑπα- 
τείαν Βελισαρίου ἐκφωνηθεῖσα ἡ διάταξις εἰς τὴν ua 
ἐπινέμησεν τὴν οἰκείαν ἀνάγει νομοϑεσίαν (cf. supra 
pr.$3 p. 348,32). Unde ortus est error in numero indic- 
tionis commissus (XI pro XIF) ap. Iul. Ath. Theod. 
6 In L ἢ. 1. inscribitur ἐκ τῶν νεαρῶν βιβλίον β΄: — 
7 Περὶ ἀποκαταστάσεως) De restitutionibus e | 8 προι- 
κιμεαίων B | προικιμαίων καὶ προγαμιαίων πραγμά- 
τῶν om. ς Theod. Ath. (cf. Cuiacu ezpos.) xai προγα- 
, paaíov πραγμάτων om. B | 11 5. μετὰ — τελευτήν 
om. Theod. | 13 Ἐὐπάρχῳ ML | 14 αἰῶας L| 16 Τὸ 
ῥευστὸν — 254,12 ἐώμενοι om. B, suppl. BX | 11 xai 
τοῖς M || δεόμενα M | 18 ϑεραπείαν L || ἄλλως MLB 
μᾶλλον BY | ἔχειν L3 | 19 x&v εἰ M] κἂν εἰς LB ἢ vic 
om. B || "αὐτοῦ vel αὐτὸν L', αὐτὸ L* | 20 xai τῶ κατὰ 











μέρος αὐτῶ προξιστάμενον Li xai τὰ κατὰ μέρος «v- 
τῶ προξιστάμενα Γ,2 ἢ κατὰ om. BE ἢ αὐτοῦ om. ΒΣ ἢ 
21 αὐτῶ [," | καϑισταίη Zachariae] καϑιστῴη (καϑ- 
στῶν BI) libri | 22 καὶ νόμῳ πρέπον] ut legi con- 
veniens c  ἐπελϑὼν BJ! ἐπελϑὴν L'| 25 εἰ καὶ BI 
τοὺς βαρυνομένους eius qui restitutione gravabatur * | 
26 vo (τὸ L?) πρᾶγμα L' τῷ πράγματι L? ] μετ- 
ἤν L? | 21 brin. τὰ ——— ΒΣ e 





1 tua] tuam et V || cexcellentiam V^ | ὃ xv kal. marc. 
T Neob.] v kal mare. V || constantinopoli V cap. 7'| 
biliario V' bilis. T' Neob. || uiro clarissimo consule V || 
6 XLI. ἢν De restionibus et earum quae pariunt V (cf. 
ad rubr. nov. XXXV) | 8 undecimo] XI V in decimo E || 
17 eurationem R || ad om. V* | 18 prima om. £! || princi- 
pia gubernentur R | 19 quod] de E! quidem A? | 21 con- 
veniens] est add. R?V? | 22 quidam A || etiam] enim 
etiam R* | 23 enim quia om. V | etiam] quod add. V? || 
25 eius] eas eius A? | restitutionem t! | grauabantur 
R? T! | 26 contemptionis £ | 27 périeulum — 254, i1 mo- 
dis omnibus ser. A? in ras. 1 versuum 


Nov. XXXIX pr. 


954 


DE RESTITUTIONIBUS 





κινδυνεύειν εἴτε μόνα τὰ τοῦ βεβαρημένου τῇ ἀπο- 
καταστάσει" καὶ πολλή τις ἦν καὶ περὶ αὐτὴν τὴν 
τῶν ῥημάτων διαφορὰν ζήτησις, εἴτε ὁ τελευτῶν δια- 
τάξαιτο τὰ περιττεύοντα πρὸς τῇ τελευτῇ τοῦ βεβα- 
ρημένου τῇ ἀποκαταστάσει πράγματα δεῖν ἀποκατα- 
στῆναι, εἴτε καὶ ἁπλῶς ἀποκαταστῆναι τὸ καταλειφϑὲν 
μετὰ τὴν παρακατάσχεσιν τοῦ νομέμου μέρουβ κϑδλεύ- 
σειε᾽ καὶ εἰθήγοντο καὶ fideicommissov persecutiones 
καὶ ἐξ ἀπορίας αἱ in rem missiones, καὶ οὗ πολλοί τε 


sive solas eius qui gravabatur restitutione; et multa 
quaedam erat etiam circa ipsam verborum differen- 
tiam quaestio, utrum defunctus praecepisset res quae 
remanerent post mortem eius qui gravabatur resti- 


5tutione oportere restitui, an absolute restitui quod 


relictum erat post detentionem legitimae partis iu- 
beret? Et introducebantur etiam fideicommissi per- 
secutiones et ex inopia in rem missiones, et plurimi 
illi et varii et insolubiles paene praedictae in rem - 


ἐκεῖνοι xal ποικίλοι. xal ἀνέκλυτοι σχεδὸν τῆς ῥηϑεί- 10 missionis circuli. Sed tamquam nos dudum haec sa- 


ors in rem missionos κύκλοι. καὶ ὡς ἡμεῖς πρώην 
ταῦτα ἰώμενοι νόμον ἐγράψαμεν, καϑάπαξ κωλύοντες 
τὰ ἀποκαταστάσει βεβαρημένα πράγματα ur ἐκπτοιεῖ- 
σϑαι ἢ ὑποτίϑεσϑαι, ἀλλὰ μετὰ τῆς οἰκείας ὁδεύειν 


nantes legem scripsimus, modis omnibus prohibentes 
restitutione gravatas res aut alienari aut obligari, 
sed cum propria ambulare fortuna, et apud quem-. 
cumque fuerint non manere firme, sed reverti ad 


τύχης, καὶ παρ᾽ ᾧπερ ἂν γένοιτο μὴ μένειν ἰσχυρῶς, i5 ilum cui dari iussae sunt. Et facta lex iam quo- 


ἀλλ᾽ ἐπανιέναι πρὸς τὸν ᾧ δοϑῆναι προξετάχϑη. καὶ 
0 γε νόμος ἤδη που καὶ χρόνιός ἐστι “καὶ ἐν τοῖς δὲ- 
καστηρίοις εὐδοκιμῶν διετέλεσεν" ἀλλ᾽ ἔμελλεν, ὅπερ 
εἰπόντες ἔφϑημεν, ὁ φέρειν ἁἀπαντα πεφυκὼς χρόνος 


dammodo longaeva est et in iudicio approbata fre- 
quentatur: sed futurum erat, quod praediximus, ut 
quod ferre omnia consuevit tempus ostenderet indi- 
gere quadam exceptione necessariy legem. Adierunt 


δεικνύναι δεῖν τινὸς ἐξαιρέσεως ἀναγκαίας τῷ vóugo.20(enim) nos viri et mulieres ex his laesi. Moriente 


Προςῆλϑον γὰρ ἡμῖν ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες ἐκ τού- 
, ^ 2 ^ 
vov ἀδικούμενοι. τελευτήσαντος γὰρ ἀνδρὸς ἐπί τινος 
ξ , c E * ^ 
κινηϑείσης ὑποϑέσεως ἡ μὲν γαμετὴ τὴν τὸ φερνὴν 
X — AE ga. s dl Ἴ 
εἰξέπραττε τῆς τε δωρεᾶς τῆς πρὸ τῶν γάμων ἤτοι 


namque viro (in) quodam moto negotio uxor quidem et 
dotem exigebat et donationis ante nuptias factae par- 
tem seu propter nuptias quam viri mors ei dabat; 
defuncti vero frater aliunde vindicabat res et patris 


διὰ τὸν γάμον γενομένης τὸ uégos, ὕπερ ὁ τοῦ ἀνδρὸς 25 proferebat voluntatem, et trahebat mulieris res, di- 


αὐτῇ ϑάνατος ἐδίδου: ὁ δὲ τοῦ τελευτήσαντος ἀδελ- 
, 3 * - , A B - 
φὸς ἑτέρωϑεν ἀντείχετο τῶν πραγμάτων, καὶ τὴν τοῦ 


πατρὸς προὐτείνετο βουλήν, καὶ ἀφεῖλκε τῆς γυναικὸς 


τὰ πράγματα, φάσκων τὸν μὲν ἀδελφὸν τὸν αὑτοῦ 


cens fratrem quidem suum eas expendisse, se vero 
apud mulierem videre paternas res, quas pater non 
existentibus filiis restitui praeceperat ei, et recipere 
ex omnibus eas instabat neque cessabat, donec sa- 


ταῦτα δαπανῆσαι, ἑαυτὸν δὲ παρὰ τῇ γυναικὶ βλέπειν 80 tisfactio nostrae legi per omnia perveniret. Sed in- 
7) oc Tn y p . 


τὰ πατρῷα πράγματα, ἅπερ. ὁ πατὴρ ἐξ ἀπαιδίας 


ἀποκαταστῆναι προβέταξεν αὐτῷ, καὶ ἀντιλήψεσϑαι 

΄ — $*- 3 * ^ 

μέχρι παντὸς αὐτῶν καὶ οὐκ ἐνδώσειν, ἕω! ἂν τὸ 

* — * 2442 

ἱκανὸν τῷ ἡμετέρῳ νόμῳ διὰ πάντων γένοιτο. ἀλλ 
ς * 


gemiscebat iuste mulier et dicebat iniustum esse 
quasi per deceptionem dominum quidem virum fieri 
dotis totius, et si praemori mulierem contigisset lu- 
erum habere secundum pactum, quia vero vir mor- 


ὠδύρετο δικαίως ἡ γυνὴ καὶ ἔφασκεν οὐ δίκαιον εἶναι 35 tuus est, se ignorantem restitutionem amissionis peri- 


καϑάπερ ἐπ᾽ ἐξαπάτῃ κύριον μὲν τὸν ἄνδρα γενέσϑαι 
τῆς προικὸς ἁπάσης, καὶ εἴγε προτελευτᾶν τὴν γυ- 
vaixa συνέβαινε, τὸ κέρδος ἔχειν κατὰ τὸ σύμφωνον, 
ἐπειδὴ δὲ ὃ ἀνὴρ ἐτελεύτησεν, ἑαυτὴν ἀγνοοῦσαν τὴν 


culum sustinere. Sed hic quidem data est negotio 


ὑποκατάστασιν ἀπολέσϑαι κινδυνεύειν. ἀλλ᾽ évcavd'a A0 


eius qui restitutione oneratus est: αἰφιθ magnam fuisse etiam de ipsa verborum differentia quaestionem, 
utrum defunctus eas res, quae * mortem eius qui restitutione oneratus est superessent, restitui prae- 
cepisset, an simpliciter restitui id quod relictum est retenta legitima parte iussisset: unde etiam intro 

esse fideicommissi persecutiones et ez: inopia in rem missiones, et multos illos atque varios ac paene in- 





dissolubiles eius. quam. dicimus in rem missionis circulos. 


Porro nos ut his mederemur nuper legem 


scripsisse omnino prohibentes, ne res quae restitutione oneratae sunt. alienentur aut obligentur, sed ut 


cui i iussa sunt. 


cum —— condicione transeant, neve apud quemcumque fuerint firmiter maneant, sed redeant ad eum 
ar Atque haec quidem (ea: iam inveterata et in iudiciis perpetuo usu probata est: sed, 


quemadmodum modo dioimus, fieri non potuit quin quod omnia ferre solet tempus necessaria 


exceptione legem egere ostenderet. | Adierunt enim nos et viri et feminae ex his wniuria affecti. 
causa quadam mota defuncto marito uxor quidem et dotem exigebat et donationis ante nuptias seu propter 
nuptias factae eam pariem quam mariti mors ei dabat; ab altera autem parte ἼΣΩΝ 

cabat et patris voluntatem praetendebat et res mulieris auferebat, cum diceret 


am in 


, 


efuncti res 
ratrem quidem suum eas 


eapendisse, se vero apud mulierem paternas res videre quas pater ex casu orbitatis sibi restitui iussisset, 


seque eas perpetuo- vindicaturum nec cessurum, donec nostrae legi per omnia satisfactum esset. 


F. um : 


lamentabatur merito mulier et negabat aequum esse, ut tamquam per fraudem maritus quidem dotis totius 
fieret dominus, et si quidem forte prior moreretur mulier lucrum ex pacto haberet, cum autem maritus « 


functus esset ipsa substitutionem ignorans periculum amissionis subitura esset. 


de- 3 
Sed hic quidem data est 


— 





3 διατάξοιτο libri || 4 τὰ περιττεύοντα] τῶν εὑρισ- 
κομένων (τὸν εὐρισκόμενον L!) ἐν τῆ τελευτὴ τὰ περι- 
τεύοντα L | zoos τῇ τελευτῇ] πότερον τι (vv?) τε- 
λευτε 1.3} 5 πράγματα] πραγμάτων L* τῶν πραγμάτων 
L? | 8 φιδικομμίσσου (φιδεικομμέσου IL. φιδικομίσσου 
B3) περσεκουτίονες libri || 9 καὶ ἐξ --- missiones om. L || 
in rem missiónes M ἐνρεμισσίονες B2! || 10 πικίλοι M || 
11 in rem missionos M ἰνρεμμισσίονος L iv δεμισ- 
σίονος B2! || καὶ ὡς — 12 ἐγράψαμεν) "Iausv (ἐσμὲν Bf) 
ὅτι πρώην νόμον ἐγράψαμεν inc. B. || 12 νόμον] Cod. 
6, 433 $2|| 13 μὴ del. L*|| 15 παρ᾽ ep ML!B!c] πᾶν 
ὅπερ L? Bf vulg. | γένοιντο B'' | 11 ὅ ye νόμος] ὁ yevó- 
μενος B! facta lex (i.e. ὃ γενόμενος vouos) ς || ἐν «oic 
(vois om. B!) δικαστηρίοις MLB] in iudicio ς | 21 ἐκ 
τῶνούτων (sic) L! ἐκ τοιούτων L* || 23 φερνὴν) προῖκα 
B || 24 τῆς τε] καὶ τῆς B || ἤτοι ΜΒ] ἥτε L! εἴτε L? | 
25 διὰ γάμον (γάμων L^") LB || ὁ om. B' | 29 αὐτοῦ 
libri | 33 αὐτὸν Lt*B! | 36 ἐξαπάτ L* ἐξαπάτης L* | 
γενέσϑαι] εἶναι B | 31 τῇ γυναικὲ B! || 3S συνέβενες 





L^ || 39 ἑαυτὴν MB] αὐτὴν L || 40 ὑποκατάστασιν MB] 
ἀποκατάστασιν L(s) vulg. (cf. Iulian. c. 164 "substitutioni- 
bus seu restitutionibus' et 'substitutionis seu restitutio- 
nis") | ἀπολέσαι L^ Haloander ἀποτελέσϑαι M s 





6 detentione V! || 7 Et om. V | 8 in re V? || missionis. 
R || 9 et insolubiles] et om. V || 12 restitutionem grauatis — 
Ri ! 13 et apud] et ambulare apud A* || 14 sed] se "7l 
15 dare ri et om. V || facta est lex A! | 16 longneua V- 
et] etiam V || in om. E! | iuditia R' | 18 ferre V^ 7?] ἴδσθ 
V^ T". a]. facere s. v. V? || ostenderit R* || indigeret V* || - 
19 quadam — legem om. V' || exceptionem necessaria lege. 
audierunt R! | 20 enim add. vulg. | 21 *in quodam 
moto negotio] quodammodo negotio V' del V9? om. R . 
vulg. ἢ 23 moris A! | 24 frater] fr ! | uendieabat RV || 
26 sq. se uero — res suppl. V? in spat. vac. 2 versuum || se 
uero AV?| seuo V? || 30 perueniret A'VT] proueniret 
R? vulg. || 32 domini quidem A! quidem dominum V | 
35 *ignorante libri | ammissionis V | 36 negotia V! 











ET EA QUAE PARIT 


255 


Nov. XXXIX pr. 1 





μὲν δέδοται τῷ πράγματε τύπος, ὃν ἔχειν καλῶς ἐνο- 
μίσαμεν. odis δὲ ἕτερος ἱκέτης ἀνεφαίνετο, λέγων 
τὸν τῆς γυναικὸς πατέρα τὴν οὐσίαν ὑποκαταστῆσαι 
τοῖς ἄλλοις αὑτοῦ παισίν, ἐλαχίστην δὲ μοῖραν μόνην 
παρ᾽ αὐτῇ κελεῦσαι μένειν, καὶ μέγαν αὐτὸν 5 reca 
σϑαι κένδυνον, εἴγε ἡ μὲν αὐτοῦ περιουσία κινδυνεύοι 
περί τε τὴν τῆς προικὸς ἀποκατάστασιν περί τε OÀO- 
κλῆρον τὸ ἐκ τῶν γαμικῶν συμβολαίων ἐπὶ τῇ πρὸ 
γάμου δωρεᾷ σύμφωνον, αὐτῷ δὲ οὐδενὸς ἐξείη τυχεῖν 
τούτων 
τῶν ἀφαίρεσιν. Ταῦτα ἡμᾶς εἰκότως ἐκίνησε, καὶ 
ἄμεινον φήϑημεν τὸν ἡμέτερον ἐπανορϑῶσαιε νόμον 
ἢ τοὺς ὑπηκόους περιορᾶν κινδυνεύοντας, καὶ μάλιστα 


ἐν γάμοις, ὧν οὐδὲν ἐστεν ἀνϑρώποις χρησιμώτερον, 
15 


ola xai μόνων ποιεῖν ἀνϑρώπους δυναμένων. 


forma quam bene se habere putavimus. Rursus 
autem alter supplex apparuit dicens uxoris patrem 
substantiam eius substituisse aliis suis filiis parvam- 
que partem solam apud eam iussisse manere, et 
5 magnum sibimet inminere periculum, si suae quidem 
substantiae periculum pateretur et circa dotis resti- 
tutionem et circa totum ex dotalibus instrumentis 
super antenuptiali donatione pactum, sibi vero nihil 
liceret promereri horum propter sublationem ex re- 


διὰ τὴν ἐκ τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πραγμά- 10 Btitutione. Haec nos merito commoverunt, et melius 


arbitrati sumus nostram corrigere legem quam sub- 
jectos despicere periculum sustinentes, maxime in 
nuptiis, quarum nihil est hominibus utilius, tamquam 
solis facere homines valentibus. 


CAPUT I. 


, dut τοι τοῦτο τὸν παρόντα τίϑεμεν νόμον, và ué 
ἄλλα πάντα τῆς πρώην παρ᾽ ἡμῶν τεϑειμένης διεα- 


Quam ob rem praesentem ponimus legem, omnia 
quidem alia prioris a nobis positae constitutionis 


(Pg Iro 


τάξεως κύρια μένειν βουλόμενοι, τουτὶ δὲ καινίζοντεε — rata manere volentes, hoc vero innovantes solum- 

, ἵνα εἴ τις τὸ λοιπὸν ἀποκατάστασιν ποιοῖτο — modo, ut si quis de cetero restitutionem fecerit sua- 
τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων, πρῶτον μὲν φυλάττοε τῷ 20rum rerum, primum quidem servet filio legitimam 
παϊδὲ τὸ νόμιμον μέρος, ov τὸ τέταρτον (rovro yao partem, non quartam (id enim emendavimus inopiam 


σον 


ὠρϑώσαμεν, πενίαν αὐτοῦ πολλὴν καταγνόντες), 
3 * * , » LEN Ὁ ^ - 
& τὸ τρίτον πάντως ἢ τὸ ἥμισυ κατὰ τὸν τῶν 


eius plurimam reprehendentes), sed tertiam modis 
omnibus aut mediam secundum filiorum numerum, 


παίδων ἀριϑμόν- ἔπειτα καὶ [sic] τὸ λειπόμενον τῆς — deinde et ex reliqua substantiae parte, si non suffe- 
οὐσίας μέρος, ἐν ᾧ μὴ ἀρκοίη τὸ νόμιμον μέρος πρὸς 25 cerit legitima pars ad dotis aut ante nuptias dona- 


προικὸς ἢ προγαμιαίας δωρεᾶς ἐπίδοσεν εὐσχημόνως 
καὶ πρὸς τὴν τῶν προῤξώπων ποιότητα συμμετρου- 

ἐξηρῆσϑαι καὶ αὐτὸ τῆς ἀποκαταστάσεως, καϑ' 
gov προετιϑέμενον τῷ νομίμῳ μέρει τὴν προῖκα ἢ 
τοῦτον τὸν τρόπον ἐξῃρῆσϑαε παντοίως τῆς ἀποκατα- 
στάσεως τὰ γαμικὰ συμβόλαια καὶ τὰς ἐπὶ τούτοις 
ἐκποιήσεις ἢ ὑποθήκας" κἂν εἰ βεβαρημένον εἴη τὸ 
πρόξωπον ἢ τὸ τοῦ ἀνδρὸς ἢ τὸ τῆς γυναικὸς ἀποκατα- 
στάσει τοιαύτῃ, 
προγαμιαίαν ἢ διὰ γάμον δωρεὰν ἐπιδιδόναι, μηδὲν 


cap. 1 pr. (τὰ μὲν ἄλλα....) habet B* p.554 Zach. 


tionis oblationem honeste et secundum personarum 
qualitatem metitam, excipere etiam hoc a restitutione 
secundum quod adiectum legitimae parti dotem aut 
antenuptialem facit donationem. Sancimus enim se- 


ποιεῖ δωρεάν. ϑεσπίζομεν γὰρ κατὰ 30cundum hunc modum excipi modis omnibus a resti- 


tutione nuptialia documenta et super his factas alie- 
nationes aut hypothecas, et vel si gravata sit per- 
sona aut viri aut mulieris restitutione tali, liceat 
etiam ei nuncupatam antenuptialem seu propter nu- 


ἐξέστω xai οὕτως τὴν καλουμένην 35 ptias donationem offerre, nihil quantum in illis re- 





rei forma quam recte se habere existimavimus. | Rursus autem alter nobis supplex extitit, qui diceret 
ucoris patrem reliquis liberis suis bona restituisse nec nisi minimam partem a, ipsam manere iussisse, 
magnumque sibi imminere periculum, siquidem ipsius bona et q ad dotis restitutionem et quod ad 
totum pactum in nuptialibus instrumentis de donatione ante nuptias factum periclitentur, ipsi vero nihil 


- eorum consequi liceat MET bonorum ez restitutione ademptionem. His nos merito commoti sumus, ac 


satius duximus nostram legem emendare quam pati subditos periclitari, praesertim in nuptiis quibus 
mihil hominibus utilius est, quippe quae solae producere homines possint. 

L Propterea praesentem legem ferimus, reliqua quidem omnia quae priore constitutione nuper a 
nobis lata continentur rata manere volentes, hoc vero solum innovantes, ut si quis in posterum restitu- 
tionem fieri rerum suarum iubeat, primum servet filio legitimam partem, non quartam (hoc enim correxi- 
mus nimiam eius (enuitatem arquentes), sed omnino tertiam vel dimidiam secundum numerum liberorum ; 
deinde etiam reliqua bonorum pars, si non sufficiat legitima pars ad dotis vel donationis antenuptialis 
dationem honeste ac pro qualitate personarum meliendae, ipsa quoque a restitutione eximatur, in quan- 
tum addita legitimae partt dotem aut donationem ante nuptias efficit. Sancimus enim, ut secundum hunc 
modum contractus nuptiales et quae eo nomine factae sunt alienationes vel hypothecae a restitutione 
omnino eximantur: et vis onerata sit persona sive viri sive mulieris eiusmodi restitutione, sic quo- 
que donationem quae vocatur ante vel propter nuptias dare liceat, ut nihil quantum ad illas res valeat 





Ez οἰκέτης L! | 3 ὑποκαταστῆσαι MBz] ἀποκαταστῆσαι | tur V patietur R!|| 7 ex] a Rt | astrumentis superantur 
L| 4 αὐτοῦ LB || ὃ αὐτὸ» αὐτῶ L? αὑτὸν Heimbach(s)| | nuptiali R! || 8 vero om. R* || 9 lieeret] lieere et V lice- 


6 αὑτοῦ Heimbaeh (s) | κινδυνεύει LB | 1 ὁλόκληρον libri] 
τὸ ὁλόκληρον Haloander | 8 συμβόλων L || 9 συμφωνού- 
μενον L | αὐτῷ Heimbach (s) | 10 τῶν πραγμάτων om. ς ἢ 
11 ἐκένησαν L || 12 ἡμέτετερον (sic) L | 20 τῶν] τὴν 
Τα | 22 énnvoog9ocausv] nov. XVIII | πολλὴν αὐτοῦ 
B | 23 τὸν om. L! | 24 eis ML*B, del. 2 ex reliqua sub- 
stantiae parte (i.e. ἐκ τοῦ λειπομένου T. 0. μέρους ἢ ς || 
25 ἀρκείοι L* | 26 εὐσχήμονος malit Zachariae || 21 περος- 
cto] πραγμάτων Ath. | 28 αὐτὸ] ἀπὸ B! | ὑποκατα- 
στάσεως 1 34 ἢ τὸ — 5 τὸ] ἢ ---ἢ B. || ἀποκαταστῆ- 
cu? L' | 35 καὶ οὕτως] etiam ei (i. e. καὶ αὐτῷ) s || 
36 προγαμεαία»)] δωρεὰν add. B || δωρεὰν om. B* 





2 aliter V? | pat«« V | 3 sustinuisse R! | 5 iminere 
Vt | suae quidem substantiae (substantiam £t) /ibri] leg. 
sua quidem substantia? | 6 periculum om. R! | parere- 


ret et R?]| sublatione A! | restitutionem E | 11 nostra- 
rum R!| 13 qua- nihil est omnibus κ᾽ ἢ 14 hominibus 
R!| 16 legem ponimus A | 17 prioribus ἢ} 18 rata 
manere] non ita tenere R!| volentes] ualentiee« V' || 
vero] in R!]| 19 ut om. V*| si quis «« de V ! | suarum] 
super suarum A^ | 20 primum om. R | servet om. V 

legitimo V? | 21 *id] quid RV quod V? hoe vulg. 

22 ei V | 23 numeri R! | 24 suffecerit] sufficeret V sufi- 
ceret R? fecerit R! | 25 aut ante nuptias RV] ante 
nuptias aut V! | 27 metitam V] metita A' merita R*; 
leg. metitae? | aceipere R | ad restitutionem /ibri | 29 do- 
.mationem faeit RT'| 30 excipi] **«* A! || ad restitutio- 
nem V?R | 31 nuptiali R || alienationes] alie supp/. V* in 
sp.vac. | 32 grata V! || 33 restitutionem A! || 34 ante- 
nuptiale R! | seu propter nuptias donationem] donationes 





seu propter nuptias (sic) Εὖ 


Nov. XXXIX 1. 2 


256 


DE RESTITUTIONIBUS 





τό γε ἐπὶ τοῖς πράγμασιν ἐκείνοις τῆς ἀποκαταστά- 
σεωξ δρώσης" εἴτε γυνὴ τῇ ἀποκαταστάσει βαρύνοιτο, 
μὴ ἐμσοοδὼν γίνεσϑαι πρὸς τὴν τῆς προικὸς ἐπίδοσιν. 
τὰ γὰρ κοινῇ πᾶσι συμφέροντα τῶν ἰδίᾳ τισὶ λυσιτε- 


bus restitutione valente; et si mulier restitutione 
gravetur, non impedimentum fieri ad dotis oblatio- 
nem. Ea enim quae communiter omnibus prosunt 
his quae specialiter quibusdam utilia sunt praeponi- 


λούντων πιρροτέϑεμεν. καὶ ἔστω τοῦτο ταῖς γαμικαῖς 5 mus. Sitque hoc nuptialibus oblationibus et harum 


ἐπιδόσεσι καὶ ταῖς ἐντεῦϑεν ἀπαιτήσεσε προνόμιον. 
^ * " c - - - « - 
εἰ ἊΥ καὶ οἱ πρὸ ἡμῶν ἐκ τῶν γενικῶν ὑποϑηκῶν 
3 * Ὺ - , 2 er 
πολλὰ κατὰ πρόληψιν ἐξεῖλον, καίτοιγε οὐχ οὕτως 
ς “ 2 - - - 2 c ps z , 
ἡμῖν ἀναγκαῖα καϑεστῶτα, πῶς οὐχ ἡμεῖς ἐκ μείζονός 


exactionibus privilegium. Si enim et ante nos ex 
generalibus hypothecis plurima per praesumptionem 
exceperunt, cum utique non ita nobis necessaria 


consistant, quomodo non nos ex maiori et meliori 


τε καὶ καλλίονος γνώμης τὴν τῶν γαμικῶν κερδῶν 10 sententia nuptialium lucrorum exceptionem faciemus ὃ 


1 ἐξαίρεσιν ποιησόμεϑα; Ταῦτα δὲ πάντα τῷ μέλ- 
λοντι χαριζόμεϑα χρόνῳ καὶ ταῖς ὕστερον ἐσομέναις 
ἀποκαταστάσεσιν ἢ τόνδε γενέσϑαι τὸν νόμον. οὐδὲ 
γὰρ ἐκεῖνο γενέσϑαιε συγχωροῦμεν τὸ βλάβος, [ἵνα] εἴ 


1 Haec igitur omnia futuro conferimus tempori et 
postea faciendis restitutionibus secundum hanc legem. 
Non enim ilam concedimus fieri laesionem, ut si 
qua mulier parvam habens dotem, deinde legem co- 


vi γυνὴ ὀλίγην ἔχουσα προῖκα εἶτα τὸν νόμον ua-15gnoscens nostram, aut si quis vir mediocrem fecerit 


ϑοῦσα τὸν ἡμέτερον, ἢ εἴ «c ἀνὴρ μετρίαν ποιησάμε- 
, ^ * * - , 
vog προγαμιαίαν δωρεὰν πρὸς περιγραφὴν τοῦ νόμου 
βουληϑείη αὔξησιν ἢ τῆς προικὸς ἢ τῆς προγαμίαίας 
δωρεᾶς ποιήσασϑαι, τὸ ἕλκειν πρὸς ἐπιβουλὴν τῶν 
2 , 
ἀποκαταστάσεων. 
, 28* x , , - 
περιγραφήν, οὐδὲν ὄφελος ἔχειν διδόντες τοῖς ποιου- 
P ^ c s 5 3 - 
uévow vas ἐπαυξήσεις ὅσον πρὸς τὴν ἐπὶ ταῖς àmo- 
, , ^ - 
καταστάσεσι βλάβην, καϑαρὸν τῷ μέλλοντε χρόνῳ 
τὸν ἡμέτερον τηροῦντες νόμον. Ἕν μὲν οὖν τοῦτο 
, - , 
κεφάλαιον ἔσται τῷ παρόντε νόμῳ. 


antenuptialem donationem, ad circumventionem legis 
velit augmentum aut dotis aut antenuptialis facere 
donationis, hoc trahere ad insidias restitutionum: et 
hane enim perimimus circumventionem, nullam uti- 


καὶ ταύτην γὰρ ἀναιροῦμεν «5v20litatem habere concedentes facientibus augmentum 


quantum ad restitutionis laesionem, puram futuro 
tempori nostram servantes legem. Unum siquidem 
hoc capitulum est praesentis legis. 


CAPUT II. 


Δεύτερον δὲ ἐκεῖνο τὸ περὶ τῶν γυναικῶν τῶν μετὰ 
τοὺς προτέρους γάμους πρὸς δεύτερον ἐπειχϑεισῶν 
συνοικέσιον καὶ πρὶν τὸν ἐνιαυτὸν ἐξήκειν, ὃν δὴ σεέν- 
ϑέμον οἱ νόμοι καλοῦσιν" ἃς ἐτιμωροῦντο διατάξεις 


Secundum vero illud de mulieribus, quae post 
priores nuptias ad secundum venerunt matrimonium 
et antequam annus expleretur, quem lugubrem leges 
appellant; quas puniebant constitutiones tres ante 


τρεῖς τῶν πρὸ ἡμῶν αὐτοκρατόρων, καὶ ἡμεῖς ἔναγχος 30 nos imperantium, et nos nuper de his scribentes le- 


τὸν περὶ τούτων γράψαντες νόμον μετά τινων Ém- 
ανορϑώσεων καὶ τὰ περὶ αὐτῶν νομοϑετηϑέντα ἐν 
βραχείᾳ τινὶ μοέρᾳ τῆς ἡμῶν αὐτῶν νομοϑεσίας προς- 
ηκάμεϑα. ἀλλ᾽ ἀναιδέστατόν τι νῦν ἀπήντησεν, ὅπερ 


gem cum quibusdam correctionibus etiam super his 
sancita in brevi quadam parte nostrae legislationis 
tetigimus. Sed impudentissimum quiddam nunc ac- 
cessit, quod in nostris provenire temporibus noleba- 


ἐπὶ τοῖς ἡμετέροις συμβῆναι χρόνοις οὐκ ἠβουλόμεϑα, 85 mus; quamobrem nobis recte placuit emendatione 


ὥςτε ἡμῖν εἰκότως ἔδοξεν ἐπανορϑώσεως ἄξιον καϑ- 
εστάναι. Γυνὴ γὰρ εἰς ἀνδρὸς ἐλϑοῦσα τοῦτον ἀπέ- 
βαλεν, ὡς ἔοικε καὶ ἔτε περιόντος αὐτοῦ τὸ μὴ σω- 
φρονεῖν ἐννουῦσα. οὔπω γὰρ ἐξήκοντος τοῦ ἔτους κατὰ 


dignum existere. Mulier enim ad virum veniens hunc 
extulit, ut apparet etiam superstite eo non caste vi- 
vere cogitans; nondum enim completo anno unde- 


cap. I1 summas habent Ῥοπαΐί 23,1 et Ecloga ad Prochiron mutata 8, 21 





restitutio; sive mulier restitutione oneretur, ne dotis dationi impedimento sit. Quae enim communiter omni- 
bus utilia sunt iis quae privatim quibusdam conducunt praeponimus. Atque hoc nuptialibus donationibus 
et exactionibus quae inde fiunt privilegium esto. Etenim si etiam maiores nosíri a generalibus hypothecis 
multa per praesumptionem exceperunt, quamvis non adeo necessaria nobis sint, quidni nos eo maiore et 
1 melore ratione (ucrorum nuptialium exceptionem faciamus? Haec autem. omnia futuro tempori lar- 
gimur et restitutionibus postea futuris quam haec lez lata est. Neque enim illam fieri patimur laesio- 
nem, si qua mulier eaiguam. habens dotem. deinde lege nostra cogniía, vel si qui vir qui mediocrem 
donationem antenuptialem "Eon in circumscriptionem legis augmentum facere velit. dotis vel antenuptialis 
donationis, id arripiens ad. fraudem restitutionibus faciendam. Nam hanc quoque tollimus circumscriptio- 
nem, cum nullam utilitatem iis qui augmenta faciunt quantum ad restitutionum detrimentum concedamus, 
integram futuro tempori legem nostram servantes. ique unum quidem hoc caput erit praesenti legi. " 

Alterum autem illud de mulieribus, quae post priores nuptias ad secundum matrimonium festi- 
narint idque ante quam annus, quem quidem luctus annum leges vocant, exierit; quas puniebant constitu- 
tiones tres ámperatorum qui ante nos fuerunt, ac nos nuper cum legem hac de re scriberemus cum quibus- 
dam emendationibus etiam quae de illis sancita erant in exigua quadam parte nostrae legislationis 
recepimus. Sed impudentissimum quoddam facinus nunc occurrit, quod nostris temporibus nollemus acci- 


disse: ita ut nobis merito correctione dignum esse visum sit. 
eliam superstite eo, ut videtur, impudicitiam meditata. 


Mulier enim quae viro nupserat eum amisit, 
Nam anno nondum exacto sub finem undecimi 





3 μὴ] μηδὲ L*|5 ἔσται B'*| 1 εἰ yàg] oí γὰρ B! 
11 —— L| 14 ἐκείνῳ ΒΓ | As Ev! doe s, 
νέσϑαι Bg || (va abundare vidit Heimbach || ἤ τιβ L* 
ius L*|| 15 ὀλίγον L! | 16 post ἡμέτερον rasura circ. 4 
litt. est in M || 19 τὸ ἕλκειν ΜΒ] τῶ ἕλκειν 1, hoc tra- 
here c; τοῦτο ἕλκοι Hombergk, malim τοῦτο ἕλκων. Ez- 
cidisse aliquid suspicatur Zachariae | 21 Zye« B || 22 τὰς 
ἐπαυξήσεις] augmentum ς΄ || 24 νόμον τηροῦντες B | 
25 ἔσται] est ς || 26 τὸ] τῶν L! | 27 ἐπειχϑεισῶν ML) 
ἐπαχϑεισῶν Bvulg.| 29 διατάξεις τρεῖς] Cod. 5, 9,1.2 
6, 56, 4 (cf. p. 164, 20) | 31 τὸν] vov? L! || τούτων LB!sc] 
τοῦτον M (τοῦτο Β΄ τούτου cum Serimgero vulg.) | νόμον) 
nov. XXII c.22 || 38 τὸ o? μὴ B' 





1 restitutionem A! | 4 utilia sunt] utilis«« ἨΣ 1l 
5 hoe nuptialibus — $8 necessaria eon| ser. A? in ras. 3 
versuum || 6 ex] et V || 7 praesumptione V! || 9 consi- 
stat V | meliore AT' | 13 enim om. V || feri V || lesiv«« 
R!| 22 nostra R' | leges ἢ || siquidem RV] quidem 
vulg. || 23 est] et V || 26 rubr. S1 soluto matrimonio mu- 
lier secundas quidem nuptias non contraxerit (nom con- 
traxerit nuptias 7), ante annum autem inpletum ab ali- 
quo stuprata sit RT marg. | 21 ad secundam V || 28 leges] 
legem £! om. V || 29 appellabant V | puniebant et con- 
stitutiones V || ante] an 2 5 || 30 nuper] super £ || 32 legis- 
lationis] legis Καὶ || 36 existere vulg.] existimare Jbri || 
38 expleto 7'| undecimo] in decimo V* non decimo V? 





ἥ 
4 


"ONCE 


ET EA QUAE PARIT 


257 


Nov. XXXIX 2 





τὸν ἑνδέκατον μῆνα περαιού ἔτεκεν, ὥςτε οὐκ 
εἶναι δυνατὸν — ὡς ἐκ τοῦ τελευτήσαντος —— 
τὸ βρέφος" οὐ γὰρ ἂν εἰς τοσοῦτον ἡ κίησις ἐξετάϑη 
χρόνον. καὶ ἐπειδὴ καὶ τοῦτο ἕν ἐστε τῶν ἐπιτεμίων 
τῶν τοὺς ἀώρους γάμους πραττόντων τὸ τὴν γαμετὴν 
ἐκπέπτειν εὐθὺς τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς τῆς παρὰ 
τοῦ ἀνδρὸς ἐπιδεδομένης, ὥςτε καὶ αὐτίκα ταύτην 
ἀπολλύναι καὶ μηδὲ τὴν χρῆσιν ἔχειν, εἰκότως oi παῖ- 


wo. τὴν γοῦν προγαμιαίαν τοῦ πατρὸς ἠξίουν 

δωρεάν, καὶ μὴ κερδαίνειν ὀφείλειν τὴν γυναῖκα * 
τοῦ ἀνδρὸς ὃν οὕτω ϑᾶττον ἠτίμασεν. 7. δὲ — ἶ ἀλλὰ 
πῶς εἴπωμεν τὰ παρ᾽ αὐτῆς ἐρυϑριῶμεν — οὐκ ἀξίαν 


δὲς οἱ τῷ ϑαυμαστῷ τῆς μητρὸς τοκετῷ —— * pere donationem, et non lucrari 
etr 


2 

γάμον οὐ γενέσϑαι παρὰ τὸν πρότερον, ἀλλὰ τὸν 
ποκετὸν τοῦτον εἶναε φυσικῆς ἐπιϑυμέας πάρεργον. 
.41λ᾽ ὅτε μὲν αὕτη καὶ μυρίοις ἑτέροις ὑπόκειταε σω- 


φρονισμοῖς ἐξαμαρτοῦσα stupro», τῶν ἀνωμολογημέ- 


cimo mense ecto peperit, ut non esset possibile 
üicere quia de defuncto fuisset partus; neque enim 
in tantum tempus conceptionis extensum est. Et 
renseigne una est poenarum earum quae 
5acerbas nuptias faciunt, ut uxor cadat mox ante- 
nuptiali donatione a viro data et te eam amittat 
et neque usum habeat, recte filii sic mirabili matris 
partu iniuriati antenuptialem patris poscebant acci- 
e mülierem per 
virum quem sic velociter dehonestavit. Illa — sed quo- 
modo dicamus verba illius erubescimus — non di 
se dicebat esse ut caderet, quia legem nosset de le- 
gitimis loquentem nuptiis, sibi vero nuptias non fuisse 


ἔλεγεν ἑαυτὴν εἶναι τῆς ἐκπτώσεως, διότε τὸν vOuov nisi primas, porro partum hunc esse opus naturalis 
me περὶ νομέμων διαλεγόμενον γάμων, ἑαυτῇ 15 concupiscentiae. Sed quia haec etiam decies milies 
€ 


alii subiacet castigationibus committendo stuprum 
indubitatum est, et poenis illis eam non privabimus 
(nterim enim parcimus defuncti filiis), inferimus 
autem ei antenuptialis donationis amissionem et in 


vor ἐστίν, καὶ τῶν E ποινῶν ἐκείνων αὐτὴν ovx 20 hoc casu, quam constituit lex super eis quae ad 


ἀφίεμεν, τέως δὲ (p ὄμεϑα γὰρ τῶν τοῦ τελευτή- 
σαντος παΐδων) ἐπάγομεν ἔκπτωσιν αὐτῇ τῆς πρὸ τῶν 
γάμων δωρεᾶς καὶ ἐπὶ τούτου τοῦ ϑέματος, ἣν ἐπὶ 


τῶν νομίμοις προξιουσῶν εἴσω τοῦ πενϑίμου χρόνου qua praeextiterit suspicionis 


legitimas accedunt nuptias intra lugubre tempus. Si 
enim illas lex inultas non reliquit licet legitimas 
nuptias celebrantes, eo quod forte suspicio fuerit ne 

i causa ad se- 


γάμοις ἔταξεν ὃ νόμος. εἰ γὰρ ἐκείνας ὃ νόμος ἀτι- 25 cundum maritum, eo quod velociter ad nuptias festi- 


ρήτους οὐ καταλέλοιπε, καίτοιγε νόμιμον γάμον 
πραξάσας, διότε τυχὸν ὑπώπτευσε μή τις προῦὐπῆν 
ὑποψία πονηρὰ πρὸς τὸν δεύτερον γήμαντα, διόπερ 
καὶ ϑᾶττον εἰς τὸν γάμον ἔσπευσε, πῶς [ovx] ἐνταῦϑα, 
ὅπου τὸ πρᾶγμα xaJ" v 
αὐτόϑεν ἔλεγχος ἀκριβὴς καὶ ἀπαρα ὄγιστος ἐδύϑη τῷ 
-πλημμελήματε ὃ πάντων οὗτος ἀσεβέστατος τοκετός, 
1 ἀνεύϑυνον αὐτὴν καταλείψομεν; "sve ϑεσπίζομεν, 
εἴ τι τοιοῦτο συμβαίη καὶ πρὸ τοῦ πενϑίμου χρόνου 


αν ἐστὲ μόνην, ἀλλ᾽ 3 


navit, quomodo non hic, ubi causa non per suspicio- 
nem est solam, sed hoc ipsum increpatio manifesta 
et indubitata praebita est delicto omnium impiissi- 
mus iste partus, noxiam eam relinquemus ? 


0 


1 Unde sancimus, si quid tale contigerit et ante 
luctus tempus pepererit mulier circa terminum anni, 


τέκοι γυνὴ πρὸς τῷ πέρατι τοῦ ἔτους, ὥετε ἀναμφισ- 35 ut indubitatum sit sobolem non ex priori consistere 


βήτητον εἶναι τὸ μὴ τὴν γονὴν ἐκ τοῦ προτέρου καϑ- 
εστάναι συνοικεσίον, παντοίως αὐτὴν στέρεσϑαιε τῆς 
ἐὰς δωρεᾶς καὶ κατὰ δεσποτείαν καὶ κατὰ 


matrimonio, modis omnibus eam privari antenuptiali 
donatione et secundum proprietatem et usum, sub- 
dendam quoque aliis omnibus poenis, ac si secundas 


χρῆσιν, ὑποκειμένη» καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασεν ἐπετεμίοις,Ἠ — cam contigisset ante luctus tempus legitimas cele- 
ὡς ἂν εἰ δευτέροις ἔτυχε πρὸ τοῦ πενϑίμου χρόνου 40 brasse nuptias. Non enim aliquid amplius habebit 
νομέμοις ὁμελήσασα γάμοις. μὴ γάρ ποτε πλεῖον ἐχέτω 





mensis peperit, ut dici non possit infantem ex defuncto esse; neque enim in tantum tempus graviditas 
producta esset. Et quoniam haec quoque una est ex poenis eorum qui intempestivas nuptias contrahunt, 
quod uxor statim privatur antenupti. onatione a vitro data, ita ut et protinus eam amittat et ne usum- 
fructum quidem eius habeat, merito liberi per mirabilem matris partum iniuria affecti antenuptialem sal- 
tem donationem ad ipsos pertinere iudicabant nec mulierem lucrum debere percipere a marito, 
quem tam cito contumelia affecit. llla vero — sed quomodo verba eius proferamus —— — se amis- 
.Sione dignam non esse dicebat, quoniam legem sciret de legitimis loqui nuptiis, ipsi autem nuptias nullas 
fuisse praeter primas, verum partum illum esse naturalis libidinis opus subsicivum. | Verum illam aliis 
pem sescentis castigationibus obnoxiam esse, cum stuprum commiserit, in confesso est, neque illis qui- 

poenis eam liberamus; interim tamen (parcimus enim defuncti liberis) donationis ante nuptias amis- 
sionem etiam in hoc casu ei irrogamus, quam in iis quae ad legitimas nuptias intra tempus luctus veniant 
lez statuit. Nam si illas lex quamvis legitimas nuptias contrazerint non reliquit impunitas, suspicata 
forte ne qua iam ante extiterit mala icio adversus secundum coniugem, unde citius ad nuptias 
festinaverit, quomodo hic, ubi res non in icione sola nititur, sed ultro probatio accurata atque indubi- 
1 ταία delicto impüssimus ille partus, i iíam eam relinquemus? líaque 


aestita est omnium i impuni 

sancimus, si quid eiusmodi contigerit et mulier ante tempus luctus exactum sub finem anni — μέ 
dubitari nequeat quin proles non sit ex priore matrimonio, omni modo ipsam — natione et 
quod ad proprietatem et quod ad usumfructum privari ac ceteris quoque poenis o. obnoziam esse, 
perinde ac si secundas forte legitimas nuptias ante tempus luctus exactum contrazisset. Numquam enim 








8 τὸ om. B! | ἂν om. L | 4 ἕν ἐστι) éveav: L ἢ ἐπε- 
τιμιῶν O οἱ τῷ ϑαυμαστῷ]) sie (i. e. οὕτω) 
mirabili ς | τοχετῷ τῆς μητρὸς B | 11 κερδάνειν M | 
13 εἴποιμεν LB || 16 γάμου Ὁ M! | 18 αὕτη MBs] αὐτὴ 
L | 19 stüpron M στοῦπρον, s. v. μοιχίαν xv (sic 
pro φϑοράν) L μοιχείαν B. | 22 πρὸ τῶν —— προ- 
γαμιαίας B | 28 ὑποψία πονηρὰ] suspicionis malignae 
eausa ς | 29 εἰς ML] πρὸς B || ovx seclusi; οὖν coni. 
Osenbrüggen | 31 ἔλαγχος L | 33 ἀνεύϑυνον MLB] 
ὑπεύϑυνον H. der ez ς || 81 στέρεσϑαε M] στερεῖ- 
σθαι B στερῆσϑαι L | 38 xai xara χρῆσιν LB] καὶ 
χρῆσιν Mg -— 


2 de om. VR! | enim om. Vt | 4 haec V 7] hoc Z || 
πι. 








una] «««na V! et una T'| 5 aeeruas ἢ 72 arcerbas 
γα | 6 donationem auro data R' ἢ ammittat V amittebat 
R!|9 velle] valere vulg. | 10 illam Ri, At illa vulg. |: 
11 digna R! dif V! | 12 nosseet V | 13 sibi] si E ἢ 
14 hune] hé R! | 15 quias] qui Ε΄ | 17 et] etiam et 
R || illis] illus Vt aliis V?T' || 18 defuncti — 23 eo scr. RB? 
in ras. 3 versuum || defunctis V? || 19 ammissionem E | 
20 ca⸗⸗ constituit quam V! | quem Καὶ | 21 lugrubre R 
22 inultas] «estas V! | relinquit V? | 23 sg. ne qua 
(quam R!) praestiterit £ nee«s«** V! | 26 causa] ad 
seeundum maritum add. R ἢ spitione E! ἢ 27 hoc ipso 
vulg. | 29 relinquens Hbri | 34 peperit RV ἢ anni 
ut indubitatum] ««dubitatum annee V! | 37 donatio- 
nem R! 


99 


Nov. XL pr. 


258 


UT ECCLESIA 





σωφροσύνης ἀσέλγεια: ἀλλ᾽ ὑποκείσϑω μὲν xal αὕτη 
ταῖς αὐταῖς ποιναῖς, κινδυνευέτω δὲ καὶ περὶ τὴν ἐλ- 
πίδα τῆς ἀπὸ τοῦ stuprov γραφῆς, ὅπως ἂν μήτε γά- 
μῶν ἀώρων ἐπιϑυμοίη μήτε τοὺς vouiuove γάμους 
μϑεέζονε κακῷ σοφίζοιτο. 

(Ἐπίλογος. Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ γενώ- 
σκουσα κατὰ τὸ σύνηϑες διὰ προγραμμάτων οἰκείων 
φανερὰ πᾶσι καταστησάτω. 


Νόμος ἐγράφη ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 10 


ἱερῶν τῆς "Ec πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων καὶ 
πατρικέῳ. : 
Dat. xv. kal. Mai. CP. post cons. Belisari v. c. 


[a. 536] 


castitate luxuria, sed subiciatur quidem et ipsa poe- 
nis periculumque sustineat et circa spem scripturae 
propter stuprum, ut neque nuptias acerbas desideret 
neque legitimas nuptias maiori malo circumveniat. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo 


cognoscens sollemniter per programmata propria 


manifesta faciat universis. 


Dat. xrr. kal. Maii CP. p. c. Belisarii v. c. 





M 


XL. Auth. XLII 


ΠΕΡῚ TOY ΤῊΝ EKKAHSIAN 5 Καὶ UT ECCLESIA SANCTAE RE- 


ΤῊΣ AIIAZ ANAZTAZEQ9Z 
EKIIOIEIN OIKHMATA KATA 
THN AYTHN KEIMENA IIOAIN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ὁσιωτάτῳ καὶ μακαριω- 
, ΄ 
τάτῳ ἀρχιεπιεσκόπῳ Ἰεροσολύμων. 


{(Προοέμεον.) Ἤδη μὲν τὰ περὶ τῆς κωλύσεως 
τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐκποιήσεων νόμῳ κοινῷ διηγό- 
φρευται παρ᾽ ἡμῶν, ὃν δὴ καὶ κρατεῖν καὶ κύριον ἐφ᾽ 
ἅπασιν εἶναι βουλόμεϑα. ἐπειδὴ δὲ τοῦ συμφέροντος 


ἁπάσαις ἐκκλησίαις προνοεῖν προρήκει, διαφερόντως δὲ 25 
, e 


τῆς ἁγίας ἀναστάσεως καὶ vov τόπου καϑ' ὃν ὁ τοῦ 
κόσμου δημιουργὸς ἠξίωσεν ἐν ἀνϑρωπένῃ καταστῆ- 
ναι γενέσει, διὰ τοῦτο φήϑημεν τὸν παρόντα γράψαι 
νόμον οὐκ ἐπ — τῶν ἤδη παρ᾽ ἡμῶν νενο- 
μοϑετημένων, ἀλλ᾽ 

καίᾳ τοῖς πράγμασιν ὠφελείᾳ. πᾶσι γάρ ἐστιν ἀν- 
ϑρώποις φανερὸν τὸ τὴν ἁγιωτάτην ᾿νάστασιν͵ τοὺς 
ἐκ πάσης τῆς οἰκουμένης ἐκεῖσε συρρέοντας, ὧν τὸ 


SURRECTIONIS POSSIT ALIE- 
NARE HABITACULA IN SUA 
POSITA CIVITATE αὶ 


Imp. lustinianus Aug. Petro sanctissimo et bea- 
tissimo archiepiscopo Hierosolymorum. 


(Praefatio. Iam quidem de prohibitione eccle- 
siasticarum alienationum lege communi declaratum 
est a nobis, quam etiam valere et ratam in omnibus 
esse volumus. Quia vero utilitati totius ecclesiae 
prospicere competit, praecipue autem sanctae Re- 
surrectionis et loci in quo mundi creator dignatus 
est in humana constitui generatione, propterea cre- 
didimus praesentem scribere legem, non pro muta- 
tione horum quae iam a nobis sáncita sunt, sed ad 


πί τινε προρηκούσῃ τε καὶ ἀναγ- 30 quandam competentem et necessariam rebus utili- 


tatem. Omnibus enim est hominibus manifestum 
Sanctissimam Resurrectionem ex omni orbe terrarum 


Nov. XL (— Authent. XLII) Graece extat in .M. — Epit. Theod. 40, Athan. 2, 1 (inde Coll. const. eccl. III 2, 1). 


Iulian. const. XI. 





pluris fiat castitate luxuria: verum iisdem quidem poenis illa quoque obnogiu sit, praeterea autem accu- 
sationis propter stuprum meu periclitetur, ut neque intempestivas nuptias concupiscat neque legitimas 


nuptias maiore malo circumveniat. 
Epilogus. 


Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt tua sublimitas 


cognoscens more solito per propria programmata manifesta omnibus faciat. — 
Lex scripta est Iohũnm gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, eaconsuli 


er patricio. 





XL. 


UT ECCLESIAE SANCTAE RESURRECTIONIS ALIENARE 
AEDIFICIA IN EADEM CIVITATE SITA. 


Idem Aug. Petro sanctissimo et beatissimo archiepiscopo Hierosolymorum. 


Praefatio. De prohibitione ecclesiasticarum alienationum iam generali quidem lege a nobis prae- 
ceptum est, quam et valere et ratam in omnibus esse volumus. Quoniam autem commodis omnium eccle- 
siarum prospicere decet, inprimis vero sanctae Resurrectionis et loci in quo creator mundi per humanam 
existere procreationem dignatus est, propterea praesentem legem existimavimus scribendam non ad evertenda 
ea quae iam a nobis sancita sunt, sed ad quandam et idoneam et necessariam rebus utilitatem parandam. 
Etenim omnibus hominibus manifestum est sanctissimam Resurrectionem eos qui ez universo terrarum orbe 


LICEAT 





1 ἀσέλγειαν L* || αὕτη M] αὐτὴ LBg | 2 ταῖς αὐ- 
ταῖς om. g || καὶ om. Bí? || 3 τοῦ stupru γραφῆς 4 
τῆς μοιχείας γραφῆς B τῆς μοιχίας προὐπογραφῆς LL 
τ ηδὲ — 4 1503 libri || 4 ἐπιϑυμίοι L || 8 διὰ τῶν 
προγραμμάτων L | 10 νόμος M] ὁ νόμος L || 10sq. Νό- 
μος — πατρικέῳ οπι. ς || 11£oas (αἰώας L*) L | 12 στα- 
τρικίων 1,5} 13 xv kal. Mai. CP. M] x11 kal. Maii (Ian. 
v.L) CP. c k. maias Jul"? σγρὸ ε΄ καλάνδων ᾿Απριλλίων 
Ath. μηνὶ μαρτίῳ Theod. || p. ὁ. bisi. uc. & cod. Bamb., 
post Belisari uc. conss. M, μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου 
'Theod.] bilisiario uc. cons. e cod. V, ὑπατείας Βελισαρίου 
Ath., conss. bilisareo Zul.? conp. uelisario Zul.^ | 22 νόμῳ] 
nov. VII | 25 ἁπάσαις ἐκκλησίαις} totius ecclesiae ς΄ 





3 struprum V"? || aceruas & || descenderet, R* || 4 maiori] 
mari V! || 6 nobis] nubtias add. R! | 7 tuam V^ || 8 pro- 
gramata Ft | 13 subser. praestant V et Bamb. II || xuuV] 
om. Bamb. | maii V] ian. Bamb. || cap. V ea. Bamb. || pe. 
bisi. uc. Bamb.] bilisiario uice consul, V || 14 nov. XL 
(Auth. XLII] deest in. R, in T extat in appendice extra- 
vagantium || 17 sg. in sua posita ciuitate sit Ry V quae in 
sua posita sunt ciuitate Fy T'| 20 hierosolimorum V 
ierosolimorum 7 (et sic infra) || 22 legi Jibri| 24 totius 
utilitati T'al.| 27 eredimus /ibri || 28 mutationem V || 
29 sancta V | sed V] et Neob. set et T' | 31 hominibus 
est T | 315g. manifestum estissimam V^ 





——— 





SANCTAE RESURRECTIONIS 


959 


Nov. XL pr. 





πλῆϑος ἄπειρον εἰπεῖν, καὶ ὑποδέχεσθαι xal τρέφειν, 
καὶ ποιεῖσϑαι δαπάνας ἀμέτ, τε καὶ παρὰ πάσας 
ἐλπίδας τοῖς ἐκεῖσε ἀϑροιζομένοις ἀρκούσας, καὶ τὴν 
ϑαυματουργίαν τοῦ —— ϑεοῦ xai —— ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ πλῆϑος ἀμύϑητον ἐξ ὀλίγων ἐκ- 
ϑ 0$ ἄρτων καϑ᾽ ἡμέραν δεχομένην. ὥςτε αὐτῇ 
καὶ πόρων δεῖν πλειόνων καὶ προφάσεων εὐσεβῶν, 
xaO" ἃς μέλλοι δυνατὴ καϑεστάναι πλήϑει βοηϑεῖν 
.1 τοσούτῳ. Ἔγνωμεν τοίνυν ὡς κατὰ τὸ παρὸν 


ibi confluentes, quorum multitudo inopior est, et sus- 
cipere et alere, et facere expensas inmensas et citra 
omnem spem congregatis ibi sufficientes, et miracu- 
lum i dei et salvatoris nostri lesu Christi, qui 


5 multitudinem innumerabilem ex paucis satiavit pani- 


bus, cotidie suscipientem: unde et quaestibus eget 
pluribus et occasionibus piis, per quas sit possibilis 
multitudini auxiliari tantae. 

1  Cognovimus igitur quia in praesenti Eusebius 


Εὐσέβιος ὃ ϑεοφιλέστατος πρεσβύτερος xai κειμηλεάρ- 10 deo amabilis presbyter et vasorum praepositus huius 


qns τῆς κατὰ τὴν βασιλίδα ταύτην πόλιν ἁγιωτάτης 
ἐκκλησίας παραγενόμενος ἐν τῇ ῥηθϑείσῃ τῶν Ἵεροσο- 


λυμιτῶν πόλει καὶ τὸν σεμνὸν αὐτοῦ καὶ ϑεοφελῆ καὶ 
viv ἐνδεικνύμενος τρόπον, διε ov πολλαῖς xai μεγά- 


regiae civitatis sanctissimae ecclesiae adveniens in 
praedictam Hierosolymorum urbem et honestum suum 
et deo amabilem etiam nunc ostendens modum, per 
quem plurimis et magnis ac iustis crementis sanctae 


λαις καὶ δικαίαες αὐξήσεσε τὴν τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλη- 15 ecclesiae augere reditus valuit, trecentis et octoginta 


σίας ηὔξησε πρόεξοδον, ἴσχυσε τριακοσίων ὀγδοήκοντα 
χρυσίου λιτρῶν ὠνήσασϑαι πρόξοδον τριάκοντα μικρῷ 
πλεῖον ἢ ἔλαττον χρυσίου λιτρῶν, τὰ μὲν τῶν χρη- 
μάτων ἀϑροίσας εὐσεβῶς, τὰ δὲ xai δανείσασϑαι 
παρασκευάσας τοὺς ϑε 
μένης ἁγίας ᾿Αἀναστάσεως. ἐδίδαξέ τε ἡμᾶς, ὡς οἱ 
— τὰ οἰκεῖα λαβεῖν ἐπιζητοῦσι, καὶ ὡς Ér& 


εὗρε παράδοξον πόρον. πολλῶν [se συρρεόντων xci 


auri libris emit reditus triginta paulo plus minus 
auri librarum, alias quidem pecunias co pie, 
alias autem etiam mutuari procurans deo amabili- 
bus oeconomis memoratae sanctae Resurrectionis: 


οφιλεστάτους οἰκονόμους τῆς εἰ- 20 docuitque nos, quia creditores quae sua sunt reci- 


pere quaerunt, et quia alium invenit inopinabilem 
quaestum. Plurimi enim confluentium et advenien- 
tium ad memoratam Hierosolymorum civitatem desi- 


ἐπιφοιτώντων τῇ ῥηθείσῃ τῶν ᾿Ἱἱεροσολυμιτῶν πόλεε — derio dicatorum deo locorum cupiunt comparare ha- 
πόϑῳ TOv ἀνειμένων τῷ ϑεῷ τόπων, ἐπεθϑυμοῦσεν 25 bitacula ecclesiastica auro multo, quatinus eis liceat 
ὠνήσασθαι οἰκήσεις ἐκκλησιαστικὰς χρυσίου πολλοῦ, Secundum memoratum locum frui habitatione, non 
ὕπως dv αὐτοῖς ἐξείη τῆς κατὰ τὸν εἰρημένον τόπον autem posse haec agere praepositos sanctae Resur- 
ἀπολαύειν οἰκήσεως, μὴ δύνασθαι δὲ ταῦτα πρᾶ rectionis timore legis quae a nobis super ecclesiasti- 
TOUS 7t, Grae τῆς ἁγίας ἀναστάσεως δέει vov vó- cis alienationibus posita est, cum utique tanta sit 
μου τοῦ παρ᾽ ἡμῶν ἐπὶ ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς ἐκστοι- 30 utilitas, ut in annis quinquaginta velint aliqui domus 
ἥἤσεσι τεϑέντος, καίτοιγε τοσαύτης οὔσης τῆς ὠφελείας, has comparare; et ex hoc plurimam et nec dictu 
"ὥςτε εἰς ἐνιαυτοὺς πεντήκοντα BovAsgOaí τινας τὰ — facilem provenire commoditatem, siquidem possessio 
vert n ταῦτα ὠνήσασϑαι, κἀντεῦϑεν πολλοῦ vs sanctae ecclesiae adquisita est redituum circiter tri- 
᾿ καὶ οὐδὲ εἰπεῖν. ὅσου τοῦ διαλλάττοντος γενομένου, ginta auri librarum (et hoc mirabilium existentium) 
εἴπερ ἡ μὲν κτῆσις τῇ ἁγεωτάτῃ ἐκκλησίᾳ gosyéyove 85 vix in tredecim annis, habitaculorum autem venditio 
τῆς )Üov περίπου τῶν τριάκοντα τοῦ οὔ in quinquaginta annis agitur, et maxime causa in 
τρῶν (xai ταῦτα ϑαυμασίας καϑεστώσης) uóls éni habitaculis existente, quae fortuitis omnibus sub- 
τριφκαίδεκα ἔτεσιν, ἡ δὲ τῶν οἰκημάτων πρᾶσις ἐπὶ iacent cladibus, mox peritura et vestigium nullum 
πεντήκοντα ἐνιαυτοῖς γενήσεται, καὶ μάλιστα τοῦ πράγ- facile salvare valentia, si ex quadam (quod absit 
ματος ἐν οἰκήμασιν ἱσταμένου, ἅπερ Tv is ἁπάσαις 40 etiam dici) clade deiciantur aut aliter absumantur. 
ὑπόκειται περιστάσεσιν, sUDUS συναπολλύμενα ταύ- 
ταις καὶ ἴχνος οὐδ᾽ ὁτιοῦν περισώξειν ῥᾳδίως δυνά- 
uev«, εἴπερ ἔκ τινος (ἀπείη δὲ τοῦτο καὶ τοῦ λόγου) 
περιστάσεως κατενεχϑείη ἢ ἄλλως ἀναλωϑείη. 





illuc confluunt, quorum multitudo infinita est dicenda, et suscipere et alere, et sumptus facere immensos 
ac praeter spes omnes iis qui illic congregantur sufficientes, utpote quae ipsum miraculum magni dei ac 
servatoris nostri lesu Christi, qui multitudinem innumerabilem pex panibus nutrivit, cotidie experiatur. 
ltaque ei et pluribus reditibus et piis causis opus est, ex quibus idonea existat quae tantae multitudini 
1 subveniat. | Comperimus igitur in praesenti Eusebium deo carissimum presbyterum et sanctissimae in 
regia hac urbe ecclesiae cimeliarcham, cum ad Hierosolymitanorum quam dicimus civitatem profectus 
esset et graves suos atque deo accepíos mores nunc quoque ostenderet, pe quos multis magnisque iustis 
incrementis sanctissimae ecclesiae reditum auxit, írecentis octoginta libris auri reditum triginta paulo 
plus minusve librarum auri emere valuisse, cum partem pecuniarum pie colligeret, partem ut mutuam 
sumerent deo carissimi oeconomi dicíae sanctae rrectonis procuraret. Isque docuit nos creditores 
ere sua recipere, seque alium praeter opinionem repperisse reditum. Multos enim cum eo confluant 
tamque Hierosolymitanorum civitatem desiderio locorum deo dicatorum obeant, cupere habitationes ec- 
clesiasticas magna auri vi comparare, ut ipsis habitatione in loco quem diaimus frui liceat; neque vero id 
sacrae Resurrectionis antistites facere posse metu legis de ecclesiasticis alienationibus a nobis latae, licet 





tanta sit rei utilitas, ut quidam in annos quinquaginta computatis pensionibus habitationes illas emere ve- 


lint, atque inde 


magna ac ne dici quidem potest quanta differentia sit futura, si quidem sanctissimae ec- 


clesiae possessio redituum circiter triginta librarum auri, eorumque sane insignium, viz tredecim annis 
acquisita sit, aedificiorum vero venditio per quinquaginta annos futura sit, cum praesertim res in aedi- 


fortuitis casibus omnibus obnoxia sunt siatim una cum illis peritura ac ne vestigium 


quidem facile ullum relictura, si quidem ex casu aliquo (absit autem hoc ab ipso ore) evertantur aut alio 
odo tur. 





ficiis constet, 
p consuman . 

1« εἰπεῖν} inopior est (i.e. ἄπορον ἐστίν Ἶ cf. 
nov. 


δ δ 1ὴς ἢ 3 xai er ς Zachariae] κατὰ M | 
10 Εὐσέβιος] cf. Acta concilii Hierosolymitani a. 536 ap. 
Mansi Conciliorum coll. VIII p.1166 || 16 ηὔξησε πρός- 
oJov, ἴσχυσε! augere reditus valuit ς || 22 Ἱεροσολυμε- 
τῶν Mj Hiersolymorum ς | 33 eveyovógia] domus ς. 
F 260, 42 et Iulian. c. A1 extr. (Ath. ἐκποιεῖν εἰς ν΄ 
(λ΄ cod.) ἔτη τοῦ ἀϑροιζομένου ἐτησίου στεγονομίου), 
item nov. CX X c. 9 pr. | 41 συναπολλύμενα ταύταις M] 
peritura g 





4 magni Τ' al] saneti V | 5 innumerabilis V^ || 8 mul- 
titudine V | 12 hierosolimarum V | 13 et deo om. V 
15 redditus V7' (et sic infra) | et octoginta V] et om. T 
16 libras 7 | 17 libras 7᾽ αἱ. | peeunias (sie) V | 18 aliis 
V| 19 oconomis V ychonomis 7 ἢ 22 comfluentium V ἢ 
24 deo] do V | 27 hee posse Κ᾽ posse hoc T' | 29 sg. sit — 
quinquaginta bis ser. V! || 30 velint] uel in V | 31 *dietu] 
diu libri, dicere Beck | 36 agetur vulg. | 31 habitulis V | 
fortius V | 39 faeire V || ualentium /ibri | 40 adsuman- 
tur V assumantur T'al. 


33* 


Nov. XL 1 


260 


UT ECCLESIA 





CAPUT I. 


Ταῦτα ἡμᾶς ἀφικέσϑαι πρὸς τὸν παρόντα νόμον 
παρεσκεύασεν, ὃν ἀγνατίϑεμεν τῷ δεσπότῃ ϑεῷ καὶ 
τῇ τῶν πασῶν ἐκκλησιῶν ἁγιωτάτῃ Αἰναστάσει. δεῖ ov 
ϑεσπίζομεν τὰ μὲν ἄλλα πάντα {τοῦ περὲ τῶν ἐκκλη- 
σιαστικῶν ἐκποιήσεων νόμου κρατεῖν καὶ ἐπὶ τῆς 
ἁγιωτάτης ᾿ἀναστάσεως προφάσει χωρέων ἐκκλησιαστι- 
κῶν (οὐδὲ γὰρ αὐτῇ παντελῶς ἐφίεμεν πρᾶσιν οὐδε- 
μίαν ποιεῖσϑαι χωρέων), ἐπὶ μέντοι τῶν οἰκημάτων 
χαλῶμέν τε τῆς ἀκριβείας τοῦ νόμου. εἰ γὰρ ἐπ᾽ ὠφε- 
λείᾳ τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν. τοῦτον ἐγράψαμεν, 
ὁρῶμεν δὲ τηλικαύτην ἐν τῷ πράγματε τὴν ὠφέ- 
λειαν οὖσαν, πῶς οὐκ ἂν διὰ τοῦ παρόντος νόμου 
τοῦτο αὐτοῖς ἐφήσομεν, πᾶσαν διδόντες καὶ τοῖς πι- 
πράσκουσιν ἄδειαν καὶ τοῖς ὠνουμένοις ἀσφάλειαν; καὶ 
μάλιστα͵ ἐπειδὴ σύνισμεν τῷ Ἶ ον ἀξ 
πάλιν τὰ οἰκήματα πρὸς αὐτήν, οἷα τῶν ταῦτα ὠνου- 
μένων ὥρπερ διὰ τὴν περὶ τὸ ϑεῖον σπουδὴν ἐώνην- 
ται ταῦτα, οὕτω καὶ ἐπειδὰν τελευτῷεν αὐτῇ ταῦτα 
καταλιμπανόντων. ᾿Εξέστω τοίνυν αὐτῇ τῇ ἁγιωτάτῃ 
ἐκκλησίᾳ ποιήσασϑαι τὴν τῶ 
δὲν εὐλαβουμένῃ τὸν νόμον τὸν ἐν γένει περὶ τούτων 
κείμενον, διότε νόμῳ νεωτέρῳ τὴν ὑποδιεαίρεσιν ἔσχεν, 
οὐδέ τινος ποινῆς ἐκεῖθεν xaO" οἱουδήποτε προῤρώπου 
1 παντελῶς ἁρμοζούσηβ" εἴς τ τὸν ἐφεξῆς χρόνον 


22 — 


Haec nos respicere ad praesentem legem procura- 
verunt, quam dicamus domino deo et omnium eccle- 
Siarum sanctissimae Resurrectioni: per quam sanci- 
mus alia quidem omnia legis de ecclesiasticis alie- 

5nationibus teneri et in sanctissima BResurrectione 
occasione agrorum ecclesiasticorum (non enim ei . 
penitus concedimus venditionem neque unam facere 
agrorum), super habitaculis autem relaxamus aliquid 
subtilitatis legis. Si enim pro utilitate sanctissima- 


10 rum ecclesiarum hanc scripsimus, videmus autem 


tantam in causa utilitatem existentem, quomodo non 
per praesentem legem hoc eis concedimus, omnem 
dantes et vendentibus licentiam et ementibus caute- 
lam? quoniam cognoscimus tempore veloci ad eam 


χούνῳ ϑᾶττον ἄξοντι 15 revocanda rursus habitacula, utpote cum haec com- 


parantes sicut propter divinum studium haec eme- 
runt, ita et dum moriuntur ei haec relicturi sunt. 
Liceat igitur nunc sanctissimae ecclesiae facere ha- 
bitaculorum venditionem, nihil metuenti legem gene- 


τῶν οἰκημάτων πρᾶσιν, ur-20raliter de his positam, eo quod lege iuniore subdi- 


visionem habuit, neque ulla poena contra quamlibet 
personam competente; 


1 et in reliquum tempus hoc ipsum agere, sicubi 


αὐτὸ τοῦτο πράττειν, εἴ πού τε τηλικοῦτον ἀνακύψειεν 25 aliqua. talis emerserit utilitas, tamquam multiplex 


ὄφελος, ὡς πολλαπλάσιον ἀγαϑὸν ἀντ᾽ ἐλαχίστου τῇ 
ἁγιωτάτῃ προςιέναε διὰ τῆς ἐκποιήσεως ᾿“Αναστάσει. 
πᾶσαν ἐχόντων ἀσφάλειαν τῶν ταῦτα ὠνουμένων νῦν 
τε καὶ εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον, καὶ οὐδεμίαν 


bonum pro parvo sanctissimae adquisitum Résur- 
rectioni. Omnem habentibus cautelam haec Dude 
rantibus nunc et in omne deinceps tempus-et n 

ablationem metuentibus, non ipsis, non heredibus 


ἀφαΐέρεσιν εὐλαβουμένων οὐκ αὐτῶν, οὐ κληρονόμων 30 eorum, non successionibus,, neque nunc neque in 


αὐτῶν, οὐ διαδόχων, οὔτε νῦν οὔτε sic ἕτερον χρόνον, 
διὰ τὸ κατὰ τὸν παρόντα νόμον αὐτοὺς ϑαρροῦντας 
ὑπειρελϑεῖν τὴν ἀγορασίαν οὐκ εἶναι δικαίους τινὰ 
ὑποστῆναι περὲ τούτου ταραχὴν ἢ μέμψιν ἢ ζημίαν 


ἢ ἀφαΐρεσιν. δεκρέτου δηλαδὴ πραττομένου παρὰ τῇ 35 apud tuam beatitudinem, praese 


σῇ μακαριότητε παρόντων τῶν ἐκ τοῦ εὐαγοῦς κλήρου, 
καὶ δεικνυμένης τῆς αἰτίας xaO" ἣν ἡ ἐκποίησις τῶν 
οἰκημάτων γένεται, ὅτε μειζόνων ἕνεκεν ἀγαϑῶν ἡ 
τούτων πρᾶσις σπουδάζεται, ὀλίγων μὲν τῶν ἐκποιου- 


aliud tempus, eo quod secundum praesentem legem 
ipsi confidentes subeunt emptionem, neque esse iu- 
stum aliquem de hoc pati tumultum aut querelam 
aut damnum aut sublationem. —— decreto agendo 

ntibus qui ex vene- 
rabili clero sunt, et ostensa causa per quam alie- 
natio habitationum fit, quia maiorum causa bonorum 
horum venditio celebratur, paucis quidem quae alie- 
nantur extantibus, pluribus autem ac melioribus, 


μένων ὄντων, πλειόνων δὲ xai xaAMóvov τῶν ἐντεῦ- 40 quae hinc adquiruntur; secundum hoc pretiis vide- 


Sev moocywouévov: δηλαδὴ κατὰ τὸ παρὸν τῶν τι- 
μημάτων τῶν ἀϑροιζομένων ἐκ τῶν ἐνοικέων τῆς 
πράσεως ἐπὶ πεντήκοντα ἔτεσε γινομένης εἰς διάλυσιν 
τῶν χρεῶν καταβαλλομένων, ἅπερ οἱ δανεισταὶ δὲε- 


licet recollectis ex pensionibus ex venditione in quin- 
T annis facta, transactione debitorum solven- 
is, quae creditores dederunt in praedicti reditus 


, * - - 3 , , , 2 
δώκασιν ἐπὶ τῇ τῆς εἰρημένης προθόδου κτήσει. εἰ 4b 





L Haec nos ut ad praesentem legem veniremus moverunt, quam domino deo et omnium ecclesi 


sanctissimae Resurrectioni dedicamus: per quam sancimus reliqua quidem omnia quae lege de ecclesiasticis 
alienationibus continentur valere etiam de sanctissima Resurrectione praediorum ecclesiasticorum nomine 
(neque enim ei ullam omnino venditionem praediorum facere permittimus), in aedificiis tamen de severitate 
legis nonnihil remittimus. Nam si eam ad utilitatem sanctissimarum ecclesiarum scripsimus, tantam autem 
videmus illi rei utilitatem inesse, quidni per praesentem legem hoc iis concedamus, omnem dantes et ven- 
dentibus veniam et ementibus securitatem? | praesertim cum tempus intellegamus aedificia cito ad eam re- 


ducturum esse; quandoquidem emptores eorum, sicut propter studium erga deum ea emerunt, ita eadem. .— 
cum moriantur illi relicturi sunt. ' Liceat igitur ipsi sanctissimae ecclesiae aedificiorum facere venditionem, — 


neu vereatur legem generaliter de his latam, propterea quod lege recentiore ei exceptio subiuncta est, neve 
1 poena inde ulla in ullam omnino personam competat; pariterque in lempus futurum hoc ipsum 
agere liceat, sicubi quod eiusmodi emerserit commodum, ut multiplex bonum pro minimo sanctissimae 
Hserreetioni er alienationem accedat.  Omnemque securitatem emptores eorum et nunc et in omne dein- 
ceps tempus habeant, neve ullam ablationem vereantur aut ipsi aut heredes eorum aut successores aut 
nunc aut alio tempore, quoniam qui secundum praesentem legem fidenter accesserint ad emptionem, e08 - 
par non est ullam de hac re perturbationem vel reprehensionem vel damnum vel ablationem subire. Ac 

decretum quidem fiat apud. tuam beatitudinem praesentibus iis qui ex: venerabili clero sunt, et causa pro- 
betur ex qua alienatio. aedificiorum fiat, quod maiorum bonorum gratia eorum venditio agatur, cum 
pauca quidem alienentur, plura vero et pulchriora inde acquirantur: ut in praesenti scilicet pretium ea 
pensionibus collectum venditione in quinquaginta annos 22 impendatur in solutionem pecuniae mutuae, 
quam créditores pro acquirendo eo quem diaimus reditu dederunt... Nam. si omnium inus simul et 





48. τοῦ περὶ — κρατεῖν καὶ ex € suppl. Zachariae; cf. 
Iulian. c. 4l in. et supra 255,16 sq. || 14 καὶ μάλιστα om. ς ἢ 
19 ἐξέστω τοίνυν αὐτῇ! liceat igitur nune e || 23 sq. éxei- 
Dev et παντελῶς om. e ἢ 21 διὰ τῆς ἐχποιήσεως om. s || 
31 διαδόχων] successionibus (i. e. διαδοχῶν) « 





3 resurrectioni 7'] resurreotionis V al. || 5 /eg. tenere? || 


10 aut V | 12 ei V || eoncedemus vu/g. || 14 quoniam 
om. V | 15 revoeante Heimbach male || habieula utpute 
V | 17 et] ut V | 21 poena om. V || 22 persona V 

25 aliquam VT'|| et merserit V | 30 successoribus vulg. 

32 esset vulg. || 33 aliquod V al. || 38 alienantibus ex- 
stantibus V? || 41 ex venditione] et ex uenditione V 
vulg. | 42 transactione] in transactionem vujg. | 43 redi- 





tus V] ereditus 7) αἱ. 








cd 


LEX UT BONUS 


261 


Nov. XLI 





γὰρ ὃ πάντων δεσπότης τε ἅμα καὶ δημιουργὸς ϑεὸς 
ἠξίωσε τη ὕτην αὐτῇ δοῦναι προνομίαν παρὰ τὰς 
ἄλλας πόλεις, ὥςτε ἐξ αὐτῆς ἀναστῆναε κατὰ τὴν 
σάρκα, πρόδηλον ὡς καὶ ἡμεῖς ἀκολουϑοῦντες τῷ δὲ- 
σπότῃ ϑεῷ καὶ ταῖς μεγάλαις αὐτοῦ ϑαυματουργίαις 
xad" ὅσον ἀνθρώπῳ δυνατὸν προνομίαν τινὰ δεδώ- 
καμεν αὐτῇ παρὰ τὰς ἐκκλησίας τὰς ἄλλας" ὥςτε αὐ- 
τὴν ἀπολαύειν τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου, ὃν ὡς τινα 





καρποφορίαν αὐτῇ προξάγομεν, τὸ συμφέρον αὐτῇ διὰ 
, , - 1 


πάντων ἐπιλεγόμενοι καὶ τιμῶντες. : 
QEmihoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ 
τοῦδε τοῦ ἰδικοῦ νόμου, καὶ αὐτοῦ τοῖς τῶν νόμων 
ἐγγραφησομένου βιβλίοις, ἡ σὴ μακαριότης γενώσκουσα 
αὐτὸν τοῖς αὐτόϑι πᾶσι καταστησάτω, δει- 
D e» τε τὴν ἡμετέραν προαίρεσιν, ἣν ἐπὲ τῇ ἁγιω- 
ἅτῃ καὶ δικαίως παρὰ παντὸς τοῦ τῶν ἀνϑρώπων 
γένους ztgoexvvovu£vy “ναστάσει τὸ ἡμέτερον ἔχει κρά- 
τος καὶ τῷ δεσπότῃ προεάγει ϑεῷ τῷ τοσούτων ἡμᾶς 
καὶ τηλικούτων ἀγαϑῶν παρὰ τοὺς ἄλλους ἅπαντας 


τοὺς πρὸ ἡμῶν βεβασιλευκότας ἐφ᾽ ἑκάστης ἀξιώσαντέ 20 


«8 xai ἀξιοῦντι. 
᾿Ιδικὸς νόμος γραφεὶς Πέτρῳ τῷ ὁσιωτάτῳ καὶ ua- 
καριωτάτῳ ἀρχιεπισκύπῳ καὶ πατριάρχῃ τῆς ἽἹεροσο- 


| λυμιτῶν πόλεως. 
Dat. xv. k. Iun. CP. post cons. Belisarii v. c. [«. 536] 25 Dat. χν. kal. Iunii CP. Belisario v. c. cons. 


5deum et m 


emptione. Si enim omnium dominus simul et mundi 
creator deus dignatus est tantum ei dare privilegium 
ultra alias civitates, ut ex ipsa resurgeret secundum 
carnem, palam est quia et nos sequentes dominum 
& eius miracula secundum quod ho- 
mini possibile est privilegium aliquod dedimus ei 
citra ecclesias alias: ut ipsa fruatur hac nostra lege, 
quam ei velut quoddam munus offerimus, utilitatem 
ei per omnia conferentes et honorantes. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc specialem legem et ipsam legum inscribendam 
codicibus, tua beatitudo cognoscens manifesta illic 
omnibus instituat, doceatque nostram voluntatem, 


15 quam in sanctissima et iuste ab omni hominum ge- 


nere adoranda Resurrectione nostra habet potestas 
et domino offerat deo, qui tantorum nos et talium 
bonorum ultra alios omnes ante nos imperantes per 


singula dignos fecit et faciet. 


Specialis lex scripta Petro sanctissimo et beatis- 
simo archiepiscopo et patriarchae Hierosolymitano- 
rum civitatis. 

[a. 535] 





XLI 


LEX UT BONUS 


ldem Aug. Bono quaestori exercitus. 


Haee constitutio quendam virum magnificum Bonum nomine quaestorem exercitus fecit. 


Nam 


et more antiquo duplex erat quaestorum magistratus, et unus quidem circa latus principis erat, 
alter autem quaestor exercitui praeerat.  Disposuit autem praesens constitutio etiam annonas quae- 
storis et consiliarii eius; apparitionem quoque ei dedit ad imitationem quandam praefecti praetorio, 
id est seriniarios et ab actis et praecones et commentarienses et lampadarios et omnem deine 

ordinem. Sed et annonas militum tam comitatensium quam limitatensium disposuit quomodo dis- 


Novella XLI Latine tantum scripta mon servata est (λείπει δ(ιάταξις) not. M? in marg. ad nov. XL); verba 
initialia et rubricae et ipsius constitutionis citant Athanasius et schol. M ad mov. L pr. περὶ τῆς νεαρᾶς φησὶν 
ἥτις ἐπιγέγραπται Lex ut Bonus, zs ἡ ἀρχὴ Recte (Reste libri) nobis'. — Argumentum praestant epit. Theod. 41 
(περὶ τῆς ἐπαρχότητος τῶν εἰ ἐπαρχεῶν), Alhan.4,12; lulian. const. XX XVIII (De officio quaestoris exercitus 
et designatis quinque provineiis ei subiectis rubr. Jul." quam supra adscripsimus. 

Graeca novella XLI (u«) in M L, B 9,3,2 ([Θεσπίζομεν] ὥστε τῶν u£v.....— 262, 18 sgg.) eadem est quae 
in M infra suo loco redit n. L (— Authent. XLIX) ad eundem Bonum scripta, qua priori constitutioni ex parte 
derogatur. Quam propter argumenti affinitatem in graeco exemplari corporis CL X VIII novellarum loco. antiquioris 
constitutionis omissae perperam suppositam esse comprobant summae utriusque novellae a Theodoro (A1 et 50) et 
Athanasio (4,12 et 1,4) recte servatae (quamquam in Theodori nov. 41 ex interpolatione praepostera verba initialia 
που. 80 praefira sunt); apud Iulianum posterioris summa non eztat. 





aedificator mundi deus tantum illi prae ceteris urbibus dare —— dignatus est, ut ex ipsa secun- 
dum carnem resurgeret, manifestum est nos quoque dominum deum et magna eius miracula quoad homini 
licet secutos privilegium aliquod ei dedisse prae ceteris ecclesiis: ut ipsa fruatur hac nostra lege, quam 
veluti primitias ei offerimus, commodum eius per omnia eligentes et honorantes. 

Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis etiam per hanc specialem legem ipsam quoque legum 

is inscribendam, tua beatitudo cognoscens omnibus qui illic sunt eam manifestam reddat, nostramque 

voluntatem ostendat, τὰν erga sanctissimam et merito ab omni hominum genere adoratam Resurrectio- 
nem nosíra potentia et et domino offert deo, qui nos tot ac tantis bonis prae ceteris omnibus qui 
ante nos imperarunt cotidie et dignatus est et dignatur. 

Specialis lea scripta Petro sanctissimo et beatissimo archiepiscopo et patriarchae civitatis Hiero- 
5 tanorum. 





, 12 ante vópov inserendum videtur δηλούμενα || 14 gave- 
gov avrov] manifesta ς | 25 xv k. τὰν. CP. M(s) πρὸ 
ie καλανδῶν "ovviov Ath., μηνὶ ἐουνίῳ Theod. k. mai. 
luL? | post bilisario uc. conss. M, pe. (procol Jul?) 


2 est om. V | 5 miraeula] miracula eius V! mirabi- 
lia T al. | secundum om. V in spat. 2 litt. | 7 lege om. V 
8 offerrimus V || ei utilitatem T'a/. | 9 honorates V 
12 speeialem legem V] spectabilem T | ipsam] ipsa in 


bilisarii Jul. μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Theod. Ath. | ipsa T' al. || inseribenda ZHbri | 13 ilh V | 15 omnium 
(Belisario ue. cons. c) | 27 Lexut bonus schol. M λεχτ- | libri | 16 habeat vulg. | 17 leg. offert? || talium V7] alio- 


βούνους καὶ và ἑξῆς Ath. | 28 Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς πρὸς 
Bovov κοιαίστωρα exercitov Ath., unde inscr. reposui || 
29 Reste nobis (nouis Ach.) At, schol. M | 30 τὸν 
τούτων ἡγούμενον Ἰουστινιανὸν κοιαίστωρα exercitov τ 
προςξαγόρεύουσα Ath., sim. Theod. 


rum 7 | 25 bilisiario V bilis. Τ᾽ Neob. | ue. con. T' Neob. 
uie. consul. V 





30 


35 


Nov. XLI 262 LEX UT BONUS 





tribui debeant. Subiecit autem ei et quinque provincias, id est Scythiam et Mysiam et Cariam et 
omnes Cycladas insulas et Cyprum totam. Causarum quoque auditorium habere ei concessit, ut non 
obieiatur ei fori praescriptio. Subiunxit autem et notitiam impensarum. 

Et est promulgata haee constitutio xv. kal. Iun. ind. xiv. p. c. Belisarii. [α. 536] 


Ec 





x. [MÀ 5 
H AIATAZIXE ΠΡῸΣ BONON KOIAIZTOPA EXERCITOY TATTEI TAX EKKAHTOYX AHO 
ΤΩΝ ΠΕΝΤῈ ἘΠΑΡΧΊΩΝ KAPIAX ΚΑῚ KYIIPOY ΚΑΙ ΤΩΝ KYKAAAO9N ΝΉΣΩΝ ΚΑΙ MYSIAEZ 
ΚΑΙ ZKYOIAZX, ΠΑΡΑ TINI AEI TAYTAX ἘΞΕΤ ΑΖΕΣΘΑΙ. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Βόνῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ κοιαίστωρε ᾿Ιουστεινιανῷ | exercitov. 


«Προοέμεον. Ἴσμεν πρώην ϑείαν πεποιημένοι διάταξιν, καϑ' ἣν τῇ σῇ ἐνδοξότητι παραδεδώκαμεν 10 — 
τὰς πέντε ταύτας. ἐπαρχίαβ, Καρίαν τε καὶ Κύπρον καὶ τὰς ἐν κύκλῳ κειμένας νήσους καὶ πρός γε Μυσίαν L 
τε καὶ “Σκυϑίαν, ἐφ᾽ ᾧτε τελεῖν αὐτὰς ὑπὸ τῇ σῇ ἐνδοξότητι, προςϑέντες ὥςτε καὶ τὰς ἐκκλήτους γινομένας 
δίκας κατὰ τὰς εἰρημένας ἐπαρχίας μηκέτε πρὸς τοὺς ἐνδοξοτάτους ἡμῶν ἐπάρχους, ἀλλὰ πρὸς τὴν σὴν ἀνα- : 
πέμπεσϑαι μεγαλοπρέπειαν. ᾿Επειδὴ τοίνυν πολλοὶ προρῆλθϑον ἡμῖν τῶν ἐκ Καρίας καὶ Ῥόδου xai Κύπρου 
δυθχεραίνοντες καὶ φάσκοντες ἀναγκάζεσϑαι πολλάκις καὶ χειμῶνος ὥρᾳ γίνεσϑαι κατὰ τὴν “Σκυϑῶν καὶ 15 
Μυσῶν, ἔνϑα διάγεις, κἀκεῖσε τὰς ἐκκλήτους ἴσως οὐδὲ ὑπὲρ μεγάλων χρημάτων ἐγγυμνάξειν, καὶ κινδυνεύειν 
καὶ πελάγη διαπερῶντας μακρὰ καὶ ἀφικνουμένους εἰς χώρας ὑπὸ βαρβάρων ἐνοχλουμένας, διὰ τοῦτο συνεί- 





ἐπὶ Σκυϑίαβς καὶ Μυσίας διατρίβοις, τῷ τὸν τύπον πληροῦντε τὸν σὸν κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλεν 
προβάγεσϑαι τὰς ἐφέσεις, πάντως μέντοε γινόμενον αὐτὸν ἅμα τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἡμῶν κοιαίστωρι τῆς ὑπο- 
ϑέσεως ἀκροᾶσϑαι κατὰ τὸ τῶν τοιούτων ἐξετάσεων σχῆμα, καὶ μὴ τοὺς ἀνθρώπους τὰς εἰρημένας ὑπο- 
μένειν δυρκολίας, ἀλλ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῖς κοινῇ κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένον κρίνεσϑαε, διὰ τὸ παραστῆναι 
ἡμῖν οὕτω τάξαι τὸν νόμον, cete μετὰ πλείονός τε καὶ μείζονος ἀκριβείας καὶ αὐϑεντίας τὰς ὑποϑέσεις 
2 ἀγωνίζεσϑαι. Εἰ δὲ αὐτὸς δοίης τὸν δικαστὴν ἐπὶ τῶν εἰρημένων ἔμπροσϑεν ἐπαρχιῶν, ὃ τὴν τάξιν 
ἐπέχων τὴν σὴν κατὰ τὴν εὐδαίμονα πόλιν ἀκροάσεται, καϑὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων νενόμισται. 





[XLI. 


CONSTITUTIO AD BONUM QUAESTOREM EXERCITUS DATA DISPONIT 
DE APPELLATIONIBUS EX QUINQUE PROVINCIIS CARIA ET CYPRO ET CYCLADIBUS 
INSULIS ET MYSIA ET SCYTHIA, APUD QUEM EXAMINANDAE SINT. 
ldem Augustus Bono gloriosissimo quaestori lustiniano exercitus. 


Praefatio. Scimus nos nuper sacram constitutionem fecisse, secundum quam tuae gloriae quin- 
que provincias tradidimus hasce, Cariam et Cyprum et quae in circulo iacent (Cyclades) insulas, ac prae- 
terea. Mysiam et. Scythiam, ut sub tua gloria. haberentur: wbi adiecimus, ut' appellationes quoque in 
provinciis quas diximus futurae non amplius ad. gloriosissimos nostros praefectos, sed ad tuam remitte- 
rentur magnificentiam. — Quoniam igitur multi ez Caria et Rhodo et Cypro nos. adierunt indignantes qui 
dicerent saepe sese ipso hiemis tempore cogi in Scytharum et Mysorum terram, ubi degis, proficisci ibique 
appellationes forte ne de magnis quidem pecunüs exercere, et periclitari et maria traicientes magna et 
in regiones a barbaris infestatas venientes, propterea visum est nobis hanc legem scribere ad tuam glo- 
riam: ut lites quidem quae sunt ex Scythia et Mysia utpote vicinis tua sublimitas ipsa audiat, ceterae 
vero, id est quae ex Caria et insulis quas diximus et Cypro deferuntur (siquidem eae ab initio apud glo 
riosissimos nostros praefectos agi solebant, ez: sacra iussione nostra provinciae praesidi traditae), si ipse 
in hac regia urbe verseris, apud. te ipsae quoque moveantur et ezaminentur una cum gloriosissimo quae- 
store sacri nostri palatii in sacro auditorio, quemadmodum etiam lez de appellationibus lata exponit; 
1 sin autem ipse in Scythia et Mysia commoreris, ad eum qui locum tuum in hac felici urbe obtinet de- 
ferantur appellationes, ille tamen utique una cum gloriosissimo nostro quaestore causam audiat secundum 
formam talium cognitionum: neve homines molestias quas diacimus subeant, sed communiter apud eos se- 
cundum id quod supra nobis dictum est iudicium fiat, propterea quod nobis ita legem instituere placuit, 
2 ut maiore cum diligentia et auctoritate causae dirimantur. Si vero ipse in provinciis supra dictis 
dederis iudicem, is qui locum tuum in felici urbe obtinet causam audiet, sicut etiam apud gloriosissimos 





νήσους Ath., ἡ Ῥόδος ἤγουν αἱ Κυκλάδες νῆσοι πᾶσαι | &oyove L (cf. Theod.)] ὑπάρχους (id. p. 293,24) M || 16 éx- 
Theod. || 2 ἐφ. καϑεζόμενον ἐν Ὀδησσῷ (οδυσω cod.) καὶ γυμνάζειν L | 11 μακρὰν L| συνίδομεν M || 19 xai 
ἄρχοντα τῶν ἐν ταῖς εἰρημέναις ἐπαρχίαις στρατιω- τῶν] καὶ om. L || 20 ἐξ ἀρχῆς om. L Jl ἐπάρχοις Bf] 
TOV. Ὁ pons τῶν νήσων τὰς ἐκκλήτους (ἐγκλήτους ὑπάρχοις ML B* | 20 sq. in marg. eoa)" ὥσπερ(ἢ) ὅλον 
cod.) αὑτῶν ἐχέσϑω Theod. (cf. Ath.) 4 xv k. Iun] | 45 ἀβέλτερον τοῦ γραφ.. L? | 21 ἐνδημίοις L! 22 ὑπὸ 
πρὸ L& καλανδῶν Ἰουνίου Ath. k. Ium. Jul. μηνὶ iov- | goi M p.294, 9 (cf.'c)] ὑπὸ σοῦ MLB (cf. v.27) | καὶ ἐξ- 
νίῳ Theod. || ind. xzv Biener Gesch. d. Nov. p. 514] ind. | ,γάξεσϑαι] καὶ om. L! || 23 ἐν σάκρω auditoric (αὐδὲ- 
quinta decima (xv αἰ.) Jul? al. indictione xix JuL* ind. v | χρρίω Γ, Mp.294, 11) ML, ἐν ϑείῳ ἀκροατηρίῳ Ms.v., B || 
Tul", om. Ath. Theod. (ind. xv ex diei nota xv k. Iun. ἐκκλησίαις Ὁ L! [νόμος] nov. XXIII c. 4 (cf. Cod. 1, 62, 
in luliani codd. corrupta: ortum suspicatur Zachariae) || | 33) | 26 τὸ om. L1 || 21 πρόσϑεν B^ || ὑμῖν L! | 30 τὴν 
pe. (proc. 71} pae. ful) bilisarii Jul. μετὰ τὴν ὑπά- | εὐδαίμονα ταύτην πόλιν cum Haloandro vulg. || ἐπὶ τῶν 
Pes — n T. p l, οἱ rd 1o I o P | ἐνδοξοτάτων ὑπάρχων M p. 294,26 (cf. e), παρὰ τῶν ἐν- 
éxercitu κλήτους M (id. 12. μόνω | qU cq ipi" , ^-^ 
ἰουστινιάνω M | Jexereit M éxercítu L || 10 "Tauev] ks B) "Mb L παρὰ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ὑπάρχῳ. (ἐπ- 
a Linmarg. | 12 ἐφ᾽ ὡτὲ Μὴ ἐφ᾽ ὧτε L ἐφ᾽ ὦ M^ ao p 


2 omnes Cycladas insulas] Pódo» καὶ τὰς Κυκλάδας | (idem M p. 293,91) ἐφ᾽ & vulg. || προρϑέντας L' Ι 18 ἐπ- 








— νι 


. DE DEPOSITIONE ANTHIMI 


263 


εἰ μέντοι ἀρχϑῆναι παρὰ τῇ σῇ ἐνδοξότητε συμβαίη τὴν δίκην ἐνταῦϑα ὡς εἰκὸς εὑρισκομένῃ, εἶτα ἐν μέσῳ 
διὰ τὰς στρατιωτικὰς δαπάνας ἐκδημῆσαι, ταύτην ἀνυπερϑέτως πληροῦσϑαι παρὰ τῷ τὴν σὴν ἔχοντε τάξιν, 
καϑάπερ αὐτῆς καὶ αὐτὸς ἠκροῶ. εἰ δὲ ἐξ ἀρχῆς οὐ παρὰ τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις ἡ ἔφεσις ἔκ τινων 
ἐπαρχιῶν &vemxéumero, ἀλλ᾽ εἰς ἕτερον δικαστήριον, τὴν ἀρχαιότητα παντελῶς οὐ καινίζομεν. - 
(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης ὃ 
ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναε xai —— εἰς τὸ διηνεκὲς σπευσάτω. — Dat.[xv.] k. Sept. CP. imp. dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno xr. post cons. Belisarii v. c. anno rr. ind. 1.] 


Nov. XLII pr. 








[a. 531] 





MB XLII. Auth. XLIII 


ΠΕΡῚ THX KAOAIPEXEQ9Z DE DEPOSITIONE 
ANOIMOY ΚΑΙ SEBHPOY KAI:» ANTHIMI, SEVERI, (PETRI) ET 
IIETPOY ΚΑῚ Z9OPA ΚΑῚ ΤῸΝ ZOORAE. 

AOHI9N. 

ὋὉ αὐτὸς ελεὺς Μηνᾷ τῷ ἀγιωτάτῳ καὶ μακαριω- — imp. lustinianus Aug. Menae sanctissimo et beatis- 
τάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ xal οἰκουμενικῷ πατριάρχῃ. simo universali episcopo et patriarchae. 
loooiíuiov.) Πρᾶγμα ovx ἄηϑες τῇ βασιλείᾳ καὶ ι’ι5 (Praefatio. Rem non insuetam imperio et nos 

ἡμεῖς πράττοντες ἐπὲ τὸν παρόντα ἐληλύϑαμεν νόμον. agentes praesentem venimus 1 Quotiens 

ὁσάκις γὰρ ἡ τῶν ἱερέων ψῆφός τινας τῶν ovx ἀξίων enim sacerdotum decretum aliquos indignorum sacer- 
τῆς 6 ὕνης τῶν ἱερατικῶν κατεβίβασε ϑρόνων dotio sacerdotalibus deposuit sedibus, velut Nesto- 

(ὁποῖον δὴ Νεστόριόν τε xai Εὐτυχέα Ldotióv τε xai rium, Eutychen, Arium ac Macedonium Eunomium- 

“Μακεδόνιον καὶ Εὐνόμιον καὶ ἄλλους δή τινας εἰς 20 que et alios quosdam in malitia non minores illorum, 

κακίαν οὐχ ἐλάττοιρ ἐκείνων), τοσαυτάκις καὶ ἡ βασι- — totiens et imperium condecernens sacerdotium aucto- 

σύμψηφος γέγονε τῇ τῶν ἱερέων αὐϑεντίᾳ, Deve — ritati fuit, ut diviniora et humana concurrentia unam 
τὰ ϑειότερά τε καὶ ἀνθρώπινα συνδραμόντα μέαν consonantiam rectis facerent decretis. Quale vide- 
συμφωνίαν ταῖς ὀρθαῖς ποιήσασϑαι ψήφοις. Ὁποῖον licet quiddam etiam nuper factum circa Anthimum 

δή τὶ καὶ ἔναγχος γενόμενον περὶ ἄνθϑιμον ἴσμεν, 25 


Nov. XLII (— Authent. XLIII) Graece extat in ML, praeterea in Actis concilii Constantinopolitani a. 536 (ap. Mansi 

ili omnium ampl. coll. VIII p. 1149—1156 — C) cum interpretatione latina vetere (— 1l) diversa ab Authen- 

tico, quam Novellarum editores inde a Contio receperunt: unde eam verborum contertui subicere placuit. — Epit. 
Theod. 42, Athan. 1,5 (inde Coll. const. eccl. 3, 1,5), Nomoc. XIV tit. 9, 10 (cf. 12,3). lulian. const. X. 


praefectos fieri solet. δὲ tamen contigerit ut incohetur lis apud tuam gloriam nimirum hic versantem, 
interea autem ob militares annonas peregre abeas, haec sine mora apud eum qui tuum locum obtinet per- 
agatur, quemadmodum eam ipse quoque audiebas. Quodsi ab initio non ad gloriosissimos praefectos appel- 
latio ex ovincis remitti solebat, sed ad aliud iudicium, antiquum ius omnino non innovamus 








; gi : 
Epilogus. igi s Ῥ : 
ad opus efechonque adiducóre atque n perpetuum κοί να siueat] ^ on ru tent te Mint 
: XLII. 26 
B «- CONSTITUTIO SACRA IUSTINIANI IMPERATORIS 





CONTRA ANTHIMUM, SEVERUM, PETRUM ET ZOARAM. 

In nomine domini lesu Christi dei nostri Pin Caesar Flavius Iustinianus Alemanicus Gotthicus Francicus 
Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix gloriosus victoriosus triumphalis semper 30 
Augustus Menae patriarchae. 

Rem non insolitiüm imperio et nos facientes ad praesentem venimus legem. Quoties enim sacer- 
dotum sententia quosdam i —— sacerdotio de sacris sedibus deposuit, quemadmodum Nestorium, Euty- 
€hen, Arium, Macedonium et ÉEunomium ac quosdam alios ad —— non minores illis, toties imperium 
eiusdem sententiae et ordinationis cum sacerdotum auctoritate fuit, sicque divina et humana pariter con- 


-* eurrentia unam consonantiam rectis sententiis facere. Quemadmodum et nuper factum esse circa Anthimum 





b μένω L? | 2 ταύτην prioribus iungit Zacha- | στοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος 
riae | 3 αὐτῆς xal] καὶ αὐτῆς B* ἢ "ὑπάρχοις libri| ᾿Ιουστενιανὸς ᾿Φλαμανεκὸς Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερ- 
55g. epil. om. Β (ἕως ὧδε τὸ βασιλικόν schol. M in μανικὸς ᾿ΑἸντικὸς LAavaxós Οὐανδαλικὸς ἀφρικὸς si- 
marg.) | 6 xv k. sept. CP. M utroque loco, k. Sept. σεβὴς εὐτυχὴς ἔνδοξος νικητὴς τροπαιοῦχος -— 
CP. c, quod propter indictionis notam in M additam recte | avos Αὔγουστος Μηνᾷ πατριάρχῃ C, Ὁ αὐτὸς βασιλεὺ 

probat Zachariae, μηνὲ Σεπτεμβρίῳ Ath. Theod. | | Ιωάννῃ ἐπάρχῳ priow Ath. | μηνὰ L ἢ 14 κωνσταν- 
imp. dn. (dn. om.) iustin. pp. aug. ann. XI Mc βασι- | revovzoAeos ante ἀρχιεπισκόπῳ add. L? in marg. | 15 τῇ 
λέως ἐνεανοῦ τὸ εα' (uc cod.) Ath., om. M p.294,39, | om. C | 18 ϑρόνον L| 19 Εὐτυχῆ C | 21 xai om. C | 
Theod. | ' p. c. Belisarii uc. anno seeundo ς μετὰ τὴν | 21 βασιλείας L! | 22 σύμφηφος! eiusdam sententiae et 
ὑπατείαν Βελεσαρίου τὸ (ἔτους Theod.) β΄ Ath. Theod., | ordinationis | ἢ 24 ὁποῖον Cc] ὅμοιον ML 

post Bilissario uc. conss. annu (sic) M p. 294, 40, post 





Bilisario ue. conss. ind. a M | 9 rubr. leoi ἐπεσκό- 
zov ἀναϑεματισϑέντων Theod. (Ἢ διάταξις Ἰουστι- 
νιανοῦ βασιλέως κατὰ ᾿4νϑίμου. Σευήρου, Πέτρου καὶ 
Ζωόρα ΟἹ | 10 σεβήρου M AtA.] σευήρου LC(Theod.) 
et sic constanter || xai Πέτρου] xai om. Ath. | 11 Ζωορᾶ 
(ξωορὰ L!) L Ath. (cf. Theod. Nomoc. XIV tit. 9, 10)] 
Ζωόρα C ξοόρα M || xai τῶν λοιπῶν ML) om. ς Ath. 
(C Iul.) | 13 inscr. Ἔν ὀνόματι τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χρι- 


8 59. XLIII- De deposione V ἢ 10 Petri om. libri ἢ 
11 Zoehore T' zome V || 16 agentes V | ad] et V ἢ prae- 
sentes V4 | 17 enim om. T | aliquis V | 19 eutychena- 
rium V | eum omniumque V ἢ 22 fuit om. V 





Notavi discrepantiam exempli Contiani et interpolati 
Mansiani | 29 Gothicus Mansi | 30 vietor triumphator 
Mansi | 3t Mennae Mansi | 36 fecere Mansi 





Nov. XLII pr. 1 


9264 


DE DEPOSITIONE ANTHIMI 





ἀπελαϑέντα μὲν τοῦ τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως 
ϑρόνου παρὰ ᾿ἡγαπητοῦ τοῦ τῆς ὁσίας καὶ ἀοιδίμου 
μνήμης, προέδρου γεγονότος τῆ! κατὰ τὴν πρεσβυτέ- 
LU Ῥώμη» ἁγιωτάτης ἐκκλησίας, ola τῷ κατὰ μη- 
ἕνα τρόπον αὐτῷ προρήκοντε παρὰ σιάντας TOUS εὖ- 
«γεῖς κανόνας ἐπειεπηδήσαντα ϑρόνῳ, κοινῇ δὲ ψήφῳ 
τοῦ τε αὐτοῦ τῆς ἁγίαβ μνήμης ἀνδρὸς πρότερον καὶ 
μὴν καὶ τῆς ἐνταῦϑα γενομένης ἱερᾶς συνόδου κατα- 
δεδικασμένον τε καὶ καϑῃρημένον, διότε τῶν ὀρϑῶν 


ἐφαίνετο στέργων, ταῦτα ὕστερον διαφόροις ἀπέφευγε 
σιεριγοίαιβ, στροβποιούμενος μὲν ταῖς τέτρασιν ἁγίαις 
συνόδοις ἀκολουϑεῖν (τῇ ve τῶν τριακοσίων δέκα καὶ 
ὀκτὼ πατέρων τῶν ἐν Νικαίᾳ τῇ τε τῶν πεντήκοντα 


novimus, expulsum quidem regiae huius urbis sede 
ab Agapito sanctae et canendae memoriae praesule 
senioris Romae sanctissimae ecclesiae, utpote nullo 
modo sibi competentem contra omnes venerabiles 
5 canones invadentem sedem, communi vero decreto 
et ipsius sanctae memoriae viri prius et hic celebrati 
sacri concilii condemnatum atque depositum, eo quod 
a rectis recederet dogmatibus et quae primitus mul- 


) : tipliciter videbatur amplecti postea diversis declina- 
ἀπεφοίτα δογμάτων καὶ οἷς πρότερον πολλαχόϑεν 10 τοῦ opinionibus, fingens quidem quattuor se sanctas 


synodos sequi (et trecentorum decem et octo patrum 
in Nicaea et quinquaginta et centum in hac felici 
urbe et in Epheso prius congregatorum ducentorum 
et deo amabilium patrum (in) Calcedone sexcento- 


xci ἑκατὸν τῶν ἐν ταύτῃ τῇ εὐδαίμονι πόλει τῇ vclb rum triginta, non tamen horum dogmata sequens 


τῶν ἐν Ἐφέσῳ τὸ πρῶτον συναχϑέντων διακοσίων 
τῇ τὲ τῶν ϑεοφιλεστάτων πατέρων τῶν ἐν Χαλκη- 
Oóv. ἑξακοσίων τριάκοντα), οὐ μὴν τοῖς τούτων δόγ- 
μᾶσεν κατακολουϑῶν οὐδὲ τὴν ἡμετέραν φιλανϑρω- 
πέαν καὶ τὴν συγκατάβασιν ἣν διὰ τὴν αὐτοῦ σωτη- 
ρίαν ἔσχομεν προβδέξασϑαει βουληϑεὶς οὐδὲ ἀποκηρύξαι 
καὶ αὐτὸς τοὺς τῶν ἀσεβῶν δογμάτων ἀρχηγοὺς τοὺς 
ὑπὸ τῶν προτέρων ἁγίων ἐκβεβλημένους συνόδων, 


2 


bI 24 - ^ ^ * P , 
ἀλλ᾽ οἰόμενος χρῆναε κατὰ ταὐτὸν καὶ ἐν ἴσῳ τούς 


neque nostrae clementiae condescensionem quam 
propter eius salutem habuimus suscipere volens nec 
abdicare et ipse impiorum dogmatum — ὃ 
prioribus sanctis expulsos conciliis, sed aestimans 


20 oportere secundum se sub aequalitatem et condem- 


natos et condemnantes deducere. Semel enim ex- 
traneis sanctissimae ecclesiae sensibus corruptus et 
a rectis alienatus dogmatibus merito remeare ad 
eorum non valuit rectitudinem, et haec a nobis etiam 


τε καταδεδικασμένους τούς τε καταδικάσαντας dysw.25 invitatus et eruditus omni utentibus studio ad salu- 


ἅπαξ yàg ταῖς ἀλλοτρίαις τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας 
ἐννοίαις κατανδραποδισϑεὶς καὶ τῶν ὀρϑῶν ἠλλοτριω- 
μένος δογμάτων εἰκότως ἐπανελθεῖν εἰς τὴν αὐτῶν 
οὐκ ἴσχυσεν — καὶ ταῦτα παρ᾽ ἡμῶν καὶ προ- 


τραπεὶς καὶ ὁδηγηθϑεὶς πάσῃ χρησαμένων σπουδῇ πρὸς 30 


τὴν σωτηρίαν τὴν αὐτοῦ. 


tem eius. 


CAPUT I. 


4ιὰ ταῦτα τοίνυν ἅπαντα τὴν γενομένην ἐπ᾽ αὐτῷ 
- ’ - D - € - H 
τῆς καϑαιρέσεως ψῆφον παρὰ τῆς ἁγίας συνόδου προ- 
, — - - € ΄ 
φάσει τῆς τε οὐ ϑεμιτῆς οὐδὲ ὑπὸ τῶν ἁγίων κανό- 


Propter haec igitur omnia factum super eo depo- 
sitionis decretum a sancto concilio occasione illicitae 
et non à sanctis canonibus adtestatae pervasionis 


vov μαρτυρουμένης τῶν τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως 35 regiae huius sacerdotalis sedis et a rectis verisque 


ἱερατικῶν ϑρόνων ἁρπαγῆς xal τῆς ἀπὸ vOv ὀρϑῶν 
τε καὶ ἀληϑῶν δογμάτων ἐκτροπῆς κυρίαν ἡ ἡμετέρα 
τέϑεται βασιλεία καὶ ἐπὶ τούτοις τὸν παρόντα γρά- 
qs. νόμον. ᾿Α“παγορεύομεν δὲ αὐτῷ καὶ τῆς κατὰ τὴν 


dogmatibus aversionis ratum nostrum ponit impe- 
rium et super his praesentem scribit legem. Inter- 
dicimus autem ei et in hac felicissima civitate et in 
confinio eius [habitationum] commoratione et omni 


εὐδαίμονα ταύτην πόλιν xol τῆς περιοικέδος αὐτῆς 40 aliarum insignium civitatum, sancientes sub quiete 


διατριβῆς καὶ πάσης ἑτέρας τῶν ἐπισήμων πόλεων, 
ϑεσπίζοντες ἐφησυχάσαι καὶ τούτοις στέργειν οἷς ἑαυ- 


esse, his contentum quibus se digne subiecit, et ne- 





scimus, qui quidem deiectus est de sede huius regiae urbis a sanctae et gloriosae memoriae Agapito 
sanctissimae ecclesiae antiquae Romae pontifice, eo quod nullo modo sibi ipsi convenienti contra omnes 
sacros canones se intruserat sedi, sed et communi sententia ipsius sanctae memoriae viri primum atque 
etiam sacrae synodi hic celebratae condemnatus et depositus fuit, eo qon à rectis dogmatibus recessit et 
quae prius multoties diligere videbatur, haec demum diversis lustrationibus aufugit, simulans sequi sanctas 
quatuor synodos (trecentorum videlicet decem et octo patrum in Nicaea et centum quinquaginta in hà 
felici civitate et in Epheso primo congregatorum ducentorum et sexcentorum triginta venerabilium patrum 
in Chalcedone), at quidem nec dogmata sequi nec nostram clementiam et condescensum, quem propter 
ipsius salutem habebamus, suscipere voluit neque ipse abdicare auctores impiorum dogmatum qui prius à 
sanctis synodis expulsi fuerant, sed putavit oportere secundum ipsum et in aequali ducere et condemnatos 


et condemnatores. 


Nam semel alienis a sanctissima ecclesia. intellectibus mancipatus et a rectis dogmatibus 


alienatus merito ad ipsorum rectitudinem reverti non valuit, etiam ad haec invitatus a nobis et directus, 


qui omni studio usi sumus ad ipsius salutem. 


I. Propter haec igitur omnia sententiam depositionis in ipsum a sancta synodo factam occasione 


non liciti neque ἃ sanctis canonibus approbati raptus sacrarum sedium huius regiae urbis et aversionis ἃ . 


rectis et veris dogmatibus (cyriam) propriam nostrum facit imperium et contra istum praesentem scribit 


legem. 


Interdicimus autem et ei commorari in hac felici civitate et eius districtu ac in quacumque alia 
insigni civitate, sancientes in quiete esse et eos diligere quibus se ipsum digne supposuit, et non aliquibus 60. 





4 τῷ] τὸ C || 5 ἐναγεῖς] ἱεροὺς corr. L* | 1 καὶ μὴν 
xai] et e || ἀπέφυγε L || 12 τέτρασιν ML) τέσσαρσιν 
€ | 14 πατέρων») ἁγέων πατέρων L | 15 τῶν] τὸν 
Lp P ees ici C || 19 *ov«e MLC || 21 ἔχομεν axgos- 
δέξασϑε C || 23 ἐκβεβλημένων M || 24 κατὰ] καὶ τῶν 
κατὰ C | τούς τε καταδεδικασμένους om. M, τὸ om. C || 
28 ὀπανελϑεῖν ante ὀρθότητα 29 coll. C || 32 τὰ ysvó- 
μενα L? | 35 πόλεως om. Ce || 81 κύριον L? || 38 * 
gs 1, ἢ 41 érégas] aliarum e 42 ἐφησυχάσαι) ἐφ 
ἡσυχίας εἶναι C 





1 nouissimus V || 2 apito V aepita 7᾽ agapida Νεοῦ. || 
eanenende V | 3 utpute V || 6 celebratis V || 8 rece- 
derit V | dignitatibus ΖΤ' αἱ, | 9 declinare V declamaret 


T | 11 decet V || 12 nieenam 7' || 14 in om. libri || ealee- 
donie V || 16 condescensione 7' | 18 abdicere V || dog- 
mate V || 19 expulsus /ibri | 21 extraneus 7' || 22 corruptos 
Val. | 23 alienatis Κ᾽ αἰ. | 33 illieitate V || 39 habitatio- 
num seclusi (cf. p. 267, 23) || comoratione V* comoratio- 
nem V? commemorationem 7'|| 40 /ec. alia? || 41 his 
Val] et his 7T 





49 Agapeto Contius | 47 lustrationibus] fraudibus 
Mansi in marg. || fugit Mansi || 50 Chaleedona Contius || 
neo istorum dogmata Mansi || 58 cyriam propriam Con- 
tius, firmam Mansi|| 59 et 61] ei et Beck || 60 eos dili- 
gere] iis contentum esse Mansi | digne supposuit] merito 





obnoxium reddidit Mansi 


ww" 





45 


80. 






[ 


€ 
4 
v 





SEVERI PETRI ET ZOORAE 


265 


Nov. XLH 1 





τὸν ἀξίως ὑπέθηκεν, xai μήτε τισὶν ἐπικοινωνεῖν 
μήτε ἐμβιβάζειν αὐτοὺς εἰς τὴν τῶν ἀπηγορευμένων 
1 των ἀπώλειαν. Οὐ μὴν οὐδὲ τὴν δικαίως 
ἐξενεχϑεῖσαν κατὰ Σεβήρου ψῆφον τὴν ἐκ πάντων 
ὡς εἰπεῖν τῶν ἀρχιερατικῶν τε καὶ πατριαρχικῶν 
μετὰ τῆς μοναχικῆς συναινέσεως προελϑοῦσαν ϑρό- 
vov, τὴν τὸν ἀναϑεματισμὸν ἐπάγουσαν αὐτῷ, βασι- 
λικὴς ἔξω καταλιμπάνομεν ἐπικυρώσεως" ὃς πρότερον 
παρὰ τοὺς ἱεροὺς ϑεσμοὺς καταλαβὼν τὸν ϑρόνον 


que aliquibus communicare neque imbuere eos ad 
interdictorum dogmatum itionem. 
1 Sed neque iuste prolatam contra Severum sen- 
tentiam ab omnibus ut dicendum est pontificalibus 
5 et patriarchicis cum monachico consensu proceden- 
tem sedibus, anathematismum inferentem ei, imperiali 
extraneam confirmatione ——— qui primitus 
contra sacras sanctiones apprehendens sedem Theo- 
politanorum sanctissimae ecclesiae ita perturbavit 


τῆς Θεουπολετῶν ἁγιωτάτης ἐκκλησίας οὕτω συνετά- 10 omnia, ita plena fecit tumultu, quod commune quod- 


ραξεν ἅπαντα, οὕτω μεστὰ πεποίηκε ταραχῆς, ὡς κοι- 
vóv τινα καὶ ἀκήρυχτον ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις 
ἐμβαλεῖν πρὸς ἀλλήλας πόλεμον, καὶ τοῦτο καὶ τοῖς 
πρὸ ἡμῶν σκήπτροις πρὸς αὐτὸν γεγράφϑαι, ποικί- 

ἐς μὲν δογμάτων καὶ ἀπη — 
ϑότητος περινοίαις τε καὶ βλασφημίαις χρησάμενον, 
ἅπαντα δὲ συνταράξαντα καὶ μόνων τῶν τῆς ἑκατέ- 
ρου τῶν αἷρεσ T 
οσίων δογμάτων ἀντεχόμενον (Νεστορίου τέ φα 


* 


καε 


καὶ τῶν ἑκατέρου τούτων καϑηγεμόνων ἐξ 20 terminum impietatis impulsi) et illorum 


ἐναντίας μὲν εἶναί πως δοκούντων ἀλλήλοις, πρὸς ἕν 
δὲ τέλος τῆς ἀσεβείας ἐπειγομένων) καὶ τοὺς ἐκείνων 


χαρακτηριστικοὺς ἐντυπωσάμενον λόγους. δύο γὰρ ov- 


χῶν πλάνης βδελυρῶν τε καὶ ἀν-. 


dam et abdicandum sanctissimis ecclesiis inmitteret 
adinvicem bellum. Et hoc etiam a praecedentibus 
nos sceptris ad eum scriptum est, variis quidem 
dogmatum et alienis a rectitudine sensibus (et) blas- 


ρεωμέναις τῆς óg-15 phemiis utentem, omnia vero conturbantem et sola 


utriusque erroris haeresiarchae abominabilia atque 
scelesta dogmata defendentem (Nestorii dicimus et 
Eutychis, utriusque ducis e contrario quidem sibi 
adinvicem esse aliquo modo putati, ad unum vero 
tos in 
se designantem sermones. Duobus enim existentibus 
contrariis adinvicem dogmatibus, quorum utrumque 
similiter ad animae perditionem tendit, et Nestorii 


τῶν ἐναντίων ἀλλήλοις δογμάτων, ὧν ἑκάτερον ὁμοίως — et Eutychis, sicuti praediximus, quae ex Arianicis et 


εἰς φυχικὴν ἀπώλειαν ἄγεε (τοῦ τε Νεστορίου τοῦ τε 25 Apo 


ὐτυχοῦς, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, ἅπερ ἐκ τῶν 
᾿Αἀρειανικῶν τε καὶ ᾿Α΄πολλιναρίου συνέστη “μιασμά- 


των»), αὐτός τι παράδοξον παϑῶὺῶν ὁμοίως εἰς ἑκάτερον 


constant pollutionibus, ipse aliquid pas- 
sus inopinabile similiter in utrumque corruit, et alibi 
—— hoc alibi autem illud asserens commune vi- 

etur receptaculum semetipsum suosque libros tan- 


ἐμπέπτωκε, xai πὴ μὲν τοῦτο πὴ δὲ ἐκεῖνο πρεσβεύων — torum constituere delictorum. 
κοινὸν ἔδοξε δοχεῖον ἑαυτόν τε καὶ τοὺς éavrov 1ό- 30 


we τῶν τηλικούτων πλημμελημάτων καταστῆσαε. 
" Ἔστω τοίνυν καὶ αὐτὸς ὑπὸ τὸν εἰρημένον dva- 
ϑεματισμόν, ὃν ἅπαν τὸ πατριαρχικόν τε καὶ iega- 
τικὸν καὶ μοναχικὸν τῆς ἡμετέρας πολιτείας ὡς εἰπεῖν 
σχῆμα 
ἐχβεβλημένος, διότε περ αὐτὸν ὃ κατ᾽ ἐκείνην ἀπε- 
σείσατο ϑρόνος, μηδὲ τὴν ἀρχὴν ὀρθῶς αὐτῆς 


2 Sit igitur et ipse sub praedicto anathematismo, 
quem omnis patriarchalis et sacerdotalis et monachica 
nostrae reipublicae figura iuste intulit ei, Theopoli 


δικαίως ἐπήγαγεν αὐτῷ, τῆς μὲν Θεουπολετῶν 35 quidem expulsus, eo quod eum eius removit sedis, 


utpote nec initio recte eam apprehendentem, sed ad- 





1 communicare neque eos imbuere in perditionem interdictorum dogmatum. ^ Nec utique extra imperialem 
confirmationem relinquimus sententiam iuste contra Severum latam ac ex omnibus ut ita dicamus ponti- 
ficalibus et patriarchalibus una cum monachicis consensibus provenientem sedibus et anathematismum ipsi 
inferentem: qui prius contra sacras sanctiones accipiendo sedem sanctissimae ecclesiae Theopolitanorum sic 
.. umiversa conturbavit Sicque accumulatas turbationes fecit, quod commune quoddam ac abominabile bellum 
sanctissimis ecclesiis adinvicem immitteret. Et hoc et a sceptris quae ante nos fuerunt contra ipsum 
Scriptum erat, variis dogmatum et a rectitudine alienatis intellectibus ac blasphemiis usum fuisse ac uni- 
versa conturbasse et illum quemcumque errorem abominabilem haeresiarcharum et iniquorum dogmatum 
recipere, Nestorii dicimüs et Eutychis, et cum uterque horum praeceptorum contrarii quodammodo adin- 
. vicem esse videantur, ad unum vero impietatis finem inferant, etiam illorum divulgatos sermones eum in 
unum formavisse. Duobus enim existentibus dogmatibus adinvicem repugnantibus, quorum utrumque simi- 
liter ad animae perditionem adducit, Nestorii videlicet et Eutychis, quemadmodum dicendo narravimus, quae 
ex Arianorum et Apollinarii contagione consistunt, ipse paradoxum quid perpessus in utrumque similiter 50 
incidit et ibi quidem hoc, ibi quidem illud mittendo se ipsum et sermones suos visus est constituisse com- 
. 2 mune receptaculum tantorum delictorum. ^ Sit itaque et ipse sub praedicto anathematismo, quem uni- 
versus patriarchalis, pontificalis ac monachicus nostrae ut ita dicamus politiae coetus iuste in ipsum in- 


duxit, 


Theopolitana quidem ecclesia eiectus, idcirco quod thronus de illa ipsum removit, eo quod ipsius 





2 ἐκβιβάξειν C ἢ sis om. C | 6 μοναρχικῆς συνέσεως 
L | 9 καταλαβὴν L* | 10 συνεταράξαμεν L* | 11 μεστὰ 
πεποίηκε Zachariae er s] μετὰ πεποίηκε C μεταπε- 
ποίηκε M μεταπεποιήκαε L ἢ ταραχῆς MC] .. ταραχαῖ 
L* συνταράξας L? | 135g. τοῖς πρὸ ἡμῶν σκήπτροις] de 
imp. lustini edicto cf. Baronius ann. eccl. ad ann. 518 vol. 
IX (Lucae 1141) p. 224 Pagi ib. p. 222 | 14 ysyoag 2a: 
MLC] γέγραπταε Hombergk (cf. £1) | 11 συνταράξαντα 
ΜΟῚ vvv ταράξαντα L | 175g. καὶ — βδελυρῶν τε] 
et illum quemcumque errorem abominabilem / || μόνον 
τῶν C μόνον τὸν L | 19 φαμὲν om. C | 20 ἑκατερῶν 


L* ἑκατέρας vel ἑκατέραις L? ἢ τούτων om.e | 21 μέν 
πὼς εἶναι C | 22 ἐπειγομένων} inferant (i. e. ἐπαγομέ- 
vov) 1 | 23 ἐντυπωσ. L?C] ἐντυπωσαμένων M 


ἐτυπώσ. L* in se designantem ς | δύο M] vov 

L* δυοῖν L*C | ὄντοιν L? | 25 vov Νεστορίου C ἢ 

26 καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν) quemadmodum dicendo 

narravimus (i. e. Épruev) 1| zàw v νικῶν τὸ L τῶν 

Zonavàv C | 21 ἀπολιναρίου MLC| 29 ἐκείνω L 

30 αὐτοῦ C || 34 ὡς εἰπεῖν ztoAscelas C. ὡς εἰπεῖν om. « 
IL . 





36 ἐκείνην Cz] ἐκεῖνον M ἐκείνων L | 31 αὐτῆς MC] 
αὐτὴν L* avrov ΓΞ 





3 prolata 7᾽ ἢ sententia 7'| 4 ut dicendum V] inter- 
dieendum T'| 5 *patriarchis libri | commonachico V 
7 *extraneum libri | reliquimus V | 13 est] et V 
quidem] qui de V|| 14 et om. libri | 18 ethychis V eu- 
tieis Τ᾽ ἢ utriusque] et utriusque 7T'| 22 dogmatis V ἢ 
quarum VT | 24 euthychis V eutichis T' | arrianicis 
V | 25 apolinarüis 7 apolianariis V | *eonstat libri ἢ 
27 aserens V | 32 et om. T | 33 quod V | et mona- 
chiea] et om. V | 34 ei] e V | 36 ut pute ] *initia 
libri 





42 quod] ut Mansi | quoddam] quondam Mansi ἢ 43 et 
a] etiam a Mansi | 44 intellectibus] fraudibus et com- 
mentis Mansi| 45 abominabilium Mansi| 47 inferant] 
tendant Mansi|| 49 quae] qui Mansi | 53 politiae] rei- 
publicae Mansi | 54 de illa] illius Mansi 

34 


Nov. XLII 2 


DE DEPOSITIONE ANTHIMI 





ἐπειλημμένον, ἀλλ᾽ ἔτι ζῶντός «s xal ἐν «ais ἁγιω- 
τάταις ἐκκλησίαις ἀνακηρυττομένου τοῦ πρὸ αὐτοῦ 
τὴν ἱερωσύνην ἐσχηκότοβ, παρὰ δὲ τοῦ μετ᾽ αὐτὸν 
τῆς ἱερωσύνης ἐκπεπτωκότοβ, οὐ στάντα δὲ μέχρι 
, , 2 2 * » ς BI ^ 2 
τούτου μώνον, ἀλλ ἤδη καὶ ὑσὸ κοινὸν ἀναϑεματι- 
auóv τῆς ὀρϑοδόξου καὶ καϑολικῆς ἐκκλησίας γενόμε- 
γον, καὶ πολλῶν ἡμῖν βιβλίων βλασφήμων τὸ καὶ 
ἀπηγορευμένων, ἐμστλήσαντα τὸ πολίτευμα. ὥξτε καὶ 
ἀπαγορεύομεν ἅπασι τῶν αὑτοῦ τε κεκτῆσϑαε βιβλίων, 


266 


huc vivente et in sanctis ecclesiis praedicato eo qui 
ante eum sacerdotium habuit, ab eo autem qui post 
eum fuit sacerdotio cadentem, et nec stantem usque 
ad hoc solum, sed etiam sub communi anathematismo 
5 orthodoxae catholicaeque ecclesiae factum, et multis 
nobis libris blasphemis et interdictis implentem rem- 
publicam. Unde etiam interdicimus omnibus eius 
aliquem habere librorum, et sicuti non licet Ne- 
Storii scriptare aut possidere libros, eo quod ἃ 


καὶ ὥβθπερ ovx ἔξεστε τὰ Νεστορίου γράφειν ἢ κεκτῆ- 10 prioribus nostris imperatoribus in eorum constitu- 


σϑαι βιβλία, διότε τοῖς πρὸ ἡμῶν αὐτοκράτορσιν ἐν 
- - , 1 - δ 
ταῖς ἑαυτῶν διατάξεσιν ἔδοξε τοῖς παρὰ Πορφυρίου 
^ - 2 r eo " r 
κατὰ Χοιστιανῶν εἰρημένοις ὁμοία καϑεστάναι, οὕτω 


, 


μηδὲ τὰ Σεβήρῳ ῥηθέντα τε καὶ γραφέντα giro 


παρά τινι Χριστειανῷ, ἀλλ᾽ ἔστω βέβηλα καὶ à 
τῆς καϑολικῆς ἐκκλησίας, πυρί τε φλεγέσϑω παρὰ τῶν 
κεκτημένων, εἰ μὴ βούλονται κινδυνεύειν οὗ ταῦτα 
ἔχοντες" γραφέσϑω τε παρὰ μηδενὸς τὸ λοιπὸν μήτε 
τῶν εἰς κάλλος μήτε τῶν εἰς τάχος γραφόντων μῆτε 


tionibus placuit eos et his quae a Porphyrio contra 
Christianos dicta sunt similes constituere, ita neque 
Severi dicta et scripta maneant apud aliquem Chri- 
stianum, sed sint profana et aliena a catholica ec- 


λότρια 15 clesia ignique concrementur a possessoribus, si no- 


lunt sustinere periculum qui haec habent; scriban- 
turque a nullo de cetero, neque ab his qui pulchre 
neque qui velociter scribunt neque ab aliquo omnium 
alio, sciente quoniam abscisio manus erit quae illius 


ἄλλου τῶν πάντων τινός, εἰδότος dX ἀποκοστὴ χειρὸς 20 sunt scribentibus poena. Non enim volumus etiam 


ἔσται τοῖς τὰ ἐκείνου γράφουσιν ἢ ποινή" οὐδὲ γὰρ 
βουλόμεϑα καὶ τῷ λειπομένῳ χρόνῳ τὴν ἐξ ἐκείνων 
8 ἐπισύρεσϑαι βλασφημίαν. Ὁμοίως δὲ δὴ xai τοῦ- 
τον παντοίως ἀπαγορεύομεν τῆς τε βασιλίδος ἐπι- 


reliquo (tempore ex illis protrahi blasphemiam. 


8 Similiter) autem et huic omnino interdicimus et 
regiam accedere civitatem eiusque confinia et aliam 


βαίνειν πόλεως ἢ περιοικίδος αὐτῆς ἄλλης τ τῶν 25 quamlibet insignium, sed in deserto quodam et quiete 


ἐπισημοτέρων τινός, ἀλλ᾽ ἐν ἐρημέᾳ τινὶ xal ἡσυχίᾳ 
καϑῆσϑαι καὶ μὴ διαφϑείρειν ἑτέρους μηδὲ εἰς βλασ- 
φημίαν αὐτοὺς προάγειν, μηδὲ ἀεί τε καινὸν ἐξευρί- 
σκειν κατὰ τῶν ἀληθῶν δογμάτων, δὲε᾽ ov πάλιν 


ς»ν» , * € , , , 
ἡμῖν συνταράξαι τὰς ἀἁγιωτάτας ἐκκλησίας σπεύσειεν. 80 


sedere et non corrumpere alios neque ad blasphe- 
miam eos producere neque aliquid semper novum 
contra vera dogmata reperire, per quod rursus nobis 
conturbare sanctissimas ecclesias studeat. 


CAPUT II. 


Οὐ μὴν οὐδὲ Πέτρον τὸν 1J4mausíae γενόμενον ἐπί- 
σκοστον, καὶ ἅμα μὲν καϑηρημένον ἅμα δὲ di τοῖς 
αὐτοῖς ἐφ᾽ οἷς “Σεβῆρος ὑπὸ τὸν εἰρημένον ἀναϑ- 
ματισμὸν γενόμενον βασιλεία zcooslevas* ἀλλ᾽ ἔστω 
nie sa i ΡΟ, eod: E ; 
κοινὸν ἀχϑεὶς ἀναϑεματισμὸν vx αὑτὸν τετάχϑω, 
τῆς τῶν ἁγιωτάτων ἀρχιερέων προελϑούσης ἐπ αὖ- 
τῷ ψήφου κυρίας διαμενούσης. Ovx ἐφέεμεν δὲ οὐδὲ 
ἐκείνῳ ταύτην οἰκεῖν τὴν βασιλίδα πόλιν ἢ τὴν αὖ- 


cap. 2 summa fuit .B 1,1,49 ex Theod. (cf. Zachariae 


Sed neque Petrum qui Apamiae fuit episcopus et 
simul quidem depositus, simul autem in iisdem in 
quibus Severus sub anathemate factus est, imperium 
recepit, sed sint rata etiam quae contra eum de- 


τὰ κατ᾽ αὐτοῦ ψηφισϑέντα, καὶ ὑπὸ τὸν 35 creta sunt, et sub commune deductus anathematis- 


mum sub eo constituatur, sanctissimorum pontificum 
super eis procedente sententia rata manente. Non 
sinimus autem nec illi hanc habitare regiam civita- 


* Beitr. z. Krit. u. Restit. der Basiliken! 1811 p.4.14) 





rincipatum recte non acceperat, sed adhuc vivente eo et im sanctissimis ecclesiis commorante, qui ante 40 


, 
* 












ipsum sacerdotium habebat et propter eum qui post ipsum fuit de sacerdotio exciderat, nec vero usque 
adhuc stetit, sed etiam sub communi orthodoxae ac catholicae ecclesiae anathematismo factus multis libris 
blasphemiisque et abominationibus nobis politiam implevit. Quare universis interdicimus aliquid de libris 
ipsius possidere, et sicut non licet Nestorii libros scribere vel possidere, quia praedecessoribus nostris impe- — 
ratoribus in suis constitutionibus visum est statuere similia his quae dicta et scripta sunt a Porphyrio in 45 - 
Christianos, sic nec dicta et scripta Severi maneant penes aliquem Christianum, sed sint profana et alienà — — 
ab ecclesia catholica igneque comburantur a possidentibus, nisi qui ista habent velint periculum pati. A 
nemine ergo scribantur neque ad pulchritudinem neque ad velocitatem scribentium, sciendo quia amputatio 
manus his qui scripta eius scripserint poena erit: neque enim volumus in futuro tempore ex illis blasphe- — 
8 miam protrahi. Similiter autem et huic interdicimus omnino regiam civitatem ingredi aut districtum 50 
eius nec aliquam aliam de insignibus, sed in aliqua solitudine et in silentio sedere, et non corrumpere  — 
ceteros neque in blasphemiam ipsos adducere, et non semper aliquid novi invenire contra vera dogmata, 
per quod rursus nobis conturbare sanctissimas ecclesias festinet. 

IL. Sed nec Petrum episcopum Apameae et simul depositum et simul ab. ipsis ἃ quibus Severus 
sub praedicto anathemate factum imperium admittit, sed sint propria contra ipsum sententiata, et qui 55. 
sub communi anathematismo ordinatus est, sub ipso esto, et sententia sanctissimorum pontificum quae 
ipsum praevenit firma permaneto. Neque vero permittimus illi hanc regiam urbem habitare aut ipsius 


etiam librum)] libros iibri || 9 *scripta 7" seripturam JNeob. 
seripturarum V | 11 Porphyrio] porphirioque 7'JVeob., 
porfilioque V^ porfirioque V^ | 14 prophana V || chatho- 
liea V || 15 eoncrementur appossessoribus V || 17-de cetero] 
decreto V || 19 magnus V|| 21 tempore — 23 Similiter 
supplevi; hiatum non notant libri || 25 insignum VT || 
27 aliquid] aliud V ad 7'| 29 conturbari /ibri| 32 his- 
dem VT' || 33 seuenis V || 34 /eg. recipit? || 38 illie V 





1 τε om. L || 4 ἐκπεπτωκότα Ls || 9 sq. βιβλίων — 
κεκτῆσϑαι om. M || 12 διατάξεσιν] cf. Cod. 1, 1,3. 5,6 || 
125q. vois — εἰρημένοις] et his quae — dieta sunt g his 
quae dicta et scripta sunt 7 | 14 * ure libri | τὰ] τῶν L' 
τὸν L? || σευήρων L' || 18 sq. "μηδὲ --- μηδὲ libri | 19 τὸν 
eis τάχος C || γραφέντων L || μήτε M] μηδὲ LC || μήτε 
ἄλλου — τενὸβ om.1|| 20 τενὸς τῶν πάντων C || 23 τοῦτον 
Cc] τοῦτο ML || 25 ἄλλης τε] ἢ ἄλλης τὲ L, τὲ del. L? | 
27 καϑῆσαι L| 28 αὐτοῦ L!| 29 ἀληϑῶν MC] ἀλη- 
ϑινῶν ΓΙ || 33 σευήρρος L' || ὑπὸ τὸν εἰρημένον ἀνα- 
ϑεματισμὸν M] ὑπὸ τὸ εἰρημένον ἀνάϑεμα LC sub 


δι 





40 commorante] commemorato Mansi || 41 usque adhue 
stetit] progressus hue usque substitit Mansi || 42 faetus] 








anathemate e || 35 ὑπὸ τῶν κοινῶν IL || 36 ταχϑιεὶς C1| | positus Mansi||43 politiam] rempublieam Mansi|44 ipsius — — 

τετάχϑω] ἔστω C ἢ 31 ἐπ᾽ αὐτῷ ML) ἐπ᾽ αὐτοῖς Cc possidere Mansi] ipsius possideri Contius | 47 ista Contius] -— 
ipsa Mansi || 55 faetum] positum Mansi || propria] valida 

1 Ἐπὶ sanetas ecclesias /ibri | 4ad hoe T'al.] ad hue V|| | quae Mansi || sententiata] fuere statuta 7Mans: || 56 ordi- i 

commune libri | 6 blasfemis V || 8 *librorum (possis | natus] positus Mansi [ Ü 


"EL——v 


4 tumor 


LT 


bc 





. — * κύριον 


967 


tem aut eius confinia aut aliquam insignium, sed 
quorum secutus (est) errorem, horum imitetur et 
conversationem, exiliatus longissime et celans semet- 
ipsum, quando talibus abscondi quam apparere magis 
5utilius est: dum etenim non videntur, sibi nocent 
tantummodo, publicantes vero sua dogmata plurimis 


SEVERI PETRI ET ZOORAE Nov. XLH 3 





js περιοικίδα ἤ τινα τῶν σεμνοτέρων πόλεων, ἀλλ᾽ 
ὧν ἠκολούϑησε τῇ πλάνῃ τούτων μεμείσϑω καὶ τὴν 
δίαιταν, ἀπῳκισμένος ὅτε πορρωτάτω καὶ κατακρύ- 
πτῶν ἑαυτόν, ἧς τοῖς γε τοιούτοις τὸ κρύπτεσϑαι μαλ- 
λον τοῦ φαίνεσθαι λυσιτελέστερον" ἀφανεῖς μὲν γὰρ 
ὄντες ἑαυτοὺς καταβλάψουσι μόνους, δημοσιεύοντες δὲ 


τὰ ἑαυτῶν δόγματα πολλοῖς τῶν ἀφελεστ. ἄφορ-  simplicioribus occasionem perditionis impertiunt, quod 
μὴν —— —— ὅπερ κατ᾽ οὐδένα yivs- in nullo fieri modo in Christiano dei ovili et ortho- 
σϑαι τρόπον ἐν τῇ Χριστιανικῇ τοῦ ϑεοῦ x«i  doxo populo iustum est neque ab imperio conce- 


τῷ ὀρϑοδόξῳ λαῷ δίκαιόν ἐστιν οὐδὲ παρὰ τῆς βα- 10 dendum. 
σ συγχωρούμενον. 
᾿ CAPUT ΤΙ. 3 
Ἐπειδὴ δὲ καὶ Ζωορᾶν ἠξίωσαν ὅλως ὑπὸ ἀναϑε- Quia vero et Zooram dignum habuerunt omnino 
ματισμὸν οὗ σεβασμιώτατοι καὶ τὰ δίκαια κρίνοντες — sub anathemate facere colendissimi et iuste iudican- 
ἐπίσκοποε ποιήσασϑαε τινὰ ἃν π΄ jv τῶν tes episcopi parvam aliquam interpositionem malo- 
τοιούτων ὄντα κακῶν xci ἐν οἷς ἠτίμασται τὸ γοῦν 15 rum talium existentem et in quibus depravatus est 
ὅλως τυχεῖν τινὸς εὐπορήσαντα μνήμης, ἔστω καὶ omnino mereri aliquam posse memoriam: sit quoque 
Ζωορᾶς «ig πονηρᾶς ταύτης μερίδος (dvO(uov τε καὶ — Zooras malignae huius partis, Anthimi et Severi et 
Σεβήρου καὶ Πέτρου φαμέν») 7 (xn τὰς εὐτελής, Petri dicimus, interpositio quaedam vilis, (et) inter 
καὶ ἐν τοῖς ἀναϑεματισμένοις καὶ αὐτὸς τετάχϑω, τῆξ — anathematos ipse quoque constituatur pontificali eum 
ἱερατικῆς αὐτὸν κατενεγκούσης ψήφου, ἣν κυρίαν καὶ 20 deponente sententia, quam ratam et ipsam in se exi- 
diei» ἐφ᾽ ἑαυτῆς οὖσαν κυριωτέραν ἔτε uà 7  stentem robustiorem adhuc magis imperium facit et 
βασιλεία ποιεῖ xal τοῦτον συνεξελαύνουσα τῆς βασι- hunc quoque expellens hac regia civitate eiusque 
λίδος ταύτης πόλεως καὶ τῆς ταύτης περιοικίδος xai confiniis et in civitatibus habitatione ei modis omni- 
τὴν ἐπὶ τῶν πόλεων οἴκησιν αὐτῷ παντοίως ἅπα bus interdicens, ut cum illis solis habitet atque con- 
—— ὥςτε μετ᾽ ἐκείνων μόνων οἰκεῖν τε καὶ βου- 25 sultet qui primitus a nobis sunt dicti, similia qui- 
ἰεύεσϑαι τῶν ἔμπροσθεν ἡμῖν εἰρημένων, ὅμοια μὲν — dem blasphemantibus, similiter vero circumclusis. Si 
β μούντων, ὁμοίως δὲ περιωρισμένων. Ei δέ τε — vero aliquid etiam aliud sanctissimorum episcoporum 
καὶ ἕτερον τῇ τῶν ἁγιωτάτων ἐπισκόπων περιέχεται — continetur decreto quod praedictos deposuit et ana- 
(pq τῇ τοὺς προειρημένους καϑαιρούσῃ τε καὶ ἄνα- —themavit, ratum etiam hoc ponimus et imperialibus 
» xai τοῦτο τίϑεμεν xai τοῖς 30illud legibus firmamus, tamquam si ab imperiali cubi- 
βασιλικοῖς ἡμῶν αὐτὸ νόμοις ἐπικυροῦμεν, ὡς ἂν st culo processisset. Si quis autem eorum capiatur de 
παρὰ τῆΞ βασιλείας αὐτῆς προελϑὸν ἐτύγχανεν. Ex δὲ — cetero agens aliquid praeter ea quae definita sunt, 
τις αὐτῶν ἁλοίη τὸ λοιπὸν πράττων τι παρὰ τὰ δια- — sciat etiam civilibus subcumbere legibus, quae eos 
τεταγμένα, ἴστω καὶ τοῖς πολιτικοῖς ὑποπεσούμενος qui minores poenas declinant ad maiores indigna- 
ψόμοις, OL τοὺς τὰς ἐλάττους τῶν ποινῶν ἐκκλίνοντας 35 tiones adducunt. 
1 εἰς μείζους ἐμβάλλουσι τὰς ἀγανακτήσεις. L4mxayo- 1 Interdicimus autem et omni catholicam ecclesiam 
ρεύομεν δὲ xal παντὶ τῷ τὴν καϑολικὴν ἐκκλησίαν — dei dilacerare nitenti sive secundum Nestorii noxiae 
τοῦ ϑεοῦ διασπᾶν ἐπιχειροῦντι εἴτε κατὰ τὴν Ne- ᾿ 
-eap.3 $1 summa extat B 1, 1, 54 ez Theod. 


districtum vel aliquam de insignibus, sed quorum secutus est errorem horum imitetur diaetam, quam lon- 

gissime abscedens et occultans se ipsum: nam talibus occultari quam videri utilius est; ignoti etenim 

existentes se ipsos laedunt solos, publicantes vero sua dogmata multis ex simplicioribus occasionem per- 

ditionis praebent, quod nullo modo fieri in Christiano ovili dei et orthodoxo populo iustum est neque ab 
um est. 

Quoniam vero et Zoaram digne penitus iudicarunt sub anathematismo esse reverendissimi et 
qui iusta iudicant episcopi, cum parva quaedam talium malorum interpositio sit et in quibus dehonestatus 
est, omnia videlicet comprehendendo ex memoria quadam abundanti, sit et Zoarae interpositio quaedam 
parva huius malae partis (Anthimi dicimus et Severi ac Petri) ordineturque et ipse inter anathematizatos, 
Sacra sententia ipsum deferente, quam propriam et ipsam in se ipsa existentem adhuc magis cyrioteran 
imperium facit et hunc de hac regia urbe et eius districtu abicit et habitationem in aliis civitatibus ipsi 
omnino interdicit; itaque cum illis solis habitet et consulat qui a nobis ante memorati sunt, qui similia 
quidem blasphemant, similia patiuntur et similiter in exilio ponuntur. Si quid vero aliud in sententia 
sanctissimorum episcoporum continetur quae praedictos deponit et anathematizat, hoc firmius ponimus et 
divinis ac imperialibus nostris legibus ipsum corroboramus, ac si ab imperio ipso provenisset. Si vero 

His ipsorum deprehendatur de cetero facere aliquid praeter constituta, sciat incidisse in legibus impe- 
1 rialibus, quae minores poenas declinantes ad maiores immittunt indignationes. Interdicimus autem et 
omnibus conantibus catholicam dei ecclesiam divellere sive secundum Nestorii haeretici doctrinam sive se- 








17 τινα] 7; om. M | πόλεων ML) om. Ος ἢ 3 κρύπτων 
ΟἹ 12 ᾿Επεὶ C| ζοορᾶν M ζωορὰν 1, Ζωόραν C | 
13 κρίναντες ΟἹ 14 ἐν τινα C | τὸν τοιοῦτον ὄντα 
κακὸν L || 15 xai om. C ἷ ἡτοίμασται L | 16 εὐπορήσα»- 
τος L l, 17 ξωσδρᾶς L ζοορᾶς M Zoópas C | τε om. L 
18 σευήρου L!C | 20 xai om. L | 22 ἐξελαύνουσα C 
23 τῆς ταύτης] τῆς αὐτῆς C | 24 τὴν ἐπὶ] ἐπὶ τὴν C | 
ἐπὶ τῶν πόλεων] in aliis civitatibus / | ἀπαγορεύουσαν 
E MR μόνον L | 27 ὁμοίως δὲ MLz] ὅμοια δὲ καὶ 
παϑόντων, Lj δὲ xai C(l) | 29 ἀναϑεματίζουσε 
L| 30 δὴ δὲ ΓΟ ἢ τιϑέμεϑα καὶ τοῖς ϑείοις καὶ 
βασιλικοῖς Οἱ ἢ 31 ἡμῶν om.« ἢ αὐτὸ MLs] αὐτὸν C | 
ἐπεὶ κυροῦμεν L'| 32 παρὰ τῆς βασιλείας αὐτῆς] ab 
imperiali eubieulo ς |. Sov CL! | δὲ cs] δὲ xai 
τις C] 33 αὐτῶ M | CL* ἀλλοίη L'j τὰ δια- 
τετυπωμένα C ἢ 34 πολιτικοῖς ΜΠ Ξ] βασιλικοῖς ΟἹ | 
39 τοῦς᾿ om. C | ἐκκλίνοντες C | 36 ἐχβάλλουσι L 





1 aliqua V || insignum 7' || 2 est addidi | 3 conuersatio- 
num V | exihatur 7' exhiliatur V | sesemet ipsum V 
5 ut illius est V | non dentur V | S ovili et] et oliue V 
horthodoxo V | 12 zocoram T || 13 iuste V] iusta 7' 
17 maligni V maligna 7'| 18 uilis V] utilis T" ἢ et ad- 
didi | 20 deponentes VT'| 23 habitationem αἱ. || 25 dictis 
V | 26 cireumelausis V | 30 imperialibus V ἢ 31 qui V 





39 diaetam] victus rationem Mansi || 42 iustum] aequum 
Mansi | 44 dignum Mansi | 46 comprehendo Mansi | 
Zoaras Mansi | 47 ordineturque et ipse] et numeretur 
ipse quoque Mansi | 48 deiiciente Mansi | propriam] 
firmam Mansi | in] ex Mansi| magis cyrioteran] firmio- 
rem Mansi | 49 facit] reddit Mansi | 51 similia vero pa- 
tiuntur et similiter in exilium mittuntur Mansi | 52 poni- 
mus] reddimus Mansi || 53 *divinis] diutius vulg. | 54 sciat 
se incidisse in leges imperiales Mansi 

34* 


40 


45 


55 


Nov. XLII 3 


268 


DE DEPOSITIONE ANTHIMI 





στορίου τοῦ φρενοβλαβοῦς ὑφήγησιν εἴτε κατὰ τὴν 
ἀνόητον Εὐτυχοὺς παράδοσιν εἴτε κατὰ τὴν Σεβήρου 
βλασφημίαν τοῦ τὰ αὐτὰ ἐκείνοις νοσήσαντος εἴτε 
τῶν ἐκείνοις ἀκολουϑούντων, ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλη- 
σίαις ταραχὰς ἐμβάλλειν καὶ φϑέγγεσϑαί τε περὲ πί- 
στεως" ἀλλὰ ϑεσπίζομεν ἕκαστον τῶν τοιούτων τὴν 
ἡσυχίαν ἄγειν, καὶ μήτε συγκαλεῖν εἰς ταὐτό τινας 
μήτε σπροβιόντας δέχεσϑαι 7 παραβαπτίζειν ϑαρρεῖν 
ἢ τὴν ἱερὰν κοινωνίαν óvnaivew καὶ ταύτης μεταδι- 
δόναι τισὶν ἢ τὰς ἀπηγορευμένας διδασκαλίας ὑφ- 
ηγεῖσϑαι, ἢ ἐπεὶ ταύτης vis βασιλίδος ἡμῶν πόλεως ἢ 
ἐφ᾽ ἑτέρας, ἀλλ᾽ ὑφορᾶσϑαι πάντα κένδυνον, εἴ τι 
9 τοιοῦτο πράξαιεν. ἀπαγορεύομεν δὲ καὶ πᾶσε τού- 
τους ὑποδέχεσϑαι. ἀπελαύνειν μὲν οὖν ϑεσπίζομεν 
αὐτοὺς τῶν ὑπ᾽ αὐτῶν ταραττομένων πόλεων, εἰδό- 
τας τὰς ποινὰς τὰς ταῖς ϑείαις ἡμῶν ἤδη περιεχο- 
uévas διατάξεσιν, αἵπερ καὶ τὰς οἰκίας αὐτὰς ἐν αἷς 
τοιοῦτό τι πράττεται καὶ τὰ χωρία ἐξ ὧν τὰς τροφὰς 
χορηγοῦνταε ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις προρκυροῦσι, 


sectae explanationem sive secundum stultam Euty- 
chis traditionem sive secundum Severi blasphemiam 
haec eadem cum illis languentis sive illud sequenti- 
bus, sanctissimis ecclesiis tumultus inmittere et lo- 


5 qui aliquid de fide: sed sancimus —— ta- 


lium quietem agere et non convocare se aliquos 
neque accedentes suscipere aut extranea baptismata 
facere audere aut sacram communionem polluere et 
eam tradere aliquibus aut interdictas doctrinas ex- 


10 ponere aut in hac regia nostra civitate aut in alia, 


sed formidare omne periculum, si quid tale gesserit. 


2 Interdicimus autem omnibus hos suscipere, ex- 
pellere vero sancimus eos de civitatibus ab eis tur- 


15 batis, scientes poenas quae sacris nostris iam con- 


tinentur constitutionibus, quae et domos ipsas in 
quibus tale aliquid agitur et praedia ex quibus ali- 
menta ministrantur sanctissimis ecclesiis assignan 
& possessoribus quidem auferentes haec, eo qu 


τῶν μὲν κεκτημένων ἀφαιρούμεναι, διότε βλάβης ci- 20 ]aesionis causa simplicioribus facta sint, sub sanctis- 


vi& τοῖς ἁπλουστέροις γίνεται, ὑπὸ δὲ τὰς ἁγιωτά- 
τας καὶ ὀρϑοδόξους ἐκκλησίας ταῦτα δικαίως ἄγουσαι. 

Ταῦτα ὑπὲρ τῆς κοινῆς εἰρήνης τῶν ἁγιωτάτων 
ἐκκλησιῶν νομοϑετοῦμεν, ταῦτα ψηφιζόμεϑα τοῖς τῶν 


simas autem et orthodoxas ecclesias haec iuste de- 
ducentes. 

9 Pro communi pace sanctissimarum ecclesiarum 
haec decernimus sanctorum patrum sequentes dog- 


ἁγίων πατέρων κατακολουϑοῦντες δόγμασιν, ὅστως ὧν 25 mata, quatinus sacerdotium omne inconturbatum no- 


τὸ ἱερατικὸν ἅπαν ἀτάραχον ἡμῖν τοῦ λοιποῦ δια- 
μένοι. οὗπερ ἐν εἰρήνῃ φυλαττομένου καὶ τὸ λοιπὸν 
ἡμῖν εὐϑηνήσει πολίτευμα τὴν ἄνωϑεν ἔχον εἰρήνην, 
ἣν ἅπασιν ὃ μέγαβ ϑεὸς καὶ σωτὴρ ἡμῶν Ἰησοῦς Χρι- 


bis de cetero permaneat, per quod etiam [et] reli- 
qua nobis valida sit respublica supernam habens 
panem, quam omnibus magnus deus et salvator noster 
esus Christus trinitatis unus existens unigenitum dei 


στὸς ὁ τῆς τριάδος εἷς, ὁ μονογενὴς τοῦ ϑεοῦ λόγος, 80 verbum praedicat et subministrat germane se et vere 


κηρύττει τε καὶ χορηγεῖ τοῖς γνησίως αὐτὸν καὶ ἀλη- 
ϑώῶς δοξάζειν τε καὶ προβκυνεῖν ἠξιωμένοιβ. 

, (Ἐπέλογος.) Ἡ τοίνυν σὴ μακαριότης τὰ ὀρϑῶς 
ἡμῖν παραστάντα φυλαττέτω τε καὶ εἰς ἔργον ἀγέτω, 


colere et adorare promerentibus. 


(Epilogus. Tua igitur beatitudo quae recte 
nobis placuerunt custodiat (et ad) effectum perdu- 


καταπέμπουσα αὐτὰ διὰ ϑεοφιλῶν αὐτῆς γραμμάτων 35 cat, mittens ea per deo amabiles suas litteras omnibus 


πᾶσι τοῖς ὑπ᾽ αὐτὴν τεταγμένοις ὁσιωτάτοις μητρο- 
t € , - c 
πολίτάις" ὧν ἑκάστῳ γενήσεται φροντὶς ταῖς ὑπ᾽ αὐ- 
^ , € , ^ - 
τοὺς τεταγμέναις ἁγεωτάταις ἐκκλησίαις ταῦτα ποιῆσαι 


sub se constitutis sanctissimis metropolitis, quorum 
unicuique erit sollicitudo sub se constitutis sanctis- 





cundum insensatam Eutychis traditionem sive secundum blasphemiam Severi, qui et similia illis intellexit, 


aut eorum, qui illos sequuntur, seditionem immittere sanctissimis ecclesiis et loqui aliquid de fide; sed 40 


sancimus quemlibet talium silentium ducere et non convocare aliquos ad se neque accedentes recipere aut 
parabaptizare audere aut sacram communionem sordidare et ipsam aliquibus tradere aut interdictas doctri- 
nas exponere, sive in hac nostra regia sive in alia, sed omne supportare periculum, si quid tale faciet. 
2 Interdicimus etiam omnibus istos suscipere. Abici ergo ipsos sancimus de civitatibus ab ipsis concitatis 


scientes poenas iam contentas in nostris divinis constitutionibus, quae et domos ipsas, in quibus tale quid 45 


fit, et campos, ex quibus nutrimenta praebentur, sanctissimis ecclesiis assignant, et a possidentibus auferunt, 
quia detrimenti causa fit simplicioribus, sub sanctissimis vero et orthodoxis ecclesiis haec iuste ducunt esse. 
3$ Haec pro communi pace sanctissimarum ecclesiarum statuimus, haec sententiavimus sequentes sancto- 
rum patrum dogmata, ut omne sacerdotium imperturbatum de cetero nobis permaneat. Quo in pace servato 
reliqua nobis exuberabit politia desuper 
lesus Christus trinitatis unus, unigenitus dei filius praedicat ac donat his qui sincere ipsum et vere glori- 









acem habens, quam omnibus magnus deus et salvator noster 50 


ficare ac adorare digni habiti sint. 


Custodiat itaque beatitudo tua quae recte adnotata sunt et mittat ipsa per suas deo dilectas litteras 
omnibus sanctissimis metropolitis sub ipsa existentibus, quorum cuilibet cura erit ipsa manifesta facere 





1 τοῦ φρενοβλαβοῦς] noxiae sectae ς΄ || 3 τοῦ om. C || 
τὰ αὐτὰ] et similia /|| ἐκείνο Γ ἐκείνω 1.3 κἀκείνοις 
C || νοσήσαντος] νοήσαντος L'Cl]|| 5 ἐμβάλειν L | 
7 ταὐτό] ἑαυτόν Ος ἢ 11 βαλῖδος L || πόλεως om. Ϊ 
12 εἴ τις L || 13 leg. πράξειεν (cf. ς ἢ || xoà om.e 
τοῦτον L | 15 ὑπ᾽ αὐτοῦ πραττομένων πόλεων L! 
ὑπ᾽ αὐτοὺς χωρίων τε καὶ τῶν πόλεων L* | 17 sq. cf. 
Cod. 1,5,20 (ib. 5. $354.) | 18 ἀποτροφὰς C || 20 αἰτία 
L (ς ἢ | 22 xai ὀρϑοδόξους om. L | 23 Ταῦτα et 24 vo- 
μοϑετοῦμεν om.e || 29 κατακολοϑοῦντες L || 26 δια- 
μένειν L! διαμένη L? || 21 οὗπερ ἐν εἰρήνῃ φυλαττο- 
μένου] per quod e | 28 ἔχων ML' || 29 πᾶσιν C | 
30 τοῦ ϑεοῦ λόγος] dei filius / || 38 μακαριότηβ τα MC) 
μακαριότητα L' μακαριότης ταῦτα [3 || 34 ἡμῖν et ve 
— ἀγέτω om. ΟἹ | 35 ταῦτα C 





1 sectae] recte libri | explanatione 7'|| eutichis T' 
euthycis V | 2 sive om. V || post secundum spat. vac. 3 
—A litt. est in V || 3 languente libri || leg. sequentium? || 
4 tumultos V | 7 extranee 7'|| 8 poluere V, expellere 
uel polluere 7 | 9 aut interdictas] interdicta aut V | 
19 appossessoribus V || 20 implitioribus V || sint V] sunt. 
T || sanctissima 7' | 21 horthodoxas V orthodoxa T' || 
ecclesia V || 22 ducentes V || 26 et delevi || 28 omnibus 
om. V || 33 recta e nobis V || 34 custodita 7' | et ad om. 
libri || 35 eas libri 





39 insensati Mansi | 41 silentium ducere] quietum 
esse Mansi || 42 parabaptizare] perperam baptizare Mansi || 
43 alia] civitate add. Mansi | omne periculum reformi- 
dare Mansi || faciat Mansi || 44 istos suscipere] ne istos 
suscipiant Mansi | 47 sub om. Mansi | ducunt esse] sub- 
iiciunt Mansi | 48 sententiavimus] | decernimus Mans: || 


50 politia] respublica Mansi| 51 praedicat ac domat] al. 


praebeat ac donet Mansi in marg. | 92 sunt Mansi 








Ὄπ δὴν 





DE ERGASTERIIS CONSTANTINOPOLIS 269 Nov. XLIII pr. 





φανερά, dere μηδένα τῶ» πάντων διαλαθεῖν τά τε — simis ecclesiis haec facere manifesta, ut nullum om- 
τῇ ἀρχιερωσύνῃ δόξαντα τά τε ὑπὸ τῆς βασιλείας xs- — nium lateant et quae pontificatui placuerunt et quae 
κυρωμένα. Dat. vnr id. Aug. Constantinopoli post — ab imperio confirmata sunt. Eu wy 2 

cons. Belisarii v. c. [a. 536] Dat. vir. idus Aug. CP. post cons. Belisarii v. c. 





Mr 5 XLIII. Auth. XLIV 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ ἘΡΓΑΣΤΉΡΙΟΝ Εἰ DE ERGASTERIIS CONSTAN- 
ΚΩΟΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΈΩΣ, TINOPOLIS, UT MILLE CENTUM 
9*TE MONA XIAIA EKATON ERGASTERIA MAIORIS ECCLE- 
EPFASTHPIA ΤῊΣ ΜΕΓΑΛῊΣ SIAE EXCUSENTUR ET RELIQUA 
EKKAHEZIASX EZKOYSZEYEIN :9? OMNIA SOLLEMNITER FUNCTIO- 
ΚΑΙ TA AOIHA HANTA ΤᾺΣ NES EXSOLVANT, CUIUSLIBET 
ΚΑΤᾺ XZYNHOEIAN AEITOYP- DOMINI SINT. 
ΓΙΑΣ ΤΕΛΕΙ͂Ν, OIAZ AN EIEN 
AESIIOTEIA 5. | 
Ἔν ὀνόματι τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ i5 In nomine domini nostri Iesu Christi dei omnipotentis 
ἡμῶν Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος "loverwiavós — lmp. Caesar Flavius lustinianus Alamannicus Gothi- 
᾿““λαμανικὸς Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερμανικὸς 2[dvrixós — cus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Uuan- 
"diavuxüs Οὐανδαλικὸς ᾿Αφρικὸς εὐσεβὴς εὐτυχὴς — dalicus Africanus pius felix inclitus victor ac trium- 
ἔνδοξος νικητὴς τροπαιοῦχος —— «Αὔγουστος phator semper Augustus Longino praefecto urbi. 
“1ογγένῳ ἐπάρχῳ πόλεως. 20 


{«Προοίμεον.) ᾿Επειδὴ μέλει τῷ ἡμετέρῳ κράτει (Praefatio. Quoniam cura est nostrae potentiae 
τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων xal Lowrow xai τελευτώντων nostrorum subiectorum et viventium et defunctorum, 
τὸ μηδὲ τὰς ταφὰς αὐτοῖς βαρείας εἶναε μηδὲ ἐπιζη- ^ ut neque sepulturae eis graves sint neque damnosae 


᾿μίους τοῖς ἐκ τῆς τοῦ τελευτήσαντος οἰκίας, διὰ rovro ^ his qui ex defuncti sunt domo, propterea et circa 


xal τὰ περὶ τῆς ταφῆς αὐτῶν τὸν προήκοντα διατε- 25 sepulturas eorum competentem disposuimus modum. 
μὲν τρόπον. καὶ ἐπειδὴ τοῦτο μὲν Κωνσταν- Et quoniam tam Constantinus divae memoriae mag- 


Nov. XLIII (— Authent. XLIV) Graece extat in ML (fuit in B 59, 4,1; cf. rubr. er indicibus B^? et Tipucito ap. 
Heimbach. V p. 225). — Epit. Theod. 43, Athan. 2,11 (inde Coll. const. eccl. III, 2, 11). Tulian. const. XIII. 





sanctissimis ecclesiis sub ipsis ordinatis, ut neminem ex omnibus lateant, quae sacerdotio visa sunt et ab 
imperio confirmata. 
Divina subscriptio. Divinitas te servet per multos annos, sancte ac religiose pater. 
Data octavo idus Augustas Constantinopoli post consulatum Belisarii viri clarissimi. 





XLIII. 


DE OFFICINIS CONSTANTINOPOLIS, UT SOLAE MILLE CENTUM 


OFFICINAE MAGNAE ECCLESIAE EXCUSENTUR, RELIQUAE VERO 
OMNES CUIUSCUMQUE SINT DOMINII MINISTERIA SECUNDUM 
CONSUETUDINEM OBEANT. 

In nomine domini lesu Christi dei nostri —— Caesar Flavius lustinianus Alamannicus Gothicus 
Francicus Germanicus Anticus Alanicus V. cus Africus pius feliz inclutus victor ac triumphator 
semper Augustus Longino praefecto urbi. 


j Praefatio. Quandoquidem nostrae potentiae curae sunt subditi nostri tam vivi quam mortui, ne 
ipsae —— üs graves sint neve iis qui de domo defuncti sunt detrimentum afferant, propterea etiam 
quae ad sepulturam eorum pertinent convenientem in modum constituimus. Et quoniam tam Constantinus 





3 ante subser. in C additur Ἢ ϑεία ὑπογραφή Di- | τῆς πόλεως cum Haloandro vulg. | 21 μέλλει ML (id. 
vinitas te servet per multos annos, sancte ac religiose | 210,13) | 23 τὸ M] vov L ἢ 24 τοῖς] τῆς L | 25 τὰ 
pater | octavo idus Augustas C (0 δὲ νόμος πρὸ ὀκτὼ περὶ τῆς ταφῆς] circa sepulturas ς | 26 Κωνσταντῖνος 
εἰδῶν Αὐγούστων ἰνδικτιῶνος εδ'΄ notitia rerum in con- | (cf. nov. LIX pr.; Leonis nov. XII) immo Honorius et 
cilio gestarum ap. Mansi p.1158)] vir id. aug. M vun | TAeodosius I7. Cod. 1, 2, 4 
idus Aug. s μηνὲ αὐγούστῳ Theod., πρώτη (πρὸ η΄ 
corr. Heimbach, περὸ τη Zachariae) καλανδῶν ᾿“πριλίων Α subser. praestant V Neob. | vix] vrux V Neob. | cp. 
Ath. male (om. Iul.) | Constantinopoli C] constantinupo. | post consubitum belis. uiri clarissimi consulis Neob., cap. 
M OCP.sz,om.cett. | post cons. Belisarii v. e. C] post | p.con. bilisiario vic. con. V | 5 Rz LXIIII V ] 65g. rubr. 
ep. imp. bilisario ue. conss. M post consl. uilisarii Juliani | om. T' || constantinopt. V Constantinopoleos Heimbach 
libri nonnulli, Nc. bilisa. cons. Jul, μετὰ τὴν ὑπατείαν Constantinopolitanis vu/g. | 10 omnium V | 12 domini 
Βελισαρίου Ath. τῆς ὑπατείας Βελισαρίου Theod. | | Neob. domi V ἢ 15 Christi om. V | omnipotentis V] om.T 
8 μόνα om. ς ἢ χίλια ἢ ἑκατὸν B* ἢ 10 ἐξσκουσεύειν L 4£- | Neob. | 16 Imp. om. V | gotthieus V | 18 affricanus V ἢ 
σκουσσεύειν M. ἐξκουσατεύειεν B (cf. nov. LIX 2. 1extr.) | | 21 *eurae libri (cf. 210,11) || 22 nostro V | 24 ex om. T 
11 πάντα om. B* | 13 οἵας) ὅσα B? || οἵας --- δεσποτείας : 
om. B* | 16 ἐουστιανὸς ἀλαμαντικὸς L? | 17 γοθϑικός 27 sub ipsis ordinatis] sibi subiectis Mansi | 29 86] 
M | ᾿Δντικὸς] -λαξικὸς L* in ras. | 20 πόλεως ML Ath.] | et Mansi 











30 


Nov. XLIII pr. 


270 


DE ERGASTERIIS 





vivos 0 τῆς ϑείας μνήμης ὃ τῆς μεγάλης ἡμῶν ταύτης 
πόλεως οἰκιστής, τοῦτο δὲ ᾿Αναστάσιος 0 τῆς εὐσεβοῦς 
λήξεως τὸν τῶν καλουμένων λεκτικαρίων ἤτοι δεκα- 
νῶν ἀριϑμὸν περιέστησαν εἰς ὃν μέτρον, χιλίους ἕκα- 
τὸν εἶναι δεκανοὺς ἤτοι ἐργαστήρια τοσαῦτα διορί- 
σαντες, ἐφ᾽ ᾧ τὲ ἐν μηδενὶ χρόνῳ ταῦτα δέχεσϑαι 
προρϑήκην, διὰ τὸ καὶ ὑποκεῖσϑαι τῇ διατυπώσει τοῦ 
τῆς ϑείας μνήμης ᾿ἀναστασίου τὸ ét τῶν ἐξ 
ἑκάστου συστήματος εἶναι προῤρηκόντων ptos tg 
ἡμεῖς μὲν ταῦτα βέβαια μένειν βουλόμεϑα. 
ϑόντες δὲ oí τῶν συστημάτων τῆς —— ταύτης 
ἡμῶν καὶ βασιλίδος πόλεως, ὧν διαφερόντως ἡμῖν 
μέλει, τὸ “ἡμέτερον ἐδίδασκον κράτος, μεγάλην καὶ οὐ 
φορητὴν ὑφίστασϑαι τὴν ταραχήν. τὴν μὲν γὰρ ἁγιω- 
καρποῦσϑαι τέλους παντὸς ἐλεύϑερα, ἅπερ καὶ σφό- 
δρα ἑκόντας ἑαυτοὺς διδόναι, διότε περὶ τὴν κοινὴν 
ἁπάντων ἀνϑρώπων ὁσίαν τὸ πρᾶγμα πρόεισιν" οὐ 


μὴν καὶ τὰ λοιπὰ φέρειν ἄχϑη δύνασϑαι. πολλῶν 


* , 


γὰρ ἐργαστηρέων ὄντων κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα 20 8018, (mille centum dicimus) praedictae functionis ex- - 


πόλιν ἐμπορίας τε καὶ πραγματείας διαφόρου, οὐ ταῦτα 
εἶναι μόνα (τὰ χίλιά φαμεν ἑκατὸν ἐργαστήρια) τὰ τῆς 
εἰρημένης ἐξαιρούμενα λειτουργίας, ἀλλὰ πολλὰς μὲν 
ἁγιωτάτας ἐκκλησίας, πολλοὺς δὲ εὐαγεῖς ξενῶνας καὶ 
μοναστήρια καὶ ἑτέρους εὐαγεῖς οἴκους, καί — 
τερον αἱρετικοὺς ὄντας εἶτα μεταστάντας εἰς τὴν ὀρϑό- 
δοξον πίστιν, πολλὰς δὲ βασιλικὰς οἰκίας καὶ περός γε 
καὶ ἀρχόντων καὶ συγκλητικῶν καὶ ἱλλουστρίων καὶ 
κουβικουλαρίων ἐξαιρεῖσϑαι τῶν τελῶν, καὶ τοὺς τού- 


nae nostrae civitatis conditor quam Anastasius piae 
memoriae eorum qui vocantur lecticarii seu decani 
numerum mensurae determinaverunt, mille centum 
esse decanos sive ergasteria tanta constituentes, qua- 
5tinus in nullo tempore haec susciperent adiectio- 
nem, eo quod etiam subiecta dispositioni divae me- 
moriae Anastasii mensura ex unoquoque collegio sit 
competentium lecticariorum, nos quidem haec firma 


manere volumus. Adeuntes autem qui collegiorum . 
στροςελ- 10 sunt felicissimae nostrae huius regiae civitatis, quo- 


rum praecipue nobis cura est, nostram docuerunt 
potestatem, magnam et importabilem se sustinere 
vexationem. Sanctissimam enim maiorem ecclesiam 
mille centum ergasteriis frui functione omni liberis, 


τάτην μεγάλην ἐκκλησίαν τὰ χίλια ἑκατὸν ἐργαστήρια 15 quae satis sponte ipsi darent, eo quod circa com- 


mune omnium hominum funus causa procederet; non 
tamen etiam reliqua portare onera posse. Plurimis 
enim ergasteriis existentibus in hac felicissima civi- 
tate commercii negotiique diversi, non haec esse 


cepta, sed multas quidem sanctissimas ecclesias, 
plurimos autem venerabiles xenones et monasteria 


et alias venerabiles domos, et aliquos primitus hae- 
reticos introduci, deinde migrantes ad orthodoxam 


25fidem, multas quoque imperiales domos, insuper et 


iudicum et senatorum et illustrium et cubiculariorum 
excipi tributis, et horum dominos sibi hinc 

peso reditus et communem rempublicam laedere, 
um exceptionis multitudine in angustiam causa con- 


τῶν δεσπότας ἑαυτοῖς ἐντεῦϑεν κατασκευάζειν πρός- 30 cludatur, et pauci sunt qui functionem solvant, ita 


odov xai τὸ κοινὸν ἀδικεῖν, τοῦ τῆς ἐξαιρέσεωξ πλή- 

ϑους εἰς στενὸν τὸ πρᾶγμα συγκλείοντος, cere ἐλαχί- 
^ - x ^ , 

στους εἶναι τοὺς Aevrovoyovvtas ἤτοι τοὺς βαρουμέγνους 


7 λάκες τρι- 


, A , , 
τῇ λειτουργίᾳ, καὶ τὸ πρότερον τέλος πολ 


gravati tributis, et priorem sollicitudinem forte tri- 
plicem et quadruplicem, iam autem etiam decuplam 
fieri, cum Anastasius divae memoriae in typo ἃ se 
definito nulli penitus alio tributa relaxaverit citra 


πλάσιον καὶ τετραπλάσιον, ἤδη δὲ καὶ δεκαπλάσιον 35 mille centum ergasteria sanctissimae maiori eccle- 


, , ? - - ΄ , 
γενέσϑαε" καίτοιγε «Αναστασίου τοῦ «re ϑείας λήξεως 
- 2 2 —- , Σ 
ἐν τῷ παρ᾽ αὐτοῦ διορισϑέντε τύπῳ μηδενὲ παντε- 
- , 2 , ^ * 
Ade ἑτέρῳ δόντος ἀτέλειαν παρὰ và χίλια ἑκατὸν 
, * — € , ἐν 
ἐργαστήρια và τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ προφά- 
σει τῆς τῶν τὲ 
i. ἂν - , - € , x 
καὶ ἡμεῖς φήϑημεν ἐπιτρέψαι τοῖς ἡμετέροιβ ἄρχουσι 
, — - , ΄ 
καὶ πρό γε αὐτῶν τῷ μακαριωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ 


siae occasione defunctorum exequiarum data. Ideo- 
que et nos aestimavimus praecipere nostris iudici- 
bus et cum eis beatissimo archiepiscopo felicissimae 


ὥντων ὁσίας δεδομένα. Διὰ τοῦτο 40 





'sacrae memoriae magnae nostrae urbis huius conditor quam Anastasius 


iae memoride lecticariorum 


qui vocantur seu decanorum mumerum in certam mensuram cogerunt defimentes, ut mille centum sint 
decani vel officinae totidem, quae quidem nullo umquam tempore augmentum accipiant, quippe cum 
conslitutioni Anastasii sacrae memoriae etiam numerus lecticariorum, quos ex unoquoque collegio esse 
conveniat, subiectus sit, nos quidem haec firma manere volumus. | Sed adierunt nos qui de collegiis sunt 
felicis et regiae huius urbis nostrae, qui prae ceteris nobis curae. sunt, et nostram docuerunt potentiam 
magnam nec ferendam e«istere yr tegit Sanctissimam enim maiorem ecclesiam fructum percipere 
ec mille centum officinis ab omni tributo liberis, quas sese lubentissime ei dare, quoniam ad communes 
omnium hominum exequias res pertineat; neque tamen reliqua se onera ferre posse. 
sint in hac felici urbe Y ica commercii et negotii diversi, non illas solas, mille centum dicimus offi- 
cinas, ezemptas esse a dictis muneribus, sed etiam multas sanctissimas ecclesias, multa sacra hospitia et 
monasteria. et alias sacras domos, atque earum nonnullas quae prius haereticorum fuerint, deinde ad 
orthodozam fidem translatae sint, praeterea multas imperiales domos et insuper et magistratuum et senato- 
rum. et illustrium et cubiculariorum exemptas esse a íributis, ac dominos earum sibi inde parare reditum 
et rempublicam damno afficere, cum multitudine exemptionum res in angustum contrahatur: ut paucissimi 
sint, qui munera praestent vel graventur muneribus, et priora tributa saepe triplicia ac quadruplicia 
quin etiam decupla fiant: quamquam Anastasius sacrae memoriae in sanctione ab eo constituta nulli 
omnino alii immunitatem dederit praeter mille centum officinas sanctissimae maiori ecclesiae nomine exe- 


Nam cum multae — 


quiarum defunctorum attributas. 


Propterea nos quoque magistratibus nostris atque ante eos beatissimo 





2 ᾿ἀναστάσιος (vid. nov. LIX pr.)] cf. Cod. 1, 2,18 et 
quae ib. et Cod. 11,18 adnotavit Krueger || 3 τὸν] τὴν 
L! | 4 ἀριϑμὸν περιέστησαν (περιέστησεν L) εἰς £v μέ- 
τρον ML] numerum mensurae determinaverunt ς || 7 διὰ 
τὸ xal Ms] διὰ τὸ (τὸν ἢ) L!) διὰ δὲ τὸ L? | 10 ταύτη 
βεβαία L || 14 ταραχήν Ms] ἀρχὴν L|| 15 ἀργαστήρια 
(id. v. 22) L || 22 ἐργαστήρια οπι. ς || 25 ἑτέρους om. L^ ἢ 
26 αἱρετικοὺς Ovvas] haereticos introduci g | μετανα- 
στάντας L | 33 ἤτοι τοὺς M] καὶ L ita e || 34 τὴν 
λειτουργίαν LL || 38 ἑτέροις LL | 42 πρό ye αὐτῶν M) 
πρός γε αὐτῶν L cum eis e πρόβ γε αὐτῷ cum Ha- 
loandro vulg. 


1 ciuitatis VT'] huius ciuitatis Neob. | 2 letitiarii V 
3 mensura vulg. | 4 ergastena V || 5 susciperint V^ - 
6 dispositionem V || 8 letitiariorum et nos V || firma|nere 
V | 9 colligiorum V | 15 daret enim eo V || communem 
VT | 16 causa] eam V || 17 posse vu/g.] possint Hbri 
18 existententibus V || 20 praedicta funetione vulg. 
22 xeneones V Neob. | 24 introduci V] introducti 
Neob. || 27 harum vulg. | dominus V || 28 reditos V] red- 
ditus 7 | 29 concludatur V] concluditur Mob. exelu- 
ditur 7'| 30 ut pauei sint vulg. | 31 gratiati V || 32 aut 
V || etiam 7'Neob.] et V || decluplam V^ || 33 tyro V | 
34 tributo V | 35 *maioris /ibri | 36 defunctorum et 





exequiarum V^ à; 











ΟἽ τὰ μέντοιγε 


CONSTANTINOPOLIS 


971 


Nov. XLIII 1 





τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως sis ἕν συνελϑεῖν xai 
τὸ πρᾶγμα ἐξετάσαι καὶ εἰς ἡμᾶς ἀγαγεῖν τὰ αὐτοῖς 
ὄξαντα, καὶ τῷ παρόντε χρήσασθαι πρὸς τὴν σὴν 
ὑπεροχὴν νόμῳ, βεβαιοῦντες τὰ «ἀναστασίῳ τῷ τῆς 
εὐσεβοὺς λήξεως περὶ τούτου παραστάντα. 


huius urbis in uno convenire et causam examinare 
et ad nos referre quae eis videntur, et praesenti uti 
ad tuam celsitudinem lege confirmante quae Anastasio 
piae memoriae de hoc placuit. 


CAPUT 1. 


Kai ϑεσπίζομεν, τὰ μὲν mille centum ἐργαστήρια 
πᾶσε τρόποις ἀμείωτα καὶ πάσης δόσεως καϑαρὰ 
λάττεσϑαι τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλη ἐκκλησίᾳ προφάσεε 
τῶν δεκανῶν ἤτοι ἑκαρίων καὶ τῆς τῶν τελευ- 


τώντων ὁσίας ἀφωρισμένα, οὐδενὸς ἑτέρου παρ᾽ αὖ- 10 
* d 2 M € - -» 


δεκανὸν ἀπαιτεῖν Óvrvauévov ἀπὸ αἱρετικῶν ἢ 
οἷαςοῦν ἁγιωτάτης ἐκκλησίας. ἀλλὰ τὸ ἔναγχος 
παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένον κρατεῖν, ὥςτε ὀκτακύσια 


μὲν ἐργαστήρια τελεῖν τὰ σώματα, τριακόσια δὲ ἐν centa vero in nummo exigantur. 


Et sancimus mille quidem centum ergasteria omni- 
bus modis imminuta et omni datione pura servari 
sanctissimae maiori ecclesiae occasione decanorum 
seu lecticariorum et defunctorum funeri deputata, 
nullo altero praeter eam decanum exigere valente 
ab haereticorum aut alia qualibet sanctissima eccle- 
sia: sed quod nuper a nobis ordinatum est valere, 
ut octingenta quidem ergasteria solvant corpora, tre- 
Quod enim hinc 


ρισμῷ καϑεστάναι. τὸ γὰρ ἐντεῦϑεν συνιὸν lo colligitur iam sacra nostra pragmatica definivit lex 


πάρ, - M , 2 e 
ἤδη θεῖος ἡμῶν πραγματικὸς διετύπωσε νόμος εἰς ὃ 
προξῆκόν ἐστε προχωρεῖν, ἀντειξάγεσϑαε δὲ ἀεὶ τὸ 
διαπῖπτον" καὶ 0 γε τρόπος, xaD' ὃν ἔσται τὰ τῆς 
ἀντειξαγωγῆς, ὑπὸ τῶν ᾿Αναστασίου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς 


ad quid competens est expendi, subrogari vero sem- 
per quod cadit: modus quoque secundum quem erit 
subrogatio ab Anastasii piae memoriae dispositus 
est iussionibus. Haec siquidem sine tributis manere 


μνήμης διατετύπωται κελεύσεων. ταῦτα μὲν οὖν ἀτελῆ 20 et omni excepta functione sancimus, neque ipsis 


μένειν καὶ πάσης ἐξηρημένα λειτουργίας ϑεσπίζξομεν, 
οὔτε αὐτῶν τῶν ἐργαστηρίων οὔτε τῶν προστατῶν 
τῶν συστημάτων τῶν παρεχομένων αὐτὰ τὴν οἱανοῦν 


ὑπομενόντων ζημίαν ἢ τι τέλος ἐπιγινωσκόντων. : 
λοιπὰ πάντα ἐργαστήρεα e εὐδαί- 2581 Reliqua vero omnia ergasteria felicissimae huius 
urbis quattuordecim regionum, sive sanctissimae ec- 


movos ταύτης πόλεως τῶν δεκατεσσάρων κλιμάτων, 
εἴτε ἁγιωτάτης ἐκκλησίας εἶεν εἴτε ξενώνων εἴτε μο- 


ναστηρίων εἴτε ὀρφανοτροφείων εἴτε βρεφοτροφείων 


" »- - 


σας ἢ ἐλάττους ἀρχὰς ἐχόντων εἴτε τῶν TOV 
συγκλητικῶν ἢ τῶν μεγαλοπρεπεστάτων ἐλλουστρίων 
7 τῶν περιβλέπτων κουβικουλαρίων εἴτε τινῶν στρα- 


ergasteriis neque praepositis collegiorum praebenti- 
bus ea quodlibet sustinentibus damnum aut tributum 
agnoscentibus. 


clesiae sint sive xenodochiorum sive monasteriorum 
sive orphanotrophiorum sive brephotrophiorum sive 


“εἴτε πτωχείων εἴτε ἄλλης οἱαςοῦν δεσποτείας, εἴτε rà» — ptochiorum sive alterius cuiuscumque dominii, sive 
βασιλικῶν οἴκων εἴτε ἀρχόντων τινῶν —— 7 μέ- 30imperialium domuum sive iudicum 


iquorum maiores 
aut minores administrationes habentium sive glorio- 
sissimorum senatorum aut magnificentissimorum illu- 
strium aut spectabilium cubiculariorum sive quorun- 


| memus ea 


τείαις ἐγκαταλεγομένων, ταῦτα ἅπαντα τελεῖν τὰ ἐπι. — dam in militis conscriptorum, haec omnia solvere 
κείμενα αὐτοῖς δημόσια τέλη, καὶ τὰ ἄλλα πάντα 35imposita eis publica tributa, et omnia alia facere 
ποιεῖν τε καὶ πληροῦν κατὰ τὸ προρῆκον ἑκάστῳ τοῦ atque complere secundum quod competit unicuique 
οἰχείου αὐτοῦ συστήματος, καὶ xovapállen as διὰ πάν- proprii sui collegii, et exsolvere per omnia per 
τῶν TQ δημοσίῳ διὰ τῶν προστατῶν τοῦ συστήμα- praepositos collegii, nullo valente privilegio huius 
τος, οὐδενὸς προνομέῳ ταύτης ἕνεκα τῆς αἰτίας ἐπ- rei gratia incumbere aut tali quadam uti refuta- 
ερείδεσϑαι δυναμένου ἢ τοιαύτῃ τινὶ κεχρῆσϑαι παρ- 40 





archiepiscopo felicis huius urbis ut in unum coeant et rem examinent quaeque iis visa sint ad nos re- 
ferant andum existimavimus, ac praesenti lege utendum ad tuam sublimitatem datam, qua confir- 
ae Anastasio piae memoriae hac in re placuerunt. 

L Atque sancimus mille centum officinas omnibus modis illibatas et omni praestatione immunes 
issü maiori ecclesiae servari decanorum seu lecticariorum et exequiarum —— nomine de- 
stinaías, ne alius —— praeter illam decanum exigere possit ab haereticis vel alia quacumque sanctis- 
sima ecclesia: sed quod nuper a nobis constitutum est valere, ut octingentae quem officinae corpora 
praestent, trecentae autem in adaeratione se contineant. Quod enim inde colligitur, iam sacra nostra 
pragmatica sanctio definivit ad quamnam rem proficere debeat et ut semper compensetur quod intercidit: 
4c ratio quidem secundum quam compensatio futura sit, Anastasii piae memoriae iussionibus definita 
est. Has igitur immunes et ab omni munere egemptas manere sancimus, ut Am ipsae officinae neque 
— collegiorum quae eas praestant ullum detrimentum subeant aut tributum ullum experiantur. 
1 Ceterae vero omnes officinae felicis huius urbis quattuordecim regionum, sive sanctissimae ecclesiae 
sunt sive hospitiorum sive monasteriorum sive hanotrophiorum sive brephotrophiorum sive ptochiorum 
sive alterius qualiscumque dominii, sive imperialium domuum sive magistratuum aliquorum maiores vel 
medios vel minores administrationes habentium sive gloriosissimorum senatorum vel magnificentissimorum 
illustrium vel spectabilium cubiculariorum, sive quorundam militiis adscriptorum, hae omnes imposita ipsis 
publica tributa solvant, ac cetera omnia faciant et impleant, sicut pro suo quemque collegio decet, et 
utique persolvant publico per praesides collegii, ita ut nemo privilegio propter hanc causam inniti aut ulla 








5 περὶ τοῦτο L | 6 mille sentum M, χέλεα ἑκατὸν 
Ms.v. L | 1 ἀμίαντα Serimger male | 9 δεκτικαρίων 
M || τελευτῶν L || 16 νόμος] non servatur || 17 ἀἄντισά- 


γεσϑαι ML | 22 οὔτε αὐτῶν M] ὥστε αὐτῶν L | 
οὐδὲ libri | 24 ἢ τὶ τέλος M(c)] ἢ τίτλους L (ἤτοι 


τέλος vulg.) | 30 sq. τενῶν — ἐχόντων om. M | 39 προ- 
νομέας L 





1 huius ow. V | 2 et ad] et om. 7 ἢ 3 lege] longe V | 
confirmantem ὁ firmante V An leg. confirmantes? ἢ 6 Et] 
Set V | mille] nulla ε | centum om.:' | 7 puta ε | S*ma- 
loris libri | 9 leetitariorum £ letitiariorum V | deputa V | 





10 praeterquam decano ? | exigere :] existere V.Neob. | 
*«lente εἶ | 12 sed quod V] siquidem ὁ Neob. | 13 ut om. 
V|*octoginta libri | soluantur V || 14 exigantur] /eg. 
existant? | enim om.: | 16 subrogaui Hbri | 21 prae- 
positis et collegiorum t! | 22 ea] eo /ibri || quodlibet] 
quod V || 26 sive sanetissimae] sive om.: | 27 sunt t ἢ 
exsenodochiorum V: | 28 orphanotrophorum orphanor- 
trophorum :* orfanostrophorum V || bephorophorum : 
berefonotrophorum (sie) V | 30 domum V dominuum t ἢ 
maioris aut minoris administrationis libri | 32 magni- 
ficentorum V | 33 spectabilitorum εὖ | 36 compellere V | 
37 per praepositos] per omnia praepositos t* || 39 talia 
libri | quedam t Neob. 


Nov. XLIII 1 


279 


DE ERGASTERIS CONSTANTINOPOLIS 





αἰτήσει. οὐδὲ γὰρ ὑπομένομιεν τὸ ἑτέρων ἄχϑος εἰς 
ἑτέρους φέρεσϑαι, οὐδὲ οὕτως ἀπηνῆ κεῖσϑαι δια- 
τύπωσιν, ὥςτε καϑ' ἑκάστην αὔξεσϑαι τὰ τέλη καὶ 
καϑάπερ ἐδιδάχϑημεν τὰ τετραπλάσια καὶ πεντα- 
πλάσια καὶ δήπου καὶ δεκαπλάσια δίδοσϑαι, διότι 
καὶ περισπούδαστόν ἐστε τῷ ἡμετέρῳ κράτει μηδενὶ 
καινῷ τέλει μηδένα βαρύνεσϑαι" καινὸν δὲ ἂν εἴ 
οὐ τὸ νῦν πρῶτον ἐπιτεϑειμιένον uóvov, ἀλλὰ καὶ τὸ 
τὴν πρώτην. συμμετρίαν υπερβαῖνον. ἀλλὰ σαντα 
ὑπὸ τὴν αὐτὴν ἔστω κατάστασίν τὸ καὶ τύχην, διὰ τὸ 10 
κοινὸν εἶναε κατὰ πάντων τὸν τοιοῦτον ϑεῖον ἡμῶν 
πραγματικὸν τύπον (ὃν δὴ καὶ νόμον καλεῖν ἔξεστιν), 
ὥςτε πᾶσι τὸ ἄλυπον πεφιλοτιμιῆσϑαι. οὐ γὰρ ἄν 
τις περὶ τοῦτο δυβῤχεραίνοι, μηδένα εἶναι τὸν ἐξαιρού- 
μενον βλέπων πλὴν δὴ τοῦ τῆς ὁσίας τῶν τελευτών- 
τῶν λόγου τοῦ περὶ τῶν χιλίων ἑκατὸν ἐργαστηρίων, 
ὃς δὴ κοινότατός τέ ἐστε καὶ ἅπασιν ὁμοίως ἐφηπλω- 
2 μένος ἀνθρώποις, Εἰ δέ τιβ ἐπιχειρήσειε παραι- 
τήσει τινὶ χρήσασϑαι καὶ ἑαυτὸν ἐλαφρύνειν τῆς συν- 


5 


15 


τελείας, καὶ ἢ μὴ συγχωρεῖν τοὺς ἐνοίκους ἀσαιτεῖσϑαι 20 


τοὺς ἑαυτοῦ ἢ προστασίαν —— γέμειν ἢ στρα- 
τιωτικὴν ἢ πολιτικὴν ἢ ἐκκλησιαστικὴν ἢ τὴν οἱανοῦν 
ἑτέραν, ἐκπιστέτω καϑάπαξ τῆς τοῦ ἐργαστηρίου δε- 
σποτείας, καὶ ἔστω τοῦτο δημόσιον αὐτῷ τῷ συστή- 
ματι προῤβκυρούμενον. οὕτω γὰρ εὐλαβηϑήσονται καὶ 2ὅ 
τῶν κεκωλυμένων o) προβάψονται" ἀλλὰ τῷ κατὰ 
μικρὸν καὶ ἐφ᾽ ἅπαντας ἡπλῶσϑαει τὰ τέλη βραχὺ μὲν 
ἔσται τὸ παρ᾽ ἑκάστου διδόμενον, μέτριον δὲ καὶ 
κοῦφον καὶ φορητὸν καὶ ῥᾷον συνειβξφερόμενον, ὅσῳ 
σα i ndasbtioy mil Asp 9 γὰρ —— ἂν εἴη, 80 
d»doas ἐκ τῶν οἰκείων ἐργαζομένους χειρῶν καὶ ἀπο- 
τρέφοντας γαμετάς τε καὶ παῖδας καὶ τὴν ἄλλην τοῦ 
βίου διοίκησιν ἐντεῦϑεν ἔχειν ἐπειγομένους βαρύνειν 
μείζοσι τέλεσι, καὶ ὅσῳ πλείω τὰ τῶν ἐλαφρυνομένων 
γίνεσϑαι, τοσούτῳ μείζω τὰ ἐκεῖϑεν ἀποτελεῖσϑαι 35 
πάϑη, καὶ εἶναι τε βάρος ἀόριστον, πέρας οὐδ᾽ ὁτιοῦν 
8 ἔχειν δυνάμενον; Ταῦτα πάντα κωλύοντες τόνδε 
τὸν ϑεῖον τίϑεμεν πραγματικὸν τύπον, τήν τὲ τῆς 
ἐκπτώσεως ἀπειλοῦντες ποινὴν ἅπασιν ὁμοίως ἐφ- 
εξῆς τοῖς ὑπηκόοις, εἰ κωλύσαιεν τοὺς ἑκάστου συστή- 40 
ματος προστάντας τὰ νενομισμένα καὶ ἄνωϑεν τεταγ- 


tione. Non enim patimur aliorum onus in alios 
ferri, neque sic crudelem iacere dispositionem, qua- 
tinus cotidie augeantur tributa et, sicut edocti su- 
mus, qup et quincupla et alicubi etiam de- 
cupla dentur, eo quod studium sit nostrae potestatis 
nullo novo tributo nullum gravari: novum vero erit 
non quod nunc primum positum est, sed etiam quod 

riorem mensuram transcendit. Sed omnia sub eo- . 

em sint statu atque fortuna, communisque sit per 
omnes huiusmodi sacra nostra pragmatica sanctio 
(quam videlicet etiam legem vocare licet), ut omni- 
bus securitatem largiatur. Non enim aliquis hoc 
dure habebit, nullum esse exceptum videns nisi pro 
funeris defunctorum ratione mille centum ergasteria : 
quae lex et communissima est et omnibus similiter 
explicata hominibus. 


P. 
2 Si quis autem temptaverit refutatione qualibet — 
uti et — levigare tributo, et aut non per- 
mittere inquilinos exigi suos aut patrocinium velle 
tribuere aut militare aut civile aut ecclesiasticum 
aut quodlibet aliud, cadat modis omnibus ergasterii 
dominio, et sit hoc publicum illi collegio assignan- 
dum. Sic enim (*«««« sed eo quod) paulatim in omnes 
extenduntur tributa, breve quidem erit quod ab uno- 
quon datur, mediocre vero et leve et portabile ac 
acile quod infertur, quanto ἃ pluribus collectum. 
Quid enim ineptius erit, viros ex propriis operantes 
manibus et pascentes uxores ac filios et aliam vitae 
dispensationem hinc habere compulsos onerare ma- 
ioribus tributis, et quanto amplius per eos qui lae- 
vigantur fit, tanto maiores inde effici passiones? et 
-" aliquod onus infinitum, terminum nullum habere 
valens. 

















* 


8 Haec omnia prohibentes hanc sacram ponimus 
pragmaticam formam, et casus interminantes poenam 
omnibus similiter subiectis, si prohibuerint unius- 
cuiusque collegii praepositos legitima et antiquitus 





: eiusmodi excusatione uti possit. 


Neque enim patimur aliorum onus ad alios transferri, neque adeo eru- 













delem valere constitutionem, ut quotidie augeantur tributa et, quemadmodum edocti sumus, quadrupla et. 
quintupla atque adeo decupla dentur, quomam studium adhibet nostra potentia, ne quis ullo novo tributo 
gravetur: novum autem erit non solum id quod nunc primum impositum est, verum etiam quod priorem — 
proportionem eacedit. Sed omnia in eodem sint statu et condicione, atque communis sit de omnibus 

sacra pragmatica sanctio nostra (quam quidem etiam legem appellare licet), ut omnibus securitatem largiatur. 
Neque enim —— de hac re indignabitur, cum nullum esse exemptum videat excepta una ratione 
exequiarum defunctorum quae ad mill centum illas officinas pertinet, quae quidem et mazime communis 
2 est et omnes pariter homines complectitur. — Quodsi qua quis excusatione uti seque levare contribu- 
tione conetur a(que aut ab inquilinis exigi suis non patiatur aut patrocinium sive militare sive civile sive 
ecclesiasticum sive aliud qualecumque tribuere velit, ille omnino officinae dominio privetur eaque publica 


sit ipsi collegio vindicanda. | Sic enim cavebunt neque quae prohibita sunt attingent, sed eo ipso, 


particulatim et ad omnes tributa diffunduntur, cum exiguum erit quod ab unoquoque datur, tum 


cum. et leve et tolerabile et facilius quod. confertur, 


absurdius sit quam viros qui propriis laborant manibus et uæores atque liberos alunt ac reliquam victus - 
rationem inde petere student, gravare maioribus tributis, et quanto 


inde effici iniurias, ut onus 
9 Haec omnia prohibentes 


—— infinitum. evadat et. quod nullum usquam terminum habere possit? | 
: ΤῸ ves hanc sacram pragmaticam sanctionem proponimus, poenam amissionis omni- 
bus deinceps subditis pariter minitantes, si prohibeant eos qui cuique collegio praesunt, quominus solita 










uanto plures: sunt a quibus colligitur. Quid enim , 


lures sint qui levantur, tanto maiores | 





1 οὐδὲ M] οὐ L || 8 μόνον om. || 10 Ἐδιὰ τὸ] καὶ 
τὸ M καὶ L(s), τῷ Zachariae || 14 " δυεχεραίνοι (vel δυς- 
χεράνει8}} δυσχεράνοι ML || 17 0c δὴ] quae lex ς | 
τε Leg] om. M | 21 αὐτοῦ M || 24 τοῦτο] «ov*' (om. L^) 
1} 29 ὅσα M || 30 ἀτοπώτατον LL (ovx ἀτοπώτατον 
Haloander) | 34 τὰ τῶν ἐλαφρουμένων L, per eos qui 
levigantur ς || 35 γένεται Haloander cum e | 36 * εἶναι] 
εἴη (est «) libri | 39 ὁμοίως ἐφεξῆς ML) similiter c. Ma- 
lim ὁμοίως ut glossema deleri | 41 προστάτας Hombergk 





2 depositionem V || 3 cothidie ? || docti sumus V edoctis- 
simus ? Neob. || 4 quineupletia Neob. quinque lecta V || 
deculpa V || 5 sit] /eg.est? || *potestatis] pietatis Ubri | 
6 nullum] nullo :* | 7 quod] per V || 7 sg. priorem 










quod t || 8 omnia] dominia V || sub om. V || 9 statuta. 
(antea spat. vac. 4 litt.) V || communis quae V || per] m 
V | 11 etiam — licet om. V || 14 ergastaria V^|| 16 ho 

minibus i] omnibus V Neob.|| 19 levigare V] et levigare. 
Neob. obligare t levare vulg. | et om. Nob. | 20 uellet 
i! | 21 aut ecclesiasticum] aut om. V || 22 omnibus mo- 
dis 7 | 23 et sit] esset V | assignare dum sie Hbri | —— 
24 hiatum notavit Heimbach; sed eo quod supplevi | 
27 inferunt t | 28 Quid] quod /ibri | inemptus t] — 
30 honerare t honestare V || post maioribus spat. vac. | 
litt. est in V | 31 levantur vulg. || 32 fit V] sit £Neob. | — 

inde] tamen : | 33 honus in infinitum V || nullam V | 
38 pragmaticam causam formam t! || 39 subiectos V | | 
uniuscuiuscumque V || 40 praepositus libri 


DE TABELLIONIBUS 


213 


Nov. XLIV pr. 





α τέλη λαμβάνειν ἢ πειρᾶσϑαι τὰ τέλη τρέπειν εἰς 
efr ET ἕκαστος ἀπολαυέτω μὲν τῆς τῶν 
στεγονομίων εἰεφορᾶς, συγχωρείτω δὲ τὰ ἐργαστήρια 
λειτουργεῖν τὰ jÓrn τε καὶ νενομισμένα. ὥξπερ 
γὰρ ἕκαστος ἑαυτοῦ προνοεῖται, οὕτω καὶ ἡμᾶς ἀνάγκη 
τοῦ λυσιτελοῦς τε καὶ συμφέροντος τῆς μεγάλης ταύ- 
της καὶ βασιλίδος ἀντιλαμβάνεσθαι πόλεως. οὐ γὰρ 
ἄν ἄλλως τὰ κοινῇ λυσιτελοῦντα προβαίη μὴ τῆς τοι- 
αὐτης βαρύτητος ἀπαλλαττομένων τῶν μέχρε νῦν av- 





Tiv ἦνα ὧν. 
(QÉmiAoyos.) Ἡ τοίνυν σὴ ἐνδοξότης τὰ παρα- 


στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ 
τύπου δηλούμενα ἀπαράϑραυστα φυλάξει καὶ οἱ μετὰ 
σὲ τὴν αὐτὴν ἀρχὴν παραληψόμενοι καὶ ἡ πειϑομένη 
σοι τάξις νῦν καὶ εἰς τὸν ἕξης ἅπαντα χρόνον. 

Dat. xvi. k. Iun. CP. post cons. Belisarii v. c. 
anno ir. [a. 531] 


ordinata tributa percipere aut temptaverint tributa 
mutare in pensiones: unusquisque fruatur qui- 
dem pensionis inlatione, cedat autem ergasteria fun- 
ctionem dare consuetam atque legitimam. Sicut enim 


5 unusquisque sui providet, ita et nos necesse est 


1M commodum est et utile magnae huic regiae 
efendere civitati. Non enim aliter quae communiter 
utilia sunt procedunt, si non tali onere liberentur 
quae hactenus illud ferre coacta sunt. 


10 


(Epilogus. Tua igitur gloria quae placuerunt 
nobis et per hanc sacram p ticam sanctionem 
declarata sunt ipsa servabit et qui post eandem ad- 
ministrationem susceperint et oboediens tibi officium 


15 nunc et in omne deinceps tempus. 


Dat. kal. Iunii CP. p. c. Belisarii v. c. — [a.536] 





ΜΔ 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑ- 


XLIV. Auth.XLY. Coll.IV tit.7 
R DE TABELLIONIBUS 


$9N ΚΑΙ ΠΕΡῚ TOY TA IIP9- » UT PROTOCOLLA DIMITTANT 


TOKOAAA AYTOYZ EAN EN 
ΤΟΙ͂Σ XAPTAI-. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ β΄, 
απὸ υὕυπατῶν καὶ πατρικῷ. 


IN CHARTIS R 


Imp. Iustinianus A. Iohanni pp. 


(Praefatio. Litem paulo ante audivimus prae- 


- Προοίμιον. Δίκης μικρῷ πρόσϑεν ἠκροασάμεϑα 25 
τῷ παρόντε νόμῳ παρασχομένης τὴν πρόφασιν. ἐκ 
γὰρ προςώπου γυναικός τινος ἐφέρετο συμβόλαιον, 
γράμματα μὲν αὐτῆς οὐκ ἔχον (ἢν γὰρ τούτων ἄνεπι- 


senti legi praebentem occasionem. Ex persona qui- 
dem mulieris cuiusdam ferebatur documentum, lit- 
teras quidem eius non habens (erat enim harum 
στήμων), τελεσϑὲν δὲ ὑπὸ συμβολαιογράφου καὶ παρά — ignara), completum autem a tabellione et (a) tabu- 
τε ταβουλαρίου τὴν ὑπογραφὴν ἔχον τὴν αὐτῆς xai30]lario subscriptionem habens eius et testium ostendens 

Nov. XLIV (Authent. XLV — Coll. IV tit. : gloss.) Graece extat in ML, B 22,2,1 cum schol. — Epit. Theod. 44 
(inde B3), Athan.14,1. Julian. const. XL. 


et olim statuta tributa accipiant vel tributa in pensiones pro aedibus converlere conentur: sed unusquis- 
que et pensionum collatione fruatur et officinas patiatur munera consueta et solia praestare. Sicut enim 
sibi quisque prospicit, ita nos quoque necesse est utilitati et commodo huius magnae et regiae urbis con- 
sulere. Neque enim aliter quae in commune utilia sunt procedent, nisi tali onere liberentur qui usque 
adhuc id ferre coacti erant. 

Epilogus. Tua igitur eminentia quae nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam sanctio- 
nem decíarantur, illibata custodiet pariterque qui post te eundem magistratum suscepturi sunt et officium 
tibi subiectum nunc et in omne deinceps tempus. 








XLIV. 


DE TABELLIONIBUS ET UT PROTOCOLLA IN CHARTIS 
RELINQUANT. 
Jdem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Litem brevi ante. audivimus, quae praesenti legi praebuit occasionem. Etenim ex 
persona mulieris cuiusdam proferebatur instrumentum, d scripturam quidem eius non continebat. (erat 





enim scribendi ignara), s 


a tabellione absolutum erat et per tabularium subscriptionem mulieris habebat 





1 ἢ πειρᾶσϑαι] aut temptaverint ς || 2 ἀπολαβέτω 
L ἢ μὲν om. L | 5 προνοεῖ M ἢ 125g. ἡμῖν — τύπου 
om. L | 13 ἀπαράϑραυστα φυλάξει M] σὺ τὲ αὐτὸς 
φυλάξαις L ipsa servabit ς || 13 sg. o£ — παραληψό- 
nr óusvos L| 16 xvr. k. iun. M] 
iun. cJul'" χαλανδῶν iovAiov (ἰουλίαις cod.) Ath. 
μηνὶ iovvío Theod. (om. Iul? al.) | CP. post Bilisario 
-— — aun. AA consul. —— iterum Zuliani 

- Utinensis, μετὰ τὴν ὑπατείαν Be (ov τὸ β΄ Ath.] 
cap. p. c. Bilisiario uic. con. c (V) p. c. bilisarii hi u. c. 
bilisarii JuL'" μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Theod. 
(quod praefert Biener p. 514) | 19 τῶν ML Ath.] om. B 
Theod. | συμβολαιογράφων) xai περὶ συμβολαίων add. 
Theod. || 20 xai om. « || περὶ om: B || τὰ om. Ath. | 21 αὐ- 
τοὺς ἐᾶν (ἐὰν Μὴ ML) ἔχειν αὐτοὺς Ath., £xv B. ἐᾶσαι 
Theod. | 22 χάρταιξ! συμβολαίοις Theod. || 23 inscr. 
et prooemium et cap. 1 in. om. B, add. ΒΣ || Ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς) Ὁ αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανὸς Ath. Ἶουστι- 

Iu. ; 





ψιανὸς BI (cf.z) | 25 ἠκροασάμεϑα)] zxovo**** L^ ἢ 
30 τὴ» αὐτῆς] τῆς αὐτῆς BI 





1 autem putauerint V | 3 *pensionis] impensionis ἔ 
in pensionibus V | illationem ὁ || concedat vu/g. || faetio- 
nem ; || 4 sicut] set ἐ | 5 unusquis V Neob. || sui om. t | pro- 
uiderit £ | 7 sg. communiter utilia sunt V] communia sunt 
utiliter t Neob. || 8 si non V] sine t Neo». | honere t honera 
V| 9 qui — coacti Beck temere || fere V | 125g. prag- 
matiea declarata sunt santione V || 13 ipsa] illaesa Beck 
male || seruauit V | qui om. t Neob. | 15 omne] nomine V | 
17 subscr. dat. kl. iunii cap. pc. bilisiario uie. con. V, om. 
cett. | 18sg. Rc XLIIII V | 20 ut] et ut vulg. | demittant 
R dimittat V? | 21 chartis] atriis V! | 23 A. om. V 
25 ante RT] antea V | 26 praebentem] praesentem V. 
quidem vu/g.] quodque R'! quod Κ᾽ quoque 7' que V! 
del.V? | 29 aut a tabellionem R* | a add. vulg. | ta- 
bulatio αὶ 


35 


Nov. XLIV pr. 1 


914 


DE TABELLIONIBUS 





μαρτύρων ἐπιδεικνύον παρουσίαν. εἶτα ἐπειδή τις 
ἀμφισβήτησις περὶ αὐτοῦ γέγονε, τῆς γυναικὸς λεγού- 
σης οὐ ταῦτα εἶναι τὰ παρ᾽ αὐτῆς ἐπιταχϑέντα ἅπερ 
ὁ χάρτης ἔλεγεν, ὃ τῆς δίκης ἀκροώμενος ἐσεζήτει 
παρὰ τοῦ συμβολαιογράφου μαϑεῖν τὴν τοῦ πράγμα- 
τος ἀλήϑειαν, καὶ δὴ τὸν συμβολαιογράφον ἤγαγεν. ὃ 
δὲ τὰ μὲν γράμματα ἐπιγινώσκειν ἔφη τῆς πληρώ- 
σεως τοῦ συμβολαίου, μὴ μὴν εἰδέναε τι τῶν παρ- 
ακολουϑησάντων" οὔτε γὰρ αὐτὸς τὴν ἀρχὴν ἐπιταγῆ- 


praesentiam. Deinde dum quaedam dubitatio s 
eo fieret, muliere dicente non esse a se delegata . 
quae charta loquebatur, qui litem audiebat, quae- 
rebat à tabellione cognoscere negotii veritatem, 

5 qu tabellionem deduxit. At ille litteras recognoscere 
ixit completionis tabellionis, non tamen nosse ali- 
quid horum quae secuta sunt; nec enim sibi ab 
initio penitus delegatum, sed commisisse cuidam 
suorum hoc facere, neque postea venisse ad com- 


ναι παντελῶς, ἀλλ᾽ ἐπιτρέψαι τινὶ τῶν avrov τοῦτο 10 pletionem, sed rursus alii hoc commisisse. Et is qui- 


σιρᾶξαι, οὔτε ὕστερον παραγενέσϑαι τῇ πληρώσει, 
, - , a ^ 

ἀλλ᾽ αὐϑις ἑτέρῳ τοῦτο ἐπιτετραφέναι. καὶ ὁ μὲν 
—- , - 2 * 2 * 

παραγενόμενος τῇ πληρώσει παρῆλθεν, οὐδὲν οὐδὲ 
— 2S r * — 3 D - 
αὐτὸς φήσας εἰδέναι (xai γὰρ οὐδὲ ὁ γραφεὺς ἦν τοῦ 


dem, qui affuit completioni, venit, nihil nec ipse 
dicens se nosse (etenim neque scriptor fuit docu- 
menti), sed solum docuit quia praesente se hoc di- 
missum sit. Nec cui ab initio delegatum est inventus 


συμβολαίου), ἀλλὰ μόνον ἐδίδαξεν ὅτε παρόντος αὐ- 15 est: unde, nisi per testes iudex valuisset agnoscere 


τοῦ τοῦτο ἀπολέλυται. οὐδὲ μὴν ὃ τὴν ἀρχὴν ἐπι- 
ταχϑεὶς ηὐρόϑη" ὥρθτε εἰ μὴ διὰ τῶν μαρτύρων ὃ 
δικάζων ἴσχυσεν ἐπιστῆναι τῷ πράγματι, καϑαρῶς 
ἐκινδύνευεν τὸ διαπεσεῖν πανταχόϑεν τὴν τοῦ πράγ- 
ματος γνῶσιν. ἐκεῖνο μὲν οὖν τῆς 
χεν ἐξετάσεώς τε καὶ κρίσεως" 


causam, pure periculum patiebatur undique negotii 
cadendi notitia. Et illud quidem competentem meruit 
examinationem atque decretum: 


προρηκούσης ἔτυ- 20 


CAPUT I. 


€ - 2 LI - - - * 
ἡμεῖς δὲ φήϑημεν χρῆναε τῷ παντὶ βοηϑῆσαι xal 

* » « , , ^ 
κοινὸν ἐφ᾽ ἅπασι ποιήσασϑαι νόμον, CTE TOUS προ- 
* - 7 ^ E 
εστῶτας τῆς ἐργασίας συμιβολαιογράφους αὐτοὺς δὲ 


nos autem credimus oportere universis auxiliari 
et communem in omnibus facere legem, quatenus 
praepositis operi tabellionum ipsis per se omnibus 


ἑαυτῶν ἐκ τρόπου παντὸς ἐπιτάττεσϑαι τὸ Gvufó-25 modis iniungatur documentum, et dum dimittitur 


λαιον ἡνίκα τε ἀπολύοιτο παραγένεσϑαι, καὶ μὴ ἄλλως 
ἐπιτιϑέναι τῷ χάρτῃ τὴν πλήρωσιν πλὴν εἰ μὴ ταῦτα 
πραχϑείη" cere ἔχειν αὐτοὺς εἰδέναι τὴν ὑπόϑεσιν 
ἐρωτωμένους τε ὑπὸ τῶν δικαζόντων δύνασθαι τὰ 


παρηκολουϑηκότα γινώσκειν «e καὶ ἀποκρίνεσϑαι, καὶ 80 teras sunt ignorantes qui haec iniungunt, quibus 


μάλιστα ὅταν γραμμάτων εἰσὶν ἀνεπιστήμονες οὗ ταῦτα 
ἐπιτάττοντες, οἷς ῥᾳδία καϑέστηκε καὶ ἀνεξέλεγκτος 
ἡ τῶν ταῖς ἀληϑείαις παρηκολουϑηκότων ἄρνησις. 
1 Ἵνα τοίνυν ἅπαντα ταῦτα κωλύσωμεν, διὰ τοῦτο 











intersint, et non aliter imponatur chartae completio 
nisi haec gerantur: ut habeant unde sciant negotium 
et interrogati ἃ iudicibus possint quae sunt subse- 
cuta cognoscere et respondere, maxime quando lit- 


facilis est et inconvincibilis denegatio horum quae 
pro veritate secuta sunt. 


1 Ut igiur omnia haec prohibeamus, propterea 


τὸν παρόντα γράφομεν νόμον, καὶ ταῦτα παραφυλάτ- 35 praesentem scripsimus legem, et haec custodiri mo- 
τεσϑαι πάντως βουλόμεϑα παρὰ τῶν συμβολαιογρά- | dis omnibus volumus a tabellionibus, sive in ipsa 
gov, εἴτε ἐπὶ ταύτης τῆς εὐδαίμονος bir uat εἴτε ἐν felicissima civitate sive in provinciis sint; scienti- 
ἐπαρχίαις εἶεν, γινωσκόντων ὡς si παρὰ ταῦτά τε — bus quia, si praeter haec aliquid egerint, cadent 
— ἐκπεσοῦνται πάντως τῶν καλουμένων cva- omni modo his quae vocantur stationibus, et qui ab 













et testium prae se ferebat praesentiam. | Deinde dubitatione aliqua de ea re orta, cum mulier diceret 
non haec esse ab ipsa mandata quae charta diceret, is qui litem audiebat, a tabellione discere rei veri- 
tatem cupiebat itaque tabellionem adduxit. Α{ ille litteras quidem se agnoscere instrumenti completi ne- 
que vero quicquam mosse eorum quae secuta essent dicit; mam neque ab initio omnino sese mandatum 
recepisse, sed cuidam ez: suis ministris ut id faceret commisisse, neque postea interfuisse completioni, 
sed rursus alíeri hoc commisisse. Atque ille quidem qui completioni interfuit, comparuit, qui se me - 
ipsum quidem quicquam scire dixit (neque enim scriptor fuerat instrumenti), sed hoc unum docuit se prac- 
sente id absolutum esse. Nec magis is qui ab initio mandatum receperat inventus est: ita ut, nisi per 
testes iude: valuisset causam persequi, manifesto periculum esset ne undique negotii notitia intercideret. 


D 


Atque illud quidem eo quo decet examine atque iudicio impertitum est; 
nos aulem universae rei auailium ferendum et communem. de omnibus legem faciendam esse 
existimavimus, ut qui praesunt officio tabelliones ipsi per se modis omnibus iubeantur instrumentum facere 
fpe cum absolvitur adsint, neve aliter patiantur chartam compleri nisi haec peracía sint: wt ipsi 
abeant negotii notitiam et a iudicibus interrogati possint quae subsecuta sint nosse et ——— 


i 
h 


mazime si litterarum imperiti sint qui haec mandant, quibus proclivis est atque ad convincendum 
10 Jtaque ut haec omnia prohibeamus, idcirco 
legem scribimus, atque haec omnino observari volumus a tabellionibus, sive in hac felici urbe sive in pro- - 
vinclis sunt: qui sciant se, si quid adversus haec egerint, omnino stationibus quae vocantur privatum dri, 


1 infitiatio eorum quae re vera secuía sunt. 


idque 
if ficilis. 
praesentem 





3 ταῦτα om.c ἢ 1 ἔφη MBZ] ἔλεγε L || 8 τοῦ συμ- 
βολαίου] tabellionis c | 9 "οὐδὲ libri || 10 αὐτοῦ :M || 
125q. ἀλλ᾽ avOus — πληρώσει om. M || ἑτέρῳ τοῦτο Ls] 
τοῦτο ἑτέρῳ ΒΣ ἢ] 13 παρῆλϑεν ML!) ἦλθεν L*BA | 
οὐδὲ! οὔτε ΒΣ δὲ L^ | 15 παρόντος] μὲν male add. Ha- 
loander (B2) | 16 ὃ om. L' || τὴ») ἐπὶ τὴν L || 17 ηὐρέϑη 
L] εὑρέϑη ΜΒΣ || 19 ἐκινδύνευεν o διαπεσεῖν M(c)] 
ἐκινδυνεύετο διαστεσεῖν LB || 23 νόμον, ὥστε] Θεσπί- 
ζομεν ὥστε inc. B. (νόμον, καὶ ϑεσπίζομεν des. ΒΣ) | 
τοὺς προεστῶτας τῆς ἐργασίας συμβολαιογράφους] prae- 
positis operi tabellionum e | 25 ἐκ τρόπου παντὸς ML] 
ἐκ παντὸς τρόπου vulg. cum Haloandro (B) || 27 ἐπέετι- 
ϑῆναι L! | τῷ om. M 1 30 παρακολουϑηκότα L || &no- 
κρίνεσϑαι LB] ἀποκρίνασϑαι M j 84 ταῦτα πάντα L | 
35 γράφομεν conscripsimus e | 37 ἐπὲ ταὐτηβ] in ipsa c ἡ 
39 στατιόνων] βαϑμῶν B et sic in sqq. constanter 


2 eum V | 3 qui — 6 tabelli| ser. Rꝰ in ras. 2 ver⸗ 
suum || 4 negotii V vulg.] rei.A(?) | 7 sibi] si V*|| 8 de- 
legatum R?77] delegato R!T'* delegat« V! delegata ] 
vulg. || commissise & || 9 suorum — venisse om. V* || 
10 alio R! || post comisisse verba cuidam — eomple- 
tionem (8 sg.) repetit R! | his R* || 17 cadente vulg. | - 
notitiam V || 22 leg. credidimus? || 25 demittitur || 
26 intersit libri | 27 geratur (generatur V!) mv 





habeant ἐπ ras.3 litt. R? || 28 interroganti RR! 
teris V| 30 hoe R' || iniungunt V] iungunt 
R? ungit R* || 31 inconuincibilibus A! || 35 pr E 
R! || conseripsimus .R] scripsimus V | et AT] ut V! uel - 
V? | 36 sg. ipsam felicissimam ciuitatem AR | 39 ommi 
modo his V7'] omni modo nobis &* omnino his A? 





















; πιόνων, xai ὁ παρ᾽ αὐτῶν σταλεὶς ἐφ᾽ ᾧ τε ἐπιταγῆς eis dirigitur ad iniungendum documentum et inter- 


ὸ j παραγενό; αὐτὸς κύριος est, ipse dominus super stationis auctoritate erit; εἰ 
E id ct eris ἀδϑοτας Bocsi. ma perefiby- mutabitur causa, etille quilem de cetero hoc ob- 


ἀσφαλέστεροι, καὶ ur διὰ τὴν ἑαυτῶν ἄνεσέν τε καὶ : 5 AA 
2 ; Pes δλλουρέννοε διαφθείρω, βίουε. Ei δὲ 2 Si vero indignus forte sit potestatem stationis 
VEF Mies que εἴη τοῦ τὴν ἐξουσίαν τῆς στατίονο: suscipere is cui documentum extra ea, quae ἃ nobis 
παραλαβεῖν ὃ τὸ συμβόλαιον παρὰ τὰ op ἡμῶν δια- 15 Dope ml per praesentem legem, iniungitur, ta- 
τεταγμένα μετὰ τὸν παρόντα νόμον ἐπιταττόμενος, o quidem cadat omnibus hac causa, alter 
ὁ niv συμβολαιογράφος ἐκπιπτέτω τρόποις ἅπασι τού- — verO pro eo constituatur; nihil omnino damnificando 
TOv, ἕτερος δὲ ἄντ᾽ αὐτοῦ προβαλλέσθω" οὐδὲν ζη- ex hoc stationis domino, quicumque fuerit extraneo- 
μιουμένου παντελῶς ἐντεῦϑεν τοῦ τῆς στατίονος xv- rum et non ipse tabellio, neque cadente lucris ex- 
Οίου, εἴ τις εἴη τῶν ἔξωθεν ἀλλὰ μὴ συμβολαιογρά- 30 τπὰξ venientibus, sed illo solo qui talia perpetravit 
ς αὐτός, οὐδὲ ἐχπίπτοντος τῶν ἐχεῖϑεν πόρων- εἰ dedignatus est suum complere opus primatu ca- 
ἀλλ᾽ αὐτοῦ μόνου τοῦ τὰ τοιαῦτα χομψευσαμένου καὶ — dente, omnibus quidem alis super stationis iure 
ἀπαξιώσαντος τὴν ἑαυτοῦ πληροῦν ἐργασίαν τῆς xoo- integris dominis elus ab ipsis tabellionibus qui talia 
στασίας ἐχπίπτοντο:, πάντων μέντοι τῶν ἀλλων τῶν — peccaverunt servandis. 
ἐπὶ τῇ στατίονε δικαίονν ἀκεραίω»»ν τοῖς κυρίοις αὐτῆς 395 
παρὰ τοὺς τὰ τοιαῦτα πταίσαντας συμβο, ράφους L à " 
8 φυλαττομένων. Καὶ μὴ πλαττέτωσαν oi G6vugo- 3$ Et non fingant tabelliones occasiones, per aegri- 
λαιογράφοε προφάσεις, εἰς νόσους τυχὸν ἀναχωροῦντες tudinem forte descendentes aut occupationes huius- 
ἢ εἷς ἀσχολίας τοιαύτας. ἔξεστε γὰρ αὐτοῖς, εἴ τε τοι- — modi —Licebit enim eis, si quid tale fuerit, evocare 
ovrov εἴη, μεταπέμφασθϑαι τοὺς ἐπετάττοντας xai δι᾽ 30 605 qui contrahunt et per se causam complere; pro- 
ἑαυτῶν τὸ πρᾶγμα πληρῶσαι" ἄλλως τε ταῦτα δὴ inde haec quae contingunt raro non im ntum 
τὰ σπανίως ox ἂν ἐμποδὼν σταίη τοῖς  Íacient universis, eo quod nihil inter homines sic est 
καϑόλου, διότε μηδὲν ἐν ἀνθρώποις οὕτως ἐστὲν ἄναμ- — indubitatum, ut non possit, licet aliquid sit valde 
φισβήτητον, ὡς μὴ δύνασθαι, κἂν εἴ τι τῶν σφόδρα — iustissimum, tamen suscipere quandam sollicitam du- 
εἴη δικαιοτάτων, ὅμως δέξασϑαΐ viva μεμεριμνημένην 35 bitationem : sed nec quaestus eorum minores fieri 
ἀμφισβήτησιν. ἀλλὰ μηδὲ τοὺς πόρους αὐτοῖς ἐλάτ- — per hoc propter contrahentium frequentiam occasio- 
τοὺς γένεσθαε κατὰ —— τὴν τῶν — nem icr cum melius si pauca agere caute 
συνέχειαν προφασιζέσϑωσαν, κάλλιον ὃν ὀλέγα πράτ- quam multis interesse periculose. 
Tuy» ἀσφαλῶς ἢ ποΐλοῖς ἐπεμβαΐνειν d δ τὸ τσ 3 4 
4 Ἵνα di ὅμως μὴ σφόδρα αὐτοῖς ἀπηνὴς ὃ νόμος 404 Ut tamen non vehementer eis dura lex esse vi- 


, ἡμιεῖς ἐστοχασμένοι τῆς ἀνϑρωπίνηΞ φύ-. deatur, nos conicientes humanam naturam mediocres 





eumque qwi αὖ iis delegatus sif, πὶ instrumentum faciendum recipiat, et adfuerit, ipsum auctoritate in 
statione potiturwm esse; atque res commutabitur, d alter in posterum eum locum im satione obtineat, 
quie Mida! qui ia ἐκ primatum ebat, alter autem eam amittat vel unus ex scribis illi ministran- 
tibus futurus si. Ouoniam enim alter dedignatus est id agere quod ipsi commissum erat, alter autem 
idem secundum illius voluntatem egit, propterea etiam nos hanc tis poenam infligimus, ut propter hunc 
metum circa instrumenía et iusti et cautiores fiant, nec propter suam socordiam et luxuriam alienas fortunas 
2 evertant. | Ouodsi is, cui post praesentem legem conira ea quae a nobis constituía sunt instrumentum 
conficiendum mandatur, foríe mom sit dignus qui potestatem síationis suscipiat, tabellio quidem modis 
omnibus eo iure privetur, alter autem in. eius locum promoveatur, iia tamen. ut nullum omnino damnum 
inde pati stationis dominus, si quis sit ex: extraneis nec vero tabellio ipse, neve reditus qui inde re- 
ammifíat: sed ille solus qwi talia commentus et officium suum explere dedignatus est, prü 
exuatur, reliqua. vero omnia iura stationis integra domimis eius serventur praeter iabelliones qui talia 
3 7 Nere causas fingant tabelliones, ut ad morbi forte excusationem confugiant vel alias 
odi occupationes. Licet enim ũs, si quid eiusmodi sit, arcessere eos qui mandant et per —— 
negotium complere: cum praesertim quae raro accilunt, impedimento non sint iis quae universe valent, 
quoniam mihil inter homines adeo indubitatum est, quod quamvis longe iusüssimum sit, famen nequeat 
aliquam admittere sollicitam dubitationem. — Sed ne quaestus quidem sibi inde minores fieri propter diu- 
üinam mandantium moram causentur, cum melius sit pauca agere tuto quam multa aggredi cum periculo. 
4& Ne tamen nimis iis dura lex esse videatur, nos humanae naturae ratione habita accommodaias eidem 





5 κατὰ ταύτην L| 7 ὑπογραφόντων LB] ὑπογρα- | creto V | 4 qui om. Ri | primstum] primstorio Rt pri- 
7 | maturio V'; leg. primatum (gerit)? [| 5 tebatur Ri | mi- 

| nistreseeum R* | 6 leg. Quoniam (enim)? ἢ est om. R! 
| 7 erat] e⸗·· Ri ἢ 8 hoc] haec R | 9 intulibus R^ ἢ *ob 
| timorem] optime R!V7' optimi R?vulg. | 11 alienationes 
Ba9nov τοῦ κυρίου B | 20 ἀλλὰ μὴ M] ἀλλὰ μὴ ὃ Β΄ | R!j 13stationis Heimback] stationibus (statutionibus V) 
ἀλλ᾽ ὃ L|] 24 τῶν ἐπὶ τῇ στατίονι δικαίων} super | libri (im stationibus vulg.) | 15 dispositi R' ἢ 16 hac] 
uL | haec E! a R* | 17 dampnificandee V! dampnifcandum 
| T [ 18 fuit E [ 19 ipse tabellio neque] ipso tabellione 

| &3|?21 dedignatus est] dedigesse R! | 22 stationibus V 

| 23 eius om. R' | 27 occasionis VR'T'! | per] leg. ad? 

" | 28 discedentes vulg. | 29 eis V] ei RT | 30 compleri R' 
γὰρ L* ! deinde V [| 31 quae] quod R! ἢ 36 ocezsiones E ἢ 31 eau- 
— tem R' | 3S interest periculose ΚΔ} 40 dura rwig.] dira 

1 iniugundum A | 2 stationibus V 3 de cetero] de- | libri | 41 mos] et nos P | conuecientes R! 
[ 35* 





Nov. XLIV 1. 2 


216 


DE TABELLIONIBUS 





σεως συμμέτρου! αὐτῇ καὶ τοὺς νόμους τοὺς ἡμετέ- 
ρους τέϑεμεν. διὰ γὰρ τὰς τοιαύτας αὐτῶν ἴσως du- 
φισβητήσεις δίδομεν αὐτοῖς ἄδειαν ἑκάστῳ ἕνα ἐπὶ 
τούτῳ προβάλλεσϑαι ἐν ὑπομνήμασι παρὰ τῷ λαμ- 
προτάτῳ μαγίστρῳ τῶν κήνσων τῆς εὐδαίμονος ταύ- 
της πόλεως κατὰ τὸ σύνηϑες πραττομένοις, καὶ ἄδειαν 
αὐτῷ διδόναι ἐπιτάττεσϑαι παρὰ τῶν συμβαλλόντων 
ἐν τῇ κατ᾽ αὐτὸν στατίονε τὰ συμβόλαια καὶ ἀπο- 
λυομένων αὐτῶν παραγένεσϑαι" καὶ μηδενὲ παντελῶς 
ἑτέρῳ τῶν ἐπὶ τῆς στατίονος ὄντων ἄδειαν εἶναι ἢ 
ἐπιτάττεσϑαι τὴν ἀρχὴν ἢ ἀπολυομένοις παραγένε- 
σθαι, πλὴν ἢ αὐτοῦ τοῦ συμβολαιογράφου τοῦ τὴν 
αὐϑεντίαν ἔχοντος ἢ τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ τούτῳ προ- 
βληϑέντος. εἰ δέ τε παρὰ ταῦτα γένοιτο καὶ ἕτερος 


ei etiam leges nostras ponimus. Propter tales enim 
eorum forte dubitationes damus eis licentiam singu- 
lis unum ad hoc constituere gestis apud clarissimum 
magistrum census felicissimae civitatis sollemniter 
b celebratis, et licentiam ei dare ut delegentur ei ab 
his qui veniunt ad eius stationem [et] documenta et 
dimissis eis interesse, et nulli omnino alteri in sta- 
tione existenti licentiam esse ut aut delegentur ei 
initium aut cum dimittuntur intersit, nisi tabellioni 


10qui auctoritatem habet aut qui ab eo ad hoc statu- 


tus est. Si vero praeter haec fiat et alter delegetur, 
tunc subiaceat poenae tabellio qui auctoritatem ha- 
bet a nobis dudum definitam, ipsis tamen documentis 

ropter utilitatem contrahentium non in ig. 


ἐπιταχϑείη, τηνικαῦτα ὑπτοπιπτέτω τῇ ποινῇ ὃ Gvu-15 Novimus enim quia metu legis de cetero et ipsi cu- 


, * , j - E 
βολαιογράφος ὃ τὴν αὐϑεντίαν ἔχων τῇ παρ᾽ ἡμῶν 
» , 2 - , - 
ἔμπροσϑεν διωρισμένῃ, αὐτῶν μέντοι τῶν συμβο- 

, * * " - , ? , 
λαίων διὰ τὸ χρήσιμον τῶν συμβαλλόντων οὐκ ἀκυ- 
[4 » , € , - , ^ ^ 
φουμένων. ἴσμεν δέ, ὡς δέεε τοῦ νόμου τὸ λοιπὸν 


stodient quae a nobis decreta sunt, et documenta 
sub cautela iacebunt. 


αὐτοί τε φυλάξουσε và παρ᾽ ἡμῶν, τὰ συμβόλαιά τε 20 


ἐν ἀσφαλεῖ κείσεται. 


CAPUT II. 


"Exsivo μέντοι τῷ παρόντι προοτέϑεμεν νόμῳ, dete 
— * » , , 
τοὺς συμβολαιογράφους μὴ εἰς ἕτερον χάρτην καϑα- 
^ , ^ 3 ^ - [5] 
ρὸν γράφειν συμβόλαιον, πλὴν δἰ μὴ εἰς ἐκεῖνον ὃς 


Illud quoque praesenti adicimus legi, ut tabelliones 
non in alia charta pura scribant documenta nisi in 
illa quae initio (quod vocatur protocollum) per tem- 


προκείμενον τὸ καλούμενον πρωτόκολλον ἔχοι, φέρον 25 pora gloriosissimi comitis sacrarum. nostrarum largi- 


τὴν τοῦ κατὰ καιρὸν ἐνδοξοτάτου κόμητος τῶν ϑείων 

- * , 

ἡμῶν λαργιτιόνων προβηγορίαν καὶ τὸν χρόνον xa" 

, ΄ ς , M i 

ὃν ὃ χάρτης γέγονε xai ὁπόσα ἐπὶ τῶν τοιούτων προ- 
, * ^ , "P , 

jn oie xai τοῦτο τὸ πρωτόκολλον μὴ ἀποτέμνειν, 

à 

ἐκ τῶν τοιούτων χαρτῶν ἐλεγχϑείσας πρότερόν τε 
* p u » » 7 * J * 

xai νῦν. Ote κἂν εἴ Ti εἴη χάρτης (xai γὰρ δὴ καὶ 
- » ». * 2 er 

τοῦτο εἴδομεν) ἔχων τὸ πρωτόκολλον οὐχ οὕτω κατα- 

γεγραμμένον, ἀλλ᾽ ἄλλην τινὰ γραφὴν ἔχον, μηδὲ 


tionum habet appellationem et tempus quo charta 
facta est et quaecumque in talibus scribuntur, et ut 
rotocollum non incidant, sed insertum relinquant. 


ovimus enim multas falsitates ex talibus chartis 
À ἐγκείμενον ἐᾶν. ἴσμεν γὰρ πολλὰς παραποιήσεις 30 Ostensas et prius et nunc: ideoque licet aliqua sit 


charta (nam. et hoc scimus) habens protocollum non 
ita conscriptum, sed aliam quandam scripturam ge- 
rens, neque illam suscipiant tamquam adulteram et 
ad talia non opportunam, sed in sola tali charta 


ἐκεῖνον σπροθιέσϑωσαν ὡς κίβδηλόν vs xai πρὸς «635 qualem dudum diximus documenta scribant. Haec 


τοιαῦτα οὐκ ἐπιτήδειον, ἀλλὰ μόνῳ τῷ τοιούτῳ χάρ- 
ς - 2 L4 * , 

τῃ ὁποῖον ἔμπροσϑεν εἰρήκαμεν τὰ συμβόλαια ἐγγρα- 

φέτωσαν. Ταῦτα δὲ τὰ περὶ τῆς ποιότητος τῶν χαρ- 


cap. II ín. citat Β5 p. 603 Zach. 


itaque quae de qualitate talium chartarum à nobis 





: eliam. leges nostras ferimus. .Nam propter tales eorum si quae sunt excusationes damus iis licentiam 
singulis unum aliquem ad hoc proponendi per acía apud clarissimum magistrum census felicis huius 
urbis more solito confecta, dandique potestatem ei, ut a contrahentibus in sua statione instrumenta fa- 
cienda recipiat et cum absolvuntur ea intersit: neve ulli omnino alteri eorun qui in statione sunt licentia 
sit vel ab initio mandatum recipiendi. vel cum absolvuntur. interveniendi excepto aut ipso tabellione qui 
auctoritatem habet aut eo qui ab ipso ad hoc propositus sit. Quodsi quid adversus haec fiat atque alteri 
mandatum sit, tum tabellio qui auctoritatem habet. poenae a nobis supra definitae subiciatur, ipsa 
tamen instrumenta propier utilitatem contrahentium. irrita ne fiant. | Scimus autem propter metum legis 
in — E rund quae a nobis praecepta sunt observaturos esse et instrumenta in. tuto positum éri, 
. u 
nisi in. illa quae in fronte protocollum quod vocatur habeat, quod. ferat gloriosissimi pro tempore comitis 


sacrarum nostrarum largitionum nomen et tempus quo charta facía est et quaecumque in talibus prae- 
scribuntur ; neve hoc protocollum abscindant, sed insertum relinquant. Scimus enim multas litteras $ 
ex eiusmodi chartis et antea et nunc esse convictas. | Unde si qua charta sit (etenim hoc quoque 


ES 
quae protocollum non ita praed Éts habeat, sed aliam quandam scripturam, ne illam quidem admittant — 
ἴω idoneam, sed in sola char(a tali qualem. supra diximus instrumenta 
Haec vero quae de chartarum qualitate deque abscissione protocollorum quae vocantur à — 


tamquam adulteram neque ad. ta 
inscribant. 





1 αὐτοῖς B || 5 ταύτης om. e [ 7 sq. παρὰ τῶν — στα- 
Tí0»i] ab his qui veniunt ad eius stationem ς || 8 κατ᾽ 
αὐτῶν B | 11 ἀπολυομένης B || 12 ἢ] εἰ B [αὐτοῦ 
scripsi (idem legendum aut ἀπὸ delendum censet Zachariae)] 
ἀπὸ libri, om. € (cf. Iulian. c. 169, ubi leg. nisi ei qui a 
tabellionibus propositus sit) || 13 αὐτοῦ] vov add. B || 
ἐπὶ τούτῳ ML] ἐπὶ τοῦτο B Haloander ad hoc c || 14 τι 
om. g || 16 sq. definitam (i. e. τὴν --- διωρισμένην) c || 20 τὰ 
παρ᾽ ἡμῶν ML] ϑεσπισϑέντα add. Haloander (B) quae 
a nobis deereta sunt g || 22 ἐκεῖνα L|| 24 συμβόλαιον 
(συμβόλ L) libri] συμβόλαια Haloander ex ς || 25 προ- 
κείμενο» initio g || ἔχοι M] ἔχει B, om. L (cf. ad v. 21 
et e) | 27 ἡμῶν. λαργιτιόνων ML] ἡμετέρων ϑησαυρῶν 
B (cf. Ath. et schol. “᾿ϑανασίου᾽ p. 513 Heimbach) || 
xa" ὃν MB] καϑ' ὃν ἔχει L || 28 προγράφεται] 7t90y9á- 
φεται δέχεται L || 29 τοῦτο om.e ἢ 31 τε om. B || 33 ei- 
Jousv ML] οἴδαμεν LB scimus e | 34 γραφὴν ἔχων B 


tarum g 





in textu huius' gl. Accurs. | 5 celebrabitis & || eis 
VT || eis ab V^ || 6 et del. Beck || 7 demissis R || et V 
ut RT | stationem || 8 esse om. V | 10 qui] quia Κ᾿ 
habent V | status V! || 12 subia«««e« V! subiacebit 
subiacet 7'|| 13 definitae vulg. || 15 enim om. R* 
cetero] decreto V || 17 *iacebunt] faciunt /ibri | 22 
mus V] addicimus 7' addimus A || 23 sq. in illa] in om. V] 
24 initio £V] ab initio 7 || quod] que V^ || 27 quocum- 








om. K || de equalitate V7 


Te 
ἔχον γραφὴν L || 39 ἐκεῖνον (ἐκεῖνο 1.4) στοιεῖν mQo- — 
ἐέσϑωσαν LL | 38 τὰ om. L || τῶν χαρτῶν] talium char- 1 


tamen. praesenti legi adicimus, ne tabelliones in. alia charta pura. scribant. instrumentum 


* 


« E 


2 e R| 3 unam /ibri l 4 civitatis] quidam habent - ; 


ac 
v 
que V | 29 chartis om. R' || 32 seriptum R* | 33 susei- — 
pient V | 34 oportuna V?* | 35 scribat A! | 36 quae — 











UT HAERETICI CURIALES 911 Nov. XLV pr. 





τῶν ἡμῖν διωρισμένα xal τῆς ἀποτομῆς τῶν καλουμέ- decreta sunt (et) de incisione eorum quae vocantur 
νων — —— κρατεῖν ἐπὶ τῆς εὐδαίμονος ταύτης protocolla valere in hac felicissima solum civitate 
πόλεως μόνον βουλόμεϑα, ἔνϑα πολὺ μὲν τὸ τῶν volumus, ubi plurima quidem contrahentium multi- 
συναλλαγμάτων πλῆϑός ἐστι, πολλὴ δὲ ἡ τῶν χαρτῶν — tudo, multa quoque chartarum abundantia est, et 
ἀφϑονία, καὶ πάρεστε τῷ νενομισμένῳ τρόπῳ τοῖς 5licet legali modo negotiis uti et non dare occasionem 
πράγμασι χρῆσϑαι καὶ μὴ διδόναε πρόφασίν τισι πα- — quibusdam falsitatem committere, cui se obnoxios 
ραποίησιν ἁμαρτάνειν, T$ ἑαυτοὺς ὑπευϑύνους ὄντας existere demonstrabunt qui praeter haec agere prae- 
ἀποδείξουσιν, εἴ τε παρὰ ταῦτα πρᾶξαι ϑαρρήσειαν. — sumpserint. ; 
——— Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ (Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 





τοῦδε τοῦ θείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἔργῳ 10 hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo 
καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω. operi effectuique tradere festinet. Ὁ ΡΣ 
Dat. xvi. k. Sept. CP. post cons. Belisarii v. c. anno Dat.xviur kal Septemb. CP. post cons. Belisarii 
secundo. , [v. 537] v. c. [a. 936] 
ME XLY. Auth. LII. 

ΠΕΡῚ TOY MH EAEYOEP9OHNAI 15 R. UT HAERETICI CURIALES 
BOYAEYTIKHX ΤΎΧΗΣ I1OYAAIOYX TE ET MUNIA IMPLEANT ET OMNES FUNOCTIO- 
ΚΑΙ XZAMAPEITAX H AIPETIKOYZX NES EXHIBEANT, PRIVILEGIIS AUTEM NON 


HPOOAXEI THX AYT9N ΘΡΗΣΚΈΙΑΣ, AAAA  FRUANTUR. ET DE TESTIBUS HAERETICIS 
TOIX MEN BOYAEYTIKOIXS AEITOYPIH- ET UT DE CURIALI FORTUNA TESTIMONIUM 
MAXIN ὙΠΟΚΕΙ͂ΣΘΑΙ, ΤῊΝ AE IIPONOMIS9N 20 PERHIBEANT HR 
AYT9N MH AHOAAYEIN. ΔΎΝΑΣΘΑΙ AE 
AYTOYX KATA OPOOAOZ9N ὩΣ YHOKEI- 
MENQ9N BOYAEYTIKHI ΤΎΧΗΙ MAPTYPEIN, 
OIA AH ΚΑΙ ὙΠῈΡ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤῊΣ IIOAI- 
TEIAX ΚΑΛῸΣ MAPTYPOYNTAX. 25 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B, Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 
ἀπὸ ὑπάτων xal πατρικίῳ. 

(Hoooíutov.) "Prud τι πρὸς ἡμᾶς ἔναγχος ἡ σὴ Praefatio. Verbo nobis tua retulit eminentia, 
πεμήνυκεν ὑπεροχή, τινὰς — Bovlevi dis εἶναι S inter curiales esse Iudaeos forte aut Sa- 
Ιουδαίους τυχὸν ἢ Σαμαρείτας ἢ Μοντανιστὰς ἢ ἄλλως 30 maritas aut Montanistas aut aliter respuendos ho- 
καταπτύστους ἀνθρώπους, OUS οὔπω xai viv T ὀρϑὴ mines, quibus nondum hactenus recta et immaculata 
xal ἀμώμητος ἡμῶν κατέλαμψε πίστις, ἀλλ᾽ ἐν σκότει — fides illuxit, sed in tenebris sedent animarum vera 
κάϑηνται, ταῖς ψυχαῖς τῶν ἀληϑῶν οὐκ αἰσϑόμενοι 


Nov. XLV (ΞΞ Authent. LII) Graece extat in ML (de B cf. Heimbach manuale Basilicorum p. 420 q.). — Epit. 
Theod. 49, Athan. 8,2 (inde Nomoc.^ XIV tit. ad 12,2), Iulian. const. XLI. | Summarium praestant paratitla ad 
Coll. const. eccl. I 5, ?1 p. 1291 Voell. ubi citatur τῶν μετὰ τὰς νεαρὰς »' διάταξις". 

pr. summam than. repetit in paratitlis tit. 3 $ 8 (inde Coll. const. eccl. III 3 in paratitl. p. 1361 Voell.) 





nobis definita sunt valere tantummodo in hac felici urbe volumus, ubi magna est et contractuum copia 
et chartarum abundantia, et in promptu est legitimo modo rebus uti neque cuiquam occasionem dare falsi 
crimen committendi, cui se ipsos obnoxios esse demonstrabunt, si quid adversus haec agere ausi sint. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt tua sublimitas 
ad opus effectumque adducere studeat 





XLV. 


NE IUDAEI ET SAMARITAE VEL HAERETICI NOMINE RELIGIONIS EORUM A CURIALI 

CONDICIONE LIBERENTUR, SED UT MUNERIBUS QUIDEM CURIALIBUS OBNOXII SINT, 

PRIVILEGIIS VERO EORUM NON FRUANTUR. IIDEM AUTEM UT POSSINT CONTRA ORTHO- 

DOXOS CURIALI CONDICIONI OBNOXIOS TESTIMONIUM DICERE, QUIPPE QUI ETIAM PRO 
ORTHODOXA REPUBLICA RECTE TESTIMONIUM DICANT. 


Jdem Augustus lohanni praefecto praetorio iterum, ex:consuli et paíricio. 
Praefatio. Nuntium aliquem ad nos nuper tua sublimitas rettulit: esse quosdam inter curiales 


ludaeos forte vel Samaritas vel Montanistas vel alio nomine detestabiles homines, quos ne nunc quidem 
recta et integra nosira fides collustraverit, sed qui in tenebris sedeant neque animis vera mysteria per- 





4 συναλλαγμάτων) συναλλαγμένων ex ς Haloander ἢ 1 et add. vulg. | earum /ibri | 2 solam V* sola αὶ 
5 τύπω L || 1 ὑπευϑύνουν L! | 8 ϑαρρήσειεν L | 9epil. | 3 ubi (ut V!) plurima ΕΞ ΠῚ duplum Εἰ | 5 uti et 
om. B || 12 xvi. k. sept. CP. M] xvm. kal.Septemb. CP. «, | Heimbach] ut et V etut T ut R* interesse et R* (vulg) n 
bu uj καλανδ. Σεπτεμβρίων Ath, umt σεπτεμβρίῳ | 6 committere] omni mittere R! | 7 prae V | agere EV] 
Theod., om. Iul. (xv. k. Sept. Zachariae) | post Bilisario | aliquid agere vulg. | praesumpserit A! | 12 subscr. dat. 
uc. conss. ann.seeundo M, post cons. Belisarii v. c. c post | xvin. kal, septemb. (sept. Bamb.) eap. (ca. Bamb.) post 
cons. uelisari (ve! uilisari) Jul.^vv μετὰ τὴν ὑπατείαν | consul. bilisiario uiro clarissimo con. (bisiario uiro kari. 
Βελεσαρίου Ath. Theod. | 15 rubr. Περὲ αἱρετικῶν Bov- | Bamb.) V Bamb. 1I, om. ΕΤ αἱ. | 14 Hanc constitutionem in 
λευτ δὴν οἵτενες κατὰ ὀρϑοδόξων δύνανται μαρτυρεῖν ὅτε R f.'18" ad finem Collationis LX (post nov. CX XIII — 
τύχῃ ὑπόκεινται Theod. (ἡ περὶ βουλευτῶν xal ταξεω- Auth. CXX XIV) adiecit R? | Ee LII V ἢ 15 afetici 
τῶν αἱρετικῶν με' (ug v. L) νεαρά Nomoc. XIVtit.9,2)| | V|| 16 et ut omnes E | 18 et de] et om. R | 20 prohi- 
16 τε Om. Ath. | 21 ἀπολάβειν L | 24 τῆς! τοῦ 1, | | beant Rrubr. || 26 (I)nperator iu. £ [| 28 *Verbo] «ero £V 
25 Praa τῇ Ῥήματε Ath. cod. ς | ἔναγχος om. ς | | Verum T'al.|| eminentia retulit E || 30 homines quibus] 
32 ἡμῶν om.s | 33 ταῖς ψυχαῖς) animarum g quibus hominibus Κα | 31 nundum R 





Nov. XLV pr. 1 


270 


UT HAERETICI CURIALES 





μυστηρίων" καὶ ἐπειδήπερ αἱρετικοὺς μισοῦμεν, οἵον- 
ται κατὰ ταύτην τὴν πρόφασιν ἐλεύϑεροι.. βουλευτι- 
κῶν εἶναι λειτουργημάτων" καὶ ὡς προρήκει τὰ περὶ 
τούτων διακριϑῆναι. Ἡμεῖς τοίνυν ἐϑαυμάσαμεν, εἴ- 
περ ἡ σύνεσίς τε καὶ ὀξύτης ἡ σὴ τοὺς τοιούτουξ αὖ- 
τῶν ὑπέμεινε λόγους, ἀλλὰ μὴ παραχρῆμα τοὺς τὰ 
τοιαῦτα λέγοντας διέσπασεν. εἰ γὰρ ἄνϑρωποί τινές 
εἰσιν οἵπερ οἴονται διὰ τῆς εἰς ἔσχατον ἀτοπίας ἐκεί- 
νῶν ἀξιοῦσϑαι τῶν γερῶν, ἅπερ μόνοιβ τοῖς μεγίστοις 


non sentientes sacramenta: et quoniam haereticos 
odio habemus, putant per eam occasionem liberi 
curialium esse functionum et quae competunt his 
declinare. Nos igitur mirati sumus, si sapientia et 


5acumen tuum tales eorum pertulit rationes, et non 


Si enim homines 
utant per novissimam absurdita- 


repente talia dicentes dilacerasti. 
quidam sunt qui 


tem illa promereri se praemia quae solis maximis - 


dignitatibus reservavimus, quis non eorum habeat 


ἀξιώμασιν ἐφυλάξαμεν, τίς οὐκ ἂν αὐτῶν μισήσειε 10 exosam vecordiam et stultitiam ὃ Quapropter cu- 


τὴν ἀϑλιότητά τε καὶ ἄνοιαν; "Qere βουλευέτωσαν 
μὲν οἱ τοιοῦτοι πάντες καὶ μάλα οἰμώξζοντες καὶ ταῖς 
βουλευτικαῖς ὑποκείσϑωσαν λειτουργίαις, demeo καὶ 
ταῖς ταξεωτικαῖς καϑὰ πρώην νενομοϑέτηται, καὶ 


μηδεμία ϑρησκεία τῆς τοιαύτης αὐτοὺς ἐξαιρείτω τύ- 15 enim neque antiquarum quarumlibet le 


χηβ (τοῦτο γὰρ οὔτε τῶν παλαιῶν τινε νόμων οὔτε 
τῶν νέων εἴρηται), ἀνάξιοι μέντοι βουλευτικῆς ἁπά- 
σης ἔστωσαν τιμῆς. Καὶ ἐπειδήστερ οἱ νόμοι πολλὰ 
διδόασι τοῖς βουλευταῖς προνόμια, περί τὲ τὸ μὴ 


riam exerceant huiusmodi omnes etiam nimis in- 
gemiscentes et curialibus subiaceant functionibus, 
sicut etiam officialibus, ut dudum sancitum est, et 
nulla religio ab huiusmodi eos excipiat fortuna (hoc 
neque 
novellarum est), indigni tamen curiali sint honore. 
Et quoniam leges plurima praebent curialibus privi- 
legia, et ut non caedantur et non exhibeantur neque 
ad aliam deducantur provinciam et alia plurima, 


τύπτεσϑαι περί τε τὸ μὴ παρίστασϑαι μηδὲ εἰς éré- 20 horum nullo fruantur, sed quicquid scriptum est de 


ραν ἄγεσϑαι χώραν xal ἕτερα μυρία, τούτων ἀπο- 
λαυέτωσαν μηδενός. ἀλλ᾽ εἴ τι μὲν γέγραπται περὶ 
βουλευτῶν οὐ χαριζόμενον αὐτοῖς προνόμιον, τοῦτο 
καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς κρατείτω, καὶ πληρούτωσαν σωματικάς 


τε καὶ χρηματικὰς λειτουργίας, καὶ μηδεὶς τούτων αὐ- 25 qua et animam volunt esse. 


curialibus quod non confert privilegium, hoc etiam 
in his valeat, et compleant corporalia et pecuniaria 
munia, et nulla ab his eripiat eos lex; honore vero 
fruantur nullo, sed sint in turpitudine fortunae, in 
ic igitur eis de hoc 


τοὺς ἐξαρπαζέτω νόμος, τιμῆς δὲ ἀπολαυέτωσαν μη- dispone. 
M - »f. 2 * T * 
δεμιᾶς, ἀλλ᾽ ἔστωσαν ἐν ἀτιμίᾳ τὴν τύχην, ἐν οἵᾳ καὶ 
^ ^ , e 2 - 
τὴν ψυχὴν ἐβουλήϑησαν εἶναι. οὕτω τοίνυν αὐτοῖς 
τὸ περὲ τούτου διάϑες. 
CAPUT I. 


Κἀκεῖνο μέντοι ye προβήγγειλας ἡμῖν ἄξιον ζητή-80 Illud quoque nuntiasti nobis dignum quaestione 


, , * ^ ^ € 
σεώς σοι γενόμενον. ἐπειδὴ γὰρ τοὺς αἱρετικοὺς μαρ- 
τυρεῖν εἵρξαμεν ἐφ᾽ ὧν ὀρϑόδοξοι πρὸς ἀλλήλους δὲ- 
- * ^ € , , 
κάζονται, διδόντες αὐτοῖς κατὰ τὴν ἡμετέραν διάταξιν, 
2 ^ 2 , , - * , 
εἰ μὲν ἐν ἀλλήλοις φύροιντό τε ἐκεῖνοι καὶ δικάζοιντο 
€ 


tibi natum. Quia enim haereticos —9 


hibere prohibuimus, ut quando orthodoxi inter 


utros litigant, dantes eis per nostram constitutio- 


nem, si quidem inter alterutros misceantur illi et 


καὶ ἑκάτερος αἱρετικὸβ εἴη ὃ τε ἐνάγων ὃ vs év«yó-95litigent et uterque haereticus sit et actor et reus, 


, - 2 , E , * 
μενος, δύνασθαι μαρτυρεῖν, ἀξίων ἀλλήλοις ὄντων 
καὶ τῶν δικαζομένων καὶ τῶν μαρτυρούντων" εἰ δὲ 


posse testimonium (dari), dignis adinvicem existenti- 
bus et litigantibus et testimonium perhibentibus; si 


cap. I argumentum notatur Nomoc. XIV tit. 12, 2 (ubi citatur νεαρὰ μβ΄) et 9, 2. 





cipiant: qui quoniam haereticos odio habemus, hoc nomine immunes sese a curialibus muneribus esse 
arbitrantur; atque haec quomodo conveniat diüudicari. Nos vero mirati sumus, siquidem iudicium et 
acumen tuum eiusmodi eorum sermones toleravit ac non confestim eos qui talia loquuntur convellit. 
Nam si qui sunt homines, qui propter extremam pravitatem illis praemiis se dignandos existiment, quae. 
solis muximis dignitatibus servavimus, quis non eorum tenuitatem et inscitiam oderit? taque curiales 
quidem sint isti omnes, quamvis vehementer lamententur, et curialibus obnoxii muneribus, pariter atque 
officialibus secundum id quod olim lege sancitum est, neve ulla eos religio e; hac condicione eaimat ( 


enim neque veterum ulla neque novarum legum dictum est), indigni tamen omni honore curiali sint. .Et . 


quoniam leges multa dederunt curialibus privilegia, qualia sunt ne verberentur neve sistantur neve in 
aliam provinciam ducantur atque sescenta alia, horum nullo fruantur: sed si quid de curialibus scriptum. 
est quod iis privilegium non conferat, hoc etiam de illis valeat, et tam corporalia quam pecuniaria. 
munera exequantur, neve ulla eos inde eripiat lez, honore autem fruantur nullo . sed in infamia sit 
eorum condicio in quali etiam animam esse voluerunt. Πα igitur dis hac de re constituas. 1 

L Ceterum illud quoque ad nos detulisti quod quaestione dignum tibi. extitit. oniam enim 
haereticos testimonium dicere in litibus quas orthodoai inter se habent vetuimus — qui dedimus illis per 
nostram constitutionem, ut si quidem inter se misceantur et litigent atque uterque haereticus sit tam actor 
quam reus, possint testimonium dicere, cum se invicem digni sint et litigantes et testes; rursus si haere- 





1 οἴονται M] οἷς L^ οἵ L^ (ὅτι Haloander) | 3 λει- 


2 odio] hodie E || occasionem] hoe occasionem V | 
τουργημάτων»] ἐζήτησαν add. L in marg. | «ai — 4 δια- 


3 quae om. V || 4 sapientia et ΠῚ sapientie V Neob. || 5 aeu-- 


κριϑῆναι) et quae competunt his declinare e, unde male 
διακλιϑῆναε coni, Osenbrüggen || 7 διέσπασεν») dilace- 
rasti ς || 11 τε xai ἄνοιαν om. L || 12 μὲν M] ἡμῖν L, 
om. e | 14 πρώην νενομοϑέτηται) Cod. 1,5, 7 || 10 τοῦτο 
Mz] τούτων L | *ovóà Μ΄) οὐδὲν L || *ovóà ML | 
17 ἁπάσης om. g || 195g. cf- Cod. 10, 32, 33 et Nov. CLI || 
20 "μήτε ML || 21 ἀπολαβέτωσαν L (id. 26) | 23 χαρι- 
ζομένων L || προνομέων L* | 21 τὴν τὐχην] fortunae, 
unde τῆς τύχης commendari non recte putat Zachariae 
28 ἠβουλήϑησαν L | αὐτοὺς L^ | 29 τὸ M] om. L 
διάϑες M (cf. “ἢ διαϑέσϑω L || 91 γινόμενον L | τοὺς 
om. L || 32 εἴρξαμεν M] εἴρξαμεν L || ἀφ᾽ ὧν M || 33 διά- 
ταξι»} Cod. 1, 5, 21 











men vulg.] caeumen libri || 6 delaterasti V Neob. || enim - 
om. V || 10 post curiam Aiatus dimidii versus est in V || 
11 exeant R, corr. R? | homines AT || 13 sucut A || offi- 
cialis RV officialis 7' | st ΕἸ om. VT || 14 regio R || 
15 antiquorum V || qualibet vulg. | 16 est] dictum est vulg. 
sunt R | 18 cedantur R concedantur V || 19 aliam V* || 
20 nulla V, om. E || quiquid A || 23 erripiat V arripia 
RT | 25 de om. V || 26 *disponet /ibri | 30 i: 
quod nuntiasti E | quaestionem ΚΓ || 31 perhiberet 

32 horthodoxi V. ortodoxi A (et sic saepius) || 34 inter 
in V | 35 et uterque] et om. R || sit] sie & || auctor R 
36 posse vulg.] posset /ibri || dari addidi (perhibere add. 
vulg.) | 37 et litigantibus om. VT' || perhibentes V 











1 





ET MUNIA IMPLEANT 


219 


Nov. XLV 1 ep. 





αὖϑις αἱρετικός τε εἴη καὶ ὀρθόδοξος, xarà μὲν ai- 
ετικῶν καὶ G όδρα δύνασϑαι μαρτυρεῖν ὑπὲρ 0gjo- 
ὅόξων, κατὰ δὲ ὀρϑοδόξων οὐκ Fr ὀρϑοδόξων δὲ 
ὄντων τῶν δικαζομένων μηδεμίαν εἶναι παντελῶς 
πάροδον αὐτοῖς εἰς μαρτυρίαν" ἐδίδαξας τοίνυν ἡμᾶς, 
ὥς τινες ὀρϑόδοξοι καϑεστῶτες ὕνται βουλευτι- 
κῆς εἶναι τύχης, καὶ ἀνάγκη παρελϑεῖν. εἰς μαρτυρίαν 
τοὺς ἐκ τοῦ γένους συνημμένους αὐτοῖς ἢ καὶ ἄλλως 
πῶς ἐπισταμένους αὐτῶν τὴν τύχην" καὶ ἐπειδήπερ 
ὃ νόμος εἴργει τὰς ἐπ᾽ ὀρϑοδόξοις μαρτυρίας τῶν 
αἱρετικῶν, διὰ τοῦτο τοὺς δικαστὰς ὀκνεῖν ταύτας 
προΞξέεσϑαι. καίτοι γε μάταιον δεδοίκασε δέος οἱ τὰς 
τοιαύτας παραιτούμενοι δέχεσϑαι μαρτυρίας. πρῶτον 
μὲν γὰρ ὑπὲρ ὀρϑοδόξων γίνονται, τοῦτο δὲ οἱ νόμοι 
πράττειν τοὺς αἱρετικοὺς οὐ κωλύουσιν" ἔπειτα εἰ 
τοὺς ὄντας βουλευτὰς εἶτα πρὸς τὴν τύχην ἀνανεύον- 
τας ἕλκει τις εἰς βουλὴν καὶ τοὺς αἱρετικοὺς εἰς μαρ- 
τυρίαν καλεῖ, πῶς οὐ τοῦτο ὑπὲρ τῆς ἡμετέρας πράτ- 
v&L πολιτείας; ὥςτε εἶναι τὴν μὲν πολιτείαν τὴν δὲ- 


5bus nullum esse penitus accessum 


vero rursus haereticus sit et orthodoxus, contra 
haereticos quidem etiam valde posse testimonium 
dari pro orthodoxo, adversus orthodoxum autem ne- 
quaquam; orthodoxis quoque existentibus litigatori- 
ilis ad testimo- 
nium «««««« ex genere aut etiam aliter quodam modo 
scientibus eorum fortunam: et quoniam lex suspendit 
super orthodoxis testimonia haereticorum, propterea 
iudices pigere haec admittere: cum utique vanum 


10 metuant timorem qui huiusmodi repudiant suscipere 


testimonium. Primum etenim pro orthodoxis fiunt 
(hoc autem leges agere haereticos non prohibent), 
deinde si existentes curiales contra fortunam re- 
luctantes trahit quisquam ad curiam et haereticos 


15ad testimonium, quomodo non hoc pro nostra agit 


republica? ut sit respublica litigantium quidem ortho- 
doxa, et maxime ex quo nos ei dedit deus im 

qui autem super hoc testantur, pro orthodoxis per- 
hibeant testimonium.  Conversatio enim nostra recta 


καξομένην ὀρϑοδοξοῦσαν, xai μάλιστα ἐξ οὗπερ ἡμᾶς 20 est et iam plena orthodoxa fide, omni alia haeresi 


αὐτῆς δέδωκεν ὃ ϑεὸς βασιλεύειν, τοὺς δὲ ὑπὲρ τούτου 
μαρτυροῦντας ὑπὲρ ὀρϑοδόξων ποιεῖσϑαι μαρτυρίαν. 
τὸ γὰρ πολίτευμα τὸ ἡμέτερον ὀρϑόν τέ ἐστι καὶ ἤδη 
μεστὸν τῆς ὀρϑοδό 
εἰκότως μεμεσημένης. 

QEniloyos) Καὶ τοῦτο τοίνυν ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
παραφυλαττέτω τόν τε ἡμέτερον γινώσκουσα νοῦν 
καὶ τὸ πολιτείᾳ συμφέρον μνηστεύουσα καὶ ἐπι- 
 σταμένη διὰ πάντων, ὡς ἐχεῖνα ἡμῖν καὶ πράττειν 


ὄξου πίστεως, πάσης αἱρέσεως ἄλλης 
25 


merito constituta sub odio. 


(Epilogus.)) Et hoc igitur tua eminentia custo- 
diat nostram cognoscens mentem et quod reipublicae 
expedit commemorans et sciens Zt omnia, quia illa 
nobis et agere et sancire studi est quaecumque 


x«i νομοθετεῖν διεσπούδασταε ὁπόσα τὴν ἡμετέραν 30nostrae prosint reipublicae. 


ὠφελεῖ πολιτείαν. 
Dat. xv. k. Sept. CP. post cons. Belisarii v. c. 
anno II. 


Dat. kal. Sept. CP. imp. Iustiniani pp. Aug. anno XI. 


[a. 537] p. c. Belisarii v. c. 





licus sit et orthodoxus, contra haereticos quidem utique testimonium dicere possint pro orthodoxis, conira 
: 0s autem non item; orthodoxis vero litigantibus nullus omnino iis aditus sif ad testimonium —: 
iam docuisti nos orthodozos quosdam negare se curialis esse condicionis, atque necesse esse ut testes 
introducantur qui ex genere iis coniuncii sunt vel etiam alio quo modo compertam habent eorum con- 
dicionem; et quoniam lez haereticorum testimonia de orthodoxis prohibeat, propterea iudices haesitare 
ea admittere. uam vanum habent metum qui eiusmodi testimonia accipere recusant. Nam pri- 
mum quidem pro orthodoxis feruntur, hoc autem leges haereticos facere non vetant; deinde si quis eos 
qui curiales sunt atque condicionem suam detrectant, in curiam trahat et haereticos ad testimonium vocet, 





quin hoc pro nostra agit republica? ut respublica sit quae litiget orthodoxa, idque mazime ex quo 


imperium eius deus dedit, porro 


qui eo nomine testes sunt, pro orthodozais testimonium dicant. 


Nostrae enim reipublicae status rectus est et iam plenus orthodoxae fidei et qui merito omnem aliam 


haeresin odio eat. 
Epilogus. 


logi ltaque hoc quoque tua sublimitas custodiat, 
mum et reipublicae salutem sectetur et per omnia teneat nos ut il 


uae quidem et nostrum noverit ani- 
et ageremus et sanciremus. operam 


dedisse, quaecumque reipublicae nostrae utilitatem afferrent. 





2 μαρτυρεῖν Lc] μαρτύρων M || 3 κατὰ δὲ M] δὲ om. L 
(cf- ad c) ἢ 5 ἐδέδαξας -.-- 1 μαρτυρίαν et S συνημμένους 
αὑτοῖς non habentur in ς ἢ 9 αὐτῶν] αὐτοῖς L^ ἢ 10 εἴρ- 
yes Μη εἴργει L || 11 ταύτας M] ταῦτα Ls ἢ 12 γε om. L | 
τὰς τοιαῦτας — 13 oías] huiusmodi ---- testimo- 
nium « | 15 zi] eis M || 16 εἶτα om. ς | 18 καλεῖ! xe» 
L^, om.c || 19 τὴν δικαζομένη»} litigantium (i. e. τῶν 
δικαζομένων) c | 20 ὀρθόδοξον οὖσαν L | 23 ὀρϑόν 
zz] ὀρϑόδοξόν τε Zachariae | 24 μεστὸν Mz] μετὰ L | 

: 26 epil, om. ^. 21 vov» c] νόμον τὶ 28 μνηστεύουσα) 
| commemorans (i. e. u»ruovetovoa) ς ἢ 32 xv. k. sept. M] 
kal. Sept. & Julian.(^Pv) Ath. μηνὶ sex veufoio Theod. I 
ΟΡ. M] eonstantin. imperator. iust. pp. aug. anno XI c | 
post cons. Belisarii v. c. anno II Biener, quod confirmat 
Ath. μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ δεύτερον] post 
bilisario ue. conss. M p. c. Belisarii v. c. ς μετὰ τὴν 


ὑπατείαν Βελισαρίου Theod. p. c. belisarii Jul.(?) consp. 
uilisario Jul? bilisario Tu. F 





1 sursus [ὦ | 3 autem A] om. V | 4 quoque] autem 
R?| 5 ad T Neob.] ut ad R, om. V || 6 hiatum non notant 
libri| ex genere] exigere Καὶ | q dam Καὶ ἢ modis RV || 
8 testinia R! | 9 *pigre haee R pinguius haec Neob. pi- 
guisse haee vulg., om. V: in spatio vacuo ca. '1 litt. | cum] 
eum £ | vanum] unum R unam V] 10 timore V | qui] 
quod ΡΠ 11 primum etenim pro or| V inras. || 14 tra- 
his V | quisque Καὶ | 15 testimonium] vocat add. vulg. || 
non] in ZV | 17 ex quo] et quod V quod R | dederit 
R || 18 quis RV | testanti V testantibus Καὶ | pro om. £ | 
26 eustodia R, corr. R? || 28 expedidit V || 30 possint 
(corr. R3) RV || 32 subscr. dat. kl. sept. constantin. im- 
perator. iust. pp. aug. anno XI p. c. cons. bilisiario uic. 
cons. V, om. cett. 


Nov. XLVI pr. 


200 


DE ECCLESIASTICARUM 





Mc 
ΠΕΡῚ ΤῊΣ T9N EKKAH- 
ZIAZTIK9N AKINHTO9N IIPAT- 
MAT9N EKIIOIHZE9ZX ΚΑΙ 


KATABOAHZ, AIXA ΤῸΝ EN 5 


K9NZTANTINOYIIOA EI. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B, 
ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 


«Προοίμιον.) Kai τὸ περὶ τοὺς νόμους σπού- 


XLVI. Coll. V tit. 1 


R DE ECCLESIASTICARUM IMMO- 
BILIUM RERUM ALIENATIONE 
ET SOLUTIONE R 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Et circa leges studium et alia 


δασμα xai τάλλα πάντα ἡμῖν διὰ τοῦτο x«9' ἑκάστην 10 omnia nobis ideo cotidie cum labore aguntur, ut 


ἐκπονεῖται, ἵνα τὸ συμφέρον vois ἡμετέροις ὑπηκόοις 
ἐξευρίσκοιμεν τὸ μὲν ἐκκεχυμένον καὶ ἄμετρον παύον- 
τες, τὸ δὲ δριστόν τε καὶ μεμετρημένον ἀντειβφέροντες. 
καὶ πολλὰ ἐξεπίτηδες διὰ τὴν ἔμπροσθεν ἀμετρίαν 


καὶ πέρα τοῦ μετρίου τὸν νόμον περιεσφίγξαμεν, ἵνα 15 


τὸ πρόσϑεν ἐπιρρέον στείλαντες οὕτω τὴν ἰσότητα 
τὸ λοιπὸν εἰξαγάγωμεν. Ἔναγχος τοίνυν ἐγράψαμεν 
νόμον ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις ἁπάσαις μοναστη- 
οίοις τε καὶ λοιποῖς εὐαγέσεν οἴκοις, μηδεμέαν αὐτοῖς 
εἶναι πραγμάτων ἀκινήτων ἐκποιήσεως ἄδειαν. ἕα 
ὥμεν γὰρ τὸ πρᾶγμα ἐκκεχυμένον, καὶ κατὰ μικρὸν 
ie ov τὰς His Lehren ente nee tea 
ovre τιμημάτων ἀξίων καταβαλλομένων οὔτε χρείας 
ἀπαραιτήτου κατεπειγούσης ἐχποιουμέναβ, ἀλλὰ καὶ 


utilitatem nostris subiectis inveniamus, quod effusum 
quidem et inmensum est removentes, quod autem 
optimum et metitum subrogantes. Et saepe quoque 
ex studio propter priorem inmensitatem etiam ultra 
mensuram legem constrinximus, ut quod primitus 
effluebat retinentes ita aequalitatem de cetero intro- 
duceremus. Nuper igitur scripsimus legem sanctis- 
simis ecclesiis omnibus et monasteriis et reliquis 
venerabilibus domibus, nullam eis esse rerum im- 


ἑω- 20 mobilium alienationis licentiam permittentem. Vide- 


bamus enim caüsam effusam, et paulatim ad alios 
ecclesiasticas migrantes possessiones, neque pretiis 
solutis dignis neque opere inevitabili inminente alie- 
natis, sed etiam contra positas iam leges decies 


κατὰ τῶν ἤδη τεϑειμένων νόμων μυρίας περιγραφὰς 25 milies circumventiones factas. Quocirca primam per- 


γινομένας, dere τὴν πρώτην ἀνελόντες ὁδὸν πᾶσιν 
ὁμοίως ἄβατον τὴν κατ΄ αὐτῶν ἐποιησάμεϑα περι- 
γραφήν. ἀλλ᾽ ἐντεῦϑεν κατὰ τὸ πλεῖστον μὲν αἱ τῶν 
ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν καὶ τῶν ἄλλων εὐαγῶν οἴκων 


imentes viam omnibus similiter inaccessibilem contra 
eas fecimus circumventionem. Sed hinc plerumque 
quidem sanctissimarum ecclesiarum aliarumque ve- 
nerabilium domuum utilitatem habuerunt possessio- 


ὠφέληνται κτήσεις, οὐδενὸς ταύτας ἐλαττοῦν ϑαρροῦν- 30 nes nullo has minuere praesumente, occurrit tamen 

τος" ἀπήντησε δὲ ὅμως τι καὶ δύφκολον, δανείσματα — aliquid etiam difficile: debita enim aut longo tem- 

γὰρ ἢ πόρρωθεν συστάντα ἢ xai ὕστερον ἔκ τινος pore constituta aut etiam postea ex quadam necessi- 

ἀνάγκης καὶ μάλιστα κατὰ δημοσίας προφάσεις αὐτοῖς tate et maxime per fiscales occasiones eis accedentia 

Nov. XL VI (Authent. XLVI — Coll. V tit. 1: gloss.) Graece extat in M, prooemii in. (— 13 àvvexegépovaec) et 

c. 1—3 maior pars in Collectione LX X XVII capitul. 13 (inde in appendice Nomocanonis L titulorum cap. eccl. 11 p.664 

. Voell.). — Epit. Theod. 46 (inde Prochiron 15,2. 3. .Epanagoge 10, 1. 8), Athan. 2, 8 (inde Coll. const. eccl. ITI, 2, 8). 
Iulian. const. XIV. Argumentum adumbrant paratitla ad Coll. const. eccl. I ἃ p. 1252 Voell. ubi νεαρὰ ᾿μδ'᾿ citatur. 





XLV I. 


DE ECCLESIASTICARUM RERUM IMMOBILIUM ALIENATIONE 
ET SOLUTIONE, EXCEPTIS 11S QUAE CONSTANTINOPOLI SUNT. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Et in legum cura et in ceteris omnibus ideo quotidie elaboramus, ut salutem nostris 
subiectis reperiamus, dum quod effusum atque infinitum est coercemus, quod definitum est et ad certam 
normam redactum pro illo substtuimus. Ac saepe de industria legem, quoniam prius modo carebat, 
etiam ultra modum coartavimus, ut adstricto eo quod antea redundabat tandem aequalitatem in posterum 
introduceremus. Nuper igitur legem scripsimus sanctissimis ecclesiis omnibus et monasteriis et reliquis 
sacris domibus, ne ulla sit iis rerum immobilium alienandarum licentia. Videbamus enim rem effusam, 
atque paulatim. transeuntes ad alios. ecclesiasticas possessiones, easque neque iustis pretiis solutis ne 
necessitate. inevitabili cogente alienatas, sed etiam legibus iam latis sescenties fraudem factam. Itaque 
priore via sublata, ut pariter omnibus ad earum fraudem aditus intercluderetur effecimus. Atqui inde 
quamquam plerumque possessiones sanctissimarum ecclesiarum et ceterarum sacrarum. domuum. utilitatem 
perceperuni, cum nemo eas diminuere auderet: occurrit tamen etiam difficultas quaedam: nempe quod. 
debita sive 1am pridem contracta sive etiam postea exa necessitate aliqua et maaime per fiscales causas 





2 rubr. Περὶ ἐκποιήσεως ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων 
ἀκινήτων Theod. | 5 δίχα τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει 
M (app. Nomoc.)) om. € Coll. 81 cap., Ath., paratitl. ad 
Coll. const. eccl. 1,2 || 9 «à — σπουδάσματα cit. Theod. | 
τοὺς om. cod. Ath. || 10 ἡμῖν ante 11 ἐκπονεῖται ponit 
Coll. 81 cap. cod. Vaticanus optimus || 11 ἐκπεπόνηται 
app. INomoc. || ἵνα] διὰ Coll. 81 cap. || 12 ἐξευρίσκοιμεν) 
ὅπερ ἐξευρίσκομεν Coll. 8T cap. cod. Vat, app. Nomoc., 
om. Coll. 81 cap. codd. rell. | 13 "όριστόν τε] ἄριστόν 
ve Me ἄριστον Coll. 81 cap. codd. plerique ὡρισμένον 
Coll. 81 cap. cod. Vat., app. Nomoc. || 14 “πτολλὰ] saepe c 
(πολλάκις Zachariae) || 18 νόμον] nov. VII ! 23 "οὐδὲ 
— οὐδὲ M || 24 ἐκποιουμένας (vel αὑτῶν ἐκποιουμένων) 





Zachariae (cf. ad ς}] ἐκποιουμένων Msz. Delendum pev 
25 μυρέας] decies milies e || 27 αὐτῶν] avrov? M^ 





14. Ry XLVI V || 9 legis libri | 11 utilitatem] eum uti- 
litate ! | 12 quod] quidem .R? | 13 metitum] met*tum 
R! meritum (est add. V?) VR? || 16 retinentes] et reti- 
nentes AR! | 17 «uper V? || 19 eis esse V] esse eis R 
20 permittentes ?1 21 alias V! || 22 ecclesiasticos R'* 
ministrantes s. v. A? || 23 alienatas corr. T' in mg. 
24 etiam] et R | 27 *facimus libri || cireumuentiones 
RVT || 29 habebunt V? | possessionis V* || 31 debito 
R! || aut om. V || 32 aut] ut V || 33 accidentia vulg. 








IMMOBILIUM RERUM 


981 


Nov. XLVI pr. 1 





ἐπισυμβάντα εἰς ἐκποιήσεως ἀνάγκην τοὺς ἱεροὺς ἂν- 
ἀγαγεῖν οἴκους. κινητῆς γὰρ οὐχ ὑπούσης περιουσίας 
αὐτάρκους ἐκινδύνευον εἰς ἐσχάτην ἐλϑεῖν ἀνάγκην οἱ 
τούτων προεστῶτες, οὔτε ἀποδόσϑαι δυνάμενοι, οὔτε 
ὅϑεν τὰ ὀφλήματα λύσαιεν ἰσχύοντες. ἀλλὰ τὸ μὲν 
ἀντὶ τῶν ὁ —— δύνασϑαι ἀντὶ καταβολῆς τοῖς 
δανεισταῖς διδόναι κτήσεις ἐχκλησιαστικάς, μετὰ μέν- 
τοι τῆς 7t ὕσης 
Lc gn ui c mq τ 
οὐδὲ σαφῶς τοῦτο τῷ ἡμετέρῳ πρότερον ἀνελόντες 
νόμῳ. εἰ δὲ οὐκ ἰδιωτικός τίς ἐστι δανειστής, ἀλλ 
ἐπίκειται τὸ δημόσιον καὶ — τὰ ὀφλήματα, 
ἔστε δὲ ἀπορία χρημάτων, λαβεῖν δὲ ἀκίνητον κτῆ- 
σιν οὐ δυνατὸν τὸ δημόσιον, ἐνταῦϑα χαλάσαι τι τῆς 


» , 


ad alienationis necessitatem sacras perduxerunt do- 
mos. Mobili enim non extante substantia sufficienti 
ericlitabantur in novissimam venire necessitatem 
arum praesules, neque vendere potentes neque unde 


5debita solverent valentes. Sed pro talibus quidem 


debitis posse pro solutione creditoribus dare posses- 
siones ecclesiasticas, tamen cum competenti subtili- 
tate et observatione facienda solutione, iam saepe 


1 ας καὶ παρατηρήσεως yivo- 
5 5 ἢ πολλάκις ἐπετρέψαμεν, ὡς —permisimus, sicut neque palam hoc nostra prius 
Á Ó ελόντες 10 


perimimus lege. Si vero non privatus aliquis est 
creditor, sed imminet fiscus et exiget debita, est 
autem inopia pecuniarum, accipere vero immobilem 
possessionem inpossibile est fiscum, hic relaxare ali- 
quid subtilitatis legis competere iudicavimus, et si 


ἀκριβείας τοῦ νόμου προτήκειν ἡγησάμεθα, xai εἴ 15 qua necessitas huiusmodi fiat, etiam alienationem 


, , 


τις ἀνάγχη τοιαύτη γένοιτο, xai ἐκποίησιν ἐφεῖναι 
συνείδομεν. 


sinere perspeximus, 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, εἴπερ τῶν ἁγιωτάτων τις ἐκ- 
κλησιῶν ἢ τῶν λοιπῶν σεβασμίων οἴκων δημοσίους 
ὀφείλοι φόρους καὶ O 
δοσιν οὐκ ἔχοι, συνιέναε πάντας εἰς ταὐτὸν τούς τε 
ἐκ τοῦ κλήρου τόν τε ϑεοφιλέστατον ἐπίσκοπον ai- 
τῆς τε τῆς πόλεως καὶ πρός γε τὸν τῆς μητροπόλεως, 


καὶ τῶν ϑείων προκειμένων λογίων τὸ πρᾶγμα ἐξε- 


τάζεσϑαι, καὶ εἰ μὴ φανείη μηδὲ εἷς πόρος ἐχποιήσεως 25 


χωρὶς δυνάμενος λῦσαι τὸ δημόσιον ὄφλημα, τηνι- 


καῦτα ἄδειαν αὐτοῖς εἶναι, ψήφου τοιαύτης προϊούσης 


καὶ δεχρέτου γινομένου παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἄρ- 


χοντι, καὶ κτήσεων ἀκινήτων ἅπτεσϑαι καὶ ταύτας 


Sancimus igitur, si sanctarum aliquis ecclesiarum 
aut reliquarum colendarum domuum fiscales debeat 


ὅϑεν ποιήσοιτο τὴν τούτων &zxó-20Ífunctiones et unde faciat horum redditionem non 


habeat, convenire omnes in unum et qui ex clero 
sunt et deo amabilem episcopum et eius civitatis 
insuper et metropoleos, et sacris propositis eloquiis 
causam examinari et si non apparuerit ullus quae- 
stus citra alienationem immobilis rei valens solvere 
fiscale debitum, tunc licentiam eis esse, sententia 
tali procedente et decreto celebrato apud provinciae 
iudicem, etiam possessiones immobiles contingere et 
eas alienare ad solutionem debiti, ementibus quidem 


ἐκποιεῖν εἰς λύσιν τοῦ ὀφλήματος" τῶν μὲν ὠνουμέ- 80 ἴῃ fiscum solventibus et desuscepta inde percipienti- 


νῶν ἐπὶ τὸ δημόσιον καταβα cv xai τὰς ἀπο- 
δείξεις ἐκεῖϑεν λαμβανόντων καὶ ὑπειςιόντων τὸ δη- 
μόσιον May nx xai τὴν ἀσφάλειαν ἐκεῖϑεν ἐχόντων 


bus et subeuntibus fiscale debitum et cautelam inde 
habentibus et nihil metuentibus primitus positam 
legem «**««« constitutis, et fiscalibus desusceptis in- 


xai οὐδὲν εδιότων τὸν ἔμπροσθεν τεϑέντα νόμον  sinuatis inter monumenta gestorum, deponentibus his 


παρ 
wow τό γε πρὸς τὸν νόμον καϑεστώτων, τῶν τε δη- 
μοσίων ἀποδείξεων ἐμφανῶν ἐν ὑπομνήμασι γινομέ- 
vow καὶ κατατιϑεμένων τῶν πεποιηκότων αὐτάς, ἵνα 
καὶ παρὰ ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις σώζοιτο περιφα- 
γνὴς ἀπόδειξις τοῦ xai τοὺς δη 
φόρουξ καὶ τοῦ πάντα κατὰ τὸν ἡμέτερον πεπράχϑαι 


μοσίους καταβεβλῆσϑαι 40 


jv, τῶν δὲ τὴν πρᾶσιν ποιουμένων ἀνευϑύ- 85 qui fecerunt ea, ut et apud sanctissimas ecclesias 


salventur clara desuscepta, eo quod et fiscalia soluta 
sint tributa et omnia secundum nostram gesta sint 





supervenientia ad alienationis necessitatem sacras domos adduxerunt. Nam ubi mobilis substantia praesto 
non erat sufficiens, periculum erat ne praesules eorum in extremam venirent necessitatem , 


vendere possent neque haberent unde debita solverent. 
dari possent, ut tamen cum ea qua par est 
iam saepe concessimus, neque id diserte nosíra lege antea sustulimus. 


in solutum creditori 


Verum ut pro debitis possessiones e lasticae 
ligentia et observatione fieret solutio, 


non privatus aliquis est 


creditor, sed fiscus instat et exigit debita, penuria autem est pecuniae neque fieri potest ut immobilem 
possessionem fiscus accipiat, hic quidem de severitate legis aliquid remittere satius duximus, atque si quae 
eiusmodi necessitas fiat, etiam alienationem permittere placuit. 

LI Sancimus igitur, si qua ex sanctissimis ecclesiis vel reliquis sacratis domibus fiscalia debeat 
tributa neque unde faciat eorum solutionem habeat, ut omnes in unum conveniant (am clerici quam deo 
carissimus et ipsius civitatis et praeterea metropoleos episcopus, et sacris scripturis propositis causa 
examinetur, atque si nullus usquam appareat reditus quo praeter alienationem fiscale debitum solvi pos- 
sit, tum licentia is sit, sententia tali procedente et decreto apud provinciae praesidem facto, et posses- 
siones immobiles attingendi et eas ad debitum solvendum alienandi: ita ut emptores quidem pretia fisco 
solvant et apochas inde accipiant et fiscale debitum subeant et securitatem idt habeant neve ullo modo 
legem a nobis antea latam timeant, ti autem qui venditionem fecerunt culpa quantum ad legem careant, 
cum et publicae apochae in actis insinuentur et qui fecerunt eas deponant, ut etiam apud. sanctissimas 





las servetur manifesía probatio, et publica tributa soluta et omnia secundum nostram legem acta 





5 τὸ μὲν ἀντὶ τῶν ὀφλημάτων} pro talibus quidem 
debitis ς | 14 τὸν δημόσιον M ἢ 18 εἴπερ τις τῶν ἁγιω- 
τάτων ἐχκλησιῶν Coll. 81 cap. cod. Vat, app. Nomoc. | 
20 ὀφείλοι Mz] ὀφείλει Coll. 81 cap. | 21 ἔχει app. 
Nomoc. | 322 εῳ. αὐτῆς τε τῆς] τῆς αὐτῆς Coll.81 cap. || 
23 καὶ --- μητροπόλεως om. app. Nomoc. | 24 ἐξετα- 
ζέσϑω app. Nomoc. | 25 ἐκποιήσεως χωρὶς] citra alie- 
nationem immobilis rei ς | 27 προΞιούσης M || 34 οὐδὲν 
δεδιότων Ms] οὐ δεδιότων Coll. 81 cap. (οὐδὲν δεόντων 
app. Nomoc. | 36 τό ye --- νόμον om. Coll.81 cap. 
τῶν τε] τῶν δὲ app. Nomoc. | 31 ἐμφανῶς app. Nene. 
38 xai pm. e ἢ 40 sg. φόρους καταβεβλῆσϑαι Coll 81 
cap. | 415g. τοῦ — νόμον om. Coll. 81 cap. 

τη. a 


| quid V] 19 debat V 





2 mobilium Κα | extante V] existente RT ἢ sufficienti 
V] sufficiente RT ἢ 6 dare V] dari RT vulg. | 8 facienda 
solutione om. R! | 9 pala R! | 10 perimimus V'!] per- 
misimus RV?T' peremimus Osenbrüggen | 11 exiget V] 
exegit R exigit T'vulg. | 18 leg. sanctissimarum? ἢ ali- 
20 harum vulg. | reditionem V | 
22 et eius V] et om. RT vulg. | 23 praepositis V pro- 
positis om. Εἰ | 24 apparuit R | 26 sententiam R* || 
32 habentibus] pereipientibus R!([ 33 lacunam mom πο- 
tant libri (vendentibus vero sine culpa quoad legem supp/. 
Beck) | et fiscalibus om. R! | desusceptis] te susceptis V] 
34 gestarum R' | 35 ut et] et om. Καὶ | 36 soluentur R'] 
soluta sunt sint R | 37 secundum n«« gesta sit lege R' 


36 


Nov. XLVI 1—3 ep. 


202 


DE ECCLESIASTICARUM 





νόμον, οὐ δυναμένων τινῶν πλάττειν δημόσιον 0g- 
e * 5 , - 
λημα x«i οὕτως ἐπὶ τὰς ἐκποιήσεις τῶν ἀκινήτων. χω- 
- ^ - ^ " ^ - , - 
ρεῖν. διὰ τοῦτο γὰρ xal τὴν τοῦ δεκρέτου ποίησιν 
, [4 * * , 2 - 
ἐπετρέψαμεν, ἵνα καὶ τὸ δημόσιον ὄφλημα μαρτυρῆ- 
ται, καὶ ἐκ πόσων κἄτεισι χρόνων καὶ ὅπως οὐκ ἐκ 
, 4, 2 Pu) —“ , y 
χρημάτων ἐλύϑη, ἀλλ᾽ εἰς ἀνάγκην ἐκποιήσεως ἦλϑεν" 
» ^ - 2 — 
ὅπως ἂν τὰ τῆς ἀληϑείας πανταχόϑεν μαρτυροῖτο, 
, ^ - , 2 , , 
πάντων ἐπὶ τῶν ϑείων εὐαγγελίων πραττομένων, si- 
δότων τῶν τε ἐπισκόπων τῶν τε κληρικῶν καὶ πρός 


legem: non potentibus aliquibus fingere fiscale de- 
bitum et ita ad alienationes immobilium accedere. 
Ideo enim et decreti factionem permisimus, ut et 
fiscale debitum testimonio pandatur et ex quantis 
5 descendit temporibus et quoniam non pecuniis solu- 
tum est, sed in necessitatem alienationis venit, ut 
veritas undique protestata sit, omnibus coram sacris 
evangeliis agendis: scientibus et episcopis et clericis 


et aliis omnibus, quia deus respiciet quae geruntur 


γε τῶν ἄλλων ἁπάντων, ὡς ϑεὸς ἐπόψεται «à γινό- 10 ab eis, et si quid egerint per dolum aut lucrum aut 


μενα παρ᾽ αὐτῶν, xal εἴ vt πράξαιεν κατὰ δόλον ἢ 
, » , - - * —- 

κέρδος ἢ μηχανήν, τοῦτο ἐν. ταῖς. ἑαυτῶν ἀπολήψονται 

ψυχαῖς ζῶντές τε καὶ τελευτῶντες. 


machinationem, hoc in suis recipient animabus vi- 
ventes ac morientes. 


CAPUT 1I. 


* *3 2 , * 
Ei μὲν οὖν ἰδιώτης τις ὀφειλόμενὸς εἴη, δύνασϑαι 


Si vero privatus aliquis creditor fuerit, possit se- 


κατὰ τὸ pro soluto σχῆμα λαμβάνειν ἀκινήτους κτή- 1ὅ cundum pro soluto schema accipere immobiles pos- 


σεις, κἀνταῦϑα δεκρέτου γινομένου καὶ πρὸς τὸ μέτρον 
τῶν ταῖς ἀληϑείαις ὀφειλομένων zcoosxvoovuévcv αὐ- 
τοῖς τῶν κτήσεων" εἰ δὲ ὄφλημα δημόσιον εἴη, δυνα- 
μένων αὐτῶν εἰς ἐκποίησεν ἀκινήτων χωρεῖν κατὰ τὴν 


sessiones, hic quoque decreto faciendo et pro mensura 
verorum debitorum assignandis eis possessionibus; 
si vero debitum fiscale fuerit, potentibus eis ad alie- 
nationem immobilium accedere secundum priorem 


ἔμπροσϑεν παρατήρησιν, Ove μηδὲν ἐλλεῖψαι μήτε 20 observationem, ut nihil desit neque subtilitàtis ne- 


τῆς ἀκριβείας μήτε τῆς κοινῆς λυσιτελείας. 


que communis utilitatis. 


CAPUT III. 


Τούτων δὲ ἁπάντων τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλη- 
σίαν τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ τὴν αὐτῆς 
περιοικίδα καὶ τοὺς εὐχτηρίους οἴκους ὧν αὐτὴ τὴν 
ἤδη περὶ τούτου »νεγομοϑετημένων παρ᾽ ἡμῶν ἐπὶ 
τῆς οἰκείας μενόντων ἰσχύος. Ei δὲ καί τινα μονα- 
στήρια ὑπ᾽ αὐτὴν τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν 
εἴη, οὐδὲ ταῦτα ὑπὸ τὸν παρόντα ποιούμεϑα νόμον, 


ταῖς ἔξω χώραις αὐτὸν: ἐφιστάντες μόνον, ἐν als πολλή 30 multa quaedam est inopia pecuniarum, 


τίς ἐστιν ἀπορία χρημάτων, καϑ' ἣν ai ἀἁγιώταται 

7 - * , . 2 ? ^ 
ἐκκλησίαι λῦσαι διὰ χρημάτων τὰ ὀφλήματα οὐκ ἂν 
δυνηϑεῖεν. 


Ἔπίλογος) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παρα- 
/ 00x 


^ 


φοοντίδα ἀναδέδεκται πᾶσιν ἐξαιροῦμεν τρόποις, τῶν 25 excepimus modis, quae iam de 


His autem universis sanctissimam maiorem eccle- 
siam felicis huius urbis et eius confinia et oratio- 
num domos quarum ipsa curam suscepit omnibus 
hoc sancita sunt ἃ 
nobis in sua virtute durantibus. Si autem et aliqua 
monasteria sub eadem sanctissima maiore ecclesia 
sunt, nec ea sub praesentem facimus legem, forin- 
secus provinciis eam constituentes solum, in quibus 
per quam 
sanctissimae ecclesiae solvere per pecunias debita 
non valuerint. * 


(Epilogus.) Tua igitur celsitudo quae placuerunt 


στάντα ἡμῖν γινώσκουσα κατὰ τοῦτο προϊέναι τὰς ἐπὶ 39 nobis cognoscens secundum hoc procedere super sa- 


τοῖς ἱεροῖς πράγμασιν ἐκποιήσεις παραφυλαττέτω. 
Dat. xv. k. Sept. CP. post cons. Belisarii v. c. la. 536] 


Dat. xvin. kal. 
[a. 531] 


cris rebus alienationes custodiat. 
Sept. CP. p. c. Belisarii v. c. anno secundo. 





esse, neve quisquam fingere publicum debitum atque ita ad alienationes rerum immobilium progredi possit. 


Ideo enim etiam decretum 


eri iussimus, ut ipsum publicum debitum testimonio probetur, et ez quot annis 


descendat et quatenus non ex pecunia solutum sit, sed in necessitatem alienaiionis venerit: quo veritas 


undique testata sit, cum omnia coram sanctis evangeliis peragantur sciant. 
ant visurum, ac si qui 


praeterea ceteri omnes, deum omnia quae ab ipsis 


ue el episcopi et clerici et 
per dolum vel cupiditatem 


vel machinationem egerint, hoc se in suis animabus recepturos esse tam viventes quam morientes. 
IL. Si qui igitur. privatus sit cui debetur, is poterit titulo pro soluto accipere immobiles posses- 


siones: ut tamen hic quoque decretum fiat et secundum modum eorum quae re vera 

Sin debitum publicum sit, ad alienationem. immobilium procedere 

priorem observationem, ita ut nihil neque a subtilitate neque a communi utilitate desi 
II 


ids addicantur. 


debentur possessiones 
oterunt. secundum 
etur. 


Ab his vero omnibus sanctissimam magnam ecclesiam felicis huius urbis et agrum ei circumia- 


centem et oratoria quorum ipsa curam suscepit ontuibus modis excipimus, ut quae iam. de hoc ἃ nobis 
sancita sunt in suo robore maneant. Quodsi quae etiam monasteria ipsi sanctissimae magnae ecclesiae 
supposita sint, ne haec quidem praesenti legi subicimus, qui eam foris sitis provinciis solis statuamus, 
in quibus magna est pecuniae inopia, ob quam sanctissimae ecclesiae debita sua solvere per pecuniam non 


facile possint. 
Epilogus. Tua igitur sublimitas 
sacrarum rerum alienationes caveat. 


quae nobis placuerunt cognoscens ut secundum ea procedant 





4 μαρτυρεῖται M^ Coll. 81 cap. || 7 ὅπως — 13 τε- 
λευτῶντες om. Coll. 8 cap. || 9 πρός ye om. e || 14 δύ- 
verc Coll. 81 cap. || 15 τὸ προκόλουτο, s. v. ?yto« κατα 
διάλυσιν M τὸ pro σολουτὸ Coll. 81 cap. (ποροσόλου τὸ 
app. Nomoc.) || 17 sq. προσκυρουμένων — δυναμένων 
om. Coll. 81 cap. || 19 αὐτῷ app. Nomoc. | κατὰ — 21 Àv- 
σιτελείας om. Coll. 81 cap. || 20 sq. Ἐμηδὲ — μηδὲ M | 
22 Τούτων — τὴν] Efawovuev δὲ τούτου τοῦ νόμου 
τήν τε Coll.8' cap. || 23 τῆς ---- πόλεως om. Coll. 81 cap. ἢ} 
24 αὐτὴ M αὕτη app. Nomoc., Coll. 81 cap. cod. unus || 
25 post ἀναδέδεκται (ἀναδέδεικται app. (Nomoc.) quae 
sequuntur om. Coll. 81 cap. | 26 παρ᾽ ἡμῶν] nov. VII c.1 | 
21 οἰκίας M || 31 xv. k. sep. CP. M] xvin. kal. Sept. 
CP. ς k. sept. Zul.»"* (om. Iul") πρὸ ιδ΄ καλανδῶν s- 
πτεμβρίου Ath. μηνὲ σεπτεμβρίῳ Theod. || post bilisarc 
p uc. (sic) conss. M, Bilisiario uc. anno secundo g(T') μετὰ 


τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Ath. Theod. po. bilisarii ZulPv 
al. (cons. belisarii Zui.^ bilisario Zui."); anno II ex ς (1) 
add. vulg. et Zachariae 





2 alienationes ad V || 3 etiam decreti .R?, om. R'! ! 
4 testimonia R* testimo V! || 6 ut] et 7'|| 8 et episcopis 
et om. R.|| 9 omnibus aliis A || geruntuntur V | 10 quis 
V1 | 12 ae] et R || 15 scema AT chema V || 16 et V] 
om. It vulg. | 17 * verorum] uero eorum /ibri || 18 si uero 
debitum uero M rens R* | 19 immobilium] rerum 
add. R | 22 aut Ri | 24 ipsam R! | 25 exeipimus vulg. || 
26 in om. V | aut 11 | 28 sunt om. V? sint vulg. || prae- 
sente facimus lege V^ || 29 eam om. A! | 31 per om. 
R'V!| debitas RV!|| 35 hoc om. Κ᾿ || 36 subscr. dat. 
xvin. kal. sept. CP. bili. uim. ann. sd, 7, dat, bilisiario 
uice consul. V, om. rell. 











4. 
ἐπ 


ΔΝ 








UT PRAEPONATUR 


Nov. XLVII pr. 





Mz 
ΠΕΡῚ TOY HPOTATTEZOAI 
TO TOY ΒΑΣΙΛΈΩΣ ONOMA 
EN ΤΟΙ͂Σ ZYMBOAAIOIZ ΚΑΙ 
YIIOMNHMA3I. ΚΑΙ ὩΣΤῈ ΔΙΑ 
ΤῸΝ P9MAIK9N l'PAMMAT9N 
ZHMAINOMENOYZ ΤΟΥΣ XPO- 
ΝΟΥΣ ZASEZTEPON 
FPA9EZOAI. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "loévvn ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B',10 


ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 

{(Προοίμεον.) Ἐκεῖνο πάντων. εἶναε σεμνότατον 
καὶ συμβό καὶ ὑπόμνημα καὶ εἴ ví περ ὅλως εἰς 
χρόνου 
καὶ 
μὲν γὰρ καὶ ἐπινεμήσεις, καὶ εἴ τί περ δεῖγμα τῶν 
χρόνων ὅλως ἐστὶ παρ᾽ ἡμῖν, ἔστε μὲν ἴσως καὶ αὐτὰ 
δηλωτικὰ τούτων Ov €— τις, οὐ μὴν ἡμεῖς τι 


τούτων ἀναιροῦμεν, & μείζονα προςϑήκην αὐτοῖς 


XLVIL Auth. XLVIII. Coll.V tit. 3 


R UT PRAEPONATUR 
IMPERATORIS NOMEN DOCU- 
MENTIS, ET UT LATINIS LIT- 

5. TERIS APERTIUS TEMPORA 
PERSCRIBANTUR. 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. seeundo. 


(Praefatio. lllud omnium esse honestius pu- 
tandum documentum et gesta et quod omnino pro 


μνήμην ἀνθρώποις ἐξεύρηται νομιστέον, ὅπερ — temporis memoria hominibus adinventum est, quod 
αὐτῇ κοσμεῖται τῇ τῆς βασιλείας μνήμῃ. ὕπατοι 1Ὁ ἴρβᾶ quoque commEmoratione ornatur imperii. Con- 


sules etenim et indictiones et quodquod indicium 
temporum omnino est apud nos, sunt quidem forsan 
et haec —— horum quae volunt, non tamen 
nos aliquid horum perimimus, sed maiorem adiectio- 


ἐπιτίϑεμεν, ἵνα ἐκ μειζόνων τε καὶ τελεωτέρων αὐ- 20 nem eis inponimus, ut ex maioribus et perfectiori- 


τοῖς ὃ τῶν χρόνων δηλῶται δρόμος. εἰ γάρ τις ἀπ- 
(dos πρὸς τὰ παλαιότατα πάντων καὶ ἀρχαῖα τοῦ πο- 
λιτεύματος, Αἰνείας ἡμῖν ὁ Τρὼς ὁ βασιλεὺς τῆς 
πολιτείας ἐξάρχει, Αἰνεάδαε τε ἡμεῖς ἐξ ἐκείνου κα- 


bus eis temporum designetur cursus. Si quis enim 
respexerit ad vetustissima omnium et antiqua rei- 
publicae, Aeneas nobis Troianus rex reipublicae 
princeps est nosque Aeneadae ab illo vocamur; sive 


λούμεϑα- εἴτε τις καὶ εἰς τὰς δευτέρας ἀρχὰς ϑεω- 25 quis etiam ad secunda principia respexerit, ex quo 


ἤσειε τὰς ἐξ οὗ καϑαρῶς τὸ ῥωμαϊκὸν ὄνομα παρ᾽ 
ἀνθρώποις ἐξέλαμψε, βασιλεῖς αὐτὰς κατεστήσαντο 
Ῥωμύλος τε καὶ Νουμᾶς, ὃ μὲν τὴν πόλιν οἰκοδομή- 
σας, ὃ δὲ αὐτὴν νόμοις τάξας τε καὶ κατακοσμήσας" 


pure Romanorum nomen apud homines coruscavit, 
reges eam constituerunt Romulus et Numa, ille qui- 
dem civitatem aedificans, ille autem eam legibus 
ordinans et exornans; sive etiam tertia principia 


εἴτε xai τὰ τρίτα προοίμια λάβοι τις τῆς βασιλείας, 30 sumat quilibet imperii, Caesarem maximum et Augu- 


τὸν Καίσαρα τὸν μέγαν καὶ Αὔγουστον τὸν σεβαστὸν 
καὶ οὕτω τὴν πολιτείαν ἡμῖν ἐξευρήσεε τὴν νῦν δὴ 
ταύτην κρατοῦσαν (εἴη δὲ ἀϑάνατος) ἐξ ἐκείνων προΐ- 
οὔσαν. ἔστιν οὖν ἄτοπον ἐν τοῖς συμιβολαίοις καὶ τοῖς 


stum pium et ita rempublicam nobis inveniet hanc 
quae nunc est valentem, sitque immortalis ab illis 
procedens. Erit ergo absurdum in documentis et 


Nov. XL VII (Authent. XLVIII — Coll. V tit. 3: gloss.) Graece extat in ML, B 22, 2, 2 cum schol. — Epit. 


Theod.4 (inde BZ), Athan.14,2. Iuliam. const. XLII. 





XLV II. 


UT NOMEN IMPERATORIS INSTRUMENTIS 
ET ACTIS PRAEPONATUR, ET UT TEMPORA LATINIS LITTERIS 
INDICATA ACCURATIUS SCRIBANTUR. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. 


Illud omnium gravissimum existimandum est et instrumentum et monumentum et si 


- omnino ad lemporis memoriam ab hominibus excogitatum est, quod ipsa quoque imperii mentione 
cor 


atur. Nam consules et indictiones et si quod aliud omnino apud nos est indicium 


orum sunt illa 


quidem et ipsa fortasse idonea ad ea quae quis vult designanda, neque nos eorum quicquam tollimus, sed 


maius additamentum iis 


onimus, ut ex: maioribus et perfectioribus temporum cursus iis designetur. Nam 


si quis ad vetustissima omnium tempora et —— reipublicae respiciat, Aeneas Troianus rez reipublicae 


nostrae initium dedit, nosque Aeneadae ab ii. 


vocamur; sive quis etiam ad secundas origines spectet ex 


quo m nomen inter homines clare exsplenduit, reges illas constituerunt Romulus et Numa, quorum 
alter urbem condidit, alter eam legibus et ordinavit et ornavit; sive etiam tertia quis primordia imperii 


petat, Caesarem magnum et Augus 
valet (et utinam immortalis sit) ab illis profectam. 


tum sanctum atque ita rempublicam nostram reperiet hanc 


nunc 
Absurdum igitur est in instrumentis iisque quae in 





7 τοὺς om. M || 10 inscr. et prooem. om. B, add. B3 | 
inser. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς τῷ εἰρημένῳ ἐπάρχῳ (τῷ αὐ- 
τῷ Ath.) B Ath. | 11 πατρικίου L | 14 ἐξηύρηται 
vulg. (BX) 4 16 εἴ τί περ δεῖγμα τῶν MBX] εἴ τί 
περὶ δειγμάτων 1, εἴ τι παράδειγμα τῶν Haloander 
11 ἐστὶ] εἰσὲ L | ὑμῖν ΒΣ | 20 προοτέϑεμεν B3 | τελειο- 
τέρων BX | 21 δηλοῦται MLB || 22 παλαιότερα BÀ ἢ 
24 αἰνεάδαι ML) “ἰνειάδαι vulg. (B3) || τε] δὲ B2 | 
26 τὸ ῥωμαίων L | 28 xai ὁ Νουμᾶς ΒΣ | 29 xoc- 
μήσας BY | 33 ἐκείνου L || προϊοῦσαν MB] προϊοῦσα 
Ls | 34 ἔστι» erit ς | καὶ om. L 


1sg. I XLVIII- V | 2 proponatur V^ | 5 tem- 
pora] tpr (corr. tp) V || 6 seribantur V | 12 onestius R | 
ptandum V! | 13 quod R7] quid V! quidem V? | 
14 omnibus A! | 15 ornetur V! ornentur V? | 16 etenim 
et indictiones] etenim (et corr. V?) indictionis RV ! 
quodquod RYV'!| quod quidem V?7' | 17 apud] et apu 
R*T | 19 sed a maiorem R^? | 20 et ex perfectiori- 
bus R| 21 cursus designetur Καὶ ἢ 22 uenistissimam R | 
reipublieae] prineipia add. V? | 23 Heneas V | 24 *est 
nosque] et nos qui RV et nos quidem vulg. | 26 cor- 
| ruseauit (corruse«« R!) RV | 27 numma £ | 2$ cz«ta- 
tem V | aut V 





36* 


Nov. XLVII 1 994 UT PRAEPONATUR 





ἐν δικαστηρίοις πραττομένοις xal ἁπλῶς ἐν ἅπασιν, his quae in iudiciis aguntur et absolute in omnibus, 
ἐν ole (àv) μνήμη τις γένηται χρόνον, ur τὴν βὰσι- in quibus memoria quaedam fit temporum, non im- 
λείαν ἡγεῖσϑαι τούτων». perium his praeponi. 


CAPUT I. 


Ὅϑεν ϑεσπίζομεν, τούς τε ὅσοι τοῖς πραττομένοις Unde sancimus et eos quicumque Fees ministrant, 
ὑπηρετοῦνται εἴτε ἐν δικαστηρίοις εἴτε ἔνϑα ἄν συν- 5sive in iudiciis sive ubicumque conficiuntur acta, et - 
ἐστῶνται πράξεις, τούς τε συμβολαιογράφους καὶ vove — tabeliones qui omnino qualibet forma documenta 

ὅλως xaO" οἱονδήποτε σχῆμα δυῤβόγαιαε γράφοντας ^ conscribunt (sive) in hac magna civitate sive in 
εἴτε ἐπὶ ταύτης τῆς μεγάλης πόλεως εἴτε ἐν τοῖς &À- aliis gentibus, quibus nos praesidere dedit deus, hoc 
λοις ἔϑνεσιν, ὧν ἡμῖν ἐξάρχειν δέδωκεν 0 90s, οὕτω modo incipere in documentis: Imperii illius sa- 
πως ἄρχεσϑαι τῶν συμβολαίων" Βασιλείας vovOsi0cratissimi Augusti et imperatoris anno 
τοῦ ϑειοτάτου Αὐγούστου xai αὐτοκράτορος toto, et post illa inferre consulis appellationem qui 
ἔτους τοσοῦδε, καὶ μετ᾽ ἐκεῖνα ἐπιφέρειν τὴν vov illo anno est, et tertio loco indictionem, mensem et 
ὑπάτου ztgosmyogíav τοῦ κατ᾽ ἐκεῖνο τὸ ἔτος ὄντος, diem. Sic enim per omnia tempus servabitur, et 
xai τρίτην τὴν ἐπινέμησιν, παρδπομένου τοῦ urvós pro imperii memoria atque consulatus ordine et reli- 
xal τῆς ἡμέρας. οὕτω yàg dv διὰ πάντων ὃ χρόνος 15 qua observatione interposita documentis inadulterata 
τηροῖτο, x«i ἥ τε τῆς βασιλείας μνήμη 7 τε τῆς ὑπα- haec valde constituuntur. 

τείας τάξις 7] τε λοιπὴ παρατήρησις ἐγκειμένη τοῖς 

συμβολαίοις ἀνόϑευτα ταῦτα κατὰ πολὺ καταστήσει. 

1. Εἰ δὲ καί τις παρὰ τοῖς τὴν ἑῴαν οἰκοῦσιν ἢ ἄλ- 1 Si qua vero apud Orientis habitatores aut alios 
λοις ἀνθρώποις φυλάττεται παρατήρησις ἐπὶ τοῖς τῶν 20 homines observatio custodiatur in civitatum tempori- 
πόλεων χρόνοις, οὐδὲ ταύτῃ βασκαίνομεν" ἀλλὰ προς bus, neque huic invidemus: sed praescribatur qui- 
τετάχϑω μὲν ἡ βασιλεία, ἑπέσϑω δὲ ὡς εἴρηται 0 τε — dem imperium, sequatur vero, sicuti dictum est, con- 
ὕπατος ἥ τε ἐπινέμησις 0 τε μὴν ἥ vs ἡμέρα, x«9' sul et indictio atque mensis et dies, secundum quam 
ἣν πράττεται xal γράφεται τὰ γινόμενα, τηνικαῦτά — geruntur et scribuntur quae aguntur, et tunc in- 
vs ἐπαγέσϑω xai τὸ τῆς πόλεως πᾶσι τρόποις Kroc.25 feratur etiam civitatis. omnibus modis annus. Nos 
ἡμεῖς γὰρ ἀφαιροῦμεν μὲν τῶν ἔμπροσθεν οὐδὲ fv, enim auferimus quidem priorum nihil, imperiali vero 
βασιλικῇ δὲ προςϑήκῃ τὸ πρᾶγμα αὔξομεν. καὶ ἀρ- additamento causam augemus. Et incohetur mox 
χέσϑω εὐϑὺς ἀπὸ τῆς ἡγεμόνε ϑεῷ προϊούσης πρώτης auctore deo a procedente prima indictione, ita quo- 
ἐπινεμήσεως, οὕτω πως αὐτῶν γραφόντων" Βασι- dammodo eis scribentibus: Imperii Iustiniani 
λείας Ἰουστινιανοῦ τοῦ ϑειοτάτου Avyov-30sacratissimi Augusti et imperatoris anno 
στου xai αὐτοκράτορος ἔτους ἑνδεκάτου μετὰ undecimo et post consulatum Flavii Beli- 
τὴν ὑπατείαν ᾧλαβίου Βελισαρίου τοῦ λαμ-  Sarii viri clarissimi anno secundo, toto 
προτάτου ἔτους δευτέρου τῇ πρὸ ondas kalendas. Sicque in omnibus nominentur imperii 
οὕτω τε ἐν ἅπασιν ὀνομαξζέσϑω «à τῆς βασιλείας — anni et nostri, in quantum eos deus elongaverit, et 
ἔτη τῆς τε ἡμετέρας, ἐφ᾽ ὅσον ἂν αὐτὴν ὃ ϑεὸς un-35 de cetero imperatorum. Palam namque est quia 
κύνῃ, τῆς τε τῶν ἐφεξῆς αὐτοκρατόρων" πρόδηλον ὃν 


cap. I pr. (v. 9—15) cit. B* p. 603 Zach. 





iudiciis —— aíque omnino in omnibus, in quibuscumque memoria aliqua temporum fiat, non prae- 
cedere illis imperium. 

L Unde sancimus, ut et quicumque actis ministerium praestant sive in iudiciis sive ubicumque acta 
conficiuntur, et tabelliones et qui omnino secundum quamvis formam. instrumenta scribunt sive in hac 
magna urbe sive in ceteris provinciis quarum nobis deus imperium dedit, ita fere instrumentorum initium 
faciant: Imperii illius sacratissimi Augusti et imperatoris anno illo, ac postea consulis 
nomen apponant qui illo anno est, et tertio loco indictionem, quam sequantur mensis et dies. Sic enim 
per omnia tempus servabitur atque (am imperii memoria quam consulatus ordo et reliqua observatio in- 
l sírumentis inserta plerumque ut ea adulterari nequeant efficiet. —— Quodsi qua etiam apud eos qui in 
Orientis partibus habitant vel alios homines custoditur observatio in notandis civitatum temporibus, ne 
huic uo em invidemus: verum praemittatur quidem imperium, sequatur autem, uti dictum est, et consul - 
et indictio et mensis et dies, quo quae fiunt aguntur et scribuntur, ac tunc demum civitatis omnino annus 
apponatur. Neque enim nos eorum, quae antea fuerunt, quicquam tollimus, sed. imperiali additamento 
rem augemus. Atque initium fiat statim a prima indictione quae deo duce procedit, ut illi ita fere scribant: - 
Imperii Iustiniani sacratissimi Augusti et imperatoris anno undecimo, post consu- 
latum Flavii Belisarii viri clarissimi anno secundo ante diem illum. Atque ita in omnil 
imperii anni nominentur tam nostri, quoad illud deus prorogaverit, quam eorum qui sequentur impera- -— 





1 ἐν τοῖς δικαστηρίοις L || καὶ ἁπλῶς in litura L | | erat | 34 τε] δὲ B | τὰ τῆς] ταύτης τῆς B | y^v 
καὶ ἁπλῶς — 4 πραττομένοις bis scr. M | 2 ἂν ad- κύνῃ LB] μηκύνοι in spatio vacuo relicto suppl. M* . 
didi μνήμη τίς γένηταε MB] μέμνηται L | 4 Θεσπί- —* 
ζομεν inc. B | 5 Ἐσυνίστανται LB συνίστασϑαι M | 1 quae in] quem V! quoque in A! | 2g. his imperium 
6 πράσεις B | 10 συμβόλων L || τοῦδε] τούτου L* | | R|| 6 qui] et qui Beck || forma om. V | 7 sive addidi | - 
14 τὴν LB] om. M || παρεπομένου --- 15 ἡμέρας] men- | haeo V || 8 possidere R! | dus V!|| 11 appellatione V*' 
sem et diem g | 19 παρὰ τοῖς L] παρὰ τοὺς M τοῖς 12 est] e V! del. V? | 15 inadulterata — 19 orientis 
παρὰ B | 21 προτετάχϑαι L | 25 τε M(sc)] δὲ LB | | om. V, et non adulterata — orientis add. V? ems p. 
μὰν, τοῖς L || ἔτος MBs] ἔϑος L (cf. Theod. καὶ τὸ τῆς | 16 constituantur Vi?) constituentur vulg. || 19 vero om. &' l 
πῴλεως ἔτος ἢ ἄλλο ἔϑος, Ath. τὸ ἔτος τῆς πόλεως xai | 21 perscribatur V | 23 inditio || mensuis R', om. V | - 
ὅσα ἄλλα συνείϑιεσται, sim. Iulian.: unde Zachariae xai | quam secundum R* || 24 geruntur et] gerit A! || conseri- 
ἄλλο ἔϑος addi vult non recte) | 27 αὐξάνομεν Β΄! ag- | buntur R vulg. | aguntur R vulg.] geruntur V || 28 prae- 
χέσϑω Ms] ἀρχέσϑω τὲ L ἀρχέσϑωσαν vulg. (B) | | cedente RV | 29 ei V! | scribentibus] seilicet add. R?* | 
28 πρώτης) πρὸ τῆς Bí | 29 ἐπινεμήσεος M || 33 τῇ | impii V! || 31 et post] et om. vulg. || bilisarii libri || 32 el 
πρὸ τοσῶνδε (τόσων δὲ M) libri] toto kalendas g (τῇ | rissimi uiri Kt vulg. || toto T's. v.] «o«o V! nono AV 
πρὸ νόννων δ' coni. Zachariae: sed tum mensis addendus | T'!|| 33 nominetur V! eee«e A! | 34 eas A' eam V 














IMPERATORIS NOMEN DOCUMENTIS 


295 


Nov. XLVII 1. 2 ep. 





εἷς νῦν μὲν ἔτους ἑνδεκάτου τῆς ἡμετέρας γράψουσι 
βασιλείας, ἀρχομένου δὲ τοῦ ᾿ἡπριλλίου μηνὸς κατὰ 
τὴν πρώτην ἡμέραν, xaO" ἣν ἡμᾶς ὁ ϑεὸς τοῖς Ῥω- 
μαίων ἐπέστησε πράγμασι, δωδέκατον ἔτος γράψουσι, 
καὶ ἐφεξῆς οὕτως ἕως ἡμῖν ὁ ϑεὸς τὴν βασιλείαν ἐκτεί- 
ναι" ἵνα ἡμῖν καὶ τοῦτο τὸ πρᾶγμα πρὸς τοῖς νόμοις 
καὶ τῇ τούτων ποιήσει μένοι διηνεκῶς ἀϑάνατον, τῆς 
μνήμης τῆς βασιλείας παντὲ συμπαραγινομένης πράγ- 
ματέ v8 καὶ χρόνῳ. 


nunc quidem annum undecimum nostri scribunt im- 
peri, incohante vero Aprile mense et prima die, in 
ua nos deus Romanorum superposuit rebus, duo- 
ecimum annum scribent, et ita de cetero, donec 


5nostrum deus imperium extenderit: ut nobis etiam 


haec causa super leges et harum celebrationem con- 
tinue maneat immortalis, dum memoria imperii omni- 
bus simul interfuerit causis atque temporibus. 


CAPUT II. 
Kaüxsivo μέντοι προςτίϑεμεν, ὥςτε ἐπειδὴ oí τὸν 10 Illud quoque adicimus: quoniam hi qui tempus in 


χρόνον ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἀποσημαίνοντες μετὰ τῶν 
ἀσαφῶν ἐκείνων καὶ * γραμμάτων δηλοῦσιν av- 
τόν, παραφυλάττειν παντὲ δικαστηρίῳ τὸ μετ 
ἐκεῖνα τὰ γράμματα τὰ τῆς ἀρχαιότητος ἕτερα ὕπο- 
τίϑεσθϑαι, ταῦτα δὴ τὰ κοινὰ 
ἀναγινώσκεσθαι παρὰ πάντων ῥᾳδίως δυνάμενα καὶ 
δηλοῦντα τὸν τῶν πραττομένων χρόνον" ἵνα μὴ περι- 
νοστῶσιν ἀναζητοῦντες τὸν χρόνον, εἶτα πλανώμενοι 
— ἕως ἀνθρώπῳ τινὶ περιτύχοιεν τὰ γράμματα 
ἐκεῖνα ταῖς FW À 

ΠΡ dele. tiv speygápe, τῶν. Suppe. unn 
μάτων τῆς ἑλλάδος εἴη φωνῆς, γράμμασιν ἐλληνικοῖς 
ὑποτίϑεσθαι τὸν χρόνον, εἰ δὲ δωμαϊκή τις ἢ τοῦ 


* 


παντὸς χάρτου καϑέστηκε τάξις, δωμαϊκοῖς μὲν ὑπο- 


είαις γινώσκοντι. ἀλλ᾽ εἰ μὲν τὰ 20 


iudiciis desi t, cum incertis illis et antiquis lit- 
teris hoc declarant, observetur in ommi iudicio, ut 

st illas litteras antiquitatis alias subdant, id est 
as communes et omnibus notas et quae legi ab 


καὶ ἅπασι σαφῆ καὶ 15 omnibus facile possint et significare gestorum tem- 


pus: ut non fatigentur requirentes id tempus, deinde 
errantes expectent, donec hominem quemcumque com- 
periant litteras illas pro veritate lecturum. Sed si 
quidem reliqua etiam post praescriptionem incerta- 
rum litterarum graecae sint vocis, graecis litteris 
subdi tempus; si vero latinus quidam totius chartae 
consistat ordo, latinis quidem perscribatur tempus, 
interpositis illis incertis elementis, clariorem tamen 
ordinem habentibus litteris, quas liceat omnibus le- 


γραφέσϑω γράμμασιν ὃ χρόνος ὑποκειμένοις τοῖς ἀσα- 25 gere omnino syllabarum latinarum (non) ignaris. 


φέσιν ἐκείνοις στοιχείοις, σαφεστέραν μέντοι τάξιν 
ε γραμμάτων καὶ ἣν ἔξεστι πᾶσιν ἀναγινώσκειν 

τοῖς ὅλως συλλαβῶν ῥωμαϊκῶν οὐκ ἀνεπιστήμοσιν. 

. , (Ἐπέλογος. Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα 


pilogus.) Tua igitur eminentia quae placuerunt 


ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἔν rs30 nobis et per hanc sacram declarata sunt legem, et 


ταύτῃ τῇ μεγάλῃ πόλει ἔν τε ταῖς ἐπαρχίαις ἁπάσαις 
ὧν ἄρχει φανερὰ καταστησάτω, ὥςτε μηδένα τολμᾶν 
ἑτέρως ἀριϑμεῖν τὸν χρόνον ἢ τἄλλα πράττειν, ἀλλ᾽ 
οὕτω καϑάπερ ἔμπροσϑεν διωρίσαμεν. Dat. prid. k. 


Sept. n imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XI. post 35 temb. CP. imp. Iustiniani pp. Aug 
cons. [a. 531] 


lisarii v. c. anno II. 


in hac maxima civitate et in provinciis universis 
quibus praeest manifesta constituat, ut nullus prae- 
sumat aliter numerare tempus aut aliud agere, sed 
ita sicut dudum decrevimus. Dat. pridie kal. Sep- 
. anno XL. p. c. 
Belisarii v. c. anno secundo indictione I. 





forum: qua in re manifestum est eos nunc 
autem mense Aprili die primo, quo nos deus 


idem anno undecimo nostri imperii scripturos, ineunte 
omanorum rebus praefecit, 1 


mum annum scripturos 


esse, atque iia deinceps quamdiu nobis deus imperium extenderit: ut nobis haec quoque res praeter leges 
onem perpetuo maneat immoríalis, cum imperii memoria praesens appareat simul cum omni 


et re et ore. 
erum illud 


que adicimus ut, quoniam qui t 


in iudiciis denotant, id per obscuras illas 


et antiquas litteras significant, in omni iudicio caveatur, ut post illas litteras ex: antiquitate receptas alias 


subiciant, has dicimus communes et omnibus perspicuas quaeq 


uae acta sunt tempus denotent: me tempus 
* 


ue legi ab omnibus facile possint et eorum 
errantes expectent 


f 1 ; scire desiderant — —— 
in hominem aliquem incidant qui litteras illas probe noverit. d siqui quae deinceps post 


praescriptas obscuras litteras sequuntur graecae sint linguae, 


tinus totius chartae sit contextus, latinis quidem 
illis elementis, clariorem ipsa litterarum ordinem 
omnino non ignari sunt legere liceat. 

Epilogus. 
et in hac magna urbe et in provinciis 
tempus audeat auf reliqua agere nisi ita uti supra 


graecis litteris tempus subiciatur; sin la- 
subscribatur litteris quae subiciantur obscuris 


tem 
προ et quem omnibus qui syllabarum latinarum 


Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt 


quibus —— manifesta reddat, ut nemo aliter numerare 


vimus. 





1 ἔτος εα' B(c) | yocvovo:] seribunt ς ἢ 5 £o M! 

* éxreivos libri | 1 A Bs meum dais τ L 

11 τῶν om.L|| 14 τὰ τῆς] τὰ om. L ἢ 17 δηλοῦντα) 
significare (i. e. ÓpAov»?) c | vóv] τὰ L ἢ περινοστῶσι 
xal ἀναζητοῦντες L| 19 μένουσιν L || ἕως ἂν &v99o- 
zo B| 24 ὑπογραφέσϑωσαν L | 25 γράμμασιν om. e || 
τποκείμενος L | 21 ἔχουσιν L^ || 29 epil. om. B || 34 sub- 
ser. dat. post consulatum (dat. consp. Zul.^) uilisarii Iul.» 
dat. bilisarii Zu/.* | pridie kl. Septemb. & proid. k. sep. M 
πρὸ a' καλάνδων Σεπτεμβρίων Ath. πρὸ μιᾶς καλάν- 
δὼν μηνὶ σεπτεμβρίῳ (sic) Theod.; kal. Sept. c ed. pra 
quod probant Heimbach et Zachariae propter 'ind.I' in ς 
et ab Ath. appositam. Sed illa indictionis nota temere ad- 
scita videtur ez ipsa novella p. 284, 28, ubi verbis ἀπὸ 
τῆς — προϊούσης πρώτης ἐπινεμήσεως ultimo die anni 
scriptis recte novae indictionis initium. notatur, a qua in- 
eunte statim ler valitura sit | 35 CP. om. M|| imp. dn. 
iusti. pp. aug. ann. M imp. iust. pp. aug. an. XI ς ἔτει εα' 
τῆς βασιλείας Theod. βασιλείας Ἰουστινιανοῦ (addendum 
{τὸ 1a')) AtÀ. ΠΡ. c. Bilis. uc. anno secundo indictione I c 





τὸ β' (leg. (μετὰ τὴν ὑπατείαν Bshigagíov) τὸ B) iv- 
δικτεῶνος α΄ Ath., post Bilisario ue. conss. M μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελεσαρίου Theod. (Iul.) 





1 nune] tune Εἰ V* hune V? | decimum A? || nostri di- 
eunt imperii uero aprile mense inchoante V ἢ 5 imperium 
deus αὶ | 6 geles R | 7 imperatoris R | 10 addicimus V | 
hii RV | 11 desigant Καὶ | 13 alias om. V| 14 has E ἢ 
et omnibus] in omnibus Καὶ [ 16 id R7] om. V ἢ 17 quae- 
cumque R V: | eomperiatur R?* concipiatur R! | 18 Sed 
— 20 sint om. V! | 19 etiam om. V(?) | persceriptionem 
R | 20 graecae] si graece RV | vocis] litterarum si V | 
litteris graecis R | 22 consistit T'| latinis (is ser. V? in 
spat. 4—5 litt.) VT] latinas R!T! latine R? [| subseriba- 
tur Beck | 24 liceat V7'] licet | 25 sillabarum EV | 
non add.vulg.| 30 et] ut R! | legem om. V ἢ 32 praees 
ΕΠ τὲ] et E] 33 alium V | 34 dudum AV] modo T 
35 CP. om. V ἢ imperator iust. V | anno XI om. V 
bilisiario uic. eon. V 





. Nov. XLVIII pr. 1 


296 


DE IUREIURANDO 





ΜΗ 
ITEPI OPKOY AOGENTOZ 
ΠΑΡᾺ TOY TEAEYT9NTOX 
ENEKEN TOY METPOY ΤῊΣ 
EAYTOY IIEPIOYZIAZ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ β', 
ἄπο ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 

(Ilgooiuvov.) Lei τοῦτον ἕνα πεποιήμεϑα σκο- 

πὸν τὸ τὰς διατυπώσεις τῶν τελευτώντων εἶναι βε- 


XLVIH. Auth. XLVII. Coll. V. tit. 2 


R DE IUREIURANDO 
MORIENTIS PROPTER MENSU- 
RAM SUAE SUBSTANTIAE. 


Imp. lustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Semper hanc unam habemus in- 
tentionem dispositiones morientium esse firmas, nisi 


βαίας, εἰ μὴ μάχωνται νόμῳ xal φανερῶς ἐναντιοῖντο 10 resultent legi et aperte contrariae sint his quae illi 


'τοῖς ἐκείνῳ δοκοῦσιν. Ἴσμεν τοίνυν καὶ ἐν τοῖς ztoáy- 
μασε κινηϑὲν καὶ προθηγγελμένον ἡμῖν, ὡς διαϑέμε- 
vós τις σὺν ὅρκοις τὴν ἑαυτοῦ περιουσίαν ἅπασαν 
εἶπε καὶ ὅτε ταύτην μόνην καταλιμστάνει τοῖς αὑτοῦ 


placent. Scimus igitur motum et annuntiatum nobis, 
quia cum testaretur quidam, cum iureiurando suam 
substantiam omnem dixit et quia hanc solam reli- 
quit suis heredibus, aliqui vero eorum heredum ad 


κληρονόμοις, τινὲς δὲ ὕστερον αὐτῶν τῶν xÀnoovó-15 haec resultant, non iuste facientes, quia substantiae 


pov πρὸς ταῦτα ἀνανεύουσιν, οὐ δίκαια ποιοῦντες, 
€r - * δον το » ΄ "4A 
ὅτι τῆς μὲν οὐσίας τῆς ἐκείνου κληρονομοῦσε κἀν 


- ? - 
τούτῳ πείϑονται τοῖς ὑπ᾽ αὐτοῦ διατεταγμένοις, ἃ 
AE » ) c - H , 
δὲ ἂν εἴποι usÓ" Ooxov ταῦτα οὐκ ἔτι κύρια μένειν 


quidem illius heredes fiunt et in hoc adquiescunt 
his quae ab eo disposita sunt, quae vero dixit cum 
iureiurando, haec nequaquam rata manere neque cu- 
stodire ea secundum competentem modum volunt; 


οὐδὲ φυλάττειν αὐτὰ κατὰ τὸν προρήκοντα τρόπον 20 cum utique nostris videtur legibus unam quodam- 


βούλονται" καίτοι γε τοῖς ἡμετέροις δοκεῖ νόμοις ἕν 
πως εἶναι πρόβωπον τὸ τοῦ κληρονόμου καὶ τὸ τοῦ 
εἰς αὐτὸν παραπέμποντος τὸν κλῆρον, cere οὐκ ἂν 
τις αὐτὸν ἑαυτῷ φήσειε διαμάχεσϑαι καὶ ὅπερ εἶπε 


modo esse personam heredis et qui in eum trans- 
mittet hereditatem, ideoque nullus eundem sibimet 
dicit reluctari et quod dixit atque iuravit tutum 
esse, hoc nolle valere, sed contra proprios reluctari 


xal ἐπώμοσε κύριον εἶναι, τοῦτο μὴ βούλεσϑαι xoa-25 sermones. 


τεῖν, ἀλλὰ πρὸς τοὺς οἰχείους διαμάχεσϑαι λόγους. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, εἴ τις ἀπογραφὴν πεποιηκως 
* 2 , 2r €t M - 3 
εἴτε ἰδιόχειρον εἴτε δι᾽ ἑτέρων μὲν γραφεῖσαν, παρ 
Ὕ - . € - » - € - , 
αὐτοῦ δὲ ὑποσημειωθεῖσαν, ἢ ἐν ταῖς αὑτοῦ διαϑή- 


καις τὸ τῆς οὐσίας τῆς αὑτοῦ μέτρον ποιήσει φανερόν, 80 
2 , 


τῶν κληρονόμων ἴσως τῶν uiv ἀπόντων τῶν δὲ 
, E] , , - - 
παρόντων ἢ καὶ πάντων παρόντων, μὴ ἐξεῖναι τοῖς 


Sancimus igitur, si quis descriptionem faciens sive 
propria manu sive per alterius quidem scriptam, ἃ 
se autem subscriptam, aut in suis testamentis sub- 
stantiae suae mensuram faciat manifestam, heredi- 
bus forte aliis quidem absentibus aliis vero prae- 
sentibus aut etiam omnibus praesentibus, non licere 


Nov. XL VIII (Authent. XL VII — Coll. V tit. 2: gloss.) Graece extat in ML, B41,6 (— B* p.530 Zach.) cum. 
schol. — Epit. Theod. 48 (inde BX), Athan. 9, 4, Anonymus Bodleianus ap. Zachariae Avénò. p.213 (ubi citatur 
νεαρὰ μ'). ulian. const. XLIII. 





XLVIII. 


DE IUREIURANDO A MORIENTE DE MODO SUBSTANTIAE 
SUAE PRABESTITO. 


Jdem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, eaconsuli et patricio. 


Praefatio. Semper hoc unum habuimus propositum, ut defunctorum dispositiones firmae essent, 
nisi legi repugnarent iisque quae illi placent. manifesto adversarentur. Atque scimus, quod et in rebus 
agitatum οἰ nuntiatum nobis est, quendam testatum cum iureiurando suam substantiam omnem dixisse 
seque eam solam heredibus suis relinquere, postea vero quosdam ex ipsis heredibus haec recusasse, qui 
iniuste agunt, quoniam in bona quidem illius succedunt et in hac re oboediunt iis quae αὖ eo constituta 
sunt, quae vero iureiurando addito dixit, haec non iam rata manere volunt neque eo quo. decet modo 
eadem servare: quamquam nosíris legibus una quodammodo persona videtur. esse durada et eius qui here- 
ditatem in. eum transmittit, itaque nemo dixerit eun. secum. ipsum pugnare et quod dixit atque ratum 
fore iuravit, id nolle valere, sed propria verba impugnare. 

L JSancimus igitur, si quis descriptione facta sive sua manu, sive ab aliis quidem scripta, ab ipso 
autem subscripta, vel in suo testamento substantiae suae modum declaraverit, heredum fortasse aliis 
sentibus aliis praesentibus vel etiam omnibus praesentibus, non licere heredibus haec recusare neque di- 





2 rubr. Περὶ τοῦ ἐν τελευτῇ ὀμνύοντος χάριν τῆς ἰδίας 
ὑποστάσεως Theod. | Περὶ τοῦ ὅρκου τοῦ δοϑέντος 
Ath. || 5 ἑαυτοῦ] αὐτοῦ B* τούτου Ath. || 8 prooem. οηι. B, 
add. BÀ || ποιούμεϑα L(c) | 10 μάχωνται Lc] u&zov- 
ται MB || 11 τοῖς ἐκείνῳ δοκοῦσιν ΜΙΒΣς] «à ἐκείνοις 
δοκοῦντα L } καὶ ἐν τοῖς —— om. € || 12 zrgosay- 
γελϑὲν L | 14 αὐτοῦ MB? ἑαυτοῦ L || 15 amt 
om. e || 22 πρόσωπον τὸ] τὸ om. B? y τὸ τοῦ MB] 
καὶ τοῦ L || 26 λόγους ML] νόμους B? || 21 Θεσπίξομεν 
εἴ τις inc. B || 28 οἰκειύχειρον B* ἑτέρου Β' (ς) | 29 ὑπο- 
γραφεῖσαν B*|| ἢ ἐν ταῖς αὑτοῦ (ἑαυτοῦ B αὐτοῦ ML) 
διαϑήκαις ML ΒΕ] sive in suo testamento sive sine testa- 
mento in quavis chartula Julian. || 30 αὐτοῦ libri || ποιοῦσι 
L* || 32 ἢ om. L || πάντων παρόντων] add. ἢ πάντων 





ἀπόντων Ἷ (cf. Iulian. omnibus praesentibus vel omnibus 
absentibus) 





15g. I XLVII V || 3 morientis £] a moriente VT a mo- 
riente praestito vulg. || 6 pp.] praefecto Zt || 9 firmas esse 
V | 11 motum] et in eausis motum Beck || 12 sg. substan- 
tiam suam RT || 13 omnem] o*«« di Ly RT ] edixit " 
relinquit αἱ, | 14 suis in heredibus Z! V! | 15 iuste RV 
iusta 7' | 16 hoc adquieseunt] haequiescunt A!'|| 19 ea 
om. R || uoluerit V || 22 hereditatem bis scr. V! || * eidem 
libri| 23 dicit Z^ aL] et dieit R7 edicit V || 24 haee 
R|| relutari V || 28 scriptam 1] seripturam VT vulg. || 
31 forte aliis] aliis om. R'! 








— 





—— 2 


987 


Nov. XLVIII 1 ep. 





MORIENTIS 

κληρονόμοις πρὸς ταῦτα ἀνανεύειν μηδὲ λέγειν ὡς 
τῶν κληρονόμων τις ἀπέκρυψε πράγματα ἔξω τῶν 
ῥηθέντων παρὰ τοῦ τελευτῶντος. EI εἴπερ ὅρκον ὃ 


τελευτῶν — ἢ διομόσαιτο κατὰ τὰς ἑαυτοῦ δια- 


, 
ΕἸ 


, - , 2 - * B 
ϑήκας, ὡς ἐν ἐστιν ἕτερον αὐτῷ παρὰ ταῦτα, 
τούτῳ στέργειν τοὺς κληρονόμους, εἴτε παῖδες εἴτε 


καὶ ἐξωτικοὶ εἶεν, καὶ μὴ πολυπραγμονεῖν μηδὲ συκο- 
φαντεῖν τοὺς ἑαυτῶν ληρονόμους, μηδὲ ἐντεῦ- 
ϑὲν οἰκέτας τε ζητεῖν καὶ εἰς βάσανον ἄγειν, καὶ 
ἕτερα τοιαῦτα ἐξερευνᾶν καὶ πο. 
μόνης ἐστὶ φιλονεικίας, ἑτέρου δὲ παντελῶς οὐδενός, 
εἷς τῆς οὐσίας δοκούσης τοσαύτης εἶναι ὅσην ὃ δια- 
ϑέμενος ὥμοσε, καὶ ταύτην μόνην εἰς τοὺς κληρονό- 
1 μους διαιρεϑῆναι βουληϑέντος. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν 


heredibus contra haec resultare neque dicere quia 
aliquis heredum celavit res extra ea quae dicta sunt 
a defuncto. Sed si quidem iusiurandum moriens 
praebuerit et iuraverit secundum sua testamenta, 
$quia nihil est aliud ei praeter haec, hoc amplecti 
heredes, sive filii sive etiam extranei sint, et neque 
tergiversari neque calumniari suos coheredes, neque 
ob hoc servos quaerere ad tormenta deducere et 
alia similia discutere et perscrutari, quae solius sunt 


λυπραγμονεῖν, ἅπερ l0contentionis, alterius autem penitus nullius, utpote 


dum substantia videatur tanta esse quantam testa- 
tor iurans hanc solam apud heredes invenire voluit. 


1 Sed haec quidem inter heredes, qui curiosi vi- 


πρὸς τοὺς κληρονόμους, οἵπερ ταὐτό που δοκοῦσι τοῖς 15 dentur in defuncti esse substantia, valere volumus, 


τελευτῶσι» εἶναι, κρατεῖν βουλόμεθα, ov μὴν τοῦτο 
κύριον εἶναι καὶ πρὸς δανειστάς, διότε vois ἡμετέροις 
εἴρηται νόμοις, ὁπόσα ἂν τις ὑπὲρ ἑαυτοῦ φήσειεν ἢ 
γράψειε, ταῦτα μηδὲν αὐτὸν ὠφελεῖν μηδὲ τοῖς δα- 


non tamen hoc ratum esse et inter creditores, eo 
quod nostris declaratum est legibus, quaecumque 
quilibet pro se dixerit aut scripserit, haec nihil ei 
prodesse neque creditoribus praeiudicare. Sed illis 


ψεισταῖς προκρίνειν. ἀλλ᾽ ἐκείνοις ἄδεια ἔστω πάντα 20licentia sit omnia perscrutari quo volunt modo, he- 


ἀνερευνᾶν ὃν βούλονται τρόπον, τοὺς κληρονό 

δὲ ἐμμένειν τοῖς παρὰ τοῦ διατιϑεμένου ῥηϑεῖσι. 
καὶ ἔστω γε ποινὴ τοῦ πράγματος ἐν τοῖς κληρονό- 
uois τὸ τὸν ἐναντιούμενον τούτοις μὴ δύνασϑαι τῶν 


redes autem contentos esse his quae a testatore 
dicta sunt. Sitque poena negotii inter heredes, ut 
qui adversatur his quae relicta sunt ei non possit 
omnino Ífrui, necessitate imminente aut oboedire 


.vOv παντὸς ἐπί τε πάσης ὑποϑέσεως οὕπω κεκινη- 


κατα. αὐτῷ παντελῶς ἀπολαύειν, ἀνάγκης 20 omnibus aut universa contemnere, et non haec qui- 
ἐπούσης ἢ πείϑεσθαι πᾶσιν ἢ πάντα διαπτύειν, xai — dem eligere his vero resultare, sed defuncti volun- 
μὴ τὰ μὲν αἱρεῖσθαι τοῖς δὲ διαμάχεσθαι, ἀλλὰ τὴν — tatem ab eius successoribus ita servari, ut in nullo 
τοῦ τελευτῶντος βουλὴν ὑπὸ τῶν αὐτοῦ διαδόχων ei contradici praesumatur. His valentibus in reli- 
οὕτω φυλάττεσϑαι ὡς κατὰ μηδὲν ἐναντιοῦσϑαι ταύ. quo tempore universo et in omni negotio nondum 
τῇ P'agotiv. τούτων κρατούντων ἐπί τε τοῦ ἑξῆς χρό- 30 moto in ludicio neque iudiciali sententia aut amicali 
—* E pus interventione transacto. 
μένης ἱκαστηρίῳ οὐδὲ δικαστικῇ ψήφῳ ἢ φιλικῇ 
συμβάσει, διαλελυμένης. OR t P 

(Emihoyos) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ và παραστάντα (Epilogus.) Tua igitur eminentia quae placu- 
ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου γινώ- 85 erunt nobis et per hanc sacram declarata sunt 


σχουσὰ κατὰ τὸ σύνηϑες διὰ προγραμμάτων οἰκείων legem cognoscens sollemniter per programmata pro- 
φανερὰ πᾶσε καταστησάτω. — Dat. xv. k. Sept. CP. pria manifesta faciat universis. ^ Dat. x. kal Sep- 


post cons. Belisarii v. c. (ann. IL.) 


cere unum ex heredibus res praeter eas quae a defuncto dictae sint celasse. Sed si quidem moriens 
iusiurandum praestiterit vel in suo testamento nihil sibi aliud esse praeter illa iuraverit, eo acquiescant 
heredes, sive liberi sive etiam extranei sint, neve negotia facessant neve coheredes suos calumnientur, 
neve inde servos quaerant et tormentis subiciant atque eius generis alia pervestigent et perscrutentur, quae 
quidem ad solam contentionem neque ad aliud quicquam spectant: cum substantia videatur (anta esse 
1 quantam testator iuraverit isque hanc solam inter heredes dividi voluerit. ^ Sed haec quidem in here- 
dibus, quippe qui idem fere cum defunctis esse videantur, valere volumus, neque vero etiam in creditori- 
bus id ratum esse, quoniam nostris legibus dictum est, quaecumque quis pro se dixerit aut scripserit, ea 
nihil ipsi prodesse neque creditoribus praeiudicare. — illis venia sit omnia quo velint modo per- 
vestigare , edes vero ds contenti sint quae a testatore dicta sunt. Ac poena sit eius rei in heredes 
statuta, ut qui his adversetur, relictis sibi nullo modo frui possit, cum necessitas immineat aut omnia se- 


[a. 537] temb. CP. p. c. Belisarii v. c. anno secundo. 











quendi aut omnia respuendi, nec vero alia eligendi alia impugnandi, sed defuncti voluntas a successoribus 


eius ita custodiatur, ut in nulla re ei adversari audeant. 


omni causa in iudicio 


Atque haec et in omne deinceps tempus et in 


nondum acta nec iudiciali sententia vel amicali conventione decisa valeant. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt 
cognoscens more solito per programmata propria manifesta omnibus reddat. : 





15g. ὡς τῶν κληρονόμων τὶς M] ὧς τις (ὅστις B*) 
τῶν κληρονόμων L Be | 3 τελευτῶντος M] τελευτῆσαν- 
vos L Bs || 4 διομόσοιτο libri, corr. Heimbach | 5 αὐτῶν 
L^ | τούτῳ M] τοῦτο LB | 8 μηδὲ ἐντεῦϑεν — 
14 βουληϑέντος om. B* | 9 ἱκέτας L|| καὶ εἰς M] καὶ 
om. L Bs | 11 ἐστὲ et δὲ om. B || 13 sq. ὥμοσε, xai ταύ- 

— διαερεϑῆναι βουληϑέντος] iurans hanc — invenire 
voluit « | 15 οἵπερ ταὐτό (ταὐτόν LB τὸ αὐτό B*) 
που δοχοῦσι τοῖς τελευτῶσιν (τοῖς τελευτῶσι δοκοῦσιν 
Bf) εἶναι qui curiosi videntur in defuncti esse substan- 
tia “ἢ 19 μήτε B || 20 πᾶσα L7 | 21 ἀνερευνᾶν ΜΒ") 
ἐρευνᾶν LBf | ὃν ἂν βούλωνται B* | 22 διαϑεμένου Bf || 
23 vois] αὐτοῖς vois B*| 24 τὸ om. LB* | 25 ἐγκατα- 


pape | αὐτῶν L' || 26 ἐπούσης ΜΒΠ) ὑπού- 
σης LB* | 28 τελευτήσαντος B || 30 τούτων et quae sq. 


om. B | 33 συμβιβάσει L || 35 γινωσκέτω L^ | 31 xv. k. 
sep. CP. M] x. kal. septemb. eap. ς cod. Vind. kal. sep. 
Tul.*»*, £ cod. Bamb., Ath. (om. Theod.) || 38. pst. bilisario 
uc. conss. M (cf. ad s) post (om. Iul») cons. uilisari Τα}. 





pe. bil. Zul.^ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Ath. Theod. || 
anno seeundo ς cod. Bamb. iterum Tul.?] om. cett. 





2 aliquis bis scr. V! || celeuit R^ || 35g. praebuerit mo- 
riens R ἢ 4 testamenta] iuramenta A! || 5 aliud est V || hoc] 
haee || 6 extranea R! | S adducere AR || 9 et perseru- 
tari — 18 quilibet pro ser. R? in ras. 6 versuum || quae] 
et per quae R^ | 11 quantam R^] quanta A^ quanto 
VT | 12 invenin vulg. | 14 haec om. V || 15 substantia 
ualere add. V? ín spat. vac. | 17 nostrum A? | 18 pro E] 
per V | 20 perserutari omnia quo modo uolunt (modo 
add. ἘΞ) R | perseptari V^ || uoluerit V | 21 autem om. 
R!V | contemptos V | 22 hisitque R7 | 23 ei V*RT] eis 
V? vulg. || possint V | 24 omnino R7] omni modo V || 
obedite R! | 27 eius] eis R17 || 29 et om. R! | 31 transacta 
V | 36 programata R | 37 subscr. dat. x. kal. septemb. 
cap. pe. con. bilisiario uice V dat. kal. sept. 1. iust, a. c. 
bis. uic. anno secundo Bamb. I1, om. cett. 





Nov. XLIX pr. 


298 


DE HIS QUI INGREDIUNTUR 





ΝΘ 


XLIX. Auth. LVIII. Coll. V tit. 11 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ ΕἸΣΙΌΝΤΩΝ ΤῊΝ — RDEHIS QUIINGREDIUNTUR AD 


EKKAHTON RE9N' KAI IIEPI 
IAIOXEIP9N IIPOKOMIZOME- 
N9N YIIO TOY ENATOMENOY: 
ΚΑΙ ΠΕΡῚ TOY OPKOY ΤῊΣ 
ὙΠΕΡΘΕΣΕΩΣ, 95TE ΚΑΙ ZYN- 
AIITEZOAI AYTON T9I ΤῊΣ 
CALUMNIAZS, INA AIIAS MONON 


YIIEP ΠΑΣῊΣ AIIOAEIRSESQZ:!:0 


OMNYOITO. | 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B , 
^ ε M 
ἀπὸ ὑπάτων xai πατρικίῳ. 


(Προοίμιεον.) Τὸ ῥευστὸν δὴ τοῦτο καὶ ἀνθρώ- 


zuüvov καὶ μένειν ἐπὶ ταὐτοῦ μηδεπώποτε δυνάμενον, 16 manere in idem numquam valens, sed fit quidem 
semper, manens autem numquam, et legislationibus 
introducit aliquem tumultum, et quae videntur ha- 
bere se recte et firme posita iudicantur, sed et ea 
quae subtilium observatione cauta sunt, plerumque 
σεν ἡ τῶν ἐπισυμβάντων ποικιλία πραγμάτων. Ἴσμεν 20turbavit emergentium varietas causarum. i 
enim, quia dudum correximus quod male et dolose 


ἀλλὰ quon μὲν ἀεὶ μένον δὲ οὐδέποτε, xai ταῖς 
, ^ ^ * , 
νομοϑεσίαις εἰξάγει τινὰ ταραχήν, καὶ τὸ δόξαν ἔχειν 
ὀρϑῶς καὶ ἐν βεβαίῳ κεῖσϑαι δοκοῦν καὶ τῇ τῶν 
2 - * , , 
ἀκριβῶν κατασφαλισϑὲν παρατηρήσει πολλάκις ἐκίνη- 


γὰρ ὡς πρώην ἐπηνωρϑώσαμεν τὸ κακῶς καὶ Óo- 
λερῶς περὶ τὰς ἐφέσεις γινόμενον, OTi μόνῳ τῷ τὴν 
ὑπόϑεσιν εἰξαγαγεῖν εἰς δικαστήριον οἱ ἐφέντες ἀρ- 
κούμενοι xai τὴν τοῦ προξώπου ποιησάμενοι στάσιν 


ρον γὰρ δὴ τοῦτο) κατελίμπανον τὴν ὑπόϑεσιν, καὶ 
τῷ γε νενικηκότε παντοίως Tv ἀδιεξόδευτα τὰ τῆς 
γίκης, μὴ δυναμένῳ μήτε τῶν κεκριμένων ἀπολαῦσαι 
διὰ τὴν ἔφεσιν μήτε τὴν ἔφεσιν ἐξετασϑῆναι παρα- 
1 σκευάσαι διὰ τὴν ἀπουσίαν τοῦ ἐφέντος. 
ἡμεῖς πρώην νομοϑετήσαντες ἐπηνωρϑώσαμεν, ἐνιαυ- 
τὸν μὲν τάξαντες τῷ τὴν ἔφεσιν ἐπιδόντι, εἴτε αὐτῷ 


Nov. XLIX (Authent. LVIII τῆ Coll. V tit. 11: gloss.) Graece extat in. ML, inde a pr. $1 in B diversis 
Iulian. const. XLIV. 


locis. — Epit. Theod. 49, Athan. 7,3. 
pr. $ 1. 2 et cap. I extat B 9, 2, 4. 
$1 cf. Ῥυπαί 25, 17. 


tionem introducerent in iudicium, appellantes con- 
tenti et personam facientes firmam aut per unam 
ἢ κατὰ μίαν μοῖραν ἢ καὶ κατὰ διάγνωσιν (ἀδιάφο- 25 partem aut etiam per cognitionem (hoc enim indif- 
ferens est), relinquebant causam, et victori omnino 
erat inexplicabilis victoria non valenti neque his 
quae erant iudicata frui propter appellationem ne- 
que appellationem examinari posse 
Tavva 301 (tiam appellantis. 
correximus, annum quidem deputantes appellationem 
offerenti, sive ipsi secundum se ingredienti sive com- 


APPELLATIONEM, ET QUANDO 
PER SCRIPTURAM MANUS PRO- 


5PRIAE FIAT COLLATIO LITTE- 


RARUM, ET DE IUREIURANDO 
DILATIONIS UT CONIUNGATUR 
IURHURANDO CALUMNIAE ἃ 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Volubile hoc et humanum et quod 


Scimus 


circa appellationes agebatur, quia hoc solo, ut cogni- 


ropter absen- 
Haec nos dudum sancientes 





XLIX. 


DE REIS QUI APPELLATIONEM INTERPONUNT. 
ET DE CHIROGRAPHIS A REO PROLATIS. ET DE IUREIURANDO 
DILATIONIS UT IUNGATUR CUM IUREIURANDO CALUMNIAE, QUO 
SEMEL TANTUM PRO OMNI PROBATIONE IURETUR. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 
Praefatio. Volubilis illa atque humana condicio, quae manere in eodem numquam potest, sed 


semper quidem fit, numquam vero manet, legislationi quoque turbas aliquas affert, et quod visum est recte — 
se habere et videtur in tuto collocatum atque accurata observatione munitum est, id saepe movit emergentium — 


causarum varietas. Scimus enim nos dudum quod male et dolose in appellationibus agebatur emendasse, 
cum qui appellassent eo ipso quod causam in iudicium introduaissent contenti et praesentia personae 
praestita sive ez una parte sive etiam cognitionaliter (id enim perinde est) causam desererent, et victori 








omnino non liceret ad effectum perducere victoriam, qui neque iudicatis frui propter. appellationem 
1 neque ut —— egaminaretur efficere propter absentiam ] 


lata lege emen 


avimus anno quidem constituto ei qui appellationem interposuerit, sive ipse solus intra- — 


osset 


eius qui appellasset. — Haec nos dudum — 








2 rubr. Περὶ ἐκκλήτου καὶ περὶ ἰδιοχείρων καὶ περὶ 
ὅρκου ὑπερϑέσεως Theod. | 3 ῥέων libri] om. e, τῶν ἐνα- 
yonévow add. L || ὑπερϑέσεως Le (Theod. Iul.]] ὑπο- 
ϑέσεως M || 8 τῆς calumnias M τῆς συκοφαντίας ca- 
lumniae L | 11 ὀμνύοιντο L | 12 πραιτωρίω L | 
15 ταὐτοῦ] τοῦ αὐτοῦ L^ τοῖς αὐτοῖς L^ i 18 καὶ] 
sed et c || 23 ὑπόϑεσι») cognitionem e || sis&yesv. (e«v 
ez corr.) L || ἐφέντες M] ἐφέται 1, ἢ 28 νίκης ML'g] 
δίκης L^ || Ἐμηδὲ — 29 μηδὲ ML || κεκριμμένων M | 
30 épévros M] ἑνὸς τούτων L* in ras. 6 litt. | 31 πρώην 
τὰ περὶ τῶν ἐφέσεων νομοϑετήσαντες ἐπανωρϑώσα- 
μεν B. Cod. Ἶ, 68, ὃ $4 





15g. ἣν LVIII- V || 3 quando] quoniam? A! |, 4 pe 
om. V ! | proprie manus fiant R || 7 ut V?] et R utnon V* - 
et ut vulg. | coniugatur R! coniungantur V || 8 iureiu- 
rando R'V || 14 hoc et humanum AT] humanumque : 
V || et om. R* || quod videtur ante fit 15 transponendum. 
15 idem V] diem ART'| valet et 16 manet vulg. || fit] 
R! | 16 aut R? | 17 et quae RV] et his quae 7| 18 βοᾶ 
et] et om. R* || 19 subtilium] supplitium V^ suppliean- — 
tium V? | 20 turbans Ε΄ || varietas] turbauit uarietas V^ || 











^ 


21 enim om. V | 22 haec V! | 23 contempti R! | 24 firmas — - 
R^ || 26 relinquebant autem causam AR | 27 ulenti V^] — 
28 nec V || 295g. appellantis absentiam t | sentientes V |.— 


32 ingrediente R! 


AD APPELLATIONEM 


299 


Nov. XLIX pr. 1 





xa^ αὑτὸν εἰςελϑόντι εἴτε xal συστάδην, ἐφ᾽ ᾧ τε 
εἴσω τούτου τὴν δίκην ἀγωνίσασϑαι καὶ τυχεῖν τῶν 
δικαίων καὶ μὴ καταλιπεῖν αὐτὴν ἀπρονόητον, εἶτα 
διὰ φιλανϑρωπίαν, εἰ παρὰ τὴν αἰτίαν τοῦ δικάξον- 
τος τὰ τῆς ἐφέσεως ἐπισχεϑῇ ἢ κατ ἄλλην τινὰ πρό- 
φασιν ἀπαραίτητον, καὶ ἕτερον προςϑέντες ἐνιαυτόν, 
μεϑ᾽ ὃν εἰ μὴ τὴν δίκην πληρώσειαν κυρίαν μένειν τῷ 
νενικηκότε τὴν ψῆφον ἐθεσπίσαμεν. Ταῦτα μὲν οὖν 
ἐδέδοκτό τε ἡμῖν καὶ ἐν κοινῷ γέγραπται νόμῳ" καὶ 
siv τε τὸν νόμον τοῦτον βουλό ἢ 

9 vov παρατήρησιν. ἀλλὰ πολλοὶ προςῆλϑον ἡμῖν 
* ες αὐτοὶ μὲν προβαγγεῖλαε τοῖς ἐφέταις καὶ 
βουληϑῆναι τὴν δίκην ἐξετασϑῆναι, οὐ μὴν αὐτῶν 
τῶν δικαστῶν τυχεῖν ἀνεχομένων διά τινας ἴσως 


muniter, quatenus intra hoc litem exequatur et me- 
reatur quae iusta sunt et non relinquat ea sine pro- 
visione, deinde propter clementiam, si per occasionem 
iudicis appellatio prolongetur aut per aliam quam- 
5libet causam inevitabilem, etiam alium adicientes 
annum, post quem nisi litem compleverint ratam 
manere victori sententiam sancimus. Haec itaque 
placuerunt nobis et in communi lege conscripta 
sunt, et obtinere legem hanc volumus et illius ob- 


« καὶ τὴν ἐκεί- 10 servationem. 


plurimi interpellaverunt nos dicentes se qui- 
dem denuntiasse appellantibus et voluisse litem exa- 
minari, non tamen ab ipsis iudicibus impetrare 
valuisse propter quasdam forsan inevitabiles occu- 


ἀπαραιτήτους ἀσχολίας" οἱ δὲ xai ἀνέμων ἀμετρίαν 15 pationes; alii vero etiam ventorum inmensitatem 


ἡτιάσαντο, xal ὅτι πλεῖν οὐκ ἐξὴν ἐκ τῆς χώρας 
ἐναντίων ἀπελαυνόντων πνευμάτων, πεζεύειν δὲ οὐκ 
ἴσχυον διὰ τὴν τῶν ὄντων ἀπορίαν ἢ ὅτε νησιῶται 
τυ * 


accusaverunt et quia navigare non licuisset de pro- 
vincia contrariis flantibus ventis, per terram vero 
venire non valentes propter inopiam, aut certe quia 


ὄντες ἄλλως εἰ μὴ ϑαλαττεύοντες ἐλθεῖν οὐκ in insula commanentes aliter nisi per mare venire 


ἠδύναντο, xai διὰ τοῦτο οὐκ ἴσχυσαν ἀγωνίσασϑαε 20 non poterant, et propterea non valuerunt examinare 


μέχρε πέρατος τὴν ὑπόϑεσιν οὐδὲ κατὰ τὸ δεύτερον 
ἔτος, xa τινες χειμώνων ἀωρίαν, ἄλλοι νόσους ἄπαραι- 
τήτους" ἅπερ ἅπαντα ἐξ αὐτῶν ἴσμεν τῶν πραγμάτων 
ἡμῖν προςαγγελϑέντα. ὥςτε ἡμᾶς ταῦτα δικαίως ἐτά- 


usque ad finem negotium neque secundo anno, et 
quidam tempestatum acerbitatem, alii langorem in- 
evitabilem: quae omnia ex ipsis agnoscimus rebus 
nobis insinuatis. Unde nos haec iuste moverunt et 


parts καὶ τὸν νόμον ὑπερβῆναι μὴ βουλομένους x«i25legem transcendere nolentes et his qui per talem 


τοῖς κατά τινα τοιαύτην τυχηρὰν περίστασιν ἀδικου- 
μένοις δοῦναε βοήϑειαν τὴν ατὴν ἐπιϑυμοῦντας. 
τί οὖν πράττειν ἐχρῆν, εἰ μὴ πρὸς νόμον ἕτερον ἰδεῖν 
τὰ εἰκότα τῷ πράγματι βοηϑοῦντα; 


quandam fortunae circumventionem laeduntur dare 
praesidium possibile cupientes. Quid ergo agere 
oportebat nisi ad legem aliam respicere, quae digne 
causam iuvaret? 


CAPUT I. 


Ἡ μὲν ovv παρατήρησις ἡ λοιπὴ τοῦ ᾧ 
γόμου, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, qv 
παντός" εἰ δὲ ταῖς ἀληϑείαις ἀπαραίτητόν τε γένηταε, 
καὶ ὃ τὴν ἐφέσιμον δίκην ἀγωνιζόμενος μὴ προΞεδρεύοι 

xai) καίτοι τὴν sícoÜov κατὰ κυρίαν ποιησάμενος οὐκ 


ττέσϑω διὰ 


ϑέντος zuiv 30 Observatio siquidem reliqua praedictae legis nostrae, 


sicuti mus, per omnia custodiatur; si vero 
pro veritate inevitabile quiddam evenerit, et qui ap- 
pellationis litem exequitur non observet et licet in- 
gressum et fatalem fecerit non occurrerit, et peri- 


ἀπαντήσειε, κινδυνεύει δὲ ὁ τῆς διετίας ἐξήκειν και- 35 clitetur biennii comprehendi tempus, tunc victori 


ρός, τηνικαῦτα τῷ νενικηκότε κυροῦσϑαι τὴν ψῆφον 
(τοῦτο ὅπερ ὁ πρότερος ἡμῶν λέγει νόμος), ἀλλὰ μετά 
τινος ὑποδιαιρέσεως, ἣν ἐν τῷ παρόντι προετίϑεμεν. 


confirmari sententiam (quod etiam prior nostra dicit 
lex), sed cum quadam subdivisione, quam in prae- 
senti adicimus. Quia enim victores iuvimus inmen- 


ἐπειδὴ γὰρ τοῖς νενικηκόσιν ἐβοηϑήσαμεν τὴν ἀμε- sitatem temporis fipentes his qui appellationem qui- 
τρίαν τοῦ χρόνου στήσαντες τοῖς ἔφεσιν μὲν δοῦσι 40 


pr. $2 et cap. I ex B habet Ecloga lib. I—X  Basilicorum (cf. Heimbachii adnot.) 





verit sive utraque pars praesens fuerit, intra quem litem peragat et ius suum obtineat neve eam neg- 


lectam relinquat; deinde propter humanitatem, si ex iudi 


appellationis mora facta sit, 


2 hanc legem et observationem eius volumus. 


cis culpa vel alia quadam inevitabili causa 


r fero quoque anno adiecto, post quem nisi litem compleverint, victori ratam 
manere sententiam sanzimus. Haec igitur nobis placuerant et in communi lege scripta sunt, 


ue valere 


erum multi nos adierunt dicentes se quidem denuntiasse 


iudicibus appellationum et voluisse causam examinari, neque tamen ipsorum iudicum sibi copiam factam 
esse propter quaedam forte negotia inevitabilia: alii etiam de procellarum vehementia questi sunt et 
quod navigare sibi non licuisset ex provincia adversis ventis flantibus, pedibus autem iter facere non 
valuissent propter inopiam rerum vel quia insulani forte cum essent aliter nisi per mare venire nequi- 





rent, aíque propterea causam usque ad finem p 
pestatum importunitatem, alii morbos inexorabi 


les causati sunt: 


ersequi ne secundo quidem anno potuissent; quidam tem- 


quae omnia ex ipsis factis scimus nobis 


nuntiata esse. Itaque haec nos merito commoverunt, qui et legem violari nolimus et iis qui per eiusmodi 


fortuitum casum iniuria affecti sunt auxilium impertire quantum potest cupiamus. 
erat nisi ut legem aliam —— quae rei ut par est subveniret? 

3 1 gis quam memoravimus observatio, sicut ante diximus, per omnia custodiatur : 
quodsi re vera inevitabile quid acciderit et qui causam. appellationis 
etiamsi eam die fatali introduxerit compareat, ac peri 


L Atque reliqua. 


igitur agendum 


ersequitur non perseveret neque 


wm sit ne biennü tempus exeat, tunc victori 


confirmetur sententia, id quod prior nostra lex dicit, sed cum quadam distinctione quam in praesenti 
adicimus orb 


Quoniam enim vict. 


us aucxilium tulimus nimio illo tempore contracto iis qui appellationem 





1 xai κατὰ συστάδην L | 2 ἀγωνίζεσϑαι B| 5 τῶν 
ἐφέσεων B*| T us9" ὃν & μὴ ex corr. L | 10 cs] leg. 
ys? ἢ 18 7] aut certe (i.e. 7; ys?) ς ἢ 23 ἅπαντε L^ || 
32 γίνηται L* || 34 xai erc addi (vel pro καίτοι emen- 
dari) voluit Zachariae ἢ κατὰ κυρίαν] κατὰ τὴν κυρίαν 
Ecl, et fatalem ς || 35 κινδυνεύοι L^ ἢ ἐξήκει L* | 
40 αἰτήσαντες M || ἔφεσιν er «φεσιν L (ὕφεσιν L?) 
δοῦσι MB] ἐπιδοῦσε Ecl., om. 





1 hune vulg.|littem V*| 2 siue R'| 3 si] sic V? || 
7 *uietoris libri || sancivimus vulg. | itaque] quae s. v. 
HL — 





add. V | 15 imensitatem V | 19 in om. V!RT | coma- 
nentes V | aliter] non aliter || 20 non om. R | 23 ex] 
ad R!||agnosimus V! agnouimus V?| 24 insinuas Κ᾿; 
leg. insinuata? | u«ste V* | 32 quidam V* | 34 et fata- 
lem] et per fatalem Osenbrüggen; leg. secundum fatalem 
(cf. 290, 30)? | occurrerit et ed. pr.] occurret libri || 
35 compraeendi R] compendii V compendio T'| 36 di- 
eet lex V? lex dicit R | 37 diuisione V | in praesentia 
dieimus V | 38 uiuimus & uidimus V || 39 figentes Beck] 
fingentes libri 


T 31 


Nov. XLIX 1 


DE HIS QUI INGREDIUNTUR 





καὶ κατὰ κυρίαν εἰςελϑοῦσιν, οὐ μὴν ἔτε τὴν ἀγωνίαν 
ὑπειρελϑεῖν βουλομένοις, ἢ καὶ ἐν μέσοις τοῖς ἀγῶσιν 
ἀπολείπουσιν αὐτήν, καὶ διὰ τοῦτο σμικρῷ τινε τοὺς 
νενικηκότας ἐλαττοῦντες στοχασαέμεϑα ἂν καλῶς τοῦ 
σιροξήκοντοβ. βουλόμεϑα γὰρ τὸν κρατήσαντα τῆς δί- 
xus, εἰ βούλοιτο ταῖς ἀληϑείαις κυρωϑῆναε τὴν ψῆ- 
φον, οὐκ ἐξ ἐπιδρομῆς οὐδὲ ἐκ χρόνου τινός, ἀλλ᾽ ἐξ 
αὐτῆς τῆς τῶν πραγμάτων ἀληϑείας καὶ ἀπολεμστανο- 
μένου τοῦ τὴν ἔφεσιν ἐπιδιδόντος εἰςελϑεῖν καὶ αὐτὸ 
τοῦτο μέμψασϑαι καὶ ξητῆσαι τὸν ἀσολιμπανόμενον, 
καὶ εἴτε εὑρεῖν αὑτὸν ἰσχύσειεν εἴτε ἐκεῖνος οὐ φανείη, 
τὰ ἑαυτοῦ δίκαια φέρειν εἰς μέσον, δηλαδὴ τῆς δι- 
erías ἐνισταμένης ἔτι, πρὸς τῷ πέρατε μέντοι, ὥθτε 
ἕνα τυχὸν ὑπολιμπάνεσϑαι τῷ πράγματι μῆνα" καὶ 
εἰ μὲν εὐδοκιμῶν φανείη, κυρίαν εἶναι τὴν ψῆφον, εἰ 
δὲ ἐλαττοῖτο περὶ τοὺς ἀγῶνας, καὶ τοῦ τὴν ἔφεσιν 
ἐπιδόντος καὶ κατὰ κυρίαν sicsAmAvO ros μὴ προἙ- 
εδρεύοντος τὸ πρᾶγμα τὴν ἐκ τοῦ δικαίου δέχεσϑαι 
ψῆφον. ἐκείνου μόνου σιροετιϑεμένου τοῦ κἂν εἰ κρα- 
τήσειε τῆς δίκης ὁ καὶ πρότερον νενικηκωὸς κἂν εἰ 
περὶ αὐτὴν ἐλαττωϑείη, vàs δαπάνας αὐτῷ πάντως 
τῶν μετὰ τὴν ἔφεσιν εἰξόδων τὸν ἀπολελειμμένον 
δοῦναι. εἴτε γὰρ κρατήσειε τῆς δίκης προφάσει τῆς 
δαπάνης, κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο καϑ' ὃ τι νενίκηκεν ὁρ- 
ϑῶς, δίκαιος ἂν εἴη καὶ τὴν δαπάνην λαβεῖν, εἴτε καὶ 
ἐλαττωθείη, διότε περ ὅλως ἐκεῖνος ἀπελείφϑη καὶ 
γέγονεν αὐτῷ καὶ ἀπολελειμμένῳ νικῆσαι, τὰβ μὲν δα- 
πάνας κατατιϑέτω, τῆς ψήφου δὲ ἀπολαύσας χάριν 
ἴστω τῷ ϑεῷ καὶ τῷ παρόντι νόμῳ οὕτω τὸ δίκαιον 
αὐτῷ φυλάξαντι καὶ μόνῃ ξημιώσαντε τῇ δαπάνῃ, 
ἥπερ οὐχ O VOLLOS, αὑτὸς δὲ ἑαυτὸν ἀπὼν ἐζημίωσεν. 
Ei μέντοι μηδέτερος ἀπαντήσειε, μήτε ὁ νενικηκῶς 
μήτε ὃ νεγικημένος, ὅς γε καὶ κατὰ κυρίαν εἰξελϑὼν 
εἶτα ἀπελείφϑη, ἡ ψῆφος τοῦ νενικηκότος μενέτω 
κυρία. πάντων τῶν o Dv τῶ 

γραμμένων νόμων κυρίων ὄντων, vOv τε ἐπὶ ταῖς 
προϑεσμίαις τῶν τε ἄλλων. τοῦτον γὰρ δὴ τὸν νόμον 
ῥητῶς émi τοῖς μετὰ τὴν &icodov τὴν ἐπὶ τῇ κυρίᾳ 
γενομένην ἀπολελειμμένοις τίϑεμεν, οὐδὲν τῶν ἄλλων 


990 


dem et per fatalem ingrediuntur, non tamen ulterius 
examinationem subire volunt, aut etiam in mediis 


certaminibus relinquunt eam, propterea parvo quo- 
dam victores minuentes considerabimus bene forte 


5 quod decet. Volumus etenim eum qui vicit causam, 
si voluerit pro veritate firmari sententiam, non ex 
circumventione nec ex tempore quodam, sed ex ipsa 
rerum veritate etiam deserente eo qui appellationem 


optulit ingredi et hoc ipsum accusare et quaerere - 
10 desertorem, et sive invenire eum valuerit sive ille 


non appareat, suas allegationes deducere ad medium, 
uippe biennio instante, ad finem tamen, ita ut unus 


orte supersit negotio mensis; et si quidem superior . 


apparuerit, firmam esse sententiam, si vero inferior 


15 circa certamina, etiam eo qui appellationem optulit 


et fatalem ingressus est non observante causa su- 
scipiat ex iure decretum: illo tantummodo adiecto 
ut, sive optineat causam is qui etiam prius vicit 
sive circà eam minor inveniatur, expensas ei modis 


20 omnibus post appellationis ingressum factas desertor 


praestet. Sive namque optineat causam occasione 
expensarum, secundum hoc ipsum quod etiam vincit 
recte iustum est etiam expensas accipere, sive minor 
inveniatur, eo quod omnino ille deseruit et contigit 


25 eum etiam deserentem vincere, expensas quidem prae- 


stet, sententia vero fruatur gratias ns deo et 
praesenti legi ita iustitiam sibi servanti et tantum- 
modo in expensas damnificanti, quibus non lex, sed 
ipse (se) absens damnificavit. Si vero neuter occur- 


30rerit, neque victor neque victus, qui etiam secun- 


dum fatalem ingressus postea deseruit, sententia 
victoris maneat firma, omnibus reliquis super appel- 
lationibus scriptis legibus (firmis) existentibus et in 
spatiis temporum et in aliis. Hanc enim legem spe- 


ἐπῶν τῶν ἐπὶ ταῖς ἐφέσεσι ys- 35 cialiter super his qui post ingressum fatalis factum 


deserunt ponimus, nihil aliarum legum aut tempo- 
rum appellativorum neque perimentes neque permu- 
—— firmas igitur eas etiam per hanc ponentes 
egem. 


νόμων ἢ χρόνων τῶν ἐφετικῶν οὔτε ἀναιροῦντες οὔτε 40 


ἀμείβοντες, κυρίους μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ διὰ τοῦδε τι- 
Α - , $?. , , 

1 ϑέντες τοῦ νόμου. Κακεῖνο μέντοι — 

σϑαι καλὸν ὥςτε εἰ μὲν οἱ νενικηκότες ἔφϑασαν ἤδη 


1 Illud quoque determinare optimum est, si quidem 
victores contigit iam sententiam promereri firmas 





quidem interponerent et fatali die comparerent uec. vero. ceriauwu. diutius subire vellent, vel etiam id in 
media lite desererent, propterea etiam victores nonnihil deminuentes bene id quod decet sectabimur. Volu- 
mus enim eum qui causam. obtinuerit, si re vera confirmari sententiam velit, non ex impetu neque ea 
temporis spatio elapso, sed ea: ipsa rerum veritate, ettam si praesto non sit i$ qui appellationem inter- 
posuit, intrare atque id ipsum arguere et desertorem quaerere, et sive eum invenire potuerit sive ille non 
appareat, allegationes suas in medium proferre, scilicet durante etiam biennio, circa finem tamen eius, ita 
ut unus fortasse mensis supersit negoiio: et siquidem bonam causam habere videatur, sententiam ratam 
esse, si vero inferior sit in lite, quamvis qui — interposuit et fatali die introductus est non 
perseveret, causam sententia, iuri congrua decidi; illo tantummodo adiecto ut, sive causam obtineat qui 
prius quoque vicerat sive in ea inferior discedat, impensas omnino causae introductae post appellationem 


desertor ei praestet. 


Sive enim causam obtinuit impensarum causa, secundum id ipsum quod merito 


vicit, decet eum etiam impensas accipere, sive ck Kd extitit, quoniam alter omnino abfuit eique adeo ab- 


senti vincere contigit, idem impensas quidem so 


vat, 


sententia autem potitus deo et praesenti legi gratiam 


habeat, quae ita ei ius custodierit atque sola impensa eum multaverit, qua quidem non lez, sed ipse sese 


absens multavit. 
enim legem diserte de iis ferimus qui 


quam exc ceteris. legibus aut tempori 
1l hanc quoque per legem reddimus. 





Σ 4rd causam fata 
us appellationum vel abrogamus v. atas 
Verum illud quoque praeterea constituere aptum est, ut si quidem 


Quodsi neuter compareat, neque victor neque victus, qui quidem fatali die introductus 
deinde praesto non fuerit, sententia victrix rata maneat. 
scriptae sunt leges firmae sint, et quae ad tempora E et quae ad reliqua spectant. 


eterae autem omnes quae de appellationibus 
Hanc 
die introductam praesto non fuerint, nec quic- 

tj immutamus, immo ratas eas 





2 ὑπειρελϑεῖν M] ὑπελθεῖν («πελϑεῖν 15) LB | 
3 ἀπολείπουσιν ML Β΄ς] ἀπολιποῦσιν Β΄ Ecl. ἢ xai exe 
del. Zachariae || μικρῷ .B* || 4 ——— B* | 5 τὴν 
δίκην B* τῇ δίκῃ Ecl. | 9 ἐπιδόντος Ecl. | 12 τὰ 
(τὴν L3) ἑαυτοῦ 0i*' L (τὴν ἑαυτοῦ δίκην Haloander) | 
13 Zr. om. e || 14 ἀσολεμστάνεσϑαι Ecl. | 20 τὴν δίκην 
B* (id. 23) | 21 πάντων B* | 22 ἀπολεμσπανόμενον B || 
24 καϑ' αὐτὸ LL Ecl. | 24sg. ὀρθῶς καὶ δικαίως ἂν L | 
29 τῷ ϑεῷ) ϑεῷ Ecl.|| καὶ τῷ] τῷ om.B* || 31 ἧπερ 
B*«] εἴπερ M.L Bf Ecl. || 82 μέν τε L || 35 ἐφέσεσιεν ἐγγε- 
γραμμένων L | 36 τε om. L^ || 38 τῇ om. L | 40 ἡ χρός 
vov om. B^ | 41 sq. κυρίους --- νόμου om. Ecl. | διὰ 
om. L* || 43 ei] o£ L^? || o£ om. Ecl. 


3 quodam paruo A || 4 *eonsiderauimus Zibri| 5 uin- 
cit V T 9 intulit A^ || 14 sg. circa certamina inferior eo 
etiam R || 15 certamina] certamen tamen V || 16 causam 
vulg. | 18 his qui etiam V etiam is qui A' || 20 factas 
bis scr. V1|| 21 occasionem V || 22 seeundum] set R* || 
24 omnino ille] ille omnino V7'|| contingit V || 26 gra- 
tians V^ | 28 in om. R || 29 se om. libri, post absens 
add. vulg. | abens V. || 30 uictorum V || 33 firmis add. 
Osenbrüggen || 36 deserint V || 38 etiam] et V || 43 con- 
tingit καὶ 











a cd LT wu ἐν. ὦ... .. 





ÀD APPELLATIONEM 


291 


Nov. XLIX 1.2 





τυχεῖν κυρίας ἀποφαινούσης αὐτοῖς τὰς νίκας, 
τούτων αὐτοὺς ἀπολαύειν (οὐδὲν γὰρ τῶν ἤδη πε- 
περασμένων κινοῦμεν)" εἰ δὲ ἔτε μέχρι viv ἤρτηνται, 
τῆς διετίας ἐνισταμένης καὶ μήπω παραδραμούσης, 
οὕπω δὲ τῆς ψήφου κεχυρωμένης, xal avra. τῆς αὐτῆς 
τυγχανέτωσαν ἐξετάσεως, καὶ οὕτως ἀπολαυέτωσαν οἱ 
γικήσαντες τῶν ψήφων, εἴπερ ταύτας ὀρϑῶς ἔχειν 


ἀποδείξαιεν. 


declarantem eorum victorias, his eos frui (nihil enim 
eorum quae iam determinata sunt commovemus); si 
vero hactenus pendent, biennio instante et nondum 
transacto, nondum decreto firmatae, etiam istae ean- 


5 dem mereantur examinationem, et ita potiantur victo- 


res sententiis, si eas recte habere monstraverint. 


CAPUT 1l. 


Kaxeivo δὲ ἡγούμεϑα τῷδε χρῆναι προςτεϑῆναι τῷ 


νόμῳ" ἐπειδὴ γὰρ ἤδη γεγράφαμεν νόμον βουλόμενον 10 
2t uo, ἐκ 


χείρων μηδεμέαν γίνεσθαι σύγκρισιν, ἀλλ᾽ ἐ 
μόνων τῶν ἀγοραίων, ὁρῶμεν δὲ τὴν τῶν πραγμά- 
των πεῖραν δεομένην προςηκούσης ἐπανορϑώσεως ἐν 
τῷ νόμῳ, καὶ τοῦτο ἐξ αὐτῆς τῆς τῶν δικαξομένων 


Illud etiam iudicavimus huic oportere adici legi. 
Quia enim dudum scripsimus legem volentem ex pro- 
priae manus scriptura nullam fieri comparationem, 
sed ex solis documentis publice celebratis, videmus 
autem causarum experimentum egere competenti cor- 
rectione in lege, et hoc ex ipso litigantium inveni- 


εὕρομεν πείρας, espe ὅσαι αὐτὸν κατὰ τοῦτο βου- 10 mus experimento, emendare eam secundum hoc vo- 


λόμεϑα τὸ σχῆμα. πολλά 10 προκομέσας τις ἰδιό- 
χειρον συμβόλαιον καὶ ἐξ αὐτοῦ ποιούμενος ἢ τὴ» ἐν- 
ἀγωγὴ» ἢ τὴν τῶν οἰκείων δικαίων ἀπόδειξιν, ἐπειδὴ 
τῆς αὐτῆς χειρὸς τὸ ἐναντίον μέρος προεκόμεσε γράμι- 
ματα, εἶτα νόμιμον σύστασιν ἐκεῖϑεν ἠβουλήϑη γί- 
vega, ἐξ ὧν αὐτὸς ὁ ἀντιτεταγμένος αὐτῷ προκε- 
κόμικεν, ὁ δὲ ἀπεκέχρητο τῷ νόμῳ τῷ δεῖν ἐξ ἀγο- 
ser συμβολαίων γενέσϑαι τὰς συγκρίσεις, ἀλλ᾽ οὐ 

τῶν αὐτογράφων. Θεσπίζομεν τοίνυν, εἴποτε τοι- 
οὔτό τι συμβαίη καί vis βουληϑείη πρὸς αὐτὰ τὰ 
παρὰ τοῦ ἀντιδίκου προκομισϑέντα γράμματα γενέ- 
σϑαι τὴν ἐξέτασιν, «ἰῇ διαβάλλεσϑαι τοῦτο ὡς οὐκ 
ὀρϑῶς γενόμενον. ᾧ γὰρ ἂν αὐτὸς πιστεύοι καὶ ὃ 
“προκεκόμικε καὶ ἐξ ov τὰ οἰκεῖα ἐπιρρώννυσε δίκαια, 


lumus schema. Crebro namque proferens quidam 
cuiusdam manus documentum et ex ea faciens aut 
conventionem aut suarum allegationum probationem, 
cum eiusdem manus adversa pars protulisset litteras 


20 et legitimam probationem exinde vellet fieri ex qui- 


bus ipse adversarius illud optulerat, ille utebatur 
lege quia oporteret ex publice confectis documentis 
fieri comparationem et non ex alis quae a quo- 
1 quam scribuntur. Sancimus, si quando aliquid 


25tale contigerit et quispiam voluerit secundum eas 


quae ab adversario prolatae sunt litteras fieri exami- 
nationem, non accusetur hoc tamquam non recte 
sit factum. Cui enim ipse credidit et quod protulit 
[is contra quem] et ex quo suas affirmat allegatio- 


τοῦτο οὐκ ἂν διαβάλλοι οὐδὲ κωλύσειε τὴν σύγκρι- 30nes, hoc non accuset [accusandum] neque prohibeat 


σιν τῶν γραμμάτων γενέσϑαι πρὸς αὐτό, κἂν εἰ τύ- 
χοε καϑεστὼς ἰδιόχειρον. οὐ γὰρ ἄν αὐτὸς ἑαυτῷ 
πολεμοίη καὶ ἅπερ ἰσχυρίζεται ταῦτα διαβάλλοι. 

2 Εἰ δὲ καὶ ἐκ δημοσίων ἀρχείων προκομισϑείη 
χάρτης, οἷον ἀπόδειξις τῆς τραπέζης τῶν ἐνδοξοτά- 
των ἐπάρχων (ἴσμεν γὰρ 5; xai τοῦτο ζητηϑέν), καὶ 
τὸ ἐκ τῶν δημοσίων προχομιζόμενον καὶ δημοσίαν 
ἔχον μαρτυρίαν καὶ τοῦτο δεκτὸν εἶναι πρὸς τὰς συγ- 


comparationem litterarum ad eum fieri, licet contingat 
esse documentum manu cuiuscumque conscriptum. 
Non enim ipse sibi resistit et quae affirmavit haec 
2 accusabit. Si vero etiam ex publicis archivis 


35 proferatur charta, veluti desusceptum mensae glorio- 


sissimorum praefectorum (novimus enim etiam aliquid 
tale quaesitum), et quod ex publicis profertur et 
publicum habet testimonium etiam hoc susceptibile 


cap. I7 exiat B 22, 3, 1 (B* p. 132 Zach.). — Epit. ex Theod. habet ΒΣ ib. 





viclores iam aníea sententiam consecuti sint, quae ipsis victorias firmas reddat, his perfruantur (nihil 
enim eorum quae iam determinata sunt movemus); si vero. usque adhuc pendent biennio durante neque- 
dum íransacto nec vero sententia iam confirmata, illae quoque eiusdem examinis participes fiant, atque 
ita demum qui vicerunt sententiis perfruantur, siquidem eas recte se habere ostenderint. 
IL Sed illud quoque huic legi adiciendum existimavimus: quoniam enim iam legem scripsimus 
pu ἐς instrumentis propria manu scriptis nullam fieri vult comparationem, sed ex solis forensibus, vi- 
autem rerum experientiam idonea emendatione legis egere, idque ex ipso litigantium experimento 
reperimus, emendare illam secundum hanc formam volumus. Saepe enim prolato aliquis chirographo at- 
que ex 60 vel actione vel allegationum suarum probatione petita, cum eiusdem manus litteras pars ad- 
versa proferret atque legitimam probationem fieri vellet ex illis quae ipse adversarius sibi protulisset, is 
idem abutebatur lege quae ez: forensibus instrumentis fieri comparationes nec vero ex chirographis iubet. 
Sancimus igitur, si quid eiusmodi eveniat ac velit quis ad ipsas litteras ab adversario prolatas 
examen institui, ne id tamquam non recte factum insimuletur. . Nam cui ipse fidem habet q ue pro- 
tulit et unde propria iura corroborat, id non potest insimulare neque quominus comparatio litterarum 
cum illo fiat prohibere, licet forte privata scriptura sit. Neque enim secum ipse pugnabit et quae affir- 
2 mat ea insimulabit. — Quodsi etiam ex publicis archivis charta proferatur, veluti apuche mensae 
gloriosissimorum praefectorum praetorio (scimus enim de hoc quoque quaesitum esse), etiam quod ex 
publicis monumentis proferatur et publicum habeat testimonium ipsum quoque ad comparationes admitten- 





, 


1 sq. — - ἤδη om. L | 2 ἀπολαβεῖν B*|3 7 
s z | 3 ἤρ- 


(i. e. αὐτὸν) ς [ 32 καϑεστὸς B*| 35 ἀπόδειξις] ἀποδ' 
τηται Ecl. αὗται] αὐταῖς L!| 6 ἀπολαβέτωσαν L ἢ 


L et sic infra (ἀστοδεκτῆς Ὁ corr. L?) ἀπόδειξις τις Β΄ || 





7 νενικηκότες Ecl.|| αὐτὰς B* Ecl. | 10 νόμον] Cod. 4, 
21, 20 | 11 σύγκρισιν») εἰ μὴ ἄρα τριῶν μαρτύρων ὑπο- 
γραφὰς ἔχουσι (ἔχωσε Bl) τὰ χειρόγραφα καὶ αὐτοὶ οἱ 
μάρτυρες συνομολογήσουσιν (συνομολογήσωσιν Β΄) ox 
ὑπέγρ , ἢ ἀρνούμενοι περὶ τῆς ἰδέας χειρὸς ἀπὸ 
(μὴ ἀπὸ Β΄) συγκρίσεως τῶν ἰδίων γραμμάτων ἐλεγχ- 

ὥσιν add. LB (petita ez BX 22,3,1 p. 518 ad Cod. 4, 
?1, 20) | 13 ἐπανορϑώσεως προςηκούσης Bí | 14 τῆς 
om. L* | 15 αὐτὴν * | 16 ἐδιόγραφον Bf | 20 γίνε- 
σϑαι M] γενέσϑαι LB | 21 αὐτὸς] ὁ αὐτὸς L || αὐτῷ] 
illud (ὦ e. αὐτὸ) ς || 24 τοίνυν om. B*e ἢ 24 sq. τε συμ- 
βαίη τοιδῦτο Bl τε τοιοῦτον συμβαίη B*|| 28 πιστεύει 
LB* | 29 δίκαια om. B* | 31 γίνεσϑαι ΒΙ || αὐτὸ] eum 





36 ἐπάρχων Bí] ὑπάρχων MLB* || τοῦτο] aliquid tale 
(i.e. τε τοιοῦτο) ς 





1 54. enim orum (orum enim V!) V | 2 determinanda 
R* | 3 pendent actenus R | 4 nondum] et nondum υμέσ. || 
de cetero V | 5 mereatur R! | uitores V | 6 monstra- 
uerit V | 13 agere R! | 19 diuersa V | protulisse R ἢ 
22 oporteret R vulg.] oportet VT || 24 Sancimus] igitur 
temere add. Beck || 24 sq. tale aliquid E | 28 eui] cum 
ἘΞ} 29 is (his R!) contra quem /ibri, om. Beck | et om. 
RYV | suos V || 30 accuset] alleget V? | accusandum libri, 
om. vulg. | 31 eum] id Beck || 32 manus V || 33 resistet 
vulg. || 39 desusceptum V] desuscepto RT' vulg. 


31* 


Nov. XLIX 2. 3 


299 


DE HIS QUI INGREDIUNTUR 





κρίσεις τίϑεμεν. πανταχοῦ γὰρ τὸ τῆς παραποιήσεως 
μισοῦντες πλημμέλημα καὶ τὸν ὅρκον δι ὄναε TOUS 
ἀντεξετάζοντας τὰ γράμματα νενομοϑετήκαμεν καὶ 
τὴν ἐξ ἀγοραίων μόνων συμβολαίων παράϑεσιν εἰς- 
ηγησάμεϑα. ὥςτε κρατείτω διὰ πάντων ὃ νόμος ἐκεῖ- 
νοβ, τῆς παρούσης ὑποδιαιρέσεως ἐπιτιϑεμένης αὐτῷ, 
τοῦ μιέντοι ὅρκου τῶν συγκρινόντῶν ἐκ τρόπου παν- 
τὸς διδομένου. 


esse ad collationes manuum 
falsitatis peccatum odio habentes et iusiurandum 
praebere discutientes [eximentes] litteras sancivimus 
et ex publicis solummodo documentis comparationem 
5 permisimus. Quapropter valeat per omnia lex illa, 
praesenti subdivisione delata ei, iureiurando tamen 
comparantium modis omnibus perhibendo. 


onimus. Ubique enim 


CAPUT ΠῚ. 


Ἐπειδὴ δὲ ἡμεῖς ὑπὲρ εὐλαβείας τῶν δικαζομένων 


ἡβουλήϑημεν εὐθὺς ἐν προοιμίοις τῆς δίκης ὀμνύναι 10 mox in principio 


τοὺς μὲν διώκοντας ὡς οὐ συκοφαντοῦντες ἐπάγουσι 
τὰς δίκας, τοὺς δὲ φεύγοντας ὡς οἴονται τὴν ἀπολο- 
γίαν μετὰ τοῦ προρήκοντος ποιεῖσθαι ἀλλ᾽ οὐχ ἕνεκεν 
φιλονεικίας, καὶ τοῦτον κοινὸν ἐθϑέμεϑα τὸν νόμον 


κατὰ παντὸς προῤώπου παντάπασιν οὐδενὶ τοῦτο συγ- 15 bus hoc n 


χωρήσαντες, κἀκεῖνο μέντοιγε προρτεϑείκαμεν, dre 
εἴ τις ἀποδείξεις ἀπαιτοίη τινὰ τῶν οἰκείων λόγων ἢ 
γραμμάτων, ὀμνύναι πρότερον αὐτὸν ὡς οὐκ ἄνα- 
βολῆς ἕνεκα τοῦτο πράττει" πολλοὶ γὰρ μόνης ὕβρεως 


Quia igitur nos pro reverentia litigantium volumus 
tis iurare litigantes, actores qui- 
dem quia non calummiantes inferant lites, fugientes 
vero quia credunt satisfactionem competenter se fa- 
cere et non causa contentionis, et hanc communem 
posuimus AE contra omnem personam modis omni- 

i concedentes; illud quoque adicimus, 
ut si quis probationem petierit quemquam suorum 
sermonum aut litterarum, iuret prius, quia nom di- 
lationis causa hoc agit (multi namque sola iniuriae 
causa, et maxime super nobilibus mulieribus, sive 


ἕνεκεν, καὶ μάλιστα ἐπὶ τῶν σεμνοτέρων γυναικῶν, 20 litterarum probatio obiciatur sive alia quaelibet causa, 


εἴτε γραμμάτων ἀπόδειξις ἀντιτεϑείη εἴτε ἑτέρας οἷ- 
- | 315 ^ * er - , 

«soU» αἰτίας, εὐθὺς ἐπὶ τὸν ἔτ τοῦτον τρέχουσιν, 

er v ἊΨ « 5 er 

ὥςτε ἐπὶ μιᾶς ὑποϑέσεως πολλάκις ὅρκους δίδοσϑαι" 


, , 2 - ^ xc * 2 
1. ϑεσπίζομεν ταύτην ἀναιροῦντες τὴν vow καὶ οὐ 


ad iusiurandum hoc concurrunt, ut in uno negotio 
frequenter iusiurandum praebeatur): 


1 sancimus hanc perimentes iniuriam et nolentes 


βουλόμενοι πολλάκις ἐπὶ τῆς αὐτῆς ὑποϑέσεως ὅρκους 25 crebro in eodem negotio morie st (ut) 


, , cr, , 2 H 3 
παρέχεσϑαι, chere ἑκάτερον μέρος, ἡνίκα τὸ μὲν τὸν 
περὶ τῆς καλουμνίας ὅρκον ὀμνύοι τὸ δὲ τὸν περὶ 

2 ᾿ δ 3 ; - 
τοῦ δικαίαν νομίζειν τὴν ἀντίρρησιν εἶναι τῆς δίκης, 
, € € * - L4 
προρτιϑέναι ὡς ἐν ἁπάσῃ τῇ δίκῃ, εἴποτε ζητήσειεν 
^ € 


utraque pars, dum una quidem de calumnia sacra- 
mentum praebuerit, alia vero quia iustàm putans 
reluctationem esse litis, adiciat quia in tota lite, sic- 
ubi quaesierit probationes adversarium suum, non 


ἀποδείξεις τὸν ἀντίδικον τὸν αὑτοῦ, οὐ κατὰ πρό- 80 per occasionem dilationis hoc facit, sed pro veritate 


«cw ὑπερϑέσεως τοῦτο ποιεῖ, ἀλλὰ ταῖς ἀληϑείαις 
ἀναγκαίαν αὑτῷ τὴν παρὰ τοῦ οἰκείου ἀντιδίκου δὸο- 
ϑησομένην νομίζων ἀπόδειξιν. καὶ εἰ τοῦτον ὀμό- 
σειξ τὸν ὅρκον, μηκέτι παντελῶς, κἂν εἰ πολλάκις 


necessariam sibi a suo adversario exhibendam putans 
probationem. Et si hoc iuraverit sacramentum, ne- 
quaquam penitus, licet crebro requirendae sint pro- 
bationes, ab alterutra parte expeti sacramentum, sed 


ἐπιζητήσειεν ἀποδείξεις, παρὰ ϑατέρου μέρους ἀπαι- 39 dari probationes et non crebro cogi quendam sácra- 


τεῖσϑαι τὸν ὅρκον, ἀλλὰ δίδοσθαι, τὰς ἀποδείξεις καὶ 
^ , B , € , 
μὴ πολλάκις ἀναγκάξεσϑαί τινας ὅρκους ὑπέχειν, γε- 
- - - , 
νικῶς ἅπαξ τοῦ τοιούτου ὅρκου διδομένου. 


menta subire, generaliter semel huiusmodi sacramento 
perhibito. 


cap. ITI extat B "i, 14, ?1 (inde in Ecloga lib, I—X Bas.; ef. Heimbach.) 





dum esse statuimus. Cum enim utique falsi crimen odio habeamus, et sacramentum praestare eos qui lit- 
teras comparent sanzimus et collationem ea: forensibus solis instrumentis faciendam introduaimus. Itaque 
lex illa per omnia valeat, adiecta eidem praesenti distinctione: ut tamen sacramentum eorum qui com- 
parent omnibus modis praestetur. à κῶς 

Quoniam vero ad religionem litigantium augendam statim in primordio litis iurare voluimus 
actores quidem se non per calumniam lites deferre, reos autem se putare defensionem sese uti decet 
facturos esse nec vero contentionis causa, atque hanc legem communem adversus omnem personam tuli- 
mus nemini omnino id permittentes ; sed illud quoque addidimus, ut si quis probationes exegerit ab aliquo 
sermonum aut litterarum suarum, prius iuret se non dilationis causa id agere, cum multi tantum in- 
iuriae causa, mazime in mulieribus honestioribus, sive litterarum probatio opponatur sive alterius cuius- 
vis causae, s(atim ad hoc iusiurandum decurrant, ita ut in una causa saepius sacramenta praestentur 
1 sancimus hanc iniuriam tollentes atque in eadem causa saepius sacramenta praestari nolentes, ut utra- 
que pars, ubi altera de calumnia iusiurandum praestiterit, altera se putare iustam esse causae refutatio- 
nem iuraverit, addat se per totam litem, si quando probationes ab adversario suo eaigat, non ditionis 
causa hoc facere, sed. quia revera necessariam sibi esse putet probationem ab adversario suo dandi 
Et si hoc iusiurandum iuraverit, nullo modo amplius, quamvis saepius probationes requirantur, ab altera 
parte iusiurandum eR ΚΓ, verum dentur probationes neve quisquam cogatur saepius sacramentum prae- 
stare generaliter semel huiusmodi iureiurando praestito. 





1sq. τὸ — πλημμέλημα] τὰ — πλημμελήματα B | | L!|| 32 αὑτῷ 13] αὐτῷ ML'B* Ecl. || 33 ὁμόσει Ecl. || 


Ἴ ἐκ παντὸς τρόπου B* (Zach.) || 8 διδομένου MBz] y«vo- 
μένου L || 9 δὲ] καὶ Ecl. || 10 ταῖς δίκαις L| ὀμνῦναι M] 
τῶν δικαζομένων add. LB* Ecl. (cf. €) | 12 οἴονται 1,3 
Ecl. €] οἷόν τε MLB || 13 ἕνεκα B || 14 νόμον] Cod. 2,58, 2 | 
15 παντάπασιν] περὶ πάντων Ecl. | 16 προοτεϑείκαμεν 
(προςεϑήκαμεν ΒΓ Ecl)] Cod. 2, 58,1, unde ztgoreD'eíxa- 
uev malit Zachariae || ὡς Ecl. | 11 ἀποδείξεις M]. ἀπό- 
δειξιν LBe. ἀπόδειξις Ecl. || 20 ἕνεκα B || 21 ἀποδείξεως 
Ecl. | 22 εὐθὺς om.e || 24 ϑεσπίζομεν) οὖν temere add. 
cum Haloandro vulg. | ov] o£ L || 25 BoAóuevo: M || 27 xa- 
λουμνίας ML, συκοφαντίας L s.v., B | ὀμνύει Ecl. ]| τὸ] 
τὸν L || τὸν om. B* Ecl. | 28 δίκαια B* || 29 προτεϑῆ- 
vos L ἢ ὡς om. Ecl. | πάσῃ B || 30 τὸν om. Ecl. | αὐτὸν Ἷ 


35 ἐπιζητήσειεν MB]. ἐπιξζητηϑεῖεν Le quod nescio an 
praestet || 31 τινας] quendam e 





1 collationis V | 2 hodio V || 3 eximentes de. V? (et 
eximentes vulg.) | sanecimus A! [| 9 rubr. De iureiurando 
propter ealumpniam dando RA marg. || voluimus vulg. 
11 fugientis V | 12 facere se R || 13 contemptionis A 
14 perosonam Z^ δ» leg. adiecimus? || 16 petient V 
17 sermonum aut A? in ras. 5 litt. ἢ 19 et maxime] hoec 
agit V | 25 ut add. vulg. || 26 de om. R' || 29 suum 
om. V | 31 auersario A!|| putatis.R || 35 dare V || orebro 
om. R* | quandam A || 37 peribito A] prohibito V' 





praebito V? vulg. 





APPELLATIONES EX V PROVINCIIS 


293 


Nov. L 





QEmiAoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἅπασι 
ποιησάτω φανερὰ ἰδίπτων παρ᾽ αὐτῆ καταπεμπομέ- 
νῶν, ὥρτε πάντας γινώσκειν τὰ παρ᾽ ἡμῶν νενομο- 


Ser, Dat. xv. k. t. CP. post cons. Beli- 5 
"— * eS [α. 531] anno secundo. 


sarii v. c. anno Il. 


(Epilogus.) Quae igitur visa sunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo 
omnibus faciat manifesta edictis a se directis, ut 
omnes agnoscant quae nobis sunt placita. —— 

Dat. x. kal. Septembres CP. p. c. Belisari v. c. 





N 


H AIATASZIZ 
TATTEI TAX EKKAHTOYZ 


L Auth. XLIX 


R APPELLATIONES EX QUINQUE 


PROVINCIIS CARIA ET CYPRO 


AIO TON HENTE EHAPXIQ9N 1: CYCLADIBUS INSULIS ET MYSIA 


KAPIAS ΚΑΙ KYIHPOY ΚΑΙ 
ΤΩΝ KYKAAA9N ΝΉΣΩΝ 
ΚΑΙ ΜΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ZKYOIAZ, 
ΠΑΡΑ ΤΙΝΙ AEI ΤΑΥΤΑΣ 
EZETAZEZOAI. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Bóvo τῷ ἐνδοξοτάτῳ κοιαίστωρι 
ἸἸΙουστινειανῷ exercitov. 

Ἴσπεν πρώην ϑείαν πεποιημένοι διάταξιν, xaO 
ἣν τῇ σῇ ἐνδοξότητι πᾶραδεδώ τὰς πέντε ταύ- 
τας 
κύκλῳ κειμένας νήσους καὶ πρός ye Μυσίαν τε 
καὶ Σκυϑίαν, ἐφ᾽ ᾧτε τελεῖν αὐτὰς ὑπὸ τῇ σῇ ἐν- 
δοξότητε, — ὥςτε καὶ τὰς ἐκκλήτους γι- 
γψομένας δίκας κατὰ τὰς εἰρημένας ἐπαρχίας μηκέτε 
πρὸς τοὺς ἐνδοξοτάτους ἡμῶν ἐπάρχους, à 
τὴ» σὴν ἀναπέμπεσϑαι μεγαλοπρέπειαν. Ἐπειδὴ τοί- 
vvv πολλοὶ προςῆλϑον ἡμῖν τῶν ἐκ Καρίας καὶ Ῥόδου 
καὶ Κύπρου δυςχεραένοντες καὶ φάσκοντες ἀναγκάζε- 


er 





ἐπαρχίας, Καρίαν τε καὶ Κύπρον καὶ τὰς ἐν 20 


ET SCYTHIA APUD QUEM OPOR- 
TEAT EXAMINARI. 


Imp. Iustinianus Aug. Bono quaestori Iustiniano 
exercitus. 


Scimus pridem sacram facientes constitutionem, 
secundum quam tuae gloriae tradidimus quinque 
has provincias, Cariam et Cyprum et in circuitu 
positas insulas, insuper et Mysiam ac Scythiam, 
ad constituendum eas sub tua gloria, adicientes 
et sub appellatione factas causas per memoratas 
provincias nequaquam ad gloriosissimos nostros prae- 


λλὰ πρὸς 25 ἴδεΐῖοβ, sed ad tuam remitti magnificentiam. 


igitur multi adierunt nos ex Caria et Rodo et Cypro 
difficultatem patientes et dicentes cogi se frequenter 
hiemis tempore venire ad iam et Mysiam, ubi 


σϑαι πολλάκις καὶ χειμῶνος ὥρᾳ γίνεσθαι κατὰ τὴν . degis, et ibi appellationes forte neque pro magnis 
“Σκυϑῶν xai Μυσῶν, ἔνϑα διάγεις, κἀκεῖσε τὰς ἐκκλή- 30 pecuniis exerceri, et periclitari etiam maria trans- 


τους ἴσως οὐδὲ ὑπὲρ μεγάλων χρημάτων ἐγγυμνάξειν 
καὶ κινδυνεύειν καὶ πελάγη διαπερῶντας μακρὰ καὶ 
ἀφικνουμένους εἰς χώ ὑπὸ βαρβάρων ἐνοχλουμέ- 
νας, διὰ τοῦτο συνείδομεν τόνδε τὸν νόμον γράψαι 


euntes longa et venire ad provincias a barbaris in- 
quietatas, propterea perspeximus hanc legem scri- 


Nov. L (— Authent. XLIX), quam in graeco CLXVIII novellarum exemplari perperam novellae XLI latine 


scriptae locum occupasse vidimus p.261, suo loco repetita est in M, omissa in L, meque in B (9,2,3) 


"eie 


alieno illo loco positam er indice Reginae apparet, ubi ad nov. L notatur οὐδὲ αὕτη κεῖται (Heimbach L4vzxQ. II 


p.240). — Epit. Theod. 90, Athan. 1,4 (om. Iulian.) 





Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua sublimitas 


omnibus manifesta faciat edictis ab ipsa transmi 


, ut omnes cognoscant quae a nobis sancita sunt. 





* 
HAEC CONSTITUTIO DISPONIT DE APPELLATIONIBUS EX 
QUINQUE PROVINCIIS CARIA ET CYPRO ET CYCLADIBUS INSULIS 
ET MYSIA ET SCYTHIA, APUD QUEM EXAMINANDAE SINT. 


Idem Augustus Bono gloriosissimo quaestori lustiniano exercitus. 

Scimus nos nuper sacram constitutionem fecisse, secundum quam tuae gloriae quinque pro- 
vincias tradidimus hasce, Cariam et Cyprum et quae in circulo iacent € insulas, ac praeterea 
Mysiam et Scythiam, ut sub tua gloria haberentur: ubi adiecimus, ut appellationes quoque in provinciis 
quas diximus futurae mon ampüus ad gloriosissimos nostros praefectos, sed ad tuam remitterentur 
magnificentiam. | Quoniam igitur multi ex Caria et Rhodo et Cypro nos adierunt indignantes qui dice- 
rent saepe sese ipso hiemis tempore cogi in Scytharum et Mysorum terram, wbi degis, proficisci ibique 
appellationes forte ne de magnis quidem pecunüs exercere, et periclitari et maria traicientes magna et 
in regiones a barbaris infestatas venientes, propterea visum est nobis hanc legem scribere ad tuam glo- 








1 epil. om. B | 3 αὐτοῖς L^| 4 παρ᾽ ἡμῶν om. L || 
y ^ E dora CP. M] dat. x. kal. sept. CP. c, id. 
. ἐξεφωνήϑη μηνὶ σεπτεμβρίῳ Theod. (om. lul.) 
post lss uilisario us. ann.ou. ; Md e. Bilisari uc. — 
secundo c, dat. post cons. uilisarii iterum Jul] dat. post 
cons. uilisarii Jul?" μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελεσαρίου Ath. 
Theod. | 8 Ἡ διάταξις πρὸς Βόνον κοιαίστωρα exercitov 
τάττει rubr. nov. XLI ML | 17 exercitov p. 262, 9] 
ἐξερκέτου M ἢ 18 διάταξιν») ἱπερὶ τῆς νεαρᾶς φησὶν ἥτις 
ἐπιγέγραπταε Lex ut Bonus ἧς ἡ ἀρχὴ Recte (reste cod.) 
nobis: —" schol. M in marg. cf. ad nov. XLI || 22 ἐφ᾽ ᾧτε 
(cf. ad p.262,12)] ἐφ᾽ ὦ M || 23 ἐγκλήτους M || 25 ὑπάρ- 
χους M (cf. ad p. 262,13) ἢ 29 καὶ χειμῶνος) xai om. s 





1 iussa V | 4 placida V ἢ 5 subser. exhibet Bamb. 1, 
om. R VT al. | bilisari Bamb. | 1 nov. L — Auth. XLIX 
om, R, habet t f. S5" (post Auth. XLIV)| ER: XLVIIII 
V, rubr. om. t | 10 misia et scithia V | 16 iust. aug. V 
ia. t| *iustiniani libri | 20 caryam t earia V | eir- 
euita V | 21 misiam Neob. missiam t misya V || sithiam 
t Neob. sythytiam V | 22 constituendam :' | 23 memo- 
raturas V | 24 profectos V | 25 Quia igitur quia V | 
21 fatientes t Neob. | cogi se] cogisse V cogere se t 
Neob.| 28 hyemis V: ἢ seythyam V sityam : | misiam 
V Neob. nisiam t | 29 degis vulg.] deges libri | ibi t] 
ubi V Neob. | magis V | 30 exereere vulg. | 31 in- 
quietas libri 


Nov. L 


294 


APPELLATIONES EX V PROVINCIIS 





πρὸς τὴν σὴν ἐνδοξότητα ὥςτε τῶν μὲν ἐκ Σκυϑίέας 
καὶ Μυσίας δικῶν ὡς ἐκ γειτόνων οὐσῶν τὴν σὴν 
ὑπεροχὴν xad" αὑτὴν ἀκροᾶσϑαι, τῶν δὲ ἄλλων, τουτ- 
ἔστι τῶν ἀπὸ Καρίας καὶ τῶν εἰρημένων νήσων xai 
Κύπρου (εἴπερ ἐξ ἀρχῆς αὑται παρὰ τοῖς ἐνδοξοτά- 
τοις ἡμῶν ἐπάρχοις ἡγωνίζοντο, ἐκ Deas κελεύσεως 
ἡμῶν παραδεδομέναι τῷ τῆς ἐπαρχίας, ἄρχοντι), εἰ 
μὲν αὐτὸς ἐνδημοίης ταύτῃ τῇ βασιλίδι πόλει, καὶ 
αὑτὰς ὑπὸ σοὶ κινεῖσϑαι καὶ ἐξετάζεσϑαι ἅμα τῷ 


bere ad tuam gloriam: ut ex Scythia quidem et 
Mysia causas tamquam ex vicinis existentes tua cel- 
situdo secundum se audiat, aliarum vero, hoc est ex 
Caria et pacco insulis et Cypro (si ab initio 
5ipsae apud gloriosissimos nostros praefectos exerce- 
bantur, ex sacra iussione nostra traditae provinciae 
iudici) si quidem affueris huic regiae civitati, etiam 
eas apud te moveri et examinari una cum glorio- 
sissimo quaestore sacri nostri palatii in sacro audi- 


ἐνδοξοτάτῳ κοιαίστωρι τοῦ ϑείου ἡμῶν παλατίου ἐν 10 torio, sicut super appellationibus posita lex explanat; 


σάκρῳ αὐδιτορίῳ, καϑάπερ xai ὃ ἐπὶ ταῖς ἐκκλήτοις 
l κείμενος ὑφηγεῖται νόμος" εἰ δὲ αὐτὸς ἐπὶ Xxv- 
ϑίας καὶ Μυσίας διατρίβοις, τῷ τὸν τόπον πληροῦντι 
τὸν σὸν κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλιν σιροξάγε- 


1 si autem ipse in Mysia et Scythia commoraris, 
locum implenti tuum in hac felici civitate deferri 
appellationes, omnino tamen residente eo una cum 


σϑαι τὰς ἐφέσεις" πάντως uévrow γινόμενον αὐτὸν 16 gloriosissimo nostro quaestore audire negotium se- 


ἅμα τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἡμῶν κοιαίστωρι τῆς ὑποϑέσεως 
ἀκροᾶσϑαι κατὰ τὸ τῶν τοιούτων ἐξετάσεων σχῆμα, 
καὶ μὴ τοὺς ἀνϑρώπους τὰς εἰρημένας ὑπομένειν δὺυς- 
κολίας, ἀλλ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῖς κοινῇ κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν 


cundum talium examinationum schema, et non ho- 
mines sustinere praedictas difficultates, sed ab eis 
communiter secundum quod prius ἃ nobis dictum 
est iudicari, eo quod placuit nobis ita ordinare legem, 


ἡμῖν εἰρημένον κρίνεσϑαι, διὰ τὸ παραστῆναι ἡμῖν 20 αὐ cum plurima et maiori subtilitate et auctoritate 


οὕτω τάξαε τὸν νόμον, ὥςτε μετὰ σπτλείονός τε καὶ 
μείζονος ἀκριβείας καὶ αὐϑεντίας τὰς ὑποϑέσεις ἀγω- 
2 νίζεσϑαι. Εἰ δὲ αὐτὸς δοίης τὸν δικαστὴν ἐπὶ 
τῶν εἰρημένων ZumngocOev ἐπαρχιῶν, ὃ τὴν τάξιν 


negotia exerceantur. 


2 Si vero ipse dederis iudicem in memoratis supe- 
rius provinciis, qui locum optineat tuum in civitate 


ἐπέχων τὴν σὴν κατὰ τὴν εὐδαίμονα πόλιν ἀκροάσε- 20 felicissima audiet, secundum quod et gloriosissimis 


ται, καϑὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων vevó- 
μέσται. εἰ μέντοι ἀρχϑῆναι παρὰ τῇ σῇ ἐνδοξότητε 
συμβαίη τὴν δίκην ἐνταῦϑα ὡς εἰκὸς εὑρισκομέ ἢ» 
εἶτα ἐν μέσῳ διὰ τὰς στρατιωτικὰς δαπάνας — 


praefectis solitum est. Si vero incohari apud tuam 
gloriam contingat litem hic forsan inventam, deinde 
in medio propter militares expensas proficisci, eam 
sine dilatione compleri apud eum qui tuum optinet 


σαι, ταύτην ἀνυπερϑέτως στληροῦσϑαν παρὰ τῷ vj»30locum, sicut eam ipse audiebas. Si autem ab initio 


σὴν ἔχοντι τάξιν, καϑάπερ αὐτῆς καὶ αὐτὸς ἠκροῶ. 
εἰ δὲ ἐξ ἀρχῆς οὐ παρὰ τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις 1) 
ἔφεσις ἔκ τένων ἐπαρχιῶν ἀνεστέμσττο, ἀλλ᾽ εἰς ἕτερον 

ἐκαστήριον, τὴν ἀρχαιότητα παντελῶς 00 καινίζομεν. 


(Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ ϑῦ  (Epilogus. 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 


Éoyq καὶ πέρατι παραδοῦναι καὶ πιαραφυλάττειν εἰς τὸ 


διηνεκὲς σπευσάτω. 


Dat. [xv.] k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 


non apud gloriosissimos praefectos appellatio ex ali- 
quibus provinciis remittebatur, sed in aliud forum, 
antiquitatem penitus non novamus. 


Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem, tua gloria operi 
effectuique contradere et in perpetuum servare fe- 
stinet. 

Dat. Kal. Sept. CP. imp. Iustiniani pp. Aug. anno xi. 


anno ΧΙ. post cons. Belisarii v. c. anno τι. ind. τ. [2.537] 40 p. c. Belisarii v. c. anno secundo. 





riam: ut lites quidem quae sunt ex Scythia et Mysia utpote vicinis tua sublimitas ipsa audiat, ceterae 
vero, id est quae ex Caria et insulis quas diximus et Cypro deferuntur (siquidem eae ab initio apud glo- 
riosissimos nostros praefectos agi solebant, ec sacra iussione nostra provinciae praesidi traditae), si tpse 
in hac regia urbe verseris, apud te ipsae quoque moveantur et examinentur una cum gloriosissimo quae- 
store sacri nostri palatii in sacro auditorio, quemadmodum etiam lez de appellationibus lata. exponit; 
l sin autem ipse in Scythia et Mysia commoreris, ad eun qui locum tuum in hac felici urbe obtinet de- 
ferantur LM lationes, ille tamen utique una cum gloriosissimo nostro quaestore causam audiat secundum 
formam talium cognitionum: neve homines molestias quas diximus subeant, sed communiter apud eos se- 
cundum id quod supra nobis dictum est iudicium fiat, propterea quod nobis ifa legem instituere placuit, 
2 ut maiore cum diligentia et auctoritate causae dirimantur. Si vero ipse in provinciis supra dictis 
dederis iudicem, is qui locum tuum in felici urbe obtinet. causam audiet, sicut etiam apud gloriosissimos 
praefectos fieri solet. δὲ tamen. contigerit ut incohetur lis apud. tuam gloriam nimirum hic versantem, 
interea autem. ob militares annonas peregre abeas, haec sine mora apud eum qui locum tuum obtinet per- 
agatur, quemadmodum eam ipse quoque audiebas. Quodsi ab initio non ad gloriosissimos praefectos appel- 
latio ez: quibusdam provinciis remitti solebat, sed ad. aliud iudicium, antiquum ius omnino non innovamus. 





Epilogus. 


Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua gloria 


ad opus effectumque adducere atque in perpetuum custodire studeat. 





3 αὑτὴν] ἑαυτὴν p. 262, 19 || 5 αὖται M ipsae (i. e. αὖ- 
ταὶ) ς || 6 ὑπάρχοι M (cf. ad 262,20) || 8 αὐτὸς om. c || 
9 ὑπὸ col Mz] ὑπὸ cov libri p. 262, 22 (cf. v. 19) || τῶ 
ἐνδοξοτάτω ἡμῶν κοιαίστωρι M (sed cf. p. 262,22) | 
11 auditorio M p. 262, 23 || xai om. Ms || 12 νόμος] 
nov. XXIII c. 4 (cf. Cod. 1, 62, 32) || ni Σκυϑίας xoi 
Μυσίας] in Mysia et Seythia c || 15 γενόμενον αὐτὸν 
residente eo ς || 25 τὴν εὐδαίμονα ταύτην πόλιν cum 
Haloandro vulg. | 26 ἐπὶ τῶν ἐνδοξοτάτων ὑπάρχων M, 
παρὰ τῶν ἐνδοξοτάτων ὑπάρχων ἘΡ 262,80, παρὰ τῷ 
ἐνδοξοτάτῳ ὑπάρχῳ (ἐπάρχῳ B) MB ib., gloriosissimis 
praefectis c | 30 ταύτην prioribus iungit Zachariae || 
32 ὑπάρχοις M || 39 xv k. sep. (sept. p.263,6) CP. M utro- 
que loco, k. Sept. OP. e, quod propter indictionem p. 263, 7 
in M notatam recte probat Zachariae, urvi Xerveufloío 
Ath. Theod. || imp. dn. (dn. om. e) iustin. pp. aug. ann. x1 
M p. 263,6 et & βασιλέως ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ «a (is cod.) 
Ath., om. M hoc loco, Theod. || 40 p. c. Belisarii uc. anno 
secundo ς μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ (ἔτους 


Theod.) β΄ Ath. T'heod., post Bilissario uc. conss. annu 
(sic) M, post Bilisario uc. conss. ind. ἃ JM p. 269,7 





1 ut] et V || scythya V scicya t || 2 misia ὁ missia zl 
existens? | 3 est om. V || 5 ipsae JBiener] ipsas libri || 
7 afuris t | huius t! | 8 ea £ || 9 in sacro nostro audi- 
torio t | 10 super Neob.] supra (de s. v.) t, om. V | 12 Mysia 
et Soythia vulg.] misyam et sithyam ἐ misiam et syticham 
V || comoraris V|| 13 implet ὁ | 14 resindente eo V re- 
scindente eo ? residentem eum vulg. | una cum] unam 
V || 16 omnes : || 17 praedictas om. t al. || sed] si t INeob. 

18 a om. t|| 20 maiore V || 24 obtinet vul. | 26 solitum 

et solutum V || inehoari V || apud om. V || 30 audiebat 
V" | 32 alium Jibri| 37 contradere Neob.] contendere t 
tradere V || 39 dat. (data ὃ kl. septemb. (sépteb. ὃ eap. 
V t Neob. || imp. iustiniano 7 Neob. impr. iust. V| ppo- 





t Neob. || 40 po. bilis. ue. anno secundo t Neob., bilisiario 
reliquis omissis V 








BCENICAS NON SOLUM 295 Nov. LI pr. 





ΝᾺ 11.  Auth.L. Coll.V tit.4 


ΠΕΡῚ TOY TAX ἘΠῚ ΣΚΗΝΗΣ R SCENICAS NON SOLUM 5I FI- 
MHTE EFTYHN MHTE OPKON DEIUSSOREM PRAESTENT, SED 
ANMAITEIXOGAI HPOSEAPEIAX. ETIAM SI IUSIURANDUM DENT, 

sSINE PERICULO DISCEDERE EK 


'O αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τῆς 


Eo τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων xci πατρικίῳ. 
, {Προοέμεον. Ἴσμεν πρώην πεποιημένοι νόμον 


ὕοντα μηδενὶ παρρησίαν εἶναε τὰς εἰς σκηνὴν 
κατιούσας γυναῖκας ε 
εδρεύσουσι καὶ τὴν ἀσεβῆ πληρώσουσιν ἐργασίαν μετα- 


^ 2 
* 


ἃς εἰςπράττειν, ὡς π' 
2 
καιρὸν οὐκ ἔχουσαι, καὶ ποινὰς ἀπειλήσαντες 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Novimus pridem facientes legem 
interdicentem nulli licentiam esse (in) scena detentas 


ρος- 10 mulieres fideiussores exigere, quia observabunt et 


impiam complebunt operationem paenitentiae tempus 
non habentes, et poenas interminantes novissimas his 


ἐσχάτας τοῖς τὰς τοιαύτας ἐγγύας ἀπαιτοῦσι, πρὸς τῷ qui tales fideiussiones exigunt, insuper et ipsos fide- 


xai αὐτοὺς τοὺς ἐγγυητὰς ἀνευϑύνους ἀπιέναι καὶ 
μηδεμίαν ἐπάγεσθαι αὐτοῖς ἀνάγκην τῆς τῶν προς- 15 
΄ s, ΄ 


ὥπων τούτων παραστάσεως. ἀλλ᾽ ἐπὶ τοῦ παρόντος 


εὕρομεν δεινήν τινα καὶ οὐ φορητὴν ἐπήρειαν κατὰ 


τῆς ἡμῖν σπουδαζομένης γίνεσϑαι σωφροσύνης. ἐπειδὴ 
γὰρ αὐτοὺς ἐγγυητὰς λαμβάνειν ἐκωλύσαμεν, ἐξευρεῖν 


cr ce 2 x p ΕΣ 
[ a*2 
ἐκείνους ἑτέραν ὁδὸν εἰς ἀσέβειαν ἄγουσαν μείζονα" 20 


9 γὰρ αὐτὰς ἀπαιτεῖν, ὡς οὐδέποτε παύσονται 
2 -" E 2 , , . * 
τῆς ἀσεβοῦς ἐκείνης καὶ ἀσχήμονος ἐργασίας, τὰς δὲ 
“ν * ᾿ i » 
οὔσας ἀϑλίας xal οὕτω κακῶς ἐξηπατημένας 
Ε] - - 2 Σ 
εὐσεβεῖν νομίζειν εἴπερ ἀσεβήσαιεν, καὶ ἵνα φυλάξωσει 


jussores sine obligatione recedere et nullam inferri 
eis necessitatem personarum harum praesentationis. 
Sed in praesenti comperimus crudelem quandam et 
inportabilem calumniam contra studendam a nobis 
fieri castitatem. Quia enim eos fideiussorem acci- 
pere prohibuimus, invenisse illos aliam viam ad im- 
pietatem deducentem maiorem: iusiurandum enim 
eas exigere, quia numquam ab impia illa et turpi 
operatione cessabunt, mulieres autem existentes mi- 
seras et sic male seductas pie agere se putare, si 
impie egerint, et ut custodiant iusiurandum propterea 





τὸν ὅρκον διὰ τοῦτο τὴν ἑαυτῶν προΐεσϑαι σωφρο- 30 suam prostituere castitatem: cum oporteret agnoscere 
σύνην" καίτοιγε ἐχρῆν γινώσκειν, ὡς αἵ τοιαῦται — quia huiusmodi transgressiones magis placent deo 
-σεαραβάσεις εν ΤΑ͂Σ ἀρέσκουσι ϑεῷ παρὰ τὰς τῶν 0g- quam iurisiurandi observationes. Non enim si quis 
xev τηρήσεις. οὐ γὰρ εἴ τις παρά τινος ὅρκον λάβοι, ab aliquo iusiurandum acceperit, quia occidet forsan 
ὡς φονεύσειε τυχὸν ἢ μοιχεύσειεν ἤ τε πράξειε τοιοῦτο aut adulterabitur aut aliquid aget tale illicitum, - 
ἄτοπον, δεῖ φυλάττεσθαι τὸν ὅρκον οὕτως αἰσχρόν 30 oportet servari iusiurandum, utpote cum sit ita turpe 
τε xai ἄτοπον καὶ εἰς ἀπώλειαν ἄγοντα. Gers ἐξέστω οἷ illicitum et ad perditionem deducens. Ideoque li- 
τῇ γυναικί, κἂν εἰ τὸν τοιοῦτον 0, ὀμόσειεν, ἄνα- ceat mulieri, licet huiusmodi iusiurandum iuraverit, 
χωρεῖν τῆς τοῦ ὅρκου τούτου πικρίας καὶ σωφρονεῖν recedere a iurisiurandi huius amaritudine et caste 

Nov. LI (Authent. L, — Coll. V tit.4: gloss.) Graece extat in ML. — Epit. Theod.51 (inde B 60,38 extr. cum 
Schol, er B citat schol. Nomoc. XIV tit. 13, 18 p. 624 Pitra), Athan. 12, 2.  lulian. const. XLV. 

pr- summa ertat Nomoc. XIV tit. 13, 18. 





LI. 


NE A SCAENICIS MULIERIBUS AUT FIDEIUSSIO AUT 
IUSIURANDUM PERSEVERANTIAE EXIGATUR. 
Idem Augustus lohanni praefecto praetorio per Orientem iterum, ezconsuli et patricio. 


Praefatio. Scimus nos nuper legem fecisse quae vetat cuiquam esse licentiam a mulieribus in 
scaenam prodeuntibus fideiussores exigendi eo nomine ut perseveraturae sint et impiam. operam persecu- 
turae opportunitate paenitentiae privatae, atque poenas extremas nos esse minitatos iis qui eiusmodi fide- 
iussiones ab üs exigant, — quod ipsi fideiussores officio non teneantur nec ulla iis imponatur 
necessitas personas illas exhibendi. Sed in praesentia comperimus gravem aliquam nec fen endam iniuriam 
castitati quam sectamur inferri. .Nam quoniam quominus fideiussores acciperent prohibuimus, illos aliam 
excogitasse viam quae ad maiorem impietatem ducat: iusiurandum enim a mulieribus exigere se numquam 
ab impia illa et turpi opera esse destituras, miseras autem mulieres atque tam male deceptas putare pie 
se agere, cum impie agant, et ut servent sacramentum propterea suam prostituere pudicitiam, cum tamen 
nosse deberent eiusmodi fidem violatam deo magis placere quam sacramentorum observationem. . Neque 
enim si quis quem iureiurando adstringat, ut homicidium forte vel adulterium committat vel eius generis 
absurdi quid faciat, oportet servare iusiurandum adeo € et absurdum et ad perniciem ducens. 

liceat mulieri, etiamsi tale iusiurandum praestiterit, ab eius iurisiurandi acerbitate. recedere atque caste 





,Arubr. Ἢ διάταξις βούλεται τὰς éni σκηνῆς οὐ μόνον 
εἰ (εἰς cod.) ἐγγυητὴν παράσχοιεν καὶ τὰ ἑξῆς Ath. (cf. c) 
Περὲ τῶν ἐπὲ σκηνῆς Theod. (ἣ περὲ τῶν σκηνικῶν να΄ 


νεαρά Nomoc) | ? ἐώας L | πατρικίων L | 8 πρῶ- 


scenas R! | 12 penam V? | nouissimam V, |simas — 
14 obligatore ser. R in ras. 1 vers. || 13 fideiiussiones R 
fideiussione V' || fideiiussores E | 14 sine] «« V' | obli- 





; gatore R(?) | inferre R^ | 15 personarum] et persona- 
τον πεποιηκέναι cit. Theod. || πεποιημένον M^ | νόμον] | rum R || praesentationes RT inpraesentationes V || 16 cru- 
nov. XIV | 9 μηδε:- L^ || εἰσκηνὴν M | 10 leg. £yyvas? | | delem] e««delem V | 18 fideiussores vulg. | 20 deducen- 


11 μεταμελείας L? | 12 οὐκ om. L' | 18 ἡμῶν σπου- 
δαξομένην M || σωφροσύνης γίνεσϑαι L^ | 19 ἐγγυητὰς] 
fideiussorem ς || 24 εὐσεβεῖν} ἀσεβεῖν L|| εἴπερ ἀσεβή- 
cci-* L' εἴπερ μὴ ἀσεβήσαιεν L?| 26 ὡς καὶ αἱ L | 
29 μοιχεύσοιεν ἢ τέ πράξοιε M 


tem V vulg.] ducentem RT || 22 operationem Καὶ || 23 de- 
duetas V | putare] pue««« ΚΠ} 24 egerit R! | 25 sua 
— castitate V, comperimus anie castitatem add. V? ἢ 
oportet V || 26 magis] minus V^ | 28 iurisiurandum Καὶ ἢ 
occidit V! || forsan ΡΠ] forsitan E vulg. | 29 aget] agit 
V om. R || illicito ΕἸ V || 31 deducens V] ducens ET'vulg. || 
33 uuesiurandi Vt 





15g. Rz L V | 2 fideiussorum V || 3 praestant libri | 4 si 
om. R! | 5 descendere R descende V! | 9 in add. vulg. | 





Nov. LI 1 


296 


SCENICAS NON SOLUM 





ἀκινδύνως, μᾶλλον δὲ ϑεοφιλῶς, τῆς ποινῆς τῆς ἐπι- 

* * , 5 - * 
ορκέας͵ (εἴ τις ὅλως ἐστὶ ποινή) κατὰ τοῦ τὸν ὅρκον 
ἀπαιτήσαντος τρεπομένηβ. 


vivere sine periculo, magis autem deo amabiliter, 


poena periurii (si qua omnino est b aen contra eum 
qui iusiurandum exigit converten 


CAPUT I. 


"Qere καὶ ἡμεῖς αὐτίκα ἐπάγομεν decem librarum 
auri ποινὴν ἀπαιτοῦντες τὸν ded ient ὅλως τοι- ὃ 
oUrov ὅρκον λαβεῖν. καὶ τοῦτο δὴ τὸ ποσὸν αὐτῇ 
τῇ ταλαιπώρῳ δίδοσϑαι γυναικὶ ϑεσπίζομεν εἰς τὴν 
λοιπὴν εὐσχημοσύνην τοῦ βίου, ἀπαιτούμενον διὰ τῆς 
ἀρχῆς τῆς ἐπιχωρίου καὶ διδόμενον αὐτῇ" γινώσκον- 
τος τοῦ ἄρχοντος ὡς, εἰ ῥᾳϑυμήσειεν, ἐνέξεται αὐτῇ 
καταϑέμενος τὴν ἀρχήν, κληρονόμοι τε αὐτοῦ καὶ διά- 
δοχοι καὶ ἡ τούτου περιουσία, ἀνϑ' ὅτου πρᾶξιν εὐ- 
1 σεβὴ πράττειν ἠμέλησεν. εἰ δὲ γε αὐτὸς ὃ τῆς 
ἐπαρχίας ἡγούμενος τὸν ὅρκον ἀπαιτήσειεν, αὐτὸς καὶ 
τὴν εἰρημένην τῶν decem librarum auri στοινὴν ἀσται- 15 
τείσϑω, εἰ μὲν στρατιωτικὸς ἄρχων κατ᾽ ἐκείνην εἴη 
τὴν ἐπαρχίαν, Ow ἐκείνου δοϑησομένην ὡς εἴρηται 
τῇ γυναικί" εἰ δὲ οὐκ ἔχει στρατιωτικὸν ἄρχοντα, ὁ 
τῆς μητροπόλεως τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης ἐπίσκοπος τού- 
του προνοδίτω τοῦ πράγματος καὶ εἰς ἡμᾶς, εἰ δοκι- 20 
μάσειεν, ἀναφέρων, καὶ προς γε O ἐκ γειτόνων μείζων 
ἄρχων" ὥςτε πανταχόϑεν τὸν τοῦτο πράξαντα, εἴτε 
ἄρχων εἴτε ἰδιώτης εἴη, τῇ εἰρημένῃ σωφρονίζεσϑαι 
ποινῇ, καὶ δίδοσϑαι ταύτην τῇ τὸ ys ἐπ᾽ ἐκείνῳ 
μηδὲ σωφρονεῖν ἔτε δυναμένῃ, ἵνα μὴ φανείη δῆϑεν 25 
ἐπιορκήσασα. 

D B y , a 

(Emihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
κηρύγμασιν οἰκείοις ἅπασι ποιησάτω φανερά, ὅπως ἂν 
γνοῖεν τὴν τῆς ἡμετέρας βασιλείας mpi σωφροσύνην 30 
σπουδήν. Dat. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XI. pc. Belisarii v. c. anno II. [a. 531] 


10 


18 sg. argumentum notatur in Athanasii paratitlis ad tit. 


A. anno XI. p. c. Belisarii v. c. 


Unde etiam nos repente inferimus X. librarum auri 
poenam exigentes eum qui pu omnino 
tale iusiurandum accipere. Et hanc scilicet quan- 
titatem ipsi infelici dari mulieri sancimus re- 
liquam bonae figurae vitam, exigendam per ad- 
ministrationem provincialem et dandam ei; sciente 
iudice quia, si neglexerit, tenebitur ab ea deponens 
administrationem, heredesque eius (et) successores et 
eius substantia, eo quod actionem piam agere neg- 
1 lexerit. Si autem ipse provinciae praeses ijus- ς΄ 
iurandum exegerit, ipse etiam memoratam decem 
librarum auri poenam exigatur, si quidem militaris 
iudex sit in illa provincia, per illum danda, sicuti 
dictum est, mulieri; si vero non habet militarem iu- i 
dicem, metropoleos iliius provinciae episcopus hoc 
provideat, causam etiam ad nos, si probaverit, re- 
ferens, et insuper ex vicinis maioribus cingulis: et 
undique hoc agentem, sive iudex sive privatus sit, 
memorata castigari poena et dari hanc ei quae quan- 
tum ad illum neque caste vivere valet ket ut 
non videatur quasi periurasse. 





(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
praesentem sacram declarata sunt legem, tua celsi- 
tudo praeceptionibus propriis omnibus faciat mani- 


festa, ut agnoscant nostri imperii circa castitatem 
studium. — Dat. kal. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 


[a. 536] 


1 $7 (inde Coll. const. eccl. ITI in tit. 1 paratitlis). 





vivere sine periculo, immo cum dei favore, cum poena periurii (si qua omnino poena est) in eum qui 


iusiurandum exegit vertatur. 
I. 
omnino ausus sit eiusmodi iusiurandum postulare. 


sancimus ad reliquam vitam honeste agendam, ut per praesidem provinciae exigatur deturque illi. 
si neglexerit, sciat magistratus eadem sese obligatum iri magistratu ezutum, pariterque heredes suos 
1 etsuccessores et bona ipsius, propterea quod piam actionem patrare neglexerit. 
praeses iusiurandum exegerit, ab ipso etiam decem librarum auri poena quam diximus exigatur quae si- 


pene militaris magistratus in illa provincia sit, per 


abeat militarem magistratum, episcopus metropolis 


id. fecerit, sive magistratus sive 
quantum ad illum ne caste qui 


ltaque nos quoque statim decem librarum auri irrogamus poenam, exigentes eam ab eo 
j Atque hanc quidem summam ipsi miserae mulieri j 


illius provinciae huic rei prospiciat ad nos quoque 
eam, si ita iudicaverit, referens, ac praeterea qui inter vicinos erit magistratus maior: ut peri id is qui 
sive —— sit, poena quam diximus castigetur —— detur m 
viveré amplius possit, ne scilicet peierasse vi — 
Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarata sunt, tua sublimitas 
propriis edictis omnibus faciat manifesta, ut cognoscant imperii nostri de castitate studium. 


» 


ui 
Quod 
Quodsi ipse provinciae 
illum mulieri detur sicut. dictum est; si vero nullum 


i, quae 
eatur. 





2 εἴτις (ἥτις L*) ἐστὲ ποινὴ ὅλως L || 4 decem libra- 
rum «$0l M δέκα λιτρῶν (λιτρῶν om. M) χρυσίου M 
s. v. L || 8 sq. ἀπαιτουμένων — διδομένων L || 10 ῥαϑυ- 
μήσαιεν L || 15 δέκα λιτρῶν χρυσίου M s.v., L | 21 ὃ 
ἐκ γειτόνων μείζων ἄρχων] ex vicinis maioribus cingulis 
(i.e. ἀρχῶν) ς || 31 k. sep. Mc (Iul. cod. Haenelianus), 
καλανδῶν Σεπτεμβρίων Ath. μηνὶ σεπτεμβροίῳ Theod., 
om. Iul. libri plerique || CP. €] om. M rell. || imp. ἀπ. Iusti- 
niano pp. Aug. anno XI c, dn. iustiniano pp. aug. M 
βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ Ath., om. Theod. Iul. || 32 pc. 
Belisarii v. c. (cf. «)] post cons. uilisari Jul"P"" μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελισαρίου Ath. Theod. bilisario uc. conss. M 
(bili. Zul. Haenelianus) | anno II] τὸ β΄ Ath. iterum 
Jul.?v, om. M € Ath. Theod. Iul. 





1 deo amabiliter] amabi«« V! a deo amabitur V? 
2 omnino no est AH! | 3 exegit 7' accipere exigit & | 
8 exigendum et 9 dandum libri (ET et add. vulg. I! 13autem . 
— 16 iudex sit scr. R? in ras. 24 vv. || 14 rit V 
16 in illa] nulla AZ! || 17 habet A] habent V habeat 7 - 
vulg.|| 18 hoc] hane vulg. ur ad nos, si] agnosci || - 
20 singulis V | 21 primitus V! || 23 ulterius] et ulterius 
R! || 28 tua celsitudo] tuis R' || 29 faciat] flant R* || 
31 sq. dat. kal. sept. cap. impr. dón9 iustiniano pp. aug. - 
anno XI po. bilisiario uice con. V d. k. sep. cp. iust. - 
pp. ἃ. ann. XI bilis. uie. T, om. & al. Ἷ 













297 


- Nov. LII pr. 1 





UT NON FIANT PIGNORATIONES 


NB 
ΠΕΡῚ TOY MHTE ΠΡΟΣΩΠΟΥ 
MHTE HPATMATOZX MHTE XPYXIOY TINE- 
ΣΘΑΙ ENEXYPIAXMON, AAAA TETPAIAA- 
ZXION AHOAIAOXOAI ΤΩΙ ENEXYPAXOENTI 
[ΚΑΙ ΠΕΡῚ TOY ETEPON ΑΝΘ᾽ ETEPOY H 
HAHZANTOXZ H AAA9X EIIHPEAXANTOZX MH- 
TE HAHTTEZO0AI MHTE AAA9X EIIHPEAZE- 
ΣΘΑΙ. ΚΑῚ ΠΕΡῚ TOY ΤῊΝ ΠΑΡΑ IAIOTOY 


ΓΙΝΟΜΈΝΗΝ EIX ΤῸΝ BAXIAEA A9PEAN MH 10 


AEIXZOAI HPAZE9X YHOMNHMATO9N. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ πῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 


πραιτωρίων τὸ B', ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 


LIL ^ Auth. LI. Coll. V tit. 5 


: UT NON FIANT PIGNORATIONES 
PRO ALIIS PERSONIS. ET UT, SICUT PRIN- 
CIPUM DONATIONES NON EGENT GESTIS 


5 MONUMENTORUM, SIC NEQUE A PRIVATIS 


IN IMPERATORIBUS FACTAE DONATIONES 
INDIGEANT R: 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


CAPUT I. 


Διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, — παντελῶς ἐνεχυ- 
ριασμὸν κατὰ τὴν ἡμετέραν πολιτείαν κρατεῖν, μῆτε 
ἐν πανηγύρεσι (τοῦτο — μάλιστα ἐκεῖσε —— 
γον εὑρίσκομεν) μήτε ἐν ἀγροῖς μήτε ἐν πόλεσι μήτε 
ἐν κώμαις, μήτε ἐπὶ πολίταις 
μήτε ἐπὶ γεωργοῖς μήτε ἑτέρῳ τῶν πάντων τινὶ xa^ 
οἱονδήποτε τρόπον ἢ χρόνον, ἀλλὰ τὸν ϑαρροῦντα 
ἕτερον ἀνθ᾽ ἑτέρου κατὰ τὸ τοῦ ἐνεχυρασμοῦ σχῆμα 
χρυσίον ἢ τε ἕτερον εἰςπράττειν τοῦτο ἀποδιδόναι 


τετραπλάσιον τῷ βεβιασμένῳ, ἐκπίπτειν. δὲ καὶ τῆς 30 


ἀγωγῆς ἧς ἔχει κατ᾽ ἐκείνου ὑπὲρ ov τὴν εἴξπραξιν 
ἐποίεε (ov γὰρ ἂν ἔχοι λόγον ἕτερον μὲν εἶναε τὸν 
ὀφείλοντα, ἴον δὲ τὸν ἀπαιτούμενον" ἀλλ᾽ οὐδὲ 
ἕτερον ἐνοχλεῖσϑαε ὑπὲρ ἑτέρου τινὸς ὡς ἔφοδον ἅμαρ- 


τόντος ἢ ὕβριν, καὶ οἷα συγκωμήτην ἐκείνου καϑ- 35 


Propterea sancimus nullam omnino pignorationem 
in nostra republica praevalere, neque in mercatis 
(hoc quod maxime ibi praesumptum invenimus) ne- 
que in agris neque in civitatibus neque in vicis, ne- 


μήτε ἐπὶ κωμήταις 25 que in civibus neque in vicaneis neque in agricolis 


neque alio omnium quocumque modo vel tempore, 

praesumentem alium pro alio secundum pigno- 
rationis formam aurum aut aliquid aliud exigere, 
hoc reddere in quadruplum violentiam passo, et ca- 
dere etiam actione quam habuit adversus eum pro 
quo exactionem fecit ^ Non enim habet rationem 
alium quidem esse debitorem alium vero exigi, sed 
nec alteri molestum esse pro altero quodam tam- 
quam invasionem aut iniuriam committente, et alium 


Nov. LII (Authent. LI — Coll. V tit. 5: gloss.) Graece extat in MLB. t€ Epit. Theod. 52. (inde BZ) Athan. 6, 1. 


Iulian. const. XLVI. 


cap. I est in B 23,3,11 (Θεσπίζομεν μηδένα. ...). Summam praestat Anonymus Bodleianus (Zachariae 4v». p. 213) 





LII. 
NE AUT PERSONAE AUT REI AUT PECUNIAE PIGNERATIO FIAT, 


SED OUADRUPLUM REDDATUR PIGNERATO 
CUSSIT VEL ALIO MODO LAESIT PERCUTIATUR AUT ALIO MODO LAEDATUR]. 


NEVE ALIUS PRO ALIO QUI VEL PER- 
NEVE 


DONATIO A PRIVATO IN IMPERATOREM COLLATA INSINUATIONE ACTORUM INDIGEAT. 
Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. liliberales pignerationes et invisas earum exactiones multae quidem etiam aliae leges 


odio habent, praecipue vero quae a nobis sunt latae: tamen nescimus quomodo res quamvis tot legi 


coercita adhuc committitur et usu venit a maiorem suam exhibet vim necessitate quae ex legibus petitur. 


1. Propterea sancimus nullam 


«s neque de vicanis neque de colonis ne 


plane pignerationem in nostra republica 
(id T sip mazime hic committi comperimus) neque in agris neque in urbibus 
civi 1 de alio ullo quo 


ere neque in nundinis 
neque in vicis, neque de 
modo aut tempore, sed eum qui 


ab altero pro altero secundum pignerationis formam pecuniam vel quid aliud exigere audeat id in qua- 
druplum restituere ei qui vim passus sit, atque actione quoque privari quam habet adversus illum cuius 


causa exactionem fecit (ne 


c i enim rationi convenit alterum esse * 
magis alterum molestia affici pro altero, qui quidem invasionem ve 


ebeat, ab altero vero exigi, nec 
iniuriam commiserit, ac tamquam qui 





2 rubr. Περὶ τοῦ μήτενα ὑπὲρ ἄλλου ἐνεχυριάζεσϑαι, 
καὶ περὶ τοῦ τὰς ἀπὸ βασιλέων (7) εἰς βασιλεῖς yivo- 
μένας δωρεὰς μὴ δεῖσθαι πράξεως ὑπομνημάτων Theod. 
H διάταξις δύο ἔχει κεφάλαια" τὸ πρῶτον Περὲ τοῦ 
μὴ γέίνεσϑαι ἐνεχυριασμοὺς ὑπὲρ ἑτέρων» προςώπων. 
καὶ ὥσπερ ai παρὰ τῶν βασιλέων δωρεαὶ οὐ χρήζουσε 
πράξεως ὑπομνημάτων, οὐδὲ (οὔτε cod.) αἱ παρὰ τῶν 
ἰδιωτῶν εἰς τοὺς βασιλεῖς γενόμεναι δωρεαὶ χρηζέτω- 
σα» Áth. c ἢ 5 ἀποδίδοσθαι L (f. 29} ἀναδιόοσθαι 
M || ἐνεχυρασϑέντε M] ἐνεχυριασϑέντε L || 6 καὶ eoi — 
8 ἐπηρεάξεσϑαε inepte addita seclusi || ἢ πλήξαντος M] 
xai πλήξαντος L ἢ Ἴ ἐπαρεάσαντος L | 9 περὶ τὴν vov 
L | 11 δεῖσϑαι (Theod.)] δέεσθαι M L (cf. 298,1) ἢ 
15 ἐπὶ M] ὑπὸ L | 16g. cf. Cod. 4,43,1. 8, 16, 654. 
11, 57, 1^ 12, 60,4. | 18 νομοϑεσίαις (νομοϑεσία Ὁ L!) 

M. 





ἐπιτολμᾶταιε L | 25 μήτε ἐπὲ κωμήταις (xouíreis M) 
MB, om. L | 28 évezvoacuov M] ἐνεχυριασμοῦ LB || 
30 ἐκπώττεε L ἢ 31 εἶχε Bs (Ath.) | 32 ἔχειν L ἢ 35 συγ- 
κωμέτην» L || ἐκείνου om. c 





15g. K LI V | 2 pignerationes V | 3 principium V' ἢ 
6 in R] om. V vulg. | donationis V! ἢ 14 pignerationes 
(et ita in sqq. constanter) R | 15 super his om. V | 18ad- 
hec V1] praesumatur V | 21 sancimus om. V | 22 prae- 
uaee V!| 24 in agris] magis R!| 25 ciuilibus Κ᾽ uillis 
V j agr«colis V1 || 26 neque in alio V] 27 sed] uel R' | 
praesumente R! | secundum] set secundum A' ἢ 28 aliud 
om. R! | 29 in Vvulg.] om. RT || 30 habuerit £' | 31 fa- 
cit R! | 33 quidam R' | 34 committente T] committen- 
tem RV vulg. 

38 


Nov. LII 1. 2 


298 


UT NON FIANT PIGNORATIONES 





εστῶτα στρεβλοῦσϑαι καὶ ὑβρίξεσϑαι καί τι πάσχειν 
τῶν οὐ προξηκόντων, ἢ δλως ὑπὲρ ἑτέρου δίχα νομί- 
μου προφάσεως τὴν οἱανοῦν ὑπομένειν ἐπήρειαν)" 
ἀλλὰ καὶ τιμωρίας ὑπομένειν τὰς εἰς σῶμα παρὰ τῶν 
ἐφεστώτων τοῖς ἔϑνεσι, γινωσκόντων ὡς, εἰ μὴ τοῦτο 
πράξαιεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐπαρχίαν ἧς ἄρχουσιν ἐνεχυ- 
ρασμοὶ τολμηϑεῖεν, οὐδὲν ἔσται τοιοῦτον ὅπερ αὐτοὺς 
τῶν ἡμετέρων ἐξαρπάσει χειρῶν. 


quasi vicaneum existentem caedi aut iniuriam susti- 
nere et aliquid pati quod omnino non competit pro 
alio, et absque legitima occasione quamlibet perferre 
calumniam, et supplicia sustinere in corpore a prae- 

5sidibus gentium: scientibus quia, si non hoc egerint, 
sed in provincia cui praesunt pignorationes praesu- 
mantur, nihil erit tale quod eos a nostris eripiat 
manibus. 


CAPUT II. 


Κἀκεῖνο μέντοι συνείδομεν τῷδε προρϑεῖναι τῷ 


Illud quoque perspeximus huic adicere legi, ut 


νόμῳ, ὥςτε καϑάπερ αἱ παρὰ τῆς βασιλείας sis éré- 10 sicut ab imperio in alios factae donationes non egent 


ρους γινόμεναι δωρεαὶ οὐ δέονται πράξεως ὑπομνη- 
μάτων, ἀλλ᾽ αὐτόϑεν ἔχουσε τὴν ἰσχύν, οὕτω μηδὲ 
τὰς παρὰ τῶν ἰδιωτῶν εἰς τὴν βασιλείαν γινομέναβ, 
εἰ μόνον ταῖς ἀληϑείαις γένοιντο ἐν ἀγορᾷ παρὰ συμ- 


βολαιογράφων συντελεσϑεῖσαι ὑπογραφήν τε ἔχουσαι 15 eius 


τοῦ τὸ πεποιηκότος καὶ μαρτύρων καὶ τὴν ἄλλην τὴν 
ἐπὶ τῶν δωρεῶν παρατήρησιν, μὴ δεῖσϑαι πράξεως 
ὑπομνημάτων ἐφ᾽ ὁσῃδήποτε ποσότητι. οὐ γὰρ ἂν 
εἴη τῶν ἀκολούϑων τὸ μηδὲ τῶν αὐτῶν τυγχάνειν 
τὴν βασιλείαν παρὰ τῶν ἰδιωτῶν ὧν αὐ í 

ἐκείνοις. τὸ δὲ ἄνισον τοῦτο γέγονεν ἐκ καινοτομίας, 
ἣν ἡ Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ὑφηγήσατο 
duicalus, τὸ τὰς βασιλικὰς δωρεὰς μὴ xorGew ὑπομνη- 
μάτων. ἐπειδὴ τοίνυν ἀτελῶς τὸ πρᾶγμα ἔμπροσθεν 


gestis monumentorum, sed ex hoc ipso habent vir- 
tutem, ita neque a privatis in imperatoribus factae, 
si tantummodo pro veritate fiant in publico a tabel- 
lionibus completae et subscriptionem habentes et 
qui fecit et testium et aliam donationum ob- 
servationem, non egebunt gestis monumentorum, cu- 
iuscumque quantitatis sint. Non enim est consequens 
ut nec his fruatur imperium a privatis quae ab eo 
praebentur illis. Haec autem inaequalitas facta est 


ὧν αὐτὴ δίδωσιν 20 ex novitate quam Zenonis piae memoriae introduxit 


constitutio, ut imperiales donationes non egeant mo- 
numentis. Quia igitur imperfectius causa prius ap- 
paruit, propterea nos perfectionem imponentes ei 
ex utroque tenere hoc volumus et in his donatio- 


ἐθεωρήϑη, διὰ τοῦτο ἡμεῖς τὸ τέλειον ἐπιϑέντες ai-25 nibus quae ab imperatoribus in privatis fiunt et a 


τῷ ἑκατέρωθεν κρατεῖν αὐτὸ βουλόμεϑα, ἐπί τε τῶν 
παρὰ βασιλέως εἰς ἰδιώτας γινομένων δωρεῶν ἐπί τε 
τῶν παρὰ ἰδιωτῶν εἰς τὴν βασιλείαν, ὥρτε τὴν ἐξ 
ἰσότητος δικαιοσύνην τῷ πράγματι προβτεϑῆναι. 


(Ἐπίλογος.) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ διὰ τῆςδε 30 


τῆΞ ϑείας ἡμῶν διατάξεως νενομοϑετημένα διὰ κηρυγ- 
μάτων οἰκείων κατὰ τὸ σύνηϑες ποιῆσαι φανερὰ πᾶσι 
σπευσάτω. 

Dat: xv. k. Sept. (CP.) imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XL, post cons. Belisarii v. c. (anno IL.) 


privatis in imperatore, ut ex aequalitate iustitia 
causae adiciatur. 3 


(Epilogus.) Tua igitur excellentia quae per 
hanc divinam nostram constitutionem sancita sunt, 
raeceptis propriis sollemniter manifesta facere stu- 
eat universis. 
Dat. kal. Sept. Constantinopoli imp. Iustiniani pp. 


[4. 537] 35 Aug. anno XI. p. c. Belisarii (v. c. anno ID). 


cap. 11 est in Β 41, 1, 156. Summam  Athan. repetit in paratitlis tit. 14 $4 et tract. περὶ διαφόρων ἀναγνωσμά- 


zov ὃ 8 (p.194 Heimb.) 





vicanus illius sit torqueri et iniuria affici atque quicquam quod non decet pati, vel omnino pro altero 
absque legitima causa ullam subire contumeliam): verum etiam corporis suppliciis affici eum per praesides 
grovinciarum, qui sciant, si hoc non agant, sed.si in provincia cui praesunt pignerationes temptentur, nihil 
fore ita comparatum quod ipsos e nostris manibus eripiat. 

IL Sed illud quoque placuit huic legi adicere ut, quemadmodum donationes ab imperatore in alios 
collatae insinuatione actorum non indigent, sed ultro robur suum habent, ita ne illae quidem. quae a 
privatis in imperatorem conferuntur, si modo revera in foro fiant a tabellionibus compositae habeantque 
subscriptionem et eius qui donationem fecerit et testium ac reliquam quae ad donationes pertinet obser- 
vationem, actorum insinuatione indigeant in quantacumque quantitate. Neque enim consentaneum fuerit non 
eadem imperatorem a privatis consequi, quae ipse illis concedit. Inaequalitas autem haec orta est ec novo 
praecepto quod Zenonis piae memoriae constitutio introduxit, ne imperiales donationes indigeant monu- 
mentis. Quoniam igitur haec res antea imperfecte considerata est, propterea nos perfectione δὶ imposita 
utrimque id valere volumus tam in donationibus ab imperatore in privatos quam a privatis in impera- 
torem collatis, ut ex aequalitate iustitia rei accedat. 


Epilogus. 


Tua igitur sublimitas quae per hanc sacram nostram constitutionem sancita sunt per 


edicta propria more solito omnibus manifesta facere studeat. 





2 ἢ ὅλως] ἢ om. ς || δίχα] et absque e || 4 ἀλλὰ xai] 
et ς || 6 évexvoaouoi M] évezvovaouo LB | 10 τῆς 
ἁγίας βασιλείας L^ | 13 γενομένας ΒΡ | 14 γίνοιντο 
À | 15 συντεϑεῖσαε B || 16 τε om. LB' || 19 τῶν avrov] 
τὸν αὐτὸν L* his ς || 22 τῆς om. ΒΡ || 23 διάταξις) non 
servatur; cf. tamen Cod. 8, 53, 34 $81. 7, 37,3 ὃ 4. (1, 2, 19.) | 
24 ἁπλῶς L| 26 τῶν] τῶ L!| 27 βασιλέων B || ysvo- 
μένων B || 28 ἰδιωτῶν] βασιλέων ἰδιωτῶν L^ | 29 τοῦ 
(τῶ Lh) πράγματος L || 34 xv. k. sep. M] kal. Sept. ς 
Ath., quod probat Zachariae, μηνὶ σεπτεμβρίῳ Theod., 
om. Iul. || Constantinopoli s] om. M rell. | imp. dn. (dn. 
om. e) iustiniani pp. aug. ann. XI Ms βασιλείας "Tov- 
στινιανοῦ τὸ τα΄ (& cod.) Ath., om. Iul. T'heod. || 35 posta. 
bilisario uc. conss. M pc. Belisarii c dat. post cons. uili- 
sarii (uelisario Zu/.^) Zul"»v | anno II add. Contius 


3 praeferre V inferre K || 4 et V vulg.] om. RT sed 
et Beck || in corpore a] in eorpora V^ | 5 quia si] quasi 
R!| 6 prouintie V.|| cui om. R! | 12 in om. R! | 13 si 
Beck] nisi libri | tebellionibus V! || 14 subseriptioni R* 
15 qui] quem AZ! | ali» A! alia A? | obseruatione A? 
18 imperio V | 20 qua R! || 24 tenore R'T' || 25 fiun 
fuerit A || et a] et quae a vulg. | 26 in R^T] om. R*V- 
imperatore V] imperatorem AT | ex] et V || equalitate V 
qualitate RT | 31 sunt] suntque A? || 34 subscr. dat. 
kal. sept. constantinopoli impr. iust. pp. aug. anno XI 
pe. cons, bilisiarii V, om. rell. | 35 v. c. anno II add. 
vulg. 











DE EXHIBENDIS ET INTRODUCENDIS 


299 


Nov. LII pr. 





ΝΡ 


ΠΕΡῚ TOY TON EN EIIAPXIAIX ΕἸΣ 
YHEPOPION ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΟΝ IIAPIXTONTA 
ἘΓΓΎΗΝ AIAONAI, OTI EI MH NIKHXEI ΤῊΝ 
AIKHN, AQXEI OXON O AIKAZQN OPIXAI AA- 
BEIN TON XZYKOdOANTHOENTA. ΚΑΙ ΠΕΡῚ 
TOY TON AEXOMENON BIBAION EIKOZI 
ἩΜΈΡΩΝ EXEIN IIPOOEXMIAN ἘΠῚ AIAZKE- 
JIWBEI EI BOYAETAI AIKAXZAXZOAI H TON AO- 


LII. Coll. V tit. 6 


DE EXHIBENDIS ET INTRODUCENDIS, 
ET UT HI QUI CONVENIUNTUR POST VICE- 
SIMAM DIEM PRAESENTENTUR IUDICIBUS, 
5 ET DE HIS QUI IURATORIAM CAUTIONEM 
EXPONUNT ET ANTE LITIS CONTESTATIO- 
NEM ABSENTES FIUNT, ET DE HYPOTHECIS 
QUAE APPELLANTUR EX CASU, QUAE PER- 
SONAE ET QUANDO IUS HOC HABENT, ET 


ΘΈΝΤΑ ANEXETAI AIKAXTHN. ΚΑΙ HEPI!0DE INDOTATIS UXORIBUS, UT HABEANT 


TOY META EEZ9MOXIAN AIIOAIMIIANOME- 
NOY ΟΦΕΙΛΟΝΤΟΣ ΠΑ͂ΣΑΝ IIAHPQOXAI ZH- 
MIAN T9I ENATONTI ΚΑΙ ὙΠῸ EITYHN 
ΤΊΝΑ AOHION AEFEIN ΤῊΝ AIKHN. KAI ««* 


QUANDAM PARTEM IN SUBSTANTIA VIRI ET 
IPSE VIR IN SUBSTANTIA UXORIS, QUANDO 
INOPS EST QUI RELINQUITUR. 


**««* YHOTIGEXZeAL ΚΑΙ ΠΕΡῚ TO9N AIXA 15 


HPOIKOZX H IIPOFAMIAIAX ΔΩΡΕΑ͂Σ XYNOI- 
KHEZANT9N IIPPOTEAEYTHEXANTI AHOPQ9N 
EYHOPO9I ΚΑΛΟΥΜΈΝΩΝ ΕΙΣ TO TETAP- 
TON ΤῊΣ HEPIOYZXIAX, EITE YIIONTON 
HAIA9N EITE MH YIIONTON. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τῆς 
Ἕῴας τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 


(IIgooíuiov.) Πολλοὶ προΞξιόντες ἡμῖν διδάσκουσε 
τὸ ἡμέτερον κράτος, ὡς ἀγώγεμοι γίνονται παρά τι- 


20 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Plurimi adeuntes nostram docent 
otestatem, quia exhibentur ab aliquibus aut etiam 


νων ἢ καὶ εἰς ἑτέρας ἀπάγονται χώρας ἢ ἐκ ϑείας 25 in alias protrahuntur provincias aut ex sacra nostra 


ἡμῶν κελεύσεως ἢ καὶ ἐκ ψήφων ἀρχικῶν, καὶ ταλαι- 
πωροῦνταε μὲν τούτοις, ἠναγκασμένοι δὲ ὑπὸ τῶν κε- 
λεύσεων ἢ τῶν ψήφων ἄγονται, εἶτα οἱ τούτους ἀγα- 
γόντες καὶ ἀσφαλείας κομισάμενοι, ὡς εἴσω δητοῦ 


iussione aut ex decretis iudicialibus, et ad miseriam 
uidem per haec aguntur, coacti vero iussionibus aut 
ecretis exhibentur; proinde qui eos exhibent etiam 
cautiones exigentes, quia intra certum tempus ve- 


χρόνου καταλήψονται τὸ ἀφορισϑὲν δικαστήριον oi30niunt ad determinatum iudicium hi qui ab eis con- 


παρ᾽ αὐτῶν αἰτιαϑέντες, αὐτοὶ μένουσιν ἐν τῇ χώρᾳ 
τρύχεσϑαι ταῖς ἐν ξένῃ δαπάναις τὸν παραστάντα 
ἢ διαχϑέντα καταλιμπάνοντες. 


venti sunt, ipsi remanent in provincia, affligi in 
peregrinatione sumptibus exhibitum aut praesenta- 
tum relinquentes. 


Nov. LIII (— Coll. V tit. 6: gloss.) Graece extat in ML, maior pars in B diversis locis. — — Epit. Theod. 53, 


Athan. 5,4 (cf. paratitl. 4 $9. 15 $5). Iulian. const. XL VII. 





LIII. 


UT IS QUI QUEM IN PROVINCIIS IN EXTRAÁNEUM IUDICIUM EXHIBET 
FIDEIUSSOREM DET SE, NISI CAUSAM VINCAT, DATURUM ESSE QOUANTUM IUDEX EUM 
UI CALUMNIAM PASSUS SIT ACCIPERE IUSSERIT. ET UT IS QUI LIBELLUM ACCIPIT 
IGINTI DIERUM SPATIUM HABEAT AD DELIBERANDUM, NUM VELIT LITIGARE IUDI- 
CEMVE DATUM ADMITTAT. ET DE EO QUI POST CAUTIONEM IURATORIAM ABEST, UT 
DEBEAT OMNE DAMNUM RESARCIRE ACTORI AC FIDEIUSSORE ALIQUO DATO DEINCEPS 
CAUSAM AGERE. ET (MILITIAE EX CASU QUO PACTO POSSINT) OPPIGNERARI. ET DE 
IIS QUI SINE DOTE VEL ANTENUPTIALI DONATIONE CONIUNCTI FUERUNT DEFUNCTO 
PAUPERES DIVITI IN QUARTAM PARTEM SUBSTANTIAE EIUS VOCANDIS, SIVE LIBERI 
SUPERSINT SIVE NON SUPERSINT. 


Idem Augustus lohanni praefecto praetorio per Orientem iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Multi nos adeuntes potentiam nostram docent se sisti iudicio a quibusdam atque adeo 
in alias provincias deduci sive ex sacra nosíra iussione sive etiam ex sententia iudiciali, et licet hac re 
vexentur tamen coactos per iussiones vel sententias illas exhiberi, deinde vero eos qui illos exhibuerunt 
ei cautionem acceperunt eo nomine ut postulati ab iis intra certum tempus in iudicium destinatum venturi 
sint, ipsos in provincia manere, relicto eo qui exhibitus vel deductus est sumptibus in peregrina terra 

aciendis atterendo. 








2 rubr; Περὶ παραστασίμων, καὶ περὶ TOU 7tQoscyt- 
σϑαι τοὺς αἰτιωμένους μετὰ x ἡμέρας, καὶ περὶ τῶν 
ἐξομνυμένων, καὶ περὶ τῶν ἐκ τοῦ κάσου ὑποϑηκῶν, 
καὶ περὶ ἀπροίκων γάμων Theod. Περὶ παραστασί, 
καὶ τὰ ἑξῆς Ath. (ἡ περὶ παραστασίμων νεαρά ci- 
tatur Pom. 10, 2. 8,6) | 5 *ógíco. ML, ὁρίσεε cum 
Serimgero vulg. | ov 1óv] τοῦτον M || 9 ἢ] xai malit 
Hombergk | 10 ἀνέχεσϑαι Haloander, Hombergk || 13 τῷ 
ἐνάγοντε Haloander] τὸν ἐνάγοντα ML || 14 λέγειν λοι- 
πὸν L | laeunam notavi; scribendum fere Kai {περὶ τῶν 
ἐκ κάσου στρατειῶν δυναμένων) ὑποτέϑεσϑαι | 15 καὶ 
περὶ — 20 ὑπόντων om. L| 18 εὐπόρῳ Homberglk] εὐ- 
πόρων M | 21 ἐπάρχω L] ὑπάρχω M || 26 ἀρχικῶν ἢ 


xai M || 28 τούτοις L! | 30 τῶ ἀφωρισϑέν: L' | 32 &- 
rci L | 33 διωχϑέντα L 





15sg. R; LIII V | 2 introducendis] reis add. V? vulg. | 
3 hi om. R || vicesimum vulg. | 4 praesentetur V prae- 
sentur R9 | 8 casu] militie adscr. ΚΖ in mg. || quae] et 
quae vulg. | 11 substantiam V ἢ 12 sg. substantiam uxoris 
quae relinquitur quando inops est V | 24 quia] quae R 
qui V? om. V! | alibus V! | 26 iussione aut] aut om. V ! | 
21 haec om. V! | 29 venient vulg. | 30 hii ARV | con- 
uenta R! | 31 remaneant A? | afligi V | 32 peregrina- 
tione V? vulg.] peregrinando ne V! peregrinatiomem R 

38* 





Nov. LHI 1:2 


300 


DE EXHIBENDIS 





CAPUT I. 


Τοῦτο τοίνυν ἐλεοῦντες ϑεσπίζομεν, εἴ τε γένοιτο 
τοιοῦτο καὶ ὃ χρόνος πληρωϑιείη ὃν ἐπὶ τῇ τῆς παρα- 
στάσεως ἢ τῆς ἀπαγωγῆς ἀσφαλείᾳ αὐτὸς 0 ἐνάγων 
ἔταξεν, εἶτα 0 μὲν προξεδρεύοι τῷ hk y v o 02 
ἐνάγων ἀπολιμπάνοιτο, καὶ μὴ εἴσω ἡμερῶν δέκα, ἀφ᾽ 
οὗπερ παραγένοιτο τῇ χώρᾳ, Ó ἐνάγων ἀπαντήσειε, 
τὸν μὲν ἐναγόμενον δἰξριόντα παρὰ τῷ δικαστῇ καὶ 
ταῦτα διδάσκοντα παραχρῆμα ἀφίεσϑαι, ὅρκῳ δὲ αὖ- 
τοῦ κρένεσϑαι πᾶσαν δαπάνην ἣν ὑπέστη περί τε τὴν 


Hoc igitur miserantes sancimus, si quid fiat tale 
et tempus impleatur quod in cautione exhibitionis 
aut praesentationis ipse actor constituit, deinde ille 
quidem observet in iudicio, actor autem desit, et 

5nisi intra dies X postquam reus venerit in provin- 


ciam actor occurrerit, reum quidem ingredientem - 


apud iudicem et haec docentem repente dimitti, 
iureiurando autem eius iudicetur de omnibus ex- 
pensis quas pertulit circa viam et circa peregrinam 


ὁδοιπορίαν περί τε τὴν ἐν ξένῃ διατριβήν, καὶ ταύτῃ 10 habitationem, et his iudices addicant actorem con- 


τὸν δικαστὴν καταδικάζειν τὸν ἐνάγοντα μάτην. καὶ 
ἐπειδήστερ εἰωϑός ἐστε μὴ ἄλλως γίνεσϑαι τὰς ἀπ- 
«yOy&s ἢ τὰς παραστάσεις, εἰ μὴ οἱ ἐνάγοντες ἐγγυη- 
τὰς ἐπὶ ῥητῇ ποσότητε δοῖεν ὡς ἐπεξέρχονται τῇ δίκῃ 


venientem frustra. Et quoniam mos est non aliter 
fieri exhibitiones aut praesentationes, nisi actores 
fideiussores certa quantitate dederint, quia execun- 
tur causam et suscipiunt sententiam, hanc quidem 


xai κρατοῦσι τῆς ψήφου, τοῦτο μὲν τὸ ποσὸν πάντως 1 quantitatem omnino eos exigi et dari frustra ca- 


αὐτοὺς ἀπαιτεῖσϑαι καὶ δίδοσθαι τῷ μάτην συκοφαν- 
τηϑέντι. εἰ δὲ διὰ τοῦ ὅρκου καὶ πλεῖόν τε σαφηνί- 
σειε (ῥητῆς μέντοι ποσότητος ὁριζομένης παρὰ τοῦ δὲ- 
κάζοντος, ἣν oí νόμοι ταξατίωνα καλοῦσι), καὶ τοῦτο 


σπροβαπαιτεῖσϑαι" ἵνα μάϑοιεν μὴ παίζειν εἰς βίους 20 56 


2 - 

ἀλλοτρίους, ἀλλὰ τὰ κατὰ χώραν αἱρεῖσϑαι δικαστήρια 
- M ^. - 2 

κἀκεῖσε πρὸς τοὺς ἑαυτῶν ἀντιδίκους διακρίνεσϑαι. 


lumniam passo. Si vero per iusiurandum etiam plus 
aliquid declaraverit, certa tamen quantitate definita 
a iudice, quam leges taxationem vocant, etiam hoc 
superexigi, αὖ agnoscant non ludere in vitas alienas, 
in provincia eligere iudices et ibi contra suos 
adversarios litigare. 


CAPUT II. 


2 ^ * * * - ΄ , c 
Ἐπειδὴ δὲ τὰς παρὰ τῶν ἐναγόντων ἐγγύας ὡς 
ἐπίπαν ἴσμεν ἐνταῦϑα διδομένας ἐπὶ τοῖς παριστα- 


Quia vero ab actoribus fideiussiones plerumque 
novimus hic datas, tamquam in exhibendis personis, 


μένοιβ στροξώποις, εἰ δὲ εἰς ἑτέραν ἀπάγονταε yooav,25 si voro in aliam deducantur provinciam, forte de- 


ἴσως διαφυγγάνειν ταύτην τὴν παρατήρησιν, ϑεσπί- 
ζομεν τὸν ἐνταῦϑα δικαστὴν ἢ τὸν ἐνδοξότατον ἡμῶν 
κοιαίστωρα τὸν τοῖς ϑείοις ἡμῶν ὑπηρετούμενον γράμ- 
μασιν, εἴ τε τοιοῦτο πρᾶξαι κελευσϑείη, μὴ ἄλλως εἰς 


clinare hanc observationem, sancimus hic iudicem 
aut gloriosissimum nostrum quaestorem sacris nostris 
ministrantem litteris, si quid tale agere iubeatur, 
non aliter ad aliam exhiberi provinciam reum, ante- 


ἑτέραν ἀπαχϑῆναι χὥραν τὸν évayóusvov, πρὶν ἂν 30 gnam fideiussorem praebeat actor in iudicio, in quod 


ἐγγυητὴν. σιρορκαταστήσειεν ὃ ἐνάγων ἐν τῷ δικαστη- 
, ^ 2 * « 
ρίῳ καϑ' 0 μέλλει τὸν εὐθυνόμενον ἄγειν, ὡς δώσει 
^ * - , $ e c 
i τὸ τῶν τύπων διάστημα χρυσίον ὅσον ἂν δρι- 
“ , 2 M —— ! 333 
σϑείη τῷ φεύγοντι, εἰ μὴ αὐτὸς ἐπεξέλθῃ ἢ ἐπεξελ- 


uturus est reum deducere, quia dabit secundum 
locorum spatium aurum quantumcumque decretum 
fuerit fugienti, si non exequatur aut exequens non 
vincat causam, et ibi omnia agi quaecumque in ex- 


Ov μὴ κρατήσῃ τῆς δίκης, κἀκεῖσε πάντα πράττε- 35 


cap. I (Θεσπίζομεν, εἰ ὁ χρόνος πληρωϑείη .....). IT. ΠῚ 81... IV in. (--- παντελῶς ἀποστρεφόμεϑα 302, 31) 


habet B, 7, 12, 1. 


c. 1 summarium extat 'Poz. 8,6; Theodori summam repetit Ecloga lib. I— X Basilicorum (cf. Heimbach adnot.). 





L Hoc igitur aegre ferentes sancimus, si quid eiusmodi factum sit atque tempus transierit 


quod in 


cautione iudicio sistendi aut deducendi causa actor statuit, deinde alter quidem in iudicio praesto sit, actor 
autem. absit, nec intra decem dies, ea: quo ille in provinciam venit, actor compareat: ut reus, qui iudicem 
adierit et haec probaverit, statim. dimittatur, iureiurando autem. eius omnes impensae quas et in itinere 
et dum peregre commoratus est fecit, aestimentur atque in eas iudex condemnet eum qui temere causam 
egerit. .Et quoniam moris est non aliter deductiones aut exhibitiones fieri, nisi actores fideiussores in 
certam quantitatem dederint se litem persecuturos esse et sententiam accepturos, ea quantitas omnino ab 
4s exigatur eique detur qui temere calumniam. passus est. Quodsi quid etiam amplius per iusiurandum 
declaraverit (cería tamen quantitate a iudice definienda, quam leges taxationem vocant), hoc quoque in- 
super exigatur: ut discant non ludibrio habere bona aliena, sed' iudicia quae in provincia sunt eligere 
ibique cum adversariis suis litigare. 

. Ἢ, Quoniam vero scimus fideiussores ab actoribus plerumque hic dari propter exhibendas personas, 
si vero in aliam provinciam rei deducuntur, forte declinare eos. hanc observationem, sancimus, ut iuded 


qui hic est vel gloriosissimus quaestor noster qui sacris nostris litteris operam dat, si quid (ale facere 1 


tussus sit, non aliter (patiatur) reum in aliam provinciam deduci, priusquam actor in iudicio in quod reum 


exhibiturus est, fideiussorem praestiterit se, si ipse causam non n uerit vel persecutus non vincat, 


pro locorum distantia tantum pecuniae daturum quantum reo definitum 


uerit, ibique omnia agantur quae- 





1 τοῦτε L'|| 2 ὃν L' | 3 ἢ τῆς ἀπαγωγῆς] ἢ &ya- 
ye L* | 4 ὁ μὲν] évayóusvos add. cum Haloandro 
vulg. | 5 καὶ μὴ] et nisi « | μερῶν M! || 6 ἀπαντήσοιεν 
LB* | 12 évayoyas B* || 14 ἐπὶ τῇ ῥητῇ B'|| 17 τοῦ 
om. L! | 19 ταξατίονα L || 21 δικαστήρια] iudices c || 
22 x&x&« L^ | ἑαυτοὺς L^ || 23 παρὰ] περὶ L || 29 sq. εἰς 
ἑτέραν ἀπαχϑῆναι χώραν τὸν évayóusvov] ἐπιτρέπειν 
(cf- Ath. in. et Theod. $ 2) vel simile quid deesse vidit Heim- 
bach || 31 ztoosxavaccroscev ML Ath.] προκαταστήσειεν 
-B*(Haloander) προκαταστήσεε Ath. in tit. 15 paratitlis $ 5 
praebeat ς (παράσχῃ Ath. in tit. 4 parat. $ 9) || δικαστῇ 
B*| 32 ἐνάγειν B*.|| 34 αὐτὸς om. s || ἐπεξέλϑῃ Ath. 
Theod.] ἐπεξέλϑοι MB ἐπεξελϑ᾽ L || 35 κρατήσῃ MLB! 
Ath.] κρατήσει B^ vulg., κρατήσειδ. Osenbrüggen 


1 haee RT || tale fiat ET || 3 actor] auctor (autem desit 
add. ἢ RV || 4auctor R V || 5 nisi] non vulg. || postquam 
reus om. RV!T!|| 6 auctor V || occurrerit! et occurrerit 
R?| rerum V! | 7 et haee docentem sr ,""΄.ὄ V* in spatio 
vac.|| 10 his R*T?vulg.] has R!T!V | addicat R'V || 
auctorem V | uenientem E || 11 est om. R' || 12 aucto- 
res V| 13 dederit A'|| qui V] 14 suscipiant A? | qui- 
dem om. R || 15 exigi et] exiget V || 16 Si vero] Si uero 
per iusiurandum ealumpniam passo si uero V? I 17 tamen 
om. R | definita] et definita V | 19 in del. R? | 20 ele- 
gere V!| 26 hie] hinc E || 27 nostris om. V || 29 exibent 
R! || reum] u ez corr. V || 30 auctor V || quod V] quo 
RT | 31 rerum Vt || 32 sapatium Κα 








cate * vae ] 


ET INTRODUCENDIS 


301 


Nov. LIII 2. 3 





σϑαι ὁπόσα ἐπὶ τῇ παραστάσει διωρίσαμεν, τοῦ μὲν 
ὁρισϑέντος χρυσίου παρὰ τῶν ἐγγυητῶν ἀπαιτουμένου 
καὶ διδομένου τῷ ἀπαχϑέντι, παρεχομένου δὲ παρ 
ἐκείνου καὶ τοῦ 0 ἄχρι ταξατίωνος, ἵνα εἴπερ Ouó- 
σειε καὶ πλεῖον δεδαπανηκέναι, καὶ τοῦτο ἀπολάβοι, 
καὶ πανταχόϑεν φαίνοιτο τέλεια τὰ τῆς ἡμετέρας νο- 
μοϑεσίας. 


hibitione decrevimus, definitum vero aurum a fide- 
iussoribus exigendum et dandum ei qui deductus est, 
praebendo quoque ab illo etiam iureiurando usque 
ad taxationem, ut si iuraverit se etiam amplius ex- 

5 pendisse, et hoc recipiat, et undique videantur per- 
ectae nostrae legislationes. 


CAPUT III. 


Κἀκεῖνο δὲ ἡ μὲν ἀρχαιότης εὖ ποιοῦσα διετύπω- 
σεν, οἱ δὲ νῦν ἐξεπίτηδες τεχνάζουσι, τὴν τῶν ἡμε- 


τέρων νόμων φιλανϑρωπίαν ἀφορμὴν ποιούμενοι τῆς 10 


ἑαυτῶν ἐπηρείας. τῆς γὰρ παλαιότητος βουλομένης 
τὸν αἰτιάσεως βιβλίον δεξάμενον ἡμερῶν εἴσω δέκα 
διάσκεψιν ἔχειν, ἐφ᾽ ᾧ καὶ ἀνερευνῆσαι τὸ πρᾶγμα 
καὶ ἴσως ἐπιγνῶναι καὶ ἀπαλλαγῆναι, μετὰ δὲ τὴν 


Illud quoque antiquitas quidem bene faciens dis- 
osuit, nunc autem studio machinantur, nostrarum 
egum clementiam occasionem facientes suarum ca- 
lumniarum. Vetustate namque volente conventionis 
libellum suscipientem diebus aeque decem delibera- 
tionem habere, quo possit discutere causam et forte 
etiam recognoscere et liberari, post decem autem 


τῶν δέκα ἡμερῶν προθεσμίαν τηνικαῦτα xai ὑπογρά- 15 dierum indutias tunc et subscribere misso libello et 


uw τῷ σταλέντι βιβλίῳ καὶ τὰς δικαστικὰς πληροῦν 
ἀσφαλείας, τινὲς δὴ ἀφορῶντες sis τοὺς ἡμετέρους νό- 
μους, oi μετὰ προκάταρξιν οὔτε παραιτεῖσϑαι τὸν 
καστὴν οὔτε συνδικαστὴν αἰτεῖν συγχωροῦσι, τὸ 


^ 


iudiciales implere cautiones, quidam vero respicien- 
tes ad nostras leges, quae post litis contestationem 
neque refutare iudicem neque alium petere iudicem 
permittunt, causam arte machinantur, et maxime exe- 


μάλιστα τῶν πρακτόρων τὰ 20 cutoribus talia dolose adinvenientibus, et mox ut 


πρᾶγμα τεχνάζουσε, καὶ μά 
τοιαῦτα δολερῶς ἐξευρισκόντων, καὶ ἅμα προςενεχϑ εἰη 
τις ὑπόμνησις, πολλάκις οὔτε βιβλίου διδομένου οὔτε 
δικαστικῆς οὐδεμιᾶς ἀσφαλείας, ἄγουσι τὸν ἄνϑρωπον 
ἄκοντα πρὸς τὸν δεδομένον δικαστὴν καὶ οὐδ᾽ ὁτιοῦν 


oblata fuerit quaelibet admonitio, forte neque libello 
dato neque iudiciali ulla cautione, deducunt homi- 
nem invitum ad iudicem datum et nihil scientem 
compellunt facere litis contestationem, ut semel sub 


ἐπιστάμενον συνελαύνουσε ποιήσασϑαι προκάταρξιν, 25 litis contestatione constitutus obligetur et nullam 


ὥςτε ἅπαξ αὐτὸν ὑπὸ τῇ προκατάρξει γενόμενον δε- 
δέσϑαι καὶ μηδεμίαν ἔχειν ἄδειαν μήτε παραιτήσα- 
σϑαι τὸν δικάζοντα μήτε συνδικαστὴν γοῦν αἰτῆσαι, 
καίτοι γε ἴσως ὑπόπτου τοῦ δικαστοῦ καϑεστῶτος" 


habeat licentiam neque refutare iudicem neque alium 
simul iudicem petere, cum forte suspectus iudex sit; 
et sic agunt quae volunt et sub suis artibus homi- 
nem constituentes quo volunt modo de eo agunt. 


e τ n - 
οὕτω τε πράττουσιν ἃ βούλονταε καὶ ὑπὸ ταῖς ἑαυ- 80 


τῶν τέχναις τὸν ἄνϑρωπον ποιησάμενοι ὃν βούλονται 
* , * 

1 τρόπον τὰ xav αὐτὸν σπαράττουσιν. Θεσπίζομεν 
Ψ us. , , Li 

τοίνυν, ἐπειδὰν ὑπόμνησις προςενεχϑείη τινί, πάντως 

ἐπιδίδοσϑαι βιβλίον, καὶ μὴ κατὰ τὸ παλαιὸν δέκα 


1 Sancimus igitur, dum admonitio oblata fuerit ali- 
cui, modis omnibus offerri libellum, et non secun- 
dum antiquitatem decem solummodo dierum habere 


μόνον ἡμερῶν ἔχειν τὸν ὑπομνησϑέντα προϑεσμίαν, 85 eum qui admonetur indutias, sed duplices, hoc est 


ἀλλὰ διπλασίαν, τουτέστιν εἴκοσιν, ὥςτε εἴτε παραι- 
τῇ ασϑαι βουληϑείη εἴτε καὶ συνδικαστὴν αἰτῆσαι, 
ἄδειαν ἔχειν τοῦτο ποιεῖν p καὶ ἴσως ἐπιγνῶναι τὸ 
ὄφλημα καὶ ἀπαλλαγῆναι πρὸς τὸν ἀντίδικον τὸν αὖ- 


viginti, ut sive repudiare voluerit sive et cum eo 
alium iudicem petere, licentiam habeat hoc facere 
aut forte cognoscere debitum et liberare se ab ad- 
versarii sui contentione amicabiliter, et non per ca- 


τοῦ φιλικῶς, καὶ μὴ κατ᾽ ἐπήρειαν καὶ ἐπιδρομὴν 40 Ἰυτηπίαπη et circumventionem sub iudice constitui 


1. 2 et cap. IV in. ex B habet B* p. 234 Zach. 
1 summarium extat "Pom. 10, 2. 





ue de exhibitione constituimus, ut definita pecunia a fideiussoribus exigatur eique delur qui deductus 

est, iusiurandum autem ab illo praestetur taxattone moderatum, ut siquidem iuret se plus impendisse, hoc 
quoque recipiat, atque undique perfecta appareat nostra legislatio. 

IIL — Verum illud quoque antiquitas bene quidem disposuit, nunc autem de industria insidiis vezxant 


qui ex nostrarum legum humanitate iniuriae suae em 
eum, qui libellum conventionis accepit, intra decem 
oscat atque transigat, post spatium vero decem dierum libello misso subscribere et 


examinet et forte a 


etunt. Cum enim antiquitas iubeat 


ies deliberandi facultatem habere, quo et causam 


iudicialibus cautionibus satisfacere, nonnulli ad nostras leges respicientes, quae post litis contestationem 


nec recusare iudicem nec 


lium quoque qui simul iudicet petere permittunt, insidias rei moliuntur, cum 


macime executores talia dolose excogitent, et simulatque qua admonitio oblata est, saepe nec libello 
dato nec iudiciali ulla cautione praestita hominem invitum ad iudicem datum ducunt omniumque rerum 
plane ignarum ad litem contestandam compellunt, ut lite semel contestata obstrictus teneatur neve ullam 
habeat facultatem aut recusandi iudicem aut alium saltem qui simul iudicet petendi, licet iudex fortasse 
suspectus sit: atque ita quae volunt agunt et cum hominem artibus suis circumvenerint, quo volunt modo 
1. res illius diripiunt. — Sancimus igitur ut, quando cui admonitio oblata sit, omnino fibelius tradatur, 
neve sicut antiquitus decem tantummodo dierum spatium, sed duplex, id est viginti, admonitus habeat, ut, 
sive iudicem recusare velit sive etiam alium qui simul iudicet petere, licentia ei sit hoc faciendi, vel etiam 
agnoscendi forte debitum et amice cum adversario suo transigendi, neve per iniuriam aut circumventionem 








4 ταξατίονος L || 5 ante δεδαπανηκέναε s. v. add. éav- 
τὸν L* | 9 τὴν om. L | τὸν ἡμέτερον νόμον φιλαν- 
ϑρωπίας L | 11 αὐτῶν L | 12 βίβλον L | ἡμερῶν εἴσω 
δέκα] diebus aeque (i.e. ἔσῳ Ὁ) decem e || 13 ἐφ᾽ Φ] εἴη 
s. v. add. L* | 14 καὶ ἴσως M] xai ἴσως καὶ Lz (cf. 38) | 
16 τὰρ] τοὺς L (| 17 δὴ L] δὲ Mc | 18sg. "οὐδὲ — 
οὐδὲ libri | 22 "οὐδὲ — οὐδὲ libri | 24 δεδομένων L^ 
διδομένον L^ || 28 γοῦν om.c | 32 σπαράττουσιν ML! 
πράττουσι Γῆς | Κἀκεῖνο ϑεσπίζομεν, ἐπειδὰν inc. B || 
39 ἀπαλλαγῆναι πρὸς τὸν ἂντίδικον τὸν αὑτοῦ) libe- 
rare se ab adversarii sui contentione ς 


1 aurum] anssssrum V! | 4texationem £ | se] set £* || 
5 et undique] ut undique Καὶ V ἢ 6 legislatinos V || 10 ea- 
lumpnis V! | 11 conuentionis V] factae add. E T vulg. || 
15 libellum et iudices R!|| 16 uero quidam V! ἢ 18 iu- 
dieem V] om. RT || 19 permittant R* | 20 tale V || 24 con- 
testatione V! | 25 contestationem A* || 26 licentiam ha- 
beat V habet licentiam || 27 cum forte om. Κ᾽ || sub- 
spectinus R! | 28 uoluerit Z || 29 constituentes E 7] 
statuentes V vulg. | 32 amotio (amótio V?) ablata V || 
33 auferri R! oferri R? obferri E? | et] ut V || 35 mo- 





netur R! || 3S recognoscere Beck || ab om. R* | 39 con- 
temptione AK 


Nov. LIII 3. 4 


302 





ὑπὸ δικαστῇ γίνεσϑαι ἴσως ὑπόπτῳ, ἴσως ἀκαταϑὺυ- 
uio, πολλάκις δέ τι καὶ οἰκεῖον ἐστὶ τῷ φεύγοντε διοι- 
κουμένῳ, καὶ τοῦ τὴν δίκην ὑπομένοντος οὐδένα και- 
ρὸν ἔχοντος πρὸς τὸ μαϑεῖν ἐφ᾿ οἷς ἐναγόμενος ἀπαν- 
2 τήσει. — eyóusvov δὲ αὐτὸν τὸ βιβλίον, μόνης 
προβωπικῆς ἐγγύης παρ αὑτοῦ διδομένης καὶ τῶν 
σπορτούλων κατὰ τὴν ϑείαν ἡμῶν παρεχομένων διά- 
ταξιν, ὑπογράφειν τῷ καλουμένῳ ἀντιβιβλίῳ δηλοῦντα 
καὶ τὸν χρόνον καϑ' ὃν αὐτῷ τὸ βιβλίον dadidora:, 
ἵνα μὴ καὶ περὶ τοῦτο τέχνη "i6 γένηται. 
δὲ μέλλοι γίνεσϑαι προκάταρξις παρὰ τῷ δικαστῇ, 
ἐρωτᾶσϑαι τὸν φεύγοντα, εἰ αἱ εἴκοσε διεληλύϑασιν 
ἡμέραι αἱ τῆς διασκέψεως, κἀκεῖνον λέγειν μὲν τἀληϑῆ, 
δείκνυσθαι δὲ τοῦτο καὶ ἐκ τῆς ἡμέρας τοῦ βιβλίου 


forsan suspecto, forsan ingrato, plerumque autem 
aliquid etiam proprium contra reum dispensante, et 
eo qui litem sustinet nullum habente tempus ad 
cognoscendum, in quibus conventus occurrit. 

52 Suscepto vero libello, sola personali fideiussione 
ab eo data et sportulis secundum sacram nostram 
praebitis constitutionem, subscribere libello qui ap- 
pellatur responsionis et declarare etiam tempus quo 
ei libellus 


apud iudicem, interrogari fugientem, si viginti dies 
transierunt deliberationis, et illum dicere quidem veri- 
tatem, ostendi quoque illud etiam ex die et sub- 
scriptione libelli: et si dixerit transisse viginti die- 


καὶ τῆς ὑπογραφῆς τῆς κατὰ τὸ βιβλίον. καὶ εἰ n-lorum numerum, tunc fieri litis contestationem. In 


σειε παρεληλυϑέναι τὸν τῶν εἴκοσε ἡμερῶν ἀριϑιμόν, 
τηνικαῦτα γίνεσϑαι τὴν προκάταρξιν. ἐν μέσῳ δὲ 
ἄδειαν εἶναι καὶ παραιτεῖσθαι τὸν δικαστὴν καὶ ἕτε- 
gov αἰτεῖν ἢ συνδικαστὴν αὐτῷ λαμβάνειν, ἢ καὶ 
- * 
ἀπαλλάττεσϑαι φιλικῶς, οὐδὲν ἐν μέσῳ οὔτε ζημιού- 
μενον οὔτε παρὰ τῶν πρακτόρων ταραττόμενον, ἀλλὰ 
τήν v8 δικαστικὴν ἀσφάλειαν ἐκτεϑέμενον, καϑάπερ 
dv οἱ ταῦτα κρίνοντες συνίδοιεν, τήν τε τῶν εἴκοσι 
ἡμερῶν ἔχοντα διάσκεψιν. Εἰ δὲ ταῦτα μὴ παρα- 


medio autem licentiam esse ei repudiare iudicem et 
alium petere aut etiam cum eo iudicem percipere 
aut certe absolvi amicabiliter, nihil in medio neque 
dammificando neque ab executoribus conturbando, 


20sed iudiciariam cautionem exponentem, sicut qui de 


his iudicant perspexerint, et viginti dierum habentem 
deliberationem. Si vero haec non serventur, licet 
videatur quaedam fieri contestatio litis, pro nihilo 
eam esse, sed licentiam esse et post huiusmodi con- 


φυλαχϑείη, κἂν δόξειέ τις γίνεσϑαι προκάταρξις, ἀντὶ 25 testationem litis intra definitos viginti dies sic omnia 


u * 2 7 * ^ ^ 
μηδενὸς αὐτὴν εἶναι, ἀλλ᾽ ἄδειαν εἶναι καὶ μετὰ τὴν 
, γ΄ - ΕΑ 
τοιαύτην προκάταρξιν εἴσω τῶν τεταγμόνων εἴκοσι 
ς c e cer € » ΕῚ ^ 
ἡμερῶν οὕτως ἅπαντα πράττειν, ὡς ἂν εἰ μηδὲ τὴν 

ἀρχὴν ἐγεγόνει τιβ προκάταρξις. 


agere, tamquam si neque ab initio facta sit quaedam 
contestatio litis. 


CAPUT IV. 


Ei δὲ ἅπαξ παραιτησάμενος τὸν δικαστὴν ἕτερον 30 


λάβοι, οὐ δίδομεν αὐτῷ καὶ τὸν ἡτημένον αὐὖϑες 
παραιτεῖσϑαι. ὥφπερ «γὰρ αὐτοῦ κηδόμεϑα, οὕτω καὶ 
τὸ δι᾽ ἀναβολὴν πράττεσϑαί τι κατὰ τῶν ἐναγόντων 
παντελῶς ehe meds Ei δὲ καί τινες διομό- 


Si vero semel repudians iudicem alium acceperit, 
non sinimus.ei et eum qui petitus est rursus repu- 
diare. Sicut enim eius curam habemus, sic etiam 
per dilationem agi aliquid adversus actores modis 
omnibus aversamur. Si vero etiam quidam iurent 


σαιντο μὲν ὡς προςεδρεύουσι, πρὶν δὲ ἡ προκάταρξιξ 35 quidem quia observent, et antequam contestatio litis 


γένοιτο, τῆς μεγάλης ταύτης ἀφανεῖς κατασταῖεν πό- 
Ae, ἄδειαν εἶναε καὶ μὴ γενομένης προκατάρξεως 
προξιέναι τὸν ἐνάγοντα τῷ ἀφορισϑέντι δικαστῇ καὶ 
ταῦτα προςαγγέλλειν, ἐκεῖνον δέ, si μὲν ἄρχων εἴη, 


fiat, ab hac maxima dispareant civitate, licentiam 
esse etiam non facta litis contestatione adire acto- 


rem statutum iudicem et haec denuntiare, illum vero, - 


si quidem administrator sit, iubere omnimodo ex- 


cap. IV (34 Εἰ δὲ καί τινες — 303,19 ὑπόϑεσι») extat .B. 1, 14, 22 





iudici obnozius fiat fortasse suspecto, fortasse minus sibi accepio vel qui adeo privatam adversus reum 
contentionem exerceat: praeterquam cum qui litem sustineat nullum habeat tempus ad cognoscendum quo 


2 nomine conventus compareat. 


stita et sportulis secundum sacram nostram constitutionem datis libello contradictionis | Sub- 
scribat, simulque tempus quoque quo libellus sibi traditus sit. declaret, ne qua vel de hac re machinatio — 

fitis contestatio fieri debet apud iudicem , interrogetur reus, num viginti illi dies de- 
uidem verum dicat, sed idem etiam demonstretur ea: die libelli et sub- 
raeterisse dixerit, tum litis contestatio —— 


fiat. Quando autem 
liberationis praeterierint; et ille 
scriptione quam libello inseruit. 


t si numerum viginti dierum 


Cum vero libellum acceperit, sola personali fideiussione ab eo prae- — 
uem vocant $ub- — 


fiat. Interim vero liceat et recusare iudicem et alium petere vel collegam. qui simul cum eo iudicet ac- 


cipere, vel etiam amice litem componere, neve ullo modo interim aut damnum — aut ab egecu 
toribus vecetur, sed et iudicialem cautionem — quemadmodum illis qui de hi 


viginti dierum deliberationem habeat. 


Quo 


plane abnuimus. 


magna hac urbe discesserint, liceat actori ne facta quidem litis contestatione iudicem designatum 


haec denuntiare, ille vero, siquidem magistratus sit, omnibus modis iubeat reum adduci tamquam per-- 





1 ὑπὸ] ἐπὶ L || γίνεσϑαι ὑπὸ δικαστῇ B* || 2 οἰκεῖον 
libri] μὴ οἰκείως ex prava Leunclavii coniectura Bf || διοι- 
xovuévo MBs] διακειμένω LL || 4 ἐφ᾽ ol] εὐθὺς B* | 
5 82 Δεχόμενον — 24 διάσκεψιν om. B* || μόνος Li 
7 σπουρτούλων M συνηϑειῶν B || διάταξιν] Cod. 3,2,4| 
8 ἀντιβιβλίῳ Heimbach cum Cuiacio] &veiBiBAe libri || 
10 γίνηται L? || 12 διεληλύϑεισαν B || 15 καὶ ἐκ τῆς 
κατὰ τὸ βιβλίον ὑπογραφῆς LL (cf. etiam «) | βιβλίον (cf. 
301, 16 et Cuiacii ezpos.)] ἀντεβιβλέον malit Zachariae | 
16 τὸν om. M || 18 x«i £cegov] ἢ ἕτερον B || 19 ἢ x«i] aut 
certe g || 20sg. Ἐοὐδὲ — οὐδὲ libri || 21 τῶν om. L^ | 
25 γίνεσϑαι MLB*| P eee B vulg. | 28 δἰ om. M | 
30 ἅπαξ) τις add. B* Ven at | 33 4^ ἀναβολὴν») 
τινὰ add. B* || τῇ τινα L || 35 παρεδρεύουσε Bf 











1 subspecto “ὁ | 2 reum A] eum VT'vulg. || dispen- - 
4 cognoscendum V] agnoscen- - 


santem V || 3 qui om. V! 


dum AT || 6 sport4lis V! || 7 qui] quod R!V|8 ul 


et R! | 10 celebra» V' | 16 ei] eg. et? || 18 persolui & J 


neque] aut V || 20 set RV] sed et vulg. || iudi | 


RY | qui de his RT] de his qui V | 21 iudieant A] - 
iudieans ΡΤ || *perspexerit libri | habente — 31 eum 


qui ser. R? in ras. 3 versuum || habente RV || 25 diffini- 
tos AT | 33 aliquid agi A || 34 aversamur vulg.] ad- 
uersamur RV | quidem aiurent quidem R! | 35 obser- 


uant al. | 36 maxime /ibri | disparreant V^ disparatur - 


K | 37 contestationem .R! contestati« V* 





DE EXHIBENDIS . 


atus est, ne etiam ob hoc ars fiat quae- - 
énsiav10dam, cumque futura est celebrari contestatio litis 


$ iudicant visum sit, et. — 
haec non observentur, etiamsi qua litis contestatio facta 
videatur, ea pro nulla habeatur, sed liceat. etiam post eiusmodi litis contestationem intra statutos viginti 
dies ita omnia agere, quasi ne ab initio quidem ulla litis contestatio facta esset. . : 

IV. Si quis autem semel recusato iudice alium acceperit, non concedimus ei 
rursus recuset. Quemadmodum enim ipsi prospicimus, ita etiam per dilationem quicquam agi contra actores. 
Si qui vero iuraverint se adfuturos, üdem autem antequam litis contestatio facta sit | 


, ut etiam quem petit 3 





Cuando lu 














ET INTRODUCENDIS 303 Nov. LIII 4. 5 





κελεύειν ἐκ τρόπου παντὸς ἄγεσϑαι τὸν ἐναχϑέντα ὡς — hiberi reum tamquam periurum et paene sui accu- 
καὶ ἐπίορκον xal σχεδὸν ἑαυτοῦ κατήγορον τῇ φυγῇ  Satorem per fugam factum; si vero non administret, 
γενόμενον" si δὲ ovx ἄρχοι, δοϑείη δὲ ἐκ τινὸς δικα- — sed datus sit ἃ quodam iudice, sive ex sacra forte 
στής, εἴτε ἐκ ϑείου τύπου τυχὸν ἢ κελεύσεως ἢ καὶ forma aut iussione aut etiam ab aliquo administra- 
παρά τινος ἄρχοντος, ἐπ᾽ ἐκεῖνον μηνύειν, cere ἄγε- 5tore, ad illum nuntiare, ut deducatur ab illo, ne 
σϑαι παρ᾽ ἐκείνου, xai μὴ τὸ πρᾶγμα μένειν τῷ διώ- — causa maneat actori undique desolata, iudice agere 
κοντι πανταχόϑεν ἄπορον, οὔτε τοῦ δικαστοῦ πρᾶξαί aliquid non valente eo quod nondum apud eum facta 
τε δυναμένου διὰ τὸ μήπω γενέσθαι παρ᾽ αὐτῷ προ- sit contestatio litis, illo contemnente legem et [iura- 
eme ἐκείνου τε καταφρονοῦντος τοῦ νόμου xal mentum suum] manifestationem suam, et actorem 
τῆς διωμοσίας τῆς ἑαυτοῦ καὶ τὸν διώκοντα nxácnsi0extra omne legitimum adiutorium relinquente. 

1 éxrós νομίμου βοηϑείας ἀπολεμπάνοντοΞς. Ὅπως 1 gitur ne latente eo et tardata exhibitione causa 
ἂν οὖν μὴ λανθάνοντος αὐτοῦ καὶ βραδυνούσης τῆς maneat suspensa, examinet ut potuerit iudex, in 
παραστάσεως τὸ πρᾶγμα μένοε μετέωρον, ἐξεταζέτω quam terram abisse dicitur, et det indutias certas, 
πα; ὥς ὁ δικαστὴς ὅποι γῆς ἀπεληλυϑέναι Àéyr- ut nisi intra eas occurrerit (liberam tamen huius 
T διδότω προϑεσμίαν ῥητήν, ὥςτε si μὴ εἴσω 15 rei fiduciam habens, si non forte studio actoris im- 
ταύτης vert rp (ἐλευϑέραν μέντοι τούτου παρρη-  pediatur aut venire prohibeatur) tunc secundum 
σίαν ἔχων, ἀλλὰ μὴ ὡς εἰκὸς ἐξεπίτηδες παρὰ τοῦ — unam partem examinet negotium et in possessionem 
διώκοντος καϑειργμένος ἢ κωλυόμενος ἐλϑεῖν), τηνε- — mittat actorem eius rerum secundum mensuram de- 
καῦτα κατὰ μίαν μοῖραν ἐξεταζέτω τὴν ὑπόϑεσιν xal —clarati debiti, ipsumque in possessionem missum ha- 
ἐπὶ νομῆς πεμπέτω τὸν διώκοντα τῶν αὐτοῦ πραγ- 20 bere res debiti causa servandi. Et tunc, si ille oc- 
μάτων πρὸς τὸ μέτρον τοῦ διαφαινομένου χρέους, ὥςτε — currerit, omne ei prius salvet damnum, et tunc re- 
αὐτὸν εἰς νομὴν πεμφϑέντα ἔχειν τὰ πράγματα χρέους —cipiens res et fideiussorem praestans prosequatur 
ἕνεκεν φυλακτέου. καὶ τηνικαῦτα εἴπερ ἐκεῖνος ἀπαν- causam. 

τήσειε, πᾶσαν αὐτῷ πρότερον ϑεραπεύειν τὴν ξημίαν, 

οὕτω τε ἀπολαμβάνοντα τὰ πράγματα καὶ ἐγγυητὴν 25 


παρασχόμενον ἀγωνίσασθαι τὴν ὑπόϑεσιν. 


CAPUT Y. 


Καλὸν δὲ ἂν εἴη καὶ τοῦτο πρὸς τὴν τῶν ἀμφισ- Optimum quoque est etiam hoc propter dubitatio- 
βητουμένων ζήτησιν νόμῳ κοινῷ διορίσασϑαι. πρό- num quaestionem lege communi determinare. Pri- 
τερον μὲν γὰρ γεγόνασιν ἀμφισβητήσεις πολλαί, πό- mum namque fuerunt dubitationes plurimae, utrum 
τερον δεῖ τὰς στρατείας ὑπὸ τοὺς τῆς ὑποθήκης ἄγε- 30 oporteat militias sub hypothecae deduci vinculis, aut 
σθαι δεσμοὺς ἢ τούτων ἐλευϑέρας εἶναι. ἀλλὰ τοῦτο his liberas esse. Sed hoc quidem iam definitum est 
μὲν ἤδη κέκριται vó ῳ, καὶ πρόδηλοε καϑεστᾶσιν αἱ lege, et certae consistunt militiae quaecumque vendi 
στρατεῖαι, ὁπόσαι διὰ τὸ πιπράσκεσθαι καὶ ὕποτί. aut obligari possunt. Nos autem ex maioribus cau- 
ϑεέσϑαι δύνανται. ἡμεῖς δὲ τὸ πρᾶγμα ἐκ μειζόνων — sam considerantes scimus, quia ex antiquis tempori- 
ϑεωροῦντες ἴσμεν, ὡς ἐκ τῶν παλαιῶν χρόνων οὐκ 35 bus non erat in militis hypotheca, sed quaedam 
ἤν ἐπὶ ταῖς στρατείαις ὑποθϑήκη, ἀλλά τινα ὀνόματα — nomina omnino antiqua et deficientia in talibus fere- 
παντελῶς ἀρχαῖα xal ἐκλελοιπότα ἐν τοῖς τοιούτοις — bantur; paulatim vero imperatores interpellantium 

0' κατὰ μικρὸν δὲ oí αὐτοκράτορες τοὺς προς- creditorum miserati haec praebebant, cum utique 
ἐόντας τῶν δανειστῶν ἐλεοῦντες ταῦτα ἐδίδοσαν, καί. omnis militia publica existeret et nullum quaestum 
τοι πάσης στρατείας δημοσίας οὔσης xai οὐδένα πόρον 40 omnino alium-quam ex imperiali munificentia habens. 


. φεαντελῶς ἕτερον ἢ τὸν ἐκ βασιλικῆς φιλοτιμίας ἐχούσης. 





iurum et fere sui ipsum accusatorem per fugam factum; sin magistratus non sit, sed iudex ab aliquo 
datus sit, sive ex sacra sanctione forte vel iussione sive etiam a magistratu quodam, ad illum referat, ut 
ab eo adducatur reus neve actori causa undique impedita maneat, cum neque iudex agere quicquam va- 
leat propterea quod nondum apud ipsum litis contestatio facta sit, et ille legem et tusiurandum suum 
1 contemnat actoremque omni legitimo auxilio destitutum relinquat. Ne igitur latitante eo et dilata 
exhibitione causa in suspenso maneat, iudex: obiter examinet, quo ille terrarum abisse dicatur, et certum 
diem statuat, intra quem si non venerit (modo liberam huius rei facultatem habeat nec vero, ut fit, ab 
actore dedita opera arceatur vel quominus veniat prohibeatur), tunc una parte praesente causam ezxaminet, 
et in possessionem rerum illius mittat actorem pro modo debiti demonstrati, ita ut is in possessionem 
missus res habeat debiti servandi causa. Et tunc siquidem ille compareat, prius ei omne damnum resar- 
ciat, c dg ita res recipiat et fideiussore dato causam agat. 

. Opportunum vero erit propter rerum de quibus dubitatur disceptationem etiam illud communi 
lege definire. Prius enim multae fuerunt dubitationes, utrum militias hypothecae vinculis obstringi an ab 
iis liberas esse oporteat. Verum hoc quidem iam definitum. est lege atque manifestum est, quot militiae 
cum vendi possint, ideo etiam oppignerari possint. Nos vero rem altius considerantes novimus inde ab 
antiquitate non fuisse in militis hypothecam, sed nomina quaedam plane antiqua quaeque evanuerint 
in eo genere valuisse; paulatim autem imperatores creditorum qui eos adirent miseritos illa concessisse, 
licet omnis militia publica esset nec ullum omnino alium reditum nisi ex imperiali liberalitate haberet. 





1 κελεύειν ἐκ] κελεύει ἐκ Β΄ xeÀevouev L^ | 2 κατή- | suum (iuramento suo R!) ut glossema seclusi || 9 mani- 
yooov ἑαυτοῦ L| dzeigov? L^||8 παρ᾽ avrov B* || | festationem suam R] manifestatione (et man. 7') sua 
11 ἐκ τοῦ vouigov L|| 12 ov] λαϑειεων L!| 14 λέγη- | VT vulg. | 11 tardata] et add. R!V: l causa] et causa 
ται ΜΠ λέγεται L Bg | 19 xai ἐπὶ — 26 ὑπόϑεσιν | R!|14 nisi] nisi si E] 15 si no V! || actoris] impera- 
om. BL, uncis inclusit M*| 30 στρατιὰς L| 32 νόμῳ] | toris R! | 18 rerum — 22 res et scr. R? in ras. 2 vers. ἢ 
Cod. 8,13, 21 (28 citat Theod., ubi cf. Zachariae) | πρόδη- | 21 saluet RV ΤῊ soluet Τ᾽" αἰ. | 22 fideiussorem V] 
λαι L || 33 στρατίαιε M? ἢ διὰ τὸ lineola subducta notat ' fideiussores RT' || praestans] quod add. R? | 27 dubita- 
L*om.e | 41 ἢ Ἡ (ς}} εἰ μὴ L tionem R V? dubitationi V! | 28 quaestionum R | legem 
RV! | primum] determinare add. R* | 29 dubitationis 
1 sue E] 2 *administrat (aministrat RV) libri | | V!|| 30 hypothecae] ypothece lege V | 32 lege om. V || 
3 siue siue A! | 5 denuntiare R| ut om. V!| deducant | 34 desiderantes Κ΄ ἢ 36 omnino om. E | 37 interpellari 
KH: | 8 contenente V! continentem AR! | iuramentum | Κ΄ ἢ 39 militiae R'| publica om. R!| existerent R!?T7 








Nov. LIII 5. 6 


304 


DE EXHIBENDIS3 





1 Διὰ τοῦτο τοίνυν ϑεσπίζομεν τὰ ἐκ τοῦ καλουμέ- 
vov κάσου στρατείας μὴ παντὶ προχείρως ὑποκεῖσϑαε, 
πλὴν εἰ μὴ δανειστὴς εἴη ὃ εἰς αὐτὸ τοῦτο δανείσας 
ἐφ᾽ ᾧ τῆς στρατείας ἐκεῖνον τυχεῖν. ἐπείτοιγε τοῖς 
ἄλλοις δανεισταῖς οὐ προχείρως δίδομεν τοῦτο" ἀλλ᾽ 
εἰ μὲν παῖδες cuv ἢ γαμετὴ τῷ τελευτήσαντι, τού- 
τοὺς πᾶσι προκρίνομιεν τρόποιβ, ὠθτε προβιέναι v6 
ἡμῖν καὶ κατὰ κέλευσιν ἡμετέραν ταῦτα κομίξεσϑαι, 
οὐχ ὡς πατρῷον κλῆρον, εἴ γε τὰ ἃ ἄπορος εἴη, 


1 Propterea igitur sancimus ea quae appellantur 
ex casu non omnibus — subiacere, nisi tamen 
creditor fuerit qui ad hoc ipsum mutuavit, ut mi- 
litia illi emeretur. Alioquin aliis creditoribus non 
5prompte damus hoc: sed si quidem filii fuerint aut 
uxor defuncti, istos omnibus praeponimus modis, 
ut adeant nos et secundum iussionem nostram haec 
habeant non tamquam paternam hereditatem, si in 
aliis inops sit, sed tamquam imperialem munificen- 


ἀλλὰ βασιλικὴν φιλοτιμίαν, ἵνα καὶ τοῖς οὐσίαν κατα- 10 tiam, ut et substantiam relinquentibus et non haben- 


λιμπάνουσε xal τοῖς οὐκ ἔχουσε và εἰκότα βοηϑήσαι- 
μεν. Ei μέντοι οὐδεὶς αὐτοῖς οὔτε παῖς οὔτε γυνὴ 
καϑεστήκοι, οὐδὲ δανειστὴς ὃ εἰς αὐτὴν τὴν στρατείαν 
δανείσας, τηνικαῦτα καὶ τοῖς ἄλλοις δανεισταῖς μετα- 


tibus merito solacium praebeamus. $Si vero nullus 
eis neque filius neque uxor fuerit neque creditor 
qui ad ipsam militiam mutuavit, tunc et aliis credi- 
toribus praebemus haec, ne videamur inhumanum 


δίδοπεν τῶν τοιούτων, ἵνα μὴ δόξαιμεν &márvOoo-15aliquid facere et non propter piam et deo placentem 


στόν vi ποιεῖν καὶ ov δι᾽ εὐσεβῆ καὶ ϑεῷ ἀρέσκουσαν 
πρᾶξιν τιϑέναι τὸν νόμον. τῶν περὶ τῆς στρατείας 
τῶν περιβλέπτων σιλεντιαρίων ἰδικῶς δεδομένων καὶ 
πεφιλοτιμημένων αὐτοῖς προνομίων ἐπὶ τῆς ἰδίας 
ἐσχύος μενόντων. 


actionem ponere legem: de militia quippe spectabi- 
lium silentiariorum proprie datis et largitis eis pri- 
vilegiis in sua virtute manentibus. 


CAPUT VI. 


2 ^ E ^ , er € v c , 
, Ἐπειδὴ δὲ πρὸς φιλανϑρωπίαν ἅπας ἡμῖν ὁ νόμος 
ἥρμοσται, ὁρῶμεν δέ τινας συνοικοῦντας γυναιξὶ προι- 
κῴων χωρίς, εἶτα τελευτῶντας, καὶ τοὺς μὲν παῖδας 
ἐκ τοῦ νόμου καλουμένους πρὸς τὸν πατρῷον κλῆρον, 


Quoniam vero ad clementiam omnis a nobis lex 
aptata est, videmus autem quosdam cohaerentes mu- 
lieribus indotatis, deinde morientes, et filios quidem 
ex lege vocatos ad paternam hereditatem, mulieres 


τὰς δὲ γυναῖκας, κἂν εἰ μυριάκις ἐν τάξει νομέίμης 25 autem, licet decies milies in statu legitimae coniugi 


γαμετῆς συνῴκησαν, ἀλλ᾽ ovv διὰ τὸ μὴ γενέσϑαι μή- 
τε προῖκα μῆτε προγαμιαίαν δωρεὰν μηδὲν ἔχειν δὺυ- 
ναμέναβ, ἀλλ᾽ ἐσχάτῃ συζώσας ἀπορίᾳ, διὰ τοῦτο 
ϑεσπίζομεν, πρόνοια» γενέσϑαι τούτων καὶ ἐν τῇ 


manserint, attamen eo quod non sit facta neque dos 
neque antenuptialis donatio nihil habere valentes, 
sed novissima viventes inopia, propterea sancimus 
providentiam fieri etiam harum et in successione 


διαδοχῇ τοῦ τελευτήσαντος, καὶ τὴν τοιαύτην γαμε- 80 morientis et huiusmodi uxorem cum filis vocari. Et 


τὴν μετὰ τῶν παίδων καλεῖσϑαι. καὶ ὥςπερ ἐγράψα- 
, - » 2 * 
pev vóuor βουλόμενον, εἴπερ ἄπροικον οὖσαν τὴν ya- 
2 


μετὴν ὃ ἀνὴρ ἀποπέμψεται, τὸ τέταρτον μέρος τῆς 
2 


αὐτοῦ περιουσίας λαμβάνειν αὐτήν, οὕτω κἀνταῦϑα, 


sicut scripsimus legem volentem, si sine dote exi- 
stentem uxorem vir dimiserit, quartam partem eius 
substantiae accipere eam, sic etiam hic, quoniam 
contingit forte paucos aut plures esse filios, quar- 


ἐπειδήσερ εἰκὸς ὀλίγους ἢ πλείους εἶναι παῖδας, τὴν 35 tam partem substantiae habere muliérem, sive plures 


τετάρτην τῆς περιουσίας μοῖραν κομίζεσϑαι τὴν yv- 
- » , » » - , 
vaixo, εἴτε πλείους εἴτε ἐλάττους οἱ παῖδες εἶεν. εἰ μέν- 


sive minus filii fuerint. Si tamen legatum aliquod 


cap. V 81 (Θεσπίέζομεν vàc.....) extat B 25,6 (B* p.322 Zach.) E 
cap. VI om. L, eiusdem particulas quasdam cum novellae CX VII cap. 5 contaminatas exhibet B 28,12 (cf. B* 
.». 161 Zach.) indeque illi novellae insertas repetit Lf. 142, unde lectionis diserepan!iam notavi. 





1 Propterea igitur sancimus, ut ea quae sunt ex casu qui vocatur militiae non cuivis temere oppigne- 
rentur, nisi si creditor sit qui ad hoc ipsum pecuniam credidit ut militia ille potiretur. Certe reliquis 
creditoribus non temere hoc concedimus: sed si defuncto liberi sint vel uaxor, jue omnibus modis ante- 
ponimus, uf et adeant nos et secundum iussionem nostram ea auferant, non tamquam paternam here- 
ditatem, si quidem ceteroqui inops sit, sed tamquam imperialem liberalitatem; quo et iis qui bona relin- 
quunt et qui nihil habent opem quam par est feramus. Si vero iis nec filius ullus nec uxor eaciterit, 
neque creditor qui in ipsam militiam credidit, tunc ceteros quoque creditores in. partem. earum rerum 
vocamus, ne quid videamur inhumani facere ac non propter piam actionem et deo acceptam Fo: hanc — 
legem. | Ceterum privilegia quae de militia spectabilium silentiariorum specialiter data iisque donata sunt 
in sua firmitate maneant. * 
VL. Quoniam vero ad humanitatem tota nobis lex accommodata est, videmus autem. quosdam 
mulieribus uti sine dote nuptis, deinde decedere, et liberos quidem ex lege ad paternam hereditatem vo- 
cari, mulieres autem, licet sescenties legitimae uxoris locum obtinuerint, tamen quia nec dos nec donatio 
antenuptialis facta sit, nihil habere posse, sed in extrema inopia vivere: propterea sancimus, ut his quo-.— 


ios prospiciatur in successione defuncti, atque eiusmodi uxor una cum liberis vocetur. Et quemadmodum 


egem scripsimus quae, siquidem vir uxorem sine dote nuptam dimiserit, 


illam accipere vult, ita hic 


uartam partem substantiae eius. 


uoque, cum forte plures vel pauciores sint liberi, quartam substantiae - 


partem mulier accipiat, sive plures sive pauciores sint liberi. Si quod vero legatum ei maritus reliquerit — 





1 τὰ ἐκ τοῦ καλουμένου x&cov στρατείας I. B. Koehler 
interpr. et emend. iuris Rom. (a. 1192) I 99 (cf. Theod. τὰ 
ix τοῦ casov τῆς στρατείας, Ath. τὰ (τὰς cod.) ἐκ τοῦ 
κάσου τῶν πιπράσχεσϑαι δυναμένων στρατειῶν κερ- 
δαινόμενα, sim. ful.)] τὰς ἐκ τοῦ καλουμένου κάσου στρα- 
τείας (κάσσου στρατιὰς 1) MLB ea quae appellantur ex 
casu e (cf. nov. XCVII c. 4) || 4 ἐκείνου L || 6 τούτου 
L* || ἴ προκρίνομεν Mz] προκρένεσϑαι LB || τε om. L^ | 
9 ἄπειρος L! || 12 οὔτε παῖς] οὔτε om. IL, παῖς om. L* | 
13 αὐτὴν] ταύτην B || 14 μεταδίδομεν τῶν τοιούτων] 
praebemus haee ς | 16 οὐ δι΄] οὐδὲ B || 21 ἅπασαν L 
21 δωρεὰν προγαμιαίαν B || μηδὲ ἔχειν (τέ add. LL 
δυναμένου L! || 29 πρόνοια» «voíav L! || vovtov|] ctiam 
harum (i.e.xai τούτων) ς || 30 xai τὴν — 35 παῖδας et 
51 εἴτε — εἶεν om. BD, in quibus post γυναῖκα (36) verba 





nov. CXVII c. b οἴτω μέντοιγε — ἐκελεύσαμεν νόμου 
inseruntur. decurtata || 82 νόμον] nov. XXII c. 18 





2 ex casu] ex causa A!| prompte] prom V' propterea - 
igitur sanccimus R! || 3 mutuauerit & || 4 emerent A! | 
5 prompte] propterea R! || 6 uxore V! || defucti V. 

7 nostram iussionem V || hoc R || 9 aliis inops] alius Lr 
V || 11 meritorito V!|| 16 quippe V vu/g.] quidem AT 
17 silentiarum Rt || 22 aptata vu/g.] apta R aperta VT 

mulieribus — morientes bis scr. V! | 23 deinde co de- 
inde morientes A | 25 statum R | 26 manserit R* || - 
28 inopia om. R* || 29 prouidentia V | 30 et sieut] et - 
om. V^ | 33 eam] eius V^ | 34 contingit Avulg.] con- — 
tigit VT || 36 sive minus] rin (ve/ ἈΠ) milius V! minus V?|| - 
fuerint] fiunt & sint V 





1 





ET INTRODUCENDIS 


305 


Nov. LIII 6 





τετάρτης μοίρας, ἀναπληροῦσϑαι τοῦτο" ἵνα xaJa- 
D αὐταῖς ἐβοηϑήσαμεν, εἴπερ axonen- 
siev 


» - 


1 


- 
x 


ων, 7t εἰ 
τοῦδε τοῦ νόμου e 
Dv συνοικούντων ϑάτερος 


τελευτῶντα ἢ τὴν τελευτῶσαν εὔπορον εἶν 
? E ? * 

περ ἀλλαχόϑεν ἴσως εὐποροίη, τὴν οὐκ εἰξενεγκοῦσαν 

?» ovx 


τς 
à 
i 
: 
δι 


προῖκα ἢ τὸν οὐκ ἐπιδόντα τὴν διὰ γάμον ὃ 


ἔκαιον βαρύνει» τοὺς παῖδας τῇ Ó 


ἀπορία τοῦ συνοικήσαντος παρὰ τῆς εὐπορίας 
£oov 9 /04TO. 


reliquerit ei vir minus [a] quarta parte, compleri 
hoc, ut sicut laesas eas iuyamus, si forte dimissae 
fuerint a viris indotatae consistentes, ita vel si per- 
duraverint semper cum eis, eadem tur pro- 
5 videntia. Scilicet omnibus secundum instar illius 
nostrae constitutionis, quae quartam decernit eis, 
etiam hic servandis similiter iter quidem in viris, simi- 
liter autem in mulieribus. Communem namque etiam 
hanc super eis ponimus legem, sicut etiam praece- 


10 dentem. 


— habuerit, harum exactionem 


ἢ ὃ ἀνὴρ ἢ 5 γυνὴ διάκειται, ὥςτε τὸν μὲν 20 ps aut vir aut mulier inveniatur, et moriens qui- 


—* antenuptialem donationem. Quod etiam hic vo- 
umus obtinere, nisi tamen ipse vir aut legatum ei 


p & se conficienda universis faciens mani- 
esta, quatenus ipsi secundum haec vivant etiam et 





eat nullo 
nullo 
i alteruter ex coniugibus, q 


hoc enim 


is ex 0, alterius levetur. 


vero res pri 


sit. Alioqui si aliunde forsan 

tionem propter nuptias non dedit liberos successione co. 
dicit eam quae dotem non intulit non posse res viri per 
hic quoque 


as mulier in 


inopia laboret, ita ut defunctus vel defuncta guidem locuples, ille vero vel illa quae superstes est inops 
| si ali les si, pur non fuerit cam quae dotem non obtulit 9l cun qui doma- 


onerare, quoniam lex alia nostra est, quae 
tionem tialem sibi vindicare. Dod 


valere volumus, nisi forte ipse vir vel legatum ei vel partem institutionis aliquam reliquerit: 
fieri nullo modo invidemus, ut leges per omnia consonae nobis serventur et inopia alterius con- 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt tua sublimitas operam det ut valeant et αὐ effectum ad- 
ducantur, eaque per edicta quae proponet omnibus manifesta faciat, ut secundum haec vivant atque degant, 





2 τετάρτης] διορισϑείσης BL || ἀναπληρούσϑω B! 

ἵνα — 11 ἔμπροσϑεν om. BL | 11 δὴ Zachariae] δὲ M 

10»] τῶν M? | μέντοι] δὲ BL ἢ 14 ὑποκεῖσϑαι τῶν 
τοιούτων BL) ὑποκεῖ τῶν ovvov (sic) M ἢ ὑποκεῖσθαι 
uei om. B* ἢ 15 δανείσμασι) creditoribus 
(i. e. δανεισταῖς ἢ ς, Iulian.c. 181 | 16 κατ᾽ οὐδὲν (sic) MI 
17 κληρονομεῖ B | 18 εἴπερ — 35 δίκαιον M] εἴπερ ἡ 
γυνὴ προῖκα μὴ (μὴ om. L!) ποιησαμένη ἀπόρως διά- 
κεῖται (ἀπορός ἐστιν B'), ὥστε τὸν μὲν ἄνδρα τελευ- 
τῶντα εὔπορον εἶναι, τὴν δὲ vcav πένεσϑαι. ἐπεί- 
τοιγε ἴσως εἰ ἀλλαχόϑεν (ἀλλαχόϑεν εἰ B*) εὐποροίη, 
τὴν οὐκ (ovx om. B*) εἰξενεγκοῦσαν (ἡ οὐκ εἰξενεγκοῦσα 
D!) προῖκα οὐκ ἂν εἴη δίκαιον BL || 26 νόμος] nov. 11 
c. 9 ἢ ἡμέτερος om. B* | 28 διὰ) τῆς add. B ἢ 29 πλὴν εἰ 
μι, et quae sequuntur om. B* | 30 ἐνστάσεω: ML] $zx0cca- 
σεως Β΄ om. B! | 32 τηρεῖτο M^? || 335g. xai 7; — ϑερα- 
πεύοετο om. BL, ubi additur nov. 117 c. 5 clausula interpo- 
lata | 31 αὐτοῖς L | 38 «av? L | 39 v om. L ἢ kal. oct. 
M, c v.L, Áth.] x. kal. Oct. cv. L, vulg. i ὀκτωβοίῳ 


Ἰουστινιανοῦ τὸ εα' Ath., om. Theod. | 40 post Bilisario 
ue. conss. ann. II M μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ 
(ἔτους β΄ Theod.) Ath. Theod. (subscr. dat. cons. uilisarii 
Iui.?, om. Iul. codd. rell.) 





1 relinquerit V (id. 29) ἢ vir] à (i. e. ubi) V! (id. 21) || a om. 
vulg. | 2 1uvamus] uideamus R | 3 perdurauerit E ἢ 4 per- 
fruantur RT] fruantur V vulg. | 6 ei R ἢ 9 etiam E] et 
vulg., om. V | 12 *actionem libri (cf- luin. c. 131) ἢ 
13 omnis R! || 15 secundum quod in illius] «««**** nullius 
R! | 16 *iure libri | 18 conuictorum A! | 20 et] Zeg. ut? | 
21 femina RV] mulier vulg. | locuplex ET | 22 ista Καὶ | 
23 offorentem V? | non dantem] moderantem RK! ἢ 26 ac- 
quirere vulg.| 27 per om. V | 30 in omnibus nobis V] 
in omnibus modis nobis αὶ in omnibus modis T'vuig. 
32 saluetur alterius V | 36 ualere om. R | tradere V 
31 *uniuersa libri | 38 etiam om. V || 39 conversentur vulg. 
subscr. dedimus ex V Bamb. I || x. om. Bamb. I | octub. 
eap. V ἢ imp. add. vulg. ἢ 40 p.c. Bamb. Π kal. april. ΡΠ 








Theod.) | imp. dn. Iustiniano pp. aug. ann. XI M βασιλείας 
nl. 





Al 


bilisiario V, om. Bamb. 1 | uiro — V Bamb. I 


Nov. LIV pr. 306 CONSTITUTIONEM QUAE EX 





"NA LIV. Coll. V tit. 7 
ΠΕΡῚ TOY ΤῊΝ T9N ENAHOTPAOQN AIA- CONSTITUTIONEM QUAE EX ADSCRIPTICIO 


TAZIN X9PAN EXEIN AQ OY EZEOO9NHOH. T LIBERA NATOS ESSE LIBEROS VULT NON 
ΚΑῚ ΠΕΡῚ TOY ΠΑΝΤῚ EYKTHPI9I OIK9I HIS QUI ANTE CONSTITUTIONEM NATI SUNT 
KAIETEPO9I ΤΌΠΩΙ EYXEBEI ἘΞΕΙ͂ΝΑΙ ΠΡῸΣ ὅ ΒΕ) QUI POST CONSTITUTIONEM PRODESSE. 
TA OMOIA ΠΟΙΕΙ͂ΣΘΑΙ ENAAAATAX ΤῊΝ ET UT VENERABILES DOMUS COMMUTATIO- - 
AKINHT9N ΚΤΉΣΕΩΝ AEKPETOY NES FACIANT ADINVICEM IMMOBILIUM RE- 
HPATTOMENOY. RUM DECRETO PRIUS INTERPOSITO, EX- 
CEPTA HAC MAIORE ECCLESIA. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "Ioávvg τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 10 Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 
σπραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 


{«Προοΐμεον.) Ἔν τινὶ τῶν ἡμετέρων διατάξεων (Praefatio. In quadam nostrarum constitutio- 
οὐδὲν ἀσαφὲς ἐχούσῃ κεκένηνται ζητήσειβ, τινῶν ἐξ- num nihil obscuritatis habente motae sunt quaestio- 
ἐπίτηδες καὶ πρὸς τὸν ἑαυτῶν σκοπὸν ἀσάφειαν ἐπ- nes ab aliquibus ex studio et ad suam intentionem 
αγόντων αὐτῇ. ἐλευϑερίας γὰρ ὄντες ἐρασταὶ ἔναγχος 15 obscuritatem ei introducentibus. Cum enim liber- 
τεϑείκαμεν νόμον, cts μὴ κατὰ τὸ παλαιόν, εἰ ἐξ tatis amatores simus, nuper posuimus legem, ut non  - 
ἐναπογράφου καὶ ἐλευϑέρου προξώπου προέλϑοι γονή, secundum antiquitatem, si ex adscripticia et libera — 
πάντως αὐτὴν ἀκολουθεῖν τῇ ἐναπογράφῳ τύχῃ, ἀλλὰ persona processerit soboles, omnino eam sequi ad- 
κατὰ τὴν τῆς δουλικῆς τύχηβ παρατήρησιν οὕτω xai ἐπὶ —Scripticiam fortunam, sed secundum servilis fortunae 
τῶν ἐναπογράφων νομίζεσϑαι, καὶ πρὸς τὴν τῆβ γα- 20 observationem, sic etiam super adscripticiis putari, 
στρὸς κατάστασιν καὶ τὴν τοῦ τεχϑέντος κανονίζεσϑαι et secundum ventris statum etiam eius qui nascitur 
τύχην. ἐξ ἐλευϑέρας γὰρ μητρὸς προελϑεῖν δοῦλον considerari fortunam. Ex libera namque matre pro- 
βρέφος ὁ ἡμέτερος εὖ ποιῶν οὐκ ἠβουλήϑη νόμος. cedere servilem partum mostra bene faciens noluit 
cere ἐφήσαμεν ἐν τῷ νόμῳ, sire τινὲς συνοικοῦσε lex: quoniam diximus in lege, si quidam coniuncti 
γυναιξὶν εἴτε καὶ συνοικήσαιεν, εἶτα παιδοποιήσαιεν, 25 sunt mulieribus sive etiam coniuncti fuerint, et fili 
οὕτω τὸν νόμον ἐπὶ τοῖς τικτομένοις κρατεῖν. τινὲς  procreantur, italegem in his qui procreantur valere. - 
δὲ οὕτως ἀνοήτως ἢ κακούργως ἑρμηνεύειν ἐπεχείρη- δέος autem sic fatue aut callide interpretari nisi 
cav τὸν νόμον, ὥςτε κἂν εἰ πρὸ τῆς διατάξεως ἐτέχϑη- sunt legem, ut etiam si ante constitutionem nati 
σάν τινες, κἂν εἰ σφόδρα εἶεν πρεσβῦται, νομίζειν — sunt aliqui, vel si valde sint senes, putent eos libe- 
αὐτοὺς ἐλευϑεροῦσϑαι, ὥςπερ ἄρτι τικτομένους ἀλλ᾽ 30rari tamquam enim modo natos et non longe prae- 
o) μακρῷ προειληφότας τὸν νόμον" xcírowys ἡμεῖς cedentes legem: cum utique nos hunc habuerimus - 
ταύτην ἔσχομεν ἔννοιαν, ὥςτε εἴτε συνοικοῦσιν ἤδη intellectum, ut si cohaerent iam quidam uxoribus et 
τινὲρ γαμεταῖς, εἶτα μετὰ τὸν νόμον παιδοποιήσονται, post legem filii procreati essent, aut non cohaerent | 
εἴτε μὴ συνοικοῦσι μὲν ὕστερον δὲ γήμαιεν, τὸ μετὰ — quidem, postea vero nuptiae fierent, post legem nati - 
τὸν νόμον τικτόμενον ἔχειν τὴν ἐκ τοῦ νόμου 0s0o-35 haberent ex lege datam libertatem. 3 
μένην ἐλευϑερίαν. 


3 
3 





























» 


Now. LIV (— Coll. V tit. 1: gloss.) Graece extat in M. — Epit. Theod. 54, Athan. 18, 1. Julian. const. XL VIII. — 1 
Citatur ut νεαρὰ β΄ in paratitlis ad Coll. const. eccl. I 2. p. 1252, 1253 Voell. " 


eil- 





m 


LIV. 


UT CONSTITUTIO DE ADSCRIPTICIIS LATA LOCUM HABEAT INDE A TEMPORE οὔθ 
PUBLICATA EST. ET UT OMNI AEDI SACRAE ALIIQUE LOCO PIO CUM SIMILIBUS PER- 
MUTATIONEM FACERE IMMOBILIUM POSSESSIONUM DECRETO INTERPOSITO LICEAT. - 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. De nostrarum constitutionum aliqua, quae nihil obscuri habet, quaestiones mot 
sunt, cum essent qui de industria et proprii consilii gratia obscuritatem ei induant. .Nam cum libe : 
simus amantes, nuper legem tulimus, ne secundum antiquum usum, si ex: adscripticia et libera pers 
proles procreata sit, ea omnino adscripticiam sequatur fortunam, sed quod in servili condicione obser 
tur, idem etiam in adscripticiis valeat, et secundum uteri statum etiam partus condicio dirigatur. Ea. 
libera enim matre servilem partum procreari leo nostra merito noluit. Yan in lege diximus, sive qui. 
sibi uxores coniunzerunt sive etiam postea coniunzerint ac liberos inde procreaverint, ita legem de dis. 
qui procreantur valere. Nonnulli autem. adeo inconsiderate vel —— interpretari legem conati ; 
ut eliam si qui ante constitutionem nati fuerint, licet admodum grandes sint natu, eos liberari existiment 
tamquam qui modo nati sint ac non longo tempore ΟΝ praecesserint: cum tamen id nobis consilium fueri 
ut, sive qui iam uxores sibi coniunzerunt et post legem liberos procreaturi sint, sive non coniunz 
uxores, postea autem ducturi sint, liberi post legem nati libertatem eo lege datam habeant. 


— 
» 


pt 
J 
LI 





2 rubr. Ὥστε τὴν διάταξιν τὴν βουλομένην τοὺς ἐξ | 6 domos V || communicationes V! || 7 mobilium V*- 
ἀπογράφου (αναγράφου cod.) καὶ ἐλευϑέρας τεχϑένταβ | 8 excepto V! | 9 hie V|| 16 seimus R* | ut del. R*- 
ἐλευϑέρους εἶναι (νοεῖσϑ'αι add. Coll.) xai τὰ ἑξῆς Ath. | 11 ascriptitis V! ascriptitio V? inseriptitia & || 18 in-- 
(Coll. const. eccl), ς. Περὶ τοῦ τὰ εὐκτήρια ἀνταλλάσσειν | soriptitiam V*R || 19 sed om. Κ᾽ del. FK? | secundum ser- 
ἀλλήλοις, καὶ περὶ τῶν ἐξ ἐλευϑέρας τεχϑέντων γεωρ- | uilis] quod uilis R! | 20 inseriptitiis V *R? inscripturis. 
γῶν Theod. || 10 Ἐὑπάρχω M || 16 νόμον] Cod. 11, 48,24} | 1} 23 patrem R'| 24 quidam] quidem a A* qu j 
24 εἴτε! si (i.e. εἰ ἢ € || 38 παιδοποιήσαντες M? R?| 25 coniucti V || fuerint] sunt fuerint R^ || 26 qui 

— creantur V | 27 nisi VT'] uisi R? si R* ausi vulg.| 2886 — 

1 EK LurV | 2 constitutio A || inseriptitio E! in- | ante] sciant R' || 29 ualide 771 | senex A! | 30 enim — 

scriptitione 185 inscriptio V | 3 libera] libera muliere R | om. vulg. | 32 sg. intellectum ete.] telleetum — aut non. E. 








liberos esse R | 4 sunt om. R'!V || 5 prodessent A? co| scr. R* in ras. 2 versuum || 35 data V 





ADSCRIPTICIO ET LIBERA 


307 


Nov. LIV 1. 2 





CAPUT I. 


"Iva μὴ τοίνυν ἐξῇ τεχνάζειν καὶ κακουργεῖν xai 
τοὺς τῶν χω βλάπτειν δεσπότας ταῖς τοιαύταις 
ἑρμηνείαις, διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, πάντας τοὺς τεχϑέν- 
τας ἐκ τοῦ καιροῦ τοῦ νόμου τούτους καὶ μόνους ἐλευ- 
ϑέρους ἐναπογράφου τύχης εἶναι, εἴπερ ἐξ ἐλευϑέρων 
mie ρων, παντὸς TOU προειληφότος τῷ πα- 
p πεφυλαγμένου νόμῳ. 


Ne igitur liceat artibus uti et malignari et pos- 

sessionum nocere dominis talibus interpretationibus, 
poser sancimus omnes qui nati sunt ἃ tempore 
egis hos solos (liberos) esse adscripticia fortuna, si 

5 ex liberis nascantur matribus, omne praeteritum anti- 
quae servandum legi. 


CAPUT II. 


, σὺ» ἀκριβείᾳ μέντοι πάσῃ κατὰ 
τὴν τοῦ νόμου π' ἤἥρησιν, εἰ δὲ ἰδιωτικὸν χρέος, 
soluto διδόναε πρᾶγμα ἀκίνητον, καὶ κατὰ μηδὲν 


κλησίᾳ πρὸς ^ 
οἶκον ἢ ξενῶνα ἢ νοσοκομεῖον, ἢ ἐκείνοις πρὸς ἐκκλη- 
σίαν ἢ πρὸς ἄλληλα ἢ πρὸς ἕν τῶν ἔμπροσϑεν ἡμῖν 
ἠρεϑμημένων, ἢ ἑτέρῳ οἱῳδήποτε εὐαγεῖ οἴκῳ, ἄδειαν 
ἔδομεν τοῖς 
ἄμειψιν ποιεῖσϑεαι, καὶ τοῦτο πολιτεύεσθαι, καὶ μὴ μό- 
ac De a ορ σε σε ἴα 275 Deu ge & νόμος, 
ἄδειαν ἔχει» ἀμείβειν, ἀλλὰ καὶ τοὺς εὐαγεῖς οἴκους 
τοὺς τῷ βασιλεῖ πάντων ἀνειμένους ϑεῷ" οὕτω μέν- 
τοι, ὥοτε καὶ 
καὶ us9" ὅρκου, καὶ παρὰ τῷ τῶν τόπων μητροπο- 
τῇ ταῦτα σκοπεῖσθαι" καὶ εἴπερ ταῖς — 

ἀποδειχϑείη μεθ᾽ ὅρκου, ὡς συμφέρον ἐστὶν ἑκατέ 
τὸ τοιοῦτο, πράττεσϑαέ τε αὐτὸ καὶ πολι- 


τεύεσϑαι καὶ κρατεῖν, καὶ μὴ δεῖσϑαι μήτε ἰδικῆς κε- 35 vino pragmatico 


λεύσεως μήτε ϑείου πραγματικοῦ τύπου. 
μέντοι τῶν εἰς τοῦτο 


ϑεοῦ κρίσιν, εἴ τε π 


ἐχόντων 
ὁμένων τὴν ἐκ τοῦ μεγάλου 
αἴεν TOU προτήκοντοΞς ἢ εἴ τις 


simpliciter venerabili domui ad aliam venerabilem 


οἶκον, τουτέστιν ἢ ἐκ- 20 domum, hoc est aut ecclesiam aut ptochium aut 


monasterium aut venerandam domum aut xenodo- 
chium aut nosocomium, aut ilis ad ecclesiam aut 
alterutrum aut unum horum quae prius a nobis di- 
numerata sunt, aut alteri cuilibet venerabili domui, 


τῶσιν αὐτῶν διὰ τοῦδε τοῦ νόμου 25 licentiam damus quam horum per hanc legem 


commutationem facere, et hoc valere, et non solum 
imperium, sicuti prior dabat lex, licentiam habere 
commutare, sed etiam venerabiles domos quae regi 
omnium dicatae sunt deo, sic tamen ut etiam de- 


δέκρετον πράττεσϑαε σὺ» ἀπκρεβείᾳ πάσῃ 80 cretum interponatur cum omni subtilitate et iure- 


iurando; et apud locorum metropolitam haec consi- 
derari, et si revera probatum fuerit cum iureiurando, 
quia utile est utrique parti hoc agi, ratum esse et 
valere, et non egere neque speciali iussione nec di- 
ico typo: habentibus quippe his qui ad 
talia conveniunt magni dei iudicium, si quid prae- 
varicati fuerint horum quae competunt aut quoddam 


cap. II (ἐν δὲ τῇ v8 ἐν τῷ β΄ κεφαλαίῳ) argumentum adumbrant paratitla ad Coll. const. eccl. I 2 p. 1253 Voell. 





L Ne igitur artibus uti et malitia praedi 


cione 


autem nuper legem scripsi. 


aliquo modo mederemur, volentes ecclesias, siquidem — sit 
tamen diligentia secundum legis observationem, * 
1 ienationem prohibet, videri offendere, etiam hoc adici- 


neque in ulla re legem prius latam, quae omnem 


Lumina ui li in ationibus fraud 


terpr. 
facere liceat, propterea sancimus, omnes qui nati sunt inde a tempore legis solos ab adscripticia condi- 
ione liberos esse, si quidem ex lberis matribus nati sint; ut omne quod praeteriit antiquae legi servetur. 


ad ecclesiasticas alienationes 
bitum, posse etiam alienare, cum omni 
ivatum sit debitum, rem immobilem pro soluto dare, 


dis quae inent 


ὁ permuíationem immobilium rerum facere visum sit venerabili domui cum altera venerabili 


mus: si p 
domo) propter inevitabilem aliquam 
pliciter 


: / causam aíque utilem et ei quae datura et ei quae acc. 
sacrae, id est vel ecclesiae cum ecclesia vel ptochio cum ptochio vel zenodochio cum cen 


tura sit aedi 
chio, et sim- 


iae domui cum altera veneranda domo, id est vel ecclesiae cum ptochio vel monasterio cum ora- 


torio vel czenodochio vel nosocomio, vel illis cum ecclesia vel inter se invicem vel cum uno eorum quae 


antea 2 nobis enumeraía sunt, vel ali 
hanc legem permutationem faciendi, et 
tandi lentum habeat, se 


earum 
[ c valeat, neve solus imperator, sicuti prior lez: dicebat, permu- 
eliam sacrae domus, quae regi omnium deo dedicatae sunt; ita tamen, ut 


domui, licentiam damus prü per 


etiam decretum fiat cum omni subtilitate et iureiurando praestito, atque apud locorum metropolitanum 


haec considerentur, et si revera probatum sit iureiurando praestito 
et fiat et ratum sit et valeat, neve aut speciali iussione aut sacra pragmatica sanctione i. 


quid utrique parti utile esse, id 
s igeat. Quam- 


quam iis qui ad hoc accedunt imminebit magni dei iudicium, si quam officii partem neglexerint vel si qua 





6 μητέρες M^? || 8 νόμον] nov. ΧΙ, ΤΊ | 9 κατά τε om. ς ἢ 
11 αὐτὰς] subaudi ἐκκλησίας (cf. 211,21. 304, 9. LXII 
pr.1)]] μέντοε om. ς | 13 proculotio, s. v. ἤτοι ex αδείας M || 
14 προςτεϑέντι M || 15 ὥστε ei] et c. Hiatum notavi (ex- 
cidisse quaedam ante 24 ἄδειαν δίδομεν Hombergkius cen- 
sebat): : fere ὥστε εἴ {ποτε ἄμειψιν ἀκινήτων 
ἀρμάτων ποιεῖσϑαι δοκοίη τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις πρὸς 

) κατά τινα κτλ. Cf. Iulian. cap. 189 Si ecclesia 
eum ecclesia vel ptochium cum ptochio vel ecelesia cum 
ptochio rerum immobilium permutationem faeere malu- 
erit hoeque fieri prosit utrique loco, lieeat primatibus 
eius pefmutare eic. || 18 πτωχεῖα M? || 20g. ἐκκλησία» 
et μοναστήριον Mz, corr. Scringer | 29 τοὺς om. M^ 


1 liceat igitur Z& | possessionem . | 4 solos] solutos 
vulg. liberos addidi|| inseriptitia R^ inascriptitia V | sij 
al qui ΚΞ s.v. | 9 funt] fuerint RV | 13 uidei Κὶ αὶ 
14 prohibent V: | 15 et] ut Beck ἢ 16 uenande V' | 
17 aut ptoehium ad tochium A aut apotichium ad op- 
toehium V | 18 xenodochio] xenodochium (scenodochium 
T) übri| 19 venerabilem] uenerandam V | 20 ecclesiam 
RV] ecclesiae vulg. | aut RT] ad Vvuig. | optochium 
V | 21 monasterio ad uenerandam . | 22 nosochomium 
RT | 22g. aut ad alterutrum vulg. | 23 aut unum VT] 
ad unum A | denumerata A | 24 uenerabile V! ἢ 28 rei 
R | 36 talia] italia Εὖ 





39* 


Nov. LV pr. 


308 


UT DE CETERO COMMUTATIONES 





συμπαιγνία γένοιτο 1, τι παρὰ τὸ συμφέρον ἑκατέρῳ 
πράττοιτο μέρει. καὶ γὰρ δὴ καὶ ἀραὶ τούτοις αἱ πάν- 
τῶν ἐπικείσονται φοβερώταται καὶ ας τὰ ϑεῖα τοῖς 
ἁμαρτάνουσιν ἐπάγει λό για" τῶν τε νῦν διατεταγμένων 
εἴ τε παραβαϑείη καὶ ὕστερον διελεγχϑείη κακούργως 
γενόμενον, ἀντὶ μηδὲ γεγονότος ἔσται. 

1 ἸἙξαιροῦμεν δὲ καὶ τούτου τοῦ νόμου τὴν ἁγιωτά- 
«nv μεγάλην ἐκκλησίαν, ὥςπερ καὶ τοῦ πρόσϑεν. ἐκείνην 
γὰρ ἐπὶ τῆς προτέρας κωλύσεως τῶν ἐκποιήσεων ἕστά- 


colludium fiat aut aliquid praeter utilitatem utrius- 
que geratur partis. Nam etiam maledicta his omnium 
terribilia imminebunt et quae inferunt eloquia di- 
vina peccantibus, et quae nunc disposita sunt; si 


5quid autem praetermittatur et postea demonstretur 


maligne factum, pro non facto erit. 
1 Excipimus etiam hac lege sanctissimam maiorem 


ecclesiam, sicut etiam priori; illam namque in priori - 


prohibitione alienationum stare volumus, quoniam 


ve. βουλόμεϑα, διότε τοῦτο xal αὐτοῖς vois προεστῶ- 10 et hoc ipsis gubernatoribus eius sanctissimis viris 


σιν αὐτῆς ὁσιωτάτοις ἀνδράσε δοκεῖ. 

(Ἐπίλογος.) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ καλῶς 
ἡμῖν καὶ ὁσίως παραστάντα καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑ'είου 
δηλούμενα νόμου ἐν ἅπασι τοῖς ἔϑνεσιν οἷς ἄρχει διὰ 


κηρυγμάτων οἰκείων κατὰ τὸ σύνηϑες φανερὰ ποιη- 15 praeest per 


cero. Dat.[xv.] k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani 


(pp. Aug.) ann. XL, post cons. Belisarii v. c. ann. II. 


videtur. 

(Epilogus. Tua igitur eminentia quae nobis 
bene et sancte visa sunt et per hanc sacram de- 
clarata sunt legem, in omnibus gentibus quibus 





raecepta proprie sollemniter faciat 
manifesta. at. kal. Sept. CP. imper. domino nostro 
Iustiniano pp. Aug. anno XL, p. c. Belisari v. c. anno 

[a. 537] secundo. 
LV. Coll. V tit. 8 


NE 
IIEPI AMEPPEOX IIPATMATON 
EKKAHZIAXTIK9N ΚΑΙ EMDYTEYXEQX. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Mrvà τῷ ἀγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ 
- D , " , 2 - 
τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ οἰκουμενικῷ 
. FO ASQ 
πατριαρχῇ. 


{«Προοίμεον.) Νόμον ἐγράψαμεν ἤδη τὰς δὲν 


E, UT DE CETERO COMMUTATIONES 
ECCLESIASTICARUM RERUM NON FORTUITE 
FIANT AD PIISSIMUM IMPERATOREM ET 
HOC MODO AD ALIAS PERSONAS TRANSEANT 
RES, SED HAEC TANTUMMODO FIANT AD 


25 IMPERIALEM DOMUM. ET UT LICEAT PER- 


PETUAM EMPHYTEUSIN AGI AB ORATORIIS 
IN ORATORIA DECRETO VIDELICET INTER- 
POSITO, EXCEPTA HAC MAIORE ECCLESIA, 
NE TAMEN IN PRIVATAM PERSONAM 
TRANSEAT EMPHYTEUSIS RH, 


Imp. Iustinianus Aug. Menae archiepiscopo 
Constantinopoleos. i 


(Praefatio. Legem scripsimus dudum eccle- 


ἐκκλησιαστικὰς ἐκποιήσεις κωλύοντα, μόνην δὲ aus-35siasticas quidem alienationes prohibentem, solam 


Nov. LV (2 Coll. V tit. 8: gloss.) Graece extat in M. — Epit. Theod. 55, Athan. 2,9 et in paratitlis ad tit. 1 $2 


(inde Coll. const. eccl. III 2, 9 et parat. ad 111 1). 


Julian. const. XLIX. 





collusio facía sit vel quid praeter utilitatem utriusque 
omnium terribilissimae et quas sacra eloquia peccanti 
1l sunt violatum sit ac deinde probetur impie factum, id pro non facto erit. ; ven 
quoque lege sicuti etiam a priore sanctissimam magnam ecclesiam: illam enim priore. prohibitione. alie- 


us in 


pue, —— Etenim et execrationes iis impendent 


erunt: et si quid eorum quae nunc constituta 
^ Excipimus vero ab hac 


nationum stare volumus, quoniam etiam ipsis primatibus eius sanctissimis viris id ita videtur. 


Epilogus. 


Tua igitur sublimitas quae nobis bene et sancte placuerunt. atque per hanc sacram ——— 


legem declarata sunt in omnibus gentibus quibus praeest per praecepta propria more solito manifesta 


faciat. 





Li 


LV. 


DE PERMUTATIONE RERUM ECCLESIASTICARUM ET EMPHYTEUSI. 
ldem Augustus Menae sanctissimo archiepiscopo huius felicis urbis et patriarchae universali. 


Praefatio. Legem iam scripsimus, quae alienationes quidem ecclesiasticas prohibet, solam aulem —— | 





12 τὰ om. M || 16 kal. Sept. c At] xv. k. sep. M 
μηνὲ σεπτεμβρίῳ Theod. (cf. Zachariae not.) | CP. imper. 
domino nostro Iustiniano pp. Aug. anno XI e, CP. imp. 
dn. Iustiniano ann. XI M βασιλείας TIovavwiavoU τὸ κα΄ 
Ath., om. Theod. || 17 p. c. Belisari vc. anno seeundo e, 
post Bilisario ue. conss. ann. II M μετὰ τὴν ὑπατείαν 
Βελισαρίου τὸ (ἔτους Theod. β΄ Ath. Theod. (subscr. 
dat. cons. uilisarli Jul, om. lul. codd. rell.) || 19 rubr. 
Ὥστε τοῦ λοιποῦ ἀμείψεις ἐκκλησιαστικῶν πραγμά- 
των μὴ ὡςἘ ἔτυχεν γίνεσϑαι πρὸ! τὸν εὐσεβέστατον 
βασιλέα καὶ τὰ ἑξῆς Ath.(s). Περὲ τοῦ μόνῳ βασιλεῖ 
ἀνταλλάσσειν τοὺς εὐαγεῖς TOTLOVG , καὶ περὶ τοῦ διη- 
γεκῶς ἐμφυτεύειν ἀλλήλοις τὰ εὐκτήρεα Theod. ἢ 34 Nó- 
uov]| nov. VII (περὶ τῆς ζ΄ νεαρᾶς φησιν τῶ (scr.a0) 
ἐν τῶ πρώτω κεφαλαίω schol. M) 





1 utrisque V! | 2 geratis V^ Ι 4 disposita] peccanti- » 
7 etiam om. ἢ ἢ 


bus disposita 16 || 5 autem delendum ? 
8 illam — priori om. V || 9 alienatum V || 125g. nobis bene 
RT] bene a nobis V|| 13 uisa A7] iussa V || declarata 
sunt] sunt om. V || 15 per praecepta] percepta V || 16 sub- 
scriptionem dedimus ex VT Bamb. 1 || septeb. V || CP. 


Banb. I] caj. Vom. T | impr. donno nostro V(Bamb. Z)iohi ς΄ 


dnó 7' || 17 pe. om. V || Bilisari uiri clarissimi Bamb. Z Bi-- 
lisiario uiro clarissimo V Bilis. uie. Z' | 19sg. Ey LV V 

20 commutationis V || 21 fortuito R? || 24 haec] neo R 

25 imperalem V || qppetuam (sie) emphiteusin V, per- 
petue emphiteosis (enfiteosis T) A7' perpetuas * 
teuses vulg. || 26 aratoriis & oratori V | 27 in om. Κ 1 || 
decetero AR! | 28 hae] hie R hoe V | 29 tamen] tan- 
tum V!.transeat V? | personam priuatam V || 30 transeat 
om. V | emphyteusis V] emphiteosis A enfiteosis 7' || 
31 mene AH] menne VT ᾿ ! 








ECCLESIASTICARUM RERUM 


309 


Nov. LV 1 





vuv ἐπιτρέποντα ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις καὶ πρός 
γε τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ τῇ κατὰ ταύτην 
οὔσῃ τὴν εὐδαίμονα πόλιν, ἡνίκα ἡ βασιλεία λαβεῖν τι 
παρά τινος τῶν εὐαγῶν οἴκων βουληϑείη. ὕστερον 
μὲν οὖν ἕτερον ἐγράψαμεν νόμον, οὗπερ ἐξείλομεν τὴν 
ἁγειωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν, ἐπιτρέψαντές vivas ἐκ- 
στοιήσεις, ἅςπερ ἐκεῖνος ὃ νόμος λέγει. ᾿Επειδὴ δὲ ἔγνω- 

sv ὥς τινες τὸ τῆς προτέρας διατάξεως κεφάλαιον, 
ὕπερ ἐπὶ ἀμείψει διαφερόντων τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις 
πραγμάτων πρὸς τὴν βασιλείαν ἐγράψαμεν, εἰς a 
κατὰ τοῦ νόμου τέχνην ἔτρεψαν, ἤτησαν δὲ ὥςτε 
ἡμᾶς uiv παρὰ τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας λαβεῖν, αὖ- 
τοῖς δὲ ταῦτα δοῦναι, ἐντεῦϑεν δὲ ὡρμήϑησαν moÀ- 
λοὶ ταῖς ὁμοίαις αἰτήσεσι χρώμενοι τὴν ϑείαν περι- 


autem commutationem permittentem sanctissimis ec- 
clesiis nec non sanctissimae maiori ecclesiae huius 
felicissimae civitatis, dum imperium accipere aliquid 
ab aliqua venerabilium domuum voluerit. Postea si- 


5 quidem aliam scripsimus legem, qua excepimus san- 


ctissimam maiorem ecclesiam, permittentes quasdam 
alienationes, quas illa lex dicit. Quia vero cogno- 


vimus, eo quod aliqui prioris constitutionis capi- 
tulum, quod de permutatione competentium rerum 


εἰς τὴν lÜsanctissimis domibus ad imperium scripsimus, ad 


artem legi contrariam converterunt postulaveruntque 
nos quidem a sanctissima ecclesia accipere, his autem 
haec dare, hinc adgressi sunt multi quidam simili- 
bus petitionibus utentes sacram circumvenire con- 


᾿ γράφειν διάταξιν" τὰ μὲν ὅσα πέπρακται παρ᾽ Zucwv5stitutionem. Quaecumque igitur gesta sunt ἃ nobis 


μέχρε τῆς ὕσης ἡμέρας, ταῦτα ἐπὶ τοῦ νῦν μένειν 
σχήματος βουλόμεϑα, οὐδενὸς ἀνατρεπομένου τῶν ἤδη 
παρ᾽ ἡμῶν πρὸς τὴν ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν ἐπὲ τοῖς 
τοιούτοις συναλλάγμασε πραχϑέντων ἢ πρὸς αὐτοὺς 
οἵπερ ταῦτα παρ᾽ ἡμῶν εἰλήφασι. 


usque ad praesentem diem, haec sub schemate quo 
nunc est valere volumus, nullo permutando horum 
quae iam a nobis cum sanctissima ecclesia in tali- 
bus contractibus gesta sunt aut cum his qui haec ἃ 


20 nobis perceperunt. 


CAPUT I. 


τοῦ λοιποῦ δὲ ϑεσπίζομεν μηδενὶ παντελῶς μηδὲε- 
μίαν εἶναε παρρησίαν τοιοῦτό τι πράττειν, ἀλλ᾽ ἐκεί- 
vas μόνας ἐρρῶσϑαι τὰς ἀμείψεις τὰς πρὸς τὴν βα- 
σιλικὴν οἰκίαν ἐπὶ τούτῳ γινομένας, ὥςτε διηνεκῶς 
παρὰ τῇ βασιλείᾳ μένειν καὶ μὴ μεταβάλλειν εἰς ἰδιώ- 
τη» μηδὲ τῆς ἐκείνου γίνεσϑαι δεσποτείας διὰ μέσης 
τῆς βασιλείας ἐπ᾽ αὐτὸν ὁδευούσας. ἀλλ᾽ εἴ τι γέ- 
ψοιτὸ τοιοῦτον, ἄδειαν δίδομεν τοῖς εὐλαβεστάτοις oi- 
opes τῶν πραγμάτων ἐπιλαμβάνεσϑαι τούτων xai 
ἀφέλκειν αὐτὰ πάλιν εἰς τὴν ἀἁγιωτάτην ἐκκλησίαν, 
ὡς ἂν εἰ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐτύγχανεν ἄμειψίς τις ἐπὶ 
τούτοις πρὸς τὴν βασιλείαν γενομένη. ἀλλὰ φυλάτ- 
τεσϑαι τοῦτο τὸ σχῆμα εἰς τὸ διηνεκὲς ἐκ τῆς παρού- 
σης ἡμέρας ἀρχόμενον" πάντων τῶν ἤδη, καϑάπερ 
εἰπόντες ἔφρϑημεν, μετὰ τὸν πρότερον νόμον κατὰ 
τὸν εἰρημένον γενομένων τρόπον βεβαίων μενόντων, 
διὰ τὸ ἐκεῖνα μὲν τὰ οὕτω γενόμενα παρ᾽ ἀνδρῶν 
γενέσϑαι οἵπερ ov τεχνάζοντες οὐδὲ κακουργοῦντες 
ἐποίουν, ἀλλὰ καὶ παρ᾽ ἡμῶν εἰς τοῦτο προτραπέν- 


τες ἦλθον, νῦν δέ τινας βούλεσϑαι τῷ ἐκείνων παρα- 40 


δείγματε χρωμένους ἡμᾶς τε διενοχλεῖν καὶ τὴν ἁγιω- 


 τάτην μεγάλην ἐκκλησίαν τῆς εὐδαίμονος ταύτης πό- 


cap. I summarium extat Bf 5,2, 3 (ex Theod.?) 


35 tibus, eo quod 


De cetero autem sancimus nulli penitus ullam 
esse licentiam aliquid tale agere, sed illas solas va- 


lere —— quae in imperialem domum in 
hoc factae sunt, ut perpetuo apud imperium ma- 


25 neant et non transferantur ad privatum neque illa- 


rum ius per medium imperium ad eos proficiscatur. 
Sed si quid tale fiat, licentiam damus reverentissimis 
oeconomis res apprehendere huiusmodi et trahere 
eas rursus ad sanctissimam ecclesiam, tamquam si 


30nec ab initio contigisset permutationes harum ad 


imperium factas. Sed servari hoc schema in perpe- 
tuum ex praesenti die incohatum; omnibus quae 
dudum; sicuti praediximus, post priorem legem se- 
cundum modum praedictum gesta sunt, ratis manen- 
illa quidem quae sic facta sunt a viris 
gesta sunt »«**««», nunc autem quidam volunt illo- 
rum exemplo utentes et nobis esse molesti et sanc- 
tissimam maiorem ecclesiam huius felicissimae civi- 








———— Qo 


permutationem sanctissimis ecclesiis et insuper sanctissimae magnae ecclesiae quae in hac felici urbe 
est permittit, quando quid imperator a venerabilium domuum aliqua accipere voluerit. Ac postea 
alteram scripsimus legem, unde excepimus sanclissimam magnam ecclesiam, cum permitteremus quasdam 
alienationes, quas illa lex refert. Quoniam autem comperimus prioris constitutionis caput, quod de per- 
mutatione rerum quae pertinent ad venerabiles domos cum imperatore facienda scripsimus, nonnullos in 
fraudem legis vertisse δὲ petiisse ut nos a sanctissima ecclesia talia acciperemus, accepta ipsis daremus, 
atque inde multos eiusmodi petitionibus usos sacram constitutionem circumvenire molitos esse: ea quidem 
cumque a nobis usque ad hunc diem acta sunt manere in eo quo nunc sunt statu volumus nec quic- 
uam rescindi eorum quae a nobis cum sanctissima ecclesia in eiusmodi contractibus acta sunt vel cum 
ts qui haec a nobis acceperunt. 

L Zn posterum vero sancimus, nemini omnino ullam esse licentiam eiusmodi quid agendi, sed illas 
solas firmas esse permutationes, quae cum imperiali domo ea condicione fiant, ut perpetuo apud impera- 
torem maneant neve transferantur ad privatum aut dominii fiant eius per medium imperium ad eum mi- 
grantes. Sed si quid eiusmodi fiat, licentiam damus religiosissimis oeconomis res illas vindicandi easque 
rursus trahendi ad sanctissimam ecclesiam, tamquam si ne ab initio quidem. in iis ulla permutatio cum 
imperatore facta esset. Ac servetur haec forma in perpetuum initio a praesente die facto: cum omnia 
quae iam, uti supra diximus, post priorem legem eo quem memoravimus modo facía sunt, firma maneant, 
quoniam illa quidem quae ita facta sunt a viris sunt facta qui non per machinationem vel fraudem 
rem gesserunt, sed etiam a nobis excitati ad hoc venerunt, nunc vero nonnulli illorum exemplo utentes 
et nobis molestiam facessere et sanctissimae magnae ecclesiae huius felicis urbis fraudem facere volunt. 





2 καταυτὴν M, corr. Scrimger || 5 id nov. XL VI | 
S κεφάλαιον») nov. VII c. 2 $1]|| 13 πολλοὶ] multi quidam 
(i. e. πολλοί vives) e | 21 ὁδευούσης Zachariae 


quo] qui V | 17 permutendo R' | 18 cum om. V: 
19 contractibus om. R | autem V^ || 20 pereeperint R 
21 ullam om. R | 23 in om. V:| 26 imperium maneant 
ad R*| eos] leg. eum? || proficiscantur V | 28 yconomis 
(yconomiis V!) RVT | 30 nec] nichil V |] permutatio 


V! | eireumvenire] uenire Εὖ ἢ 16 usque] uel usque :| 





2 ecclesiis V! | 4 aliqua] aliquaque V || 5 qua] quam 





— 


R! quia V! | 7 quas om. Vt | dixit V | 8 eo quod] eo 
om. vulg. | priores constitutioni V! | 9 perimitatione 
R! | 11 conuertetur £* | postulaveruntque vulg.] postula- 
uerunt RV | 12 a om. V!| 13 haee om. Rt | 14 sacrum 





| — 91 faeta Beck | 31 scema AR chema V || 32 incoha- 


tum] ines» autem V: | 34 praediotum modum R | 35a 
viris]. s uris V! iuris V3 | 36 lacunam mon notant 
libri | 31 uiuentes R 


Nov. LV 1. 2 


310 


UT DE CETERO COMMUTATIONES 





λεως περιγράφειν. ὅπερ εἰβ τὸν ἅπαντα χρόνον κατ᾽ 

2 ΄ ü , , 5 N 2 ? 
οὐδένα τρόπον yívea d'au βουλόμεϑα" ἀλλὰ κἂν εἰ καϑ' 
οἱονδήποτε γένοιτο σχῆμα, καὶ τοῦτο ἄκυρον εἶναι 
παρὰ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας εἰς τὸ διηνεκὲς 

- , 2 - Ὑ Ὁ , 

ἐκδικεῖσϑαι δυνάμενον, οὐδεμιᾶς αὐτῇ χρύνου παρα- 
γραφῆς πρὸς τοῦτο ἀντικειμένης. 


tatis circumvenire. Quod per omne tempus nullo 
modo fieri volumus: sed et si quolibet fiat schemate, 


hoc etiam infirmum esse et a sanctissima maiore 
ecclesia in perpetuum vindicari, nulla ei temporis 


5 praescriptione in hoc obicienda. 


CAPUT II. 


Κἀκεῖνο μέντοι ϑεσπίζομεν, ὥςτε τῶν ἄλλων ἁπάν- 
των τῶν περὶ ἐμφυτεύσεων νενομοϑετημένων ἐπί τε 
τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ ἐπί τε τοῖς ἄλλοις ἅπα- 


Illud quoque sancimus, ut aliis omnibus de iure 
emphyteoseos sancitis et in sanctissima maiore ec- 
clesia et in aliis omnibus venerabilibus domibus pro- 


σιν εὐαγέσιν οἴκοις τὴν ἰδίαν ἐχόντων ἰσχύν, ἄδειαν 10 prium robur habentibus licentia sit sanctissimis ec- 


εἶναι ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις καὶ τοῖς εὐαγέσεν 
οἴκοις πρὸς ἀλλήλας καὶ ἐμφυτεύσεις πράττειν δίιηνε- 
κεῖς, δεκρέτου δηλαδὴ καὶ éni τούτῳ γινομένου. ἐξ- 
ῃρημένης μὲν κἀνταῦϑα τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκ- 
κλησίᾳς, ἐπὶ τούτῳ 
ἐφ᾽ ᾧ μὴ εἰς ἰδιωτικὸν πρόθβωπον ἐκταϑῆναι παντε- 
λῶς δυνηϑῆναι. 

2 ς ^ , * 

(Enihoyos.) Ἡ τοίνυν σὴ μακαριότης và παρα- 
στάντα ἡμῖν καὶ φυλαξάτω καὶ τοῖς ὑπ᾽ αὐτὴν τοὺς 


dere καὶ αὐτοὺς τὰ ἡμῖν παραστάντα γινώσκοντας 
* , - - 
μηδὲν τούτων παραβῆναι ϑαρρῆσαι. ἔσται γὰρ ἅπα- 


σιν ἡ παρὰ τοῦ ϑεοῦ κρίσις καὶ 7) ἐκεῖϑεν ποινή, εἴ 


τι παρὰ ταῦτα ἢ αὐτοὶ πράξαιεν ἢ πραχϑῆναι συγ- 
χωρήσαιεν. 

Dat. xv. k. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XL, post cons. Belisarii v. c. (anno II). 


[a.537] — dictione prima. : 


nobis custodiat, et his qui sub ea metropolitanas 
μητροπολιτικοὺς D'oóvove ἔχουσε φανερὰ καταστησάτω, 20 sedes habent faciat manifesta, ut et ipsi quae nobis 
D placuerunt cognoscentes nihil horum praevaricari 


aut agi permiserint. 
5 


clesiis et venerabilibus domibus adinvicem emphyteo- 
sim agere perpetuam, decreto quippe hic faciendo; 
excepta quidem hic sanctissima maiore ecclesia, in 
hoc autem celebrata emphyteosi, ut non ad privatam 


δὲ γινομένης τῆς ἐμφυτεύσεως 15 personam extendi omnino possit. 


(Epilogus.) Tua igitur beatitudo quae uisa sunt 








praesumant. Erit enim universis a deo iudicium et 
exinde poena, si quid praeter haec aut ipsi egerint 


Dat. xv. kal. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XL, post cons. Belisarii v. c. anno secundo in- 





Quod quidem in omne tempus nullo pacio fieri volumus: sed licet per qualemcumque speciem factum sit, 
hoc quoque irritum esse, ut a sanctissima magna ecclesia in perpetuum vindicari possit neve ulla ei tem- 
poris —— in ea re obiciatur. 

. Verum illud quoque sancimus, ut ceteris omnibus quae de emphyteusibus et in sanctissima. 
magna ecclesia et in ceteris omnibus venerabilibus domibus constituta sunt in propria vi servatis licentia 
sit sanctissimis ecclesiis ac venerabilibus domibus etiam emphyteuses perpetuas inter se faciendi, decreto — 






scilicet hac quoque in re interposito. 


Epilogus. 


adversus haec vel tpsi egerint vel agi passi sint. 


Quamquam sanctissima magna ecclesia hic quoque eacipiatur;: 
emphyteusis autem ea condicione fiat, ut ad privatam personam extendi omnino nequeat. UM 
Tua igitur beatitudo quae nobis placuerunt et custodiat et iis qui sub. ipsa metro- 
politanas sedes habent manifesta reddat, ut ipsi quoque, cum ea quae —— intellegant, nihil 
eorum MOI e audeant. Imminebit enim omnibus dei iudicium et quae i 







futura est poena, si 





12 καὶ om.s [[ἐμφυτεύσεις πράττειν διηνεκεῖς) em- 
phyteosin agere perpetuam g | 14 κἀνταῦϑα)] hie c || 
26 subser. om. Iul. || xv. k. nou. Mz] .. καλανδῶν INosu- 
Boíov Ath. 1i nonas nouembres gv./. (μηνὲ νοεμβρίῳ 
Theod.) | CP. — ann. XI Mz] βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ 
(supplendum τὸ κα΄) Ath., om. Theod. || 21 post cons. Beli- 
sarii uc. anno II indictione prima e, pst Bilisar. uc. conss. 
M μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου ἔτους β΄ Theod. μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου (v0) y' Ath. 





2 uolumus fieri & || seemate & themate V || 3.a om. V! | 
4 imperpetuum V || uendicari £ V (posse add. Beck temere) || 
5 perscriptione V | obicienda] ob««««« V* || 7 aliis] in 


. vulg.) | 19 que V || metropolitanas V] metropolitanis 





alis Κα | hominibus V || 8 emphiteoseos RT, mph rte 
V || 9 uenerabilibus omnibus £ | 11 et om. V || ab in- - 
uicem V | emphyteosim V emphiteosin R emphyteosis T'- 
et emphyteusin vulg. | 12 perpetuo T | 14 haeo V | 
emphiteosin AR? | 18 uisa (isa XR!) sunt nobis A] nobi 
uisa sunt T' iussa sunt nobis V (iussa sunt a nobis 









metropolitanus A?  metropolitas R^  metropolitis R* 
20 sq. cognoscentes quae nobis placuerunt EK || orum V 1 
praeuari At! | 23 ipse V || 26 subscriptionem dedimus ex 
et Bamb. I | xv. k. nouemb. 77 1. nonas nouembres. 
DBamb. I| cap. 7T' epa. Bamb. 1 || impr. dom. nn. iust. 
Bamb. I iohi iust. T' || 27 post cons. Bilisario ue. Bamb. ἢ 
post c. Bili. uie. 7' x 











UT EA QUAE VOCANTUR INSINUATIVA 


911 


Nov. LVI pr. 1 





NS 
9*XTE TA KAAOYMENA EM- 


ΦΑΝΙΣΤΙΚΑ T9N KAHPIK9N 
EHI MEN ΤῊΣ METAAHZ 


LVI. Coll. V tit. 9 


R UT EA QUAE VOCANTUR 
INSINUATIVA SUPER CLERICIS 
IN MAIORI QUIDEM ECCLESIA 


EKKAHSZIAS AIAOZOGAI, ἘΠῚ SsDENTUR, IN ALIIS AUTEM EC- 


AE TON AAA9N ἘΚΚΛΗΣΙΩ͂Ν 
MH IIAPEXEZOALI. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Μηνᾷ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ 
τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως καὶ οἰκουμενικῷ 
πατριάρχῃ. 

{(Προοέμεον.) Παρὰ πολλῶν προξελεύσεις δεχό- 
μενοι τόνδε τὸν νόμον πρὸς τὴν σὴν καταπέμψαι μα- 
καριότητα δίκαιον ἡγησάμεϑα. οὗ γὰρ χειροτονούμενοι 

à τῆς σῆς ϑεοφιλίέας wAngixol ἐν ταῖς ἁγιωτάταις 
bets (χωρὶς μέντοι τῆς & Ἵ i 
κλησίας) τὰ πάντων πάσχουσι δεινότατα, μὴ προΞδε- 
χομένων αὐτοὺς τῶν ἐκεῖσε κληρικῶν πρὶν ὅσον ἂν 
βουληϑεῖεν λάβοιεν χρυσίον. καὶ ἴσμεν ταῦτα ἐκ συχ- 
γῶν προφελεύσεων περὶ τούτου γενομένων ἡμῖν. 


10 


CLESIIS PENITUS NON 
DENTUR R 


Imp. Iustinianus Aug. Menae archiepiscopo regiae 
civitatis Constantinopolis. 


(Praefatio. A plurimis aditiones suscipientes 
hanc legem dirigere ad tuam beatitudinem iustum 
aestimavimus. Qui enim ordinantur a tua reverentia 
clerici in sanctissimis ecclesiis (absque tamen sanctis- 


τωτάτης μεγάλης ἐκ- 1Ὁ sima maiore ecclesia) omnium patiuntur crudelissima, 


non suscipientibus eos illic clericis ante quam quan- 
tum voluerint accipiant aurum. Et novimus haec 
ex frequentibus aditionibus de hoc factis nobis. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, τὴν μακαριότητα τὴν σὴν τοῦτο 20 


μενέστατα φυλάξαι, καὶ εἴ τι εἰωθός ἐστι 
διδόναι τοὺς καταταττομένους ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ 
ἐκκλησίᾳ, τοῦτο αὐτοὺς παρέχειν (οὐδὲν γὰρ περὶ τῶν 


Sancimus igitur beatitudinem tuam hoc validissime 
custodire, et si quid quidem consuetudo est dare 
eos qui ordinantur in sanctissima maiore ecclesia, 
hoc eos praebere (nihil enim de his quae dantur in 


δεδομένων εἰς τὴν ἁγιωτάτην μεγάλην ἐκκλησίαν xciv — Sanctissima maiore ecclesia novamus), praeterea vero 
γνίζομεν), χωρὶς δὲ αὐτῆς ἐν ταῖς ἄλλαις πάσαις μη- 20 in aliis omnibus nulli in eis clericorum licentiam 


δενὶ τῶν ἐν αὐταῖς κληρικῶν παρρησίαν εἶναι παν- 
τελῶς ὑπὲρ τῶν καλουμένων ἐμφανισίμων τι κομί- 
ζεσϑαι. ἀλλ᾽ εἴ τις τοιοῦτό τι πράξειεν, ἐκεῖνον μὲν 
ἀφαιρεῖσϑαι τῆς ἱερωσύνης, εἰς δὲ τὴν ἐκείνου τάξιν 


esse penitus pro his quae vocantur insinuativa ali- 
quid ferre. Sed si quis tale aliquid egerit, illum 
quidem privari sacerdotio, in illius autem officium 
introire qui missus est, et hanc eum avaritiae ferre 


éxeuBaivew τὸν σταλέντα, καὶ τοῦτον αὐτὸν τῆς ἀπλη- 30 mercedem. Custodire vero baec etiam deo amantis- 


στίας κομέζεσϑαι τὸν μισϑόν. παραφυλάττειν δὲ ταῦτα 
καὶ τοὺς ϑεοφιλεστάτους Fé iig or Ag τῆς ἁγιωτά- 
τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, ποινὴν ὑφορωμένους decem 
librarum auri, εἴ τερος τούτων παραμελήσαιεν. ἀλλὰ 


simos ecclesiae defensores sanctissimae maioris ec- 
clesiae, poenam formidantes decem librarum auri, si 
quid horum neglexerint. Sed gratis omnia procedere: 


Nov. LVI (— Coll. V tit. 9: gloss.) Graece extat in M. — Epit. Theod. 56, Athan. 1, 11 (inde Coll. const. eccl. 
III 1, τ), Nomoc. XIV tit. 1,24.  lulian. const. L. — Summarium habet Coll. LX XXVII capit. 18 (inde appendix 


Nomoc. L titulorum cap. eccl. 1). 





LVI. 


UT EMPHANISTICA QUAE VOCANTUR CLERICORUM IN MAGNA 
QUIDEM ECCLESIA DENTUR, IN CETERIS AUTEM ECCLESIIS 
NON PRAESTENTUR. 


Idem Augustus Menae sanctissimo archiepiscopo huius regiae urbis et patriarchae universali. 


Praefatio. 
€sse existimavimus. 


Cum multorum aditionibus 


t etamur, hanc legem ad tuam mittere beatitudinem par 
Nam qui a tua pietate clerici creantur in sanctissimis ecclesüs (excepta tamen 


sanctissima magna ecclesia, omnium gravissima patiuntur, cum qui ibi sunt clerici eos non suscipiant 


antequam quantum voluerint auri acceperint. 
nobis factis. 


Atque haec scimus ex crebris interpellationibus ea de re 


L Sancimus igitur, ut beatitudo tua hoc validissime custodiat, et si quid ex consuetudine datur ab 
iis, qui instituuntur in sanctissima magna ecclesia, id praebeant (neque enim quicquam de iis quae sanctis- 
magnae ecclesiae data sunt innovamus), praeter eam autem in ceteris omnibus nemini ex clericis 
qui ibi sunt licentia sit pro emphanisimis quae vocantur quicquam omnino accipiendi. Sed si quis pins 
eiusmodi — ille quidem. privetur sacerdotio atque in eius locum succedat is qui missus est, et hanc 


ille insati 


is cupiditatis mercedem ferat. | Observent vero haec etiam deo carissimi defensores sanctissimae 


magnae ecclesiae, qui quidem poenam decem librarum auri metuant, si quid horum neglexerint. Sed gratis 





2 rubr.'Qgrs τὰ καλούμενα ἐμφανιστικὰ ἐπὶ τῶν 
κληρικῶν καὶ τὰ ἑξῆς Ath. "Qars ἐπὶ μόνης τῆς μεγά- 
λης ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως δίδοσθαι ἐμφα- 
ψιστικὰ Theod. | 11 ἐλεύσεις cit. Theod. 





3 insinuativà] "alias insinuata' gloss. Accurs. || clericis 
om. spatio relicto R! add. in mg. ΕΞ || 8 mene RV] | 


Mennae vulg. | 9 constantinopolim £V | 11 A pluri- 
mis RT] Per plurimas V (Plurimas vulg.) | aditiones] 
donationes V aditionis cleri 7' | 13 existimauimus R 
16 quam om. R! | 17 nouissimus E! | 20 beatitudine p 
21 quid om. R!T' | 23 haec V | 25 in eis] in om. V || 
21 quis] quid V | 29 est] e V* | 30 etiam] et R | deo] 
de eo V! 


Nov. LVII pr. 


312 


UT CLERICI QUI RECEDUNT 





προῖκα πάντα προϊέναι" τὰς γὰρ τοῦ δεσπότου ϑεοῦ 
λειτουργίας τε καὶ ὑπηρεσίας οὐ κατὰ πρᾶσιν οὐδὲ 
κατ᾽ ἐμπορίαν γίνεσϑαΐί τινα βουλόμεϑα, ἀλλὰ καϑα- 
ρῶς τε καὶ ἀδωροδοκήτωΞ. οὕτω γὰρ ἂν τοῦ πράγ- 
ματος ἄξιοι γίνοιντο, μηδεμιᾶς πράσεως ἢ ἐμπορίας 
γινομένηβ. : , ; 2 
GEmihoyoc) Ἡ τοίνυν σὴ μακαριότης καὶ οἱ 
μετ᾽ αὐτὴν ἐπὶ τῶν ἀρχιερατικῶν γινόμενοι ϑρόνων 
τὰ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένα καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου 


δηλούμενα Kam ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευ- 10 sunt legem, 


σάτωσαν. at. ur. non. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani 
(pp. Aug. ann. XL, post cons. Belisarii v. c. ann. Il. 


domini etenim dei functiones et ministeria non per 
venditionem neque per mercationem fieri aliquam 
volumus, sed pure et citra redemptionem. Sic enim 

La dient fient, nulla venditione ac mercatione fa- 
cienda. 


Bl egus) Tua igitur beatitudo et qui post 
eam in pontificalibus accesserit sedibus, quae a 
nobis ordinata sunt et per hanc sacram dec 
operi effectuique tradere festinet. 

Dat. nr. nonas Nov. CP. imp. dn. lustiniani pr. 
Aug. anno XL, p. c. Belisari v. c. anno IL. ind. I. 


[a. 531] 





'"NZ 
ΠΕΡῚ KAHPIK9N AHOZTANTON THX 


KAT AYTOYX EKKAHZIAX. ΚΑῚ ΠΕΡῚ TON 
OIKOAOMOYNTQ9N EYKTHPIOYZ OIKOY-. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Μηνᾷ τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ 25 


τῆς βασιλίδος ταύτης πόλεως καὶ οἰκουμενεκῷ 
πατριάρχῃ. 
.(HIoooíuiov.) Πολλοὶ πολλάκις κληρικοί τισιν 
, », * » . » 
εὐχτηρίοις προξεδρεύοντες οἴκοις ἢ καὶ ἴσως “παρά τι- 


15 UT CLERICI 


LVII. Coll. V tit. 10 


UI RECEDUNT ALIIS PRO EIS 
SUBROGATIS PRAEBERE SUBROGATIS EMO- 
LUMENTA, RECEDENTES AUTEM REMEARE 
VOLENTES NON SUSCIPI ET UT SI QUIS 
AEDIFICANS ECCLESIAM AUT ALITER IN 


20EADEM SERVIENTIBUS MINISTRANS EMO- 


LUMENTA VOLUERIT ALIQUOS CLERICOS 
INSTITUERE, NON FORTUITE EOS SED PRO- 
BATIONE SANCTISSIMI PATRIARCHAE 
SUSCIPIAT. 

Imp. Iustinianus Aug. Menae archiepiscopo 

Constantinopoleos. * 


(Praefatio. Plurimi saepe clerici quibusdam 
oratoriis observantes domibus aut etiam forte ab 


vov σπιρότερον ἐγκαταστάντες χορηγοῦνται τὴν νενο- 80 aliquibus prius instituti ministrantur eis [ab aliqui- 


μισμένην χορηγίαν, εἶτα χωρίξουσιν ἑαυτοὺς τῶν ἱερῶν 
καϑάπαξ “μυστηρίων δε ἃς αὐτοὶ γινώσκουσιν αἰτία, 
ἢ καϑ' οἱανοῦν πρόφασιν ἀναχωροῦσι παντελῶς τῆς 
ἁγιωτάτης ἐν ἢ καϑεστᾶσιν ἐκκλησίας. 


bus] sollemnes expensae, deinde separant semet ipsos 
divinis omnino sacramentis propter quas ipsi nove- 
runt causas, aut pro qualibet occasione recedunt 
omnino ἃ sanctissima in qua constituti sunt ecclesia. 


Nov. LVII (— Coll. V tit. 10: gloss.) Graece extat in M et omisso cap. II in L, pr. et cap. I in .B 3,4,1 (inde 


Nomoc.4 XIV tit. 8,2). — Epit. Theod. 51, Athan. 1, 12 (inde Coll. const. eccl. 11], 1, 12). 


lulian. const. LI. 





omnia fiant: domini enim dei ministeria et servitia non per venditionem nec per negotiationem ullam — ἢ 
lta enim ea re digni erunt, si nulla venditio aut nego- 


fieri volumus, sed sancte et sine largitione. 
liatio fiat. 


Epilogus. Tua igitur beatitudo et qui post eam sede archiepiscopali  potituri sunt. ea quae a 


nobis constituta sunt et per hanc sacram legem 


eclarantur ad opus 


ΣΝ adducere studeant. 





LVII. 


DE CLERICIS QUI 48 ECCLESIA SUA DESTITERUNT. ET DE IIS QUI SACRAS AEDES 
AEDIFICANT. 


Idem Augustus Menae sanctissimo archiepiscopo regiae huius urbis et patriarchae universali. 


larata - 


. Praefatio. Multi saepe clerici, qui in sacris quibusdam aedibus versantur vel etiam forte a 773 
quibusdam antea instituti sunt, fruuntur solitis annonis, deinde a sacris mysteriis sese plane separant — 
propter causas quas ipsi norunt, vel etiam per quemlibet, praeteatum recedunt. omnino a sanctissima in.— 


qua constituti sunt ecclesia. 





11 nur non. Nov. « Ath.] iu. k. nou. M kal. octub. 
Iul." (om. Iul. codd. rell.) μηνὶ νοεμβρίῳ Theod. || CP. 
imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno s, CP. imp. dn. 
Justiniani aug. XL βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εα' 
Ath., om. Iul. Theod. || 12 post cons. Belisarii ve. ann. II 
ind.I e, post Bilisariu uec. conss. ann. ]I M μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ (γ΄ Ath., cod.«y') iv. «a' (leg. 
α΄) Theod. Ath. pot. cons. uelisarii ann. secundo Zul^ p. c. 
bilisarii iterum cons. Zu. | 15 rubr. Περὶ τῶν ἄντεις- 
ἀγομένων κληρικῶν" xal περὶ τοῦ τοὺς κτέζοντας sb- 
κτήρια δοκιμασίᾳ τοῦ πατριάρχου χειροτονεῖν Theod. 
Ἔνϑα τινὲς ἀφίστανται κληρικοί, ἕτεροι δὲ ἀντ᾽ αὐτῶν 
ἀντικαϑίστανται καὶ τὰ ἑξῆς Ath. || 29 ἢ om. B* Nomoc." | 
30 καταστάντες Nomoc.? || 32 αὐτοὶ γινώσκουσιν] &no- 
γινώσκουσιν LL || 34 καϑιστᾶσιν Νοπιος. 








* 
^ ai 


1 dei functiones] defunetiones 7" defuetiones (desuetio- - 


nes V?) V functiones A || 2 aliquam] aquam V || 4 rei] 
re Beck | nulli V || uenditionem ameatione A! | 7 qui 
om. V! | post eam R V !] postea V?7' ||. accesserit VR!T] 
accesserint-R? vulg. (accesserit sedibus bis scr. R3) | 11 sub- 
scriptionem dedimus ex T et Bamb. I || xix. nonas Bamb. 1] 
vi. non. 7' || Nov. CP.] CP. nou. Bamb. Z, CP. om. T | donno 
iust. T dnni iustinian. Bamb. 7 || 12 pc. bilisari uc. an. II 
indict. prima amb, I post c. bil. uic. anno III indie. I T'|| 
16 praebeant vulg. temere || praebere subrogatis emolu- 
menta om. V || 17 remanere V || 21 uoluit E! || 23 saera- 
tissimi V | 25 menne V Mennae vulg. || 29 oratoriis Beck 
orationis /ibri || obserue««tes V! obseruientes V? vulg. 

30 ab aliquibus om. Beck | 31 separant bis scr. V! 

32 divinis] a divinis vulg. | nouerint R || 33 pro om. 


— 

















QUI RECEDUNT 313 Nov. LVII 1. 2 





CAPUT I. 


' Θεσπίζομεν τοίνυν, μὴ τοῦτο γίνεσϑαι κώλυμα τῇ Sancimus igitur, non hoc fieri prohibitionem sacro 
ἑερᾷ λειτουργίᾳ, ἀλλ᾽ ἑτέρους ἐγκαϑίστασϑαι παρὰ τῶν — ministerio, sed alios subrogari ἃ deo ΔπιΔη 1551] 
ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων, ὑφ᾽ oUs αἱ αὐταὶ “καϑ- episcopis sub quibus ipsae constitutae sunt ecclesiae, 
εστήχασιν ἐκκλησίαι, καὶ αὐτοὺς ταῦτα κομίζεσθαι. οἷ eos haec accipere. Non volumus aliquibus 
& yàp BovióusO4 τισε διδόναι κερδαίνειν τὰ ἤδη 5dari lucrari quae iam [eis] per ipsos aut propter 
παρ᾽ αὐτῶν ἢ δι᾽ αὐτῶν xognyovusva ταῖς ἁγιωτά- ipsos expendebantur sanctissimis ecclesiis (quoniam 
ταῖς ἐκκλησίαις (ἐπειδήπερ οὐδὲ ϑεμιτὸν xaO" oíav- nolumus per quamlibet occasionem lucrum aliquos 
δήποτε πρόφασιν κέρδος τινὰς ποιεῖν ἐκ τῆς érfgov ſacere ex aliorum fraudatione) sed quae ab initio 
Md: ἀλλὰ τὰ ἐξ ἀρχῆς χορηγούμενα μέχρε  ministrabantur semper dari, et non sacrum ex hoc 
παντὸς ἐπιδίδοσθαι, καὶ μὴ τὴν ἱερὰν ἐντεῦϑεν λει- 10 ministerium corrumpi: non existente licentia, post- 
τουργία» διαφϑείρεσϑαι. οὐκ οὔσης ἀδείας μετὰ τὸ — quam statuti fuerint aliqui pro prioribus clericis aut 
ἐγκαταστῆναί τινας ἀντὶ τῶν προτέρων κληρικῶν ἢ ἃ. sanctissimo patriarcha aut a provincialibus epis- 
παρὰ τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου ἢ παρὰ τῶν ἐπιχω- copis, rursus recedentes denuo remeare velle et ex- 
ἐν ἐπισκόπων αὖϑις τοὺς ἀναχωρήσαντας πάλιν pellere subrogatos, et cogi duplicia ministrare eos 
ἀνιέναι βούλεσϑαι καὶ ἐξωθεῖν τοὺς ἐγκαταστάν- 1Ὁ qui faciunt talem expensam, et subrogatis et 
vae, xal ἀναγκάζεσθαι διπλᾶ χορηγεῖν τοὺς ποιουμέ- denuo remeare volentibus, sed illos quidem rever- 
wovs τὴν τοιαύτην χορηγίαν, ὥςτε διδόναι xal vois tentes non suscipi, qui vero post discessum priorum 
ταστᾶσε καὶ τοῖς πάλεν ἐπανιέναι βουλομένοις" — statuti sunt, eis dari emolumenta; nullo lucro hinc 
ἀλλ᾽ ἐκείνους uiv ἐπανιόντας μὴ προςδέχεσϑαε, τοῖς  ministrantibus accessuro, talia lucrari nitentibus ex 
δὲ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν τῶν προτέρων ἐγκαταστᾶσιν 20sua substantia omnino praebentibus his qui ab eis 
αὐτοῖς δίδοσϑαι τὰς σιτήσεις" οὐδενὸς κέρδους évrsi- statuti sunt emolumenta et omnes expensas, heredi- 
ϑὲν τοῖς χορηγοῦσι προςγινομένου, τῶν τὰ τοιαῦτα — busque eorum et successoribus, scientibus quia, si 
κερδαίνειν ἐγχειρούντων ἐκ τῆς ἑαυτῶν περιουσίας etiam post haec fraudaverint, certa possessio depu- 
πάντως παρεχόντων τοῖς παρ᾽ ἑαυτῶν ἐγκαταστᾶσι — tabitur ex eorum substantia sacris nostris privatis, 
τὰς σιτήσεις καὶ πάσας τὰς χορηγίας, κληρονόμων τε 25 ut hinc ministratio eis fiat. 
αὐτῶν καὶ διαδόχων, εἰδότων ὡς εἰ καὶ μετὰ ταῦτα 
ἀποστερήσαιεν, ῥητὴ κτῆσις ἀφορισϑήσεται ἐκ τῆς av- 
τῶν περιουσίας τοῖς ϑείοις ἡμῶν πριβάτοις, ὥςτε ἐν- 
τεῦϑεν τὴν χορηγίαν αὐτοῖς γίνεσθαι. : 





CAPUT IL 


Κἀκεῖνο μέντοι πρὸς τιμὴν καὶ σέβας τοῦ Joóvov30 lllud quoque ad .honorem et cultum sedis tuae 
TOU σοῦ διορίζομεν, ὥςτε εἴ τις οἰκοδομήσας ἐχκλη- ^ decernimus, ut si quis aedificans ecclesiam aut etiam 
σίαν ἢ καὶ ἄλλως χορηγῶν τοῖς ἐν αὐτῇ λειτουργοῦσε aliter expendens in ea ministrantibus alimenta vo- 
σιτήσεις βούλοιτό τινας κληρικοὺς ἐγκαϑιστᾶν αὐτῇ, luerit aliquos clericos statuere, non esse ei fiduciam 
μὴ εἶναι αὐτῷ παρρησίαν μηδεμίαν ovs βούλεται κατ΄ — ullam quos vult per potestatem deducere tuae re- 
ἐξουσίαν προβάγειν τῇ σῇ ϑεοφιλίᾳ, ἐφ᾽ ᾧτε χειροτο- 35 verentiae ad ordinandos eos «««««« examinari a tua 
νεῖν αὐτοὺς ἀκρίτως xal ἀνεξετάστως, ἀλλὰ προΞαγο- 
μένους αὐτοὺς ἐξετάζεσθαι παρὰ τῆς σῆς ἁγιωσύνης, 


cap. I summaria habent Coll. LX X XVII capit. 19 (inde appendix. .Nomoc. L titulorum cap. eccl. 8) εἰ Nomoc. XIV 


. fit. 8,2. 





L Sancimus igitur, ne id sacro. ministerio impedimento sit, sed ut alii substituahtur a deo caris- 
simis episcopis, sub quibus ecclesiae illae constitutae sunt, atque illi haec auferant. Neque enim ullis 
enini concedere volumus ut lucrifaciant quae ab ipsis vel per ipsos sanctissimis ecclesiis erogata 
sunt (quoniam fas non est ulla ex causa lucrum capere quem ex aliorum fraudatione), sed quae ab 
initio praestita sunt per omne tempus dentur, neve sacrum inde ministerium corrumpatur. Nec postquam 
in locum priorum — m vel a sanctissimo patriarcha vel ab episcopis provincialibus alii subrogati 
sunt, licentia dabitur iis qui recesserint si rursus redire et ellere subrogatos velint, quo cogantur duplum 
praestare T eiusmodi erogationem faciunt, ita ut et iis dent qui substituti sunt et dis qui redire rursus 
velint: sed illi quidem qui redierint ne recipiantur, iis autem qui post priorum discessum instituti sunt 
ipsis annonae dentur, neve ullum lucrum inde ad eos qui ea praestant redundet, cum qui talia lucrari 
temptaverint, omnino ex suis bonis annonas et expensas omnes iis qui ab ipsis instituti sunt. praebeant, 
pariterque heredes eorum et successores: qui sciant, si postea quoque ea abstulerint, ceríam possessionem 
€x bomis ipsorum sacris nostris privatis iri, ut inde erogatio illis fiat. 
IL Verum illud epe in honorem et reverentiam tuae sedis definimus ut, si qui. bes ecclesiam 
ificaverit vel etiam alio modo ministeria in ea obeuntibus annonas praestet, clericos aliquos in illa 
instituere velit, ei facultas non sit quos vult ex sua auctoritate ad pietatem tuam adducendi, quo creentur 
sine iudicio ef examine; sed adducti examinentur a tua sanctitate, atque ex: sententia et tua et eius qui 





.1 τοῦτο μὴ τοίνυν L? | 5 δοϑῆναι L^ | 1 οὐδὲ ϑεμι- | — 1 hoc V] ex hoo Καὶ vulg. | 2 misterio RT'! monasterio 
τὸν M] οὐ (ov om. Nomoc.? pr.) βουλόμεϑα LB Nomoc.*c| | V|alius E'| a om. V!| amatissimis V3| 5 luera R* | 
8 κέρδη L* κέρδους Bí | τινὰ LB Nomoc.| 14 αὖϑιε! | eis delevit Beck ἢ per om. V | ipsos del. V? | 9 sacram AR | 
καὶ αὐϑὲς L^ || πάλεν om. Β΄ Nomoc.? | 15 ἔξωϑεν M | | 11 pro prioribus] proprioribus (prioribus &*) RV | 12a 
17 ὥστε διδόναι M] διδόναι τε LB Nomoc.*(z) | 19 ἀλλὴ | om. RV | aom. R!V | 14 dupliciaministrare V? | 15 dare] 
ἁπλῶς L^ ἁλλῶς (sic) L^ ἢ μὴ om. L.B* Nomoc.4 | 23 αὐ- | et dare Beck || 16 reuertentibus R' | 17 vero om. V || 
τῶν Nomoc.! | 24 πάντων L | παραιρούντων L? dieessum R | 18 luero Beck] uero libri | 19 *accessu 
27 κτίσις L || ἐκ τῆς — 28 πριβάτοις] τῇ ἰδικῇ ἡμῶν | (accessum V) libri | 21 et omnes expensas om. R* | 
pes ex^ in | 33 ἐγκαϑιστᾶν abv7]statuere e| 35 ϑεο- | 22 sientibus V' | si etiam] scientiam etiam R! | 23 certa] 
φι M τ R! | 32 expessens V! || 33 fiduciam V T] licentiam 
R || 35 hiatum notavi. sed ante examinari add. R*T'vulg., 

΄ - ante tuae v. 34 V? 
n. 40 





Nov. LVIII 


314 


UT IN PRIVATIS DOMIBUS 





γνώμῃ ve vj σῇ καὶ τοῦ τὸν ἱερατικὸν ϑρόνον ἐπι- 
τροπεύοντος ἀεὶ τουτους δέχεσϑαι τὴν χειροτονίαν, 
οἵπερ ἂν τῇ τε σῇ μακαριότητε καὶ τοῖς μετ᾽ αὑτὴν 
ἐπιτήδειοι δόξαιεν καϑεστάναι καὶ τῆς τοῦ ϑεοῦ λει- 
τουργίας ἄξιοι" dee μὴ βεβηλοῦσϑαε τὰ ἅγια τοῦ 
Sov (τοῦτο δὴ τὸ τοῖς ϑ'είοις διηγορευμένον λογίοις), 
ἀλλ᾽ ἀϑικτά τε αὐτὰ καὶ ἄρρητα καὶ φρικτὰ καϑ- 
εστῶτα ὁσίως καὶ ϑεοφιλῶς καὶ ἁγίως διαχειρίζεσϑαι. 

QEniAoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 


sanctitate, — tua et qui pontificalem se- 
dem rexerit semper hos suscipere ordinationem, qui 
et tuae beatitudini et qui postea opportuni vide- 
buntur existere et dei ministerio digni: ut non pro- 
5fanentur sancta dei (hoc videlicet quod sacris sanci- 
tur eloquiis), sed intacta haec et ineffabilia tremenda- 
que constituta sancte et deo amabiliter et venerande 
tractari. 
(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per. 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου τὴν μακαριό- 10hanc sacram declarata sunt legem, beatitudinem 


τητὰ τὴν σὴν φυλάττειν διηνεκῶς ϑεσπίζομεν, γινώ- 
σκοντα ὡς οὐκ ἔλαττον ἡμῖν μέλει τῶν ταῖς ἀἁγιω- 
τάταις ἐκκλησίαις λυσιτελούντων ἤπερ αὐτῆς τῆς ψυχῆς. 

Dat. xv. k. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani Aug. (anno) 
XL, post cons. Belisarii v. c. anno II. 


tuam servare perpetue sancimus, cognoscentes quia 
non minus nobis cura est sanctarum ecclesiarum 
utilitatum quam ipsius animae. 

Dat. iu. nonas Novembres CP. imp. dn. Iustiniani 


15 pp. Aug. anno XL, post cons. Belisarii v. c. anno 
[a. 531] 


secundo. 





NH 
ΠΕΡῚ TOY EN IAI2TIKOIZ 


OIKOI2 IEPAN MYZTAI9TIAN 
MH LINEZOAI. 


€ Ψ * E] , , — € - - 

«Ὁ αὑτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωᾶάννῃ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς 
Ν 2 * € , 

Jo πραιτωρίων τὸ β', ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ. 


* - , , , er * 
Kai τοῖς πάλαι διηγόρευται νόμοις, cere μηδενὶ 

mE ΕΑ ^ , 
παντελῶς εἶναι παρρησίαν οἴκοι và ἱερώτατα πρᾶτ- 


LVIIL Auth. LIX. Coll. V tit. 12 


UT IN PRIVATIS DOMIBUS 
SACRA MYSTERIA NON FIANT. 


20 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


Et priscis sancitum est legibus nullam penitus 
esse licentiam domi quae sacratissima sunt agere, 


τειν, ἀλλὰ δημοσίᾳ καταλιμπάνειν προϊέναε καὶ τὴν 25ged publice sinere procedere incredulitatem et dei 


ἁγιστείαν καὶ τὴν τοῦ ϑεοῦ λατρείαν κατὰ τοὺς ϑεσ- 
μοὺς τοὺς περὶ τούτων ταῖς ἱερατικαῖς πράξεσε παρα- 
δεδομένους, καὶ ἡμεῖς δὲ τοῦτον ἐπὶ τοῦ παρόντος 
τίϑεμεν τὸν νόμον, ὃν σὺν ἀσφαλείᾳ πάσῃ κρατεῖν 


βουλόμεϑα. πᾶσε γὰρ ἀπαγορεύομεν τοῖς τῆς μεγά- 80 habitatoribus, magis autem etiam totius dicionis, in 


λης ταύτης πόλεως οἰκήτορσι, μᾶλλον δὲ καὶ τοῖς ἅσπά- 
σης τῆς ὑπηκόου, ἐν τοῖς οἴκοις τοῖς αὑτῶν ἔχειν. τι- 
vas δῆϑεν εὐκτηρίους οἴκους καὶ ἐν τούτοις τὴν ἱερὰν 
ἐπιτελεῖν μυσταγωγέαν, καὶ ἐντεῦϑεν γίνεσϑαΐί τινα 


culturam secundum sanctiones de his sacratis acti- 
bus traditas, et nos autem hanc in praesenti poni- 
mus legem, quam cum cautela omni tenere volumus. 
Omnibus enim interdicimus magnae huius civitatis 
domibus suis habere quasdam quasi orationum do- 
mos et in his sacra celebrare mysteria, et hinc fieri 


Nov. LVIII (Authent. LLX τας Coll. V tit.12: gloss.) Graece extat in M. — Epit. Theod. 58, Athan. 1, 6 (inde 


Nomoc. L titulorum 18, Coll. const. eccl. III 1,6), Nomoc. XIV titulorum 3, 14. 


Iulian. const. LII. 





- sedem sacerdotalem moderabitur semper ii ad. creationem vocentur, qui et tuae beatitudini et successoribus . P 
tuis idonei esse deique ministerio digni videantur: ne sacra dei profanentur (id quod sacris eloquiis ve- — — 
litum est), verum ut eadem, cum intacía et ineffabilia et tremenda sint, sancte et pie et religiose — 
tractentur. d 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per sacram hanc legem declarata sunt beatitudinem 
tuam perpetuo custodire sancimus, quae sciat non minori nobis curae esse ea quae sanctissimis ecclesiis. .— 






prosunt quam ipsam vitam. 





LVIII. 
NE IN PRIVATIS DOMIBUS SACRA MISSA FIAT. 


Idem Augustus Iohanni praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, eaconsuli et patricio. 


Et veteribus legibus constitutum est, ut nulli omnino licentia sit domi sanctissima celebrandi, sed — 


publice et sacri ritus et dei cultus procedere sinantur secundum sanctiones quae hac 
traditae sunt, et nos hanc in praesentia legem ferimus, quam cum omni 
mus enim. omnes. incolas huius magnae civitatis, quin etiam universae 


de re sacris actis | 
rmitate valere volumus. Veta- 
icionis nostrae in domibus suis | 


quaedam forte oratoria habere et in iis sacram missam celebrare, indeque fieri quae a catholicis et apo-. 





11 "γινώσκοντες MLs, γενώσκουσαν Zachariae|| 12 ἡμῖν 
Haloander (cf. &)] ὑμῖν ML || μέλλει L || 14 xv. k. nov. Μη 
ui nonas Novembres e, om. Theod. Ath. Iul. || CP. imp. 
dn. Iust. pp. Aug. anno XI c] CP. imp. dn. Iustiniani 
Aug. XI M βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ια΄ Ath. Baci- 
λείας «a. Theod., om. Iul. | 15 post consul. Belisarii uc. 
anno secundo c] post Bilisario uo. conss. ann. II M 
p. e. Bilisarii iterum Jul" μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελι- 
σαρίου Theod. Ath., datum uilisarii Ju/.^ (om. Tul. cett.) 1} 
20 γενέσϑαε Ath. (rubr. Ὥστε μὴ γένεσϑαι οἴκοιβ λει- 
τουργίαν Theod.) | 23 παλαιοῖς cit. Ath. | νόμοις] cf. 
Ced. 1,3,15 || 25 καὶ τὴν ἁγεστείαν] incredulitatem (i. e. 
τὴν ἀπιστίαν) e 














SACRA MYSTERIA NON FIANT 315 Nov. LVIII 


ἧς καϑολικῆς τε xai ἀποστολικῆς παραδόσεως &A4ó- quaedam catholicae atque apostolicae traditioni ex- 
* α. ἀλλ᾽ εἰ μὲν οἴκους οὕτως py» τινες ἔχειν — tranea. Sed si quidem domos ita simpliciter aliqui 
οἴονται δεῖν ἐν τοῖς ἑαυτῶν ἱεροὺς εὐχῆς δὴ καὶ uó- habere putant oportere in suis sacras orationis 
vrs χάριν, καὶ οὐδενὸς πραττομένου παντελῶς τῶν videlicet solius gratia et nullo celebrando penitus 
ὅσα τῆς ἱερᾶς καϑέστηκε λειτουργίας, τοῦτο αὐτοῖς 5 horum quae sacri sunt ministerii, hoc eis - 
ἐφίεμεν. φϑόνος γὰρ οὐδείς, si βούλονταε τούτων mus. Invidia enim nulla est, si volunt citra haec 
χωρὶς ἔχειν οἰκήματά τινα xal ἐν αὐτοῖς ὡς ἐν ἱεροῖς — habere habitacula quaedam et in eis tamquam in 
εὔχεσϑαι, τῶν δὲ ἄλλων πάντων ἀπέχεσθαι, πλὴν εἰ — Sacris orare, aliis autem omnibus abstinere, tamen 
ἐν αὐτοῖς βουληϑεῖέν τινας προτρέπειν κληρι- — nisi in eis voluerint aliquos invitare clericos, hic 
κούς, ἐνταῦϑα uiv τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας xal τῶν 10 quidem sanctissimae maioris ecclesiae et sub ea 
ὑπ᾽ αὐτὴν ἁγιωτάτων οἴκων γνώμῃ xci δοκιμασίᾳ —sanctissimarum domuum, voluntate et probatione 
TOU ἁγιωτάτου ἀρχιεπισκόπου πρὸς τοῦτο ἀπονεμομέ- sanctissimi archiepiscopi ad hoc deputatos, in pro- 
νους, κατὰ χώραν δὲ γνώμῃ τῶν ϑεοφιλεστάτων ézi- — vincia vero deo amabilium episcoporum (nulla novi- 
σκόπων (μηδενὸς καινισμοῦ τῷ ϑρόνῳ τῆς αὐτοῦ ua- tate sedi eius beatitudinis ex praesenti nostra fa- 
ότητος ἐκ τοῦ παρόντος ἡμῶν γινομένου νόμου 15 cienda lege circa existentia ei quolibet modo in ordi- 
περὶ τὰ ὄντα αὐτῷ x«9' οἱονδήποτε τρόπον ἐπὶ ταῖς nationibus aut gubernationibus hic aut in provinciis 
χειροτονίαις ἢ διοικήσεσιν ἐνταῦϑα ἢ ἐν ταῖς ἐπαρ- iura, sed omnibus competentibus ei quolibet modo 
χέαις δίκαια, ἀλλὰ πάντων τῶν παρεσχημένων αὐτῇ et tempore ratis nunc et in reliquum omne tempus 
καϑ' οἱονδήποτε τρόπον καὶ χρόνον κυρίων viv τε servandis. Sancimus tuam haec conservare gloriam 
καὶ sis τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον φυλαττομένων). Θε- 20 et manifesta omnibus per litteras proprias consti- 
σπίζομεν δὲ τὴν σὴν ταῦτα παραφυλάττειν évÓoto- tuere, quatenus per omnia valeat lex. Hoc enim et 
Tura καὶ φανερὰ πᾶσι διὰ γραμμάτων οἰκείων κατα- gloriosissimo praefecto felicis huius urbis et sanctis- 
στῆσαι, ὥςτε κατὰ πάντων κρατῆσαι τὸν νόμον. τοῦτο simo archiepiscopo et universali patriarchae prae- 
γὰρ καὶ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῆς εὐδαίμονος ταύ. cepimus, ut et ex civili et sacerdotali virtute haec 
της πόλεως xai τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ καὶ oi-25 perpetue custodiantur. Sciant autem et ipsi domuum 
κουμενικῷ πατριάρχῃ ἐνεκελευσάμεϑα, ὥςτε ἔκ τε τῆς — domini, quia si non haec custodierint, ipsi quidem 
πολιτικῆς ἔκ τε τῆς ἱερατικῆς ἰσχύος ταῦτα διηνεκῶς — sub imperiali fient motu, domus autem, in quibus 
φυλάττεσθαι. ἴστωσαν δὲ καὶ αὐτοὶ oí τῶν οἰκιῶν — aliquid tale agitur, et publicae fient et sub sacratis- 
κύριοι, ὡς εἴπερ μὴ ταῦτα φυλάξουσιν, αὐτοὶ uiv — simum nostrum aerarium deducentur. Si autem et 
ὑπὸ βασιλικὴν γενήσονται κίνησιν, αἱ δὲ οἰκίαε,- ἐν 30aliquos contingit tale aliquid in suis habere domi- 
αἷς τοιοῦτό τι πράττεται, δημόσιαί τε γενήσονται xal — bus, sciant, (quia) nisi intra tres menses ex quo 
᾿ὑπὸ τὸ ἱερώτατον ἡμῶν ταμιεῖον ἀχϑήσονται. εἰ δὲ — haec lex insinuata fuerit haec correxerint et ad figu- 
καί τινες ἔρϑησαν τοιοῦτό τε ἐν ταῖς ἑαυτῶν ἔχειν — ram ἃ nobis ordinatam deduxerint, sub praedictam 
ἱκέαις, ἴστωσαν, os εἰ μὴ τριῶν εἴσω μηνῶν ἐξ οὐ. poenam fient. Haec autem agi cum veritate, non 
περ ὅδε ὁ νόμος ἐμφανὴς γένοιτο ταῦτα émavoojo-35per aliquam calumniam volumus: veracium enim so- 
σαιεν καὶ εἰς τὸ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένον ἀγάγοιεν  lummodo sumus amatores. Haec sancimus tuam 
σχῆμα, ὑπὸ τὴν εἰρημένην ποινὴν γενήσονται. ταῦτα — custodire celsitudinem et nihil tale fieri concedere. 
δὲ πράττεσϑαι σὺν ἀληθείᾳ, ov μὴν κατά τινα gvxo- Scito enim, quia si didicerimus, quia tibi tale aliquid 
φαντίαν βουλόμεϑα" τῶν yàg ἀληϑῶν μόνων icuiv nuntiatum deinde non prohibuisti aut tu aut succes- 
ἐρασταί. Ταῦτα ϑεσπίζομεν τὴν σὴν φυλάττειν ὕπερ- A0 sores tui cinguli futuri, ipse quidem quinquaginta 
οχὴν xai μηδὲν τοιοῦτο γίνεσθαι συγχωρεῖν. ἴσϑε 
γάρ, ὡς εἰ μάϑοιμεν, ὅτε σοὶ τοιοῦτό τι προΞςαγγεῖ- 
ϑὲν εἶτα οὐκ ἐκώλυσας ἢ αὐτὸς ἢ οἱ διάδοχοί σου 
τῆς ἀρχῆς ἐσόμενοι, αὐτὸς μὲν quinquaginta librarum 





stolicis praeceptis abhorreant. Verum si qui simpliciter domos sacras in aedibus suis sibi esse habendas 
arbitrantur tantummodo orandi causa et ita ut nihil omnino eorum peragatur quae ad divinum ministe- 
rium pertinent, id iis permittimus. . Nulla enim invidia est, si quas praeter haec velint domos habere in 
iisque tamquam in sacris orare, ab reliquis vero omnibus abstinere, praeterquam si quos clericos ad illa in- 
vitare voluerint hic quidem sanctissimae ecclesiae et sanctissimarum quae sub ea sunt domuum ex voluntate 
et probatione sanctissimi archiepiscopi ad id deputandos, in provincia vero ex voluntate deo carissimorum 
episcoporum (ut tamen nulla novatio sedi beatitudinis illius ex praesenti nostra lege fiat quod ad iura 
quae quovis modo in ordinationibus aut administrationibus vel hic vel in provinciis habet, sed omnia quae 
Uli quovis modo aut tempore data sunt, et nunc et in omne deinceps tempus rata serventur). Sancimus 
autem, ut tua gloria haec custodiat et omnibus manifesta per proprias litteras reddat, quo haec lex per 
omnia valeat. d enim et gloriosissimo praefecto huius Tolicis urbis et sanctissimo archiepiscopo atque 
patriarchae universali praecepimus, ut et ex: civili et ez: sacerdotali potestate haec perpetuo custodiantur. 
Sciant autem "οὶ quoque domuum domini se, siquidem haec non observaturi sint, ipsos quidem imperiali 
indignationi obnoaios fore, domos vero, in quibus eiusmodi quid agatur, publicatum et in sanctissimum 
nostrum aerarium relatum iri. Si qui vero quid eiusmodi iam in domibus suis habent, sciant se, nisi intra 
tres menses ez quo tempore haec lex publicata fuerit ea emendaverint et ad formam a nobis constitutam 
redegerint, poenae modo dictae obnoxios fore. Haec autem cum veritate nec vero per calumniam agi 

; unius enim veritatis sumus amatores. Haec sancimus tuam sublimitatem custodire nec quic- 
quam fieri eiusmodi pati. Scito enim, si quid eiusmodi comperiamus tibi denuntiatum non prohibuisse aut 
fe ipsum aut eos qui tibi in magistratu successuri sint, ipsum quidem te quinquaginta librarum auri poe- 





13 γνώμῃ om. ς ἢ 21 δὲ om. ς | 24 "ὑπάρχω M 20 proprias om. Καὶ | 21 hoc V7] haee R! vulg. || 22 feli- 
cissime R | 23 praecepimus RT] praecipimus V vulg. 
24etex V] ex R vulg. | 25 domum V!| 26 haee om. R! 

1 atque R] et V vulg. ἢ 3 puest R'|sacras V] sacris | 27 domos V | 29 errarium RVT (id.infra) | sin Rà 
RT |orationes V^ orationibus R s. v., 7| 4 et in nullo | 31 quia addidi (quod add. vulg.) | 32 haee lex] et lex 
R | 5 ministerii E] misterii V mysterii vulg. | 7 habi- | R!| 33a om. V ἢ deduxerunt V | sub pradictam penam R' 
eula V | 7sg. in saeris] in ei sacris V!| 9 uoluerunt R| | supradicta pena A? supradicte pene V sub praedicta poena 
hoe V | 12 prouintiam V | 13 deo om. R|| 14 beatitu- | rulg.| 35 aliquam om. R! | uenerantium £! ἢ 36 amato- 
dini V | 16 aut gubernationibus om. V | 18 et in] in om. | res suppl. V? in spat. vac. 4 litt., vulg.] om. RV! Τ | 31 et] 

V* || omne reliquum R || 19 Sancimus] autem add. Beck | | ut V | 3S dicerimus V | 40 ipsi V 





40* 


Nov. LIX pr. 


316 


DE EXPENSIS QUAE FIUNT 





auri καταϑήσεις ποινὴν οἵ τε ἀμοιβοί σου τῆς ἀρχῆς 
ἐσόμενοι, ἡ δὲ πειϑομένη σοι τάξις τὴν αὐτὴν ὑποστή- 
σεται ζημίαν, ὅτι πρᾶγμα ἡμῖν ἐσπουδασμένον καὶ 
τὴν τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας φυλάττον ἕνωσιν καὶ 
κωλῦον τὰ φανερῶς ἀπηγορευμένα πράττεσϑαι λελη- 
ϑότως ἠνέσχετο παριδεῖν ἁμαρτανόμενον, περὲ αὐτήν 
τε τὴν ἀρχὴν κινδυνεύσει" σιρὸς τῷ καὶ τὴν οἰκίαν 
αὑτὴν τὴν ἐν ἢ τοιοῦτό τι πράττεται γίνεσϑαιε δημο- 
σίαν καὶ ὑπὸ τὸ ἱερώτατον ἔρχεσϑαι ταμιεῖον. 


Γέγραπται δὲ παρ᾽ ἡμῶν καὶ πρὸς τὸν ἁγιώτατον 10 


πατριάρχην τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως, ὥςτε καὶ 
3$ .N Fr , , Ls 
αὐτὸν τούτου ϑέσϑαι στρόνοιαν. — γὰρ ἱερα- 
τικῶς τὲ καὶ ἀρχικῶς ταῦτα φυλαττόμενα μένειν εἰς 
τὸν ΠῚ χρόνον ἀκίνητα. Dat. rr. non. Nov. CP. 
imp. 

sarii v. c. (ann. IL) 


librarum auri expones poenam et qui successores 
cinguli fuerint, parens autem tibi officium idem 
sustinebit damnum, quia rem nobis studiosam et 
sanctissimae ecclesiae custodientem unitatem et pro- 


5 hibentem quae aperte interdicta sunt agi latenter 


passum est despicere commissum, et circa ipsum 
cingulum periclitabitur; insuper et ipsam domum, in 
qua aliquid tale agitur, fieri publicam et sub sacra- 
tissimum venire aerarium. 

Scriptum autem est ἃ nobis et sanctissimo patri- 
archae felicis huius urbis, ut et ipse huius ponat 
rei providentiam. Volumus enim sacerdotaliter et 
iudicialiter haec servata durare in xh tempus 
inmutilata. ^ Dat. mr. nonas Novemb. CP. imp. dn. 


. lustiniani pp. Aug. ann. XL, post cons. Beli- 15 Iustiniano pp. Aug. anno XL, p. c. Belisarii v. €. 
[a. 537] anno secundo. 





ΝΘ 
ΠΕΡῚ ΤῊΣ ΟΦΕΙ ΛΟΥΣῊΣ 
ΓΙΝΕΈΣΘΑΙ AAIIANHZ ΕἸΣ ΤᾺΣ 


ΤῸΝ TEAEYT9SNT9N KHAEIA3. 2 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ἰωάννῃ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν 
€ -" * * M 

ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέῳ. 

er. - 2 - " » 

(Προοέμεον. Ἕκαστον τῶν ἀγαϑῶν ἔργων ἢ 


παρ᾽ ἡμῶν βουλήσει ϑεοῦ χρὴ λαβεῖν τὴν ἀρχήν, 7 


κἂν εἴ τις τοῖς ἀφ΄ ἑτέρων γινομένοις ἀγαϑοῖς ἀκολου- 20 ea quae ab aliis facta sunt 


ϑήσειε π᾿αραφϑορά, ταύτην ἐπανορϑωϑῆναι παρ᾽ ἡμῶν 
καὶ εἰς τὴν ἀρχαίαν ἐπανάγεσϑαι τάξιν, ὥςτε ἡμᾶς ἢ 
τῇ ποιήσει τοῦ πράγματος T) τῇ ἐπανορϑώσει πρὸς 
τὰς ἀγαϑὰς πράξεις σπεύδειν ἔχειν ἀεὶ — — 
ὁποῖον δή τι καὶ ἐπὶ ταῖς ἐκφοραῖς τῶν τε 

γινόμενον οὐκ ὀρϑῶς συνείδομεν ἐπανορϑῶσαι, καὶ 
χαρίσασϑαι τοῖς ἀνθρώποις τὸ μὴ διπλῆν ὑφίστα- 


Nov. LIX (ΞΞ Authent. LX) Graece extat in ML (fuit in B 59, 4, 2; cf. rubr. ex indicibus B^? et Tipucilo Ὁ 
ap. Heimbach. V p. 225). — Epit. T'heod. 59, Athan. 2,12 (inde Coll. const. eccl. 111, 2, 12). Iulian. const. LIII. 


LIX Auth. LX 


KR DE EXPENSIS 
QUAE FIUNT CIRCA DEFUNCTO- 
RUM EXEQUIAS EK 
Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Singula bonorum operum.a nobis 
dei consilio oportet accipere — aut si qua 


ruptio, hanc emendari a nobis et ad antiquum re- 
duci ordinem, ut nos aut factione rei aut correctione 


ad bonos actus studeamus habere semper participium. — 


Quale videlicet aliquid super exequiis defunctorum 


υτώντων 30factum non recte perspeximus emendare, et donare — 
hominibus, ne duplicem sustineant diffcultatem, Si- 





nam esse soluturum quique tibi successores in magistratu futuri sunt, officium autem quod tibi paret. 
idem damnum subiturum esse, quoniam rem, quae nobis curae est quaeque sanctissimae ecclesiae unitatem 
servat atque ea quae aperte interdicta sunt clam agi vetat, neglegi cum violaretur passum sit, et ) 
munere esse periclitaturum; praeterquam quod domus ipsa, in qua quid eiusmodi agatur, publicabitur et. — 


in sacratissimum aerarium redigetur. 


Scriptum autem est a nobis etium ad sanctissimum patriarcham huius felicis urbis, ut ipse quoque | 
Volumus enim et per sacerdotium et per magistratum haec custodita. in 


huic rei provideat. 
tempus manere immota. 


ona secuta est cor- 


de ipso 1 























pA. 










. LIX. 
DE IMPENSIS IN EXEQUIAS DEFUNCTORUM FACIENDIS. 


ldem Augustus lohanni praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, exconsuli et patricio. E 


Praefatio. Quaelibet bona opera aut a nobis deo volente initium capere, aut certe si qua bona ab E 
aliis oriunda sequatur —— eam emendari a nobis et in pristinum ordinem reduci oportet, ita μὲ aut 
atione aliquam in bonis actionibus partem habere semper studeamus. Οἱ 


ipsa creatione rei aut emen 





2 *; δὲ dedi ex c] εἴ τε M ἥ τε Scrimger, vulg. || 
6 περιιδεῖν Serimger, vulg. | " κινδυνεύσεις Zachariae 
(cf. Theod.) || 14 subscr. dat. post. cons. uilisarii Iul. bu 
imm n. nov. Ms] γ΄ Nov. Ath. μηνὶ σεπτεμβρίῳ Theod. 
15 imp. — ann. Xi Mz] βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ τα 
Ath. ἔτει sa! τῆς βασιλείας Theod. || p. c. Belisarii v. c. 
anno secundo gc] pot. Bilisariu uc. conss. M μετὰ ὑπα- 
τείαν Βελισαρίου ἔτους β΄ iyü. α΄ Théod. ὑπατ. Beha- 
σαρίου Ath. || 18 rubr. Ἢ διάταξις τάττει τὰς δαπάνας 
τὰς ὀφειλούσας γίνεσϑαι περὶ τὰς τῶν τελευτώντων 
κηδείας Ath. Περὶ δαπάνης τῶν ἐκκομιδῶν Theod. | 
19 ϑαπάνης om. L || 20 τελευτικότων (τελευτικῶν L^ 
L τετελευτηκότων Haloander | 23 5M ] & L, om.c | 
24 sq. ἢ et εἴ τις om. L || 25 ἀφ΄ ἑτέρων] ἀμφοτέρων L 
26 ταύτην] ταῦτα] 1,5 || 30 xai om.s || ἐπὶ Me] ἐν L 


-. 


etiam in exequiis defunctorum cum non recte fiat emendare placuit hominibusque id largiri, ne duplicem. 





1 leg. depones? | 2 cinguli] tui add. nc 
V|3 rem nobis] rem nobis rem V || 5 aperte 








et felicis V | ponat] pena V | 14 inmutiliata V^ 


scriptionem dedimus ex V || nonos V|| cap. V || dn.] dono — 


ΤΊ 15 bilisarii V || v. 6.1 det (sic) V ἢ 17 nov. LIX —— — 


Auth. LX om. R, habet r f. 88 post nov. LXIII (— Auth. — 


LXVI)| 17sg. & K (pro &) V| 19 fiant V|| 21 inser. — 
om. r || 24 sq. principium ausi queque a baliis V || 25 eor- — 
reptio r || 26 ad r] om. V in vulg. || 27 aut factione] 
factione aut V || correptione r || 28 actos V || 29 mper] et 
super vulg. || 30 factum om. V || et donare om. 


reliquum — 












E 
V||6 passus R?| 10 Seriptum est autem V | 11 1 — 


J 














CIRCA DEFUNCTORUM EXEQUIAS 


317 


Nov. LIX pr. 1 





σϑαι δυςκολίαν, ἅμα μὲν τοὺς ἑαυτῶν ἀποβάλλοντας, 


ἅμα δὲ ὑπὲρ αὐτῶν C μένους. & * ὅπερ Κων- 
σταντῖνος ὃ τῆς ϑείας — — ἐννοήσας διετύ- 


πῶσε καὶ ὕστερον ᾿Αναστάσιος ὁ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως 
ἐβεβαίωσε προΞϑεὶς καὶ πρόξοδον τῷ πράγματι, τοῦτο 
ἡμεῖς αὐτοὶ κινδυνεῦον διαπεσεῖν ἀνακτήσασϑαί τε 
καὶ μεταδοῦναι πάσης ἀσφαλείας τε καὶ ὅρων προ-:- 
ἡκόντων ἐπειγόμεϑα, μένειν αὐτὸ ποιοῦντες ἀϑάνατον. 


Κωνσταντίνου γὰρ τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ἐννακό- 


mul quidem ut quae sua sunt amittant, simul autem 
pro se damnificandi. Sed quod Constantinus piae 
memoriae retractans di et post haec Anasta- 
sius piae memoriae firmavit adiciens etiam reditus 
5causae, hoc nos ipsi, cum periculum patiatur ca- 
dere, reparare et dare cum omni cautela et terminis 
competentibus cogimur, durare illud facientes inmor- 
tale. Constantino enim ἘΣ memoriae nongenta 
octoginta (ergasteria) ex diversis corporibus felicis- 


σια πεντήκοντα ἐργαστήρια ἐκ διαφόρων συστημάτων 10 βίπιαθ huius urbis sine tributis dante sanctissimae 


ἧς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως ἀτελὴ δεδωκότος τῇ 
ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, ᾿ΔΑναστασίου δὲ τοῦ τῆς 
εὐσεβοῦς λήξεως οὐ μόνον τοῖς ἐργαστηρίοις ἐκείνοις 
πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν προΞςϑέντος, ἀλλὰ καὶ ov 
ῥητὴν φιλοτιμησαμένου xarà δύο πραγματ' 

“πους, ἐφ᾽ ᾧ τὸ ἐκ τῆς αὐτῆς προξόδου ἀϑροιξόμενον 
χρυσίον προχωρεῖν tis τὰ διδόμενα παρὰ τῶν ϑεο- 
ἅτων οἰκονόμων τοῖς πρὸς τοῦτο πονουμένοις, 


πολλοὶ πολλαχόϑεν προοῆλϑον ἡμῖν λέγοντες οὐχ 


ἱκοὺς τύ- 1Ὁ tur aurum proficiat ad ea, 


maiori ecclesiae, Anastasio vero piae memoriae non 
solum ergasteriis ilis quinquaginta et centum ad- 
iciente, et reditum certum largiente per duas prag- 
maticas formas, quatinus quod ex ipso reditu colligi- 
uae dantur a deo ama- 
bilibus oéconomis his qui hoc laborant, plurimi 
plerumque adierunt nos dicentes non similiter cau- 
sam procedere neque sine mercede fieri defunctorum 
exequias, sed exigi amare, et inveniri plurima foris 


equias 
ὁμοίως τὸ πρᾶγμα προϊέναε οὐδὲ ἀμέσϑους γίνεσθαι 20 nomina et corpora, quae etiam invitos exigunt lu- 


τὰς τῶν τελευτώντων κηδείας, ἀλλ᾽ ἀπαιτεῖσϑαι πι- 
κρῶς, καὶ εὑρίσκεσθαι πολλὰ ἔξωϑεν ὀνόματα καὶ 

ἥματα, ἅπερ καὶ ἄκοντας ἀπαιτεῖ τοὺς πενϑοῦν- 
τας καὶ ἀναγκάζει διδόναε τοὺς οὐκ ἔχοντας. Ταῦτα 


tes et cogunt dare non habentes. Haec omnia 
iustum iudicavimus competenti correctione digna 


facere. 


ἅπαντα δίκαιον φήϑημεν τῆς προτηκούσης ἐπανορ- 25 


ϑώσεως ἀξιῶσαι. 


CAPUT I. 


κατεστήσαμεν τῇ ἁγιωτ. iÀm ἐχκλησίᾳ, ϑεῖον 
ὑπὲρ τούτου — — πρὸς τὴν 


F 
Soria τὰ χίλια ἑκατὸν ἐργαστήρια πᾶσι τρόποις τοῖς 


tj 


ϑεοφιλεστάτοις ἐκδίκοις καὶ οἰκονόμοις τῆς εἰρημένης 
ἁγιωτάτης ἐκκλησίας, ὀκτακοσίων μὲν ἐν σώμασιν ἐρ- 
γαστηρίων 


πάρεχο͵ 
τριακοσίων δὲ τοῖς ϑεοσεβεστάτοις οἰχονόμοις, ὥςτε 
τοὺς ϑεοσεβεστάτους οἰκονόμους ἔχειν τὰ τριακόσια ἐρ- 
γαστήρια καὶ τὴν πρόξοδον τὴν ὑπὸ ᾿Αναστασίου τοῦ 
τῆς θείας λήξεως δωρηϑεῖσαν, οὐκ ἔτε μεμφομένους 


— 


moratae sanctissimae ecclesiae, octingentis quidem in 


μένων τοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐκδίκοις, 35 corporibus ergasteriorum praebendis deo amantissi- 


mis ecclesiae defensoribus, trecentis autem dei cul- 
toribus oeconomis, ut deo amabiles oeconomi habeant 
quadringenta ergasteria et reditum ab Anastasio di- 
vae memoriae donatum, nequaquam querentes tam- 





difficultatem sustineant, qui simul et suos amittant et eorum causa damno afficiantur. Sed quod Con- 
᾿ Stantinus sacrae memoriae recte excogitatum constituit ac postea Anastasius piae memoriae confirmavit 
reditu quoque ei rei adiecto, id nos ipsi, cum periculum sit ne intercidat, et recuperare et omni securitate 


convenien 
nus piae memoriae 


rei operam praestant: 
que gratis fieri defunctorum 


impertire nitimur p ut maneat ἢ 
entas quinquaginta officinas ex 
sanctissimae — — dederit, Anastasius autem piae memoriae officinis illis non solum quinqua- 


Cum enim Constanti- 


€ . 
diversis collegüs huius felicis urbis immunes 


ginta et centum addiderit, sed etiam certum reditum largitus sit secundum duas pragmaticas sanctiones, 
p ces ex eo ipso reditu collecta ad ea redundet 1 i. [ 
1 multi undique nos adierunt 


a deo carissimis oeconomis 


iis 
dicerent non "x 


li modo rem procedere, ne- 


, Sed exigi acerbe aique multa foris inveniri nomina et collegia, 


quae et a lugentibus invitis exigant et eos qui non habent dare cogant. Haec omnia par esse existima- 


vimus uf conveniente emendatione di emur. 


L Aígue primum quidem ea quae in. officinis multam fraudem ac diminutionem passa sunt in 


integrum restituimus sanctissimae ma 


ecclesiae, sacra lege 


ea re ad praefecturam urbi scripta, ut 


illa una cum officio quod ei paret mille centum officinas omnibus modis tradat deo carissimis defensori- 
ὅλ 


bus et oenonomis s 


ecclesiae, ex quibus octi 


entae quidem officinae in ipsis 


corporibus praebeantur deo carissimis defensoribus, trecentae vero religiosissimis oeconomis, ita ut reli- 


giosissimi oeconomi trecentas officinas et reditum ab Anastasio sacrae memoriae 


f, neve 





2 ὑπὲρ αὐτῶν] pro se c | Κωνσταντῖνος (cf- nov. XLIII 
prs is nov. XII)| immo Honorius et Theodosius 1I 
Cod. 1, 2, 4 | 4 ᾿Δναστάσιος (vid. nov. XLIII pr.)] cf. 
Cod. τ, 2,18 et ibi et Cod. 11,18 adnotavit Krueger || 
6 avro L | κινδυνεύων L κινδυνεύοντες M^ ἢ 1 *ueza- 
δοῦναι] δοῦναι μετὰ libri| 9 ἐνακόσια L ἢ 14 ἀλλὰ 1] 


om. Ms || 18 οἰκονόμω») ἐπισκόπων L* ἢ 25 ἐπανωρ 
ϑώσεως M*| 30 τύπον] nov. XLIII ἢ πολυαρχίαν M 


33 ταῖς εἰρημέναις ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις L| 31 ϑεο- 
σεβεστατους M] ϑεοφιλεστάτους Lc || τὰ τριακόσια) 
quadringenta (i. e. τετρακόσια) c 


1 amittat V admittant r| autem simul V | 25g. piae 
memoriae — Anastasius om.r | 3 retractans] recte co- 
gitans vulg. | 4 aditus r | 5 haec r | 6 terminus V 
1 illum r | 8 nongentis /;bri| 9 ergasteria add. vulg. | 
11 maioris V | 12 illis om. r | additiente (additientem r pr.) 
rV| 13 et r V] sed et vulg. | redditum libri (et sie 
saepius) | 16 yeonomis r yconomiis V ἢ haec r| 17 nos 
om.r ἢ 18 proaccedere V | 19 inueniri V] inuenire r 
vulg. | 20 inuitus r V | 23 faceret V | 27 ita V | plurima 
rV [28 diminutionem r | 29 maioris V | 30 propter r] 
per V || 31 obedientes V ἢ 32 mille] nulle r | 33 economis 
(e eras. r yeonomiis V || 35 ergastiorum r | 36 defen- 
soris V* defensoribus et economis r pr. | 31 oeconomiis V 
*«conomis rpr. | ut] et r || oeconomii V eoconomi r || 





38 quadrigenta V XL r, trecenta vulg. 


Nov. LIX 1.2 


318 


DE EXPENSIS QUAE FIUNT 





ὡς ἐλλιπὴς εἴη, ἀλλὰ τὴν ἀναπλήρωσιν ἐκ τῆς τῶν 
τριακοσίων ἐργαστηρίων δόσεως ἔχοντας ποιεῖσϑαι 
τὴν τῶν μηνιαίων χορηγίαν τοῖς τε δεκανοῖς καὶ τοῖς 
ἄλλοις τάγμασι, τοὺς δὲ ϑεοφιλεστάτους ἐκδίκους ἔχον- 
τας τὰ ὀκτακύσια ἐργαστήρια τούς τε καλουμένους λεκτι- 
καρίους παρέχειν καὶ τὴν ἄλλην ὑπουργέαν ποιεῖν, ἣν 
ἡ τῶν τελευτώντων ὁσία βούλεται, ὥςτε κατὰ τοῦτο 
τὰς ζημίας ἀφελεῖν τῶν πενθούντων. 


quam minor sit, sed supplementum ex trecentorum 
ergasteriorum donatione habentes facere menstruo- 
rum expensas et decanis et aliis ordinibus, deo 
amabiles autem defensores habentes octingenta erga- 


9 steria et appellatos decanos praebere et aliud mini- 


sterium facere, quod defunctorum exequiae volunt, 
quatinus per hoc damna auferantur lugentium. 


CAPUT II. 


- , 2 , € * , 
dei τοίνυν τὰ εἰρημένα χίλια ἑκατὸν ἐργαστήρια 


Oportet igitur supradicta mille centum ergasteria 


φυλάττεσϑαι τοῖς τε ϑεοφιλεστάτοις οἰκονόμοις καὶ 10 custodiri et deo amabilibus oeconomis et defensori- 


ἐκδίκοις διὰ παντὸς ἀτελῆ τε καὶ ἀμείωτα, καὶ ἄνα- 
πληρούμενα παρὰ τοῦ ἐνδοξοτάτου ἐπάρχου τῆς εὐδαί- 
μονοβ ταύτης πόλεως, εἴ τις γένοιτο διάπτωσις xo 
οἱονδήποτε τρόπον ἢ ἐναλλαγὴ τῆς τούτων ὄψεως ἢ 


bus semper sine tributis et sine deminutione, sup- 
plenda a gloriosissimo praefecto felicis huius urbis, 
si quis fiat casus quolibet modo aut mutatio horum 
faciei aut mercationis, ut deo amabiles quidem oeco- 


ἐμπορίας, dere τοὺς μὲν ϑεοφιλεστάτους οἰκονόμους 15 nomi habentes praediorum gubernationem quae se- 


ἔχοντας τὴν τῶν χωρίων διοίκησιν τῶν ταῖς ταφαῖς 
ἀπονεμομένων, ἔχοντας δὲ καὶ ἀτελῆ τὰ τριακόσια 
ἐργαστήρια, τοὺς δὲ ἐκδίκους τὰ ὀκτακόσια, τὴν περὶ 
τὴν ὁσίαν τῶν τελευτώντων ποιεῖσϑαι διοίκησιν. τὸ 


μὲν οὖν ἐκ τῆς τῶν χωρίων προεφόδου προϊὸν παρὰ 20 


τῶν ϑεοφιλεστάτων οἰκονόμων ἐπιδίδοσϑαε ταῖς τα- 
φαῖς, καϑάπερ ὑποκατιόντες ἐροῦμεν, προςτιϑεμένης 
καὶ τῆβ ἐκ τῶν τριακοσίων ἐργαστηρίων προρϑήκης, 
ἣν καὶ αὑτὴν ἐν αὐτῷ τῷ δργῳ λαμβάνειν ἥτησαν" 
ἐπειδὴ δὲ τῶν χιλίων ἑκατὸν ἐργαστηρίων τῶν ἐπὶ 
ταύτης ὄντων τῆς εὐδαίμονος πόλεως πλεῖστα διέπεσε, 
προῤβτάττομεν κατὰ τὸ παρὸν ἀναπληροῦσϑαι ταῦτα 
καὶ τοῦ τῶν χιλίων ἑκατὸν ἐργαστηρίων ἀριϑιμοῦ δια- 
τηρουμένου ἀμείωτά τε καὶ ἀτελῆ κατὰ τὸν εἰρημέ- 


pulturis deputata sunt, habentes quoque etiam sine 
tributis trecenta ergasteria, defensores autem octin- 
genta, circa funus defunctorum faciant gubernatio- 
nem. Ea quidem quae ex praediorum reditu acce- 
dunt ἃ deo amabilibus oeconomis dari sepulturis, 
sicut descendentes dicimus, adiecto etiam ex trecentis 
ergasteriis cremento, quod etiam ipsum in ipso opere 
percipere petierunt. Quia mille igitur centum erga- 
steriorum in hac existentium felici urbe plurima 


25 ceciderunt, praecipimus ut secundum praesens tem- 


pus repleantur haec, et mille centum ergasteriorum 
numerum imminutum et sine tributo divisum secun- 
dum dictum a nobis modum servari et deo amabili- 
bus oeconomis et dei cultoribus defensoribus, ut 


vov ἡμῖν τρόπον φυλάττεσϑαι τοῖς τε ϑεοφιλεστάτοις 30tamen non minus sint decani seu laboratores octin- 


οἰκονόμοις τοῖς τε ϑεοσεβεστάτοις ἐκδίκοις, ὥςτε μέν- 
τοι μὴ ἐλάττους εἶναι. τοὺς δεκανοὺς ἤτοι κοπιατὰς 
τῶν ὀκτακοσίων τῶν ἀπονεμηϑέντων τοῖς ϑεοφελε- 
στάτοις ἐκδίκοις, ἀντὶ δὲ τῶν τριακοσίων τῶν δεδο- 


gentis deputati deo amabilibus defensoribus, pro 
vero trecentis datis deo amabilibus oeconomis licen- 
tiam esse eisdem deo amabilibus viris, si voluerint, 
in corporibus accipere trecenta ergasteria aut omnia 


μένων τοῖς ϑεοφιλεστάτοις οἰκονόμοις ἄδειαν slvav35 aut quaedam ex his, aut percipere occasione appel- 


τοῖς αὐτοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἀνδράσιν, εἰ βουληϑεῖεν, 
ἐν σώμασι λαμβάνειν τὰ τριακόσια ἐργαστήρια ἢ 
πάντα ἤ τινα ἐξ αὐτῶν, ἢ κομίζεσϑαι προφάσει τῶν 
καλουμένων ἐξκουσάτων χρήματα ὑπὲρ πάντων ἢ ὑπέρ 


latorum excusatorum pecunias pro cunctis aut pro 
aliquibus ergasteriis, ipsasque pecunias quas hactenus 


τινῶν ἐργαστηρίων, xai αὐτὰ τὰ χρήματα ἅπερ μέχρι 40 





amplius eum deficere querantur, sed supplementum habentes ex datione ítrecentarum officinarum et de- 
canis et ceteris ordinibus menstrua suppeditent, deo carissimi autem defensores octingentas officinas ha- 
bentes et lecticarios qui vocantur praebeant et reliquum ministerium praestent. quod. defunctorum funus 
requirit, ut hoc modo damna a lugentibus auferantur. 

II. Oportet igitur mille centum quas diximus officinas deo carissimis oeconomis et defensoribus 
per omnia immunes et integras servari, atque supplendas a gloriosissimo praefecto huius felicis urbis, si 
qui qualicumque modo defectus vel mutatio habitus earum aut negotiationis accidat: ut deo carissimi 
oeconomi cum praediorum quae sepulturis destinata. sunt. administrationem habentes, tum vero immunes 
habentes officinas trecentas, defensores autem octingentas, ea quae ad exequias defunctorum pertinent 
administrent. Quod igitur redundat ex praediorum reditu a deo carissimis oeconomis in sepulturas im- 
pendatur, quemadmodum oratione procedente dicemus, adiecto etiam incremento ea trecentis officinis 
faciendo, quod ipsum quoque ut re ipsa acciperent petierunt: quoniam autem ex mille centum officinis 
quae in hac felici urbe sunt. plurimae interciderunt, praecipimus ut in praesentia eae suppleantur, et ser- 
vato numero mille centum officinarum et integrae et immunes secundum modum a nobis dictum custo- 
diantur et dei carissimis oeconomis et religiosissimis defensoribus serventur, ut tamen non pauciores decani 
vel copiatae sint octingentis qui deo carissimis defensoribus destinati sunt, pro trecentis vero illis, qui 
dati sunt deo carissimis oeconomis, liceat iisdem deo carissimis viris, si voluerint, in corporibus accipere 
trecentas illas officinas vel omnes vel quasdam ea: iis, aut nomine excusatorum qui vocantur pecuniam 
auferre sive pro omnibus sive pro quibusdam officinis atque ipsam pecuniam qua usque adeo carebant 








1 ἐλλιστὲς L| ἐκ τῆς τῶν M] τῆς ἐκ τῶν L|| 4 ἐκ- 
δίκους] ἐπισκόπους L" | 5 λεκτικαρίους] decanos g || 
9 ἑκατὸν om. L^ | 10 ve om. L || 11 καὶ ἀναπληρού- 
μενα] καὶ om.g | 17 ἀπονενεμημένων L| τὰ τριακό- 
cio] τὰ om. L | 28 τοῦ τῶν y. &. ἐ. ἀρυϑιμοῦ διατηρου- 
μένου, ἀμείωτά τε xal ἀτελῆ M] τὸν τῶν x. £ d. ἀρεϑμὸν 
ἀμείωτόν τε καὶ ἀτελῆ διαιρούμενον Le || 30 τε om. L || 
32 κοπιαστὰς L | 38 τοῖς] τοῖς τε L || 34 διδομένων 
1,31 σώματε L 





2 ergasterieorum V || donatione V] datione r || men- 
Struorum expensas et decanis vulg.] ministrorum (mini- 
steriorur; r) expensas et decanis menstruas V || 4 aut r || 





octoginta r | 5 alium r || 6 exequi r || uoluit V || 9 supra- 
dieta igitur V|| 10 oeconomiis V et sic saepius | 11 sine 
tributis] sim tributis r | diminutione r || supplenda] et 
supplenda vulg. || 12 huius felicis V || 13 si quis om. V || 
fiat] fatiat V || eorum r | 16 deputate V || 17 defensore 
V | LXXX r || 21 defendente r || dicemus Osenbrüggen 
22 etiam V] et » || 23 mille igitur] ille igitur mille V 
24 uerbe r || 25 acciderunt V || *praecipimus ut] et prae- 
cipimus r praecipimus V | 27 minutum et sine tributam 
V | 30 decanis || laborantes V | 31 deputatis .Beck 
32 recentis date V || 33 esse eisdem] his esse hisdem ἢ 
esse his de r || 35 ex his] eis V || occasionem 7 || 36 ex- 
cusatoribus penas V 





— —— κω, 


" 
Ex 


| co. 


—— qe 


a Sto damit 


— 


CIRCA DEFUNCTORUM EXEQUIAS 


319 


Nov. LIX 2. 3 





- ? ΄ 2 * * € , , 
viv ovx εἶχον (καϑάπερ καὶ αὐτοὶ τὸ ἡμέτερον ἐδί- 
δαξαν κράτος), ταῦτα δαπανᾶν περὶ τὴν τῶν τε 
τώντων ὁσίαν, ὥετε ἔκ τε τούτων τῶν χρημάτων 
καὶ ἐκ τῶν προρόδων τῶν χωρίων τὴν διανομὴν γί- 
γεσϑαι τοῖς τε δεκανοῖς καὶ ἀσκητρίαις καὶ κανονικαῖς 
καὶ ἀκολούϑοις, καϑάπερ ἂν ὑποκατιόντες διαταξώ- 
μεϑα. τῶν γὰρ αὐτῶν ϑεοφιλεστάτων οἰκονόμων δὲε- 
δαξάντων ὡς οὐχ οἷόν τέ ἐστιν ἐκ τῶν χωρίων τοῦ 
λοιποῦ τὴν αὐτὴν πρόξοδον περισώζεσϑαι, εἰκότως 


ἡμεῖς τὴν τῶν τριακοσίων ἐργαστηρίων προςϑήκην 10 


ἀπενείμαμεν τούτῳ τῷ μέρει, ὅπως ἀνεπιλήπτως τὸ 
μέχρε νῦν διδόμενον τοῖς κάμνουσι περὶ τὴν τῶν λει- 
ψάνων ἐκφορὰν καὶ ἐφεξῆς δοϑείη, τουτέστε per sin- 
gulum mensem quadringentos solidos, μερεζομένους 


τοῖς τε δεκανοῖς καὶ ἀκολούϑοις xci ἀσκητρίαις xall) 


κανονικαῖς κατὰ τὸ μέχρι νῦν παρ᾽ αὐτοῖς κρατῆσαν 
ἔϑος (τουτέστι τοῖς μὲν δεκανοῖς per sin men- 
sem centum octoginta duos solidos, ταῖς δὲ ἀσκητρίαις 
nonaginta unum solidos, καὶ vois ἀκολούϑοις nona- 


non habebant (sicut et ipsi nostram docuerunt po- 
testatem), eas expendere circa defunctorum exequias, 
ut et ex his pecuniis et ex reditibus praediorum 
distributio fiat et decanis et ascetriis et canonicis et 


5acoluthis, sicut descendentes ordinavimus. Eisdem 


enim deo amabilibus oeconomis docentibus, quia iam 
impossibile est ex praediis de cetero eundem redi- 
tum salvari, recte nos trecentorum ergasteriorum 
crementum distribuimus huic parti, quatinus incul- 
pabiliter quod hactenus datum est laborantibus circa 
funerum exequias deinceps detur, hoc est per sin- 
gulum mensem quadringentos solidos dividendos de- 
canis et acoluthis et ascetriis et canonicis secundum 
pes hactenus apud eos tenuit consuetudo, hoc est 

ecanis quidem pro singulo mense centum octoginta 
duos solidos, ascetriis autem nonaginta unum soli- 
dos, et acoluthis nonaginta unum solidos, et cano- 
nicis triginta sex solidos, congregandos quidem ab 
eisdem deo amabilibus oeconomis, solvendos autem 


ginta unum solidos, καὶ reis κανονικαῖς triginta sex 20in eis qui consueverunt accipere per sex menses. 


solidos), ἀϑροιζομένους uiv παρὰ τῶν αὐτῶν ϑεοφι- 
τάτων οἰκονόμων, καταβαλλομένους δὲ ἐπὶ τοὺς 
εἰωθότας κομίζεσθαι κατὰ Sex menses. 


CAPUT III. 


Act δὲ τὸ μὲν ἐπιβάλλον τοῦ χρυσίου μέρος ταῖς 


εὐλαβεστάταις ἀσκητρίαις δίδοσϑαε παρὰ τῶν ϑεο- 20 


φιλεστάτων οἰκονόμων κατὰ τὴν εἰρημένην προϑεσ- 
μέαν Εὐγενίῳ τῷ ϑεοφιλεστάτῳ διακόνῳ καὶ ἕενο- 


,δόχῳ τοῦ κατὰ Σαμψὼν τὸν τῆς ὁσίας μνήμης ξενῶ- 


γος καὶ τοῦ παρ᾽ ἡμῶν συστάντος καὶ τοῖς μετ᾽ 


Oportet autem competentem quidem auri partem 
reverentissimis ascetriis dari ^ deo amabilibus oeco- 
nomis secundum dictas indutias Eugenio deo aman- 
tissimo diacono et xenodocho secundum Sampson 
sanctae memoriae xenodochii et quod a nobis con- 
stitutum est, et qui post eum fuerint deo amantis- 


αὐτὸν ϑεοφιλεστάτοις ξενοδόχοις τῶν εἰρημένων ξενώ- 308imi xenodochi memoratorum xenodochiorum, eo 


νων, διὰ τὸ τὰς ἀσκητρίας τὰς εἰς ταύτην ὑπουργούσας 
τὴν χρείαν ὑπὸ τοὺς κατὰ καιρὸν ξενοδόχους τῶν 
εἰρημένων εὐαγῶν ξενώνων τελεῖν" τὸ δὲ αἱροῦν τοῖς 
τε ἀκολούϑοις καὶ ταῖς εὐλαβεστάταις κανονικαῖς ὡς- 


uod ascetriae ad hoc ministrantes opus sub xeno- 
ochis per tempus memoratorum venerabilium xeno- 
dochorum constitutae sint; quod autem contingit 
acoluthos et reverentissimas canonicas similiter dari 


αὐτως δίδοσθαι παρὰ τῶν αὐτῶν ϑεοφιλεστάτων 35 ab eisdem deo amabilibus oeconomis et qui nunc 


οἰκονόμων τοῖς τε νῦν ἐφεστῶσιν αὐτοῖς καὶ τοῖς 





(quemadmodum ipsi. — nostram docuerunt) in exequias defunctorum expendere, ita ut et ex: hac 


pecunia et ex rediti 


praediorum distributio fiat inter 


ecanos et ascetrias et canonicas et acoluthos, 


quemadmodum procedente oratione constituemus. Cum enim iidem deo carissimi oeconomi nos docuerint 


non posse ex praedüs in posterum eundem reditum profici, merito nos trecentarum officinarum inere- 
mentum huic parti destinavimus, ut quod usque adeo iis qui cadaveribus efferendis operam praestant datum 
est, integre etiam deinceps detur, dicimus per singulos menses quadringenta solidos, distribuendos illos 
inter decanos et acoluthos et ascetrias et canonicas secundum consuetudinem quae usque adeo apud eos 
obtinuit (hoc est decanis quidem per singulos menses centum octoginta duos solidos, ascetriis autem nona- 
ginta unum solidos, et acoluthis nonaginta unum solidos, et canonicis triginta sex solidos), et colligendos 





ab iisdem deo carissimis oeconomis et sexto quoque mense solvendos iis qui auferre consueverunt. 
ΠῚ. Oportet autem eam quidem auri partem quae religiosissimis ascetriis competit a deo carissi- 


mis oeconomis intra dictum temporis spatium dari 


ugenio 


Ὁ carissimo diacono et aenodocho hospitii 


Sampsonis sanctae memoriae eiusque quod a nobis constitutum est hospitii, atque iis qui Rem eum futuri 


sunt deo carissimis zcenodochis dictorum hospi 
strant sub xenodochis qui 


tiorum, propterea quod ascetriae quae ad 
ro lempore sunt sacrorum illorum hospitiorum habentur; eam autem quae 


unc usum mini- 


debetur acoluthis et religiosissimis canonicis similiter ab iisdem deo carissimis oeconomis dari et iis qui illis 





2 ταῦτα] xai ταῦτα L | τὴν om. M | 3 ὥστε ἐκ τού- 
Tov τῶν προξόδων xal ἐκ τῶν χρημάτων L || 6 καϑά- 
M] καὶ καϑάπερ Le ἢ διαταξώμεϑα ΜΠ διεταξά- 
μεθα Ls | 1 διαταξάντων L | 10 ἐργαστηρίων om. L ἢ 
11 rovrov L | 13 xai om. e || per dpa vas mensem 
quadragintos βοϊέδος (s. v. ἀνὰ ἕκαστον μῆνα τεσσαρά- 
κοντα νομίσματα) μεριζόμενα τοῖς τε δεκανοῖς Μ ἕνα 
ἕκαστον μῆνα τοῖς τε δεκανοῖς L || 15 ἀκουλούϑοις M | 
16 κανονικαῖς κατὰ] κανονίκως καὶ κατὰ L | 11 per 
singulum mensem (mensm Z) centum octaginta duos so- 
lidos (roridoss L), s.v. ἀνὰ ἕκαστον (ἑκατὸν 1) μῆνα 
ἑκατὸν ὀγδοήκοντα δύο (oxB' M) νομίσματα ML ἢ 
19 nonaginta unum solidos c] ἐνενήκοντα νομίσματα M, 
om. L ἢ 19—21 ezpectas xai ταῖς κανονικαῖς nonaginta 
unum solidos xai τοῖς ἀκολούϑοις triginta sex solidos (cf. 
cap. 5)|| nonaginta unum solidos ML, s. v. ἐνενήκοντα £v £v 
vou..L, ἐνενήκοντα vou. M || 20 trigita L | 21g. ἀϑροι- 
Souévovs et καταβαλλομένους Lc] ἀϑροιζομένων et 
καταβαλλομένων M| παρὰ τῶν αὐτῶν Ms] παρ᾽ av- 
τῶν τῶν L | 22 ἐπὶ M] κατὰ L || 28 κατὰ sex menses M] 
δξ μῆνας M s.v. L || 28 σαμψῶν τῶν τῆς L. Cf. Proco- 





pius de aedif. I 2 extr. || 29 xai τῶν παρ᾽ ἡμῶν συ- 
στάντων L || 30 ξενώνων — 33 εἰρημένων bis scr. M | 
32 ὑπὸ τῶν κατὰ καιροὺς ξενοδόχων L || 33 αἱροῦν M] 
ἕτερον L | 36 τε] ταῖς L 





3 ex utrumque om. r || 4 et ascetriis] ex asciteriis V 
assisteriis r | et acoluthis] acolitis et r V | 5 sicut] sic *| 
ordinabimus Beck male || eiusdem r | 6 docentis V 
11 exequia V | deinceps] et deinceps vulg. | singulum] 
funerum V | 12 quadrigentos r|| 13 acolitis r V et sic 
infra constanter | asscistriis r asisteriis V | 15 per sin- 
gulo mense V per singulos menses vulg. | 16 duo r || 

istriis r aeisteriis V | aut r | solidos — 17 unum 
om. V | 17 solidum r || 19 *«conomis r || aut 7 || 24 com- 
petenter V || 25 asscistriis r ascisteriis V | dare V | 
21 exenodocho r V || Sampson] sumptum /ibri | 28 exeno- 
dochii rV | quod a] q-.a τ | 29 qui post eum] prius 
eum V | fuerit r| 30 exenodochii r | exenodochiorum r 
xenodochium V || 31 assistrie r asisterie V | haee V || 
scenodochis V senodochiis r | 32 memoratum V || 33 autem] 


| enim r 












































Nov. LIX 3. 4 320 DE EXPENSIS QUAE FIUNT 





κατὰ καιρὸν τὴν ἡγεμονίαν, αὐτῶν ἐγχειριζομένοιβ' — praesunt eis et quibus per tempus praesulatus earum 
aere δι᾽ αὐτῶν τὴν διανομὴν γένεσϑαι ταῖς προδὴ- ^ committitur, ut per eos distributio fiat praedeclara- ; 
λουμέναις καὶ ὑπ᾽ αὐτοὺς τελούσαις ἀσκητρίαις τε καὶ — tis et sub eis constitutis ascetriis et canonicis nec 
κανονικαῖς καὶ πρός γε καὶ τοῖς ἀκολούϑοις, Ei δὲ non et acoluthis. Si vero retro fecerint circa talem — 
κατόπιν γένοιντο περὶ τὴν τοιαύτην καταβολὴν οἱ ϑεο- solutionem deo amabiles oeconomi, et hoc palam 
φιλέστατοι οἰκονόμοι, καὶ τοῦτο φανερὸν κατασταίη fiat intra sex menses in secundo semestre venientes, 
εἴσω ἕξ μηνῶν κατὰ τὴν δευτέραν ἑξάμηνον διερχο- si nullam fecerint solutionem, tunc omne quod post 
μένων εἰ μηδεμία γένοιτο καταβολή, τηνικαῦτα πᾶν — primum semestre debetur exigi semper a deo ama- 
τὸ μετὰ τὴν προτέραν ἑξάμηνον ὀφληϑὲν εἰθπράττε- ilibus oeconomis cum usura tertiae partis legitimae 
σϑαι τοὺς ἀεὶ ϑεοφιλεστάτους οἰκονόμους μετὰ τόκου 10 centesimae post semestre tempus; providentiam hu- 
τοῦ tertiae partis τῆς νομέμης ἑκατοστῆς τοῦ μετὰ ius ponente per tempus sanctissimo episcopo et pa- 
τὴν ἑξάμηνον διατρέχοντος χρόνου. πρόνοιαν τούτου  triarcha felicis huius urbis sanctissimae maioris ec- 
τιϑεμένου τοῦ κατὰ καιρὸν ὁσιωτάτου ἀρχιεπισκόπου Clesiae. 

καὶ πατριάρχου τῆς κατὰ τὴν εὐδαίμονα ταύτην πό- : 

λιν ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίαβ. 15 


CAPUT IV. Ξ 


εἰ δὲ καὶ ἕτερος ἐνιαυτὸς παρέλϑοι καὶ μηδὲ οὕ- Si autem etiam alter annus transeat et neque sic 
τως τι καταβάλλοιεν οἱ ϑεοφιλέστατοι οἰκονόμοι ταῖς aliquid exsolvant deo amabiles oeconomi reverentis- 
εὐλαβεστάταις γυναιξὶν ἢ τοῖς εἰρημένοις δεκανοῖς, simis mulieribus aut memoratis decanis, licentiam 
ἄδειαν silvas τῷ κατὰ καιρὸν ἁγιωτάτῳ πατριάρχῃ esse per tempus sanctissimo patriarchae non solum - 
μὴ μόνον ἀπαιτεῖν τοὺς ϑεοφιλεστάτους οἰκονόμους 20 exigere deo amabiles oeconomos debitum cum dicta. 
τὸ ὀφειλόμενον μετὰ τοῦ εἰρημένου τόκου, ἀλλὰ καὶ usura, sed etiam cogere eos dare omnia quaecum- 
ἀναγκάζειν αὐτοὺς διδόναι πάντα ὅσα διώρισται καὶ que decreta sunt et, si voluerit sanctissimus patri- - 
εἴπερ βουληϑείη ὁ ἁγιώτατος πατριάρχης, καὶ ἐξεοῦν ^ archa expellere eos a gubernatione praediorum, ex- 
αὐτοὺς τῆς φροντίδος τῶν χωρίων καὶ ἀπαιτεῖν τὴν igere horum faciem puram ab eis qualis est; horum 
τούτων ὄψιν καϑὰ νῦν παρ᾽ αὐτοῖς ἐστι. τούτων 25 omnium sollicitudinem ponente pro tempore beatis- 
ἁπάντων φροντίδα τιϑεμένου τοῦ κατὰ καιρὸν μακα- — simo archiepiscopo et universali pA sub quo 
ριωτάτου ἀρχιεπισκόπου καὶ οἰκουμενικοῦ πατριάρχου, sunt et deo amabiles oeconomi et omnis clerus et 
ὑφ᾽ ὃν τελοῦσι καὶ οἱ ϑεοφιλέστατοι οἰκονόμοι καὶ ὃ universus sanctissimae ecclesiae status. — E 
σᾶς κλῆρος καὶ ἡ σύμπασα τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας E- 
1 κατάστασις. Τούτων δὲ οὕτω γινομένων μηδέναϑ01 His ita factis nullum penitus ab Invio ΘΟ i 
παντελῶς παρὰ ἄκοντος κομίζεσϑαι ὑπὲρ νεκροῦ σώ- τὺ mortuo corpore curato quicquam. Ut autem - 
ματος xnüsvouévov μηδ᾽ ὁτιοῦν. "Qeve δὲ Ó&axoive- discreta sint omnia, sancimus singulo lecto gratis 
σϑαι τὸ πᾶν, ϑεσπίζομεν ἑκάστῃ κλίνῃ προῖκα διδο- dato unum asceterium dari ascetriarum aut canoni- 
μένῃ ἕν ἀσκητήριον δίδοσθαι ἀσκητριῶν ἢ κανονικῶν, carum, non minus octo mulierum praecedenti um | 
μὴ ἔλαττον ὀκτὼ γυναικῶν ἡγουμένων τῆς κλένης καὶ 35 lectum et psallentium, et tribus acoluthis, qui nihi 
ψαλλουσῶν xal τριῶν ἀκολούϑων, οἵπερ οὐδ᾽ ὁτιοῦν penitus accipient. Si tamen aliquis voluerit compe- - 
σταντελῶς λήψονται. Ei μέντοι τις βούλοιτο τῶν entium defuncto et exequias facientium ipse sponte - 
ztgoerxóvvaw τῷ τελευτήσαντι καὶ τὴν ἐκφορὰν sow cogente nullo et aliud asceterium unum vel duo aut | 
ουμένων αὐτὸς ἑκὼν ἀναγκάζοντος οὐδενὸς καὶ ἕτερον ^ etiam amplius assumere, hoc sit quidem eius muni- - 
ἀσκητήριον ὃν ἢ δύο ἢ καὶ πλείω προῤλαβεῖν, τοῦτο A0 ficentiae, tamen nec hoc indefinitum relinquimus, et - 
ἔστω μὲν τῆς αὐτοῦ φιλοτιμίας, πλὴν οὐδὲ τοῦτο hic eandem mensuram esse volumus harum quae 
ἀόριστον καταλείπομεν, κἀνταῦϑα τὸ αὐτὸ μέτρον sl- 
va. βουλόμενοι τῶν κατὰ φελοτιμέαν προβλαμβανο- 


- 


v. 3.sqq. summa extat “Ῥοπταί 19,6 (ubi citatur νεαρὰ v1) 





nunc praesunt et iis qui pro tempore gubernationem eorum nacturi sunt: ut per eos distributio fiat illis qu 
ante memoravimus sub ipsis constitutis ascetriis et canonicis ac praeterea acoluthis. Quodsi solutioni 
fecerint deo carissimi oeconomi idque manifestum sit intra sea; menses per secundum semestre elapsos 
solutione facta, tum omne quod post prius semestre debetur a deo carissimis qui pro tempore sunt oecona 
mis exigatur cum usuris tertiae partis legitimae centesimae temporis post semestre currentis; ac prospiciat: 
rei sanctissimus pro tempore archiepiscopus et patriarcha sanctissimae magnae ecclesiae huius felicis w 
Si vero alter quoque annus transeat et ne tum quidem deo carissimi oeconomi religiosiss 
feminis vel decanis quos diacimus quicquam solvant, liceat sanctissimo pro tempore patriarchae non solu. 
a deo carissimis oeconomis debitum cum usura quam diaimus eaigere, verum etiam cogere eos ut omnia — 
quaecumque definita sunt praestent, atque adeo (si quidem voluerit sanctissimus — eapellere e m 
a cura praediorum et horum faciem exigere qualis nunc. apud eos est." Atque his omnibus curam ad- — 
hibeat beatissimus pro tempore archiepiscopus et universalis patriarcha, sub quo et deo carissimi oeconomi — 
1 constituti sunt et omnis clerus atque universus sanctissimae ecclesiae status. — His autem ita 
nemo omnino quicquam ab invito pro cadavere sepeliendo auferat. Atque ut res ommis di 
sancimus singulis feretris gratis dandis unum asceterium dari ascetriarum vel canonicarum, ut non 
quam ocío mulieres feretrum praecedant et psallant, et tres acoluthi: qui quidem nihil omnino accep 
Sint. Quodsi quis cognatorum defuncti qui funus faciunt sponte sua nemine cogente aliud que 
asceterium unum vel duo vel etiam plura adhibere velit, id qui liberalitatis ipsius esto; nisi quo 
. hoc quidem indefinitum relinquimus, cum hic quoque eandem esse mensuram velimus earum quae ea 1 
3 αὐτῶν L || ἀσκητηρίαις L| 5 γένοιτο M 1 ἑξα- 1 possunt r || 2 depraeolaratis V | 3 ascisteriis V asseistr is 
μήνων L | 11 vov tertiae partis M] τοῦ ἀπὸ τρίτου | r||nec non om. V || 5 deo — 7 solutionem om. r || 6 *uenient : 
μέρους M s.v. L | τοῦ μετὰ τὴν ἑξάμηνον (ἑξάμην L) | libri | Ἵ fecerit V^ || 10 semestrem V || prouidentia z J| - 
διατρέχοντος χρόνου ML) post semestre tempus e 16 et om.r | 17 eoeconomi V^ || 23 exigere (exige V) — 
13 ἀρχιεπισκόπου] episcopo & | 19 πατριάρχω L^ libri] et exigere vulg.|| 24 ab eis| habeis V || 25 pe 1 
23 καὶ οπι. || ἐξεοῦν (cf. Dindorf. in Thes. l. gr. VIII | tem τ || 30 ita] itaque r | factus V || 31 tutato | 32 sunt. 
p. 2001) ML] ἐξελεῖν male vulg. || 24 xai οπι. | 25 καϑὰ | V || grati V || 33 asciterium dari ascitriarum V assistrium — 
viv παρ᾽ αὐτοῖς ἐστι] puram ab eis qualis est (i.e. xaÓ'a- | dari asseistriarum r || 34 non] ut r || praecidentium ΡῈ 
ρὰν παρ᾽ αὐτῶν οἵα ἐστί g || 30 δὲ om. e || 32 δὲ 35 et trium acoluthorum Beck. Leg. cum tribus 
om. L || 40 ἢ xai] καὶ om. L|| 43 βουλόμενοι] volumus | this (cf. 321,32)? || 36 uoluerunt r || 38 alium rV| asi- 3 
(i. e. βουλόμεϑα) s sterium V assistrium r ES 

















CIRCA DEFUNCTORUM EXEQUIAS 


321 


Nov. LIX 4. 5 





vow ἀσκητριῶν ἤτοι κανονικῶν καὶ ἀκολούϑων 
E ἀνωτέρω διωρίσαμεν, ὥςτε μὴ ἐλάττους ἢ ὀκτῶ 
2 ἢ κανονικὰς εἶναι τὰς ἐξ ἑκάστου ἀσκητη- 
avonuévas καὶ τρεῖς ἀκολούϑους xad" Éxa- 


ἀσκητρίας 


στον ἀσκητήριον. 


per munificentiam assumuntur ascetriarum seu ca- 
nonicarum et acoluthorum, quam superius definivi- 
mus, non minus octo ascetrias seu canonicas esse 
quae ex unoquoque asceterio assumuntur, et ires 


$acoluthos per singulum asceterium. 


CAPUT V. 


didoa9a. δὲ ταῖς ἀσκητρίαις TOi κανονικαῖς ταῖς 
ὑπὲρ αὐτὸ τὸ προῖκα ὑπηρετοῦν προςλαμβανομέναις, 


εἰ μὲν εἴσω τῶν νέων τειχῶν τῆς εὐδαίμονος ταῦ 
πόλεως εἴη τὰ τῆς à 


, 


τοὺς τρεῖς τοὺς προῖκα ὑπηρετοῦντας παραλαμβανο- 
μένων, εἰ μὲν ἕτεροι τρεῖς εἶεν, ἃ "vov τίοις 
τρισίν, εἰ δὲ £É, κερατίοις ἕξ, καὶ à 
τὸν τι 


καὶ τὰ περὶ αὐτῶν διοικεῖσθαι. πρόδη- 


λον δὲ ὡς, εἰ καὶ τὸ διάστημα πλεῖον καϑεστήκοι καὶ 


αὐτης 
, ἄχρι tremissis solidi, οὐ- 
δὲν ἐκ τούτων παντελῶς τῶν ἀκολούϑων κομιζομέ- 10} 
νῶν οὐδὲ μεριζομένων ταῦτα μετὰ τῶν εὐλαβεστάτων T 
ἀσκητριῶν ἢ κανονικῶν" τῶν δὲ ἀκολούϑων τῶν μετὰ 


Dari autem ascetriis seu canonicis his quae citra 
unum quod gratis ministrat assumuntur, si quidem 
intra novos muros felicis huius urbis sint exequiae, 
m ad ternos solidos, nihil ex hoc penitus aco- 
uthis accipientibus neque dividentibus haec cum 
everentissimis ascetris aut canonicis; acoluthis 
autem qui post tres gratis ministrantes sumuntur, 
si quidem alii tres fuerint, contentis siliquis (tribus), 
si autem sex, siliquis sex, et deinceps secundum 


7 diei Frid 15 hunc modum etiam de his gubernari. Certum vero 


est quia, si et ium plus consistat et qui lecto 
ministrant decani plures sint (et) asceteria plura, 


oí τῇ κλίνῃ — — δεκανοὶ πλείους εἶεν καὶ propter huius onus parvum etiam aliquid ipsis dabi- 
τα 7. 


α, διὰ τὸ ταύτης βάρος βραχύ τι 


tur secundum similitudinem ad asceterii disciplinam 


ἀσκητήρια 
καὶ αὐτοῖς δοϑήσεται x«J' ὁμοιότητα τῶν πρὸς τὰ 20laborantium, ut differentia laboris videantur aliquod 


[ἀσκητήρια] τῆς κηδείας πονουμένων, ὥςτε τῇ δια- 
ᾷ τοῦ κόπου δοκεῖν τινα καὶ αὐτοὺς ἔχειν ἐντεῦ- 

ἐν παραψυχήν. Δοκεῖν δὲ (εἶναι) εἴσω τῶν νέων 
τειχῶν καὶ τὸ mé ἸἸουστινιανῶν ios Συκῶν, 


et ipsi habere hinc solacium. Videtur autem intra 
novos muros et transitus Iustinianarum seu Sycorum, 
quoniam non longe consistit nec eget ampliore tem- 
pore vel labore ad veniendum ibi. Si vero foris 


μὴ πόρρω καϑέστηκε μηδὲ δεῖται πλείονος χρό- 25 novos muros felicis huius urbis exequiae fiant, aut 


vov ἢ πόνου πρὸς τὴν ἄφιξιν τὴν ἐκεῖσε. Εἰ δὲ ἔξω 
| τῶν νέων τειχῶν τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως ἐκ- 
. φορὰ γένοιτο, ἢ καὶ ἐν vois ἄλλοις περάμασι παρὰ τὸ 
| μένον, τηνικαῦτα τὰς μὲν ἄσκητ, ἥτοε xavovi- 
25 dimidiam iam partem d i 

κοινωνούντων παντελῶς κατ᾽ οὐδὲν αὐταῖς τῶν ἄκο- 
λούϑων, αὐτῶν δὲ τῶν ἀκολούϑων ἐφ᾽ ἑκάστῳ ἄσκη- 
τηρίῳ quattuor siliquas κομιζομένων καὶ πέρα τού- 
τῶν μηδέν, κατὰ τὴν εἰρημένην διαίρεσιν. τοῦ ἄσκη- 


τηρίου τοῦ παρεπομένου τῇ προῖκα διδομένη κλίνη 35 


etiam in alios transitus citra qui dictus est, tunc 
ascetrias quidem seu canonicas dimidiam partem so- 
lidi accipere, neque hic communicantibus penitus 
ullo modo eis acoluthis, ipsis autem acoluthis in 


οὐδὲ ἐνταῦϑα 30 singulo asceterio quattuor accipientibus siliquas et 


ultra haec nihil, secundum memoratam divisionem. 
Asceterio sequente eratis datum lectum cum tribus 





litate adhibentur ascetriarum vel canonicarum et acoluthorum, quam 
ciores quam octo sint ascetriae vel canonicae ex singulis asceteriis ad. 
asceteria 


V. lis autem ascetriis vel canonicis 
quam omnino inde acoluthi 
sint, sin sex sint, siliquis sex, at ita dei: 
ministrentur. Consentaneum D d 


a definivimus, ita ut non pau- 
endae, et tres acoluthi per sin- 


quae praeter ipsum asceterium gratis ministrans adhiben- 
tur, si quidem intra novos muros huius felieis urbis exequiae fiant, us 


ad tremissem dentur, neu quic- 


iant neve partiantur ea cum religiosissimis ascetriis vel canonicis: sed 
acoluthi qui post tres illos gratis ministrantes adhibentur, si 
$ secundum 


idem alteri tres sint, siliquis tribus contenti 
modum etiam quae ad eos pertinent ad- 


1 n autem est, si et distantia maior sit et decani qui feretro ministerium prae- 
sient plures sint et asceteria plura, propter onus feretri illis ipsis quie Ce aliquid dandum esse 
am 


ad similitudinem eorum qui [ex asceteriis] — 
ipsi quoque solacium aliquod inde habere an 
ut illuc veniatur. 


celebrandis oper 

t : tur. Ceterum intra muros novos esse etiam íraiectus 

ustinianarum emp hn videatur, quoniam non ve oerte neque maiore tempore aut labore opus est 
| vero exíra novos muros huius felici. 

marinis locis praeter illum quem diximus, tunc ascetriae 


, ut propter discrimen laboris 


urbis exequiae fiant sive etiam in ceteris trans- 
quidem seu canonicae dimidiam partem solidi 


accipiant, ac ne hic quidem acoluthi ullo omnino modo in partem cum illis veniant, ipsi autem acoluthi in 


singulis asceteriis quattuor siliquas accipiant nec praeterea quicquam, secundum divisionem modo dictam. 
Asceterium vero quod feretrum gratis praestitum sequatur cum tribus acoluthis ipsum quoque omnino 





1 ἀσκητηρίων L || 3 ἑκάστου ἀσκητρίου L? | 1 "αὐτὸ 
τὸ προῖκα ὑπηρετοῦν scripsi er ς (cf. 322,26)] τὸ αὐτὸ 
προῖχα ὑπηρετεῖν (ὑπηρετοῖν 1) ML (τὸ αὐτῷ προῖκα 
ὑπηρετοῦν P achariae) 9 Ἐᾶχρε tremissis solidi (solidi 
abesse malim) scripsi; cf. Iulian. tremissem asceteriis (leg. 
ascetriis) praestari, ubi tressem male coniecit Cuiacius] 
ἄχρε terni solidis (s. v. τρεῶν νομεσμάτων) Μ ἄχρι τριῶν 
νομισμάτων L usque ad ternos solidos ς ἄχρε trium (ter- 
— cu rn ien —— vulg. | 10 τῶ ἀκολού 3o L | 

αὐτοῦ sq. πρὸς τὰ ἀσκητήρια τῆς κηδείας) 
ad asceterii ^ed de — — seclusi ] 23 "εἶναι 
inserui; cf. lulian. intra novos muros videatur esse | 
26 ἐκείνου L^ | 30 dimidiam partem solidis M, ἥμισυ 
νόμισμα M s.v., L (semissem Julian.) | 33 quatotuor sili- 
quas M, τέσσαρα κεράτια M s.v., L 





1 assummuntur r | aseiteriarum V assistriarum r | ca- 
nonieorum V | 2 et om. r | difüniuimus r | 3 non minus 
om. V | asciterias V asscistrias r | 4 aseiterio V asscistrio r || 

Iit. : 





5 acolitas r pr. acolitis V || aseiterium V assistrium r ἢ 
6 asciteriis V asscistriis r | 7 aunum (sic) r || * ministrat 
assumuntur] omistratas sumuntur V ministrans sumun- 
tur r ἢ 8 sint om. V | 9 solidos] soli an r scilicet V ἢ 
11 assistriis r ascisteriis V || acoliti V | 12 aut r | 13 con- 
repti r | siliquis — 14 autem sex om. V || tribus add. 
vulg. | 14 sieliquis r pr. | 15 etiam r] et V || 16 si et r 
vulg.] etsi V || eonsistant r | lectio r|| 17 et add. Beck ἢ 
asciteria V assisteria r | 18 huius] e cum spatio 4 litt. r || 
partum et aliquid V aliquid etiam parum r, corr. Heim- 
bach | dabit r[ 19 secundum om. r || multitudinem V || 
ad om. V | asciterii V ascistrii r| 20 uideantur V vuig.] 
uideatur r|| 22 sirorum r | 23 consistit nec eget] con- 
sistit nec horum r constitue egerent (egerint V^) V ἢ 
24 labore ad] ad labore V || ante ibi spatium 2 litt. reli- 
quit V ἢ fori r | 25 felicis huius] felicissimis r | aut] 
autem V | 27 aseitrias V asscisterias r | 28 hine V || com- 
munieantes r | 30 asisterio V assisterio r | et] ut r || 
32 aseiterio V assisterio r | eum V 
41 


Nov. LIX 5. 6 399 DE EXPENSIS QUAE FIUNT 





σὺν τοῖς τρισὶν ἀκολούϑοις καὶ αὐτοῦ πάντως παρα-  acoluthis et ipso omnino veniente per octo ascetrias 
γινομένου διὰ τῶν ὀκτὼ ἀσκητριῶν ἢ κανονικῶν καὶ — vel canonicas et tres, sicut dictum est, acoluthos, et 
τριῶν c εἴρηται ἀκολούϑων, xai οὐδὲν παντελῶς  mibil penitus accipientibus neque per cereorum da 
κομιζομένων οὐδὲ διὰ κηρῶν δόσεως ἀπαιτούντων (ἢ) tionem exigentibus et aliam mensuram adinvenienti- 
rica ἕτερον μέτρον ἐξευρισκόντων ὑφ᾽ ἑτέρῳ προκα- 5bus sub alio velamine. 

υμματε. 


CAPUT VI. 


Ταῦτα μέντοι πάντα διορίζομεν ἐπὶ τῶν μὴ κατὰ Haec itaque omnia definimus super his qui non 
φιλοτιμίαν ἐπιζητούντων τὰς δύο μεγάλας κλίνας «às — per munificentiam quaerunt duos maiores lectos in 
ἐν τῷ εὐαγεῖ κειμηλιοφυλακίῳ κειμένας, φαμὲν δὴ ^ venerabili vasorum custodiario positos, dicimus autem 
“Στουδίου τοῦ τῆς ἐνδόξου μνήμης καὶ Στεφάνου τοῦ 10 Studii gloriosae memoriae et Stephani magnificae 
τῆς μεγαλοπρεποῦς μνήμη. εἰ γάρ τιβ ἐκείνας Bov- memoriae. Si quis enim illos voluerit accipere, ut- 
ληϑείη λαβεῖν, ὡς καὶ ἀνϑρώπων πολλῶν δεομένας pote et plurimis hominibus egentes et custodia po- 
καὶ φυλακῆς πλείονος καὶ ἄλλης τινὸς πολυπραγμοσύ-  tiori et omnino quadam curiositate opus habentes. 
vns χρῃζούσας, τοῦτο οὐ συνάπτομεν τοῖς ἔμππτροσϑεν hoc non coniungimus his quae prius diximus, sed 
εἰρημένοις, ἀλλ᾽ ὡς φιλότιμον ἀνελόμενος yvourv,l5tamquam munificam exhibens voluntatem, quantum- 
ὁπόσον ἂν ὑπὲρ τοῦ πόνου ἢ "toic δεκανοῖς ἢ veis cumque pro labore decanis aut reverentissimis asce- 
εὐλαβεστάταις ἀσκητρίαις ἢ κανονικαῖς διδόναι cvu- — triis vel canonicis dare pactus erit, tantum et praebeat, 
φωνήσειε, τοσοῦτον καὶ παρέχειν, οὐ μέντοι δυνάμε- non tamen valens transcendere duodecim solidorum 
vov ὑπερβαίνει» τὴν τῶν duodecim solidorum ποσό- — in duobus lectis Studii et Stephani, in 
τητα ἐπὶ τῶν δύο κλινῶν τοῦ Στουδίου τε καὶ τοῦ 20 deaurato autem posito in sanctissima maiore eccle- 
“Στεφάνου, ἐπὶ δὲ τοῦ χρυσοπάστου τοῦ κειμένου κατὰ — sia, vel uno solo pro eo forsan faciendo, quattuor 
τὴν &ywor&vnv μεγάλην ἐκκλησίαν, ἢ ys ἑνὸς μόνου solidorum; ascetriis autem et canonicis et acoluthis 
τοῦ ἀντ᾽ αὐτοῦ ὡς εἰκὸς κατασκευασϑησομένου, quat- — duplicia accipientibus quam prius de eis definivimus, 
tuor solidorum: τῶν [δὲ] ἀσκητριῶν xai κανονικῶν καὶ — quippe et ipso asceterio (seu canonicis) gratis in aliis 
ἀκολούϑων διπλασίονα κομιζομένων ἤπερ ἔμπροσϑεν 25 lectis praecedente eandem accipiente quantitatem 
περὶ αὐτῶν ὡρίσαμεν, δηλαδὴ καὶ αὐτοῦ τοῦ ἀσκητηρίου. quam etiam reliqua asceteria; hoc ipso et super 
(ἀσκητριῶν) ἤτοι κανονικῶν τοῦ προῖκα ἐπὶ τῶν ἄλλων — acoluthis observando quod praediximus, ut et isti 
κλινῶν ἡγουμένου τὴν αὐτὴν λαμβάνοντος ποσότητα — duplum horum quae iam a nobis ordinata sunt ac- 
ἣν καὶ τὰ λοιπὰ ἀσκητήρια᾽ ταὐτοῦ τούτου καὶ ἐπὶ —cipiant. Quando tamen unus horum trium fuerit 
τῶν ἀκολούϑων φυλαττομένου ὅπερ φϑάσαντες si0-30lectus in quo funus agitur, id volente qui hoc cele- 


μεν, ὥρτε xal τούτους διπλάσιον τῶν ἤδη παρ᾽ ἡμῶν brat, quippe deo amabilibus defensoribus necessi- 


διατεταγμένων κομίζεσϑαι. ὅταν μέντοι μία vovrov — tatem habentibus corpora decanorum praebere (e) 
τῶν τριῶν εἴη κλινῶν, ἐφ᾽ ἧς ἡ κηδεία γίνεται, τοῦτο — quibus eis deputavimus octingentis decanis et lectos, 


βουλομένου τοῦ ταύτην ἐπιτελοῦντος, δηλαδὴ τῶν ϑεο- — non tamen expensam facere aliquam; deo διηδ}}}}- ὦ 


M y $4 , * 7 - 
φιλεστάτων ἐκδίκων ἀνάγκην ἐχόντων τὰ σώματα τῶν 35 
δεκανῶν σταρέχειν ἐξ ὧν αὐτοῖς ἀπενείμαμεν ὀκτακο- 
σίων ἐργαστηρίων καὶ τὰς κλίνας, οὐ μέντοι δαπάνην 
ποιεισϑαί τινα" τῶν ϑεοφιλεστάτων οἰκονόμων &vay- 








praesto sit cum octo asceítriis vel canonicis et tribus ut dictum est acoluthis: neu quicquam omnino acci- 
piant neve propter datos cereos exigant aut alium modum per alium praeteztum ARP Ogre. 
: Haec tamen omnia definimus de iis qui non per ambitionem duos magnos 

in sacro pretiosae suppellectilis thesauro positi sunt, Studi dicimus gloriosae memoriae et Stephani 
magnificae memoriae. Nam si quis illos habere velit, utpote qui multis hominibus opus habent et custodia 
maiore et alia quoque sollicitudine indigent, id non conectimus iis quae supra dicta sunt, sed cum ambi- 


tiosam. exhibeat voluntatem, quantumcumque pro labore vel decanis vel religiosissimis ascetriüis aut cano-.— 
nicis dare pepigerit, tantum praebeat, ut id tamen duodecim solidorum quantitatem ezcedere non possit.— 


in duobus lectis Studi et Stephani, in deaurato vero qui positus est in sanctissima magna ecclesia, vel 


certe uno solo qui scilicet in eius locum conficietur, quattuor solidorum: wt ascetriae et canonicae et — — 


acoluthi duplicia quam antea de iis definivimus auferant, ac tum ipsum quoque asceterium (ascetria- 


rum) vel canonicarum, quod in reliquis lectis gratis praecedit, eandem quantitatem accipiat quam — — 


cetera asceteria; idemque etiam in acoluthis, sicuti modo diximus, observetur, ut illi quoque uplum. 60- 


rum quae iam a nobis constituta sunt auferant. Ubi vero unus sit ea: his tribus lectis, in quo exequiae— Y 


fiant, cum id voluerit qui eas celebraturus est, certe deo carissimis defensoribus mecessias à 


tur corpora decanorum ex octingentis quae iis destinavimus officinis et lectos exhibendi, nec tamen ὦ 





2 ἀσκητηρίων L || 3 οὐδὲν] οὐδὲ L || 4 ἢ addidit Za- | tione r || cireorum V || 4 et e 5 alio om. r || 7 diffinimus 
chariae | 8 κλίνας Lc| ταύτας M ταύτας κλίνας Scrimger 
9 δὴ M] δὲ L | 13 ἄλλης M] ὅλως Le | 16 ἢ voice] ἢ | pro dins) r | 11 uoluerit accipere illos r | utpute V || 


om. ς || 19 duodecem solidorum M, δώδεκα vou. Ms.v., | | 12 plurimis r] pluribus V vulg. LE oic r || 13 quae- 


20 καὶ τοῦ] τοῦ om. L || 22 *7j ye ἑνὸς μόνου (cf. vel | dam r quam V || curiositatem V || opus] op eras. V || 
uno solo)] pis ἑνὸς μόνου ML (xai εἰκονισμένου Za- | 14 quae] quem r || 16 asciteriis V ascisteriis r | 17 cano- 
chariae, in extare καὶ affirmans) || 23 quattuor soli- | nici r || *dare pactus erit (cf. Zulian. quantum pepi 


dorum M] τεσσάρων vou. M s. v., L || 24 Ἐδὲ seclusi || | dare potuerunt r placuerunt dare V dare placuerit vulg. || 


ἀσκητηρίων L| καὶ κανονικῶν ΜΕ] ἢ xavorixgv cum | 18 transcindere r V | duoeim V | 19 qualitatem V^ || in 


Haloandro vulg. || 21 ἀσκητρεῶν inserui cum Haloandro | deaurato V] indesiderato r || 20 autem] ut r || 21 solo el * 


(cf. 320, 34): nisi malis delere vv. ἤτοι κανονικῶν || xi] | solido rV || forsam pro eo r || ed ur Pri: ND ἐς 
ΤῊΝ "ὦ ,.- . - autem et V] aut r vulg. || 23 dupplici r|| de eis] de eius 
ὑπὸ L| δ᾽ PTS LS ΠΝ iL AST depen | de eis r deis V] —— | 24 asciterio V^ assiste- 
yi ré ler] spot Hor vob da 55747! | do » | 25 quantitate V || 26 aseiteria V asscistoria r 
atkarits q 5 PERRA n i.i sl haec r|| 28 iam om. V || accipiant vulg.] accipiunt r V 
29 quando tamen unus V] quantum r || fuerunt r || 30 uo- 
lentes r | qui] per V || celebrant r | 32 e om. libri || 
1 ipsi r leer V assisterias r || 2 acolitis V || | 33 eis V] in eis r || octigentis r|| et om. V || leotus τ 
3 aceipientibus] et accipientibus V | pro cereorum da- | lectum V' | 34 expensans V^ expensas r | mabilibus V 








ctos requirunt qui E 


r V || qui] quia r V || 9 uabili r | dicimus] oriis (7. e. omnes, 














“μουν πὰ π΄ IR IUE M: 








CIRCA DEFUNCTORUM EXEQUIAS 


323 


Nov. LIX 6. 7 





πᾶσαν δαπά- 
νη» ποιεῖσϑαι περὶ τὰ εἰρημένα —— κατὰ τὴν 

x ἡμῶν διαίρεσιν. οὕτως 
X καὶ οὗ 


γάλα ξημιωϑήσονται, ἃ 
EE e nm 


bus oeconomis cogendis vel ex reditu ab Anastasio 
divae memoriae relicto vel ex trecentis ergasteriis 
omnem memoratam expensam fieri circa dictas per- 
sonas secundum in omnibus ordinatam a nobis di- 


5 visionem. Sic nihil indefinitum erit, sed et mediocres 


sepulturas fieri volentes hac fruentur dispositione 
et ad munificentiam respicientes non magis damni- 
ficabuntur, sed erunt cum mediocritate munifici. 


CAPUT VII. 


Ταῦτα τοίνυν ἡμεῖς διωρίσαμεν ἐπί τε τοῖς ἐργα- 
στηρίοις ἐπί τε ταῖς lea v ἐπί τε ταῖς Éxgopais 


ταῖς τε ταῖς τε κατὰ φιλοτιμίαν γινομέναις. 
φύλακας à 


Haec igitur nos decrevimus et super ergasteriis 
(et super reditibus) et super exequiis, vel quae gra- 
tis vel quae per munificentiam fiunt. Custodes quo- 


τάττομεν τοῦ ἀμείωτον ἀεὶ φυλάττεσϑαε — que ponimus, ut inminutus semper custodiatur erga- 
τὸν τῶν ἐργαστηρίων ἀριϑμὸν οὐ μόνον τὸν ἐνδοξό- 10 steriorum numerus, non solum gloriosum T 


τατον τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ τὴν 
αὐτῷ πειϑομένην τάξιν, ἀλιὰ πολλῷ μᾶλλον τὴν eis 
ὑπεροχὴν τοὺς τῆς ἀρχῆς προστησομενουξ Tj 
νῦν αὐτὸς ἐφέστηκας. καὶ πρός γε ——— ó 
μεν, κατά τε τῆς τάξεως τῆς σῆς, εἰ ὅᾳϑυ 
librarum auri, κατά τε τῶν ἀεὶ τὸν σὸν 
— ϑρόνον διπλασίαν, ὥςτε μὴ συγχω- 
ρῆσαί ποτε τὸν τῶν εἰρημένων yi ἑκατὸν ἐργα- 
yw fni ἐλλεῖψαι κατὰ τὴν εἰρημένην ἡμῖν 
ἐν, 


εἰ διδαχϑείης τοῦτο ἢ αὐτὸς ἢ οἱ 251 


eom pam τούτου πᾶσαν τίϑεσθαι πρόνοιαν xal παρα- 
σκευάζειν αὐτὸν ἀμείωτον διὰ πάντων μένειν καὶ 
ἀβαρῆ καὶ ἀνεπινόητον παρά τε τῆς σῆς ὑπεροχῆς καὶ 
παντὸς ἑτέρου προςτώπου, ὥξφτε μὴ ταύτην γενέσθαι 


΄ 
* 


pi coc τοῦ παρὰ τὸ διωρισμένον ἡμῖν QoXTyai τινα 3 


ὑπὲρ κηδείας τινὸς προςώπου. οὐδεμιᾶς δια- 
κρίσεως γενομένης τῶν προξώπων τῶν τελευτώντων 
εἴτε πλουτοῖεν εἴτε πένοιντο, πλὴν εἰ μή, καϑάπερ εἰ- 
Eom μέαν τῶν τριῶν κλενῶν ἕλοι " 
τὰ 
κἀκεῖνα κρατεῖν κατὰ τοῦτον τὸν T. καὶ εἶναι 
διὰ παντὸς ἀκίνητά τε καὶ ἀϑάνατα" τοῦδε τοῦ ϑείου 
πραγματικοῦ νόμου διὰ παντὸς κρατοῦντος, ἕως εἰσὲν 
ἄνθρωποι, ἕως —— καὶ πολυύμνητον τῶν Χρι- 
στιανῶν ὄνομα ἐν ἀνθρώποις 
διὰ τῆς τοῦ δεσπότου ϑεοῦ φιλανϑρωπίας αὔξεται. 


(felicis) huius urbis et ei oboediens officium, sed 
multo potius tuam celsitudinem et qui semper cin- 
gulo sunt addendi cui nunc ipse praesides. Insuper 
et poenam definivimus et adversus officium tuum, 


155t:5,20 si neglexerit, quinquaginta librarum auri, et adver- 


sus eos, qui semper tuam perceperint sedem, dupli- 
cem, ut non aliquando memoratorum mille 
ergasteriorum numerus deficere secundum 

dictam a nobis divisionem. Sed si docearis hoc 
aut qui post te, huius omnem ponere provi- 
tiam et procurare eum inminutum per omnia 
perdurare et inonustum et sine adinventione et a 
tua celsitudine et ab omni alia persona, ut non haec 
fiat occasio quatinus, contra quod definitum est a 


0nobis, detur aliqua merces pro funere alicuius per- 


sonae. Nulla discretione facienda personarum de- 
functarum, sive divites sint sive pauperes, nisi tamen, 
sicuti praecedenter dixi , unum írium lectorum 
elegerint, in quibus competentia disposuimus. Et 


»T0, 
α διετυπώσαμεν, καὶ —— 35 volumus etiam illa tenere secundum hunc modum 


et esse per — qu gg et — — 
sacra pragmatica per omnia tenente, donec 
sunt Mr. donec magnum et valde laudandum 
Christianorum nomen in hominibus est et cotidie 


ἐστὲ καὶ xaJ" ἡμέραν 40 per dei clementiam augetur. Providente quippe huius 





s magistratui praefuturi sunt cui nunc ipse praees. Ac 
nía librarum auri, et 
centum quas diximus 


ctus sis vel 


ο 
ipse vel qui post te futuri sunt, huic rei omnem curam adhibeatis atque efficiatis ut integer per omnia 


MENU ΕΝ ΜΝΗδαί m ap ule 


occasio existat mer 


diximus, unum ex tribus 
secundum hunc modum 


forte, sicuti prius 
Atque illa quoque se 
haec sacra pragmatica lex perpetuo valeat, donec 


homines sunt, donec 


alia persona, ne 


cedis alicuius praeter id quod a nobis definitum est pro exequiis alicuius per- 
sonae dandae. Neve ulla differentia fiat — defunctorum, num divites sint an isi 


pauperes, nist 


lis lectis. elegerint, de quibus quae par est constituimus. 
valere volumus et immoía perpetuo aíque immortalia esse: ut 


et laudibus celebratum 


islianorum nomen inier homines est et cotidie per domini dei clementiam augebitur. Nimirum pro- 





1 τῆς παρὰ] τῆς om. L | 8 οὐ] οὐδὲ L || 13sq. γενομέ: 
ven piace L| Ἱ αὐτὴν L | 18 zal τοῦς dal ede deus 
προστησομένους) et qui semper ci o sunt addendi 
(à e. τῇ ἀρχῇ προςϑησομένους ἢ ς | z] ὧν L | 19 av- 
τοὺς L | ὁρίζομεν} defnivimus ς | 21 quinquginta libra- 
rum auri M, πεντήκοντα λιτρῶν χρυσίου Ms.v., L | 
τῶ» τὸν M | σῶν ΓΑ] 22 Joévov L | 24 ἀριϑμῶν 
L| 25 διδαχϑείης ,Zachariae cum ς] διδαχϑείη (sir ex 
corr. M) ML | ἢ αὐτὸς] ἢ om. | 21 μένειν Mz] εἶναι 
L|32 τῶν zoosónov γινομένης L 





1 yconimis r'| 3 feri] leg. faeere? | 4 in om. σ ἢ 
ὃ erunt r | et om.r | 6 uolumus V | fruetur r ἢ 7 re- 





spuentes r | magis] leg. magna? | 12 et super reditibus 
add. vulg. | 13 Custodes] Iusto dem V | 14 iminutus V || 

lorum semper i r || 16 felicis addidit 
Osenbrüggen || uerbis et eo ueniens officium r ἢ 17 et om. r ἢ 
qui semper] quae semper per r | 18 praesidet r prae- 
sedit V || 19 difüniuimus r ἢ 21 perceperint] per r | 22 non 
eoncedatur vulg.| aliquam V | 24 si om. r V | docearis 
Vvulg.] doceatur r | hoe] hunc V nune r | 25 huius 
om. V | omnem ponere] omni tempore V | 26 eum in- 
minutum] enim minutum r | 27 inhonustum V inob- 
nustum r || adinuentionem r ἢ 29 contra om. V | quod dif- 
finitum est r V? difünitum est quod V? | 30 mercis V ἢ 
34 legerint V | 36 inmaculata V | 37 pragmata r pr. ἢ 
3S sunt om. V | 39 omnibus V | 40 — r 


Nov. LIX 7. ep. 


324 





Ü 


DE EXPENSIS QUAE FIUNT  — 





7t ὕντος δηλαδὴ τούτου πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων 
αὐτοῦ τοῦ ὁσιωτάτου πατριάρχου ταύτης τῆς εὐδαί- 
μονος πόλεως, ὥςτε μετὰ τῆς ἱερατικῆς ἐξουσίας αὐ- 
τὸν τῷ πράγματε χρώμενον μὴ συγχωρεῖν παρὰ μηδὲ- 
νὸς προςώπου μήτε ἱερατικοῦ μήτε ἀρχικοῦ μήτε τῶν 
ἄλλων μηδενὸς παραβαίνεσϑαι τὰ παρ᾽ ἡμῶν διατε- 
ταγμένα, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τὴν βασιλείαν κατακρίνο- 
μεν εἷς τὸν μέγαν ἀφορῶσαν ϑεόν, cte τὸν ἀεὶ τῶν 
σκήπτρων κύριον ἀγρύπνως τούτου τοῦ πράγματος 


προνοεῖν" οὐ γὰρ ὑπὲρ μόνων ἐστὶ τοῦτο τῶν τελευ- 10 ad effectum adduci, et non laborantium bonum opus. 


τώντων, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τῆς τῶν ξώντων καὶ μάλιστα 
τῶν βασιλευόντων σωτηρίας, τὸ τὰς εὐσεβεῖς πράξεις 
πάντως εἰς ἔργον ἄγεσϑαι καὶ μὴ τὴν τῶν προπε- 
, 2 ς ^ - - * c 
πονηκότων ἀγαϑοεργίαν ὑπὸ τῆς τῶν ἐφεξῆς ῥᾳϑυ- 
μίας ἀπόλλυσϑαι. 
2 2 * , , 
ρια ἀμείωτα καὶ ἀτελῆ φυλάττεσϑαι διετυπώσαμεν, 
^ ^ - 
οὕτω τὰ λοιπὰ πάντα ἐργαστήρια ὑποτελῆ καϑεστάναι 
ϑεσπίζομεν, μηδενὸς παντελῶς ἄδειαν ἔχοντος ἐξαιρεῖν 
* Ls ⸗ , - - » *, , 
αὐτὰ τοῦ τέλους, μήτε τῶν εὐαγῶν οἴκων μήτε ξενώ- 
, 2 » 


vov μήτε ἀσκητηρίων ἢ μοναστηρίων ἢ ἑτέρου τινός, 20 


ἀλλὰ μηδὲ αὐτοῦ τοῦ βασιλικοῦ ἡμῶν οἴκου ἢ τῶν ἐν 
ἀρχαῖς ἢ τῶν ἐν δυνάμεσιν" ἀλλὰ πάντων τῶν ἐργα- 
στηρίων ὁμοίως ἐπιγινωσκόντων τὰ τέλη, ὥςτε μὴ τῷ 
κατὰ μικρὸν ἕκαστον ἐξκουσεύειν καὶ τὸ ἴδιον ἐλα- 
τιϑέναι βάρος, κἀντεῦϑεν μεγάλην ὑφίστασθαι ζημίαν 
τοὺς φέρειν αὐτὴν οὐ δυναμένους. 

(Ἐπίλογος.) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ καὶ οἱ μετά 
σε τὴν αὐτὴν ἀρχὴν παραληψόμενοι καὶ ἡ πειϑομένη 
σοι τάξις τὰ παραστάντα ἡμῖν διὰ τοῦ παρόντος 
πραγματικοῦ τύπου νῦν τε καὶ εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα 
—— φυλάξουσιν. Dat. rr. non. Nov. CP. imp. 


φρύνειν τοῖς —— ὀλίγοις οὖσι τὸ πᾶν ἐπι- 25 


(dn.) Iustiniani pp. Aug. ann. XL, post cons. Belisarii ΟΡ. imp. dn. Iustiniano pp. Aug. anno XL. p. c. 
v. €. ann. II. : [4.537]  lisarii v. c. alt 


5a nobis ordinata sunt. Sed ipsum imperium Con- — 


eztep δὲ τὰ χίλια ἑκατὸν ἐργαστή- 15 bente excipere ea tributis, neque venerabilibus do 
bus neque xenodochiis neque asc 


nostra domo aut qui in cingulo aut qui in po 
üs &imiliter : 


δίου 30 tibi officium, quae placuerunt nobis per praé 





















ante alios omnes ipso sanctissimo patriarcha huius — 
felicis urbis, ut cum pontificali dignitate ipse causa 
utens non sinat ab ulla persona neque sacerdotali 
neque iudiciali neque aliorum ulla praevaricari quae — — 


iuramus ad magnum respiciens deum, ut semper  — 
sceptrorum dominus huic rei provideat. Non enim 
hoc pro solis est mortuis, sed etiam pro viventibus  - 
et maxime imperantium salute, pios actus omnino 


à subsequentium desidia deperire. Sicut autem mille — 
centum ergasteria inminuta et sine tributo servari 
disposuimus, ita reliqua steria omnia sub tri- - 
butis constitui sancimus, nullo penitus licentiam ha- - 
domi- |. 
eteriis vel mon 
steriis aut alio quolibet, sed neque ipsa impe 


tibus sunt; sed omnibus ergasteriis 


scentibus tributa, nec paulatim singula excurse 
proprium levigare et reliquis paucis existe 


totum inponere onus, et ex hoc magnum sus 
dispendium ferre hoc non valentes. 


(Epilogus.) Tua igitur celsitudo et qui. 
(te) eandem administrationem acceperint et ; 


divinam pragmaticam formam, nunc et in re 
omne tempus servabunt. Dat. nr. non. Nov 





spiciat huic rei praeter ceteros —— sanctissimus patriarcha huius felicis urbis, ut cum sac 4 
persona sive sacerdotio sive magistratu praedita sive alia. 


potestate hac in re versetur neve ab 
violari quae a nobis constituta sunt patiatur. 


Quin etiam ipsum imperatorem obsiringia nui 
deum respicientem , wt scepírorum quicumque est moderator vigilanter huic rei prospiciat:. neque 






pro solis mortuis hoc fit, sed etiam pro viventium et maxime imperantium salute, ut piae actiones 0; n T 
ad effectum adducantur neve eorum qui prius laborem susceperunt bene facta per successorum mnegle- 


gentiam pereant. Quemadmodum autem mille centum officinas integras et immunes servari & 






reliquas omnes officinas tributis obnoxias esse sancimus, neu quisquam omnino licentiam habeat ea end 


eas a tributis, neve venerabiles domus neve hospitia neve asceteria vel monasteria vel alius ullus 
ne ipsa quidem regia domus nostra vel gui in magistratu vel in potestate versentur: verum 
officinae pariter agnoscant tributa, ne dum paulatim singulae se excusant et sua allevant, reliquis 
uturis totum onus imponant, et inde magnum subeant. detrimentum qui id. ferre nequeant. 
ua igitur sublimitas et qui post te eundem magistratum suscepturi sunt et 0; 
quod tibi paret ea quae per praesentem sacram pragmaticam sanctionem nobis visa sunt et mune et | 


pilogus. 


omne deinceps tempus custodient. 












3 αὐτῶν L^ ἢ 5 ἀρχικοῦ ML (cf. 316,13)] ἀρχοντι- 
xov s. v. M, vulg. | 6 παραβεκκεεϑαι L^ || 7 καὶ om. s | 
9 ἀγρύπνου L, om. ς || 13 προπενηκότων L | 18 ἐξαίρειν 
M |23 τῶ M], τὸ L | 24 ἐξκουσσεύειν L | 26 βάραν L | 
32 χρόνους L || subscr. dat. post cons. bilisarii (uilisarii Ὁ) 
Iul."* | ux non. Nov. s At.] τ nov. M. μηνὶ νοεμιβρίῳ 
Theod, || CP. imp. Iustinian. pp. aug. ann. XI post Bili- 
sario vc. conss, ann.II M CP. imp. dn. Iust. pp. aug. 
ann. XI po. Belisarii vc. ς βασιλείας ἔτει ια΄ μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ ἰνδ, «α΄ (corr. α΄ Theod. 
μετὰ τὴν ὑπατείαν» Βελισαρίου τὸ y' βασιλείας ᾽Ἶ]ου- 
στινεανοῦ {τὸ sa) Αἰλ. 




















2 uerbis r || ut om. r es eam z 4 3 utent V || si 
vulg.] sileat V sic eat r || 4 priuari r || 5 imperium om. 
coniuuauimus r | 8 est r] et V || leg. viventium ? | 9 pi 
r V || acto V || 10 affectum (I a vulg.] ad r V ||: 

siderare perire V || 12 certum V || iminuta V imim T 
seruare r || 13 tribus V|| 15 ea Heimbach] ἃ ἴον 
libri | uenabilibus V || 16 asisteriis V assisteriis r || 18. 
testate r|| 22 sustinere magnum V p 25 fere V || 29 
add. Beck || *aeceperit r aeciperit γ᾽ 91 nune et. 
ne r || 32 subscriptionem dedimus ex V || 33 cap. it 

donno Iust. V| anno ẽ XI pc. bilisiario uiro clari 
V | anno II add. vulg. 








UT DEFUNCTI SEU FUNERA | 3925 Nov. LX pr. 





€ LX. Auth.LXI. Coll.YV tit. 13 


ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥΣ TEAEY- R UT DEFUNCTI 
T9NTAZ HTOYN TA AEI'PANA SEU FUNERA EORUM NON IN- 
AYT9N MH ENYBPIZEZOGAI IURIENTUR A CREDITORIBUS. 
ΠΑΡΑ ΤῸΝ AANEIST9N. KAI ET UT CONSILIARH NON SUS- 
ΠΕΡῚ TOY ΤΟῪΣ HAPEAPOYX CIPIANT COGNITIONES ABSQUE 
MH ΔΈΧΕΣΘΑΙ AIATNQ9.XEI2 IUDICIBUS R 
ΧΩΡῚΣ ΤῸΝ APXONT2N [MHTE 
IIPOKATAPEZIN ΠΟΙΕΙ͂Ν MHTE 
"^ ἈΠΟΦΑΣΕΙ͂Σ EKS9EPEIN] — 1:0 


αὐτὸς βασιλεὺς Ἰωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ mp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. Orientis secundo. 

τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων xci 

' πατρικίῳ. 

{«Προοέμεον.) Οἱ τῆς ἀληϑείας τῶν πραγμάτων (Praefatio.) Qui veritatem causarum coniciunt, 
ασμένοε οὐκ ἂν ῥᾳδίως sis μέμψεις χωροῖεν, si 15 non facile ad culpam veniunt, si veritatem exami- 
τἀληϑῆ κατεξετάζοιεν" τινὰς γὰρ εἰκὸς τῷ πλήϑει nent: quosdam namque veri simile est multitudinem 
τῶν νόμων τῶν xcJ' ἑκάστην παρ᾽ ἡμῶν προτιϑὲ- legum quae per singula a nobis adiciuntur culpare, 
μένων ἐπιμέμφεσθϑαι, οὐκ ἐννοοῦντας, ὅτε τῆς yost(as — non considerantes, quia opere semper vocante con- 
ἀεὶ καλούσης συμφώνους τοῖς πράγμασι τιϑέναι vó- — SOnAS causis ponere leges compellimur, cum semper 
μοὺς ἀναγκαζόμεθα, τῶν ἀεὶ παραδόξως ἀναφυομέ- 20 —— emergat et ab his quae iam posita sunt 
vov ὑπὸ τῶν ἤδη γραφέντων ϑεραπεύεσϑαε μὴ Óvva- eri non valeat. Quale quid nuper est i- 
b ., Ὁποῖον δή τι καὶ ἔναγχος ἐγνώσϑη. ὀφείλε- tum. Deberi sibi quidam dicens ab aliquo, dum 
7άρ τις λέγων παρά τινος, ὁ ἐπειδὴ. τὸν ἄνθρωπον hominem in morte cognovisset esse constitutum, mi- 
ἐϑάνατον ἔγνω καϑεστάναι, στρατιώτας &Opoícas lites congregans et servos alios plurimos ingressus 
καὶ οἰκέτας καὶ ἑτέρους ὡς πλείστους ἔπεισιν αὐτῷ 25 est super morientem; verum ille anxiatus clamare 
τελευτῶντι" ὃ δὲ δυςχεραίνων τε καὶ βοῶν διετέλεσεν, coepit, donec eum violentia compressum reliquisset 
ἕως αὐτὸν ὑπὸ τῆς βίας συνωθούμενον ἀφῆκεν !; spiritus. At ille etiam signacula imposuit rebus sua 
ψυχή. ὃ δὲ καὶ σήμαντρα ἐπετίϑει τοῖς πράγμασε potestate, praesente nullo in cingulo constituto aut 
κατ᾽ οἰκείαν ἐξουσίαν, παρόντος οὐδενὸς τῶν ἐν ἀρχῇ; qu omnino legali et civili officio observato. 
τεταγμένων ἤ τινος ὅλως νομίμης xai πολιτικῆς τάξεως 30 Et neque ita recessit, sed etiam defunctum iniuriare 
φυλαττομένης. καὶ οὐδ᾽ οὕτως ἀνῆκεν, ἀλλὰ καὶ sis non eum piguit, primum quidem insistens non fieri 
εκρὸν ὑβρίζειν οὐκ ὥκνει, πρῶτον μὲν ἐνιστάμενος exequias, deinde, cum vix cessisset de domo deponi 

ἢ γίνεσθαι τὴν ταφήν, εἶτα ἐπειδὴ μόλις κεν 


seges Lr (Authent. LXI — Coll. V tit. 13: gloss.) Graece extat in MLB. — Epit. Theod. 60, Athan. 6,2.  Iulian. 
Prooemium Πρᾶγμα παράνομον ἐγνώσϑη ἡμῖν ἔναγχος. 'OgsiAsa das (v. 22) .. ..... adscr. BX 23, 2,1. 
























LX. 


NE MORIENTES VEL CORPORA EORUM INIURIA AFFICIANTUR A 

CREDITORIBUS. ASSESSORES NE SINE MAGISTRATIBUS COGNI- 

TIONES SUSCIPIANT |. VE LITIS CONTESTATIONEM PERAGANT 
NEVE SENTENTIAS FERANT]. 

Jdem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto per Orientem praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Qui veritatem rerum sectati erunt, haud facile reprehensionibus indulgeant, si in 
eritatem inquirant: neque enim mirum quod sunt qui multitudinem legum quae cotidie a nobis proponuntur 
"prehendant, non reputantes necessitate semper urgente nos cogi rebus consonas reddere leges, cum quae 
raeíer opinionem semper emergunt, per eas quae iam scripíae sunt sanari nequeant. Quale quid etiam 
uper cognitum est. idam enim, qui quid sibi ab aliquo deberi diceret, cum. hominem morti vicinum 
ise cognovisset, congregatis militibus et servis aliisque quam plurimis moribundum aggressus est: is autem 
gre id ferre aique clamare non desiit, donec vi oppressus animam efflavit. At ille etiam signa bonis im- 
suit ez propria auctoritate, nullo ex: magistratibus praesente neque ullo omnino legitimo aut civili ordine 

160. Ac ne sic quidem destitit, immo etiam corpus mortuum contumelia afficere non dubitabat, qui 
t obstitit ne sepultura fieret, deinde, ubi mortuum domo efferri aegre permisisset, feretro appre- 


1 2 Περὶ τοῦ (rov om. M) —  ἐνυβρίζεσϑαε MLB Ath.] | 21 ὠϑούμενον pm ἐπιϑεὶς ΒΣ | 30 »νομέμως L* 
egi τοῦ μὴ ἐνυβρίζεσϑαι τὰ τῶν χρεωστῶν λείψανα velim B2 | 31 ἀλλὰ om. L? | 32 ὑβρίζων B? ἢ πρῶτα 
eod. | 5 καὶ — 10 ἐκφέρειν om. Ath. (xai περὶ rov | B2| 33 γίνεσϑαι LB] γενέσθαι M 
[m τοὺς παρέδρους προκατάρξεις δικῶν ποιεῖν μήτε 
4 κηδὸ ἀποφάσεις ἐν rubr. B Ἴ,Ὁ) || 6 περὶ] μὴ Ὁ: | 
ΛΠ 7 διάγνωσιν Theod. | 8 χωρὶς — 10 ἐκφέρειν om. 5 consciliarii R* | 6 cognitione V ἢ 11 Orientis om. R | 
"eod. | μήτε ἅταρξεν — 10 ἐκφέρειν M, om. Lc | | 14 ueritatem 7'!] uarietatem RV7* || committunt V? | 
| ποιῶν M | 11—13 inser. om. L || 11 pope 15 fatile V! [ inueniunt Ri venient vwg.| 16 veri] uir 
zs || 22 ἐγγνώσϑη L | ὀφείλεσθαι ML^BX (cf.326,19]  Ε ἢ 17 a om. RT | 20 emergeat V! | sunt posita R ἢ 
ἰφείλεσθϑαί οἱ L^ | 23 γάρ om.c|| ἐπεὶ ΒΣ ἢ 24 ém- | 21 ualeant V! 7'! || 22 Deberi] enim add. vulg. || 23 monte 
l'&vatov] ἐπὶ ϑάνατον L ἐπὶ τῷ ϑανάτῳ BXin mortes: | V* J 24 alios] et alios Beck || 26 eum donec VT || 27 etiam] 
᾿αϑεστάναι] τυγχάνοντα B ἢ 25 καὶ ἑτέρους] xai om.c|| | et V || 29 observato vulg.] obseruante libri (ef. 326, 15) 














Nov. LX pr. 1 


326 


UT DEFUNCTI SEU FUNERA 





οἴκοϑεν κατενεχϑῆναε τὸν νεκρόν, ἵστη δημοσίᾳ τὴν 
ἐκφορὰν τῆς κλίνης ἐπιλαβόμενος καὶ οὐκ ἀνήσειν ἔλε- 
γεν εἰ μὴ τὸ χρέος κομίσαιτο, ἕως καὶ ἀντιφωνητὴν 
ἔλαβε καὶ οὕτως τὸν ἤδη τεϑνεῶτα παραδοθῆναι τῇ 
γῇ συνεχώρησεν. "Eni μὲν οὖν τῆς ὑποϑέσεως xaO" ἣν 
ταῦτα ἡμάρτηται τὰ προβήκοντα διετυπώϑη, χρῆναι 
δὲ ἡγούμεϑα καὶ γενικῷ νόμῳ ταῦτα ἐπανορϑ'ῶσαι, 
οὐ συγχωροῦντες αὐτὰ καὶ αὖϑις πλημμεληϑῆναε μέ- 
ψοντα μέχρε παντὸς ἀνομοϑέτητα. 


mortuum, instabat publice portari lectum non sinens 
neque deducendum dicens nisi debitum perceperit; 
donec sponsorem accepit et ita iam defunctum tradi 
terrae permisit. Negotium siquidem quo haec com- 

5missa sunt competenter dispositum est: oportere 
autem iudicamus etiam generali lege haec emendare, 
non sinentes haec rursus committi semper sine legis- 
latione manentia. 


CAPUT I. 
Θεσπίζομεν τοίνυν" sí vis ἐκείνου περιόντος Ér.10 — Sancimus igitur, si quis illo superstite adhuc quem 


τοῦ vouibouévov χρεωστεῖν αὐτῷ καταλάβοι τὴν Oi- 
κίαν τὴν αὐτοῦ καὶ ἐνοχλοίη περιόντα τὸν ἄνϑρωπον 
καὶ τοὺς οἰκείους τοὺς αὐτοῦ (γαμετήν φαμεν καὶ 
παῖδας καὶ οἶκον δλως), ἢ καὶ σήμαντρα κατ᾿ οἰκείαν 


ἐξουσίαν ἐπιτεϑέναι τολμῴη μὴ πρότερον ψήφου “καὶ 1Ὁ decreto et officio legali servato post eius, qui 


τάξεως νομέμης μετὰ τὴν τοῦ λεγομένου χρεωστεῖν 
τελευτὴν φυλαχϑείσης, τῆς μὲν ἀγωγῆς πάντως ἐκ- 
σιπτέτω, εἴτε δικαίαν ἔχοι ταύτην εἴτε καὶ μή, ὁπόσον 
δὲ ὀφείλεσϑαι λέγει, τοσοῦτον ἕτερον προξαπαιτείσϑω 


καὶ διδότω τοῖς τοῦ περιυβρισμένου κληρονόμοις, δή- 20 


μευσίν τε εἰς τὸ τρίτον τῆς περιουσίας ὑφιστάσϑω 
(καϑὰ καὶ Μᾶρκος ὃ φιλοσοφώτατος τῶν αὐτοκρατό- 
ρων ἐπὶ τῶν ἑαυτοῦ γέγραφε νόμων) καὶ ἀτεμέᾳ σπλητ- 
τέσϑω. ὁ γὰρ τὴν ἀνθρώπου φύσιν οὐκ αἰσχυνϑεὶς 


δίκαιος ἂν εἴη καὶ χρήμασε καὶ δόξῃ καὶ τοῖς ἄλλοις 25 


1 ἅπασι ζημιοῦσϑαι. Εἰ δὲ καὶ τελευτήσαντός τινος 
περὶ τὴν ταφὴν ἁμάρτοι τιβ τοῦ τελευτήσαντος καὶ 
^ , * * 
τὴν ἐκφορὰν κωλύοι, γέγραπται μὲν ἤδη νόμος καὶ 
^ 


τῷ ἡμετέρῳ πατρὶ περὶ τούτων, πλὴν ἀλλὰ καὶ ἐξ — hoc, tamen simul etiam ex nostris maior sequatur - 


ς - 


ἡμῶν μείζων ἑπέσϑω τοῖς πλημμελήμασε ποινή, καὶ 30 


τοῖς αὐτοῖς ὑποκείσϑω οἷς ὃ παρὼν ὑπάγει νόμος τοὺς 
- - Ὁ c - » , 
ἐν ζωῇ τοιοῦτό τε ὁποῖον ἔφημεν πλημμελήσανταξ. 
΄ , , , ^ -- 
τούτου πρόνοιαν τιϑεμένου διαφερόντως μὲν τοῦ ἐν- 


δοξοτάτου ἐπάρχου τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως, ᾧ 


τῆς τῶν τοιούτων ἐπανορϑώσεως μέλει, οὐδὲν δὲ ητ- 35 


τὸν καὶ τοῦ ἐνδοξοτάτου τῶν ἱερῶν ἡμῶν πραιτω- 

΄ , Η 2 4 - 

ρίων ἐπάρχου xal τοῦ ἐνδοξοτάτου μαγίστρου τῶν 
€ 2 * - ΄ 

ϑείων ἡμῶν ὀφφικίων, καὶ τῶν ἀεὶ τούτοις πειϑο- 


cap. 1 Θεσπέζομεν, εἴ τις. .... 


extat B. 23, 2,1 (Θεσπίζομεν --- 32 πλημμελήσαντας Β' p. 683 Zach). — — 
Summas hübent ΒΣ (ex Theod.) et Anonymus .Bodleianus (Zachariae ᾿Δνέκδ, p. 213, ubi citatur νεαρὰ v9"). VÀ 
cap. I pr. argumentum citatur in codd. aliquot Prochiri 31, 2 et in schol. ad Epanagogen 35, 1. 


putat debere sibi ascendat domum eius et molestus 
sit superstiti homini aut qui eius sunt, uxori forte 
vel filiis aut domui omnino, aut etiam signacula per 
propriam potestatem imponere praesumat non —— 
debere, mortem, actione quidem modis omnibus ca- 
dat, sive iustam habeat hanc sive non, quantum 
vero deberi sibi dicit, tantum aliud superexigatur et 
detur iniuriati heredibus; confiscationem quoque in 
tertiam substantiae sustineat (sicut et Marcus philo- 
sophissimus imperatorum in suis conscripsit legibus) 
et infamia feriatur. Qui enim hominis naturam non 
erubuit, dignus est et pecuniis et gloria et alüs 
omnibus condemnari. 


1 Si vero etiam moriente quodam circa funus pee- 
cetur aliquid morientis quod exequias prohibeat, - 
scripta quidem iam lex est et ἃ nostro patre super 


delictis poena, et iisdem subiaceat quae praesens 
infert lex eis. qui in vivente tale aliquid quale dixi- — 
mus committunt: huius rei providentiam habente 

praecipue quidem gloriosissimo praefecto huius feli- - 
cissimae civitatis, cui talium emendationum cura est, - 
nihilo minus autem et gloriosissimo sacrorum nostro- 
rum praetoriorum praefecto et gloriosissimo ro ἢ 
sacrorum officiorum, et semper his oboedientibus - 





henso publice exequias inhibuit nec se destiturum esse dixit nisi debitum percepisset: donec fideiussorem d 


accepit aque tum demum defunctum terrae tradi passus est. Atque de ipsa causa, in qua haec 
missa suni, quae par est constituimus; existimamus aulem etiam generali lege haec em 
patiamur ea denuo delingui, si perpetuo maneant lege non definita. -2. 
Sancimus igitur: si quis superstite adhuc tllo quem sibi debere putat, domum eius occupet atque — 

vezet hominem donec superstes est et familiam eius (uacorem dicimus et liberos et omnino domum), sive : τῇ 
signa ec propria auctoritate imponere ausit non prius observato decreto et legitimo ordine post mortem — 
uidem omnino cadat, sive iustam eam habeat sive non habeat, —— 

autem sibi deberi dicit, eius alterum tantum ab ipso insuper exactum heredibus praestet eius qui in- 
ublicationem tertiae partis bonorum subeat (quemadmodum etiam Marcus summus. 

imperatorum philosophus in legibus suis scripsit) et infamia motetur. 
non reveritus sit, dignus est qui et bonorum et existimationis et reliquorum omnium damnum ft 


eius qui dicitur debere, actione 


iuria affectus est; ac 


1 Quodsi quis etiam mortuo aliquo circa sepulturam defuncti peccet et funus impediat, de eo « 
ta est lez a patre nostro, verumiamen per nos etiam maior poena sequatur delicta, a 
] ' ; ui in superstitem tale 
Huic autem rei prospiciat praecipue quidem gloriosissimus prae, 
eiusmodi rerum emendationem curat, nec tamen minus gloriosissimus sacro nostro praetorio 
gloriosissimus magister sacrorum nostrorum officiorum, atque quae semper iis parent of] 


" . 


iam scrip 
dem subiaceat quibus praesens lem eos subicit, 
miserint. 


anda esse, 


Li 


Qui enim naturam humanam - 
m dem | 
ques 
uale dicimus delictum com- — 
uctus huius felicis urbis, qui - 
io praefectus et 
ja. Necesse — 


— — — 





1 ἵστησι ΒΣ || δημοσίαν L | 1 ἐπανορϑωϑῆναι B2 || 
11 τὴν οἰκίαν] τὴν om. B* | 12 τὴν αὐτοῦ] τὴν om. L | 
13 sq. ἢ παῖδας ἢ οἶκον Bí || 14 ὅλον LB* | 15 τολ- 
μώη M] τολμῶν LB* τολμῶσιν Bf || προτέρας Bf || ψή- 
gov καὶ] φύσεως L^ | 11 παντελῶς Bf || ἐκστισστέτω 
post 18 μὴ collocat B* | 18 ἔχει B* || μὴν Lt! || 19 λέγει 
L Bs] bs » M | 21 «e ΜΒη δὲ 1.8: ] 22 Μᾶρκος] ὃ 
μάρκος 1 Pro divi Marci decreto (cf. Dig. 48, 1, 1— 4, 
2,13) potius lez Iulia de vi excitanda erat: cf. Dig. 48, 
7, 1 pr. et 8 || 23 γέγραπται L || 24 ovx] μὴ B* L2 yoa- 
φὴν Bf || ἁμάρτοι] peccetur ς || «we Β τὸ MLB/s || 
28 κωλύει ΜΒ" || vóuos] Cod. 9,19, 6 | 29 περὲ vovro»] 


super hoe g || 30 ἐπέστω B* || 34 sg. ὦ xai τῆς L || 35 μέλ. 
Àe« ML|| 81 Ἐὐπάρχου libri | 38 ἡμῶν οπι. σ᾽ i 









4 terrae] sepulture V? | 6 iudicauimus A || 13 etia 
et V || per om. V | 14 propria potestate V?|| 16 debere] - 
habere R! | 18 superegatur V! || 20 substantiae 7'? vulg] — 
substantiam VT'! om. R || et om. V* || philosofissimus P 
philophissimus A | 21 imperator V | 27 proibuit R | - 
29 hoe om. V1 | 30 pena delicti Κ᾿; leg. delicta poena? || — 
hisdem libri | 31 in om. R' || uiuente R'] uiuentem τ 
vulg. uenientes V || 32 habentem Κ || 33 quidem om, & Fc 
34 leg. emendationis? | cura est] curare A! | 
































EORUM NON INIURIENTUR 


397 


Nov. LX 1. 2 





μένων τάξεων. δεῖ yàp κοινῶν ὄντων κατὰ φύ- 
σεως τῶν ὑβρισμάτων κοινὴν εἶναι παρὰ τῶν ἀρχόν- 
τῶν καὶ τὴν ἐπὲ τούτοις κώλυσίν τε καὶ ἐκδίκησιν. 
τούτων οὐκ ἐπὶ μόνης ταύτης τῆς sUÜaiuovos πόλεως 
κρατούντων, ἀλλὰ καὶ ἐν ἅπασι τοῖς ἔϑνεσιν, ὧν 
iiv τὴν ἡγεμονίαν τὴν μὲν ἐξ ἀρχῆς ἔδωκεν ὁ ϑεὸς 
τὴν δὲ προςέϑηκεν ᾿ηδ᾽ ἔτι καὶ δώσει" (φησί τις τῶν 
πρὸ ἡμῶν), τῶν ἐπιχωρίων ἀρχόντων εἴτε στρατιω- 
τικῶν εἴτε πολιτικῶν τούτου πρόνοιαν τιϑεμένων. 


officiis. Oportet enim communibus existentibus con- 
tra naturam iniuriis communem esse iudicibus super 
his prohibitionem atque vindictam. His non in sola 
hac felicissima civitate valentibus, sed etiam in 


5omnibus gentibus, quarum nobis principatum alium 
quidem ab initio dedit deus alium vero adiecit et 


adhuc etiam dabit (sicut ait quidam ante nos): pro- 
vinciarum quippe iudicibus sive militaribus sive ci- 
vilibus huius rei providentiam habentibus. uitur 


ἐπέσται γὰρ τοῖς μὲν ἐνταῦϑα ἄρχουσι xai ταῖς τού- 10 enim hic quidem iudices eorumque officia viginti 


τῶν τάξεσιν ἀνὰ viginti librarum auri ποινή, εἴ «vos 
ῥαθυμήσαιεν τούτων, ταῖς δὲ ἐπιχωρίοις ἀνὰ πέντε, 
εἴ γε μηδὲ αὐταὶ πρὸς τοῦτο ὁρμῷεν, προβαγγελίας 
τινὸς ἢ ἐνταῦϑα ἢ κατὰ χώραν γινομένης. 


librarum auri poena, si quid horum neglexerint, 
provinciales autem quinque, si neque ipsi ad hoc 
institerint, denuntiatione qualibet aut hic aut per 
provincias facta. 


CAPUT II. 


Κἀκεῖνό γε μὴν ὀρϑῶς ἔχειν συνείδομεν τὸ μὴ 1Ὁ 


χωρεῖν (καϑάπερ καὶ ἡ Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσε- 
* ἤξεως λέγει διάταξις καὶ ἡ ἡμετέρα μέντοι) 
τοὺς παρέδρους τῶν ἀρχόντων αὐτοὺς τῶν ὑποϑέσεων 
ἀκούειν, αἱ παρὰ τοῖς ἄρχουσιν ἢ τοῖς δεδομένοις ἐξ 


Illud etiam recte se habere perspeximus non per- 
mittere (sicut Zenonis piae memoriae dicit consti- 
tutio et nostra quoque) consiliarios iudicum ipsos 
* se causas audire, quae apud administratores aut 
tos a nobis iudices agitantur: multo namque me- 


ἡμῶν δικασταῖς xivoivto. πολλῷ γὰρ ἂν κάλλιόν τε 20 Ἰΐπβ atque perfectius coram ipsis administratoribus, 


καὶ τελεώτερον ὑπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ἄρχουσε παρόντων 
ἐκείνων αἱ ὑποθέσεις κινοῖντο, δέους τε ἐφεστῶτος 

- Li * - € "oM , 
τοῖς ὑπηρετουμένοις καὶ τοῖς ὡς εἰκὸς παραγινομέ- 
νοις μάρτυσε καὶ ὁλως τοῦ πράγματος τὴν οἰκείαν 


praesentibus illis quorum causae moventur, terrore 
imminente exhibitis testibus et omnino causa pro- 
priam habente honestatem, quam si apud aneos 
ludices talia decernantur, in nullo consiliariorum 


ἔχοντος σεμνότητα, ἢ εἴπερ χαμαιδικασταὶ τὰ τοιαῦτα 25 officio distante ab illis. Sed quoniam nobiscum sta- 


κρίνοιεν, οὐδὲν τῶν παρέδρων τῆς ἐκείνων διεστώ- 
των» τάξεως. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ αἱ σὺν ἡμῖν οὖσαι διηνεκῶς 
ἀρχαὶ ταῖς ἀσχολίαις τῶν πραγμάτων καὶ τῶν ἡμετέ- 
ρῶν κελεύσεων κατειλημμέναι πρὸς ταύτην τὴν ἀνάγ- 


1 νόμον τοῖς πράγμασε ποιήσασϑαι. Θεσπίζομεν 
τοίνυν, τὰς μὲν προκατάρξεις ἐκ τρόπου παντὸς παρ᾽ 
αὐτοῖς γίνεσθαι τοῖς ἄρχουσιν, εἴτε μείζους εἴτε ἐλάτ- 
τους εἶεν" ἀλλὰ καὶ ἐν μέσαις ταῖς δίκαις εἰξάγεσϑαι 


σάλεν παρ᾽ αὐτοῖς προςάπαξ γοῦν τὴν ὑπόϑεσιν, ὥςτε 30 ea quae examinantur agnoscant. 


αὐτοὺς τὰ προηγωνισμένα μαϑεῖν. ἐπειδὰν δὲ αὐτο- 
τελὴς ἀπόφασις ἐκφέρεσθαι μέλλοι, κατὰ μηδένα τρό- 


tuti semper administratores occupationibus rerum 
nostrarumque iussionum comprehensi ad hanc ne- 
cessitatem deponuntur, oportet consonam congruam- 
que legem rebus imponere. 


xmv καταφέρονται, δεῖ σύμφωνόν τε xai ἁρμόδιον vov 30 


1 Sancimus igitur, contestationes quidem litium 
omnibus modis apud ipsos fieri inistratores, sive 
maiores sive minores sint, sed etiam in mediis litibus 
introduci rursus apud eos semel negotium, quatenus 
vero novis- 
sima sententia proferenda est, nullo modo praesumere 


cap. II ᾿ρϑῶς ἔχειν cvvsidousv ...... extat B 1,1,3 (31—328,10 Θεσπίζομεν τὰς μὲν — τολμῶντος B* p. 251 
Zach.). 





est enim cum communes iniuriae sint naturae illatae, communem etiam a magistratibus fieri earum coer- 
citionem et vindiciam. | Atque haec non in sola hac felici urbe valeant, sed etiam in omnibus gentibus, 
nobis imperium deus vel ab initio dedit vel addidit *ac dabit ultra? (ut ait veterum aliquis), cum 
magistratus provinciarum sive militares sive civiles huic rei provideant.  Imminebit enim poena tis quidem 
hic sunt magistratibus eorumque officiis viginti librarum auri, si quid horum neglexerint, provincia- 
Bus vero officiis quinque, si ne ipsa quidem id sectentur, denuntiatione aliqua vel hic vel in pro- 
vincia facta. 
lam illud quoque par esse intelleximus non permitti (quemadmodum et Zenonis piae memo- 
riae constitutio dicit et vero nostra), ut assessores magistratuum ipsi per se causas audiant, quae apud 
isíratus vel datos a nobis iudices moveantur. Multo enim melius et perfectius apud ipsos magistratus 
praesentibus illis causae agentur, cum metus immineat ministrantibus et testibus forte praesentibus et 
omnino res suam habeat sollemnitatem, quam si pedanei iudices talia diiudicent: neque enim assessores ab 
illorum ordine quicquam distant. Sed quoniam qui continuo nobiscum sunt magistratus rerum et nostra- 
rum iussionum negotiis occupati ad hanc necessitatem deferuntur, oportet consonam et congruam rebus 
3 legem efficere. | Sancimus igitur, ut litis contestationes omnibus modis apud ipsos magistratus fiant, sive 
maiores sive minores sint; sed etiam in mediis litibus apud ipsos semel qu causa rursus introducatur, 
ut ipsi quae prius disceptata sint cognoscant. | Ubi vero iam definitiva sententia proferenda est, nullo modo 





x τῷ ἄρχοντε B || 3 xai τὴν] καὶ om. ς ἢ 


2 παρὰ rum «|| 23 ὑπηρετουμένοις — εἰκὸς om.e | 25 εἴπερ) 
7 50 ἔτι M ἢ δὲέ τε L' | ἠδ᾽ ἔτι δώσει Homericum est 


οὗ add. Bf | 26 τῆς] τοῖς L 





Iliadis A 96 | φησί ML? B] ὡς φησί L^ (c) | 8 τῶν ἐπι- 
χωρέων ἀρχόντων] provinciarum quippe iudicibus c || 
10 ἐπέσται M] ἕπεσϑαι LB(s) ἑπέσϑω Haloander || 
11 viginti librarum auri, s. v. x λετρῶν χρυσίου M πεν- 
τήκοντα χρυσίου λιτρῶν L πενταετίας χρυσίου νομίσ- 
ματος B | ποινὴν L || τινες B | 12 ταῖς] leg. τοῖς} || 
ἐπιχωρέαις L | 13 αὐταὶ scripsi ez € (praestat αὐτοὶ)} 
«vec: MLB | 16 xai om. « | Ζήνωνος} Cod. 1,51,13 || 
11 ἡμετέρα] fuit Cod. 1, 51, 15 || 19 δεδομένοις M] διδο- 
μένοις LB|| 20 πολλῷ — 22 κινοῖντο om. L | 21 ὑπ᾽ 
αὐτοῖς M.] εἰ ὑπὶ αὐτοῖς Be ἐπ᾽ αὐτοῖς Scrimger (Bf) 
(cf. 329, 25) || παρόντων ἐκείνω») praesentibus illis quo- 





1 communi V | 2 communem] omnem Καὶ | 4 etiam] 
et V | 5 aliud RV || 6 aliud V || alium vero e£c.] |lium — 
9 sequitur scr. R? in ras. 2 versuum || 8 quippe] al. quidem 
T in marg. | 10 triginta R | 12 si neque ad hoc inste- 
terint ipsi £ | 18 causam V || ministratores E V! | 21 quo- 
rum delet Osenbrüggen | 22 omnino] omnes V | causam 
R! || 23 habentes R* || 25 nobiscum] nobis R! | 26 rerum 
suarum add. R? || 32 omnibus modis omnibus V* modis 
omnibus V? ! apud ipsos om. V in lacuna 3 litt. || fieri] 
apud add. V εν" negotium A!] negotium rei E? ne- 
gotium et res V | 35 exanimantur V 


Nov. LX 2 


320 


UT DEFUNCTI SEU FUNERA 





zov τολμᾶν τοὺς παρέδρους χωρὶς τῶν ἀρχόντων 
ἀκούειν, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθηκούσης σεμνότητος, ἣν 
ἤδη διετάξαμεν, τῶν ϑείων προκειμένων λογίων ai- 
τοὺς τοὺς ἄρχοντας καὶ ἀκούξδιν τῶν ἠγωνισμένων 
ἁπάντων ἐφεξῆς καὶ κρίνειν τὰς ὑποϑέσεις αὐτούς, 
καὶ δέχεσϑαε τὰς ἐφέσεις, εἴχτερ τις ἐφείη, χωρὲς ἅστά- 
σης ὑπερϑέσεως, ἔνϑα ὁ νόμος τοῦτο γίνεσϑαι συγ- 
χωρεῖ, καὶ αὖϑες τοὺς ἐφέτας ἐκ τρύπου παντὸς δι᾽ 
ἑαυτῶν ἀκροᾶσϑαι τῶν ὑποθέσεων, οὐδενὸς ἑτέρως 


consiliarios absque administratoribus audire, sed cum 
competenti honestate, quam dudum disposuimus, pro- 
positis sacrosanctis eloquiis ipsos administratores et 
audire quae examinata sunt omnia consequenter, et 
5iudicare eos negotia et suscipere appellationes, si 
p appellaverit, sine ulla dilatione, ubi lex haec 
eri permittit. Et rursus appellationis iudices modis 
omnibus per se audire negotia, nullo aliter agere 
praesumente; sed si quid tale fiat, ipsis quidem ad- 


σιράττειν τολμῶντος" ἀλλ᾽ εἴ τε τοιοῦτο γένοιτο, «i-10 ministrantibus viginti librarum auri formidantibus 


τῶν μὲν τῶν ἀρχόντων ἀνὰ viginti librarum auri 
ἑὑφορωμένων ποινήν, τῶν δὲ παρέδρων oi τοῦτο πράτ- 
τειν ἐθάρρησαν, εἰ μὲν συνήγοροι εἶεν, ἐκβαλλομένων 
τοῦ τῶν λογιωτάτων ῥητόρων καταλόγου, εἰ δὲ οὐ 


poenam, consiliariis autem qui tale aliquid agere 
praesumpserint, si quidem advocati sint, expellendis 
ab eloquentissimorum advocatorum collegio, si vero 
advocati non sunt sed alii quidam, etiam cingulo, 


συνήγοροε καϑεστᾶσιν ἀλλ᾽ ἕτεροί τινεβ, καὶ τῆς ζώ- 15 si quid habeant, privandis et decem librarum auri 


vue, εἴ τινα ἔχοιεν, ἀφαιρουμένων, καὶ decem librarum 
auri σωφρονιζομένων ποινῇ. οὐδὲ γὰρ δεῖ τοὺς καὶ 
τὴν Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως διαπτύσαντας 
διάταξιν καὶ τὴν πρώην τὴν ἡμετέραν καὶ τὴν παροῦ- 


castigandis poena. Non enim oportet eos, qui Ze- 
nonis piae memoriae contempserunt legem et dudum 
nostram et praesentem, arbitrari, ut falsitate huius 
fugiant poenas. Erit enim curae per tempus glorio- 


σαν οἴεσϑαι, ὡς TQ παραπροςποιήσασϑαι τὰς v«v- 20 sissimi comitis sacrorum nostrorum privatorum hu- 


της διαφεύξονται ποινάς. μελήσει γὰρ τῷ κατὰ καιρὸν 
ἐνδοξοτάτῳ κόμητε τῶν ϑείων ἡμῶν πριβάτων τούτου 
τοῦ πράγματος τέϑεσϑαι πρόνοιαν, καὶ ἀπαιτεῖν τὰς 
ποινὰς καὶ εἰβάγειν τοῖς ταμείοις, ὅταν τι τοιοῦτο 


ius rei habere providentiam et exigere poenam et 
inferre aerario, dum tale aliquid commissum fuerit ; 
cognoscente etiam ipso, quia de suo fisco compleret, 
nisi huius rei habuerit competentem providentiam. 


πλημμεληϑείη" γινώσκοντε καὶ αὐτῷ, ὡς οἴκοϑεν «025 


δημόσιον ἀποπληρώσει μὴ τούτου τιϑέμενος τὴν πίρος- 
2 ήκουσαν πρόνοιαν. “Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐπὶ τῶν ἀρ- 
χόντων ψηφιζόμεϑα, οἷς αἱ ini τὸ δημόσιον xai 
περὲ τὰς ἡμετέρας κελεύσεις ἀσχολίαε τὴν τοῦ μὴ δι᾿ 


ἑαυτῶν ἀκροᾶσϑαι τὸ πᾶν διδόασι συγγνώμην. τοὺς 80 veniam. Alios autem omnes, qui nullam 


δέ γε ἄλλους ἅπαντας δικαστάς, ὅσοι μηδεμίαν μὲν 
ἀρχὴν ἄρχοντεθ, δικῶν δὲ ἐκ κελεύσεων. ἡμετέρων 
ἀκροώμενοι ἢ ἐπὲ ταύτης τῆς εὐδαίμονος πόλεως ἢ ἐν 
ἑτέραιβ τοιοῦτό τι πράξαιεν, καὶ τοὺς ἐν τάξει παρ- 


2 Sed haec quidem in administratoribus decerni- 
mus, quibus publicae et circa nostras iussiones oc- 
cupationes, ut non per se audiant causas, —— 
tionem habent, causas autem ex iussionibus nostris 
audiunt aut in hac felicissima civitate aut in aliis, 
si tale aliquid egerint, et eos qui in officio consilia- 
riorum cum eis audierint, adhuc vehementioribus 


ἐδρων συνακροωμένους αὐτοῖς ἔτε σφοδροτέραις μέτ- 35 affligimus poenis, nisi per omnem consequenter litem 


ἐμὲν ποιναῖς, εἰ μὴ διὰ πάσης ἐφεξῆς τῆς δίκης αὐτοὶ 
μετὰ τῶν οἰκείων παρέδρων ἀκροάσονται τῆς ὑποϑέ- 
σεωβ. καὶ ἀξιωμάτων γὰρ ἔκπτωσιν αὐτοῖς ἀπειλοῦ- 
μεν καὶ ποινὴν ἀνὰ viginti librarum auri, καὶ τοῖς 


* cum suis consiliariis audiant causam. Nam et 
ignitatum casum eis interminamus et poenam vi- 
cenarum librarum auri, et eorum consiliarios ex ipsa 
pelli civitate in qua haec egerint, insuper et ipsos 


αὐτῶν παρέδροις τὸ αὐτῆς ἐξελαύνεσϑαι τῆς πόλεως 40 proprio cadere honore. 


ἐν ἡ ταῦτα πράξαιεν καὶ πρός γε καὶ αὐτῆς τῆς oi- 
κείας ἐκπίπτειν ἐπιτιμίας. 





assessores audeant sine magistratibus audire, sed cum ea qua par est sollemnitate, quam iam definivimus, 
sacris eloquiis propositis ipsi magistratus et quae disceptata sunt omnia ordine audiant, et causas diiudi- 
cent ipsi, et appellationes, si quis appellaverit, sine ulla dilatione, ubi lem hoc fieri permittit, accipiant. 
ltemque iudices appellationis omnibus modis per se ipsi causas audiant, neu quisquam aliter agere audeat : 
sed si quid eiusmodi fiat, ipsi quidem magistratus viginti librarum auri poenam pertimescant, assessores 
vero, qui id agere ausi sunt, siquidem advocati fuerint, ex disertissimorum oratorum matricula eiciantur, 
sin non sunt advocati sed aliü qui, et cingulo si quod habeant priventur et decem librarum auri poena 
castigentur. Neque enim eos qui et Zenonis piae memoriae constitutionem et priorem nostram et prae- 
sentem respuerint, credere oporíet, sese simulando poenas hac ipsa statuías evasuros esse. Dabit enim 
operam gloriosissimus pro tempore comes sacrarum rerum privatarum, ut huic rei provideat et poenas 
exigat et fisco inferat, si quid eiusmodi delinquatur: qui ipse quaque sciat se de suis fisco satisfacturum 
2 esse, si huic rei eam quam par est curam non adhibeat. ed haec quidem de iis magistratibus 
decernimus, quibus diversae circa fiscum et circa iussiones nostras occupationes veniam dant, si non 
per se ipsi totam causam audiant. Ceteros autem. omnes iudices, qui nullo quidem magistratu fungun- 
tur, lites autem. ea: nostris iussionibus audiunt, ubi sive in hac felici urbe sive in aliis eiusmodi quid 
egerint, et eos qui in assessorum numero una cum illis causas audiunt, etiam. gravioribus poenis perseque- 
our, si non per toíam deinceps litem ipsi cum suis assessoribus causam audiant. Nam et dignitatum 
amissionem iis minamur et poenam viginti librarum auri, et assessoribus eorum fore ut ec ipsa civitate, 


in qua haec egerint, expellantur atque insuper notati propriae existimalionis iacturam faciant. 








6 égéatis] τὰς κατ᾽ αὐτῶν add. Bf || ἐφέει B* || 1 τοῦτο] 
haee e | 10 αὐτῶν] παρόντων L | 11 viginti librarum 
auri M] εἴκοσι λιτρῶν χρυσίου M s.v., B^ εἴκοσε χρυσίου 
λιτρῶν L Bf | 12 ἀφηρημένων L || τοῦτο] tale aliquid e | 
125g. ἐϑάρρησαν πράττειν L | 14 τοῦ τῶν] τούτων L| 
15 καϑεστῶσιν Bf ἷ 16 decem librarum auri M] δέκα λε- 
τρῶν χρυσίου Ms.v., LB || 11 δεῖ LBfl;| δὴ MB* | 
21 μελλήσει L | τῷ] τὸ M || 22 πριβάτων (s. v. ἤτοι 
ἰδιοκτήτων M) ML) ἰδιοκτήτων B || 23 τέϑεσϑαι] τὴν 
προφήκουσαν τίϑεσϑαι Bf || 25 τῶ δημοσίω L(«) | 30 10 
zv) causas c | 31 δικαστὰβ om. ς || μὲν om. L || 32 ao- 
oves] ἔχοντες Bl(c) || 33 ἢ ἐπὶ] εἰ ἐπὶ Br 134 ἑτέροις L | 
35 αὐτῶν B'|| μέτειμεν LL || 31 ἀκροάσωνται B (s) | 
38 γὰρ om. L || 39 viginti libraru aur? M, εἴκοσι λιτρῶν 
χρυσίου Ms. v., LB || 40 τὸ] τῷ B* || 41 τῆς om. B | 








42 ἐπετιμέας corr. ex ἐπικνενομίας L (τιμῆς s. v. L?) 





6 hoe vulg. | 12 auoeati VT'| sint VT] sunt R 
14 sunt A] sint VT || 15 *si quidem /ibri | habent V 
16 eos om. R. | 18 ut Κ᾿ ut quamquam V7" αὐ un- 
quam A?T'" | *falsitate (possis etiam falsitatibus)] falsi- 
tatis vai 19 enim erit V | gloriosimi R gloriossimi V || 
21 pena V || 23 compleret AR] complere V T'; leg. com- 
plebit? || 28 iusiones.V || 30 Ut magistratus Constan- 
tinopolitane ciuitatis in conuentionibus certis audiant 
(adiiant m.1) et sententiam (sentiam m.1) dicant A rubr. 
in marg. (ex Iul) || 32 aut in hae] autem in hae A! | 
34 adhuc] eum adhue V | 35 consequenter A!] conse- 
quentes VR? T || 36 ipsis V! || eonsiliariariis V || 37 uici- 
narum V || 38 auri librarum £ || 39 pelli] compelli R 


(———ÓÓÓ—Á e! 


UT IMMOBILIA ANTENUPTIALIS 


329 


Nov. LXI pr. 1 





(Emihoyos) Ἡτοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα 
ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἅπασι 
ποιησάτω φανερὰ κατὰ τὸν νενομισμένον τρόπον κη- 
ρύγμασι κατὰ τὰς ἐπαρχίας χρωμένη, ὥςτε μηδὲν τῶν 
ἐθνῶν διαλαϑεῖν τε τῶν παρ᾽ ἡμῶν ϑεσπισϑέντων. 
imi γὰρ τῆς εὐδαέμονος ταύτης πόλεως ὁ ἐνδοξότατος 
En ταῦτα προϑήσει. Dat. k. Dec. CP. imp. 
ustiniani pp. Aug. (ann.) XL, post cons. Beli- 
sarii v. c. ann. II. 


(Epilogus. Tua igitur eminentia quae visa sunt 
nobis et per hanc divinam declarata sunt legem, 
omnibus faciat manifesta secundum sollemnem mo- 
dum edictis p provincias utens, ut nullam gentium 

5lateat aliquid quod a nobis sancitur. In hac enim 
felicissima civitate gloriosissimus praefectus urbis 
haec proponet. ^ Dat. kal Decemb. CP. imp. dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno XL, p. c. Belisari v. c. anno 


[2.537] secundo. 





ZX 
ΠΕΡῚ TOY TA AKINHTA ΤῊΣ 
ΠΡῸ ΓΑΜΟΥ A9PEAZ MHTE 
YHOTIGEZ60AI MHTE ΟΛΩΣ 
EKHOIEIZOGAI ΠΑΡΑ TOY AN- 


10 


LXL  Auth.LXII. Coll. V tit. 14 


R UT IMMOBILIA ANTE- 

NUPTIALIS DONATIONIS NEQUE 
HYPOTHECAE DENTUR NEQUE 
OMNINO ALIENENTUR A VIRO 


APOX ΜΗΔῈ ZYNAINOYZHZ:,NEC CONSENTIENTE UXORE, 


ΤῊΣ ΓΥΝΑΙΚΟΣ, ΠΛῊΝ EI MH 
ΜΈΤΑ TAYTA TO IKANON ΓῈ- 
NHTAI AYTHI. TA AYTA AE 
KPATEIN ΚΑῚ ἘΠῚ ΤῊΣ 
ΠΡΟΙΚΟΣ 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπά 
τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων 
πατρικέῳ. 


ἐλεεινὸν γένεσϑαε μαϑόν- 


χῷ 
καὲ 


{«Προοέΐμεον. Πρᾶγμα 
τες ἐφ᾽ ἡμῖν αὐτοῖς τῆς vx 
μὲν ἐπηνωρϑώσαμεν τὸν προφήκοντα τρόπον, νόμῳ 
δὲ γενικῷ μέτιμεν τὰς τοιαύτας ὑποϑέσεις, τοῦτο δὴ 


40 συνειϑισμένον ἡμῖν. 


NISI POSTEA SATISFIERI POS- 
SIT UXORI; HAEC VERO VALERE 
ETIAM IN DOTE R 


20 


Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. Orientis secundo. 


(Praefatio) Causam miserandam fieri cogno- 


σεως κενηϑείσης ἐκεῖνο 25 Sscentes coram nobis ipsis negotio moto illud quidem 


correximus competenti modo, lege autem generali 
emendamus huiusmodi negotia, hoc quod moris est 
nostri. 


CAPUT I. 


καὶ ϑεσπίζομεν, εἴ τις συγγράψειε προγαμιαίαν 


Et sancimus, si quis conscripserit antenuptialem 


δωρεὰν ἤγουν τὴν διὰ γάμον δωρεάν (οὕτω γὰρ av-30 vel propter nuptias donationem (sic enim eam opor- 


Nov. LXI (Authent. LXII — Coll. V tit. 14: gloss.) Graece extat in ML, prooemio et epilogo omissis in B 29, 5, 
ilem decurtatum et passim mutatum in Epanagoge 19, 3. — — Epit. Theod. 61 (inde Prochiron 9, 13), Athan. 10, 3. 


Julian. const. LV. 





Epilogus. Tua igitur sublimitas 
omnibus manifesta faciat more solito edictis per 


nobis placuerunt et per hanc sacram 
ovincias usa, ut nullam ex gentibus 
eorum quae a nobis sancita sunt. Nam in hac felici 


—— declarantur 
2 uf 1 ateat quicquam 
urbe gloriosissimus praefectus haec proponet. 





LXI. 
NE RES IMMOBILES DONATIONIS 


ANTE NUPTIAS AUT PIGNORI 


OBLIGENTUR AUT OMNINO ALIENENTUR A VIRO NE CONSEX- 
TIENTE QUIDEM MULIERE, NISI EI POSTEA SATISFIAT, UTQUE 
EADEM ETIAM IN DOTE VALEANT. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, exconsuli et patricio. 


qui. mo 


Praefatio. Rem deplorandam committi certiores facti causa coram nobis ipsis agitata illam 
idoneo modo emendavimus, lege autem generali eiusmodi causas, qui nobis mos est, persequimur. 


L Atque sancimus, si quis antenuptialem donationem vel propter nuptias donationem (ita enim 





7 ἔπαρχος! praefectus urbis e || προΞϑῆήσει LL || subscr. | 


dat. — 9 anno II c] dat. k. dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
aug. XI post Bilisariu uc. eonss. ann. II. M ἐξεφωνήϑη | 
μηνὲ δεκεμβρίῳ μετὰ ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ Theod. | 
dat. pc. uilisarii iterum Zul.?* dat. post cons. vilisarii (bili- 
m Ὁ) Iul."*, om. Ath. || Ripa Ὥστε rà ἀκίνητα τῶν 
vav ἢ τῆς προικὸς μηδὲ συναινούσης τῆς γυναικὸς | 
ἐχποιεῖσϑαε μήτε (leg. μηδὲ ὑποτίϑεσϑαι Theod. e! 
12 μήτε --- 13 μήτε ML Bs] ui; — μηδὲ Ath. || 14 ἀνδρὸς | 
— 20 προικός] ἀνδρὸς xai τὰ ἑξῆς Ath. ἢ 15 μηδὲ Theod.) 
μήτε MLB || 11 γένηται αὐτῇ L| αὐτῇ γένηται Β, om..M | | 
18 τὰ αὐτὰ] ταυτὰ B! haee (i. e. ταῦτα) c ἢ 21 ἐπάρχῳ | 
Serimger] ὑπάρχω ML || 25 ἐφ᾽ ἡμῖν M] ὑφ᾽ ἡμῖν L fort. | 
I. 


rectius (cf. 321, 21) || 26 ἐπηνορϑύσαμεν L ἢ 27 μέτειμεν 
L | 29 προγαμιαίαν) προικεμαῖον B! m.1 || 30 δωρεὰν 
utroque loco habent M B, priore loco om. Ls, altero Epan. 





1 eminentia] conuenientia V | uisi V | 7 praeponet ἢ 
subscriptionem dedimus ez V et Bamb. 1 | CP. om. V | 
impr. don. Iust. V impr. dominus Iustinianus Bamb.I 
8 p.c. V] ep. Bamb. 1 || Bilisari Bamb. 1 Bilisiario V 
10 sg. R; LXII V | 12 donationes V || 16 ni V? | 17 haec 
uero in dote udlere R | 21 Iohanni pp. om. V, Orien- 
tis om. R | 27 modis V* | 29 antelanuptialem R* | 
30 uel AR] aut V 7 | sic enim eam et 330,2 faciens — 
patre (parte V!) im ras. scr. V 

42 


Nov. LXI 1 


330 


UT IMMOBILIA ANTENUPTIALIS 





τὴν χρῆναι μᾶλλον καλεῖσϑαι Ψενομοϑετήκαμεν), εἴτε 
αὐτὸς ὑπὲρ ἑαυτοῦ τοῦτο ποιῶν εἴτε καὶ ἑτέρου γρά- 
φοντος, ἢ πατρὸς ἢ μητρὺς ἢ συγγενῶν ἢ καὶ ξένων 
τυχόν, εἴ τις τοίνυν τοιοῦτό τι ποιήσειε καὶ γράψειε 
δωρεάν, ἐν T| καὶ τε τῶν ἀκινήτων ἐστίν, ἀπαγορεύο- 
uev αὐτῷ ἢ ὑποτίϑεσϑαι τὸ λοιπὸν τὸ πρᾶγμα τὸ 
καταγεγραμμένον εἴς προγαμεαίαν δωρεὰν ἢ ἐχποιεῖν 
ὅλως. τὸ γὰρ ἅπαξ τοῖς δεσμοῖς τῆς προγαμιαίας 
δωρεᾶς ἔνοχον γενόμενον οὐκ üv εἴη σιρορῆκον ἐκ- 
ποιεῖσϑαι, ὥςτε τὴν γυναῖκα ἀποβαίνοντος τυχὸν τοῦ 
κέρδους, ὅπερ αὐτῇ προβάγει τὴν προγαμιαίαν δωρεὰν, 
δυθρχεραένειν οὐχ εὑρίσκουσαν τὸ πρᾶγμα ἐν τῇ τοῦ 
? i , 2 ? » ^ » € 

ἀνδρὸς περιουσίᾳ, ἀλλ᾽ ἢ ἐχποιηϑὲν ἄλλοις ἢ ὑπο- 
τεϑέν, καὶ δυνατοῖς ἴσως προῤξώποις, ὡς ἐκείνῃ διὰ 
τὰς τοιαύτας αἰτίας ἢ παντοίως ἄβατον εἶναι τὴν ἐκ- 
δίκησιν ἢ δύρκολον καὶ δικαστηρίων δεομένην, ἐξὸν 
1 αὐτόϑεν ἑαυτῇ βοηϑῆσαι. “ἔῶθτε τοῦτο φυλαττέ- 
σϑω, καὶ ὃ μετὰ ταῦτα συμβάλλων ἴστω, ὡς εἴτε 
ὠνὴν εἴτε ὑποϑήκην ἔχοι, οὐδὲν τούτων ὄφελος ἕξει 


tere magis vocari decrevimus), sive ipse pro se hoc 
faciens sive etiam altero scribente, aut patre aut 
matre aut cognatis aut extraneis forte, si quis igitur 
tale aliquid fecerit et scripserit donationem, in qua 
5etiam aliquid immobilium est, interdicimus ei aut 
supponere de cetero rem conscriptam in antenuptiali 
donatione aut alienare omnino. Quod enim semel 
vinculis sponsaliciae largitatis obligatum est, non 
erit conveniens alienari, ut mulier veniente forsitan 


10lucro quod ei confert antenuptialis donatio, difficul- 


tatem patiatur non inveniens rem in viri substantia, 
cum sit alienata aliis aut supposita, et potentibus 
forte personis, quatenus illi propter huiusmodi cau- 
sas aut sit modis omnibus inadibilis vindicatio aut 


15 difficilis et litibus egeat, dum ex hoc ipso sit ad- 


iuvanda. 

1 Quapropter hoc observetur, et qui post haec con- 
traxerit sciat quia, sive emptionem sive hypothecam 
habeat, nihil horum utilitatis habebit omnino, sed 


παντελῶς, ἀλλ᾽ ἐν ἴσῳ τοῖς ἀγράφοις τε xai ἀρρήτοις 20 aequalia erunt non scriptis nec dictis quae super 


ἔσται τὰ ἐπὶ τούτῳ γεγραμμένα ἢ συμπεφωνημένα, 
καὶ φυλαττέσϑω τῇ γυναικὶ τὸ κέρδος, οὐδὲ γὰρ ἔδο- 
ξαν ἡμῖν ἄπο τρόπου πεποιηκέναι τινὲς τῶν ἡμετέρων 
δικαστῶν, οἵπερ καὶ αὐτὴν τὴν in rem ταῖς γυναιξὶ 


hoc scripta sunt aut convenerunt, et servetur uxori 
lucrum. Non enim videntur nobis immoderate fe- 
cisse quidam nostrorum iudicum, qui etiam ipsam in 
rem mulieribus post matrimonii transactionem in 


μετὰ τὴν τοῦ γάμου διάλυσιν ἐπὶ τῆς προγαμιαίας 25 Sponsalicia largitate dederunt, quod recte incohatum 


δεδώκασι δωρεᾶς: ὅπερ ὀρϑῶς ἐγχειρισϑὲν εἶτα ὑστὸ 
τῶν μετὰ ταῦτα δικαζόντων ὑπὸ περιττοτέρας δῆϑέν 
τινος ἀκριβείας παρεώραται. καὶ μή τινας ὁδοὺς 
ἐξευρισκέτωσαν οἱ τὰς τετεχνασμένας λαμβάνοντες 
hits 

xai οὕτως τῶν οἰκείων ἐκπίπτειν δικαίων. συναίνε- 
σις γὰρ ἐπὶ τῶν τοιούτων ἢ εἰς ὑποϑήκην ἢ εἰς ὠνὴν 
ἢ εἰς ἄλλην ἐχποίησιν γεγραμμένη τὸν λαμβάνοντα 
παντελῶς ovx ἂν ὀνήσειεν, εἰ προξάπαξ τὰ τῆς συναι- 


1x46 τῷ παρασκευάζειν τὰξ γυναῖκας συναινεῖν, 30 dere iure. 


deinde à posteris iudicibus quasi pro supervacanea 
quadam subtilitate contemptum est. Et non quas- 
libet vias inveniant artificiosas sumentes hypothecas 
praeparando mulieres consentire et ita proprio ca- 
Consensus enim in talibus aut in hypo- 
thecam aut in venditionem aut in aliam alienationem 
conscriptus percipienti omnino non proderit, si semel 
consensus fiat, sed sicut in intercessionibus scripsi- 
mus, ut oporteat biennii tempore existente rursus 


γέσεως γένοιτο" ἀλλ᾽ ὥςπερ ἐπὶ τῶν intercessionow 35 aliam professionem scribi confirmantem consensum, 


ἐγράψαμεν τὸ δεῖν διετοῦς ὕστερον χρόνου παριόν- 
* , € , - * 
τος «v9.6 ἑτέραν ὁμολογίαν γράφειν βεβαιοῦσαν τὴν 
; ΄ * , er 
συναίνεσεν καὶ τότε κύριον εἶναι τὸ γινόμενον, οὕτω 


et tunc ratum esse quod factum est, sic et in hoc fiat, 





potius eam. appellandam. esse lege constituimus) conscripserit, sive ipse pro se hoc faciat sive etiam alter 
scribat, sive pater sive mater sive cognati sive forte etiam extranei, si quis igitur tale quid fecerit. et 
scripserit donationem, in qua etiam res immobilis est, vetamus eum posthac rem in donationem ante 
nuptias conscriptam aut pignori —— aut omnino alienare. Quod. enim semel vinculis donationis ante 
nuptias obnoxium est factum , non decet alienari, unde mulier obveniente forsitan lucro quod ei confert 
donationem ante nuptias, graviter ferat quod rem non reperiat in bonis mariti, sed vel alienatam alüs vel 
obligatam, idque potentibus fortasse personis, ut illi propter eiusmodi causas aut omnino aditus non pateat 
1 ad vindicationem aut ea difficilis sit et iudiciis egeat, cum liceat ilico ei auxilium ferre. Itaque hoc ob- 
servetur, et qui posthac contraxerit sciat, sive emptionem sive hypothecam habeat, nullam se hinc omnino 
utilitatem habiturum , sed pari loco atque quae non scripta quaeque non dicta sint ea fore quae de hoc 
scripta vel conventa erunt, atque mulieri lucrum custodiatur. Neque enim. perperam fecisse quidam δαὶ 
nostris iudicibus nobis visi sunt, qui quidem ipsam in rem actionem mulieribus post solutum matrimonium 


in donatione ante nuptias dederunt; quod recte traditum ab iis qui —* iudicabant ea supervacanea 


nescio 
dum e 


ua subtilitate spretum est. Neve quas vias RÀ 
ciunt ut mulieres consentiant atque ita suis iuribus priventur. 


itent qui artificis paratas hypothecas accipiunt, 
Consensus enim de eiusmodi rebus 


vel in. hypothecam vel in emptionem vel in aliam alienationem scripto consignatus eum qui acceperit omnino 


non iuvabit, si semel tantum consensus datus sit. 


biennio inde transacto rursus aliam professionem scribe: 


Sed quemadmodum de intercessionibus scripsimus, 


«m esse quae consensum confirmet, ac ium 





1 χρῆναι om. Epan. || νενομοϑετήκαμεν Cod. 5,3, 20 | 
2 ὑπὲρ αὐτοῦ B! Epan. || 4 τοίνυν et τε om. Epan. | ἐκστοιή- 
σειεν B!||17] ἢ καὶ L||10 ὥστε --- 11 βοηϑῆσαε om. Epan.]| 
11 τὴν προγαμεαίαν δωρεὰ») antenuptialis donatio (i. e. 
ἡ προγαμιαία δωρεὰ) ς || 165g. ἐξὸν — βοηϑῆσαι M («)] 
ἐξ ὧν — βοηϑήσειεν BL | 11 “Ὥστε --- 19 ἔχοι] Tovro 
οὖν ὁ τῶν εἰρημένων τὶ παραδεχόμενος, ὡς εἴτε ὕὑσο- 
ϑήκην ἔχοι ἢ ἄλλῳ τρόπῳ νομίζει αὐτοῦ τὸ κῦρος λα- 
βεῖν Epan. ἢ 18 συμβάλλων MB!| συμβαλὼν LB! (c) | 
19 ὠνὴν] ὧν L! | 21 ἔστω L | vov* IL! τούτου L* τού- 
vov Epan. || 22 φυλάττεσϑαι Epan. || οὐδὲ --- 36 παριόν- 
vos avs] εἰ δὲ καὶ ζῶντος τοῦ ἀνδρὸς τῇ πράσει τῆς 
προγαμιαίας δωρεᾶς ἡ γυνὴ συναινέσαι πεισϑῇ, οὐκ 
ἔρρωται ἡ τοιαύτη πρᾶξις" δεῖ γὰρ, καϑάπερ καὶ ἐπὶ τῆς 
προικὸς, διετοῦς avOus παριόντος χρόνου Epan. | ἔδοξεν 
L | 23 τίνες B! τινας L || 24 αὐτοὶ L || in rem M, s. v. L*] 
ἀγωγὴν LiB | 26 ἐπιχειρηϑὲν L || 21 ὑπὸ περιττοτέ- 
ρας M] ὑπὲρ περιττοτέρας LBg || 28 παρεωρᾶτο Bf | 
29 τεχνασμένας λαμβάνοντας M | 30 τῷ MB!] τὸ LBf | 


33 γεγραμμένης Ὁ LL! γεγραμμένην Bf || 34 ὠνήσειεν Br 
35 intercessióvow  ἐντερκεσσιόνων Bí. ἱντερκεσιόνων 
Bi ἀντιφωνήσεων L, in marg. B! || 36 ἐγράψαμεν] Cod. 4, 
29, 22 || Vevegov οι. ς || 37 vzv] τὴ L']|| 38 γενόμενον 
malit Heimbach || οὕτω — 331, 4 συναίνεσεν om. Epan. 





2 faciens mà siue (sic) αὶ | 3 quid AR! | 9 ueniente 
V^T] inueniente A'V^ inueniens A? eveniente vulg. || 
forsitam V | 10 luerum αὶ 11 patiatur] dona patiatur 
V! | 12 et Osenbrüggen] aut libri | 13 persone A' || 
ills A&'|| 14 omnibus modis A|| inadibilis £ vuig.] in- 
abilis VT' || 18 ypotheca V || 19 orum V | 21 et RT] 
ut V|| 23 qui etiam om. R! || in rem A] in rem actionem 
VT vulg. || 26 superuae««a V* superuacua V?|| 28 uias] 
causas A?! | inueniant artifieiosas inueniant A^ || 30 con- 
census V | aut in] in om. R! | 33 in om. R' || 34 ex- 
eunte Osenbrüggen || rursus] et rursus & || 36 fiat] factum 

1 





fiat αὶ 


-—— — 


DONATIONIS NEQUE HYPOTHECAE 


331 


Nov. LXI 1 





2 κἀνταῦϑα γινέσϑω, καὶ si συναινέσειεν ἡ γυνή, 
κατὰ τὸ τῶν intercessione» σχῆμα ἔστω παντελῶς 
ἀζήμιος, εἰ μὴ καὶ δευτέραν, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑη- 
μεν, ποιήσαιτο συναίνεσιν. πολλὰ γὰρ ἂν ἐκ πρώτης 
εὐθὺς ἀχοῆς ἁμαρτηϑείη, τῆς γυναικὸς ἢ δέει τοῦ 
συνοικοῦντος ἢ ἀπάταις ῥᾳδίως ὑπαγομένης καὶ τῶν 
οἰκείων ἀμελούσης δικαίων, κατασκεπτομένη δὲ ἐν 
πλείονι χρόνῳ τὴν ὑπόϑεσιν γένοιτο ἂν ἑαυτῆς ἄσφα- 
8 λεστέρα. πλὴν οὐδὲ τοῦτο ἁπλῶς δίδομεν, ἀλλὰ 
τηνικαῦτα τὴν γυναῖκα ὑπὸ τὴν ἐκ τῆς δευτέρας συν- 
αἰνέσεως ἄγομεν ζημίαν, ἡνίκα ἔστιν ἕτερα πράγ- 
ματα, ἐξ ὧν ατὸν αὐτῇ τὸ ἱκανὸν ἐσθαε τοῦ 
περιεχομένου τῇ προγαμιαίᾳ δωρεᾷ πράγματος n 
πραγμάτων ἀκινήτων ὑφ᾽ ἑτέρου κατεχομένων διὰ 
τὸν τῆς ἐχποιήσεως ἢ ὑποθήκης τρό 
μηδὲν ἕτερον περιλείποιτο, οὐδὲ οὕτω βλάβην ὑπο- 
μεῖναι τὴν γυναῖκα συγχωροῦμεν, ἀλλὰ κἂν εἰ δὶς κἂν 
εἰ πολλάκις συναινέσειε, τὸ πρᾶγμα εἰς τὸν τῆς inter- 
cessionos φερέσϑω λόγον, καὶ ἔστω πανταχόϑεν αὐτῇ 
τὸ κέρδος ἐν ἀσφαλεῖ κείμενον, εἰ φανείη μηδὲν ὕπο- 
λελειμμένον ἕτερον ἀρκοῦν πρὸς τὴν τῆς προγαμεαίας 
δωρεᾶς ποσότητα. Καὶ ταῦτά φαμεν οὐ μόνον κηδό- 
μενος τῶν γυναικῶν, ἀλλὰ καὶ πολλῷ ud τῶν &y- 
δρῶν τῶν ταῦτα ποιούντων, εἴγε ἐκ πολλῶν καὶ σχε- 


δὸν τῶν πλείστων ϑεμάτων τοῖς κοινοῖς παισὶ τὰ τῆς 25 


προγαμιαίας δωρεᾶς φυλάττεται πράγματα, καὶ αὖὐϑις 
ταῦτα μένει παρὰ τῇ οὐσίᾳ τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῇ ἐκείνου 
διαδοχῇ ἐκ ταύτης τῆς παρατηρήσεως, ὥςτε συμφέ- 
ροντα τὸν νόμον τῇ τε γυναικὶ τῷ τε ἀνδρὶ κατὰ 


ov. ἐπείτοιγε εἰ 15 dum: alioquin si nihil aliud 


2 et si consentiat mulier, secundum speciem in 
intercessionibus sit omnino idemnis, nisi etiam se- 
cundum, sicuti praediximus, celebraverit consensum. 
Plurima namque ex primo mox auditu delinquuntur, 


5 muliere quippe mariti seductionibus facile decepta et 


propria neglegente iura, cum vero in plurimo tem- 
pore cogitaverit pro negotio, fiet forsitan cautior. 


$ "Verumtamen neque hoc simpliciter damus, sed 


10tunc mulierem ex secundo consensu damno summit- 


timus, dum sunt aliae res, ex quibus possibile est. 
ei satisfieri pro re vel rebus immobilibus quae in 
antenuptiali donatione continentur et quae ab alio 
detinentur propter alienationis aut suppositionis mo- 
supersit, neque sic 
laesionem sustinere mulierem permittimus, sed licet 
secundo vel si frequenter consentiat, causa ad inter- 
cessionis feratur rationem, et sit omnino ei lucrum 
sub cautela positum, nisi apparuerit relictum aliud 


20 sufficiens ad antenuptialis largitatis quantitatem. Et 


haec dicimus non solum parcentes mulieribus, sed 
multo potius viris talia facientibus, siquidem ex 
multis et ne plurimis casibus communibus filiis 
antenupti donationis servantur res, et rursus eae 
manent apud substantiam viri eiusque successionem 
ex hac observatione, ideoque utilis lex est et uxori 
et marito secundum has satisdationes. Et multo 
potius haec in dote valebunt, si quid dotis aut alie- 
netur aut supponatur: iam enim haec sufficienter 


τούτους τοὺς λογισμοὺς καϑεστάναι. καὶ πολλῷ μᾶλ- 30 delimata atque sancita sunt. 


λον ταῦτα émi τῆς προικὸς κρατεῖν, εἴπερ τινὰ τῆς 
προικὸς ἢ ἐκποιήσειεν ἢ ὑπόϑοιτο" ἤδη γὰρ τὰ τοι- 
«vta ἱκανῶς περιείργασται καὶ νενομοϑέτητ' 


e«t. 
4 ᾿41λλ᾽ οὐδὲ αὐτῶν τῶν συμβαλλόντων καϑάπαξ 4 Sed neque ipsos contrahentes omnino neglexi- 
ἀμελοῦμεν. εἰ γὰρ καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις ἐνοχὴν 0cov35 mus. Nam si etiam super his obligationem quantum 


περὸς τὰς γυναῖκας ἄρρητόν τε καὶ ἄγραφον εἶναι βου- 
ἀδμεϑα, ἀλλ᾽ αὐτοὺς τοὺς ἄνδρας ἐπὶ τοῖς ἄλλοις αὐ- 


v. 115g. argumentum citatur '"Porxaí 25,4 


ad mulieres neque dictam neque scriptam esse vo- 
lumus, et ipsos viros in aliis eorum rebus obligari 





9 ratum esse quod factum sit, ita hic quoque fiat, 
ino indemnis, nisi SS 


speciem esto omnino 


3 1:ura neglegat, — δὲ per longius t 
quam ne 
sensu oritur 


, nisi, uti modo diximus, etiam secundum consensum dederit. 
ex primo statim auditu peccentur, cum mulier vel metu coniugis vel 
causam secum reputet, tutior a se ipsa futura sit. 
oc quidem simpliciter concedimus, sed tum demum mulierem 


et si mulier consenserit, secundum intercessionum 
Multa enim 
fraudibus facile inducatur et sua 
Quam- 
ex secundo con- 


cimus, cum aliae res praesto sunt, ex quibus ei satisfieri possit pro re vel rebus im- 


mobilibus quae continentur in donatione ante nuptias, si per alienationis aut obligationis modum ab alio 


detinentur. Alioqui si nihil aliud supersit, ne ita quidem 


bis vel etiam saepius consenserit, res 


um subire mulierem patimur; sed quamvis 


ad rationem intercessionis referatur, et lucrum ei undique in tuto 


positum sit, si appareat nihil aliud relictum esse quod ad quantitatem donationis ante nuptias sufficiat. 
Atque haec dicimus non solum ut prospiciamus mulieribus, sed multo magis etiam viris qui ista faciunt: 
si quidem in multis et fere plurümis casibus liberis communibus res donationis ante nuptias servantur, 
eaeque rursus apud substantiam viri et successionem eius manent ex hac observatione, ita ut lex et mulieri 
et viro secundum has rationes utilis existat. Atque multo magis haec in dote valeant, si quas res dotales 
4 vel alienaverit vel obligaverit: talia enim iam satis elaborata et legibus constituta sunt. ^ Sed πὸ 
ipsos quidem contrahentes plane neglegimus. .Nam quamquam obligationem de his factam quantum ad 
mulieres pro non dicta nec scripta esse volumus, at ipsos maritos in reliquis eorum rebus alienationis vel 





1 γενέσϑω L || 2 intercessionon M ἐνίεγκεσσιόνων L 1 Oozzs(B!?) eum Haloandro vulg. | 29 τῇ vs] τε om. LB! 


ἐντερκεσσιόνων Bí ἰντερκεσιόνων B! | 3 ἀζήμιον B! | 
καὶ om. B! | 5 ἢ δέει ἢ δὲ εἰ B! m.1 quippe ς | 6 ἢ 
ἀπάτῃ Epan., ἢ om. ς || 1 οἰκείων} ἰδίων B! | 10 5φ. ὑπὸ 
τὴν — ζημίαν] διὰ τὴν δευτέραν συναίνεσιν τῆς ζη- 
τήσεως παύομεν Epam. | τῆς om. M^? | 12 τοῦ] ὑπὲ 

τοῦ Epan. g| 14sqg. ὑφ᾽ ἑτέρου — τρόπον om. pan. | 
κατεχομένου B! | 16 περιλίποιτο B! | 17 κἂν εἰ δὶς κἂν 
εἰ M(s)] κἂν ἢ δὶς ἢ Epan. κἂν δὶς ἢ καὶ L κἂν δὲς 
zB| 18 intercessionos M i£»tercessicvs 7, ἐντερκεσσίο- 
vos Bf ἱντερκεσίονος B! ἀναξζητήσεως Epan. | 19 xai 
ἔστω — 33 νενομοϑέτηται] ἐὰν δὲ τὸ ἱκανὸν τῆς προ- 
γαμιαίας ὡς εἴρηται δωρεᾶς ἐκ τῶν τοῦ ἀνδρὸς cxi- 
γνήτων πραγμάτων ἢ κινητῶν μετὰ τὴν 
συναΐίνεσιν καὶ τὴν ἐκ τῆς διετίας ἀσφάλειαν 

ἐρρῶσϑαι κελεύομεν τὴν ἐκποίησιν Εραπ. ἢ αὐτῇ ΒΞ] 
— ML | 20 ἐν ἀσφαλεία L? sub cautela ς | 21 «o- 
xov L' || om. L | 21 μένει LBz] μένειν M | τῇ 


εὑρεϑῇ, 


δευτέραν | 





80 τοὺς λογισμοὺς τούτους B! | 31 éxi τῆς] ἐπὶ τῇ L | 
κρατεῖν) πράττειν Β΄ (κρατεῖ malit Zachariae; sed cf. 
329, 19 et Julian.) | 33 νομοϑέτηται L. Cf. Οοά. 5,13,1 $15. 
12,30 | 35 εἰ γὰρ καὶ ΜΙ, ΒΙς] ὡς γὰρ x«i B' ἀλλ᾽ 
ὥσπερ Epan. || ἐνοχῶν L^ ἢ 36 βουλόμεθα εἶναι Β' 
31 ἀλλ᾽ M] οὕτως ἀλλ᾽ (ἀλλ᾽ in litura) L οὕτως B οὕτω 
καὶ Epan. et ς 





1 in om. R | 4 plurima V] plura RT | 6 proprio V || 
iure V eura R? | 7 fiet] set et κ΄ || 9 sed] et V| 12 re 
vel] rei R! [| 13 et quae ab alio detinentur om. V || 15 sic] 
sit V4| 18 ratione V! | 19 apparuerit Καὶ vulg.] apparuit 
VT | relietum] niehil relietum V | 21 parcentss V! 
parentes T'! | 22 *ex] et libri | 23 et om. V || paene 
om. R|| 24 hee maneant E hec manent T «--- manent V! 
remanent V? || 25 uiri eius eiusque E? || 26 ideo V | est et] 
est R' est ut R?| 30 sancta V!| 35 obligatione V! | 


ἐκείνου διαδοχῇ (διαδοχὴν L!) ML Bíz] τῆς ἐκείνου δια- | 31 εἰ RV] sed T 


42* 


μ᾿ 


t2 


Nov. LXII pr. 1 


332 


DE SENATORIBUS 





τῶν πράγμασιν ἐνέχεσϑαι ϑεσπίζομεν προφάσει τῆς 
ἐκποιήσεως ἢ τῆς ὑποϑήκης, ταῖς μὲν γυναιξὶ φυλάτ- 
τοντες τὸ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ἀκινήτοις πράγμασι τῆς 
προγαμιαίας δωρεᾶς δίκαιον ἀκαινοτόμητον, ἐκείνοις 
δὲ τὸ ἁρμόζον δίκαιον ἐκ τῶν συμβολαίων, ὅσον ἐπὶ 
τοῖς ἄλλοις αὐτῶν πράγμασι" πάντων τῶν τῇ προικὶ 
δεδομένων ἤδη παρ᾽ ἡμῶν προνομίων ἐπὲ τῆς ἑαυ- 
τῶν μενόντων ἰσχύος, ὅταν ἡ γυνὴ κινοίη. τοῖς γὰρ 
ἄλλοις ἅπασι πλὴν τῆς γυναικὸς τὸ τοιοῦτο προνό- 
μιον οὔτε ἐξ ἀρχῆς δεδώκαμεν οὔτε νῦν δίδομεν. 
(Enihoyosc) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα 
ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἅπασι 
ποιησάτω φανερὰ κατὰ τὸν νενομεσμένον τρόπον κη- 
ρύγμασι κατὰ τὰς ἐπαρχίας χρωμένη, ὥθτε μηδὲν 
τῶν ἐθνῶν διαλαϑεῖν τὰ παρ᾽ ἡ 
ἐπὶ γὰρ τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως ὁ ἐνδοξότατος 
ἔπαρχος ταῦτα προϑήσε. ^ Dat. k. Dec. CP. (imp.) 
dn. Iustiniani pp. Aug. ann. XL, post cons. Belisarii 
v. c. (ann. II.) [«. 531] 


ppm ϑεσπισϑέντα. 15 gentium lateat, quae a nobis sancita sunt. 


volumus occasione alienationis aut hypothecae, mu- 
lieribus quidem servantes in ipsis immobilibus rebus 
sponsaliciae largitatis ius innovatum, viris autem 
competens ius ex documentis, quantum in aliis rebus 
5suis, omnibus privilegiis doti datis iam a nobis in 
sua firmitate manentibus, quando mulier moverit. 
Aliis enim omnibus praeter mulierem huiusmodi pri- 
vilegia nec ex antiquo dedimus neque nunc damus. 


10 


(Epilogus.) Tua igitur eminentia quae placu- 
erunt nobis et per hanc sacram declarata sunt legem 
omnibus faciat manifesta secundum sollemnem mo- 
dum praeceptis per provincias utens, ut nullam 
In hac 
enim felicissima civitate gloriosissimus praefectus 
urbis haec proponet. 





LXII 


Auth. LXIV 


DE SENATORIBUS. 


Idem Aug. Iohanni pp. (IL) 


(Praefatio.  Antiquissimis temporibus Romani senatus auctoritas tanto vigore potestatis effulsit, 
ut eius gubernatione domi forisque habita iugo Romano omnis mundus subiceretur, non solum ad ortus 
solis et occasus, sed etiam in utrumque latus orbis terrae Romana dicione propagata: communi etenim se- 
natus consilio omnia agebantur. ostea vero quam ad maiestatem imperatoriam ius populi Romani et 
senatus felicitate reipublicae translatum est, evenit ut ii, quos ipsi elegerint et administrationibus praepo- 
suerint, omnia facerent quae vox imperialis eis iniunxisset, et militiae sub eis constituerentur et cetera 
eorum dispositionibus oboedirent, reliquis senatoribus in quiete degentibus, et posteaquam administratores 
causas sibi mandatas deposuerint, in principali maneat voluntate, utrum velit eos laborioso cingulo liberatos 
ad senatus securitatem remittere an aliis actibus destinare. 


CAPUT I. 


In praesenti itaque multis variisque actibus urgentibus, quos nostra maiestas bello ac pace indefesse 
gerere noscitur, pars vacantium senatorum in nimiam deminutionem pervenit hocque summam putavit in- 
iuriam et non curiosae conversationis remedium. . Ideoque et eam quibus oportet modis ampliare nostro 
molimento visum est et homines nobilitate et summa opinione egregios ei adsignare, quatenus una quidem 
nostri senatus pars per administrationes suam ostendat sagacitatem, altera vero, quae in quiete degit, alio 
modo suum ingenium reipublicae valeat exhibere. - ᾿ 

Et quia magna utilitas ex iudicandi sinceritate reipublicae nostrae cedit, quaedam autem causae 
appellationes iudicibus porrectas in sacrum nostri numinis consistorium inferuntur et ἃ nostris pro 


ost 
bus 


Nov. LXII (— Authent. LXIV) Latine tantum extat in V (ἡ ξβ΄ οὐχ εὑρέϑη ἡ τῶν περὶ [ἤτοι περὶ Zachariae, 
ἡ περὶ τῶν Krüger] συγκλητικῶν M in marg.). — Epit. Theod. 62. (inde B 6,1,13—11 et L), Athan. 22,3.  Iulian. 
const. L VI. : 





hypothecae nomine teneri sancimus, quo mulieribus quidem ius in ipsis rebus immobilibus donationis ante 
nupíias integrum servemus, illis autem ius quod ea: instrumentis competit, quantum ad reliquas eorum 
re$; ut tamen omnia privilegia quae doti iam a nobis data sunt in suo robore maneant, si mulier actio- 
nem nont. Nam ceteris omnibus praeter mulierem íale privilegium neque ab initio dedimus neque 
nunc damus. 

Epilogus. Tua igitur sublimitas quae placuerunt nobis et per hanc sacram legem declarantur 
omnibus manifesta faciat secundum morem. solitum edictis per provincias usa, ut nullam ea gentibus la- 
teant quae a nobis sancita sunt. Nam in hac felici urbe gloriosissimus praefectus haec proponet. 





1 ϑεσπίζομεν M] βουλόμεϑα LB Epan. ς | 3 ἐπ᾽ αὐ- 
τοῖς] ἐπὶ B || 10 οὔτε — οὔτε Epan.] οὐδὲ (οὐδ᾽ L) — 
οὐδὲ MLB | Iulian. in fine add. Haec autem consti- 
tutio non in praeteritis, sed in futuris casibus valeat. || 
17 ἔπαρχος] praefectus urbis c || subscr. om. g || k. dec. 
M Ath.] k. sept. (sep. P setep ^) Jul." μηνὶ δοκεμβρίῳ 
Theod. || CP. dn. Iustiniani pp. aug. ann. II (sic) M βα- 
σιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ τὸ «x^. Ath., om. rell. || 18 μιδτὰ 
ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ ivÓ. α΄ (ια΄ cod.) Theod. 
μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ Ath. post bilisariu 
uc. conss. M post cons. uilisari Zu/."P" 





1 alienationes V! | 3 uiris] iuris RV illis vulg. | 
4sq. rebus suis. Omnibus A vulg.] rebus omnibus suis V | 
7 priuilegium A? | 11 quae placuerunt] complacuerunt 


V| 14 nullam Vvulg.] nullum A7 | 15 lateant vulg. | 
16 praefectus urbis] prae V || 17 hoe proponet (hoe pro 
in ras.) V || 21 rubr. De senatoribus (Περὲ συγκλητικῶν 
M marg., Ath., Theod. secundum L, Περὶ συγκλήτων errore 
Theod. cod.)] om. V, De ordine senatus Gloss. Paris. ap. 
Diener. Gesch. d. Nov. p. 544 n. i (ex lulian. c. 200 De 
ordine senatorum) || 22 II. add. Zachariae || 24 foris- 
quae V | 25 romano || 26 quam] quod V quum Biener 
p. 495 | 27 hii V hi vulg. | ipsi] imperatores Bener; sed 
cf. ad 307,11 || elegerint Biener] elegenter V || 28 in- 
iuxisset V || 29 reliquiis V || quieta V^ || 32 vigentibus 
Biener male || indefessa egerere V, corr. Beck || 33 in 
nimia deminutione V, corr. Biener | hocque summam 
Biener] hoc quae sua V || 34 ideoque bis ser. V | 35 mo- 
limento Zachariae] monumento V || 38 accedit Beck 





temere | 39 nostri Biener] nostrum V 


20 


30 


— Of 


333 Nov. LXII 1. 2 


examinantur, idcirco nobis (placuit) non solum iudices nostros, sed etiam senatores ad examinandas lites in 
consultationibus convenientes una cum aliis florentissimis nostris proceribus litium facta trutinare, et quem- 
admodum, si quando silentium ob alia una cum conventu fuerit nuntiatum, omnes colliguntur et proceres 
et senatores, ita et nunc, quando silentium tantummodo propter alicuius causae examinationem pronuntie- 
tur, etsi non addatur conventus vocabulum, tamen eos convenire et omnes consedentes quod eis visum 
fuerit sub sacrosanctorum evangeliorum praesentia et statuere et ad nostram referre scientiam et augustae 
maiestatis dispositionem expectare: a solis senatoribus, sed ab utroque ordine, huiusmodi litibus exercendis. 
Melius enim et ius amplioribus quam paucis examinantibus ius merum et iustitiae lumen invenitur. 

3 Eo certissimo constituto, quod et in ludis circensibus et quando conventus fuerit nuntiatus, solito more et 
senatores colligi necesse est et suum officium exercere. Et hunc quidem praesentis legis articulum ita 
disponimus et constitutione in perpetuum valitura constringimus. 


DE SENATORIBUS 





CAPUT II. 


Aliud autem capitulum propter honorem dignitates comitantem praesenti lege discernendum esse 
perspeximus. Cum enim inter florentissimos nostri palatii proceres et gloriosissimos senatores quasi quae- 
dam medietas sublimis est praefecturae, sancimus praesulem quidem amplissimi senatus (secundum (quod) 
sibi antiquissimae series memoriae vindicat) urbicariam esse praefecturam et primam sedem ei dedicari, 
postea autem omnes eminentissimos senatores icios numerari, videlicet ut, si qui ex his et consulatus 
insignibus decorantur, secundum consulatus ordinem habeant inter se emergentem Lage caput his pro- 
cul dubio E in ipso actu consulatum gesserunt aliis omnibus consularibus in suo ordine anteponendis. 

1 Quemadmodum enim inter proceres nostros moris est patriciatus infulas consulari fastigio anteponi, et in 
2 amplissimo senatu idem lum o dum est. Cetero omni post patricios consortio tam consula- 
rium quam praefectoriae dignitatis, quibus etiam magistros militum connumeramus nec non viros magni- 
ficos illustres, secundum suae dignitatis tempora in magnam curiam tam convenientibus quam consedentibus 
3 et sententiam ferre habentibus licentiam. Si quem autem utentem cingulo ex nostra iussione deponere 
cingulum contigerit, non ex hoc fieri eum deteriorem censemus vel ad inferiorem gradum deduci, sed suam 
tenere etiam in amplissimo senatu praerogativam, quam antea cum cingulo uteretur habuisse noscebatur; 
et si quidem altiore loco condonare voluerimus, hoc eum et in maxima curia beneficio perpotiri. Quos 
enim honoratos vocamus, eos nullam iniuriam perpeti concedimus, ne quod eis pro labore per quietem 
4 praecipuum praemium indulgemus, hoc in deminutionem honoris eorum detrahatur. Gaudeat ita unusquis- 
que sine aliqua laesione beneficio nostro, sive ut agat sive ut requiescat fuerit in eum collatum, cum ne- 
que semper laborare neque semper vacare hominibus libitum esse videtur, sed permutatio et varietas et 
5 usus rarior mentes humanas delectant. Si qui autem illustri dignitate decorati sunt, liceat eis patriciatus 
codicillos accipere, etsi non consulares vel praefectorii existant, quod constitutio divae memoriae Zenonis 
irrite postulabat. Sufficit etenim in patriciatus honorem capiendum, ut tantummodo illustri dignitate 
quidam decoretur. Sed etsi hoc iam in quibus praetermissum est, nullum praeiudicium eis qui provecti 
6 sunt generare. Sin vero dignitate donare quosdam voluerimus, illa tamen voluntate ut ilico in senatum 
eos transferamus, eos tantummodo tertiam partem sportularum praestare sancimus, ut et dignitate gaudeant 
et magnum non sentiant detrimentum; aliis videlicet omnibus in provectionibus suis in solidum consuetu- 
dines praestantibus. 

. X(Epilogus) Quae igitur per hanc divinam legem nostra sanxit aeternitas, sublimitas tua et tuae 
sedis successores et officium tuum in omne aevum conservare festinent, poena quinquaginta librarum auri 
eis imminente qui hoc violare ———— vel a quoquam violari concesserint. Dat. - kal. Ianuarias CP. 
imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XL, post cons. Belisarii v. c. (anno IL) [a. 531] 





1 placuit supplevit Biener | 2 trutinare et quemad- | illustres Beck ἢ 22 maginam V | 23 cingulo Biener| 
modum Beck] trucinare et qui est ad modum V | 3 ob , cingulum V | 28 ita] leg. itaque? || 30 laborare neque 
alia Zachariae] ab ulla V ab ullo Beck | colleguntur | semper Biener] labore semper neque V | 31 patritias 
V | 4nuntietur Biener || 5 adatur V || considentes Biemer, | (| 


patriaias;V?) V, corr. Biener || 32. prefectorie V || Zeno- 
conscendentes V | 6 *referre (cf. imperatori referant Julian. | nis] Cod. 12, 3, 3 || 33 irrite] inirrite V nom rite Heim- 
bach, minus rite Zachariae ἢ * ut] sit V si vulg. || 34 qui- 
bus] quibusdam Diener || est Biener] et V || 35 generari 
Biener | senatum Beck] senatu V | 41 imminenda V, 
corr. Biener || temptauerit V || subscr. dat. kal. ianuaria 
cap. 5 doni Iustin. pp. aug. anno XI. p. consul. bil. 
uie. ἐφωνήϑη μηνὶ iavovagío μετὰ τὴν ὑπατείαν 
Βελισαρίου τὸ β Theod. E “καλάνδων "Iavovag. 
βασιλείας ᾿Ιουστενεανοῦ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου 
Ath. dat. post cons. uilisarii Jul."*, Numerum excidisse ante 
kal. vidit Biener, v. kal. scr. Zachariae 


c.199, ἀναφερέσϑω Theod.) praeferre V perferre vulg. || 
7 a] non a Osenbrüggen, prob. Zachariae 
stitutionem V vulg., corr. Zachariae || ualitura V] uali- 
turam vulg. | 12 dignitatef (sic) V^ dignitatis V^ | legem 
V disscerendum V, corr. Beck | 14 *sublima V sub- 
limi Zeimbach | sublimissima est praefectura Biener || 
14 «ἢ *quod sibi] sibi V quod Zachariae | 15 uindica- 
tur bieariam V vindieatur urbicariam vulg. | sedere V ἢ 
16 qui Biener] quis V | 17 insingnibus V | eme gen- 
tem (sic) V | 20 amplissimos V | 21 sg. magnificos et 


11 hane eon- | 








20 


25 


30 


Nov. LXIII pr. 1 334 DE NOVI OPERIS NUNTIATIONE 





EF LXIIL. Auth. LXVI. Coll. V tit. 15 


ΠΕΡῚ KAINOTOMI9N ΤῊΣ ἘΠῚ  K DE NOVI OPERIS NUNTIA- 
OAAAZZAN AIIOWEQ9Z : TIONE MARINI ASPECTUS R 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Zoyylvo : ἐπάρχῳ τῆς εὐδαίμονος Imp. lustinianus Aug. Longino praefecto urbis 
ταύτης πόλεως. 5 Constantinopolis. 
{«Προοέμεον.) Πρᾶγμα δολερῶς γινόμενον ἐπὶ ταύ- (Praefatio. Causam quae dolose fit in hac 


vns τῆς βασιλίδος πόλεως περὲ τὰς τῶν οἴκων oixo- regia civitate circa domuum aedificia cohibere et 
δομὰς ἀναστεῖλαε καὶ ἐπανορϑῶσαι δίκαιον ἡγησά- emendare iustum credimus. Quia enim certis men- 
μεϑα. ἐπειδὴ γὰρ ῥητοῖς μέτροις διεστάναι τοὺς oixovc — suris distare domos ab invicem Zenonis piae memo- 
ἀλλήλων ἡ Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως διάταξις 10 riae constitutio dicit, sed et nos aliquid tale sanci- 
λέγει, καὶ ἡμεῖς δὲ τοιοῦτό vi νενομοϑετήκαμεν, in- vimus, sequitur autem in hac regia urbe non posse 
ἤκται δὲ ὥςτε ἐπὶ ταύτης τῆς βασιλίδος πόλεως μὴ aliquem intra centum pedes prohibere maris aspectum, 
δύνασϑαίΐ τινα ἑκατὸν ποδῶν εἴσω κωλύειν ϑαλάττης rem gratissimam: oportebat quidem forsan et ex 
ἄποψιν, πράγματος χαριεστάτου, ἐχρῆν μὲν ἴσως καὶ — mensura aspectus eis patere et non eos 
ἐκ πλείονος μέτρου τὰς ἀπόψεις αὐτοῖς ἀνεῷχϑαι x«i15 prohibere, sed tamen et in hoc inopinabili quadam 
μὴ ταύτας κωλύειν, πλὴν ἀλλὰ καὶ τοῦτο παραδόξῳ ^ machinantur arte. Quidam enim centum pedum re- 
τινὶ προβμεμηχάνηται τέχνῃ. τινὲς yàp τὸ τῶν ἑκατὸν  linquentes mensuram aut etiam parvum aliquid huic 
ποδῶν καταλιπόντες μέτρον ἢ καὶ βραχύ vi τούτῳ addentes deinde aedificant ibi nihil aliud habentes, 
σιροςϑέντες, εἶτα οἰκοδομεῖν ἐκεῖσε οὐδὲν ἕτερον ἔχον: 568 tamquam aliquod velum tendunt, et cum abstu- 
τεβ, ἀλλὰ καϑάπερ τι παραπέτασμα παρατείνοντες 20 lerint maris aspectum per omnem potestatem, et non 
ἐπειδὰν ἀφέλωνται τὴν τῆς ϑαλάττης ἄποψιν κατὰ repugnantes legi propter centum pedum spatium, 
πᾶσαν ἐξουσίαν, οὐ μαχόμενοι τῷ νόμῳ διὰ τὸ τῶν interius aedificant sine prohibitione; et dum quod 
ἑκατὸν ποδῶν διάστημα ἔνδον οἰκοδομοῦσιν ἀκωλύ- quaerunt potiuntur, deponunt illud quod propter 
tO0$' καὶ ἐπειδὰν τοῦ ζητουμένου τύχοιεν, καϑαιροῦ. utilitatem ab eis adinventum est, et ita schema cir- 
σιν ἐκεῖνο τὸ διὰ τὴν χρείαν αὐτοῖς ἐπινενοημένον, 20 cumvenientes omni voluptate extraneas possessorum 
καὶ οὕτω τὸ σχῆμα σοφισάμενοι πάσης τέρψεως &AÀo- constituunt domos. Quod de cetero fieri nullo vo- 
τρίας τὰς τῶν xswrrusvav καϑιστᾶσιν οἰκίας. ὅπερ lumus modo. 

τοῦ λοιποῦ γίνεσϑαι κατ᾽ οὐδένα βουλόμεϑα τρόπον. 


CAPUT I. 
ἀλλ᾽ εἴ τις βούλοιτο τοιοῦτό τι σχεδιάσαι καὶ κα- Sed si quis voluerit tale aliquid excogitare et ma- 
κουργῆσαι, μὴ τοιαῦτα παιζέτω, ἀλλ᾽ εἴπερ vovrov30lignari, non taliter ludat, sed si hoc eguerit pro 


Nov. LXIII (Authent. LX VI — Coll. V tit. 15) Graece extat in ML, maior pars (— τῆς ἀπόψεως ἁρπαζέτω 335, 1) 
in B 58,11, 13 (B* p. 394 Zach.). — Epit. Theod. 63, Athan. 21,2.  Iulian. const. ἢ, ΚΠ]. 





LXIII. 
DE NOVIS OPERIBUS PROSPECTUI IN MARE OFFICIENTIBUS. 


Idem Augustus Longino praefecto huius felicis urbis. 


Praefatio. Quod in hac regia civitate fraudulenter fit in aedificiis exstruendis ut cohiberemus 
alque emendaremus par esse existimavimus. Naum cum certis spatiis domos a se invicem distare Zenonis 
piae memoriae constitutio iubeat, et nos quoque tale quid. lege constituerimus, sitque ibi introductum ne 
quis in hac regia civitate intra centum pedes prospectum in mare, rem iucundissimam, impedire possit — 
elsi. forte par. erat ex longiore etiam spatio adspectus patere iis neque impediri —, tamen hoc quoque 
singulari quodam artificio ultro attemptatum est. Nonnulli enim intervallo centum pedum relicto vel adeo 
parvo quodam spatio adiecto nihil aliud quod aedificent habentes, sed quasi quoddam tapetum obtendendo 
ubi prospectum in mare cum omni licentia abstulerunt, non pugnantes cum lege propter intervallum cen- 
tum pedum intus aedificant impune; et postquam quod quaerunt assecuti sunt, destruunt illud quod 
propter hunc usum ab ipsis excogitatum est, atque ita causam commenti omnis voluptatis expertes posses- 
sorum domos reddunt. Quod in posterum nullo modo fieri volumus. . : 

L Verum si quis quid eiusmodi properare et fraudem facere velit, ne talia per ludibrium agat, 





2rubr. Περὶ --- ἀπόψεως(ὄψεως v. l. Ath.) MLAth.] Περὶ | tinopolis V] Constantinopolitane E v | 6 sit r || 7 domum 
ἀπόψεως ϑαλάσσης Theod. (Iul) | 4 ἐπάρχω M] ὑπάρχω | R!VvT dom r || edifütia v (et sic saepius) | 8 eredimus] 
L || 1 οἰκοδομίας B || 10 Ζήνωνος] Cod. 8,10, 12 $4 | vov | dedimus R7, leg. credidimus? | mehsuris] mis iuris v | 
— λήξεως om. B || 11 τοιοῦτό τι νενομοϑετήκαμεν») non | 9 distrahere v digestare r! | domo V || 10 conste«ss«« 7 
servatur. Nam Cod.8,10,13 huc non pertinet (cf. B 58, | et om. r || sanctiuimus V] sanccimus (sanctimus v) RTrv 
- 11,12), nec rectius nov. 165 intellegit Zachariae | ἐπῆκταν | 11 urbe Vvr] ciuitate ET | 12 aliquem V] aliquid R v, 
M (sequitur z)] ἐπετέτακται 1, ἐπιτέτραπται B | 12 τῆς | om.r | intra centum] coctum (— trecentum) r || perhi- 
βασιλίδος ταύτης L| 13 ϑαλάττης M] ϑαλάσσης LB | berer|| matris R! | 13 re gratissima r || quidem] quod 
(id. 21) || 19 οἰκοδομεῖν M] οἰκοδομοῦσιν ΓΙΒς || ἐκεῖϑεν | R | forsam r | et om. R || 14 eius E r v! | patere V] par- 
B*|| 21 ἐπειδ᾽ ἂν M] xai ἐπειδὰν LBe || τὴν om. M || | tem RTrv || 15 perhibere r | et om. && et in om.v || 
ὄψιν L || 22 οὐ un καὶ οὐ LBg|| 23 ἔνδον οἰκοδομοῦ- | inopinabili Vv] opinabili 7' epinabili R ob mali r | qua- 
σιν ΜΙ,ς] ἀνοικοδομοῦσιν B || 21 καϑεστᾶσιν LB || | dam V] quodam Kv quandam r | 16 machinantur r vulg.] 
29 τοιοῦτο om. B || 30 τούτω M machinatur V machinatus A dominatur v || artem » || 
quidam] quidem clam v | pedum spatium relinquente V || 
17 parvum Osenbrüggen| parum /ibri || aliquid om. r || 
1 Novella LXIII — Auth. LXVI in V repetitur infra | 18 aedificant ibi Beck] edificantibus /ibri | habentes 
inter extravagantes Authentici post nov. X XI f. 184' (— v), | aliud υ 19 aliquid v | abstulerit V || 23 potiuntur, de- 
eodem loco legitur in R. f. 14, extat etiam in r f. 88 post | ponunt] potuerint v || illos R | propter] per r v || 24 adin- 
nov. LXVIII (— Auth. LXX) | & LXVI V | 2rubr. | uentum Vv] inuentum r | et Vr] set gd 25 volüptate 
om. Rv || De operis noui annuntiatione r | 4 inser. om. τ ἢ | R*r|| 26 Quod] qui & | 29 Sed] Sed et £v || quid V | 
Impr. Iust. Aug. V] Idem A. £v | Longini R | 5 Constan- | voluerit tale bis ser. v || 30 luat » || egerunt r 














MARINI ASPECTUS 335 Nov. LXHI 1 ep. 





δέοιτο ταῖς ἀληϑείαις, olxov ὅλον οἰκοδομείτω xai veritate, domum totam aedificet et usque ad spatium 
μέχρι τοῦ διαστήματος παντὸς (τοῦ τῶν ἕκατόν φαμεν — totum (centum dicimus pedum) tendat, aedificia fa- 
ποδῶν) χωρείτω, τὰς οἰκοδομίας ποιῶν ὡς ἀναγκαίας — ciens tamquam necessaria sibi et inevitabilia futura, 
αὐτῷ καὶ ἀπαραιτήτους ἐσομένας. μὴ μὴν διὰ τὴν non autem propter vicini laesionem construat parie- 
τοῦ γείτονος ἐπιβουλὴν διὰ τοῦτο σχεδιαζέτω τοί- 5tes et velut ex quadam pictura talem extendens 
ovs xal ὥςπερ ἐπί τινος γραφῆς τὴν τοιαύτην ἐκτεί- — machinationem privationem aspectus arripiat. Sicut 
νας σκαιωρίαν τὴν ἀφαίρεσιν τῆς ἀπόψεως ἁρπαζέτω. enim eos qui aliena diripiunt recte aversamur et 
ὥςπερ γὰρ τοὺς τὰ ἄλλα ἁρπάζοντας εἰκότως ἀπο- poena dignos putamus, ita et hoc molientes nihilo 
στρεφόμεϑα xai ποινῆς ἀξίους νομίζομεν, οὕτω x«i minores malitia eorum qui etiam alienas res arri- 
τοὺς τοῦτο τεχνωμένους οὐδενὸς ἐλάττονας sis κακίαν 10 piunt aestimamus. Unde si parvam aliquam rem per 
τῶν xai τὰ ἄλλα πράγματα ἁρπαζόντων νομίζομεν. modum arreptionis auferre praesumenti bene faciens 
ὥςτε εἰ xal τῷ σμικρόν τι πρᾶγμα λαβεῖν κατὰ τρό- — vibonorum raptorum cum quadrupli minatur 

πον ἁρπαγῆς ϑαρρήσαντι εὖ ποιοῦσα ἡ vi bonorum — quomodo non et hunc necesse est, qui tale aliquid 
raptorum μετὰ τῆς τετραπλασίας ἔπεισι ποινῆς, πῶς egit, et cogi deponere quod ab eo factum est et alia 
οὐχὶ xai τοῦτον ἀνάγκη τὸν τοιοῦτό τε πράξαντα καὶ 15 maiori poena multari, hoc est decem librarum auri 
καϑελεῖν ἀναγκάζεσθαι τὸ παρ᾽ αὐτοῦ γενόμενον καὶ  inferendarum theatralibus tuae celsitudinis, ut non 
ἑτέρᾳ μείζονε ποινῇ σωφρονισθῆναι, τουτέστε decem — malus vicinus (hoc quod in sermone est) constitutus 
librarum auri εἰςχομεζομένων τῇ ϑεατραλίᾳ τῆς ozs — vadat deridens legem tamquam non valentem eum 
ὑπεροχῆς" ἵνα μὴ xaxós γείτων (τοῦτο δὴ τὸ vov propriis inhibere dispositionibus. 

λόγου) γενόμενος ἀπίοι καταγελῶν τοῦ νόμου, ὡς 20 

οὐκ ἰσχύσαντος αὐτὸν ταῖς οἰκείαις ὑπαγαγεῖν δια- 

τυπώσεσι. 

(Ἐπίλογος. Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ (Epilogus) Quae igitur placuerunt nobis et per 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου 7 σὴ ὑπεροχὴ κατὰ — hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo in 
ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλιν ἔργῳ xai πέρατι παρα- 35 hac felicissima civitate operi terminoque contradere 
δοῦναι καὶ εἰς τὸ διηνεκὲς παραφυλάττειν ἅμα τῇ et in perpetuum una cum oboedienti officio servare 
πειϑομένῃ αὐτῇ τάξει σπευσάτω, τῆς αὐτῆς, τουτέστι festinet, eadem hoc est decem librarum auri immi- 
τῶν decem librarum auri ἐπικειμένης ποινῆς καὶ κατὰ — nente poena contra haec praevaricantes aut prae- 


τῶν ταῦτα παραβαινόντων ἢ 7 αίνεσϑαι συγχω-  varicari sinentes. 
ρούντων. Dat. vi. id. Mart. CP. imp. dn. lusti-30 — Dat. vri. idus Mart. Constantinopoli, imp. dn. Iusti- 
niani pp. Aug. ann. XL, Iohanne v. c. cons. [a.538] — niani pp. Aug. anno XL, (Iohanne) v. c. cons. 





sed si quidem revera ea re opus ei sit, domum integram aedificet, et usque ad. intervallum totum, centum 
dicimus pedum, procedat, faciatque aedificationem utpote ipsi necessariam et inevitabilem futuram, neve 
Mies 5r vicini Tte d irco parietes temere extruat et quasi in pictura quadam eiusmodi machina- 
tione obtenta prospectum eripiat. Quemadmodum enim eos qui aliena rapiunt merito aversamur et poena 
dignos putamus, τία etiam eos qui hoc machinantur malitia nihil inferiores iis qui res alienas rapiunt 
existimamus. aque si eum qui vel parvam aliquam rem auferre per modum rapinae ausit, vi bonorum 
raptorum actio suo iure cum quadrupli poena persequitur, quin eum quoque, qui tale quid egerit, cogi 
necesse est ut et destruat q ab eo j Anus est, et altera poena maiore hoc est decem librarum auri 
castigetur arcae theatrali tuae sublimitatis inferendarum? ne malus vicinus (quod est in proverbio) factus 
discedat legem deridens, quippe quae suis eum praeceptis subicere non valuerit. 

Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas 
in hac felici urbe ad opus effectumque adducere et in perpetuum servare una cum officio quod paret ei 
studeat; cum eadem poena id est decem librarum auri etiam iis immineat qui haec violent violari 
patiantur. 





2 παντὸς --- 3 ποδῶν] φαμὲν τοῦ τῶν ρ΄ ποδῶν παν- | et] et ita Rv| haec R | mollientes r | 9 minores vulg.] 
- τὸς B* || 3 ποδῶν φαμὲν L ἢ 5 διὰ τοῦτο om. non male | | minus reos r minus rei V minus ei E minus eius 7 
τοίχους] τοὺς τοίχους B* | 12 εἰ (21 εἰκότως εἰ L, | minus (cf. quae notavi ad v. 10) v || malitia] militia r 
om. M || μεκρὸν L || 13 ui bonórum 'raptórum L βιβο- | in malitia vulg. | horum V7 || etiam om. R v | aliena V ἢ} 
vógovu óazrógum M ἢ 15 οὐχὶ M] μὴ L | 17 decem | arripiunt V7] abripiunt Rv vulg. | 10 paruam] pere* 
librarum auri M] δέκα λιτρῶν χρυσίου L | 19 signi- | R? | rem per modum vulg. semper modum r sem- 
ficat Hesiodeum πῆμα κακὸς γείτων (Op. et D. 346) per ad modum V semper minoris v separationis R, rem 
20 ἀπήει L ἢ 21 οἰκέαις M || ὑπαγαγεῖν)] inhibere c ad modum Heimbach|| 11 abreptionis E || auferri r aut 
21 αὐτῇ om. ς || 28 decem librarum auri M] δέκα χρυσίου | ferre R'Vv|| benefatientes v benefitiens Rr benefitient 
λετρῶν L|x«i om.L|| 30 vn. id. mart. Mc] πρὸ ιζ΄ | V | 12 quadrupli minatur V7] quadruplinatur R! quadru- 
καλάνδων Μαρτίων Ath. μηνὶ μαρτέῳ Theod. | CP. | plicatur R? quadruplatus v || 13 et om. Rv | hune V] 
imp. dn. lustiniano pp. aug. ann. XI. M (s) βασιλείας | hane r hoe Rv | 14 et cogi om. Rv | et alia] talia 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ wx Ath. βασιλείας «x ἔτους Theod. | | R!v| 15 mari v | multari] pena add. R! | 16 inferanda- 
31 Ioanne uc. conss. M (cf. c), Ἰωάννου ὑπατείᾳ Theod. | rum V | theatalibus v | ut] ut ut v etr | 17 malis Rv» in 
ὑπατ. Ἰωάννου Ath. | subscr. dat. cons. Iohannis (Iohan.^) | aliis r | est V] om. Rr v || 18 uadat VA v] est r (evadat 
Jul"* dat. p. c. uilisarii Ju.P dat. p. c. iohann. Zul. cod. | Beck male) | non ualentem V] non ualente r inualentem 
Parisinus alter Rv || 19 inhibere] nubere r | 24 tuam V || 26 et in (im Vv) 
perpetuum A Vv T] festinet r || festinet seruare r seruari 

1 totat R!']| 2 totum om. v|| centum om. K | decerni- | festinet R' v | 27 haee R ἢ hoc — 28 contra δὲς scr. v || 
mus v| pedum om.v | 3 necessariam r || sibi om. RT || | auri om. Rr || imminentem Κ΄ | 28 pene v ἢ hoe ἂν | 
inuitabilia V ineunetabilia v | 4 non] nune R'v | | praevarieari] praeuari R || 29 scientes v | 30 subscr. dat. 
lesione r | 5 et om. r | 6 arripiat v] arripuit V ab- | vit idus mar. Constantin. impr. don. Iust. pp. ag. anno XI 
ripiat Rr T? eripiat T!| 7 *aduersamur libri | 8 ita | uiro clarisimo consule V, om. rell. 











Nov. LXIV pr. 1 


336 


DE HORTULANIS 





ΞΔ 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ ΚΗΠΟΥΡΩΝ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς “Ἰογγίνῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῆς εὐδαίμονος καὶ βασιλίδος ταύτης πόλεωξ. 


(Hgooíuiov.) Πολλαὶ πανταχόϑεν ἡμῖν μέμψεις 
ἐκ χρόνου πολλοῦ κατὰ τῶν τῆς εὐδαίμονος ταύτης 
πόλεως καὶ τῶν αὐτῆς προαστείων κηπουρῶν σρος- 
φέρονται, δυεχεραινόντων ἁπάντων πρὸς τὴν αὐτῶν 


LXIV. ., Auth. LXV. 
DE HORTULANIS CONSTAN- 
TINOPOLITA NIS. 
Idem Aug. Longino praefecto urbis regiae Con- 
stantinopolis. 


(Praefatio. Multae undique querelae nobis ex 
tempore plurimo contra felicissimae huius urbis et 
eius suburbanorum hortulanos deferuntur laboran- 
tium omnium adversus eorum malitiam. Quae vero 


κακουργίαν. τὰ δὲ πιροξαγγελλόμενα τοιαῦτά πως ἐστί. 10 deferuntur huiusmodi sunt. 


CAPUT I. 


Φασὶν ἐκ τοῦ συστήματοβ τῶν κηπουρῶν καὶ τοὺς 
διατιμητὰς ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον εἶναι, καὶ πρᾶγμα 
ποιεῖσϑαι δεινόν. ἡνίκα μὲν γὰρ ὁ τοῦ κήπου δε- 
σπότης τοῦτον παραδιδοίη τῷ κηπουρῷ τῷ τὴν μί- 


Aiunt ex corpore hortulanorum et aestimatores 
hortorum plerumque esse et causam fieri pessimam. 
Dum enim horti dominus hunc tradit hortulano con- 
ductionem subeunti, nihil aliud quam plantatum in 


σϑωσιν ὑπελθϑόντι, οὐδὲν ἕτερον ἢ τὸ πεφυτευμένον 15 eo olus aestimant et huius aestimationem imponunt 


ἐν αὐτῷ λάχανον ἀποτιμῶνται xai τὴν τούτου δια- 
τίμησιν ἐπικλῶσε τῷ λαμβάνοντι κηπουρῷ ἤτοι μι- 
σϑωτῇ" ἐπειδὰν δὲ μέλλοι παραδιδόναι μετὰ τὴν 
περαίωσιν τοῦ χρύνου ὁ μισϑωσάμενος, τηνικαῦτα 


accipienti hortulano seu conductori; cum vero fu- 
turus est tradere post transactionem temporis con- 
ductor, fieri tunc quidem ab eis scrupulosam oleris 
aestimationem, eam autem in sextuplum aut multi- 


ποιεῖσϑαε μὲν αὐτοὺς ἀκριβὴ vov λαχάνου διατίμη- 20 plicem ferri, et si ei quinquaginta aureorum sit olus, 


σιν, ταύτην δὲ εἰς ἑξαπλασίονα xai πολλαπλασίονα 
φέρειν, καὶ εἴχτερ αὐτῷ πεντήκοντα χρυσῶν εἴη λάχα- 
vov, οὐκ ἔλαττον τριακοσίων, ἔσϑ'᾽᾽ ὅτε δὲ καὶ πλειόνων 
διατιμᾶσϑαι τοῦτο. καὶ οὐκ ἄχρι τούτου μόνου τὴν 


non minus trecentum, interdum autem et amplius 
hoc aestimari. Et non usque hoc solum causae 


avaritiam stare, sed etiam maiorem multo eam fa- 


cere, dicentes quia stercus immiserint terrae et alios 


τοῦ πράγματος ἱστᾶν ἀπληστίαν, ἀλλὰ καὶ μείζω 25 quasi habeant labores, et ex hoc extendere in quan- 


σποιεῖν αὐτὴν κατὰ πολύ, φάσχοντας (S κόπρον τε 
εἶεν ἐμβαλόντες τῇ γῇ καί τινα δῆϑεν ἔχοιεν ἐμπονή- 
ματα, καντεῦϑεν ἐξαίρειν εἰς ὅσον ἂν βουληϑεῖεν τὴν 
τιμήν, καὶ ὑπὲρ ἀποτιμήσεως τῶν φυτευϑέντων ὡς 


tum voluerint 
rum forsan arborum alia augmenta facere, dum uti- 


retium, et pro aestimatione inserta- 


que, cum perceperint a dominis, nulla talis penitus 
aestimatio facta sit, sed plerumque in pactis pro- 


εἰκὸς δένδρων ἑτέρας αὐξήσεις ποιεῖσϑαι, καίτοιγε 30 fiteantur hortulani, quia et plantatas servant arbores 


ἡνίκα παραλαμβάνουσι παρὰ τῶν δεσποτῶν οὐδεμιᾶς 
τοιαύτης παντελῶς τιμῆς λογιζομένηξ, καὶ ταῦτα ὡς 
ἐπίπαν ἐν τοῖς συμφώνοις ὁμολογούντων τῶν κηπου- 
ρῶν, ὡς καὶ φυλάξουσι τὰ πεφυτευμένα τῶν δένδρων 


Nov. LXIV (— Authent. LXV) Graece extat in ML, particulae quaedam in B 55,14. — Epit. Theod. 64, 


Athan. 21,1. Julian. const. LVIII. 





LXIV. 
DE HORTULANIS. 


Idem Augustus Longino gloriosissimo praefecto huius felicis et regiae urbis. 


Praefatio. Multae undique querellae ad nos ex longo tempore adversus hortulanos huius Leg 
urbis et suburbiorum eius deferuntur, cum omnes fraudem eorum graviter ferant. Quae autem 


tiantur, talia fere sunt. 


un- 


Dicunt ex: collegio hortulanorum etiam aestimatores plerumque esse, et rem importunam committi. 


Cum enim horti dominus eum hortulano qui subit conductionem traditurus est, nihil aliud quam olera in 
eo insita aestimant eorumque aestimationem hortulano vel conductori qui eum accipit iniungunt; ubi autem 
post tempus exactum conductor eum redditurus sit, tum illos subtilem quidem oleris aestimationem fa- 
cere, sed eam in sexies tantum et in plus augere, et siquidem ei quinquaginta aureorum olus sit, non 
minus trecentis, interdum etiam pluris id aestimare. Neque usque eo solum etus rei aviditatem sistere, sed 
etiam multo maiorem eam efficere, cum dicant illos stercus ingessisse solo et meliorationes forte aliquas 
praestitisse, atque inde in quantum voluerint pretium extollere, et pro aestimatione arborum nimirum con- 
sitarum alia augmenta adicere, quamvis cum hortos a dominis acciperent nullum omnino eiusmodi pre- 


tium computatum sit, cum praesertim in pactis promittere soleant 


ortulani sese et iam satas arbores 





2 Περὶ τῶν (τῶν om. Theod. et indez Ath.) κηπουρῶν 
ML Ath. Theod.] De hortulanis Constantinopolitanis c De 


hortulanis Constantinopolitanae civitatis Jul. || 4 ἐπάρχῳ 


Ath.] ὑπάρχω ML || 6 Πολλοὶ cit. Ath. cod., Πολλὰ cit. 
Theod. cod. || 9 αὐτὴν M || 10 τοιαῦτα πῶς M | 11 τοὺς 
διατιμητὰξ] aestimatores hortorum e || 15 ἐπελϑόντε L? | 
16 v om. L || 17 ἐπικαλῶσι L^ || μισϑωτῶ L || 23 δὲ 
om. L | 25 ἀπλειστέαν L (id. infra) | μείξονα L || 26 αὐτῇ 
L || φάσκοντες L || 21 ἐμβαλόντες L] βάλλοντες M^ βάλ- 
λοντας Μα || 32 xai ταῦτα ὡς ἐπίπαν) sed plerumque ς | 
33 év «ois M] éni L 





1 nov. LXIV (— Auth. LXV) om. R, habet r f. 90} 
R; LXV V | 2 ortulanis Vr, et sic semper || 4 inscr. om. τ || 





6 quaerele V || nobis r] om. V || 8 urbanorum V || dese- 
runtur r (dem 10) | 9 hominum r || eorum r] eos V || 
11 estimationes r|| 12 ortorum (et s:c constanter) Vr || 
et om. V | 13 hunc tradit V] contradit r || 15 extimant 
et extimationem (id. infra passim) r || 16 conductioni r || 
futurus est] futuris r | 17 eonductionem r || 18 ab eis] 
habens r || 19 eam autem in sextuplum Beck] aut in 
sexeuplum /ibri | aut] et Beck || 20 ferri Biener Gesch. 
d. Nov. p. 489] fieri Vr | 21 trecentum V] trecentis r || 
22 solum causae] solo care r || 23 auritiam V || sed et 
etiam r|| maiore V || 24 immiserit r || 25 labscens r 
26 pro aestimatione] pastinationem r | 28 cum V] dum r 
perciperint ad 0s (i. e. omnes?) V || 29 pactis V] factis r || 
30 ortolani V || plantatus Vr || servabunt .Biener 


| 








'CONSTANTINOPOLITA NIS 


337 


Nov. LXIV 1 





xai ἕτερα καταφυτεύσουσιν. ἀλλὰ τὸν διατιμητὴν καὶ 
ἐφ᾽ ἑαυτῷ τὸ ὅμοιον πρᾶγμα μετ᾽ ὀλίγον ἔσεσϑαι 
νομίζοντα εἰκότως ὑπὲρ ἑαυτοῦ τὴν τοιαύτην ἀπλη- 
στίαν εἰςφέρειν, ὥςτε εἴπερ O ταλαίπωρος ἀνάσχοιτο 
δεσπότης ἐξ ἀπειρίας τοσαύτην δοῦναι ζημίαν καὶ τὰ 
ἑαυτοῦ λαβεῖν, ἑτέρῳ δὲ ἐκδοίη κηπουρῷ τὸν κῆπον, 
καὶ πάλιν ἐπ᾽ ἐκείνῳ τὸ αὐτὸ πάϑοι, καὶ πρός γε 
ἐκ τρίτου τυχὸν ἢ τετάρτου τῆς ἴσης ἀνάσχοιτο πλεον- 
εξίας, κινδυνεύειν καὶ αὐτῆς παντελῶς ἐκπεσεῖν τῆς 


et alias plantabunt. Sed aestimator et in semetipso 
similiter causam post paucum tempus futuram pu- 
tans merito pro se avaritiam infert, unde si 
infelix patiatur dominus ex imperitia tanta dare 
5damnum et sua recipere, alioque tradat hortum et 
rursus in illo — (nsuper et ex tertio 
forte aut quarto similem patiatur) nimietatem, peri- 
clitabitur et ipso penitus cadere horti dominio et 
extraneus suis rebus fieri. Facere quoque eos agno- 


τοῦ κήπου δεσποτείας xai ἀλλότριον τῶν οἰκείων γε- 10 vimus et quandam maiorem absurditatis adiectionem. 


νέσϑαι. ποιεῖσϑαι δὲ αὐτοὺς καί τινα μείζονα τῆς 
ἀτοπίας προςϑήκην. εἰ γὰρ ὃ μετὰ ταῦτα ὑπειριὼν 
κηπουρὸς προςϑείη τε τῇ προτέρᾳ προεόδῳ, καὶ αὐτὸς 
ταύτης τῆς μισϑώσεως παυσάμενος ἀπαιτεῖ τὴν δια- 


Si enim qui postea subintrat hortulanus adiciat ali- 
quid priori possessioni, et hac ipsa conductione com- 
pleta exigit aestimationem tamquam ex laboribus 
suis factam, cum utique non omnino augmentum ex 


τίμησιν εὑς͵ ἐκ τῶν ἐμπονημάτων αὐτοῦ γενομένην, 1Ὁ illius diligentia factum sit, sed forte principio aut 


καίτοιγε Ov πάντως τῆς προς ἐκ τῆς ἐκείνου 
καλλεεργίας γενομένης, ἀλλ᾽ ἴσως τὴν ἀρχὴν ἢ κατὰ 

ὁσίαν τῶν ἐκδιδόντων ἢ κατὰ ῥᾳθυμίαν ἐπ᾽ 
ἐλάττοσιν ἥπερ ἐχρὴν τῆς ἐκδόσεως γινομένης. ἅπερ 
ἡμῖν ἅπαντα πάσης ἐπέκεινα 
καὶ ϑρασύτητος, ἣν ἀνασταλήναε βουλόμεϑα παρὰ 
τῆς σῆς ὑπεροχῆς τῷδε τῷ ϑείῳ ἡμῶν πραγματικῷ 
προξεχούσηΞ νόμῳ. καὶ ὥςπερ ὃ κηπουρὸς παραλάβοι 
τὸν κῆπον παρὰ τοῦ κεκτημένου, οὕτως αὐτὸν καὶ 


γεται κακουργίας τε 20 dine 
φαΐ o» - 


per proditiones aestimantium aut neglegentiam, 
dum in minus quam debeat traditis facta sit. Quae 
nobis omnia ultrà omnem videntur esse calliditatem 
et — quam reprimi volumus a tua celsitu- 

c sacram nostram pragmaticam respiciente 
legem. Et sicut hortulanus suscepit hortum a pos- 
sessore, ita eum recontradat; si quidem olus habet, 
cum hortulanus eum suscepit, et aestimatio fiat hu- 
ius, similiter et in restitutione scrupulosam aesti- 


ἀντιπαραδιδόναι" εἰ μὲν λάχανον ἔχοι, ἡνίκα ὃ κη- 25 mationem oleris solius percipiat; si vero non habet, 


πουρὸς αὐτὸν 7 βάνει, καὶ διατέμησις γένηται 
τούτου, ὁμοίως κἀν τῇ παραδόσει τὴν axo, διατί- 
χάνου μόνου νει» εἰ δὲ οὐκ ἔχοι, 


sed purum percipiat hortum, sive habentem stercus 
sive etiam non, sic etiam restitutionem fieri, et sim- 
pliciter ita servari causae ordinem super tradente 


ἐν TOU 
Ala ψιλὸν παραλάβοι τὸν κῆπον, εἴτε ἔχοντα xó-  hortulano qualis fuit cum perciperet, nulla alia in- 
mov εἴτε xai μή, οὕτω καὶ τὴν. —— γέ- 30 ferenda domino laesione. Aestimationem vero olerum 


γνεσϑαι" xal ἁπλῶς οὕτω τηρεῖσϑαι τὴν τοῦ πράγμα- 
τος τάξιν ἐπὶ τῷ παραδιδόντε κηπουρῷ, ὁποία γέγονεν 
ἡνίκα παρελάμβανε, μηδεμιᾶς ἑτέρας ἐπαγομένης τῷ 


δεσπότῃ βλάβης. τὴν δὲ ἀποτίμησιν τῶν λαχάνων 


non solum ab hortulanis fieri, sed etiam ab his qui 
vocantur summarii et qui talia noverunt, quippe 
propositis sacris eloquiis. Non enim volumus pos- 


μὴ μόνον παρὰ κηπουρῶν γίνεσθαι, ἀλλὰ wai παρὰ 35 


τῶν καλουμένων summariow, καὶ αὐτῶν τὰ τοιαῦτα 
ἐπισταμένων, τῶν ϑείων δηλαδὴ προχειμένων Ào- 
γέων. οὐ γὰρ βουλόμεϑα τοῖς κεκτημένοις ἀχρήστους 


23 Θεσπίζομεν, ὥσπερ ὁ κηπουρὸς — 34 βλάβης er B* (p.398 Zach.) ertant B 55, 14, 2 





custodituros et alias consituros esse. Atque aestimatorem, cum ad se ipsum quo 
post pertinere putet, videlicet pro se ipso talem cupiditatem adhibere, ita ut si qui. 
animum inducat 


rem similem paulo 
miser ille dominus 


ex imperitia tantum damnum facere atque sua accipere, alteri autem. hortulano hortum 


locet et rursus in illo idem patiatur, atque etiam in tertio fortasse vel quarto parem avaritiam 

dominio privetur et rerum suarum expers fiat. 
absurditatis accessionem committere. Nam si quid hortulanus qui postea succedit 
reditibus addiderit, ipse quoque finita hac conductione aestimationem ezigit t 


periculum sit ne ipso 


plane horti 
rem ali 


experiatur, 
Sed illos etiam maio- 
prioribus 
ex meliorationibus 


suis factam, licet omnino non ex illius industria factum sit incrementum, sed fortasse ab initio vel per 
indulgentiam vel per neglegentiam eorum qui locarunt minoris quam par erat locatio facta sit. (uae 


omnia omnem nobis fraudem et audaciam 'superare videntur, 
hanc sacram nostram pragmaticam legem respiciente. 


acceperit, ita eum reddat: si quidem olus 
sit, similiter etiam quando re 


quam reprimi a tua sublimitate volumus ad 
Et quemadmodum hortulanus hortum a possessore 


it, cum hortulanus eum acciperet, et aestimatio eius facta 
itur subtilem aestimationem solius oleris habeat; sin olus non habuerit, sed 


ille nudum hortum acceperit, sive stercoratus sit sive non sit, ita etiam restitutio fiat: atque omnino ita 
huius rei ratio servetur in hortulano qui reddat, qualis fuit cum acciperet, neve ullum praeterea damnum 
domino inferatur. Aestimatio autem olerum non solum ab hortulanis fiat, sed etiam a summariis qui vo- 
cantur, qui ipsi quoque talium rerum periti sunt, sacris scilicet eloquiis propositis. Neque enim posses- 





ὅ voc«ürnv) tanta (i. e. τοσαύτης) ς | ζημία») καὶ 
ζημέαν L || 6 κηπουρῷ om. c || 1 ἐπεκεῖνο L | 8 τρίτου] 
τούτου L || 10 οἰκίων M | 13 αὐτὸς ταύτης τῆς μεσϑώ- 
σεως) hae ipsa conductione (i. e. αὐτῆς ταύτης τῆς a.) 
ς | 16 ἐκείνου καλλεεργίας] καλλεεργέας ἐκείνης L | 
18 προδοσίαν Μ|ς)) προσοδίαν L προπέτειαν Haloander. 
Malim μίαν | τῶν ἐκδιδόντω»]) aestimantium sc | 
ἐπελαττοῦσιν L | 19 ἤπερ] εἴπερ 1," || 21 ἀναστεῖλαι L 
23 παραλάβῃ (v. L. παραλαμβάνει) B | 24 xai om. c 
25 ἔχει Be ἶ 28 ἔχει Be ἢ 29 παραλάβοιε ΜΊ,5] παρα- 
λάβῃ L^B | 315g. τηρεῖσϑαι — τάξιν in litura L (xai 
τὴν ἀντεπαράδοσιν γίνεσθαι L^) | 32 παραδιδόντι κη- 
πουρῷ] αδιδόντε κηπου in litura M | 35 παρὰ τῶν κα- 
λοὐμένω»] τῶν παρακαλουμένων L| 36 summarion M 
sumario» L^ || καὶ αὐτῶν τὰ τοιαῦτα ἐπισταμένων] et 
qui (i.e. καὶ τῶν Ἢ) talia noverunt c 


1 alios V anoas r | 2 tempus om. V | futurum r || 
3 si om. V | 4 tantum malit Osenbrüggen, idem 5 hortu- 
lano ante hortum ezcidisse putat | 6 insuper et — 7 pa- 
tiatur omissa in libris inserui (sim. Beck) | 7 minue- 
tatem r| 8 ipso] imperio V | eadere] eandem r || domino 
V*| 9 extranoeus V^ | 10 absurditatem r | 11 postea 
qui r || aditiat aliquid V] aliquid aditiat r | 12 posses- 
sori r possessio V, pensioni Biener | ipsa V] tempora r | 
13 erigit r exigi V | 15 diligentiam V | 16 proditionem 
Beck | 17 inmij|minus r | 19 reprimi V] perimi σ ἢ 
20 respicientem V | 21 suseipit V? | a possessore Biener] 
possessorem V7 ἢ 22 eum] et add. Beck || recontradst V] 
recondat r| 23 huius V] hoc r ἢ 24 restitutionem r || 
26 sive] suum r | stereus V] stratus r ἢ 27 restitutione 
V | 28 tradentem r ἢ 29 perciperet r] percipiet et V || 
inserenda dominio lesionem V | 31 qui uoeatur su- 
marii r | 33 sacris eloquiis — 338, 12 sine lite disce| 
om.r in spatio vacuo 11 versuum || possessoribus Biener| 





possessores V 
43 


Nov. LXIV 1. 2 


338 


DE HORTULANIS 





εἶναι τὰς κτήσεις διὰ τὴν τῶν ἐκλαμβανόντων πονὴ- 
ρίαν τε καὶ ἀπληστίαν. διὰ ταῦτα τοίνυν ἀϑροίσας 
αὐτοὺς οριεῖβ, καὶ OU συγχωρήσειβ ἐπήρειαν οὐδὲ αν 
ἐπαχϑῆναι τοῖς κεκτημένοι, ἀλλὰ πανταχόϑεν αὐτοὺς 
ἀβλαβεῖς καὶ ἀζημίους διαφυλάξειβ. βουλόμεϑα γὰρ 
ἐν ἴσῳ τῷ μέτρῳ καὶ τὰ παρὰ τῶν δεσποτῶν πρὸς 
τοὺς κηπουροὺς καὶ τὰ παρὰ τῶν κηπουρῶν σπρὸβ τοὺς 
δεσπότας γίνεσϑαι, διότε πανταχόϑεν ἡμῖν ἰσότητος 
μέλει καὶ τοῦ μηδέτερον ἀδικεῖσϑαε μέρος. 


sessoribus inutiles esse usus propter eorum qui sor- 
tiuntur nequitiam et avaritiam. Propterea igitur 
congregans eos determinabis et non sines iniuriam 
ullam inferri possessoribus, sed undique eos illaesos 

5indemnesque servabis. Volumus enim aequam men- 
suram et a dominis (ad) hortulanos et ab hortulanis 
ad dominos fieri, eo —* undique nobis aequitas 
curae sit et ut neutra laedatur pars. 


CAPUT II. 


Ei δὲ γέ vis γῆν χέρσον ἐκδοίη, ὃ δὲ αὐτὴν ἐξ- 10 


ημερώσειε, τὸν ὑπὲρ τῆς ἐξημερώσεως κομίζεσϑαι με- 
σϑὸν καὶ τὴν τοῦ ὄντος ἐν αὐτῷ λαχάνου διατίμησειν, 
οὕτω τε ἀπραγμόνως ἀναχωρεῖν, —— ἀπληστίας 
μηδὲ κεκακουργημένης τέχνης μηδὲ ἐπὶ τούτῳ ywo- 


Si vero aliquis incultam terram tradat, (at) ille 
eam colat, pro cultura percipiat mercedem et existen- 
tis in eo oleris aestimationem, et ita sine lite disce- 
dat, nulla avaritia neque maligna arte nec super hoc 
facienda, quatinus per hanc sacram nostram prag- 


μένης, ἵνα διὰ τοῦδε ἡμῶν τοῦ Osíov πραγματικοῦ 15 maticam legem et futuram super ea dispositionem 


vouov καὶ τῆς ἐσομένης ἐπ᾿ αὐτῷ διατυπώσεως παρὰ 
τῆρ σῆς ὑπεροχῆς τοῦ λοιποῦ μείναιμεν ὑσὲρ τῶν 
τοιούτων ἀνενόχλητοι, καὶ μὴ ταῖς λοιπαῖς ἡμῶν ὑστὲρ 
τὴς πολιτείας φροντίσι καὶ τοιαῦταί τινες ὑσεειξβίοιεν 


φροντίδες, διότιπερ ἡμῖν οὐ μικρὸν οὐ μέγα τῆς ἡμε- 20 reipublicae absque nostra sollicitudine est, 


τέρα! πολιτείας μέρος ἔξω μερίμνης καϑέστηκε στάντα 
περινοστοῦσι τοῖς τῆς διανοίας ὀφϑαλμοῖς καὶ οὐδὲν 
ἀκόσμητον οὐδὲ ἄτακτον οὐδὲ ἀμφισβητούμενον Óia- 
μένειν βουλομένοις. ᾿Απειλήσεις δὲ καὶ ποινὴν quin- 


per tuam celsitudinem de cetero maneamus pro tali- 
bus non inquietandi, et non etiam reliquis nostris 
pro republica curis tales quaedam subeant sollicitu- 
dines, eo quod non parva non grandis pars ——— 
um 
cuncta circumeamus mentis oculis et nihil incom- 
positum, nihil inordinatum neque dubium relinquere 
velimus. Interminabis autem etiam poenam quinque 
librarum auri contra eos qui de cetero tale aliquid 


que librarum auri κατὰ τῶν τοῦ λοιποῦ τοιοῦτό τι 20 egerint aut agi permiserint. 


σπιραττόντων ἢ πράττεσϑαι —— 
Dat. xiv. k. Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XI. Iohanne v. c. cons. 


cap. 11 in. (— διατέμησιν 12) extat in. B l.c. 


Dat. xv. kal. Feb. Constantinopoli imp. dn. Iustiniani 


[a. 538] pp. Aug. (anno XI) Iohanne v. c. consule. 





soribus volumus inutiles esse possessiones propter conductorum malitiam et aviditatem. Propterea igitur 
illos in unum — — coercebis, neque ullam iniuriam inferri possessoribus patieris, sed αὖ omni 


parte eos illaesos in 


ipsum ne alterutra pars iniuria afficiatur. 


emnesque tueberis. Volumus enim in aequali mensura esse —— a dominis ad hor- 
tulanos et vies ab hortulanis ad dominos redeunt, quoniam undique nobis aequali 
a 


ías curae est aíque id 


Quodsi quis terram incultam locaverit, alter autem eam ezxcoluerit, mercedem pro cultura 
auferat et aestimationem. oleris quod in eo loco est, aique ita sine negotio discedat, ne hac quidem in 
re ulla avaritia aut artificio fraudulenter excogitato admisso: ut per hanc nostram sacram pragmaticam 
legem et praecepta secundum eam a tua sublimitate facienda in posterum. de eiusmodi rebus molestia nulla 


afficiamur, neve inter ceteras nostras pro republica curas etiam. eiusmodi quas curae subrepant, quoniam 
ὶ 


nobis neque parva neque magna reipublicae nostrae pars ulla expers so 


animi perlustremus nec 


citudinis est, qui omnia oculis 


uicquam incompositum aut inordinatum aut ambiguum manere velimus. Sed 


poenam quoque quinque librarum auri minaberis iis qui in posterum eiusmodi quid agant vel agi patiantur. 





1 τὰς κτήσεις] usus (i. e. χρήσεις) e | 3 ὁρίσεις L ἢ 
6 ἐν om. L | 10 γε M] om. LB || 12 αὐτῇ B || 15 τοῦ 
ϑείου ἡμῶν L | 17 ὑπὲρ] én** 1.5. | 18 xai uz M] 
xai μὴ xci L || 19 ὑπεισίοιεν Serimger] ὑστείσοιεν M 
ὑπεισεῖεν L (ὑπίοιεν Zachariae) | 21 μερίμνης M] uvz- 
uxs L || 23 οὐδὲ ἄτακτον] nihil (;. e. οὐδὲν) ἄτακτον s || 
24 πέντε λιτρῶν χρυσίου L | 21 xiv. k. Febr.] πρὸ 
εδ΄ καλάνδων Φεβρουαρίων Ath. Xv. kal. Febr. e xum. 
k. aug. M. μηνὶ. φεβρουαρίῳ Theod. || CP. imp. dn. Iusti- 
niano pp. aug. ann. XI lIohánnnu uc. conss. M (cf. e), 
βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ τα’ ὑπατείας ᾿Ιωάννου Ath. 
τοῦ ια΄ ἔτους τῆς βασιλείας ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod. 
(subscr. dat. cons. lohannis Iul. pu) 


1 eorum JBiener] eos V | 3 sinis V | 5 nequam V || 
6 a dominis] adois (i. e. ad omnis) V || ad add. Biener || 
10 incultam Bener] in cultura V | *at ille] ille V (ille 
vero Beck) | 11 ea V || 14 faeienda r] fatiendi V | 
facram V, om. r | 15 ea Beck] eum Vr || 16 per tuam] 
et perpetuam r || celsitudine V || 17 inquietati Bener | 
18 tales] talis est r | 19 pars om. V in lacuna 2 litt. | 
21 cuneta Diener] culta V cultis r || cireumeamus V 
oculis] odoris r|| 23 pena V || 25 egerunt r || 27 subscr. 
dat. xv. kal. feb. Constant. impr. doin. Iust. pp. aug. 
lohanni uec. consul. V, om. 7 








DE ALIENATIONE RERUM ECCLESIAE MYSIAE 


9 ecclesiasticas alienare. 


— — Ms um um Is Ul al 
1 zi P 


3 venditionem 








339 Nov. LXV 


LXV Auth. LXVII. 


R DE ALIENATIONE RERUM ECCLESIAE MYSIAE RELICTARUM 
PRO CAPTIVORUM REDEMPTIONE ET PAUPERUM ALIMENTIS K 
ldem Aug. Iustiniano v. c. rectori Mysiae. 


(Praefatio. Scimus antea legem promulgasse, per quam omnes alienationes ecclesiasticas in- 
hibuimus. Sed postea alia lege perspeximus, quatenus liceat pro soluto res ecclesiasticas vel alias quae 


1 piis domibus deputatae sunt persolvere. Sed etiam hoc in nostram venit memoriam, quod Martino viro 


sanctissimo episcopo Odissitanae civitatis formam et ante legem nostram dedimus prohibentem eum eccle- 


siasticas res vendere, ne 


ui ex potentioribus ei necessitatem imponant secundum suum propositum res 
etiam in nostram venit memoriam alia res quam pro divinis fecimus vasis, pro 


quibus omnibus abdicavimus, ne cui liceat sacrosancta vasa vel venumdare vel obligare, nisi tantummodo 
in redemptionem captivorum, quia animae redemptio aliis omnibus rebus pretiosior est. 


CAPUT I. 


Sed haec quidem antea subsecuta sunt: quae narratio necessaria nobis fuit ad praesentis specialis 
legis memoriam. "Venit etenim in praesenti memoratus sanctissimus vir in hanc sacratissimam civitatem et 


edocuit nos, 
vorum vel 


redemptionem captivorum vel sustentationem 
lictis rebus colli 


terras sine certo reditu vel domunculas vel vineas relinquere ad redemptionem capti- 
pauperum alimonias, et alienatione prohibita memoratos actus licet piissimi sint attamen in- 
1 hiberi: iam petivit sibi permitti per legem specialem hoc facere. Sancimus itaque, si quis reliquerit ad 
pauperum res immobiles, si quidem certus reditus 
, manere legatum vel hereditatem vel donationem nulla alienatione mutilanda, cum 
it ex reditibus redemptio vel sustentatio fieri. Sin autem vel certus reditus non est, vel domus paene 
ta et longe ab ecclesia posita, vel vineae quarum fructus non semper similes sed varii colliguntur et 
incursionibus forsitan barbaricis dediti: in his tantummodo speciebus 


est ex re- 


ittimus et venditionem hac 


speciali lege in memorata provincia fieri; si tamen domus intra fines ecclesiae vel vineae iuxta muros civi- 
tatis minime [ses sint; ita ut in venditionis instrumento ipsa verba testatoris exprimantur, ubi ei placuit 
eri et i 


redemptionem ex his captivorum vel alimonias pauperum celebrari. Et si hoc ita sub- 


secutum fuerit, habeat venditio firmitatem et liceat sine metu alterius legis et occonomis ecclesiasticis et 


4 viro sanctissimo episcopo vendere et emptoribus habere easdem res firmo iure. Habebunt autem dei 


omnipotentis crimen oeconomi ecclesiae, si pretia quae acceperint in aliam causam consumpserint, licet 
piissima sit, et non in praedictas duas tantummodo causas, ad imitationem legis quae super sacrosanctis 


animae hominum non depereant, cum et terrarum possessio et rerum mobilium non talem habeat curam 
nec ita sint necessariae ut captivorum redemptio et vita egentium, quae et animas salvant et deo omni- 


potenti placabiles sunt. 


pilogus. Gravitas itaque tua quae per hanc s 
i bservari procuret. Dat. x. kal. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XI. 35 


effectui mancipare quam o 
Iohanne v. c. consule. 


pecialem legem nostra decrevit aeternitas tam 


[a. 538] 


Nov. LX V — Authent. LX VII. Latine tantum extat (νεαρὰ ξε΄: --- καὶ αὕτη οὐχ εὑρέϑη" περὶ vov và γήδια ἢ 


οἴκους ἢ ἀμπέλους 
λιμπανόμενα δύνασϑαε ἐκποιεῖσϑαι κατὰ τὸν 7 


τῇ ἁγιωτάτη ἐκκλησία μυσίας εἰς ἀνάρρυσιν αἶχμα 
ἐριεχόμενον τῇ διατάξει προςδιορισμόν M). — Epit. Theod. 65 


cv ἢ εἰς ἀποτροφὴν πτωχῶν κατα- 


(inde L), Athan. 2,10 (inde Coll. const. eccl. 111, 2,10). Julian. const. LLX; summarium est etiam in appendice Iuliani 
(Jul^ f.152* unde edidit Cuiacius in erpositione novellae, al. vid. ap. Haenel. ad Iuliani c. 203). 





1 ANovellam om. ER, habet r f. 90" post nov. LXÍ V — | 


Auth. LXV | 154. R- ZZ (pro 3Z) LXVII V | 2rubr. De 
terris vel domibus vel vineis quae relictae sunt eccle- 
siae Mysiae in redemptionem captivorum aut in nutri- 
tionem pauperum posse veniri (vendi Cuiacius) non sim- 
pliciter sed secundum distinctionem huius legis app. Zul., 
sim. M (vide supra) et Ath.; De rebus immobilibus ad ec- 
clesiam Mysiae pertinentibus Jul; Περὲ τῶν καταλελειμ- 
μένων τῇ ἐκκλησίᾳ Μυσίας Theod. (L) | misie Vr; 


praestat Moesiae || releetarum V ἢ 4 inser. om. r | misye V 


(cf. ad v. 2) || 5 in. Scimus antea legem cit. D, Scimus antea 
promulgasse 4/À. | legem] nov. ΚΠ ἢ 6 lege] nov. XL VI | 
imus vulg. | quatinus Vr | pro solutiones eccle- 


prospexim 
sias r | 7 deputate r] de potestate V. | hoe ut nostra 


uenit memoria r || 8 * Odissitanae (;. e. Odessitanae)] clissi- 
nate V clinate r | forma V | 9 ne qui V] neque r | 10 in 
nostra uenit memoria r | 11 abdicavimus] Cod. 1, 2, ?1 || 
12 redemptione r | redemptio om. in lacuna 12 lit. V| 
13 antea subsecuta r] ante (anse V4) absecuta V || quae 
narratio V] quaenam ratione r | 14 legis uenit memoriam. 
etenim r issi us r | vir] à (i.e. ubi) V || saera- 
tissimam V7] sanetissimam vulg. | 15 multas σ | 16 paupe- 
rum — 18 captivorum vel om. V | memoratus r pr. || ac 


tamen r ἢ 17 *iam petivit] eompetiuit r (competens vulg.) | | 





(16 sq.) errore repetit r pr. (em. m. 1) | sustentationem pau- 
perum] substentationem captiuorum uel sustentationem 
pauperum r || 19 donatione r | 20 sin autem] si aüt r 
21 non] se non V! | colliguntur] in colliguntur V 
22 forsitam στ ἢ dediti in] deditum Κ᾽ deditis in r || uen- 
ditione V | 23 domos Vr | 24 instrumenta V | ubi V] 
ut r | 26 fuerunt r ἢ firmitate V || et V] om. r | legi V || 
27 autem] aut r | 29 saero sunt sanctis r | 30 et ven- 
ditio] et om. r | non defraudentur] et inde fraudentur r ἢ 
31 non depereant] inde pereant r | immobilium P. Pi- 
thoeus | eura V | 32 sit necessaria Pithoeus | 34 Alterum 
caput huic novellae miro errore adiungit Theodorus B Ὁ 
reos (évayóusvos L) εἰ ἀπολειφ ϑῇ καταδικαξέσϑω δη- 
ὅτε κακὸν πρᾶγμα ἔχων καὶ προκαταρξάμενος καὶ 
κληϑεὶς νομίμως καὶ μὴ ὑπακούσας, quae pertinent ad 
nov. LXI X c. 3 | 35 mantipare V || obseruare r || subscri- 
ptionem dedimus ex V et app. Iul. | x. kal. April. V app. 
Iul] καλανδῶν AzoiAMov Ath. μηνὲ ἀπριλέῳ Theod. | 
Constantinop. impr. don. Iust. pp. aug. anno XI V, CP. 
imp. dn. Iust. pp. aug. (anno XIV add. cod. Utinensis, om. 
codd."") app. Iul. βασιλείας ᾿Ιουστενεανοῦ τὸ α΄ Ath. 
τοῦ ἐα΄ (εδ΄ L) ἔτους τῆς βασελείας Theod. | 36 Iohanni 
uiro elarissimo consule V, Ioh. uc. consul. app. Iul. ὕπα- 
τείᾳ Ἰωάννου Theod. ὑπατείας ᾿Ἵπίωνος Ath. (subser. 


18 post captiuorum uel.verba pauperum — memoratos | dat. cons. Iohannis Zu? dat. eonsul Jul") 





43* 


20 


5 vasis alienandis lata est. Sic etenim et venditio necessaria procedat et actus piissimi non defraudentur et 30 


Nov. LXVI pr. 1 340 UT FACTAE NOVAE 


Ξε ἷ LXVI. Auth. LXVIII. Coll. V tit. 16 


ΠΕΡῚ TOY TAX ΓΙΝΟΜΈΝΑΣ NEAX HE; UT FACTAE NOVAE CONSTITUTIONES 


AIATAZXEIXE META. ΤῊΝ ἘΜΦΑΝΙΣῚΝ AYT9N POST INSINUATIONEM EARUM POST DUOS 
META. ΔΥῸ MHNAX ΑΛΛΟΥΣ KPATEIN. MENSES VALEANT. PARCIT AUTEM NON 
5 CUSTODIENTIBUS SUBTILITATEM CONSTITU- 
TIONUM SUPER TESTAMENTIS IN RELIN- 
QUENDO QUADRANTE AUT NON SCRIBENDO 

: AUT NON DICENDO NOMEN HEREDIS R: 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν mp. Iustinianus Aug. Iohanni glorioso pp. Orientis 
ἱερῶν τῆς "Eo πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων φὑπάτῳ 10 secundo et consuli. | 

ópgüivapgíq) xai πατρικέῳ. 


| (Hgooíusov.) ide τῶν νόμων ἡμῖν ἀφορμὰς αἱ (Praefatio. Semper legum nobis occasiones 
τῶν κινουμένων ὑποϑέσεων παρέχουσιν αἰτίαι. πολ: motorum negotiorum praebuerunt causae. Plurimis 


λῶν γὰρ ἮΝ προβελεύσεων γινομένων προφάσει τῶν enim nobis aditionibus factis occasione nostrarum 
ἡμετέρων διατάξεων, ἃς ἐπὶ ταῖς διαδοχαῖς ἐγράψαμεν, 19 constitutionum quas super successionibus scripsimus, 


ὁποῖον δὴ τὸ περὲ τοῦ δεῖν οἰκείᾳ χειρὶ τὸν διατιϑέ- quale est ut oporteat propria manu testatorem here- 
μένον τὸ τοῦ κληρονόμου γράφειν ὄνομα, καὶ «v9: dis scribere nomen, ex quantis unciis reputari opor- 
ἐκ πόσων οὐγκεῶν λογίζεσϑαι χρὴ τὸν Φαλκίδιον, ὃν teat Falcidiam quam filiis parentes relinquunt, sive 
τοῖς παισὶν οἱ γονεῖς καταλεμπάνουσιν, εἴτε ἐκ τριῶν ex tribus sive ex quattuor sive etiam ex pluribus, 
εἴτε xai ἐκ τεττάρων εἴτε xal ἐκ πλειόνων, καὶ πολ- 20 et multis propter hoc periclitantibus testamentis ca- 
λῶν διὰ τοῦτο κινδυνευσασῶν διαϑηκῶν éxrectiv εἰς — dere, ne complerentur quae in eis scripta sunt, quia 
τὸ μὴ πληρωϑῆναι τὰ ἐν αὐταῖς γεγραμμένα, διὰ τὸ licet factae sint leges, tamen non sunt cognitae aut 
κἂν εἰ ysyóvecw οἱ νόμοι, πλὴν μὴ γνωσθῆναι ἢ provincialibus aut etiam hic nondum forte propo- 
τοῖς ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἢ καὶ ἐνταῦϑα, οὕπω τυχὸν  Sitae nullique manifestatae, necessarium aestimavi- 
προτεϑέντες οὐδὲ γενόμενοι φανεροί, ἀναγκαῖον φήϑη- 25 mus talia lege brevi corrigere. 

μὲν τὰ τοιαῦτα νόμῳ βραχεῖ διορίσασϑαι. 


CAPUT I. 


Θεσπίέζομεν τοίνυν, ἐξ ἐκείνου τὰς ἡμετέρας δια- Sancimus igitur, ex illo nostras constitutiones 
τάξεις τὰς ὑπὲρ διαϑηκῶν κρατεῖν, ἐξ ὅτου καταφανεῖς — quae pro testamentis sunt valere, ex quo manifestae - 
ἐν κοινῷ γεγόνασι, καὶ τὸν χρόνον ἐκεῖϑεν αὐταῖς ἴῃ commune factae sunt, ««««««« manifestae, in pro- 
συλλογίζεσϑαι, τουτέστεν ἐνταῦϑα μὲν ἐξ ὅτου πᾶσι 80 vinciis autem ex quo directae per metropolis Dean 
κατέστησαν ἢ γεγόνασε φανεραί, ἐν ταῖς ἐπαρχίαις δὲ — factae sunt vel postea factae fuerint, ne legum 
ἐξ ὅτου πεμφϑεῖσαι κατάδηλοι ταῖς μητροπόλεσι yeyó- — ignoratione secundum quod dudum tenuit testamenta 
νασιν ἢ καὶ ὕστερον γένωνται, ἵνα μὴ τῇ τῶν νόμων 
ἀγνοίᾳ κατὰ τὸ πρώην κεχρατηκὸς τὰς διαϑήκας 


Nov. LX VI (Authent. LXVIII — Coll. V tit. 16: gloss.) Graece extat in M, L praeter prooemium et epilogum 
non habet nisi particulam cap. 1 pr. (— 341,12), eandem particulam Β 2, 6, 22. — Epit. Theod. 60, Athan. 9,5.  Iulian. 
const. LX. : 


P 








LXVI. 


UT NOVAE QUAE FIUNT CONSTITUTIONES POSTQUAM INSINUATAE SUNT. POST 
DUOS MENSES ALIOS VALEANT. 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, eaconsuli (consuli 
ordinario) et patricio. ! 


. Praefatio. Semper legum opportunitates nobis negotiorum quae agitantur causae praebent. Nam 
cum multis aditionibus petamur constitutionum nostrarum causa quas de $uccessionibus conseripsimus, 
quale quidem est illud quod propria manu testator heredis nomen scribere iubetur, pariterque quot ez 
unciis Falcidia quam liberis parentes relinquunt computanda sit, num ex tribus an ex quattuor an etiam 
ex pluribus, et multa testamenta propterea in periculo sint ne eo deveniant, ut quae in iis seripta sunt 
non eapleantur, quoniam leges etiamsi factae sint, non (amen innotuerint vel tis qui in provinciis vel 
etiam qui hic sunt, quippe quae forte nondum propositae nec manifestae factae sint: brevi lege ea de- 
finienda esse duximus. (3T* ὲ 

I.  Sancimus igitur, ut ex eo tempore constitutiones nostrae quae sunt de testamentis valeant, ea 
quo in commune palam factae sunt, et tempus inde iis computetur, id est hic quidem ez quo omnibus 
manifestae extiterunt vel factae sunt, in provinciis autem ea: quo. transmissae metropolibus notae sunt 
redditae vel etiam postea redditae erunt: ne legum ignorantia, quemadmodum prius obtinuit, homines testa- 





2rubr. Περὶ --- κρατεῖν MLe] Ὥστε τὰς γινομένας 1sq. hj ZH (pro EH) LXVIII V | 2sg. Ut — duos 
ϑείας διοάξον περὶ διαϑήκης μετὰ δύο μῆνας κρα- | men| in ras. R | 5 constitutionibus (sic) V | 8 aut 
τεῖν τῆς αὐτῶν ἐμφανείας xal τὰ ἑξῆς Ath. Περὶ δια- | mon dicendo om. K'|| 9 pp. RTT] praefecto V | 10 con- 
δοχῶν Theod. De legibus quas noster imperator de ordi- | suli KaL] eonsule 7'| 14 occasionem V' | 15 super] 
natione testamentorum posuit ul.| γενομένας L|| 34u- | super ce V* | 17 ex] et ex vulg. || 21 complectentur 
φάνειαν L (cf. Ath.) | 9 *onáoyo ML || 10 ἐώας L | | V Ι 28 ex quo in commune (communi R*) facte sunt 
ὑπάτῳ ὀρδιναρίῳ add. Zachariae (cf.s) | 12 ἀφορμαί | manifeste R | manifeste V, del. V?, om. reliqui lacuna 
cit. Theod. | 15 ἃς — 20 ἐκ πλείονων M] ἃς ἐπί τισὲν | non notata; (et tempus exinde iis computari, id est hie 
καὶ ἐπὶ ταῖς διαδοχαῖς ἐγράψαμεν ὑποθέσεσιν L || | quidem ex quo omnibus fuerunt vel factae sunt) mani- 
16 sg. Cod. 6, 23,29 || 17 καὶ αὖϑις om. «|| 185g. Nov. | festae suppl. Beck | 30 direetae vulg.] discrete libri | metro- 
XVIII c. || 21 κινδυνευσάντων L| ἐκπεσεῖν] διὰ τὸ | politas V? vulg. | 31 ne] neo A | 52 ignoratione A] iguo- 
ἐκπεσεῖν L* || 22 διὰ τὸ om. L | 25 οὐδὲ! nullique σ | | rantione V ignorantia V? vulg. 

21 «às ἡμετέρας ὑπὲρ διαϑηκῶν διατάξει! κρατεῖν 

L | 28 τὰς om. B | 30 λογέζεσϑαι B || πᾶσι --- 52 ἐξ 
ὅτου om. M || 33 leg. ἢ x&v? || τῇ om. L || 94 τὰς δια- | 
ϑήκας om. L 








CONSTITUTIONES 


341 


Nov. LXVI 1 





ἄνϑρωποε τιϑέντες xal πολετευόμενοι δόξαιεν παρα- 
(vw τὸν νόμον. Ὅπως δ᾽ ἂν σαφέστερον ἔτι τὸ 
πρᾶγμα δηλωϑείη, ϑεσπίζομεν, εἰ γραφείη τοιοῦτος 
ψόμος, τοῦτον μετὰ μῆνας δύο τοῦ δοϑέντος αὐτῷ χρό- 
vov κρατεῖν καὶ πολιτεύεσϑαε εἴτε ἐπὶ ταύτης τῆς EU- 
δαίμονος πόλεως εἴτε ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, μετὰ τὴν 
ἐμφάνισιν ἀρκοῦντος τούτου τοῦ χρόνου πᾶσε φανερὸν 
ὑτὸν καταστῆσαι, τῶν ve συμβολαιογράφων τὴν αὐ- 


αὐτὸν 
τοῦ μανθανόντων δύναμιν τῶν τε ὑπηκόων ywo- 


homines facientes videantur praevaricari legem. | Ut 
autem apertius adhuc causa declaretur, sancimus, 
si scripta fuerit huiusmodi lex, hanc post duos men- 
ses dati ei temporis valere et in republica tractari 
5sive in hac felicissima civitate sive in provinciis, 
post insinuationem sufficienti hoc tempore omnibus 
manifestam eam constituere, et tabellionibus eius 
cognoscentibus virtutem et subiectis agnoscentibus 
legemque servantibus. Sic nulli ommino erit decli- 


σκόντων xal τὸν νόμον τηρούντων. οὕτω γὰρ οὐδενὲ 10 natio, ut nostram custodiant legem. Non enim vo- 


παντελῶς ἔσται παραίτησις τοῦ μὴ τὸν ἡμέτερον νό- 
μον φυλάττειν. Οὐ γὰρ βουλόμεϑα τὰς τῶν τελευ- 
τώντων ἀνατρέπεσϑαι βουλήσεις, πᾶσε μὲν ovv σπεύ- 
δομεν τρόποις κυρίας αὐτὰς καϑεστάναι. τί γὰρ ἂν καὶ 


lumus deficientium infringi voluntates, omnibus si- 
quidem studemus modis ratas eas constituere. Cur 
enim culpabimus eos qui positas nostras ignorave- 
runt constitutiones, vel si forte post paululum quam : 


τοῖς τὴν ϑέσιν τῶν ἡμετέρων, ἀγνοήσασε 15 scripta lex est et adhuc ignorata, processerint tésta- 


ατάξεων, κἂν εἰ τυχὸν μετὰ βραχὺ τοῦ γραφῆναι 
τὸν νόμον. τόν γε ἀγνοούμενον ἔτε προέλϑοιεν et 
διαϑῆκαι, καὶ διὰ τοῦτο ἐν ταῖς διαϑήκαις ἢ μὴ γρα- 
ψάντων οἰκείᾳ gs τὸ τῶν κληρονόμων ὄνομα ἢ 
τριούγκιον μόνον καταλιπόντων τῷ παιδὶ ἀλλὰ 
τετραούγκιον, ἐν ᾧ τὸν νόμον ἢ οὐ κεῖσϑαι συνέβαι- 
γεν ἢ καὶ κείμενον διὰ, τὸ μήπω προτεϑεῖσϑαι δὲ- 
1 καίως ἀγνοεῖσϑαι; Τοιγαροῦν καὶ μέχρε νῦν, καί- 


τοι παλαιᾶς ἤδη τῆς διατάξεως οὔσης καὶ ἐν τῷ 


tores et propterea in testamentis aut non scripserint 
propria manu heredum nomina aut etiam tres uncias 
solum reliquerint filio et non quattuor, in quo legem 
aut non positam contigit aut positam et eo quod 


μὴ 20 nondum proposita fuerit iuste ignoratam. 


1 Igitur etiam hactenus, licet antiqua constitutio 
sit et in cognominis nostri posita constitutionum Co- 


ἐπωνύμῳ ἡμῶν κειμένης τῶν διατάξεων βιβλίῳ, ἥτις 25 dice, quae scribi propria manu heredis nomen dis- 


γράφειν οἰκείᾳ χειρὶ τὸ τοῦ κληρονομοῦντος ὄνομα διε- 
τύπωσεν, ὅμως πολλοὶ παρὰ τὴν αὐτῆς διέϑεντο δύ- 
vamip ἀγνοήσαντες αὐτῆς τὴν νομοϑεσίαν" καὶ μέχρι 
vU» τὰ τοιαῦτα 7t Évra προξαγγέλλεται τῷ ἣμε- 


posuit, tamen plurimi praeter eius testati sunt vir- 
tutem ignorantes eius legislationem, et hactenus talia 
praetermissa denuntiantur nostrae potestati; et omni- 
bus semper talia poscentibus veniam dedimus, quo- 


TÉQQ κράτει, καὶ πᾶσεν ἀεὶ τοῖς τὰ τοιαῦτα δεηϑεῖσε 30 niam nondum fieri has manifestas evenerat, et sacras 


συνέγνωμεν, ἐπεὶ μήπω γενέσϑαε ταύτας καταφανεῖς 
συνέβαινε, καὶ ϑείους ὑπὲρ τούτων — τύ- 
πους δικαίαν αὐτοῖς φιλοτιμούμενοι τὴν συγγνώμην. 
ἵνα τοίνυν μὴ ἐνοχλώμεθα περὶ τούτων καϑ'᾽ ἕκά- 
στην καὶ τύπους γράφειν 
Dousv, ὡς εἴρηται, τὴν μὲν πρεσβυτέραν τὴν ἐν τῷ 
Ιουστινιανῷ κειμένην κώδικε κρατεῖν ἐνταῦϑα μὲν 
ἐξ ov rm ἐμφανής, ἐν ταῖς icm δὲ ἐξ ovneo 
κατεπέμφϑη xai φανερὰ εν ἑχάστη τῶν 
πόλεων ἢ καὶ τῶν ἃ — yir ncm 
διελθόντος ἐκεῖθεν καὶ τοῦ ἡμετέρου κώδικος παντα- 
χόσε πεμφϑέντος οὐκ àv εἰκότως ἀγνοοῖτο. 

2 Τὴν δὲ ἑτέραν τὴν νεωτάτην, ἥτις ἐν ταῖς μετὰ τὸν 
- κώδιεκα διατάξεσι κεῖται, τὴν ὁρίζουσαν τὸ τοῖς παισὶ 


. χρόνου γὰρ συχνοῦ 40 


super his fecimus formas iustam eis largientes veniam. 
Ne igitur inportunitatem patiamur de his per singu- 
los dies et formas scribere cogamur, propterea san- 
cimus, sicuti dictum est, seniorem quidem in Iusti- 


αἰτώμεϑα, διὰ τοῦτο ϑεσπί- 35 υἱᾶτπιο positam Codice valere hic quidem ex quo 


insinuata est, in provinciis autem ex quo directa et 
palam facta est in unaquaque metropoli aut alia 
civitate: tempore namque plurimo transeunte et 
nostro Codice ubique directo non recte ignorabitur. 


2 Alteram vero novellam, que inter constitutiones 
post Codicem posita est, decernentem quod filiis 


eap. I pr. (v. ὃ sqq.) argumentum notatur Ῥοπ. 14,18 ut νεαρὰ ξδ΄" 








menta. facientes. et instituentes. legem violare videantur. Sed ut res etiam certius declaretur, sancimus, 
-si scribatur talis lez, ut illa post menses duos temporis ei dati valeat et in usu sit sive in hac felici urbe 


sive in provinciis, cum post insinuationem hoc 


. dam, ut et tabelliones vim eius cognoscant et subditi eandem intellegant legemque servent. 
omnino ezcusatio erit quominus nostram legem custodiat. Neque enim d 

volumus, immo omnibus modis operam damus ut ratae sint. Nam quid accusemus eos qui 
nem nostrarum constitutionum ignorarunt, etsi forte paulo post scriptam legem, quae qui. 


sufficiat ad eam omnibus manifestam redden- 
Jta enim nulli 
efunctorum voluntates subverti 
omulgatio- 

etiamtum 


ignoraretur, testamenta confecta sint, ac propterea ipsi in testamentis aut nomina heredum non scripserint 


r 


manu aut quadrantem tantum nec vero trientem filio reliquerint, dum contingeret legem vel non 
esse vel quamvis latam quia nondum proposita esset, iure ignorari. 
iam antiqua est constitutio et in libro constitutionum qui a nobis cognomen habet posiía, quae 


Idcirco etiam usque adeo, 


oa manu nomen heredis scribi iussit, tamen multi contra vim eius testati sunt, cum ignorarent eam 


atam esse; 


et usque adhuc talia quaedam neglecta nuntiantur nostrae potestati, nosque omnibus, qui 


quid eius generis petierunt, veniam utique dedimus, quoniam nondum manifestas esse factas eas con- 


stitutiones contigisset, sacrasque de his fecimus sanctiones iustam tis veniam largientes. 


e igitur de his 


cotidie molestia afficiamur et sanctiones scribere compellamur, propterea sancimus, sicut dictum est, ut 
antiquior illa lez in lustiniano Codice posita valeat hic quidem ex eo tempore quo publicata est, in 
prowncus vero ex quo transmissa et manifesta facta est unicuique ex metropolibus reliquisve civi- 


tatibus. Nam tempore longo inde exacto ac nostro Cod. 
2 Altera vero novissima, quae inter constitutiones 


ice in omnes partes misso non recte ignorabitur. 
post Codicem editas posita est, quae definit id quod 





1 τεϑέντες καὶ om. LB « || 2 ἔτι om. LB || 6 πόλεως] 
ταύτης add. B^ | 7 τοῦ χρόνου τούτου L | 9 μαν- 
Savvóvrov M | 11 νόμον φυλάττειν ΜΒ] φυλάσσε- 
σϑαι νόμον L | 19 7] aut etiam c || 24 ἤδη om. c ! 
35 αἰτώμεϑα Zachariae] αἰτούμεϑα Μ(αἰτοίμεϑα vulg.) || 
37 κώδικα M? || 41 ἐκεῖϑεν om. ς 


1 priuari αὶ | 2 deelararetur R | 4 eis V | tempore 
γι} 6 insinuatione V| 7 manifeste V | 10 custodiat 
vulg.|| 15 *praecesserint RV decesserint vulg. || 16 seri- 
pserunt ed.pr.|| 17 etiam om. R' | unciis K' || 18 reli- 
querint vulg.] reliquerunt (relinquerunt V) Zibri | filiis R [| 
19 eontingit (contingit aut positam bis ser.) R' || eo V 
vulg] ex eo RT | 26 uirtutes R' [ 27 latio|om (sic) V | 
talia R* in ras. | 28 potestatis R' | 29 dedemus V* | 
30 manifestasse eueniant V | 31 formam A! | iuxtam Τ ἢ 





largientes uenientes ueniam A* | 3$ ciuitate om. V 


Nov. LXVI 1 


342 


UT FACTAE NOVAE 





καταλιμπανύμενον κρατεῖν ἐπί v8 τῆς εὐδαίμονος ταύ- 
της πόλεως ἔν τε ταῖς ἐπαρχίαις μετὰ δύο μῆνας τῆς 
ἐμφανίσεωξ, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν" διότι γενο- 
μένων ἡμῖν ἰσοτύπων διατάξεων περὶ τοῦ μέτρου τῆς 
ἐνστάσεως τῶν παίδων, τῆς ge τῇ Ἑλλήνων φωνῇ 
γεγραμμένης διὰ τὸ τῷ πλήϑει κατάλληλον, τῆς δὲ 
τῇ Ῥωμαίων ἥπερ ἐστὲ καὶ κυριωτάτη διὰ τὸ τῆς πο- 
λιτείας σχῆμα, ἡ μὲν καλάνδας Μαρτίας ἔχει, γρα- 
φεῖσα μὲν τότε, οὐκ ἐμφανισϑεῖσα δὲ τηνικαῦτα εὐϑύς, 


relinquatur, valere et in. hac felicissima civitate et 
in provinciis post duos menses insinuationis, sicuti 
praediximus: eo quod factis a nobis uniformibus con- 
stitutionibus de mensura institutionis filiorum, alia 
9 quidem Graecorum lingua conscripta propter multitu- 
dinis frequentiam, alia vero latina, quae etiam firmis- 
sima propter reipublicae figuram est, illa quidem ka- 
lendarum Martiarum habet conscriptionis tunc diem, 
non autem insinuata tunc, alia vero Latina voce con- 


ἢ δὲ τῇ Ῥωμαίων φωνῇ γεγραμμένη “πρὸς «Σολομῶντα 10 scripta ad Solomonem gloriosissimum apud Afros sa- 


τὸν ἐνδοξότατον τῶν ἐν L4goow ἱερῶν ἡγούμενον 
πραιτωρίων καλάνδας ᾿Απριλλίαβ προῤγεγραμμένας 
ὃ ἔχει" διόπερ οὐδὲ ἡ τῇ Ἐλλάδε φωνῇ γραφεῖσα 
γέγονε παραχρῆμα καταφανής, ἕως καὶ ἡ τῇ Ῥω- 
μαίων συντεϑεῖσα γλώττῃ γέγονέ τὸ καὶ ἐξεπέμφϑη, 
ἀμέλει δὲ καὶ ἡ πρὸς τοὺς ἐνταῦϑα ἐνδοξοτάτους ἐπ- 
ἄρχους τῶν ἱδρῶν ἡμῶν πραιτωρίων γεγραμμένη (ga- 
μὲν δὴ τὴν Ἑλληνίδα) κατὰ τὸν Μάιον μῆνα ἐνεφα- 
γίσϑη τε τῷ αὐτῶν δικαστηρίῳ καὶ ἐξεπέμφϑη. Θε- 
σπίζομεν τοίνυν δεῖν τὴν αὐτῆς νομοϑεσίαν τὴν περὶ 
τοῦ μέτρου τῆς ἐνστάσεως τῶν παίδων διαλεγομένην 
κρατεῖν ἐνταῦϑα μὲν ἀπὸ τῶν τότε καλανδῶν Μαΐων, 
ἵνα τὴν δίμηνον αὐτῇ φυλάξωμεν, ἐν δὲ δὴ ταῖς 
ἐπαρχίαις ἐξ ὅτου γέγονεν αὕτη καταφανής, κἀκεῖσε 
τῆς διμήνου μετὰ τὴν ἐμφάνισιν φυλαττομένης. εἰ δὲ 
οὕπω καὶ νῦν ἐν πάσαις ταῖς ἐπαρχίαις ἐξεπέμφϑη, 
ὅτε τάχιστα αὐτὴν τε καὶ τὰς ἄλλας, αἵπερ ἴσως οὐκ 
ἐξεπέμφϑησαν ἔτι ἢ κἂν ὕστερον ἡγουμένου ϑεοῦ παρ᾽ 
ἡμῶν͵ τεϑεῖεν, ἐκπεμφϑῆναί τε καὶ ἐκπέμπεσθαι, 


25 quae forte non missae sunt adhuc aut etiam 


crorum praesulem tunc praetoriorum kalendas Aprilis : 


8 quia neque Graeca lingua conscripta mox palam 
facta est ««««««« et directa, denique etiam quae hic 


15ad gloriosos praefectos sacrorum nostrorum praeto- 


riorum scripta est, id est Graeca, Maio mense in- 
sinuata est in eadem sede atque directa. Ideoque 
sancimus oportere eius legislationem quae de men- 
sura institutionis filiorum eloquitur "M hic qui- 


20dem ex kalendis tunc Maiis, ut duos menses ei ser- 


vemus, in provinciis autem ex quo haec palam facta 
est, etiam ibi duobus mensibus post insinuationem 
servandis. Si vero nondum hactenus in omnibus 
provinciis destinata est, velociter et eam et alias 
ostea . 
comitante deo a nobis faciendas mitti nunc vel mit- 
tendas esse, quatenus nostrae constitutiones in metro- 
politanis civitatibus fiant vel faciendae sint mani- 
festae; provinciarum vero praesides ipsos mittere 


ἐφ᾽ Q τε τὰς ἡμετέρας διατάξεις ἐν ταῖς μητροπόλεσε 80 eas et missuros esse per omnes civitates sub una- 


τῶν ἐθνῶν γενέσϑαι «e καὶ γέίνεσϑαι καταφανεῖς" 
τοὺς δὲ τῶν ἐπαρχεῶν ἡγουμένους αὐτοὺς. στεῖλαί τε 
αὐτὰς καὶ στέλλειν ἐν πάσαις ταῖς πόλεσι ταῖς ἐφ᾽ 
ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ τεταγμέναςς, ὥςτε μηδένα τὸ λοιπὸν 


quaque provincia constitutas, ut nullus de cetero 
occasionem sumat cuiuslibet ignorationis. 


4 προφασίζεσϑαι μηδεμίαν ἄγνοιαν. Ὡς τό γε παρ- 354 Unde praeteritum omne iustam habet veniam, va- 


quos ἅπαν δικαίαν ἔχει συγγνώμην, καὶ κρατείτωσαν 
€ —- , , » ἦ 
αἱ τῶν τελευτησάντων διατυπώσεις, κἂν εἰ ἔναγχος 
, , γ * - , » 
γεγόνασι, καϑάπερ αὐτὰς ἐκεῖνοε πεποίηνται, κἂν εἰ 
^ ^ — , 
κατὰ τὴν προτέραν κρατοῦσαν νομοϑεσίαν γράμμασιν 


leantque defunctorum dispositiones, vel si nuper 
factae sint, sicut eas illi fecerunt, vel si secundum 
prius tenentem ]legislationem litteris propriis non 
Scripserunt heredum appellationes aut testibus eas 


οἰκείοιΒ οὐκ ἔγραψαν τὰς τῶν κληρονόμων προρηγο- 40 non fecerunt manifestas aut tres uncias et non am- 


oíag ἢ τοῖς μάρτυσιν αὐτοὺς οὐκ ἐποιήσαντο καταφα- 
- $** , 2 3 2 - , - 
véie, ἢ τριούγκιον ἀλλ᾽ οὐ πλεῖον καταλελοίπασι τοῖς 


$ 4 summam notat Anonymus Bodleianus ap. Zachariae Avénò. p.213 ubi citatur νεαρὰ ξζ΄. 





liberis relinquendum est, valeat et in hac felici urbe et in provinciis post duos menses insinuationis, 
sicuti antea diximus, quoniam cum duo exempla constitutionum de modo institutionis liberorum a nobis 
facta sint, alterum Graecorum lingua conscriptum propter idoneas multitudini rationes, alterum Romano- 
rum, quod quidem vel maaimi momenti est propter reipublicae formam, alterum quidem. kalendas Martias 
habet, utpote scriptum eo iempore nec vero tunc síatim publicatum , alterum vero Romanorum lingua 
scriptum αὐ Salomonem. gloriosissimum praefectum sacro in. Africa praetorio kalendas Apriles adscriptas 
3 habet: unde ne illud quidem quod Graeca lingua conscriptum est, statim manifestum factum est, donec 
eliam Romanorum lingua compositum exemplar et confectum est et emissum: certe illud ad gloriosissimos 

ui hic sunt praefectos sacro nostro praetorio scriptum (Graecum dicimus) mense Maio et publicatum in 
iudicio eorum et emissum est. Itaque sancimus, ut eius legis praecepta, quae de modo institutionis libero- 
rum agunt, valeant hic quidem inde a kalendis illis Maiis, ut duorum mensium spatium iis servemus , in 
provinciis autem ex quo illa manifesta facta est, servato ibi quoque duorum mensium spatio post in- 
sinuationem. Quodsi ne nunc quidem in omnibus provinciis emissa est, quam celerrime et ipsa et ceterae, 
quae foríasse nondum emissae sunt, vel si quae postea quoque deo duce a nobis ferantur, et emittantur 
et usque emittendae curentur, quo nostrae constitutiones in metropolibus —— et sint οἱ fiant mani- 
festae; provinciarum vero praesides ipsi et mittant eas et usque mitiendas curent per omnes urbes in 
4 singulis provinciis constitutas: ut in posterum nemo ullam ignorantiam praetexat. — Nam quae prae- 
terita sunt. omnia iustam habent veniam, valeantque defunctorum dispositiones, licet nuper factae sint, 
quemadmodum eas illi fecerunt, etiamsi secundum leges quae olim valuerunt propria manu non seripse- 
rint heredum nomina se testibus eos non fecerint manifestos, aut si quadrantem nec amplius liberis reli- 





9 εὐϑὺς om. s || 12 προργεγραμμέναρ ἔχει om. s ἢ 
16 Ἐὐὑπάρχους M | 22 τότε Ms] πρὸ «&' coni. Zachariae 
non recte | 28 *x&v] xai M || 33 ép] sub (i. e. ὑφ᾽ ἢ e || 
31 ἔναγχος dedi ex s] ἐν ἄστει M || 41 αὐτοὺς] eas (i. e. 
αὐτὰς) e, non male (cf. tamen Cod. 6,23,29 $ 1) | 42 ταῖς M 


| vulg. " *sacrum ἐϊότὶ | 11 *kalendis aprilis Κ᾽ vulg. kalendis 
aprilibus E | 13 quia neque E!] quia neque uero V quia - 
uero neque A? vulg. || 14 facta om. R! || lacunam non no- 
tant libri; supplendum fere donec etiam Latina compo- 
sita lingua facta est | etiam quae hie] quae etiam (etiam 
del. m. 1) hie | hie V || 15 gloriosissimos vulg. || 16 id est] 
idem E | graeca R'V] lingua add. R? vulg. | 17 ideo 
vulg. || 18 eius legislationem oportere R | 19 hee A* || 
20 tune om. R! | madiis AT | 23 mundum V || 25 autem 
postea etiam V || 26 commitante RR | 27 nostras dbri || 
30 missurus AR! | 37 sint RV] sunt vulg. | 40 autem 
tres V^ 





2 sieut V | 3 uniformi V! | 4 aliam Zibri | 5 linguam 
M. conscriptam libri | multitudins« V^ multitudinis ex 
multitudines corr. V^ || 6 aliam /ibri | uero] non Z' || lati- 
nam R!VT'| 1 figura E | 9 non] nous ZVT' | tunc V] 
est tuno RT", o. T! | 10 solonem A! salomonem A* | 








CONSTITUTIONES 343 


Nov. LXVI 1 





παισίν. οὐ γὰρ ἀνατρέπεσϑαι, καϑάπερ εἰπόντες 
ἔφϑημεν, τὰς τῶν τελευτώντων βουλόμεϑα διατυπώ- 
σεις, ἀλλὰ καὶ κυρίας ταύτας διὰ πάντων ἀποφαίνο- 
μεν. ὥςτε κἂν εἰ σύνεγγυς ἐγράφησαν αἱ διαϑῆκαι 
μετὰ τὴν ϑέσιν τοῦ νόμου, οὕπω δὲ ἔτυχον αἱ δια- 
τάξεις γενόμεναι καταφανεῖς, ἐπιζησάντων δὲ ἴσως 
τῶν διαϑεμένων οὐκ ἠμείφϑησαν, μενέτωσαν καὶ ov- 
τως αἱ ἐνστάσεις αἱ τὴν ἀρχὴν κατὰ τοὺς τότε φανε- 
ροὺς ὄντας γενόμεναι νόμους τὴν οἰκείαν ἰσχὺν ἔχου- 
σαι, καὶ οὐκ 
χρόνον ἐκεῖνοι ταύτας οὐκ ἤμειψαν. . οὐ γὰρ πάντα 
ἐστὶν ἐφ᾽ ἡμῖν οὐδὲ ἀεί τισι — πίνεται διαϑήκης, 
αἰφνίδιόν τε πολλάκις ἐπίασιν ἀνθρώποις τελευταὶ 
τῆς τοῦ διαϑέσϑαι τούτους ἐξουσίας ἀφαιρούμεναι. 
dere τὸ ἐξ ἀρχῆξ γενόμενον ὀρϑῶς ἐκ τοῦ μὴ ἀμει- ἰ 
φϑῆναι προτήχειν οὐχ ἡγούμεθα ὕστερον ἐλαττοῦσϑαι 
xaJ" ὁτιοῦν ἢ ἀνατρέπεσϑαι, ἀλλ᾽ ἐν ἀρραγεῖ μένειν, 
τῆς τότε παραστάσης τῷ διαϑεμένῳ γνώμης ἰσχυρᾶς 
διαμενούσης. εἴη γὰρ ἂν τῶν ἀτόπων τὸ γενόμενον 


ὕμεναε διότι καϑ᾽ ὃν ἐπεβίουν 10 qu 


plius reliquerunt filiis. Non enim infringi sicuti 
praediximus defunctorum volumus dispositiones, sed 
et ratas eas per omnia declaramus, ut vel si proxime 
scripta sunt testamenta post positionem legis, non- 
5 dum vero contigerat constitutiones factas innotuisse, 
et superviventibus forte testatoribus non sunt mu- 
tata, maneant etiam sic institutiones quae ab initio 
secundum tunc certas extantes factae sunt leges 
— virtutem habentes, et non accusandae eo 
tempore quo supervixerunt ilii eas non muta- 
verunt. Non enim omnia sunt in nobis nec semper 
quibusdam tempus fit testandi, repente plerumque 
incidunt hominibus mortes testandi eis potestatem 
auferentes. Quamobrem ab initio factum recte eo 
5quod non fuerit mutatum non arbitramur postea 
mutari aut aliquo modo infringi, sed immutilatam 
manere quae tunc placuit testatori sententiam va- 
lideque servari. Erit namque absurdum, ut quod 
factum est recte ex eo quod tunc non erat factum 


ὀρϑῶς ἐκ τοῦ μὴ γεγονότος ὕστερον ἀνατρέπεσϑαι. 20 postea mutetur. 


b ΣΣυνελόντας τοίνυν εἰπεῖν λαμβανέτωσαν οἱ παῖδες 
τὸ καταλελειμμένον αὐτοῖς, εἰ οὕτω τύχοι, παρὰ τῶν 
πατέρων τριούγκιον ἐκ τῶν οὕτω γενομένων διαϑη- 
κῶν ἢ πρὸ τῆς τοῦ νόμου ϑέσεως, ἢ μετὰ τὴν ϑέσιν 


9 Collective igitur dicendum percipiant filii relictas 
sibi, si ita contigerit, a patribus tres uncias ex 
testamentis ita factis aut ante legis positionem aut 
post positionem legis, antequam haec tamen apud 


τοῦ νόμου πρὶν δὴ τοῦτον παρὰ τοῖς ἄρχουσιν £u-25ludices innotesceret. Si vero adiectum sit testamen- 


2 


φανῆ καταστῆναι. εἰ δὲ καὶ προβκέοιτο ταῖς διαϑή- 
καις τὸ χρῆναι τὸ λεῖπον αὐτοῖς ἀναπληρωϑῆναε πρὸς 
τὸ τότε κατὰ τοὺς νόμους ἐποφειλόμενον, τοῦτο λαμι- 
βάνεσϑαι κατὰ τοὺς παλαιοὺς νόμους, ὥςτε εἴπερ 
ἐλλείπει € τῷ 7, 
γίνεσθαι, ἀλλ᾽ οὐκ εἰς τὸ τετραούγκιον, τὸ ὕστερον 
μὲν νομοϑετηϑέν, οὕπω γε μὴν τότε yvocOtv. 

(Ἐπίλογος.) Τὰ τοΐνυν zt ἄντα ἡμῖν καὶ διὰ 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου διὰ κηρυγμάτων oi- 
κείων ἡ σὴ ὑπεροχὴ πᾶσε ποιησάτω φανερὰ τοῖς τε 
ἐπὶ τῆς μεγάλης ταύτης πόλεως τοῖς τε ἔξωϑεν, ὅπως 
ἂν ἅπασι γένοιτο σαφῆ τὰ παρ᾽ ἡμῶν ἐπὶ τῇ πάντων 
ἀσφαλείᾳ νομοϑετηϑέντα. Dat. k. Mai. CP. imp. dn. 
Iustiniani pp. Aug. ann. XII, Iohanne v. c. cons. 

[a. 


tis, oportere quod reliquum est eis impleri secundum 
quod tunc legibus debebatur, hoc percipiendum se- 
cundum antiquas leges, ut si deest tribus unciis, 
secundum illud supplementum fiat et non in quadri- 


, εἰς ἐκεῖνο τὴν ἀναπλήρωσιν» 30uncio, quod postea quidem sancitum est, nondum 


tamen tàünc agnitum. 


d aid he Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem, praeceptis pro- 
5 priis tua eminentia omnibus faciat manifesta et qui 
in hac maxima civitate et qui foris inhabitant, qua- 
tenus omnibus fiant palam quae a nobis pro omnium 
cautela sancita sunt. Dat. kal. Maias Constantino- 
poli imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XII. Iohanne 
938] v.c. cons. 





querint. Neque enim subverti volumus defunctorum voluntates, sicuti modo diximus, sed potius per 
omnia ratas eas ostendimus. Itaque quamvis proxime post legem latam testamenta scripta sint. necdum 
vero constitutiones manifestas fieri contigerit, nec superstitibus forte testatoribus mutatae sint, maneant 
sic quoque institutiones, quae ab initio secundum leges tum notas factae sunt, propriamque vim habeant 
neve arguantur, quoniam quo tempore illi superstites fuerunt eas non mutaverint. Neque enim omnia 
penes nos sunt nec semper cuique tempus est testandi; ac saepe repente mors homines opprimit eoque 
testandi facultate privat. Itaque quod ab initio recte factum est, inde quod non mutatum est, nullo pacto 
puiamus postea imminuendum vel evertendum esse, sed incorruptum manere, ut quae tum testatori placuit 
voluntas firma permaneat. |. Absurdum enim fuerit, si id quod recte factum est ex eo quod factum non est . 
5 postea evertatur. Ut igitur rem oratione complectamur, accipiant liberi relictum sibi, si ita con- 
tingat, a parentibus —— ex testamentis ita factis sive ante legem latam, sive post latam legem 
priusquam eadem apud magistratus innotuerit. δὶ vero testamentis adiectum sit, ut quod deest ipsis supplea- 
tur ad litatem tum secundum leges debitam, id accipiatur secundum veteres pie ita ut, si quid de- 
est quadranti usque ad. illum. supplementum fiat nec vero usque ad trientem, quod postea qui lege 
sancitum est, tum tamen nondum erat cognitum. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur, per edicta propria 
tua sublimitas omnibus faciat manifesta tam qui in hac magna urbe quam qui extra eam sunt, ut omui- 
bus palam fiant quae a nobis propter omnium securitatem sancita sunt. 





16 προφήκειν om.s | 11 καϑ᾽ ὁτιοῦν ἢ] aut aliquo | 
modo e| 20 ἐκ τοῦ μὴ γεγονότος] ex eo quod tune non | 
erat factum «| 38 k. Mai. Mc Ach] uz»i uai Theod. | 
imp. lustiniano pp. agu. annu. XII. .M (cf. c), βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ΄ Ath., ἔτει εβ΄ τῆς βασιλείας Theod. 
39 Iohann. ue. conss. M (s) ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod.] 
μετὰ τὴν ὑπατείαν ᾿Ιωάννου Ath. (subscr. dat. cons. 


lohannis (Ihoannem ^) JuL?rv) 


9 innotuisset V^| 8 legem ἢ ἢ 9 habere et non ac- 
eusandas /ibri, corr. vulg. | 10 non] n V'! ἢ 12 fit V] sit 
RT | repente] et repente vu/g. | 13 morte V*| 16 muti- 
latam V| 17 uallideque £ | 20 mittetur R' | 21 perci- 
piatur AR || relietas vulg.] relicta /ibri | 23 positio«« V' || 
25 innotesceerent R? | 27 debeatur V' | 28 antiquitas R || 
si] si quid vulg. | 29 illas vulg. | supplentum V || 30 non- 
dum RT] non V || 31 agnitum (agnitum e V^?) V»ulj.] 


| eognitum RT || 38 sancta V! | subscriptionem dedimus 
| ex Bamb. I ἢ Constantinopolim domnus Iustin. Bamb. ἢ || 
Iohanni Bomb. I 





Nov. LXVII pr. 1 


944 


UT NULLUS FABRICET 





eZ 
HEPI TOY MHAENA KTIZEIN EYKTHPION 
OIKON ΧΩΡῚΣ FN9MHX TOY ἘΠΙΣΚΟΠΟΥ, 
ΚΑΙ ΠΕΡῚ TOY ΑΦΟΡΙΣΑΙ ΠΡΟΤΈΡΟΝ TA 
ΠΕΡῚ ΤῊΝ ἘΠΙΜΈΛΕΙΑΝ ΚΑΙ KATAXTASIN 
TOY KTIZOMENOY EYKTHPIOY. KAI ΠΕΡῚ 
TOY ΤΟΥΣ EIHISKOHOYX MH AIOAIMIIA- 
ΝΈΕΣΘΑΙ T9N IAIGQN ἘΚΚΛΗΣΙΩ͂Ν. ΚΑῚ IIEPI 
ἘΚΠΟΙΗΣΕΩΣ EKKAHZIAXTIK 9N 
AKINHTQ9N IIPATMATO9N. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Μηνᾷ τῷ ἁγιωτάτῳ καὶ μακαριω- 
τάτῳ οἰκουμενικῷ ἀρχιεπισκόπῳ καὶ πατριάρχῃ. 


1 


(Hoooíuvov.) Καὶ τὰ περὶ τῶν ἁγιωτάτων ἐκ- 
κλησιῶν πολλοῖς περιλαβόντες νόμοις ἔτε παὶ ἑτέρου 
δεόμεϑα πρὸς τὰς ἀνακυψάσας τῶν ὑποθέσεων xail 
avus ἀναφυομένας ἀρκοῦντος. πολλοὶ γὰρ ὀνόματος 
ἕνεκεν πρὸς ποίησιν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν ὁρμῶσιν, 
εἶτα ταύτας οἰκοδομησάμενοι οὐκέτε φροντίδα τίϑεν- 
ται τοῦ καὶ δαπάνην αὐταῖς ἀφορίσαι πρέπουσαν εἴς 
τε λυχνοκαΐαν sis τε τὴν τῶν προβεδρευόντων ἀπο- 2 
τροφὴν καὶ τὴν ἱερὰν λειτουργίαν, ἀλλὰ καταλιμπά- 
φουσιν αὐτὰς ἐν γυμνοῖς οὔσας οἰκοδομήμασι καὶ ἢ 
καταλυομένας ἢ πάσης ἱερᾶς λειτουργίας ἐστερημένας. 


LXVII. Auth. LXIX. Coll. V tit. 17 


UT NULLUS FABRICET ORATORII DOMUM 
RAETER VOLUNTATEM EPISCOPI, ET UT 
DEPUTET PRIUS QUAE CIRCA DILIGENTIAM 
5 ET STATUM FABRICATI ORATORII SUFFI- 
CIANT. ET UT EPISCOPI NON DESINT SUIS 
ECCLESIIS. ET DE ALIENATIONE ECCLE- 
SIASTICARUM IMMOBILIUM RERUM RH 


0 


Imp. Iustinianus Aug. Menae archiepiscopo 
Constantinopolis. 


(Praefatio. Ea quae de sanctissimis ecclesiis 
sunt multis comprehendentes legibus adhuc etiam 
5alia egemus ad exorta negotia et rursus emergentia 
sufficiente. Plurimi namque nominis causa ad opus 
sanctarum ecclesiarum accedunt, deinde eas aedi- 
ficantes nequaquam curam ponunt ut expensas quo- 
que ei deponant decentes et ad luminaria et ad ob- 
0 servantium alimenta et ad sacrum ministerium, sed 
deserunt eas in nudis aedificiis constitutas et aut 
destruendas aut omni sacro ministerio defraudandas. 


CAPUT I. 


Θεσπίέζομεν τοίνυν πρὸ πάντων μὲν ἐκεῖνο yíve- 


Sancimus igitur prae omnibus quidem illud fieri, - 


σϑαι, aere μηδενὶ παρρησίαν εἶναι μήτε μοναστήριον 25 et nulli licentiam esse neque monasterium neque 


μήτε ἐκκλησίαν μήτε εὐκτήριον οἶκον ἄρχεσϑαι oi- 
κοδομεῖν, πρὶν ἂν ὃ τῆς πόλεως ϑεοφιλέστατος ἐπί- 
σκοπὸς παραγενόμενος εὐχήν τε ἐν τῷ τόπῳ ποιή- 
σαιτο καὶ σταυρὸν πήξαιτο δημοσίαν ἐκεῖσε πρόοδον 
ποιησάμενος καὶ τὸ πρᾶγμα φανερὸν ἅπασι καταστή- ὃ 


Nov. ΤΑ VII (Authent. LXIX — Coll. V tit. 11: gloss.) 
eademque omisso epilogo decurtata in lohannis Scholastici 
ANomocanonis L titulorum cap. eccl. 11). — Epit. Theod. 


ecclesiam neque orationis domum incipere aedificare, 

antequam civitatis deo amabilis episcopus orationem 

in loco faciat et crucem figat publicum ibi proces- 

sum faciens et causam manifestam omnibus statuens. 
0 


Graece extat in M, cap. 1. 2 cum prooemio et epilogo in LL 
collectione LX XXVII capitulorum 21 (inde in appendice 
67, Athan. 1, 1 (inde Coll. const. eccl. 111, 1, ἡ. ulian. 





const. LXI. 


LXVIII. 


UT ORATORIUM NEMO AEDIFICET PRAETER VOLUNTATEM EPISCOPI, ET UT PRIUS 
DEFINIAT EA QUAE PERTINENT AD CURAM ET STATUM ORATORII AEDIFICANDI. ET 
EPISCOPI NE DESINT SUIS ECCLESIIS. ET DE ALIENATIONE ECCLESIASTICARUM | 
RERUM IMMOBILIUM. 


Idem Augustus Menae sanctissimo et beatiss 


Praefatio. 
alia egemus quae ad eme 


Cum quae ad sanctissimas ecclesias pertinent multis 
entes causas ac denuo renascentes suppeditet. 


imo archiepiscopo universali et patriarchae. - 


legibus compleai simus, etiam 
ulti enim nominis gratia ad 


4i - 
sanctissimas ecclesias — festinant, deinde iisdem aedificatis non amplius curam adhibent ut etiam 
impensas idoneas iis adsignent et ad luminaria accendenda et ad. alimoniam eorum qui circa eas versantur 
et ad. sacrum ministerium , sed relinquunt eas in nudis aedificiis constantes et aut. destruendas aut omni 


sacro ministerio privatas. 


L Sancimus igitur ante omnia illud fieri, ut nemini liceat neque monasterium neque ecclesiam 
neque oratorium aedificare incipere, antequam deo carissimus civitatis episcopus praesens et vota in loco 
fecerit et crucem. fixerit. publice ibi procedens atque rem omnibus manifestam fecerit. Multi enim ora- 





2 rubr. Περὶ τῶν κτιζόντων εὐκτήρια, καὶ περὶ TOU | 
μὴ ἀπολιμπάνεσϑαι τοὺς ἐπισκόπους τῶν ἐκκλησιῶν, | 
καὶ περὶ ἐκποιήσεως ἐκκλησιαστικῶν ἀκινήτων πραγ- 
μάτων Theod. || 3 οἶκον om. Coll. 81 cap. || γνώμηβ om. 
Ath. || ἐπισκόπου καὶ περὶ (περὲ om. M) ov — 10 πραγ- 
μάτων MLs| ἐπισκόπου καὶ τὰ ἑξῆς Ath. ἐπισκόπου, 
καὶ ὅπως χρὴ τὸν κτίζοντα προνοήσασϑαε Coll.8 cap. 
ἐπισκόπου, καὶ εἰ μὴ πρότερον τὰ εἰς λυχνοκαΐαν καὶ 
φιλοκαλίαν καὶ — τῶν προφεδρευόντων στήσῃ 
index Coll. 81 cap., epp. INomoc. || 11 τῷ — 12 πατριάρχῃ! 
τῷ ἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ Coll. 81 cap. (verba &oy«ema- 
σκόπῳ καὶ om. M?) || 13 Καὶ τὰ περὶ τῶν] Περὶ τῶν 
Theod. || ἁγίων Ath., Coll. 81 cap. v. 1. || 14 ἔτε τὲ καὶ L || 
ἕτερον Coll. 81 cap. v. 1. || 16 ἀρκοῦντες Coll. 87 cap. || | 
17 ἕνεκα Coll. 81 cap. v. ἰ. || ἀγιωτατων]} τῶν aywra- 
τῶν app. Nomoc. | 18 ταῦτα M || οἰκοδομήσαντες Coll. 81 
cap. v. L. | 22 οὖσαν L || 23 ἁπάσης app. Nomoc.  ἀπε- 
στερημένας Coll. 81 cap. v. l. || 25 μηδενὶ μηδὲ app. 
Nomoc. | μήτε — 26 μήτε — μήτε Coll. 81 cap.] μηδὲ — ' 


| 
| 
| 


μηδὲ — ἑ μηδὲ ML (app. Nomoc.) || 26 οἶκον om. L || 
28 παραγενόμενος] γενόμενος app. Nomoc., om. e || ποιή- 
σαιτο M] ποιήσοιτο 1, Coll. 81 cap. || 29 πήξαιτο ME 
app. Nomoc.] πτήξοιτο Coll. 81 cap. || πρόοδον L Coll. 81 
cap.] πρόσοδον M, app. Nomoc. | 30 ἘἙκαταστήσειε (vel 
καταστήσαι)] καταστήσοι (καταστήσει Coll. 8T cap. v. L., 
app. Nomoc.) libri statuens (i. e. καταστήσας ἢ) c et Iul. 
c. 205 





1sg. R: LXVIII V || 2 domum V] domos A7 | 3 uo- 
luntate V || 5 statuta V! | fabricatio 1" fabricationis V || 
6 non desint suis ecclesiis A& 7'] suas ecclesias non de- 
sinant V | 8 mobilium E! Κλ} 11 mene AR] menne V7 || 
12 constantinopolim RV | 15 emergentia] ex emergentia 
V^ | 16 ad] non ad AVal. || 17 edifficantes V. (et sic 
saepius) || 19 deponant om. R! || decedentes R || obseruan- 
dum V? | 20 misterium ὦ | 21 aut et destruentes aut 
omnino V || 22 fraudandas V || 24 prae omnibus] priori- 
bus A!||29 et causam] aut causam V'! 








* 


ÓRATÜRII DOMUM 345 Nov. LXVII 1—3 





σειε. πολλοὶ γὰρ ὑποδυόμενοι κτίζειν δῆϑεν εὐκτη- 
— οἴκους τὰς ἑαυτῶν ϑεραπεύουσι νόσους, οὐκ ὁρϑο- 
ὄξων ἐκκλησιῶν κτίσταε γινόμενοι ἀλλὰ σπηλαίων 
ἀτόπων. 


Multi enim simulantes fabricare quasi orationis do- 
mos suis medentur langoribus, non orthodoxarum 
ecclesiarum aedificatores facti, sed speluncarum illi- 
citarum. 


CAPUT II. 


Ἔπειτα μὴ ἄλλως αὐτὸν ἐκκλησίαν £x νέου οἰκοδο- 
μεῖν, πρὶν ἂν διαλεχϑείη πρὸς τὸν ϑεοφιλέστατον 
ἐπίσκοπον καὶ ὁρίσειε τὸ μέτρον ὅπερ ἀφορίζει πρός 
τε τὴν λυχνοκαΐαν καὶ τὴν ἱερὰν λειτουργίαν καὶ τὴν 
ἀδιάφϑορον τοῦ οἴκου συντήρησιν καὶ τὴν τῶν προς- 


εδρευόντων ἀποτροφήν" καὶ εἴπερ αὐτάρκως ἔχειν 10 
k] 


δόξειε, ποιεῖσϑαι αὐτὸν πρότερον δωρεὰν τῶν dgogi- 
ζεσϑαι μελλόντων οὕτω τε τὸν οἶκον οἰκοδομεῖν. εἰ 
μέντοι γε οὐκ ἀρκοίη μέν τις πρὸς τοῦτο, ὀνόματος 
δὲ ἴσως ἐπιϑυμῶν τοῦ καὶ αὐτὸς κτίστης ἐκκλησίας 


5 Deinde non aliter quempiam ecclesiam ex novo 


aedificare, priusquam loquatur ad deo amabilem epi- 
scopum et definit mensuram quam deputat et ad 
luminaria et ad sacrum ministerium et ad incorrum- 

dam domus custodiam et observantium alimenta: 
et si sufficienter habere videatur, faciat prius do- 
nationem eorum quae futura sunt deputari, et ita 
domus aedificetur. Si autem non sufficiat quidem 
aliquis ad hoc, nomen vero forte habere desiderans, 
quo et ipse fabricator ecclesiae vocetur, vult aliquid 


καλεῖσϑαι βούλοιτό τε τοιοῦτο πρᾶξαι, πολλαὶ καὶ ἐν i5tale facere, multae et in hac regia civitate et in 


ταύτῃ τῇ βασιλευούσῃ πόλει xai ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἐκ- 
κλησίαι τυγχάνουσι τὸν —— μὲν λειτουργού- 
μεναι τρόπον, κινδυνεύουσαι δὲ καταπεσεῖν ὑπὸ πα- 
λαιότητος, ἢ καὶ σμικραὶ καϑεστῶσαι καὶ ἀκοσμότεραι 
παρὰ τὴν ἐπιϑυμίαν τῶν ταύταις 
ἐξέσται αὐτῷ μίαν τῶν τοιούτων ἐκκλησεῶν ἀπολα- 
βόντι ταύτην οἰκοδομήσασϑαι, κάνταῦϑα γνώμῃ τοῦ 
ϑεοφιλοὺς τῶν ὀρθοδόξων ἐπισκόπου τοῦ πράγματος 
γινομένου. οὕτω γὰρ ἔσται αὐτῷ καὶ ἱεροῦ οἴκου κτί- 


rovinciis ecclesiae sunt, in quibus competenti qui- 
administratur modo, periculum vero ruinae pa- 
tiuntur per vetustatem aut etiam constitutae 
et inordinatae secundum desiderium horum qui eis 


χειρούντων, καὶ 20 deputati sunt: licebit ei unam talium ecclesiarum 


imis tag hanc aedificare; et hic voluntate deo 
amabilis orthodoxorum episcopi res agenda est. Sic 
enim poterit et sacrae domus fabricator vocari et 
nihil de suo superexpendere, deputatis iam circa 


στὴν κληϑῆναι xai μηδὲν οἴκοϑεν προῤδαπανῆσαι, 25haec expensis oblatis ab eis qui etiam prius has 


τῶν ἐξ ἔϑους ἀφωρισμένων ἤδη περὶ τοῦτο δαπανη-  expendebant. 
μάτων ἐπιδιδομένων παρὰ τῶν καὶ πρότερον ταῦτα 
χορηγούντων. ; 

CAPUT ΠΙ. 


Κἀκεῖνό ys μὴν ϑεσπίζομεν, ὥςτε κατὰ τὸν ἤδη lllud quoque sancimus, quatenus secundum iam ἃ 
παρ ἡμῶν φοιτήσαντα vóuov τοὺς ϑεοφιλεστάτους 30 nobis prolatam legem deo amabiles episcopi in suis 
ἐπισκόπους ταῖς ἑαυτῶν ἐκκλησίαις προςκαρτερεῖν, καὶ ecclesiis maneant, et non relinquant quidem eas, 
μὴ καταλιμπάνειν uiv αὐτάς, χρόνον δὲ πολὺν év- tempus vero multum hic morentur et cogant per 


ταῦϑα διατρίβειν καὶ ἀναγκάζειν τοὺς κατὰ χώραν 


cap. II summarium habet Nomoc. XIV tit. 3, 14, cap. III summarium id. 8, 3. 





toria scilicet aedificanda sus 
rum illicitarum aedificatores fiunt. 


turi sua mala curant, dum non orthodoxarum ecclesiarum, sed spelunca- 


. Π. Deinde ne is aliter ecclesiam novam aedificet, — cum deo carissimo episcopo locutus 


sit atque modum definierit, quantum et ad luminaria accen 


a et ad sacrum ministerium et ad domum 


sartam teciam conservandam et ad eorum qui ibi versantur alimoniam adsignet; et —— abunde 


sufficere videatur, prius donationem faciat eorum quae adsignanda sunt itaque domum ae 


ficet. Si quis 


vero ad hoc non E sed fortasse nomen sectaturus, ut ipse quoque conditor ecclesiae vocetur, tale 
fi 


quid agere velit, mu 


ae sunt et in hac regia urbe et in 


provinciis ecclesiae, quae quamquam idoneo modo: 


administrantur, aedes tamen est ne prae vetustate collabantur, vel etiam quae parvae sint ac minus 


ornatae quam 


derant qui in iis ministrant, ac licebit ei unam ex. eiusmodi ecclesiis sumere eamque 


exaedificare, ut (amen hic quoque secundum consilium deo cari orthodoxorum episcopi res peragatur. 
lta enim obtinget ei ut et sacrae domus conditor appelletur et nihil de suo insuper eroget, cum expensae 
de more iam ad eam rem adsignatae ab iis praestentur qui etiam prius eas subministrabant. 

HL Verum illud quoque sancimus, ut secundum ΡΝ a nobis iam editam deo carissimi episcopi 


in suis ecclesiis permaneant, neve eas deserant et mu 


tum temporis hic morentur cogantque oeco- 





1 πολλοὶ — 4 ἀτόπων om. Coll. 81 cap. || 2 ϑερα- 
σπεύσουσι L || νόμους L^ | 5 Ἔπειτα] Kai Coll. 81 cap. 
αὐτὸν ML] τινὰ Coll. 81 cap., € | νέου Ms] νέας 
Coll. 81 cap. ἢ 6 πρὸς τὸν ϑεοφιλέστατον ἐπίσκοπον 
(ἁ ίσκοπον M) MLs] τῷ ἐπισκόπῳ Coll. 81 cap. 
(τῷ τῆς πόλεως ἐπισκόπῳ Nomoc. XIV tit.) | 1 ὁρίσειε 
ML) ὁρίσαι v. l. ὁρέση Coll. 81 cap.| τῷ μέτρῳ cz 
Coll. 81 cap. v. l. | 8 τε 7v] τὴν om. Coll. 81 — 
9 ἀδιάφϑορον M Coll. 81 cap., Nomoc. XIV tit.] διάφϑο- 
gov app. Nomoc. διάφορον L διάφοραν Coll.81 cap. v.l. || 
συντήρησιν M) τήρησιν L Coll. 81 cap., Nomoc. XIV tit. | 
10 xai εἴπερ — 12 οἰκοδομεῖν om. Coll. 81 cap. || 12 sq. 
εἰ — μέν vi] Εἰ δέ τις οὐκ ἀρκοίη Coll 81 cap.. | 
14 δὲ om. app. Nomoc. || αὐτὸν κτίστην app. Nomoc. 
15 βούλοιτο — πρᾶξαε om. Coll. 81 cap. | τε om. L | 
πολλαὶ — 18 κινδυνεύουσαι] πολλαὶ ἐκκλησίαι τυγχά- 
νουσιν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις καὶ ἐν ταύτῃ τῇ βασιλίδι 
πόλει, κινδυνεύουσι (κινδυνεύουσαι app. Nomoc.) Coll. 81 
cap. || 19 σμικραὶ M app. Nomoc.] μεκραὶ 1, Coll. 81 cap. ἢ 
ἀκοσμώτεραε xai (xai om. codd. nonn., cf. s) ἔξεστιν», om. 

III. 





vv. 20 παρὰ --- ἐγχειρούντων Coll. 81 cap. || παρὰ] secun- 
dum (i. e. κατὰ) ς | τῶν] ταῖς L! | ταύταις} αὐταῖς L | 
21 αὐτες L? | uíav τούτων ἐκκλησίαν app. Nomoc. | 
22 τοῦ τε ϑεοφιλοῦς L τοῦ ϑεοφιλεστάτου Coll. 8'cap. | 
23 τοῦ πράγματος — 28 χορηγούντων om. Coll. 81cap. || 
26 ἀφανισμένων L || περὶ τούτου L circa haec c | 30 vó- 
μον] nov. VI c.2.3 





1 multis ΚΞ | 2 lagoribus non hortodoxarum V || 
5 quampiam V || 6 ad] a R! V! || 7 diffiniat RV || 8 miste- 
rium RV| et om. RV | *incorrumpendae (incorrupen- 
dae V) libri | 9 obseruantiam R | 10 *uidentur RV 
videtur vulg. | 13 habere forte R || desidans V'! | 14 frabri- 
eator V (id. 23) || vocetur om. R!, uocetur et R* | 15 ciui- 
tate regia V || 18 pro uetustate R | 20 licebit] et lice- 
bit vulg. | 21 pereipienti R || hie] hine V ἢ 22 amabiles 
R! || horthodoxorum V || 23 et sacrae] et om. V | 24 sub- 
expendere R! | dedutatis V^ || 29 rubr. Si episcopus ab 
ecclesia per multum tempus defuerit Ry αὶ in marg. (cf. 
Iul. e. 206) | 30 prolatam V vulg.] positam R 

ii 


Nov. LXVII 3. 4 


346 


UT NULLUS FABRICET 





οἰκονόμους δαπάνας αὐτοῖς ἐκπέμπειν ἐκ τῆς ἁγιωτά- 
tué ἐκκλησίας, ἀλλὰ δαπανᾶν μὲν αὐτοὺς ἐκεῖϑεν, 
ταύτῃ δὲ προφκαρτερεῖν οὐκ ἀνέχεσϑαι.. ϑεσπίζομεν 
τοίνυν, τοῦ παρ᾽ ἡμῶν ἤδη κειμένου νόμου ἐπὶ τῆς 
ἑαυτοῦ μένοντος ἰσχύος, εἴπερ ἀπολειφϑείη ὁ ϑεοφι- 
λέστατος ἐπίσκοπος τῆς ἐκκλησίας τῆς αὐτοῦ πλείονα 
χρόνον, μηδεμίαν αὐτῷ στέλλεσϑαι δαπάνην ἐκ τῆς 
χώρας, ἀλλ᾽ ἐκείνην μὲν περὶ πράξειβ εὐσεβεῖς καὶ 
περὲ τὴν ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν δαπανᾶσϑαι, αὐτὸν δὲ 


provincias oeconomos expensas sibi transmittere ex 
sanctissima ecclesia, (et) expendat quidem. ipse inde 
eique observare non patiatur. Sancimus igitur, ἃ 
nobis iam posita lege in sua. manente virtute, si de- 
5 fuerit deo amabilis episcopus ecclesiae suae amplius 
tempus, nullam ei mitti expensam de provincia, sed 
illam quidem circa actus pios et sanctissimam eccle- 
siam expendi, ipsum vero hic errantem non expensis 
sanctissimam ecclesiam praegravare: cum certum sit 


ἐνταῦϑα πλανώμενον μὴ καὶ δαπάναις τὴν ἁγεωτά- 10 quia, si plurimo tempore defuerit, quae iam a nobis 


την ἐκκλησίαν βαρύνειν" πρόδηλον Ov ὡς εἰ πολὺν 

2 Nu av E. ὧν - 
χρόνον ἀπολειφϑείη, τὰ ἤδη παρ᾽ ἡμῶν ἐπ᾽ αὐτοῖς 
ψομοϑετηϑέντα κρατήσει. 


super eis sancita sunt valebunt. 


CAPUT IV. 


"Ens; δὲ ἐτύχομεν ἤδη νομοϑετήσαντες, ὥςτε εἴ 


Quoniam vero contigit nos iam sanxisse ut, si 


τις ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἐκποίησις ἀκινήτου ἐκκλησιαστι- 15 quà. in provinciis alienatio rei immobilis facienda 


xov μέλλοι πράγματος γίνεσϑαι, κατὰ δέκρετον ταύ- 
τὴν προϊέναι, καϑάπερ ἡ πρώην φοιτήσασα παρ᾽ 
C^ Y , , v B 5 s 
ἡμῶν λέγει διάταξιβ, πράττεσϑαι δὲ τὸ δέκρετον μὴ 
μόνον παρόντος τοῦ ote ἐπισκόπου᾽ τῆς πόλεως 
καὶ τοῦ αὐτοῦ κλήρου, ἀλλὰ 

ἐπισκόπου, οὐ μὴν ἐκεῖνο προρνενομοϑέτηται, ὥςτε 
εἴπερ ὁ τῆς μητροπόλεως ἁγιώτατος ἐπίσκοπος μέλλοι 
πωλεῖν ἤτοι οἱ τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας τῆς αὐτοῦ 
εὐλαβέστατοι οἰκονόμοι, τί δέοι γεένέσϑαι" καὶ τοῦτο 


est, secundum decretum hanc procedere, sicuti du- 
dum prolata a nobis constitutio dicit, agi vero de- 
cretum non solum praesente deo amabili episcopo 
civitatis eiusque clero, sed etiam metropoleos epi- 


x«i τοῦ τῆς μητροπόλεως 20 scopo, nec non et illud insuper est sancitum ut, si 


metropoleos sanctissimus episcopus futurus est ve- 
numdare sive eius ecclesiae sanctissimi oeconomi, 
quid oportet fieri: etiam hoc adicimus, ut duo ex 
synodo quae sub eo est deo amabilium episcoporum 


προςτίϑεμεν, deve δύο ἐκ τῆς ὑπ᾽ αὐτὸν συνόδου τῶν 25 quoscumque elegerit ipsi intersint, et alia omni ob- 


ϑεοφιλῶν ἐπισκόπων, oUs ἂν ἕλοιτο, τούτους παραγί- 
γνεσϑαι, καὶ τῆς ἄλλης ἁπάσης παρατηρήσεως φυλατ- 
τομένης τῆς ἤδη παρ᾽ ἡμῶν νομοϑετηϑείσης τὸ τῆς 
παρουσίας τῶν δύο ϑεοφιλῶν ἐπισκόπων προβρτεϑῆ- 


servatione custodita, quae iam sancita est, praesentia 
duorum deo amabilium episcoporum adiciatur, ut 
secundum se videatur cum sua synodo rem agere, 
et sicut ipse rem facit credibilem et sufficientem ei 


vet, ἵνα xaO" αὑτὸν δοκοίη μετὰ τῆς ἑαυτοῦ συνόδου 30 qui sub eo constitutus est, dum praesens est, ita et 


* — " — 25 * Av 
τὸ πρᾶγμα πράττειν, καὶ ὥξβπερ αὐτὸς τὸ πρᾶγμα 
ποιεῖ πιστὸν καὶ αὔταρκες τῷ ὑπ᾽ αὐτὸν τεταγμένῳ 
, er » “- ς ἀν κἂν 
παραγινόμενος, οὕτω καὶ αὐτῷ ἡ ὑπ᾽ αὐτὸν παρα- 
; , * , - - , 
γινομένη σύνοδος διὰ δύο τῶν ϑεοφιλῶν ἐπισκόπων 


ipsi quae sub eo est synodus priesene per. duos 
eo amabilium episcoporum videbitur rem praebere 
cautissimam, sumentem ex huiusmodi synodo testi- 


monium. 


δόξειεν τὸ πρᾶγμα ποιεῖν ἀσφαλὲς τὴν ἐκ τῆς ἱερᾶς 35 


ταύτης συνόδου προρλαμβάνον μαρτυρίαν. 
r, -- ^ € - bI 
QEmihoyos) Τοῦτον δὲ ἡμῶν τὸν νόμον πρός τὲ 
" - - , ^ 
τὸν ϑρόνον τῆς σῆς μακαριότητος πρὸς τε τοὺς λοι- 


ποὺς ἁγιωτάτους πατριάρχας καταπεμσόμενον “αὐτοὶ. 


; (Epilogus.) Hanc itaque nostram legem et ad 
sedem tuae beatitudinis et ceteros sanctissimos pa- 
triarchas missam ipsi per litteras proprias sub vos 


διὰ γραμμάτων οἰκείων τοῖς ὑφ᾽ ὑμᾶς μητροπολέταις 40 





nomos qui in provincia sunt ut ipsis impensas ea sanctissima ecclesia mittant: unde sumptus quidem inde 
faciant neque tamen ibi permanere sustineant. Sancimus igitur, lege a nobis iam lata in suo robore ser- 
vata, si deo carissimus episcopus ecclesiae suae per longius tempus dej went ut nulli ei sumptus ea pro- 


vincia mittantur, sed illi quidem in pias causas et in sanctissimam ecc 


siam praestentur, ipse autem, dum 


hic vagatur, ne adeo sumptibus sanctissimam ecclesiam gravet. Ceterum. manifestum. est, si per multum 
temporis abfuerit, ea quae iam a nobis de his sancita sunt vim suam habitura esse. 


IV. 


Quoniam vero iam sanaimus, ut si qua in provinciis alienatio immobilis rei ecclesiasticae 


facienda sit, haec decreto interposito — quemadmodum constitutio nuper a nobis edita dicit, de- 


cretum autem non solum praesente 
poleos agatur, neque tamen 


( o caro urbis episcopo et clero eius, sed : tr 
illud praeterea sancitum est, si metropoleos sanctissimus episcopus venditio- 


sed etiam episcopo metro- 


nem faciurus sit vel sanctissimae illius ecclesiae religiosissimi oeconomi, quid tum fieri debeat: hoc 


quoque adicimus, ut duo ex 


nodo deo carorum episcoporum sub ipso constituta — elegerit 
intersint, atque reliqua omni observatione, quae a nobis iam sancita est custodita praesentia 


uorum deo 


carorum episcoporum adiciatur, ut ipse per se cum sua synodo rem agere videatur, et sicut ipse fidem et 


auctoritatem rei addit, dum adest ei qui sub ipso constitutus est, ita. etiam 
praesens per duos ex deo caris episcopis rem videatur. certam efficere, quae a 


monium acceperit. 
Epilogus. 


ne sub eo est synodus 
hac sacra synodo testi- 


-Hanc autem legem nostram et ad sedem tuae beatitudinis et ad ceteros sanctis- 
simos patriarchas missam ipsi per proprias litteras metropolitanis sub vobis constitutis manifestam 








2 ἀλλὰ] om. s. Malim μηδὲ | 4 νόμον M? || 96. δαπα- 

νᾶσϑαι — 11 ἐκκλησίαν bis scr. M || 15 ἐκκλησιαστι- 
κοῦ om.s || 18 διάταξις] nov. XLVI | 21 ov uz») nec 
non et ς΄ l 23 oí τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας τῆς αὐτοῦ 
εὐλαβέστατοι — — eius ecclesiae sanctissimi 0eco- 
nomi ς || 28 παρ᾽ ἡμῶν om. « || 30 καϑ'᾽ αὑτὸν Scringer 
ez g] καταταυτὸν (sic) M | 35 δόξαιεν M, corr. Scrim- 
ger || ἐκ τῆς ἱερᾶς ταύτης συνόδου] ex huiusmodi sy- 
nodo.g | 40 zues L ; 


1 yconomos A V (id. infra) || ex Beck] et libri || 2 et ad- 
didi, sed add. Beck || expendant quidem ipsi et 3 patiantur 








Beck | 4 *positam legem /ibri | sua manente (manentem R?) 
uirtute A] suam uirtutem manentem V sua manere virtute 
vulg. | si R!] siue V si uero E? vulg. | 5 suae om. V! || 
9 praegeuere V!|| 11 eis &V?] eisque V! | 14 rubr. De 
alienatione rerum mobilium (leg. immobilium) ad eccle- 
sias pertinentium .& in marg. (cf. Iul. c. 201) || contingit 
R | nos iam] noxiam Z!|| sanexisse A || 15 qua P vule] 
quae E | 19 clerum V || 20 nec non] /eg. nec vero? || 
super V || sancitum] s««««ü V! scitum V? | 24 sinodo E 
(id. 33) | quae — 30 constitutus est scr. R? in ras. 9 ver- 
suum || episcoporum] adiciantur ut secundum se s. v. adser. 
V?| 25 elegerint .& || 29 ipse om. || 37 ad om. R' 


^ — 











UT CONSTITUTIO 


-reniunt sive viris sive 


. eonstitutione imperatoris quae lata est de lucro ex morte 


Iris 


341 


Nov. LXVIII pr. 1 





ποιήσετε φανερόν, oí δὲ δῆλον καταστήσουσι τοῖς ὑπ᾽ 
αὐτοὺς ἐπισκόποις, ὥςτε iv διαλαϑεῖν τῶν παρ᾽ 
ἡμῶν διαταχϑέντων. Dat. Κ. Mai. ΟΡ. imp. dn. Iusti- 


niani pp. Aug. ann. XII. Iohanne v. c. cons. ἴα. 535] 


metropolitis facietis manifestam, et illi palam fa- 
cient sub se constitutis episcopis, ut nullum lateant 
quae a nobis coristituta sunt. 





EH 5 


ὩΣΤῈ ΤῊΝ AIATAZIN TOY EYXEBEXTATOY 
BAZIAE9€E ΤῊΝ ἘΠῚ ΤΑΙ͂Σ ΔΙΑΔΟΧΑΙ͂Σ ΤΩΝ 
ΓΑΜΙΚΩΝ KEPA9N ΤΑ ἘΞ AIIAIAIAX ΕἸΣ- 
ΑΓΟΥ͂ΣΑΝ KEPAH KPATEIN ΕΝ ΤΟΙ͂Σ META 


Auth. LXX. 


ΤῊΝ AIATAZIN XYMBAINOYZXI ODAKTOIZ, i0 


EHI AE ΤΟΙ͂Σ IIPO AYTHX ΤῊΝ AEONTOZ 
AIATAZIN X9PAN EXEIN. . 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "oávvr τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo et cons. ordinario. 


ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων (ὑπάτῳ 
15 


ὀρδιναρίῳ) καὶ πατρικίῳ. ^ 
(Hgooíuiov.) ἴσμεν τὴν Atorros τοῦ τῆς εἰσε- 
βοῦς μνήμης διάταξιν τὴν γεγραμμένην ὑπὲρ τῶν εἰς 
δευτέρους ἀφικνουμένων γάμους εἴτε ἀνδρῶν εἴτε γυ- 
γναικῶν καὶ τὸ ἐκ τοῦ γάμου κέρδος τοῖς ἐξ ἐκείνου 


(Praefatio. Novimus Leonis piae memoriae 
constitutionem scriptam de his qui ad secundas ve- 
niunt nuptias sive viris sive mulieribus ex [illo] matri- 
monio lucrum ex illis nuptiis filiis venerande ser- 


τοῦ γάμου παισὶν ὁσίως φυλάττουσαν καὶ μόνης τῆς 20 vantem, solius ususfructus eum, qui lucratur, domi- 


ἥἤσεως τὸν κερδάναντα κύριον ἀποτελοῦσαν, τὴν 
εσποτείαν δὲ ἐχείνοις τηροῦσαν, ὡς εἴ γε οἱ παῖδες 
καὶ 0& τελευτήσαιεν, οὐκ ὄντος τὸ λοιπὸν οὐδενὸς 
τοῦ δι᾿ ὃν ὁ τοῖς δευτέροις ὁμιλήσας γάμοις τῆς δε- 


num facientem, dominium autem illis servantem, si 
filii et nepotes moriantur, non existente iam ullo 
propter quem is, qui ad secunda vota pervenit, 
proprietate privatur, manere volentem inavulsibilem 


σποτείας ἐστέρηται, μένειν βουλομένην ἀναφαίρετόν 25 ac totam apud eum, qui lucratur, et proprietatis 


τε καὶ ὁλόκληρον παρὰ τῷ κερδάναντε xci τὴν ἐκ τῆς 
δεσποτείας ὠφέλειαν. i 


utilitatem. 


CAPUT I. 


Ταύτην ἡμεῖς ἔναγχος ἐπηνωρϑώσαμεν, ἄλλα τε 
διατυπώσαντες καὶ βουλόμενοι τοὺς κληρονόμους τῶν 


Nov. LXVIII (— Authent. LXX) Graece extat in. M. 


Hanc nos nuper correximus alia disponentes et 
volentes heredes morientium filiorum aut nepotum, 


— Epit. Theod, 68, Athan. 10, 4.  Iulian. const. LXII. 





facietis, hi vero eam palam facient episcopis sub ipsis constitutis, ut nihil lateat eorum quae a nobis 


statuta sunt. 





LXVIII. 


UT CONSTITUTIO PIISSIMI IMPERATORIS QUAE IN SUCCESSIONIBUS IN LUCRA 
NUPTIALIA EX ORBITATIS CASU LUCRA INTRODUCIT VALEAT IN FACTIS QUAE POST 


CONSTITUTIONEM CONTIGERINT, IN IIS AUTEM 


UAE ANTE EAM FUERINT LEONIS 


CONSTITUTIO LOCUM HABEAT. 
Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio. Orientis iterum, exconsuli (consuli ordinario) 
et patrici ! 


patrici 


Praefatio. Novimus constitutionem Leonis p 


0. 
iae memoriae scriptam de iis qui ad secundas nuptias 


et lucrum ex maírimonio liberis ex illo matrimonio natis sancte custo- 


dire et solius ususfructus eum qui lucratus sit compotem reddere, dominium vero illis servare ita ut, si 


quidem liberi et nepotes defuncti sint nec 


contrazit gosse. privetur, irrevocabile et integrum apud eum qui 
t. 


— manere 


iam reliquus sit per quem is qui secundas nuptias 
— sit * emolumentum ex 


Hanc nos nuper correximus et alia constituentes et heredes defunctorum liberorum vel nepo- 





1 ποιήσετε Ls] ποιήσητε M | 2 μηδὲν} nullum (i. e. 
μηδένα) ς | 3. subscr. om. ς || k. (kal. om. Zu?) Mai. M 
lul*»"* Ath. uri μαίῳ Theod. | CP. imp. dn. Iustiniann. 
pp. aug. ann. XII M, ἔτους ιβ΄ τῆς βασιλείας Theod. 
βασιλείας Ἰουστινιανοῦ τὸ εβ᾽ (β΄ cod.) Ath., om. Tul. || 
4 Iohanne ue. conss. M cons. Iohannis (ihoannis Zul.5) 
Iul*P'w ὑπατείᾳ Ἰωάννου Theod. Ath. | 6 rubr. Περὶ 
τῆς διατάξεως τῶν διαδόχων (l. διαδοχῶν) Theod. De 


liberorum contingente per pacta dotalia Tul. | 1 βασι- 
λέως M (Jul.] βασιλέως Ἰουστινιανοῦ Ath. Ad * 
κῶν κερδῶν Agylaeus| τῶν ταμειακῶν ὧν Μ τῶν 
παίδων Ath. | 9 om. Ath. | 10 συμβαίνουσι Ath.] 
συμμείνασι M | 16 “έοντος) Cod. 5, 9, 6 (βε. ε΄ τοῦ κώ- | 
δικος τι. 9 διάτ. &' καὶ ζ΄ schol. M) || 19 εἰ 20 καὶ om. «ἢ 
28 ἡμεῖς) nov. II (cf. nov. XXII c. 46) | 





1 facietis] ciuitatis AR! | et] ut V | faciens V ἢ 
9 nov. LXVIII (— Auth. LX X) habet V, item r f. 815 post 
nov. CXL VI (— Auth. CX XIV) | 13 inscr. om.r | *et 
6018. ordinario] excons. ordinarum V | 16 leonis piae 7] 
pie leoni V | 17 constitutioni V^ constitutione V^ | de 
his r] om. V | 18 illo seclusi | 20 solius] et solius Osen- 
brüggen | eum qui V] qui eum r || domini r pr. | 21 do- 
minium r] dominum V | illis Biener Gesch. d. Nov. p.492] 
illius V, om. τ | seruentem r pr. | si V] sed σ | 22 et 7] 
om. V | nepotem r | non om. r | ullo 7] illo V | 23 quem 
V] quod r pr. quidem r corr. | 24 proprietatem r ἢ pri- 
habitur V | inaulsibilem V | 25 lucratus proprietatis r 
lueratur a praeetantis (corr. proetantis) V, corr. Biener ἢ 
28 nuper Biener] super Vr || 29 heres r 


44* 


Nov. LXVIII t 


348 


UT CONSTITUTIO 





τελευτησάντων παίδων ἢ ἐγγόνων, εἴτε γονεῖς slev 
εἴτε ἕτεροί τινες, ἔχειν ἐκεῖϑέν τινα βοήϑειαν, μόνου 
τοῦ ἀπὸ τελευτῆς ἐξ ἀπαιδίας συμφώνου μένοντος καὶ 
κατὰ δεσποτείαν παρὰ τῷ κερδάναντι, τοῦ λοιποῦ δὲ 
ἐπὶ τοὺς κληρονόμους τῶν τελευτησάντων παίδων ἢ 
ἐγγόνων ἰόντος, κατ᾽ οὐδὲν ὑφ᾽ ἡμῶν τοῦ τῆς χρή- 
1 σεως λόγου καινισϑέντοθ. Ταῦτα τοίνυν καὶ νῦν 
καὶ εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον κρατεῖν βουλόμεϑα, πλὴν 
εἰ μὴ ἔτυχον οἱ παῖδες πρὶν ἢ τεϑῆναι τὴν ἡμετέραν 


sive parentes sint sive alii quidam, habere inde so- 
lacium, 8010 pacto quod ex morte filiis non existenti- 
bus contrahitur manente etiam secundum proprieta- 
tem apud lucrantem, reliquis autem ad heredes de- 
5 ficientium filiorum aut nepotum venientibus, in nullo 
a nobis ususfructus ratione novata. 
1 Haec igitur et nunc in omne tempus valere 
volumus; nisi tamen contigit filios antequam ponere- 
tur nostra constitutio mori. Si enim contigit quidem 


διάταξιν τετελευτηκότες. ἐπειδὴ yao ἔφϑη τὸ κέρδος 10 lucrum totum ante nuptias iam factum eius qui ad 


ὁλόκληρον ἤδη προῤγενόμενον τῷ τοῖς δευτέροις ὁμιλή- 
σαντι γάμοις τῶν παίδων πρὸ τοῦ νόμου τελευτησάν- 
τῶν, οὐκ ἂν ὁ ἡμέτερος νόμος ἐκεῖνα περιεργάζοιτο, 
ἅπερ ὁ προλαβὼν νόμος “έοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς 
λήξεως ὑπὸ τὴν ἑαυτοῦ πεποίηκεν ἐξουσίαν. «vs οὐ 
μόνον παίδων ἢ ἐγγόνων οὐχ ὑπόντων ἀσφαλῶς ἕξου- 
σιν ἅπερ ἐκέρδαναν, ἀλλ᾽ ἤδη κἂν εἴ τε τούτων παρ᾿ 
ἑτέροις ἐστί, κατὰ τὸν δεσπόταις πρέποντα τρόπον 
2 ἐκδικήσουσι. Ταῦτα τοίνυν νόμῳ βραχεῖ περιστεί- 


secunda vota migravit, filis ante legem defunctis, 
nequaquam nostra lex illa perscerutabitur quae prae- 
cedens lex Leonis piae memoriae sub sua constituit 
potestate: quapropter non solum filiis aut nepotibus 


15 non existentibus secure habebunt quae lucrati sunt, 


sed etiam vel si quid horum apud alios est, secun- 
dum modum competentem dominis vindicabunt. 

2 Haec igitur brevi lege comprehendentes tales 
dubitationes perimimus, ut non assidue ab interpel- 


λαντες τὰς τοιαύτας ἀμφισβητήσεις ἀναιροῦμεν, ἵνα 20lantibus molestemur; sed lege haec statuentes com- 


μὴ διηνεκῶς ὑπὸ τῶν αἰτούντων ἐνοχλώμεϑα, ἀλλὰ 
ψόμῳ ταῦτα ἐναποϑέμενοι κοινῷ τῶν τοιούτων ἀπ- 
αλλαγείημεν ὄχλων, τὸ πρὸ τῆς ἡμετέρας νομοϑεσίας 
σχῆμα φυλάττεσϑαι βουλόμενοι τῷ πρὸ ταύτης εὐηρ- 
γετημένῳ. 

CEníAoyos) Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ κατὰ τοῦ- 
τον ἡμῖν παραστάντα τὸν τρύπον ἅπασι φανερὰ δι᾽ 
οἰκείων κηρυγμάτων καὶ προςτάξεων καταστησάτω. 

Dat. vir. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XIT. Iohanne v. c. cons. 


[a. 538] 


muni importunitatibus huiusmodi liberabimur, figu- 
ram quae ante nostram legislationem erat posita 
servari volentes ei qui ante eam beneficium meruit. 


(Epilogus. Tua igitur eminentia quae secun- 
dum hunc nobis placuerunt modum omnibus mani- 
festa propriis edictis ac praeceptis efficiat. 1 
Dat. virt. kal. Iunii Constantinopoli (imp.) dn. Iusti- 

niani pp. Aug. anno XII. Iohanne v. c. consule. 





ium, sive parentes sint sive qui alii, inde aliquod auxilium habere volentes, ut id solum 


uod moríis 


causa ex pacto orbitatis competit, etiam dominii iure apud. eum qui lucratus est maneat, reliquum vero 
ad heredes defunctorum filiorum vel nepotum transeat, ratione ususfructus nequaquam a nobis innovata. 
1 AZaec igitur et nunc et in omne tempus valere volumus, praeterquam si liberi ante quam nostra con- 
stitutio lata est defuncti fuerint. Nam cum. iam. lucrum integrum ad eum, qui secundas nuptias con- 
traxit, liberis ante legem defunctis pervenerit, nostra lea non morabitur illa, quae anterior lex Leonis 
piae memoriae sub suam potestatem redegit. Itaque non solum liberis vel nepotibus non superstitibus 
secure habebunt quae lucrati sunt, sed iam etiam si quid horum — alios extat, secundum modum do- 
9 minis competentem vindicabunt. ^ Haec igitur brevi lege compleai eiusmodi dubitationes tollimus, ne 
perpetuis molestiis a. supplicantibus afficiamur, sed his in communi lege conditis eiusmodi molestiis 
liberemur: qui formam quae ante legem nostram fuit ei qui ante eam beneficio auctus est custodiri 


velimus. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae hoc nobis modo placuerunt omnibus manifesta per edicta 


et manda(a sua reddat. 





2 τινα M Ath.] om. | 8 καὶ eic] καὶ om. ς | 11 ἤδη 
zt gosyevóousvov τῷ κτλ. ante nuptias iam faetum eius qui 
ect. € || 19 βραχεῖ Scrünger ex €] βραχὺ M || 21 *évoxAov- 
μεϑα M ἐνοχλοίμεϑα Serimger (cf. 341,34) || 29 subscr. 
dat. vin. k. iun. τα anni (sic) CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
aug. ann. XII Iohanno uc. conss. M dat. vin. kal. Iunii 
CP. dn. Iust. pp. aug. anno XII Iohanne uc. consule € 
ἐξεψωνήϑη unvi ἰουνίῳ ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod. dat. 
cons. iho. Tul.b dat. p. c. bilisarii Zul.", om. Ath. || dat. 
kal. [un. malit Zachariae 


1 parentes sint V] ptes sci (i. e. partes? sanotis) r || 
2 quod V] quidem. | 3 manente] manere te r || 4 re- 
linquens r || herede V | 7 nune] huno r || in] et in Osen- 
brüggen | nomine r || 8 volumus om. r || contingit r || 
ante quiequam ponere r || 9 sic enim contingit r || 12 illa τ] 
ills V | 13 Leonis om. r| sub sua r] sui V^ sua V* | 
16 uel V] aliud || 17 uindicabunt V] uendicabitur r | 
19 ab interpellantibus r] ad interpellationes (corr. inter- 
pellatione) V | 20 hoe r || 21 liberabimur r] liberamur 
V || 22 legis nostram lationem r | 23 eam om. r | 27 mo- 
dis r | 29 subscr. dat. vir. kl. iunii constantipol. doi. 
Tust. pp. aug. anno XII. Ioh. uie. consule V, om. r 








— — 


seca —— — 





á 
5 
f 
ἕ 





μένην 1, | ϑεῶ L 


UT OMNES OBOEDIANT 


349 


Nov. LXIX pr. 





ΞΘ 
HEPI TOY HANTAX ὙΠΑΚΟΎΕΙΝ 


ΤΟΙ͂Σ APXOYXI T9N EHAPXION ΚΑΙ ἘΠῚ 
ETKAHMAZI ΚΑΙ ἘΠῚ XPHMAXI, KAKEI 


LXIX. Auth.LXXIII. Coll. V tit. 20 


; UT OMNES OBOEDIANT IUDICIBUS 
PROVINCIARUM ET IN CRIMINALIBUS ET IN 
PECUNIARIIS, ET IBI NEGOTIA EXAMINEN- 


TAX ὙΠΟΘΈΣΕΙΣ EXETAZEXOAI, MHAENOX 5TUR, NULLO EXCEPTO PER PRIVILEGIUM, 


EZHIPHMENOY AIIO IIPONOMIOY ΤΙΝΟΣ 
ΧΩΡῚΣ OEIOY IIPATMATIKOY ΤΎΠΟΥ. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Κωνσταντινου- 
πολέταις. 


{«Προοέμεον) Μίαν εἶναι πασῶν τελεωτάτην 
ἀρετὴν ——— ἐν ἀνθρώποις τὴν τὰ δίκαια πᾶσι 
—— φαμὲν δὲ τὴν τοῦ πράγματος ἐπώνυμον 


καὶ γὰρ ἑκάστῃ τῶν ἃ ἀρετῶν εἰ 


NEC HUC CONVENTI DEDUCANTUR NISI 
SACRA PRAGMATICA FORMA EXHIBERI 
QUEMPIAM IUSSERIT R: 


Idem Aug. Constantinopolitanis. 


(Praefatio. Unam quidem esse omnium per- 
fectissimam virtutem arbitrandum est hominibus quae 
iura omnibus distribuit, hoc est ex causa cognomi- 
nata iustitia. Etenim unamquamque aliarum virtu- 


“καιοσυνηνγ. 
μὴ παρακολουϑοίη τὰ ταύτης ἀγαθά, γένοιτο ἂν οὐ- 15 tum nisi subsequantur huius bona, fiet nihil horum 


ἐν τῶν π' ὄντων. τοιγαροῦν οὐδὲ ἀνδρείαν τὴν 
μὴ μετὰ δικαιοσύνης ἐπαινέσομεν, καίτοιγε ἡ πάτριος 
φωνὴ τὴν ἐν ὅπλοις ἰσχὺν ἀρετὴν ὀνομάζει μόνην 
εἰ δέ τις αὐτῆς τὸ δίκαιον ἀφέλοιτο, πλημμελημάτων 


ἀφορμὴ μόνων, οὐ μήν τινος γένοιτο ἂν τῶν βελτιό- 20 


νων. ταύτην ἐν ταῖς ἡμετέραις ἐπαρχίαις ὁρῶντες 
παρεωραμένην, νόμῳ ϑεραπεύοντι ϑεὸν ἀναρρῶσαι 
καὶ πρὸς ἰσχὺν πρέπουσαν ἀγαγεῖν φήϑημεν vat. 


Out οὗ 


πολλοὶ yàp oi niv γράμματα ϑεῖα οἱ δὲ mov 


quae competent. Itaque nec fortitudinem quae non 
est cum iustitia laudabimus, cum scilicet patria lin- 
gua fortitudinem in armis virtutem appellet solum; 
et si quis ab ea iustitiam subtrahat, delictorum oc- 
casio solummodo, non quorumdam bonorum fiet. 
Quam in nostris provinciis intuentes contemni lege 
placenti deo eam corroborare et ad fortitudinem de- 
centem deducere iudicavimus oportere. Plurimorum 
namque alii quidem litteras sacras alii privilegia alii 


δὲ πραγματικοὺς τύπους οἱ δὲ προςτάξεις ἀρχικὰς οἱ 25 pragmaticas formas alii praecepta iudicum quidam 


δὲ ἄλλας ἐξ ἄλλων εὑρίσκοντες προφάσεις ἑαυτοῖς κατα- 
πράττουσι τὸ πλημμελεῖν μὲν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, ἔξω 
δὲ ἐκείνων δικάξεσϑαι προςποιεῖσϑαι. 0 γὰρ ἐπί τι- 


ex aliis adinvenientes occasiones sibi peragunt 
peccandi quidem ut in provinciis et extra eas liti- 
gare simulent. Qui enim in quolibet loco male pati- 


vos τόπου παϑὼν κακῶς ἢ τι τῶν οἰκείων ἀποβαλὼν tur aut aliquid suorum amittit aut de terminis terrae 


ἢ περὶ ὅρων γῆς δικαζόμενος 
περὶ νομῆς ἢ περὲ ὑπι ἢ περί τινος ἄλλου πῶς 
ἂν ἰσχύσειεν (Ev) ἑτέρῳ τόπῳ τὰς ἀποδείξεις ὧν ἔπαϑε 
παρασχεῖν; οἱ γὰρ ταῦτα πράττοντες δύναμιν ἐνδει- 
κνύμενοι μόνην καὶ ἰσχὺν οὐ τῷ δικαίῳ πιστεύουσαν 


ἢ περὶ δεσποτείας ἢ 830 litigat aut de proprietate aut de possessione aut de 


hypotheca aut de alio quocumque, quomodo valebit 
in alio loco probationes horum quae pertulit ex- 
hibere? haec enim agentes ostendentesque potentiam 
solam et fortitudinem, ita iuste credentes talia ma- 


Nov. LXIX (Authent. LX XIII — Coll. V tit.20: gloss.) Graece extat in ML, cap. 1 (Προαγορεύομεν πᾶσε ..... )—4 
in B 6,21. — Epit. Theod. 69, Athan. 4,13. Iulian. const. LXIIL 1 : 








LXIX. 


UT OMNES OBOEDIANT PRAESIDIBUS PROVINCIARUM TAM IN CRIMINALIBUS QUAM 
IN PECUNIARIIS CAUSIS, ET UT IBI CAUSAE EXAMINENTUR, NEV E QUISQUAM EX PRI- 
VILEGIO QUODAM EXCIPIATUR PRAETER SACRAM PRAGMATICAM SANCTIONEM. 


Imperator lustinianus Augustus Constantinopolitanis. à 
Praefatio. Una omnium perfectissima virtus inter homines censenda est, quae ius suum cui- 


ue tribuit, iustitiam dicimus quae ex re ipsa nomen duxit. Nam ceterarum quam 
eorum quae conveniunt. Itaque ne fortitudinem qui. 
laudabimus, tametsi patria lingua solam 1 


ilius beneficia sequantur, nihil 
coniuncta non si 


virtutum nisi 
1 quae iustitiae 
quae in armis est vim virtutem nominat: 


quodsi quis ei iustitiam tollat, deliciorum tantummodo neque vero boni ullius copia erit. Hanc cum in 
provincüs nostris neglectam videamus, lege deo accepta corroborandam et ad vim idoneam adducendam 


putavimus. Multi enim sive sacris litteris sive 
ectra eas autem litigandum esse contendant. 


Etenim 


: n 1 privilegüs sive regnat sanctionibus sive iussionibus 
magistratuum sive aliis aique aliis causis inventis sibi impetrant ut delicta q 
im qui in loco aliquo iniuria 


uidem in provinciis committant, 
ectus est vel quid sua- 


rum rerum amisit vel de finibus agrorum vel de dominio vel de possessione —— vel de alia 


fee re litigat, quomodo valeat in alio loco probationes eorum quae passus est ex. 


ere? Nimirum qui 


águnt, potentiam solam et vim quae iustitiae non confidat ostentantes eiusmodi artes moliuntur ; 





2 ὑπακούειν LB Ath. c] ὑπακούειν xai πείϑειν M | 
3 τῶν ἐπαρχιῶν — ἴ τύπου om. Theod., «ai — '1 τύπου 
om. Ath. | ἴ χωρὶς — τύπου MLB] nec hue conventi 
deducantur nisi sacra pragmatica forma exhiberi quem- 
piam iusserit c | 11 Μίαν] Unam quidem (i. e. μέαν 
μὲν ἢ) ς | πασῶν Msc] πᾶσι L Theod. τῶν πασῶν Ath. | 
τελεωτάτην M Ath.] τελειοτάτην Γ, Theod.|| 13 δὲ ΜΠ] 
δὴ eum Serimgero vulg.| 20 ἀφορμὴν M|| 22 παρορω- 
238 ἀγαγεῖν ΜΠ ἀναγαγεῖν L ἢ 
28 προςποιεῖσϑ'αε om. L ἢ 31 περὲ νομῆς] περὲ om. M? | 
32 ἐσχύσηεν L; ἐν addidi | 34 ov τῷ δικαίῳ πιστεύ- 
ουσα»] ita iuste (i.e. οὕτω δικαίως) credentes c 





1 LXX V | 2 obediat V || 3 et] ut :* || et om. εἶ | 
in om.t| 4 peeuniariis RV] causis add. t vulg. || 6 hune 
V: | conuenta :* | deducant V | 9 Idem] Impr. E || 
14 iustitiam V | unamquaque εἶ unamqueque :? unaque 
er unaquae corr. R | 15 subsequatur :' | fiet] fet et 
γε | orum V! | 16 competent Καὶ V?? in mg.] compete :! 
eompetunt :*| nee] ne V:| 18 appellasset :*|| 20 non] 
in R!| eorrüdam V'| fiet] fiet occasio libri ἢ 21 legi R' 
legem V:* | 22 placentem V placenti & εἶ | coroborare 
V | 25 iuditium Vt | quidem V | 27 ut V] om. Rt vulg. ἢ 
litigari V | 28 simulent R ἢ] simulant V simulandi vulg. | 
29 aliquidem | ammittit : | 30 litigata ut V' litigat 
ut V3| propria etate V | 31 quomodo vu/g.] modo Καὶ Vt! 
incommodo :* | 32 in alio quocu (quoeu dei) ecompro- 
bationes R!| 33 hoc t| 34 iuste ita R 


Nov. LXIX 1 


390 


UT OMNES OBOEDIANT 





τὰ τοιαῦτα τεχνάζουσι" καὶ ταῦτα ἄνϑρωποι δρῶσιν 
ὡς διηνεκῆ τὴν δύναμιν ἕξειν πιστεύοντες, καὶ οὐκ 
ἀποβλέπουσιν εἰς τὰ πολλὰ καὶ μυρία παραδεί ματα, 
ὅτιπερ ὀψὲ καὶ μόλις καὶ ἐν προβρώποις εὐαριϑμήτοις 
ἐκ δυνατῶν εἴδομεν προϊόντας δυνατοὺς καὶ ἐκ πλου- 
τούντων πλουτοῦντας, τὸ δὲ ἐπίπαν σχεδὸν ἐκ μὲν 
δυνατῶν προΐασιν ἀσϑενεῖς, ἐκ πλουτούντων δὲ πένη- 
τεβ, τῆς τῶν πατέρων ἀδικίας τοῖς ἐξ αὐτῶν κατ- 
ακολουϑούσης' καὶ οὐκ ἐννοοῦσιν οὐδὲ λογίζονται, ὡς 


chinantur, et haec homines perpetrant tamquam per- 
petuam virtutem habituros se confidentes, et non 
respiciunt ad multa et decies milies exempla, quia 
sero tandem et in personis numerabilibus ex poten- 
5tibus vidimus potentes procedere, ex divitibus divi- 
tes, in omne autem paene ex potentibus processerunt 
inanes, ex divitibus autem pauperes, dum patrum 
iniustitia sobolem est secuta, et non cogitant neque. 
reputant, quoniam quod ipsi quasi pro se machi- 


ὅπερ αὐτοὶ δῆϑεν ὑπὲρ ἑαυτῶν μηχανῶνται ταῖς δὺυ- 10 nantur potestatibus utentes, hoc forsan contra eos 


νάμεσι χρώμενοι, τοῦτο ἴσως κατὰ τῶν γινομένων ἐξ 
3 «€ " D - 24€ » 
αὐτῶν πράττουσιν, OV. τῆς αὐτῆς ἐκείνοις ἐπακολου- 
, 
ϑούσης δυνάμεως. 


qui ex eis procreantur agunt, non eadem potentia 
sequente sobolem quae illos. 


CAPUT I. 


Ταῦτα ἐννοήσαντες τὸν παρόντα ϑεῖναι νόμον φήϑη- 


Haec considerantes praesentem ponere legem aesti- 


μεν χρῆναι. καὶ προαγορεύομεν πᾶσι vois ἐν ταῖς éx- 15 mavimus oportere. Et praecipimus omnibus in pro- 


αρχέαις οἰκοῦσιν, δπόσοι τῶν ἡμετέρων κατακούουσι 
; w - ma 
σκήπτρων ἐπὶ τῆς ὑπηκόου πᾶσης τῆς τε εἰς ἀνίσχοντα 
7 - ^ , e - ΄ , 
βλεπούσης τῆς τε πρὸς δυόμενον ἥλιον τῆς τε ἑκατέ- 


gar οὔσης, ὥςτε ἕκαστον ἐφ᾽ ἧς ἐπαρχίας πλημμελεῖ 


ἢ ἐφ "S χρημάτων ἢ ἐγκλημάτων ὑπεύϑυνος γίνεται, 
εἴτε περὶ yns ὁρίων εἴτε περὲ δεσποτείας εἴτε περὶ 
νομῆς ἢ ὑποϑήκης ἢ περὶ ἑτέρας οἱαὀδήποτε προφά- 
σεως, ἐκεῖσε καὶ τὰς εὐθύνας ὑπέχειν (τοῦτο. 25 τὸ 
καὶ τοῖς πρὸ ἡμῶν νομοϑέταις ποικίλως μὲν εἰρημέ- 
vov δὲ ὅμως, εἰ καὶ μὴ καϑαρῶς καὶ ὡς ἡμεῖς αὐτὸ 
διενοήϑημεν), ἀλλὰ μὴ ζητεῖν ὑπερόρια πλεονεκτεῖν. 
1 εἴτε γὰρ μεγάλα τὰ ἁμαρτήματα ἢ τὰ συναλλάγ- 
ματα καϑέστηκε, χρὴ πᾶσε τρόποις ἐπ᾽ αὐτοῖς καὶ 
προςαγγελίαν εἶναι καὶ γραφήν, εἰ δεηϑεῖεν, καὶ ἐξ- 


ἕτασιν ἐπιχώριον διὰ τὸ πρόχειρον τῶν ἐλέγχων" εἴτε 80 minationem provincia 


ES ^ re » " 
nf dc dd dd her 7t Án Wow: μεῖζον (ἂν) ἔτι 
μάρτημα γένοιτο, εἰ μηδὲ éml τοῖς βραχέσι τῶν 
δικαίων ἀπολαύσειεν, ἀλλ᾽ ἀναμένοι γενέσϑαι τε ἐπ᾽ 
- -— 9 3L x 
ἀλλοδαπῆς χώρας ἐκεῖσέ τε αὐτὸν ἄγειν καὶ περὶ τού- 


vinciis iudicibus quicumque nostris oboediunt sceptris 
in universa dicione et quae ascendentem videt et 
quae occidentem solem et quae ex sm est la- 
tere, ut unusquisque in qua provincia delinquit aut 


20in qua pecuniarum aut criminum reus fit, sive de 


terra et de terminis Sive de proprietate sive de pos- 
sessione aut hypotheca vel de qualibet alia occasione, 
ilic etiam iuri subiaceat (hoc enim apud praece- 
dentes legislatores varie quidem, tamen dictum est, 


25licet non pure et sicut nos illud consideravimus), et 


ultra terminos litigare non quaerat. 
1 Sive enim magna delicta [sint] sive contractus 
consistunt, oportet omnibus modis super eis et con- 
ventionem esse et — si opus fuerit, et exa- 
em propter facilem probatio- 
nem; sive in parvo quispiam similiter delinquat, sive 
maius adhuc peccatum fiat, quale est si nec in par- 
vis iure potiatur, sed expectet venire in extraneae 
terrae provinciam, ibique eum convenire et de tali- 


vov δικάζεσθαι, Ov γε οὐδὲ παρόντα οὐδὲ imi τῆς 85 bus litigare, quem neque praesentem neque in pro- 


ev ἴσωβ διὰ τὴν ἰσχὺν τὴν ἐκείνου ἢ διὰ τὴν 
, ^ Mw - 
ἀσϑένειαν τὴν αὑτοῦ μετελϑεῖν δύναται stoosnuórvas. 


vincia forsan propter virtutem illius aut infirmitatem 





idque faciunt homines, tamquam perpetuam potentiam se habituros confisi, neque ad multa illa aíque adeo 
sescenta eaempla respiciunt, u tarde el aegre atque in personis quas facile numeraveris vidimus ea 
potentibus potentes et ea divitibus divites prodire, contra in universum fere ec potentibus infirmi, ea: 
divitibus pauperes prodeunt, cum patrum iniustitia prolem eorum sequatur: neque intellegunt nec secum 
reputant, quod ipsi scilicet pro se potentia sua utentes machinantur, id sese fortasse contra liberos suos 
agere, cum illos non eadem potentia. sequatur. | 

. L His consideratis praesentem. legem ferendam esse existimavimus. Ac praecipimus omnibus, qui 
in provinciis habitant, quicumque sceptris nostris oboediunt per totam dicionem nostram tam quae orien- 
tem quam quae occidentem solem spectat quaeque ab utraque parte est, ut unusquisque in qua provincia 
delictum commisit vel in qua pecuniarum vel criminum reus ft, sive de finibus agrorum sive de dominio 
sive de possessione sive hypotheca sive de alia. qualicumque causa, illic etiam rationem in iudicio reddat 
(id puit etiam ab iis qui ante nos fuerunt legislatoribus varie quidem dictum tamen est, etsi non pure 
nec quemadmodum nos rem consideravimus), ac non eara fines provinciae meliore condicione uti studeat. 
1 Nam sive magna sint delicta vel contractus, omnibus modis eorum et delatio et accusatio, si opus 
fuerit, et ezaminatio in provincia facienda est propter probationum opportunitatem; sive quis in parva 
re similiter pe frin maius etiam peccatum fiat, si actor ne in eziguis quidem rebus iure fruatur, sed. peri- 
clitetur et in. alienam provinciam venire et ibi illum convenire ac de his litigare, quem quidem neque 
praesentem neque in provincia propter illius potentiam forte vel propter suam infirmitatem commode 





4 ὀψὲ xai μόλις] sero tandem ς || 5 προιέσϑαι L 
1 δυνατον M* || 8 ois] τῶν L! || κατακολουϑοῦσε M^? 
12 ἐκείνης Μα- || éxeivows ἐπακολουϑούσης] sequente 
sobolem quae illos c | 16 οἰκοῦσιν] iudicibus c || 18 τοῖς 
τε πρὸς δύο μένον L | ἥλιον post ἀνίσχοντα (17) coll. n) 
21 περὶ γῆς δρίων deterra et de terminis e || 24 ποικίλοις 
L^| 25 ὑμεῖς M || 26 uz LB(s)] μὴδε M μηδὲ vulg. || 
ὑπερορίᾳ cum Scrimgero vulg. | 30 ἐλέγχων» λόγων 
14 | 31 πλημμελοίη MB] πλημμελεῖ L delinquat sive 
(i. e. πλημμελοῖ ἢ ἢ e || ἂν addidi | 32 yívovro L^ | l 
quale est si ς || 33 ἀναμένει M || 39 leg. ovre — οὔτε || 
36 ἢ διὰ] ἢ διά γε B || 31 αὐτοῦ LB 











1 et haec homines V ín ras. || perpetua uirtute t 
2 habitaturos se eonsidentes t* | 3 multa] milia Rt! 

milies £V] milia t vulg. | 4 et nuper sonis {} | innume- 
rabilibus Jibri, corr. vulg. || ex inpotentibus V? t || 5 diuiti- 


bus AR V1] indiuitibus £ non diuitibus V? || 6 omni t 
om« V! om V? || 8 consecuta t! | 9 quasi pro se AV] - 
pro se quasi ὁ | machinatur εἶ | 10 hee ἐ | 11 ex] pro 
R! || 12 sequentem V^? || 14 existimauimus “ὁ || 15 prae- 
cepimus A! || provinciis vulg.] prouincias Jibri || 16 qui- 
eumque] et quicumque V || nostris] nostris iudicibus A 
septris F^ t! || 17 in om. t! | quae et R, et om. t || 18 sol« t! 
est latere V Δ] latere Kt! latere est R? || 19 ut] et 
et ut 125 | unusquis V || deliquit 7| 21 siue possessione 7 
22 uel de V] uel ὁ aut R || 23 iure Rt! | 24 tamen 
tantum t!|| 25 sicuti R || et om. V || 26 non quaerant V! 
nequeant V3|| 27 magis V! || sint seciusi || 28 omnibus 
modis oportet V || super eis et] et super his || 29 opos 4 
et om. V! I 31 sive maius] sive del. Beck | 32 in parvis 
paruus A!| 33 patiatur ΚΝ’ εἰ || sed] «et V^|| 35 quem] 
al. qui s. v. R? | prouintiam £ || 36 forsan om. R' || aut 





propter infirmitatem t 








JUDICIBUS PROVINCIARUM .-:7891 


Nov. LXIX 1. 2 





τί γὰρ dv εἴη σχετλεώτερον ἢ τὸν ἀδικηϑέντα τυχὸν 
ἢ περὶ ἀφαίρεσιν βοὸς ἢ ἵππου ἢ τῶν ὑποζυγίων 
τινὸς ἢ βοσκημάτων ἢ (ἵνα τοὐλάχιστον εἴπωμεν) κατ- 
οικιδίας ὄρνιϑος, τοῦτον ἀναγκάζεσϑαι μὴ xaO ἣν 
ἀφήρηται χώραν δικάζεσϑαι, ἀλλ᾽ ἀλλαχόσε τρέχειν 
κἀκεῖσε τὰς ἀποδείξεις ὧν ἔπαϑεν ἀπαιτεῖσϑαε, καὶ 


. ἢ πολλαπλασίαν ὑπομένειν τὴν δαπάνην τῆς τοῦ πράγ- 


ματος ἀποτιμήσεως ἢ τὴν ἀπορίαν στενάζοντα φέ- 
ρειν; ἔνϑεν ἡμῖν πλῆϑος πολὺ τῶν προξιόντων ἐφ 


΄ 


suam convenire poterat competenter. Quid enim erit 
durius quam laesum forsan circa sublationem bovis 
aut equi aut iumentorum alicuius aut pecudum aut 
(ut exiguum dicamus) domesticae gallinae, hunc cogi 
5non in qua aufertur provincia litigare, sed alibi cur- 
rere et illic probationes horum quae pertulit exigi, 
et aut plures expensas pati quam rei aestimationem, 
aut inopiam ingemiscentem ferre? Hinc nobis mul- 
titudo plurima est interpellantium cotidie, et crebro 


ἑχάστης ἐστί, xai τά γε πολλὰ ἐπὲ τοιαύταις αἰτίαις 10 in talibus causis inquietamur parvarum gratia occa- 


ἐνοχλούμεϑα μικρῶν ἕνεκα προφάσεων, αὐτοί τε πολ- 

xs ὑπομένοντες ὀχλήσεις ὁρῶντές τε πολὺ μὲν πλῆ- 
Soc ἀνδρῶν πολὺ δὲ γυναικῶν ἐκ τῶν οἰκείων τόπων 
ἐξανιστάμενον καὶ εἰς ταύτην ἀφικνούμενον τὴν εὐ- 


Sionum, et ipsi multas sustinentes importunitates et 
videntes plurimam quidem multitudinem virorum plu- 
rimamque mulierum ex propriis locis agitatas et ad 
hanc venientes felicissimam civitatem, quorum plu- 


δαίμονα πόλιν, ὧν oí πλεῖστοι καὶ μεταιτοῦντες καὶ 1Ὁ rimi etiam mendicantes et afflicti hoc agunt, inter- 


΄ - ΄ » “ € Σ 
ἐρανιζόμενοι τοῦτο πράττουσιν, ἔστε δὲ ὅτε xci τε- 


λευτῶσιν ἐνταῦϑα. 


dum quoque hic moriuntur. 


CAPUT 1l. 


. Ei uiv ovv ἐνδημοῖεν ἄμφω τῇ χώρᾳ 0 τε ἐνάγων 
0 τε ἐναγόμενος, μηδαμῶς εἰς ἑτέραν ἐπαρχίαν τὸ 
πρᾶγμα fine 

λὲν, μήτε ἐκ προνομίου τινὸς μήτε ἐκ κελεύσεως, ἀλλ᾽ 
αὐτόϑι τέμνεσϑαι. εἰ δὲ ὃ μὲν πάρεστιν ὃ δὲ àm- 
ἐστιν, ὃ δὲ παρὼν ἐκ τῆς οἰκίας τοῦ μὴ παρόντος 
ἀδικεῖταει, ἐν αἰτίαις γινέσϑω πᾶσι τρόποις αὐτὸς 


ϑαι μηδὲ εἰς ταύτην τὴν εὐδαίμονα mó-20tur neque 


Si igitur fuerint ambo in provincia et actor et 
reus, nequaquam ad aliam provinciam causa traha- 
hanc felicissimam civitatem, neque ex 

rivilegio cuiuspiam neque ex iussione, sed illic deci- 

. Si vero alter quidem adest alter autem ab- 
est, qui vero praesens est ex domo absentis in- 
iustitiam patiatur, conveniatur omnibus modis ipse 


ὃ τὴν ἀδικίαν πεπραχώς, εἴτε φροντιστὴς εἴτε μισϑω- 25 qui iniustitiam egit, sive curator sive conductor sive 


τὸς εἴτε δεοτιεοῦν τῶν αὐτοῦ εἴη. ἐξέστω δὲ αὐτῷ 
πρὸς τὸ τῆς ἐπαρχίας διάστημα κατὰ τὸν νόμον τὸν 
κοινὸν τὸν πάλαε κείμενον προϑεσμίαν λαμβάνοντι 
μηνύειν τὰ περὶ τούτων ἐκείνῳ πρὸς ὃν τὸ πρᾶγμα 


quicumque sit eius, et liceat ei secundum provinciae 

spatium et secundum legem communem antiquitus 

positam indutias accipientem nuntiare quae de his 
sunt illi ad quem causa refertur. 


1 ἀναφέρεται. ἀλλ᾽ si uiv σύνεγγυς ἡ ἐπαρχία καϑ- 3801 Sed si quidem vicina provincia est in qua hoc 


ἔστηχεν ἐν ἢ τοῦτο πράττεται, μιᾶς ἢ δύο μόνων 
ἐπαρχιῶν ἐν μέσῳ καϑεστωσῶν. τεσσάρων αὐτῷ μη- 
νῶν διδόσϑω προθεσμία" εἰ δὲ μεῖζον εἴη τὸ διά- 
στημα, ἕξ εἰ δὲ ἐκ Παλαιστίνης τυχὸν ἢ AiyUzTov ἢ 


ἔκ τινος τῶν ἐθνῶν τῶν πορρωτέρω, μῆνες ὀκτῶ 35longinquarum, menses octo a 


πρὸς τοῦτο ἀρκέσουσιν" εἰ δὲ ἐκ τῶν ἑσπερίων ἐθνῶν 
ἢ τῶν ἀρχτῴων ἢ τῶν ἐπὶ «Ἰιβύης, τηνικαῦτα ὃ καὶ 


agitur una aut duabus mansionibus in medio pro- 
vinciarum constitutis, quattuor ei mensium dare in- 
dutias; si vero maius sit spatium, sex; si vero ex 
Palaestina forsan aut ex to aut ex gentium 
hoc sufficient; si 
vero ex hesperiis gentibus aut septentrionalibus aut 
in Libya, tunc quod etiam ———— legislatori- 


τοῖς πρὸ ἡμῶν νομοϑέταις αὐτάρκης δόξας sivas χρός bus sufficiens visum est esse tempus determinatum, 
c. 2 argumentum notatur 'Poz. 17, 3; 21, *. 





convenire potest. Quid enim acerbius sit. quam eum qui iniuria affectus est. vel per bovem forte ablatum 
vel equum vel iumentum aliquod vel pecudem vel (ut rem minimam dicamus) nam, cogi ut non in qua 
provincia res ei ablata est litiget, sed alio currat ibique probationes eorum quae passus est poscatur, 
atque aut multo plures expensas ipsius rei pretio sustineat aut cum gemitu inopiam ferat? unde magna 


- est multitudo cotidie nos interpellantium, et plerumque in eiusmodi causis ob negotia parvi momenti ob- 


, cum et ipsi magnis afficiamur molestiis et videamus magnam virorum magnamque mulierum 
multitudinem suis sedibus exciri et ad hanc felicem. urbem venire, quorum plurimi vel mendicantes et 
stipem τοῖς ipd hoc agunt, nonnumquam etiam hic moriuntur. 

IL IHaque si quidem uterque in provincia sit et actor et reus, nullo modo in aliam provinciam 
neve in hanc felicem urbem causa. trahatur, neve ex privilegio aliquo neve ex iussione, sed ibidem de- 
cidatur. Sin alter quidem adest, alter vero abest, et qui praesens est ex domo absentis iniuria afficiatur, 
omnibus modis is ipse qui iniuriam commisit, conveniatur, sive procurator sive conductor sive quicumque 
alius sit eorum qui ad illum pertinent. Liceat vero eidem secundum provinciae distantiam ex lege com- 
1 muni olim lata dilationem accipere et de his nuntiare illi ad quem res pertinet. — Atque si quidem 
provincia in qua hoc agitur propinqua sit, una vel duabus provinciis interpositis, quattuor mensium di- 


latio detur; sin maior sit distantia, sex; si vero ex Palaestina forte vel Aegypto vel remotiorum gen- 


tium ali. 


qua, menses octo ad hoc sufficient; denique si ex occidentalibus vel septentrionalibus gentibus vel 


quae in Libya sunt, tum quod etiam legislatoribus qui ante nos fuerunt sufficiens visum est tempus de- 





1 ἢ τὸ»] εἰ τὸν L! | 2 ἢ περὶ] ἢ om.c | 3 τὸ ἐλάχι- 
στον LB | 4 zv] 7* L'|8 ἀποτιμήσεως in litura L || 
ἀπορία») ἀδικίαν coni. Zachariae non recte | 11 νεκρῶν 
B* | αὐτοί τε LBs] αὐτοὶ M || 12 ἐνοχλήσεις B | τε 
om. B || 13 οἰκίων M | 14 ἐξανιστάμενον et ἀφικνού- 
utvov M(s)] ἐξανισταμένων et ἀφικνουμένων LB | 


. 18 ov» om. L || 24 γενέσϑω B*|| 25 μισϑωτὴς B* | 


26 αὐτῶν B* | 30 7] ἢ L^ | 31 μόνων] μόνον Bí mansio- 
num (i.e. μονῶν) ς | 32 καϑεστασῶν L | 33 0:000 90 
B* δίδοσθαι L (cfc) ἢ εἰ δέ γε μεῖζον B || 35 τινος 
om. s | τῶν ἐϑνῶν πορρωτέρω B τῶν πορρωτέρω 
ἐθνῶν L| 81 λιβυκ L ἢ 38 cf. Cod. 3,11, 1.1 | zoó- 


vows? L? 





. l poterit ε | competentem ἘΠῚ 2 forsan] forsan et t | 





sublatione R!|| bovis] aut bouis V | 3 equis V' | 4 do- 
mestica gallina (galina V) Vt! || 5 provincia litigare] pro- 
uintiare R* || sed] sed et V | 6 exigi et] exiget V! ἢ 
1 extimatione R estimatio est εἶ | 8 aut] atque * || inge- 
mescentem Rt£||9 est om. t| 12 sg. plurimarumque ἐξ ἢ 
13 ad om. t! | 15 hoe om. R? || interdum quoque] et inter- 
dum etiam :* | 18 rubr. De praesentibus reis in marg. R t 
(ex Iul.) | prouintiam V: || 19 reus] actor V! | ad aliam 
— 22 adest, alter uero scr. R? in ras. 3 versuum || 22 si uero 
alter] in haec desinit t f. 82" || rubr. De absentibus reis in 
marg. R (ex Iul.) | autem V] uero R(?) || 23 vero] non Vt] 
abscentes V! | 25 iniustiam E | 2$ de] et de V' | 
29 quam V | 31 una R vulg.] et una V*?, om. V | 32 dari 
Beck | 33 spatium sit Καὶ || 37 libia RV | quod etiam V] 
etiam quod in R | 38 est Καὶ vulg.] om. V || determinatum] 
add. sit? 


Nov. LXIX 2.3 


* —— — 


vos ὁριζέσϑω, φαμὲν δὲ τὸν τῶν ἐννέα μηνῶν" ὥςτε 
ἐκεῖνον, si μὲν αὐτῷ τῷ μεμηνυκότιε πιστεύει, τὴν 
δίκην ἐκείνῳ ταύτην ἐπιτρέπειν, εἰ δὲ ἀλλοιότερόν τι 
πρὸς ἐκεῖνον φρονεῖ, ἕτερον γοῦν ἐκστέμστειν τὸν ὑπο- 
δεξόμενον ncs τρύποις τὴν ἐναγωγὴν καὶ πληρώσοντα 
πάντως τὰ ψηφιζόμενα, εἰ μὴ ἔφεσις ἀκολουϑήσειεν, 
εἴτε ἐπὶ μείζονος εἴτε ἐπὶ ἐλάττονος αἰτέας. Εἰ δὲ 
ὁ μὲν μηνύσειεν O δὲ ovx ἐπιτρέψειε, καὶ ὃ τεταγμέ- 
νος παραδράμοι χρόνος, ὡς δὴ κυρίως πράττοντα τὸν 


339 


UT OMNES OBOEDIANT 


hoc est novem mensium: ut ille, si quidem ipsi 
nuntianti credit, litem illi eam committat, si vero. 
aliud aliquid de illo sapit, alium dirigat suscepturum 
modis omnibus actionem et completurum omnino 
5quae decernenda sunt, nisi appellatio fuerit sub- 
secuta, sive in maiori sive in minori causa. Sin 
autem ille quidem nuntiet ille vero non ordinet, et 
statutum transeat tempus, tamquam firme agentem 
eum qui conventus est et pro absente persona etiam 


ἠτιαμένον xai ὑπὲρ τοῦ ἀπόντος προβώπου καὶ ἄκοντα 10 invitum praesentet negotii iudex apud suum tribunal 


παραστησάσϑω ὁ τῆς ὑποϑέσεως ἀκροώμενος παρὰ 
τὸ οἰκεῖον δικαστήριον, καὶ τὴν δίκην ἐξετάσας παρόν- 
τος τοῦ τὴν ἐναγωγὴν ὑφισταμένου καταδικαζέτω καὶ 
αὐτὸν εἴπερ ὑπεύϑυνος φανείη, καὶ πρός γε ἐκεῖνον 


et causam examinans praesente eo qui conventio- 
nem suscepit condemnet etiam eum, in quo obnoxius 
apparuerit, insuper et illum post huiusmodi admoni- 
tionem mittere in provinciam non volentem, si tamen 


τὸν μετὰ τὴν τοιαύτην ὑπόμνησιν ἐκπέμψαι τινὰ xat&.15 omnino obnoxius apparuerit. Et si quidem locuples 


τὴν χώραν μὴ βουληϑέντα, εἴπερ ὅλως ὑπεύϑυνος 
φανείη. καὶ εἰ μὲν εὔπορος εἴη, αὐτὸς ἐκτιννύτω τὰ 
ἐκ τῆς ψήφου, εἰ δὲ ἀπόρως ἔχοι καὶ μὴ ἀρκοίη πρὸς 
τὸ πᾶν τῆς καταδίκης, τηνικαῦτα καὶ ἐκ (τῶν) τοῦ 


2 , ΕῚ , - , € 1 " 
ἀπόντος ἀναπληρούσϑω TQ νενικηκότε ἡ éni τούτῳ 20 


ζημία. 


CAPUT III. 


Εἰ δὲ οὐδὲ αὐτὸς φανείη ὃ τὸν κύριον τῆς δίκης 

, ^ » ^ € AX - , 
παραστήσασϑαι κελευσϑεὶς ἢ τὸν ὑπὲρ αὐτοῦ νομί- 
μως πράττοντα, τότε καλείσϑω μὲν τῇ τοῦ νόμου 


sit, ipse — quae decreta sunt; si vero us 
sit quod habet aut non sufficiat in ista condem- 


natione, tunc et de absentis rebus compleatur victori 
damnum huiusmodi. 


Si vero neque ipse apparuerit qui dominum litis 
praesentare iussus est aut qui pro eo legitime cogan- 
tur, tunc vocetur quidem legitima voce, non autem 


φωνῇ, μὴ ὑπακούων δὲ καταδικαζέσϑω καὶ &mzov250boediens condemnetur et absens secundum schema 


κατὰ τὸ καλούμενον τῶν ἐρημοδικίων᾽ σχῆμα. ὁ γὰρ 
κατὰ προπέτειαν ἀπολιμπανόμενος κατ᾽ οὐδὲν ἂν ἐλάτ- 
vow τοῦ παρόντος νομισϑείη. εἰ μέντοι ὁ μὲν ἴσως 
παραγένοιτο ἢ στείλειέ τινα, ὁ δὲ κατηγορήσας ἅπο- 


quod appellatur eremodicium (id est desertae causae). 
Nam qui per contumaciam deserit, in nullo minor 
praesente putabitur. Si vero ille quidem forsan ad- 
venerit aut miserit quempiam, accusator autem desit, 


Asp sin, τότε καὶ ἀφιέτω τὸν ÉvayÓusvov xai vàs30tunc et absolvere reum et damna eius mederi ca- 


ζημίας αὐτῷ ϑεραπεῦσαι τὸν συκοφάντην καταναγκα- 
ζέτω. οὕτω γὰρ ἔσονται μέτριοι πάντες, οὕτω τοῦ 
πλημμελεῖν παύσονται, οὕτως οὐχ ἡγήσονται δύνασϑαι 
1 τὸ πλουτεῖν τοῦ δικαίου κρατεῖν. Καὶ οὐ λέληϑεν 


lumniatorem cogat. Sic erunt temperati omnes, sic 
peccare cessabunt, sic non putabunt potentiam di- 
vitiarum iustitiae praevalere. 

1 Nec latet nos quia forsan neque hoc sufficiet ad 


ἡμᾶς, ὡς ἴσως οὐδὲ τοῦτο ἀρκεῖ πρὸς τελειοτάτην τοῦ 35 perfectissimam causae medelam, cum iudicantes po- 


πράγματος ϑεραπείαν, τῶν δικαζόντων τοῖς δυνατω- 
τέροις μᾶλλον ἢ τοῖς τὰ δικαιότερα βουλομένοις καὶ 
ἐπιχωρίοις χαριζομένων. ἀλλ᾽ ὅμως ἴσμεν τό γε πλεῖ- 
στον τῶν. ἀδικημάτων ϑεραπεύσαντες τῇ νομοϑεσίᾳ 


tentioribus magis quam iustiora volentibus et ad 
provincias venientibus praestent. Sed tamen novi- 
mus plurima iniustitiarum curata ab hac legislatione, 
magis autem, quantum ad nos est, totum erit sana- 


ταύτῃ, μᾶλλον δὲ τό γε ἐφ᾽ ἡμῖν τὸ πᾶν ἔσται τεϑερα- 40 





finiatur, novem mensium dicimus: ut ille, si quidem ipsi qui nuntiavit confidit, hanc litem illi mandet, 
sin vero alienam de eo sententiam habet, alterum certe mittat qui omnibus modis actionem suscipiat. et 
omnino iudicatum solvat, nisi appellatio secuta sit, sive in maiore sive in minore causa. Quodsi alter 
quidem nuntiaverit, alter autem non mandaverit, et tempus constitutum transierit, iudex causae eum qui 
conventus est tamquam legitime etiam pro persona absente acturum quamvis invitum proprio iudicio sistat, 
atque causa examinata praesente eo qui actionem. sustinet et ipsum condemnet, si quidem noxius aru- 
erit, et insuper. illum. qui post eiusmodi admonitionem in provinciam aliquem mittere noluit, st modo 
omnino nozius apparuerit. Atque reus si locuples sit, ipse solvat iudicatum, sin autem inops sit nec 
iudicato omni ex parte satis faciat, tum etiam ex absentis rebus victori damnum ea in re resarciatur. 

Si vero ne is quidem compareat qui dominum litis vel eum qui pro eodem legitime agat sistere 
iussus est, tum vocetur quidem legis voce, quodsi non oboediat, absens quoque condemnetur secundum 
formam eremodiciorum quae appellantur. ui enim per contumaciam iudicium deserit, haudq 
inferior iudicabitur eo qui praesens est. Si tamen ille quidem forte venerit aut miserit aliquem, accu- 
sator autem desit, tunc et reum dimittat et detrimenta ei resarcire calumniatorem cogat. Ita enim omnes 
1 continentes erunt, ita peccare desinent, ita non putabunt posse divitias iustitiam superare, — Neque latet 
nos fortasse ne hoc quidem sufficere ad causam planissime sanandam , cum iudices potentioribus magis 
quam iis qui iustiora volunt et in provincia sunt gratificentur. Attamen scimus maaimam quidem partem 
iniuriarum nos hac lege lata sanasse, immo quantum in nobis est totum sanatum erit. Qui enim non 





1 δριζέσϑω M] ὡρίσϑω LB (c) ἢ 45g. πᾶσι τρόποις 
τὸν ὑποδεξάμενον B*|| 9 πληρώσαντα LB* || 6 ἔφεσις] 
ἕτερος L, ἤτοι ἔκκλητος s.v. M || 8 οὐκ om. B* | 9 κύριον 
L || 10 καὶ ante vnip abesse malit Zachariae sine causa | 
12 παρόντος LBs] ὡς παρόντος M || 15 τινὰ om. ς ἢ 
18 xai μὴ] aut non s | πρὸς τὸ πᾶν τῆς καταδίκης] 
in ista condemnatione ς | 19 τῶν add. Haloander ez c 
(ἐκ τῶν τοῦ ἀπολιμπανομένου πραγμάτων Ath., sim. 
Iul., Poz. 17,3) || 23 τὸν --- πτράττοντα] qui — cogantur c | 
24 καλεῖσϑαι Β΄ | 26 ἐρημοδικεῶν M || 32 οὕτω γὰρ M] 
οὕτως ΓΒς || 33 παύσονται Haloander] παύσοινται L 
παύσοιντο MB || δύνασϑαε om. Bf || δύνασϑαι τὸ πλου- 
τεῖν] potentiam divitiarum ς || 36 δικαζόντων in litura 
L | 38 ἐπιχωρίοις B] ἐπὶ χώρας ML ad provincias ve- 
nientibus c, unde ἐπὶ χώρας παραγενομέψοιβ Haloander, 
vulg. | 40 ϑεραπευμένον Β΄ 


1 ποὺς V!| ut ille Beck] utile libri 2 eredidit A? 
5 decernenda V] discernenda A | 6 sim RE] si V vulg. 
10 praesente V! | f2 obnoxius] omnino add. R* || 14 pro- 
uintia AR | uolente R'|| 15 obnoxius omnino £Z || locu- 
plex RV || 16 de cetera R' | 17 habeat A || 22 qui] 
quid V? | dominum] deum A! dominium A*| 23 est R? 
vulg.] om. R!V || le|time V! | cogatur vulg. (agat Beck) || 
25 obediens] conueniens A!|| 26 heremodicium A^ here- 
modicum A?V? heremodieui V! | 28 quidem om. V! | 
29 quemquam (quequam V!) RV] quempiam vulg. 
30 *reum] eum Vvulg. eum qui R || 31 *temperati omnes] 
temperationes R temperatiores Vvulg. || sic peccare] spe- 
ctare R! || 32 cessabit V^ || potentiam V?] potentiarum V! 
potentias R || 35 tutelam A | 38 legis ratione A || 39 ad] 
aut V^ || sanatum] si natum V^ 


τ 











m 











IUDICIBUS PROVINCIARUM 353 


Nov. LXIX 3.4 





mevuévov. oí γὰρ ovx ἄλλως παραδιδόντες τὰς py 
εἰ μὴ πρότερον ὅρκον ὑπό οὗ ταύτας π 


βάνοντες, ὥςτε τὸ δίκαιον ἅπασι κρίνειν καὶ καϑαρὰς 


* 


φυλάττειν τὰς χεῖρας, οὐδὲν οἶμαι μετὰ τὸν παρόντα 


tum. Nam qui non aliter tradimus cingula, nisi 
prius iusiurandum subierint haec accipientes iuste 
omnibus iudicare et puras servare manus, non puto 
post praesentem legem altero quolibet egebimus aug- 


νόμον ἑτέρας τινὸς δεησόμεϑα προρϑήκης, εἴ ys oí μὲν ὅ mento, si illi quidem iuste iudicent ad legem simul 


δίκαια δικάζουσι πρὸς τὸν νόμον τε ὁμοῦ xai τὸν οἱ iusiurandum respicientes. 
ὅρκον βλέποντες. 
CAPUT IV. 


ἢ τῶν ἐπιχωρίων ἀρχῶν τοὺς ἀδικοῦν- 


προφάσει δημοσίας αἰτέας 7 
ταῦϑά τινα γενέσθαι προρτάξειεν, ἢ ὃ νόμος ποιοίη 


ὁποῖον ἐπὶ τῶν ἐκκλήτων, καίτοι 7 xai τοῦτο κατὰ 


τὸ πολὺ μέρος ἐθεραπεύσαμεν πολ 


2 , 


ς τῶν μειζόνων 


— δὲ 

τας οὐ ὲ εἷς οὐδεμιᾷ χρώμενος ἢ προνομίᾳ ἢ δυνάμει 
ἢ τύπῳ, πλὴν εἰ μὴ θεῖος ἡμέτερος πραγματικὸς τύπος 
* λϑὼν ἀγώγιμον ἐν- 


Abripiat autem nullus provincialibus cingulis vio- 
lentos, nullo utens privilegio aut potestate aut forma, 


10 nisi forte sacra nostra pragmatica forma occasione 


—— causae procedens exhibitum hic quempiam 

eri praecipiat, aut lex hoc faciat koe est super 
ppellationibus, licet etiam hoc ex m parte cura- 
plurimos maiorum iudicum in provinciis bn 


a 
vimus, 


ἀρχόντων τῶν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἐφέτας καϑιστῶν- 15 pellationum constituentes, ut apud illos magis ap 


τες, ἵνα παρ᾽ ἐκείνοις μᾶλλον τὰ τῆς ἐφέσεως, ὅταν 
μὴ περὶ ἔστου τινὸς εἴη τὸ ζητούμενον, ἢ κατὰ 
1 ταύτην ἀγωνίζοιτο τὴν εὐδαίμονα πόλεν. Τοῦτον 
οὖν ἀναϑέντες δικαιοσύνῃ τὸν νόμον ἔτι μᾶλλον ποι- 
ἔχειν κατ᾽ αὐτοῦ τινα προνομίαν, μηδὲ ἐξαερεῖσϑαι 
τοῦ νόμου τούτου μηδ᾽ ὁτεοῦν προνόμεον, μηδὲ εἴ τινε 
τῶν ἁγιωτάτων τῶν πεφιλοτέμηται ἢ Tiv& τῶν 
εὐαγῶν ξενώνων ἢ ὅλως τῶν σεβασμιωτάτων οἴκων, 


latio, quando non de maximo negotio fuerit quaestio, 
quam in examinetur maxima civitate. 

1 Hanc dicantes iustitiae legem adhuc potius fa- 
ciemus eam iustiorem, si nulli permittamus habere 


ἥσομεν αὐτὸν δικαιότερον, εἰ μηδενὲ συγχωρήσομεν 20 contra eam quaedam privilegia, neque excipi ab hac 


est aut alicui venerabilium 
xenodochiorum aut aliis reverentissimis domibus, aut 
cuilibet ipsarum imperialium domuum aut sacro patri- 


lege quolibet privilegio, nec si cuilibet sanctarum 
esiarum largitum 


ἢ twi τῶν αὐτῆς τῆς βασιλείας οἴκων ἢ τοῦ ϑείου 25 monio aut sacris privatis, quae merito post super- 


πατριμονίου ἢ τῶν ϑείων πριβάτων, αἵπερ εἰκότως 
μετὰ τὴν ἀνωϑέν εἰσε τιμὴν δεύτεραι τεταγμέναι, 

ὲ εἴ τισι τῶν ἀρχόντων ἢ ἐν δυνάμεσιν ὄντων 
5 ὅλως τῶν ὑφ᾽ ἡμᾶς τεταγμένων ἀνθρώπων" ἀλλ᾽ 


, , 


num honorem secundo loco sunt posita, nec si ali- 
quibus iudicibus aut in potentatu positis aut omnino 
sub nos constitutis hominibus: omnes oboediant 
legi et succumbentes iustitiae sanctioni honorent eam 


ἅπαντες ὑπακούοιεν TOU νόμου, xal ὑποκεκλεμένοε τῷ 30 et per omnia habeant fortem, non solum in semet 


τῆς δικαιοσύνης ϑεσμῷ Tiugév τε αὐτὸν xai διὰ πάν- 
TOV 4 ἐσχυρόν, μὴ μόνον sis ἑαυτοὺς βλέποντες, 
ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς rs διαδοχάς, καὶ εἰδότες es οὐδὲν 
σχεδὸν τῶν ἐπὶ γῆς ἐπὶ ταὐτοῦ μένει, ῥέεε δὲ ἡ φύ- 
πάς, ἃς οὔτε προϊδέσϑαι ῥάδιον οὔτε προειπεῖν, ϑεοῦ 
μόνου καὶ βασιλέως ἀκολουϑοῦντος ϑεῷ ταύτας κυ- 
βερνᾶν μετρίως τε καὶ ἐπιεικῶς δυναμένου. 


ipsos respicientes, sed etiam in futuras successiones, 
et scientes quia nihil paene in semet ipso manet, 
sed currit natura semper multas evolvens mutatio- 
nes, quas neque providere facile est neque praedi- 


σις ἀεὶ εἰς πολλὰς xai dur, ἄνους ἐξελειττομένη τρο- 80 cere, deo solummodo et imperatore sequente deum 


haec gubernare mediocriter et mansuete valente. 


cap. IV pr. summarium habet tractatus περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 5 p.192 Heimb. ex Athan. 





aliter magistratus conferamus, nisi qui eos suscepturi sunt iusiurandum 
turos omnibus purasque manus servaturos esse, minime opi 


bimus, si quidem illi iuste iudicabunt 


prius praestent se iuste. iudica- 
altera adiectione post hanc legem indige- 


μ legis simul et iurisiur: inierendi rations. habita. 
IV. Nec vero a magistratibus provincialibus delinquentes quisquam 


ipie aut privilegio ullo aut 


potestate aut sanctione utens, nisi foríe sacra nostra pragmatica sanctio causae nomine prolata 


aliquem huc exhiberi iusserit, sive lex faciat quale in appellationibus 
sanavimus multos maiorum magistratuum qui in provincüs sunt iudices appe 

io, dummodo ne de maxima aliqua re quaestio sit, 

iustitiae dedicatam etiam iustorem Τὶ 


ex parte 
tuentes, ut apud illos potius 
1 felici civitate exerceatur. anc igitur le, 
minem patiemur contra eam privilegi 1 


domibus, auf alicui ex ipsius imp 


t: tametsi hoc quoque magna 
llationum consti- 


si ne- 


gium habere neque ullum privile, ium eximere ab hac lege, ne 
si sanctissimis quidem ex ecclesiis alicui praestitum sit ss i — ; : 


ex sacris xenodochiis vel omnino ex venera- 


: [ eratoris domibus sive sacri patrimonii sive sacrae rei privatae 

quae merito post honorem caelitus datum secundo loco sunt positae, nec si quibusdam 

vel potestates habentibus vel omnino ex subiectis nobis hominibus datum sit: sed omnes legi 

et iustitiae normae subiecti et honorent eam et per omnia tueantur validam , neve ad se ipsos solum re- 
t, sed etiam ad successiones deinceps futuras, ac sciant nihil fere eorum quae in terris sunt in eo- 

statu manere, sed velut flumine ferri naturam semper ad ; 


ec magistratibus 
t 


— 3 
- 


fas aíque inopinatas mutationes sese 


evolventem, quas nec praevidere nec praedicere facile sit, cum deus solus et deum sequens imperator haec 





2 ταῦτα B | παραλαμιβάνειν [5 | 3 ὥστε M] om. 
LBs || 6 πρὸς] οἱ δὲ L^ || 65g. ὅρκον τε ὁμοῦ καὶ τὸν vo- 
μὸν L | 9 ἢ προνομίᾳ] ἢ om. ς | 10 τύπος MBsz] vo- 
μος L| 15 τῶν ἐν] τῶν om. B | ἐφετὰς L (appellatio- 
num e) | καϑεστώντων L | 18 εὐδαίμονα] maxima (i. e. 
μεγάλην)ς | 19 ot» M] om. LBz || 21 προνόμιον. 22 προ- 
νομέαν Β΄ | 24 δλωξὶ aliis (i. e. ἄλλοις s. ἄλλως) c || 
26 πατριμονίου ML| ϑησαυροῦ M s.v., B | πριβάτων 
(ros περιουσιῶν M s. v.) ML] περιουσιῶν B | 28 μηδὲ 
B] μήτε ML | εἴ τισι Serimger ez ς] εἴ (εἴς ΒΩ) τις 
libri | δυνάμει B (c) | 29 sg. ἀλλὰ πάντες B || 30 ὑπακού- 
σειεν L| 34 rov ἐπὶ γῆς om. ς ἢ ἐπὶ ταὐτοῦ] in semet 
ipso ς ἢ ῥεῖ B | 82] δὲ καὶ L ἢ 35 ἀεὶ — εἰς om. Ls ἢ 


καὶ ἀμηχάνους οπι.ς | 36 *ovóà — οὐδὲ libri 


πὶ. 





1 tradidimus V? tradimus restituit V? | 2 subierit R' 
iuste] ueste A | 4 colibet V! | egebimus] legimus R' 
8 rubr. De fori praescriptione tollenda R ἐπ marg. (ex 
luL) | Arripiat V | uiolentus V? | 9 nullo om. R' || 
10 forte aut sacra R' | 11 quepiam V | 12 fieri V] 
inferri E vulg. | *lex] ex RV | faciat R vulg.) fiat V* 
lege fiat V3| 13 hoc etiam E | 14 plurimis RV! | 15 ut 
om. V | 16 quando non] quae modo V? || 17 examinet 
V | 18 dicantes Beck] dicentes libri | iustitiam A! iustie 
V]| 19 iustiores R | 22 est V] sit E vulg. | 23 xeno- 
dochorum RV | reuerentissimis V] uenerabilibus αὶ 
26 si om. V1| 27 pontentatu V? |] 28 omnes] nos R! 
29 ea ΕἸ 30 habent Κὶ fortem A] «ortem V? sortem 
V* | 33 currit vulg.] curet VR! curit R* | 34 quas om. R! | 
praevidere vulg. | 35 solemodo E! 
45 


Nov. LXIX 4 


3594 





9 Ei δὲ καί τις χρήσαιτό τισε ϑείοις τύποις εἴτε 
πραγματικοῖς εἴτε ἄλλοις περὶ τοιούτου τινὸς αὐτῷ 
πεπορισμένοις, ἔσονται παντελῶς ἄκυροι" τῶν ἀρχόν- 
vow μεγάλην ἐκτιννύντων ποινῆν, εἴπερ ὅλως προς- 
δέξοιντο. Καὶ οὐ τὸ γενόμενον μόνον ϑεραπεύομεν, 
ἀλλὰ καὶ τὸ ἐσόμενον. καὶ γὰρ εἰ μετὰ ταῦτα τοι- 
οὔὗτό τι πορισϑείη τισὶ τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων ἢ ἑτέρῳ 
τινὶ τῶν ἔμπεροσϑεν ἀπηγορευμένων (ἐν οἷς περιλαμ- 
βάνομεν ὡς εἴρηται καὶ "ἐκκλησίας καὶ εὐαγῆ μονα- 
στήρια καὶ τοὺς ϑείους ἡμῶν οἴκους καὶ τὰ ϑεῖα πρι- 
βάτα καὶ τὸ ϑεῖον πατριμόνιον), οὐδὲ οὗτοι παντελῶς 
κρατήσουσιν. ἔσται δὲ ὁ νόμος οὗτος πανταχόσε τὴν 
ἑαυτοῦ δικαίως ἐκτείνων ἰσχύν, καὶ ἅμα μὲν τὰ μελ- 
λοντα ἀσφαλῆ καϑιστῶν, ἅμα δὲ τὸ παρελϑὸν ϑερα- 


UT OMNES OBOEDIANT 


2 Si vero quisquam utatur aliquibus sacris formis 
sive pragmaticis sive aliis de tali quodam sibi lar- 
gitis, erunt omnino infirmae, iudicibus maximam 
solventibus poenam, si omnino susceperint. Et non 
5 hoc quod fit solum medebuntur, sed et quod facien- 
dum est. Etenim si posthaec tale aliquid impetre- 
tur ab aliquibus nostrorum subiectorum aut ab alio 
quolibet quibus prius interdiximus, inter quos com- 
plectimur, sicut dictum est, ecclesias et venerabilia 


10 monasteria et sacras nostras domos et sacra privata 


et sacrum patrimonium, neque hoc omnino valebit. 
Erit autem lex haec ubique suam iuste extendens 
virtutem et simul quidem futura caute constituens, 
simul autem quod praeteriit curans. 


8 πεύων. "laxe τοίνυν ἅπαντες ὑπήκοοι ὅσους 0 ϑεὸς 15 ὃ Scitote igitur omnes subiecti, quos deus et nostris 


vois τε ἡμῶν προγόνοις καὶ ἡμῖν δεδώρηται, ὡς ταύ- 
την ὑμῖν δίδομεν τὴν νομοϑεσίαν πᾶσαν ὑμῖν ἀσφά- 
λειαν χαριζόμενοι, καὶ οὔτε ὁδοιπορήσετε μακρὰν οὔτε 
κατὰ τῶν μειζόνων δακρύσετε οὔτε ἡμᾶς μέμψεσϑε 
ὡς ταῦτα μὴ ϑεραπεύοντας. ἀλλ᾽ 
ὁρῶν τὴν ip. οἷς àv ζημιωϑείη τυχὸν ἢ βλαβείη ποι- 
νήν, καὶ ταύτην ϑεραπευομένην βλέπων τὸν μέγαν 
τε καὶ ἀγαϑὸν ἀνυμνήσει ϑεὸν τὸν ταῦτα ἡμῖν νομιο- 
ϑετῆσαι καλῶς τε καὶ δικαίως ἐλλάμψαντα. Ἔστω 


progenitoribus et nobis donavit, quoniam hanc vobis 
damus legislationem omnem vobis cautelam confe- 
rentes, et neque itinere fatigabimini longiore neque 
adversus maximos lacrimabitis neque nos culpabitis 


ἕκαστος éyyóOcv20tamquam haec non corrigentes, sed unusquisque de 


por respiciens poenam in quibus forte damni- 
cabitur aut laedetur, et hanc curam videns magnum 
et bonum laudabit deum, qui haec nos sancire bene 
et iuste illuminavit. Sit ergo poena talia commit- 


δὲ ποινὴ τοῖς ταῦτα ἁμαρτάνουσιν ἢ προϊεμένοις do- 25 tentibus aut suscipientibus iudicibus et cinguli casus 


χουσιν 3j τε τῆς ἀρχῆς ἔκπτωσις xai decem librarum 
auri ζημία. 

(Ἐπέλογος.) Oi τοίνυν ἐνδοξότατοι ἔπαρχοι τῶν 
ἱερῶν ἡμῶν πραιτωρίων οἱ πανταχόσε τῆς ὑπηκόου 


et decem librarum auri damnum. 


(Epilogus.) Gloriosissimi igitur praefecti sacro- 
rum nostrorum praetoriorum qui per omnem sub- 


καϑεστῶτες τὸν νόμον τοῦτον γινώσκοντες z9095-30iectam terram consistunt legem hanc cognoscentes 


σουσιν ἐν ταῖς vm αὐτοὺς διοικήσεσιν, ἐπί τε ᾿Ιταλίας 
ἁπάσης ἐπί τε “ιβύης ἐπί τε τῶν νήσων ἐπί τε τῆς 
Eggs καὶ ὅσον ἐν ᾿Ιλλυριοῖς ἐστι. καὶ εἴσονται πάν- 
τες, ὅπως αὐτῶν κηδόμεϑα τῷ τοσαῦτα ἡμῖν παρα- 


proponant et per dioecesis sub se constitutas et in 
omni Italia et Libya et insulis et Oriente et quod- 
cumque in Illyrico est, et scient omnes quomodo 
eorum curam habemus, deo qui tanta nobis contulit 


σχόντι ϑεῷ προβάγοντεβ τὸν νόμον, ὃς μεγάλην ἡμῖν 35 offerentes μετα qui magnam nobis pro eis repen- 


τὴν ὑπὲρ ἑαυτῶν ἀπολογίαν δώσει τοιαῦτα προφάσει 
τῆς τῶν ὑπηκόων σωτηρίας νομοϑετήσασι. 
Proponatur Constantinopoli. 


sationem dabit, dum talia pro causa subiectorum 
salutis sanciverimus. 
Proponatur Constantinopolitanis civibus nostris. 


(Dat. k. Iun. CP.) imp. dn. Iustiniani pp. Aug.39 Dat. kal. Iun. CP. imp. (dn.) Iustiniani pp. Aug. 


ann. XII. Iohanne v. c. cons. 


[a. 538] 


anno XII. Iohanne v. c. consule. 





2 moderate et iuste gubernare possit. 
licis sive alüs utatur de eiusmo 


poenam, si eas omnino susceperint. 


supra inter 


Quodsi etiam quis sacris quibusdam sanctionibus sive pragma- 
| re ipsi praebitis, omnino irritae erunt; V ine i magistratus solvent 
eque quod factum est solum, sed etiam quo 
Etenim si — quid eiusmodi quibusdam δ nostris subiectis praebeatur vel 


futurum est sanamus. 
τὶ ulli eorum quibus 


jxrimus (in quibus, uti dictum est, etiam ecclesias et venerabilia monasteria et sacras nostras 


domos et sacras privatas et sacrum patrimonium comprehendimus), ne illi quidem omnino re potientur: 
eritque haec lex quae usque quaque suam vim iuste extendat ac simul et futura certa constituat et prae- 


23 teritis medeatur. Scitote igitur omnes subditi 


uoscumque deus δέ maioribus nostris et nobis dona- 


vit, nos hanc legem latam vobis dare omnem vobis securitatem gratificaturos; nec vos longa itinera 


facturos esse nec adversus potentiores lamentaturos nec nos reprehensuros ut qui 


haec nom sanemus. 


Sed unusquisque e propinquo videns poenam de iis, quibus forte laedatur vel damno afficiatur, statutam 


et medelam 
pulchre et iuste sanciremus. 
magistratus et decem auri librarum multa. 

Epilogus. 


is allatam respiciens magnum et bonum deum praedicabit, qui nos illustravit ut haec et 
Esto autem poena magistratibus qui haec delinguant vel neglegant, et amissio 


Gloriosissimi igitur praefecti sacro nostro praetorio qui ubique in dicione nostra sunt 


hanc legem cognoscentes in. dioecesibus quae sub ipsis sunt proponent, et in Italia tota et in Libya et in 
insulis et in Oriente et quantum in lllyrico est; aique scient omnes, quomodo ipsis prospiciamus, cum deo 
qui haec tanta nobis praebuit offeramus legem, quae magnum nobis patrocinium datura est pro nobismet 


ipsis qui talia pro salute subditorum sanzerimus. 





1 καὶ οπι. ς  τεσε om. B | 5 γινόμενον B (s) || μόνον 
om. B || &egezevouev] medebuntur c || 6 ἀλλὰ xai] xai om. 
L| 17) ἑτέρῳ] ἡμετέρῳ B* || 9 καὶ ἐκκλησέας] καὶ om.s || 
105g. xai τὰς ϑείας περιουσίας καὶ τὸν ϑεῖον ϑησαυρόν 
B || 11 οὗτοι — 12 κρατήσουσιν] hoc — valebit c || 13 δὲ- 
καίαν L || ἐκτείνειν L' | 14 ἀφανῆ L? || παρελϑὼν L^ | 
15 ἐπήκοοι L? || 16 καὶ ἡμῖν M] ἡμῖν τ LB || 17 ἡμῖν 
B* | ἡμῖν B* | 18 ὁδοιπορήσεται et 19 RO L: | 
μακρὰ M ||19 μέμψασϑε (u£uvaado. L!) L| 21 τύχην 
L^ | 22 leg. ταῦτα D'gansvóusva? (ταύτῃ ϑεραπείαν 
γενομένην coni. Zachariae) | μέγα L || 23 ϑεῶν L^ | 
25 τοῖς ταῦτα] talia ς || προϊεμένοις M] προσεεμένοις 
LBs | 26 decem librarum auri ἤτοι ζημία, s.v. δέκα 

“τρῶν χρυσίου M δέκα λιτρῶν χρυσίου ξημία LB || 
28 Ἐὕπαρχοι ML ἢ 30 προσϑήσουσιν L | 31 ἐν ταῖς --- 
διοικήσεσιν] et per (i. e. ἔν τε vais) dioecesis ς {ἐπέ τε] 
ἐπί τε τοῦ L! || 36 ἑαυτῶν] eis (i. e. αὐτῶν) s || τοιαῦτα 
Mz] vois ταῦτα L || 31 «5s] τοῖς M, τῆς et σωτηρίας 


om. L || 38 Constantinupoli M || 39 dat. k, Iun. CP. in M 
omissa ez e add. vulg.; ἐγράφη καλανδῶν ᾿Ιουλίων Ath. 
ἐξεφωνήϑη μηνὲ iovvig Theod. || imp. dn. Iustiniano pp. 
aug. ann. XII Iohanno uc. conss. M (s), βασιλείας ᾿Ιουστι- 
νιανοῦ τὸ ιβ΄ ὑπατείας ᾿Ιωάννου Ath. «8. ἔτους τῆς βασι- 
λείας ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod.; subscr. om. Iul. 





1rubr. De his quibus fori praeseriptio denegatur καὶ in 
marg. (ex Iul.) | 2 largitatis 105 | 3 infirmi V! || 5 fit] sit 
R! || medebimur Beck || et quod V] quod etiam Κα vulg. || 
6 si om. R! || 8 conuertimur V || 12 iuste om. V || — 
V || 15 et V?] in RV! | 20 unus quis V | 221editur R V|| 
curam] eà (i.e. causa) curam A, /eg. curatam? || 24 illu- 
minabit KV || commutentibus £' || 26 et decem] et om. V | 
28 gloriosimi & || pos V || 31 praeponant V | dieocesis 
V diocesis R || 32 libia R V| 33 illirico Κα V|| 35 magna R V|| 





39 subscr. praestat cod. Ambracensis, dat. kal. Iun. reliquis 
omissis V | tust. pp. à. an. XII. Iohanne uic. consule Amr. 





zlbenibe, 


— — — 





— νὼ — — 





UT ORDINARIAE PRAEFECTURAE 


395 


Nov. LXX pr. 1 





[U 


ΠΕΡῚ BOYAEYT9N 
9*TE AYTOYS ΤΟΤΕ 
TIMHS PRAEFECTORIAX EIIIA A- 


LXX. Auth.LXXII. Coll. V tit. 19 


R UT ORDINARIAE 
PRAEFECTURAE URBANAE 
DUAE ET PRAETORIANAE PRAE- 


BOMENOYS EAEYOGEPOYZOAISsFECTURAE QUAE IN CINGULO 


BOYAHZ OTE EMIIPAKTON 
TAYTHN AABOIEN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Toavyr τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 


ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β', ἀπὸ ὑπάτων (ὑπάτῳγ 10 


ὀρδιναρίῳ xai πατρικίῳ. 
(Higooíukov.) Πολλὰ τῶν ἤδη νομοϑετηϑέντων 
καταρρᾳϑυμηϑέντα τε καὶ οὐ ῥαδίως πολιτευσάμενα 
παντελῶς ἔδοξεν ἀνομοϑέτητα καϑεστάναι. ἴσμεν γὰρ 


ET IN ACTU SUNT SOLAE, NON 
ETIAM HONORARIAE LIBERENT 
A CURIALI FORTUNA R 


Idem Aug. lohanni pp. Orientis secundo et consuli 
ordinario. 


(Praefatio. Plurima horum quae olim sancita 
sunt neglecta et non facile in republica tractata 
omnino visa sunt absque lege [sine legislatione] con- 


ὡς τὸ ἀρχαῖον ἦν τινος ἐπαρχότητος σχῆμα, ἣν ovoga- i5 sistere. Novimus enim quia antiquitus erat quae- 


ρίαν ἐκάλουν, κωδικίλλων ἐκ τῆς βασιλείας ἐπ᾽ αὐτῇ 
παρεχομένων" ταύτην δὲ οὕτως ὠνόμαζον ὡς οὐδὲε- 
γὸς ἑτέρου πλὴν ἢ ψιλῆς τιμῆς τοῖς ταύτης ἠξιωμένοις 


2 


παρεχομένης, ἥτις τοὺς βουλευτὰς ovx ἀπήλαττε τύχης ur conferret: 1 
- gov exfS, εἰ μή τις αὐτὴν ἐν αὐτῷ τῷ ἔργῳ 9up-20liberabat fortuna curiali, nisi quis eam ipso opere 
: rib ur 


κήσατο. καὶ ὥςπερ ἐπὶ τῶν ἐνδοξοτάτων στρατηλα- 
τῶν ὁρῶμεν, ὡς οὐκ ἄν τις οὐδὲ ἐκ στρατηγίας 
ἀπαλλαγείη τύχης βουλευτικῆς, εἰ μὴ ταύτην ἔργῳ 
πράξειε (καὶ γὰρ δὴ καὶ τὰς στρατηλασίας praefecto- 
rias εἶναε οἱ ἡμέτεροι 
στρατηλασίας κωδίκιλλοι μόνην παρέχουσιν ἀξίαν τύ- 
χηβ οὐκ ἐλευϑεροῦντες), οὕτω καὶ ἐπ᾽ αὐτῆς τῆς ἐπ- 
αρχότητος, εἰ μέλλοι τις ἐλεύϑερος τοιαύτης γίνεσθαι 
τύχης, ἀνάγκη τοῦτον αὐτῇ τῇ ἀρχῇ παραγγείλαντα 
τῶν τῆς βουλῆς δεσμῶν παρ᾽ ἐκείνης ἐκλυϑῆναι. 


dam praefecturae figura quam honorariam vocabant, 
codicillis ab imperio super ea collatis; hanc autem 
ita nominabant, ut nihil aliud nisi purum honorem 
his quibus praebebatur conferret: quae curiales non 


ministrasset. Et sicut de gloriosissimis mi- 
litum videbimus, quia nullus ex magisterio armo- 
rum eripitur fortuna curiali nisi eum opere gesserit 
(nam etiam magisterium militiae praefecturam esse 


λέγουσι νόμοι, οἱ δὲ ψιλοὶ τῆς 20 nostrae dicunt leges, puri vero magistrorum militiae 


codicilli solam praebent dignitatem fortuna non libe- 
rantes) sic etiam in ipsa praefectura, si futurus sit 
aliquis liber huiusmodi fieri fortuna, necesse est ipso 
cingulo designatum ab ea curiae vinculis liberari. 


CAPUT I. 


vavsovusvoi τοίνυν τὸν τοιοῦτον νόμον ϑεσπί- 
ζομεν, εἴποτε δόξειε τῇ βασιλείᾳ τιμῆσαι βουλευτήν, 


Renovamus igitur huiusmodi legem sancientes, si 
quando visum fuerit imperio honorare curialem, ut 


Nov. LX X (Authent, LX XI] — Coll. V tit. 19: gloss.) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 10, Athan. 8, 3. 
lulian. const. LXIV. 





LXX. 


DE CURIALIBUS, UT DIGNITATE PRAEFECTORIA POTITI ITA DE- 
MUM A CURIA LIBERENTUR, SI IN ACTU POSITI ACCEPERINT. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, exconsuli (consuli) 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Multa eorum quae olim legibus sanciía sunt cum neglecta iacerent nec facile exer- 
cerentur, plane carere legis sanctione visa sunt. Scimus enim iam antiquitus praefecturae cuiusdam 
speciem fuisse quam honorariam appellabant, codicillis ab imperatore in eam collatis captam; ita autem 
nominabant eam , quoniam nihil aiiud nisi nudum honorem in eos qui ea dignabantur conferret: quae 
dignitas curiales non liberabat condicione curiali, nisi quis eam re ipsa administrasset. ΕἸ quemadmodum 
in gloriosissimis magistris militum videmus ne per magisterium militum quidem uam curiali con- 
dicione liberari posse, nisi illud re vera gesserit (etenim etiam magisteria militum praefectoria esse dicunt 
nostrae leges; nudi vero codicilli magisterii militum solam praebent dignitatem, a condicione non liberant): 
ia etiam in ipsa praefectura, si quis liber ab eiusmodi condicione evasurus sit, necesse est eum ipso 
magistratu impetrato a nexibus curiae per illum liberari. 

L RHenovantes igitur talem legem sancimus ut, si quando imperatori curialem honorare placuerit, 





2rubr."Qavs τὴν Éungaxtov ἐπαρχότητα οὐ μὴν τὴν 
δνοραρίαν ἀπαλλάττειν βουλευτικῆς τύχης καὶ τὰ ἑξῆς 
Ath. (sim. s) Ut praefectoria dignitas eurialem liberet Jul. 
Περὶ ἐλευ βουλευτῶν Theod. ἢ 4 praefectorias M 
fraefeetoría xai L | 9 ὑπάρχω ML || 10 ὑπάτῳ ὀρδινα- 
φίῳ (s) ὀρδεναρίων L, om. M | 12 Πολλὰ τὰ τῶν cit. 
Theod.| 15 cx] εἰς M || τινος] quaedam (i. e. vic?) ς || 
óvogaoíay M ὀνοράριαν L* ὁνονάριαν L* || 20 διωκή- 
σατο M] διοικήσαιτο L | 23 ἀπαλλαγείη]) ἀπαλλαγῇ ἢ 
L | 24 zoacfectorias M πραιφεκτορίας L ἢ 25 νόμοι 
ef. Cod. 12, 4| ψιλλοὲ L*| 26 κωδίκελλοι L| 27 ἐπ᾽ 


αὐτῆς scripsi er ς] ἐπὶ ταύτης ML | 28 μέλλοι Με] 
ϑέλοι L ἢ γίνεσθαι τύχης Ms] τύχης τυγχάνειν L ἢ 
29 ἀνάγκην ΜῈ 





3 et] etiam Καὶ | 7 liberentur V! | 9 Idem Aug.] Impr. 
A. R | ppro. secundo orientis et consulis ordine V | 
12 sancta V! || 14 iussa V | sunt om. R! || sine legis- 
latione ut glossema seclusi | 16 honoraria R! | 18 nomina- 
bant vulg.] nominabat libri | nil V | 19 conferre V' || 
21 de om. R || gloriosissimus R* | 22 videmus Beck | 
23 eum V] eum vulg. || gesserint V | 24 praefectu- 
ram — 25 militiae om. R || A verbis |turam esse nostrae 
inc. t f. 82 | 25 puniri V! | magisteriorum :' || 26 codi- 
celli (id. 356, 1. 11) εἶ || liberante :* | 28 fieri fortuna 
(euriali add. R?) R ἢ fortuna fieri V || est om. & || ipso] 
in ipso ὃ | 32 honerare εἶ 


455 


Nov. LXX 1 


356 


UT ORDINARIAE PRAEFECTURAE 





2 * er * 72 , - , , 2 - 
εἰ μὲν ὥςτε καὶ ἀπαλλάξαι τῆς τύχης, διδόναι αὐτῷ 
, h4 2 - * , ^ - 
σύμβολα τῆς ἀρχῆς καὶ παρασκευάζειν αὑτὸν ἐπὶ τῶν 

, , » - LÀ 
τοιούτων γινόμενον ϑρόνων, ἢ τῆς πολιαρχίαβ τῆς ἐν 
- , lj * - , * - 2? 
τῇ πρεσβυτέρᾳ Ῥώμῃ xai τῇ νέᾳ δὴ ταύτῃ τῇ x«9 
ἡμᾶς, εἴτε ἐπὶ vOv πραιτωριανῶν βημάτων τῶν τε 
- € , - - , € , 
τῆς Egas vOv τε τῆς Εσπέρας τῶν τε “ιβύης καὶ 
εἶ M m M oo , e er € 13 
μὴν καὶ τῶν ἐπὶ τῆς ᾿Ιλλυρίδος, οὕδπερ ἅπαντας ὑφ 
ς - , ^ i 
zs πεποίηκεν ὃ ϑεός, καὶ οὕτω τῆς ἐλευϑερίας ἀπο- 
- , * γ , ^ ? ^ 
λαῦδαι, Deve μεγάλης αὐτοὺς ἠξιωμένους τιμῆς, ἀπήνῃ 


etiam liberet fortuna, dare ei codicillos administra- 
tionis (et) praeparare eum in talibus constitui sedi- 
bus aut onm urbanae praefecturae senioris Romae 
et novae videlicet huius nostfae, aut in praetorianis 


5tribunalibus et Orientis et Hesperiae et Libyae nec 


non et Illyrici, quos omnes sub nobis fecit deus, 
et ita libertate frui, quatenus magno promeriti ho- 
nore, et in carpentis vecti et clamores praeconum 
audientes, insuper iudiciales conscendentes sedes, hu- 


τὸ ἐποχουμένους xal βοώντων κηρύκων ἀκούοντας 10 iusmodi fortuna liberi constituantur. Si vero solo 


καὶ πρός ya τῶν δικαστικῶν ἐπιβαίνοντας ϑρόνων, 
vie τοιαύτης τύχης ἐλευϑέρους καϑεστάναι. Εἰ δὲ 
μόνης αὐτοῖς. μεταδοῦναε BovinO'tín τιμῆς, ποιεῖσϑαε 


μὲν κωδικέλλους. καὶ τούτους ἐπιδιδόναι, τοσοῦτον. δὲ 


eos participare voluerit. honore, fieri. quidem codi- 
cillos Οὗ hos dari, tantum vero valere huiusmodi 
imperialem largitatem, ut ille honoratus quidem sit 
et maximae curiae pars esse videatur, non tamen 


ἰσχύειν τὴν τοιαύτην τοῦ βασιλέως δόσιν, deve αὐ- 15. neque provinciali curia neque eius albo liberetur, 


τὸν τετιμημένον μὲν καὶ τῆς μεγάλης βουλῆς μέρος 
εἶναι δοκεῖν, οὐ μὴν οὔτε τῆς ἐπιχωρίου βουλῆς οὔτε 
τοῦ κατ᾽ αὐτὴν λευκώματος ἀπαλλάττεσθαι, ἀλλὰ μέ- 
vew ἐπὶ «Té ἀρχαίας τύχης μόνην κερδάναντα τὴν τι- 


sed maneat sub antiqua fortuna solum lucratus ho- 
norem et ita gratias agens deo et imperio, quia mi- 
vit eum ad meliora prioris tranquillitatis educens. 
itque etiam hoc additamentum imperialium . prae- 


μὴν καὶ οὕτω χάριν εἰδότα ϑεῷ «e καὶ βασιλείᾳ, ὅτε 20 miorum, quod neque publicum minuit, neque fortuna 


μετέστησεν αὐτὸν ἐπὶ và καλλίω τῆς ἔμσεροσϑεν. χϑα- 
μαλότητος. ἀταλλάξασα. καὶ ἔστω καὶ τοῦτο προς- 
ϑήκη τῶν βασιλικῶν γερῶν οὔτε τὸ δημόσιον ἐλατ- 
τοῦσα οὔτε τύχης οὐδὲ τῶν συνήϑων αὐτῇ λευτουργη- 
μάτων ἀπαλλάττουσα τὸν βουλευτήν, 
ἠξιωμένῳ τὴ» τότε παροῦσαν αὔξουσα τιμὴν καὶ ἀπο- 
φαίνουσα σεμνότερον καὶ τῶν ἄλλων βουλευτῶν κατὰ 
τὴν ἀξίαν προὔχοντα μόνην. 

2 ^ , C - € * 
: (Emihoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν ἡ σὴ 


καὶ τῷ ταύτης 20 


neque consuetis ei functionibus privans curialem, et 
ei qui hoc promeruit etiam praesentem addens for- 
tunam et ostendens honoratiorem: et aliis curialibus 
dignitate solummodo praecedentem. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis tua 


ὑπεροχὴ φυλάττειν σπευσάτω, εἰδυῖα ὡς οὔτε τοὺς 80 celsitudo servare festinet, sciens quia. neque curiales 


βουλευτὰς ἠλαττώσαμεν καὶ σεμνοτέρους αὐτοὺς τοῖς 
0Àots ἀπεφήναμεν" Gere εἴσονται ταῦτα αἵ πόλεις διὰ 
κηρυγμάτων τῶν σῶν, cere τοὺ ἐν αὐταῖς βουλευτὰς 
ταῦτα γινώσκοντας τὴν ἡμετέῤαν εἰκότως εὐφημεῖν 


minuimus et honoratiores eos omnibus 
vimus, ut sciant haec civitates per tua praecepta, 
quatenus «es«s« imperio. - 


βασιλείαν. ^ Dat. kal. Iun. CP. (imp.) dn. Iustiniani35 Dat. prid. non. Iun. CP. imp. dn: Iustiniani pp. Aug. 
pp. Aug. ann. XII. Iohanne v. c. cons. .[a. 538] anno XIL. Iohanne v. c. consule: . 





idque ita ut eum etiam. ab illa condicione liberet, insignia magistratus ei det atque efficiat ut constitutus 
in eiusmodi sedibus, sive urbanae praefecturae gua est in vetere Roma et in nova hac quidem nosíra, 
sive in. praetorianis. tribunalibus et Orientis. et. Occidentis et Libyae nec non Illyrici, quas. quidem sedes 
omnes nobis deus subiecit, sic demum liber(ate fruatur: ut magno honore dignati, quippe qui et carpento 
vehantur eí voces praeconum audiant et insuper iudiciales sedes ascendant, ab eiusmodi. condicione liberi 
sint. Sin autem solum honorem iis impertire voluerit, pre quidem codicillos eosque conferat, tantum 
vero eiusmodi munus ab imperatore datum valeat, ut ille honoratus quidem et magnae curiae pars esse 
videatur, nec tamen ex curia provinciali neque ez: albo eius eximatur, sed maneat in pristina condicione 
solum lucratus honorem itaque deo et imperatori gratiam habeat, quod ipsum a priore humilitate libera- 
tum. ad: meliora traduaerint. Atque esto hoc quoque additamentum. imperialium praemiorum, quod.neque 
fiscum. imminuat neque condicione aut. consuetis eidem functionibus curialem liberet, eique qui illo dig- 
natus est honorem quo tum praeditus: erat augeat atque honoratiorem: eum praestet. et reliquis curialibus 
dignitate. sola. praestantiorem. : 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt tua sublimitas custodire studeat, sciens nos neque cu- 
riales deminuisse et eosdem. in summa re honoratiores praestitisse: itaque civitates per edicta tua haec 


cognoscent, ut curiales qui in iis sunt his intellectis: merito bene dicant nostro imperio. 





I si μὲν om.c || 3 πολυαρχίαβ ML | 4 Ῥώμῃ om. L | 
5 εἴτε] ἤτε L? || πραιτωριανῶπ M || 6 “εβύης ML] τῆς 
“ιβύης cum Haloandro vulg. || 1 ἰλυρίδος L || 8 καὶ οὕτω] 
leg. οὕτω «αν μεγάλους L'| 13 βουληϑ'δέη Zacha- 
riae er c] βουληϑεῖεν ML || 14 κωδικέλλους LL | 15 vo? 
om. L || αὐτὸν περιτετιμημένον IL. (αὐτόνστερ veviun- 
μένον Haloander) || 17 *ov08 — ov02 ML || 18 vov] τὴν 
L* | 19 κερδαίναντα L! | 20 βασιλεῖ LL || 22 xai τοῦτο] 
xai om. L | 23 γερρῶν L || *ovó? — 24 οὐδὲ ML | 
26 τὴν τότε παροῦσαν] etiam praesentem e || αὔξασϑα Ἱ 
L| τιμὴν Zachariae] τύχην libri | 29 ἡμῖν Ms] καὶ 
ἰὰ τοῦδε vov ϑείου δηλούμενα νόμου add. .L || 30 si- 
δῦα L || 31 post ἡλαττώσαμεν nonnulla excidisse putat 
Zachariae || 33 τῶν et 34 εἰκότως om. L || 35 subscr. dat. 
cons. Iohannis Zul^, om. Ath. | kal. Iun. M] prid. non. 
Iun.c μηνὲ ἰουνίῳ Theod. | CP. dn. Iustiniano pp. aug. 
ann. XII. lohanno ue. conss. M (cfc), ἔτους (ιβ΄) τῆς 
βασιλείας ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod. 





2 et add. vulg. | 3 cinguli E! V] cingulis &?2| 4 et. 
novae om. V. || praeturianis ciuita (et pro oiuita: corr. R? 
tribunalibus A || 5 horientis V || lybiae ἐ libie AV || 
6 illiriei Zibri|| deus in ras. V || 11 participare V] parti- 
eipari R £ | 12 tamen :* || uero ualere A? V] ualere uero t 
non ualere Rí, uero del. V? | huiusmodi (hiusmodi V)] 
fortuna liberi add. R^ || 13 inperalem t || 14 tantum :* || 
15 prouintili eura t || eis ἐἶ | 16 antiquae 15 | 17 migra- 
uerit 7 || 19 prouintiorum :*|| 20 quod om. V* || 21 pri- 
uaris V | 23 hostendens V || honorationem VE || 24 digni- 
tatem: V || 30 neque quia :* | 31 honoratione £! | 32 per 
tua] perpetua A l 33 imperio Vt vulg.] imperium &.. Hia- 
tum non notant libri: suppl. fere quatenus (in iis euria- 
les haec cognoscentes merito nostro benedieant) imperio 
(sim. Beck) || 35 subscr. dedimus ex V t | pri. non. Iun. 1] 
pridem Iunii nono V || CP. imp. t] Cap. ipr. V || dóno V, 
om. t | iust. V t | aug. anno XII iohanni uc. consule V, 
a. ann. XII ioh. uic. t 











— —— — 








UT AB ILLUSTRIBUS 351 





Nov. LXXI 

OX LXXL. Coll. V tit. 18 

O9XTE ΤΟΥΣ IAAOYZTPIOYS EN ΤΟΙ͂Σ XPH- HR; UT AB ILLUSTRIBUS ET QUI SUPER EAM 
MATIKOIX AP. ENTOAE9N HANTO9X AETFEIN DIGNITATEM SUNT OMNIMODO SUPER PE- 


ΤᾺΣ AIKAX ΚΑΙ EHI THX INIURIARUM AE 
ETKAHMATIK9X ΚΑΤᾺ TO ΔΕΔΟΜΈΝΟΝ 
ΑὙΤΟΙ͂Σ HPONOMION: ΤΟΙ͂Σ AE AAMIIPO- 
TATOIX EZEINAI ΚΑΙ AI EAYTO9N KAI 
AID ENTOAE9N AETEIN TAX XPHMATIK AX 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "Ioávyn τῷ ἐνδοξοτάτῳ. ἐπάρχῳ τῶν 10 


ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων ὑπάτῳ 
ὀρδιναρίῳ καὶ πατρικίῳ. 


{«Προοίΐίμεον.) Ὁπόσα προΐασε μὲν δῆϑεν τιμῆς 
ἕνεκεν καὶ σχήματος κρείττονος, τὸ δὲ ἐντεῦϑεν ἐκ- 


CUNIARIIS CAUSIS SED ET INIURIARUM CRI- 


5 MINALITER PER PROCURATOREM DICATUR ; 


CLARISSIMIS AUTEM IN PECUNIARIIS LICERE 
CAUSIS ET PER PROCURATOREM ET PER SE 
LITIGARE R 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo et cons. 


(Praefatio. Quaecumque procedunt quidem 
quasi honoris causa et schematis melioris sunt, quod 


βαῖνον ov τιμήν, ἀλλ᾽ ἴσως τινὰ καὶ ζημίαν ἐπάγει, 18 autem hinc evenit non honorem, sed forsan etiam 


ταῦτα καλῶς ἔχειν ἡγούμεθα βραχεῖ ϑεραπεῦσαι νόμῳ. 
εἴρηταε γάρ τισι τῶν διατάξεων, ὥςτε μηδενὲ τῶν 

ἅτων ἐξεῖναε δι᾽ ἑαυτοῦ δίκην ἀγωνίζεσθαι, 
δὲ ἐντολέων δὲ πάντως. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἡ παλαιό- 


της ἐπὶ τῇ τῶν ἀξιωμάτων ἔγραψε τιμῇ, πολλοὺς. δὲ 20 


ὁρῶμεν ἀξιῶν μὲν τυχόντας καὶ τοῖς ἅτοις 
eyrey μένους ἢ κόμησιν ἢ τριβούνοις ἢ εἴ τινες GÀ- 
lo» καϑεστᾶσι τοιοῦτοι, οὐσίας δὲ μετρίας κυρίους, 
dete παντελῶς μὴ ἰσχύειν πρὸς ἐντολέως προβολὴν» 


καὶ τὴν διὰ τοῦτο δαπάνην. 


quandam laesionem inferens, hoc bene habere iudi- 
camus brevi mederi l Fertur enim quibusdam 
constitutionibus, ut nulli clarissimorum liceat per se 
litem exercere, sed per procuratorem omnino. Sed 
haec quidem antiquitas pro dignitatum honore scri- 
psit, multos autem conspicimus dignitates quidem 
adeptos et inter clarissimos inscriptos aut comites 
aut tribunos vel si qui alii consistunt huiusmodi, 
substantiae vero minoris dominos, ut penitus non 
suffciant ad procuratores ordinandos et propter hoc 
agendas expensas. : 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, &yov μὲν τῶν μεγαλοπρεπεστά- 
τῶν ἰλλουστρίων τοῦτο κρατεῖν, καὶ πάντως αὐτοὺς 


Sancimus igitur usque ad maenificentissimos illu- 
stres haec valere, et modis omnibus eos per procu- 


δι΄ ἐντολέως τὰς χρηματικὰς ἀγωνίζεσθαι δίκας, καὶ — ratores pecuniarias exercere causas, nec non etiam 


μὴν καὶ τὴν iniuriarum δι᾽ ἐντολέως 
ματικὸν τρόπον κινεῖν κατὰ τὸ aur 2 αὐτοῖς ἐπὶ 
ταύτης προνόμιον, deve ἀναγκάξεσϑαι ἢ συγκα- 
ϑῆσϑαι τοῖς ἄρχουσιν ἐν μὰ δικάζουσιν T) παρεστάναι 


Nov. LX XI. 


κατὰ τὸν ἐγκλη- 30 iniuriarum 


per procuratorem criminali modo movere 
secundum quod datum est eis super hoc privilegium, 
ne cogantur aut sedere cum iudicibus cum iudicant 


LXXI — Coll. V tit. 18: gloss.) Graece extat in. ML, cap. 1. in Β. Ἴ, 8,30 (inde Β' p. 234 


Zach. et Ecloga lib. I—X Basilicorum) et multifariam immutatum in Epanagoge 11, 10. — Epit. Theod. 11, Athan. 22, 5. 


lulian. const, CX XI. 





UT ILLUSTRES IN LITIBUS PECUNIARIIS OMNINO PER PROCURATORES CAUSAM AGANT, 
ITEM IN CAUSA INIURIARUM CRIMINALITER MOTA SECUNDUM PRIVILEGIUM IIS DA- 
TUM; CLARISSIMIS AUTEM LICEAT ET PER SE ET PER PROCURATORES CAUSAS 

PECUNIARIAS AGERE. 


Idem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, exconsuli consuli 
ordinario. et paíricio. 


Praefatio. Quaecumque honoris quidem et formae melioris causa prolata sunt, atqui quod inde 
evenit non honorem, sed forie adeo damnum quoddam: confert, ea par esse existimamus brevi lege sanare. 
Dictum enim est in quibusdam constitutionibus, nulli ex clarissimis licere per se ipsum causam agere, 


sed omnino per procuratorem. Verum hoc qui 


iquitas in' honorem: dignitatum conscripsit: multos 


autem videmus dignitates quidem tos et inter clarissimos aut comites aut tribunos aut si qui alii sunt 
adeptos et. qui n 


eius generis inscriptos, sed eosdem 


curatorem instituendum et sumptus propterea faciendos. 

j issimos illustres hoc valeat, ique omnino per procura- 
nf causas, me causam iniuriarum. criminali modo per procuratorem 
moveant secundum privilegium ipsis de ea datum, ne aut cum magistratibus dum iudicant 


L Sancimus igitur ut usque ad magni 
torem pecuniarias agant causas, mec minus etiam 


iae dominos esse, μὲ omnino non valeant ad pro- 


una sedere 





2 rubr. Ὥστε ἐπὲ uiv τῶν ἰλλουστρίων ἐν τοῖς χρη- 
ματικοῖς δι᾽ ἐντολέως πάντως —— τὰς δίκας καὶ 
τὰ ἑξῆς Ath. Περὶ ἀξιωματικῶν δικαζομένων Theod. 
De. privilegiis digni sive de procuratoribus Iul. 
(Περὶ ἰλλουστρίων νεαρὰ oa' schol. B*) | 4 τῆς L] τοῖς 
M || iviuriarum L. ἐνεουριάρουμ M || 1 καὶ δι᾽ ἑαυτῶν 
om. L | 10 ἐπάρχῳ  Ath.] ὑπάρχω ML | 11. πραιτωρίων 
om. L | ὑπάτῳ om. L| 15 xai Le] om. M || 16 ταῦτα] 
hoe € | βραχὺ M || 11 τισε τῶν διατάξεων) cf. Cod. 2, 
12 (13), 25 | 18: ἐξεῖναι] ἐξῇ καὶ L | 19 τοῦτο] haee ς | 21. μὲν 
om. L || 22. κόμεσιν L || 27 τοίνυν M] ovv L,om. B || 
μὲν M] om. LB (c) | 28 ἐλλουστρίων MLB'*fz] λ 

τικῶν B* Ecl. || τοῦτο] haec ς ἢ τοῦτο κρατεῖν καὶ om. B | 
αὐτοῦ L | 28 sq. αὐτοὺς — δίκας] μὴ δε᾽ ἑαυτῶν αὖ- 
τοὺς τὰς χρηματικὰς ἀγωνίζεσθαι δίκας, ἀλλὰ δι᾽ 





ἐντολέως B* | 29 δι᾽ évroAéos] per procuratores ς | 
30 τὴ» iv ioovu M τὴν i.ovnrariun L τὴν περὶ 
τῆς (τῆς om. B* Ecl.) v B | διὰ τοῦ ἐντολέως B' | 
31 διδόμενον Ecl | τούτοις Ecl. | 32 προνόμεο»] cf. 
Cod. 9, 35, 11 





1 R omnis LXX-I V [j5 procuratorem Z rulg.] pro- 
curatores V | dieatur vulg.] dicantur V et dieantur A | 
6 elaris V! | 7 *eausis] eis. EV | 10 Idem Aug.) Impr. 
Δ. | oon V) eonstantino R || 16 haberi Κ΄ || 18 liceat 
om. R* |, 20: haec. V]. hane (hane ha. Re) E al, hoe edd. 


RE 
ix 
3 
1 
3 
H 


Nov. LXXII pr. 


398 


UT HI QUI OBLIGATAS 





πάλιν οἷα δικαζομένους" ἑκατέρωθεν γὰρ τὸ πρᾶγμά 
ἐστιν ἐπισφαλές, ἢ τῶν ἀξιωμάτων ὑβριζομένων ἢ 
τοῦ δικαστικοῦ σχήματος ἀναξίως προϊόντος, ἐπεί- 
τοιγε μετὰ τοὺς μεγαλοπρεπεστάτους ἰλλουστρίους ἅπα- 


aut stare rursus tamquam litigantes: ex utroque 
enim causa videtur incauta, aut dignitatibus iniuriam 
sustinentibus aut iudiciali schemate indigne proce- 
dente. Post magnificentissimos igitur illustres omni- 


σιν ἄδεια ἔστω βουλομένοις καὶ ἐντολεῖς προβάλλεσϑαι 5 bus licentia sit volentibus procuratores ordinare et 


καὶ δι᾿ ἑαυτῶν ἀγωνίζεσϑαι, οὐδεμιᾶς ἐντεῦϑεν οὔτε 
΄ * p, x - - 
κωλύσεως οὔτε ζημίας οὔτε ποινῆς παρὰ τοῦτο Ém- 
» ? “ 
αγομένης αὑτοῖς. 
7 , € ' € * * , 
QEníhloyos.) H τοίνυν σὴ υπεροχῆ τὰ παρασταγτα 


per se lites exercere, nulla ex hoc neque prohibi- 
tione neque damno neque poena inferenda eis. 


(Epilogus. Tua igitur eminentia quae visa sunt 


ἡμῖν xai διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἅπασι 10 nobis et per hanc sacram declarata sunt legem omni- 


ποιησάτω φανερὰ và συνειϑισμένα ἐπὶ τούτοις πράτ- 
τουσα. Dat. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XII. Iohanne v. c. consule. 


[a. 538] 


bus faciat manifesta, dee moris sunt super his 
agens. Dat. prid. non. ÍIunias CP. imp. dn. Iustiniani 
pp. Aug. anno XII. Iohanne v. c. consule. 





OB 
ΠΕΡῚ KOYPATOPQ9N ΚΑΙ KHAEMONO9N 
ΚΑΙ THX ΤΩΝ NE9N ΦΡΟΝΤΊΔΟΣ. 


20 EOS 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 


2 - b , 2 ^ , , 
ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων ὑπάτῳ 30 


ὀρδιναρίῳ καὶ πατρικίῳ. 


«Προοέμεον.) Πάντα μὲν τῷ νομοϑέτῃ τὰ τῆς πο- 
Avelae ἐν μεγάλῃ φροντίδι καϑέστηκεν, ὅπως ἂν 
ἄριστα ἔχοι καὶ ἁμαρτάνοιτο μηδέν" διαφερόντως δὲ 


LXXH. Auth.LXXV. Coll. VI tit. 2 


15 FR UT HI QUI OBLIGATAS SE HABERE PER- 


HIBENT RES MINORUM AUT OBLIGATI SUNT 
EIS AD EORUM GUBERNATIONEM PENITUS 
NON ACCEDANT, ET UT CURATORES NULLO 
MODO 5SUSCIPIANT CESSIONES  ADVERSUS 
UORUM CURATIONEM AGUNT AUT 
EGERUNT. HAEC AUTEM GENERALITER VA- 
LEBUNT IN OMNI CURATIONE IN QUIBUS 
PERSONIS LEGES CURATORES PRAEBENT. 
ET DE GUBERNATIONE PECUNIARUM COM- 


25 PETENTIUM EIS QUORUM NEGOTIA ADMINI- 


STRANTUR, ET QUANDO EAS RECONDI AUT 
MUTUARI ÓPORTET, AUT EX EIS REDITUS 
COMPARARI R; 


Id. Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Omnia quidem legislatori reipubli- 
cae in magna cura sunt, quemadmodum optime se 
habeant et [peccandi] nihil delinquatur; praecipue 


τὰ συμβόλαια τῶν νέων καὶ ἡ περὶ αὐτοὺς ggovric35 autem instrumenta minorum et quae circa eos est 


πρᾶγμά ἐστι περισπούδαστον τοῖς τοῦ νομοϑετεῖν παρὰ 
εοῦ τὴν ἐξουσίαν λαβοῦσι, φαμὲν δὴ τῷ βασιλεύοντι. 


curatio res est studiosa eis qui proferendi leges ἃ 
deo licentiam perceperunt, dicimus autem de eo qui 


Nov. LX XII (Authent. LXX V — Coll. VI tit. 2: gloss.) Graece extat in ML, fuit in B 31, 11, 1—4, unde c.1 
(Ei δέ τις ὑπεύϑυνον — ὅλεϑρος 359,25) et c. 6—8 (— μνήμην γινόμενον 362,94) servavit B* p. 342 Zach., reli- 
quorum argumenta T'ipucitus (ed. Heimbach. III p. 615 sg.). — Epit. Theod. 12, Athan. 18,1. Iulian. const. LX V. 





aut rursus adstare tamquam litigantes cogantur: ab utraque enim. parte res est lubrica, cum aut digni- 
tates iniuria afficiantur aut iudicialis ordo parum digne procedat. | Atqui post magnificentissimos illustres 


omnibus licentia sit, si velint, et procuratores elige 


ὃ et per se causam agendi, neve ullum inde aut im- 


pedimentum aut damnum aut poena ulla secundum hoc iis inferatur. 
Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur 
omnibus manifesta faciat, quae in his fieri solent actura. 





LXXII. 


DE CURATORIBUS ET TUTORIBUS ET CURA MINORUM. 
Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ezconsuli consuli 
ordinario et patricio. 
Praefatio. Quamquam omnes reipublicae partes legislatori magnae curae sunt, ut optime se ha- 
beant neve quicquam peccetur, tamen prae ceteris obligationes minorum et eorum cura res est summo 
studio digna iis qui potestatem leges ferendi a deo acceperunt, imperatorem dicimus. Atque multas qui- 





2 ἐστιν om. Ecl. | 3 δικαστοῦ B* [βήματος Ecl. | 
4 ἰλλουρίους L' συγκλητικοὺς Β΄ Ecl. | 5 καὶ om. s ἢ 
ἐντολὴν L^ ἐντολέας Epan. || 65g. Ἐοὐδὲ — οὐδὲ ---- 
οὐδὲ libri|| 7 παρὰ τοῦτο ΜΙ, ΒΕ EcL] παρ᾽ αὐτοῦ B* 
περὶ τοῦτο Haloander; οπι. ς || ἐπαγομένοις M || 9 'H 
om. L | 11 συνηϑισμένα M. συνηεϑισμένα L || 12 subscr. 
om. Tul. || k. iun. M] prid. non. Iun. (v. /, Iul.) ς πρὸ vóvov 
᾿Ιουλέων Ath., om. Theod. || CP. imp. dn. Iustiniano pp. aug. 
ann. XII. Iohanno uc. consule M (cf. c), τῷ «f ἔτει τῆς Ba- 
σιλείας ὑπατείᾳ Ιωάννου Theod. βασιλείας ᾿Ιουστινεανοῦ 
τὸ ιβ΄ μετὰ τὴν ὑπατείαν ᾿Ιωάννου Ath. | 15 sg. rubr. Περὶ 
κουρατόρων (χουρατώρων B) — φροντίδος ML, B secun- 
dum indicem B* et Tipucitum] “στε rove ὑπεύϑυνα λέγον- 
τας ἔχειν τὰ πράγματα τῶν νέων καὶ τὰ ἑξῆς Ath. (c) 
Περὶ ἐπιτρόπων Theod. (.B*) | 29 ἐπάρχῳ Ath.] ὑπάρχω 
ML || 30 ὑπάτῳ om.L || 32 μὲν] μὲν ἤδη cit. Theod. 





1 utraque V || 2 enim om. £ || 3 iuditialis V || 6 proibiti 
R' | 9 uisa A] iussa V | sunt om. R || 12 subscriptionem 
dedimus ex Bamb. I; om. V al. || Iul. edd. glossatae (cf. 
Ath.) || dns. Bamb. I || 13 consulis Bamb. 7 | 14 R/ LXX 
V| 15 hii RV! | proibent R! | 16 obligate sunt V? 
obligatis V! | 18 ut Vvulg.] om. RT | 20 agunt om. R* || 
21 hoc V || 25 administrantur vu/g.] ministrantur A mini- 
strentur V ministrant 7'| 26 quando] quam V'! || recondá 
R^ | 27 ex eis redditus (redditur R!) RD redditus eis V || 
34 peccandi seclusi (peccati vulg.) || nihil] nieri 4,1 || *relin- 
quatur libri | 35 autem] aut A || est (del. V3) curatio V] 
curatio est 1 | 36 proferendi] proferenda eis E^ || 37 prae- 
ceperunt A! 











SE HABERE PERHIBENT Te 359 


Nov. LXXII 1. 2 





πολλῶν yovv ἠκούσαμεν δικῶν, ἔνϑα οἱ ϑαυμαστοὶ 
κηδεμόνες ἐκχωροῦνται κατὰ τῶν νέων, εἴτε ἀνήβων 
εἴτε ἐφήβων μὲν ἐπὶ δὲ τῆς δευτέρας ἡλικίας ὄντων, 
καὶ εὐϑὺς κύριοι τῆς ἐκείνων γένονται περιουσίας, ἢ τὰ 
οὐκ ὄντα ἴσως ὑπειξιόντες χρέα ἢ ὀλίγου τιμήματος 
ἐκχωρούμενοι τὰ πανταχόϑεν σαϑρά, ἢ καὶ ἀποκρύ- 
πτοντες ἀποδείξεις τῶν χρεῶν οὔσας ἐν τοῖς τῶν νέων 
πράγμασι, καὶ οὕτω τὰς ἐκχωρήσεις λαμβάνοντες καὶ 
κατὰ πολλὰς ἄλλας προφάσεις πε δὲ οὐκ (av) ἄνϑρω- 


πος πρὸς κακίαν ἅπαξ ἐκκλένας ἐξεύροι;) τὰ τῶν νέων 10 


οἰκειοῦνται πράγματα. 


perat. Multas itaque causas audivimus, ubi ad- 


"ministrantibus curatoribus cessiones factae sunt ad- 


versus minores, sive impuberes sive puberes quidem 
in secunda tamen aetate constitutos, et mox efficiun- 


5tur eorum domini facultatum, aut non existentia for- 


san debita subeuntes auf parvo pretio cessiones ac- 
cipientes eorum quae sunt undique fragiles, aut 
etiam celantes desuscepta existentia in minorum rebus 
et ita cessiones accipientes, et secundum multas et 
plures occasiones (quid enim homo ad malitiam semel 
—— non adinveniat?) minorum res proprias fa- 
ciun 


CAPUT I. 


Tavra ἅπαντα νόμῳ διορϑῶσαι BovióutÜDa, καὶ 


Haec omnia lege corrigere volumus et praecipue 


πρός ys ἐκεῖνο τὸ εἴ τις ὑπεύϑυνον ἔχοι τὸν νέον y illud, ut si quis obligatum habuerit minorem aut 
τὰ αὐτοῦ πράγματα, τοῦτον μηδὲ παριέναι mavrtAo-i5eius res, hunc non omnino ad curationem eius, vel 


εἰς τὴν avrov κηδεμονίαν, κἂν εἰ παρὰ τῶν νόμων 
, , 


καλοῖτο. τί γὰρ dv οὐ πράξειεν ὑπὲρ ἑαυτοῦ κύριος pro se dominus 


αὐτοῦ τε ὧν καὶ τῶν τοῦ ἀντιδίκου πραγμάτων yi- 


si ἃ legibus vocetur, accedere. Quid enim non agat 
iusdem existens et adversarii re- 
rum detentator effectus? Propter haec enim et illud 


vóuevos; διὰ ταῦτα γὰρ κἀκεῖνο νομοϑετοῦμεν ὥςτε, sancimus, ut si apertissime manifestus est quia is 


εἰ προφανέστατα δηλός ἐστιν ὃ γινόμενος κηδεμὼν 20 


αὐτὸς —— ὧν τοῖς τοῦ νέου δικαίοις, ὲ 
ἐχεῖνος κηδεμιιὼν ἔσται, μή ποτε ἢ γραμματεῖον ἐκκλέ- 
weise» ἢ ἄλλαι. ἀποδείξεις οὔσας ἀφανίσειε τῷ νέῳ 
καὶ ἡ κηδεμονία γένοιτο τούτῳ τῶν οἰκείων π΄ 


θαγμά- 
τῶν δλεθρος" τοῦτο γοῦν ἀσφαλεῖ καταδεδέσϑω νόμῳ 30 


τὸ μηδένα τῶν ὑπεύϑυνα ὄντων ἔχειν τὰ πράγ- 
ματα τοῦ τελευτήσαντος καὶ τὸν νέον αὐτὸν καὶ τὰ 
τούτου πράγματα ἢ καὶ περιφανῶς ὑπεύϑυνον ὄντα 
παριέναε πρὸς τὴν κηδεμονίαν τὴν αὐτοῦ μηδὲ ἔχειν 
παρρησίαν τοιουτὸ τι πράττειν. 


qui fit administrator ipse est iuri minoris obnoxius, 
neque ipse curator erit, necubi aut cautionem fure- 
tur aut alias probationes quae erant minori corrum- 

at et curatio fiat ei rerum interitus propriarum. 

oc itaque lege cautissima colligetur, ut nullus eo- 
rum qui obligatas habere perhibent res defuncti 
ipsumque minorem et eius res, aut etiam qui aperte 
obligatus existit, ad curationem eius accedat neque 
habeat licentiam tale aliquid agere. 


CAPUT Il. 


κηδεμονίαν, ἀλλὰ 7 αι ἐπέτ £r 
ἢ κηδεμόνα (τοῦτο €— A. 
pow εὑρίσκομεν), ὥφτε φυλάττειν ἐκεῖνον μή τι γένη- 


egum casibus invenimus), ut custo- 
diat ille ne fiat adversus adolescentem aut eius sub- 





dem lites audivimus, ubi mirifici curatores cessiones impetrant adversus minores, sive impuberes sive puberes 
ἃ i : 


ntes in secunda tamen aetate constitutos, ac statim idomini efficiuntur sub. 
— —— — vel exiguo pretio cessa accipiant quae undique inania sint, vel 
Morum, quae inter res minorum suni, supprimant, et ita cessionibus 1 


etiam apochas 


. cum vel 


üs et ex 


multis aliis causis (quid enim homo ad improbitatem semel inclinatus non excogitet?) res minorum sibi 


L Haec omnia lege emendare volumus, ac praeterea illud: si quis obligatum sibi minorem vel res 


eius habeat, ne is omnino ad curationem eius accedat, etiamsi per leges vocetur. Quid enim 
non egerit qui simul illius et rerum adversarii sui potestatem Pw on 


sancimus, si 


Ὁ se ἢ 
1? Propterea enim illud dus 


i apertissime constet eum qui curator futurus sit ipsum iuribus minoris obligatum esse, ne illum 
quidem curatorem fore, ne forte aut instrumentum subripiat aut alias probationes ?o si ἢ 


sint minori 


primat, atque cura huic in suarum rerum interitum vertat. lam hoc quidem certa lege coerceatur, ut 
nemo eorum qui obligatas se habere dicant res defuncti et minorem ipsum eiusve res, aut si quis mani- 
licenti : pue ; hal 


festo — ——— sit, ad curam eius accedat neve 


quid agendi 


omnino si cui cura iam suscepía obtigerit ut minor ipsi obnoxius fiat, hereditate 


foríasse ad ipsum delata alicuius qui minorem obligatum habebat vel 
"uus sif cui impuberum vel minorum cura credatur, sed adiungatur ei alter tutor vel 
in multis legum casibus reperimus), ut ille caveat ne qua conira minorem vel res eius 


amplius. solus di 
curator (id 


causa, is non 





1 ϑαυμαστοὶ] administrantibus ς | 7 τῶν χρεῶν om. c ἢ 
9 πολλὰς ἄλλας] multas et plures ς ἢ ἂν addidi | 14 ἔχει 
B*| 18 avrov Β'ς] ἑαυτοῦ ML | γενόμενος} detentator 
effectus ς | 22 κηδεμὼν ἔσται] κηδεμονεύεταε B* | 
24 τούτου L | 25 *vovro yovv] τοῦτό τε οὖν (ὃν L) ML 
hoe itaque ς τοῦτο τοίνυν Haloander | 21 τοῦ τε τελευ- 
τήσαντος L | 28 προφανῶς Haloander (cf. ad 360, s. 33) 
ὑπευϑύνων ὄντα L ὑπευϑύνων ὄντων Haloander ] 
31 Kai τὸ καϑόλου] Sed et c ἢ 32 αὐτῷ Lc] αὐτῷ 
L'Biisc) αὐτὸ M | κτήσαιτο L B7] κτήσοιτο M | 
3i τούτω M | cf. Ced. 5, 65,1 


1. imperant R | «15 V! ἢ aministrantibus RT' ad- 
ministrati««« V'| 2 censiones R! | ad usus V aduer- 








sum V 3| 5 facultatum aut vuig.] facultatum ut (in ras. 
scr. V?) libri | non] uero R! | 9 multas etj] multas ne 
R'? T' | 10 homo] ho V ἢ 11 *decliuius 7* deditus 
RVT? vulg. declinans Heimbach ἢ minorum V Ἶ ut mino- 
rum RTV?vulg. | *facit V! efütiunt T* faciat RT* 
V? vulg. | 14 aut om. V! | 15 omino V | vel] etiam V? ἢ 
17 dominus] uel dominus V | 18 detentator effectus RT'] 
detemptator (detemptor V!) nuper effectus V vulg. 
19 manifestum V? vulg. | his Ε΄ | 20 iuris E! | 21 necubi] 
ne alieubi V3 | 22 erant om. Κ᾿ | corrumpant V | 
23 eura R! ἢ 24 *cautissima] accutissima libri, tutissima 
vulg. | eolligetur] lege colligetur R* ἢ 33 prolata V ἢ 
habuerit V | 34 eum om. V | 35 aut (aet V!) curam 
adolescentium V | 38 olescentem R! 


Nov. LXXII 2—5 


360 


UT HI QUI OBLIGATAS 





ται κατὰ TOU νέου ἢ τῆς αὐτοῦ περιουσίας παρὰ τοῦ 
κτησαμένου τοῦτον ὑπεύϑυνον ἐν μέσῳ κακούργημα" 
ἀλλ᾽ αὐτὸ τοῦτο παρατηροίη, ὅρκον τε ὀμνὺς ἐπὶ τῇ 
χειροτονίᾳ ὡς τοῦτο φυλάξει, καὶ τὴν ἐκ τῆς πρὸς τὸν 
συγκηδεμόνα προδοσίας ποινὴν εὐλαβούμενος. 


stantiam ab eo qui habet eum obligatum in medio 

ulla malignitas. Sed hoc ipsum observet, et iusiu- 

randum iurans in ordinatione quia hoc custodiet, 

etiam eam quae ex proditione ad curatorem poena 
5 est. reformidans. 


CAPUT III. 


"Iva δὲ μὴ δῶμεν mapaírnsw πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπι- 
τροπῆς ἢ κηδεμονίας, εἰ λέγοιεν ὡς ὑπεύϑυνα ἔχουσι τὰ 
πράγματα τῶν νέων ἢ περιφανῶς ὑπεύϑυνοι καϑ- 
εστᾶσε, ϑεσπίξομεν, εἴ τις φήσειεν ὑπεύϑυνον ἔχειν 


Ut autem non demus recusationem omnibus ho- 
minibus tutelae vel curae, si dicant quia obligatas 
habent res adolescentium aut aperte obligati sunt, 
sancimus, si quis dixerit obligatum se habere mino- 


τὸν νέον ἢ và αὐτοῦ πράγματα ἢ τοὺς τοῦ νέου γο- 10 rem aut eius res aut minoris parentes, mox osten- 


veis, ἐντεῦϑεν δεικνύναι τοῦτο παρὰ τὸν τῆς παραι- 
τήσεως καιρὸν ὑπὸ τῷ διδόντε τὸν κηδεμόνα καὶ 
ἀπηλλάχϑαι, ἢ εἴπερ ἄδηλον εἴη τοῦτο, ὅρκον πρὸς 
τῶν ἁγίων λογίων ὑπέχειν ὡς ταῖς ἀληϑείαις ὑπεύ- 


dere hoc ipsum recusationis tempore apud eum qui 
dedit curatorem et absolvi, aut si incertum est hoc, 
praebeat ad sancta eloquia iusiurandum, quia ex 
veritate obligatum eum se habere credens recusat, 


ϑυνον αὐτὸν ἔχειν πεπιστευκὼς παραιτεῖται" καὶ εἰ 15 et si hoc factum fuerit, tutelam non contingere ne- 


τοῦτο γένοιτο, τῆς ἐπιτροπῆς μὴ προβάπτεσϑαι μηδὲ 
τῆς κηδεμονίας, ἀλλ᾽ ὡς πορρωτάτω τοῦτον ἀπελαύ- 
γνεσϑαι τοῦ πράγματος, ἵνα μὴ αὐτόϑεν πολέμιον 
ἀλλ᾽ οὐ κηδεμόνα δῶμεν τῷ νέῳ. 


que curam, sed eum ab ea re procul expelli, ne ex 
hoc ipso hostem et non curatorem adolescentulo 
praebeamus. 


CAPUT IV. 


, - 


μών, ἴστω πάσης ἀγωγῆς κατὰ τοῦ νέου, εἰ καὶ ἄλη- 
ϑὴς ἦν, Éxnscovusvos διὰ τὴν ἐξεπίτηδες πρὸς τὸν 
νόμον τοῦτον παραπροβποίησιν. Εἰ δὲ καί τιβ περι- 
φανῶς ὑπεύϑυνος ὧν σιγήσειεν, ἴστω καὶ οὗτος εἧς 


Εἰ δὲ σιγήσειε τὴν ἀρχὴν τοῦτο καὶ γένοιτο κηδε- 20 Sin vero facuerit in initio hoc et factus fuerit 


curator, sciat omni actione adversus minorem, si 
vera fuit, se casurum, propter ex studio adversus 
hanc legem nostram figmentum. Sed si quis aperte 
obligatus existens tacuerit, sciat etiam iste quia 


ὑφέξει ποινὴν τὸ μὴ δύνασϑαι καταβολαῖς ἢ ἄλλαις 25 sustinebit poenam, quo non possit redhibitionibus 


λύσεσι τοῦ χρέους ἑαυτὸν ἐκβάλλειν ἴσως ἐν τῷ καιρῷ 
τῆς κηδεμονίας τετεχνασμέναις. 


aut alis solutionibus debiti se miscere tempore cu- 
rationis forsan arte compositis. 


CAPUT V. 


Ei δέ vic ὡς εἴρηται γενόμενος κηδεμὼν εἶτα περι- 
- , * 
ἐργάζοιτο τὰ τοῦ νέου πράγματα xal ἐκχωρήσεις εἰς 


Quod si quis, sicuti dictum est, factus curator 
deinde minoris res fuerit perscrutatus et cessiones 


ἑαυτὸν ἢ κατὰ δωρεὰν ἢ κατὰ πρᾶσιν ἢ καϑ' ἕτερον 80 ἴῃ semet ipso aut per donationem aut venditionem 


οἱονδήποτε τρόπον πρᾶττοι, ἴστω παντοίως ἄκυρον 
εἶναι τὸ παρ᾽ αὐτοῦ γενόμενον, καὶ μήτε δι᾿ ἑαυτοῦ 
μήτε διὰ παρεντεϑεμένου προβώπου τοιοῦτό τι πράτ- 
τεσϑαι, ἀλλὰ πανταχόϑεν ἀνίσχυρα τὰ τοιαῦτα γίνε- 


aut alio quolibet egerit modo, sciat omnino infirmum 
esse duod ab eo fuerit factum, et neque per se ne- 
que per interpositam personam tale aliquid agi, sed 
undique invalida haec talia fieri, tamquam si neque 


σϑαι dcavei μηδὲ τὴν ἀρχὴν γενόμενα. πρόδηλον 35 ab initio facta fuerint. Manifestum namque est quia, 


γὰρ ὡς, εἴπερ εἰς τοιαύτην ἔννοιαν ἐμπέσοι, πᾶντα 

ῳ ΄ ^ P « - - 

πράξει καὶ διοικήσει πρὸς ὄλεϑρον μὲν τῆς ἑαυτοῦ 
- - * , 2 - , Ἢ 

ψυχῆς, τῶν δὲ φαινομένων αὐτοῦ πραγμάτων δῆϑεν 


si in talem cogitationem inciderit, omnia aget et 
disponet ad interitum quidem suae animae et ad 
rerum quae eius quasi videntur utilitatem. 





ab eo qui obligationem adversus illum acquisivit, interim fraus fiat; sed hoc ipsum observet et iureiurando 
cum constituitur praestito se hoc custoditurum, et poenam ex fide concuratori prodita veritus. Ὁ 
ANe vero omnibus hominibus excusationem tutelae vel curae concedamus, si sibi obligatas esse 


res minorum vel se manifesto obligatos esse dicant, sancimus, si quis dicat se minorem vel ves eius vel 
parentes minoris obligatos habere, ut ilico hoc probet intra tempus excusationis apud eum qui curatorem 
dat, itaque liberetur, vel si id incertum sit, sacramentum sacris eloquiis propositis praestet, $e cum revera 
eum obligatum sibi esse persuasum habeat ideo excusari; et si hoc factum sit, tutelam ne attingat neve 


curam, sed longissime ab eo negotio removeatur, ne hoc ipso hostem ac non curatorem demus minori. 
Quodsi initio hoc reticuerit et curator factus sit, sciat se omni actione adversus minorem, 


eliamsi vera sit, casurum, quia de industria adversus hanc legem dissimulatione usus sit. 


Quodsi quis 


etiam cum manifesto obligatus sit, tacuerit, ille —— sciat eam se poenam subiturum, ut nequeat so- 


lutionibus aliisve liberationibus debito se eximere 


oríasse tempore curae per fraudem c 


ositis. 


Si quis vero, uti dictum est, curator factus inde res minoris perscrutetur idque agat ut ces- 
siones sibi ipsi vel per donationem vel per venditionem vel per alium qualemcumque modum fiant , sciat 
omnino irritum esse quod ab ipso geratur et neque per se pede per interpositam personam eiusmodi quid 


. exigi, sed undique infirma haec. talia fieri peri 


6 ac δὲ ἃ 


initio facta non sint. Manifestum enim est 


eum, si modo in talem cogitationem inciderit, omnia ad animae quidem suae interitum, rerum autem quae 





3 ἀλλ᾽ αὐτὸ Msc] ἀλλὰ L, ἀλλ᾽ αὐτὸς coni. Zachariae 
(cf. ad €) || 5 συνκηδεμόνα Μ κηδεμόνα L^ (s) | 8 περι- 
φανῶς ML"| προφανῶς L' (cf. 23. 359, 28) || 11 τοῦτο] hoc 
ipsum s || παρὰ] περὶ Haloander || ὑπὸ τὸν v. zx. καιρὸν 
παρὰ τῷ διδόντι achariae 18 ἀπηλλάχϑαι] παρ- 
ηλέγχϑη L^ || 16 γένηται L || 21 et 28 καὶ om. ς || 22 8. τὸν 
vóuov τοῦτον] hane legem nostram e 28 περιφανῶς 
ML^| προφανῶς L^ || 26 ἐκβάλλειν M] ἐκβαλεῖν L 
miscere (i. e. ἐμβάλλειν ?) € | 32 τὸ παρ΄ αὐτοῦ γινόμε- 
vov| quod ab eo fuerit factum (i. e. γενόμενον») s | 
post γινόμενον add. μήτε ἄκυρον εἶναι τὸ παρ᾽ αὐτοῦ 
γινόμενον L! | 38 τὴν δὲ φαινομένην τῶν αὐτοῦ πραγ- 
μάφων malit Zachariae 


2 haee V7? || ip (i.e. ipse?) V || et iusiurandum iu- 
rans V] eiusque iusiurandum (iurandum J^) iuans R 
4 etiam] et 7' | 8 adolescentum V || 10 parentis R 
ostendet V^ || 14 haberes V^ | 20 Sin RT] Si V vulg. 
in om. R | 22 propter] propter haec A? propter haee 
quod V3? | 23 *figmentum] firmentur RV T! firmetur 
T" vulg. | 25 quo] ut s. v. V? quod vulg. || redibitionibus 
libri || 26 miscere] eiicere Beck | 27 arte] a« (ai — ante?) 
R! || composites V^ || 28 dictum est sicuti V! || 29 minoris 
res] minores V! || 30 ipsum vwuij. | aut uenditionem A] 
om. V aut per venditionem vulg. || 32 et om. V | 35 nam- 
que] namque haec A^ || 36 aget et disponet ad Beck] 
agi et disponi et ad (ad om. R) übri | 37 et] sed Osen- 





brüggen 


I 








SE HABERE PERHIBENT 


361 


Nov. LXXII 5. 6 





1 ὠφέλειαν. Καὶ οὐ μόνον ἕως j *— εἴργο- 
μεν αὐτὸν τῆς τοιαύτης ἐκχωρήσεως, 1 xai μετὰ 
ταῦτα, μή ποτε τοῦτο ἐννοήσας ταμεεύσηται τὸ πρᾶγμα, 
καὶ προκαταστήσας αὐτὸ κακῶς ἔπειτα, ἐπειδὰν τῆς 
κηδεμονίας παύσαιτο καὶ λάϑοι τὸ κακουργηϑέν, ἴσως 
τηνικαῦτα οὐκ ἔτι κηδεμὼν ὧν τήν τε ἐκχώρησεν 12ά- 
βοι καὶ τὸ πρᾶγμα κακουργήσειε. καὶ τηνικαῦτα γὰρ 
ἄκυρον εἶναι βουλόμεθα τὸ νινόμενον, καὶ μὴ δύνα- 
σϑαι μηδεμίαν ἀγωγὴν κρατεῖν κατὰ τοῖ πρώην κηδε- 
μονευϑέντος ἐκχωρουμένην, ἀλλ 
εἶναι, καὶ κέρδος γίνεσϑαι τῷ νέῳ, κἂν εἰ τὰ τῶν 
ἐκχωρήσεων ἐπ᾿ ἀληϑέσιν αἰτίαις γένοιτο" οὐχ ὥςτε 


᾿ ἐπανελθεῖν πάλιν ἐπὶ τὸν ἐκχωρήσαντα ὡς μηδενὸς 


δῆϑεν ἐν μέσῳ παρὰ τὸν νόμον δοκοῦντος γεγενῆσϑαι, 


1 Et non solum donec fuerit curator, prohibemus 
eum ab huiusmodi cessione, sed neque postea gerere 
concedimus, ne forsan hoc considerans abscondat 
rem et praeordinans illud male postmodum, dum a 
5 cura cessaverit et latere fecerit quod maligne egit, 
forte tunc iam non curator existens cessionem acci- 
ἘΝ et rem maligne disponat. Etiam tunc enim in- 
um esse volumus quod agitur, et non posse ullam 
actionem valere cessam adversus eum cuius prius 


' ἀντὶ μηδὲ γεγονότος 10 curam administraverat, sed pro non facto id esse, et 


lucrum fieri adolescenti, licet cessio pro veris causis 
facta sit: non ut remeet rursus ad eum qui cessit, 
tamquam si nihil quasi in medium contra ! vi- 
sum fuerit actum, sed cadat ab eis quae exinde sunt 


ἀλλ᾽ ders ἐκπίπτειν αὐτὸν τῶν ἐκεῖθεν κτηϑέντων 15 quaesita propter transgressionem nostrae legis, et 


διὰ τὴν παράβασιν τοῦ ἡμετέρου νόμου, καὶ ταῦτα 
τὸν νέον κερδαίνειν. εἰ γὰρ μὴ ταύτην ἐπεϑείημεν 
τὴν ποινήν, ῥάδια τὰ τῆς κακουργίας ἔσται, καὶ τὸν 


, 


haec minorem lucrari. Nam si non hanc inposueri- 
mus poenam, facilia erunt ea quae sunt malignitatis, 
et eum qui cessit faciet iterum movere, et per me- 


ἐκχωρήσαντα παρασκευάσει πάλιν κινῆσαι, καὶ Ox vov — dium ea quae sunt cessionis recipiet legem per suam 


μέσου τὰ τῆς ἐκχωρήσεως λήψεται, τὸν νόμον διὰ τῆς 20 malignitatem circumveniens. t 


favrov κακουργίας κατασοφισάμενος. Καὶ ταῦτά φα- 
μὲν ἐπὶ κηδεμόνος παντὸς ἐφ᾽ ὧν ὅλως κηδεμονίας 
τινῶν εἰξάγουσιν οἱ νόμοε, ἀσώτων τυχὸν ἢ μαινο- 
μένων ἢ παραφρονούντων ἢ εἴ τι ἕτερον ὁ νόμος 
ἤδη ἢ καὶ τε παράδοξον ἡ φύσιες ἐξεύροι. 


dicimus in 
omni curatore in quibus omnino curas aliquorum 
introducunt leges, prodigorum forte aut furiosorum 
aut amentium aut si quid aliud lex iam dixit aut si 
quid inopinabile natura adinvenerit. 


UAPUT VI. 


"Ens; δὲ ὁρῶμεν τοὺς κηδεμόνας ὅσοι ϑεοῦ μνή- 
μην ἔχουσι πρὸς κηδεμονίας δυςκόλως ἰόντας (τοῖς 
γὰρ πολλοῖς ὅσοε βούλονται τὰ τῶν κηδεμονευομένων 
ἀσεβῶς εἰς ἑαυτοὺς τρέψαε τὸ πρᾶγμα. ἐράσμιόν τε 
καὶ ἐπίδρομόν ἐστι»), ὁρώμεν δὲ μά ; 
μόνων ÓvsxoAov εἶναι πρᾶγμα διὰ τὴν τῶν δανεισμά- 
Tov ἀνάγκην, ϑεσπίζομεν μηδεμέαν ἀνάγκην ἐκ νό- 
μου καϑεστάναι τοῖς κηδεμόσε τὰ τῶν νέων χρήματα 


δανείζειν, ἀλλ 
? οἷς, 11} 





' ἀσφαλῶς ἀποτέϑεσϑαι καὶ φυλάττειν 


avt 

Àsav μένειν ἢ τῇ τῶν τόκων ἐφέσει καὶ τῶν ἀρχαίων 
ἐκπεσεῖν, καὶ κινδυνεύειν μὲν τὸν κηδεμόνα εἰ μὴ δα- 
γείσαι, avdus δὲ εἰ δανείσαι κινδυνεύειν, ἀποτυχέας 
ἴσως ἐπὶ τοῖς χρέεσε γινομένης. εἰ μέντοι αὐτὸς ἑκὼν 
δανεῖσαι βουλὴ. 

d ταῖς αὐτῷ νομιζομέναις ἀναμφισβητήτοις ἄσφα- 


Quoniam autem videmus curatores quicumque dei 
memoriam habent ad curam difficulter. accedere (nam 
plurimis volentibus ea quae minorum sunt impie in 
se vertere amabilis est res et appetibilis), videmus 


τα τὸ τῶν κηδε- 30 autem praecipue difficilem esse curatorum causam 


propter feneratorum necessitatem, sancimus nullam 
necessitatem ex legibus esse curatoribus minorum 
pecunias fenerare, sed caute reponere atque servare, 
quoniam melius est in antiquis eis tutamen manere 


ὃν τὴν émi τοῖς ἀρχαίοις αὐτοῖς ἄσφά- 35 quam usurarum appetitione etiam antiqua pecunia 


cadere, et periclitari quidem curatorem si non mutua- 
verit, rursus autem si mutuaverit periculum sustinere, 
facto forsan in debitis detrimento. Sin vero ipse 
sponte mutuare voluerit sub obligatione forte pigno- 


tín, ἴσως ἐπὲ δόσει ἐνεχύρων ἢ ἐπ᾽ A0 rum aut sub aliis quae putantur indubitatae cautelis, 





1. scilicet ipsius esse videantur utilitatem facturum et administraturum esse. — Neque solum. quamdiu 


curator sit, ab ei 
que 


tum esse volumus quod fit, nec ullam actionem 


odi eum cessione arcemus, sed etiam postea, ne forte hoc meditatus rem reservet eam- . 
t we praemolitus deinde ubi curator esse desierit ac lateat quod. fraude — sit, tum forte, 
quippe qui non amplius curator sit, cessionem accipiat et rem fraudulenter agat. 

j € posse coníra eum cuius prius curam gesserat ces- 
sam, sed pro re non facta haberi, .et lucrum fieri minoris, j 


am tum quoque irri- 


cessio ex veris causis facía sit: non 


uí rursus ad eum qui cesserit redeat, quasi vero nihil interim contra legem factum esse videatur, sed ut 
ipse excidat iis quae inde acquisivit per legis nostrae violationem eaque minor lucretur. Nisi enim. hanc 
poenam imposuerimus , facilis erit fraus, atque ille eum qui sibi cessit ad causam iterum movendam. in- 
stituet et per eum interpositum cessionem impetrabit, legem per suam fraudem eludens. | Atque haec di- 
cimus de guns curatore, ubicumque leges q curationes introducunt, prodigorum forte vel furio- 
sorum * mente captorum vel si quid aiiud lex iam dixit vel quid etiam matura praeter opinionem 
inveneri 
VL Quoniam autem videmus curatores quicumque dei memores sunt, ad curationes aegre accedere 
(nam plerisque quicumque bona eorum quorum curam gerunt impie ad se ipsos trahere volunt, res est 
tata et quam cursim petant), porro videmus curationem esse rem difficilem mazime propter fene- 
rationum necessitatem, sancimus, ne ulla necessitas ez: lege incumbat. curatori pecuniam minorum fenori 
dandi, sed ut eam tuto deponant illisque. custodiant, cum praestet securitatem in. sorte iis conservari 
usurarum cupiditate etiam sorte eos privari, et tutorem periclitari si non mutuetur ac rursus si 


mutuetur periclitari, ubi detrimentum forte in debitis factum sit. Si tamen sua sponte mutuari voluerit, 


pignoribus forte datis vel aliis cautionibus quae ipsi exíra dubitationem positae videantur, tum habeat 





1 ὠφέλειαν] ἀπώλειαν coni. Hombergk || 2 ἀλλὰ xai 
ἕετὰ ταῦταὶ sed neque postea gerere concedimus c || 
4 ἔπειτα M] εἶτα L | 5 παύσοιτο L| 11 ταύτη» ταύ- 
ταις L'| 18 «à om. L | 24 ἢ εἴ τι Haloander ex c] ἢ τί 
ML | 25 ἢ (st L*) καί τῇ aut si quid ς ἢ 26 μνήμην 
ϑεοῦ Β' | 29 εἰς ἑαυτοὺς ἀσεβῶς στρέψαι L| 30 ἐρῶ- 
μεν M |j δὲ] yao B*' v.L | 31 δανεισμάτων] feneratorum 
(i-e. δανειστῶν) « | 32 ἀνάγκης L ἢ 85 αὐτοῖς M, B' v. 1.] 
αὐτὰ L, B* v.l.; om.s | ὃν M || 31 et 38 Ἐδανείσοε libri 


99 γινομένοις M^ γενομένοις L^ ἢ 40 δόσεσιν B' 


2 


ΑἹ αὐτῷ om.s 
IL 





2 ab hae huiusmodi R ab hec huiusmodi V! | 4 dum 
om. RT et in spatio 2 litt. V | 5 quod] qui R | egit VT] 
egerit R vulg. | 9 cesam R! | 10 ministrauerat RV | non 
pro V | 11 ueris] uiri? E! || causas R^ | 12 remehet V 
reme R! | 14 exinde] exinde ex hoc RV 7' ex hoc vulg. ! 
16 interposuerimus V | 17 pena Ε΄ ἢ 23 quis A | aliu 
om. V | lex om. RT ἢ 24 aduenerit V | 30 diffeile esse 
euratorem R! | 31 feneratorum] 4]. foenerationum" Con- 
tius| 34 tutamen] «« Ε΄ ἢ 35 apetitione V appellatione 
R* || 36 æt 31 mutauerit V? | 38 forsitan & | sin V] si 
RT || 40 deputantur V | indubitata bri, corr. vulg. 

ems 


Nov. LXXII 6—8 


362 


UT HI QUI OBLIGATAS 





λείαις, τηνικαῦτα ἐχέτω μὲν τὸ τῶν δύω μηνῶν xaO" 
ἕκαστον ἔτος ἐνδόσιμον (τοῦτο ὅπερ oí νόμοι laxa- 
mentov καλοῦσιν), ἴστω δὲ τὸν τοῦ δανείσματος κίν- 
δυνον ἐφ᾽ ἑαυτὸν πάντως ἐλευσόμενον. 


tunc habeat quidem duorum mensium per singulos 
annos indutias (hoc quod leges laxamentum vocant), 
sciat autem mutui periculum ad se omnino ven- 
turum. 


CAPUT VII. 


Et μὲν ovv ἔχοι sto0só0ove αὐτάρκεις ὁ κηδεμονευό- 
— ταύτας δαπανάτω, εἰ δὲ πλείους εἰσὶ τῶν αὐ- 
τάρκων, τὸ πλεῖον ἀποτιϑέσϑω. Εἰ δὲ κινητὴ πολ- 
λάκις ἡ τοῦ κηδεμονευομένου περιουσία τυγχάνει, τηνι- 
καῦτα ἐκεῖνο μόνον δανείζειν ὁ κηδεμὼν ἀναγκαζέσϑω 
ὅσον πρὸς τὴν διοίκησιν ἀρκεῖ τῷ νέῳ [xai] τῶν αὐτοῦ 
πραγμάτων, τὸ δὲ περιττὸν ἀσφαλῶς ἀποτιϑέσϑω. 
᾿Εξέσται δὲ αὐτῷ σὺν ἀκριβείᾳ πάσῃ περιεργάζεσϑαι, 
εἴ τινα εὑς εἰκὸς εὑρεῖν ἀσφαλῶς δυνηϑείη πρόξοδον 
ὠνήσασϑαι τῷ νέῳ ἐκ τῶν περιττευόντων χρημάτων 
ὀλίγων μὲν δημοσίων φόρων ὑπεύϑυνον, πρατῆρα δὲ 
ἔχουσαν εὔπορον xai εὐϑαλῆ τὴν περόφοδον οὖσαν. δίδο- 
μὲν γὰρ αὐτῷ παρρησίαν καὶ τοῦτο πράττειν, ἐπι- 
σταμένῳ ὡς εἴ τινος τούτων ἀμελήσειεν, ὁ τῆς ἄγορα- 
σίας ταύτης αὐτὸν ὄψεται κίνδυνος. 


5 Sin vero habet reditus sufficientes is cuius cura 
administratur, eos expendat; sin vero plus sunt 
quam sufficiat, quod plus est reponat. Quodsi mo- 
bilis forte eius cuius cura a istratur substantia 
est, tunc illud solum mutuare curator cogatur quan- 


10tum ad dispensationem sufficiet adolescenti eiusque 


rebus, quod vero plus est caute recondatur. Licebit 
autem ei cum omni subtilitate perscrutari, si aliquos 
forsan invenire caute potuerit reditus, et comparare 
minori ex abundantibus pecuniis, modicis functioni- 


15 bus publicis obligatos, venditorem vero habentes 


idoneum et opulentos reditus existentes. Damus enim 
ei licentiam et hoc agere, scienti quia, si quid ho- 
em neglexerit, huius emptionis ipsum respiciet peri- 
culum. 


CAPUT VIII. 
Ei δὲ τοσοῦτον μόνον εἴη τὸ τοῦ νέου χρυσίον,20 Si vero tantum solummodo sit minoris aurum, cuius 


ὑπόσου τόκος μόλις αὐτόν τε καὶ τοὺς αὐτοῦ τρέφειν 
καὶ τὴν ἄλλην αὐτῷ παρέχειν τοῦ βίου διοίκησιν 
ἀρκεῖ, τηνικαῦτα ὁ τῆς ἀνάγκης λόγος ἡμᾶς καὶ πρὸς 
τοῦτο καλεῖ, τῶν κηδεμόνων ἀφορώντων εἰς ϑεὸν καὶ 


usurae vix eum et qui eius sunt pascere et aliquam 
aliam ei praebere vitae dispensationem sufficiant, 
tunc necessitatis ratio nos etiam ad hoc vocat, ut 
curatores respicientes ad deum ita faciant guberna- 


οὕτω ποιουμένων τὰς διοικήσεις ὡς ἂν ἐπὶ τοῖς ἕαυ- 20 tionem tamquam in suis rebus. Etenim volumus, 


τῶν πράγμασι. καὶ γὰρ βουλόμεϑα, ἡνίκα κατασταίη 
ψῆφος παραδιδοῦσα τὴν κηδεμονίαν τῷ πρὸς ταύτην 
παριόντι, καὶ ὅρκον αὐτῷ προβεπιτιϑέναι τῶν ϑείων 
ἁπτομένῳ λογίων, ὡς διὰ πάσης ἰὼν 000) τὸ συμφέ- 


dum celebratur decretum quod tradit curam ei qui 
ad eam accedit, etiam iusiurandum eum adicere 
sacrosancta evangelia tangentem, quia per omnem 
pergens viam utilitatem adolescentis agit. Quod ta- 


ρον τῷ νέῳ πράξει. ὅπερ οὐκ ἐξαιρήσει τῶν Àoyuo-30 men mon excipiet eum a ratiociniis neque a legis 


μῶν αὐτὸν οὐδὲ τῆς τοῦ νόμου τάξεως, ἀλλ᾽ ἀσφα- 
λέστερόν γε ποιήσει σπτρὸς τὴν τῶν σιραγμάτων διοίκη- 
σιν, εὐλαβέστερον ἀεὶ περὶ αὐτὰ διὰ τὴν τοῦ ὅρκου 
μνήμην γινόμενον. Ovcos ἡμῖν ὁ νόμος ὑπὲρ ἀσφαλείας 


ordine, sed cautiorem faciet ad rerum gubernatio- 
nem, timentem semper circa eas propter iurisiurandi 
memoriam factam. Haec ἃ nobis lex pro cautela 
sit posita horum qui curatoribus indigent; et si quid 


κείσϑω τῶν κηδεμονίας δεομένων" si δέ τε καὶ ἕτερον 35 et aliud adinvenerimus, neque hoc lege complecti 


σροςεξεύροιμεν, οὐδὲ τοῦτο νόμῳ περιλαβεῖν ὀκνήσο- 


μεν, ἵνα διὰ πάντων πατέρες τοῖς ἑαυτοῖς βοηϑεῖν. 


οὐ δυναμένοις γενώμεϑα. 


pigebimur, ut per omnia patres eorum qui sibi 
auxiliari nequeunt existamus. — 





quidem binorum mensium per singulos annos indutias (id quod leges lacaumentum vocant), sciat. autem 


periculum crediti ad. se ipsum omnino rediturum esse. 
VIL 406 si quidem reditus sufficientes habeat is cuius cura geritur, eos curator impendat, sin am- 


pliores sunt. quam quae. sufficiant, id quod. superest deponat. Quodsi forte mobilis sit substantia eius 
cuius cura geritur, tum illud solum fenori dare curator cogatur quantum ad administrationem minori 
rerum eius sufficit, quod. autem superat tuto deponat. | Licebit vero ei cum omni diligentia inquirere, 
num quem forie reditum certum reperire possit minori emendum ex pecuniis superfluis. qui et modicis 
tributis publicis obnoaius sit et venditorem habeat locupletem sitque reditus fertilis. Damus enim ei 
licentiam hoc quoque agendi: sciat tamen, si quid horum neglexerit, periculum huius emptionis ad se 
spectaturum. 

VIII. Quodsi tanta solum minori sit pecunia, cuius usurae via ad ipsum et qui eius sunt. alendos 
et ad reliquam vitae administrationem ei praestandam sufficiant, tum ipsa necessitatis ratio nos etiam ad 
hoc vocat: ut curatores ad deum respiciant atque ita administrationem tamquam in suis rebus peragant. 
ÉEtenim volumus, cum decretum fiat, quo curatio traditur ei qui ad eam accedit, praeterea iusiurandum quoque 
ci imponi, quo divinis eloquiis tactis se omni via ac ratione acturum esse promittat: quod. utilitatem afferat 
minori. Quod quidem eum non eximet eo rationibus reddendis neque ea: legis ordine, sed cautiorem certe 
in rerum administratione reddet, quippe qui propter iurisiurandi recordationem utique religiosius in iis 

versaturus sit. Haec lex nobis lata sit pro securitate eorum. qui curatione indigent; quodsi quid aliud 
etiam insuper reperiamus, ne hoc quidem lege comprehendere pigebit, ut perpetuo patres existamus eorum 
qui sibi ipsi opem ferre nequeunt. 





1 μὲν ἐχέτω DB*| 2 laxamenton (λαξαμέντον B*) xa- 
λοῦσιν M B'*| καλοῦσι laxauentov L. Cf. Dig.26,7,7 $11|| 
3 δανείου L|| 4 ἑαυτὴν L| 5 ἔχει Βὲς || κηδευόμενος 
L! || 6 αὐταρκῶν LL ἢ 8 κηδευομένου L* || τυγχάνοι L | 
10 Ἐκαὶ seclusi (cf. 22. 32) | 14 ὠνήσασϑ'αι] et compa- 
rare e || 15 πρατῆραν L || 16 οὖσαν M B*c] ἔχουσαν L | 
17 καὶ om. L | 21 ὁπόσου róxos| ὁπόσον o τόκος L || 
22 τὴν ἄλλην} aliquam (i. e. τιν᾽) aliam ς || αὐτοῦ B* || 
23 ἀρκεῖν B* || 28 αὐτῷ MB'] αὐτὸν Ls | 29 ἁἅπτο- 
“μένω M] ἁπτομένων B* ἁπτόμενον Lg || os] ὥστε 
Bs | 31 τάξεως B*c] ἐπάξεως M πράξεως L | ἀλλ᾽ 
om. B* | 32 *ye] «e libri | 34 γενόμενον] factam (i. e. 
γενομένην ἢ ς | 38 o? M] μὴ L . 


2.annos et hoe om. E! | 3 sciant V | 5 habeat vulg. 
his 1 | 6 sunt V] sint RT | 7 quodsi] quamsi A! 
"sq. forte mobilis V || 8 eius om. μι] euram V? | 9 mu- 
tare R! | 20 Sin R || 21 qui Vvulg.] quae RT || eius| uisa 
R*' || pascere et] pascent (uel add. V*) V || 22 suffitiat 
R! V || 23 nos om. V || ad hoc] hoc ad £! || 24 deum vulg.] 
eum /ibri | 25 Etenim] At enim V || 26 tradidit Vf 
27 *adicere] dicere (decere 1765) RV ! T! deducere V?T'* 
29 adulescentis V! || aget 73 vulg. | 30 rociociniis R* 
31 cautionem V? || faeiat | 33 pro] per V | 34 et si 
quid et] et si quidem A si quidem et V || 35 aliud vulg.] 
aliquid /ibri | legem V || 36 pigebimur RV] pigebit 7' 





vulg. | eorum om. V || 37 existimamus V! 


—— 


(— 


—TPS— H 





"—— ve—.—Àv—t—u" 


DE INSTRUMENTORUM CAUTELA 


363 


Nov. LXXIII pr. 





, {Ἐπὶ Aoyos.) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα 


᾿ ἡμῖν κηρύγμασιε κατὰ τὰς ἐπαρχίας αἷς 


—— χρω- 
πᾶσι ποιησάτω φανερά, ὥςτε μηδένα λαϑεῖν τὰ 
παρ᾽ ἡμῶν εὐσεβῶς τε καὶ ὑπὲρ τῆς τῶ 
προνοίας νενομοϑετημένα. 

lustiniani pp. Aug. ann. XII. Iohanne v. c. cons. 


ὑπὲρ τῆς τῶν ὑπηκόων 
Dat. k. Iun. CP. imp. dn. 5 


pilogus. Tua igitur eminentia quae visa sunt 
nobis edictis per provincias quibus praeest utens 
omnibus faciat manifesta, ut nullum lateant quae ἃ 
nobis pie et pro subiectorum providentia sunt sancita. 
Dat. kal. Iun. Constantinopoli imp. dn. lustiniani 


[a.538] pp. Aug. anno XII. Iohanne v. c. cons. 





or 
ΠΕΡῚ TOY ΠΩΣ ΧΡῊ EHITIGEZOGAI 


TO ΠΙΣΤῸΝ ΤΟΙΣ ΠΑΡᾺ ΔΙΚΑΣΤΑΙ͂Σ EM- 
QANIZOMENOIX ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΙΣ. 


'O αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων {ὑπάτῳ 
ὀρδιναρίῳν) καὶ πατρικίῳ. 

«Προοέμεον. ἴσμεν τοὺς ἡμετέρους νόμους oi 
βούλονται καὶ ἐκ τῆς παραϑέσεως τῶν γραμμάτων 
τὰς πίστεις δίδοσθαι τοῖς συμβολαίοις, καὶ ὅτε τινὲς 
τῶν αὐτοκρατόρων, ἐπιπολασάσης ἤδη τῆς κακίας 


LXXHL Auth. LXXVI. Coll. VI tit. 5 


DE INSTRUMENTORUM CAUTELA ET FIDE, 
T PRIMUM DE DEPOSITO ET MUTUO ET 


19 ALIIS DOCUMENTIS PRIVATE QUIDEM SCHI- 


PTIS HABENTIBUS AUTEM TESTES, ET DE 
NON HABENTIBUS TESTES, ET DE INSTRU- 
MENTIS PUBLICE CONFECTIS, ET DE COL- 
LATIONIBUS MANUS PROPRIAE SCRIPTURAE, 


15 ET DE EXPOSITIS INSTRUMENTIS AB ILLIT- 


TERATIS AUT PAUCAS LITTERAS SCIENTI- 
BUS, ET DE EX NON SCRIPTO CONTRACTI- 
BUS, ET DE CONTRACTIBUS USQUE AD UNAM 
AURI LIBRAM, ET DE CONTRACTIBUS QUI 


20IN AGRIS FIUNT, ET UT IN DOCUMENTIS ET 


CONTRACTIBUS FUTURIS LOCUM 
HABEAT LEX R : 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo exconsuli 
et patricio. 


(Praefatio. Novimus nostras leges quae volunt 
ex collatione litterarum fidem dari documentis, et 
quia quidam imperatorum, superexistente iam malitia 
eorum qui adulterant documenta, haec talia pro- 


τοῖς νοϑεύουσι τὰ συμβόλαια, τὰ τοιαῦτα ἐκώλυον, ἕν 30 hibuerunt illud studium falsatoribus esse credentes, 


ἐκεῖνο σπούδασμα τοῖς παραποιοῦσιν εἶναι πιστεύοντες 
τὸ πρὸς τὴν μίμησιν τῶν γραμμάτων ἑαυτοὺς ὅτι μά- 
hera ἐγγυμνάξειν., διότε μηδὲν ἕτερόν ἐστι παρα- 
ποίησις εἰ μὴ τῶν ἀληϑῶν μέμησις. ἐπειδὴ τοίνυν 


ut ad imitationem litterarum semet ipsos maxime 
exercerent, eo quod nihil aliud est falsitas nisi imi- 


tatio veritatis. Quoniam igitur in his temporibus 


Nov. LX XIII (Authent. LX XVI — Coll. VI tit.3: gloss.) Graece extat in ML, B 22, 1, 1 (B* p. 133 Zachariae) 
cum scholiis; cap. 1—8 (— 369, 11 τὴν ὑπόϑεσιν τάξειεν) aliquotiens decurtata in Epanagoge 13,11—16. — Epit. 


Theod. 13 (inde BZ), Athan. 14,3. Julian. const. LXVI. 





E ilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt edictis per provincias quibus praees 


Ws 
$ancta sunt. 


manifesta faciat ut neminem lateant quae a nobis pie et quo subiectis prospiceremus 





LXXIII. 
QUOMODO INSTRUMENTIS QUAE APUD IUDICES INSINUANTUR 
FIDEM ADDERE OPORTEAT. 
Idem Augustus Iohanni gloriosissimo — sacro praetorio iterum, ezconsuli (consuli ordinario) 
et patricio. à 


Praefatio. 


Novimus nostras leges quae etiam ex comparatione litterarum instrumentis fidem 


dari volunt, praeterea imperatores nonnullos ingravescente iam improbitate eorum qui instrumenta ad- 
ulterant, haec talia prohibuisse, cum unum illud falsariis studium esse censerent ut in imitandis literis se 


ipsos quam mazime exercerent, quandoquidem falsum nihil aliud est nisi veri imitatio. 


Cum igitur his. 





2 ἐφέστηκας!} praeest (i. e. ἐφέστηκε) ς | 5 kal. iun. 
Msz] kal iul Iul.* (subser. om. lul. codd. rell.) καλάν- 
δὼν «« Ath. μηνὲ ἰουνίῳ Theod. | CP. imp. dn. Iusti- 
niano pp. aug. ann. XII. M (cf. c) Constantinopolitani 
imp. donno πῦ iustiniano pio ag. anno duodecimo Iul.* 
εβ΄ ἔτους τῆς βασιλείας Theod., om. Ath. | 6 Iohanne 
uc. consule c] Iohanne ue. M lohanno üro cons. Jui? 


χρὴ ML) δεῖ B | 23 ὑπάρχω ML | 24 ὑπάτῳ ὁ 2] 
Dyucjti στρ οτος 


] superexeresceente vulg. | 





1 iussa V | 4 pro nobis subiectorum V | 5 subscriptio- 
nem dedimus er V Bamb. I et Ambracensi | kal. Iunii 
Bamb. I | Constantipoli V Constantinopolim Bamb. ἢ 
impr. don. Iust. V imp. dni. ius. Ambrac. imp. dnn. iu- 
stinianus Bamb. I | 6 iohanni ue. consulis Bamb. I 
Ambrac. bilisiario vic. consule V ἢ 7sg. Β: LXX-VI V | 
9 et mutuo R* T] de mutuo R' V | 10 scriptes V ἢ 11 et 
de non habentibus testes om. R || 14 scripturae] substantie 
scripturae R?| 15 illiteratis V illittantis Καὶ ἢ 17 ex non 


| seripto T] non ex scripto αὶ joel a 18 et de 


contractibus om. V | 19 auri libram bram auri R* 
vulg.. auri om. R! | et de] uel de E | 20 fuerint V ἢ in 
om. V | 23 exconsuli] et consul V | 28 imperator V! ἢ 
29 qui om. V! | adulterantur 
V?vulg.| proibuerint Καὶ | 31 inmutationem V | 32 in- 


mutatio ΕΞ VT 


46* 


Nov. LXXIII 1 


364 





ἐν τούτοις δὴ τοῖς χρόνοις μυρίας εὕρομεν παραποιή- 
σεις ἐν δίκαις πολλαῖς ὧν ἠκροασάμεϑα, καί τε παρά- 
δοξον ἡμῖν ἐξ ᾿ἀρμενίας ἀνέστη, σπροκομισϑέντος γὰρ 
ἀμείψεωβ συμβολαίον καὶ τῶν γραμμάτων ἀνομοίων 
κριϑέντων, ὕστερον ἐπείπερ εὑρέϑησαν οἱ τῷ συμβο- 
λαίῳ μαρτυρήσαντες καὶ γράμματα ὑποϑέντες καὶ 
ταῦτα ἐπιγνόντες, πίστιν “ἐδέξατο τὸ συμβόλαιον" 
καί τε παράδοξον ἐντεῦϑεν ἀπήντησεν, ὅτε τὰ μὲν 


γράμματα ἄπιστα ὥφϑη καίτοιγε ἐξετασϑέντα, τὰ δὲ. 


παρὰ τῶν μαρτύρων ἀπήντησεν σὺν ἀληϑείᾳ, καὶ 
ταῦτα τῆς παρὰ τῶν μαρτύρων πίστεως δοκούσης 
εἶναί πως ἐπισφαλοῦς. ὁρῶμεν μέντοι τὴν φύσιν αὐ- 
τῆς πολλάκις δεομένην. τῆβ τοῦ πράγματος ἐξετάσεως, 
ὅπου y8 τὴν τῶν γραμμάτων ἀνομοιότητα πολλάκις 


DE INSTRUMENTORUM 


innumeras invenimus falsitates in iudiciis multis quo- 
rum fuimus auditores, et quiddam inopinabile ex 
Armenia nobis exortum est. Oblato namque com- 
mutationis documento et litteris dissimilibus iudi- 
5 catis, quoniam postea inventi sunt hi qui documento 
testati sunt subscriptionem subdentes et eam re- 
cognoscentes, fidem suscepit documentum: et quid- 
dam hinc inopinabile occurrit, eo quod litterae qui- 
dem sine fide visae sunt licet examinatae, responsa 


10 vero testium cum veritate concordaverunt, et haec 


per fidem testium quae videtur quodammodo esse 
cauta. Videmus tamen naturam eius crebro egentem 
rei examinatione, quando litterarum dissimilitudinem 
saepe quidem tempus facit (non enim ita quis scribit 


μὲν χρόνος ποιεῖ (οὐ γὰρ ἂν οὕτω γράψειέ τις νεάζων 15 iuvenis et robustus ac senex et forte tremens), saepe 


- «ai G Ὁ ὲ ; εἶς j 
porydw καὶ γεγηρακὼς καὶ ἴσωβ καὶ τρέμων), 
πολλάκις δὲ κἂν νόσος τοῦτο ποιήσειδ. καΐἕτοι τί 
ἣν , , * , 
ταῦτά φαμεν, ὅπου ys καλάμου τε καὶ μέλανος ἐναλ- 
^ hd , ^ , , 
λαγὴ τὸ τῆς ὁμοιότητος διὰ πάντων ἀκραιφνὲς ἀφεί- 


autem et langor hoc facit. Et quid haec dicimus, 
quando calami et atramenti mutatio similitudinis per 
omnia aufert puritatem? et nec invenimus de reli- 
quo dicere, quanta natura generans innovat et legis- 


Aero; καὶ ovx ἂν εὕροιμεν ἐφεξῆς εἰπεῖν, ὁπόσα ἡ 20latoribus nobis praebet causas. 


φύσις τίκτουσα καινουργεῖ vois νομοϑέταις ἡμῖν παρ- 
1 ἐχουσα πράγματα. ᾿Επειδὴ τοίνυν βασιλείαν διὰ 
τοῦτο ὃ ϑεὸς Hs οὐρανοῦ καϑῆκεν, ἵνα τοῖς δυθκόλοις 
ἐπιτέϑησι τὰ παρ᾽ ἑαυτῆς ἀγαϑὰ καὶ τοὺς νόμους ἀρ- 
μόξῃ πρὸς τὴν τῆς φύσεως ποικιλίαν, διὰ τοῦτο φήϑη- 
μεν χρῆναε καὶ τοῦτον γράψαι τὸν νόμον xci δοῦναι 
ἐν κοινῷ τοῖς ὑπηκόοις ὁπόσους ἡμῖν ὃ ϑεὸς πρότε- 
ρόν τε παρέδωκε καὶ κατὰ μικρὸν ἀεὶ προβτέϑησι. καὶ 
γάρ τι καὶ περὶ παρακαταϑήκης ἐκ γραμμάτων ἀμ- 


1 Quia igitur imperium propterea deus de caelo 
constituit, ut difficilibus imponat quae apud eum 
sunt bona et leges aptet secundum naturae varieta- 


25tem, propterea aestimavimus oportere et hanc scri- 


*bere sanctionem et dare in commune subiectis quos 
nobis deus et prius. tradidit et paulatim sempér 
adiciet. Etenim quiddam de deposito in scripto du- - 
bitatum et ad contentionem deductum invenimus, et 


φισβητηϑέν «s xai στασιασϑὲν εὕρομεν, καὶ δεῖ καὶ 30 oportet etiam horum omnino prospicere. Itaque ilico 


τούτων πᾶσαν ποιήσασϑαι πρόνοιαν. τοιγαροῦν εὐϑὺς 
- - , 2 , 
ἡμῖν ἐκ τῆς παρακαταϑήκης ἀρκτέον. 


nobis est ἃ deposito incohandum. 


CAPUT I. 


Ei τὶς τοίνυν ἀσφαλῶς παρακαταϑέσϑαι βούλεται, 
^ , *, - € , , 
μὴ μόνοιβ πιστευέτω τοῖς τοῦ λαμβάνοντος γράμμασι 
2 


e , 


Si quis igitur vult caute deponere, non soli credat 
accipientis scripturae (hoc quod in iudicio quaesitum 


(rovro ὕπερ ἐν τῇ δίκῃ. ζητηϑέν, ἐπειδήπερ ov cvv-35 est; quia enim non professus est is qui scripsisse 


ὡμολόγησεν ὃ γεγραφέναι λεγόμενος αὑτοῦ καϑεστά- 
vat τὰ γράμματα, μεγάλην ἔσχε ταραχήν, καὶ γράψαι 
ἕτερα καταναγκασϑέντος, ἅπερ ἔδοξε παρόμοια μὲν 


dicebatur suam esse scripturam, magnum habuit res 
tumultum, et scribere alia coactus est, quae visa 
sunt veluti similia quidem, non tamen per omnia 





uidem temporibus sescenta falsa deprehenderimus in litibus multis quas audivimus, iam praeter opinionem 
4 p js φ iam p P 


aliquid nobis ex Armenia eactitit. 


olato enim permutationis instrumento cum scripturae dissimiles inter 


se tudicatae essent, postea quoniam invenli sunt qui instrumento testes adhibiti -erant et. subscriptiones 
addiderant easque agnoverunt, fidem accepit insírumentum: atque inde praeter opinionem accidit, ut lit- 
" ferae quidem quamvis diligenter examinatae fide destitui viderentur, testium autem dicta cum veritate con- 
venirent, idque licet testium fides ferme lubrica esse videatur. Videmus tamen naturam saepe ipsa egere 
rei ecaminatione, siquidem litterarum dissimilitudinem et saepe tempus efficit (neque enim itidem scripserit 
aliquis iuvenis et vigens ac senex factus et forte etiam tremulus) et saepe idem morbus efficiet. . - 
quam quid haec dicimus, siquidem et calami et atramenti mutatio perfectae similitudinis integritatem abs- 
tulit? neque facile dicere deinceps possimus, quam multa natura nova C PEOR generando, legislatoribus 
1 nobis negotia exhibitura. — Quoniam igitur imperium ideo deus de caelo misit, ut rebus difficilibus 
sua illud bona impertiret legesque ad naturae varietatem accommodaret, propterea etiam hanc legem 
. scribendam duaimus et in commune dandam subiectis quoscumque nobis deus et prius tradidit et paulatim ' 
semper adicit. Nam de deposito quoque litteris celebrato aliquam dubitationem et disceptationem motam 
. 6586 etr ut his quoque nos omnem curam adhibere. oporteat. Itaque statim nobis a deposito in- 
cipiendum est. 
Er L δὲ quis igitur tuto deponere vult, non solis credat litteris eius qui depositum accipit (id quod 
in lite quaesitum, quoniam qui scripsisse dicebatur non confessus est suas esse litteras, magnas turbas 
praebuit: ut et ille alias scribere coactus sit, quae adsimiles quidem videbantur esse nec tamen per omnia 








3 προκομισϑείσης L | 6 καὶ γράμματα] καὶ om.g ἢ 
11 —— εἶναι — 18 Σιν μα μη οκούσης ἢ πολλά- 
κιβ δεομένης 1, | 16 καὶ ἴσως καὶ 11 καὶ ἴσως ΒΣς 
ἴσως καὶ M ||17 " κἂν] καὶ libri  καίτοε τί Μ΄(ς)] καί- 
τοι ΒΣ καὶ ποῦ L | 18 ve om. ς || 19 ἀφείλατο LL || 


1 innumeras] in innumeras ἢ 2 quidam 7A 3 com- 
mutationibus V? | 4 documentis V!|[|5 hii AT || 6 sub- 
scriptionem ec] tionem — 11 fidem scr. A? in ras. ὃ ver- 
suum || subseriptiones αἱ. || eam vulg.] eas libri | 8 oc- 
curit, A(?) | 9 1usse V'T'! || *examinata /ibri || 10 uero 73] 


' 91 «ois M] zai τοῖς L BY (s) || 22 διὰ τοῦτο βασιλείαν 
B3 | 23 xaO 'zi«ev] constituit (i. e. καϑέστηκεν) e || 24 ἐπι- 
τιϑῇ Heimbach (cf. tamen 365, 5) || &ouóGe« L^ || 29 παρα- 
καταϑήκης M L| παρακαταϑήκην vulg. (BE) || 31 vov- 
cov πᾶσα L!| ἡμῖν εὐθὺς L|| 33 τοίνυν om..B Epan. || 
παρακαταϑέσϑαι ἀσφαλῶς βούλοιτο Epan. | παρακατα- 


τίϑεσϑαι, Bf | 34 μόνον L | 36 τοῦτο — 3065, 3 ài ' 
δοὺς] ἀλλὰ Epan.|| 36: αὐτοῦ ML! B || 38 κατηναγκά- 


σϑη Bí καταδικασϑέντος DB* v. ἰ, 


uerorum RV uerborum uel uerorum 7'! | concordauerint 
R(?)|| hoe A(?) T | 11 esse] deesse V' | 12 naturam — 
15 robustus ae scr. A? in ras. 2 versuum || 13 examinatio- 
nem V || dissimilitudines A(?) T' | 15 et («« V!) robustis 
V || 16 quid Osenbrüggen] quidem iw] hoe V || 17 atre- 
menti Vt | 24 apte AT'^| 28 de om. RT'V* || 29 con- 
testationem 1} | 31 a] ad V' || 33 credatur V | 34 in VT ἢ 
et in A etiam in 7? vulg. | 35 profesus V! 





| 


CAUTELA ET FIDE 


voys LB | 2 ἀλλὰ M) ἀλλ᾽ o 


95 — ' Nov. LXXIII 1—3 





οὐ μὴν διὰ πάντων παρεοικότα, wal τό γε ἐπὲ τοῖς 
γράμμασιν ἀκρίτου τοῦ πράγματος μεμενηκότος), ἀλλὰ 
τὴν παρακαταϑή ovs πὶ ce καὶ 

vvgac ὡς οἷόν τε σεμνοὺς καὶ πίστεως ἀξίους, καὶ οὐκ 
ἐλάττους τριῶν, ἵνα μὴ ἐπὲ μόνων ἠρτήμεϑα͵ τῶν 
γραμμάτων καὶ τῆς τούτων ἀντεξετάσεως, ἀλλ᾽ ἢ τοῖς 
δικάζουσι καὶ ἡ παρὰ τῶν μαρτύρων βοήϑεια. καὶ 
γὰρ δὴ καὶ τοιαύτας μαρτυρίας προξιέμεϑα, dere 
παριόντας μάρτυρας λέγειν, ὡς αὐτῶν παρόντων ὑπ- 


similia, et quantum ad illam scripturam sine termino 
causa permansit) sed is qui depositum dat advocet 
etiam testes ut possibile est honestos et fide dignos 
et non minus tres, ut non in sola scriptura et eius 
5examinatione pendeamus, sed sit iudicantibus etiam 
testium solacium. Etenim tales testificationes susci- 
pimus, quo praesentes testes dicant, quia his me 
sentibus subscripsit qui documentum fecit et hunc 


noverunt: nam si invenerimus et tales quosdam 


ἔγραψεν ὃ τὸ συμβόλαιον ποιούμενος καὶ τοῦτο émi-i0testes non minus quam tres dignos fide existentes, 


στανται" εἰ γὰρ εὕροιμεν xal τοιούτους τινὰς μάρτυ- 
ρας οὐκ ἐλάττους τῶν τριῶν ἀξιοπίστους καϑεστῶτας, 
οὐδὲ τὴν τοιαύτην ἀπαγορεύομεν πίστιν. οὐ γὰρ ἊΣ 


συστέλλωμεν τὰς ἀποδείξεις τέϑεμεν τὸν vo, 
ἵνα καὶ εἶναι ταύτας ποιήσωμεν καὶ 4G 


neque talem interdicimus fidem. Neque enim ut ab- 
breviemus probationes ponimus legem, sed ut esse 
eas et caute esse faciamus. 


Ὁ vni. 15 


CAPUT Il. 


᾿Αλλὰ κἂν εἴ τις ἢ δανείσματος συμβόλαιον ἢ ἄλλου 
τινὸς πράττοι καὶ μὴ βούλεται τοῦτο ἐπ᾽ ἀγορᾶς Gvv- 
ϑεῖναι (ὅπερ καὶ ἐπὲ τῆς παρακαταϑήκης ὁρίζομεν), 
μὴ αὐτόϑεν δοκείτω πιστὸν τὸ γραφόμενον émi τῷ 
av 


Sed et si quis aut mutui instrumentum aut alterius 
cuiuspiam faciat et noluerit hoc in publico conficere 
(quod et in deposito definivimus), non ex ipso videa- 
tur credibile quod scribitur super mutuo documen- 


είσματε συμβόλαιον, πλὴν εἴ μὴ καὶ μαρτύρων 20tum, nisi etiam testium habeat praesentiam fide 


ἔχει παρουσίαν ἀξιοπίστων ovx ἐλαττόνων τῶν τριῶν, 


ἵνα εἴτε avroi παραγένοιντο καὶ τοῖς οἰκείοις μαρτυ- 
ρήσαιεν γράμμασιν, εἴτε ἕτεροί τινες μαρτυροῦντες ὡς 
παρόντων αὐτῶν τὸ συμβό 

παντε καὶ τῆς τῶν γραμμάτων ἐξετάσεως οὔσης, 
ἀλλὰ μόνης οὐκ ἀρκούσης, τῇ δὲ προφςϑήκῃ τῶν μαρ- 
τύρων βεβαιουμένης. 


ignorum non minus trium, ut sive veniant et pro- 
prüs subscriptionibus attestentur sive alii quidam 
testificentur, quia praesentibus eis confectum est do- 
cumentum, fidem causa ex utroque percipiat, etiam 


συνετάγη, rs 
τὸ πρᾶγμα τὴν πίστιν ἑκατέρωϑεν, —— 228 examinatione penitus non repulsa, sed 


sola non sufficiente, augmento autem testium con- 
firmanda. 


CAFUT iil. 


Ei μέντοι τοιοῦτό τι συμβαίη ὁποῖον ἐπ᾽ "Aonevías 


ἐγένετο, καὶ ἤτον n 7 παράϑεσις τῶν γραμμάτων 30 factum est, et aliud quidem 


εἴποι ἕτερον δὲ αἱ , τηνικαῦτα ἡμεῖς μὲν 
οἰόμεϑα τὰ παρὰ ξώσης λεγόμενα φωνῆς καὶ uso" 
ὅρκων ταῦτα ἀξιοπιστότερα τῆς γραφῆς αὐτῆς xa 
αὐτὴν τυγχάνειν" πλὴν br ἔστω τοῦτο τῆς τοῦ δι- 


it quale in Armenia 

iebat collatio littera- 
rum aliud vero testimonia, tunc nos quidem aesti- 
mavimus ea quae a viva di voce et cum iure- 
iurando, haec digniora fide quam scripturam ipsam 
secundum se subsistere: verumtamen sit hoc iudi- 


Si vero tale aliquid conti 


κάξοντος ἀγχινοίας τε ὅμοῦ καὶ ϑεοφιλίας τὸ τοῖς 39 cantis prudentiae simul atque religiónis, ut veracibus 





similes, et 


attinet ad literas causa parum diiudicata manserit): sed qui depositum daturus est testes 


advocet quantum poterit honestos et fide dignos, nec minus quam trés, ne ex solis litteris earum- 


que comparatione pendeamus, sed iudicibus 
testimoma admittimus, ut testes 
- : 


etiam a 
qui prodeunt dicant ipsis 


auzilium suppetat. Etenim eiusmodi q 
tibus subscripsisse eum qui confecit 


idque se nosse: si enim eiusmodi festes invenerimus non minus quam íres fide dignos, 
ne (alem quidem fidem aspernamur. Neque enim ut probationes coerceamus legem ponimus, sed — 


et veras efficiamus et tutas. 


IL Sed etiam si quis vel mutui instrumentum vel alius alicuius negotii faciat neque id m" 
conficere velit (quod etiam in deposito definimus), ne ilico instrumentum de mutuo scriptum fide dignum 
videatur, nisi testium quoque idoneorum non minus quam trium praesentia accesserit: ut sive ipsi adsint 
et litteris suis testimonium perhibeant, sive alii quidam qui testentur ipsis praesentibus instrumentum esse 


compositum, negotium utrimque fidem accipiat; non 


quia Ἐπ non sufficit, verum accessione testium c 


examinatio litterarum plane respuenda sit, sed 
€ 


st. ? 
"odis . i tamen fale quid contigerit, quale in Armenia factum est, et aliud comparatio litterarum 
indicet. aliud testimonia, tunc nos quidem ea quae viva voce et cum iureiurando dicuntur fide digniora 
esse existimamus quam scripturam per se ipsam: nisi quod iudicis hoc esto prudentiae simul e religionis, ut 





1 οὐ μὴν om. L | ἐοικότα B | καὶ τό ye Ms] xai- 
Bs || 3 τὴν om..B ἢ 
δοὺς L | 4 ὡς οἷόν τε — 5 τριῶ»] νόμῳ μὲν δεκτοὺς 
οὐκ ἐλάττους δὲ τριῶν Epan.| 6 ἀλλ᾽ ἢ M] ἀλλ᾽ εἴη 
LB ἀλλὰ Epam. | 5 τῶν om. B* | βοήϑεια --- 9 λέγει» 
βοήϑεια sn, διαμαρτυρουμένων Epan. | 10 covco] 
hune (i. e. rovrov; cf. p. 368,36) ς | 11 εἶ --- 13 πίστιν 
om. Epan. | 12 καϑεστώτων L* ἢ 13 οὐδὲν M?| τὴν 
om. L | 14 συστείλωμεν B* Epan.| τίϑεμεν τὸν νόμὸν 
om. Epan. || 15 καὶ εἶναι] καὶ om.z | ταύτας M Epan-] 
αὐτὰς LBf αὐτοὺς B* | εἶναι] ταῦτα λέγομεν add. Epan. | 
16 ᾿4λλὰ κἂν om. Epan. | xs ἢ] ἢ om. B* Epan. | 11 got- 
λεται MB'| βούληται LBf Epan. (s) | 18 ὅπερ — ógi- 
ξομεν om. Epan. | 19 ἐπὶ B* Epan.z] ἐν ΜΙ, ΒΓ | 20 μὴ 
om. L | 21 τῶν om. L | 22 αὐτοὶ om.c | 24 λαμβάνη 
M BI] λαμβάνει LB* λαμβάνοι Epan. ἢ 21 δὲ om. Bf | 
29 sg. Ei — ἐγένετο, xai] Ὅταν Epan. | μέντοι] μέν 
τε L || 30 ἕτερα M || 31 εἴποι Epan.] ποιεῖ M(Bf) ἐποίει 
LB'c | 32 φωνῆς λεγόμενα L|33 ὅρκου L | τῆς αὐτῆς 


γραφῆς B'| αὐτῆς (αὐτὴν L!) κατ᾽ αὐτὴν L || 35 ὅμοῦ 





2 is] his E id V!| depositem V'| 4 tres] tribus V? 
8. v., vulg. | ut] aut &' | 5 pendeamus vu/g.] pendamus 
libri| etiam] et V. | 7 quo] ut s. v. V? | 9 nocuerunt £' || 
si] etsi E | uenerimus V! | et om. R | 11 tale dicimus 
ΡΠ} 12 ponim« V* proponimus V?| 16rubr. Quemad- 
modum sine tabellione instrumenta caute fieri possunt 
RT in mg. (ez Iul) | 17 confieere 7] confiteri ΡΤ 
vulg. | 20 habeant VT adibeant R | 21 dignorum non 
minus] rum non minus in ras. V ἢ sive] si V | 22 ates- 
tentur E (et sic infra) | 24 causam V'!| etiam] et V | 
25 examinationem V? | repulsa V] expulsa A* pulsa 
R'T | 26 non om. V! || confirmandam V* | 29 rubr. Si 
litterarum fides a uoce testium diserepet in mg. RT (er 
Iul) [ Si VT] Sin R 131 exstimauimus R | 32 a] ad V* | 





33 hoe R| 34 hee 7T | 35 ut] aut R! 


Nov. LXXIII 3—7 - 


366 





, , - , * " , ὡς " 

ἀληϑέσι μᾶλλον ἀντὶ τῶν τοιούτων πιστεῦσαι. Καὶ 

€ - * MJ ^- 2 , , - 

ἡμεῖς μὲν κατὰ τοῦτον τὸν τρύπον οἰόμεϑα δεῖν ἀπο- 
΄ * ^ , 

δείκνυσθαι πιστὰ và συμβόλαια. 


DE INSTRUMENTORUM 


potioe pro talibus credat. Et nos quidem secundum 
unc modum aestimamus oportere probari fidelia 
documenta. . 


CAPUT IV. 


Εἰ μέντοι τις ἢ παρακατατιϑέμενος ἢ δανείζων ἢ 
ἄλλως συμβάλλων ἀρκεσϑείη τοῖς γράμμασε μόνοις 
τοῦ πρὸς αὐτὸν συμβάλλοντος, ἐπ᾽ αὐτῷ κείσεται τὸ 
γενώσκειψ, e The ἐκείνου πίστεως τὸ πᾶν αὑτὸς 
ἀνηρτήσατο. καὶ ὅσον μὲν ἐκ τῆς γραφῆβ οὐκ ἂν 
αὐτάρκης δόξειε κατὰ τὸν ἡμέτερον vóuov τῷ συμ- 


Si tamen quisquam aut deponens aut mutuans aut 
5aliter contrahens contentus sit scriptura sola eius 
cum quo contrahit, in ipso erit ut sciat, quia in 
ilius fide totum ipse suspendit. Et quidem quan- 
tum ex scriptura non sufficiens videbitur fides nisi 
secundum nostram legem adiciatur documento cre- 


βολαίῳ προετίϑεσϑαι πίέστιβ, εἰ δὲ ἡ παρουσία τῶν 10 dulitas, aut si praesentia testium, coram quibus con- 


μαρτύρων, ἐφ᾽ ὧν τὸ συνάλλαγμα γέγονεν, ἢ ἴσως ἡ 
τελευταία τοῦ πράγματος καταφυγὴ βοηϑήσειεν αὐτῷ 
(φαμὲν δὲ τὴν ἐξ ὅρκων), οὐκ ἀκυροῦμεν τὸ ywó- 
μενον, τὰς γὰρ παραποιήσεις καὶ τὰς μιμήσεις εὐλα- 


tractus factus est, aut forsan novissimum eum rei 
refugium iuverit, dicimus autem quod ex iureiurando 
est: nam non infirmamus quod factum est. Nam 
falsitates et imitationes metuentes et nudis eis exi- 


βούμενοι καὶ γυμναῖς οὔσαιθ αὐταῖς οὐ πιστεύοντες 15 stentibus non credentes huiusmodi subtilitatem cau- 


τὴν τοιαύτην ἀκρίβειαν τῷ πράγματε προετίϑεμεν, 
οὐχ iva. τοὺ πιστεύοντας ἀφελώμεϑα τῆς ἑαυτῶν στερὶ 
τοὺς φίλους πίστεως, ἀλλ᾽ ἵνα ὡς οἷόν τε τὴν ἀγνω- 
μοσύνην τε καὶ ἄρνησιν πολλοῖς ἐλέγχωμεν τρόποις. 


sae addimus, non ut credentes privemus fide sua 
circa amicos, sed ut quantum possibile est perfidiam 
et negationem multis reconvincamus modis. 


CAPUT V. 
᾿Αλλὰ καὶ «à συμβόλαια τὰ ἐπ᾽ ἀγορᾶς συντελού- 20 Sed et instrumenta publice confecta licet tabellio- 


n£va, δἰ καὶ τὴν τῶν συμβολαιογράφων ἔχοι πλήρωσιν, 
προρλαμβανέτω καὶ αὐτὰ πρὸ τοῦ τελέσματος τὴν ἐν 
γράμμασε τῶν μαρτύρων ὡς εἴρηται παρουσέαν. 


num habeant supplementum, adiciatur et eis ante- 
quam compleantur, sicut dictum est, testium ex 
Scripto praesentia. 


CAPUT VI. 


Δεῖ μέντοι τοὺς δικάζοντας xai εἴ τινα σημεῖα gv- 


Oportet autem iudicantes et si qua signa invene- 


Qouev στροργεγραμμέψα τοῖς χάρταις, καὶ ταῦτα ἀναζη- 25 rint adscripta chartis, etiam haec As et legere 


τεῖν καὶ ἀναγινώσκειν πειρᾶσϑαι (πολλὰ γοῦν ἴσμεν 
καὶ ἐξ ἐκείνων διαφανέντα), καὶ μὴ προχείρως τὰς 
σίστεις τῶν γραμμάτων ἐκ παραϑέσεως ἑτέρων προο- 
ἑεσϑαε διὰ τὰς ἔμπροσθεν ἡμῖν εἰρημένας αἰτίας. 


niti (plurima namque novimus et ex illis apparuisse), 
et non facile fidem litterarum ex aliarum collatione 
recipere propter dudum dictas à nobis causas. 


CAPUT VII. 
Ei μέντοι ye τελευτήσαιεν ἅπαντες oí μάρτυρες, 790 Si vero moriantur omnes testes aut forsan absint 


καὶ ἄπεισι τυχόν, ἢ καὶ ἄλλως οὐ ῥάδιόν ἐστε τὴν aut aliter non facile sit fidem ex testium subscriptio- 





eis quae veriora sunt prae eiusmodi testimoniis fidem habeat. Ac nos quidem hoc modo censemus instru- 
menía fide digna esse probanda. 

St quis vero, cum vel deponit vel mutuum dat vel aliter contrahit, contentus sit litteris solis 
eius cum quo contrahit, penes ipsum erit ut intellegat se ad illius fidem totam rem rettulisse. Et quantum 
ad scripturam pertinet non sufficiens secundum  nosíram legem tnstrumento fides addi videbitur, quodsi 
praesentia testium coram quibus contractus factus est, vel forte ultimum rei refugium (dicimus illud quod 
ez: iureiurando petitur) eum adiuverit, non infirmamus id quod factum est.  Falsitates enim et imitationes 
litterarum veriti neque iis si nudae sint confisi talem subtilitatem rei adhibemus, mon ut eos qui credunt 
fide amicis praestita privemus, sed ut quoad fieri potest et fraudem et infitiationem multis modis redar- 


guamus. 


V. Sed etiam in instrumentis publice confectis, licet tabellionum habeant completionem, ipsis quo- 


que ante completionem testium praesentia subscriptione probata, uti dictum est, accedat. 


VI. 


Oportet autem iudices etiam si quas notas invenerint chartis adscriptas, in eas eat ded inqui- 
rere ac legere eas temptare (certe multa ex: illis quoque scimus apparuisse), nec temere pro 


atones ütte- 


rarum ex aliarum comparatione admittere propter causas a nobis supra dictas. 


VII. 


Si vero omnes testes mortui sint vel forte absint, vel etiam alia de causa non facile sit per 





1 τῶν vowbrow] τῶν ὑπόπτων Epan. lectione speciosa 
sed interpolata || xoà — 3 συμβόλαια om. Epan. | 4 uév- 
τοι om. Epan. || τιβ 7] ἢ om. ΒΓ Epan. | 5 μόνοις Le (cf. 
p. 364,34)] μόνου Epan. B* μόνον M Bf | 6 συμβάλκεκκεε 
L^ | τῶ L?|| 1 ὡς sic τὴν ἐκείνου πίστιν Epan. | 10 εἰ 
δὲ ἡ (ἢ B*v. L) B Epan.] ἡ δὲ —9 εἰ δὲ οὐ L autsig 
11 ἴσως om. Épan. ἢ 13 φαμὲν δὴ L || o?x] nam non e 
16 προρτέίϑεμεν τῷ πράγματι B* | 17 πιστεύοντας 
MB Epan.] πιστεύσαντας LB* || ἀφελώμεϑα B* Epan.] 
ἀφελοίμεϑα ML Bf | 18 ὡς οἷόν τε LB* Epan.] ὡς οἷόν 
ve ἢ MBf || ve om. c | 19 ἐλλέγχομεν M || 20 242A. καὶ 
om. Epan. ἢ 21 ei] ἢ L | τῶν evugo^" ὁ γράφων L: | 
ἔχει B || 26. yovv] γὰρ B* || ἴσμεν» εἰς rj L* slousv? 
L*|21 διαφανέντων L*|| 29 ἡμῖν om. Epan. | 30 ce- 
λευτήσειεν L^ || ἢ xai ἄπεισι] ἢ om. L^ 








— - 


2 aestimamus V] estimauimus 7' extimauimus A || re- 
probari V | 4rubr. De contractibus incaute positis (in- 
caute uicariis depositis E; Jeg. incaute compositis) in 
mg. RT (ex Iul.) || 5 aliter] alias Z7 al R || 7 ipsius R || 
8.fides delendum videtur ut glossema vocis credulitas || 
9 ereditas 15 eredulitatis 7'! ἷ 10 si om. T' vulg. | 11 eum 
rei V!]| eius V? eius rei A vulg. huius rei A 12 iu- 
verit] inuenerit V? T? || dicens. R! || 14 ímitationes V 
inmufationes AT | modis A! | 18 reconuincamus (re- 
communieamus A!) RT'vulg.] conuincamus v20 et R] 
etsi ΡΤ] vulg. || confecta R!] confecta sint R*V T'vulg. | 
22 ex non scripto em 24 et si qua] si qua et V || 25 haec 
om. V || legem R et ex] et om. T' || 27 collectione 
R | 31 aut aliter] ut aliter V 


————— 


CAUTELA ET. FIDE 


367 


Nov. LXXIII 7 





ἐκ τῶν μαρτύρων τῶν ὑπογεγραφότων πίστιν ἐπεϑεῖ- 
ναι, μηδὲ ὃ συμβολαιογράφος περίεστιν ὃ τελέσας (εἴ 
ys ἀγοραῖον εἴη) ὥςτε μαρτυρῆσαι τοῖς ἑαυτοῦ, ἢ μηδὲ 
ἐνδημοίη, ἀλλ᾽ ἀνάγκη πάντως τὴν ἀντεξέτασιν τῶν 
γραμμάτων τῶν τελεσμάτων ἢ τῶν ὑπογραψάντων 
παραλαβεῖν, τηνικαῦτα προΞφῆκόν ἐστιν i£vas μὲν émi 
τὰς συγκρίσεις (οὐδὲ γὰρ παντάπασιν αὐτὰς ἀπαγο- 
ρεύομεν), διὰ πάσης δὲ ἀκριβείας χωρεῖν, καὶ πάν- 
TOS εἰ νομίσειεν αὐταῖς χρῆναι πιστεύειν, καὶ ὅ 

ρὸν τῷ παρ᾽ αὑτοῦ προκομιξομένῳ οὐδέ τινα τέχνην 
περὶ τὴν σύγκρισεν γενέσϑαι παρασκευάσας οὕτω χρῆ- 
ται τούτῳ, ὥςτε μήτε ἀναιρεϑῆναΐί τε παντελῶς καὶ 
διὰ πάντων τὸ ἀσφαλὲς τοῖς πράγμασε γενέσϑαι. 
1 ᾿Επὶ 
βολαίων, εἴπερ ὃ συμβολαιογράφος παρέλϑοι καὶ μαρ- 
eite μεϑ'᾽ ὅρκου, si μὲν οὐ Ów' ἑαυτοῦ ἔγραψεν 
ἀλλὰ διά τινος τῶν ὑπουργούντων αὐτῷ, παρίτω 
κἀκεῖνος, εἴ γε περίεστιν ἢ δυνατὸν δλως αὐτόν ἐστιν 


nibus invenire, neque tabellio superest qui complevit 
(si quidem —— sit confectum) quatenus testi- 
monium perhibeat pro se, aut non est in civitate, 
sed necesse est omnino collationem litterarum sup- 
Spletionis aut eorum qui subscripserunt assumere, 
tunc competens est properare quidem ad compara- 
tiones (neque enim eas modis omnibus interdicimus), 
per omnem autem subtilitatem procedere, et omnino, 
si putaverit eis oportere credi, etiam iusiurandum 


oxov 
ἐπάγειν τῷ προκομίζοντε, ὅτε μηδὲν συνειδὼς novg-i0inicere proferenti, quia nihil maligni conscius in eo 


quod a se profertur nec quandam artem circa col- 
lationem fieri praeparans sic utitur eo, quatenus ne- 
que perimatur quicquam omnino et per omnia mu- 
nitio in rebus fiat. 


10 δὴ τῶν ἐπ᾽ ἀγορᾶς συνταττομένων συμ- 151 In his vero quae conficiuntur publice documentis, 


si tabellio venerit et testimonium perhibuerit cum 
iureiurando, si quidem non per se scripsit sed per 
alium ministrantium sibi, (adveniat) et ille, si vivit, 
si quidem possibile omnino est eum venire et nulla 


ἐλθεῖν xai οὐδεμία τὴν αὐτοῦ πάροδον αἰτία κωλύοι, 20 causa prohibet eius adventum, aegritudo forte valida 


ἢ νόσος τυχὸν ἰσχυρὰ 7j T. τῶν περιστάσεων τῶν ἄλλων 
ἅπερ ἀνθρώποις ἀπαντᾷ. εἰ δὲ καὶ ἀρειϑμητὴν ἔχοι τὸ 
συμβόλαιον, κἀκεῖνος παραγινέσϑω, ὥςτε τρεῖς εἶναι 
τοὺς μαρτυροῦντας ἀλλ᾽ οὐχ ἕνα. Εἰ δὲ οὔτε ἀριϑμη- 


aut quaelibet aliarum necessitatum quae hominibus 
accidunt. Quodsi etiam adnumeratorem habuerit in- 
strumentum, et ipse adveniat, ut tres sint testifican- 
tes et non unus. Si vero neque adnumerator as- 


τὴς προβελήφϑη τό τε συμβόλαιον αὐτὸς ἅπαν δι᾽ 25sumptus est et instrumentum ipse tabellio totum per 


ἑαυτοῦ γέγραφέ τε xai ἐτέλεσεν ὁ συμβολαιογράφος, 
ἢ καὶ ὃ τοῦτο συγγράψας ἄπεστιν ἢ ἄλλως παρεῖναι 
οὐκ ἰσχύει, αὐτὸς μέντοι μεϑ' ὅρκου τῷ οἰκείῳ τε- 
λέσματι μαρτυρεῖ, ὥθτε μὴ τῇ συγκρίσει γενέσϑαι χώ- 


- 


se conscripsit atque supplevit, aut si etiam qui hoc 
conscripsit non adest aut aliter ipse venire non 
valet, tamen cum iureiurando propriae completioni 
attestetur, ut comparationi non fiat locus, sint etiam 


ραν, ἔστω xai οὕτω πιστὰ τὰ συμβόλαια. ἡ γὰρ μαρ- 80 sic credibilia documenta. Testimonium enim et ex 


τυρία καὶ παρὰ τῆς φωνῆς τοῦ τελέσαντος γινομένη 
καὶ τὸν ὅρχον ἔχουσα προξκείμενον ποιήσειεν ἄν τινα 
2 τῷ πράγματι ῥοπήν. Εὲ δὲ ὃ συμβολαιογράφος 
ἐτελεύτησε καὶ μαρτυρηϑείη τὸ τέλεσμα ἐξ ἑτέρας 


voce complentis factum et iusiurandum habens ad- 
iectum praebuit quoddam causae momentum.  . 

2 Quodsi tabellio defunctus est et testimonium per- 
hibeatur suppletioni ex alia collatione, si quidem 


παραϑέσεως, εἰ μὲν xai οὕτως ἔχοε τόν τε συντάξαντα Jo etiam sic habeat eum qui conscripsit instrumentum 


τὸ συμβόλαιον περιόντα καὶ τὸν ἀριϑμητήν, παρίέτω- 
σαν καἀκεῖνοε, εἴ γε ἐνδημοῖεν, καὶ ἐχέτω καὶ τὴν ἐκ 
τῆς παραϑέσεως τῶν πληρώσεων τὸ γράμμα πίστιν 
καὶ τὴν ἐκ τῶν μαρτύρων. Εἰ δὲ μηδεὶς τούτων εἴη, 
τηνικαῦτα γινέσθω μὲν ἡ τῶν τε 


viventem et adnumeratorem, adveniant et illi, si qui- 
dem praesentes sunt, et habeat ex collatione adim- 
letionum et ex testibus causa fidem. Sin vero nul- 
us horum sit, tunc fiat quidem completionum col- 


μάτων παράϑε- 40 





testes qui subscripserunt fidem addere, neque tabellio qui insírumentum complevit (si quidem publicum sit), 
superstes sit, ut rei a se confectae testis existat, vel non sit in civitate, sed omnino necesse sit compara- 
tionem scripturae completionum aut eorum qui subscripserunt assumere, tunc ad comparationes quidem 
venire par est (neque enim omnibus modis eas interdicimus), cum omni autem diligentia procedere, atque 
utique, si lis credendum esse putaverit, etiam iusiurandum deferre ei qui instrumentum profert, quo affir- 
met se nullius fraudis sibi conscium in proferendo a se instrumento neque ullas insidias circa compa- 
rationem molitum iia eo uti, ut neque quidquam omnino sublatum sit et per omnia securitas rebus prae- 
1 stetur. — lam in instrumentis quae publice conficiuntur, si tabellio prodeat et iuratus testimonium 
praestet, si quidem non ipse scripserit, sed eorum quis qui ei ministrant, is quoque prodeat, si modo 
superstes est et fieri omnino potest ut veniat neque causa ulla impediat quominus accedat, velut gravis 
morbus vel unus ex: ceteris casibus qui hominibus accidunt. Quodsi numeratorem quoque habeat instru- 
mentum, ille quoque veniat, ut tres sint testes neque vero unus. Sin autem nec numerator adhibitus est 
et totum instrumentum íabellio ipse et scripsit et complevit, aut etiam qui id scripsit abest vel alia de 
causa adesse non potest, ipse tamen iuratus instrumento a se completo testimonium praebet ita ut com- 
parationi locus non fiat: hoc quoque modo fide o gna sint. instrumenta. Nam testimonium quod et 
um 


voce eius qui illud complevit perhibetur et iusiur 


2 Quodsi tabellio mortuus sit et litterae completae ex aliarum c 


habet adiectum nonnihil momenti rei afferet. 
omparatione probentur, si quidem sic 


quoque superstes sit et is qui instrumentum composuit et numerator, illi quoque accedant, si modo in 


civitate sint, habe 


Si vero nullus eorum adsit, tum 


scriptura et eam Pon ex comparatione completionum paratur et quae ex testibus 
t quidem completionum comparatio, neve tamen eae solae ad 





1 ἐκ τῶν ὑπογεγραφότων μαρτύρων L | ὑπογραψάν- 
των Β΄ ἢ 2 τελεσϑώσας ΒΓ I 8 coic] ir 1$ Ads] 
ἢ μὴ Epam. | 4 ἀλλὰ πάντως ἀνάγκη B* | 5 τῶν τε- 
λεσ͵ ὧν M c (cf. 40. 368, 4. 214, 1)] ἢ τῶν τελεσάντων 
(τελεσσάντων L) LB* Epan. ἢ τῶν τελεσμάτων Scrim- 
ger, vulg. (Bf) | 6 ἑέναε M ἢ &va« L'|| 8 διὰ δὲ πάσης 
B* | 9 νομίσαιεν Bf | 11 παρ᾽ αὐτοῦ (αὐτῷ Epan.) 
libri | 18 μηδὲ B* Εραπ. ἢ 15 ἐπεὶ γὰρ δὲ L^ | ταττο- 
μένων Bf | 16 παρέλϑῃ L* (παρέλϑ᾽ L!) ἢ 11 εἰ μὲν 
οὐ] καὶ εἰ μὴ Epan. ἢ 18 παρείτω LBf | 19 ἢ M] εἰ 
(xai εἰ Β'υ. L) LB ἢ εἰ Epan. si quidem c ἢ ἐστὲν αὐτὸν 
B* | 20 κωλύει B ἔραπ.ς | 21 ἢ om. Epan. ς | 7; τις 
B' (9) τῶν ἄλλων» τῶν om. vulg. (Bf) ἢ 22 καὶ om. B'| 
ἀπαριϑμητὴν Epan. ἢ ἔχει B | 24 μάρτυρας καὶ οὐχ ἕνα 
B* || οὔτε] οὐδὲ Bf Epan. | 25 αὐτὸς om. B | 21 ἢ] ἢ εἰ 
Epan. s, εἰ B'v.l. | ἢ καὶ ἄλλως B* | 28 ἰσχύσει LB* | 


29 μαρτυρείτω LB* | μὴ] μηδὲ B* | 30 τὰ om. Ef ἢ 
31 γενομένη Epan. | 32 προκείμενον Epan. | 35 ἔχει 
B* | 31 xai τὴν] xai om. s | 38 γράμμα) πρᾶγμα Epan. c | 
40 γενέσϑω Epan. 





3 prohibeat V | per se R | 4 collationem V? vulg.] 
collationes 7'* collatione R V ! 7? | suppletionis Κὶ ἢ sup- 
pletiones RV? T vulg. | 5 aut V] om. RT vulg. | 6 ad] 
aut V! | comparationem £ | 10 consius V* | 11 quid R ἢ 
eollatione V? collectionem καὶ | 13 minutio V || 16 tabelio 
V || proibuerit R* | 17 seripserit 7'vulg. | 18 adveniat in- 
serui (sim. Beck) | 19 est omnino AT || et si nulla V || 23 ad- 
ueniant R! | 26 seripserit 7'! | suppleuerit 7'| 27 *non 
adest] non est libri|| 28 complectioni VT | 30 enim et] enim 
R* etenim R?T | 32 quidam R! | 34 collectione V | 





35 sie] sit V! del. V? | 31 adimpletionem V | 38 si T' vulg. 


Nov. LXXIII 7. 8 


368 


DE INSTRUMENTORUM 





cis, μὴ μόνα δὲ ταῦτα πρὸς τοῦτο ἀρκείτω, ἀλλὰ καὶ 
αἱ τῶν ἄλλων τῶν ὑπογεγραφότων ἴσως ἢ καὶ τῶν 
συμβαλλόντων. γραφαὶ κατεξεταζέσϑωσαν, ders ἐκ 
στολλῶν παραϑέσεων τῶν τε τοῦ τελέσματος τῶν τε 
(τῶν) ert wt A ρὲ ἢ καὶ τῶν συμβαλλόντων μίαν 
τινὰ συνάγεσθαι πανταχόϑεν καὶ ἀποτελεῖσϑαι πίστιν: 
8 Εἰ δὲ οὐδὲν ἕτερον svosO'si πλὴν τῆς παραϑέσεως 
τῶν συμβολαίων, τὸ μὲν μέχρι νῦν κεκρατηκὸς περ" 
βαινέτω τὸ τὸν προκομίζοντα εἰς τὴν παρ᾽ ἄλληλα 


latio, non autem sola h&ec ad hoc sufficiant, sed 
et aliorum subseribentium forte aut contrahentium 
scripturae examinentur, uf ex plurimis comparatio-. 
nibus tam completionis quam subscribentium aut 
5etiam contrahentium una quaedam colligatur undi- 
ue et efficiatur fides. 

Sin vero nihil aliud adinveniatur praeter collatio- 
nem instrumentorum, quod hactenus valuit fiat, ut 
qui profert ad collationes documentum, iuret sollem- 


κρίσιν τὸ συμβόλαιον ὀμνύναι τὰ Ψενομισμένα" ἵνα iOniter; ut autem aliquod omnino causa sumat aug-: 


δέ τινα ὅλως τὸ πρᾶγμα λάβοι προςϑήκην εἰς πλείονα 
τοῦ πράγματος πέστιν,. καὶ αὐτὸς ὃ ταῦτα αἰτῶν γε- 
τἔσϑαι προφρομνύτω, ὡς οὔτε ἄλλης εὐπορῶν πίστεως 
ἐπὶ τὴν παρ᾽ ἄλληλα κρίσιν τῶν συμβολαίων ἐλήλυ- 


ϑὲν οὔτε τι —* αὐτὴν ἔπραξεν ἢ ἐμηχανήσατο, 0nzo 1 


ὡς εἰκὸς δυνηϑείη τὴν ἀλήϑειαν κατακρύψαι. ὧν 
m3 , , - , * , 
ἔξεστιν ἀπηλλάχϑαι τοῖς συμβάλλουσιν, εἴπερ Bov- 

x " - - 
Àowto καὶ ἑκάτεροι πρὸς τοῦτο συμβαῖεν τὸ ἐμφανῆ 
σοιεῖσϑαι τὰ συμβόλαια καὶ κατατίϑεσϑαι [re] ἐπὶ 


mentum ad maiorem negotii fidem, et * qui haec 
petit fieri iuret, quia non aliam idoneam habens fidem 
ad collationes instrumentorum venit nec quiequam 
circa eam egit aut machinatus est quod forte possit 
5 veritatem abscondere. De quibus licebit sese liberare 
contrahentes, si consenserint utrique ad hoc venire, 
ut insinuent instrumenta et profiteantur ea sub gestis 
monumentorum ipsi contrahentes, quatenus priventur 
nequitia et corruptione et falsitatibus et quaecum- 


πράξεως ὑπομνημάτων αὐτοὺς τοὺς συμιβάλλονταρ, ἵνα 20 que alia mala corrigentes praesentem promulgamus 


ἀπαλλαγεῖεν ἀγνωμοσύνης τε καὶ νοϑείας καὶ παρὰ- 
ποιήσεων καὶ ὁπόσα ἄλλα κακὰ ἐπανορϑοῦντες τὸν 
παρόντα τίϑεμεν νόμον. τῶν ἤδη παρ᾽ a ἐπὶ 
ταῖς παραϑέσεσι τῶν γραμμάτων ταῖς ἐξ ἰδιοχείρων 


legem. His quae dudum ἃ nobis in collationibus 
litterarum factarum per scripturam propriae manus 
sancita sunt in sua virtute manentibus; procul dubio 
et in his qui litteras nesciunt quae olim valent in 


γινομέναις νενομοϑετημένων éni τῆς ἰδίαβ μενόντων 25 iudiciis suam habentibus firmitatem, quoniam qui- 


ἰσχύοθ" δηλαδὴ καὶ τῶν ἐπὶ τοῖς τῶν γραμμάτων 
ἀνεπιστήμοσιν ἤδη κρατούντων ἐν τοῖς δικαστηρίοις 
τὴν ἑαυτῶν ἐχόντων ἰσχύν, ἐπειδήπερ ἐκ δικαστικῶν 
τύπων τὰ τοιαῦτα τὸν προξρήκοντα ἔλαβεν ἐξετασμόν. 


dem ex iudiciali forma acceperunt examinationem 
haec talia competentem. 


CAPUT VIII. 
Δεῖ δὲ ἐπὶ τῶν γράμματα oix ἐπισταμένων ταβου- 30 Oportet vero in his qui litteras nesciunt ef testes 


λαρίους δύο πάντως καὶ μάρτυραβ παραλαμβάνεσθαι, 
ἐν οἷς εἰσὶ ταβουλάριοε τόποις, μάλιστα δὲ μάρτυρας 
οὐκ ἀγνώστους E συμβάλλουσιν" ἵνα οἱ μὲν γρά- 
φῶσιν ὑπτὲρ τοῦ ἀγραμμάτου ἢ ὀλιγογραμμάτου καϑ- 


εστῶτος, οἱ δὲ μαρτυρῶσιν, ὡς καὶ παρόντων αὐτῶν 35 


ταῦτα ἐπράχϑη καὶ εἰδεῖεν αὐτόν, καὶ οὕτως ἡ τῶν 
τοιούτων συμβολαίων εἰοδεχϑείη niavis* δῆλον ὃν ὡς 


et omnino tabularios adhiberi, in quibus locis sunt 
tabularii, maxime autem testes non ignotos contra- 
hentibus, ut quidam scribant pro illitterato aut pau- 
cas litteras scienti, alii vero attestentur quia etiam 

raesentibus eis haec gesfa sunt et scierunt eum, et 
ita talium instrumentorum suscipiatur fides: mani- 
festum. existens quia non minus quinque testes in 





hoc sufficiant, sed etiam reliquorum qui subscripserunt forte vel qui contraxerunt scripturae ezxaminen- 
tur, ut ex multis comparationibus tam completionis quam subscriptorum vel etiam contrahentium una 
8 undique colligatur atque efficiatur fides. δὲ vero nihil. aliud reperiatur nisi comparatio instrumen- 
torum, illud quidem quod usque adhuc valuit procedat, ut IS instrumentum producit ad. collationis exa- 
men, legitimum sacramentum praestet: ut autem res aliquod. omnino incrementum accipiat ad maiorem rei 
fidem, ipse quoque qui ut haec fiant postulat insuper iuret, neque ulla sibi alius probationis copia facta 
sese ad instrumentorum examen ex: collatione faciendum venisse neque quicquam circa eam se egisse aut 
machinatum. esse quod. scilicet veritatem occultare posset. His autem ita liberari licet contrahentibus si 
velint aique in eo utrique conveniant , ut insinuent instrumenta et deponant sub actorum testificatione ipsi 
contrahentes, quo liberentur et — et corruptione et falsitatibus et quaecumque alia mala emendaturi 
praesentem ponimus legem. ' Ceterum ea quae iam de comparationibus litterarum ex chirographis in- 
stituenda a nobis sancita sunt, in suo robore maneant; ac sane ea rie d quae de personis litterarum 
imperitis in iudiciis iam obtinent, suam firmitatem habeant, quandoqui ez iudicialibus sanctionibus 
haec talia convenientem eaxaminationem acceperunt. 

VII. ᾿ Zn iis autem qui litteras nesciunt, omnino tabularii [duo] et testes adhibendi sunt, quibus in locis 
sunt tabularii, utique vero testes non ignoti contrahentibus: ut illi quidem scribant pro eo qui litterarum im- 
peritus vel parum peritus est, hi autem testentur et ipsis praesentibus haec acta esse et se novisse eum, atque 
ita eiusmodi instrumentorum admittatur fides.: Qua in re manifestum est non minus quam quinque testes in 





2 αἱ τῶν ἄλλων αἱ τῶν L| ὑπογραψάντων ΒΓ | 
ἢ xai] καὶ om. ς || 3 συμβαλόντων i || àx τῶν ποῖλ- 
λῶν Épan. || 5 ὑπογραφόντων B* ὑπογραψάντων Bf; 
τῶν addidi | ἢ] ἴσως ἢ LB* | 6 συνειβξάγεσϑαι L | 
8 μὲν M(Bf)) om. LB* Epan. c | 9 παράλληλα M 
Epan. (id. 14) | 11 δέ τινα] δή «wa Serimger, * 
(Bf) | λάβῃ B Epan. | 12 γίνεσϑαι Epan. 18 *ovó2 
libri | 14 κρίσιν] πίστιν B* v. L| 15 * 0032 libri | 18 τὸ] 
τοῦ Épan. (τῷ Zachariae) | 19 καταϑέσϑαι Epan. || 
τε MLB, om. Epan. (ea &) | 20 αὐτὰ malit Zachariae || 
23 τῶν — 29 ἐξετασμόν om. Epan.|| 25 γενομέναις L || 
νενομοϑετημένων) Cod. 4,21,20. Nov. XLIX, 2 | 28 ἐκ 
δικαστικῶν (δικαστῶν I!) τύπων) ex iudiciali forma e) 
29 τὸν] τῶν L* || 30 4st δὲ om. — bete — τὰ B i 
L? pr. | γράμματα] γραμμάτων οὐκ] μὴ Epan. 

— 53 178: eng (et sic infra) || ——* a 
31 μάρτυραε] et testes et omnino tabularios «|| 31 δύο 
πάντως] διὰ πάντων non recte Haloander, vulg. Delen- 
dum δύο, nisi malis καὶ πάντως, cf. « (necessarius erit 


tabularius, si in.illo loco tabularii sunt, sed et testes 
lul, ταβουλάριος xai μάρτυρες ὑπογραφέτωσαν Ath., 
ὃ ταβουλάριος καὶ & μάρτυρες ὑπογραφέτωσαν Theod. ; 
cf. supra p. 218, 30) || 32 τόποις] κελεύομεν add. Epan. | 
33 γράφουσιν L|| 36 εἴδοιεν vel ἤδειεν B* 





1 non] num V: || 2 aliorum] ad liorum V | 4 com- 
pletionis] eomparationibuspletionis E? | 5 etiam om. R | 
6 et om. V ||. 7 adinueniatur V] inueniatur RT || 9 col- 
lationes A^] collationis πὸ ΚΤ vulg. | 10 ut] iuret V! 
autem del. V? | aliquod V] aliquid AT'| causam A! 
11 haec VT hoc R vulg. || 12 petat V || quia n (sic) aliam 
idoneam non habens V || 16 contrasenserint A*| 17 sub 
gestis] suggestis V | 19 nequitiae V] et falsitatibus] 
et om. V* | 21 his] huius A! | 22 /eg. factis? || 30 et 
testes et omnino 7'vulg.] et testes omnino A testes et 
omnino V et testes omnino et aj. || 32 tabulariarum A» || 





33 quiddam A ||34 seiente vulg.|| 35 hoe R!]|| 37 quia 
non] qui ante Κ᾽ 


ΤΣ ΨΥ ΨΨ ΗΝ 


CAUTELA ET FIDE 


369 


Nov. LXXIII 8.9 





οὐκ ἐλάττους πέντε μαρτύρων ἐπὶ τῶν τοιούτων παρα-᾿ 
ληφϑήσονται, ἐν οἷς ἔσται καὶ ὁ γράφων ὑπὲρ τοῦ 
συμβάλλοντος ἢ τὸ πᾶν ἢ τὸ μετὰ τὰ ὀλίγα γράμ- 


. gara τὰ παρ᾽ ἐχείνου τεϑέντα, ὥςτε μηδὲν διαπεσεῖν 


his talibus adhibendi sunt, inter quos erit et qui 
scribit pro contrahente aut totum aut [post] ea quae 

st paucas litteras illius posita sunt, quatenus ni- 
hü omittatur de summa subtilitate. 


l τῆς εἰς ἄκρον ἀκριβείας. Καὶ ταῦτά φαμεν ἐπὶ τῶν 51 Et haec dicimus super instrumentis ex scripto 


ov συμβολαίων. si γάρ τις ἀγράφως πρᾶξαι 
οἱονδήποτε συνάλλαγμα βουληϑείη, PR πρόδηλον 
ὡς ἢ τὴν διὰ μαρτύρων ἢ τὴν δε ὅρκων δέξεταε 


πίστιν, τοῦ μὲν ἐνάγοντος μάρτυρας παράγοντος, τοῦ 


, 


ἑκαστὴς τὴν ὑπόϑεσιν τάξειεν, iva μηδὲν εἴη. μηδὲ 


.9 τούτων ἀδιόρϑωτον. Κἀκεῖνο μέντοι προςϑεῖναε -— 


τῷ νόμῳ καλόν, ὥςτε εἰ μέχρι μιᾶς χρυσίου λίτρας 
εἴη τὸ συνάλλαγμα, τὴν τοιαύτην παρατήρησιν ἐπὶ 


confectis. Nam si quis quemlibet contractum 
ex non scripto voluerit, hoc maánifestum est quia 
&ut per testes aut per iusiurandum fidem percipiet, 
actore equidem testes deducente, pulsato autem iu- 


ovroc δὲ ὀμνύντος ἢ ἀντεπάγοντος, καϑάπερ ἂν ὃ 10 rante aut referente, sicuti iudex negótium disposu- 


erit, ut nihil sit neque horum inemendatum. 

2 lllud quoque adicere legi bonum est, ut si usque 
ad unam auri libram fuerit contractus, huiusmodi 
observationem in hoc minime custodiri, sed secun- 


τούτῳ μὴ φυλάττεσθαι, ἀλλὰ κατὰ τὸ μέχρι νῦν πο- 15 dum hoc quod tunc actum est causam fieri, ut non 


λιτευόμενον τὸ πρᾶγμα γίνεσθαι, ἵνα μὴ περὶ πραγ- 
μάτων σμικρῶν μεγάλας συντριβὰς ὑπομένωσιν ἄν- 
ϑρώποι. 


de rebus exiguis maximas homines attritiones sus- 
tineant. 


CAPUT IX. 


Ταῦτα δὲ πάντα κρατεῖν ἐπὶ ταῖς πόλεσε βουλό- 


μεϑα᾿ ἐπείτοιγε ἐν χωρίοις, ἔνϑα πολλὰ τὰ τῆς ἀπλό- 20 
τητός ἐστε καὶ οὐδὲ γραφόντων ἢ 


μαρτυρούντων πολ- 
λῶν εὐπορία, τὰ μέχρε νῦν παρ᾽ αὐτοῖς οὔντα 
καὶ νῦν ἔστω βέβαια. τοῦτο καὶ ἐπ᾽ αὐτῶν τῶν 
διαϑηκῶν, ἐφ᾽ αἷς μάλιστα σπεύδομεν, ἤδη παρ᾽ ἡμῶν 
ψενομοϑέτηται. 


ταῦτα ἅπασι γινομένοις συμβολαίοις τε καὶ GvrvaÀ- 
λάγμασι- τὸ γὰρ δὴ παρῳχηκὸς τί ἄν τις νομοϑετή- 
σειεν; 
——— Τοῦτον ἡμῖν ἔτεχε τὸν νό 
φισβητήσεων πλῆϑ' 
δὲ εἰρηγμένων, ἵνα τοῦ xaJ" ἑκάστην πρὸς ἀλλήλους 
ἀμφισβητεῖν τοὺς ἀνϑοώπους παύσαιμεν προαναστέλ- 
λοντες αὐτοῖς τὰς φιλονεικίας τῇ διὰ τῆς νομοϑεσίας 
ἀκριβείᾳ. ὥςτε προρήκει τὴν σὴν ὑπεροχὴν ταῦτα 
μανϑάνουσαν 
τοῖς τε ἐνταυϑοῖ τοῖς τε ἐπὶ τῶν ἐϑνῶν. καὶ γὰρ 


᾿δὴ πρὸς τοὺς ἄλλους ἐνδοξοτάτους ἐπάρχους τούς τε" 


eap.S8 $2 et 9 in.summarium habet schol. Epan. L c. 


Haec autem omnia tenere im civitatibus volumus; 
nam in agris, ubi multa simplicitas est et neque 
scribentium aut testium multorum copia est, quae 
hactenus apud eos valuerunt et nunc sint firma. 
Hoc enim et in ipsis testamentis, quibus maxime 
studemus, iam a nobis sancitum est. Valeat itaque 


Κρατείτω δὲ ὁ νόμος ἐπὶ τοῖς μετὰ 25 lex in omnibus quae post haec facienda sunt instru- 


mentis et contractibus: quod enim iam transiit cur 
quispiam sanciat? 


4&u- : (Epilogus) Hanc autem legem peperit conten- 
0c γενομένων uiv ἐν δίκαις ἡμῖν 80 


tionum multitudo factarum quidem in litibus apud 
nos autem introductarum, quatenus cotidie inter se 
contendere homines compescamus praeauferentes eis 
altercationes per legislationis subtilitatem. Quapro- 
pter convenit tuam eminentiam haec cognoscentem 


ανερὰ πᾶσι καταστῆσαι τοῖς ὑπηκόοις 35 manifesta omnibus facere subiectis et qui hic sunt 


et qui in gentibus. Etenim (ad) alios gloriosissimos 





quibus is quoque erit qui z^ contrahente vel totum vel quae se- 


ques post paucas litteras ab illo positas conscripsit, ut nihil de summa diligentia praetermittatur. 
Atque haec dicimus de instrumentis p scripto compositis. Nam si quis sine — jc iiem con- 


scribentium quidem aut testium multorum copia, que 


Hanc nobis legem 
homines à ἀν 


erit. di. 


inus cotidie inter se dis 


tationum multitudo et in litibus ortarum et ad nos 
— prohibeamus contentionibus eorum statim co- 


hibitis per legislationis subtilitatem. Itaque tuam sublimitatem haec decet cognoscentem omnibus mani- 
festa reddere subiectis et. qui hic et qui in provinciis sunt. Etenim ad ceteros quoque gloriosissimos 





3 ἢ τὸ πᾶν] ἢ τὸ πᾶν μετὰ add. L^ | τὸ μετὰ] «à 
μετὰ Epam.(s) | μετὰ --- 4 τεϑέντα] et postquam im- 

i tus vel — —— vel paucas litteras Zu. || 
od«yoyotuuexe. L' | 6 πράξειεν L* | 8 ὅρκου L | δέξηται 
Epan. | 10 ἢ καὶ ἀντεπάγοντος e Ι p τάξειεν 
quae sequuntur om. Epan. (cf. ad c) | 12 ἀδιάρϑρωτον, 
s. v. xai ἀδιόρϑωτον M || τῷ νόμῳ προςϑεῖναι B* | 
15 φυλάττεσϑαϊ συμβάλλεσϑαι B* v. l. || μέχρε vvv] 
tune ς | 20 τὰ om. M || 22. αὐτῆς M || 25 νενομοϑέτη- 
vau] Cod. 6,23,31 |, Κρατεέτω δὲ e. q. s. om. B | 29 Tovro 
L*' || ἡμῖν} autem ς || ἀμφισβητήσεων M] τὸ τῶν ἀμ- 
φισβητήσεων L | 32 παῦσαε μὲν προαναστελοντας L! | 
31 Ἐνπάρχους ML 

ΠῚ. 





2 trahente V! || autem totum V | postea bri, del. 
Beck; post seclusi | quae] qui R! | 4 supptilitate .V 
5 Et] At V] 6 51] et si 8" | qualibet E! quodlibet V 
9 auctore V | deducentem R! | 10 negotium iudex dipo- 
suerit V | 11 ut ΤΊ Ut autem R V7? vulg. | sint αὶ 
horum: neque V || 12 Illud 7'!] illud prioribus continuant 
RVT? vulg. | 13 librarum R | 15 tunc actum] al. tracta- 
tum T? | 16 exigitus V | atritiones R7? actiones T'! I 
20 multas V1 | 24 sanctum V | 26 ex contractibus R' 
quid RVT | transit RT | 29 contemptionum E [ 30 in 
militibus V* | 31 sese T'vulg. || 32 compeecamus R* ἢ 
33 legislationes R'| 34 agnoscentem R| 35 huie V! | 
36 ad add. vulg. 

AT 


Nov. LXXIV pr. ! 310 QUIBUS MODIS NATURALES 





ἐπὶ τῆς “Ἑσπέρας τούς τὲ ἐπὶ “ΤΙιβύης τούς ve ἐπὶ τοῖς praefectos et qui in Hesperia sunt et in Libya et 
ἀρκτῴοις (φαμὲν δὲ τοὺς ἐν ᾿Ιλλυριοῖθ) γράψομεν, iva — qui in septentrionalibus (dicimus autem in Illyrico) 
πᾶν ἡμῖν τὸ πολίτευμα μεστὸν γένηται vo) νόμου scripsimus, ut omnis nobis respublica plena fiat hac 





(τοῦ τὰς τῶν ὑπηκόων ϑεραπεύοντος περιστάσειβ. lege subiectorum medente concussionibus. 
Dat. prid. non. Tun. CP. imp. dn. lustiniani pp. 5 Dat. prid. non. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
Aug. ann. XII. Iohanne v. c. cons. [4.538] anno XII. Iohanne v. c. cons. 
QA 3 s LXXIV. Coll. VI tit. 1 


ΠΕΡῚ ΤΩΝ IIAIA9N ΠῺΣ ΧΡῊ R QUIBUS MODIS NATURALES 
ΝΟΕΙ͂ΣΘΑΙ AYTOYZ FNHZIOY2 FILII EFFICIUNTUR LEGITIMI 
H NOOO0YZX. ΚΑΙ IIEPI AIIPOI-:9 ET SUI SUPRA ILLOS MODOS 
K9N ZYNOIKEZI9N. QUI SUPERIORIBUS CONSTITU- 

! TIONIBUS CONTINENTUR X 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιῳωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ Idem Aug. Iohanni pp. secundo ex consule 
τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων et patricio. 
(ὑπάτῳν ὀρδιναρίῳ xal πατρικίῳ. . 45. 
(foooíusov) Ὀρϑῶς εἴρηται τοῖς πρὸ ἡμῶν (Praefatio. Recte dictum est a praecessoribus 


καὶ πρό γε ἁπάντων ᾿Ιουλιανῷ τῷ σοφωτάξῳ τὸ ur- nostris et ante omnes a Iuliano sapientissimo, quia 
δένα νόμον μηδὲ δόγμα τῇ πολιτείᾳ Ρωμαίων ve9iv — nulla lex neque senatusconsultum prolatum in repu- 
δόξαι καὶ πρὸς τὸ πᾶν αὐτάρκως ἐξ ἀρχῆς νομοϑετη- blica Romanorum videtur ad omnia sufficienter ab 
ϑέν, ἀλλὰ πολλῆς δεηϑῆναι τῆς ἐπανορϑώσεως, ἵνα 20initio promulgatum, sed multa indigere correctione, 
πρὸς τὴν τῆς φύσεως στοικιλίαν καὶ τὰς ἐκείνης ἐπι: — ut ad maturae varietatem et eius machinationes 
τεχνήσεις ἀρκέσαι. Περὶ μὲν ovv τῶν ἐκ voUeías sufficiat. Igitur de his qui ex naturalibus ad ius 
ἀφικνουμένων εἰς γνησίους πολλοὺς ἐγράψαμεν xai suorum perveniunt multas et varias conscripsimus 
ποικίλους νόμους, ἐκ δὲ τῶν xa" ἑκάστην ὑπὸ τῆς leges, ex his autem quae a natura rerum F 
φύσεως τεχναζομένων εὑρόντεβ τι τοῖς ἤδη νενομο- 20 gula moliuntur invenientes aliquid deesse his quae 
ϑετημένοις ἐλλεῖστον τοῦτο κατὰ τὸ παρὸν ἐπανορ- iam statuta sunt, hoc in praesenti corrigimus. 
ϑοῦμεν. νενομοϑέτηται γάρ, ὡς εἴ τις ἔχων γυναῖκα — Sancitum namque est, ut si quis habens mulierem 
κατὰ ψιλὴν αὐτῷ διάϑεσιν ἐγνωσμένην εἶτα παιδο- puro sibi affectu compertam, deinde filios pro- 
σοιήσεται, ὕστερον δὲ αὐτῇ καὶ γαμικὰ ποιήσαιτο — creaverit et postea οἱ etiam nuptialia fecerit in- 
συμβόλαια καὶ γνησίους ἐξ αὐτῆς. τέκοε παῖδας, οὐδὲ 30 strumenta et legitimos ex ea procreaverit filios, ne- 
oí πρότερον γενόμενοι μένουσε νόϑοι, ἀλλὰ κἀκεῖνος — que hi qui prius nati sunt maneant naturales, sed et 


Nov. LX XIV (— Coll. VI tit. 1: gloss.) Graece extat in .M (om. L praeter rubr. et inscr.). — Epit. Theod. 14, . 
Athan. 14,3. Julian. const. LXVII. : À | ; 





praefectos qui sunt in. Occidente et in Libya et in septentrionalibus (dicimus in Illyrico) scribemus, ut 
universa nobis respublica impleatur lege quae subditorum necessitatibus medeatur. 





LXXIV. 


. DE LIBERIS QUOMODO LEGITIMI AUT NATURALES EXISTI. 
MANDI SINT. ET DE INDOTATIS NUPTIIS. 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio Orientis iterum, exconsuli (consuli) 
ordinario et patricio. : 


Praefatio. Recte dictum est ab iis qui ante nos fuerunt et prae omnibus a Iuliano viro sapientissimo 
neque legem ullam neque senatusconsultum reipublicae Romanae latum videri ad omnia sufficienter αὖ initio 
sancitum, verum multiplici indigere emendatione, ut ad varietatem naturae eiusque inventa sufficiat. Atque 
de iis quidem qui ea: naturalibus legitimorum ius consequuntur multas ac varias leges scripsimus, quoniam 
aulem ex iis quae in diem a natura struuntur, déesse aliquid legibus iam sancitis deprehendimus, hoc 
in praesentia emendamus. | Sancitum est enim, si quis mulierem habens mero affectu sibi cognitam inde 
liberos procreaverit, postea autem et nuptialia instrumenta cum illa composuerit et legitimos liberos ex ea 
susceperit, ne eos quidem qui prius nati sunt manere naturales, sed ipsos quoque legitimis adnumerari, 





2 τοὺς ἐν] τοῖς ἐν L || ἐλλυρικοῖς M || γράψομεν) seripsi- | σοι vulg. | 24 νόμους] Cod. 5, 27,10. 11. Nov. XII c. 4. 
mus e ||3 τοῦ νόμου] hae lege ς ||4 τοῦ addidi | Qegaztevóv- |. XIX.|| 21 νενομοϑέτηται] Cod.5,27,10 || 29 Ἐποιήσοιτο M. 
cov M | 5 subscr. om. Tul. || prid. non. Iun. (c)] pp. & iuin. 

M α' νόνων Iovviov Ath. μηνὶ ἰουνίῳ Theod. || CP. imp. 1 et in] in om. V | libia Zibri || 2 autem in] in om. V ἢ 
dn. iunstiniano pp. aug. ann. XII. iohoanno uc. conss. M(s), | illirico libri | 3 omnes A! | nobis om. R || 5 subscr. dedimus 
τῆς βασιλείας εβ΄ ἔτεε ὑπατείας ᾿Ιωάννου ivó. α΄ Theod. | ey V et Bamb. I pridem nonos V Bamb. I || iunii V 

βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ «ff (uy coni, Heimbach) ὗὕπα- Cap. V || impr. | pr (dnn. Bamb.) Iust. V Bamb. 1 

τείας Art (vos ivà. α΄. || 8 sq. rubr. Περὶ — συνοικεσίων | 6 ano V an. Bamb. I | Iohanne uic. consule Bamb. I, 
ML) Ταῖς πρότερον ysvouévaas διατά eou ταῖς BovÀo- | om. Τῇ 7 » LXX.IIII- V| 8 moris V|| 9 legitimi ef- 
μέναις τοὺς νόϑους παῖδας τῇ ποιήσει τῶν προικῴων | feiuntur VT || 10 sui om. V | modis V!|| 13 exconsuli 
γίνεσϑαι yvnaiove προθτέϑησιν ἡ παροῦσα διάταξις KR vulg. || 16 praedecessoribus V? vulg. || 20 corectione V' || 
ϑέματά τινα xal τὰ ἑξῆς Ath. (cf. «), Περὶ γνησιότητος | 23 scripsimus T'| 24 ἃ natura R?7 vulg.] ajtura V! natura 
παίδων, καὶ περὶ γάμων Theod. | 13 Ἐὐπάρχω ML|| ἢν || 25 molliuntur R! T? moriuntur AZ? 7! || 27 Sanc- 
15 ὑπάτῳ add. Zachariae || 17 IovA«avQ] Dig. 1, 3,10—12 | eimus A! | 28 comperatam V! || 29 post 7' I ei etiam 
(Bi. ἃ τι. y Duy. $ schol. M) || 22 ἀρκέσαι (sic) M, àgxé- | RV] etiam ei Τ' etiam R'vulg.| 31 hii R?T his R! 








FILI EFFICIUNTUR LEGITIMI 


311. 


Nov. LXXIV pr. 





τοῖς γνησίοις συναριϑιμοῦνται, διότι καὶ πρόφασις ὅλως 
αὐτοῖς εἰσὶ τῆς γεννήσεως. ᾿4λλ᾽ ἔσχε καὶ οὗτος 
ἐπανόρϑωσιν ὃ νόμος. ἐπειδὴ γὰρ οἱ δεύτεροί τε 
καὶ. μετὰ τὰ προικῷα τεχϑέντες ἐτελεύτησαν, εἶτα 
ἠξίουν τινὲς μηκέτι τοὺς προτέρους ὑπὸ τῶν δευτέρων 
ovx ὄντων βοηϑεῖσϑαι, καὶ τοῦτο ἐπηνωρϑώσαμεν, 
xai δεδώκαμεν αὐτοῖς καὶ οὕτω, κἄν εἰ τετελευτήκα- 
σιν οἱ δεύτεροι γεγονότες ἀδελφοί, τὸ νόμιμον ἔχειν, 
κἀκεῖνο προεϑέντες (ἐπειδὴ καὶ τοῦτο ἠμφισβητήϑεη), 
ὡς κἂν P * * - * 

dec, ἀλλ᾽ οὖν τοὺς προειληφότας κἂν si πρὸ τῶν 
προικῴων ἐτέχϑησαν τοῖς γνησίοις ἐγγράφεσϑαι , τοῦ 
1. πατρὸς ὅλως εἰς τοῦτο ὁρμηϑέντος. ᾿41λλ᾽ ἕτερόν 
τι τοιοῦτον ἀπήντησεν. ἐκ γὰρ δὴ τοιαύτης συν- 


illi suis connumerentur, eo quod occasio omnino eis 
sunt nasci — habuit etiam ista lex 
correctionem. Nam quod secundi et post dotem nati 
mortui sunt, ideo volebant quidam nequaquam priores 
5a non existentibus adiuvari: et hoc emendavimus et 
dedimus eis etiam sic, vel si mortui [sui] sunt hi qui 
secundi fuerunt fratres, habere iura legitima, illud 
quoque adicientes, quoniam et hoc dubitatum est, ut. 
vel si aliqui filii post dotalia non nascantur, attamen 


εἴ τινες μετὰ τὰ προικῷα μὴ γένοιντο παῖ- 10 praecedentes, licet ante dotalia nati sunt, inter suos 


ascribi, patre quippe ad hoc festinante. 


1 Sed aliud quiddam tale occurrit. Ex huiusmodi 
namque consuetudine nati filii erant alicui, at ille 


ηϑείας γενόμενοι παῖδες ὑπῆρχόν τινε, ὁ δὲ αὐτοὺς 15 eos volebat a nobis adinvento modo facere suos nu- 


ἠβούλετο τῷ παρ᾽ ἡμῶν ἐπινοηϑέντι τρόπῳ ποιῆσαε 
γνησίους τῇ τῶν γαμικῶν ποιήσει συμβολαίων, βου- 


λευομένῳ δὲ ταῦτα τῷ πατρὶ τετελεύτηκεν ἡ * 


καὶ ὃ τῆς διατάξεως αὐτὸν ἐπέλιπε τρόπος" ov γὰρ teret nu 
ἔδεε γαμικὸν συντάξαι συμβόλαιον, 20 nebant 


ἦν πρὸς ἥντινα 
καὶ νόϑοι μένουσιν οἱ παῖδες ἄκοντος τοῦ πατρός. 
Καί τι καὶ δεύτερον ἀνέστη τοιοῦτον ἐπ᾽ ἀνδράσιν 
οὐδὲ ἀγνώστοις ἡμῖν. ἐπαιδοποιήσατο μὲν γάρ τις οὐ 
ψομίμως, καὶ τοὺς μὲν παῖδας ὑπερηγάπα καὶ γνη- 


ptialium confectione documentorum; deliberante au- 
tem haec patre mortua est mulier et constitutionis 
eum deseruit modus: non enim erat ad quam opor- 
tiale confici documentum, et naturales ma- 
ii invito patre. Et quiddam etiain secun- 
dum tale exortum est apud viros neque nobis inco- 
gnitos. Procreavit etenim quidam filios non legitime, 
et filios quidem ultraquam diligebat et legitimos sibi 
fieri secundum legem volebat, ea autem quae sunt 


σίους αὐτῷ γενέσθαι. κατὰ τὸν νόμον ἠβούλετο, τὰ 2 mulieris non erant omnino sine peccato, neque di- 


δὲ - ^ 2 2 - - 2 , 

: — οὐκ ἢν αὐτῷ παντελῶς ἀναμάρτητα, 
οὐδὲ αν αὐτὴν ἡγεῖτο νομέμου τινὸς OvOucTOS τὴν 
7ε ἑαυτὴν υβρίσασαν (ἀρκεῖ γὰρ τοσοῦτον εἰπεῖ»). 


gnam eam aestimavit legitimo quodam nomine, quae 
etiam semet ipsam iniuriaverat (sufficit enim hoc tan- 
tum dicere) Quapropter secundus iste modus est 


ὥςτε δεύτερος οὗτος τρόπος ὁ τοὺς παῖδας ἀδικῶν, ἐν qui filios gravat, in priori quidem per mortem matris, 


μὲν δὴ τῷ προτέρῳ διὰ τῆς τελευτῆς τῆς 
2 δὲ τῷ δευτέρῳ δι᾽ ὧν ἐξήμαρτεν ἐκείνη. Ἴσμεν 
δὲ καί τε τρίτον ἕτερον κινηϑέν. ὁ μὲν γὰρ πατὴρ 
γνησίους ἠβούλετο ποιῆσαε τοὺς παῖδας καὶ τὰ ἐπὶ 
τοῖς προικῴοις νομοϑετηϑέντα παρ᾽ ἡμῶν ἐσκόπει, 


μητρός, ἐν 80 ἴπ secundo vero per id quod illa peccavit. 


2 Novimus autem etiam quoddam tertium motum: 
Pater namque volebat legitimos facere filios et ad 
ea quae de dotibus sancita sunt a nobis respiciebat, 
filii vero sentientes quoniam quaedam inopinate ve- 


oí μέντοι παῖδες αἰσϑόμενοι τούτων, ἐπειδήπερ τις 35 nissent ad matrem eorum (licet uxorem non legitimam 


παραδόξως ἤλϑεν εἰς τὴν τεκοῦσαν αὐτοὺς (καίτοιγε 
οὐ νόμεμον αὐτῷ γαμετὴν οὖσα») παρά τινος συγ- 
γενοῦς εὐπορία, κακούργως ἅμα καὶ δολερῶς πράτ- 
τοντες τὴν μητέρα ἀπέκρυψαν, ἵνα μὴ γένηται δυ- 
“ψατὸν τῷ πατρὶ ποιήσασθαι γνησίους αὐτοὺς καὶ 
. τελευτώσης ἴσως τῆς μητρὸς τῆς τῶν μητρῴων πραγ- 


μάτων ἀπολαῦσαι χρήσεως, τοῦτο ὅπερ τοῖς πατράσι 


existentem) ἃ quodam cognato divitiae, maligne simul 
et dolose agentes matrem occultaverunt, ne eos fa- 


cere legitimos esset patri possibile et moriente forte 
matre maternarum rerum frueretur usufructu, hoc 





tenim defunctis filiis secundis qui 
superstitibus non tam iuvari vellent, 


cidit. Nam ez eius 


causam ommino illis praestiterunt ut nascerentur. Sed haec quoque lex emendatione impertita est. 
m dotalia instrumenta nati sunt cum qui 
: c quoque emendavimus iisque etiam sic dedimus, ut etsi defuncti sint 
— nati erant fratres, legitimorum ius habeant ; illud. 

tatum erat), ut etsi post dotalia instrumenta nulli liberi nati sint, tamen 
1 /legitimis adscribantur, quippe cum pater omnino ad hoc festinaverit. 
eneris consuetudine erant liberi alicui nati, 


quidam priores a secundis non 
uoque addidimus (quoniam etiam de eo 
: priores licet ante dotalia nati 
Sed aliud quid eiusmodi ac- 
ille autem eos ratione a nobis excogitata 


legitimos efficere volebat nuptialium instrumentorum confectione: atqui dum pater haec mente agitat decessit 


mulier, et constitutionis ratio eum destituit: neque enim erat cum qua nuptiale instrumentum componere 


liceret, et naturales manebant liberi invito parente. Atque etiam aliud 


quid eiusmodi exortum est in viris 


nobis haud ignotis. Etenim liberos aliquis non legitime procreavit, atque illos quidem admodum diligebat et 


legitimos sib fieri secundum legem volebat, mulieris autem res 


obro non omnino carebant neque dignam 


. eam existimabat legitimo aliquo nomine, quippe quae sibi ipsa iniuriam fecisset (sufficit enim tantum dixisse). 


Itaque alter hic modus est quo liberi damno 
per ea mater peccawt. 


afficiantur, nempe ut priore per mortem matris ita altero 
Novimus vero etiam tertium aliquid esse motum. Nam pater 


quidem 


2 quae 
—— efficere liberos volebat atque eorum quae de dotalibus a nobis sancita sunt rationem habebat, 
eri tamen ubi haec senserunt, quoniam praeter opinionem ad matrem eorum (licet legitima illius uxor 


non esset) a cognato aliquo 


opes quaedam pervenissent, 
verunt, ne patri copia fieret ipsos legitimos efficiendi et 


improbe simul et dolose agentes maírem occulta- 
defuncta forte matre maternarum rerum usufructu ᾿ 





1 xai om.e | 2 οὕτως M | 5 δευτέρων om. | 6 ἐπ- 
ηνωρϑώσαμεν] Cod.5,21,11; cf. Nov. XII c.4| 26 αὐτῷ 
om. € || 32 ἕτερον om. s quod probaverim || 35 τούτων 
om. € | 391 παρά τινων M"? | 42 Ἐἀπολαύσοι Mc 





15g. occasio — legitimis ser. R? in ras.20 fere litt. || 
2 sunt] fuerit R(*)]| nasei] litteras sci ser. V? in spatio 
vacuo | legitimis wt glossema delevit Spangenberg (cf. 
Cod. 5,21,10 $1) [ lex correctionem (correctione R) RV 
vulg.] correctionem lex 7᾽ | 3 quod 7'!] qui RVT? quia 
vulg. | 6 dedimus] declinauimus R!| etiam] et V || sui 
glossema om. vulg. | sint hii 7? | 7 seeundum V ἢ 9 ali- 


quot R'| nascatur R!|| 10 sint VT' | 13 Sed] Sed et T 
vulg. | huiusmodi] huius V! || 16 correctione V | 18 enim 
om. V* | 21 incognitos Beck] cognitos libri ] 23 et filios] 
et filiis R! et filius V! T! et filium V? | quidam A! 
24 leges T'| nolebat R| ea om. R! | mulieris sunt R 
25 erant] eàt i.e. eant V | 26 esxistimauit A | nomine 
modo R! | 27 iniuriauerit R' | 28 quia propter AR! 
est] e£ R || 29 per mortem TV*] post mortem RV* 
30 illam Z! | 31 quoddam AT'] quendam V7? vulg. 
motum 7'!] modum R77V vulg. | 32 filios legitimos fa- 
eere RT | 33 de om. V | sancta V! | 34 inopinate uenis- 








sent VT] inopinata euenissent EK | 36 *diuite libri | 


| 97 nee T7' | 39 mater««rum V^? 


47* 


Nov. LXXIV 1 


379 


QUIBUS MODIS NATURALES 





* - - 
δίδωσιν οὖ ποιῶν ὃ νόμος. ταῖς τοιαύταις οὖν ἀντι- 
, ᾿ D 2 - 
τάξασϑαι τέχναις νόμου καϑέστηκεν ἴδιον ἀκριβοῦς, 
e - 4 " 
ὃν ἐν τῷ παρόντε τίϑεμεν. 


quod patribus dat bene faciens lex. Talibus itaque 
resistere artibus legis est proprium subtilis, quam in 
praesenti sancimus. 


CAPUT I. 


Ei τις οὖν οὐκ ἔχων παῖδας νομίμους, νόϑους δὲ 
"μόνον, αὐτοὺς μὲν γνησίους ποιήσασϑαε βοὔλεται, τὴν 
γυναῖκα δὲ ἢ οὐκ ἔχοι παντελῶς ἢ οὐκ ἀναμάρτητον 
7 οὐ φαινομένην ἔχοι ἢ κατὰ τὸ ψνομέμον 70008 τὸ 
συνοικέσιον ἐμποδιζομένην,, δίδομεν. αὐτῷ παρρησίαν 

, * ^ -- , * ὦ ς - 
ξένῃ τινὲ καὶ νῦν ἐξηυρημένῃ παρ᾽ ἡμῶν ὁδῷ πρὸς 


Si quis ergo non habens filios legitimos, naturales 

5 autem tantummodo, ipsos quidem suos facere voluerit, 
mulierem. vero aut non habet penitus, aut (quae) 
non sine delicto sit aut quae non appareat habeat 
aut secundum quandam legem àd matrimonium prae- 
peditam, damus ei fiduciam nova quadam et nunc 


γνησίους ἀγαγεῖν τοὺς νόϑους, δηλαδὴ γνησίων énil0adinventa a hobis via ad legitimorum ius perducere 


τῶν τοιούτων ϑεμάτων οὐκ ὄντων. emeo γὰρ ἔστι 
' "i6 τοῖς πρὸ ἡμῶν ἐξηυρημένος τρόπος ὃς τοὺς am- 
ελευϑέρους εἰς εὐγένειαν ἄγει, προκαϑαίρων μὲν αὐ- 
τοὺς ἑτέρᾳ τινὲ πράξει καὶ διδοὺς αὐτοῖς τὸ τῶν χρυ- 


naturales, procul dubio suis in talibus casibus non 
existentibus. Sicut enim est quidam a praecedentibus 
nobis adinventus modus qui libertos ad ingenuitatem 
deducit, praemundans quidem eos alio quodam actu 


σῶν δακτυλίων δίκαιον, ὕστερον δὲ sic αὐτὴν imav-15et dans eis aureorum ius anulorum, postea vero ad 


ἄγων τὴνιφύσιν τὴν δοῦλόν τε καὶ i de Mi ἐξ ἀρχῆς 
μὴ διακρίνασαν, ἀλλ᾽ ἐλευϑέραν τὴν ἀνθρώπου ποι- 
ησαμένην γονήν" οὕτω δὴ καὶ ἡμέϊς τοῦτον δὴ τὸν 
τρόπον ἐπινοοῦμεν τῷ πράγματι. καὶ ἐξέστω τῷ 
πατρὶ ἐπὶ τῶν ἔμσιροσϑεν ἡμῖν εἰρημένων τρόπων, 
ἢ καὶ εἴ τις ἕτερος ἀπαντήσει τοιοῦτος (πολλὰ δὲέ, 
καϑάπερ ἔφρϑημεν εἰπόντες, τὰ τῆς φύσεως καινουρ- 
γήματα), ἐξέστω τοίνυν καϑάπερ ἔφαμεν τῷ πατρί, 
εἴπερ γνησίαβ οὐκ εὐποροίη γονῆς, τοὺς παῖδαβ ἀπο- 


ipsam deducens naturam, quae servum et liberum ab 
initio non discrevit, sed liberam hominis fecit prolem: 
sic et nos hunc modum adinvenimus causae. Et 
licebit id patri, ut in his qui dudum a nobis dicti sunt 


20 modis, vel etiam si quis alter occurrerit talis (multae - 


namque sicut praediximus naturae sunt novitates), 
liceat igitur sicut diximus patri, si legitimam non 
habeat sobolem, filios restituere naturae et antiquae. 
ingenuitati, si ex libera ei fiant, et suos de cetero 


καταστῆσαι τῇ φύσει καὶ τῇ ἄνωϑεν εὐγενείᾳ, εἴ γε 3 οὐ sub potestate habere. Neque enim a principio, 


ἐξ ἐλευϑέρας αὐτῷ γένοιντο, καὶ γνησίους τὸ λοιπὸν 
καὶ ὑπεξουσίους ἔχειν. (Οὐδὲ γὰρ ἐξ ἀρχῆς, ἡνίκα ἡ 
φύσις) διεϑεσμοϑέτει τοῖς ἀνθρώποις μόνη, πρὶν τοὺς 
γραπτοὺς εἰβφοιτῆσαὶ νόμους, ἣν τις διαφορὰ νόϑου 


τε καὶ γνησίου, ἀλλὰ τοῖς πρώτοις γονεῦσιν οἱ πρῶ- 30 sicut in liberis natura 


τοι παῖδες ἅμα τῇ προόδῳ γεγόνασι γνήσιοι, καὶ ὧρ- 
περ ἐπὶ τῶν ἐλευϑέρων ἡ μὲν φύσις ἐλευϑέρους πε- 
ποίηκεν ἅπαντας, oí πόλεμοι δὲ τὴν δουλείαν ἐξεῦρον, 
οὕτω κἀνταῦϑα 7 μὲν φύσις γνησίαβ προήγαγε τὰβ 


quando sola natura sanciebat hominibus, antequam 
scriptae provenirent leges, fuit quaedam differentia 
naturalis atque legitimi, sed antiquis parentibus an- 
tiqui filii mox ut procedebant fiebant legitimi,' et 
quidem liberos fecit omnes, 
bella vero servitutem adinvenerunt, sic etiam hine - 
natura quidem legitimas produxit soboles, at vero ad 
concupiscentiam  diversio naturales eis inmiscuit. 
Tamquam ergo similibus passionibus factis oportet 


γονάς, ἡ δὲ sis ἐπιϑυμίαν ἐκτροπὴ τὸ νόϑον αὐταῖς 35 etiam medelam ex aequalitatibus inveniri, illam qui- - 


προβανεμάξατο. «dere ὁμοίων τῶν παϑῶν γενομένων 
δεῖ καὶ τὴν ϑεραπείαν ἐκ τῶν ἴσων ἐξευρεϑῆναι, τὴν 

* M - ^ ς - M c € - ὡ 
μὲν παρὰ τῶν πρὸ ἡμῶν τὴν δὲ ὑφ᾽ ἡμῶν. 


dem ἃ praecessoribus nostris, hanc vero a nobis. 





potiendi, id quod patribus lez: merito tribuit. 
quam 1n praesenti sancimus. 


L δὲ quis igitur non 


Talibus igitur artibus resistere legis proprium est accuratae, 


habens liberos legitimos, sed naturales tantum, eos quidem legitimos reddere. 


vult, mulierem autem vel omnino non habeat vel quae probro non careat vel quae non Ki pedit vel quae 


secundum aliquam legem ad nuptias faciendas impediatur, licentiam ei damus nova qu 


4m via οἱ nunc - 


excogitata a nobis ad legitimorum ius ducendi naturales, scilicet si legitimi in eiusmodi casibus praesto 
non sint. "Sicut enim ratio quaedam est a decessoribus nostris excogitata quae libertinos ad ingenuitatem 
ducit, cum eos prius. per alium quendam actum purget detque iis ius aureorum anulorum, deinde autem 
ipsi eos naturae restituat, quae servum et liberum ab initio non discrevit, sed liberam fecit hominis 
prolem: i(a iam nos quoque hunc modum illi causae statuimus. Atque liceat patri in modis a nobis ante 
dictis, vel etiam si quis eius generis alius acciderit (multa enim, sicut supra diximus, a natura inno- . 
 vantur), liceat igitur uti dicebamus patri, si quidem legitimae subolis copia ei non sit, liberos restituere 
natalibus et antiquae ingenuitati, si modo ez libera ei nati sint, et legitimos in posterum ac sub potestate 
habere. Neque enim a principio, cum natura hominibus sola leges daret, antequam scriptae inducerentur 


leges, differentia erat ulla inter naturalem et legitimum, sed primis parentibus primi 


ii: simul ac pro- 


genis sunt legitimi extiterunt, et quemadmodum in liberis hominibus natura quidem omnes fecit liberos, 
ella autem servitulem invenerunt, ita hic quoque natura quidem legitimam produait subolem, conversio autem 
ad, libidinem naturalium notam iis impressit. Itaque cum similes affectus facti sint, remedium quoque ea 
similibus excogi(ari par est, alterum a decessoribus nostris alterum a nobis. 





5 μόνων M || 6 οὐκ ἔχοι] non habet c | 19 ἐξέστω] 
licebit id g || 27 ὑπεξουσίους om. M^ | éxyew M] σχεῖν 
cum Scrimgero vulg. | Οὐδὲ — 28 φύσις omissa in .M 
er ς et Nov. LXXXIX c.1 supplevi (sim. Heraldus rer. 
. quotid. 15) || 33 πόλεμοι Heraldus ex ς et Nov. LX XXIX 
c. 1] πολέμιοι M 





1 dabat T'| legem V || 2 subtilius V || quam] est V! || 
5 uoluerit facere suos Κα facere autem (autem del. T'?) suos 
uoluerit 7'| 6 quae add. vulg. || sg. habeat autem libri, corr. 
Beck | 9lieentiam T'|| 10 perducere] procedere E || 14 *prae- 
mundans Heraldus rer. quotid. I 5] praemandans (praeman- 
dan« V!) VT vulg. praemendas (praeendens? corr. 2?) K | 


quodam alio Pt 15 anulorum ius aureorum V || 19 id 
om. T' | quem A! || a om. R* | 21 namque] nam 2l 
praediximus AT] supra diximus V | 24 ingenuitate V 

fiat V sunt 7T' | 26 quando] ante V! || sanciebat] facie- 
bant R!| hominibus Zombergk] hominis A! V* homines 
R*V*T| 21 scripture peruenire A! | 28 legitima V || 
30 in liberis quidem natura quidem liberos omnes fecit 
V | 31 adinuenerant (adinueniant 7'!) libri, corr. vulg. || 
hine] huie E V, om. T || 32 legitimas quidem V || 33 con- 
eupiscentias 7Z' || diuersio 7" ?] diuerso A* diui«io V* 
diuisio V? | naturalis & V! T || 35 aequalitatibus Spangen- 
berg] qualitatibus /ibri | inuenire £T || 36 praedecessori- 





bus V?vulg. | vero ἃ om. V! 


FILH EFFICIUNTUR LEGITIMI 


313 


Nov. LXXIV 2 





CAPUT II. 


Ἔστω τοίνυν ἄδεια τῷ πατρὶ τὴν μητέρα ἐπὶ τοῦ 
προτέρου καταλεμπάνοντε σχήματος, εἴπερ ταῖς dÀm- 
"ϑείαις ἁμαρτάνουσά τ, περὶ τὴν εὐνὴν φανείη (ἄλλως 
γὰρ γένεσϑαι τοῦτο ἐπὶ τοῦ τοιούτου ϑέματος οὐκ 
ἐφίεμεν), ἢ εἴπερ κατά τινα περίστασιν ἢ οὐκ ἔστιν 
ἢ λανϑάνοε Tj τι ἕτερον γένοιτο περὶ urs ὃ αὐτὸν 
κωλύει τὴν ἐπὶ τὰ προικῷα φέρουσαν 000v ἐλϑεῖν, 
καὶ οὕτως αὐτὸν προνοῆσαε τῶν παίδων, καὶ ἐπι- 
δοῦναι τῇ βασιλείᾳ δέησιν αὐτὸ τοῦτο λέγουσαν ὡς 
βούλεται τοὺς νό 


τῇ φύσει καὶ τῇ ἄνωθεν εὐγενείᾳ τε καὶ σιό- 
ς * p - - 
τητι, ὥςτε ὑπεξουσίους αὐτῷ καϑεστάναι ἐν τῶν 


νομέμων παίδων διαλλάττοντας. καὶ τούτου γινο- 
μένου ἐντεῦϑεν τοὺς παῖδας ἀπολαύειν τῆς τοιαύτης 


Sit igitur licentia patri matrem in priori statu 
relinquenti, si ex veritate aliquid circa torum appa- 
ruerit deliquisse (aliter namque fieri hoc in talibus 
casibus non permittimus), et si quandam circum- 

5 ventionem aut non est aut latitet aut aliquid etiam 
aliud fiat circa eàm aut quod prohibeat venire ad 
viam ducentem ad dotalia, etiam sic providere filiis 
et offerre imperatori precem hoc ipsum dicentem, 
quia vult naturales suos filios restituere naturae et 


vóOovs αὐτοῦ παῖδας ἀποκαταστῆσαι 10 antiquae ingenuitati et legitimorum iuri, ut sub po- 


testate eius consistant nihil a legitimis filiis differen- 
tes. Et hoc facto exinde filios frui tali solacio, et 
neque fraudare posse patrem et celantes matrem ius 
legitimorum abicere. Uno enim hoc modo omnibus 


βοηϑείας, καὶ μηδὲ κακουργεῖν δύνασϑαι τὸν πατέρα 15 huiusmodi naturae excessibus et adinventionibus in 


καὶ ἀποκρύψαντας τὴν μητέρα διωθεῖσθαι τὴν yvm- 
σιότητα. ἑνὶ γὰρ δὴ τούτῳ τῷ τρό πάσας τὰς 
. τοιαύτας τῆς φύσεως παρεκβάσεις τε καὶ ἐπινοίας ἐπὶ 


τῶν vouíuovs οὐκ ἐχόντων παῖδας ϑεραπεύομεν, οὕτω 


συντόμῳ συμμαχίᾳ τοσαύτην ὁρμὴν ἐπανορϑώσαντες 20 


.1 φύσεως. Ei —— ὃ μόνων φυσικῶν ων 
πατὴρ τοῦτο μὲν διά τινας τυχηρὰς περιστάσεις οὐ 

τελευτῶν δὲ ἐπί τινος τῶν ἔμπροσϑεν εἰρη- 
μένων ϑεμάτων γράψειεν (£v) διαϑήχῃ βούλεσθαι 


his qui legitimos non habent filios medemur, ita brevi 
solacio tantum naturae impetum corrigentes. 


1 Si vero solummodo naturalium filiorum pater hoc 
quidem propter quasdam fortuitas circumstantias non 
agat, moriens vero sub quodam praedictorum casuum 
scripserit in testamento velle sibi eos legitimos esse 


αὐτῷ γνησίους εἶναι τοὺς παῖδας καὶ διαδόχους, καὶ 25 filios successores, et huius rei damus licentiam; sup- 


ἐν τούτῳ δίδομεν αὐτῷ παρρησίαν" δεομένων μέντοι 
᾿ καὶ οὕτω τῶν παίδων μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ πατρὸς 
καὶ τοῦτο διδασκόντων, καὶ δεικνύντων τὰς τοῦ πα- 
τρὸς διαϑήκας, καὶ κληρονομούντων εἰς ὅσον ἂν ὁ 


plicantibus tamen etiam sic filiis post mortem patris 
et hoc docentibus et ostendentibus patris testamen- 
tum, ét heredibus existentibus in quantum pater eos 
scripserit, et ab imperio hoc percipientibus, ut in 


πατὴρ αὐτοὺς γράψειε, xal ἐκ τῆς βασιλείας αὐτὸ 80 uno eodemque hoc quod agitur sit donum patris et 


λαμβανόντων, iva κατὰ ταὐτὸν δῶ τὸ γινόμενον 
πατρός τε καὶ βασιλέως, ταυτὸν δὲ deu — φύ- 
σεώξ τε καὶ νόμου. Καὶ ταῦτά φαμεν οὐδένα τῶν. 
ἔμπροσϑεν νομίμων ἀναιροῦντες τρόπων, ἀλλὰ καὶ 
τοῦτον προςτιϑέντες ἐφ᾽ ὧν ἐκείνους 

ἐστιν. ὅλως γὰρ γνησίων ὑπόντων εἶτα νόϑων ἐπι- 
γινομένων ἢ προγενομένων οὐκ ἄν ἡ γνησιότης αὐὖ- 
τοῖς προςτεϑείη, εἰ μὴ πάντως διὰ τῶν διατάξεων 


λαβεῖν οὐκ ἔξ- 35 deinde naturalibus procreatis aut 


principis, idem est dicere naturae simul et legis. Et 
haec dicimus nullum anteriorem legitimum perimentes 
modum, sed etiam hunc addentes in quibus illos ac- 
cipere non licet. Omnino enim suis existentibus, 
) primitus natis, ne- 
quaquam legitimorum ius eis adiciatur, nisi forsan 
per constitutiones nostras, quae dotalium instrumen- 
torum introduxerunt modum. 


ἡμῶν, αἵπερ τὸν τῶν προικῴων συμβολαίων εἰφηγή- 
40 


σαντο τρόπον. 





IL Sit igitur patri licentia matre 
appareat (alioqui enim hoc 


non sit superstes aut lateat ἀρημικο ecd de ea factum sit quod 


sírumenía ducentem ingrediatur, sic quoque liberis 


in priori statu relicía, siquidem quid re vera eam adversus torum 
in 


paiimur), vel si qua δὰ nmecessitate aut 
sllum prohibeat ne, viam ad dotalía in- 
imperatori preces offerendi quae id 


ospiciendi , et 
et 1 


ipsum dicant velle se naturales suos liberos natali ingenuitati et legitimorum iuri resti- 
"tuere, ut sub potesíate sua sint neve quicquam a legitimis liberis differant. Et hoc facto liberi dehinc 
tali auxilio fruantur, neu fráudem facere patri valeant et matre occultata ius legitimorum repudiare. Uno 
enim. hoc modo omnes eiusmodi naturae lapsus et inventiones in iis qui legitimos liberos non habent sana- 
l, mus, cum iam ezi, subsidio tantum impetum naturae correxerimus. δὲ tamen pater naturalium tan- 
tum liberorum id quidem propter fortuitas quasdam necessitates non fecerit, moriens autem de uno ex 
casibus supra dictis in testamento scripserit velle se liberos sibi legitimos esse et successores, huius quoque 
rei licentiam ei damus, ut tamen sic quoque liberi post mortem paíris supplicent et hoc doceant, et testa- 
mentum paíris ostendant, et heredes existant in quantum eos pater scripserit, atque id ab imperatore 
impetrent, ut quod fit eodem modo donum sit et patris et imperatoris, ve 1 est et naturae et 
. Aíque haec dicimus nullum ex prioribus modis legitimis tollentes, immo hunc addentes ubi illos 
dhibere non lice. Utique enim si legitimi praesto sint et naturales postea nascantur sive antea nati 
Sint, ius legitimorum iis non impertietur nisi omnino per constitutiones nostras, quae modum dotalium 


instrumentorum introduxerunt. 





A — "ys —— in talibus casibus ς | 5 7 
εἴπερ] et si ς || 6 ἢ τί ἕτερον M aut aliquid etiam aliud c ἢ 
9 Serimger] ἢ Μ aut quod c | αὐτὸν om. e | 11 καὶ τῇ 
Agylaeus ex ς (ef. 312,25)] ovs τῇ M (ὡς τῇ Osenbrüggen) | 
24 *yg«wewv ἐν (cf. s)) γράψειεν M γράψει ἐν Zacha- 
riae | 259 καὶ διαδόχους) xai om.c, lul. 241 | 26 αὐτῷ 
om. e | 81 κατὰ ταὐτὸν Zachariae ez c] — (sic) M! 
κατ᾽ av|róv M? | 32 xai βασιλέως Scrimger ez ] xai om. 


M| 38 πάντως] forsan ς | διατάξεων» Cod. 5,27,10. 11 





1 matri T! matre 7? | 2 relinquenti vulg.] delinquenti 
(delinquentem V* delinquente T?) lbri; derelinquenti 
Heimbach | 4 et 51) aut si Beck | * per quandam cireum- 
ventionem] per quedam eireumuentio (cir|uentio T7) 7! 
quaedam circumuentionem (cireumuentione R3) R quae- 


dam circumuentio est V quadam cireumuentione 7"? vulg. 
ὅ latitet V] latet RT'vulg. | 6 fiat] uel fatiat (sic) T 
aut delet Beck | quod] qui 7' eam aut V! | prohibebat 
T | 8 offorre i tori V || 10 legitimorum vuls.] 
legitimo libri (cf. v. 36) | sub] sub sua £* | 12 facta V || 
13 fraudari E| ius RV] et ius T'vuig. | 14 hominibus 
ἘΠῚ 15 huius modo V! | 16 legimos V "ἢ ita] et ita V] 
17 tantum] inter R! | 21 pater filiorum V | 22 quos- 
dam V!| 23 agit R?| 24 seripsit VT | eos] eorum Κ “ἢ 
25 filios et suecessores a/.|| huiusmodi rei £; leg. huius- 
modi ei? | 26 pot V:| 27 *dicentibus AHbri| 28 et] et 
ex V* | 29 ut] et V*' | 30 quod] que V | domum £' T" | 
31 idem est 72] id est E. V idem T" || diete V | 32 legi- 
timum anteriorem V | 35 naturalibus existentibus pro- 
ereatis B? ἢ aut] uel Καὶ | 36 ius legitimorum 7 | aditia- 
tur V] dieitur A addicitur ΕἾΤ adicitur vulg. 





Nov. LXXIV 3. 4 


3n 


QUIBUS MODIS NATURALES 





CAPUT III. 


Kai ov λέληϑεν ἡμᾶς ὡς καὶ ὃ τῆς υἱοϑεσίας τρό- 
πος ἣν πάλαι τισὶ τῶν πρὸ ἡμῶν αὐτοκρατόρων ἐπὶ 
τῶν νόϑων τῶν εἰς γνησίους μεϑισταμένων νομε- 
σϑεὶς οὐκ ἀδόκιμος. ἀλλ᾽ ὅ γε τῆς εὐσεβοῦς λήξεως 
ἡμῶν πατὴρ καὶ ἡ διάταξις ἡ παρ᾽ ἐκείνου τεϑεῖσα 
τῶν τοιούτων κατέγνω, μένειν δὲ κἀκείνην ἐπὶ τῶν 
ἑαυτῆς ὅρων βουλόμεϑα, ἐπειδὴ τῆς σωφροσύνης ἀκρι- 
᾿ βῶς ἐστόχασται καὶ οὐ προφῆκόν ἐστε τὰ καλῶς ἐκ- 
βεβλημένα πάλιν εἰς πολιτείαν κατάγειν. 


Et nos non latuit quia etiam adoptionis modus 
erat antiquitus ab aliquibus ante nos imperatoribus 
super naturales ad legitimos transferendos non im- 
probabilis aestimatus. Sed aeque piae memoriae 

5noster pater et constitutio ab illo prolata talia re- 
prehendit. Manere ergo et ilam in suis terminis 
volumus, quoniam castitatem diligenter consideravit, 
et incompetens est quae bene exclusa sunt rursus 
ad rempublicam revocare. 


? , CAPUT IV. 
Kaxsiyo δὲ ἡγούμεϑα κάλλιον εἶναε τάξαι προς- 10 Illud quoque melius arbitramur constituere com- 


ηκόντως, ὕπερ ἐκ πολλῆς τῆς τῶν “πραγμάτων ἐλάβο- 
μὲν σπείραβ" πολλαὶ γοῦν καὶ ἐφεξῆς δίκαι προθηγγελ- 
μέναι τῷ ἡμετέρῳ κράτει τοῦ παρόντος ἡμᾶς εἰς χρείαν 
ἤγαγον vóuov. ἐπειδὴ γὰρ καὶ τοῖς παλαιοῖς διηγό- 
ρευται vÓuois καὶ ἡμῖν αὐτοῖς τὰ αὐτὰ διατέτακται, 
ὥρτε τοὺς γάμους καὶ γαμικῶν συμβολαίων χωρὶς ἐκ 
μόνης ἐρρῶσϑαι διαϑέσεως xai κυρίους εἶναι, νενο- 
ϑευμένων (02) ἡμῖν ἐντεῦϑεν συναλλαγμάτων ἐπλήσϑη 
τὸ πολίτευμα, καὶ παρίασε μάρτυρες ἀκινδύνως ψευδό- 


'"petenter, quod ex plurimo causarum experimento 
cognovimus; multae quidem et continuae lites nun- 
tiatae nostrae maiestati ad opus nos deduxerunt 
legis. Quia enim et antiquis promulgatum est legi- 


15 bus et ἃ nobis ipsis sunt haec eadem constituta, ut 


nuptiae et extra dotalia documenta ex solo affectu 
valeant et ratae sint, sed falsatis contractibus nostra 
ex hoc est completa respublica (nam introeunt testes 
sine periculo mentientes, quia vir vocabat dominam 


μενοι καὶ ὅτε κυρίαν ἐκάλει τὴν συνοικοῦσαν ὁ ἀνὴρ 20 cohaerentem et istum illa similiter nominabat, et sic 


κἀκείνη τοῦτον ὁμοίως ὠνόμαζε, καὶ οὕτως αὐτοῖς 
, ΄ H ^ - , 
πλάττεται συνοικέσια καὶ μὴ ταῖς ἀληϑείαις συ- 
, € ? * * * 
σταντα᾽ τοῦτο φήϑημεν χρῆναι κατὰ τοὺς φυσικοὺς 
" , * , 2 * * 
διορίσαι vóuovs. ἴσμεν γάρ, εἰ xal σωφροσύνης ἐσμὲν 


eis finguntur matrimonia non pro veritate confecta), 
hoc aestimavimus oportere secundum naturales de- 
finire leges. Novimus etenim et castitatis sumus 
amatores et haec nostris sancimus subiectis: sed 


ἐρασταὶ καὶ ταῦτα τοῖς ἡμετέροις νομοϑετοῦμεν ὕπη- 20 nihil est furore amoris vehementius, quem retinere 


κόοις, ἀλλ᾽ οὐδὲν εἶναε μανίας ἐρωτικῆς σφοδρότερον, 
qv ἐπισχεῖν φιλοσοφίας ἐστὶν ἀκριβοῦς, νουϑετούσης 
τὸ καὶ πηδῶσαν καὶ σφαδάξζουσαν τὴν ἐπιϑυμίαν 
ἐπεχούσης. ὥςτε oi τούτῳ κεκρατημένοι τίνος ἂν 


philosophiae est perfectae, monentis et insilientem 
atque inhaerentem concupiscentiam refrenantis; ut 
hi qui hoc tali detinentur (quo) se abstinebunt ser- 
mone ad eas quas amant, quem eis non per blandi- 


ἀπόσχοιντο ῥήματος πρὸς τὰς ὧν ἐρῶσιν, ὅπερ «v-30 menta conferunt? denique in tantum etiam ante nos 


ταῖς οὐ διὰ κολακείαν προβάγουσι; τοιγαροῦν τοσοῦ- 
τον καὶ οἱ πρὸ ἡμῶν νομοϑέται τὰς τοιαύτας ἠπί- 
σταντο τῶν. ψυχῶν διαϑέσεις, ὥςτε καὶ τὰς ἐν γάμῳ 
κωλύουσι δωρεάς, ἵνα μὴ τῇ τῆς ἐπιϑυμίας νικηϑέν- 
vec ὑπερβολῇ λάϑοιεν κατὰ μικρὸν ἑαυτοὺς oi συνοι- 
κοῦντεβ τῆς οὐσίαβ ἀφαιρούμενοι. ταῦτα OU» σώ- 
φρονε νόμῳ διαϑεσμοϑετῆσαιε καλῶς ἔχειν φήϑημεν. 
1᾽ 'Eni μὲν οὖν τῶν μειζόνων ἀξιωμάτων καὶ ὅσα 
μέχρι τῶν ἡμετέρων ἐστὶ συγκλητικῶν καὶ τῶν με- 


legislatores tales scierunt animorum affectus, ut etiam 
donationes constante matrimonio prohiberent, ut non 
concupiscentiae magnitudine victi laterent paulatim 
coniuges semet ipsos sua privare substantia. 


35 ergo casta lege sancire bene se habere credidimus. 


1 In maioribus itaque dignitatibus et quaecumque 
usque ad nostros est senatores et magnificentissimos 





HI Neque fugit nos etiam adoptionis modum olim nonnullis eorum 
toribus ad naturales legitimos reddendos non indignum esse iudicatum. 


* ante nos fuerunt impera- 
erum ea parens noster piae - 


memoriae et constitutio ab illo lata reiecit; quam manere ipsam. quoque in suo statu volumus, quoniam 
castitatem accurate sectata est nec decet ea quae recte explosa sunt rursus in rempublicam revocare. 
|. IV. Sed illud quoque ut apíe ordinemus satius esse arbitramur, quod ea multa rerum eaperientia ἡ 


accepimus: ceríe multae et continuae lites ad nostram maiestatem delatae ad praesentis nos legis necessi- 
tatem adducerunt. Nam cum et antiquis legibus praeceptum et idem a nobis ipsis constitutum sit, ut nuptiae 
etiam sine nuptialibus instrumentis ex solo affectu valeant et ratae sint, (atqui) inde suppositis contracti- 
bus respublica repleta est, et testes prodeunt impune mentientes et virum dominam vocasse eam quae 
cum 60 vivat et illam simili eum nomine appellasse, atque iía finguntur iis matrimonia quae revera non 
sunt contracía: hoc secundum leges naturales definiendum esse existimavimus. | Etsi enim castitatis sumus 
amatores atque eiusmodi leges subiectis nostris damus, at satis scimus nihil esse furore amoris vehe- 
mentius, quem cohibere philosophiae est severae, quae et reprehendat et lascivientem atque ezultantem con- 
cupiscentiam. contineat: unde qui illo victi sunt quo verbo abstinebunt adversus eas quas amant, quod non 
in eas per blanditias conferant? Quam ob rem etiam qui ante nos fuerunt legislatores adeo cognitos 
habuerunt eiusmodi animorum affectus, ut vel donationes constante matrimonio prohiberent, ne coniuges 
victi nimia concupiscentia imprudentes se ipsos paulatim bonis suis privarent. Haec igitur ede prudenti 
1 disponere par esse duaimus. | Atque in maioribus dignitatibus et quaecumque usque senatores 





ex] instrumenta et ex 7'|| 17 falsatis V'vulg.] falsitas 


1 λέλυϑεν M || cf- Cod. 5,21,6 $1 || 4 ys] aeque s | 
T' falsitatis RV? T? | 18 introeunt Beck] introeuntes 


5 διάταξις] Iustini Cod. 5,21,1 | 6 δὲ ergo ς | 13 τοῦ 


παρόντος om. e || 19 διατέτακται] cf. Nov. XXII c.3 | 
18 *à2 addidi ez € || 19 xai] nam e || 20 xai om.s ἢ 
22 xai μὴ] non eg; delendum videtur xai|| 24 δἰ οπι. ς || 
29 vovg] hoc tali e || 30 προςάσων ὁρῶσιν M, corr. 
Serimger 


1 non nos A | 4 exstimatus A existimatus vulg. || 
5 prolata] et prolata A! | 8 est] et R!V!7" | quae] 
qui V17' | exclausa V? || 10 rubr. Qui sine dotalibus 
instrumentis nuptias contrahere possunt AKT in marg. 
(cf. Jul.) | 14 est om. V | 15 ipsi V* || instituta V || 
16 nuptiae et] et nuptie et ΚΓ ct nuptie T'! | documenta 


libri| 21 non] uero non 7'|| 22 estimauimus 7 exsti- 
mauimus R existimauimus V vulg. || diffünire libri || 23 et] 
etsi vulg. || 24 hoc R || 25 est] esse vulg. | 26 phylosofie. V 
filosophie 7'| momentis V^ morientis 7'! | 28 hii RVT' 

hoe tale T'! tale hoe 7 | quo addidit Beck || se] si .& 

etsi V|| 29 amaret R || quem] al. que E? in marg., quae 
vulg. | eius V* ei T' | non del. R? | 31 s««erunt V! 
seietur 7'!| effectus V* T' | 33 laterent 11 73] late««e 
V* laterentur A? latentur V? latenter 7'! vu/g. || 34 pri- 
vare Contius] priuari RV! T' priuarent V? vulg. | 35 lex 
V* || 38 et quaecumque — 375, 1 patimur scripsit V? in 





ras. 13 vers. ] .99 usque ad] ad usque A! || nostros est V ?] 
nos est RV*T nostros sunt Contius 


FILI EFFICIUNTUR LEGITIMI 


315 


Nov. LXXIV 4 





γαλοπρεπεστάτων ἐλλουστρίων οὐδὲ γίνεσϑαι ταῦτα 
σταντελῶς ἀνεχόμεϑα, ἀλλ᾽ ἔστω πάντως καὶ προὶξ 
καὶ προγαμιαία δωρεὰ καὶ τὰ ἄλλα πάντα ὅσα τοῖς 
σεμνοτέροις πρέπει τῶν ὀνομάτων. Ὅσον δὲ ἐν στρα- 
τείαις τε σεμνοτέραις καὶ ἐμστορίαις καὶ ὅλως ἐν ἐπι- 
τηδεύσεσιν ἀξιολογωτέραις ἐστίν, εἰ βούλοιτο νομίμως 
γυναικὲ συνελϑεῖν καὶ μὴ ποιήσασϑαι γάμων συμβό- 

x, μὴ ουτῶς εἰκῇ καὶ ἄπαραφυ ως xal ἐκκεχυ- 
μένως καὶ ἀναποδείκτως τοῦτο πραττέτω, ἀλλὰ παρα- 


illustres neque fieri haec omnino patimur, sed sit 
omnino et i et antenuptialis donatio et alia omnia 
quae honestiora decet nomina. Quantum vero in 
militiis honestioribus et negotiis et omnino profes- 
5sionibus dignioribus est, si voluerint legitime uxori 
copulari et non facere nuptialia documenta, non sic 
quomodocumque et sine cautela effuse et sine proba- 
tione hoc agatur: sed veniat ad quandam orationis 
domum et fateatur sanctissimae illius ecclesiae de- 


γινέσϑω πρός τινα τῶν εὐκτηρίων οἴκων κοινωσάσϑω 10fensori, ile autem adhibens tres aut quattuor exinde 


τε τῷ τῆς ἁγιωτάτης ἐκείνης ἐκκλησίας ἐκδίκῳ, ὁ δὲ 
παραλαβὼν τρεῖς ἢ τέσσαρας τῶν ἐκεῖσε εὐλαβεστά- 
TOv κληρικῶν ἐκμαρτυρίαν συνιστάτω δηλοῦσαν, ὡς 
ἐπὶ τῆςδε τῆς ἐπινεμήσεως τοῦδε τοῦ μηνὸς ἄγοντος 


reverentissimorum clericorum attestationem conficiat 
declarantem, quia sub illa indictione illo mense illa 
die mensis illo nostri imperii anno consule illo ve- 
nerunt apud eum in illam orationis domum ille et 


τόσην ἡμέραν τῆς βασιλείας ἔτους τόσου ὑπατείας 15 118. et coniuncti sunt alterutri. Et huiusmodi pro- 


τοιᾶςδε ἦλθον παρ᾽ αὐτῷ ἐν τῷδε τῷ εὐκτηρίῳ 
οἴκῳ ὁ δεῖνα καὶ ἡ δεῖνα xai συνηρμόσϑησαν ἀλλή- 
λοις. καὶ τὴν τοιαύτην ἐκμαρτυρίαν εἰ μὲν ἐκλαβεῖν 
βούλονται ἢ ἀμφότεροι οἱ συνιόντες ἢ καὶ ἕτερος αὐ- 


testationem si quidem accipere volunt aut ambo 
convenientes aut alteruter eorum, et hoc agant et 
subscribant ei et sanctissimae ecclesiae defensor et 
reliqui tres aut quantoscumque voluerint, non tamen 


τῶν, xai τοῦτο. πραττέτωσαν καὶ ὑπογραφέτωσαν 20 minus trium, litteris hoc significantibus. 


ταύτῃ 0 τε τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας ἔκδικος καὶ oi 
λοιποὶ τρεῖς ἢ ὕσους ἂν βουληϑείη (οὐκ ἐλάττους 
μέντοι" τῶν τριῶν) γράμματα τοῦτο σημαίνοντα. 
2 E ὃ Ü ὴ ἰξαιεν ἐκεῖνοι, ἀλλὰ τὸν 


à καὶ τοῦτο μὴ ga 


2 Sin vero etiam hoc illi non egerint, ille tamen 


τοιοῦτον ἀποτιϑέσϑω χάρτην ὁ τῆς σεβασμιωτάτης 20 talem reponat chartam venerabilis illius ecclesiae 


ἐκκλησίας ἐκείνης ἔκδικος ἐν τοῖς τῆς αὐτῆς ἁγιωτάτης 
ἐκκλησίας ἀρχείοις (τουτέστιν ἐν τῷ εὐαγεῖ κειμηλιο- 
φυλακίῳ) τὰς εἰρημένας ὑποσημειώσεις ἔχοντα, ὥξθτε 
ἀποκεῖσϑαι τοῖς ἀνϑρώποις τὴν ἐντεῦϑεν ἀσφάλειαν, 


defensor in eiusdem sanctissimae ecclesiae archivis 
(hoc est ubi venerabilia vasa servantur) praedictas 
subscriptiones habentem, ut reconditum sit homini- 
bus ex hoc munimen, et non aliter videatur nuptiali 


xai μὴ ἄλλως δοκεῖν γαμικῇ διαϑέσει τούτους αὐτοὺς 30 affectu eosdem convenisse nisi tale aliquid agatur 


συνεληλυϑέναε πλὴν εἰ μὴ τοιοῦτό τε πραχϑείη xci 
ὅλως ἐκ γραμμάτων τὸ πρᾶγμα μαρτυροῖτο. τούτων 
δὲ οὕτω γενομένων καὶ τὸν γάμον καὶ τὰς ἐξ αὐτοῦ 
γονὰς εἶναε νομίμους. Ταῦτα 06 φαμεν ἔνϑα μὴ προι- 


et omnino ex litteris causa testimonium habeat. His 
ita gestis et nuptias et ex eis sobolem esse legitimam. 
Haec autem dicimus, ubi non dotis aut antenuptialis 
donationis fit documentum. Fidem enim in solis 


κὸς ἢ προγαμιαίας δωρεᾶς γίνεται συμβόλαιον. tjv35testibus suspectam habentes ad praesentem venimus 


pie ἐκ μόνων —— πίστιν ὑποπτεύοντες ἐπὶ 
9 τὴν παροῦσαν ἐληλύϑαμεν διατύπωσιν. Τὸ δὲ 
ὅσον ἐν καταπεφρονημένῳ διαζῇ βίῳ, μικρᾶς μὲν 
οὐσίας κύριον καϑεστὼς εἰς ἔσχατον δὲ τοῦ δήμου 

00 ἀποκείμενον, τοῦτο ἐχέτω καὶ τὴ 
ἄδειαν. ἀλλ᾽ οὐδὲ γεωργοὺς ἢ στρατιώτας ἐνόπλους, 
OUS Ó νόμος καλιγάτους καλεῖ. τουτέστιν εὐτελεστέ- 
. φοὺς xai ἀφανεστέρους, περιεργαζόμεϑα, οἷς ἡ τῶν 
πολιτικῶν πραγμάτων ἀμαϑία καὶ ἡ μόνης τῆς περὶ 


dispositionem. 

8 Quisquis autem in abiecta degit vita, parvae qui- 
dem substantiae dominus consistens in novissima 
vero vitae parte iacens, habeat etiam in his licentiam. 


ἐπὲ τούτοις 40 Sed neque agricolas aut milites armatos, quos lex 


caligatos appellat, hoc est viliores et obscuriores, 
non perscrutamur, quibus civilium causarum igno- 
ratio est et solius circa terram operationis et circa 


τὴν γῆν ἐργασίας καὶ περὶ τοὺς πολέμους ἐπιϑυμία 45 





nostros et magnificentissimos illustres sunt ea ne fieri quidem ullo modo patimur, sed esto omnino et dos et 
ante nuptias donatio et reliqua omnia quaecumque decent honestiora illa nomina. Ouicumque autem in ' 
militiis honestioribus et negotiationibus et omnino in professionibus dignioribus versatur, si uxori legi-' 
᾿ time -— neque nuptiarum instrumenta facere velit, ne temere et sine cautela et dissolute et sine pro- 
batione hoc agat, sed adeat unum ex oratoriis remque cum sanctissimae illius ecclesiae defensore com- 
municet, atque is adhibitis tribus vel quattuor religiosissimis clericis illius loci testationem conficiat qua 
declaret hac indictione hoc mense hoc die mensis hoc anno imperii hoc consule ad se in hoc oratorium 
venisse illum et illam et inter se copulatos esse. Et eiusmodi testationem siquidem accipere velint sive 
ambo contrahentes sive etiam alteruter eorum, hoc agant eique subscribant et sanctissimae ecclesiae de- 
fensor et reliqui tres vel quotcumque voluerit (non minus tamen quam tres) litteras id ipsum significantes. 
2 Si vero ne hoc quidem illi — tamen eiusmodi chartam deponat venerandae ecclesiae illius defen- 
sor. in eiusdem sanctissimae ecclesiae archivis (hoc est in sacro loco ubi vasa servantur) quae subscriptiones 
quas diximus habeat, ut reservetur hominibus securitas quae inde paratur neve aliter videantur nuptiali 
gt illi ipsi convenisse nisi quid eiusmodi factum sit et res omnino ez litteris testimonium accipiat. 
is autem ita factis et nuptiae et proles ex eo procreata legitimae sint. Haec vero dicimus ubi nullum fit 
dotis aut antenuptialis donationis instrumentum. Cum enim eam quae a solis testibus praestatur fidem pro 
8 suspecta habeamus ad praesentem venimus constitutionem. uisquis autem abiectam degit vitam, qui 
quidem et exiguae substantiae dominus sit et in infima plebis parte censeatur, ille in his quoque licentia 
utatur. Sed ne rusticos quidem homines neque milites in armis occupatos, quos lex caligatos vocat, hoc est 
viliores et obscuriores, moramur, quibus civilium rerum ignorantia et solius operae in terrae cultu et 





8 xal éwxeyvu£vos] xai om. ς | 15 τῆς βασιλείας] 
nostri imperii ς | 19 ἅτερος malit Zachariae | 24 ἀλλὰ] 
ille tamen ς || 33 δὲ om.e | 39 vov δήμου] vitae & | 
42 καλλιγάτους M 





2 alia Beck] ad libri | 5 voluerit vulg. | 6 nuptiali 
- ἘΠῚ 7 effuse et] et om. V | 8 agat vulg. || 11 atestatio- 
nem A atestatione V, om. T'! | 12 inditione RVT'! | illo 


die V | 13 nostri illo imperii R^ illo imperii nostri A? || 
uenerit Τ᾽ | 14 ille] et ille Z? || 15 conuicti E || 17 agunt 
et subseribunt E || 19 non] et non A | 24 egerunt E | 
25 talem reponant A! reponat talem V || 28 homini- 
bus 7] omnibus.ER V | 29 nomen ΚΠῚ 33 diximus Καὶ ἢ 
ante nuptias V | 34 enim del. R?| 37 adiecta R! | diget 
R deget T' || 39 parte uite E | 40 agricolas vulg.] agri- 
colam RV T | 41 ealligatos E. coligatos T! || 42 non om. 
vulg.; leg. nos? || ignorantia vulg. 





Nov. LXXIV 4. 5 


QUIBUS MODIS NATURALES 





πρᾶγμά ἐστὲ περισπούδαστον καὶ δικαίως ἐπαινού- 
μενον. deve ἐπί τε τῶν εὐτελῶν προβξώπων ἐπί τε 
στρατιωτῶν ἐνόπλων ἀφανῶν καὶ "γεωργῶν ἄδεια 
ἔστω αὐτοῖς καὶ ἀγράφως συνιέναι καὶ συνοικεῖν ἀλ- 
λήλοις" καὶ ἔστωσαν οἱ παῖδες γνήσιοι, τῇ τῶν πατέ- 
ρων μετριότητι ἢ στρατιωτικαῖς ἢ γεωργικαῖς ἀσχολίαις 
τε καὶ ἀγνοίαις βοηϑούμενοι. 


910 


. bella concupiscentia causa est studiosa et iuste lau- 
dabilis: sic ut in vilibus Mi nde (et) in militibus 
armatis obscuris et agricolis licentia sit eis et non 
scripto convenire et matrimonia celebrare inter 

5 utrosque; sintque filii legitimi, qui patrum aut me- 
diocritatem aut militares vel rusticas occupationes et 
ignorantias adiuvent. ᾿ 


CAPUT V. 


᾿Επειδὴ δὲ ἐκ τῶν mpocshevGso»" τῶν γενομένων 
€ ow 3 4 , , - 
ἡμῖν ἀεὶ συχνότερον δὴ πάντων γυναικῶν ἀκούομεν 


ὀδυρομένων καὶ προβαγγελλουσῶν, ὡς τινες προθστα- 10 gemiscentes et dicentes, quia 


ϑείᾳ κρατούμενοι πρὸς αὐτὰς εἶτα ταύτας ἀνάγουσιν 
οἴκοι, καὶ τῶν ϑείων ἁπτόμενοι λογίων ἢ ἐν εὐκτη- 
ρίοιβ οἴκοιθ, ὀμόσαντες, ἦ μὴν ἕξειν αὐτὰς νομίμους 
γαμετάς, οὕτως αὑτὰς οἰκειοῦνταε χρόνον πολὺν καὶ 


Quoniam autem interpellationibus quae nobis 
fiunt semper omnium assidue mulieres audimus in- 
uidam earum concu- 

piscentia detenti ducant in — suis, Sacra 
tangentes eloquia aut in: orationis domibus iurantes 
habituros se eas legitimas uxores, taliter eas habentes 
tempore multo et forte suscipientes filios, deinde 


παιδοποιοῦσιν ἴσως, εἶτα ἐπειδὰν ἐμσπτλησϑεῖεν τῆς 10 dum se satiaverint earum desiderio, aut extra filios 


αὐτῶν ἐπιϑυμίας, ἢ τῶν παίδων χωρὶς ἢ μετὰ τῶν 
παίδων ἀπορρίπτουσι τῶν οἴκων, ἐκρίναμεν καὶ τοῦτο 
χρῆναι ϑεραπεῦσαι. καὶ εἴπερ ἡ γυνὴ δεῖξαι δυνη- 
ϑείη τρόποις νομίμοις, ὅτε κατὰ τοῦτο τὸ σχῆμα Ó 


aut cum filis proicientes de suis domibus, iudica- 
vimus etiam hoc oportere sanare: ut si mulier 
ostendere potuerit modis legitimis, quia secundum 
hanc figuram vir eam accepit domi ut uxorem legi- 


ἀνὴρ ταύτην ἔλαβεν οἴκοι ἐπὶ τῷ γυναῖκα yvnsíav20timam haberet et filiorum legitimorum matrem, ne- 


ἔχειν xal παίδων γνησίων μητέρα, μηκέτε παντελῶξβ 
ἄδειαν αὐτῷ καϑεστάναι ταύτην παρὰ τὴν τοῦ νό- 
μου τάξιν ἐξωϑεῖν τῆς οἰκίας, ἀλλ᾽ ἔχειν γνησίαν καὶ 
τοὺς παῖδας γνησίους αὐτῷ καϑεστάναι. καὶ ἐκείνην 


quaquam penitus licentiam ei esse hanc de domo 
praeter ordinem legis expellere, sed habere eam 
legitimam et filios suos ei esse. Et illam quidem, 
siquidem indotata sit, nostrae constitutionis uti bo- 


μέν, εἴπερ ἄπροικος εἴη, τῶν ἐκ τῆς ἡμετέρας δια- 20 nis, quartam substantiae viri percipiens, sive ex- 


τάξεως ἀπολαύειν ἀγαϑῶν, τὸ τέταρτον τῆς περιου- 

, - 2 , - , » Σ 

σίας τοῦ ἀνδρὸς λαμβάνουσαν, εἴτε ἐξωϑείη εἴτε καὶ 

προαποβάλοι τὸν ἄνδρα" οὐ περιεργαζομένων ἡμῶν 
, 


pellatur sive prius moriatur vir, non perscrutantibus 
nobis sive repudio utens dimittat eam sive etiam sine 
hoc: neque enim verisimile est eum mittere repudium 


εἴτε διαισίῳ χρησάμενος ἀποπέμψειε ταύτην εἴτε καὶ qui et ipsas nuptias denegat. Sed si eam inrationa- 
τούτου qQQís* οὐδὲ γὰρ εἰκὸς αὐτὸν πέμψαι ταύτῃ 30 biliter expellat de domo, hoc ipsum sit adversus 


ῥεπούδιον τόν ye αὐτὸν τὸν γάμον ἐξαρνούμενον. àÀ 

εἴπερ ταύτην ἀλόγως ἐκβάλοι τῆς οἰκίας, αὑτὸ τοῦτο 
ἔστω κατὰ τοῦ ἀνδρὸς αἰτία, καὶ ἡ γυνὴ τούτου γε- 
γονότος ῥεπούδιόν τε αὐτῷ στελλέτω καὶ ἀπαιτείτω 


virum iusta causatio, et mulier hoc facto repudium 
ei mittat et exigat quartam, si uxor ostensa fuerit 
extitisse, licet extra dotem convenerit iuriiurando 
credens. Quid enim agat aliud quae ad dotem non 


τὸ τέταρτον, εἰ δειχϑείη γαμετὴ καϑεστῶσα, κἂν εἰ ϑῦ est idonea, quam ut semet ipsam sub omni dote 


προικὸς χωρὶς συνηλϑὲ τοῖς ὅρκοις πιστεύσασα. τί 
γὰρ ἂν πράξειεν ἄλλο ἡ προικὸς οὐκ εὐποροῦσα ἢ τὸ 
1 ἑαυτὴν ἀντὶ πάσης ἐπιδοῦναι προικός; ἔστω δὲ 
καὶ ἡ γονὴ γνησία καὶ ἄκοντος τοῦ πατρός. ὃ γὰρ 


contradat? 


1 Sit autem et soboles legitima etiam invito patre. 
Qui enim ad hoc nuptias fecit et filios procreavit, 


ἐπὶ τούτῳ γήμας ve καὶ παιδοποιησάμενος, ἐφ᾽ ᾧ yvn- 40 








in bellis consumptae cupiditas res est magno studio digna et quae merito laudetur. Itaque quod attinet et 
ad viles personas et αὐ milites armatos obscuros et agricolas licentia sit iis etiam sine scriptura conve- 
niendi et coniungendi sibi mulieres, atque liberi legitimi sint, qui parentum mediocritatem vel militaria 
aut rustica negotia et inscientiam adiuvent. s 

Quoniam autem ea: aditionibus quibus semper petimur omnium quidem frequentissime mulieres 
conqueri et nuntiare audimus, esse qui m een erga ipsas victi domum eas ducant οἱ divinis scripturis 
tactis vel in oratoriis sacramento praestito se eas legitimas uaores esse habituros ita Ly ἰ tempus ' 
eis utantur et liberos fortasse procreent, deinde ubi cupiditate earum satiati sint vel sine liberis vel cum liberis 
eas domibus eiciant, etiam huic rei remedium adlubendum esse iudicavimus. Et siquidem mulier modis 
legitimis ostendere potuerit, virum ea se condicione in. domum recepisse, ut legitimam uaorém et libero- 
rum. legitimorum matrem haberet, nullo iam modo illi licentia detur contra legis constitutionem eam domo 
expellendi, sed habeat eam legitimam. sintque liberi ei legitimi. Atque illa siquidem indotata sit, beneficiis 
ex constitutione nostra concessis fruatur , ut quartam partem substantiae virt accipiat, sive eiecta sit sive 
etiam antea virum amiserit. Qua in re non laboramus, utrum eam repudio usus an sine eo dimiserit: 
neque enim verisimile est eum repudium illi mittere qui ipsas nuptias infitiatur. Verum si eam. sine ra- 
tione domo éiecerit, hoc ipsum adversus virum causa sit, et mulier hoc facto et repudium ei mittat et quar- 
tam partem exigat, si uxor fuisse probetur, etiamsi sine dote ad eum venerit iuriurando  confisa. Quid 
1 enim aliud egerit ea cui dotis copia non est nisi ut se ipsam loco omnis dolis tradat? — Sit vero 
etiam suboles legitima vel invito patre. Nam qui propterea uazorem duxit et liberos procreavit, ut mulier 





9 fuerint R | assidue VT αἰ] tamen assidue A vulg. 
audimus 7] audiuimus, E V vulg. | ingemescentes RT? 
10 eorum V! | 11 ducant om. R!; eas add. vulg. || 12 tenen-- 


6 μετριότητι] aut mediocritatem (i. e. ἢ μετριότητι) ς || 
1 βυνηϑούμενοι ΜΙ 9 "δὴ δὲ M om.s (cf. adnot.) || 


115g. εἶτα ταύτας ét καὶ om.g || 15 leg. πταιδοποιοῦν- 


vau? | 18 καὶ εἴπερ] ut si ς || 25 διατάξεως] Nov. LIII 
c.6 || 29 * &xozéuwvos M dimittet v. l. | 30 ταύτῃ om. ς | 
33 αἰτία] iusta causatio c 





1 *coneupiscentiae libri | studiose &VT' || 2 sieut 
RV || et add. vulg. || 3 et non scripto] ex non seripto 
R? et ex non seripto vulg. | 5 sintque] sint A'T7' | 
legitimi] matrimonii A!|| qui] quia & || aut om. vulg. || 
mediocrem A! || 6 vel] aut 7' || operationes T' || 8 rubr. Qui 
sunt legittimi filit uel naturales uel neutrum eorum i. e. 
(i. e. om. R) ex dampnata copulatione RT'in marg. (ex Zul.) | 


tes R* | 15 saciauerit eorum R! | 17 *sancire libri 

ut] leg. et? | 18 quia] quam A! || 19 vir] à (i.e.ubi) V 
earum V! || accepit V? T'] accipit R, om. Κ᾽ || nt] aut 
R! || 23 illam quidem siquidem 7'a/.] illam quidem si R 
illa siquidem V || 25 substantiam V | pereipientem vulg. || 
26 vir] u (ἡ. e. ubi) V* | 27 dimittat 7T'?vulg.| dimittet 
RT! dimittens (del. V9) dimittatur V|| 29 qui] quia V | 
31 causatio] c««actio V! exactio V? | 33 iurisiurando 
R* iusiurandum 7'! | 35 ipsum A* || sub] pro vulg. || 
omni] di (i. e. dei) R || 36 contraxit V || 39 fecerit et filios 





proereauerit R?T' 


FILII EFFICIUNTUR LEGITIMI 


31i 


Nov. LXXIV 5. 6 





σίων αὐτῷ παίδων τὴν γυναῖκα γενέσϑαι μητέρα, 
οὐκ ἂν γένοιτο δυνατὸς τοὺς ἐκ τῶν τοιούτων τεχϑέν- 
τας γάμων αὖϑις εἰς νοϑείαν ἐκβαλεῖν, οὐδέ τινας 
voc ἔσως yd μετὰ τὴν τελευτὴν τῆς γαμετῆς 
ἢ τὸ ῥεπούδιον yeso yi ea τοὺς ἐξ πον βού- 

Das. τῶν γάμων μόνους εἶναι γνησίους, ἀλλὰ μὴ 
καὶ τοὺς ἔμπροσθεν. συζευχϑείησαν γὰρ ἂν xal οὗτοι 
τοῖς δευτέροις, καὶ ἔσταε πάντων. ὁμοίως πατήρ, μάρ- 
τυρος ὄντος τῶν γάμων τοῖς μὲν προτέροις ϑεοῦ τοῖς 
δὲ δευτέροις τοῦ v»ónuov. Οὗ ἧ δ νό 
ἀσφαλείας κείσϑω τῶν γάμους συμβαλλόντων" καὶ ot 
παῖδες, εἰ μὲν ἐκ τοιούτων προέλϑοιεν γονέων, ἔσον- 
ται γνήσιοι καὶ τῶν ἐπὶ τοῖς γνησίοις κειμένων ἀπὸ- 
λαύσουσι νόμων" 


ut mulier legitimorum ei filiorum fieret mater, non 
potest ex tali natos ine rursus ut naturales 
abicere, neque quasdam postea forte nuptias post 
mortem uxeris aut repudium contrahens eos qui ex 
5illis nascuntur nuptiis velle [habere] solos esse legi- 
timos, nisi eis etiam illi priores fuerint copulati, 
quorum similiter pater est, teste existente nuptiarum 
priorum quidem deo, secundarum autem lege. Eadem 
nobis lex pro cautela sit nuptias contrahentium, et 


Οὗτος ἡμῖν ὁ νόμος ὑπὲρ 10 si fili quidem ex talibus processerint nuptiis, erunt 


sui et his legibus quae sunt de suis positae fruentur; 


CAPUT VI. 1 
εἰ δὲ παρὰ ταῦτα γένοιτο, μὴ μέντοι ἐκ xaraór0.-15 — si quid autem praeter haec fiat, non tamen ex 


κασμένης προέλϑοιεν συναφείας, ἔσονταε νόϑοι xai 
τῶν παρ᾽ ἡμῶν φιλοτιμηϑέντων τοῖς νόϑοις εἴτε ἐκ 
διαϑήκης εἴτε ἐξ ἀδιαϑέτου τεύξονται. τοὺς γὰρ ἀπὸ 
TO» καϑάπαξ παρ᾽ ἡμῶν μεμεσημένων τε καὶ διὰ 


conscripta procedant copulatione, erunt naturales et 
quae a nobis ita sunt naturalibus sive ex testa- 
mento sive ab intestato potientur. Eos enim qui 
semel ex odibilibus nobis et propterea prohibitis 


τοῦτο κεκωλυμένων γάμων προϊόντας οὐδὲ νόϑους 20 nuptis procedunt, neque naturales vocandi neque 


κλητέον οὐδὲ μεταδοτέον αὐτοῖς οὐδεμιᾶς φ' ρω- 
πίας, ἀλλ᾽ ἔστω καὶ τοῦτο τιμωρία τῶν πατέρων τὸ 
γινώσκειν ὡς οὐδ᾽ ὁτιοῦν οἱ τῆς ἁμαρτανούσης ἐπι- 
ϑυμίας αὐτῶν ἕξουσι παῖδες. 


participanda eis "ulla clementia est, sed sit suppli- 
cium etiam hoe patrum ut agnoscant, quia neque 
— peccatricis concupiscentiae eorum habe- 
unt filii. 


(Ἐπέλογος.) Τὰ παραστάντα τοίνυν ἡμῖν xai εἰς 5  (Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et ad 


ἰνϑρώπων ϑεραπείαν xal τῆς φύσεως ἀναπλήρωσιν 
- « 


διὰ τοῦδε τοῦ νόμου διορισϑέντα ἡ σὴ ὑπεροχὴ ga- 
vsgà πᾶσε ποιησάτω προγραμμάτων τιϑεμένων, àv 


hominum m et naturae plenitudinem per hanc 
legem statuta sunt, tua celsitudo manifesta faciat 
universis programmatibus positis, per quae omnibus 


ὧν ἅπασιν ὃ νόμος ἔσται σαφής, γινώσκουσε καϑ' ὃν lex erit aperta, cognoscentibus secundum quem circa 
περὶ τῶν τοιούτων πολετεύσονται τρόπον, καὶ τὴν 30talia conversentur modum, et nostram consideranti- 


ἡμετέραν ἐννοοῦσι πρόνοιαν ὅτε πάσης ἀσχολίας ἑτέ- 
ρας τὴν αὐτῶν ὠφέλειαν ἔϑεμεν. 
Dat. (prid.) non. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 


bus providentiam, quia omni occupationi alteri eorum 
utilitatem praeponimus. 
Dat. prid. non. (Iun.) Constantinopoli imp. dn. 


Aug. ann. XII. Iohanne v. c. cons. ind. L τοῦ ϑίμω 34 Iustiniani pp. Aug. anno XII. Iohanne v. c. cons. 


ἔτους. 


[α. 538] 





legitimorum sibi liberorum fiat mater, fieri non poterit ut eos qui ex eiusmodi nuptiis nati sunt, rursus in 

naturalium condicionem detrudat, neque si quas forte postea nuptias post mortem uxoris aut r 1 

contrahat, eos solos qui ex illis nuptiis sint legitimos esse velit neque vero eos quoque queo nati sunt. 
j similiter liter pater, cum priori 


entur enim hti quoque cum secundis, eritque omnium 


testis sit deus, secundis autem lex. Haec nobis lex 


pro securitate eorum qui 


quidem nuptiüs 
nuptias contrahunt posita 


sit: atque liberi, si quidem ex eiusmodi parentibus progeniti sint, erunt legitimi et fruentur legibus quae 


latae sunt; 
sin contra ea factum sit, m 
praebi 


de legitimis 
—— 


que iis quae a nobis naturalibus 
e nuptiis nobis 


non ex damnata copulatione provenerint , erunt naturales at- 
͵ sunt sive ex testamento sive ab intestato potientur. Nam ; 
lane invisis et propterea prohibitis nascuntur, ne naturales DA 


A MERE ST 


que ullius liberalitatis participes faciendi; verum sit hoc quoque supplicium parentum, ut' sciant liberos 


ex improba ipsorum cupiditate natos nihil quicquam esse 


furos. 


"Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et ad hominum salutem ac naturae supplementum per 
hanc legem definita sunt, tua sublimitas manifesta omnibus faciat edictis propositis, per quae lex omni! 


erit dilucida, unde cognoscant 


quemadmodum sibi in eiusmodi rebus vivendum sit nostramque providentiam 


intellegant, quod omni alii negotio ipsorum utilitatem praeponimus. 





6 ἀλλὰ μὴ — 8 ὁμοίως πατήρ] nisi eis etiam illi 
priores fuerint copulati, quorum similiter pater est c | 
10 Ovroc] Eadem c || 12 γονέων} nuptiis (1. e. γάμων») € 
135g. τῶν — νόμων] his legibus ς | 15 εἰ δὲ] si quid 
autem c ||. 33 subscr. om. Iul. | prid. non. (Tun.) c, πρὸ « 
vov. Ἰουνίων Ath.] non. Iun. M μηνὲ iovvio Theod. | 
CP. dn. imp. Iustiniani (corr. Iustiniano) pp. aug. ann. 
XII M(cf.c), βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ΄ Ath. ἔτει 
εβ΄ τῆς βασελείας Theod.|| 34 Iohanno uc. cons. ind. a. 


τοῦ ϑμω ἔτους (i. e. anni 849 aerae Syriacae Seleucidarum, 
quae inc. ab a. 312/311 a. Chr. n.) M ὑπατείας Ιωάννου 
ἐνδικτίωνος τετάρτης (errore er nota δ΄ pro α΄ scripta) 
Ath. ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου Theod. lohanne (Bilisiario v. 7.) 
uc. consule c : 





1 ut] et R'!V1| fent R | 3 postea uero forte 41 | 
5 illius V | habere Vulg, habebit RT, om. cod. Ham- 
burgensis | 8 quidem priorum A? quidem om. V || deo] 





de eo V! | 9 lex] lege V*|| 10 si] sci Καὶ | 111egiee« V! 
fruebuntur RT | 15 aut A! | praeter vulg.] post übri 
16 eonseripta VT'vulg.] seripta R proscripta Heraldus 
rer. quotid. I 3; leg. contempta? | procedant Zeraldus] 
procedat libri | 17 naturalibus] de naturalibus V? || 18sive 
ab intestato om. R | 19 odilibus V! ἢ 20 *uocari bri ἢ 
21 eus R! | est clementia R [| 22 etiam] et R || 23 pecca- 
trices R! T! || 25 placuerunt igitur E || 27 sunt om. V! 
28 programatieis R | 30 couersentur V | morum AR! | 
nostra E || considerantibus vuJg.] considerauimus VT' con- 
sideramus R | 31 providentiam] per prouidentiam (pro- 
uidentia R?) R | 32 praeponimus V? vulg.] proponimus 
RV!T | 33 subscr. praestant V Bamb. I Ambracensis || 
nonos VAmbr. | Iun. add. vulg. | Const.pol. V Con- 
stantinopolim Bamb. 7 Ambr. | don. V dominus Bamb. I 
Ambr. | 34 Iust. VAmbr. Iustinianus Bamb. Z]| XII Ambr. 
duodeeimo Bamb. I] XIIII V | Iohanne uc. (uic. Bamb. 7) 
cons. Bamb. I Ambr.] Bilisiario uic. consl V 





HI. 


— 


3 


Nov. LXXV 378 DE APPELLATIONIBUS SICILIAE 





LXXV. 
(DE APPELLATIONIBUS SICILIAE.) 


Idem Aug. Triboniano quaestori sacri palatii. 


Auth. LXIII. 


Tua cognoscit sublimitas utpote operi quaestorio praeposita et nostri consilii particeps constituta, 
quod Siciliae provinciae secundum instar antiquitatis praetorem praefecimus, eius ut gubernatione omnia 
privata peragantur et militares expensae procurentur. Nam publicas eiusdem insulae functiones sub iuris- 
dictione viri excellentissimi comitis sacri patrimonii per Italiam esse antiqua consuetudo tradidit, cuius 
auctoritate tam exactio quam illatio earum procederet. Sed quia lites in tanta provincia moveri necesse est, 
volumus ut, si quando appellatum fuerit a praetore vel a duce vel ab aliquo iudice eiusdem insulae, appel- 
lationes omnes ad tuum fastigium tuamque sedem remittantur, et ipse merita earum more consultationis 
discutias et ad nostram referas scientiam, quatenus tua nobis cognita dispositione ex nostra auctoritate lis 
dirimatur, neque ad anteriorem Romam neque ad alium iudicem huius regiae civitatis eatur, sed ipse vice 
sacri cognitoris audias et litem dirimas. Et non solum haec tuam iurisdictionem respicere decernimus, 
sed etiam si quid aliud civile ordinatur quod confirmatione indigeat, id est pro defensoribus vel patribus 
civitatum decretum, [nam] id quoque ad tuam sedem remitti, ut per tuam sententiam nostramque auctoritatem 
roboretur: quia semper Sicilia quasi peculiare aliquid commodum imperatoribus accessit, et oportet res 
civiles, cum aliquam habuerint dubitationem, nostri quaestoris iudicio dirimi, quod accipere a tua subli- 
mitate censemus, quam nos proveximus, quam legitimo operi praeposuimus, cuius opere atque industria 
omnis legum ambiguitas, omnis latitudo in praesentem concordiam et pulchram brevitatem pervenit. 


Quae igitur per hanc divinam legem nostra decrevit aeternitas, tua sublimitas sciens praeceptionibus. 


suis admoneat Sicilienses iudices, quatenus sciant, cui debeant causas appellatione suspensas referre, ut 
per tuas tuorumque successorum suggestiones omnia nobis manifestentur et videamur per semetipsos eas- 
dem causas peragere. Esse enim non indignum putavimus, (ut) Siciliam nostrum quodammodo peculium 
constitutum nostrorum particeps consiliorum quaestor sub iurisdictione sua suscipiat. * 
(Dat. »«« Dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XI. p. c. Belisarii vc. anno Il.) [a. 531] 

Nov. LXX V — Authent. LXIII Latine tantum. seripta servatur in V. — In corpore .novellarum bis posita fuit. 
n. LXXV De appellationibus Siciliae eademque n. CIV De praetore Siciliae. Ev utroque loco receperunt epito- 
matores: Theodorus n. 15 Περὶ (τῶν add. M) ἐκκλήτων «Σικελίας (inde M νεαρὰ οε΄ et Β 9,2,5) et n. 104 Περὶ 
τοῦ praetoros Siciliae (inde IL νεαρὰ oÓ'), Athanasius 1, 5 Ileoi τῶν ἐκκλήτων Σικελίας (secundum indicem, nam 
in codice Ath. haec summa omissa est) et 4, 21 Περὶ τοῦ πραέτωρος Σικελίας; lulianus const. LXVIII (De appel- 
lationibus in Sicilia porrectis) e? const. XCVII (De offieio quaestoris). Summam που. CIV, Theodori opinor, ex- 
titisse B 06,13 indicat B* A 66, 50 p. 112 Zach. 'IIegi τοῦ πραίτωρος “Σικελίας ἀνάγν. Bu. ς΄ τί. γ΄: quo referen- 


dum videtur schol. M de nov. CIV: οδ΄. ζήτει ταύτην sis τὸ κατὰ στοιχεῖον. 








2 De appellationibus Siciliae] rubr. om. V, De prae- | matur neque neque ad (sic) V || 13 audias Bener] audiat 


tore Siciliae vulg. (vid. supra) || 3 Idem aug. tribuniano 
quaestori sacri palatii V] Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς τῷ αὐτῷ 
(ἡ. e. secundum ea quae praecedunt ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραι- 
τωρίων) Ath. 4, 21 (— nov. CIV) errore non insolito 
(cf. inscr. nov. XLIII), idem verba initialia adscripsit 
ad Tribonianum referenda 'Tua cognoscit sublimitas. Ne- 
que enim probabiliter ex ista inscriptione Zachariae suspi- 
catur eandem constitutionem et ad Tribonianum et verbis 
scilicet passim mutatis ad Iohannem datam esse inde- 
que factum ut in collectione novellarum bis poneretur || 
4 cognoscit V Ath.] γνώσει (i. e. cognoscet?) cit. Theod. 
104 || 6 publicas Beck] publice V || 7 patronomii V || 
8 quia lites Biener Gesch. d. Nov. p. 498] qualitates V || 
10 earum Zeck] eorum V || consultationis Bener] con- 
sulatione V || 11 referans V^ || quatinus V (id. 21) || 12 dri- 





V || ed non V || 14 set etiam etsi V || aliud Beck] aliquid 
V | ordinatur Bener] ornatur V | 15 nam del. Biener || 
16 secilia V^ || aliquod Beck || 17 quod Biener] quam 
V || 18 quam Biener] qua V || 19 latitudo Biener] alti- 
tudo V || 28 referre Biener] praeferre V proferre Beck 
perferre Zachariae || 22 videamur Bener] uideamus V || 
semetipsos V] nosmet ipsos Bener, vulg. | 23 ut suppl. 
Diener || seeiliam V^ || 25 subscr. om. V, suppeditat Ath. 
ἐγράφη βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ια΄ μ. Δεκεμβρίῳ 
μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄; Theod. n. 104 
ἐξεφωνήϑη μηνὲ δεκεμβρίῳ μετὰ ὑπατείαν Βελισα- 
ρίου, n.'ib idem ἐξερωνήϑη unvi ἰουνίῳ ἔτει ιβ΄ τῆς 
βασιλείας ὑπατείᾳ ᾿Ιωάννου male repetita ex prioribus 
(Jul. om. subscr.) [ 





HAEC CONSTITUTIO INTERPRETATUR 


319 


Nov. LXXVI pr. 





ὃς 
H ΔΙΑΤΑΞΙ͂Σ EPMHNEYEI 


ΤῊΝ IPOTEPAN AIATAZIN 
ΤῊΝ ΠΕΡῚ ΤῸΝ 


ΕἸΣΙΟΝΊΤΩΝ 


LXXVI. Auth. LXXVII. Coll. VI tit. 4 


KR HAEC CONSTITUTIO INTER- 
PRETATUR PRIOREM CONSTI- 
TUTIONEM DE HIS QUI INGRE- 


EIS TA ΜΟΝΑΣΤΉΡΙΑ KAI TAX 5 DIUNTUR IN MONASTERIUM ET 


OYZIAZ ΑΥ̓ΤῸΝ KAOIEPOYN- 
ΤΩΝ, EK IIOIOY XPONOY AEI 
AYTHN KPATEIN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 


ἑερῶν πραιτωρέων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων ζὑπάτῳ ὁρδι- 10 


ναρίῳ) xai πατρικέῳ. 


{Προοΐμεον.) Πρᾶγμα τοιοῦτον εἰς ἡμᾶς ἀφίκετο, 
ὅπερ οἰόμεϑα χρῆναι τῆς προΞηκούσης ἀπολαῦσαι παρ᾽ 
ἡμῶν ἑρμηνείας τε ἅμα καὶ βοηϑείας. ἔγνωμεν γάρ, 
ὡς γυνή τις ἔχουσα παῖδα ἐκ γάμων αὐτῇ γενόμενον 
νομίμων ἡβουλήϑη χωρίσαι μὲν ἑαυτὴν τῆς κοινῆς 
᾿ ταύτης διαίτης, ἐν δὲ τινι γυναικῶν ἀσκητηρίῳ κατα- 

μεῖναι, πολλὰ δὴ εἰς τὰς ἐκεῖ συνηγμένας εὐλαβεστά- 
τας γυναῖκας ἀγαϑὰ ποιησαμένη. καὶ ἐπειδήπερ ὁ τῆς 


ἡμετέρας εὐσεβείας βούλεται νόμος τοὺς εἰς ἀσκητή- 20 


9x0» ἑαυτοὺς καϑιεροῦντας ἢ ἄνδρας ἢ γυναῖκας πρὸ 
τῆς εἰς μοναστήριον εἰξόδου διατιϑέναι τὰ οἰκεῖα xad 
ὃν βούλονται τρόπον, μὴ δύνασθαι δὲ μετὰ τὴν εἴς- 
οδον τὴν εἰς τὸ ἀσκητήριον ἔτε πράττειν τι περὶ τῶν 
οἰκείων οἷα κυρίους οὐκέτε τυγχάνοντας τῶν πραγμά- 
των, διὰ τὸ νομοϑετῆφαι ἡμᾶς, τοὺς τοιούτους ἄνδρας 


DE SUBSTANTIIS EORUM, ET EX 
QUO TEMPORE OPORTEAT 
! EAM VALERE R 
ldem Aug. lohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Causa talis ad nos pervenit, quam 
aestimamus oportere competenti uti ἃ nobis inter- 
pretatione simul et adiutorio. Cognovimus etenim, 


15quia mulier quaedam habens filium sibi ex nuptiis 


legitimis procreatum voluit quidem segregare se à 
communi ista conversatione et in quodam mulierum . 
monasterio commanere, plurima bona faciens in mu- 
lieribus reverentissimis ibidem congregatis; et quo- 
niam nostrae pietatis lex vult eos qui se monasteriis 
dedicant seu viros seu mulieres, antequam ingre- 
diantur in monasterium, eo quo voluerint modo quae 
sua sunt disponere, nec posse postquam ingrediun- 
tur in monasterium ulterius agere quicquam de pro- 


25 pris, utpote domini rerum non existentes ulterius 


(eo quod sanciverimus nos huiusmodi viros et mu- 
lieres cum corpore et anima ipso ingressu ad mona- 


τε xai γυναῖκας μετὰ TOU σώματος καὶ τῆς ψυχῆς : ] mni 
αὐτῇ τῇ εἰεύδῳ τῇ κατὰ τὸ μοναστήριον καϑιεροῦν sterium dedicare se suasque substantias, et siquidem 
ἑαυτοὺς καὶ τὰς ἑαυτῶν περιουσίας «**** ἐν τῷ μονα-  discesserint, manere etiam sic eorum substantias in 
στηρίῳ, διότε κύριοι τούτων οὐκέτε καϑεστᾶσι, καὶ δὺ monasterium, eo quod domini harum ulterius non 
ἐντεῦθεν δεδιέναι μή ποτε, καίτοι τῆς ἡμετέρας δια- — existunt), hinc autem metuere ne forte, quamvis 
τάξεως πολλῷ μεταγενεστέρας: οὔσης τῆς εἰς τὸν εἰρη nostra constitutio multo terior sit quam quod in 
μένον εὐαγῆ οἶκον αὐτῆς εἰξόδου, τινὲς ἀποστερήσαιεν — praedictam venerabilem domum Eu est, aliqui . 
αὐτὴν τοῦ TOU οἰκείου προνοήσασθϑαι παιδός, χρῆναί prohibeant eam suo prospicere filio, et oportere 


Nov. LX XVI (Authent. LX XVII — Coll. VI tit. 4: 9loss.) Graece extat in M (om. L praeter rubr. et inscr.). — 
Epit. Theod. 16, Athan. 1, 16 (inde Coll. const. eccl. 11], 1, 16). lulian. const. LXX. 





LXXVI. 


HAEC CONSTITUTIO INTERPRETATUR PRIOREM CONSTITUTIO- 
NEM DE IIS QUI MONASTERIA INGREDIUNTUR ET BONA SUA 
CONSECRANT, EX QUO TEMPORE EAM VALERE OPORTEAT. 


ldem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, exconsuli (consuli ordinario) 
et patricio. 


Praefatio. Causa eiusmodi ad nos delaia est, quam existimamus convenienti interpretatione 
simul et adiumento a nobis impertiendam esse.  Cognovimus enim mulierem quandam, quae filium ez legi- 
timis sibi nuptiis natum haberet, segregare sese a communi isía consuetudine hominum et in asceterio 
quodam mulierum manere constituisse, multis in mulieres religiosissimas ibi congregatas beneficiis collatis. 
Et cum lex pietatis nostrae velit eos qui asceterio se ipsos sacraturi sint sive viros sive mulieres ante 
ingressum in monasterium de rebus suis eo quo velint modo disponere, nec vero post ingressum in asce- 
terium iam quidquam posse de suis rebus statuere, quippe qui non amplius domini sint rerum, quoniam 
nos lege sanzimus eiusmodi viros et mulieres cum corpore et anima ipso in monasterium ingressu con- 
secrare se ipsos et sua bona (, et siquidem discedant, utique manere eorum bona) in monasterio, cum do- 
mini eorum non amplius sint, atque inde, licet constitutio nostra multo posterior sit mulieris illius ingressu ἡ 
in sacram illam domum, tamen veremur ne qui forte eam potestate privent proprio filio prospiciendi : 





2 rubr. Ἡ διάταξις — 5 τὰ μοναστήρια xai τὰ ἑξῆς 1 Const. RB: OX. (i. ε. ogvx err. ez OZ) LXXVII V ἢ 


Ath. Περὶ μοναχῶν Theod.; De constitutione impera- 
toris quae loquitur de substantiis monachorum vel asce- 
triarum lul (cf.s) | 6 αὑτῶν vulg. | 9 ἐπάρχῳ Ath] 
ὑπάρχω ML | 10 ὑπάτῳ ὀρδιναρίῳ add. Zackariae || 
20 νόμοΞ] nov. V c. 5 | εἰς ἀσκητήριον͵ monasteriis c ἢ 
22 διατιϑέναι] διατειϑέναι καϑιεροῦντας ἢ ἄνδρας ἢ 
γυναῖκας Μα | 29 Aiatum εἰσηϊβεαυὶ ez « supplendum: 
propter n post τὰς ἑαυτῶν περιουσίας 
interciderunt verba καὶ εἴπερ ἀναχωρήσαιεν, μένειν καὶ 
οὐτῶξ ταῖ αὕτων περιουσίας (cf. που. V c. 4) | 30 καὶ 
ἐντεῦϑεν} hine autem ς. xai abundare censet Zachariae 
non recte " 





3 constitutione V | 5 in om. 7' vulg. | 1 oportet R | S eam 
om. V | 12 Causa] Νὰ V' | quam] tamquam V | 13 exsti- 
mauimus A existimauimus vulg. | 14 auditorio K | 16 se- 
gregatum R*? | 20 monasteriis R VT] in monasteriis T'! | 
21 dedieant R? (om. R! in spat. vac.) T] dederunt V de- 
derint vulg.| ingrediatur A! ingrediuntur T'! | 22 uo- 
luerit R uoluerunt 7| 23 sunt sua V | 24 in om. R 
vaulg.| 26 statuerimus T'| nos om. E | 27 ipso om. R' ἢ 
28 dicare VT | 29 decesserint E | sie etiam V | in 
monasterio Beck | 32 quod del. Beck | 34 *prohibent 
übri, prohiberent vulg. 


455 


Nov.LXXVI 1. 


380 - 


HAEC CONSTITUTIO INTERPRETATUR 





τε (διὰ τὸ εἰρημένον δέος ταύτην ἑρμηνευϑῆναι xai 
νόμῳ ἡμετέρῳ γενέσϑαι σαφές, ὡς οὐδὲν βλάπτεται 
ἢ αὐτὴ ἢ ὁ παῖς περὶ τὴν αὐτῆς διαδοχὴν ἐκ τῆς εἰρη- 
μένης διατάξεως" C 


propter praedictum metum hoc interpretam et lege ' 
nostra fieri manifesta, quia nihil laesa sit aut ipsa 
aut filius circa eius successionem ex memorata con- 
stitutione. 3 , 


CAPUT I. 


διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, εἴ vi6 μοναστήριον ᾧκησεν 
ἀνὴρ ἢ γυνὴ πρὸ τῆς δηϑείσης ἡμῶν διατάξεως ἢ καὶ 
μέχρι νῦν» οἰκεῖ, καὶ μάλιστα παίδων ὑπόντων, μῆδε- 
μίαν ἔχειν ἀνάγκην νῦν τὴν αὐτῶν περιουσίαν εἰς- 
ἄγειν εἰς τὸ μοναστήριον, ἀλλὰ τῷ «παιδὶ ἢ τοῖς παισὶ 


Propterea sancimus, si quis monasterium habita- 
vit vir aut mulier ante praedictam nostram consti- 
tutionem aut hactenus habitat, et maxime filis exi- 
stentibus, nullam habere necessitatem nunc eorum 
substantiam (introducere) in monasterium, sed filio 


παραπέμπειν εἴτε τὸ πᾶν εἴτε καὶ μέρος τῆς οἰκείας 10 aut filiae transmittere aut totam aut etiam partem 


, » .0 3. , ^ 2 - 
περιουσίας, ἢ xoi ὃν βούλονται τρόπον τὰ οἰκεῖα δια- 
τιϑέναι πράγματα" οἷα τὸν πρότερον ἐκεῖνον νόμον 
ἑτέρᾳ, ἡμῶν ταύτῃ διατάξει διερμηνευόντων. τοὺς 
γὰρ ἅπαξ πρὸ τοῦ εἰρημένου ἔμπροσϑεν ἡμῶν νόμου 


suae substantiae aut etiam quo voluerit modo res 
suas disponere: utpote primam illam Eo alia 
nostra hac constitutione interpretante. Eos enim 
qui semel ante memoratam dudum nostram legem 


μοχαστήρια κατοικήσαντας οὐδὲν ἂν ὃ μετὰ ταῦτα 15 monasteria inhabitaverunt in nullo postea posita lex 


τεϑεὶς νόμος λυπήσειεν ἢ ἀφέλοιτό τι τῶν ἔμπροσϑεν 
αὐτοῖς εἰς ἄδειαν δεδομένων οὐδὲ τοῦ πρότερον ἡμε- 
τέρου νόμου παντελῶς ἐμποδὼν ἱσταμένου, διότε οὐδὲ 
τῶν ἐγχωρούντων ἐστὶ τοῦτο γενέσϑαι. ἐχρῆν γὰρ 


contristatura est aut ablatura est eorum quid quae 
rius eis ut liceat data sunt; neque prius nostra 
ege impedimentum penitus faciente, eo quod neque 
possibile sit hoc fieri. Et oportuisset prius dispo- 


πρότερον διατάξασϑαι, καὶ οὕτως εἰρελϑεῖν sis τὸ uo- 20 nere et ita ingredi in monasterium; si vero nulla 


γαστήριον᾽ εἰ δὲ οὐδενὸς τότε τοιούτου vóuOv κειμέ- 
νου εἰς τὸ μοναστήριον in ii πῶς dv γένοιτο δυνα- 
τὸν ἀναστραφῆναι τὴν τάξιν τοῦ νόμου, καὶ ἀπαιτῆ- 
σαι τοὺς πρότερον εἰξελϑόντας ἐν τῷ μοναστηρίῳ 


ἐκεῖνα ποιῆσαι, ἅπερ πρότερον ἀγνοούμενα παρὰ τῆς 20 constitutionem sunt innovata? 


ϑείας ἡμῶν ὕστερον ἐκαινίσϑη διατάξεως; ἀλλ᾽ ἕκα- 
στὸν προφήκδε κατὰ τοὺς ἑαυτοῦ καιροὺς ἐκδέξασϑαι, 
καὶ τὰ μὲν μετὰ τὸν νόμον οὕτω ζητεῖν γέίνεσϑαι ὡς 
ὁ νόμος βούλεται, εἰ δέ τι πρὸ τοῦ νόμου παρηκολού- 


tune tali lege posita in monasterium ingressa est, 
quomodo fieri potuerit converti ordinem legis et exi- 
gere eos qui prius ingressi sunt in monasterium illa 
facere quae prius ignorata postea per sacram nostram 
ed unumquemque 
competit secundum sua tempora expectare, et ea 
quidem quae post legem sunt ita quaerere fieri sicut 
lex vult, si quid autem ante legem subsecutum est, 
hoc non commovere neque perscrutari, sed in priori 


«6e, τοῦτο μὴ ἀνακινεῖν μηδὲ ἀνερευνᾶν, ἀλλ᾽ ἐπὶ 80 figura relinquere. 


1 τοῦ προτέρου καταλιμπάνειν σχήματος. ὍὋδε τοί- 
vvv ὃ νόμος ἐπὶ ἑρμηνείᾳ χρηστῇ κείσϑω τῆς προτέ- 
ρας ἡμῶν ἐκείνηβ διατάξεως, deve αὑτὴν ἐν τοῖς μετ᾽ 
αὑτῇ» χρόνοις &y οὗ γέγονεν χώραν ἔχειν καὶ τοῖβ 


1 Haec igitur lex pro interpretatione utili posita 
Sit prioris nostrae illius constitutionis, ut illa ih 
poperioribus temporibus ex quo facta est locum 
abeat et his qui postea convertentur viris ac mu- 


μετ᾿ αὐτὴν ἀποταττομένοις ἀνδράσιν ἢ γυναιξὶ we-35lieribus posita sit, sibique potestatem in illis eusto- 


σϑαι' καὶ ἑαυτῇ τὴν ἐξουσίαν ἐπ᾽ ἐκείνοις φυλαττέτω 
* - ^ - - E ? » 
μηδὲν τῶν πρὸ αὐτῆς ποόλυπραγμονοῦσα, ἀδείας οὔσης 
- 2 » ^ , 
τοῖς ἔμπροσϑεν ἀνδράσιν ἢ γυναιξὶ κατοικήσασιν ἢ 


diat, nihil horum quae ante eam fuerunt perscru- 
tando, cum licentia sit prioribus viris ac mulieribus 





porro (propter) eum quem digimus metum constitutionem illam interpretatione instrui et lege nostra mani- 
festum fieri oportet nullo. aut mulierem ipsam aut filium circa successionem eius damno ex dicta con- 


stitutione affici: 


L propterea sancimus, si quis in monasterio habitaveri( sive vir sive mulier ante dictam nostram 


constitutionem vel etiam usque adhuc habitet, praesertim si liberi superstites sint, ut nulla iis nunc neces- 
sitas sit bona sua in monasterium inferendi, sed ad filium filiosve. vel omnia vel partem propriorum 
bonorum transmittant, vel etiam quo velint modo de propriis rebus disponant: quandoquidem priorem illam 
legem ipsi hac altera constitutione interpretamur. Nam qui semel ante supra dictam legem nostram mona- 
steria intraverunt, eos nulla molestia lex postea lata afficiet neque quidquam auferet eorum quorum iis antea 
copia erat facia: cum prior lez nostra nullo inodo impedimento sit, quoniam id'ut fiat ne admitti E 
dem potest. Oportuit enim. prius disponere, et ita monasterium ingredi: quodsi nulladum eiusmodi lege 
lata monasterium ingressus est, gw fieri poterit ut: ordo legis invertatur atque αὖ üs.qui antea ingressi 
sunt exigatur, ut in monasterio illa faciant, quae prius ignorata per divinam nostram constitutionem postea 
innovata sunt? Verum secundum sua quodque tempora accipere decet, eaque quae post legem fiunt, ita 
facienda curare ut lea: vult, si quid vero ante legem contigit, id neque sollicitare neque perscrutari, sed 


l in priore statu relinquere. 


Haec igitur lez ad opportunam ——— prioris illius constitu- . 


lionis nostrae lata sit, ut ea temporibus quae eam sequantur ea quo facta est locum habeat, iisque qui 
post eam rebus: humanis renuntient viris mulieribusve lata sit; atque in illos. sibi potestatem servet neve 


quicquam eorum quae aníe eam fuerunt exagitet, ut.liceat iis qui antea monasteria 


itaverunt vel etiam 





1 διὰ ex g add. Osenbrüggen || ἡ ταύτην (cf. rubr. et 
v. 12sq.)] ταύτῃ M hoc c, ταῦτα vel τοῦτο Osenbrüggen ἢ 
6 ἢ xai] καὶ om. || 8 αὑτῶν vulg. | 9 ἢ τοῖς παισὶ] 
aut filiae ς | 13 ἑτέρας ἡμῶν ταύτης διατάξεως διερ- 
μηνευούσης Zachariae (ez s), qua correctione non opus || 
21 ἑαυτῶν M, corr. Scrimger 





1 haec vulg. | 2 aüt ipsa aut ipse filius aut filius V! 
3 ex] et ex V2'! | constitutione] eius constitutione R 
6 vir] ubi V*|| constitutionem nostram 7, nostram om. 
R | Sneocessitatem ect.] sitatem — 11 res suas scr. R* 
in ras. 2 versuum || 9 introducere addidi, cf. nov. V c. 5 
(inducere add. Spangenberg) || 10 etiam om. R(?) | sue 
partem R(?) | 11 etiam om. 71 | 13 hae] «« V' || enim 











legem nostram 7'| 15 postea] posita Z&'|| posita lex ec] 
ta lex — 17 nostrae legis suppl. V? in spat. vac. IM ver- 
sus || 16 est aut om. V(?) | ablata A! || est om. Vi?) 
vulg. || *quid quae] queque 7" que ve/ quae A(?) V(2) T? 
vulg.| que prius — 19 prius ser. 15 in ras. (vel spat.) 2 
versuum || 17 nec V(?) | neque priore Beck || nostra lege 
Beck] nostre legis V nostrae legi & (2) vulg. legi nostrae 7'| 
19 sit possibile 10 (2) || hec 7, om. (5) | *Et] ut libri (ut- 
pote Beck) || potuisset R(?) 7"! | 20 in om. 7' | Si uero — 
28 ingressi sunt scr. V? in spat. 21 versuum || mulla nunc 
ΤΊ tunc nulla V(?) || 22 potuerit A vuilg.] poterit V(?*) 
potuit 7'? oportuit 7! | 25 sunt V? ín ras. || 27 quae 
quidem 7'| 31 pro] per A!]| 32 prioris] «« Εἴ || illa] 
in illa &'|| 34 his] is V|| propterea X post eam T7" | 
conuertuntur V | 35 sibique] sibi V | 36 horum om. V | 


om. R! | 14 memoratam] memoratam constitutionem R' | | ante eam V] antea RT vulg. 


UT NON LUXURIETUR 


381 


Nov. LXXVII pr. 





al) μέχρε viv οἰκοῦσι μοναστήρια, aed μάλιστα παί- 
ὧν ὑπόντων, τὰ ἑαυτῶν πράγματα ὃν βούλονται δὲεα- 


τεϑέναι τρόπον. 


(QEmihoyos) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παρα- 
ji διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νό- 
μου κατὰ τὸ σύνηϑες διὰ ρος "OR N οἰκείων ἅπασι 


στάντα ἡμῖν καὶ διὰ 


ποιῆσαι φανερὰ σπευσάτω. id. Oct. (CP.) imp. 
΄ς Iustitian: pp. Aug. ann. XII. Iohanne v. c. Cons. 


qui habitaverunt aut etiam hactenus habitant mona- 
steria, et maxime filis existentibus, suas res quo 
volunt disponere modo. 

(Epilogus.) Tua igitur eminentia quae placue- 


5runt nobis et per hanc sacram declarata sunt legem 


sollemniter per programmata sua omnibus facere 
manifesta festinet. Dat. v. idus Octobres CP. imp. 
dn. lustiniani pp. Aug. anno XII. Iohanne viro cla- 


ἴα. 538] rissimo consule. 





02 
Ἢ AATAZIZ 


LXXVII Auth. LXXVIII. Coll. VI tit. 5 
R UT NON LUXURIETUR 


ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥ͂Σ OMNYONTAS CONTRA NATURAM NEQUE IU- 

ΚΑΤᾺ TOY GEOY TIM9PEISOGAI RETUR PER CAPILLOS AUT ALI- 

ΚΑΙ TOYS BAAS$HMOYNTAX. QUID HUIUSMODI NEQUE BLAS- 
15 PHEMETUR IN DEUM £X 


(Hoooiu:iov. Πᾶσιν ἀνθρώποις vois εὖ φρονοῦσι 
πρόδηλον εἶναι νομίζομεν, ὅτε πᾶσα ἡμῖν ἐστε σπουδὴ 


D» , 


» 2 * * x * 
καὶ εὐχὴ τὸ τοὺς πιστευϑέντας ἡμῖν παρὰ τοῦ δὲε- 
2 


Idem Aug. Constantinopolitanis. 


(Praefatio. Omnibus hominibus qui recte sa- 
piunt manifestum esse putamus, quia omne nobis est 
studium et oratio, ut crediti nobis a domino deo 


σπότου ϑεοῦ καλῶς βιοῦν καὶ τὴν αὐτοῦ εὑρεῖν εὖ- 20 bene vivant et eius inveniant placationem, quoniam 


μένειαν, ἐπειδὴ καὶ ἡ τοῦ ϑεοῦ φιλανθρωπία οὐ τὴν 


ἀπώλειαν ἀλλὰ τὴν ἐπιστροφὴν καὶ τὴν σωτηρίαν 


βούλεται, καὶ τοὺς πταίσαντας καὶ διορϑουμένους δέ- 
χεται ὁ ϑεός. διὸ πάντας προτρέπομεν τὸν τοῦ ϑεοῦ 
φόβον κατὰ νοῦν 


, 


et dei misericordia non perditionem sed conversio- 
nem et salutem vult, et delinquentes qui corrigun- 
tur suscipit deus. Propter quod omnes invitamus 
dei timorem in sensibus accipere et invocare eius 


λαμβάνειν καὶ τὴν αὐτοῦ sóué-25placationem, et novimus quia omnes qui deum dili- 


. Ψειαν ἐπικαλεῖσθαι, καὶ ἴσμεν ὅτε πάντες οἱ τὸν ϑεὸδἁ gunt et eius misericordiam sustinent hoc faciunt. 


ἀγαπῶντες xai τὸν αὐτοῦ ἔλεον περιμένοντες τοῦτο 


ποιουσιεν. 


Nov. LX XVII (Authent. LX XVIII — Coll. VI tit.5: gloss.) Graece extat in ML, praeterea in cod. Monacensi 
gr. 380 saec. XIII— XIV f.363(C) corpori collectionum constitutionum ecclesiasticarum inserta. — Epit. Theod. 11. 
LXXI. 


Athan.12,3. Iulian. const. 





— — 





usque adhuc habitant viris mulieribusve, praesertim si liberi Supersint, de rebus suis eo quo velint 


modo disponere. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per. hanc sacram legem declarantur 
more solito per edicta propria omnibus manifesta facere studeat. 





LXXVII. 


CONSTITUTIO DE AFFICIENDIS SUPPLICI 0 IIS QUI PER DEUM 
IURANT QUIQUE BLASPHEMANT. 


Praefatio. Omnibus hominibus qui sapiunt manifestum esse arbitramur omnia nos et studia et 


vota in eo collocare ut ü 


| nobis crediti sunt a domino deo recte vivant et eius clementiae participes 


quoque benignitas non interitum sed conversionem et salutem vult, eosque qui pecca- 


verunt et in viam redeunt suscipit deus. Propterea omnes hortamur ut dei timorem in animo hab 
implorent, ac scimus omnes qui deum diligunt et misericordiam eius expectant 


et clementiam eius 
id facere. 


eaní 





1 xai addidi ex & (cf. p. 380, 6)] om. .M ἢ 7 subser. om. 
Iul. | id. Oct. M, ἰδ. 0xvo. Ath.] v. id. Oct. & μκηνὲ ἰου- 
νέῳ (er priorum novellarum subscriptionibus male repe- 
titum) Theod. | CP. — anno XII c] imp. dn. Iustiniavo 
pp. zug. ann. XII M βασιλείας ᾿Ιουστεινεανοῦ τὸ εβ΄ 
Ah. om. Theod. | 8 loanno uc. conss. ind. 8 M, 1ο- 
hanne uc. consule s. ὑπατείᾳ Ἰωάννου ivÓ. «' Theod., 
ὑπατείας ᾿4πίωνος (Ἰωάννου Fabrotus) Ath. ἢ ΤΊ rubr. 
Περὶ τῶν ἀσελγαινόντων ἢ ὀμνυόντων κατὰ ϑεοῦ 
κεφαλῆς ἢ τριχὸς ἢ τῶν τοιούτων Ath. (cf. s); 4ιά- 
ταξις (4Διάταξις περὶ indez 3, Διὰ rubr) τοὺς φύσιν 
ἀσελγαίνοντας καὶ τοὺς ὀμνύοντας κατὰ τριχὸς τε 
καὶ κεφαλῆς καὶ τῶν τοιούτων κελεύουσα (iuder, κελεύει 
rubr.) ταῖς ἐσχάταις ὑποβάλλεσϑαι τιμωρίαις (in marg. 
“4ιάταξις οζ΄) C; De his qui per capillum dei aut per 
eaput iurant vel alio modo blasphemia contra deum 
immortalem utuntur Jul; Περὲ óuvvovrow Theod. | 
13 τεμωρεῖσϑαει dnte κατὰ τοῦ ϑεοῦ coll. b, post BAaa- 





gnuovrras cum Haloandro vulg. || 16 inscriptione carent 
MLC Ὁ αὐτὸς βασιλεύς" Ἔδικτον Ath. Ὁ αὐτὸς βασι- 
λεὺς Κωνσταντινουπολίταις er ς ins. cum Haloandro 
vulg. | 18 πᾶσά ἐστιν ἡμῖν C | 21 sq. Cf. Ezechiel. 33,11 | 
25 λαβεῖν C | 26 oí τὸν ϑεὸν ἀγαπῶντες om. C || 
21 ἑαυτοῦ M || τοῦτο] περὶ τοῦτο L^ 


3 uoluerit R || 7 subscriptionem dedimus ez V εἰ Bamb. Ij 
v.id. octubr. V v. kal. (kal. de.) idus octubr. Bamb. 1 || 
Cap. impr. dóno Iust. V Cp. imp. dnn. Iustin. Bam. 7 ἢ 
8 Iohanni uiro elaiso V | 10 RE; OH- LXXVIII V | 
11 luxurientur Τ' | 13 eapillos (cf. p. 382, 16)] dei add. 
vulg. | aliquid] aliorum quidem 7' | 14 neque om. V | 
blasphementur V | 16 constantinopolitanus V ἢ 18 est 
om. V || 20 et eius inueniat (inueniant R?) add. R?, om. 
Εἰ | 21 et dei] dei et dei V* ἢ 22 qui eorriguntur — 
382,1 conprehensi scr. R? in ras. 3 versuum || 23 suscepit 





| übri, corr. vulg. ἢ 25 diligunt om. V | 26 sustineant & 


Nov. LXXVII 1 


302 


UT NON LUXURIETUR 





CAPUT I. 


᾿Επειδὴ δέ τινες ὑπὸ τῆς διαβολικῆς ἐνεργείας συν- 
ἐχόμενοε καὶ ταῖς βαρυτέραις ἀσελγείαις ἑαυτοὺς ἐνέ- 
lado» καὶ αὐτῆς τῆς φύσεως τἀναντία πράττουσι. 
καὶ τούτοις παρεγγυῶμεν λαβεῖν κατὰ νοῦν τὸν τοῦ 
ϑεοῦ φόβον καὶ τὴν μέλλουσαν κρίσιν καὶ ἀπέχεσϑαν 
τῶν τοιούτων διαβολικῶν καὶ ἀτόπων ἀσελγειῶν, ἵνα 
μὴ διὰ τῶν τοιούτων ἀσεβῶν πράξεων ὑπὸ τῆς τοῦ 
ϑεοῦ δικαίας ὀργῆς εὑρεϑῶσι καὶ αἱ πόλεις μετὰ τῶν 
οἰκούντων ἐν αὐταῖς ἀπολλύμεναι. διδασκόμεϑα γὰρ 


Igitur quoniam quidam diabolica instigatione com- 
prehensi et gravissimis luxuriis semetipsos inseru- 
erunt et ipsi naturae contraria agunt, et istis iniun- 
gimus accipere in sensibus dei timorem et futurum 

oiudicium et abstinere ab huiusmodi diabolicis et 
ilicitis luxuriis, ut non per huiusmodi impios actus 
ab ira dei iusta inveniantur et civitates cum habita- 
toribus earum pereant. Docemur enim a. divinis 
scripturis, quia ex huiusmodi impiis actibus et civi- 


διὰ τῶν ἁγίων γραφῶν, ὅτι ἐκ τῶν τοιούτων ἀσεβῶν 10tates cum hominibus pariter perierunt. . 


, ^ , - ϑ , , 
πράξεων καὶ πόλεις τοῖς ἀνθρώποις συναπώλοντο. 
1. ᾿Επειδὴ δὲ τινες. πρὸς τοῖς εἰρημένοις καὶ βλάσ- 
quaa ῥήματα καὶ ὅρκους περὶ ϑεοῦ ὀμνύουσι τὸν 
ϑεὸν σπταροργίζοντες, καὶ τούτοις ὁμοίως παρεγγυῶμεν 


1 Εἰ quoniam quidam ad haec quae diximus et 
blasphema verba et sacramenta de deo iurant deum 
ad iracundiam provocantes, et istis iniungimus ab- 


«ποσχέσϑαι τῶν τοιούτων βλασφήμων ῥημάτων xci15stinere ab huiusmodi blasphemis verbis et iurare 


τοῦ ὀμνύναε κατὰ τριχόβ τὲ καὶ κεφαλῆς καὶ τῶν 
τούτοις παραπλησίων ῥημάτων. εἰ γὰρ αἱ κατ᾽ &w- 
ϑρώπων γινόμεναι βλασφημίαι ἀνεκδίκητοι οὐ κατα- 
λιμπάνονταει, πολλῷ μᾶλλον ὁ εἰς αὐτὸ τὸ ϑεῖον βλασ- 


φημῶν ἄξιός ἐστε τιμωρίας ὑποστῆναι. διὰ τοῦτο οὖν 20 omnibus huiusmodi praecipimus a pra 


πάνταβ τοὺς τοιούτους προτρέπομεν ἐκ τῶν εἰρημέ- 
vov πλημμελημάτων ἀποσχέσθαι καὶ τὸν τοῦ ϑεοῦ 
φόβον κατὰ νοῦν λαμβάνειν καὶ ἀκολουϑεῖν τοῖς κα- 
λῶς βιοῦσιν. διὰ γὰρ τὰ τοιαῦτα πλημμελήματα -καὶ 


per capillos et caput et his proxima verba. Si enim 
contra homines factae blasphemiae impunitae non 
relinquuntur, multo magis qui ipsum deum blasphe- 
mat dignus est supplicia sustinere. Propterea igitur 

edictis delictis 
abstinere et dei timorem in corde percipere ét se- 
qui eos qui bene vivunt. Propter talia enim de- 
licta et fames et terrae motus et pestilentiae fiunt, 
et propterea admonemus abstinere ab huiusmodi 


λεμοὲ καὶ σεισμοὶ καὶ λοιμοὶ γίνονται, καὶ διὰ τοῦτο 25 praedictis illicitis, ut non suas perdant animas. Sin 


παραινοῦμεν τοῖς τοιούτοιβ ἀποσχέσϑαι τῶν εἰρημέ- 
vov ἀτοπημάτων, deve μὴ τὰς αὑτῶν ἀπολέσαι ψυ- 
χάβ. εἰ γὰρ καὶ μετὰ τὴν τοιαύτην ἡμῶν νουϑεσίαν 
εὑρεϑῶσί τινες Ole αὐτοῖς ἐπιμένοντες στλημμελήμασε, 
σιρότερον μὲν ἀναξίους ἑαυτοὺς ποιοῦσι τῆς τοῦ ϑεοῦ 
. φιλανθρωπίας, ἔπειτα δὲ καὶ τὰς ἐκ τῶν νόμων ὑπο- 
2 στήσονται τιμωρίαβ. Επετρέψαμεν γὰρ τῷ éw- 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῆς βασιλίδος πόλεως τοὺς ἐπιμέ- 
γψοντας ταῖς εἰρημέναις ἀτόποις καὶ ἀσεβέσι πράξεσι 


' autem et post huiusmodi nostram admonitionem in- 
veniantur aliqui in talibus permanentes delictis, pri- 
mum quidem indignos semetipsos faciunt dei mi- 
sericordia, post.haec autem et legibus constitutis 


30 subiciuntur tormentis. 


2 Praecepimus enim gloriosissimo praefecto regiae 
civitatis permanentes praedictis illcitis et impiis 
actibus et post hanc nostram admonitionem et com- 


xai μετὰ ταύτην ἡμῶν τὴν νουϑεσίαν συνέχειν καὶ δῦ prehendere et ultimis subdere suppliciis, ut non ex 


ταῖς ἐσχάταις ὑποβάλλειν τιμωρίαις, ἵνα μὴ ἐκ τοῦ 
παραβλέπειν τὰς τοιαύτας ἁμαρτίας εὑρεϑῇ καὶ ἡ πό- 
λὲς καὶ ἡ πολιτεία διὰ τῶν τοιούτων ἀσεβῶν πράξεων 
ἀδικουμένη. εἰ γὰρ καὶ μετὰ ταύτην ἡμῶν τὴν παρ- 


contemptu talium inveniatur et civitas et respublica 
per hos impios actus laedi. Si enim et post hanc 
nostram suasionem quidam tales invenientes hos 


αἰνεσέν τινες τοὺς τοιούτους εὑρίσκοντες συγκρύψου- 40 








1. Quoniam autem nonnulüi vi diabolica constricti et gravissimae luxuriae se dediderunt et ea agunt 


quae ipsi naturae contraria sint, his quoque denuntiamus, ut dei timorem et iudicium futurum animo com- 
prehendant et abstineant a diabolica ila atque illicita luxuria, ne propter eiusmodi impias actiones per. 
iustam dei iram eveniat ut ipsae civitates cum habitatoribus suis pereant. Edocemur enim per sacram 


l scripturam propter eiusmodi impias actiones vel urbes simul cum hominibus perisse. uoniam 
vero nonnulli praeter ea quae diximus etiam blasphema verba et sacramenta per deum iurant iram 


concitantes, his quoque similiter denuntiamus, ut abstineant. αὖ eiusmodi blasphemis verbis et a iurando 
per capillos et caput atque similibus horum verbis. .Nam si maledicta in homines collata non inulta re- 
linquuntur, multo magis is qui ipsum deum blasphemat dignus est qui supplicio subiciatur. Propterea 
igitur omnes eiusmodi homines hortamur ut a peccatis quae diaimus abstineant. et dei timorem animo 
comprehendant et sequantur eos qui recte vivunt. Propter eiusmodi enim peccata et fames et terrae 
motus et pestes oriuntur, ideoque monemus illos ut abstineant a sceleribus quae diamus, ne suas perdant 
animas. Nam si qui etiam post istam admonitionem nostram reperiantur in iisdem peccatis perseverantes, 
ii primum quidem dei clementia se ipsos indignos reddunt, deinde autem suppliciis quoque lege constitutis 
3 subicientur. ^ Praecepimus enim gloriosissimo praefecto regiae urbis, ut eos qui in illicitis illis et 
impiis actionibus etiam post hanc admonitionem nostram perseveraturi sint, comprehendant et ultimis 
suppliciis subiciant, ne ea contemptione talium peccatorum eveniat ut et urbs et respublica per impias 
eiusmodi actiones iniuria afficiatur. δὲ qui enim etiam post hanc adhortationem nostram eiusmodi ho- 








dere g || 31 ἁμαρτίας om. e || 38 διὰ τῶν τοιούτων] per 
hos g || 39 καὶ et 40 τοὺς om. C || 40 συγκρύψουσιν αὐτούς 
M] τούτους συγκρύψουσι L τούτους συγκρύψωσι Cg 


1 ὑπὸ] ἀπὸ C | 3 αὐτῆς τῆς φύσεως) τῆς τούτου 
φύσεως L || 4 τούτοις Ls] τούτους MC (cf. v. 14) || κατὰ 
νοῦν om. C || 9 οἰκούντων ἐν αὐταῖς] ἐνοικούντων C || 
11 πόλοις M || vois ἀνϑρώποιβ συναπώλοντο (avrazoA- 


Aovro M) ML] σὺν ἀνϑρώπων (sic) ἀπώλοντο C 





3 ista R! | 5 ab om. R* | 6 ut] aut V* ut si R' || 








14 τούτους C || ὁμοίως om. ς | παρεγγυώμεϑα L 
15 ἀπέχεσϑαι C | 16 ὀμνῦντος L || τριχός τε] τρυχόστε 
(σ ex v corr.) τὲ L || 21 ἐκ delendum videtur | 22 ἀπέχε- 
σϑαι LC || 25 λιμοὶ] οἱ λοιμοὶ C | λοιμοὶ] Aoi C | 
26 τοὺς τοιούτους C || 27 αὑτῶν (c)) αὐτῶν MLC 

ἀπολέσαι L Cs) ἀπολέσϑαι M || 28 νουϑεσίαν LOs] vo- 
μοϑεσίαν M || 29 τοῖς avcois] talibus (i. e. τοιούτοις) s | 
ἐμμένοντες C || 33 ἐμμένοντας C || 35 ἡμῖν L || νουϑεσίαν 
L Os] νομοϑεσίαν M || συνέχει») ἐπέχεεν C et comprehen- 


per] propter £7'? | iusta om. V! | inueniuntur ZVT' 
8 eorum RV Tí | docemus R*! V^ | 9 scripturi R! 
10 omnibus Z7'|| 12 hoe RI 13 blasphemia RVT* 
sacramento V | 17 faeta V! || blasfemiae A || 20 omnibus] 
omnibus hominibus 7'vuig. | praecepimus VT || 21 timore 
R || 23 et pestilentiae] et om. V^ || 30 subiieientur Beck || 
32 praecepimus V] praecipimus A7' vulg. || enim] enim 





et RT? et 11} 33 illicitis] et illieitis &*|| 34 et post] 
et. del. T? | 38 talem V " 


UT LIBERTI DE CETERO 


383 


Nov. LXXVIII pr. 





σιν αὐτούς, ὁμοίως παρὰ τοῦ δεσπότου ϑεοῦ xara- 
κριϑήσονται. καὶ αὐτὸς γὰρ ὁ ἐνδοξότατος ἔπαρχος, 
ἐὰν εὕρῃ τινὰς τοιοῦτό τι πλημμελοῦντας καὶ τὴν 
ἐχδίκησιν εἰς αὐτοὺς μὴ ἐπαγάγῃ κατὰ τοὺς ἡμετέ- 
ρους νόμους, πρότερον μὲν ἔνοχος ἔσται τῇ τοῦ ϑεοῦ 
κρίσει, ἔπειτα δὲ καὶ τὴν ἐξ ἡμῶν ἀγανάκτησιν ὑπο- 
στήσεται. 


subtercelaverint, similiter a domino deo condemna- 
buntur. Et ipse enim gloriosissimus praefectus si 
invenerit quosdam tale aliquid delinquentes et vin- 
dictam in eos non intulerit secundum nostras leges, 

5 primum quidem obligatus erit dei iudicio, post haec 
autem et nostram indignationem sustinere. 





nu LXXVII. Auth. LXXIX. Coll. VI tit.6 


9*TE ΤΟΥΣ AMEAEYOSOEPOYX TOY AOHIOY ΗΕ: UT LIBERTI DE CETERO NON EGEANT 
MH ΔΕΙ͂ΣΘΑΙ AIKAIOY XPYX9N ΔΑΚΤΎΛΙΟΝ 10 AUREO ANULO ET UT PRISTINIS RESTITUAN- 
ΚΑΙ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ͂Σ. ΚΑΙ OXTE ΤῊΝ ΠΟΙΗ- TUR NATALIBUS. ET CELEBRATIONE DOTA- 
XIN T9N IHPOIK9I9N XYMBOAAION ἘΠῚ LIUM INSTRUMENTORUM IN LIBERTIS MU- 
ΤῊΝ AHEAEYOEP9N LIYNAIK9N AYTOOGEN  LIERIBUS FACTA EX HOC IPSO IAM ETIAM 
HAH ΚΑῚ TON FAMON NOMIMON IHOIEIN NUPTIAS LEGITIMAS FIERI ET FILIOS SUOS. 
ΚΑΙ ΤΟΥΣ HAIAAX FNHEXIOYX. EI AE ΚΑΤ 581 NUPER ETIAM ANCILLA FUIT ET IPSAM 
AOYAH ETYTXANE, ΚΑΙ ΑὙΤῊΝ EAEYOE- LIBERAM ESSE CELEBRATIONE DOTIS ET 

PAN EINAI THI HOIHXEI THX HPOIKOX NUPTIAS LEGITIMAS ET QUI EX EA PRO- 

“ΚΑῚ TON TAMON NOMIMON ΚΑΙ CESSERINT SUOS R 

ΤΟΥΣ EX AYTHEX ΓΝΗΣΙΟΥΣ. ᾿ 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 20 Idem Aug. Iohanni pp. Orientis secundo ex consule 
ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B, ἀπὸ ὑπάτων ὀρδινα- ; ordinario et patricio. 
ρέων καὶ πατρικίῳ. 

{«Προοέμεον. Τελείων ἡμῖν ἁπάντων τῶν ἀγα- (Praefatio.) Perfectis (nobis) bonis omnibus a 
Sor παρὰ τοῦ 1 ϑεοῦ δεδομένων, φήϑημεν magno deo datis, aestimavimus oportere et ipsi ser- 
χρῆναε xai αὐτοὶ τὰς τῶν οἰχετῶν ἐλευϑερίας, ἐπειδὰν 25 vorum libertates, cum a priori condicione a dominis 
παρὰ τῶν δεσποτῶν τῆς προτέρας ἀπαλλάττοιντο τύ liberantur, omnino eas puras eis et infucatas et 
qus, παντοίως αὐτοῖς καϑαράς τε καὶ ἀνοθεύτους xai perfectas efficere. Et propterea etiam dediticiorum 
τελείας ἀποτελέσαι. Καὶ διὰ τοῦτο xai τῆς τῶν de- iniuria liberavimus libertates et latinitates velut im- 
ditixíov ὕβρεως τὰς ἐλευϑερίας ἀπηλλάξαμεν, καὶ v&s — perfectas exclusimus et iterationes superfiuas demon- 
latinorzgras cs ἀτελεῖς ἐξεβάλομεν xai τὰς iterationas 30 stravimus et luniam legem et Largianum odivimus 
περιττὰς ἀπεφήναμεν καὶ τὸν ἵππιον νόμον xai τὸ — senatusconsultum utpote initio inaniter introductum 
Largiamew ἐμισήσαμεν δόγμα ox μάτην xai τὴν ἀρ- et recte postmodum reprobatum, solamque valere 
χὴν sicayOiv καὶ ὀρθῶς ὕστερον ἐχβεβλημένον, xai : 


Nov. LX XVIII (Authent. LX XIX — Coll. VI tit.6: gloss.) Graece extat in ML, cap.1 (Θεσπίζομεν, εἴ mae .. ..) 
-et 2 in B 48, 26,1. — Epit. Theod. 18 (inde 1 et 2 B), Athan. 18,2. Tulian. const. LX XII. 





mines deprehendant eosque tegant celando, similiter a domino deo condemnabuntur. Atque ipse quoque 
gloriosissimus praefectus si quos reppererit tale quid peccantes neque poena eos secundum leges nostras 


primum obnozius erit, deinde autem nostram quoque indignationem subibit. 





LXXFIII. 


NE LIBERTI IN POSTERUM INDIGEANT IURE AUREORUM ANULORUM ET RESTITUTIONIS 
NATALIUM. £T UT CONFECTIO DOTALIUM INSTRUMENTORUM CUM LIBERTABUS ILICO 
IAM ET NUPTIAS LEGITIMAS REDDAT ET LIBEROS LEGITIMOS. OQUODSI ETIAM SERVA 
FUERIT, UT ET IPSA PER CONFECTIONEM DOTIS LIBERA SIT ET NUPTIAE LEGITIMAE 
SINT ET NATI EX EA LEGITIMI. 
ldem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto praetorio Orientis iterun, ex consule ordinario 
et patricio. 
Praefatio. Cum perfecta nobis omnia bona a magno deo data sint, ipsi quoque existimavimus 


servorum übertates, quando a dominis priore condicione liberentur, omnibus modis ue et incorruptas 
et perfectas esse efficiendas. Ac propterea et a contumelia dediticiorum solvimus libertates, et latinitates 


ut imperfectas explosimus, et iferationes superfluas declaravimus, et legem Iuniam atque Largianum 
senatusconsuitum respuimus tamquam et ab initio temere introductum et postea recte explosum, et solam 





2 ὕπαρχος C | 3 εὕροι L | Ἴ subscriptione carent libri, 
CHI προ puri erp Cxcru. Bab. 
σαρίου (i.e. a. 539) Theod., quod probat Zachariae; de 
annis 538/539 cogitabat Biener | 9 rubr. Ὥστε — πα- 
λιγγενεσίας B. Ὥστε τοὺς ἀπελευϑέρους τοῦ λοιποῦ zov- 
cov δακτυλίου καὶ παλιγγενεσίας μὴ δεῖσϑαι καὶ τὰ 
ἕξης Ath. Περὶ προικῴων καὶ περὶ ἀπελευϑέρας Theod. ἢ 
11 παλινγενεσίας L (et sic infra) | 20 "ὑπάρχω ML 
21 *opüivaogío ML vulg. (et sic semper) | 23. Τέλειον cit. 
Ath. cod. | 21 αὐτοῖς καϑαράς τε L] αὐτοὺς καϑαρᾶς τε M 
eas puras eis ς ἢ 28sg. Cy. Cod. 1. 5.6 ἢ δεδικτικίων M 
δετιτιςίων L! δετιτιτίων 1,32 | 30 latinotutas M latiná- 
tixe (latinafixec L*) καὶ L | ἐξεβάλλομεν ML ἢ iteratio- 
nas M íreratiovac £,* ivreratéovac L' | 31 τύνεον L ἰού- 
λιον M || 32 largianion 7, largitianion M | καὶ om. € 





1subtercelauerint Vvu/g.] subtercelauerunt Z7 | 2 et 
enim ipse £ || 6 sustinebit vulg. | 8 sg. Ro- LXX-VIIHI- V 
9 non egeant aureo annulo V] aureo non egeant annulo 
R aureo anulo non egeant 7 ἢ 15 nuper] s.v. uel in- 
super T'| fuerit T'* vu/g. | 16 celebraeiorem R ἢ 17 qui] 
quae V | 20 orienti 7'|| ex consule] et consule V exc. ET 
exconsuli vulg. ἢ 23 nobis add. vulg. | bonis omnibus V7] 
omnibus bonis A rw/g. | 24 exstimauimus AR existimaui- 
mus vulg. | ip& V'] ipsas RV?T vulg. | 26 omnino eas 
puras eis] eis omningd puras ruig. | infueatas vuig.] in- 
fuscatas (infiscatas V!) /ibri| 27 efficere] accipere & ἢ Et 
om. V | deditiorum RV T' 4 25 latinitatis R!V!7 ἢ 
29 interationes superfluas V! iter actiones superflua T'! 
superfluas iterationes /t| 31 initio] inuito A! in initio 
R*V5 T? | 32 inprobstum R 


Nov. LXXVIII 1. 2 


384 


UT LIBERTI DE CETERO 





μόνην κρατεῖν τὴν ῥωμαϊκὴν πολιτείαν ἐπὶ τῶν ἐλευ- 
ϑεριῶν ἠβουλήϑημεν, οὐ τόποις οὐχ ἡλικίαις οὐχ 
ἑτέρῳ τινὶ τὸ πρᾶγμα διακρίνοντες. Ἐπειδὴ δὲ ἀεί 
τε κρεῖττον περὶ τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων βουλευό- 
μενοι καὶ αὐτὸ τὸ τελειότερον δεδομένον μείζοσιν 
φήϑημεν δεῖν ταῖς προφϑήκαις αὐξῆσαι" 


romanam civitatem in libertatibus voluimus, non locis 
non aetatibus non alio quodam causam: discernentes. 
Quoniam autem semper aliquid melius de nostris 
subiectis tractamus, et ipsum quod perfectius datum 

5est [a] maioribus aestimavimus oportere adiectioni- 
bus ampliare: 


CAPUT I. 


διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, εἴ τις ἐλευϑερώσας οἰκέτην 
ἢ ϑεράπαιναν αὐτοῦ πολίτας αὐτοὺς ἀποφήνειε ῥω- 
μαίους (οὐδὲ γὰρ ἄλλως ἔξεστιν), ἴστω παρὰ τοῦδε 
τοῦ νόμου, d ὁ τὴν ἐλευϑερίαν λαβὼν ἕξει παρεπό- 
μενον εὐϑὺς καὶ τὸ τῶν χρυσῶν δακτυλίων καὶ τὸ 
᾿ τῆς παλιγγενεσίας δίκαιον, καὶ οὐκ ἐξ ἀνάγκης αἰτή- 
σει τοῦτο παρὰ τῆς βασιλείας ἔτε οὐδὲ δεήσεται παν- 
τελῶς οὐδεμιᾶς πολυπραγμοσύνης, ἀλλὰ τῇ τῆς ἐλευ- 


propterea sancimus, si quis manumittens servum 
aut ancillam suam cives denuntiaverit romanos (ne- 
que enim aliter licet), sciat ex hac lege, quia qui 


10 libertatem accepit habebit subsequens mox et aureo- 


rum anulorum et regenerationis ius, et non iam ex 
necessitate hoc a principibus postulabit neque in- 
digebit omnino ulla scrupulositate, sed libertatis vir- 
tute haec omnia subsequentur. Hac nostra lege ex 


ϑερίας ἐσχύε πάντα ταῦτα συνειξελεύσεται. τῆρδε ἡμῶν 15 praesenti die incohante: non enim aliquid horum 


τῆς νομοϑεσίας ἐκ τῆς παρούσης ἡμέρας ἀρχομένης" 
ov γάρ τε τῶν ἔμπιρροσϑεν γενομένων περιεργαζόμεϑα, 


quae prius facta sunt perscrutamur, firmamus ergo 
omnia praecedentia, ut valeant secundum eos quos 


βεβαιοῦμεν δὲ μᾶλλον ἅπαντα τὰ προειληφότα, ὥδτε facta sunt modos. Sed haec quidem sic habere 
κρατεῖν αὐτὰ xc" ovs ἐγένοντο τρόπους. ᾿4λλὰ τοῦτο ^ sancimus. 
πὲν οὕτως ἔχειν ϑεσπίζομεν. 

CAPUT II. 


"Exsivo δὲ προςεπισκήπτομεν, ὥςτε μηδὲν μηδὲ μετὰ 
τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον βλάπτεσϑαι τὰ πατρωνικὰ 
δίκαια ταῦτα, ἅπερ ἡμεῖς ἐνομοϑετήσαμεν, ἐφ᾽ ὠνπερ 
ὅλως αὐτὰ προοώπων ἐφυλάξαμεν, πλὴν εἰ μὴ καὶ 


τούτων τὸν ἀπελεύϑερον ἀπαλλάξειεν ὁ τὴν ἐλευϑε- 25 qui libertatem donavit absolverit, aut 


e. δωρησάμενος, ἢ κατὰ φιδεϊκόμμισσον τοῦτο κατα- 
ἱπῶὼν ἢ καὶ κατ᾽ αὐτὴν τὴν ἐλευϑερίαν τοῦτο προο- 
ϑείς. εἰ γὰρ καὶ τοῦτο δοίη, παντελῶς ὁ ἠλευϑερω- 
μένος ἀφείσϑω καὶ τοῦ πατρωνικοῦ δικαίου, διότι 


Ilud vero adicimus, ut nihil neque post hanc 
legem nostram laedantur patronatus iura illa quae 
nos sanximus, in quibuscumque omnino haec per- 
sonis servavimus, nisi tamen etiam ab his libertum 
fideicom- 
missum hoc relinquens aut in ipsa libertate hoc 
adiciens. Nam si hoc dederit, omnino .qui manu- 
mittitur absolvetur etiam a patronatus iure, eo quod - 
.hoc ille expressit. Habeant itaque haec omnia qui 


τοῦτο ἐκεῖνος ἐπέσκηψεν. ἐχέτωσαν uiv ovv ἅπαντα 30 libertatem meruerunt, verumtamen servent etiam post 


ταῦτα οἱ τῆς ἐλευϑερίας ἠξιωμένοι, φυλαττέτωσάν ys 

^ * ^ € * * ?; , n - 

μὴν καὶ μετὰ ταύτην ἡμῶν τὴν ϑείαν διάταξιν τοῖς 
, LI » ^ -" - 

εἰς τοιαύτην αὐτοὺς ἄγουσε τιμὴν πᾶσαν αἰδῶ καὶ 


τό γε καλούμενον obsequiov καὶ τὴν ἐκ τῶν νόμων 


hanc nostram. constitutionem eis qui ad talem eos 
perduxerunt honorem omnem reverentiam, et hoc 
quod vocatur obsequium et reverentiam recte legi. 
bus introductam; quin etiam abstineant aut mani- 


ὀρϑῶς εἴξενηνεγμένην reverentiav. καὶ μὴν καὶ ἀπ- 35 


cap. II summam habet Anonymus Bodleianus (ἐκ τῆς νεαρᾶς νομοϑεσίας κεφ. y') ap. Zachariae ZdvéxÓ. p. 213 


(cf. idem Ius Graeco-Rom. IV p. 4) 





valere romanam civitatem in libertatibus voluimus, ita ut neque locis neque aetatibus neque alia re ulla 
causam discerneremus.. Quoniam vero semper aliquid melius erga subiectos nostros meditantes etiam 
ipsum quod perfectius est datum maioribus incrementis augendum duaimus: Ὁ - 

ropterea sancimus, si quis manumisso servo vel ancilla sua 'eos cives romanos declaraverit 
(neque enim aliler licet), ut is sciat ex hac lege eum qui libertatem accepit. tamquam  consectartum | et 
aureorum anulorum et restitutionis natalium ius statim habiturum esse, neque id necessario ab imperatore 
amplius petiturum neque omnino ulla sollicitudine opus habiturum, sed vi libertatis haec omma simul. 
accessura esse. Atque haec nosíra lex ex praesenti die initium. capiet: neque enim quicquam eorum 
quae prius facta sunt sollicitamus, immo confirmamus praeterita omnia, ut valeant secundum eos quibus 
facta sunt modos. Sed hoc quidem ita se habere sancimus. . 

IL Llud vero praeterea praecipimus, ne ulla in re, ne post hanc quidem legem nostram, iura 
patronatus violentur ea quae nos sanaimus, quibus quidem in personis omnino ea servavimus, nisi si ab 
üis libertum solverit is qui libertatem donavit, sive per fideicommissum hoc reliquit sive etiam in ipsa manu- 
missione hoc adiecit. Nam si hoc quoque dederit, omnino is qui manwmissus est etiam ἃ ture patro- 
natus liberetur, quoniam hoc ille praecepit. Habeant igitur haec omnia qui libertatem meruerunt, verum 
tamen. servent etiam post hanc nostram divinam constitutionem iis qui ad eiusmodi honorem eos adducunt 
omnem verecundiam et .obsequium quod vocatur et reverentiam per leges recte introductam ; iam vero 





3 διακρίναντες vulg.| 4 ἔτι κρεῖττον dedi ez c] τὸ | 


κρεῖττον ML || βουλευόμενοι M] βουλόμεϑα L tracta- 
mus e; βουλευόμεϑα Zachariae || 5 τὸ om. M ἢ 8 «v- 
τοῦ} αὑτοῦ vulg., τὴν αὐτοῦ BP || αὐτοὺς οπι. ς ἢ 18 δὲ 
«ἄλλον M] οὖν LBz | 19 τόπους L" | 21 μηδὲ om. L | 
23 ἐνομοϑετήσαμεν»} Cod. 6, 4, 4 (cf. 15.3) || 25 τοῦτον 
M^ B» | 26 φιδικόμμισσον ΒΡ φιδικόμισσον M. φειδὲ- 
xóupagov L || 21 xai om. LB? || 28 xai jn. ς | 32 ϑείαν 
om. ς || 33 &yayovei ΒΡ | τιμῆς (a. 34 ofsequion M 
ὀψίκιον LB | 35 ὀρϑ'ῶς om. L || éeBerentian M. τι- 
μήν LB | ἀπεχεσϑὼ L 





1 uoluimus V!vulg.] uolumus RV? T || 2 etatis R! T? 
etates V! | eausa V!] 3 aliquod R]|| 4 et V] etiam ET 
vulg. | quod] qui R|| 5 a del, Osenbrüggen || estimaui- 


mus V] estimamus A. existimauimus 7'vujg. || adiectioni- 
bus] ««poit« (positis V?) adiectionibus add. V, del. V? 
11 generationis R! | ex om. R' | 12 printicipibus "| 
16 perserutantur ! | ergo omnia praecedentia ut 
omnia ergo praecedentia ut A ergo praecedentia omnia. 
ut T ergo praecedenti aut V! || 17 eos quos] eos per 
quos V9? T'?; eos deleri malim || 21 rubr. De reuerentia 
et obsequio patronis a libertis (a libertis patrono R) 
praestanda et de ingratis libertis RT in marg. (ex Tul.) || 
22 illa] illa uero V? | 23 saneximus 7 sanccimus 
sanetimus V || 24 seruabimus libri, corr. Beck || 26 hoe 
adiciens R] hec aditiens VT' || 27 hoc RV?] hec 7' οηι. V! 
qui] quia R!| 28 absoluebitur V! | a om. αὶ || 29 hoc 





hec 7᾽ om. R | habeat V || 31 ei ZVT || 33 quod] quod- 


| quod T' || reuerentia A! | 34 introductum R! 


NON EGEANT AUREO ANULO 385 Nov. LXXVIII 2. 3 





εχέσϑωσαν ἢ χειρῶν ἢ ἐπιβουλῆς ἢ τῶν ἄλλων, ἐξ ὧν bus aut insidiis aut aliis ex quibus liberti tale ali- 
ἀπελεύϑεροι τοιοῦτό τε πράττοντες ἀναδούλωσιν κατὰ Cae agentes rursus servitutem sustinent secundum 
τοὺς περὶ τούτων γεγραμμένους ὑφίστανται vó his scriptas ] et restituuntur priori con- 
xai ἀποκαϑίστανται τῇ προτέρᾳ τύχῃ. εἰ γὰρ οὐδένα dicioni. Nam si nullum penitus ingratum esse circa 
παντελῶς ἀχάριστον slvai περὲ τὸν δωρησάμενον 5donatorem permisimus, licet fuerit bene natus, sed 
συνεχωρήσαμεν, κἂν εἰ τῶν εὐγενεστάτων εἴη, ἀλλὰ donationes infirmas pronuntiavimus in his quae du- 
τὰς δωρεὰς ἀκύρους ἀπεφήναμεν ἐν τοῖς παρ᾿ ἡμῶν dum ἃ nobis scriptae sunt legibus et in his quae a 
ἤδη γραφεῖσε νόμοις καὶ ἐν τοῖς xaO" ἑκάστην παρ᾽ nobis cotidie praecipiuntur, quomodo patiemur ma- 
ἡμῶν κελευομένοις, πῶς ἂν ἀνασχοίμεϑα τὸν ἐλευ- ^ numissorem, qui aequalis patri circa libertum factus 
ϑερωτὴν τὸν ἐν ἴσῳ πατρὸς περὶ τὸν ἀπελεύϑερον l0 est, ab eo aliquid pati malignum aut iniurias for- 
διαγενόμενον παρ᾽ αὐτοῦ Ti παϑεῖν πονηρὸν ἢ ὕβρεις  sitan asperas et indecentes seu plagas aut maxime 
τυχὸν τραχείαξ xal ἀπρεπεῖς ἢ πληγὰς ἢ μεγάλην καὶ —intolerabilia sustinere dispendia? Sed si quid ho- 
ἀφόρητον ὑποστῆναε ζημίαν; ἀλλ᾽ εἴ τε τούτων vouí- rum legitimis probationibus convicerit passum se 
noi ἀποδείξεσιν ἐλέγξειε παϑῶὼν ὁ τὴν ἐλευϑερίαν qui libertatem dedit vel eius filios, post praedictas 
δοὺς ἢ καὶ οἱ τούτου παῖδες, μετὰ τοὺς εἰρημένους 15 probationes libertum in priori restituimus habitu, 
ἐλέγχους τὸν ἀπελεύϑερον τῷ προτέρῳ δώσομεν σχή- nominum quidem  perscrutatione et propter haec 
ματι, τῆς μὲν τῶν ὀνομάτων περιεργασίας καὶ τῆς διὰ — dispendiis omnes eripientes, iustitiam autem ubique 
ταῦτα ζημίας ἅπαντας ἀπαλλάττοντες, τὸ δίκαιον δὲ — et aequitatem et quod legislatorem decet et quod 
πανταχοῦ xal ἶσον καὶ νομοϑέτη πρέπον xai ἀρέσκον placet deo et liberto et dudum domino conser- 
Sep τῷ τε ἀπελευϑέρῳ τῷ τε πάλαι δεσπότῃ φυ- 20 vantes. 

1. λάξαντες.  "Qsrs ἔστωσαν μὲν xai ἀπελεύϑεροε 1l —— sint quidem et liberti et ingenui, sive 
xai εὐγενεῖς, εἴτε οἱ πρῴην ἐλευϑερωθέντες, εἴπερ hi qui dudum manumissi sunt et evidenter eis hoc 
ῥητῶς αὐτοῖς τοῦτο πεφιλοτίμηταε, εἴτε Oi μετὰ τόνδε largitum est, sive illi qui post hanc nostram legem 
ἡμῶν τὸν νόμον sis ἐλευϑέρους ἀφικνούμενοι, ὡς εὖὐς ad ingenuitatem venient, et tamquam bene nati iam 
yeveis δὲ ἤδη γενόμενοε βιούτωσαν, καὶ τὴν OgqtiÀo-25Íacti vivant et debitum honorem manumissoribus 
μένην τιμὴν τοῖς ἐλευϑερωταῖς ἀποδιδότωσαν, ὥςτε reddant, ut non denuo et libertate (et) benenatione 
μὴ πάλεν αὐτοὺς xai τῆς ἐλευϑερίας καὶ τῆς εὐγενείας cadant tamquam indevoti ingratique convicti et ἃ 
ἐχπεσεῖν ὡς ἀγνώμονας καὶ ἀχαρίστους ἐληλεγμένους lege damnati. Erunt namque ita perpetue liberi et 
xai ὑπὸ τοῦ νόμου καταδεδικασμένους. ἔσονται yao ingenui, si manumissoribus eorumque filiis incon- 
οὕτω διηνεκῶς ἐλεύϑεροί vs καὶ εὐγενεῖς, εἰ τοῖς ἐλευ- 30 fusam et liberam suam venerationem et reverentiam 
ϑερωταῖς καὶ τοῖς τούτων παισὲν ἀϑόλωτόν τε καὶ — devotionemque servaverint, quibus videlicet conser- 
ἐ ; τὴν ἑαυτῶν αἰδῷ τε καὶ reverentiev καὶ vatis numquam ad priorem relabentur fortunam. 
εὐγνωμοσύνην φυλάξαιεν- ὧν δὴ τηρουμένων ov μή- 

ποτε εἰς τὴν ἔμπροσϑεν κατολισϑήσουσε τύχην. 


CAPUT III. 


Εἰ δέ τις ἀπελευϑέραν ἀγαγέσϑαὲ βουληϑείη xai35 Si quis autem libertam ducere voluerit aut legi- 
γνησίαν ποιήσασθαι γαμετὴν ὁποιαςοῦν ἀξίας cw,  timam facere coniugem cuiuslibet dignitatis existens, 


capitum 11] et IV maior pars fuit in B 32,1,3, unde c. 111 Εἴ τις ἀπελευϑέραν — 386,5 διάδοχοι et IV. Kai 
οὕτω — 3860, 23 χαριξόμεϑα habet Πεῖρα 49,25 p.231 Zach. (--- P), 386,26—29 Ex στρατιώτης καταλίπῃ πρεσ- 
βεῖον τῶν οἰχείων — δοκεῖ Tipucitus. (Eiusdem loci 386, 26 54. summam ex Ath. habet lib. περὲ διαφόρων ἀνα- 
γνωσμάτων $18 p.197 Heimb.) 





abstineant vel a vi vel ab insidiis vel a reliquis propter quae liberti qui tale quid committunt secundum 
leges de his scriptas in servitutem revocantur et priori condicioni restituuntur. Etenim si neminem 
omnino ingratum esse adversus donatorem passi sumus, etiamsi ex: nobilissimis sit, sed donationes irritas 
declaravimus in legibus iam a nobis scriptis in iisque quae cotidie a nobis praecipiuntur, quomodo 
sinamus manumissorem, qui patris instar erga libertum se praestitit, ab eo quicquam mali pati, vel contu- 
melias forte atroces et — vel »ίασαε vel magnum et intolerabile damnum subire? ' Verum si quid 
horum se —— esse legitimis probationibus evicerit is qui libertatem dedit vel etiam filii eius, post 
dictas probationes libertum priori statui restituemus, quippe qui nominum quidem ambagibus atque damno 
inde oriundo omnes liberemus, usquequaque autem quod iustum et aequum est et legislatorem decet et deo 
1 placet tam liberto quam veteri domino servaverimus. — Itaque sint quidem et liberti et ingenui sive qui 
antea manumissi sunt, si quidem diserte hoc iis praebitum est, sive qui post hanc nostram legem ad liber- 
latem. pervenerint, vivant autem tamquam ingenui iam facti, et debitum honorem manumissoribus prae- 
stent, ne rursus libertate et ingenuitate priventur ut inverecundi et ingrati convicti et a lege c j. 
Sic enim erunt perpetuo liberi et ingenui, si manumissoribus eorumque liberis sinceram et liberam suam 
—— E reverentiam et pietatem custodierint, quibus servatis certe numquam in priorem condicio- 
nem relabentur. 

IH. δὲ quis autem libertam ducere voluerit et legitimam uxorem facere, cuiuscumque dignitatis 





3 τούτου L || νόμους] Cod. 6, 7, 2. 3 (cf. 3,12) | 8 ἤδη Ww nullus V^ | eirea om. R | 7 scripta RVT | 8 pa- 
— παρ ἡμῶν om.L | νόμοις] Cod.8,55 (56), 10 | 9 ἂν | tiemus V* ἢ 9 qui] quia V^ || factus est om. R* || 11 plaga 
om. L | ἀνασχοέμεϑα ΒΡ] ἀνασχώμεϑα MLB! | 12 με- R* | 12 intollerabilia Κὶ ΡΤ | 13 propriationibus V ἢ 

| 


, 21s Mis "zi v se — 14 filios V? in ras. || 15 constituimus E restitue- 
γάλην καὶ ἀφόρητον) maxime intolerabilia «| 13 £xo- | mus Beck | 16 perserutationem V7 | haec V7] hoe R 
στῆναι (sic) L! ἐπιστῆναι ΓΞ | 14 " ἐλέγξοι B? (cf. c) 


" 2 1 vulg.| 17 eripietes V | 18 legislationem | 19 libero 
ἐλέγξει ML vulg. || 15 xai om. ς ἢ oi] ἡ BP, om. Bf | 16 post y a —— o. δ 22 hii RVT | δ si Beck ἢ 
ἀπε. gov verb διαγενόμενον — πονηρὸν er v. ll | euidentes V! ἢ eius R' || 23 nostram legem VT] legem 
err. —— δόσωμεν M δώσωμεν L1 περιεργίας | nostram Rvulg.|| 24 venient, et Beck] uenientes libri 
BP| — — B» | 22 εἴπερ] et c | 28 ἀγνώμονάς | 36 denuo] de uno V^ || et add. vulg. | 29 filius R! 
τε καὶ ἀχαρίστους ἐλελεγχμένους ΒΡ | 32 reuerentían L | 31 conseruans R | 32 ad om. V!| 35rubr. Si libertinam 
eeBerentian M «uz» L s. v., B | 35 xai] aut € suam patronus uxorem (uxorem om. 7) habere (duxerit 
uel habere AR) maluerit R7'in marg. (er Jui) || ducere 
RT?*| deducere VT' || aut] et Beck 
HL 49 


Nov. LXXVIII 3. 4 


306 


UT LIBERTI DE CETERO 





γαμικὰ συνταττέτω συμβόλαια" ταύτην γὰρ μόνην 
ἀπαιτοῦμεν μετὰ τὴν ἐλευϑερίαν τὴν παρατήρησιν. 
καὶ ἔστωσαν καὶ οἱ προλαβόντες παῖδες καὶ οἱ μετὰ 
τὰ προικῷα τεχϑέντες ἐλεύϑεροί τε καὶ εὐγενεῖς, καὶ 
γνήσιοί γε μὴν tQ πατρὲ διάδοχοι, τῆς αἰτήσεως τῶν 
χρυσῶν δακτυλίων καὶ τοῦ δικαίου τῆς παλιγγενεσίας 
ἀπηλλαγμένοι, καὶ οὐδεμίαν παντελῶς ἔχοντες διαφο- 
ρὰν πρὸς τὰ λοιπὰ τῶν εὖ γεγονότων συνοικέσια. 
ἐλευϑερία γὰρ τῆς μητρὸς καὶ πρός γε συμβόλαιον 


nuptialia conficiat docümenta; hanc enim solam post 
manumissionem observationem dicimus. ΕἸ sint 
etiam praecedentes filii et qui post dotalia nati sunt 
liberi et ingenui et sui et patri successores, a postu- 
5latione aureorum anulorum et pristinorum natalium 
liberati nullamque penitus habentes differentiam ad 
cetera ingenuorum matrimonia. Libertas enim matris 
et insuper documentum nuptiale sobolem liberam et 
ingenuam et patri succedentem demonstrabunt, 


γαμικὸν τὴν γονὴν ἐλευϑέραν τε xai εὐγενῆ xai τῷ 10 


πατρὲ διάδοχον ἀποδείξουσεν: 


CAPUT IV. 


3 er - " * - , $ e 
Kai ovt τῶν πραγμάτων καὶ τῆς ἀληϑείας ὅλοι 
, * ^ 4, - ^ 
γινόμεϑα, ὥςτε εἴ τινε καὶ δουλευούσης τῆς γυναικὸς 
^ 2 - , - * - , 
ἐξ αὐτῆς γένοιντο παῖδες, βουληϑιείη δὲ ἐκεῖνος ὕστε- 


Et ita rehns et veritate toti efficimur, ut si cui 
etiam ex serviente muliere procreentur filii et volu- 
erit ille postea mulierem manumittere et dotalia 


oov τὴν γαμετὴν ἐλευϑερῶσαι καὶ προικῷα συντάξαι 15 conficere documenta, mox cum ipsa dotis inscriptione 


συμβόλαια, ἅμα τῇ τῶν προικῴων γραφῇ καὶ τοῖς 
παισὶν ἁρμόσει τό τε τῆς ἐλευϑερίας ὁμοῦ καὶ τὸ τῆς 
γνησιότητος δίκαιον" ovx ἐπιζητούντων ἡμῶν ἰδιά- 
ζουσαν éAsvOsoíav ἐπὶ τοῖς παισὶ γενέσϑαι, deve ἢ 


et filiis competet libertatis simul et suorum ius, non 
requirentibus nobis specialem libertatem in filiis fieri 
et simul manumitti cum matre aut post eam vel 
ante eam forte libertatem accipere, sed scriptione 


συνελευϑερωϑῆναι τῇ μητρὶ ἢ xai μετ᾽ αὐτὴν ἢ καὶ 20 nuptialium documentorum mox eis etiam libertatem 


πρὸ αὐτῆς ἴσως τὴν ἐλευϑερίαν λαβεῖν, ἀλλ᾽ ἅμα τῇ 
γραφῇ τῶν γαμικῶν συμβολαίων εὐθὺς αὐτοῖς καὶ 
τὴν ἐλευϑερίαν χαριζόμεϑα. τέ γὰρ ἂν μεῖζον δεί- 
ἕρβιεν ὃ πατὴρ ἐλευϑερίας τῶν παίδων σημεῖον ἢ τὸ 


donamus. Quod enim maius utique ostensurus est 
pater libertatis filiorum indicium quam [quod] uxorem 
ostendere liberamque simul et legitimam nuptialium 
documentorum conscriptione? Si enim miles relin- 


τὴν γαμετὴν ἀποφῆναι καὶ ἐλευϑέραν ὁμοῦ καὶ γνησίαν 25 quens legatum alicui suarum ancillarum ipsa do- 


τῇ vOv γαμικῶν συμβολαίων γραφῇ; εἰ γὰρ στρα- 
τεώτης καταλιπὼν πρεσβεῖον τῶν οἰκείων “τινὶ ϑερα- 
πόντων αὐτῇ τῇ δόσει τοῦ πρεσβείου καὶ τὴν ἐλευ- 
ϑερίαν διδόναι δοκεῖ, πῶς οὐκ ἂν πολλῷ μᾶλλον ὁ 


natione legati et libertatem dare videatur, quomodo 
non multo magis pater, si documentum nuptiale con- 
scripserit, habebit proprios filios ex hoc solo et 
liberos et legitimos successores? Neque enim qui- 


πατήρ, εἰ γράψειε συμβόλαιον γαμικόν, ἕξει τοὺς ἑαυ- 30libet eum putaturus erit voluisse filiorum quidem 


τοῦ παῖδας ἐξ αὐτοῦ δὴ τούτου καὶ μόνου καὶ ἐλευ- 
ϑέρους καὶ γνησίους διαδόχους; οὐ γὰρ ἄν τις αὐτὸν 
οἰηϑείη βουληϑῆναι τὴν μὲν τῶν παίδων μητέρα γνη- 
σίαν εἶναε καὶ τηλικοῦτον αὐτῇ χαρίσασϑαι πάρεργον 
ἡδονῆς, τοὺς ἑαυτοῦ δὲ παῖδας τοὺς ἐκ τῶν αὐτοῦ 
φύντας σπερμάτων ἔτε καταλεμπάνειν δουλεύοντας. 
1 Ταῦτα ὁμοίως μὲν ὑπὲρ τῶν ἐλευϑερωτῶν ὁμοίως 
δὲ ὑπὲρ τῶν ἀπελευϑέρων ἐνομοϑετήσαμεν. εἰ γὰρ 
μὴ τὰ ἔμπροσϑεν εἰρημένα τοῖς ἐλευϑερωταῖς φυ- 


matrem legitimam esse et hoc tam magnum ei do-. 
nasse opus libidinis, proprios autem filios ex suo 
natos semine adhuc relinquere servituros. 


35 


1 Haec similiter quidem pro manumissoribus simi- 
liter autem pro manumissis sanximus. Nam si ea 
quae in praecedentibus dicta sunt manumissoribus 


λάξομεν, ὀκνηροτέρους ἴσως τοὺς ἀνθρώπους περὲ τὴν 40 non servamus, segniores forsan homines circa liber- 





sit, nuptialia componat instrumenta: hanc enim solam observationem post libertatem requirimus. Atque 
filii tam. ante quam post dotalia instrumenta nati liberi et ingenui sint, et legitimi utique heredes patri 
suo, petitione aureorum anulorum et iuris restitutionis natalium liberati, nulla omnino a reliquis. in- 
genuorum coniugüs differentia admissa. Libertas enim matris et insuper nuptiale instrumentum subolem 
et liberam et ingenuam et successuram patri demonstrabunt. 

IV. Atque ita tota mente versamur in rebus et veritate, ut si cui etiam dum mulier in servitute est, 
ec ea liberi nati sint, isque postea uxorem manumittere et dotalia instrumenta componere velit, simul 
cum dotalium instrumentorum scriptione etiam liberis tam libertatis quam legitimorum ius competat; ne- 
que requirimus specialem $n liberis libertatem, ita ut vel una cum matre manumittantur vel etiam post 
cam. vel etiam ante eam. forte libertatem accipiant, sed simul cum scriptione instrumentorum nuptialium 
statim iis etiam libertatem largimur. Quod enim maius libertatis liberorum signum pater daturus est 
quam quod uzorem liberam simul et legitimam ostendat per scriptionem dotalium instrumentorum? |. Nam 
si miles qui legatum suorum servorum alicui reliquit ipsa datione legati etiam libertatem dare videtur, 
quidni multo magis pater, si instrumentum nuptiale scripserit, suos filios ez: hac quidem sola re et liberos 
et suos heredes habiturus sit? Neque enim putaverit quispiam eum voluisse matrem quidem liberorum legiti- 
mam esse ac tantum ei voluptatis incrementum esse gratificatum, liberos autem suos ex ipsius semine natos 
1 relinquere servituros. — Haec pariter tam pro manumissoribus quam pro libertis sanzcimus. Nam nisi 
ea quae prius dicta sunt manumissoribus servemus, segniores fortasse homines ad libertatem largiendam 





1 συνταττέσϑω P| 2 ἀπαιτοῦμεν adicimus e || 5 γε | nes R || 5 pristinum RVT' || 6 nullamque] nullam (ser. 


μὴν om.P et ς || 8 συνοικεσίων L || 11 ἀποδείξουσε 
M^L | 12. «ai τὴβ ἀληϑείας om. P | 13 δουλευσάσης P | 
14 ἐξ αὐτοῦ ML! || 16 xai om. P || 19 ὥστε 7] ὥστε 
ἢ xai P, et ς | 21 ἀλλ᾽ ἅμα M) ἀλλὰ LPs || 25 καὶ 
ἐλευϑέραν (ἐλευϑέρας L") Lc] ἐλευϑέραν M | 26sg. Cf: 
Cod. 6, 21, τ. Dig. 29,1, 40 8.2 || 27 πρεσβεῖον») ληγά- 
τον s. v. L || Jegaztóvrow| ancillarum (i. e. ϑέρασαι- 
νῶν) ς | 31 ἐξ αὐτοῦ δὴ τούτου καὶ μόνου] ex hoc 
solo ς || 33. μητέραν Γ᾽ 





3 et qui] et om. R' VT || 4 sui et ᾿' 7 υμιψ.} s eum 
spatio vac. 12 fere litt. V* sui V? sint A? || successio- 


m. 2 in spat. vac.) V || 7 ingenuarum AZ? || 12 ueritate V 
vulg.] ueritati RT || tuti (tuti tuti A^) RT | efficiamur Κα 
effitiuntur T; leg. afficimur? || si eui] sicut V || 13 prae- 
ceentur R || 14 mulierem postea A || 15 dotis inseriptione 
(cf. p. 383,16)] dotalium scriptione Beck || 16 competit A 
competebit V|| 18 et simul] et om. E! | post eam VT?| 
postea RT' vulg. | uel'ante V? in ras. || 19 seriptio- 
nem VA? conseriptione vu/g. | 20 libertate 7'^ libertati 
AR? T" | 22 libertates &' || inditium A?7'] iuditium E! V || 
quod om. vulg. || 27 nuptiali A* || 28 proprios filios V? 
in ras. || et liberos] et om. & || 33 natus V' || 38 autem 





om. E. || sanccimus RT || 40 fortasse & 


NON EGEANT AUREO ANULO 


307 


Nov. LXXVIII 4. 5 





tatis largitatem efficimus. Nobis autem omne extat 
studium subsistere libertates atque valere et in nostra 
florere et augeri republica. Etenim huius causa de- 
siderii et in Libya et in Hesperia tanta suscepimus 

δ bella et pro recta ad deum religione et pro sub- 
iectorum pariter libertate. 


CAPUT V. 


Ποιούμεϑα δὲ ξένον οὐδέν, ἀλλὰ τοῖς ἀρίστοις τῶν 
πρὸ ἡμῶν αὐτοκρατόρων ἀκολουϑοῦντες. ὥεπερ γὰρ 


Facimus autem novum nihil, sed egregios ante 
nos imperatores sequimur. Sicut enim Antoninus 


“Ἀντωνῖνος ὁ τῆς εὐσεβείας ἐπώνυμος, ἐξ ovmeo καὶ 10 Pius cognominatus, ex quo etiam ad nos appellatio 


εἰς ἡμᾶς τὰ τῆς προςηγορίας ταύτης καϑήκει, τὸ τῆς 
ῥωμαϊκῆς πολιτείας πρότερον παρ᾽ ἑκάστου τῶν ὑπη- 
κόων αἰτούμενον καὶ οὕτως ἐκ τῶν καλουμένων per- 
egrinow εἰς ῥδωμαϊκὴν εὐγένειαν ἄγον ἐκεῖνος ἅπασιν 


haec pervenit, ius Romanae civitatis prius ab uno- 
quoque subiectorum petitus et taliter ex eis qui vo- 
cantur ini ad Romanam ingenuitatem deducens 
ille hoc omnibus in commune subiectis donavit, et 


ἐν κοινῷ τοῖς ὑπηκόοις δεδώρηται, xai à γε Θεοδό- 15 Theodosius iunior post Constantinum maximum sacra- 


σιος ὁ νέος μετὰ Κωνσταντῖνον τὸν μέγαν, τὸν τῆς 
΄ - , , 2 , 2 - D , 
ἱερᾶς ταύτης πόλεως οἰκιστήν, τὸ τῶν παίδων δί- 
καιον πρότερον αἰτούμενον ἐν κοινῷ δέδωκε τοῖς ὑπη- 
κόοις, οὕτω καὶ ἡμεῖς τοῦτο δὴ τὸ τῆς παλιγγενεσίας 


τε καὶ τὸ τῶν χρυσῶν δακτυλίων ἑκάστῳ τῶν «i-20lositatis praebens occasionem et manumissorum in- 


τούντων διδόμενον καὶ ζημίας παρεχόμενον ἀφορμὴν 
καὶ πολυπραγμοσύνης καὶ τῆς παρὰ τῶν ἐλευϑερωτῶν 
δεόμενον αὐθεντίας ἅπασιν ὁμοίως τοῖς ὑπηκόοις a- 


tissimae huius civitatis conditorem filiorum prius ius 
itum in commune dedit subiectis, sic etiam nos 
oc videlicet regenerationis et aureorum anulorum 
ius unicuique petentium datum et damni et scrupu- 
digens auctoritate omnibus similiter subiectis ex hac 
lege damus. Restituimus enim naturae ingenuitate 
dignos non per singulos de cetero, sed omnes dein- 


τόϑεν δίδομεν. ἀποκαϑίσταμεν γὰρ τῇ φύσει τοὺς ceps qui libertatem a dominis meruerunt, ut et hanc 
τῆς εὐγενείας ἀξίους ov xaJ' ἕνα τὸ λοιπόν, ἀλλὰ 25 magnam quandam et generalem largitatem nostris 


πάντας ἐφεξῆς τοὺς ἐλευϑερίας παρὰ τῶν κεκτημένων 
ἀξιουμένους, ἵνα καὶ ταύτην μεγάλην τινὰ καὶ γενικὴν 
ἐμέαν τοῖς ἡμετέροις ὑπηκόοις προΞϑείημεν. 
(Ἐπέλογος.) Ὅσα τοίνυν ὑπὲρ τῆς τῶν ὑπηκό 


ὑπηκόων 
»ϑρωπίας παρέστη τῷ ἡμετέρῳ κράτει κἀν τῷδε 30 gentia placuerunt nostrae clementiae per 


τῷ νόμῳ, ταῦτα ἡ σὴ ὑπεροχὴ μανϑάνουσα τοῖς ἡμε- 
Fw ὑπηκόοις ἱκατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλι» 

ποιησάτω διὰ προγραμμάτων οἰκείων ἐνταῦϑά 
τε καὶ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, ὥςτε μαϑεῖν ὅτε τῶν ἡμε- 


subiectis adiciamus. 


(Epilogus.) Quae igitur pro subiectorum — 
egem, 
haec tua celsitudo cognoscens nostris subiectis fa- 
ciat manifesta per programmata propria et hic et 
in provinciis, ut discant quia nostrorum subiectorum 
per omnia curam habemus ea quae pro utilitate 


τέρων ὑπηκόων ἐφ᾽ ἑκάστης κηδόμεϑα τὰ πρὸς λυ- 85 eorum sunt sancientes. Valebit autem lex haec in 


σιτ. αὐτῶν νομοϑετοῦντες. κρατήσει δὲ ὁ νόμος 
ἐν yes ise ἅπασι καὶ τοῖς μετ᾽ αὐτὸν ἀποβαί- 
vovg. ϑέμασι᾽ τὸ γὰρ φϑάσαν ov περιεργαζόμεϑα. 

Dat. xv. k. Febr. CP. imp. dn. lustiniani pp. A. 
ann. XII. Apione v. c. cons. 


[a. 539] anno XII. 


subsequentibus omnibus et eis qui post eam emer- 
serint casibus; quod enim recessit non perscrutamur. 


Dat. kal. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
dibus viro clarissimo consule. 





efficiemus: verum omne nobis studium id 
publica et | 


et valeant et vim habeant utque in nostra re- 


it, ut libertates ; 
floreant et augeantur. Ruin facis desiderii gratia et in Libya et iu Occideute tanta. bella 
suscepimus cum pro recía de deo opinione tum pro subiectorum libert 


ate. 


V. Neque vero novi quicquam facimus, sed optimos eorum qui ante nos fuerunt imperatores se- 


— delata. est, Romanae civitahs ius, 
ex peregrinorum qui vocantur síatu 


Sicut enim Antoninus qui ex pietate cognomen habuit, a quo quidem ad nos quoque ista appel- 
uod aníea unicuique subiectorum petendum erat atque ita demum 
Romanam ingenuitatem ducebat, omnibus in commune subiectis 


donavit, et Theodosius iunior post Constantinum magnum, sanctae huius civitatis conditorem, ius libero- 
rum quod antea impetrandum erat in commune subiectis dedit, ita nos quoque illud quidem ius restitutio- 
nis natalium et aureorum anulorum, quod unicuique petenti dabatur et damnorum atque ambagum copiam 


praebebat et manumissorum auctoritate indig 
naturae eos qui ingenuitate digni sunt non singu 


ebat, omnibus pariter subditis ilico damus. . Restituimus enim 
los in posterum, sed omnes deinceps qui libertate a do- 


—— ut et hanc magnam et generalem liberalitatem subiectis nostris impertiamus. 
pilogus. Quaecumque igitur- pro subiectorum. commodis hac quoque in lege potentiae nostrae 


t, ea tua sublimitas cognoscens subiectis nostris [in hac felici civitate] per edicta 


propria et hic 


et in provinciis manifesta faciat, ut intellegant nos subiectis nostris omni tempore — quae ad 
i 


eorum pertinent sancientes. Valebit autem lex in omnibus qui futuri sunt cas 


quique post 


eam emerserint ; neque enim id quod praeteriit sollicitamus. 





1 vzxóo»] subiectorum pariter ς ἢ 10 “ντωνῖνος ὁ 
τῆς εὐσεβείας ἐπώνυμος} immo M. Antoninus Caracalla 
(cf- Dig. 1,5,11) | 11 κατήεε L | 13 αἰτούμενον] petitus c ἢ 
peregrinon ML || 14 ἄγον Haloander] ἄγων libri || éxei- 
vos] ille hoe | 15 Θεοδόσιος] Cod. 8, 58 (59), 1 | 21 agoo- 
μὴν} μὴν καὶ παρεχό (παρεχό del. L!) Γ, | 23 αὐϑεν- 
τείας L | αὐτόϑεν] ex hac lege ς | 24 ἀποκαϑιστῶμεν L || 
30 x&v τῷδε τῷ νόμῳ ML) per hanc legem ς | 31 ταῦτα] 

it Zachariae 


δηλοῦταε malit riae sine causa || 32 post ὑπηκόοις 
verba ϑείημεν" ὅσα τοίνυν — τῷ ἡμετέρῳ κράτει 


(v. 28 —30) err. rep. M' | κατὰ --- πόλιν omissa in ς seclusi | 
39 subscr. om. Iul. | xv. k. Febr. M] καλάνδων Φεβρουα- 
ρέων Ath. μηνὶ φεβρουαρίῳ Theod. kal. Sept. c | CP s] 
CR - CP. M | imp. dn. Iustiniani pp. a. ann. XII. Mc] βα- 
σιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιβ΄ Ath. βασιλείας ἔτει ιβ΄ 
Theod. | 40 Apione (sic) ue. conss. M(z), ὑπατείᾳ τοῦ 
ὑπερφυεστάτου ᾿“πίωνος Theod. ὑπατείας Vdnicvos Ath. 


1 efficiemus R? vulg. | omnem V commune £! || existat 
R |3 et huius enim V! | *causa desiderii] causae (om. V) 
desiderio libri | 4 libia RVT | esperia — 9 sequimur 
scr. R* in ras. 2 versuum | 5 ad] a A(3), corr. E? || pro] 
de T', om. R(?) | 12 petitus] petitum vulg. || 13 peregri 
V:|16 prius ius petitum] post inspectum A | 19 uni- 
que Καὶ | 20 praebens 7* vulg.] praebentem R'!T'!V prae- 
bentes R? | indigens 7'? vulg.] indigentem E VT'! | 21 ex] 
et RT! del. T? | 22 ingenuitatem V || 24 et hanc] et hane 
nostram V, et om. RT' | 32 per programmata] propter 
gramata R | 34 pro om. V! | 35 sunt om. V | lex haec 
VT] haec lex R vulg. | 36 qui] quae £* | post eam] postea 
V?T | 39 subscriptionem praestant V Bamb. 1 Ambra- 
censis | sep. Bamb. I Ambr. septemb. V | eap. V | impr. 
don.lust. V imp. dnn. Iustin. Bamb. 1 imp. dónus lust. 





! Ambr.|| 40 consule ante Apione coll. Bamb. 1 || uiro cla- 
| risimo V uc. 1. clarissimo Abr. 





49* 


Nov. LXXIX pr. 1 


380 


APUD QUOS OPORTEAT 





08 
ΠΑΡΑ ΤΙΣΙ ΧΡῊ AIKAZEZOAI 
MONAXOYZ ΚΑΙ AXKHTPIAX. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Μηνᾷ τῷ ἀἁγιωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ 
καὶ οἰκουμενικῷ, πατριάρχῃ, 

{(Προοέμεον. Πρᾶγμα μαϑόντες ἐπὶ ταύτης τῆς 
βασιλίδος πόλεως οὐκ ὀρϑὸν γέίνεσϑαι φήϑημεν κοινῷ 
vóuqQ τοῦτο ϑερασεῦσαε, ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ ταύτης 
τῆς εὐδαίμονος 
ὑπήκοον ἐκτείνοντες. τινὲς γὰρ τὴν τῆς ὀρϑοδόξου 
πίστεως σεμνότητα βουλόμενοι διαφϑείρειν, εἴ τινα 
δίκην ἔχοιεν δῆϑεν ἢ πρὸς μοναχοὺς ἢ πρὸς ἀσκη- 
τρίας, προβίασε τοῖς πολιτικοῖς ἄρχουσιν, οἱ δὲ ἐκστέμ- 


πουσε πράκτορας ἀξιοῦντας ἔνδον τε γενέσϑαι τῶν 1ῦ 


ἱερῶν τόπων καὶ μοναχοὺς ἐξέλκειν καὶ μοναστρίαις 

x , ξ- ar * , 

ἤτοι - κητρίαιβ ἐνοχλεῖν ἴσως καὶ ἀϑεάτοις οὔσαις" 
- «r ^ ^ - 

καντευϑεν υβριν τε xai σύγχυσιν οὐ μικρὰν τοῖς 


προβκυνητοῖς γέίνεσϑαι τόποις. 


LXXIX. Auth.LXXX. Coll. VI tit. 7 


KR APUD QUOS OPORTEAT: 
CAUSAM DICERE MONACHOS ET 
ASCETRIAS K 


5 Idem Aug. Menae beatissimo archiepiscopo et 
generali patriarchae. 


. (Praefatio) Rem cognoscentes non rectam fieri 
in hac regia civitate communi lege aestimavimus hoc 
mederi, incohantes quidem ab hac felicissima civi- 


πόλεως, sis ἅπασαν δὲ αὐτὸν cTivi0tate, in omnia vero eam quae subiecta sunt disten- 


dentes. Quidam enim volentes corrumpere ortho- 
doxae fidei honestatem, si quidam litem habuerint 
quasi cum monachis aut ascetriis, civiles iudices 
interpellant, at illi mittunt executores praesumentes 
accedere intra loca sancta et monachos trahere at- 
que monastrias vel ascetrias inquietare, forsan eas 
quae non videntur: et hinc iniuriam et confusionem 
non parvam adorabilibus fieri locis. 


CAPUT I. 


Διὰ τοῦτο τοίνυν ϑεσπίζομεν, εἴ τις οἱανοῦν ἔχοι 20 


δίκην πρός τινας τῶν εὐλαβεστάτων ἀσκητῶν ἢ τῶν 

ἱερωμένων παρϑένων ἢ γυναικῶν ἐν μοναστηρίοις 

- 2 - - , , E 

ὅλως οὐσῶν, τῷ. ϑεοφιλεστάτῳ πόλεως ἑκάστης ἐπι- 
, , 2 , * ^ 4 

σκοπῳ προριέναι, τὸν δὲ. πέμπειν καὶ μετὰ πάσης 


σεμνότητός τε καὶ. εὐσχημοσύνης τὰ περὶ τῆς τῶν 25 


προρώπων παρουσίας διατάττειν, εἴτε δέοι διὰ τῶν 
ἡγουμένων εἴτε. διὰ τῶν — εἴτε δι᾿ ὁτέ- 
ρων τινῶν παραγένεσϑαι" αὐτὸν δὲ μετὰ τῆς iega- 
τικῆβ σεμνότητος τὸ πρᾶγμα ἐξετάζειν καὶ κρίνειν, 


Propterea igitur sancimus, si quis quamcumque 
habuerit causam cum aliquibus venerabilibus sancti- 
monialibus aut sacratis virginibus aut mulieribus 
omnino in monasteriis consistentibus, deo amabilem 
civitatis illius episcopum interpellet, ille vero mittat et. 
cum omni honestate quae sunt de personarum prae- 
sentia disponat, sive oportet per abbates sive per- 
responsales sive per alios quoslibet hoc fieri; ipse 
vero cum omni veneratione sacerdotali causam exa- 
minet et iudicet, et civiles non sint penitus eis iudi- 


xai πολιτικοὺς. μὴ εἶναι παντελῶς αὐτοῖς δικαστὰς 30 ces neque confundant eorum honestatem, cum idonei 


μηδὲ καταισχύνειν τὴν αὐτῶν σεμνότητα, ἱκανῶν 
ΕΣ c , 
ὄντων τῶν ϑεοφιλεστάτων ἑκάστης πόλεως ἐπισκόπων 


sint deo amabiles singularum civitatum episcopi et 


Nov. LXXIX (Authent. L.X XX — Coll. VI tit.'1: gloss.) Graece extat in M (om. L praeter rubricam cf. ad 390,16). — 


Epit. Theod. 19, Athan. 1, 15 (inde Coll. const. eccl. III 1, 15)), Nomoc. XIV tit. 9, 1 p. 536 Pitra. 


const. LXXIII. 


Julian. 





LXXIX. 


APUD QUOS CAUSAM DICERE OPORTEAT MONACHOS 
ET SANCTIMONIALES. 


Idem Augustus Menae sanctissimo archiepiscopo et patriarchae universali. 


Praefatio. Hem non iustam comperti in. hac regia. urbe committi. existimavimus. communi lege 


eam sanandam esse, uf initium quidem caperemus ab hac felici urbe, ad omne autem imperium. nostrum 
eam extenderemus. Nonnulli enim, orthodoaae fidei gravitatem. minuere volentes, si quam forte litem sive 
cum, monachis sive cum sanctimonialibus habent, civiles iudices adeunt, hi autem. eaecutores mittunt , qui 
sacra loca. intrare et monachos. extrahere et sanctimonialibus. sive. ascetriis. molestiam exhibere audent, 
quas forte ne videre quidem liceat: atque inde non exigua iniuria et perturbatio adorandis locis infertur. 
L Propterea igitur sancimus, $i quis qualemcumque litem habeat. cum quibusdam. ea: religiosissimis 
monachis vel ea consecratis — mulieribusve quae omnino in monasteriis sunt, ut deo carissimum . 
civitatis cuius est episcopum adeat, is autem mitíat et cum omni gravitate atque honestate. guae ad per- 
sonarum praesentiam pertinent statuat, sive praesules sive apocrisiarios sive quos alios illorum nomine 
comparere oportet; ipse vero cum sacerdotali gravitate causam ezaminet et liiudicet , neve sint omnino 
civiles iis iudices neu gravitatem eorum ignominia afficiant, cum deo carissimi cuiusque civitatis episcopi 





lrubr. Περὶ μοναχῶν δικαζομένων Theod. | 2 χρὴ 
ML) δεῖ Ath. | 3 καὶ ML] ἢ Ath. || 10 αὐτὸν M!] αὐτὸ 
M? (cf. 389, 24) || 12. τινα] quidam (i. e. v«ves) ς || 17 καὶ 
om, e || 18 xdvvevOev] ὥστε ἐντεῦϑεν malit Zachariae ἢ 
21 ἀσκητῶν M Nomoc. XIV tit.] ἀσκητριῶν ex ς Zachariae 
non recte (cf. 390, 2) || 29. ἑκάστης] illius e | 25 τε καὶ 
— 29 σεμνότητος bis scr. τε καὶ εὐσχημοσύνης 
om. ς ἢ 28 παραγίνεσϑαι] hoe fieri ς || uez& 5s] cum 
omni (i e. μετὰ πάσης) & 





1 E LXXI (sic) V | 2 oportet VT' || 4 assistrias R 
asistrias 7} asisterias 7.2 ascitriarios V | 5 menne V 


| meme 7᾽ | 6 generali om. E || 9 ab hae 7? vulg.] a. RV 
hae T'| felieissima hae ciuitate A? felieissima ciuitate 
hae V || 10 omnia uero 15] omni ucro R'V!'7" omni 
uero loco V? omnia uero loca 7'5vulg. | eam RT'!] ea 
VT*|.11 corrumpere] eorum rumpere. &7' ||hortodoxe 
V || 12 si quidem V? vulg. (si quandam Beck) || 13 asi- 
steriis 1) VT'? asistis 7* || 16 monastrias 73] monastias 
V! monasteria RV? T' ! ascisterias V asistrias RT || in- 
quietate V! inequitare /& inquieta & 7'' || 17 iubentur 
RV*]| 18 loeis fieri || 24 illius V7" vulg.] om. RT. ||. 
intérpellet] terpellet in ras. V || 25 cum] eum V^ || 27 re- 
»««ales Zi! | 29 eis penitus £ | 31 sunt V 





CAUSAM DICERE MONACHOS 


389 


Nov. LXXIX 1—3 





— 


καὶ τὰ περὶ τῆς δίκης καὶ τὰ περὶ τῆς ἀσφαλείας τῶν 
δικῶν διατυποῦν καὶ κρίνειν αὐτὰς σεμνῶς τε καὶ 
ἱερατικῶς κατὰ τοὺς νόμους τοὺς ἡμετέρους καὶ τοὺς 
ϑείους κανόνας. οὕτω γὰρ καὶ οἵ viva. λόγον ἔχειν 
οἰόμενοι τεύξονται τῶν δικαίων, καὶ ἡ σεμνότης τῶν 
ἱερῶν ἄϑικτός τε καὶ ἀκέραιος φυλαχϑήσεταε, 


quae de lite sunt et de cautela iudiciorum disponere 
et iudicare honeste atque sacerdotaliter et secundum 
leges nostras et sacratissimas Sic enim et 
qui aliquam rationem habere putant merebuntur iu- 


5stitiam, et honestas sacratorum inviolata integraque 


servabitur. 


CAPUT II. 


Κοινὸς τοίνυν ὃ νόμος ἔστω, καὶ ἐχέτω τὴν φυλα- 
κὴν παρά τε τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων τῶν ἐν aná- 


Communis igitur sit lex habeatque custodiam et 
a gloriosissimis praefectis qui per cunctas existunt 


σαις ὄντων ταῖς διοικήσεσι (τῆς τα lAÀvoídos φαμὲν — diocesis (et Illyrici dicimus et Libyae Italiaeque et 
xal “ιβύης ᾿Ιταλίας τε xai τῆς — ὅλης) τῶν 10 Occidentis totius) et a gloriosissimis praefectis utrius- 


τε ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων τῆς ἑκατέρας Ῥώμης τοῦ τε 
μεγαλοπρεπεστάτου πραίτωρος τῶν δήμων καὶ τῶν 
ἀρχόντων τῶν ἐθνῶν καὶ τῶν αὐτῶν τάξεων, ὥςτε 
μηδεμίαν αὐτοῦ γενέσϑαι παντελῶς παραφϑοράν, 


que Romae et magnificentissimo praetore populorum 
et iudicibus gentium eorumque officiis, et nulla eius 
fiat omnino corruptio, sed integra ad honorem reve- 
rentissimorum monachorum custodiatur. Haec autem 


ἀλλὰ ἀκέραιον αὐτὸν πρὸς τιμὴν τῶν εὐλαβεστάτων i5 etiam tua beatitudo cognoscens et ipsa custodiat in 


μοναχῶν φυλάττεσθαι. ταῦτα δὲ xai ἡ σὴ μακαριό- 
τῆς μανϑάνουσα αὐτή τε παραφυλαξάτω ἐπὶ ταύτης 
τῆς εὐδαίμονος πόλεως καὶ τῶν αὐτῆς εκίδων 


— γράμμασέ τε χρησάσϑω πρὸς τοὺς ελεῖς τῶν πό- 


λεων μητροπολέτας ὧν αὐτὸς ἀναδέδεξαι τὴν χειρο- 20 


τονίαν, προτάττουσα τῶν οἰκείων γραμμάτων τόνδε 
ἡμῶν τὸν ϑεῖον νόμον" οἱ δὲ vois ὑπ᾽ αὐτοὺς ἐπι- 
σκόποις ταῦτα μηνύσουσιν, ὥςτε ἐξ ὀλίγου τούτου τοῦ 
γράμματος μίαν συνέχειαν. τοῦ νόμου ἅπασαν 


δίκας ϑεσπίζομεν τὰς μοναχοῖς ἐπαγομένας, ὥςτε. μὴ 
τὴν διάνοιαν αὐτῶν ἀπασχολεῖσθαι περὶ τὰς τῆς δίκης 
φροντίδας, ἀλλὰ ϑᾶττον ἀπαλλαγέντας τῶν ϑειοτέρων 
ἔργων ἀντέχεσϑαι. 


hac felicissima civitate et eius confiniis (et litteris) 
utatur ad deo amabiles civitatum metropolitas, quo- 
rum ipse suscepisti ordinationem, praepone;$ pro- 
priis litteris hanc nostram sacram legem; ve;uam illi 
sub se constitutis episcopis haec nuntient, ut ex 
paucis litteris una continuatio legis ad omnem per- 
veniat dicionem. Sed etiam accelerari lites sanci- 
mus monachis illatas, ut non mens eorum occupetur 
circa litis sollicitudinem, sed velociter liberati sacris 


προελθεῖν τὴν ὑπήκοον. ᾿Αλλὰ καὶ jos iun τὰς 25 operibus obsecundent. 


CAPUT Ill. 
"ero τοίνυν ὃ παρὰ ταῦτά τι πράττων, εἰ uiv 30  Sciat igitur qui praeter haec aliquid egerit, si qui- 


ἄρχων εἴη ὁ τοιαύτην ἐνεγκεῖν ψῆφον ϑαρρήσας, ὡς 
F τε ἀρχῆς — νον, sls pA τὸ $5». ἐξυβρί- 
σας, ποινῇ τε decem librarum auri ἅμα τῇ αὐτοῦ 
τάξες: pea τ ρα τῷ ἱερωτάτῳ ἡμῶν δοθϑησομένῃ 
ταμιείῳ. οἱ δέ ys πράκτορες οἱ τολμήσαντες προς- 
αγαγεῖν ὕλως ὑπόμνησιν ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν " 
στάτων ἐπισκόπων κωλυέσϑωσαν xci κα ἐσϑω- 
σαν ἐν vois καλουμένοις δεκανικοῖς, ποινὰς τὰς προς- 
ηκούσας ὑφέξομτες καὶ ἐκβιβασμὸν οὐδενὲ τὸ λοιπὸν 
προςξαγαγεῖν συγχωρούμενοι. 


35 tissimo nostro danda aerario; 


dem iudex sit qui talem proferre sententiam prae- 
sumpserit, quia ab administratione repellitur tam- 
uam divinitati contumeliam faciens et poena decem 
li auri una cum officio suo multabitur sacra- 
io; executores autem 
[ope εἰ τὸν offerre omnino admonitionem ab ipsis 

eo amabilibus episcopis prohibeantur et retrudantur 
in locis quae decanica nuncupantur, pes compe- 
tentes passuri, exactionem nullam de cetero agere 


40 permittendi. 





sufficiant ad ea quae lites litiumque cautionem spectant definienda easdemque graviter et sacerdotaliter 
secundum leges nostras et divinos canones diiudicandas. lta enim et qui iusta ratione sese uti existimant 


ius — consequentur, et sacrorum gravitas integra 


igitur lex sit, at. 


aíque incolumis servabitur. 
que custodiatur et a gloriosissimis praefectis qui in omnibus sunt 


Communis 
dioecesibus (lllyrici dicimus et Libyae et Italiae et totius Occidentis) et a gloriosissimis praefectis utrius- 


que. Romae et a. 


simo praetore plebis et praesidibus provinciarum eorumque officiis: ne ullam 
omnino corruptionem patiatur, ^ ut cx ape ad y^ * — 


ifatem religiosissimorum monac. m servetur. 


Haec autem tua iom μιὰ beatitudo cognoscens et ipsa in hac felici urbe eiusque confiniis custodiat et lit- 


teris utatur. ad 


caros civitatum metropolitas, quorum ordinationem ipse susc 


, praemissa litteris 


proprüs. hac sacra lege nostra: illi autem haec episcopis sub se constitutis nuntiabunt, ut ex brevi hac 


scriptione unus legis tenor per omnes 
celerari sancimus dtes uae monachis as 
ocius nne operibus divinis vacent. 


Sciat igitur qui quid adversus haec egerit, si 
ferre ausus sit, fore ut et magistratu exuatur, quippe qui 
auri una cum officio suo multetur sacro nostro aerario praestanda. 


agetur regiones nostrae dicioni subiectas. Quin etiam ac- 
tur, ne animus eorum litis curis occupetur, sed ut iis quant- 


uidem 


1 magistratus sit qui eiusmodi sententiam 
iniuria 


ecerit, et poena. decem librarum 
cutores vero qui omnino com- 


monitionem. afferre ausi sint, ab ipsis deo carissimis episcopis prohibeantur et recludantur in decanicis 


quae.vocantur poenas dignas subi 


furi, neve iis executionem cuiquam inferre in posterum concedatur. 





.2 αὐτὰς om.c ,10 sg. τοῦ ve ἐνδοξοτάτον ὑπάρχου 
τῆς πρεσβυτέρας δώμης M?|| 11 ὑπάρχων cum M* vulg.]] 
18 αὑτῆς Scrimger] αὐτῇ M || 23 τούτου om. ς | 33 ποινή 
M] 34 — Serimger er s] ϑησομένη. M | 35 οἱ 
δέ Zachariae (cf. «)] εἰ δέ M | 39 καὶ om, s || οὐδενὲ M 
(cf- T'heod.)] nullam (i.e. οὐδένα) ς 





.2 honestate RA | sacerdoliter R! | 4 rationem V vulg.] 
ratiocinationem RT'| putant 7] putantur RVT" vulg. | 
5 integrataque K? integra R'| S a om. R ἢ 9 illirici T 





illiriaei V iliriaei Καὶ | libie RV 7T | 12 et nulla] ut nulla 
Osenbrüggen || eis VT | 15 tua etiam R ἢ beatitudine V' 
16 confiniis vulg.] confinia /ibri| et litteris addidi (sim. 
Beck) | 17 ad] a T, om. R* | 18 —— oa Ty y? 
ipse V|| praeponens VT] proponens A vulg. anc] 
Er y: ἊΣ ettam] etiam oi V^ | 23 illabatas V illibatas καὶ 
inlibatas Τὸ | 30 Seiant V vulg. | egerint V' vulg. ἢ 
32 quiaministratione R' quia a ministratione A* || re- 
pelletur vulg. | 35. dando V^ damus T'! | errario RT" | 
38 quae om. V' | deeanea A! decanecea R*T'? deean- 
tiea V* caneea (caniea pr. 7' 


Nov. LXXX pr. 


390 


DE QUAESTORE 





(QEmihloyos.) Τούτου κρατοῦντος τοῦ νόμου, εἴ τις 
] - γ ᾿ - » ᾿ 
σιρός τινα τῶν εὐλαβεστάτων μοναχῶν ἢ παρϑένων 
^ - «f , M , 
ἢ γυναικῶν ὅλως ἱερωμένων καὶ ἐν εὐαγέσε uova- 


(Epilogus. Hac valente lege, si quis cum ali- 
quo reverentissimorum monachorum aut virginum 
aut mulierum omnino sacratarum et in venerabilibus 


στηρίοις οἰκούντων ἔχοι. περὶ γὰρ δὴ κληρικῶν xai monasteriis habitantium habuerit causam. De cle- 
τῆς τάξεως τῆς ἐναγωγῆς τῆς αὐτῶν ἤδη νόμους éyoá- 5 ricis etenim et ordine conventionis eorum iam leges 
ψαμεν, ods κρατεῖν καὶ κυρίους εἶναι κατὰ πάντα fov- X conscripsimus, quas valere et firmas esse omni vo- 
λόμεϑα τρόπον. lumus modo. 
Scripta exemplaria Iohanni viro gloriosissimo prae- 
fecto sacro Orientis praetorio secundo, ex consule 
100rdinario et patricio. Scripta exemplaria Basilidi 
gloriosissimo magistro sacrorum officiorum. Scripta 
exemplaria Longino gloriosissimo praefecto urbis. 
Dat. v. id. Mart. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Apione v. c. consule. 


Dat. νι. id. Mart. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XII. Apione v. c. cons. [a. 539] 





| { 15 
IIEPI TOY QUAESITOROS. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν 

€ - Ἂν ^ « , 

ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων (0güwapiowv) 
καὶ πατρικίῳ. 


LXXX. Auth LXXXI. Coll.VI dit. 8 
R DE QUAESTORE R 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo ex consule et patricio. 


(Hoooíuiov) 4d μετὰ τῆς ἐκ ϑεοῦ βοηϑείας 20 
πᾶσαν ποιούμεϑα πρόνοιαν τοῦ τὸ ὑπήκοον τὸ παρὰ 
τῆς αὐτοῦ φιλανϑρωπίας παραδοϑὲν ἡμῖν ἀβλαβὲς 
φυλάττεσϑαι. τοιγαροῦν καὶ νόμους τίϑεμεν πάσης mus ommi in eis curantes iustitia, et quod paulatim 
ἐν αὐτοῖς ἐπιμελόμενοι δικαιοσύνης, καὶ τὸ κατὰ μι- — labitur reparare festinamus, insuper etiam admini- 
κρὸν ὀλισϑαῖνον ἀνακτᾶσϑαι σπεύδομεν, καὶ πρός γε 25 Strationes invenimus, quae castigantes quod inorna- 
καὶ ἀρχὰς ἐπινοοῦμεν, αἵπερ σωφρονίζουσαι τὸ àxo- tum est mediocriora faciunt delicta. Quale videlicet 
σμοῦν μετριώτερα ποιοῦσι τὰ πλημμελήματα. ὁποῖον aliquid praetores populi in hac fecimus magna urbe, 
δή τι τὸ τοῦ πραίτωρος τοῦ δήμου κατὰ ταύτην πες utilissimum ex ipso rerum experimento omnibus regiam 
ποιήκαμεν τὴν μεγάλην πόλιν, λυσιτελέστατον ἐξ av- ^ hanc civitatem nostram habitantibus approbatum. 
τῆς τῆς τῶν πραγμάτων πείρας ἅπασε τοῖς τὴν βα- 80 
σιλίδα ταύτην ἡμῶν πόλιν οἰκοῦσιν ἀποδειχϑέν. 


Praefatio. Semper cum dei auxilio omnem 
facimus providentiam, ut subiecti ab eius clementia 
traditi nobis illaesi serventur. Itaque et leges poni- 


Nov. LX X X (Authent. LX XXI — Coll. VI tit. 8: gloss.) Graece extat. in ML, cap. 1 $1—10 in B 6, 6,5—14 
(B* p. 108 Zach.), eadem passim immutata et decurtata habet Epan. 5, 1—10. — Epit. Theod. 80, Athan. 4, 14. 
Iulian. const. LXXIV. 





Epilogus. Ceterum haec lez valeat, si quis cum aliquo religiosissimorum monachorum sive vir- 
ginum vel omnino mulierum consecratarum et in venerabilibus monasteriis habitantium litem habeat. De 
clericis enim deque eo quo conveniendi sint ordine iam leges conscripsimus, quas valere atque ratas esse 
omnibus modis volumus. 





; LXXX. 
DE QUAESITORE. 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ea: consule (ordinario) et patricio. 


Praefatio. Semper cum dei auxilio omnem curam adhibemus, ut subiecti ab eius benignitate 
nobis traditi illaesi conserventur. Itaque et leges ponimus in. quibus iustitiae omnibus modis prospicimus, 
et id quod paulatim labitur ut instauremus operam damus, et praeterea magistratus quoque excogitamus 
qui quae importune fiant castigando delicía pauciora reddant. Cuius generis praetorem plebis in hac 
magna urbe instituimus, rem utilissimam ex ipsa rerum experientia omnibus qui hanc regiam urbem 





5 νόμους] Cod. 1, 4, 29 (cf- Nov. LXXXIII pr.) || 
13 subscr. om. lul. || dat. vr. id. mart. M] dat. v. id. 
mart. ς ἐγράφη μαρτ. (v. l. εἴδοις μαΐαιθ) Ath. ἐξεφω- 
νήϑη μηνὶ μαρτίῳ Theod. ΟΡ. — conss. M (c)] βασι- 
λείας ᾿Ιουστινεανοῦ τὸ «B' ὑπατ. ᾿4πίωνος Ath. ὑπα- 
τείᾳ ᾿Δπίονος Theod. | 16 rubr. Περὶ τοῦ quaesitoros 
Theod.] Περὶ τοῦ κοιαίστωρος (κουαίστωρος v. l. Ath.), 
index L, Ath. Epan. (Περὶ xvéavogos 1,3; vid. ad v. 19), 
De quaestore ς De officio quaesitoris Zul.; Περὶ τάξεως 
(τάξεως om. indez M) κοιαίστωρος καὶ τῶν βοηϑῶν 
αὐτοῦ καὶ τῶν ἀντιγραφέων perperam substituta 
rubrica tituli B 6,6. Om. rubr. L' ubi inscriptio (11—19) 
iungitur rubricae praecedentis novellae numero 09" eraso 
et πὲ adscripto (vid. infra ad v. 19) || 17 inser. Ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Κωνσταντινουπολίταις Ath. | βασιλεὺς] αὐτο- 
κράτωρ ἰουστινιανὸς: — add. L || ὑπάρχω L || 18 ὀρδι- 
ναρίων addidi, ὀρδιναρέῳ Zachariae || 19 post inscr. Τὴ 
inserit Περὶ κυέστορος. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ἰωάννη pp. 
ἀπὸ ὑπάτων ἢ 20 ἐκ ϑεοῦ LAth.] ἐκ vov ϑεοῦ Theod. 
τοῦ ϑεοῦ M(s?)| 21 τοῦ τὸ] τοῦτο M || 24 ἐπιμελόμε- 





vo, M] ἐπιμελούμενοι L | 28 δή τε Msc] δὴ L || πραέ- 
τωρος M πραίτορος L || πεποιήκαμεν] Nov. XTII 


1 Hoe RT | lege om. RT || 3 sacrarum A || uenera- 
bilium RV!T' | 5 et om. R || iam om. V || 6 et firmas] 
confirmas V! firmas V? || omni volumus modo] omnino 
uolumus A | 8 gloriosissimo V] clarissimo A T vulg. 

9 *sacrorum libri | exconsule V7'] exconsuli R7? 
10 Seripta — 11 officiorum om. R || 12 praefecto urbis post 
offieiorum (v. 11) coll. VT, om. R || 13 subscr. praestant 
Bamb. I et Ambracensis || v. kal. id. Bamb. I pr. [ cv. om. 
Ambr. || dnn. Bamb. 1 dopnus Ambr. | Iust. Bamb. I 
Ambr. || 14 apinione Ambr. appinione amb. 1 || 16 De 
questore rubrica V?, om. V! | 20 omne R || 22 ponimus] 
facimus R | 23 omni in] omnino 7? omnem vuig. || eius 
RV || iustitiam vulg. | 25 inornatum Osenbrüggen] in- 
honoratum (inho«atum V' honoratum A!) libri | 26 me- 
diocriora VT'!] mediooria RT" vulg. | 27 aliquid om. R* | 
in hane fecimus magnam urbem VT in hao (ac KR!) 
felicissima eiuitate & | 28 *utilissimo libri 





DE QUAESTORE 


391 


Nov. LXXX 1. 2 





ἐκ τοίνυν ταύτης τῆς πείρας xai ἕτερόν τε ϑεραπείας 
δεόμενον προςμηχανήσασϑαΐ τε καὶ ἐξευρεῖν νόμῳ τε 
καὶ ἀρχῇ δίκαιον ἡγησάμεϑα. εὕρομεν γὰρ ὅτε κατὰ 
μικρὸν αἱ μὲν ἐπαρχίαε τῶν ἑαυτῶν οἰκητόρων γυ- 
μνοῦνται, ἡ μεγάλη δὲ αὕτη πόλις ἡμῶν διενοχλεῖται 
πλήϑουσα διαφόρων ἀνθρώπων, καὶ μάλιστα γεωρ- 
γῶν, τάς τε οἰκείας πόλεις καὶ τὴν γεωργίαν ἀπολεμι- 
πανόντων. 


Ex hoc igitur experimento et aliud quiddam medela 

egens moliri et adinvenire legi et cingulo iustum 

aestimavimus. Invenimus enim, quia paulatim pro- 

vinciae quidem suis habitatoribus spoliantur, magna 
5 vero haec civitas nostra populosa est turbis diver- 

sorum hominum, et maxime agricolarum, suas civi- 
.tates et culturam relinquentium. 


CAPUT I. 


- € o - " ^ , » “Ὁ « 
Ταῦτα ἡμᾶς εἰς τὸν παρόντα νόμον ἰδεῖν παρ- 


Haec ad praesentem legem nos respicere procura- 


εσχεύασε καὶ εἰς τὴν ἀρχὴν͵ τὴν νῦν παρ᾽ ἡμῶν σχε- 10 verunt et ad cingulum quod nunc ἃ nobis paene 


δὸν τι καινουργουμένην, ἧπερ οὐκ OxvoUusv ἐκ τοῦ 
δημοσίου καὶ σίτησιν ἐπιδοῦναι καὶ ταύτην αὐτάρκη, 
καὶ τάξιν προςκαταστῆσαι, καὶ τὸν ἐκ ῥᾳθυμίας αὐτῇ 
κίνδυνον ἐπιστῆσαι. τῇ μὲν οὖν ἀρχῇ καὶ τῷ ταύ- 


novatum est, cui non piget nos de publico et anno- 
nas et has sufficientis et officium constituere 
et ex neglegentia eius periculum relevare. Cingulo 
etenim et hoc accipienti quaestoris imponimus no- 


τήν» παραλαμβάνοντι τὸ τοῦ quaesitoros ἐπιτέϑεμεν 15 men: sic enim et initium eum invenientes (dicimus 


ὄνομα" οὕτως γὰρ δὴ καὶ oí τὴν ἀρχὴν αὐτὴν ἐξευρόν- 
τες (φαμὲν δὲ καὶ ἐν τοῖς ἀνωτάτω χρόνοις) ἐρευνά- 
δας ἐχάλουν τοὺς εἰς ταύτην ἀφικνουμένους τὴν τάξιν. 
1 Βουλόμεϑα δὲ τὸν τὴν ἀρχὴν ἔχοντα ταύτην ἀφ- 


autem priscis temporibus) inquisitores vocabant ad 
hoc venientes officium. 


1 Volumus autem cingulum habentem hoc respi- 


ορῶντα πρὸς ϑεὸν καὶ τὸ ἡμέτερον δέος καὶ τὸν νόμον 20 cientem ad deum nostrumque timorem et legem re- 


ἀναζητεῖν τοὺς ἐπὶ τῆς μεγάλης ταύτης ἐπιδημοῦντας 
πόλεως, ἐξ oíacürmore χώρας εἶεν, εἴτε ἄνδρας εἴτε 

xac, εἴτε κληρικοὺς εἴτε μοναχοὺς ἢ ἀσκητρίας, 
εἴτε τῶν ἔξω πό συνηγόρους ἢ καὶ ἄλλη 


quirere (advenientes) ad magnám hanc civitatem, ex 
quacumque provincia sint, viros sive mulieres aut 
clericos seu monachos vel monachas sive externa- 


s oíacovv | rum civitatum advocatos aut alterius cuiuscumque 


τύχης τε xai ἀξίας, xai περιεργάζεσθαι τίνες τε εἶεν 25 fortunae vel dignitatis existant, et perscrutari qui 


* 


xai πόϑεν ἥκοιεν καὶ ἐπὶ ποίᾳ προφάσει. xai εἰ μὲν 
γεωργοί, σκοπεῖν τοὺς οἷς τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων αἱ 
κατ᾽ αὑτοὺς προφήκουσιν ὑποϑέσεις, καὶ τούτοις ἐπι- 
κεῖσθαι, συντόμως τε αὐτοὺς ἀπαλλάττειν τῶν δυςκό- 


sint aut unde venerint et in qua occasione. Et si 
quidem agricolae sunt, intendere quibus nostrorum 
iudicum horum competunt lites, et his imminere, 
velociterque eos eripere difficultatibus propter quas 


λων δι᾽ ἅπερ [iv] ἐνταυϑοῖ παραγεγόνασε, xai ὅτε 30 hic venerunt, et festinanter unde venerunt eos re- 
τάχιστα τούτους ὅϑεν ἥκουσιν ἐκπέμπειν τῶν προς- mittere competentia fruentes. 


ηκόντων ἀπολαύσαντας. 


CAPUT 1]. 


Εἰ δὲ τινες εἶεν γεωργοὶ τελοῦντες ὑπὸ δεσποτείας 
καὶ δεόμενοι τούτων εἰς ταύτην παραγεγόνασε τὴν 


βασιλίδα πόλεν, παρασκευάζειν τοὺς κεκτημένους ϑᾶτ- 35 praeparare possessores citius eas 


2 - ΄ * ? Li , , 
τον αὐτοῖς διακρίνειν τὰ ἐφ᾽ οἷς ἀφίκοντο πράγματα, 
καὶ ἐκπέμπειν αὐτίκα τυχόντας τῶν δικαίων. εἰ δὲ 
€ * 2 , - , » 
ὡς εἰκὸς εἰς ἐναντίωσιν τῶν κεχτημένων παρεγένοντο 


Si vero aliqui sint agricolae constituti sub dominis 
et egentes eis ad hanc venerunt iam civitatem, 
iscernere pro 
quibus venerunt causas, et remittere merentes mox 
quae iusta sunt. Si vero forsan ad resultationem 
possessorum venerunt et adversus eos dicant causas, 





nostram incolunt probatam. Ex eadem igi 
excogitare et lege et j 


, tum magnam 


: tur experientia etiam aliud quid quod medela egeat moliri et 
tratu dignum placuit. Invenimus enim cum : 
urbem nostram molestia affici repletam diversis hominibus, et maxime colo- 


ovincias fere habitatoribus suis 


nis, qui proprias civitates et agriculturam derelinquant. 
. L Haec nos commoverunt ut ad praesentem legem spectaremus atque ad magistratum nunc a 
nobis fere novandum; cui quidem non piget ex publico et annonam dare eamque sufficientem et officium 


insuper instituere et pericuíum quod ez neglegentia redundet ei intentare. 


Ipsi igitur magistratui. eique 


moms suscipit quaesitoris nomen imponimus: ita enim etiam qui ab imtio eundem excogitaverunt 


priscis dicimus temporibus) quaesitores vocabant eos qui ad hoc officium pervenirent. 


Volumus autem 


ut qui hunc magistratum gerit ad deum et timorem nostrum et legem respiciens in eos inquirat qui in 
hac magna civitate versantur, ex quacumque sint provincia, sive viros sive mulieres, sive clericos sive 
monachos vel sanctimoniales, sive exterarum civitatum advocatos sive etiam alius cuiuslibet condicionis aut 
dignitatis homines, et sollicite scrutetur, qui sint et unde venerint et quali de causa. Et si quidem coloni 
sint, consideret αὐ quosnam ez iudicibus nostris lites eorum pertineant iisque immineat, et cito illos dif- 


ficultatibus propter quas huc venerunt liberet, et quam celerrime eos unde venerunt remittat ea quae 


par est tos. 


IL. 
rint, efficiat ut domini citius negotia propter quae 
statim dimittat. Sin vero — ie itio 


odsi qui coloni ad dominos pertineant atque iis supplicaturi ad hanc regiam urbem advene- 


venerunt dirimant, eosque ubi tus suum obtinuerint 


orte litigaturi cum dominis et adversus eos causas agant, si qui- 





5 ἐδιενοχλεῖται πλήϑους ML populosa est turbis c; 
διενοχλεῖταε πλήϑεσι Zachariae | 15 *quaétoros M 
κοιέστορος L| 11 xai om.c || ἀνωτάτοις L || 19 Bov- 
λόμεϑα — ταὐτη»} Θεσπίζομεν τὸν τὴν ἀρχὴν τοῦ 
κοιαισίτωρος (v. l. κοιαίστωρος) ἤτοι ἐ 0v ἔχοντα 
ταύτην inc. B| τὸ»] τῶ L'| 22 εἶεν εἴτε] εἴτε om. ς ἢ 
23 εἴτε μοναχοὺς M] ἢ μοναχοὺς LB Epan. | 24 ἢ xai] 
εἴτε καὶ Β', xai om.c | 26 καὶ πόϑεν»] aut unde c || 
si] oí M ἢ 30 ἂν MLB, om. Epan.c | γεγόνασι B: ἢ 
33 δεσποτείας M B^] δεσποτείαν L B* δεσπότας Epan.(2) 
quod probat Zachariae | 36 αὐτοὺς L? eas (i. e. αὐτὰ) c | 
ἀφίκοντο M Epan. c] ἀφίκοιντο LB || 31 αὐτίκα — δὲ- 
—— in litura L | δικαιωμάτων L? ἢ 38 παραγένοιντο 

pan. 





1 quidam A! | medelia V! || 2 egenus R'7' || 7 cul- 
turas R | 9 hoe R || curauerunt καὶ ἢ 11 cui om. Κ΄ || 
annosas E |] 12 *has suffieientis] adsufficientis (adsuf- 
fiunenti 7!) RVT | et officium] et del. T? | 13 ex 
T .] om. RV | Cingulo RV37'] Singulo V' cin- 
gulum V? T? | 14 etenim et] enim et T! etenim 7᾽3 || 
15 initio (vel in initio) vulg. | 16 uocabat V | 19 ha- 
bentem VT'!] habentes RT" vulg. || * respicientes libri || 
21 advenientes addidi (venientes post civitatem add. vulg.) | 
22 viros] sive viros Beck | 24 cuiusque V | 25 existi- 
mant T' | 26 uenerit R || 27 sunt VT] sint Krug. | 
29 uelociter quae V7 | 31 frugentes R! | 35 descernere 
V* | 36 inherentes 7| 37 iuxta R| 38 possessionem 
V|eo £! : 


Nov. LXXX 2—4 


392 


DE QUAESTORE 





καὶ πρὸς αὐτοὺς λέγοιεν δίκας, ei μὲν πλῆϑος εἴη, 
τοὺς μὲν πολλοὺς ἀποπέμπειν παραχρῆμα πρὸς τὴν 
χώραν δύο ἢ τριῶν καταλιμπανομένων, οἵπερ κατὰ 
τὸ τοῦ συνδίκου σχῆμα τὴν δίκην ἀγωνιοῦνται. καὶ 
οὕτω δὲ αὐτὸν ἐπικεῖσϑαι τῷ τῆς δίκης ἀκροατῇ καὶ 
παρασκευάξειν ὅτι τάχιστα τέμνειν τὰς ὑποϑέσεις, ἵνα 
μὴ μῆκος αὐτοῖς ἐγγίνοιτο χρόνου, καὶ μάλιστα γεωρ- 
γοῖς, ὧν ἢ τῷ ἐνταῦϑα παρουσία περιττὴ ἡ τὸ ἐκ 
τῆς γεωργίας σχολὴ βλάβος αὐτοῖς τε καὶ τοῖς κεκτη- 
μένοις ποιεῖ. 


si quidem multitudo sit, plures quidem remittere 
continuo ad provinciam duobus aut tribus relictis, 
qui secundum collitigantium schema litem exerceant, 
et ita eum imminere litis auditori et procurare ci- 

5tius incidi negotia, ut non longitudo eis fiat tem- 
poris, et maxime agricolis, quorum et hic praesentia 
superflua et agriculturae vacatio damnum et ipsis et 
possessoribus facit. 


10 


CAPUT TII. 


Ei δὲ οὐδὲ γεωργικὸν εἴη τὸ ἐπιδημοῦν πλῆϑος, 
ἀλλά τινες τυχὸν ἕτεροι ἢ καὶ δικασόμενοι σπιρὸς ἐτέ- 
ρους, καὶ ἐνταῦϑα χρονίζοιεν, μὴ ἐνδιδόναι, ἀλλὰ σὺν 
πάσῃ συντονίᾳ τοὺς δικαστὰς ἐπείγειν μετὰ σπουδῆς 
αὐτοὺς τῶν ἀμφισβητουμένων ἀπαλλάττειν τε καὶ 
τῶν δικῶν ἐλευϑερουμένους ἐκστέμστειν, ders αὐτοὺς 
τὰς οἰκείας χώρας τε καὶ πόλεις οἰκεῖν. Εἰ δὲ πολ- 
λάκιβ ἐνοχλήσαντος τῷ ἀκροωμένῳ τῆς δίκης ἢ τοῖς 
τῶν γεωργῶν κυρίοις τοῦ παρ᾽ ἡμῶν καταστάντος 


Si vero neque agricolarum sit adveniens multitudo, 
sed quidam forsan alii aut etiam litigaturi adversus 
alios, et hic tardent, non quiescere, sed cum omni 
instantia iudices urgere cum festinatione eos con- 


15tentionibus absolvere et litibus liberatos remittere 


suas civitates et provincias habitare. Si vero forsan 
cum institerint auditori litis aut agricolarum domi- 
nis qui à nobis statuti sunt iudices, ut litigantes 
aut observantes liberent, ipsi ad hoc differant et 


ἄρχοντος, ἐφ᾽ ᾧ τοὺς δικαζομένους ἢ προΞεδρεύοντας 20 non citius eos ant lite aut observatione liberaverint, 


ἐλευϑερῶσαι, αὐτοὶ πρὸς τοῦτο ἀναβάλλοιντο xal μὴ 
ϑᾶττον αὐτοὺς ἢ τῆς δίκης ἢ τοῦ προβςεδρεύειν αὐτοῖς 
ἀπαλλάξουσι, τηνικαῦτα αὐτὸν τὸν παρ᾽ ἡμῶν ἐπὶ 
ταύτης τῆς ἀρχῆς προβληϑέντα ἄγειν εἰς ἑαυτὸν τοὺς 


tunc ipsum qui ἃ nobis in hoc cingulo constitutus 
est deducere ad se litigantes aut egentes aliquo iure 
a possessoribus proinde non merentes, (et) exami- 
uare, et citius disponentem pro quibus illi huic 


δικαζομένους ἢ δεομένους τινὸς τῶν δικαίων mxa«o&k25magnae observant civitati ad suas remittere patrias 


τῶν κεκτημένων εἶτα μὴ τυγχάνοντας, καὶ ἐξετάζειν, 
καὶ ἐν τάχει διατιϑέντα ἐφ᾽ οἷς ἐκεῖνοι ταύτῃ τῇ με- 
γάλῃ προβεδρεύουσι πόλει πρὸβ τὰς οἰκείαβ ἐκπτέμπειν 
πατρίδας ἢ ὅλως ἐξ ὧν ἥκουσι τόπων, πάσης ἀνῃρη- 


aut omnino ex quibus venerunt locis, omnibus per- 
empto ad hoc privilegio et fori praescriptione. 


μένης πρὸς τοῦτο προνομίας ve καὶ φόρου παρα- 30 


γραφῆδ. 


CAPUT IV. 


Εἰ δὲ βίου πρόφασίν τινες ἢ δίκης αἰτίαν ovx 
΄ * , * - € , , «t 
ἔχοντες ἐπὶ ταύτης εἰσὶ τῆς ἡμετέρας πόλεως, ὥθτε 
Ἢ - - - * ^ ^ - 
διαζῆν ἢ ἐκ τοῦ μεταιτεῖν ἢ τούτου πρὸς τὰς αὐτῶν 


Si vero vitae occasionem aliqui aut litis non ha- 
bentes in hac sunt nostra civitate, ut propter victum 
aut eo quod hic ad eorum desideria non sufficiat 


ἐπιϑυμίας ovx ἀρκοῦντος ἤδη καὶ πλημμελεῖν, τὴν 35iam etiam peccent, corporum eorum statum qualis 


τῶν σωμάτων αὐτῶν κατάστασιν ὁποία τίς ἐστιν 
» , - D , 
ἐποπτεύειν, καὶ εἰ μὲν ἔρρωται αὐτοῖς τὰ σώματα, 


quis est inspicere, et si quidem valent eis corpora 
potentes autem sufficere ad laborem sunt, si qui- 





dem multi sint, plerosque eorum confestim in provinciam dimittat duobus aut tribus relictis, 


qui ad. syn- 


dicorum modum litem exerceant. Pariterque ipse immineat ei qui litem examinat atque efficiat ut quam 
celerrime causas decidat, ne per longius temporis spatium detineantur, praesertim coloni, quorum et in hac 
urbe praesentia superflua sit et otium ab agricultura damnum (am ipsis quam dominis afferat. 

Quodsi non rusticorum sit muliitudo quae advenit, sed forte alii aliqui vel etiam cum aliis 
litigaturi, iique hic morentur, id ne indulgeat, sed cum omni contentione iudices urgeat ut de industria 
eos controversiüs solvant et litibus liberatos dimittant, ut in propriis provinciis et civitatibus habitent. 
Si vero forte, cum ei qui causam cognoscit vel rusticorum dominis institerit is qui a nobis constitutus est 
magistratus, ut litigantes vel praestolantes liberent, illi rem differant ac non cito eos vel lite vel prae- 
stolando sibi solvant, tum ipse qui a nobis hoc magistratu praeditus est ad se ducat litigantes vel qui ius 
aliquod a dominis expetierunt neque impetraverunt, eosque ezaminet atque rebus propter quas illi in. hac 
magna urbe morantur celeriter. dispositis in. suas patrias vel omnino in loca unde venerunt, remittat, 
omni in his et privilegio et fori praescriptione sublata. j - 

IV. ' Quodsi qui occasione victus vel litis causa destituti in hac nostra sint civitate, ita ut vel men- 
dicando victum quaerant vel, si hoc ipsorum cupiditatibus non sufficiat, iam etiam delicta committant, cor- 
porum corum statum qualis sit inspiciat, et si robusta iis corpora sint possiutque ad laborem sufficere, 





2 πρὸς] εἰς .B* Epan. | 5 αὐτοὺς B || T γεωργοϊε] 
εωργοῖς οὖσιν Β΄ Epan. | 8 ἢ τε ἐκ] εἴτε ἐκ M || 11 *ovzs 
MLB (μὴ Epan.) | 12 ἀλλ᾽ οἵτενες B^ |; MB Epan. c] 
εἰ L| xai om. Epan. || δικασσόμενοι L^ | 18 ἐκδιδόναι 
B* ἐὰν B*w.l.|| 14 ἐπάγειν B* || 16 iode erii 
Heimbach temere | 17 χώρας τε καὶ πόλεις] civitates ct 
provincias e (cf. p. 393, 4) | 18 ἐνοχλήσαντος — 20 ἄρ- 
χοντοςῖ eum institerint — qui a nobis, statuti sunt iu- 
dices e || τῷ ἀκροωμένῳ M] vov ἀκροώμενον LB* τῶν 
ἀκροωμένων B* || vois — 19 κυρίοις M] τοὺς — κυρίους 
LB Epan.|| 22 αὐτοὺς L, om. B* v. 1. (s) | 21 τάξει B* || 
διατιϑέντα B*] διατιϑέντας MLDB* | 28 ἀποπέμπειν 
B* | 29 πάσης LB, ἔραπου. ἰ πᾶσιν Me, B* et Epan. 
v. L| 32 αἰτίαν om. «|| 33 ὥστε! as Epan. || 94 διαζη»] 
propter vietum ({. ο. διὰ ζῇ» ἢ & || ἢ ἐκ τοῦ "μεταιτεῖν 
oin. e || 30 αὐτοῦ M || 31 αὐτοῖς] αὐτοὺς IL 


4 curare V! | 5 indiei 7} decidi Beck || temporis] ipsis 
R! | 6 hie] in hie V! in hae ciuitate V? | 7 agri et eul- 
ture R'|| uocatio Z'* euocatio 7? | 11 adinueniens R' || 
12 autem V || litigantium ££ | 13 omnia (in omnia A^) 
R | 14 urguere 7" arguere A || 16 forsan cum institerint 
VT vulg.] constituerit (cum instituerit A?) forsam R || 
17 *auditores libri auditoribus Beck || dominis Beck] do- 
mini Jibri | 20 *aut litis aut V litis aut A aut litis 7} 
a litis 7'? vulg. | 21 ipse V? | qui a] quia Κ7 || 22agen- 
tes ΕΠ 23 et add. Beck || 24 *disponente V disponen- 
tes T' disponere AK vulg. || 26 exempto £ || 32 occasionem 
V? vulg.] occasione A V^T | lits Beck] lites Jbri | 
35 expectent A || 37 potentes autem] ponentes aut T'! 
potentes V! ucl potentes V? 





398. 


Nov. LXXX 4—6 





δυνατοὶ δὲ ἀρκεῖν πρὸς πόνον εἰσίν, εἰ μὲν οἰκέται 


τινῶν εἶεν, μανθάνειν τίνων εἰσὲ καὶ τούτους καὶ 
ἄκοντας τοῖς κεκτημένοις ἐκπέμπειν, εἰ δὲ ἐλεύϑεροι 


τὴν τύχην καὶ ἔκ τινων ἐπαρχεῶν ἢ πόλεων óguo- 


dem servi aliquorum fuerint, cognoscere quorum 
sunt et hos etiam invitos possessoribus transmit- 
tere, si vero liberi fortuna et ex aliquibus civitati- 
bus aut provinciis orti, hos transmittere ad provin- 


μενοι, τούτους ἐκπέμπειν εἰς τὰς ἐξ ὧν eiauv. ἐπαρχίας. 5 cias ex quibus sint. 


CAPUT V. 


Ei δὲ αὐτόχϑονες εἶεν καὶ σώμασε μὲν ἐρρωμένοις 


χρῶνται, βίου δὲ αὐτοῖς εὐπρεπὴς οὐκ ἔστε πρόφασις, 
τούτους μὴ μάταιον εἶναε τῆς γῆς ἄχϑος συγχωρεῖν, 
ἀλλὰ παραδιδόναι ϑᾶττον αὐτοὺς τοῖς τε τῶν ἔργων 


Si vero huius terrae fuerint et corporibus quidem 
validis utantur, vitae autem eis decens non est oc- 
casio, hos non frustra esse terrae onus permittere, 
sed tradere citius eos et operum publicorum artibus 


τῶν δημοσίων τεχνίταις εἰς ὑπουργίαν τοῖς τε προ- 10 ad ministerium et praepositis panificantium statio- 


εἐστῶσιν ἀρτοποιητικῶν ἐργαστηρίων xai τοῖς τοὺς κή- 
πους ἐργαζομένοις καὶ ἄλλαις διαφόροις τέχναις ἢ καὶ 


tent — - 
«7001. ϑαι καὶ τὸν ἀργὸν οὕτως ἐπὲ τὰ 
1 μεταβάλλειν βίον. 
προΞξεδρεύειν ταῖς ἐργασίαις 


κρείττω 


ὕνειν ταύτης τῆς βασιλίδος πόλεως. φειδό 
γὰρ αὐτῶν ταῦτα νομοϑετοῦμεν, ὅπως ἄν μὴ τῆς 
ἀργίας αὐτοὺς εἰς ἀτόπους πράξεις συνωθούσης οἱ νό- 
μοὲ τούτους ἁρπάζοιεν πρὸς d 
ec ἄρχουσι. Τοὺς δέ ye BeBhapu£vovs ἢ Be- 
Báa τὸ σῶμα ἢ τῇ πολιᾷ βαρεῖς τούτους ἄνεν- 


χλήτους εἶναι κελεύομεν ἐπὲ ταύτης τῆς ἀγαϑῆς πό- 


λεως παρὰ τῶν» εὐσεβεῖν βουλομένων ἀποτρεφομένους. sunt super eis agere, ut non pigri hic 
ἕκαστον ἀνερωτᾶν τίνος παρεγένοντο 25 competentia agentes ad proprias revertantur pro- 


καὶ τῶν ἃ 
»᾿ 2 - , 
χάριν, xai πυνϑανόμενον và εἰκότα ἐπ᾽ αὐτοῖς πράτ- 


τειν, ὥςτε μὴ ἀργοὺς ἐνταῦϑα καϑῆσϑαι, ἀλλὰ τὰ 


coni πράξαντας εἰς τὰς οἰκείας ἐπανελϑεῖν 
pas. 


ἐν αἷς ἰσχύουσιν ἅμα μὲν κάμνειν ἅμα δὲ 


num et hortos operantibus aliisque diversis artibus 
aut operibus, in quibus valent simul quidem labo- 
rare simul autem ali et segnem ita ad meliorem 
mutare vitam. 


εἰ δὲ τινες μὴ βουληθῶσι 151 Si vero aliqui noluerint observare operibus qui- 
als παρεδόϑησαν, τούτους i i 


bus traditi sunt, hos sectari hac regia civitate. 
Parcentes enim eis haec sancimus, ut non segnitie 
eos ad illicitos actus impellente leges eos arripiant 
ad poenas nostris tradentes iudicibus. Laesos autem 


ποινάς, τοῖς ἡμετέροις 20 aut laesas corpore aut canitie graves hos sine mo- 


lestia esse iubemus in hac bona civitate, a pie agere 
volentibus adscribendos. Et aliorum singulos inter- 
rogare, qua venerunt gratia, et inquisitis ere digna 

eant, sed 


vincias. 


CAPUT VI. 


Εἰ δέ τινες ἢ τῶν ἐπὲ ταύτης οἰχούντων τῆς πό- 30 


᾿ λεως ἢ καὶ τῶν ἔξωϑεν παραγινομένων μέμφοιντό 

τισιν ὡς παρ᾽ αὐτῶν ζημιωϑέντες κατὰ πρόφασιν 
τυχὸν τῶν λεγομένων σπορτούλων ἢ καὶ τῶν ἐντεῦ- 
Dev ἀδικιῶν, καὶ φάσκοιεν αὐτοὺς ἢ παραβῆναι τοὺς 


Si vero aliqui aut in hac habitantium civitate 
aut etiam deforis venientium culpent aliquos tam- 
quam ab eis damnificati per occasionem forte eorum 
quae dicuntur sportulae aut etiam ex hoc laesio- 
num, et dicant eos aut praevaricari pro his nostras 


ὑπὲρ τούτων ἡμῶν νόμους, ἢ καὶ χωρὶς ἀρχικῆς προς- 35 leges aut etiam sine iudiciali praecepto admonitio- 





siquidem servi sint aliquorum, comperiat quorum sint, eosque etiam invitos dominis remittat, sin liberi 
condicione sint et ex quibusdam provinciis urbibusve srofien , €0s ad provincias ex quibus sunt remittat. 

V. Quodsi indigenae sint et corporibus quidem robustis utantur nec vero victus quaerendi honestam 
causam habeant, ne patiatur eos otiosum esse terrae onus, sed celeriter o publicorum artificibus in 
ministerium eos tradat, et qui pistrinis praesunt et qui hortos colunt aliisque diversis artificiis vel operis, 
1 in quibus simul et laborare et ali itaque vitam inertem in melius mutare possint. | Quodsi qui noluerint 
permanere in operis quibus traditi sunt, hos ex hac regia urbe eaxpellat. Parcentes enim iis haec sanci- 
mus, ne eos cum inertia ad illicitas actiones impellat, leges ad poenas ent nostris magistratibus 
tradant. Verum corpore debilitatos debilitatasve vel canitie graves sine molestia esse i in hac bona 
civitate ab iis qui pie agere volunt alendos. Nam ceterorum unumquemque interroget cuius rei gratia 
advenerit, eoque comperío quae iusta sunt de iis agat, ne inertes hic sedeant, sed iis quibus opus est per- 


actis in suas provincias revertantur. 


VL Quodsi qui vel eorum qui in hac urbe habitant vel qui peregre adveniunt quibusdam ez- 


probrent se damno 


dis affectos esse forte nomine sportularum quae dicuntur vel etiam iniuriarum inde 


illatarum, eosque dicant leges nostras de his latas violasse, vel etiam sine iudiciali iussione admonitionem 





1 δυνατοὶ δὲ ἀρκεῖν] xai δυνατοὶ διαρκεῖν Epan., δυνα- 
τοί τε ἀρκεῖν Zachariae || 2 εἰσὶ] τὲ εἰσὲν L | 4 ἐπαρχιῶν 
ἢ πόλεων») civitatibus aut provinciis ς (cf. p. 392, 17) 
8 τούτοις Β΄ ἢ 10 τεχνέταις] artibus (i. e. τέχναις) ς 
1 ἀρτοποιητικῶν Μ΄ ΒΤ] ἀρτοποιικῶν LB* Epan. ἢ καὶ] 
ἢ Epan.| 12 xai] ἢ καὶ Epan.|| ἄλλαις LB* Epanm. (Ξἢ 
ἄλλοις M B* | τέχναις MB Epan. c] τεχνίταις L(?), vulg. | 
ἢ xai] ἢ om. B* Epan., καὶ om. ς || 13 ἐν αἷς — 16 ἐργα- 
σέαις bis ser. M || 14 τὰ] τὸν Epan. s | 15 μή τινες 
Epan. | 16 ἐργασίας L | 185g. αὐτοὺς μὴ τῆς ἀργίας 
B* v. L.||19 ὠϑούσης B* | 20 ἁρπάσοιεν Epan. | 22 πολιᾷ 
βαρεῖς! πόλει ἀβαρεῖς M|| 23 ἀγαϑῆς Mz] ἀγαϑῆς xai 
βασιλίδος LB φιλανθρώπου Epan.| 24 ἀποτρεφομένους] 
adscribendos (i. e. ἀπογραφομένουςὶ) ς || 25 καὶ] malim ἐπεὶ 
(vel xai yào)| ἀνερωτῶντα L ἐρωτᾶν (v.l. ὁρᾷν) B* || 
30 ἐπ᾽ αὐτῆς Epan.| 31 xai om. B' | x ἐνομένων 
Epan. | 33 σπορτούλων M (schol. B*) «| συνηϑειῶν LB 
(Epan.) | ἢ xai] xai om. L | νόμους] Cod. 3, 2, 134. 


ΠΙ. 





1 servi aliquorum Heimbach] seruilia quorum libri || 
fuerit E fuerunt T' | 4 horti V || 5 sunt νεῖ. || 6 fuerit R 
7 uite in ras. ΚΞ ui« V' | 8 onus vulg.] opus libri | 9 et 
Osenbrüggen] ut libri, om. vulg. | artibus — 17 parcentes 
enim ser. R? in ras. A versuum || artificibus vulg. | 10 et 
om. T' | stationum om. E ἢ 11 ortos T' otos E | 12 aut] 
ut R | 13 alii V | et segnem 7? inras. et se gerere R | 
15 obseruari E | operibus quidem quibus R7'! | 16 hos] 
hoe RT | sectari corruptum; leg. e? cf. p. 31,6 | 
17 *haeec] hane libri hoc vulg. | 18 actos V | impellente 
vulg.] inpellentes Τ᾽ implentes RV || erripiant V' abri- 
piant 7'vulg.| 19 penes γ͵γὶ 20 aut laesas] aut om. R ἢ 
hoe RT? | 21 esse om. V | *a] aut libri | 22 asseri- 
bentibus 7'! | 23 qua] quae V' quia Τ᾽; | uenerint T! 
vulg. | 24 hine V] 25 agentes] ad gentes V'! | proprias] 
prouintias R! | 30 aliqua V! | aut in] aut om. V ἢ 
31 aliqui R!V!] 32 leg. earum? | 33 qui V' | sportulae 
V? vulg.] sportula RV? T | ex hoe vulg.] et hoc (del. R?, 
hoe del. V3) RVT || 34 eos — 394, 10 de eis refer] ser. * 
R* in ras. 8 versuum || praeuari V! 


50 


Nov. LXXX 6—8 


394 


DE QUAESTORE 





τάξεως ὑπόμνησιν αὐτοῖς zpocayayeiv, ζητεῖν ἀκρι- 
βῶς τοὺς ταῦτα πλημμελήσαντας, ὁποίας ἂν εἶεν ἀξίας 
τε καὶ στρατείας καὶ ὑφ᾽ οἱανοῦν τελοῖεν ἀρχήν, καὶ 
τούτους ἅμα μὲν συλλαμβάνειν ἅμα δὲ μετ᾽ ἐλέγχους 
τὰς ἠπειλημένας κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους εἰβπράτ- 
τειν ποινᾶς, οὐδενὸς τῶν προξφόρων αὐτοῖς ἀρχόντων 
ἀντιποιεῖσϑαι τούτων δυναμένου. καὶ τοῦτο μὲν ἀζη- 
μίους φυλάττειν τοὺς ἠδικημένου, ἀπολαμβάνοντας 
ἅπερ παρὰ τὸν vouov ἀπήτηνται, τοῦτο δὲ τὰς ποι- 


νὰ τὰς παρὰ τῶν ἡμετέρων ὡρισμένας διατάξεων 10 


σροξαπαιτεῖν καὶ εἰς ἡμᾶς τὰ περὲ αὐτῶν ἀναφέρειν, 
2* ^ , 
ἔνϑα ἂν καὶ συνίδοιμεν δοϑησομένας. 


5minatas secundum nostras 


nem eis offerre, quaerere subtiliter haec delinquen- 
tes, cuiuscumque fuerint dignitatis et militiae et sub 
quo constituti sint cingulo, éosque simul quidem 
comprehendere simul autem post probationes inter- 
eges exigere poenas, 
nullo competentium eis iudicum defendere eos va- 
lente, et tam illaesos servare eos qui iniustitiam 
passi sunt, recipientes quae contra legem exacti 
sunt, quam poenas nostris definitas constitutionibus 
——— ac de eis referre, ubi perspexerimus 
andas. 


CAPUT VII. 


Πρὸς τούτοις δὲ xai ὅσα μέμψιν λαμβάνει παρα- 
σοιήσεως ἤτοι τῆς καλουμένης πιλαστογραφίας ἐν oiq- 


Super haec autem quaecumque querelam susci- 
piunt falsitatis seu quod vocatur falsa scriptura in 


δήποτε πράγματι, ταῦτα ἀναζητεῖν, καὶ τοὺς ἐπὶ τού- 15 quocumque collegio, haec requirere et qui super his 


τοιβ προβαγγελλομένους συνέχειν, καὶ μετὰ γραφὴν καὶ 
ἐλέγχους τιμωρεῖσϑιαε τούτους" καὶ γὰρ τῆς τοιαύτης 
ἀκροάσεως δίδομεν ἐξουσίαν αὐτῷ. εἰ δέ τιβ τῶν τὰ 
τοιαῦτα ἠδικημένων σπροβαγγείλειβ ταῦτα τῷ σπταρ 


ἡμῶν προβληϑέντι κατὰ τὸν παρόντα νόμον ἄρχοντε 20 


καὶ μὴ δικαίας τύχῃ προνοίας, ὡς ἀναγκασϑῆναι καὶ 
sis ἡμᾶς ἤτοι τὴν ἀεὶ βασιλείαν ταῦτα σροξαγγέλλειν, 
ἴστω σαφῶς ὃ τὴν ἀρχὴν ταύτην παραλαβών, ὡς αὐὖ- 
τὸς οἴκοϑεν ἀποδώσει ταῦτα τῷ παρ᾽ αὐτοῦ ῥᾳϑυ- 


enuntiantur comprehendere et post inscriptiones 
et probationes punire; sic enim huiusmodi audien- 
tiae damus potestatem ei. Si vero aliquis taliter 
laesorum adierit ordinatum secundum praesentem 
legem iudicem et non iustam impetraverit providen- 
tiam, ut cogatur ad nos et ad semper imperium 
haec denuntiare, sciat aperte qui cingulum hoc ad- 
sumit, quia ipse de suo reddet ea ei qui ab eo 
neglectus est male, quae decuerat eum a delinquente 


μηϑέντι κακῶς ἅπερ ἐχρῆν αὐτὸν παρὰ τοῦ sÀmuus-25 percipere, insuper et maiori indignatione nostra ex- 


λήσαντος λαβεῖν, πρὸς τῷ xai μείζονος ἀγανακτήσεως 
c , - ^ € , , 
ἡμετέρας πειρᾶσϑαι δικαίως οἷα τὰς ἡμετέρας κελεύ- 
σειβ ὑπερβῆναι ϑαρρήσαντα. 


perietur iuste, utpote nostras iussiones transcendere 
praesumens. 


CAPUT VIII. 


Μέγιστον δὲ πάντων ὃ τήνδε τὴν ἀρχὴν ἔχων καὶ 


Maxime autem omnium qui hanc administrationem 


διηνεκὲς τοῦτο ϑήσεται σπούδασμα τὸ καϑαραῖς ταῖς 30 habet et perpetue hoc ponet studium, puris manibus 


χερσὶν ἅπαντα πράττειν xal τοὺς ὑπουργοῦντας ἔχειν 
NE - S 4 » - ΄ , 
μὴ ῥυπῶντας μηδὲν μηδὲ αἰσχροῦ λήμματος ἐλάττους, 


ἀλλ᾽ αὐτόν τε καϑαρῶς καὶ ἐλευϑέρως ἄρχειν, καὶ εἴ 


TL τοιοῦτο παρὰ τῶν ὑπηρετουμένων πλημμελούμενον 


omnia agere et ministratores habere non sordidos 
neque turpi acceptioni paratos, sed pure et libere 
administrare, et si tale aliquid super ministris pec- 


cap. in. (—18 ἐξουσίαν αὐτῷ) er B habet Ecloga libr. I—X. Bas. (cf. Heimbach) 





sibi obtulisse, quaerat diligenter eos qui ea commiserunt, cuiuscumque sint dignitatis aut militiae et sub quo 
magistratu constituti, atque eos simul et comprehendat et re comprobata poenis secundum leges nostras 
denuntiatis afficiat, neve ullus ea competentibus magistratibus eos vindicandi potestatem habeat. Atque 
cum indemnes servet eos qui damnum passi sunt, recepturos quae praeter legem ab iis exacta sunt, tum 
vero poenas per nostras constitutiones definitas insuper exigat, et ad nos de iis referat, ut ubi placuerit 
nobis consumantur. 

VH. Praeterea autent quaecumque falsitatis vel plastographiae quae vocatur crimen in qualicum- 
que causa suscipiunt, in ea quoque inquirat et eos qui hoc nomine deferuntur. comprehendat, atque post in- 
scriptionem ac probationes poena eos roa nam eiusmodi quoque cognitionis potestatem ei damus. Si 
quis vero eorum qui eiusmodi iniuria affecti sunt magistratui a nobis per praesentem. legem instituto ea 
denuntiaverit nec tamen iustam curam tmpetraverit, ut ad nos vel qui quoque tempore est imperatorem 
ea deferre cogatur, certo sciat is qui hunc magistratum susceperit, se ipsum de suo ei qui male ab ipso 
neglectus sit ea esse redditurum quae eum a reo accipere oportebat, alque insuper maiorem indignatio- 
nem nostram merito esse experturum, quippe qui iussiones nostras violare ausus sit. í 

VIIL | Maaimum vero omnium qui hunc magistratum gerit et perpetuum in eo ponet studium, ut 
puris manibus omnia agat neve ministros habeat sordidos neve ad turpe lucrum proclives, sed ut et ipse 
sancte ét libere adininistratione fungatur et si quid eiusmodi a ministris peccari invenerit, et hoc coerceat 





2 à» εἶεν B* v. l., Epan.(s)] ἂν om. ML B^, B* v. l. εἶεν 
ἂν Haloander, vulg. (Bf) | 6 αὐτοῖς M Epan. €) om. LB || 
1«oórov om. B* | δυναμένων L || 11 εἰς ἡμᾶς om. e || 12 
καὶ M] om. LB Epan.e —— B] συνείδοιμεν ML 
συνίδοι Epan. quod probat Zachariae; sed cf. Iul. ut ubi 
aestimaverimus consumatur | 19 πράγματε MLB] τάγ- 
ματι Epan. e || 10 προβαγγελομένους ML || 11 τούτουβ" 
καὶ γὰρ] sic enim ς καὶ γὰρ xai Epan.||xei γὰρ xvÀ.] 
inde ab his wv. reliquam partem capitis T et caput 8 
om. Beſ; 18 Εἰ δέ τις — 28 ϑαρρήσαντα om. Epan. || 
18 «à om. L || 19 προεαγγείλειε ταῦτα M] προβαγγέ- 
λοιεν ταῦτα L προβαγγέλλοι ταῦτα Β΄ adierit c || παρ 
ἡμῶν οπι.ς | 21 τύχοι B* || καὶ om. € | 22 ἤτοι M] 
ἤτοι καὶ LB et ς | 24 παρ᾽ avrov Ms] mag αὑτῷ 
LB' | 26 πρὸς τῷ 1.82] πρὸς τὸ M || 21 οἷα «à τῆς 
ἡμετέρας κελεύσεως B* | 28 ϑαρρήσαντας L* || 30 διη- 
ψεκῶς B* | 32 μηδὲν om. Epan. ς || ἐλάττους om. B* || 
93 αὐτόν v8 om.c 





1 quaerere] al. que reete RA? m marg. || subtiliter] 
su«lieiter AK pr.|| 2 et militiae] aut militiae & || 3 sint 
:Beck] sunt libri | eosque] eos quae V eos qui 7'! || 5 leges 
om. VT || 10 his V || perspeximus (prospesimus A?) R vulg. 
13 quieumque 7'V? | 14 quod] quae vu/g. || 15 quid 15 
16 denuntiatur libri, corr. vulg. | 17 et probationes 
om. V! | 19 lesurum £A! | audierit V! | 20 imperauerit 
R1 T* imperauit T! V * impetrauit V? | 22 haec om. V || 
sciant VT'! | 23 reddat KR || 24 malo V? | doeuerat R! 
dec««rat V! decernat Vt] delinquente A? vulg.] delin- 
quentis 1" delinquentes V? delinquentibus V? 7' | 25 per- 
cipere VT] aceipere Avulg. | maiorem indignationem 
nostram vulg. | indignationem V? || experientur VT'! || 
26 utpote nostras in ras. V? || 27 praesumens vulg.] prae- 
sumentes /ibri| 29 hane] per hane A| 30 ponet vulg.] 
ponit (punit V!) RVT|| 32 turpis (turpius A!) aeceptio- 
nis paratos libri, corr. vulg.; an leg. turpi acceptione 
superatos? | 33 pecatum A? »««atum A! 


τ ρα τ ν SUIS 
Fi ὧν τὰν T. E de v" M. 
ZU 


395 


Nov. LXXX 8S. 9 





. DE QUAESTORE 
εὕροι, τοῦτο xal κολάζειν καὶ ἐξ αὐτῶν πρῶτον δει- 
κνύναι τὴν ἑαυτοῦ στεορότητά τε δμοῦ καὶ σωφρο- 
σύνην. Διὰ τοῦτο γὰρ δὴ καὶ decem libras auri προ- 
φάσει δαπάνης ὁρίζομεν αὐτῷ, καὶ τῷ αὐτοῦ παρέδρῳ 
solidos centum, x«i τοῖς ye ὑπηρετουμένοις αὐτῷ κατὰ 
τὴν τῆς δαπάνης αἰτέαν solidorum trecentorum tri- 
Biate. δίδομεν σίτησιν (ὧν καὶ ἀπογραφὴν ὑποτεϑῆναι 
τῷδε τῷ νόμῳ προΞξετάξαμεν), ἵνα ταῖς ἐκ τοῦ δη- 
μοσίου φιλοτιμίαις ἀρκούμενοι τῶν ἀλλοτρίων ἀπό- 
σχοιντο. οὕτως ἔσονται ϑεοῦ τε καὶ ἡμῶν ἀκριβεῖς 

εὐταί, καὶ τῆς ἐξ οὐρανοῦ τε καὶ ἡμῶν ἄπο- 


catum invenerit, hoc etiam punire et ex ipsis prius 
ostendere suam firmitatem simul et castitatem. 
Propterea enim et decem libras auri occasione ex- 
pensarum decrevimus ei, et eius consiliario solidos 


5centum, et ministrantibus ad expensarum causam 


solidos trecentos triginta damus annonam (quorum 
etiam descriptionem huic legi adponi praecepimus), 
ut de fisco largitate contenti alienis abstineant. 
Eruntque dei et nostri subtiles cultores, et e caelo 


10ac nostram fruentes providentiam et administratio- 


nis causis facilius et legalius utentes. 


λαύοντες προνοίας xal τοῖς τῆς ἀρχῆς 7tQ&yuagiv &U- 
κολώτερόν τε καὶ νομεμώτερον χρώμενοι. 


CAPUT IX. 


Δίδομεν δὲ τῷ τὴν ἃ ἔχοντε παρρησίαν καὶ Damus autem administrationem habenti fiduciam 
ἄρχουσιν ἐνοχλεῖν xai εἰς ἡμᾶς ἀναφέρειν καὶ οἴκοϑεν 15 et iudicibus insistere et ad nos referre et ex se 
ἅττειν τὰ προρήκοντα, ἵνα μήτε ἀσϑένειαν μήτε agere competentia, ut neque infirmitate neque alio 

τε παντελῶς αἰτιώμενος τῆς ἡμετέρας ἐπ᾿ αὐτῷ omnino culpatus nostro super eo iudicio minor ap- 
᾿ κρίσεως ἐλάττων φανείη. ἄδειαν δὲ ὁμοίως αὐτῷ Óí- pareat. Licentiam vero similiter ei damus publicis 
- δόμεν δημοσίαις ἐπιστολαῖς χρῆσϑαι πρὸς τοὺς τῶν epistolis uti ad provinciarum praesides, ut qui re- 

ἐπαρχιῶν ἡγουμένους, ders τοὺς ἐκπεμπομένουΞ παρ᾽ 20 mittuntur ab eo mittant ad suas provincias sine 
αὐτοῦ παραπέμπειν εἰς τὰς αὐτῶν χώρας — lite ibi ducturos, et si quo egent auxilio legitimo 
ψῶς ἐχεῖσε διάξοντας, xai εἴ τινος δέονται βοηϑείας hoc percepturos. lllud maxime providere, non de 
vouíuov, ταύτην ληψομένους. κἀκείνου μάλιστα προ- lisdem secundo molestari, quod saepe eos qui hic 
ψοεῖν, ὥςτε περὲ τῶν αὐτῶν δὲς ἐνοχλεῖσϑαι, τῷ vane commorantur, deinde retransmissos ab eo rur- 
πολλάκις τοὺς ἐνταῦϑα μάτην ἐμφωλεύοντας εἶτα ἀπο- 25 sus remeare et mox reversos secundarum ei causa- 

'πεμφϑέντας wa αὐτοῦ πάλιν ἐπανεέναε καὶ εὐθὺς rum praebere occasiones. Si enim denuo in hac 

ὑποστρέφοντας δευτέρων αὐτῷ πραγμάτων παρέχειν felicissima civitate inveniat quosdam  nidificantes 

ἀφορμάς, εἰ γὰρ πάλιν ἐπὶ τῆς εὐδαίμονος ταύτης frustra, qui liberati et ad propriam provinciam trans- 
λάβοε πόλεως ἐμφωλεύοντας μάτην τοὺς ἀπαλλαγέν- missi sunt, his et castigationem imponat decentem 
τας καὶ ἐπὶ τὴν οἰκείαν χώραν ἀποπεμφϑέντας, τού- 80 et vehementius iterum transmittat. Sic nobis etiam 
τοις καὶ σωφρονισμὸν ——— πρέποντα xai σφο- foris civitates habitabuntur et magna civitas haec 
δρότερον αὖθις ἐκπέμψει. οὕτως ἡμῖν καὶ τὰ τῶν 

P πόλεων οἰκισϑήσεται καὶ ἡ μεγάλη πόλις αὕτη 


-- 


cap. S p.395,3—5 summarium habet B* p. 141 Zach. 
eap. 9 in. (—18 φανείη) er B habet Ecloga libr. I—X Bas. (cf. Heimbach) 





et in ipsis potissimum suam et constantiam simul et moderationem exhibeat. .Propíerea enim etiam decem 
libras auri nomine i: ei statuimus, et assessori eius solidos centum, et ministris eius expensarum 
causa solidorum trecentorum et íriginta annonam damus (quorum etiam notitiam huic legi subici iussi- 
mus), ut largitionibus quae ex fisco praestantur contenti alienis abstineant. ta dei et nostri diligentes 
erunt cultores, cum tam caelesti quam nostra providentia fruantur et administrationis rebus facilius atque 
magis legitime utantur. 

Damus autem ei qui magistratum gerit facultatem et iudicibus instandi et ad nos referendi 
et ultro quae decet agendi, ne aut tenuitatem aut aliud quicquam omnino causatus nostro de se iudicio 
deterior areat. Pariter autem licentiam ei damus publicis epistulis utendi ad provinciarum praesides, 
ut eos qui ab eo dimittuntur in suas provincias transmittant, qui cum bona pace ibi degant et si quo indigeant 
auxilio legitimo id accipiant. Id quoque maximopere caveat ne de iisdem bis molestia afficiatur, eo quod 
forte qui sine causa hic latitant, dimissi ab eo rursus revertantur et statim reversi novorum negotiorum 
ei copiam praebeant. Nam si iterum in hac felici urbe sine causa latitantes deprehendat eos qui erepti 
et in suam provinciam dimissi sunt, illos et castigatione afficiat convenienti et maiore cum severitate 
rursus dimittat. lta nobis et quae foris sunt civitates incolentur et haec magna urbs perturbatione libera- 





1 τοῦτο M Epan. s] τοῦτον L τούτους B || xai κολά- 
ζει» xai om. L Epan. | αὐτῶν MB Epan. c] αὐτοῦ L || 
2 στερρότητά τε LB Epan.] στερρότητα M (s) ἢ xai 
D ὕγνην ὁμοῦ B | ἃ Διὰ τοῦτο — 13 χρώμενοι 


1 ex et prius om. V | 2 firmitem V || 3 libras vuig.] 
librarum libri | occasione vulg.] oceasionem bri | 4 de- 
cernimus vulg. | solidis Τ᾽} | 5 eausa A ἢ 6 solido V ἢ 
annonam] anno AV?T | 7 descriptione A! || praecipi- 
mus libri, corr. vuig. | 8 *de fisco] de fisci libri, fisci 
Beck| 9 e] de R?^V* a T'| 10 *ac] hane Jibri | seruen- 


om. ἔραπ. ἢ decem libras auri M] δέκα λίτρας χρυσίου 
LB | 5 solidos centum M] vouíaueza 9 LB || ὑπηρετου- 





μένης L* | αὐτῷ om. ς || 6 solidorum trecentorum triginta 
M] νομισμάτων τριακοσίων τριάκοντα L νομίσματα 
τριακόσια τριάκοντα Β ἢ i ἀπογραφὴν) non servatur ἢ 
9 ἀρχό L*| 10 οὕτως ἔσονται eruntque ς || ϑεοῦ 
M) τοῦ ϑεοῦ LB]| ἡμῖν L| 14 τὴ»] τοιαύτην Ecl. ἢ 
— Ecl | καὶ τοῖς ἄρχουσιν Ecl καὶ ἄρχοντας 
μαι * τε om. L || 18 εῶως —— c5 B* 
φανείη.] reliquam partem novellae om. B*f | 22 διάξον- 
vas Me (διάξειν Ἐραπ.}} διαζῶντας LB " 23 νομικῆς 
Epan. ἢ κἀκείνου] illud ς | 24 μηδὲ Epam. || περὶ (de 
eadem eausa Jul. c. 216)] παρὰ cum Haloandro vulg. ἢ 
28 ἀφορμάς M Epan. c] ἀφορμὴν LB ἢ 30 οἰκείαν Epan.] 
οἰκίαν M ἰδίαν L ἰδικὴν B | 32 ἐκπέμψει.) reliquam 
novellae om. Epan. | *xai τὰ scripsi ex ςἾ xai 
om. libri| 33 xai — 396,1 ἐλευϑερωϑήσεταε om. B* 





tes V | administrationis ex Hamburgensi Osenbrüggen] 
amministrationem AR?VT' administratione 7? ammini- 
stratio E! | 14 Dieimus Καὶ | 15 ex] a R' | 17 nostros 
V | 18 ei om. V | 19 episcopis R | qui] eos qui edd. 
aliquot | 20 mittat R!| 21 ductores R?T'' dicturos V; 
an leg. victuros? | 22 hie A?| pereepturus V7" prae- 
eepturos R! praecepturus R?T7'!| non] ne 7'*| de his- 
dem VT? deis de R| 24 retransmisso E? T? reueessse 
«sec R! | 25 remeare] remanere RT vulg. || reversos vulg.] 
reuersus R VT || 26 praebere vulg.] praebent libri | denuo 
om. V | hae om. V || hanc felicissimam ciuitatem E || 27 niti- 
fieantes R dampnificantes V? | 28 libertati E | propriam 
om. V!| transmisi R | 29 et] et ad R'V' ad T'| di- 
eentem R* | 30 nobis etiam VT] etiam nobis R, etiam 
om. T! | 31 habitabunt V 
50* 


Nov. LXXX 9. 10 


396 


DE QUAESTORE 





συγχύσεως ἐλευϑερωϑήσεται. Εἰ δὲ καί τινας συν- 
ἔδοι τῆς αὐτοῦ τάξεως ἐν τοῖς πέραν δομητηρίοις 
ἱδρῦσαι, οἵπερ καὶ τοῖς ἔξωϑεν ἀφικνουμένοις ἐντεύ- 
ξονται καὶ τοὺς ἐντεῦϑεν πεμπομένουβ δεχόμενοι εἰς 
τὰς ἐπαρχίας ἐκπέμψουσι, καὶ τοῦτο πράξει τὸ Gvu- 
φέρον τῷ πολιτεύματι διὰ πάντων ϑηρεύων. 


confusione liberabitur. Si vero aliquos perspexerit 
sui officii in transmarinis portibus collocare, qui 
etiam deforis venientes inquirant et hinc destinatos 
suscipientes ad provincias dirigant, et hoc agat, 


5 quod utile est reipublicae per omnia venatus. 


CAPUT X. 


- - - c i 
Ταῦτα ἅπαντα νομοϑετοῦμεν τῶν ἡμετέρων ὑπτη- 
, e N s 2 ; 
κόων κηδόμενοι. καὶ ὥςτε μὴ τὰς οἰκείας ἀπολιμι- 
πάνοντας πατρίδας ἐνταῦϑα ταλαιπωρεῖσϑαι καὶ τε- 


λευτᾶν ἴσως τῶν οἰκείων ἐστερημένους καὶ u50210neque paternis fruentes sepulturis, eo quo 


πατρῴων ἀπολαύοντας τάφων" διότε καὶ τοῖς πρὸ 

ς - , ^ , * , 

ἡμῶν τεϑεικόσε τοὺς νόμους καὶ πολιτείας συστη- 
, - ? , , ) Ἢ 

σαμένοις ταῦτα οὐ παρέργως ἐσπουδάσϑη, ἀλλὰ καὶ 

ΕΣ , ΕΥ̓ ^ * * ' e , 

αργιαὰξβ ULA T45 γραφῇ καὶ TO ξενικὸν α΄ταν σπεριείογα- 


Haec omnia sancimus nostrorum subiectorum cu- 
ram habentes, ut non suas provincias deserentes hic 
adterantur et moriantur forsan propriis privati et 
et ante 
nos ponentibus leges et rempublicam constituenti- 
bus haec non transitorio studio fuerunt, sed et pi- 
gritiae fuit quaedam scriptura et peregrinos omnes 
perscrutabantur. Et neque novum neque leve hoc 


OrT0. καὶ οὐ καινὸν οὐδὲ ἄηϑες τοῦτο τοῖς πράγ- 1Ὁ causis studium, bonum quidem et antiquum, negle- 
7] N * , q 3 


μασιν ἐστι τὸ σπούδασμα, ἀλλὰ καλὸν μὲν καὶ ἀρ- 
» 3 4 3 ᾧ po: er 
χαῖον, ἀμεληϑὲν δὲ ἐν μέσῳ παρὰ τῆς ἅπαντα 
καταβλαψάσης ῥᾳθυμίας κατὰ μικρὸν ἐκινδύνευε δια- 
- * 2 - ᾿ € - , 
φϑαρῆναί τε καὶ ἀνῃρῆσϑαι, ἕως ημεῖβ χρησιμον 


* 2 


ctum vero in medio ab universa laedente neglegentia 
paulatim periclitatum est corrumpi et perimi, donec 
nos prodesse hoc et utillimum invenientes rursus in 
rempublicam introducimus. Sicut enim praemiis in- 


αὐτὸ καὶ λυσιτελέστατον Ov εὑρόντες πάλιν εἰς τὴν 20 corruptum eum et eius officium esse volumus et 


1 πολιτείαν sisny&yousv. “Ὥςπερ δὲ αὐτὸν ἀδωρότα- 
τον καὶ τὴν αὐτοῦ τάξιν εἶναι βουλόμεϑα καὶ μηδ᾽ 
ὁτιοῦν ἔξω τῶν παρ᾽ ἡμῶν ὡρισμένων λαμβάνειν, 
οὕτω καὶ ἀζημίους αὐτοὺς φυλάττεσϑ'αι κελεύομεν, 


καὶ μήτε προφάσει τῶν συμβόλων μήτε κατὰ τὴν 2ῦ 
* 


τῶν σιτήσεων σπρόφασι» μήτε κατ᾽ ἄλλην οἱανοῦν 
αἰτίαν ἢ ἐν τῷ ϑείῳ ἡμῶν παλατίῳ ἢ ἐν τῷ δικα- 
στηρίῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς προφάσει συμβόλων ἢ 7t908- 
τἀξεών τι διδόναι viv ἢ εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον, ἢ 


τοῖς προεστῶσι τῆς τραπέζης τῆς σῆς ὑπεροχῆς προ- 80 


φάσει σιτήσεων τῶν δε αὐτῶν χορηγουμένων αὐτῷ 
[ve] ἢ παρέδρῳ ἢ τῇ αὐτοῦ τάξει, ἀλλὰ πανταχόϑεν 
αὐτοῖς καϑαρὰ φυλάττεσϑαι τὰ παρὰ τῆς ἡμῶν φι- 
λοτιμίας διδόμενα. ἀρκέσει γὰρ ἅπασιν ἀντὲ ϑερα- 


σείας πρεπούσης τὸ γνησίως αὐτὸν κυβερνῶντα τὴν ϑῦ 


ἀρχὴν ἅπασιν ὠφελιμώτατον εἶναι. 
* - ς , 
(QEnihoyoc) Τὰ τοίνυν τῷ ἡμετέρῳ παραστάντα 
" ΄ ς ς * 2 
κράτει γινώσκουσα ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἅπαντα ti6 ἔργον 


nihil extra quae ἃ nobis dicta sunt accipere, ita 
indemnes eos servari iubemus, et neque occasione 
codicillorum neque per occasionem annonarum ne- 
que per aliam quamlibet causam aut in sacrum 
nostrum palatium aut in foro tuae celsitudinis oc- 
casione codicillorum aut praeceptorum aliquid dare 
nunc aut in futuro tempore, (aut praepositis) mensae 
tuae celsitudinis occasione emolumentorum quae per 
eos expenduntur ei aut consiliario aut eius officio, 
sed undique eis pura servari quae nostra largitate 
dantur. Sufficiet enim omnibus pro medela decenti 
germane eum gubernantem cingulum uniyersis utilli- 
mum esse. 


(Epilogus.) Quae igitur nostrae placuerunt po- 
testati, cognoscens tua celsitudo omnia ad effectum 





bitur. Si quos vero de officio suo placuerit ei in stationibus quae trans mare sunt collocare, qui et eos 
ui extrinsecus adveniunt perscrutentur et eos qui hinc dimittuntur suscipientes in provincias transmittant, 

oc quoque agat reipublicae utilitatem per omnia sectans. ' HE À j 
X. Haec omnia sancimus subiectis nostris prospicientes, ne patriis suis civitatibus relictis hic in 


miseria versentur, quin forie moriantur rebus suis : 
quoniam etiam qui ante nos leges tulerunt et res publicas constituerunt his non obiter operam 
eregrinorum res omnes sollicite perscrutabantur. .Neque 
um, sed bonum et antiquum , quod tamen neglectum interim 


verum et cessationis quaedam actio erat et 
novum istud est aut insolitum ez rerum usu studi 


rivati ac ne sepulcris quidem paternis uam: 
ederunt, 


per eam quae omnia detrimento afficit socordiam paullatim periclitabatur corrumpi et perimi, donec nos 
1 opportunum et utilissimum id esse experti in rempublicam denuo introduximus. — Quemadmodum vero 
integerrimum adversus dona ipsum eiusque officium esse volumus, neque quicquam omnino praeter ea 
quae a nobis definita sunt accipere, ita etiam indemnes ipsos servari iubemus, neque aut codicillorum nomine 
aut per annonarum occasionem aut alia qualicumque de causa sive in sacro nosíro palatio sive in iu- 
dicio tuae sublimitatis nomine codicillorum aut iussionum quicquam dare aut nunc. aut sequenti tempore, 
sive praepositis mensae tuae sublimitatis annonarum nomine quae per eos ipsi vel assessori vel officio 


eius praestantur, sed undique τὶς pura servari quae a liberalitate nostra dantur. 


Sufficiet enim pro re- 


medio idoneo omnibus, quod ille administrationem legitime gubernans omnibus utilissimus futurus est. 
Epilogus. Quae igitur nostrae potestati placuerunt cognoscens tua sublimitas omnia ad effectum 





1 καὶ om. e | συνείδοι M|| 3 ταῖς L' | 6 ϑηρεῦσαι 
B* unde ϑηρεύσας Heimbach | 12 συστησαμένης Β΄ | 
14 ἣν "us MB] τίς ἣν L || 15 zo&yuacw] πατράσιν 
Haloander (cf. Cod. 11, 26 (25)) | 16 ἐστὲ et ἀλλὰ om. c || 
xai om. L? | 18 ἐκινδύνευε M] ἐκινδύνευσε LL || 20 ὃν 
M | 21 εἰρηγάγομε»] introducimus ς | δὲ emm c || 
23 ὡρισμένων» M] διωρισμένων L| 24 οὕτω καὶ] καὶ 
om. | 21 αἰτίας L^|| 28 συμβόλων — 30 προφάσει 
om. B*^|| 31 χωρηγουμένων ML || 32 τε seclusi | ἢ παρ- 
ἐδοῳ] ἢ τῷ αὐτοῦ παρέδρῳ malit Zachariae 





1 prospexerit E || 2 portibus Osenbrüggen (id. lul. 
c. 277) partibus /ibri | 9 uenientes VT'?] conuenientes 





R T! vulg., ciuitates s. v. T? | 5 per omnia om. V! 

9 aterantur & || 10 fruantur 7l sepulturus V || et ante] et 
om. V | 11. nos] annos 7 1 | 12 non vulg.] nos R VT, del. 
V3 || 13 quaedam vulg.] quidam V quiddam ZT | 14 per- 
serutabuntur libri, corr. vulg. | noü .£! | 15 bonum] sed 
bonum Beck || 16 medium £Z || uniuersale dente V || 17 est 
om. V | 18 utilimum T7' ultimum R || 19 praemiis Osen- 
brüggen] praebemus libri || 20 et nihil vulg.] ut nihil 
libri| 21 extra quae] ex utraque A!|| 22 et neque] ut 
neque ΚΤ! 23 per occasione EV | 25 in forum vulg. || 
27 aut praepositis addidi | 28 qua V || 29 extenduntur 
V | eonseiliario AT | 32 uniuersus AR! uniuers«« V | 
utilimum 1 7} || 38 cognoscens om. RT 


V CONSTITUTIO QUAE DIGNITATIBUS 


397 


Nov. LXXXI pr. 





ἀγαγεῖν σπουδασάτω, ἀποδεχέσϑω τε τὴν ἡμῶν πρό- 
νοιαν, ὅτε καὶ — ἀρχὴν 7 e * καὶ τῶν 
ἡμετέρων ὑπηκόων διὰ πάντων κηδόμεϑα. Dat. γι. 
id. Mart. 


perducere festinet approbetque nostram providentiam, 
quia et novum cingulum adiecimus et nostrorum sub- 
iectorum per omnia curam habemus. Dat. vi. id. 


CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XII. Mai. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XII. 


Apione v. c. cons. 


[a. 539] 


Appione viro clarissimo consule. 





ΠᾺ 
H ΔΙΑΤΑΞΙ͂Σ H AIA ΤῸΝ AXI9- 
MAT9N ΚΑΙ THZ EIIHZKOHHZ 
EAEYOEPOYZA ΤΟΥ͂Σ ΠΑΙ͂ΔΑΣ 
ΤῊΣ YIIEZOYZIOTHTOZ. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος τῇ ἱερᾷ συγ- 
κλήτῳ τῆς βασιλίδος πόλεως. ; 

- (Hlgooíuiov.) Εἴ τι πρὸς ὠφέλειαν καὶ κόσμον 

δρᾷ τῆς ὑπὸ τοῦ ϑεοῦ παραδοϑείσης ἡμῖν πολιτείας, 


τοῦτο ἀεὶ βουλευόμενοι πρὸς ἔργον ἄγειν σπουδάζο- 15 


μεν. τοιγαροῦν καὶ ἤδη νόμον ἐγράψαμεν ἐπὶ τῶν 
ἐνδοξοτάτων ἡμῶν πατρικίων τὸν ἐ ρους αὐτοὺς 
τῇ τῆς ἀξίας δόσει τῆς ὑπεξουσιότητος τῶν πατέ- 
ρων ἀποφαίνοντα. οὐ γὰρ πρέπον ἐνομέσαμιεν εἶναι, 


LXXXI. Auth. LXXXII. Coll. VI tit. 9 


R CONSTITUTIO QUAE 
DIGNITATIBUS ET EPISCOPATU 
LIBERAT FILIUM PATRIA 
POTESTATE R 
Idem Aug. sacro senatui huius regiae civitatis. 


(Praefatio. Quicquid ad utilitatem et ornatum 
respicit a deo traditae nobis reipublicae, hoc sem- 

er cogitantes ad effectum deducere festinamus. 
ritur etiam dudum legem scripsimus super glorio- 
sissimis nostris patriciis, quae liberos eos dignitatis 
collatione paterna potestate demonstrat. Non enim 
decens putavimus, ut hos quos nos in officio patrum 


τούτους οὕς ἡμεῖς ἐν τάξει πατέρων ἄγομεν ἡμετέ- 20 provehimus nostrorum, hi sub aliena sint potestate. 


ρων, [τούτους] ὑφ᾽ ἑτέρου τελεῖν ἐξουσίαν. εἰ γὰρ ἡ 
τῆς emancipationos πρᾶξις πάλαι μὲν ὑπὸ τὰς κα- 
λουμένας legis actiones γενομένη nmsÓ" ὕβρεων καὶ 
. ῥαπισμάτων ἀπήλαττεν αὐτοὺς τῶν τοιούτων δεσ- 


Nam si emancipationis actio dudum quidem et per 
eas quae nuncupantur legis actiones facta cum in- 
iuriis et alapis liberabat eos huiusmodi vinculis, 
quomodo futuri essent codicilli omnium honestissimi 


μῶν, πῶς οὐχ ἔμελλε τὰ σύμβολα τὰ πάντων ἀνθρώ- 25 dati a praesidente universis imperio non eos paterna 


πῶν σεμνότατα διδόμενα παρὰ τῆς ἐφεστώσης τοῖς 
ὅλοις βασιλείας μὴ τῆς ὑπεξουσιότητος αὐτοὺς ἐλευ- 

Uv; νῦν δὲ φιλανϑρωπότερόν τε καὶ σεμνότερον 
τῇ πολιτείᾳ διανοούμενοε καὶ ἐπὶ τῶν ἐνδοξοτάτων 


Li 


ὑπάτων, οἵπερ τὸ οἰκεῖον ὄνομα TQ χρόνῳ μετὰ τὴν 30 


potestate liberare? Nunc autem clementius aut etiam 
honestius in republica cogitantes et super gloriosis- 
simis consulibus, qui proprium nomen tempori post 


Nov. LX XXI (Authent. LX X XII — Coll. VI tit. 9: gloss.) Graece ertat in ML (c. 1 et 3 fuit B 31, 5, 1). — 
Epit. Theod. 81 (inde nonnulla ercerpta in Prochiro 34, 15 — .Epanagoge 31,10 et Proch. 26, 8 —  Epan. 31, $), 


Athan.18,3. lulian. const. LX XV. 





adducere studeat , nostramque providentiam approbet, quoniam et novum magistratum adiecimus et sub- 


iectis nostris per omnia prospicimus. 





LXXXI. 


CONSTITUTIO QUAE PER DIGNITATES ET EPISCOPATUM FILIOS 
A PATRIA POTESTATE LIBERAT. 
Imp. lustinianus Augustus sacro senatui regiae civitatis. 
Praefatio. Quidquid ad utilitatem et ornatum reipublicae a deo nobis traditae spectat, id semper 


considerantes ad effectum adducere studemus. Ideo etiam legem iam noo de 
nostris scripsimus, quae 605 per dignitatem collatam a patria potestate liberos r 
isti quos nos in ordinem patrum nostrorum provehimus ii sub alterius sint potestate. .Nam 


existimavimus, ut 


loriosissimis patriciis 
i. Neque enim decere 


si actus emancipalionis, qui olim tempore legis actionum quae vocantur cum iniurüs et alapis — αὖ 
universis 


eiusmodi vi 


s eos liberabat, qui non codicilli inter omnes homines honestissimi ab imperio quo 


praeest dati eos a patria potestate liberaturi essent? Nunc vero humanius aliquid reique publicae hone- 
stius meditantes etiam de gloriosissimis consulibus, qui suum nomen tempori post imperatorem praebent, 





3 subscr. om. Tul. ἢ vr. id. Mart. (cf. Biener p. 519 et 
Zachariae) v1. id. Mai. s vir. id. mai. M μηνὲ Mao- 
Típ Ath. Theod. | 4 CP. imp. dn. Iustiniano pp. aug. 
ann. XII Apione uc. conss. M(c), βασιλείας ᾿Ιουστενεα- 
vov τὸ εβ΄ — ὑπατείας "Aníovos Ath. ὑπατείᾳ ᾿4πίο- 
vos καὶ βασιλείας εβ΄ ἔτει Theod. | 5 post subscr. deest 
notitia de qua agitur 395,7 ἢ T rubr. Περὶ λύσεως ὑπ- 
εξουσιότητος Theod. (ἡ πα΄ νεαρὰ ἡ διαλαμβάνουσα 
διὰ ποίων ἀξιωμάτων βουλευτηρίου τις ἐλευϑεροῦται 
καὶ ὑπεξουσιότητος cit. Nomoc. XIV tit. 1, 36) | διὰ 
om. M (et L in indice) | 8 τῆς et 9 τοὺς παῖδας om. Ath. | 
11 inser. om. Ath. || post. inseriptionem περὲ αὐτεξουσιό- 
τῆτος initio novae paginae add. M | 15 βουλόμενοι L ἢ 
€ εἶν L | 16 νόμον} Cod. 12,3,5 | 19 ἀποφαίνοντι 

3 [20 πατέρων} πατέρων ἀποφαίνοντα M| 21 τού- 
του ἔς (unde v.20 τούτους del. Haloander), τουτέστι 
τῆς M quae apparet pertinere ad glossema in ar 
voc. τῆς emancipationos v. 22 superseriptum τουτέστι τῆς 





αὐτεξουσιότητος ἢ ἡ om. M | 22 emaneipationos M] αὐτ- 
εξουσιότητος L || πράξεις L ἢ uv] quidem et ς || 23 legi 
sactíonas M lege ἀστίονας (ἀστίονος L') L || us9"] xai 
us9' L| 25 ἀνϑρώπων οπι.ς | 21 αὐτὸν M | 28 τε 
καὶ τε καὶ M^ aut etiam ς 





2 et nostrorum] et om. K ἢ 3 subscriptionem praestant 
Bamb. I et Ambracensis |, 4 dnn. Tust. Bamb. dünus Iust. 
Ambr. | anno XI Bamb. | 5 uc. clarissimo Ambr. | 
consule] ss. Bam. | 7 quae de dignitatibus E | 9 filium 
om. R | patria R7] a patria V vulg. | 11 senatu VT || 
13 ad om. R|| et ad ornatum ΚΞ | 14 nobis traditae T'] 
19 putabimus A | hos del. V? 7? | 20 hii RT | 22 nun- 
eupantur V: nuneupatur T | actionis R' actio 7} ἢ 
23 lapis 7| 24 esse &'|| 25 praesidenti 7'! | non eos] 
non eos T non e eos V? | 26 etiam om. V | 
21 cogitantem R!'V? | et] sed RV'T' | 28 tempori] 
ipsi V! 


Nov. LXXXI 1 398 


CONSTITUTIO QUAE DIGNITATIBUS 





βασιλείαν διδόασι, καὶ τῶν γε μόνοις τοῖς ὑπατικοῖς 
συμβόλοις τετιμημένων, καὶ ἐπὲ τῶν ἀρχῶν τῶν ἐλευ- 
ϑεροῦν βουλῆς δυναμένων, τουτέστιν ἐπαρχότητός τε 
καὶ στρατηγίας (φαμὲν δὲ τῆς ἐν αὐτοῖς τοῖς ϑρό- 
ψοις καὶ τοῖς ἔργοις γνωριζομένης) αὐτὸ τοῦτο νομο- 
ϑετοῦμεν, ἵνα πᾶν τοιοῦτον ἀξίωμα καὶ ἀρχὴ τοι- 
αὐτὴ προβῤγινομένῃ τισὶν οἷς ἂν ἡμεῖς δοκιμάσαιμεν, 
ὅπερ αὐτοὺς ἀπαλλάττει καὶ βουλῆξ, τοῦτο ἰσχύσειε 
καὶ τῆς ὑπεξουσιότητος αὐτοὺς ἐλευϑεροῦν τῶν πα- 
τέρων ἢ πάππων. — 7 εἴ Tie 
οἰκέτηβ. εἰδότος τοῦ κεκτημένου ἀξιωϑῇ — 7 
τινος ἀξίας τύχοι παρὰ τῆς βασιλείας, εὐθὺς ἐλευ- 
ϑεροῦται καὶ εἰς αὐτὴν ἀναρπάξεται τὴν εὐγένειαν, 
πῶς οὐχὶ δίκαιον τὸν τηλικούτων ἠξιωμένον συμβό- 


λων μὴ καὶ τῆς ὑπεξουσιότητος ἐλεύϑερον γίνεσϑαι; 15 


5hoc ipsum sancimus esse, ut omnis talis 


imperium praebent, et solis consularibus codicillis 
honorantur, et super cingulis quae liberare à curia 
possunt, hoc est praefecturae et magistromilitatus 
(dicimus autem in ipsis sedibus et operibus — 
ignitas 
aut etiam cingulum huiusmodi adquisitum aliquibus, 
quoscumque nos probaverimus, quod eos liberat a 
curia, hoc valeat et ut potestate eos liberet patrum 
aut avorum. Nam si sancivimus, ut si quis servus 


εἰ γὰρ ἐνομοϑετήσαμεν, ὡς εἴ τις 10 sciente domino meretur militiam aut quamlibet digni- 


tatem adipiscatur ab imperio, repente liberatur et 
in ipsam rapitur ingenuitatem, quomodo non est 
iustum tantos promerentem codicillos non etiam po- 
testate paterna liberum fieri? 


CAPUT I. 


Διὰ τοῦτο τοίνυν τῷδε τῷ σεμνοτάτῳ χρώμενοι 
νόμῳ ϑεσπίζομεν, τούς τε ὀρδιναρίους ὑπάτους, εἴς 
760 ἐν ὑσεξουσίοις τελοῖεν, equo. τῷ ῥήματι τῷ ταυ- 
τὴν αὐτοῖς χαριζομένῳ τὴν τάξιν εἰς αὐτεξουσιότητα 


φέρεσϑαι, καὶ πρός γε τοῖς τιμωμένοιβ παρὰ c5c20honorantur ab imperio per consulares codicillos, si 


βασιλείας ὑπατικοῖς συμβόλοις, εἴπερ ὑπὸ τὴν τῶν 
πατέρων τελοῖεν χεῖρα, γίνεσϑαι τὸ σύμβολον αὐὖτ- 
εξουσιότητος πρόφασιν" καὶ εἴ γέ τινας ἡμεῖς ἐπὶ 
πασῶν τῶν διοικήσεων τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων 


Propterea igitur hac honestissima utentes lege 
sancimus, et ordinarios consules, si sub potestate 
consistant, una cum ipso verbo quo hoc his donatur 
officium suae potestatis fieri, nec non et his qui 
sub patris sunt manu, fieri codicillos eorum suae 
potestatis occasionem. Et si quos nos per universas 
diocesis gloriosissimos praefectos sacrorum nostro- 
rum praetoriorum instituamus aut in praefectura 


τῶν ἱερῶν ἡμῶν πραιτωρίων ἐπιστήσαιμεν ἢ ἐπὶ 20 civitatis utriusque Romae provexerimus aut in quo- 


τὴ» πολιαρχέαν ἑκατέρας Ῥώμης ἄγοιμεν ἢ ἐπί τινα 
στρατηγίαν, τούτου! εὐθὺς καὶ αὐτεξουσίους γίνεσϑααι. 
τὸν γὰρ τοσούτων ἄρχοντα καὶ τοσούτοιξ ἐπιτάττοντα 
μένειν ἐπὶ τῆς ὑπεξουσιότητος ἔτε καὶ μὴ τοῖς αὐτεξ- 


libet magistromilitatu, hos repente etiam suae pote- 
statis fieri. Eum namque, qui tantorum iudex est 
et tantis iubet, manere sub potestate alterius et non 
inter eos qui suae potestatis sunt scribi nostrarum 


ουσίοις ἐγγράφεσϑαι τῶν ἡμετέρων ἀνάξιον myns&-30indignum iudicavimus legum simul et temporum. 


1 μεϑα νόμων τε ἅμα καὶ χρόνων. ἐν γένει δέ, 
καϑάπερ εἴρηται, νομοϑετοῦμεν, ὥςτε πᾶν ἀξίωμα 
καὶ ἀρχὴν πᾶσαν βουλῆς ἐλευϑεροῦν δυναμένην ταύ- 
την καὶ αὐτεξουσιότητος γέρας τοῖς τετεμη μένοις σπαρ- 


1 Generaliter autem, sicuti dictum est, sancimus, 
ut omnis dignitas et omne cingulum a curia libe- 
rare valens hoc etiam suae potestatis praemium hono- 
ratis praestet, et nobiliores adhuc patres ostendat, 


ἔχειν. τοῦτο γὰρ καὶ σεμνοτέρουβ ἔτε voie πατέρας 35 Si ergo ab imperio sic honoratorum sint patres; qui 
ἀποφαίνει, εἴ ye τῶν οὕτω παρὰ τῆς βασιλείαβ vett- 


c. I pr. Θεσπίζομεν --- πρόφασιν habet 5 P ὅ, 1 p. 649 Zach. | Argumentum c. 1 et III. notatur ibid. 6 $ 2 p. 648 
Zach. (ex .B 31,4,3) : 





iisque qui solis consularibus codicillis honorantur, et de magistratibus qui a curia liberare possunt, hoc est 
et praefectura et magisterio militum (nimirum eam dicimus dignitatem quae ipsis sedibus et operibus agno- 
scitur) id ipsum sancimus, ut omnis eiusmodi dignitas et magistratus in eos quoscumque nos probaveri- 
mus collatus, qui quidem eos a curia liberat, idem etiam potestate patrum vel avorum eos liberare valeat. 
' Etenim si sanzimus, ut si qui servus sciente domino militia dignus habitus sive quam dignitatem ab impe- 
ratore nactus sit, is statim liberetur et ad ipsam ingenuitatem eripiatur, qui non par sit, qui talibus co- 
dicillis dignatus est, eum etiam a patria potestate liberum fieri? 

L Propterea igitur hac lege honestissima utentes sancimus, ut et ordinárii consules, si quidem in 
potestate sint, una cum ipso nomine quod hunc iis ordinem largitur suae potestatis efficiantur, et praeterea 
iis qui consularibus codicillis ab imperio honorantur, si quidem sub manu patrum sint, codicillt existant 
emancipationis causa; et si quos nos in omnibus dioecesibus gloriosissimorum praefectorum sacro nostro 
praetorio constituerimus sive ad praefecturam urbis utriusque Romae sive ad magisterium militum aliquod 
provexerimus, ii statim etiam suae potestatis fiant. .Nam qui tot hominibus praeest, tot hominibus imperat, 
eum sub patria potestate manere ac non iis qui suae potestatis sunt adscribi nostris indignum legibus simul 
1 οἱ temporibus iudicavimus. In universum autem, sicut dictum est, sancimus, ut omnis dignitas et 
magistratus omnis, qui a curia liberare potest, idem etiam suae potestatis praemium praestet iis qui honore 
affecti sint. Hoc enim vel honoratiores reddit patres, siquidem eorum sunt patres qui ita ab imperatore 





1 τῶ ye L|2 τετιμημένων om. L| ἀρχῶν τῶν Ha- 
loander ex €] ἀρχόντων ML || 5 ἔργω L* || νομοϑετοῦ- 
uev] sancimus esse e || 6 xai] aut etiam e || 8 καὶ Bovázs] 
xal οπι. ς || 10 ἐνομοϑετήσαμεν) Cod. 6,4, 4,1|| 17 9o- 
διναρίους] ἐμβάϑιμους B* et s. v. L || 19 ἀφεξουσιότητα 
L| 20 παρὰ] πᾶσι L|| 22 χεῖρα τελοῖεν L || γίνεσϑαι 
om. L* | cvu Bó^. (i.e. evuBoActov?) L || 23 ἡμεῖς ἐπὶ 
πασῶν Ms) ἢ μιᾶ πασῶν L | 24 Ἐἐπάρχων (cf. v.3; 
Theod. Ath. B* p. 648)] ὑπάρχων ML || 25 " ἐπιστήσοι- 
uev ML | 26 πολυαρχίαν M" || ἀγάγοιμεν L | 30 éyye- 
γράφϑαι L | 31 ϑρόνων Haloander male | 34 γέρας 
L?s] γέρα ML! | 35 τοῦτο γὰρ om. € 








1 praebeant 7'|| et qui solis Beck || 2 singulis V || 
qui AZ|3 *magistri militatus Jibri|| 4 istis T'|| eg. ag- 
niti? | agnitis — 5 sancimus in ras. V || 5 ipsum] saera- 





tissimum 5, v. add. T? || 6 etiam] et V || aliquibus] ab 
aliquibus E | 7 nos om. T! | qui RV?|| 8 et om. | 
eos] uel eos A! || 9 sanecimus 10} sancuimus V || 10 me- 
retur RT'] mereatur V vulg. | 11 liberetur et 12 rapiatur 
vulg. | 13 etiam] κα V!|| 14 libertum V' liberatum V? 
16 ae R!| 18 hoe om. 7! | 19 suaé] siue E! | hos 7? 
20 codicillis V* | 21 pat««s V'!|| manu om. R' || suae] 
seu AK|| 22 occasione A? V? | quis Κ͵Ἱ 23 diocesas V! 
dioceses V?|| 24 in ow. V! | 26 magistro militatu 7'!] 
magistri militatu R magistro militatus V magistro mi- 
litum 7? || etiam] et V | potestates V^ || 27 est om. V || 
29 intra V | 30 temporum] ipsorum A'7']| 31 autem] 
om. R* igitur R? || 32 a curia et 33 hoe om. V || 34 praestet] 
iubet praestet A" || ostendat — 35 patres om. R || 35 sic] 
quidem sie 7'|| oratorum V? || sint] ipsi sint 7' (cf. ad 
399, 1) | qui] quid A! 


—-— 9.9 à s ἃ 


.ET EPISCOPATU LIBERAT 


399 - 


Nov. LXXXI 2. 3 





μημένων καϑεστᾶσι πατέρες" οὐ γὰρ dv, Bi μὴ τοῦτο 
καὶ αὐτοὶ συνέσπευδον, τὴν βασιλείαν ὑπὲρ τούτων 
ἥτουν. dre εἴτε ἐστί τις νῦν ἐν ὑπεξουσίοις τού- 
TOv ἀπολαύων τῶν τιμῶν ἢ ἀρχῶν, ἅς ἔμπροσϑεν 
ἠριϑιμήσαμεν, εἴτε ὕστερον ἔσταε, καὶ τούτοις αὐτεξ- 
οὐσιότης ἀκολουϑείτω, τό τε peculiov αὐτοῖς χαριζο- 
μένη καὶ τὸ αὐτόγνωμον διδοῦσα καὶ ἄξια πράττειν 
τῆς τιμῆς καὶ τῆς ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐκ τῆς βασιλείας γενο- 
μένης κρίσεως. οὗτος γὰρ πολλῷ μείξων τοῖς πατρά- 


si non hoc essent, etiam ipsi pariter studerent im- 
perium pro istis petentes. Quapropter sive est ali- 
quis nunc quidem sub potestate his fruens honori- 
bus aut cingulis, quos in primis enumeravimus, sive 


5 postea erit, etiam hos ius suae potestatis sequatur 


et peculium eis donans et arbitrii liberi esse prae- 
bens ac digne agere honore et iudicio super eis ab 
imperio habito; haec enim multo maior patribus laus 
erit et laetitiae occasionem praebebit magnae. 


σιν ἔπαινος ἔσται καὶ εὐφροσύνης ἀφορμὴν παρέξει l0 


μεγάλης. 


CAPUT II. 


Ἐκεῖνο δὲ τῷ vóug, προξεπισκήπτομεν, ὥξτε μὴ 
τὰς τοιαύτας αὐτεξουσιότητας ὅμοια χαρίζεσϑαε ταῖς 
7 , αἱ διὰ τῶν emancipationov γένονται, ἀλλ 


Illud quoque lege cavemus, ut non has tales suas 
potestates similia praebere qualia aliae, quae per 
emancipationes fiunt, sed praecipuum quoddam prae- 


ἐξαίρετόν τι τὴν βασιλείαν δῶρον ταῖς τοιαύταις αὐτ- 15 mium imperium conferre talium suis potestatibus. 


εξουσιότησι παρέχειν. οὐδὲ γὰρ βουλόμεϑα τὸν ov- 
τως αὐτεξούσιον γενόμενον ἢ γινόμενον ἀπολλύναι τι 
τῶν Ἰεσϊπηω» δικαίων, ἀλλ᾽ ἔστω καὶ τῷ γένει πρὸς 
αὐτοὺς καὶ αὐτοῖς πρὸς τὸ γένος ἄϑικτα τὰ legitima 


Non enim volumus eum, qui ita suae potestatis fit, 
perdere aliquod legitimorum ius, sed sint et generi 
ad eos et ipsis ad genus intacta legitima et ex na- 
tura servata iura, et filii eorum post mortem avo- 


xai ἐκ τῆς φύσεως φυλαττόμενα δίκαια. καὶ οἵ ye20rum sub eorum recidant potestatem, ac si contigis- 


παῖδες αὐτῶν μετὰ τελευτὴν τῶν πάππων εἰς τὴν av- 
- Ἢ € , e E 

τῶν μεταπιπτέτωσαν ὑπεξουσιότητα, ὥςπερ ἂν εἰ Érv- 

χον oí τούτων γονεῖς τελευτῇ τῶν οἰκείων πατέρων 


ἀλλ᾽ οὐκ ἐκ τοῦ παρόντος νόμου αὐτεξούσιοι γενό- 


set horum parentes morte suorum patrum et non ex 
praesenti lege suae potestatis fieri et merito filios 
post mortem suorum patrum sub potestate habere: 
ut nihil horum quae ab imperio conferuntur eis de- 


μενος καὶ εἰκότως τοὺς παῖδας τοὺς αὑτῶν μετὰ τε- 25 esse videatur, quoniam omne bonum, quod sive ἃ 


λευτὴν τῶν οἰκείων πατέρων ὑπεξουσίους ἔχοντες" ἵνα 
μηδὲν τῶν ἐκ τῆς βασιλείας προθγινομένων παραι- 


—— τι δόξειεν αὐτῶν, διότι πᾶν, ὅπερ εἴτε ἐκ 
Ὁ πρόξεισιν ἀνθρώποις εἴτε ἐκ βασιλείας τῆς τῷ 


ϑεῷ κατακολουϑούσης, ἀγαϑὸν εἶναε προξήκεε μόνως 30 


καὶ πάσης κακίας τε καὶ ἐλαττώσεως ἀμιγὲς καϑ- 
εστάναι. 


deo adquiritur hominibus sive ab imperio sequente 
deum, decet esse mansurum et omnis malitiae ac 
diminutionis extraneum. 


CAPUT ΠΙ. 


, , € 2 e 2 - 2, € , 
Πρόδηλον δέ, ὡς oix ἔστιν ὃς ἀγνοεῖ πρό ye ἅπάν- 
- ΄ »* ΄σ΄ - ΄ 
τῶν τοῖς ὁσιωτάτοις ἐπισκόποις ἅμα τῇ χειροτονίᾳ 
καὶ τὴν αὐτεξουσιότητα προΞςγίνεσϑαι. οἱ γὰρ πάν- 
Φ - ES E 1 ΄ 
TOV ὄντες πνευματικοὶ πατέρες πῶς ἂν ὑπὸ τὴν ἕτέ- 
, - 2 * , * 3 * - 
ρῶν ἐξουσίαν τελοῖεν; ἀλλὰ mtQochuti καὶ αὐτοὺς τῆς 
L4 - , —- - 
τοιαύτης ἀπολαύειν τιμῆς καὶ ταύτην ἐκ τῆςδε ἡμῶν 
τῆς νομοϑεσίας καρποῦσϑαι. 


Palam vero est nullum esse qui nesciat prae 
omnibus sanctissimis episcopis ipsa ordinatione etiam 


35suam potestatem adquiri. Qui enim omnium sunt 


spirituales patres, quomodo sub aliorum potestate 
consistant? Sed convenit etiam eos huiusmodi potiri 
honore et hoc ex hac nostra legislatione frui. 


c. III argumentum citant paratitla ad Coll. const. eccl. I 3 p.123 et Nomoc. XIV tit. 1, 36; exscripsit Nomoc. 4m 
ib. er B 


honorati sunt: neque enim misi hoc et ipsi pariter sectarentur, imperatorem pro illis orarent. Quare 
sive quis nunc in potestate aliena est qui his honoribus aut magistra fruitur quos antea enumeravimus 
sive postea erit, hos quoque ius suae potestatis sequatur, quod et peculium iis largiatur et ut libera volun- 
tate utantur praestet uique M quae digna sint honore et iudicio ab imperatore de iis habito. Haec 
enim multo maior parentibus laus erit atque magnae laetitiae copiam praebebit. 

IL Zilud quoque lege insuper cavemus, ne eiusmodi ius suae potestatis similia impertiat ceteris quae 
per emancipationes contingunt, sed ut praecipuum quoddam donum imperator eiusmodi iuri suae potestatis 
praestet. Neque enim volumus eum, qui ita suae potestatis factus est vel fit, perdere ullum ex legitimis 
iuribus, sed sint et familiae adversus ipsos et ipsis adversus familiam intacta iura legitima et ez: natura 
servata. Atque liberi eorum post mortem avorum in potestatem illorum transeant, tamquam si contigisset 
horum parentibus morte suorum patrum ac non ex praesenti lege suae potestatis. fieri et iure liberos suos 





post mortem suorum parentum in potestate habere: ne 
üs uid adimere videatur, quoniam omne quod sive a 


bus 


— eorum quae ab sprint conferuntur 
eo sive ab imperatore qui deum sequitur homini- 


ertur bonum esse dumtaxat nec quicquam malitiae et detrimenti admixtum habere decet. 
Manifestum autem est neminem esse qui nesciat ante omnia sanctissimis episcopi 


opis una cum 


ipsa ordinatione etiam suae potestatis ius adquiri. Nam qui omnium spirituales patres sunt, quomodo in 


aliena potestate habeantur? sed ipsos quoque tali honore frui decet eumque ex 


€ lege nostra lucrari. 





1 οὐ γὰρ ἂν si μὴ τοῦτο] qui si non hoc essent c | 
4 ἀπολάβων M | 6 peculion M πεκούλιον L | 9 οὗτος 
Ls] οὕτως M || 13 τοῖς ἄλλοις L^ || 14 ἐμαγκιπατιό- 
vov ΜΠ αὐτεξουσιοτήτων L| 11 γενόμενον ἢ om.c ἢ 
18 λεγιτέμων M] νομέμων L| 19 legítima L λεγέτεμα 
MI 22 :πεξουσιότητα L* | 25 τοὺς αὑτῶν om. e | 26 tva] 
ive δὲ M || 29 πρόεισιν L ἢ τῆς om. L ἢ 30 μόνως] 
uóvos ὡς M νόμους L! vóutuov ut vid. L* mansurum 
(i. e. μόνεμον vel μένον) ς ἢ 39 πάντες Li, πάντων om. 
jesse | 36 πνευματικῶν Nomoc." | 39 καρπούμενος 

omoc. 





1 esset vulg. || etiam] non Beck | ipsi om. T | 5 ius hos 
R'*, ius del. R? | potestatis suae V vulg. | 6 ei KT || arbi- 
trii cet.] bitrii — 9 praebebit ser. R? in ras. 2 vv. ἢ 7 eis 
RV] his 7'vulg. | 8 hoe T'vulg. | magis Καὶ || 12 tales] 
oporteat s. v. add. V? | 13 quae om. R | 14 fiunt] fuerit V 
sunt R | 15 comferre V | talium R V7'!] talibus 7? vulg. | 
16 fit Vvulg.] sit RT || 17 aliquid E | 18 ipsi Καὶ || 20 reca- 
dant ΤῊ | 21 et non — 23 patrum bis scr. Καὶ | 22 filiis R' 
24 orum V horum om. R!,|| eis] de eis 7'! | 25 uidean- 
tur T'| 27 militiae V! | 28 demunitionis T deminutio- 
nis vulg. | 33 est om. V! | qui nesciat om. R! | 36 spiri- 
tales E V | fratres V! | potestate aliorum 7| 31 hos £ ἢ 
38 nostra hac V | frui] feri V! 


Nov. LXXXII pr. 400 





QEmihoyoc.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν εἰς ὑμε-: 
τέραν. αἰδῶ τε καὶ τιμήν, ὦ σεβασμιώτατοι πατέρεβ, 
βουλόμεϑα εἰς τὸ διηνεκὲς ἐμσιρέπειν τῇ ἡμετέρᾳ πο- 
λιτείᾳ. ἅμα μὲν εἰς κόσμον ὑμέτερον ἅμα δὲ εἰς 
τὴν τῆς ἡμετέρας φιλοτιμίας ἀπόδειξιν, ἣν vois ἡμε- 
τέροις πατράσι καὶ ὑπάτοις καὶ ἱερεῦσε δεδώκαμεν. 


(Epilogus.) Quae igitur nobis visa sunt ad 
vestram reverentiam et honorem, o colendissimi pa- 
tres, volumus in perpetuum splendere nostrae rei- 
publicae tam ad vestrum ornatum quam ad nostrae 


5 largitatis probationem, quam nostris patribus et con- 


sulibus sacerdotibusque contulimus. 


DE IUDICIBUS. 


Dat. xv. k. Apr. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 


Dat. x. kal. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Apione v. c. cons. 


[4.939] anno ΧΙ. Apione viro clarissimo consule. 





B . LXXXII. Auth. LXXXIII. Coll. VI tit. 10 


ΠΕΡῚ ΤΩΝ AIKAZTQON 10» DE IUDICIBUS, ET UT NULLATENUS CUM 
ΚΑΙ 9ETE MEO OPKOY MH AIPEIZOAI. IUREIURANDO ELIGATUR ALIQUIS IUDEX 
QUOD PERMANET EIL ET UT APPELLATIO- 
NES ACCIPIANT MODIS OMNIBUS IUDICES. 
ET UT IN MEDIA LITE FACTAE FORMAE, 
15QUO MODO OPORTEAT DECIDI COGNITIO- 
NEM, NON ATTENDANT IUDICES R 


Idem Aug. Iohanni pp. Orientis iterum ex consule 
ac patricio. 


(Hoooíusov.) Ζήνωνι τῷ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως (Praefatio. A Zenone piae memoriae scripta 
γέγραπται διάταξις περὶ τῆς τῶν δικῶν τάξεως, πολ- 20 est lex de iudiciorum ordine, multas quidem muta- 
λὰς μὲν παραλλαγὰς ἐκ τῶν ἐφεξῆς δεξαμένη χρόνων, 
εἰς τοῦτο δὲ ἀφικομένη ὥςτε κατὰ μιχρὸν σχεδὸν καὶ 
παντάπασιν ἐκλιπεῖν. οἵ ve γὰρ ἐν αὐτῇ γεγραμμέ- 
vot διαιτηταὶ τὸν μετ᾽ ἀνϑρώπων ἅπαντες ἀπέλιπον 
βίον, πολλά τε τῶν ὁρισϑέντων δικαίων σεσίγηται 20 finiti iuris tacita sunt, οὐ certam non meruerunt me- 
ῥητῆς τε οὐκ ἔτυχε μνήμης, ἀλλ᾽ ἥ γε χρῆσις ταῦτα moriam, sed usus haec percipiens in aliam transtulit 
παραλαβοῦσα εἰς ἀλλοῖον μετέστησε σχῆμα. ἡμεῖς το: figuram. Nos igitur videntes omnino confusum iu- 
vvv ὁρῶντες συγκεχυμένον καϑάπαξ τὸ vOv δικα- ' dicum schema, aestimavimus oportere haec lege de- 
στῶν σχῆμα φήϑημεν χρῆναι νόμῳ ταῦτα διορίσα- terminare, quae decentem ordinem imponat causae. 
σϑαι, ὃς τὴν πρέπουσαν τάξιν ἐπιϑήσει τῷ πράγματι. 30 Non. enim. aestimavimus oportere habere iudicum 
οὐδὲ γὰρ φήϑημεν χρῆναι ἔχειν δικαστῶν τιναβ 0vó- — quosdam nomina, maxime legum ineruditorum, de- 
ματα, μάλιστα μὲν νόμων ἀνεπιστήμοναβ, ἔπειτα δὲ inde neque causarum habentium experimentum. No- 
οὐδὲ πραγμάτων εὐτυχοῦντας πεῖραν. τοῖς μὲν γὰρ Β 118 etenim administratoribus adsunt modis omnibus 
ἡμετέροις ἄρχουσι πάρεισι πάντως καὶ πάρεδροι τὰ : 


Nov. LX X XII (Authent. LXXXIII — Coll. VI tit. 10: gloss.) Graece extat in ML, cap. 9—13 in B 1, 1,4—16. — 
Epit. Theod. 82, Athan. 4,15. Iuliun. const. LXXVI. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt ad vestram reverentiam honoremque, patres summe ve- 
nerandi, ea in nostra republica in perpetuum splendere volumus (am ad decus vestrum quam ad nostrae 
liberalitatis documentum quod nostris patribus et consulibus et sacerdotibus dedimus. 


Imp. Iustinianus Aug. Ioanni pp. per Orientem 
Tiüramy, ex consule (ordinario) ac patricio. . 


autem pervenit ut paulatim paene omnino caderet. 
Nam et qui in ea conscripti sunt pedanei iudices 








LXXXII. 


DE IUDICIBUS, ET NE CUM IUREIURANDO ELIGANTUR. 
Imp. Iustinianus Augustus Iohanni pp. per Orientem (iterum), ec consule (ordinario) ac patricio. 


Praefatio. A Zenone piae memoriae scripta est constitutio de ordine litium, quae multas muta- 
(iones sequentibus temporibus passa est aíque eo pervenit, ut paulatim fere omnino deficeret. Nam eí 
qui in ea scripti sunt iudices pedanei omnes vita. excesserunt et multa ea: definitis iuribus silentio tradita 
sunt nec certam memoriam consecuta, sed usus quidem ea recepta in aliam formam convertit. Nos igitur 
cum iudicum statum omnino confusum videamus, haec lege definienda esse existimavimus, quae idoneum 
ordinem rei imponat. Neque enim eaistimavimus decere quosdam iudicum nomen habere cum legum utique 
imperitos tum ne rerum quidem experientia adiutos. . Nostris enim iudicibus omnino etiam assessores ad- 





tiones subsequentibus suscipiens temporibus, ad hoc. 


humanam omnes reliquerunt vitam, et plurima de-. 


1 ἡμετέραν L! || " subscr. ἐξερωνήϑη ἐν τοῖς χρό- 
voie τῆς ὑπατείας ᾿Απίονος Theod , om. Iul. | xv. k. apr. 
M πρὸ iw καλανδῶν ᾿“πριλίων Ath.] x. kal. april. (v. 7. 
kal. madii) ς || CP. — cons. M (om. anno XII) et s] βα- 
σιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ΄ ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath. 
(bilisiario uiro clarissimo v./. &) || 10 rubr. Περὶ τῶν δὲε- 
καστῶν Ath. Περὶ ϑείων δικαστῶν Theod. | 17g. Imp. 
— patrieio M (qui orietem)] 44?voxoáro ἰουστινιανὸς 
αὔγουστος ἰωάννῃ ὑπάρχῳ πραιτωρίων τῆς ἀνατολῆς, 
ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικέίω L Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ 
ἐπάρχῳ πραιτωρίων Ath. | 18 iterum et ordinario add. 
Zachariae || 19 τὸ L* || εὐσεβοῦς ML Theod.] ϑείας Ath. | 
20 διάταξιθ] νομω (i. e. vónos?) cit. Theodori codex. Fuit 
Cod. 3, 3,6 (Bt. y τοῦ κώδικος τί. γ' διάταξιβ τελευταία 
adser. schol. M); cf. Kruegeri adnot. et initium scholii Tha- 
lelaei ad B 8, 2,100 p. 418 Heimb. || 22 ἀφικόμενε L! | 
24 τῶν L'| 21 εἰς L] πρὸ M || 30 «ois πράγμασι L | 
32sq. ἀνεπιστήμοναβ -— εὐτυχοῦνταβ πεῖραν] inerudi- 
torum — habentium experimentum ς || 92 om. L| 33 ἐν- 





τυχοῦντας (voluit ἐντυχόνταθ) πείρᾳ Haloander sine 


causa || μὲν om. L || 34 πάντες L^ 





1 iussa V | 2 nostram RT || o dei. V? || 3 spendere £ | 
4 ordinatum V | ad nostrae om. 7 || 5 probationem] 
ecenem RH || 7 subscriptionem dedimus ez Bamb. I et 
Ambracensi; dat. kal. madii bilisiario uiro élarisimo V || 
CP. Bamb.] emp. Ambr. || dnn. iust. Bamb. dunus ius. 
Ambr. | 8 anno duodecimo aptone .Bamb.|| uiro] uie. 
Ambr.| 9 ἣν III-LXXXIII- V | 12 permaneat vulg. || 
13 iudicis V | 16 non] et non 7 nos V | 18 ac V] a T' et 
Rvulg. | 19 memoriae om. V! | 21 subsequentibus susci- 
piens in ras. V? | haec £ || 22 cadent 7} || 23 conscripta 
V! | 24 relinquerunt V || definita 7" | 25 et om. R' || 
27 omnino uidentes T'| 28 haec] hac V?7" ac V! ha- 
bere Πα ἢ 30 existimauimus AK | 31 quaedam V? || eru- 
ditorum AR! inhereditorum V'; ineruditos et 32 habentes 
Beck | 32 exper«ese V! 


Aue monem 





ET UT NULLATENUS 


401 


Nov. LXXXII 1 





ἐκ τῶν νόμων ὑφηγούμενοε xai τὰς ἀσχολίας ἀνα- 
πληροῦντες τὰς αὐτῶν, ἐπειδήπερ πολλαῖς περιεχόμε- 
νοι φροντίσιν ἃς vg ἡμῖν ἔχουσιν εἰκότως 40 δικα- 
σιικὸν —— — μέρος τῇ τῶν οἰκείων παρουσίᾳ 
παρέδρων᾽" οἱ δὲ οὔτε ἀρχὴν ἔχοντες οὔτε ἡμῖν ὑπ- 
ηρετούμενοι εἰ μὴ μέλλοιεν οἴκοϑεν γοῦν ἐπίστασϑαε 
τὸ δίκαιον, ἀλλ᾽ ἑτέρωϑεν ἐρανίζεσϑαι τὴν τοῦ δικά- 
ξεεν εὐσχημοσύνην, πῶς οὐ μέγιστον τοῦτο ἐλάττωμα 
πολιτείας ἂν εἴη τὸ μὴ τοῖς αὐτόϑεν τὸ πρακτέον 


ἐπισταμένοις παραδοῦναι τὰς δίκας, ἀλλ᾽ ἐᾶν αὐτοὺς 10 


ζητεῖν ἑτέρους, παρ᾽ ὧν ἔξεστε μανϑάνειν ἅπερ αὖ- 
τοὺς ἐν τῷ κρίνειν φϑέγγεσϑα: δεῖ; ταῦτα ἡμᾶς εἰκό- 
τως εἰς τὸν παρόντα νόμον ἀνέστησε τῶν ἡμετέρων 
ὑπηκόων κηδομένους καὶ βουλομένους αὐτοῖς καὶ τὰ 


etiam assessores, et ea quae legum sunt explicantes 
et occupationes adimplentes eorum, quoniam multis 
detenti curis quas apud nos habent merito iudi- 
ciorum complent partem suorum praesentiam 


5assessorum. Illi autem neque cingulum habentes ne- 


que nobis ministrantes nisi potuerint per se nosse 
quod iustum est, sed aliunde emendicare iudicandi 
honestatem, quomodo non maximum vitium erit rei- 
ublicae non eis qui ex se quod agendum sit sciant 
tes tradere, sed sinere eos quaerere alios, a quibus 
liceat discere quae ipsos in iudicando eloqui decet? 
Haec nos merito ad praesentem legem erexerunt, 
nostrorum subiectorum curam agentes et volentes 
eis etiam quae de iudiciis sunt in promptu esse at- 


ἐπὶ ταῖς δίκαις εὔκολά τε εἶναι xai ῥάδια καὶ χωρὶς 1Ὁ que facilia et absque omni dilatione transigenda. 


ἁπάσης ἀναβολῆς διαλύεσϑαι. 


CAPUT I. 


Τὸ uiv οὖν πάλαι σχῆμα τῆς διατάξεως Ζήνωνος 
τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως, ἥπερ ἑκάστῳ δικαστηρίῳ 
ὺς ἀφώρισε δικαστάς, παντελῶς ἀναιροῦμεν, ἐπε- 


Vetus igitur schema Zenonis constitutionis piae 
memoriae, quae unicuique praetorio certos definivit 
iudices, omnino perimimus, eligere vero perspeximus 


οὺς à 
ees δὲ συνείδομιεν δικαστὰς τοὺς τὴν πανταχόϑεν 20in rebus utilibus habentes adtestationem, qui com- 


ἐπὶ χρηστοῖς ἔχοντας μαρτυρίαν, οἵπερ xowoi πάν- 
τῶν ἔσονται δικασταί, ola πανταχόϑεν ἐπιλελεγμένοι. 
xal δὴ τοῦτο πέπρακται, καὶ ἥρηνταί γε παρ᾽ ἡμῶν 
δικασταὶ ᾿ἀνατόλιός τε ὃ περίβλεπτος, ἤδη τοῦ συνηγο- 


munes omnium erunt iudices tamquam undique electi. 
Et hoc quidem gestum est, et electi sunt a nobis 
iudices Anatolius vir spectabilis, iam advocatione 
dudum completa et inter spectabiles fisci advocatos 


ἵν πρώην πεπαυμένος καὶ ἐν vois περιβλέπτοις τοῦ 25 deputatus, ac Flavianus, ΓΝ nunc advocatus fisci 


Log ov ὅροις ταχϑείς, Φλαβιανός τε Ó λαμ- 
πρότατος, ὃς συνήγορος τοῦ δημοσίου καϑέστηκε νῦν, 
καὶ πρός γε ᾿Αλέξανδρος καὶ Στέφανος καὶ Μηνᾶς, οἱ 
—— συνήγοροι καὶ διαιτηταὶ τῆς σῆς ἀγορᾶς, 


2 - 


vügós τε ἕτερος (καὶ διαιτητὴν δὲ εἶναε κἀκεῖ- 


constitit, e£ Alexander et Stephanus et Menas, elo- 
quentissimi advocati et pedanei iudices tui fori, et 
Alexander alter, quem pedaneum iudicem esse prae- 
torii gloriosissimi magistri sacrorum officiorum co- 


30 gnovimus, et duo subsequentes alii advocati tui fori, 


vov τοῦ δικαστηρίου τοῦ ἐνδοξοτάτου μαγίστρου τῶν Victor et qui ex Quizico Theodorus. Ex advocatis 


ϑείων ὀφφικέων μεμαϑήκαμεν), καὶ δύο ἐφεξῆς ἄλλοι 
ege τῆς σῆς ἀγορᾶς, Βίκτωρ καὶ ὁ ἐκ Κυζίκου 
Θεόδωρος. ἐκ μὲν οὖν συνηγόρων οὗτοι δικασταὶ 
1 προκεκρίσϑωσαν. Ἐπειδὴ 08m 
vet καὶ μείζους δικαστὰς τοὺς μὲν ἀξιώμασι προ- 


itaque isti iudices praeponantur. 


r«óv ἔστιν si-351 Quia vero competens est esse etiam maiores iu- 


dices aliquos dignitate provectos (et) experimento 


e. I—11I summarium habet Ecloga lib. I—X Basilicorum (ap. Zachariae Gesch. des griech. rüm. Rechts 335 n. 1238). 





sunt, qui quae ad leges pertinent interpretentur et eorum occupationes suppleant, quandoquidem multis 
curis quas apud nos habent distenti merito iudiciale munus assessorum suorum praesentia supplent. llli 


vero, qui neque magistratum 
habituri sint, sed aliunde i 
erit, 


erunt neque 


nobis inserviunt, si non ultro quidem quid iuris sit compertum 
icandi honestatem emendicaturi, 
non iis qui ultro quid faciendum sit sciunt lites tr. 


| non mazimo hoc detrimento reipublicae 
untur, sed ũs permittitur ut alios quaerant, 


a us discere liceat quae in iudicando loqui oporteat? Haec nos merito ad praesentem legem ezcita- 
runt, quippe qui subiectis nostris prospiciamus eisque ea quoque quae ad lites pertinent prompta et fa- 


esse et sine ulla dilatione decidi velimus. 


. . L Antiquam igitur constitutionis Zenonis piae memoriae formam, quae unicuique iudicio certos 
iudices definivit, plane tollimus. Eligi autem placuit nobis iudices ab omni parte bonum testimonium ha- 


bentes, 


sunt a nobis iudices Anatolius vir spectabilis qui iam 


qui communes omnium erunt iudices utpote —— electi. Atque hoc quidem factum est, et electi 
vocati munere nuper omisso inter spectabiles fisci 


atronos relatus est, et Flavianus vir clarissimus qui advocatus fisci nunc constitutus est, ac praeterea Ale- 


eander et Stephanus et Menas, 


acundissimi advocati iudicesque pedanei fori tui, et alter Alexander (quem 


εν sum quoque iudicem esse iudicii gloriosissimi magistri sacrorum officiorum comperimus), atque duo alii 


eps advocati fori tui, Victor et Theodorus 


: E A ὁ. zicenus. Ex advocatis igitur 
1 Quoniam autem máiores etiam iudices esse par est, qui dignitatibus praecel 


hi iudices electi sint. 
t et praeterea sive rerum 





1sg. xai τὰς — αὐτῶν Mz] xai τὰς αὐτῶν ἀναπλη- 
ροῦντες ἀσχολίας L || 4 ἀναπληρώσουσε L| 6 ἐπιστή- 
σασϑαι L| 8 τοῦτο om. ς | 19 ἀφώρισε! àgog/^ L^ | 
20 δικαστὰς τοὺς τὴν πανταχόϑεν om.z|21 ἐπὶ χρη- 
στοῖς — 22 πανταχόϑεν οηι. Μ ἢ 23 εἴρηνται L || * ye] 
τε M, om. L || 26 ταχϑεὶς συνηγόροις L || ὁ Aauzgo- 
τατος om.s|| 29 συνήγοροι ML] ἡγοροΐ τε cum Ha- 
loandro edd. || 30 xai διαιτητὴν δὲ εἶναι κακεῖνον M] 
διαιτητήν τε εἶναι κἀκεῖνον καὶ L quem pedaneum iudi- 
cem esse ς | 32 δύο Mz] τρεῖς L ἢ 33 βίκτωρ Mz] 
δανιὴλ τὲ καὶ βίκτωρ L et Danielem et Victorem Iul. 
c. 283 (sed idem c. 291 octo iudices constitutos esse con- 
Jirmat; etiam secundum Eclogam Bas. novellae caput I 
ἐκ τῶν συνηγόρων ὀκτὼ ἄνδρας ἐκλεξάμενον δικα- 
στὰς αὐτοὺς προεχειρίζετο ἀκριβῆ τῶν νόμων εἴδη- 
σιν ἔχοντας, καὶ τέσσαρας ἐκ τῶν ἐνδοξοτέρων καὶ ἀρ- 
ξάντων); Δανιὴλ ὁ καὶ Βίκτωρ coni. Zachariae ἢ 36 
ἀξιώμασε M] ἀξιώμασέ τε L 

Hi. 





1 etiam] et V || assensiones 7! [ 2 multi decenti 7' ἢ 
3 curris V! | habeant E | 5 «e«gulum V! || 6 nisi] 
non V?| per] prae E | 7 *udicandi V! || 9 sit] est 7' || 
10 ἃ om. V! | 12 Haec] Nec V! | legem V3] om. RV! T 
vulg.| 14 eius Τ᾽ | qui Τ | de 1udieiis] iudicii Καὶ || 
atque] aut R || 17 constitutionis Zenonis ed. pr. || 18 certo 
V:]| 19 eligere] e«««*»« 7! | 20 utibus V' || atestatio- 
nem V | 22 quidem] al. quod RA? i» marg.|| 23 anatolis 
R | aduocationem V!|| 25 deputatos A! || 26 constitit A] 
constitutus V consistit T'vulg. | meas V ! mennas V? || elo- 
quentissi V! | 27 for« Τ᾽ | 28 quem] quae V! || 31 quizieo 
RT| quiraco V Cyzico Beck (quizicenum , quizucenum, 
quieizenum, kyzieinum codd. Iu.) | 35 est om. R || etiam 
maiores etiam iudiees V! || 36 aliquos] alios R aliquos 
iudices T' | *et inserui 


5i 


Nov. LXXXII 1—3 


402 


DE IUDICIBUS 





ἔχοντας xal πρός ye ἢ πείρᾳ πραγμάτων πολλῶν ἢ 
πολυχρονίῳ τριβῇ μεγίστων ἀρχῶν ἢ πλήϑει τού- 
τῶν ἐγγεγυμνασμέμους καὶ τῇ y6 ἡμετέρᾳ προῤκαρτε- 
ροῦντας εὐσεβείᾳ, διὰ τοῦτο συνείδομεν ἐκ μὲν τῶν 
ἐνδοξοτάτων πατρικίων Πλάτωνα τὸν ἐνδοξότατον, 
μακρὸν ἐπὶ τῆς πολιαρχίας διανύσαντα χρόνον καὶ 
δὶς ἐπὶ τῶν ϑρόνων ἐκείνων γενόμενον, Βίκτωρά τε 
τὸν ἐνδοξότατον, καὶ αὐτὸν ἐπί τε τῆς μεγάλης Ἐλ- 
λάδος ἐπί τε τῆς σεμνῆς τῶν ᾿4λεξανδρέων ἄρξαντα 
πόλεως καὶ πρός γε τῆς πολιαρχίας ἡγησάμενον καὶ 
οὐδὲ νόμων ἀνήκοον, xai Φωκᾶν τὸν drdobódacov ἐν 
τοῖς ἡμετέροις καταλέξαι δικασταῖς, ἄνδρα ὃν ὅ τε 
σὸς ἐπίσταται ϑρόνος ἐπαινουμένως αὐτοῦ προστάντα 
καὶ πρός γε τὰ ἐκ νόμων εἰδότα, καὶ ἐπὶ τούτοις 


10 nae tenuit 


causarum multarum auf plurimi temporis exercitio 
magnis cingulis aut multitudine horum exercitatos, 
qui etiam nostrae observant pietati: ideoque per- 
speximus ex gloriosissimis quidem patriciis Plato- 
5 nem gloriosissimum patricium, qui in urbana prae- 
fectura obtinuit tempus et secundo in illis sedibus 
constitutus est, et Victorem gloriosissimum et ipsum, 
qui tam in magna Hellade quam in nobili Alexan- 
drinorum civitate administravit et praefecturae urba- 
raesulatum, et neque legum inexpertum, 
et Focam gloriosissimum inter nostros adnumeran- 
dos iudices, virum quem quaecumque sedes noverit 
laudatum quam sibi praestantem, insuper et 
legum sunt scientem; inter hos Marcellum quoque 


Μάρκελλον τὸν μεγαλοπρεπέστατον, ἀεὶ μὲν ἡμῖν 15 magnificentissimum, semper quidem eum praesen- 


παρόντα καὶ περὶ τὴν τοῦ δικαίου ϑαυμαζόμενον 
τήρησιν καὶ παρὰ πάντων σχεδὸν τῶν ἡμῖν προριόν- 
vOv διὰ τοῦτο αἰτούμενον παρέδρῳ τε χρώμενον 
ἐπαινουμένως διατιϑέναι τὰ ἐκ τῶν νόμων δυναμένῳ, 


φαμὲν δὲ ᾿“ππίονα τὸν περίβλεπτον, τῷ δημοσίῳ τε 20 Bone viro spectabili et fisci advocato et 


συνειπόντα καὶ τάλλα μαρτυρίας ἀγαϑῆς παρά τε τῶν 
- , € - Ε] - 2 
ἄλλων παρά τε ἡμῶν αὐτῶν ἠξιωμένον. 


tem et circa iustitiae miramur observationem et ab 
omnibus paene nos adeuntibus propter hoc petitum 
scimus, et consiliario utentem laudabili, quatenus 
disponere quae ex legibus sunt possit, id * * 

abente testimonium optimum tam apud alios quam 
a nobis ipsis. 


CAPUT Il. 


Τοὺς μὲν οὖν δικαστὰς μετὰ τοὺς ἡμετέρους ἄρχον- 
, ^ - ? 
τας τούτους εἶναι βουλόμεϑα, καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ τούτοις 


Tudices itaque post nostros administratores hos 
esse volumus, et nos his omnibus negotia secundum 


ἅπασι τὰς ὑποϑέσεις κατὰ τὸ δοκοῦν ἡμῖν παραδώ- 25 quod nobis visum fuerit delegamus. 5i quis autem 


σομεν. εἰ δέ τις τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων. παραπέμ- 
σειν βούλοιτο δίκας, τούτοις δὴ τοῖς εἰρημένοις καὶ 
ὡρισμένοις παρ᾽ ἡμῶν διαιτηταῖς ταύτας παραδώσει 
καὶ ἑτέρῳ παντελῶς οὐδενί, πλὴν εἰ μὴ τοῖς πεαρέδροις 


nostrorum iudicum deputare voluerit causas, his qui 
definiti sunt a nobis pedaneis iudicibus tradat et 
alteri omnino nulli, nisi consiliariis suis commiserit 
articulares examinationes ipse pro omni negotio 


τοῖς ἑαυτοῦ παραδοίη τὰς κατὰ μέρος ἐξετάσεις «v- 30ludicium portaturus. 


τὸς τὴν ὑπὲρ τοῦ παντὸς κρίσιν ἐξοίσων, 


CAPUT Ill. 


Καϑεδοῦνται δὲ οἱ διαιτηταὶ διηνεκῶς ἐπὶ τῆς Ba- 
σιλείου στοᾶς ἐν οἷς καὶ νῦν οἰκίσκοις δικάζουσιν, 


Sedebunt autem hi pedanei continue in regia ba- 
silica in quibus et nunc domunculis iudicant, ma- 





multarum experientia. sive longo summorum magistratuum usu sive eorundem multitudine exercitati sint et 
nostrae praesto sint pietati, propterea placuit nobis inter iudices nostros referre ez: gloriosissimis quidem 
patriciis Platonem virum gloriosissimum, qui longum tempus in praefectura urbis consumpsit et bis in illis 
sedibus constitutus est, οἱ Victorem virum gloriosissimum, qui ipse quoque et in magna Graecia et in 
nobili Alexandrinorum civitate magistratu functus est atque * praefecturam urbis gessit neque 
legum ignarus est, et Phocam virum. gloriosissimum, quem tua sedes novit cum laude ei praepositum et 
legum quoque peritum, et praeter hos Marcellum virum magnificentissimum, qui semper mobis adest et 
propíer iustitiae observationem admiratione dignus est atque ab omnibus fere qui nos adierunt ea de 
causa petitur et assessore utitur qui cum laude quae ad leges spectant disponere possit, Appionem 
dicimus virum spectabilem, qui et fisci patronus fuit et ceteroqui bono testimonio cum ab aliis tum a nobis 
"ipsis d d À est. habitus. Vtt. i E 

. Atque iudices quidem hos post magistratus nostros esse volumus, nosque ipsi iis omnibus causas, 
grout nobis videbitur, trademus. δὲ quis autem ea: magistratibus nostris delegare causas voluerit, his quos 
nos diximus ac definivimus iudicibus pedaneis eas tradat neve alii omnino ulli, nisi forte consiliariis suis 


eaaminationes pro parte deleget ipse de tota re sententiam laturus. i X UA 
IIL  Sedebunt autem pedanei iudices perpetuo in. regia porticu, in quibus nunc quoque iudicant 





17 πείρᾳ! ἢ om. Le | 2 πολυχρονία L || vov& M | 
3 ἐχγεγυμνασμένους L | * ye] τὸ libri | 6 μακρὸν] patri- 
eium (i. e. πατρίέκιον) ς || 1 éni τὸν ϑρόνον ἐκεῖνον L ἢ} 
.12 ὃν 0 τε σὸς ἐπίσταται ϑρόνος] quem quaecum- 
que sedes noverit ς | 13 ἐπαινουμένως] laudatum quam 
(i.e. ἐπαινούμενον ὡς cf.ad 19) & || 15 ἡμῖν] eum ς || 
16 Javuatóusvov| miramur (i. e. ϑαυμάζομεν) ς || 11 
πάντα L^ | 18 αἰτούμενον») petitum sebnus ς ez inter- 
polatione || 19 ἐπαινουμένως ML!] ἐπαινουμένω ὡς Lg || 
διατεθῆναι L | δυνάμενα L|| 21 «à ἄλλα L || 235g. Τοὺς 
μὲν — BovióusD'a] Τοὺς ἄλλους δικαστὰς τοὺς μετὰ τοὺς 
ἡμετέρους ἄρχοντας τοιούτους καὶ οὕτως εἶναι βουλό- 
μεϑα Be | 24 xai] οἷς καὶ B || αὐτοὶ om. c | 25 ἅπασι 
Mz] ἅπαντας L, om. B; ἁπάσας coni. Zachariae || 26. εἶ 
δέ vue] καὶ εἴ τις B || 21 τούτοις δὴ om. L || εἰρημένοις 
xai om. Le || 28 δικασταῖς B || ταὐτας] τούτοις L, om. c || 
32 οἱ δικασταὶ B hi pedanei ς || βασιλικῆς Bf Ecl. βασι- 
λέως .B* (cf. Iohannes Lydus de magistr. 9,68 qui de Io- 
hanne pr. praet. narrans huius novellae argumentum tangit 
δικαστὰς δὲ προβάλλεται ἐπὶ τῆς βασιλέως στοᾶς, ὥστε 
ἐκείνων τῶν ἐπὶ χρήμασι δικῶν ἀκροωμένων αὐτὸν 
νον ἀγρυπνεῖν) 


1 multarum causarum ΚΓ | plurimis V || exercitio T? in 
marg.] exercitos A! exercitium 7 52 exercit««« V exer- 
citatus Τ2 exercitatos V? vulg.; leg. exercitio in? | 2 mul- 
titudinem 7!V? | exercitatus V! R?T? || 3 qui etiam 
om. T'! || nostra νὴ obseruanti 7} obseruantie 7'* (in quo 
eadem manus litteras ie punctis delevit) R* obseruiant V? 
pietati] pie V, om. R! || ideo vulg. || 4 ex] et ex 7? Ι 
6 obtenuit V ! || 7 uectorem V uictorem et 7} | 8 magna 
magna ciuitate 7'* || 
landa A! ellada 7"! elanda 7? mellada in ras. V? || 9 ci- 
uitate om. T'! | 10 inexperfetum A^ | 12 uirum quem 
(quam R!) quaecumque 7t] uirumque quecumque 7"! uirum 
quemeumque (quicumque corr. Τ᾽ ΚΤ": virum quem- 
que tua Contius (praestaret virum quem tua quoque) || sedis 
R1 V1 T || novit Contius | 13 laudandum quam V; absque 
textu Graeco esset, legerim laudat umquam || 14 quocumque 
Vt|| 15 eum] eum y. eum malim abesse || 16 mirantur? 
T' || 18 confiscalirio £ || utente A V! T' || 19 appione 7i 
apione RT'| 20 et ex fisei V'|| 24 *nos his] nobis V 
uobis R illis V? his vulg. | 25 fuit 7}! 26 causas uo- 
luerit £ | 28 miserit A! | 32rubr. De prouocationibus ef 
reparationibus Tin marg. (ex Iul.) | Sedebant R Set debe- 
bunt 71 | hii RV | pedanei] iudices add. R vulg. | *in] 





et nuno in /ibri | 33 et nunc om. R 


Hellade vulg] hellada fal hel- 


me IM eM o δδον πα. ..... 


Αι ὦ YE V, ἊΣ ᾿ς "ἊΣ 4 ἘῚ ^ * 


M vin 
M c 


ET UT NULLATENUS 


403 


Nov. LXXXII 3—6 





ὄρϑριοί τε εὐθὺς καὶ sis δείλην ὀψίαν. καὶ ἀκροά- 
'σονται τῶν δικῶν οὐ μόνον τῶν μετὰ τὸν νόμον τοῦ- 
τον κινηϑησομένων παρ᾽ αὐτοῖς, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀλ- 
λων, ὅσαι παρὰ μὲν τοῖς ἄλλοις οὐ κατὰ τὸ ἀρχικὸν 
ἐκινήϑησαν σχῆμα, νῦν δὲ παρ᾽ ἡμῶν εἰς αὐτοὺς 
μετενεχϑῆναε προςετάχϑησαν, 


tutino mox et meridie ét vespere audientes causas, 

non solum quae post legem movendae sunt apud 

eos, sed etiam alias quaecumque apud alios quidem 

non secundum antiquum motae schema, nunc autem 
9a nobis ad eos mutari praeceptae sunt. 


CAPUT IV. 
Ἐκείνου φυλαττομένου, εἷς εἴπερ 52 παρὰ Illo custodiendo, ut si sub appellatione a pedaneis 
τῶν διαιτητῶν ἢ τῶν ἐνδοξοτάτων ἀνδρῶν γίνονται iudicibus aut gloriosissimis viris fiant causae, et ipsae 


δίκαι, αὗται εἰ μὲν ἐξ ἡμῶν αὐτῶν παραπεμφϑεῖεν, 


Si quidem a nobis ipsis delegatae sint, secundum 


κατὰ τὸ ποσὸν ἢ εἰς τὸ κοινὸν τῶν ἐνδοξοτάτων» i0quantitatem aut in commune apud gloriosissimos 


ἡμῶν ἀρχόντων ἐξετασϑήσονται ἢ ἑτέροις κατὰ τὸ 
ἔϑος τῶν ϑείων consultationov παραπεμφϑήσονται. 
εἰ μέντοι τινὲς τῶν ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἀρχόντων» 
δίκας αὐτοῖς παραπέμψαιεν, ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς παρα- 


nostros iudices examinabuntur aut aliis secundum 
consuetudinem sacrarum consultationum delegabun- 
tur. Si qui tamen gloriosissimorum nostrorum iudi- 
cum causas eis delegaverint, ad eos qui transmiserunt 


δόντας αὐτοῖς τὰς ἀκροάσεις ἡ ἔφεσες ἥξει, ἐξ ἐκεί- 1Ὁ eis audientias appellatio remeabit, ab illis autem 


vev δὲ αὖϑις κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον τὰ τοιαῦτα 


κρεϑήσονται. 


rursus secundum praedictum modum talia iudica- 
buntur. 


CAPUT Y. 


Idupokcovrai δὲ πάντες τῆς μὲν δίκης ἄχρι τρια- 


΄ 


«ocior οὔσης νομισμάτων ἐν σχήματι παρασημειώ- 


Audient igitur omnes litem quidem usque ad tre- 
centos solidos existentem sub schemate adnotationis. 


σεως. οὕτω γὰρ ϑᾶττον αἱ δίκαι κριϑήσονται, xai 20 Sic enim velocius lites iudicabuntur, et circulis co- 


τῶν imi ταῖς διαγνώσεσι κύκλων xal τῆς τοῦ χρόνου 
fes τὸ δικαζόμενον ἅπαν ἀπαλλαγήσεται. πρό- 
δηλον δέ, ὡς εἰ καὶ κατὰ παρασημείωσεν ἀκροάσον- 
ται τῶν δικῶν, ἀλλὰ δώσουσιν ὅρον ἐν γράμμασι 


gnitionalibus ac temporis contritione omnes litigantes 
liberabuntur. Palam vero est, quia etsi per adno- 
tationem audiant causas, verumtamen dabunt termi- 
num per scripturam, qui eorum manifestet senten- 


πὸν τὴν αὑτῶν δηλοῦντα γνώμην. τῶν imi τούτοις 25 tiam. Appellationibus in his nulli penitus perimendis, 


ἐφέσεων οὐδενὲ παντελῶς ἀνηρημένων, πλὴν εἰ μὴ 
τρισσάκις ἐκκαλέσασϑαί τις βουληθείη ἢ κατὰ προ- 
πέτειαν ἀπολειφϑείη" τοῖς γὰρ τοιούτοις καὶ Ó τῶν 
ἐφέσεων ἀνήρηται λόγος. 


nisi forte tertio appellare voluerit aut per contuma- 
ciam defuerit: talibus enim etiam appellationum 
perimatur ratio. 


CAPUT YI. 
Τὰς δὲ ἐκ τῆς μεγάλης ταύτης πόλεως ἀπὸ τῶν 30  Appellationes autem ex hac magna civitate a pe- 


διαιτητῶν ἐφέσεις εἰς τοὺς δικαστὰς οὐ περαιτέρω δύο 


daneis iudicibus non ultra duos menses habere in- 


c. V er B habet Ecloga Bas. lib. I—X ap. Heimbach. Summam v.25—29 er Theod. habet B. 
c. VI summarium extat "Poz. 14,19 (ubi notatur nov. ma). 





uediculis, a mane statim usque ad vesperam; atque lites audient non solum quae post hanc legem apud 


eos movebuntur, sed etiam r. 3 
nunc a nobis ad illos transferri iussae sunt. 


ue apud ceteros non secundum modum magistratus motae 


. IV. lilud autem custodiatur, ut si appellatio fiat a pedaneis iudicibus vel gloriosissimis viris, causae 
a nobis ipsis delegatae sint, secundum quantitatem vel in commune a gloriosissimis magistrati- 
bus nostris ezxaminentur vel aliis secundum consuetudinem sacrarum consultationum delegentur. ' Quodsi 
qui ez gloriosissimis magistratibus nostris causas illis wis! sag ad ipsos ἊΣ causas audiendas iis 


tradiderunt appellatio perveniet, ab illis autem denuo secun 
Ἦν Audient auf 


um praedictum modum talia düudicabuntur. 


1 em omnes litem usque ad trecentos solidos per modum adnotationis. Sic enim celerius 
lites diiudicabuntur, ambagibusque cognitionum et temporis mora litigantes omnes liberabuntur. Consen- 
taneum vero est, etiamsi per adnotationem causas audituri sint, at sententiam eos in scriptis daturos esse 


quae ipsorum mentem declaret. 
tertio 


Neve appellationes ea in re cuiquam omnino auferantur, nisi (nx ps 
icio 


appellare voluerit vel per contumaciam afuerit; talibus enim reis etiam appellationis co 


sublata est. 


VI. Appellationes autem in hac magna civitate a pedaneis iudicibus ad iudices porrectae non ultra 





1 xai εἰς δείλην ὀψίαν xai ἀκροάσονται et meridie et 
vespere audientes s || xai ἀκροάσονταί τε τῶν B* | 2 τοῦ- 
τον om.g | 4 παρὰ μὲν τοῖς ἄλλοις οὐ om. L, οὐ om. B 
vulg. (cf. s v. 1.) | ἀρχεκὸ»} antiquum (i. e. ἀρχαῖον) ς || 
quae apud diaetetas inchoatae sunt Jul, qui nescio an 
legerit ὅσαι παρὰ μὲν τοῖς ἄλλοις κατὰ τὸ ἀρχαῖον 
ἐκινήθησαν σχῆμα (ὅσαι παρὰ μὲν ἄλλοις οὐ κατὰ τὸ 
ἀρχαῖον ἐκενήϑησαν σχῆμα coni. Zachariae) | 8 δικα- 
στῶν B | 9 αὖται Μ εἰ ipsae (i. e. καὶ αὐταὶ) e ἢ εἰ] 
ἡ B* | 10 τὸ ποσὸν] τόπον L Ϊ τῶν ἐνδοξοτάτων --- 
13 τινὲς om. L ἢ εἴ τινες τέως s. v. adscr. L* | 12. κον- 
sultatiónom M συνελεύσεων B || 18 ἄχρι M] μέχρι LB | 
19 ovens Ψομισμάτων MEcL] νομισμάτων ovens B', 
ovars ante μέχρι coll. Bf || 23 xai om. Ecl. | σημείωσιν 
15 | ἀκροάσον L'|| 25 αὐτῶν libri | ἐπὶ τούτοις MBs) 
éni τούτους L vulg. | 29 ἀπείρηται Ecl. | 30 ἀπὸϊ 





ix B ἢ 31 sis τοὺς δικαστὰς οπι.ς | δύο μηνῶν») μη- 
νῶν δύο Bf 





2 mouenda V! | 3 alias] alia £ | 4 non 7'!] sunt (in 
V erasum) RVT? vulg. | antiqua V* antiquam V?| 5 a 
εἰ ad eos om. R | sint 7| 9 delegande V? || 12 sacrorum 
RV | 13 quis 7 | nostrorum gloriosisimorum 7' glorio- 
sissimorum delegabuntur nostrorum A* | 14 * transmise- 
runt].hos (os A) miserunt Ε΄ vulg. miserunt hos V | 
15 eis] eos E! | *audientias] audientes R! audientes V! 
audientibus R? V? T' vulg. || remeauit V || 16 reuersus 7'*|| 
18 lie« T1 | 20 uel otius RT | 21 tempore V' tempora 
V3 | 22 litigabuntur A!| admonitionem £!7' | 24 seri- 
pturas 7" || 27 etiam om. 7"! | 28 perimatur £7] permstur 
V* perimitur V? vulg. 

51* 


Nov. LXXXII 6—8 


404 


DE IUDICIBUS 





μηνῶν ἔχειν προϑεσμίαν ἐν τῷ δρόμῳ τῶν κυρίων 
βουλόμεϑα, μεϑ' ovs ἀνάγκη τὰς κυρέας τοῦ ἑαυτῶν 
ἄρξασϑαι δρόμου, τῆς καλουμένης παρὰ τῶν νόμων 
reparationoe χώρα: ἐπὶ τούτων οὐδεμίαν ἐχούσης. 


dutias in cursu fatalium volumus, post quos necesse 
est fatales suum incohare cursum, ea quae vocatur 
à legibus reparatione locum in his nullum habente. 


CAPUT VII. 


Οὐδενὸς ϑαρροῦντος ἐκβαίνειν τὰ ἐπὶ τοῖς spor- 
tulois ἢ ταῖς δικαστικαῖς δαπάναις παρ᾽ ἡμῶν διατε- 
ταγμένα, ἀλλὰ πάντων αὐτοῖς ἐμμενόντων καὶ εὐλα- 
βουμένων τὴν ποινὴν ἣν ἐπὶ τοῖς τοιούτοις ἡ ϑεία 
1 ἡμῶν διάταξις ὥρισεν. Τῶν τὰς δίκας παρα- 


5  Nulloque praesumente transcendere quae in spor- 
tulis aut in litis expensis & nobis disposita sunt, sed 
omnibus in his contentis et formidantibus poenam 
quam in talibus sacra nostra constitutio terminavit. 
1 His qui causas praeparant sic existentibus, sicut 


σκευαζόντων οὕτως ὄντων ὅσον κατὰ τὸ τῆς στρα- 10 et militiae figura hactenus definivit. Unoquoque ta- 


τείας σχῆμα [ὡς] μέχρι νῦν ὠρίσϑησαν. ἑκάστου μέν- 
τοι δικαστοῦ δύο μὲν τοῖς ὑπογράφουσι χρωμένου, 
δύο δὲ τοῖς τὰς δίκας παρασκευάξουσί τε καὶ ἐπείγου- 
σιν, οὐ δυναμένων τῶν αὐτῶν πολλοῖς ἢ δύο γοῦν 


men iudice duobus quidem exceptoribus utente et 
duobus causas praeparantibus et compellentibus, non 
valentibus eis pluribus quam duobus omnino mini- 
strare iudicibus. Hos autem omnino locupletes et 


ὅλως ὑπηρετεῖσϑαι δικασταῖς. τούτους δὲ παντοίως 15 probatos esse, ut neque ab eis aliquid peccetur ne- 


πιστούς τε xai δεδοκιμασμένους εἶναι, ὥςτε μηδὲν 
παρ᾽ αὐτῶν ἁμαρτάνεσϑαι μηδὲ προδίδοσϑαι μηδὲ 
κακουργεῖσϑαι, ἀλλὰ κινδύνῳ τῶν τάξεων ἢ σχολῶν 
ἢ σκρινίων τῶν παρεχόντων αὐτοὺς τὴν ἐπ᾽ αὐτοῖς 


que prodatur gos a maligne agatur, sed periculo 
officiorum aut scholarum aut scriniorum praeben- 
tium eis super eos electionem simul et ministerium 
(esse), et vel si quid ab eis peccatur, ad illos qui 


ἐπιλογήν «s ἅμα καὶ ὑπουργίαν εἶναι, xai κἂν εἴ τι 20 deputant eos referri exinde periculum, qui omne 


σιαρ᾽ αὐτῶν πταισϑείη. πρὸς τοὺς ἀφορίσαντας αὐ- 
τοὺς φέρεσϑαι τὸν ἐκεῖϑεν κίνδυνον, οἵπερ πᾶσαν 
ζημίαν παρὰ τὴν αὑτῶν αἰτίαν γενομένην τοῖς παρ᾽ 
ἐκείνων βλαβεῖσε ϑεραπεύσαιεν ἀνάγκην» ἐχόντων καὶ 
τῶν προῤφόρων ἀρχόντων, εἰ προΞελευσϑεῖεν, παρα- 
σκευάζειν πάντως τοὺς ἐκ τῶν οἰκείων τάξεων ἢ 
σχολῶν ἢ σκρινίων προβαλλομένους τοὺς ὑπουργοῦν- 
τας τὴν ἐντεῦϑεν τῷ βλαβέντε ϑεραπεύειν ζημίαν. 
εἰ δὲ ὁ δικαστὴς αἴσϑηταί τε πονήρευμα παρά τι- 


damnum eorum causa factum his qui ab eis laesi 
sunt curabunt. Necessitatem habentibus etiam com- 
petentibus iudicibus, si eis interpellatio fiat, prae- 
parare modis omnibus eos qui ex suis officiis aut 


25 scholis aut scriniis eligunt ministrantes hinc laesis 


damnum curare. Si vero iudex senserit aliquam 
malignitatem ab aliquo ministrantium fieri, expellat 
quidem auditorio suo eos qui non cum utili opinione 
causis utuntur, alios autem instituat sententia et 


vos τῶν ὑπουργούντων γινόμενον, -&nxtÀáct« μὲν τῆς 80 electione eorum quibus hoc, sicuti praediximus, peri- 


ἀκροάσεως τῆς ἑαυτοῦ τοὺς οὐ μετὰ χρηστῆς δόξης v culi est. 
πράγματε χρωμένους, ἑτέρους δὲ ἐγκαταστήσει γνώμῃ 
καὶ προβολῇ τῶν οἷς ταῦτα, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑη- 
μεν, κεκενδύνευται. 
CAPUT VIII. 


Ei δέ τις ἢ τῶν ἐνδοξοτάτων ἢ τῶν ἐλλογιμωτά- 35 


τῶν ἡμῶν δικαστῶν παύσαιτο τοῦ δικάζειν xaO 


Si quis autem aut gloriosissimorum aut eloquen- 
tissimorum iudicum removeatur iudicare pro qua- 


c. VII v. 29—34 er B habet Ecl. Bas. l. 1— X ap. Heimbach. 





duorum mensium dilationem in cursu fatalium habere volumus, post quos necesse est dies fatales suum 
cursum —— incipiant, neu reparatio quae a legibus vocatur ullum in his locum habeat. 
I. Neve quisquam ea quae de sportulis aut litis expensis a nobis constituta sunt, excedere audeat, 
sed omnes intra ea se coniineant atque poenam vereantur quam in eiusmodi rebus sacra nostra constitutio 
1. definivit. | Qui autem praeparant causas ita sint comparati, quemadmodum secundum formam militiae 
usque adhuc constituti sunt. Unusquisque vero iudex duobus exceptoribus utatur et duobus qui lites prae- 
arent et accelerent; neve iisdem liceat pluribus quam duobus quidem omnino iudicibus apparere. | Atqui 
i omnibus modis fideles et probati sint, ne quicquam ab iis delinguatur neve prodatur neve dolo fiat ; 
verum periculo officiorum aut scholarum aut scriniorum quae eos exhibent pariter eorum et electio et 
ministerium sit, et vel si quid ab dis peccatum sit, ad eos 4" illos designarunt periculum inde oriundum 
redeat, qui omne damnum ipsorum culpa factum iis qui ab illis laesi sunt resarciant: aíque magistratus 
quoque competentes necesse habeant, si adeantur, quovis modo curare, ut qui ex ipsorum officiis vel 
Scholis vel scrinüs elegerint ministraturos damnum inde ortum ei qui laesus sit resarciant. Si quod vero 
flagitium iudez: ab aliquo ministrantium commissum esse compererit, auditorio suo expellet eos qui non 
cum bona existimatione in ea re versantur, atque alios in locum eorum constituet ez: voluntate et electione 


eorum ad quorum periculum, sicuti ante diximus, haec pertinent. — 
V Si quis autem vel gloriosissimorum vel eloquentissimorum iudicum nostrorum ex qualibet 





1 τῶν om. B || 2 ἑαυτοῦ Β΄ || 4 reparationos (cf. 
Theod. ΒΣ ς Iul.) seprationos M' ἀνακαινέσεως B, s. v. 
M ἀνακινήσεως LL | 5 τοῖς portílois M τῆς συνηϑείας 
LB* ταῖς συνηϑείαις Bf || 6 διατεταγμένα] Cod. 3, 2, 5 | 
7 αὐτοῖς (αὐταῖς Bf) LBe] τοῖς αὐτοῖς M | 9—11 τῶν 
— ὡρίσϑησαν et μέντοι om. Bí | 10 ὅσον κατὰ τὸ 
ΜΒ] ὅσον τὸ κατὰ L sicut et c || 11 ὡς MLB, om. « | 
cpio9nsav| definivit c | 12 δύο MB] δυσὶ L || ὑπο- 
γραφεῦσι L | 18 δύο MB] δυσὶ L ἢ én&yovaw cum Ha- 
loandro vulg. | 14 τῶν om. € || 15 τούτω L* || 16 τε 
om. L || 17 Ἐμηδὲ --- μηδὲ] μήτε — μήτε libri | 19 αὐτοὺς 
Zachariae] αὐτοῖς libri | 20 καὶ κἄν] xai om. B* | 28 αὐ- 
τῶν libri | γινομένην LB | 24 ϑεραπεύσαιε» συν- 
ενέγκαιεν Β΄ | 28 τῷ βλαβέντι) laesis ς || 30 ἀπελάσειεν 
L|31 ἑαυτοῦ LB] αὐτοῦ M | τῷ πράγματε] causis s || 
33 εἰπόντες om. Ecl. | 34 κινδυνεύεται Β΄ | 35 ἐνδοξο- 
τάτων MBs] ἐνδοξοτάτων ἀρχόντων L (Bl) | 36 ἡμῶν 


om. € || Ἐπαύσοιτο libri 





2 ea quae] eaque Καὶ || 3 reparatione Beck] reparationis 
RV reparatio R?T | habentem AR! V || 5 rubr. De sportulis 
et officio iudicum RT' in marg. (ex Iul.) | quae eius in V 
6 sed in omnibus A'! || 7 contentis 7'! vulg.] certis RVT? 
8 firmauit V | 9 hii 7* | 10 defuit V! || tantum 7! 
11 utentem A^| 12 causam A|| compellentibus ed. pr. 
complentibus libri, vulg. | 14 hisjV' || 18 eos] omnes b ! 
19 esse add. Beck | illos] alios T' al. eos T? s. v, || qui 
deputant] quidem putant V! | 20 omnem 7} || 21 is V |! 
23 praeparate V! | 24 omnibus modis 7'|| eas A? || 
25 serineis 7" sriniis V | hic V | 28 quidam V || eos om. 
R'T', post quidem inserit T? || cum] eum 7" || 30 peri- 
culo ΤΊ | 35 rubr. De iudicibus remotis qualibet de causa 





RT ín marg. | autem om. T! 


/ET UT NULLATENUS 


A05 


Nov. LXXXII $— 10 





οἱανοῦν αἰτίαν, οὐκ ἄλλως ἕτερος αὐτοῦ διαδέξεται 
τὴν ἀκρόασιν, πλὴν εἰ μὴ τοῦτο ἡμεῖς ἐγκρίνοντες 
ἑτέρῳ παραδοίημεν τὴν ἀντ᾽ αὐτοῦ τῶν δικῶν ἐξ- 
ἕτασεν. 


libet causa, non aliter alter in eius succedat audi- 
torio, nisi hoc nos decernentes alii tradiderimus pro 
eo causarum examinationem. 


CAPUT IX. 


Ὅπως δ᾽ ἂν μὴ ὃ περὶ ταῦτα πόνος ἄμισϑος τοῖς 5 


ἡμετέροις γένηται διαιτηταῖς, ϑεσπίζομεν αὐτοὺς ἐν 
ἑχάστη παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένῃ δίκη, κἂν εἰ ϑειόϑεν 
παραπεμφϑείη, ἀνὰ δύο μὲν χρυσοῦς παρ᾽ ἑκατέρου 
μέρους ἐν τῇ προκατάρξει λαμβάνειν, ἀνὰ δύο δὲ ἐν 


τῷ πέρατι τῆς ὑποθέσεως, καὶ περαιτέρω τούτων μη- 10 


δέν (τοῦτο ὅπερ καὶ oí πρὸ ἡμῶν διωρίσαντο), ἀλλὰ 
τούτοις ἀρκεῖσϑαι καὶ μόνοις" δηλαδὴ τῶν προνομί, 

τῶν ἐπ᾽ ἐλαττώσει τῶν δαπανημάτων τισὶν ὑπαρ- 
χόντων ἅπασιν ἀκεραίων κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν 


φυλαττομένων. ταῦτα δέ φαμεν ἐπὶ τῶν δικῶν τῶν 15 


ὑπερβαινουσῶν ποσότητα χρυσῶν ἕκατόν. εἰ γὰρ μέχρε 
τούτου τὸ μέτρον εἴη τῶν δικῶν, οὐδὲν αὐτοὺς δικα- 
στικῶν ἕνεκεν ἀπαιτεῖσϑαι βουλόμεθα" ἐκ γὰρ ov- 
τως ἐλαχίστης ποσότητος ὁ τὴν οἱανοῦν ἔρεσιν 


ποιούμενος μεγίστῳ μέρει τῆς νίκης τὸν οὕτω πεπο- 20 


γψημένον ἐλαττοῖ. Καὶ οὐ μέχρε τούτων ἱστάμεθα 
^5 Me ἀλλὰ καὶ οἴκοϑεν αὐτοῖς φιλοτιμούμεϑα. Bov- 
λόμεθα γὰρ ἕκαστον τῶν τοιούτων διαιτητῶν ἔτους 
ἑκάστου παρὰ τῆς τραπέζης τῆς σῆς ὑπεροχῆς κομί- 


Ne autem circa haec labor sine mercede nostris 
fiat pedaneis, sancimus eos in unaquaque dicta apud 
eos causa, vel si divinitus fuerit deputata, duos 
quidem aureos ab utraque parte in contestatione 
litis accipere et duos in fine negotii, et ultra hoc 
nihil (quod etiam praecessores nostri definiverunt), 
sed his contentos esse solis; privilegiis quippe quae 
in deminutione sumptuum quibusdam concessa sunt 
omnibus integris secundum suum ordinem conser- 
vandis. Haec autem dicimus in litibus transcen- 
dentibus quantitatem aureorum centum. Si enim us- 
que ad hoc mensura fuerit litium, nihil eos audientiae 
causa volumus exigi: qui enim ita parvae quanti- 
tatis exactionem facit, pro maxima parte victoria 
sic pauperem fraudat. Et neque in hoc solummodo 
stamus, sed etiam de proprio ipsi largimur. Volu- 
mus enim unumquemque eorum qui sub istis sunt 
pedaneorum annis singulis a mensa tuae celsitudinis 
percipere duas libras auri, et his esse contentum 
solis, e£ neque redimi et aurum omnino despicere. 


ζεσϑαι duas libras auri, καὶ ταύταις ἀρκεῖσθαι καὶ 25 Propterea enim elegimus fiscum minuere, quatenus 


μόναις, ἀδωροτάτους “τε εἶναι xai χρυσίου παντὸς 

b εἶν. διὰ τοῦτο γὰρ εἰλόμεϑα τὸ δημόσιον 

ἐλαττῶσαι, ἵνα καὶ αὐτῶν ἕκαστος ἀρκούμενος τῇ τε 

παρ᾽ ἡμῶν δόσει τοῖς τε ἀνὰ τέτρασι χρυσοῖς καϑα- 

ρὰς τῷ ϑεῷ τε καὶ ἡμῖν καὶ τῷ νέμῳ φυλάξῃ 

χεῖρας, ἐνθυμούμενος οἷα περὲ τούτων τοῖς ἔμπροσϑεν 
ψομοϑέταις διηγόρευται. 


τὰς 30 


horum unusquisque contentus nostra largitate et 
uaternis aureis puras deo et nobis et legi custo- 
iat manus, cogitans quae a prioribus legislatoribus 
de his definita sunt. 


CAPUT X. 


Τὸ δὲ χρῆναι xai τὸν τῶν δαπανημάτων λόγον 
τοὺς RN edere κατεξετάζειν (ἐπειδὴ τοῦτο xa- 


Oportet autem et expensarum rationem iudices 
omnino examinare, et quia hoc bene Zenonis piae 


λῶς καὶ ἡ Ζήνωνος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως ἐπέταξε 35 memoriae decrevit sententia et nos non dedignati 


ψῆφος, ἡμεῖς τε ovx ἀπηξιώσαμεν μέρος xai αὐτὸ 


sumus partem etiam hoc nostrarum facere disposi- 





causa iudicare desierit, non aliter eius cognitionem alius suscipiet nisi nos hoc decernentes alii loco illius 


causarum examinationem ítradiderimus. 


IX. Verum ne opera his rebus data absque mercede sit pedaneis nostris iudicibus, sancimus eos in una- 
quaque causa quae apud eos agitur, etiamsi divinitus —— sit, ab utraque parte et binos aureos in litis 


contestatione accipere et binos in fine negotü, nec ultra 


c quicquam (id quod etiam qui praecesserunt 


nos t ni), sed his quidem solis contentos esse: ut scilicet privilegia ad sumptuum deminutionem non- 
nullis praestita omnibus integra secundum ordinem suum serventur. Haec autem dicimus de litibus quae 


centum aureorum quantitatem excedunt. Nam si intra hanc summam modus sit litium, nihil eos i 
lium impensarum nomine exigere volumus; qui enim ez: tam exigua quantitate 


icia- 
ue deíractionem 


facit, maxima parte victoriae privat eum qui tanto labore contendit. Neque intra haec consistimus sola, 


sed etiam de nostro iis largimur. Volumus enim unumquemque eiusmo 


- 


pedaneorum iudicum s 


ingulis 


annis a mensa tuae sublimitatis binas libras auri accipere, iisque acquiescere solis, et plane incorruptum 


€sse 


€ aique aurum omne despicere. Propterea enim 


quisque et nostra donatione et quaternis aureis contentus puras et deo et nobis et 
animo reputans quae'a prioribus legislatoribus de his 1 


X. Ouod autem etiam e. 


m deminuere maluimus, ut ipsorum quoque unus- 
gi manus custodiat, 
praecepta sint. 


cpensarum ratio iudicibus omnino examinanda est (quoniam hoc et Ze- 


nonis piae memoriae seníentia recte constituit neque nos dedignati sumus et ipsum particulam consti- 





1 διαδέξηται M ἢ 3 παραδοίημεν] ϑειόϑεν add. B* | 
πραπεμφϑείη M! | 9 λαμβάνειν" ἀναλαμβάνειν ἀνὰ 
M*|12 μόνους Β΄ ἢ 13 ἐπελάττοσι [,} ἐπ᾽ ἐλάττοσι 
B* | 14 κατὰ — τάξιν om. Bf | 15 δέ! μέν Bf | 16 χρυ- 
σῶν] τῶν χρυσῶν Bí | 11 τὸ μέτρον om. Β΄ | δικαστι- 
xov| audientiae c | 19 τὴν οἱανοῦν οπι.ς || 20 νέκης 
Haloander ez $] δίκης MLB | 21 μέχρι vovrov] in 
hoe e | 22 μόνων M(B')] μόνον LB*(s) | αὐτοῖς] av- 
τοὺς Β΄ ipsi (i. e. αὐτοὶ) ς ἢ φιλοτιμούμενοι L ἢ 23 τῶν 
τοιούτων» eorum qui sub istis sunt c | ἔτους — 24 ὑπερ- 
οχῆβ om. Bf | 24 προκομίζεσϑαι Β΄ || 25 duas libras auri 
$, .] dio librarum auri M δύο λίτρας χρυσίου M s.v., 
LB || 26 χρυσίου παντὸς MB] παντὸς χρυσίου L au- 
rum omnino (i. e. πάντως) ς [1 30 φυλάξεε L | 34 ἐξετά- 
be» Bf | ἐπειδὴ] et quia (om. 35 x«i) ς | 36 5ῳ. Cod. 
1,51,5 ἢ τὲ] δὲ L 








1 adiutorio Καὶ | 2 nos om. V | alio RT' | pro] in Εὖ ἢ 
δ rubr. De solatiis (salariis R) iudicum RT' in mg. (ez Iul.) 
6 sanctimus sancimus V'!|| 7 causas V! | diuinitas E 
9 haee R | 10 praedecessores V377? | 11 contemptos 
R| 12 diminutione RT | sumptum V!| 14 in litibus] 
militibus R'| 16 hue V! | audienti 7'! | 1$ exactione 
V!T!]| pro maxima V vu/g.] proxima RT | uictoriam 
V: | 19 sic] sicut V | pauperiem R7' | 20 ipsis V? vulg. | 
21 horum V | istos R' isto V (ordine post sunt add. 
V3) | 23 his] is R' | contemptum 7A? -ο- (i. e. cen- 
tum) R'| 26 unusquis Τ᾽ 27 quaternis] quatenus V] 
eustodiat vulg.] custodiant /ibri| 33 rubr. De sententiis 
difünitiuis &mg., De difinitiuis sententiis T' mg. (ex Iul.) | 
et V] om. RT vulg. | 36 dispositionem V 


Nov. LXXXII 10. 11 


406 


DE IUDICIBUS 





TOV ἡμετέρων ποιῆσαι δεατυπώσεων) μενέτω καὶ viv 


émi ταὐτοῦ σχήματος φυλαττόμενον᾽ ἐκείνου μόνου 


προξεπιτιϑεμένου τοῦ, εἴπερ ὅρκον ἐπαγάγοι περὲ τῶν 
δαπανημάτων ὁ δικαστὴς τῷ νενικηκότι, δηλαδὴ μετὰ 
τῆς φαινομένης αὐτῷ ὀρϑῶς ἔχειν ποσότητος, ἣν δὴ 
ταξατίονα καλοῦσιν οἱ νόμοι, εἶτα ἐκεῖνοβ ἐπομό- 
σαιτο, μὴ ἔχειν ἄδειαν τὸν δικαστὴν ἐλάττονα τῶν 
ὁμωμοσμένων καταδικάξειν, μηδὲ φαίνεσϑαε φιλαν- 
ϑρωπότερον τοῦ νόμου τοῦ ταῦτα διατάττοντος. εἰ 


tionum, maneat ergo etiam nunc in eodem schemate 
custoditum, illo solo adiecto, si iusiurandum intulerit 
de expensis iudex victori, scilicet cum quantitate quae 
visa ei fuerit recte se habere, quam taxationem vo- 
5 cant leges, deinde ille iuraverit, non habere licentiam 
iudicem minus quam iuratum est condemnare, neque 
videri clementiorem [a] lege quae haec disponet. Si 
tamen perspexerit neutrum sumptuum subdere ra- 
tioni et propter negotii forte varietatem, hoc ipsum 


μέντοι συνίδοι μὴ δεῖν μηδέτερον τῶν μερῶν τῷ τῶν 10 decernat sua sententia, Omnibus aliis super appel- 


δαπανημάτων ὑποϑεῖναι λόγῳ διὰ τὸ τῆς ὑποϑέσεως 
ἴσως ποικέλον, αὐτὸ τοῦτο διορίζεσϑαι ψήφῳ. πάν- 
vOv τῶν ἄλλων τῶν ἐπὲὶ ταῖς ἐφέσεσι, καϑάπερ εἰ- 
πόντες ἔρϑημεν, καὶ τῶν ἐπὶ ταῖς παραιτήσεσι, wol 


lationibus, sicuti praediximus, et excusationibus, et 
ut non prompte et cum necessitate fiant litis contesta-- 
tiones, sed habeant viginti dierum indutias, et quic- 
quid aliud iudiciale decrevimus, in propria virtute 


τῶν περὶ τοῦ μὴ προχείρως xai σὺν ἀνάγκῃ γίνεσϑαι 15 manentibus. ι 


τὰς προκατάρξεις, ἀλλ᾽ ἔχειν τὴν τῶν εἴκοσεν ἧμε- 
- * ΕΖ ^ ς 

ρῶν προϑεσμέαν, καὶ εἴ τε ἄλλο δικαστικὸν ὡρίσαμεν, 

πάντως ἐπὶ τὴῆβ οἰκείαβ μενόντων ἐσχύος. 


CAPUT XI. 


᾿Επειδὴ δὲ πολλαί τινες ἡμῖν γένονται προξελεύσεις 


Quia vero multae quaedam nobis fiunt interpella- 


αἱρουμένων τενῶν δικαστὰς παντοίως ἀνεπεστήμοναξ 20 tiones, eligentibus quibusdam iudices penitus ignoran- 


καὶ νόμων καὶ πείρας, καὶ ὑπὸ προϑυμίας ὀμνύουσιν 
ἐμμένειν τοῖς δικασταῖς οἷς οὐκ ἄν τις οὐδ᾽ ὁτιοῦν 
σιστεύσειεν, εἶτα ἀνασπείϑουσιν ἴσως καὶ τοὺς δεκα- 
στὰς τὸν τοιοῦτον δῆϑεν αὐτοῖς ὅρκον παρέχειν, ἄν- 


tes leges et experimentum, et prone iurant contentos 
se iudicibus, quibus nequaquam quispiam quodlibet 
credat, deinde suadent forsan etiam iudicibus quasi 
sibi praebere iusiurandum, viris neque quid sit iustum 


δρας οὔτε 0 τί ποτέ ἐστε τὸ δίκαιον οὔτε τὴν αὐτοῦ 25 neque eius observationem scientibus, et merito laesi 


παρατήρησιν ἐπισταμένους, καὶ εἰκότως βλαβέντες ai- 
* * - N £d d , - 
τοῦσιν ἐξετασϑῆναι τὴν ὑπόϑεσιν ἐπιλαϑόμενοι τῶν 
e t " ^ - C. v » - E 
ὅρκων ὧν ὥμοσαν, τὸ πρᾶγμα ἡμῖν ἐπιστροφῆς ἄξιον 
1 ἐνομίσϑη. καὶ ἐπειδήστερ. ἔγνωμεν ἐκ τῆς τῶν 


ipsi rursus volunt examinari negotium obliti iurisiu- 
randi quod iuraverunt, causa nobis subversione digna 
visa est. 

1 Et quia cognovimus ex rerum 'experimento in- 


πραγμάτων πείρας σφαλερὸν εἶναι τὸ τοιοῦτο, ϑεσπί- 30 cautum hoc esse, sancimus de cetero nullum fieri 


ζομεν τοῦ λοιποῦ μηδένα γίνεσϑαι παντελῶς δικα- 
στὴν αἱρετὸν καὶ μετὰ τῆς ἐξ ὅρκων ἀσφαλείας δικά- 
ζεσθαι, ἵνα μὴ ἐντεῦϑεν εἰς ἐπιορκίαν ἀκούσιον ἐμ- 
πίπτωσιν ἄγϑρωποι διὰ τὴν τῶν δικαστῶν ἀμαϑίέαν 


omnino iudicem arbitralem et cum iurisiurandi cau- 
tione iudicare, ne ex hoc in periurium invitum inci- 
dant homines propter iudicum ignorantiam peierare 
compulsi, sed omnino qui iudicem aut iudices eligunt 


ἐπιορκεῖν ἀναγκαζόμενοι, ἀλλὰ πάντως oí τὸν δικα- ϑῦ cum poena eligant eos, quatenus partes adinvicem 


στὴν ἢ τοὺς δικαστὰς. αἱρούμενοι μετὰ ποινῆς αὐτοὺς 
, € ΄ ES ᾿ ^ Mx 

ἐπελεγέσϑωσαν ὁπόσης ἂν và μέρη πρὸς ἄλληλα 
- ς. 42 ? » * 

συμβαῖεν, καὶ ἀνάγκην ἐχέτωσαν ἢ ἐμμένειν τῇ κρέσει 


coeant, et necessitatem habeant aut contentae esse 





tutionum nostrarum facere), maneat id munc -quoque in eadem forma custodiendum ; atque illud. solum 
addatur, ut si iusiurandum de expensis iudex victori deferat, scilicet definita simul quantitate quae ipsi 
recte habere videatur, quam quidem taxationem leges vocant, ille vero iuraverit, ne liceat iudici in mino- 
res expensas quam iuratum est condemnare, neve videatur humanior esse lege quae haec statuit. δὲ vero 
neutram partem expensarum rationi subiciendam .esse ducerit forie propter rei varietatem, id ipsum 
sententia decernat. Cetera autem omnia quae sunt de appellationibus, uti supra diximus, et de recusa- 
: tionibus, et ne praepropere et per vim lilis contestationes fiant, sed terminum viginti dierum. habeant , et 
si quid aliud iudiciale constituimus, in sua firmitate permaneant... , 

ΧΙ. Quoniam vero multis petimur supplicationibus, cum nonnulli iudices eligant et legum et usus 
forensis omnino ignaros, ac prompte iurent se iudicibus acquiescere ird haud facile quisquam quicquam 
commiserit, deinde forte etiam iudicibus persuadeant ut eiusmodi quidem iusiurandum sibi praestent, scilicet 
viris qui neque quid sit iustum neque quomodo observandum sit cognitum habeant, atque non sine causa 
damno affecti iam ut res denuo examinetur petant. iurisiurandi quod. iurarunt obliti, ea res nobis animad- 
1 versione digna visa est. Et quia ex rerum experientia periculosum id esse cognovimus, sancimus ne 
quis omnino in posterum fiat arbiter neve quis cum cautione iureiurando praestita litiget, ne inde inviti 
in periurium incidant homines propter iudicum ignorantiam peierare coacti; sed omnino qui iudicem vel 
iudices eligunt, cum poenae stipulatione eos eligant quantaecumque inter partes convenerit, et necesse 





1 ποιήσασϑαι Bf || μενέτω maneat ergo ς | 2 ταὐτοῦ 


ez corr. (Ταὐτοῦ M^?) M] τοῦ αὐτοῦ LB || 3 ztgosezuri- 
Ü'eu£vov (προςτιϑεμένου Bf) xai gvAattou£vov τοῦ 

5 αὐτοῖς L || 6 ταξατίωνα B*vulg. | ἐκεῖνο M || ἐπομό- 
govro (ἐπωμόσοιτο DB*) libri, corr. Heimbach || 1 ἐλάττονα 
MB'| ἔλαττον Bí (minus c) εἰς ἐλάττονα L || 9 vo? 
vóuov τοῦ ταῦτα MB'| τοῦ νόμου ταῦτα L vov ταῦτα 
vóuov Bf | διατάσσοντος L || 10 συνίέδοι L.B*] συνείδοι 
MBf | τῶν μερῶν om.c | τῷ ΜΒΠ τὸν LB*|| 11 ὑπο- 
ϑεῖναι λόγῳ M] ὑποϑεῖναι λόγον 1, λόγον (λόγῳ Bf) 
ὑποϑεῖναε B ἢ διὰ] et propter ς΄ || 12 ἴσως om. Bf || 
ψήφῳ] sua sententia ς | 16 cf. nov. LIII c. 3 || 18 πάν- 
vos] πάντων L, om. ς | μένοντος Bf | 19 δὲ om. Bf || ztoÀ- 
λαὶ ἡμῖν τινὲς L? πολλὰ ἡμῖν τινὰ L* | 21 καὶ νόμων 
καὶ πείρας] καὶ ἀπείρους νόμων Β΄, prius καί om. g ἢ} 
προϑεσμίας Bf | 24 τὸν τοιοῦτον om. c || 25 *ovre] οὐδὲ 
MB οὐδὲν L | οὔτε LB] οὐδὲ M | 20 παρατήρησιν M] 
τήρησιν LB || αἰτοῦσιν ΜΒ) aivoiev LB* ipsi rursus 
volunt (i. e. αὐτοὶ αὖϑις αἰτοῦσιν ἢ) ς || 30 τὸ τοιοῦτο] 


hoe & || 31 54. αἱρετὸν δικαστὴν Bí | 32 xai] malim 
μηδὲ! 34 ἄνϑρωποι] o£ ἄνϑρωποι B || 35 oi om. Bf | 
31 ὁπόσης ἂν] quatenus c 





4 ei uisa A iussa ei V! || 7 a om. vulg. Lone 
vulg. | 8 tantum 7" | 9 uarietatem forte negotii & | 10 de- 
cernebat 71 | 11 sicut V' || et ut T'vulg.] et om. RV 

12 pronte 7} || eontestationis A! contestationem 75 

13 incedutias 7'* || 19 rubr. Ut arbitri per — 
non per sacramentum assumantur A 7' mg. (ex Ful.) | sp- 
pellationes R*| 20 elegentibus R'V'T'| 21 prome 7" || 
contemptos RT' et tentos V! | 22 se om. R* | quelibet 
V* quilibet V? | 24 uiris R*VT?] iuris T! vulg. «««« 
R! || quod R || 25 obseruationes T' || ipsi lesi V |] 26 exami- 
nare A? || 27 eausatio 7} | 28 iussa V | 29 ex] et V | in- 
cantum 7'| 30 hec V| 31 arbitrare 7'! || iurisiurandi] 
quod iurauerunt add. K^ || 32 invitum om. T'| 34 com- 
pelli || 36 coheant AT | contempte £T 





p Mab 4 


gan oa ot ia diet Me mme ame o 





407 


Nov. LXXXII 11—13 





ET UT NULLATENUS 
ἢ, εἴπερ ἀναψηλαφῆσαε —— πρότερον δοῦναι 


τὸ πρόξςτιμον οὕτω τε ἄδειαν ἔχειν ἀναχωρεῖν τῶν κε- 
κριμένων καὶ ἐφ᾽ ἕτερον χωρεῖν δικαστήν" τῶν ἡμε- 
τέρων ἀρχόντων, εἴ ye προξελευσϑεῖεν, ἐκβιβαζόντων 
τὰ πρόςφτεμα καὶ τοῖς ταῦτα προ:ταχϑεῖσε λαβεῖν ἀπο- 
καταστῆναι παρασκευαζόντων. εἰδότων τῶν τοὺς δε- 
καστὰς αἱρουμένων, εἷς εἰ μὴ τοῦτο πράξαιεν μηδὲ 
ἐπερωτήσουσε ποινήν, ἀλλ᾽ οἰηϑῶσιν ἀρκεῖν αὑτοῖς 
jv ἐκ τῶν ὅρκων ἀσφάλειαν, εἶτα οἱ δικασταὶ οἵ 
οὕτως αἱρεϑέντες βλά 
δες, τῷ δεσπότῃ ϑεῷ τὴν ποινὴν τῆς ἐπιορκίαθ ὑφ- 
ἕξουσιν, εἰ δὲ ἐξ ἀμαϑίας τοῦτο ὑποσταῖεν, οὐδὲν 
παρὰ τοὺς ὅρκους αὐτοῖς ἔσται πλέον. οὔτε γὰρ ἐπι- 
παρά τινος γίνεσϑαι βουλόμεθα, οὔτε αὖϑις 


5 eam iussi sunt accipere restitui praep 


iudicio, aut si retractare voluerit alter, det multam, 
et sic licentiam habeat discedere ab his quae iudi- 
cata sunt et ad aliud venire auditorium; nostris iudi- 
cibus, si aditi fuerint, exigentibus multam et his qui 
arantibus. Scien- 
tibus his qui iudices eligunt, quia si non hoc egerint 
neque stipulati fuerint poenam, sed aestimaverint suf- 
ficere sibi ex iureiurando cautionem, deinde iudices 
sic electi noceant eis, si quidem ex studio, a domino 


ἐν αὐτούς, εἰ μὲν ἐξεπίτη- 10 deo poenas periurii sustinebunt, si autem ex ignoran- 


tia hoc passi fuerint, nihil praeter iusiurandum erit eis 
amplius: quia neque periurium volumus ab aliquo fieri, 
neque rursus li tes damnum sustinere magnum 
propter iudicantium ignorantiam citra iurisiurandi 


τοὺς —5 μίαν ὑφίστασϑαι μεγάλην διὰ 15 reverentiam an teg Omnibus ante sancitis sive 


τῶν δικαστῶν ἀμαϑίαν παρὰ τὴν τῶν ὅρκων 
εὐλάβειαν συγχωροῦμεν. πάντων τῶν ἔμπροσθεν νε- 
νομοϑετημένων εἴτε ἐκ τῆς ἀρχαίας νομοϑεσίας εἴτε 
καὶ παρ᾽ ἡμῶν περὶ τῶν Compromissarilo» δικαστῶν 
ἀνά ὄντων ἐπὶ τῆς ἰδίας ἰσχύος καὶ οὐδὲν éx- 
τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου καινιζομένων. 


ἢ ἐπὶ τοῖς αἱρετοῖς, χωρὶς μέντοι τῆς περὶ τῶν ὅρκων 20 


ex antiqua tione sive a nobis de compromis- 
sariis iudicibus aut in arbitris, extra necessitatem 
tamen iurisiurandi, in propria virtute manentibus et 
nequaquam ex hac nostra lege novandis. 


CAPUT XII. 


- Τοὺς μέντοιγε ἡμετέρους ἄρχοντας πᾶσε τρόποις 
δέχεσϑαι τὰς Κ᾿ Απ΄ οὐρὰ ϑεσπίζομεν, καὶ μηδενὶ παρ- 


Nostros tamen iudices omnibus modis suscipere 
appellationes sancimus, et nulli licentiam esse peni- 


ρησίαν εἶναι παντελῶς τοῦτο διωθεῖσθαι, πλὴν uóvov25tus hoc repellere, praeter solam tuam eminentiam, 


TOU θρόνου τῆς σῆς ὑπεροχῆς, ᾧτινε τοῦτο ἄνωϑεν 
I πεφιλοτέμηται τὴν τῆς ἀναψηλαφήσεως 
εἰρβάγουσα βοήϑειαν. 


€ui hoc ab initio largitur imperium retractationis in- 
troducens auxilium. 


CAPUT XIIL 


Πᾶς δὲ δικαστὴς εἴτε ἀρχὴν ἔχων εἴτε ἄλλως δὲε- 


κάζων τηρείτω τοὺς νόμους καὶ κατὰ τούτους φερέτω 30 


τὰς ψήφους, καὶ κἂν εἰ συμβαίη κέλευσιν ἡμετέραν 
ἐν μέσῳ κἂν εἰ ϑεῖον τύπον, κἂν εἰ πραγματικὸς εἴη, 
φοιτῆσαι λέγοντα τοιῶεδε χρῆναι τὴν δίκην τεμεῖν, 
ἀκολουθείτω τῷ νόμῳ. ἡμεῖς γὰρ ἐκεῖνο βουλόμεϑα 


Omnis autem iudex sive cingulum habens sive ali- 
ter iudicans custodiat leges et secundum eas pro- 
ferat sententias, et vel si contingat iussionem nostram 
in medium vel si sacram formam vel si pragmaticam 
EOM sanctionem dicentem aliter agi, sequatur 
egem. Nos enim volumus obtinere quod nostrae 





habeant aut sententia stare aut, si retractare velint, prius multam praestare atque ita veniam habere a 
iudicato discedendi et ad alium iudicem accedendi; cum magistratus nostri, si quidem interpellati sint, 
multas exigant efficiantque ut iis qui eas accipere iussi sint restituantur. Ac sciant qui iudices eligunt, si 

non egerint nec poenam stipulati sint, sed sufficere sibi iurisiurandi cautionem putaverint, ac deinde 
iudices ita electi damno eos afficiant, si quidem de industria, domino deo eos periurii poenam daturos esse, 
sin autem per imperitiam id passi sint, nihil eos praeter iusiurandum esse profecturos. Nam neque per- 
iurium a quoquam committi volumus, ne rursus litigantes detrimentum magnum propter imperitiam 
iudicum praeter iurisiurandi religionem subire patimur. Ceterum omnia quae prius sive ez antiqua legis- 
. latione sive a nobis de compromissariis iudicibus vel de arbitris sancita sunt (excepta tamen necessitate 

iurisiurandi) in propria firmitate permaneant neve ex hac lege ullo modo innoventur. 

; XIL Magistratus vero nostros omnibus modis appellationes suscipere sancimus , neque ulli omnino 
licere id reicere praeter solam sedem tuae sublimitatis, cui id iam pridem imperatores largiti sunt retrac- 
tationis auxilio invicem introducto. 

. XHL Unusquisque autem iudex, sive magistratum gerat sive aliter iudicet, leges servet et secun- 
dum eas sententiam ferat, ac vel si contigerit in media lite tussionem nostram vel sacram formam, quamvis 
pragmatica sit, edi quae dicat hoc vel illo modo litem decidendam esse, legem sequatur. Nos enim illud valere 





1 εἴπερ M Bf c] εἴπερ ταύτην LB* | βουληϑεῖεν, πρό- 
τερον] voluerit alter s | 2 xexouuuévov L^ | 3 ἐφ᾽ 
ἑτέρω L || δικαστήν M] δικαστήριον Bg δικαστηρίω 
L|6 εἰδότων τοὺς αἵ vov δικαστὰς Bf | 8 αὐτοῖς 
libri | 9 oí οὕτως] εἰ οὕτως Γ," | 10 ἐπίτηδες B* | 12 οὐ- 
δὲ L| 13 οὔτε γὰρ] quia neque c | 14 γένεσϑαι παρά 
τινος L| 16 δικαστῶν] iudieantium c | 19 compromis- 
saric»v (cf. « ΒΣ Iul.c.294)] comissaríov M διαγνω- 
μόνων B διατάξεων μόνων L | 20 τῆς περὶ] τῶν περὶ 
τῆς Zachariae | 25 πλὴν — 26 ὑπεροχῆς] praeter solam 
tuam eminentiam e | 26 ᾧτενε ὦ Bf | 28 ἀντειξβαγαγοῦσα 
L || 29 περὲ τοῦ χρῆναι τοὺς δικαστὰς κατὰ τοὺς ré t 
φους νόμους Moe — cod.) «às δίκας adnot. m. 
rec. in marg. ἀρχὴν ἔχων MB'z] ἀρχὴν ἄρχων L ἃ 
χων Bf | 32 ἐν μέσῳ --- 33 λέγων — add. in δ δε δ 
B'| ϑεῖος τύπος B | 33 φοιτῆσαι λέγοντα Zachariae 
ἐξ 5] φοιτήσας (τύπος add. Bf) λέγων libri || τοιῶσδε 
χρῆναι τὴν δίκην τεμεῖν] aliter agi ς || 34 ἐκεῖνο om.g 





3 adiutorium V | 4 additi R!7''| his] sic licentiam 
his R^ | 5 usi T! | properantibus R?7'? | 6 eligunt 
om. R! eliguntur E? | quia si] qu«« (quasi?) 7! | 7 sed] 
si R || estimauerunt V examinauerint R estimati fuerint 
T' | 8 ex] haee V | 11 ei 7: | 12 feri] hinc fieri 7 
ius? fieri R' inferi R? | 14 iudieum R || iusiurandi 
ΤΊ | 15 ante] autem RV || sanctiuimus V || 17 in ἀεί. 
R3| arbitrius V! arbitriis V? | 18 tantum 7' | rema- 
nentibus £ || 19 ex hoc V | 23rubr. De appellationibus et 
retractationibus £ mg. De prouocationibus et retractatio- 
nibus 7'mg.(eruL)| 25 solam tuam] tuam (etiam R!) 
solam A || 26 inducens V [ 29 rubr. De diuersis rescriptis 
et prouocationibus A7'mg. (er lul)| 31 et si uel V, et 
del. ἘΞ | 32 si saeram] in sacram 7' | pragmaticam] 
saeram pragmaticam £A [34 lege V | nostrum V! 


Nov. LXXXII 13. 14 


408 


DE IUDICIBUS ET UT NULLATENUS 





κρατεῖν, ὅπερ oi ἡμέτεροι βούλονται νόμοι. εἰ γὰρ 
ἔκκλητος ἡ δίκη γένηται, ὁ μὲν δικαστὴς δεχέσϑω 
πιάντως τὴν ἐπιδιδομένην ἔφεσιν οὐδ᾽ ὁτιοῦν σπαντε- 
λῶς προφασιζόμενος, ἐφ᾽ ὧν ὅλως ἔξεστιν ἐκκαλεῖσϑαι, 
ἡ δὲ ἐκ τῶν ἐκκλήτων βοήϑεια πᾶσι προκείσϑω, δι΄ ἧς 
ἔξεστι τῷ βλαβέντε καὶ μέμψασϑαι καὶ τυχεῖν ἐπαν- 
ορϑώσεως ἢ παρὰ τῶν ἐφετῶν 7 παρ᾽ ἡμῶν αὐτῶν, 
εἴπερ εἰς ἡμᾶς ἡ ψῆφος ἐνεχϑείη. 


volunt leges. Si enim sub appellatione lis fiat, iudex - 
quidem suscipiat modis omnibus oblatam appellatio- 
nem nihil penitus excusans, in quibus omnino licet 
appellare, auxilium vero circa appellationes omnibus 

5adiacet, per quod licet laeso et queri et mereri cor- 
rectionem aut ab his qui de appellatione iudicant aut 
a nobis ipsis, si ad nos sententia referatur. 


CAPUT XIV. 


Βὲ δέ τε κρίνοντες οἱ δικασταὶ νομίσαιεν ἀμφισ- 


Si quid autem audientes iudices putaverint esse. 


βητήσεμον εἶναι, δίδομεν αὐτοῖς ἄδειαν τὰ περὶ τού- 10 dubium, damus eis licentiam de his nuntiare nobis 


TOV μηνύειν εἰς ἡμᾶς, καὶ πυνϑανεσϑαΐ τε ἡμῶν καὶ 
μανϑάνειν τὰ δέοντα, καὶ οὕτω τὸ πρακτέον ὑφ- 
ηγεῖσϑαι καὶ ποιεῖν δικαίας τα ἅμα καὶ εὐλόγους τὰς 
κρίσεις. 


(Επίλογος) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ zega-15 (Epilogus) Tua igitur eminentia quae 


στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τὴν τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων 
ὠφέλειαν πεπραγμένα ταῦτα ἐπί τε τῆς βασιλείου 
προϑήσει στοᾶς ἐπί τε τῶν ἄλλων μερῶν τῆς μεγά- 
λης ταύτης ἡμῶν πόλεως, deve ἅπασε ταῦτα γενέ- 


et consulere nos, ut discant quae necessaria sunt, 
et ita quod agendum est explicent et faciant iusta 
simul rationabiliaque iudicia. 


la- 
cuerunt nobis et propter nostrorum subiectorum Αἰ 
litatem gesta sunt, haec et in imperiali proponat ba- 
silica et in aliis partibus nostrae regiae civitatis, ut 
universis haec fiant manifesta, et discant quia per 


σϑαι φανερά, καὶ μαϑεῖν ὅτε διὰ πάντων ἡμῖν ué-200mmia nobis cura est eorum utilitatis pariter et ae- 


λει τῆς αὐτῶν ἀσφαλείας τε καὶ ἀπραγμοσύνης. 
Dat. vr. id. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione v. c. cons. 


[a. 539] 


quitatis. 
Dat. vr. id. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIIL. Appione v. c. cons. 





volumus , quod leges nostrae volunt. Nam si in lite appellatio interponatur, iudex quidem appellationem 
interpositam omnibus modis suscipiat, nihil plane praetendens, quibus quidem in causis omnino licet Spot 
icet 


lare, auxilium autem ex appellationibus omnibus 


et correctionem impetrare vel ab iis qui de appellatione iudicant vel a nobis ipsis, si quidem 


tentia ——— 


raesto sit, per quod ei qui laesus est et conqueri 


nos sen- 


V. Quodsi quid. iudices diiudicaturi dubium esse existiment, damus eis veniam de ea re ad nos 
referendi, ut et nos consulant et cognoscant quibus opus est, atque ita quod agendum est expediant et 
iustas simul ac rationi convenientes sententias efficiant. 

Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt: et propter subiectorum nostrorum utili- 
tatem acta sunt, haec et in regia porticu et in ceteris partibus huius magnae civitatis nostrae proponet, 


ut omnibus ea mani 
quillitatem. 


festa fiant, atque intellegant perpetuo nobis curae esse ipsorum et securitatem et tran- 





3 τὴν om. L || ἐπιδεδομένην B || ἔφεσιν) ἔφεσις ἐστὴν 
ἡ ἐκ δικαστηρίου εἰς ἕτερον δικαστήριον μεταγωγή ad- 
not. man. rec. in margine M || 4 ἐκκαλεῖσϑαι B] ἐγκαλεῖ- 
. 8Ov M, ἐκκαλεῖσϑαε — 6 ἔξεστε om. L || 5 ἐκ om. B* || 
προκείσϑο)] adiacet (7. e. zroosxeía Om?) ς | 8 ἐπενεχϑ'είη 
Bf | 95g. cap. 14 om. LB || 10 τὰ περὶ τούτου M) de his c || 
16 ἡμετέρων om. L ἢ 18 vze μεγάλης voce] regiae (i. e. 
τῆς βασιλίδος) c || 22 subscr. om. Tul.; dat. XV :— reliquis 
omissis M (unde dat. xv. k. Apr. dedit Zachariae); se- 
quimur e et Ath., qui habet ἐγράφη & 40. (5t διάτ. cod.) 
"AngiA. βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ty. ὑπατείας Ania 
voc. Theod.: ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἀπριλίῳ τῆς ὑπατείας 
"Aniovos ἔτει εβ΄ τής βασιλείας ᾿Ιουστενεανοῦ 


4 circa vulg.] contra libri | appellationem A || 5 ad- 
uocet V^; leg. adiaceat? || leso licet V || et queri] quasi V 
6 qui de] quidem V | 7 sententia vu/g.] scientia libri 
11 nos] nobis R! | 125g. simul iusta 7'|| 13 iudicia] tua 
add. T' | 17 in R?vulg.] om. R'VT | 22 subscriptionem 
dedimus ex codd. V et Bamb. I et Ambracensi || cap. 
impr. V || don. V domn. Bamb. 1 donus Ambr. || iustiniano 
Bamb. I iust. V Ambr. | Aug. om. Ambr. || 23 — 
app. ient || v. e. om. Bamb. I || coss. Ambr. co. 58, Bamb., 
om. 











UT CLERICI APUD PROPRIOS 


409 


" 


Nov. LXXXIII pr. 





ür 
HEPI TOY TOYX KAHPIKOYZ 


ΤΟΙ͂Σ EHIZKOIHOIX AIIO- 
KPINEZOAI. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινεανὸς Αὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐν- 


δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ 
δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


{«Προοέμιεον.) Πολλοὺς ἱεροὺς γεγραφότες νόμους 


LXXXIH. Auth. LXXXIV. Coll. VI tit. 11 


KR UT CLERICI APUD 
PROPRIOS EPISCOPOS PRIMUM 
CONVENIANTUR ET POST HAEC 

APUD CIVILES IUDICES αὶ 


Idem Aug. Iohanni gloriosissimo pp. secundo 
ex consule ordinario et patricio. 


(Praefatio. Plurimas sacras scribentes leges 


περί vs τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων τῆς τε ép-lOet de deo amabilibus episcopis et reliquo omni sa- 


εξῆς ἱερατείας ἁπάσης, καὶ μὴν καὶ περὶ τῶν εὐλαβε- 
στάτων μοναχῶν καὶ ἔναγχος τοῦτο πεπραχότες ἐν 
οἷς ἠβουλήϑημεν τοὺς εὐλαβεστάτους μοναχοὺς παρὰ 
μόνοις τοῖς τῶν πόλεων ἐπισκόποις vp οὕς ἐστι 


τὰ μοναστήρια τὰς ἐναγωγὰς ὑπομένειν, ἠτήϑημεν 15 


παρὰ Μηνᾶ τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἀρχιεπισκόπου τῆς εὐ- 
δαίμονος ταύτης πόλεως xal οἰκουμενικοῦ πατριάρχου, 
καὶ τοῖς εὐλαβεστάτοις κληρικοῖς ταύτην δοῦναι τὴν 
προνομίαν" ὥςτε εἴ τις ἔχοι τινὰ πρὸς αὐτοὺς χρη- 


cerdotio, nec non de reverentissimis monachis et nu- 
per hoc agentes in quibus volumus reverentissimos 
monachos apud solos civitatis episcopos sub quibus 
sunt monasteria conventiones suscipere, petiti sumus 
a Mena deo amabili archiepiscopo buius felicissimae 
civitatis et universali patriarcha, reverentissimis cle- 
ricis hoc dare privilegium, ut si quis habet adversus 
eos quamlibet pecuniariam causam, prius ad deo ama- 
bilem episcopum pergat sub quo constitutus est, et 


ματικὴν δίκην, πρότερον παρὰ τὸν ϑεοφιλέστατον 20interpellet eum et ex non scripto iudicium mereatur. 


ἐπίσκοπον ἰέναι τὸν vq ὃν τελεῖ, xai ἐντυγχάνειν 
αὐτῷ καὶ ἀγράφου κρίσεως ἀπολαύειν. καὶ εἴπερ 
τοῦτο γένοιτο, μήτε ἐνοχλεῖν αὐτῷ s ἕλκειν εἰς 
δικαστήρια πολιτικὰ μήτε τῆς ἱερᾶς αὐτὸν ἀπασχο- 
λεῖν λειτουργίας. ἀλλ᾽ ἀγρά 
ὑπόϑεσιν ζημίας χωρίς, καὶ λαμβάνειν τύπον ἴσως 
καὶ ἔγγραφον, εἰ τοῦτο τὰ μέρη βουληϑείη τε καὶ ai- 
τήσειε, καὶ corpi τῆς πρὸς ἀλλήλους ἔριδος. 

1 Εἰ δέ γε διὰ 


τινα ἴσως 


Et si hoc fiat, nec inquietet eum nec trahat ad audi- 
toria civilia neque a sacro eum vacare faciat mini- 
sterio, sed ex non scripto et examinetur negotium 
sine damnis et accipiat formam forsan etiam scrip- 


ἀγράφως κατεξετάξεσϑαι τὴν 25 tam, si hoc quoque partes voluerint et poposcerint, 


et liberentur alterutro certamine. 


τὴν τοῦ πράγματος φύσιν ἢ διά 1 Si vero aut propter causae naturam aut propter 
λίαν οὐ γένοιτο δυνατὸν τῷ ϑεοφιλε- 30 quandam forte difficultatem non fuerit possibile deo 


Nov. LXX XIII (Authent. LXX XIV — Coll. VI tit. 3A: gloss.) Graece extat in M, passim decurtata in Col- 


lectione LX X XVII capitulorum 12 (inde in appendice Nomocanonis L titulorum cap. eccl. 10 p. 663 Voell.). 


Deest 


in B, L non habet nisi rubr. et inscr. — — Epit. Theod. 83, Athan. 1, 4 (inde Coll. const. eccl. III 1, 4 et Α 
τίτλ. i8" f. 224), Nomocan. XIV tit. 9,1 p. 535 Pitra. Iulian. const. LXXVIT. ; 





LXXXIII. 
UT CLERICI APUD EPISCOPOS RESPONDEANT. 


Imp. Iustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ex consule 
ordinario δὲ paíricio. 


Praefatio. Cum mul(as sacras leges et de deo carissimis episcopis et de omni deinceps sacer- 


dotio conscripserimus, atque etiam de religiosissimis monachis nuper demum 


religiosissimos monachos apud solos civitatum 


luimus, rogati sumus a Mena deo carissimo ore 


ut clericis quoque religiosissimis hoc privilegium 
prius deo carissimum ——— 
sine scriptis impetret. Et si quid. 


hoc egerimus in quibus 


iscopos sub quibus monasteria sunt actiones subire vo- 
iscopo huius felicis civitatis et patriarcha universali, 
aremus: ut si IM cum iis litem habeat pecuniariam, 
cui suppositus est clericus a. 

em hoc factum sit, neve negotia illi facessat neve ad iudicia civilia tra- 


eat eumque interpellet ac sententiam 


eum neve a sacro ministerio detineat: verum sine scripüis causa examinetur absque damno, ac forte 
etiam scriptam formam accipiat, si hoc partes voluerint et ἢ μιργμρριῶ itaque a mutua contentione liberentur. 


1 Si vero propter causae naturam sive forte propter dif| 


cu/tatem aliquam fieri non possit ut deo caris- 





2 rubr. Περὶ --- ἀποχρίνεσϑαι ML Ath.] Περὲ κληρι- 
κῶν ἐχόντων τι πρὸς ἀλλήλους ἢ καὶ ἐναγομένων 
ὑπό τινος, καὶ τοῦ μὴ πλέον δεμήνου ὑπερβαίνειν τὴν 
δίκην, καὶ εἰ φωραϑείη ποινῆς ἄξιος κληρικός, τί δέοι 
γενέσϑαιε Coll. 81 cap. Περὶ κληρικῶν δικαζομένων 
Theod. | θ inscr. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ 
πραιτωρίων τὸ δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίῳ 
Οοἰϊ. 81 cap. | 1 ἐπάρχῳ Coll. 81 cap., Ath.] ὑπάρχῳ ML, 
Coll. 81 cap. v. 1. | 8 ὀοδιναρίω xal πατρικέω (xai πατρι- 
κέω ὀρδιναρίω L*) ML, ὀρδιναρίων corr. Haloander | 
9 in. Πολλοὺς ἱεροὺς ἐγράψαμεν νόμους cit. Ath. (I'e- 

φήκαμεν νόμους Α Γέγραφε νόμους Coll. const. eccl.) | 
νόμους] περὶ τῆς κϑ' διατ. τοῦ τετάρτου τί. τοῦ ἃ fh. 
τοῦ κώδικος, καὶ περὶ τῆς οϑ' νεαρᾶς φησίν schol. M || 
10 περί τε] τοὺς τε περὲ Coll.81 cap. ἢ τῆς τε Coll. 81 
cap. s] τε om. M | 11 πάσης Coll. 81 cap.| 12 ἔναγχος] nov. 
LXXIX | 14 τῶν πόλεων] civitatis ς | 18 καὶ vois] καὶ 
om. e || 19 ϑεσπίξομεν s.t. g. ezcidisse post ὥστε putat 
Zachariae sine causa || £e« Coll. 81 cap. v.1., ς (v. I.) | αὐ- 
τὸν Coll. 81 cap. | 20 δίκην om. Coll. 81 cap. codd. pleri- 
que, ἀγωγήν cod. Vat. et app. Nomoc. | παρὰ τῷ 9'sog- 

IIl. 





λεστάτῳ ἐπισκόπῳ (παρὰ τὸν ϑεοφιλέστατον ἐπίσκο- 
πον app. Nomoc.) ὑφ΄ ὃν τελεῖ Coll. 81 cap. | 22 αὐτῷ 
om. Coll. $1 cap. || ——— Coll. 81 cap. | ἀπολάβειν 
M || 23 γένοιτο τοῦτο Coll. 81 cap. | αὐτὸν Coll. 81 cap. | 
24 "μὴδὲ τῆς M; μήτε τῆς --- 25 λειτουργίας om. Coll.81 
cap. || 25 κατεξετάζεσϑαι τὴν ὑπόϑεσιν M] et examinetur 
(i.e. xai ἐξετάζεσϑαι) negotium g, xai reliquis omissis 
Coll. 81 cap. | 26 ζημέας χωρὶς] sine damnis ς | xei om. 
Coll. 81 cap.|| 27 τοῦτο] hoc quoque ς ! τε καὶ αἰτή- 
σις om. Coll. 81 cap. | 29 εἰ δὲ διά τινα δυσκολίαν reli- 
quis omissis Coll. 81 cap. | ys] aut (i.e. 7) « || 80 γέ- 
νηταε Coll. 81 cap. codd. plerique ἢ ϑεοφιλεστάτῳ om. 
Coll. 81 cap. 





2 Ut] Ut non 7 | 4 haec] hoc rv/g. | 5 iudices] οἷ- 
uiles R || 6 exconsuh AV exc. Τ᾽ | 12 agentibus T' ἢ 
leg. voluimus? | 15 a menna 7? vulg., amen a V! | 16 patri- 
arche Vt | 17 1] Et V! || habeat 7'| aduersos &*' | 18 ad] 
a R!V!|21 Et] ut V | fiat nec] fiat non T! | 22 uacar 
V | 24 seriptura 7'| 29 naturam] ee** V' | 30 diffi- 
eultatem] necessitatem RT'! 


52 


Nov. LXXXIII pr. 1 


410 


UT CLERICI APUD PROPRIOS 





στάτῳ ἐπισκόπῳ τεμεῖν τὴν ὑπόϑεσιν, τότε ἄδειαν 
εἶναι καὶ παρὰ τοὺς πολιτικοὺς ἄρχοντας ἰέναι, καὶ 
τῶν προνομίων ἁπάντων φυλαττομένων, ὅδπόσα τοῖς 
εὐλαβεστάτοις κληρικοῖς αἱ ϑεῖαε διατάξεις διδόασι, 


amabili episcopo decidere negotium, tunc licentiam 
esse et ad civiles iudices pergere, et privilegiis omnibus 
custoditis, quae reverentissimis clericis sacrae prae- 
stant constitutiones, et litigare et examinationem fieri 


καὶ ἀγωνίζεσϑαι καὶ πέρας ἐπιτέϑεσϑαε τῇ δίκῃ, καὶ bet terminum imponi liti et ita liberam fieri causam. 


οὕτως ἐλεύϑερον γίνεσϑαι πραγμάτων" τῶν λαμπρο- 
τάτων ἀρχόντων κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους σπευ- 
δόντων σὺν πάσῃ προϑυμίᾳ καὶ τάχει τὰς δίκας τε- 
μεῖν, ὥςτε μὴ διὰ τὰς τοιαύτας αἰτίας τῶν ἑερῶν 


Clarissimis iudicibus secundum nostras leges studen- 
tibus cum magnanimitate et velociter lites decidere, 
ut non propter huiusmodi causas sacris amoveantur 
obsequiis, et cum oporteat deum placari et decen- 


αὐτοὺς ἀπασχολεῖσϑαι πράξεων, καὶ δέον τὸν ϑεὸν 10 tia sacerdotibus agi, auditoriis deiineantur et illic 


ἱκετεύειν καὶ τὰ ἱερεῦσε πρέποντα πράττειν, δικαστη- 
ρίων ἀνέχεσϑαι καὶ τῶν ἐκεῖσε ϑορύβων καὶ τῆς 
ἐγγενομένης ταραχῆς ταῖς τῶν δικαζομένων ψυχαῖς. 
2 Μὲ μέντοι περὶ ἐγκλημάτων ἐνάγοιντο, εἰ μὲν πο- 


turbis atque inhaerente tumultu litigantium animabus. 


2 Si tamen de criminibus conveniantur, si quidem 


λιτικῶν, ἐνταῦϑα μὲν οἱ πρόςφοροι ἄρχοντες, ἐπὲ 215 civilibus, hic quidem competentes iudices, in provin- 


τῶν ἐπαρχιῶν οἱ τούτων ἡγούμενοι ἔστωσαν δικασταί, 
μὴ ὑπερβαινούσης τῆς δίκης μηνῶν δύο προϑεσμίαν, 
ἀφ᾽ οὗ προκάταρξις γένηται, ὥςτε σύντομον ἐπιτίϑε- 
σϑαι τῷ πράγματι πέρας. ἐκείνου δήλου ὄντος, ὡς 


ciis autem harum praesides sint iudices, non trans- 
cendente lite mensium duorum spatium ex quo litis 
contestatio fit, quatenus brevis imponatur causae 
terminus. lllud palam est, si reum esse putaverit 


εἴ ye ὑπεύϑυνον εἶναι τὸν ἐναγόμενον νομίσειεν ὃ τῆς 20 eum qui convenitur provinciae praeses et poena iudi- 


ἐπαρχίας ἡγούμενος καὶ ποινῆς ἄξιον κρίνειε, πρότε- 
gov γυμνοῦσϑαε τοῦτον παρὰ τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπι- 
σκόπου τῆς ἱερατικῆς ἀξίας, οὕτω τε ὑπὸ τὰς τῶν 
νόμων γίνεσϑαι χεῖρας. 


caverit dignum, prius hunc spoliari a deo bili 
episcopo sacerdotali dignitate, et ita sub legum fieri 
manu. 


CAPUT I. 
Ei μέντοι ἐκκλησιαστικὸν εἴη τὸ ἁμάρτημα δεόμενον 25 Si vero ecclesiasticum sit delictum egens castiga- 


σωφρονισμοῦ καὶ ἐπιτιμίων ἐκκλησιαστικῶν, 0 


- 2 - - 
νούντων τῶν λαμπροτάτων ἀρχόντων τῶν ἐπαρχιῶν. 


οὐδὲ γὰρ βουλόμεϑα τοιαύτας ὑποϑέσεις ὅλως οὐδὲ 


ϑεο- tione ecclesiastica et multa, deo amabilis episcopus 
φιλέστατος ἐπίσκοπος τοῦτο κρινέτω, μηδὲν énixoweo- 


. 


hoc discernat, nihil communicantibus clarissimis pro- 
vinciae iudicibus. Neque enim volumus talia negotia 
omnino scire civiles iudices, cum oporteat talia eccle- 


γινώσκεσθαι τοῖς πολιτικοῖς ἄρχουσι, δέον τὰ τοιαῦτα 30 siastice examinari et emendari animas delinquentium 


καὶ ἐκκλησιαστικῶς ἐξετάζεσθαι, καὶ ἐπανορϑοῦσϑαι 
τὰς ψυχὰς τῶν ἁμαρτανόντων διὰ τῶν ἐκκλησιαστι- 
κῶν ἐπιτιμίων κατὰ τοὺς ἱεροὺς καὶ ϑείους κανόνας, 
οἷς xai oí ἡμέτεροι κατακολουϑεῖν οὐκ ἀπαξιοῦσι νό- 


per ecclesiasticam multam secundum sacras et divinas 
regulas, quas etiam nostrae sequi non dedignantur 
leges. Si vero quaedam praecontestatae sunt lites, 
hae maneant in ipso schemate velocem accipientes 


μοι. Ei δέ τινες ἤδη προκατήρχϑησαν δίκαι, αὗται 80 finem; omnibus quae iàm ἃ nobis sancita sunt sive 


μενέτωσαν ἐπὶ ταὐτοῦ σχήματος σύντομον λαμβάνου- 
» , - » ? € - 
σαι πέρας. πάντων vOv ἤδη παρ᾽ ἡμῶν νενομοϑε- 


pr. $ 2 summarium extat "Por. 14, 20, ubi citatur Ψεαρὰ πβ΄. 


c. I summarium habet Nomoc. L tit. 20 ex Athan. 





simus episcopus causam decidat, tunc liceat etiam civiles magistratus adire, privilegiisque omnibus servatis, 
quaecumque religiosissimis clericis sacrae constitutiones praebent, et litigare et finem imponere liti atque 
. tía a negotiis liberari. Clarissimi autem magistratus secundum leges nostras cum omni studio et celeritate 
lites decidere festinent, ne illi propter eiusmodi causas a sacris operibus avocentur, neve cum deo sup- 
plicare quaeque decet sacerdotes agere oporteat, iudiciis et turbis quae ibi sunt eaque qua litigantium 
2 animi imbui solent perturbatione. detineantur. Si vero de criminibus conveniantur , si quidem civilia 
sunt, in hac quidem civitate competentes magistratus, in provinciis autem praesides earum sint iudices, ita 
tamen ut lis non excedat. duorum mensium spatium ec quo litis contestatio facta sit, ut cito. finis ne- 
gotio imponatur. Qua in re illud consentaneum est, si eum qui convenitur reum esse praeses provinciae 
putaverit poenaque dignum iudicaverit, eum prius a deo carissimo episcopo dignitate sacerdotali privari 
atque ita legum potestati subici. ἷ ) "^ed fur 

L Sin autem ecclesiasticum sit delictum quod castigatione et poenis egeat ecclesiasticis, dee carissi- 
mus episcopus de eo iudicet, neve ullo modo clarissimi provinciarum praesides in. partem vocentur. .Et- 


enim eiusmodi causas ne innotescere quidem civilibus magistratibus volumus, cum oporteat haec talia eccle- 
siastice ezcaminari et peccatorum animas. per — ecclesiasticas emendari secundum sacros divinosque 


canones, quos etiam nostrae leges sequi non 


hae in € 


m forma maneant cito finem accepturae. 


edignantur. Quodsi quae lites iam antea contestatae sunt, 


Ümnia autem quae iam a nobis sancita sunt sive 





1 véuvew v.l. Coll. 81 cap. | 2 xai τῶν] καὶ om. 
Coll.81 cap. | 5 καὶ ἀγωνίζεσϑ'αι] et litigare et exami- 
nationem fieri (i. e. καὶ ἀγωνίζεσθαι καὶ ἐξέτασιν 
yivsa Sai) c || καὶ οὕτως — 13 ψυχαῖς om. Coll. 81 
cap. || 6 ἐλεύϑερον γίνεσϑαι πραγμάτων] liberam fieri 
causam (i.e. πρᾶγμα Ἴ) e | 8 σὺν πάσῃ προϑυμίᾳ] cum 
magnanimitate ς | 14 év&yowro Coll. 87 cap. | 18 yivy- 
ται Coll. 81 cap. v. ἰ. || ἐπιτεϑῆναι vel ἐπιτεϑεῖσϑαι 
codd. Coll. 81 cap. || 20 νομίσει Coll. 81 cap. codd. pleri- 
que | 24 χεῖρας γίνεσϑ'αι Coll. 81 cap. | 25 εἴη] ἢ Coll. 
81 cap. v. L || 26 castigatione ecclesiastica et multa ς | 
ϑεοφιλέστατος et μηδὲν --- 28 ἐπαρχεῶν om. Coll. 81 cap. ἢ 
28 τῶν ἐπαρχιῶν ΜΊ provinciae c | 29 οὐδὲ] οὐ Coll. 81 
cap. || οὐδὲ om. Coll. 81 cap. || 30 Post ἄρχουσιν quae se- 
quuntur om. Coll. 81 cap. [31 ἐκκλησιαστικῶς Zachariae 





er g] ἐκκλησιαστικὰ M | ἐπανορϑοῦσϑαι τὰς dedi er ς 
(ἐπικατορϑοῦσϑαι τὰς Zachariae)] ἐπικαρποῦσϑαι M | 
35 ἤδη om.€ 





2 et ad] et om. R | 3 praestantur? V^ | 4 litigia 
V | fieri] facere V | 5 liberi V' | 8 huiusmodi] huius 
V!|admoueantur 7'|9 decenti a ΚΠ" decentia a 7| 
10 illie Beck] illis bri | 11 inherentes Z7'* inhemen- 
tis V'| 15 competens V! | 16 autem om. 7'* | praesides 
sint] praesideant 7'* praesid« A! || 17 spatium (spatio 7'! 
duorum 7'| 18 sit (Esel R|28 enim om. V 
29 talia ecclesiastica V talia et aecelesiasticae R || 30 ec- 
elesiasticas V^ | 32 dedignentur V! || 33 Sin R || 34 hee 
RT | 35 quae iam] quaerelam V' || sancta V 





411 


Nov. LXXXIV pr. 





τημένων» εἴτε ἐπὲ ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις εἴτε ἐπὶ 

᾿ποῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκόποις εἴτε ἐπὶ κληρικοῖς εἴτε 

ἐπὲ μοναχοῖς τὴν ἰδίαν ἰσχὺν P ἡρ τᾷ 
ὕπερο 


Ἐπίλογος) 'H τοίνυν ἡ τὰ παρα- 
i A xai διὰ τοῦδε τοῦ dn i 
μου διὰ οἰκείων φανερὰ πᾶσε κατα- 


, * 


— — 
στησάτω καὶ εἰς τὸ διηνεκὲς π᾿ 
Dat. xv. k. Iun. CP. imp. 
anno XIIL Apione v. c. cons, 


λάττειν σπευσάτω. 


. Iustiniani pp. Aug. 
[a.539] niani pp. Aug. anno XIII. Appione v. c. cons. 


super sanctissimis ecclesiis sive super deo amabili- 
bus episcopis sive super clericis sive super monachis 
propriam virtutem habentibus. ; 

pilogus.) Tua igitur eminentia quae placu- 


λούμενα vó- 5erunt nobis et per hanc sacram declarata sunt legem 


per programmata propria manifesta faciat universis 
et in perpetuum studeat custodiri. : 
Dat. xv. kal. Iun. Constantinopoli imp. dn. lusti- 





ΠΔ 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ ΟΜΟΠΑΤΡΙΩΝ ΚΑΙ 


OMOMHTPI92N ΑΛΕΈΛΦΩΝ. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος Ιωάννη τῷ ἐν- 


δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, 
* « 1 


ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων xai πατρικίῳ. 
(Προοίμεον.) Πολλοῖς πανταχόϑεν ἡ φύσις και- 
γουργήμασεν ἐν τοῖς πράγμασι χρωμένη (εἰρημένον ἤδη 
τοῦτο πολλάκις ἐν τοῖς νόμοις τὸ προοίμιον, εἰρήσεταε 
δὲ xai avOus ἕως ἂν ἐκείνη τὰ ἑαυτῆς πράτττ) ποῖλ- 


10 LXXXIV. Auth.LXXXVY. Coll VI tit. 12 


R DE CONSANGUINEIS 
ET UTERINIS FRATRIBUS ἃ 


Idem Aug. Iohanni pp. bis, ex consule ordinario et 
patricio. 


5 


(Praefatio. Multis undique natura novitatibus 
utens (dictum est iam in legibus hoc "m pro- 
oemium, dicitur autem et iterum, donec quae 
sua sunt operatur) ad opus multarum nos pertrahit 


᾿λῶν ἡμᾶς sic χρείαν καϑίστησε νόμων. τὰς γὰρ λεγι- 20legum.  Legitimas enim et cognativas successiones 


τίμας καὶ τὰς κογνατικὰς διαδοχὰς λέγουσε μὲν ἡμῖν 
καὶ οἱ πάλαι, καὶ οἱ ἐκ τῆς τῶν νόμων ἀρχαιότητος 
ταῦτα λαβόντες κατίασε μέχρε καὶ εἰς pude, οἱ πολλὰ 
καὶ τούτων ἐπηνωρϑώσαμεν- ἦ:ϑε δὲ εἰς ἡμᾶς τι 
1 τοιοῦτο. ᾿Ηγάγετό 





ἐν ἐξ αὐτῆς εἶτα ἀπελϑούσης ἐχείνης ἄγεται 
πάλιν ἑτέραν, ἐξ ἧς τίκτονται παῖδες αὐτῷ, τοῖς προ- 
τέροις ὁμοπάτριοι μόνον, οὐ μὴν ὁμομήτριοι" εἶτα καὶ 
τρίτον ἐπειςάγεται γάμον καὶ ποιεῖται παῖδας κἀντεῦ- 


ϑεν. μετὰ δὲ τὴν αὐτοῦ τελευτὴν ἐπὶ δεύτερον ἡ γυνὴ 30 


χωρεῖ συνοικέσιον, ἐξ οὗ ἑτέρους ἐποιήσατο παῖδας, 
τοῖς ἐκ τοῦ προτέρου ἀνδρὸς ὁμομητρίους μόνον, οὐ 
μὴν καὶ ὁμοπατρίους. τελεντησάσης τοίνυν τῆς μη- 
τρὸς συνέβη ἐπιτελευτῆσαι καὶ τὸν ἕνα τῶν ἀδελφῶν 


dicunt quidem nobis et veteres et qui ex antiquissimo 

iure haec sumentes descenderunt usque ad nos, qui 

ese cafa correximus; pervenit autem ad nos 
e. 


ystü τις γαμετήν, καὶ παῖδες αὐτῷ 251 Duxit quidam uxorem, et filii ex eadem sunt nati; 


deinde moriente illa duxit rursus aliam, ex qua nati 
sunt filii ei, prioribus consanguinei solum, non tamen 
uterini; deinde etiam tertium introduxit matrimonium 
fecitque filios et ex ea. Post mortem vero eius ad 
secundum mulier descendit virum, ex quo alios fecit 
filios, his qui ex priori viro fuerant uterinos solum, 
non tamen consanguineos.  Moriente igitur matre 
postea mori unum íratrum contigit sine filiis et sine 


| Nov. LXXXIV (Authent. LXXXV. — Coll. VI tit. 12: gloss.) Graece ertat in M. (om. B; L mon habet nisi 


rubr. et inser). — Epit. Theod. 84, Athan. 9,6. 


Julian. const. LXXVIII. 





de sanctissimis ecclesiis sive de. deo carissimis episcopis sive de clericis sive de monachis suam firmi- 


tatem habeant. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et 
omnibus faciat et in perpetuum custodire studeat. 


per propria edicta manifesta 


per hanc sacram legem declarantur 





LXXXIV. 


m DE CONSANGUINEIS ET UTERINIS FRATRIBUS. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ez consule 
ordinario et patricio. 


. Praefatio. Quae multa undique in rebus nova profert natura (quod quidem iam saepe dictum 
est in legibus prooemium, sed idem dicetur quamdiu illa agat quae eius propria sunt) multarum 
legum nobis necessitatem attulit. Atque legitimas et ex: cognatione successiones iam veteres quidem nobis 
tradunt, et qui ex legum antiquitate haec petierunt usque ad nos —— qui multa in his quo- 
1 que correximus. Sed pervenit ad nos aliquid huiuscemodi. — Duzxit quidam uxorem ex eaque liberi ei 
nati sunt; deinde illa defuncta aliam rursus ducit, ex qua ei nascuntur liberi, prioribus consanguinei 
lantum neque vero uterini; deinde etiam tertias contralut nuptias atque inde quoque liberos procreat. 
Post mortem autem eius ad secundum mulier venit matrimonium, ex quo alios peperit liberos, liberis ex: 
priore marito uterinos solum neque vero etiam consanguineos. lam vero matre defuncta accidit ut etiam 





8 subscr. om. Iul. | xv. k. Iun. ς Ath. (μηνὶ ἰουνίῳ 
Theod.) xv. k. apr. M | CP. — cons. s] ep. imp. dn. 
iust. pp. aug. apione uc. conss. M, βασιλείας lovori- 
»icvOv τὸ iy ὕπατ. ᾿“πίονος Ath. τῆς βασιλείας ἔτει 
uy ὑπατείᾳ “πίονος Theod. | 11 rubr. Περὶ ἀδελφο- 
παίδων Theod. | τῶν om. Ath. | 14 ὑπάρχω ML ἢ 
15 "ὀρδιναρίω M, om. L | 11 ἐν τοῖς πράγμασε om. s | 
22 xai oi] et qui (i. e. καὶ oi?) c | 29 αὐτῷ om. ς || 
34 xai om. s : 





- 6 programata libri] propri 7} | 8 subscriptionem de- 





dimus ez V Bamb. 1 Ambrac. | constantinopolim libri ἢ 
impr. don. iust. V imp. dnm. iustin. Bam. 7 imp. dnnus 
iust. Ambr. | 9 anno tertio decimo Bamb. 1 | appione 
uc. ess. Bamb.I app. uc. coss. Ambr. apione uice con- 
sule V | 13 *bis et cons. VT bilisario exeonsuli A | 
17 iam om. V | praemium V! | 18 dicetur Beck ἢ ille T'* 
ea R | 19 protrahit RT ἢ 20 cognativas] uel cogita- 
tiuas s. v. 7? | 21 quidem] quid a 7" | 27 ei filii V ἢ 
28 introduxit in matrimonium 7! | 29 et ex ea V] ex 
ea RT ex eo vulg. | 31 ex om. T'! | uterinis et 32 con- 
sanguineis V | 32 tantum 7'| 33 mori] morientem A! ἢ 
fratrem RV 
$2* 


. Nov. LXXXIV pr. 1 


412 


DE CONSANGUINEIS ET 





σαίδων τε καὶ διαϑηκῶν χωρίς, πολλοὺς ἀδελφοὺς 
καταλελοιπότα, τοὺς μὲν ὁμομιητρίους, τοὺς δὲ ὃμο- 
πατρίους, τοὺς δὲ ὁμομητρίους τε ἅμα καὶ ὁμοπατρίους. 
καὶ Ó μὲν ἐξεύρηται τῇ φύσει καινούργημα, τοιοῦτό 
πως ἢν" ἔξεστι δὲ τοιαύτης ἀρχῆς δεδομένης ἡμῖν παρ᾽ 
αὐτῆς καὶ ἕτερα προξεσπινοῆσαι ϑέματα τοιοῦτό τε 
φέρειν δυνάμενα, εἴτε τελευτῇ τοῦ ἀνδρὸς εἴτε τελευτῇ 
τῆς γυναικὸς, εἴτε ἄλλων νομίμων γάμων διαφόρων 
τοῦτο ποιησάντων. τὸ ζητούμενον τοίνυν ἐκεῖνο ἦν, 
εἴπερ εἰς τὸν τοῦ τετελευτηκότος ἀδελφοῦ κλῆρον dá 


πατρίους τούς τὸ ἅμα uiv ὁμομητρίουα ἅμα δὲ Óuo- 
πατρίους. 


testamentis, multos fratres relinquentem, alios qui- 
dem consanguineos, alios autem uterinos, alios vero 
simul et consanguineos et uterinos. Et quae qui- 
dem adinventa est naturae novitas, talis quodam- 
5modo fuit. Licebit autem tali principio dato nobis 
80 ea et alios quosdam opinari casus tale aliquid 
proferre valentes, sive morte viri seu morte mulieris 
sive alia legitima separatione, nuptiis diversis hoc 
facientibus. Quaestio igitur illa erat, si ad mortui 


᾽ 10 fratris hereditatem oporteret omnes vocari, et con- 
πάντας͵ καλεῖν, τούς τε ὁμομητρίους τούς τε ὅμο- : 


sanguineos et uterinos et simul quidem consangui- 
neos simul autem uterinos fratres. 


CAPUT I. 


7 ^ , MJ , er 
Ἐπειδὴ τοίνυν περισκοπήσαντες τοὺς νόμους ἅπαν- 


Quia igitur considerantes leges omnes quas con- 


τας OUS ἠἡϑροίσαμεν τούς τὸ παλαιοὺς τούς τὸ zus-ibgregavimus ef veteres et nostras huiusmodi non in- 


τέρους τοιαύτην οὐχ εὕρομεν ἀναφυεῖσαν ξήτησιν, 
προρῆκόν ἐστιν αὐτὴν ὀψέ ποτε χαλινῶσαι νόμῳ καὶ 
σκοπῆσαι. ὅτε τῶν ἀδελφῶν ἐστι πρὸς τὸν τελευτή- 
σαντα τοῖς μὲν τὰ κογνατικὰ δίκαια, ἅπερ ἡμεῖς τοῖς 


venimus emersisse quaestionem, congruum est eam 
sero tandem refrenare lege et considerare, quia fra- 
tribus sunt ad defunctum aliis quidem cognationis 
iura quae nos legitimis copulavimus, aliis autem hoc 


λεγιτίμοιβ συνήψαμεν, τοῖς δὲ αὐτόϑεν «à λεγίτεμα 20ipso legitima (communicabant enim aliqui ei circa 


(ἐκοινώνουν γὰρ αὐτῷ περὶ τὴν πατρῴαν γονήν, demnto 
ἐκεῖνοι περὶ τὴν μητρῴαν)" οἱ δὲ αὐτόϑεν καϑαρῶς 
εἶχον καὶ τὸν νόμον καὶ τὴν φύσιν βοηϑοῦσαν αὖ- 
τοῖς, διότι καὶ ἐκ τῶν αὐτῶν ἦσαν προελϑόντες μη- 
τρῴων κόλπων καὶ ἦν αὐτοῖς ἡ ἐκ τοῦ πατρὸς σπορὰ 
μία καὶ τὸ πανταχόϑεν γνήσιον ὥςπερ τι σύ rien 
αὐτοῖς ἐνέπρεπεν. εἰ μὲν οὖν ὃ τοιοῦτος ἀδελφὸς 
πραγμάτων ἀπαλλάξαι καὶ τὸν νόμον καὶ τοὺς ἀμφισ- 
βητοῦνταξ ἡβουλήϑη, πρὸς διαϑήκην ἤλθεν ἂν καὶ 
τὴν ἑαυτοῦ γνώμην ἐποίησε φανεράν, καὶ οἱ τῇ γραφῇ 
τετιμημένοι πρὸς τὸν κλῆρον ἐκαλοῦντο. ἐπειδὴ ὲ 
τοῦτο πρᾶξαι οὐκ ἠβουλήϑη ἢ οὐκ ἠδυνήϑη (πολλὰ 
δὲ τὰ ἀνθρώπων καὶ περιστάσεις μυρίαι καὶ αἰφνί- 
διοι ϑάνατοι), ὅδε ἡμῶν ὁ νόμος τῷ πράγματι διεαι- 


paternam prolem, sicut alii circa maternam), alii 
autem illud pure habebant, et lege et natura iuvante 
se, eo quod ex eisdem erant procedentes matrum 
sinibus eratque eis patris semen unum et undique 


25 veluti quoddam signum eis germanitatis resplendebat. 


Si igitur huiusmodi frater litibus liberare et legem 
et dubitantes voluisset, ad testamentum venerat et 
suam sententiam fecerat manifestam, et per scriptu- 
ram honorati ad hereditatem vocarentur. Quia vero 


30 hoc agere noluit aut non potuit (multa namque sunt 


hominum et anxietates innumerae et repentinae mor- 
tes) haec nostra lex causam determinet. * 


l τήσει. Βούλεται δὲ οὗτος ὁ νόμος, Deve τοὺβ ἑκα- 351 Vult autem haec lex ex utroque decoratos et 


τέρωϑεν κεκοσμημένους καὶ ἅμα μὲν ὁμοπατρίους ἅμα 
δὲ ὁμομητρίους ἀδελφοὺς εἰς τὴν διαδοχὴν τοῦ τελευ-. 
τήσαντοβ καλλίους εἶναι τῶν ἢ μόνο» ὁμοπατρίων ἢ 
μόνον ὁμομητρίων. καὶ οὐ καταπλήξει γε ἡμᾶς 7) 


simul quidem consanguineos simul autem uterinos 
fratres ad successionem morientis meliores esse 
quam illi qui solummodo consanguinei aut solum- 
modo uterini sunt. Et non nos faciet haesitare 


φύσις ποικίλλουσα, ἀλλ᾽ ἡμεῖς αὐτῆς τὰς τοιαύτας ἐφ- A0 naturae varietas, sed nos huiusmodi adinventiones 





unus ex fratribus decederet sine liberis et sine testamento, relictis multis fratribus, aliis uterinis aliis 
consanguineis aliis simul et uterinis et consanguineis. Atque quod quidem novum natura invenit, eius- 
. modi fere erat: licet autem tali principio nobts ab ea dato alios quoque casus insuper excogitare qui 
quid eiusmodi afferre possint, sive per mortem viri sive per mortem mulieris, sive aliae legitimae nuptiae 
diversae id effecerint. Itaque quod. quaerebatur illud erat, num ad defuncti fratris hereditatem omnes 
oporteret vocare, et uterinos et consanguineos et eos qui simul et uterini et consanguinei essent. - 

Quoniam igitur circumspectis legibus omnibus quas collegimus tam veteribus quam nostris 
eiusmodi quaestionem non reperimus ortam esse, decet eam sero tandem lege coercere, cum consideremus 
fratribus cum defuncto aliis esse cognationis iura, quae nos legitimis coniunzimus, aliis ipsa legitima 
(communem enim cum eo paternam originem habebant, sicuti illi maternam), alii vero pure et legis et 
naturae auxilium habebant, quoniam et ex eodem matris gremio prodierant et ez: patre iis procreatio 
una eademque erat a(que germana undique origo veluti signum aliquod eos decorabat. lam si talis 
frater et ius et ambigentes liberare negotiis voluisset, ad. testamentum venisset suumque voluntatem mani- 
festam reddidisset, atque qui per scripturam honorati essent ad hereditatem vocarentur. Quoniam vero 
id facere noluit vel non potuit (variae enim sunt res hominum et sescenti casus et mortes repentinae), 
1 Aaec nostra lez rem dirimet. Vult autem haec lez ab utraque parte distinctos et consanguineos 
simul atque uterinos fratres in successione defuncti praestare iis qui aut consanguinei solum aut solum 
uterini sunt. Neque perturbabit nos naturae ista varietas, sed nos (ales eius inventiones legitimas red- 





5 ἔξεστι] licebit & || 8 ἄλλων voutuowv] alia legitima 


hereditatem V! Races RT vulg.) oportet V || 15 nostras] 
separatione (j. e. ἄλλῳ vouíuq χωρισμῷ Ἢ) c | 125g. τούς 


nouas V? | 17 legem V^ || 20 aliquid A? ναΐσ. | 21 ma- 


τε ἅμα — ὁμοπατρίους} et simul quidem consanguineos 

simul autem uterinos fratres g || 21 αὐτῷ] aliqui ei €; 

αὐτοὶ malit Zachariae non recte | 22 αὐτόϑεν) illud ς || 

Ἐχαϑαρῶς scripsi ez e| καϑαρὸν M || 24 διότι xoi] καὶ 
, * ? , " 

om. € || προφελϑόντες M || 88 τὰ ἀνϑρώπινα malit Za- 

chariae sine causa || 40 αὐτῆ! om.c 





1 testamento Καὶ vulg. || fratrem Κ || relinquentes V^ | 
3 simus V!|| 4 quodem modo V' || 7 mulieris morte £ ] 
8 hoc] « R!|9 illa erat igitur V'|| 10 hereditatem] a 





terna V maternam prolem 7' || 22 /eg. ilico pure habebant 
et legem et naturam iuvantem se? | iuuantes V?|| 23 se] 
set 71 | eisdem 7 hisdem RV || 24 finibus (finimus R^?) 
R V | eius R | patribus V^ || 25 germanitatis eis R || resplen- 
deat V respendebat A || 26 frater] κα Τ᾽} | 27 ueniant 7'! 
uenisset T'? || 28 fecisset T'?|| prae scriptura V | 29 uo- 
cantur T'' uocaretur V? || 30 multe & (multae vwlg.) | 
31 homini ART | 32 determinat AK || 36 consanguineos] 
fratres add. T | 38 illos vulg. | aut solummodo om. V 
39 sint 7'| nos] eos 7'' || faciet V] faciat RT'vulg. 
40 sed] si V | eiusmodi V! 


ν᾿ ⏑ 
s.v 


'UTERINIS FRATRIBUS 


413 


Nov. LXXXIV 1. 2 





ευρέσεις ἀποδείξο. ψομέμους καὶ κρινοῦμεν, τοῖς τε- 
—— ἀποδιδόντες E καλλίω xai τοὺς ἐλάττους 
29 ἐξισοῦν αὐτοῖς οὐκ ἀνεχόμενοι. καὶ πολλά γε ἡμᾶς 
εἰς τοῦτο προέτρεψε. πρότερον γὰρ ἕτερος ἡμῶν 
νόμος, εἰ παῖς τελευτήσειε παῖδας οὐκ ἔχων, [ἢ] eis 
τὰ ὄντα αὐτῷ μητρῷα τυχὸν ἢ καὶ ἀπὸ γαμικῆς ἢ 
καὶ ἐξ ἄλλης αἰτίας ἀπροςπόριστα πράγματα πρότε- 
ῥὸν τοὺς ἐκ τῶν αὐτῶν γά ἀδελφοὺς εἰς τὸν κλῆ- 
ρον καλεῖ, εἶτα τοὺς ἐξ ἕτέρων, καὶ μετ᾽ ἐκείνους τὸν 


΄σ 2 





ostendimus legitimas atque discernimus, perfectiori- 
bus distribuentes quae meliora sunt et minores ex- 
2 aequare eis non patientes, Plurima namque nos 
ad hoc invitaverunt. Primum quidem altera nostra 
5lex, si filius moriatur filios non habens, deinde exi- 
stentibus ita forte maternis rebus aut ex nuptiali 
aut etiam ex alia causa, quae non adquiruntur, prius 
ex eisdem nuptiis fratres ad hereditatem vocari, de- 
inde ex aliis, et post hos patrem: quod probatio 


πατέρα" ὅπερ ἀπόδειξις ἣν τοῦ πάλαι ταῦτα τὴν ἡμε- 10 erat eo quod dudum talia nostra legislatio conce- 


» γὼ, 2 ^ * 2 , 
τέραν νομοϑεσίαν ὠδίνειν. εἰ γὰρ καὶ πατρὸς ὑπόν- 
2 - - * * - ΄ n 
TOS αὐτοῦ τε TOU πατρὸς καὶ τῶν ἐξ ἑτέρου 5* 
- — c — 2 
προτιμᾶσϑαε τοὺς ὁμομητρίους καὶ ὁμοπατρίους ἀδελ- 
* ΄ — 2* n * 5 e 
συμβαίνει, ἀκόλουθόν ἐστι, xav εἰ μὴ πατὴρ ὑπ- 


pisset. Nam si et patre existente suo patri et his 
qui sunt ex aliis nuptiis praeponi consanguineos et 
uterinos fratres contingit, consequens est, licet pater 
non existat sed íratres solummodo, praeponi his 


ἐστιν ἀλλ᾽ ἀδελφοὶ μόνον, προτιμᾶσθαι τῶν ἐξ ἑνὸς 15 qui ex uno parentium solummodo copulantur mo- 


τῶν γονέων μόνον συναπτομένων τῷ τε ἥσαντε 
MJ 2 € ΄ € , 2 

τοὺς ὁμοίως μὲν ὁμομητρίους ὁμοίως δὲ ὁμοπατρίους 

ὄντας. καὶ τούτοις συμβαῖνον ἂν εἴη τὸ πρώην ἐπί 


rienti eos qui similiter quidem consanguinei similiter 
autem uterini sunt. Et his conveniens erit illud, 
quod dudum et in maternis et in his quae ex nuptiali 


τε τοῖς μητρῴοις καὶ τοῖς ἀπὸ γαμικῆς αἰτίας ἢ x«i — causa aut aliter non adquirantur sancitum est, hoc 
ἄλλοις &mposmopícrows νενομοϑετημένον τοῦτο καὶ ἐπὶ 20 etiam in reliquis morientis rebus valere atque trac- 


- 


τοῖς λοιποῖς τοῦ τελευτήσαντος πράγμασε κρατεῖν τε 
, 


tari. Haec igitur lex in isto casu data sibi occa- 


xai πολειτεύεσϑαι. Οὗτος τοίνυν O νόμος éni rovrov sione, sicuti dictum est, posita sit. Et quia ex tri- 
τοῦ δόντος αὐτῷ τὴν πρόφασιν, ὡς εἴρηται, κείσϑυ — bus matrimoniis haec processit novitas naturae, nihil 
ϑέματος. καὶ ἐπείπερ ix τριῶν συνοικεσίων «vtr prohibet, vel si quis ponat et in duobus solum 
προῆλϑεν ἡ καινοτομέα τῆς φύσεως, οὐδὲν κωλύει, κἂν 25 matrimoniis alios quidem esse solum uterinos (aut 
εἴ τις ὑπόϑοιτο xai ἐκ δύο μόνων γάμων τοὺς μὲν consanguineos), alios autem consanguineos simul et 
εἴναε μόνον ὁμοπατρίους ἢ ὁμομητρίους, τοὺς δὲ ὁμο-  uterinos, vel si quis extendi dicat matrimonia et 
πατρίους τε ἅμα καὶ ὁμομητρίους, κἂν εἴ τις ἐκτα- — adhuc amplius tale aliquid fieri: et sic in huius- 
ϑῆναι δοίη và συνοικέσια xai Fri μᾶ τοιοῦτό τε modi casibus ubi tales quidam introducuntur ordines 
γενέσϑαι" καὶ οὕτως εἰς τὰ τοιαῦτα τῶν Üeu&rov,30Íratrum, lex habeat suam virtutem, et excludant 


ἔνϑα τοιαῦταί τινες εἰξάγονταε τάξεις ἀδελφῶν, ὃ vo- 
uos ἐχέτω τὴν οἰκείαν ἰσχύν, xai dt ἴτωσαν οἱ 
διπλοῖς χρώμενοε δικαίοις τοὺς ἑνὲ μόνῳ χρῆσϑαε 
δυναμένους. 


duplici utentes iure eos qui uno solo uti possunt. 


CAPUT Il. 


Ei δὲ ov τοιοῦτόν ἐστι τὸ ϑέμα, ἀλλ᾽ ἢ μόνον 35 


καϑεστᾶσιν ὁμοπάτριοε ἢ ὁμομήτριοι, καὶ τελευτήσειέ 
τις τῶν ἀδελφῶν, ταῦτα τοῖς προτέροις ἀνακείσϑω 
νόμοις, οἵπερ αὐτῶν ἤδη τὰς διαδοχὰς διετύπωσαν. 
Χώραν μέντοι οὗτος O0 νόμος ἐχέτω μὴ μόνον ἐπὶ 


Si vero non talis est casus, sed solummodo con- 
stituti sunt uterini aut consanguinei, et moriatur 
aliquis fratrum, haec prioribus subiaceant legibus, 
quae eorum iam successiones disposuerunt. Locum 
tamen haec lex habeat non solum in hoc casu 


ui 
TOU τὴν ζήτησιν κινήσαντος ϑέματος, ἀλλὰ xai éni 40 quaestionem movit, sed etiam in his qui postea fa- 
τοῖς μετὰ ταῦτα ἐσομένοις ἢ ἔτε καὶ νῦν ἠρτημένοις" 





demus et discernemus ita, ut perfeciioribus meliora tribuamus nec inferiores illis exaequari patiamur. 
2 Ac multa quidem nos ad hoc impulerunt. Primum enim alia lex nostra, si filius moriatur liberos 
non habens, in bona quae ei sunt materna forte vel ex nuptiali vel ex alia causa adventicia prius 
fratres ex eodem matrimonio natos ad hereditatem vocat, deinde ex alio natos, ac post eos patrem; 
quod argumento est iam olim legislationem nostram haec parturire. Si enim etiam patre superstite 
et ipsi patri et iis qui ex alio matrimonio sunt praeponi uterinos et consanguineos fratres contin- 
git, conse est ut, etsi pater non superest sed soli fratres, iis qui ex uno parente solo fratri de- 
functo coniuncti sunt, praeponantur ii qui simul et uterini et consanguinei sunt. Atque his conveniet, ut 
quod antea et de maternis et de iis quae ex nuptiali causa adquisita sunt vel etiam aliis adventiciis san- 
citum est, idem etiam de reliquis defuncti rebus valeat et in usu maneat. Haec igitur lex de hoc casu 
posita sit, qui ei occasionem, sicut dictum est, dedit. Et quia ex tribus matrimoniis ἰδία naturae novitas 
profecta est, nihil prohibet, si quis supponat etiam ex duabus solum nuptiis alios esse consanguineos sive 
ulerinos, alios simul et consanguineos et uterinos, vel si quis concedat extendi matrimonia et eo magis 
eius generis aliquid fieri: atque iia in huiusmodi casibus, ubi tales ordines fratrum introducuntur, lex 
suam vim habeat, et qui duplici iure utuntur excludant eos qui uno solo uti possunt. 

. ΤΠ. Si vero non eiusmodi casus est, sed vel consanguinei solum adsunt vel uterini, et quis ex fra- 
tribus moriatur, haec prioribus legibus obnoxia sint, quae successiones eorum iam constituerunt. Ceterum 
locum haec lex habeat non solum in eo casu qui quaestionem movit, sed etiam in iis qui postea futuri 





4 πρότερον M] leg. πρῶτον (s)? cf. tamen mov. | 


4 hoe] haee E? | mutauerunt A!7' | pe«mum V. | 


LXXXIX c. 15 pr. | 5 νόμος] Cod. 6, 59,11 | ἢ εἰς τὰ M | lex nostra R | S isdem R hisdem (his V?) V T | vocat 


deinde (i. e. εἶτα) v. Seclusi 7; | 6 αὐτῷ] ita (1. e. οὕτω) ς || 
9 καλεῖ] vocari s | 10 ταῦτα] corr. τοιαῦτα er s? | 
11 εἰπόντος M, corr. Serimger | 14 συμβαίνειν M, corr. 
Serimger ἢ 19 ἢ καὶ ἄλλοις M. (cf. Iul.)] aut aliter (i. e. 
ἄλλω!) ς | 35 ἀλλ᾽ ἢ] ἢ om. ς (εἰ malit Zachariae) || 
Al ἢ — ἠρτημένοις om. 


Beck || 9 aliis] fratres ad hereditatem add. T' | hos] hos 
ad T" | 10 eo quod] eodem V' | 11 siet V] etsi T 


| etsi et R! et R* | 13 contigit RV | 14 sed] s« V! || 
| 15 parentum 77 || solummodo] latere add. V? | 20 in] 


ut in A!T7' | morientis om. R ἢ 21 casu] «« V! cau V? 
22 sieut V | 24 solum] non solum V ἢ 25 *aut con- 
sanguineos addidi | 27 exstendi T'| 28 aliquid tale T'] 
eiusmodi 7'| 29 quidam om. R. qui ΤΊ | 38 iam om. RT | 
39 tin T autem AK 


Nov. LXXXV pr. 1 


414 


DE ARMIS 





dr& τὰ πρότερα, εἴπερ ἢ δικαστοῦ ψήφῳ ἢ συμβα- 
τηρίοις ἀπήλλακται τύποις, ἐχέτω τὴν οἰκείαν τομὴν 
τῆς ἐκ τοῦδε τοῦ νόμου μὴ δεόμενα κρίσεως, 
(Ἐπίλογος) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παρα- 
στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα vó- 
μου διὰ προγραμμάτων οἰκείων φανερὰ πᾶσε κατα- 
στησάτω καὶ εἰς τὸ διηνεκὲς παραφυλάττειν σπευσάτω. 
Dat. xv. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione v. c. cons. [a 


5runt nobis et per hanc sacram m 


. 539] 


turi sunt. Quocirca priora, si aut iudicis sententia 
aut pactionum expecta sunt formis, habeant pro- 
priam decisionem huius legis iudicio non egentia. 

(Epilogus.) Tua igitur eminentia quae placue- 
estata sun 
legem per litteras proprias declarare cunctis et in 
perpetuum observare festinet. 

Dat. xv. kal. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Appione v. c. cons. 


* 





TE 
ΠΕΡῚ T9N OIIA9N. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστενιανὸς «Αὔγουστος Βασιλείδῃ τῷ 
ἐνδοξοτάτῳ μαγίστρῳ τῶν ϑείων ὀφφικίων. 


«Προοέμεον.) Τὸν μέγαν ϑεὸν καὶ σωτῆρα ἡμῶν 
"Inoov Χριστὸν καὶ τὴν αὐτοῦ βοήϑειαν 
τὸς ἐπικαλούμενοι σπεύδομεν πάντας τοὺς ἡμετέρους 
ὑπηκόους, ὧν τὴν διοίκησιν ὁ ϑεὸς ἡμῖν ἐπίστευσεν, 
ἀβλαβεῖς καὶ ἀνεπηρεάστους φυλάττειν, καὶ κωλύειν 
τοὺς πολέμους, ove ἐκ τῆς ἑαυτῶν ἀβουλίας αἱρού- 


LXXXV. Auth. LXXXVI. Coll.VI tit.13 
A DE ARMIS KR 


Idem Aug. Basilidi magistro sacrorum officiorum. 


(Praefatio) Magnum deum et salvatorem no- 


τὰ παν- 15 strum lesum Christum et eius auxilium semper in- 


vocantes studemus omnes nostros subiectos, quorum 
regimen credidit nobis deus, inlaesos et sine ca- 
lumnia custodire, et inhibere bella quae per suam 
inconsiderantiam suscipientes adversus alterutros 


μενοι τοὺς κατ᾿ ἀλλήλων ἐργάζονται φόνους, διπλῆν 20 operantur dolores, duplex ex hoc contra se suppli- 


ἐκ τούτου xaO" ἑαυτῶν τὴν τιμωρίαν ἐπάγοντες, τοῦτο 
^ 


μὲν ἣν ἑαυτοῖς ἐπιφέρουσι τοῦτο δὲ ἣν ἐκ τῶν νόμων 
- Lu - , € 
τῶν τὴν μανίαν αὐτῶν κολαζόντων ὑφίστανται. 


CAPUT I. 


, - 
Βουλόμενοι τοίνυν τῶν τοιούτων ϑανάτων τοὺς 


cium inferentes, tam quod sibimet inferunt quam 
quod ex legibus vesaniam eorum punientibus pa- 
tiuntur. 


Volentes igitur huiusmodi mortibus homines libe- 


ἀνϑρώπους ἐλευϑερῶσαι συνείδομεν τὸ τῆς ὁπλοποιέας 25 rare perspeximus armifacturae opus nullum priva- 


ἔργον μηδένα μὲν ἰδιώτην ἐργάζεσϑαι, μόνους δὲ 
x * oc D - 

ἐκείνους τὰ ὅπλα κατασκευάζειν τοὺς ἐν ταῖς δημο- 

σίαις καταλεγομένους ὅπλοποιίαις ἤτοι ταῖς λεγομέναις 


ui in 
cun- 


tum operari, solos autem illos arma facere, 
publicis deputati sunt armificatoriis aut qui 


Nov. LXXXV (Authent. LXXXVI — Coll. VI tit. 13: gloss.) Graece extat in ML (fuit B 51, 9. — Epit. 


Theod. 85, Athan. 20, 4.  Iulian. const. LXXIX. 


c. 1 Kehstousv τὸ τῆς ὁπλοποιίας — 410,7 στρατεύονται er B habet B* ΟἽ p.932 Zach. 





sunt 'vel etiam nunc pendent. Nam priora, sive iudicis sententia sive pactis composita sunt, suam deci- 


sionem habeant neve iudicio ea hac lege egeant. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur 
per edicía sua manifesta omnibus faciat et in perpetuum observare studeat. 





LXXXV. 
DE ARMIS. 


Imp. lustinianus Augustus Basilidae gloriosissimo magistro sacrorum officiorum. 


Praefatio. Magnum deum et servatorem nostrum Iesum Christum eiusque aucilium. semper in- 
vocantes operam damus, ut omnes subiectos nostros, quorum nobis gubernationem deus credidit, a damno 
atque iniuria immunes servemus, atque bella prohibeamus, quibus per imprudentiam suam susceptis mutuas 
caedes edunt, duplicem inde sibi poenam illaturi, cum eam quam sibi ?psi irrogant tum quam ez legibus 


furorem eorum punientibus subeunt. 


Cum igitur eiusmodi caedibus homines liberare velimus, placuit ne quis privatus armorum fabri- 
candorum opus exerceat, sed ut illi soli arma conficiant, qui in publicis armorum officinis vel fabricis 





6 φανερὰ πᾶσε καταστησάτω] declarare cunctis c ἢ 
8 dat. — cons.c] dat. xv. iun. ep. imp. dn. M, ἐγράφη 
βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ' (corr. ty) πρὸ t& καλάν- 
δῶν ᾿Ιουνίων ὑπατείας ᾿Ἵπίωνος Ath. ἐξερωνήϑη μηνὶ 
ἐουλέῳ (corr. ἰουνίῳ) βασιλείας ἔτει vy! ὑπατείᾳ Amlo- 
vos Theod. dat. kal. iun. imp. iustiniani anno decimo 
tertio Zul."V, om. Iul. codd. cett. || 10 rubr. Περὶ ὅπλων 
Theod. | 21 ἐκ τούτων x«9" ἑαυτὴν L || 22 ἑαυτοῖς M] 
ἐν ἑαυτοῖς L || 28 ὁπλοποιίαις — 415,2 συγκαταλεγομέ- 
vov om. M ἢ ἤτοι ταῖς λεγομέναιβ φάβριξε (φαίριξι 1, 
L(g)) om. B* 





1 si om. R!T! | 5 manifestata 7'vulg.] manifesta RV || 
6 per om. V || 8 subscriptionem praestant V Bamb.I Am- 
brac., item cum rubrica novellae seq. confusam cod. Mona- 
censis lat. 6359 (olim Frisingensis 189) saec. XIV || xv.] 
v. V| CP.] ep. V | dn.] dox. V donus Ambr. dnn. Bamb. 
dni Mon. || iust. libri || pp. V] om. Bamb. Ambr. Mon. || 





aug. V Bamb.] a. Ambr. Mon. | 9 an. XIII Ambr., om. 
cett. | app. V Mon. a. pp. Bamb. pp. Ambr. || u. c. cons. 
V uc. constan. Bamb. vicef. Mon. con. Ambr. || 10 Nov. 
LXXXV — Authent. LX X XVI infra inter extravagan- 
tes Authentici post nov. LXIII repetunt R f. 14* (— ἡ 
et V f. 184) (— v) | 11 rubr. Titulo de armis V, om. vz 

12 bassilidi v | magistri V || saerorum om. RT || 14 deum] 


dig deum (sic) v*, dignum deum »?, sed eadem m. del. 
dignum || et om. v | 15 auxilium om. v | 17 regimen] 
regie 71 | eredit 71 | illesos deus 7' | 18 et ini- 


bere VR! etiam ibere z | 19 inconsiderantiam Heim- 
bach] considerantiam vz considerationem Καὶ VT || alt- 
utros 7' alteros alterutros v | 20 operantur om. AT ἢ 
ex om.z || hoe om. v || 21 tam quod] tam qui V tam- 
quam v|| 22 uesanique v» || penitentibus V || 24 uolenti- 
bus vz || 26 solas V* solum 7' | qui in] di z || 27 puni- 
cis v || deputati om. v£ | armifaetoriis vz (cf. 415, 3) || aut] 
εἰν (ὦ, e. id est) s. v. V || qui dicentur v quidam T'* quic- 
quid dicuntur z 





415 


Nov. LXXXV 1—3 





φάβριξι, τοὺς δὲ ἐργαζομένους τὰ ὅπλα μηδενὶ πιπρά- 
excu ἰδιώτῃ. ἀλλ᾽ οὐδὲ τοὺς ἐν τοῖς ἀριϑμοῖς συγ- 
καταλεγομένους ὁπλοποιούς, οὕς καὶ δεπουτάτους κα- 
λοῦσι, τοὺς παρὰ τοῦ δημοσίου κομεζομένους σιτήσεις 
συγχωροῦμεν ἐργάζεσϑαι ἤ τινε πιπράσκειν ὅπλα, ἀλλὰ 
μόνον ἐπεμέλεσϑαι τῶν ὅπ τῶν στρατιωτῶν τῶν 
iv τοῖς ἀριϑιμοῖς καταλεγομένων ἐν οἷς στρατεύονται" 
εἰ δὲ τι νέον κατασκχευάσουσι, τοῦτο ἀφαιρεῖσϑαι 


tur fabricensii; eos autem qui operantur arma nulli 
vendere privato. Sed neque qui in numeris statuti 
sunt armificatores, quos etiam deputatos appellant, 
qui de fisco annonas accipiunt, permittimus operari 


5aut alicui vendere arma, sed solum diligentiam ha- 


bere armorum milites in numeris constitutos in qui- 
bus militant; si vero novum aliquid faciunt, hoc 
auferri ab eis et in sacro nostro inferri armamento 


παρ᾽ αὐτῶν καὶ iv τῷ ϑείῳ ἡμῶν εἰεφέρεσϑαι ἀρ-  adiciendum ibi repositis publicis armis. 
μαμέντῳ προςτεϑησόμενον τοῖς ἐκεῖσε ἀποκειμένοις 10 
δημοσίοις ὅπλοις. 


CAPUT IL 
«Αὐτὸ δὲ τοῦτο φυλάττειν βουλόμεϑα καὶ τοὺς ἐν Hoc autem observare volumus et eos qui in ordi- 
τοῖς τάγμασε τῶν βαλλιστραρίων, ovs κατὰ διαφό- nibus balistariorum sunt, quos per diversas statui- 
ρους συνεστησάμεϑα πόλεις, τάξαντες ἐν αὐτοῖς xai mus civitates, ordinantes eos et arma facere scien- 
τοὺς ὅπλα κατασκευάζειν εἰδότας. ὥςτε xai αὐτοὺς 15 tes, ut et ipsi sola publica arma in armamentis 
μόνα τὰ δημόσια ὅπλα τὰ ἐν ταῖς δημοσίαις ὁπλο- publicis uniuscuiusque civitatis recondita corrigant 
ϑήκαις ἑκάστης πόλεως ἀποκείμενα ἐπανορθοῦν τε atque renovent. Si qui vero novum aliquid armo- 
καὶ d&vavsoUr. εἰ δὲ καί τε νέον ὅπλον κατασκευά- rum instruxerint, hoc similiter et ipsi inter publica 
σουσι, τοῦτο ὁμοίως xai αὐτοὶ εἰς τὴν τῶν δημοσίων arma praestent et nulli alteri penitus vendant. 
ὅπλων παρεχέτωσαν φυλακήν, xai μηδενὶ ἑτέρῳ παν- 20 
τελῶς πιπρασκέτωσαν. 


CAPUT Ill. 

Tovro δὲ παραφυλάξουσιν οἱ ἐν τοῖς βαλλιστραρίοις Hoc quoque custodiant qui in balistariis deputati 
καταλεγόμενοε κινδύνῳ τῶν πατέρων τῶν πόλεων, sunt —3 patrum civitatum, sub quibus et ipsos 
ὑφ᾽ οὖς αὐτούς τε τοὺς βαλλιστραρίους ἐτάξαμεν καὶ — balistarios statuimus et publicorum armamentorum 
τὴν τῶν δημοσίων ὑπλοϑηκῶν ἐπιμέλειάν τε xci25diligentiam atque custodiam constituimus: quatenus 
᾿ peg teni κατεστήσαμεν. ὥςτε εἴ τινες φανεῖεν si qui visi fuerint aut deputati aut fabricensii ven- 
ἢ δεπουτάτοι ἢ φαβρικήσιοε διαπιπράσκοντες ὅπλα, dentes arma, provideant per loca iudices eos sup- 
προνοήσουσιν οἱ κατὰ τόπον ἄρχοντες τιμωρίαις τοὺς — pliciis subdere, insuper et arma ab his qui ea com- 
τοιούτους ὑποβάλλειν, πρὸς τῷ xai τὰ ὅπλα παρὰ parant sine pretio auferre et publico vindicare. 
τῶν ταῦτα ὠνουμένων τιμημάτων χωρὶς ἀφαιρεῖσϑαι 30 Tre igitur gubernante nos deo cogitationem per 
xai ἐκδικεῖσθαι τῷ δημοσίῳ. ταύτην τοίνυν παρὰ 
' τοῦ διακυβερνῶντος ἡμᾶς ϑεοῦ λαβόντες τὴν ἔννοιαν 


v.24 argumentum er Ath. repetit lib. στερὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $21 p.198 Heimbach. 





quae dicuntur referuntur, qui vero arma fabricantur, ne ea ulli privato vendant. Sed ne eos quidem qui 
in numeris una recensentur armorum artifices, quos etiam deputatos vocant, qui a fisco annonas acci- 
piunt, permittimus arma fabricari vel cuiquam vendere, sed tantummodo curare arma militum qui in 
numeris recensentur in quibus ipsi militant; si quid vero novi confecerint, hoc ab iis auferatur et in 
sacrum nostrum armamentarium inferatur armis publicis ibi repositis adici. m 


IL Hoc ipsum autem eos quoque qui in ordinibus ballistrariorum sunt observare volumus, quos in 


diversis urbibus constituimus, 


quo in ordine etiam armorum fabricandorum peritos disposuimus: ut ipsi 


sola publica arma in publicis cuiusque urbis armamentariis reposita reparent οἱ renovent. Quodsi 
quod novum armorum genus confecerint, id similiter ipsi quoque in publicorum armorum custodiam 


tradant, neve ulli omnino alii vendant. 


si qui sint vel 


IL — Hoc autem observabunt ii qui inter ballistrarios recensentur periculo patrum civitatum, sub 
— et ipsos ballistrarios ordinavimus et publicorum armamentariorum curam et custodiam constituimus. 

taque 1 tati vel fabricenses qui vendant arma, magistratus qui ibi sunt operam da- 
bunt, ut huiusmodi homines poenis subiciant, praeterquam 


quod arma ab iis qui ea emerunt, sine pretio 


auferentur et fisco vindicabuntur. Hoc igitur consilio a deo qui nos gubernat accepto per praesentem 





2 τοὺς Haloander] τοῖς LB* | αταλεγομένους L^] 
συγκαταλεγομένοις LP, Senat lins ih E | 3 ὅπλο- 
ποιοὺς ovs Mz] ovs ὅπλοποιοὺς LB* | διποτάτους MB: 
δαιποτάτους L | 6 μόνων L, v. 1. B* || milites in numeris 
eonstitutos & στρατιωτικῶν L | τῶν om. L, v. 1. B*]| 
13 πράγμασι L | βαλιστραρίων L βαλλισταρίων vulg. 
14 ἐν αὐτοῖς M] ἐν ἑαυτοῖς L eos c | 17 ὑποκείμενα L 
18 εἰδὲ καί] si qui vero ς | 19 eic — 20 φυλακήν] inter 
publiea arma praestent «|| 22 βαλλεσταρίοις, 24 βαλλε- 
σταρίους vulg. (βαλλιστράριοι etiam Ath, βαλλεστάριοι 
Theod., 27 26 παραφυλακὴν M] φυλακὴν L || εἴ τινες] 
οἵ τενες L!|| 21 διποτάτοι M. διπότατοι L | φαβρι- 
κήσιοι Haloander| φαβρικίσιοι M. φραβικένσιοι, s. v. 
ὁπλοποιοὶ L (φαβρικησίοις Ath., φαβρικένσιοε Theod.) | 
28 τοὺς τοιούτους] eos ς | 31 ταῦτα παρὰ τοῦ et 
32 λαβόντες οπι. ς || 32 κυβερνῶντος L 














1 fabricensii vulg.] fabricentii RTz fabricennii V fabri- 
cenii v, fabricenses Beck, quae forma in seqq. respondet 
graeco φάβρεκες (416, 4.10.15. 37. 417, 24, 418,2. 12.17); sed 
cf. v. 26 | autem om.v | arma nulli] armantli R* ar[nulli 
v| 2 in om. T | muneris αὶ «««« V: | 3 armifaetores z | 
quos] set z | 5 aut om.v || alieni v | diligentia T'v | 





armorum habere vz | 6 numeris V?] numero RT'vz nus 
V* | 1 militatur £!|| haec v | 8 inferre vz auferri 7^ | 
armanto (in ras.) V armatorio R | 9 addicendum R* ad- 
dieiendum A? | ubi £7 | 12 Hoe vulg.] hie RVTz 
Sie v | aut z | observare] hoe seruare V || 13 balistatorum 
RT balistratorium V balistratorum V? balistorum vz 


| ballistariorum vulg. | quos om. V | diuersas per z | 14 eos] 


inter eos Beck|| 15 ut et] et om. Rv | ipsa v || publiei 
arma v cap. àrma z arma publica T'| armentis V || 16 publi- 
eos z | unuseuiusque RA! | recondant A! | corrigat v ἢ 
17 remouent R!vz | novum Beck] unum V7vz nui (— nu- 
meri) R || 18 instruxerit libri, corr. vulg. | hoc] hos R! et 
haee 7 { et ipsi Beck] et ipsis RTve, om. V | 19 uendent 
V || 22 quisque z | qui] quod » || balistrariis V" ballistariis 
vulg.| 23 sunt deputati v:| super A | quibus] ciuita- 
tum quibus A^ | 24 balistrarios V ballistarios vulg. ἢ 
publieorum] post paueorum z | armorum 7'|| 25 eusto- 
diam om.v | 26 iussi Rz usi v || deputati sunt aut T' || 
aut om. z | fabricentii libri, corr. vulg.; fabricenses Beck 
(cf. ad v.1) | 27 arma om. V || prouideat z | 28 et insuper z 
et insuper et v|| eis 7'| eomparatur z|| 29 auferit et a 
publieo z | 30 gubernantes R7'V? gubernantem v || eogni- 
tionem v 


Nov. LXXXV 3 


416 


DE ARMIS. 





διὰ τοῦ παρόντος ϑεσπίζομεν νόμου, κατὰ μηδεμέαν 
πόλιν ἢ χώραν τῆς ἡμετέρας πολιτείας ἔχειν ἄδειαν 
τοὺς ἰδιώτας ἢ ἕτερόν τινα ὅπλα ποιεῖν ἢ πιπράσκειν 
ἢ καϑ' οἱονοῦν ἐμπορεύεσθαι τρόπον, ἀλλὰ μόνους 
τοὺς ἐν ταῖς φάβριξιν ἀναφερομένου ταῦτα κατα- 
σκευάξειν καὶ εἰςρκομίζειν εἰς τὸ ϑεῖον ἡμῶν ἄρμα- 
μέντον. καὶ τοῦτο παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχής καὶ τῶν 
μετά σε παραληψομένων τὴν ἀρχὴν͵ φυλάττεσϑαι ϑε- 
σπίζομεν, ἀφοριζόντων τινὰς τῶν ὑπὸ τὴν σὴν ὑσερ- 


praesentem sancimus legem, in nulla civitate aut 
provincia nostrae reipublicae habere licentiam pri- 
vatos aut alium quempiam arma facere aut vendere 
aut quolibet mercari modo, sed solos qui inter fabri- 
5 censes referuntur haec instruere et deferre ad sa- 
crum nostrum armamentum. Et hoc a tua celsitu- 
dine et qui post te susceperint cingulum custodiri 
sancimus, deputantibus vobis aliquos cartulariorum, 
qui sub tua celsitudine in scrinio constituti sunt 


οχὴν χαρτουλαρίων ἐν τῷ σκρινίῳ τεταγμένους τῶν 10 fabricensium, periculo quinque inter eos priorum, 


gaBoixov κινδύνῳ τῶν πέντε τῶν ἐν αὐτοῖς πρω- 
τευόντων, εὖ ὑπολήψεως ἔχοντας καὶ ἐπιτηδείους, οἵ 
τούς τε κατὰ τὴν εὐδαίμονα ταύτην πόλιν τούς τε ἐν 
ἄλλαις πόλεσι τῆς ἡμετέρα! πολιτείας ὅπλοποιοὺς ἀν- 


bonam opinionem habentes et oportunos, qui et eos 
qui in hac felicissima civitate et in aliis civitatibus 
nostrae reipublicae arma faciunt requirentes pro- 
hibeant privatos aut etiam alios quosdam, citra eos 


ερευνώμενοι διακωλύσουσιν ἰδιώτας καὶ ἑτέρους τινὰς 15 qui. deputati sunt inter fabricenses, armifacturae 


mÁQv τῶν καταλεγομένων ἐν ταῖς ἱεραῖς φάβριξι τὸ 
τῆς ὁπλοποιέας μεταχειρίζεσϑαι πρᾶγμα, καὶ ἐν οἷς ἂν 
εὕρωσι τόποις τινὰς ἰδιώτας τοῦτο τολμῶντας, ταῦτα 
ἀφαιρεῖσϑαι καὶ τῷ δημοσίῳ προςκυροῦν ἀρμαμέντῳ. 


agere causam, et in —— repererint locis 
aliquos privatos hoc audentes, haec auferri et fisci 
applicari armamento. $Si autem inter operarios pri- 
vatos artifices oportunos invenire potuerint his, si 


εἰ δὲ ἐν τοῖς ἐργαζομένοις ἐδιώταις τεχνίτας ἐπιτη- 20 volunt, in militiis statuere et in descriptione nomina 


δείους εὑρεῖν δυνηϑεῖεν, τούτους εἴπερ βουληϑεῖεν 
- 2 — J 
στρατείαις ἐγκαταλεγῆναι, ἐν ἀπογραφῇ τὰς ὀνομα- 


σίας αὐτῶν ποιεῖν καὶ ἐκπέμπειν ἡμῖν τὴν» ἀπογρα- 
* - - e x , C v 2 
φὴν τῶν τεχνιτῶν, ὥςτε διὰ ϑείας ἡμῶν ἀντιγραφῆς 


eorum facere et destinare nobis descriptionem arti- 
ficum, ut per sacrum nostrum rescriptum in illis 
statuantur locis in quibus sunt publicae fabricae, 
quatenus ipsi operantes arma et de fisco annonas 


ἐν ἐκείνοις αὐτοὺς κατατάττεσϑαι vois τόποις ἐν οἷς 25 accipiant. Hoc enim facto et subtiliter observato a 


εἰσι δημοσίαι φάβρικες, ἐφ᾽ ᾧ δημόσια αὐτοὺς ἐργα- 
ζομένους ὅπλα καὶ τὰς ἐκ τοῦ δημοσίου σιτήσεις κο- 
μίζεσϑαι. τούτου γὰρ γινομένου καὶ ἀκριβῶς φυλατ- 
τομένον παρὰ τῶν ἔμπροσϑεν εἰρημένων προρώπων 


praedictis personis licentia penitus nulli dabitur, ne- 
que civitates inhabitantibus privatis neque villas in- 
colentibus rusticis, armis uti adversus alterutros 
necesque praesumere, et ex hoc plurimos homines 


ἄδεια παντελῶς ovüsvi δοϑήσεται, οὔτε τοῖς τὰς 70-30 occidi, publicas vero perire functiones, dum terrae 


λεις οἰκοῦσιν ἰδιώταις οὔτε τοῖς τὰ χωρία γεωργοῦσιν 
ἀγρόταις, ὅπλοις κεχρῆσϑαι κατ᾽ ἀλλήλων καὶ φόνους 
τολμᾶν, καὶ ἐντεῦϑεν πολλοὺς ἀνθρώπους φονεύεσϑαι 
τούς τε δημοσίους ὑστερεῖσϑαι φόρους, τῶν τὴν γῆν 


γεωργούντων τὸ ζῆν ἀπολιμπανόντων ἢ δρασμῷ διὰ 35 


1 τὸν φύβον χρωμένων. Δεῖ δὲ τοὺς πεμπομένους 

παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἐκ τοῦ εἰρημένου τῶν 44 
* c ^ , - 

κων σκρινίου μετὰ τὸ κωλῦσαι τοὺς ἰδιώτας τῆς 07tÀo- 


cultores vitam amittere metuentes fuga propter ti- 
morem utuntur. 


1 Oportet ergo eos qui diriguntur a tua celsitudine 
ex memorato fabricensium scrinio ad prohibendos 
privatos armorum factione confessionem accipere, 





legem sancimus, ne in ulla civitate vel provincia reipublicae nostrae privatis vel alii ulli liceat arma 
conficere vel vendere vel ullo modo commercium eorum facere, sed soli qui in fabricis referuntur, 
ea conficiant et sacro armamentario nostro inferant. Atque hoc ut a tua sublimitate iisque qui post 
te magistratum suscepturi sunt observetur sancimus, ut chartularii qui sub. tua sublimitate sunt aliquos 
designent in scrinio fabricensium constitutos periculo quinque primorum qui inter eos sunt, viros bonam 
eaistimationem habentes et idoneos, qui et eos, qui in hac felici civitate et qui in ceteris civitatibus 
nostrae reipublicae arma conficiunt, perquirentes prohibeant privatos aliosque praeter eos qui in sacris 
fabricis recensentur armorum. fabricationem ezercere, et quibuscumque locis privatos aliquos id. audere 
. reppererint, illa adimant et publico armamentario addicant. Quodsi inter privatos operarios possint arti- 
fices idoneos reperire, hos si quidem in militis inscribi velint, in matriculam nomina eorum redigant 
nobisque matriculam artificum mittant, ut per sacrum nostrum rescriptum in illis locis statuantur. ubi 
publicae sunt fabricae: ita ut publica arma I illi ea: publico etiam annonas accipiant. Hoc enim 
si fiat et diligenter ab iis quas supra diaimus personis custodiatur, nulli omnino licentia dabitur, neque 
privatis qui in urbibus habitant neque agricolis qui praedia colunt, armis adversus se invicem utendi et 
caedes committendi, unde multi homines occidantur atque publica tributa deficiant, cum qui agrum colunt 


1 vel vita priventur vel fugam propler metum petant. 
praedicto fabricarum scrinio mittuntur, ubi privatos arma 


Oportet autem eos qui a tua sublimitate ea 
—— prohibuerunt, professionem accipere 





2 ἡμετέροις LL || 4 μόνον L || 1 καὶ τῶν] αἰτῶ M | 
9 ἀφοριζόντων M (deputantibus vobis c)] ἀφορέζειν .L 
11 φαβρίσκων L || 15 xai] aut etiam e | 16 £egets om.c || 
21 τούτους] his (i. e. τούτοις) ς || 22 στρατίαις L || £v M] 
xai ἐν Le || 26 δημόσια om. ς || 32 ἀγρόταιβ M] ἀγροί- 
xou LL || 34 τούς τε M] τοὺς δὲ Le || 35 ἀπολεμστα- 
νόντων ἢ δρασμῷ) amittere metuentes fuga ς || 37 φα- 
βρίσκων L 





1 in] etiam z || aut in prouintie £ || 2 licentiam habere v 
licentiam habet z | 3 aliam z | quaepiam v || 4 quod- 
libet 7*|| modo om. v || fabrieetes V! | 5 ferantur V 
hoc z|| instituere et defendere 7'|| 6 armamentarium 
armentum R | haec A? | 7 et — 9 celsitudine om.z 
susceperunt V || custodiri] custo v | 8 deputatibus v 
uobis A VT] nobis v vulg. || 9 scrinio (serineo 7'!) sunt 
constituti 7'vulg. | 10 fabricesium V | periculo om.z || 
quinque] quique 7! V^R* quoque z || eos qui priorum 
(priorum del. T?) T' | primorum Contius | 11 qui et eos] 
quietos V qui eos v | 12 qui in] in v et z || 14 aut] 
autem R| etiam] et vz|| 15 qui om.z || fabricensens V' 








fabrices T'! | armifacte v arma fatiunt z | 16 quibuscum- 
que] quibus AK || repererint A7] compererint V compe- 
rierint v comperint z|| 17 aliquos] alio quoque z || pri- 
uatos — 18 Si in ras. 1 versus scr. R? | hoc] haee R(*) 
audientes Jibri, corr. vulg. || afferri V^ auferre vulg. 
18 aplieari R(?)7Z amplicari 2 applieare vulg. || sin 7? 
priuatos (et ins. T'?) operarios 7' | priuatos et artifices 
R* et priuatos artifices A? || 19 inueniri V || hos vulg. || 
20 nolunt z uoluerint Κα vulg. | militiam vz | 21 nobis 
descriptionem] et nobis destinare v || artificium R! || 22 in 
om. V || 23 fabricae vulg.] fabricenses R'Vvz statuentes T'! 
frabricantes T'? | 24 arma et] armas v || 25 accipiunt 7' | 
a] quod a 7'! | 26 licentiam A || 27 ullas incolentibus R 
uillas incollentibus v uillis incollentibus V incollentibus 
(collentibus 7'! uillas 7'| 28 armis] animis z | 29 ne- 
cesque] necesse v neces 7' nec cum spatio vacuo 4 litte- 
rarum z || homines om. T' | 30 publicam vz || reperire V 

31 uita v | fugam AR^V* | 37 ad] et ad 7' | 38 priuatos 
arcensium serinio ad proibendos priuatos add. z || armo- 
rum] armarum V!, om. in lac. 1 fere litt. v || * factiones 











RTvz factores V vulg. || confessiones vz 











DE ARMIS 


417 


Nov. LXXXV 3. 4 





. 

mouas κατάϑεσιν λαβεῖν τῶν τε κατὰ τόπον ἀρχόν- 
τῶν καὶ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων καὶ τῶν τὰς 
πόλεις ἐκδικούντων καὶ πατέρων, ὡς οὐδενὲ συγχω- 
ρήσουσι τοῦ λοιποῦ τῶν παρ᾽ ἡμῶν τι κεκωλυμένων 
πρᾶξαι, ἀλλὰ τὰ διὰ τοῦ παρόντος ϑεσπισϑέντα vó- 
pov φυλάξουσι, ποινὴν τήν τε ἐν χρήμασε τὴν τε εἰς 
αὐτὴν ὑφορώμενοι τὴν κεφαλήν. ϑεσπίζομεν γὰρ τὸν 
μὲν τῆς μεγάλης τῶν ᾿Αλεξανδρέων πόλεως ἄρχοντα 
παρορῶντα τὰ παρ᾽ ἡμῶν νενομοϑετημένα εἴκοσε χου- 
σίου λιτρῶν κατατιϑέναε ποινὴν καὶ τῆς ἀρχῆς ἐκ- 
πέπτειν, καὶ τὴν τούτου τάξιν ὁμοίως εἴκοσε χρυσίου 
λιτρῶν διδόναι ποινὴν καὶ κεφαλικὴν ὑπέχειν τεμω- 
ρίαν, τοὺς δὲ τῶν ἃ ἐπαρχιῶν ἄρχοντας ζημίαν 


μὲν δέκα λιτρῶν χρυσίου ὑφίστασϑαι. ὁμοίως δὲ καὶ εἴ 
Lc ἀρχῆς ὑποκεῖσϑαε καὶ τὰς τού- l9 


} πὶ; * 
αὐτοὺς ἐχπτώσειε 
τῶν τάξεις, τοὺς δὲ ἐκδίκους καὶ πατέρας τῶν πό- 
λεῶν τριῶν τε χρυσίου λιτρῶν ζημιοῦσϑαι πρόςτεμον 
καὶ τὸν εἰς κεφαλὴν ὑπομένειν κίνδυνον, εἴ τι τοι- 
OUTO γινόμενον εὑρόντες μὴ τιμωρήσονταε ἢ τοῖς τοῦτο 


etiam per loca iudices et subiecta eis officia et ci- 
vitatum defensores et patres, quia nihil valebunt de 
cetero horum quae a nobis prohibita sunt aliquid 
agere, sed quae per praesentem sancita sunt legem 
5 costodient, poenam et in pecuniis et in ipsum formi- 
dantes caput. Sancimus enim magnae quidem Ale- 
xandriae iudicem neglegentem quae a nobis sancita 
sunt XX auri libras exsolvere et cingulo ca- 
dere, et huius officium similiter XX auri libras dare 


10 poenam et capitale sustinere supplicium, aliarum 


vero provinciarum iudices damnum quidem X libra- 
rum auri sustinere, similiter autem et i casui 
cinguli subiacere et horum officia, defensores autem 
patres civitatum trium auri librarum multari 
na et in capite sustinere periculum, si quid tale 
actum comperientes non punierint aut hoc agere 
valentibus non nuntient, sed latere permiserint. 


πρᾶξαι δυναμένοις μὴ μηνύσουσιν, ἀλλὰ λαϑεῖν συγ- 20 


χωρήσουσιν. 


CAPUT IV. 


- Ὅπως δὲ δῆλα κατασταῖεν rà παρ᾽ ἡμῶν κεκω- 
λυμένα παρὰ ἰδιωτῶν ἢ καὶ ἑτέρων τινῶν, πλὴν 
τῶν ἐν ταῖς ἱεραῖς ἡμῶν φάβριξιν ἀναφερομένων, 
ἃ τοῦ παρόντος νόμου σημῆναι συνείδομεν. κωλύο- 
μεν γὰρ τοὺς ἐδιώτας ἐργάζεσϑαι καὶ ὠνεῖσϑαι τόξα 
καὶ mh σπάϑας τε xai ξίφη (ἅπερ καλεῖν εἰώϑασι 
παραμήρια), καὶ τὰς λωρίκια, 
καὶ κοντοὺς καὶ τὰς κα 
γινομένας λόγχας, καὶ τὰ παρὰ ᾿Ισαύροις ὀνομαζό- 
μενα μονοχόντεα, καὶ τούς τε καλουμένους ζιβύννους 
ἥτοι μισσιβίλια, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ἀσπίδας ἤτοι 


μένας ξάβας ἤτοι 


Ut autem palam fiant quae a nobis prohibita 
sunt a privats et alii quibusdam, citra eos qui 
in sacris nostris fabricensibus referuntur, fieri aut 


pou" ἢ ἰδιώταις πιπράσκεσθαι ὅπλα. καὶ rovro 25 privatis vendi arma, et hoc per praesentem legem 


significare curavimus.  Prohibemus enim privatos 
operari et emere arcus et sagittas et spathas et 
enses (quae vocare consueverunt semispathia) et 
uae vocantur zavae sive loricae, et contos et quo- 


οἱονδήποτε τρόπον ἢ σχῆμα 30 ARbet modo vel figura factas lanceas, et quae apud 


Isauros nominantur monocopia, et appellatos sigin- 
nos seu missibilia, insuper et aspides sive scuta et 
galeas seu cassides: nec enim ista alio cuidam 


σχουτάρια καὶ περ ίας ἥτοε κασσίδας: οὐδὲ 





et a magistratibus qui ibi sunt et ab officiis illis subiectis et a defensoribus civitatum et patribus, nulli 
se in posterum concessuros esse quicquam eorum a nobis prohibita sunt agere, sed ea quae per prae- 
sentem legem sancita sunt servaturos, poenam veritos et quae pecuniis et quae ipsi capiti immineat.  San- 
cimus enim, ut magnae Alexandrinorum urbis praefectus, si ea quae a nobis constituta sunt neglegat, 
viginti librarum auri poenam solvat et magistratu exuatur, eiusque officium similiter. viginti arum 
auri poenam det et capitale supplicium subeat, ceterarum autem provinciarum praesides multae decem 
librarum auri iciantur simihterque. et ipsi eorumque officia in periculum magistratus amittendi in- 
currant, defensores autem et patres civitatum írium librarum auri multa puniantur et periculum ca- 
pitis subeant, si quid eiusmodi fieri edocti non punierint sive non indicaverint iis qui hoc agere possunt, 
sed latere passi sint. 

IV. Ut autem manifesta fiant arma a nobis vetiía sunt ne a privatis aut alis quibusvis, 
praeter eos qui in sacris nostris fabricis referuntur, conficiantur vel privatis vendantur, id quoque per 
praesentem legem significare placuit.  Prohibemus yer spem fabricari et vendere arcus et sagittas et 

athas et gladios (quae parameria vocare solent), et zabas quae appellantur seu loricas, et contos atque 
Deer ue modo aut forma fiant, et quae apud [sauros nominantur monocontia, et zibynnos qui 
vocantur seu missibilia, praeterea clipeos sive scutaria et galeas seu cassides: nam ne haec quidem alii 





1 κατάϑεσι»] xal κατάϑεσιν L | 3 οὐδενὶ συγχω- 
φήσουσι M] ov συγχωρήσουσι (συγχωροῦσε L^) L nihil 
valebunt ς | 5 ἀλλὰ om. L'| 10 ἐκπίπτων M | 14 xai 
om. L | 16 τοὺς δὲ! τούς τε. commate post ὑποκεῖσϑαι 
posito, Zachariae | 23 ἢ xai] et ς | 26 σημᾶναε L 
29 παραμήρια (id. Ful.)] semispathia e | 31 γενομένας L 

(cf-s) | 32 κονοχόντια M] νομοκέντια L 
ia g et Iul. | ζιβυννοὺς M siginnos (vel siginos) 


ἑσαύροις 
monocop 
Iul. (cf. c) | 33 μισιβίλια ML (cf. &) 








1 etiam] et v | eis] eius (eoius pr.) v ἢ 2 defensiones 
Tz | partes T | qui nichil ualebit de ceterorum qui 
(quae E?) R| 3 a R*vulg.] om. R'VTvz | 4 agitur z ἢ 
sed quae om.vz | 5 peceunias 7' | 6 Alexandriae] auxi- 
liante v | 8 exsolvere] dare Tz | pena V || cingulos z || 
9 huius] in huiusmodi R | XX libras auri 7' auri (et 
auri V?) libras XX V | 10 capitali V!| 11 vero om.z || 
quidem dampnum Τ᾽ ἢ 12 aut z | et om. v | casu υ || 13 cin- 
gulis R! | 14 ciuitatum patres vz | auri trium αὶ || 

IL. 


liberorum z | militari &!| 15 quidem tale 7' qui tale z 
tale quod v | 16 puniuerint vz punierunt E puniuntur 
T! puniunt 7? | 17 uolentibus 7'| nuntientur ΤΊ | per- 
miserit T'v | 22 aut z | fient 2 | 23 eas ΕἼ Τ' ἢ 24 nostris 
om.z| aut] autem v aut a AK | 26 privatos] praesentes 
T || 21 spatas R VTz (sic et Iul.) asparas v || 28 ensens 7" ἢ 
vocare om. z | consuerunt Tv | semispadia R semisaphiam 
T | 29 zaue V R? (sic et Iul. codd. optimi)) zauie T' zaui R' 
zane vz zabae vulg. || contes v | 30 vel] ut V | figura factas] 
faetas figuras z | et om. z | 31 isauros 2] hisauros 7' his au- 
ros V his aureos R is auiros v | nominatur — 
monocapia 7' Bamb.I. II (sic etiam Iul. v. L) monacapis R 

*siginnos (ita vel siginos Julianus)] sitinnos Bamb. 1 sin- 
tinnos R sintimos in ras. V? sitinos 7' sitimos v fitimos z 
sithinuos Bamb. 11, sibinnos Beck | 32 seu missibilia V] 
seu missabilia Rv seu misabilia 7? seu nusabilia 7' se 
uniuersabilia z | insuper et] et insuper et v insuper z 

aspidas vz vulg. | 33 galleas V | casides v | nec om. RT' 





enim ista alio] ista enim nulh alii AR? 
53 


Nov. LXXXV 4. 5 


418 


DE ARMIS 





ταῦτα γὰρ ἑτέρῳ τινὲ κατασκευάξειν ἐφίεμεν πλὴν 
τῶν καταλεγομένων ἐν ταῖς ἱεραῖς ἡμῶν φάβριξι. 
μόνας δὲ γίνεσϑαε παρὰ ἰδιωτῶν καὶ ἐδεώταις πι- 
πράσκεσϑαι συγχωροῦμεν μαχαίρας μικράς, aie οὐκ 
ἄν τις εἰς πολέμου χρήσαιτο χρείαν. Τὸν παρόντα 
τοίνυν γενικὸν ἡμῶν νόμον ἢ σὴ ὑπεροχὴ κατὰ 
ταύτην προϑήσει τὴν βασιλίδα πόλιν καὶ μὴν καὶ 
κατὰ τὰς ἄλλας πόλεις τῆς ἡμετέρας πολιτείας, ὥςτε 
πάντα! γινώσκοντας τὰ παραστάντα ἡμῖν ταῦτα φυ- 
λάττειν. 


instruere sinimus praeter eos qui deputati sunt in 
sacris nostris fabricensibus. Solos autem fieri ἃ 
privatis et privatis vendi permittimus cultellos mi- 
nores, quibus nullus in proeliis utitur. Praesentem 

5igitur generalem legem tua celsitudo in hac pro- 
ponat regia civitate nec non et per alias civitates 
nostrae reipublicae, ut omnes agnoscentes quae pla- 
cuerunt nobis haec observent. 


10 


CAPUT Y. 


Παρεγγυήσεις δὲ τοῖς μέλλουσιν ἐφεστάναι τῇ τοι- 
αὐτῃ παραφυλακῇ χαρτουλαρίοιβ ἐκ τοῦ εἰρημένου τῶν 
φαβρίκων σκρινίου, ὡς ἐξ ἀμελείας οὐ μόνον χρη- 
ματικὰς ὑποστήσονται ποινάς, ἀλλὰ καὶ τὰς εἰς σῶμα 


Denuntiamus autem futuris praeesse huiusmodi 
custodiae cartulariis ex memorato fabricensium scri- 
nio, quia ex neglegentia non solum pecuniarias su- 
stinebunt poenas, sed etiam in corpore supplicia 


τεμωρίας ὑφέξουσε καὶ τῆς στρατείας ἐχπεσοῦνταε, 15 patientur et militia cadunt, insuper nec ipsum scri- 


πρὸς τῷ μηδὲ αὐτὸ τὸ σκρινίον ἔτι συγχωρεῖσϑαι 

παρ᾽ ἡμῶν πρὸς τὸ τοιοῦτο παρεῖναι φρόντισμα, ἀλλ 

ἑτέροις ἐπιτραπῆναι τὴν τῶν φαβρίκων ἐπιμέλειαν. 
QEmíAoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 


nium ulterius permitti à nobis in huiusmodi adesse 
sollicitudine, sed aliis committi fabricensium curam. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt -nobis et 


διὰ τοῦδε τοῦ νόμου δηλούμενα ἡ σὴ ὑπεροχὴ καὶ oí20per hanc legem declarata sunt tua celsitudo et qui 


μετά σε τὴν ἀρχὴν ἕξοντες ἔργῳ καὶ πέρατε παρα- 
δοῦναι σπευσάτωσαν, ἀγανάκτησιν ἡμετέραν καὶ αὐὖ- 
τοὶ δεδιότες, εἰ μὴ πρᾶγμα οὕτω λυσιτελὲς τῇ πολι- 
τείᾳ φυλάξαιεν. — Dat. vir. k. Iul. Chalcedone imp. dn. 
Iustiniani pp. A. anno XIII. Apione v. c. cons. 


[a. 539] 


post te in cingulum fuerint operi terminoque con- 

tradere festinent, indignationem nostram et ipsi me- 

tuentes, nisi rem sic utilem reipublicae custodierint. 

Dat. vn. kal. Iul. Chalcedone imp. dn. Iustiniani 
pp. A. anno XIII. Apione v. c. cons. 





ulli conficere permittimus praeter eos qui in sacris nostris fabricis recensentur. Solos autem a privatis 
confici et privatis vendi patimur cultellos, quibus nemo facile ad belli opera utatur. JPraesentem igitur 
generalem legem nostram tua sublimitas in hac regia urbe nec non in ceteris reipublicae nostrae urbibus 
proponet, ut omnes cognoscant quae nobis placuerunt eaque custodiant. 

V. JDenuntiabis vero iis qui eiusmodi custodiae praeerunt chartulariis ea fabricarum scrinio, de 
quo diximus, eos ex neglegentia non solum pecuniarias poenas subituros, sed etiam corporalia supplicia 
passuros esse et militia privatum iri, praeterquam quod ne ipsi quidem scrinio amplius permittetur à nobis 
ad eiusmodi curam accedere, sed aliis committetur fabricarum curatio. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et T hanc legem declarantur tua sublimitas et qui post 
te magistratum gesturi sunt, ad opus et effectum adducere studeant, indignationem nostram et ipsi veriti, 


nisi rem adeo utilem reipublicae custodierint. 





- 


5 εἰς πολέμου χρήσαιτο χρείαν] in proeliis utitur ς || 
6 ἡμῶν om. ς || ἡ σὴ ὑπεροχὴ om. L || 1 προθϑήσεις 
L| 11 παρεγγυήσεις] denuntiamus ς | 13 φαβροίων L || 
21 παραδιδόναι L || 24 subser. om. M et lul.. recepi 
ez ς; ἐγράφη πρὸ ς΄ καλάνδων 'Iov. βασιλείας "Iovovi- 
νιανοῦ τὸ ιγ΄ ὑπατείας ᾿“πίωνος ivà. δ΄ (corr. β΄) Ath. 
ἐξεφρωνήϑη μηνὶ ἰουνέῳ τῆς βασιλείας ἔτει ιγ΄ ὕπα- 
τείῳ ᾿ΑἽ πίονος Theod. 





1 instuere R* instituere T'| sinimis 7" siminus Καὶ ἢ 
qui deputati] quidem ptati v | sunt om. T'vz | 2 aut z || 
fieri] fieri et uendi libri || 3 et privatis om. Av, uendi 
del. R? | 4 quibus] quos 7' quas z quo v || 5 legem gene- 
ralem vz|| hoc vz | praeponat V | 6 et om. &'z | 7 co- 


gnoscentes AK; |scentes — 8 obseruent in ras. scr. V 

8 hoc z | 11 denunciauimus z; /eg. Denuntiabis? || futuris 
futuri sumus v | 12 eustodiant A || merato v || fabricen- 
tium T' (id.17)|| 13 non solum] nec non vz || 14 etiam 
om. R | 15 milia v | eadunt Vvz] cadant T'R cadent 
vulg. | 16 ulterius] utentes ulterius vz || praeesse sol- 
lieitudinem T'| 17 alias A || committenti z^|| eura 7: 

om. v || 20 legem om.v || declarata sunt] declaratas vi 
et om.v || 21 post te] postea 7'|| in om. R'T' || cigu- 
lum 7 cingulo vulg. | fuerit 7' || operi] tempori R! ! 
tradere V || 22 festinetur 7.5 festinet 7'^vz || 23 sic] sicu 

V:| utile V, om. R'!|| 24 subscr. dat. vir. kal. iulii eal- 
cedone impr. donno iustiniano pp. a. anno XIII apione 





uice consule V, om. rell. 





— 





O3 


UT DIFFERENTES IUDICES AUDIRE 419 Nov. LXXXVI pr. 1 





T LXXXVI. Auth.CXXVIIL ColLIX tit. 10 


9€XTE YHEPTIOEMENOYZ ΤΟΥΣ KR. UT DIFFERENTES IUDICES AUDIRE 
APXONTAX AKOYEIN T9N TOY HPOXION- INTERPELLANTIUM ALLEGATIONES COGAN- 
TOX AIKAIQGN ΣΥΝΕΛΑΎΝΕΣΘΑΙ ΠΑΡᾺ T9N TUR AB EPISCOPIS HOC AGERE; ET UT 
ἘΠΙΣΚΟΠΩ͂Ν TOYTO HPATTEIN: ΚΑΙ 9XTE 5QUANDO IN SUSPICIONEM HABUERINT IUDI- 
HNIKA ΤΙΣ EN YHONOIAI EXEI TON AP- (ΕΜ, PARITER AUDIAT CAUSAM ET CIVI- 
XONTA £ZYNAKPOATHN THX AIKHX AA- TATIS EPISCOPUS; ET DE CAUTELA QUAM 
BEIN TON ΤῊΣ ΠΟΛΕΩΣ EIHZKOHON: KAI OPORTET OMNINO EPISCOPUM AGERE R 
ΠΕΡῚ TOY ΤΟῪΣ EHHPEAZOMENOY- YIHO 
APXONTOZX ΤΩΙ EHIXSKOH9I HPOXIENAI:!0 
KAI ΠΕΡῚ ἙΤΈΡΑΣ ΠΑΡΑΦΥΛΑΚῊΣ YIIO 
ἘΠΙΣΚΟΠΩ͂Ν ΟΦΕΙΛΟΥΣΗΣ ΠΑΝΤῸΣ KPA- 
ΤΎΝΕΣΘΑΙ [ΠΑΡᾺ ΑΡΧΟΝΈΩΝ ΓΕΝΕΣΘΑΠ. 
Ἔν ὀνόματι τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χοιστοῦ τοῦ ϑεοῦ 
ἡμῶν Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς “41α- 15 
μανικὸς Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερμανικὸς ᾿Αντιχκὸς 
(4λανικὸς Οὐανδαλικὸςν) Aqoixóc εὐσεβὴς εὐτυχὴς ἔν- 
δοξος νικητὴς τροπαιοῦχος ἀεισέβαστος .dvyovacos. 


{«Προοίμεον.) ἜΞ οὗπερ ἡμᾶς ὁ ϑεὸς τῇ Ῥω- (Praefatio. Ex quo nos deus Romanorum 
μαίων ἐπέστησε βασιλείᾳ, πᾶσαν τεϑέμεϑα σπουδὴν 20 praeposuit imperio, omne habemus studium universa 
πάντα πράττειν ἀεὶ τὰ πρὸς ὠφέλειαν τῶν ὑπηκόων agere ad utilitatem subiectorum commissae nobis ἃ 
τῆς ἐμπιστευϑείσης ἡμῖν παρὰ τοῦ ϑεοῦ πολιτείας, deo reipublicae, et illa facere quae omni difficultate 
κἀκεῖνα πράττειν ἅπερ πάσης αὐτοὺς δυεχερείας καὶ et laesione atque contritione privent, ne occasione 
βλάβης xai συντριβῆς ἀπαλλάσσει, ἵνα μὴ προφάσεε — litium et aliorum quorundam discedere cogantur a 
δικῶν xai ἑτέρων τινῶν ἀποδημεῖν ἀναγκάζωνται τῆς 25 propria patria et in peregrinis affligi. 
ἰδίας πατρίδος xai ἐπὲ ξένης ταλαιπωρεῖσϑαι. 


Imp. Iustinianus Aug. 


CAPUT I. 

“Διὰ τοῦτο τοίνυν xai ἐπὶ τοῦ παρόντος συνείδο- Propterea igitur et in praesenti perspeximus prae- 
μεν τὸ παρὸν ἔδικτον εἰς ἅπαν καταπέμψαι τὸ ὑπή- Sens edictum ad omnes dirigere subiectos et palam 
κοον, καὶ δῆλον ποιῆσαι τοῖς πασῶν τῶν πόλεων καὶ facere omnium civitatum et vicorum habitatoribus, . 
τῶν κωμῶν οἰκήτορσιν, ἐφ᾽ ᾧτε, εἴπερ ἔχοι τις ἀμ- 30 quatenus si quis habuerit contentionem adversus 
φισβήτησιν πρὸς ἕτερον, εἴτε περὲ χρηματικῆς αἰτίας — alium sive de pecuniaria causa sive de sublatione 
εἴτε περὶ ἀφαιρέσεως πραγμάτων κινητῶν ἢ ἀκινή- rerum mobilium et immobilium seseque moventium 
τῶν ἢ αὐτοκινήτων εἴτε περὶ ἐγκλημάτων, πρότερον Sive de criminalibus, prius interpellet clarissimum 


Nov. LXX XVI (Authent. CXXVIII — Coll. IX tit. 10: gloss.) Graece extat in ML, A f. 191" (τέτλος γ΄), 
c.1—9 B 6,22. — Epit. Theod. 86, Athan. 1,3 (inde Coll. const. eccl. 3, 1,3), paratitla ad Coll. const. eccl. 1, 4 
p.1283 Voell, ubi eitatur nov. ρκδ΄.  Iulian. const. LXIX. 


LXXXV I. 


UT PRAESIDES SI SUPERSEDEANT AUDIRE IURA EIUS QUI IPSOS ADIERIT AB EPI- 
SCOPIS ID AGERE COMPELLANTUR; UTQUE SI QUIS PRAESIDEM SUSPECTUM HABET, 
EPISCOPUM CIVITATIS PETAT LITEM SÍMUL AUDITURUM; ET UT II QUI A PRAESIDE 
INIURIA AFFECTI SUNT EPISCOPUM ADEANT; ET DE ALIA CUSTODIA QUAM EPISCOPI 
OMNINO FIRMARE DEBEANT [4 PRAESIDIBUS PRAESTARI)]. 

In nomine domini lesu Christi dei nostri Imperator Caesar Flavius lustinianus Alamannicus Gothicus 

᾿ς JFrancicus Germanicus Anticus (Alanicus Vandalicus) Africus pius feliz: inclutus victor ac triumphator 
semper Augustus. 

Praefatio. Ex quo deus nos Romanorum ἢ — praeposuit, omne studium adhibemus ut 
omnia semper ad utilitatem subiectorum reipublicae a deo nobis creditae agamus, faciamus quae 
omni molestia et damno et vexatione eos liberent, ne propter lites et alia quaedam discedere ex patria 
sua et m e aerumnas perferre cogantur. ' 

: opterea igitur etiam in praesentia placuit praesens edictum ad omnes subiectos mittere, et palam 
acere omnium urbium ef vicorum incolis, ut, si quis litem cum aliquo habeat, sive de pecuniaria causa 
vel de rebus mobilibus aut immobilibus aut se moventibus sibi ablatis sive de criminibus, prius clarissimum 








2rubr. Ὥστε τὸν ἐπίσκοπον συνακροᾶσϑαι τῷ ao- 
χοντι, ἐὰν λέγη τις ἀδικεῖσϑαι ὑπ᾽ αὐτοῦ A Περὶ τοῦ 
συνακροᾶσϑαι ὑπόπτῳ ὅντε ἄρχοντε τὸν ἐπίσκοπον 
Theod. ἢ 3 vov προξιόντος] interpellantium e | 4 παρὰ 
ML'B|] ὑπὸ Ath. xai παρὰ L* | 5 ταῦτα B | καὶ 
ὥστε --- 13 γενέσϑαι ΔΜ, ΒΕ] xai τὰ ἑξῆς Ath., om. ΒΓ || 
Ἴ συνακροατὴ»)} ἀκροα om.in lac. Β΄ | συνακροατὴν τῆς 
δίκης λαβεῖν} pariter audiat causam e || 11 ἑτέρας om. c || 
φυλακῆς L | 12 κρατύνεσϑαι παρὰ (παρὰ τῶν M in in- 
dice) ἀρχόντων} om. g; ultima verba recte in suspicionem 
vocavit Zachariae ἢ 14 inser. integriorem servavit A; αὐτο- 
κράτωρ καῖσαρ φλά. (καῖσαρ φλά. om. Le) toveriviavós 
αὔγουστος MLs (.Avvoxo&rooos Ιουστινιανοῦ αὐγούστου 
ἔδικτον Haloander) Ὁ αὐτὸς βασιλεύς Ath. | 15 φλάυϊος 
A | 16 Zivrixóc] ἀττικὸς A || 17 τ᾿ 4λανικὸς Οὐανδαλι- 
x0S supplevi (cf. inser. nov. XVII. XLIII; edict. VI. 
Corp. inser. Graec. 8636) || 19 ócucrvov Γι | 21 ἀεὶ 
om. $ | 23 δυσχερείας πάσης αὐτοὺς A, αὐτοὺς om.c ἢ 


24 ἀπαλλάττει Α ἀπαλλάσει L| 25 τινῶν] αἰτιῶν A | 
ἀναγκάξονταε L| 26 ias] οἰκείας A | 21 Συνείδομεν 
τὸ παρὸν inc. B || 28 ἴδικτον sis πᾶν τὸ ὑπήκοον κατα- 
πέμψαι A ἢ 30 τῶν om. B*| 31 αἰτίας εἴτε! αἰτίας ἢ 
B | 33 ἐγκλημάτων MAB] ἐγκληματικῶν Le, quod pro- 
bat Zachariae || πρότερον προΞιέναι MBfs] ὥστε πρό- 
τερον προΞξιέναιε (προςιέναε πρότερον A) LAB* 








2 adire R! | 4 ut om. T' || 5 suspicione vu/g. | habuerit 
V || iudiees 7| 6 audiant V7'| causam] eam V | 7 cau- 
tela] alia add. R? vulg. | 8 episcopos T' | 14 inser. om. T | 
21 eommisse a nobis A? commissis se nobis 7'| 22 om- 
nem (omne V) difficultatem et lesionem atque contritio- 
nem VT | 23 privent] peruenit 7'| 24 licitum V [| a] in 
a Τα | 21 et in — 28 edictum ad et 28 et palam — 32 in- 
mobilium rerum et add. R? in ras. 2 versuum || 29 habi- 
tantibus Τ᾽ [ 30 eontemptionem 7᾽ ἢ 32 immobilium] mo- 
bilium (cf. ad 27) R 

53* 


Nov. LXXXVI 1—3 


420 


UT DIFFERENTES IUDICES 





προξιέναι τῷ λαμπροτάτῳ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντε, ἐφ᾿ 
ᾧτε αὐτὸν κατὰ τοὺς ἡμετέρου! νόμους ἐξετάσαι τὰ 
προςαγγελλόμενα καὶ ἑκάστῳ τὸ δίκαιον φυλάττειν. 
εἰ δὲ προριών τιΞ τῷ ἄρχοντι τὴβ χώραβ μὴ τύχῃ 
τῶν δικαίων, τότε κελεύομεν αὐτὸν προρελϑεῖν τῷ 
κατὰ τὸν τόπον ὁσιωτάτῳ ἐπισκόπῳ, καὶ αὐτὸν πέμ- 
ψαι πρὸς τὸν λαμπρότατον T$ ἐπαρχία! ἄρχοντα, ἢ 
καὶ δι᾿ ἑαυτοῦ παραγενέσϑαι πρὸς αὐτόν, καὶ παρα- 
σκευάσαι αὐτὸν ἵνα πᾶσι τρόποις ἀκούσῃ τοῦ τεροθ- 


provinciae iudicem, ut et ipse secundum nostras leges 
examinet ea quae proponuntur et unicuique iustitiam 
servet. Si vero dum aliquis adierit iudicem provin- 
ciae non meruerit iustitiam, tunc iubemus eum adire 
5suum sanctissimum episcopum, et ipsum mittere ad 
clarissimum provinciae iudicem aut per se venire 
ad eum, et praeparare eum ut omnibus modis audiat 
interpellantem et liberet eum cum iustitia secun- 
dum nostras leges, ut non cogatur peregre de sua 


ἐόντος xai ἀπαλλάξῃ αὐτὸν μετὰ τοῦ δικαίου κατὰ 10 patria proficisci. Si vero etiam sanctissimo archi- 


τοὺς ἡμετέρους νόμους, ὥθτε μὴ ἀναγκασϑῆναι αὐτὸν 
ἀποδημεῖν τῆς ἰδίας πατρίδος. εἰ δὲ καὶ τοῦ ὁσιωτά- 
του ἐπισκόπου ἐπείγοντος τὸν ἄρχοντα μετὰ τοῦ δὲ- 
καίου διαλῦσαι τὰ τῶν προριόντων πράγματα ὁ ἄρχων 
διαναβάλλεται, ἢ κρίνει μὲν τὴν ὑπόϑεσιν, μὴ φυ- 
λάξει δὲ τοῖς κρινομένοιβ τὸ δίκαιον, ἐπιτρέπομεν τῷ 
ὁσιωτάτῳ ἐπισκόπῳ ἐκείνης τῆς πόλεως δοῦναι πρὸς 
ἡμᾶς γράμματα τῷ μὴ τυχόντι τοῦ δικαίου δηλοῦντα 
ὅτι ἐπειχϑεὶς παρ᾽ αὐτοῦ ὁ ἄρχων ἀνεβάλετο ἀκοῦσαι 


episcopo compellente iudicem cum iustitia deter- 
minare interpellantium causas iudex differt discer- 
nere negotium et non servet litigantibus iustitiam, 
iubemus sanctissimum civitatis illius episcopum dare 


15ad nos litteras ei qui non meruit quod iustum est 


insinuantes, quia coactus ab eo iudex distulit audire 
interpellantem et iudicare inter eum et qui ab eo 
conventus est; ut haec cognoscentes nos supplicia 
inferamus iudici provinciae, quod interpellatus ab 


TOU προξιόντος, καὶ διακρῖναι và μεταξὺ αὐτοῦ τε καὶ 20 eo qui iniustitiam passus est et coactus ἃ sanctis- 


τοῦ παρ᾽ αὐτοῦ ἐν αἰτιάσεε γενομένου" ἵνα ταῦτα 
γνόντες ἡμεῖς τεμωρίας ἐπάξωμεν τῷ τῆς ἐπαρχίας ἀρ- 
χοντε, ἐφ᾽ οἷς xai προξελευσϑεὶς παρὰ τοῦ ἀδικου- 
μένου xai ἐπειχϑεὶς παρὰ τοῦ ὁσιωτάτου ἐπισκόπου 
οὐ διέκρινε τὰ ἀμφιςβητούμενα 


simo archiepiscopo non iudicaverit quae in dubita- 
tionem venerunt. 


25 


. CAPUT II. 


Εἰ δὲ συμβῇ τινα τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων ἐν ὑπο- 
ψίᾳ ἔχειν τὸν ἄρχοντα, κελεύομεν τῷ ὁσιωτάτῳ ἐπι- 
σκόπῳ συνακροᾶσϑαι τῷ λαμπροτάτῳ ἄρχοντι, ὥθτε 
ἀμφοτέρους ἢ κατὰ φιλικὴν συμβέβασιν διαλῦσαι τὰ 
ἀμφιςβητουμενα 7) κατὰ παρασημδέωσιν ἔγγραφον ἢ 

ταγνωστικῶς διακρῖναι τὰ μεταξὺ τῶν δικαζομένων, 
καὶ τύπον δοῦναι τὸν τῷ δικαίῳ καὶ τοῖς νόμοις 
συμβαίνοντα, ὥθτε μὴ καταναγκάζεσϑαε τοὺς ἡμετέ- 
ρους ὑπηκόους διὰ τὰς τοιαύτας αἰτίας ἀποστῆναι 
τῆς ἰδίας πατρίδος. 


30quae dubia sunt, aut 


Si vero contigerit quendam nostrorum subiecto- 
rum in dubitatione habere iudicem, iubemus sanctis- 
simum archiepiscopum audire cum clarissimo iudice, 
ut ambo aut per amicabilem conventum dissolvant 
per adnotationem scriptis 
factam aut cognitionaliter iudicetur inter litigantes 
et forma detur iustitiae legibusque conveniens, ut 
non cogantur nostri subiecti propter huiusmodi cau- 
sas recedere a propria patria. 


CAPUT ΠΙ. 


Εἰ δέ τις οἰόμενος ἔχειν κατά τινος ἀγωγὴν οἷαν- 
, , - " - ; A 
δήποτε μήτε τῷ λαμπροτάτῳ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντε 


Si quis vero aestimans habere se adversus ali- 
quem quamlibet actionem meque clarissimum pro- 





provinciae praesidem adeat, ut ille secundum leges nosíras quae denuntiantur eaaminet, et suum. cuique 


tus servet. 


Si quis vero cum praesidem provinciae adierit, ius non consecutus sit, tunc praecipimus ut ad 


sanctissimum iliius loci episcopum accedat, atque is ad clarissimum provinciae praesidem mittat, vel etiam 
ipse eum conveniat, atque efficiat ut omnibus modis actorem audiat eumque cum iure secundum leges 
nostras dimittat, ne ille ex: patria sua. peregre abire cogatur. Si vero etiam sanctissimo episcopo prae- 
sidem compellente, ut iuste negotia interpellantium dirimat, praeses differat, vel causam quidem diüudicet, 
litigantibus vero ius non servet, permittimus sanctissimo illius. civitatis fnis οἰ litteras ad nos dare ei 
qui ius suum non consecutus est, quae declarent. compulsum a se praesidem. supersedisse actorem audire 
atque litem inter eum et qui ab eo postulatus sit dirimere; ut his cognitis nos poenas inferamus pro- 
vinciae praesidi, quod et interpellatus ab eo qui iniuria affectus est. et compulsus a sanctissimo episcopo 
litem non diremerit. 

Si quis vero ea nostris subiectis forte. praesidem suspectum habeat, iubemus sanctissimum 
episcopum una cum clarissimo praeside causam audire, ut ambo vel amicabili compositione litem com- 
ponant vel per adnotationem in scriptis factam aut cognitionaliter inter litigantes diiudicent, et senten- 
tiam dent iuri legibusque consentaneam , ne nostri subiecti propter eiusmodi causas ea patria sua discedere 


cogantur. 


IIl. Quodsi quis quamcumque actionem sese adversus aliquem habere ratus neque clarissimum pro- 





1 ἄρχοντι τῆς ἐπαρχίας Bl | 2 αὐτὸν] et ipse e || 
ἐξετάζειν A ἢ 3 ἑκάστου A || 6 πέμψαι) ἢ πέμψαι A ἢ 
8 δι’ αὐτοῦ B* | 9 αὐτὸν om. A | 18 μετὰ τοῦ δὲ- 
καίου διαλῦσαι] δικάσαι μετὰ τοῦ δικαίου Α || 15 διανα- 
βάληται A || διαναβάλλεται, ἢ κρίνο differat discer- 
nere g || κρένει] κρίνειν I! κρίνῃ B^, «qwe Scringer ἢ 
φυλάξῃ B || 11 ἐπισκόπῳ ἐκείνης «rs πόλεως M] ἐπι- 
σκόσιῳ τῆς πόλεως ἐκείνης A «re πόλεως ἐκείνηβ (ὀκεί- 
vns om. B^) ἐπισκόπῳ ΠΒς | 19 ἀνεβάλετο MA] ἀνε- 
βάλλετο LB || 21 γινομένου B* | 22 τιμωρίαν ΑΒΓ 
23 ἐφ᾽ οἷς κτλ. Reliquam partem cap. 1, item cap. 2—5 
om. Df || καὶ προβελευσϑ'εὶβ LAB] καὶ om. Me || 24 ἐπι- 
Gxóztov| archiepiscopo e || 25 ἀμφιβαλλόμενα A | 27 τὸν 
ὁσιώτατον éníaxonov A sanctissimum archiepiscopum e | 
29 ἀμφοτέρων A || συμβίβασιν ML] σύμβασιν AB || 
31 τὰ on. A || 32 δοῦναι om. L || τὸν om. A | 33 κατα- 
δικάζεσθαι L ἀναγκάζεσϑαι A | 34 ἀποδημεῖν A | 


35 ἐδέας om. A || 36 οἱανδήποτε ἀγωγὴν A | 31 μήτε ΑἹ 
μηδὲ LB uM 





1 et ut RT'| 2 praeponuntur 7' | 3 aderit 7! | 4 me- 
ruit V | eum om. .R! | 5 suum om. V | 7 eum] eum V || 
9 de sua propria fisci A& | 10 sanetus archiepiscopus 
compellentem (compellet V?) V | 12 differt om. T'', de- 
fert 121 differat vulg. || 14 sanctissimum ciuitatis illius 
Vvulg.] ciuitatis illius sanctissimum 7' sanctissimum 
illius ciuitatis & | 16 insinuantem 7'?| 18 haec] nichil 
V!, del. V? | 21 arehiepisco V || iudicauit T'| dubita- 
tione V | 26 quaedam 7'! | 27 dubitationem A7'|| tubemus] 
habemus 7" | 28 episcopum A vu/g. | audire] causam s. v. 
add. T? | 29 aut om. V | amicabile V || 30 annotatione 
R| 32 legibus quae A' | 33 cogatur A& | nostris AR || 





36 existimans: vulg. 








AUDIRE INTERPELLANTIUM 


421 


Nov. LXXXVI 3—5 





mposéÀDo: μήτε τῷ ὁσιωτάτῳ τῆς πόλεως ἐπισκόπῳ 


ἐντύχῃ, καὶ οὕτως ἔλθῃ ἐνταῦϑα χωρὶς γραμμάτων 
τοῦ ὁσιωτάτου ἐπισκόπου, ἴστω ὅτι τοιαύτας καὶ αὐ- 
τὸς ὑποστήσεται τιμωρίας οἵας ἔμελλεν ὑπομένειν ὁ 
ἄρχων, εἴ γε προΞελευσϑεὶς παρ᾽ αὐτοῦ οὐκ ἐσπούδα- 
σεν αὐτῷ φυλάξαι τὸ δίκαιον. Ταῦτα δὲ πάντα ϑε- 
σπίσαι συνείδομεν δὲε᾽ ὠφέλειαν τῶν οἰκούντων τὰς 
πόλεις καὶ τὰς κώμας. ἵνα μὴ ἀπολιμπανόμενοε τῶν 
ἰδίων πατρίδων καὶ αὐτοὶ ἐπὲ ξένης κακοπαϑῶσε καὶ 


vinciae iudicem interpellet neque sanctissimum civi- 
tatis episcopum adeat, et ita veniat hic absque 
litteris deo amabilis episcopi civitatis, sciat quoniam 
et ipse tales sustinebit poenas quales futurus esset 
5sustinere iudex, si interpellatus ab eo non studuis- 
set ei servare iustitiam. Haec autem omnia sancire 
perspeximus propter utilitatem eorum qui inhabi- 
tant per civitates et vicos, ne privati propriis pro- 
vinciis et ipsi in peregrinis aífligantur et res eorum 


τὰ πράγματα αὐτῶν βλάπτηται. διὰ τοῦτο γὰρ xailÜlaedantur. Propterea enim et iudices gratis facimus 


τοὺς ἄρχοντας προῖκα ποιοῦμεν καὶ ὅρκον αὐτοὺς 
ὑποσχεῖν παρακελευόμεϑα, ἵνα ἑκάστῳ προξιόντε αὖ- 
τοῖς τὰ δίκαια φυλάξωσι κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους. 


et iusiurandum eos subire iubemus, ut unicuique 
interpelianti iustitiam servent secundum nostras leges. 


CAPUT IV. 


, - - t P € , 
Fi μέντοι συμβῇ τινὰ τῶν ἡμετέρων συπηκόῶν 


Si tamen contigerit quendam nostrorum subiecto- 


παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ λαμπροτάτου τῆς χώρας ἄρχοντος 15 rum ab ipso clarissimo provinciae iudice laedi, iube- 


ἀδικηϑῆναι, κελεύομεν αὐτὸν προΞελϑεῖν τῷ ὁσιω- 
τάτῳ τῆς πόλεως ἐκείνης ἐπισκόπῳ, καὶ αὐτὸν δια- 
κρῖναε τὰ μεταξὺ τοῦ λαμπροτάτου ἄρχοντος καὶ τοῦ 
οἰομένου ἀδικεῖσϑαι παρ᾽ αὐτοῦ. καὶ εἰ ἐν συμβῇ 
τὸν ἄρχοντα νομέμως καὶ δικαίως κατακριϑῆ οι 
τοῦ οσιωτάτου ἐπισκόπου, τὸ ἱκανὸν αὐτὸν ποιεῖν 
παντὶ τρόπῳ τῷ ἐντυχόντε κατ᾽ αὐτοῦ. εἰ δὲ παρ- 

, » - - 2 
αἰτήσεταε ὁ ἄρχων τοῦτο ποιῆσαε, καὶ ἔλϑῃ εἰς 
ἡμᾶς ἡ αὐτὴ δίκη, εἰ μὲν εὕροιμεν ὅτε δικαίως καὶ 


mus eum adire sanctissimum illius civitatis episco- 
pum, et ipsum iudicare inter clarissimum provinciae 
iudicem et eum qui putatur laedi ab eo. Et si 
quidem contigerit iudicem legitime aut iuste adiudi- 


at παρὰ 20 cari & sanctissimo episcopo, satisfacere eum omnibus 


modis ei qui interpellavit adversus eum. Si vero re- 
futaverit iudex hoc agere, et pervenerit ad nos ipsa 
lis, si quidem invenerimus quia iuste et secundum 
leges addictus a sanctissimo episcopo ea quae con- 


κατὰ TOUS νόμους κατακριϑεὶς παρὰ τοῦ ὁσεωτάτου 25 demnatus est non fecit, novissimis suppliciis subdi 


ἐπισκόπου τὰ κριϑέντα οὐκ ἐποίησε. ταῖς ἐσχάταις 
ς - ᾿ - ͵ 

ὑποβληϑῆναι τιμωρίαις τοῦτον κελεύομεν, ἐφ᾽ οἷς 
2 , - * 2 , 3 "* 2 - ς 
ὀφείλων ἐκδικεῖν τοὺς ἀδικουμένους αὐτὸς ἀδικῶν εὑ- 


ρίσκεται. 


praecipimus, quoniam qui debet vindicare oppressum 
ipse opprimere reperitur. 


CAPUT V. 
Kai τὴν πειϑομένην δὲ αὐτῷ τάξιν κελεύομεν μετὰ 30 — Sed etiam subiectum ei officium iubemus cum omni 


πάσης σπουδῆς xai τοὺς ὑπηρετοῦντας τοῖς λαμπροτά- 
* B ͵΄ 3 

τοις ἄρχουσι τοὺς προξιόντα:ς ἀπαλλάττειν, μηδὲν xo- 

μεζομένους ἔξω τῶν ἐγκειμένων ταῖς ἡμετέραις δια- 


Studio et ministrantes clarissimis iudicibus interpel- 
lantes absolvere, nihil accipientes praeter illa quae 





vinciae praesidem adeat. ncque sancilssimum civitatis episcopum conveniat, itaque siue litteris sanctissimi 
huc veniat, is sciat tales se et ipsum poenas subiturum, quales praeses passurus esset, siquidem 


ab eo conventus non studuisset ius ei servare. 


Haec autem omnia propter utilitatem eorum qui urbes 


et vicos incolunt sancire nobis placuit, ne patria sua relicta et ipsi peregre agen εἰ res eorum 
'W. 


damno afficiantur. Pr 
ut — n ipsos 


terea enim praesides et gratis constituimus et iusiuran 


m praestare iubemus, 


ili dus secundum leges nostras servent. Á : aU 
δὲ quis vero ex subiectis nostris farte ab ipso clarissimo provinciae praeside iniuria affectus 


sit, praecipimus ut adeat sanctissimum illius civitatis episcopum, isque inter cíarissimun praesidem et 
eum qui se ab illo iniuria affectum putat diiudicet. ΕἸ si contingat ut praeses legitime et iuste a sanctis- 
simo episcopo condemnetur, ille omnibus modis satisfaciat ei qui litem adversus eum egit. Si vero praeses 
id facere recusaverit atque eadem lis ad nos deferatur, si quidem reperiamus eum iuste et secundum leges 
a sanciissimo episcopo condemnatum iudicaía non fecisse, ullimis suppliciis eum subici iubebimus, quod 





qui vindicare iniuriam passos debeat ipse iniuriam facere convincatur. 
. V. Officium quoque quod illi obsequitur et qui ministrant clarissimis praesidibus iubemus cum 
omni studio eos qui adierint absolvere, nihil accepturos praeter ea quae constitutionibus nostris con- 





1 μήτε A] μηδὲ MLB | 2 ἐντύχοι A ἢ οὗτος A || 
ἔλθη MB] ἔλϑοι Α παρέλϑοι L || 3 ἐπισκόπου] epi- 
scopi civitatis ς || ὑποστήσεται τιμωρίας xai αὐτὸς A | 
4 ἤμελλεν A l 6 φυλάξει B* | τ δι᾽ ὠφέλειαν) πρὸς ὠφέ- 
λειαν A | 8 ἀπολιμπανομένων αὐτῶν τῆς οἰκείας πα- 
τρίδος A | 10 βλάπτωνται A βλάπτοινται L| M προῖκα 
τοὺς ἄρχοντας A || 12 ἵνα] ὅπως A || αὐτοῖς om. Ac | 
13 φυλάξουσι L. φυλάττωσι A | 14 συμβαίη A | 15 παρ᾽ 
αὐτοῦ τοῦ] παρὰ τοῦ Α || τῆς χώρας om.A | 16 τῷ 
τῆ! πόλεως ἐκείνης ὁσιωτάτῳ A | 18 τὰ μεταξὺ A] 
μεταξὺ MLB || ἄρχοντος ML B] τῆς χώρας ἄρχοντος As || 
20 καὶ A (cf. 24)] ἢ MLBsz | 22 κατ παρ᾽ L^ | παρ- 
αἰτήσηται Theod. ἢ 23 τοῦτο πρᾶξαι xai πρὸς ἡμᾶς ἡ 
αὐτὴ δίκη ἔλθῃ A || 24 εὕροι A || 25 ἁγιωτάτου A || 
21 ὑποβληϑῆναε τιμωρίαις τοῦτο»͵] αὐτὸν τιμωρίαις 
ὑποβληϑῆναι ΑΙ; τοῦτον om. € | κελεύσομεν B || 28 τοὺς 
ἀδικουμένους} oppressum ς | αὐτοὺς L^ | 29 addit Iulian. 
(c. 250) sin autem innocentem eum inveniamus, necesse 
est ut nullum responsum a nostra clementia calumnio- 


sus actor aceipiat | 30 αὐτῷ om. A | 33 ἔξωϑεν A || 
διατάξεσι») Cod. 3,2,5 





1 interpellet] neque sanctissimum prouintie iudicem 
interpellet add. R! | 2 hue R?T? vulg. | absque] et abs- 
que 7' | 3 ciuitatis episcopi 7, civitatis deleri malit Heim- 
bach | quoniam] epm Κ᾽", del. et quod ante tales add. V? | 
4 tales om. T || sustinebis 7'! | poenas om. κ᾽ || 5 si om. Κ᾽, 
post eo coll. V | 6 eis V || omnia sanecire omnia 7'; 
omnia om. R || 1 inhabitabant T' habitant vulg.| 8 per 
om. T | propriis om. R' | 10 gratis iudiees Καὶ | 11 iube- 
mus om. R! | 14 tin R ἢ 19 iudicem] iudicare (are eras.) 
T | adiudieari a] adiudieans V! iudieari vulg. | 22 haec 
T | et om. V | ipsa om. καὶ | 23 secundum lege secundum 
leges V |, 24 addictus V] aditus (aditum 7!) RT vulg. | 
ea om. V | 25 est om. Τ᾽} | fecisset V | 26 debet T'vu/g.] 
debebat V debeat R| 27 ipsum AR!][31 et ministrantes] 
ei ministrantes AR? eministrantes T! administrantes 7? 





ministrantes V. 


Nov. LXXXVI 5—9 


422 


UT DIFFERENTES IUDICES AUDIRE 





τάξεσιν. εἰ δὲ ur τοῦτο φυλάξουσι, ταῖς ἐσχάταις 

» ^ € Ὁ , , ^ - - 
αὑτοὺς ὑποβληϑῆναι τιμωρίαις κελεύομεν [ἤτοι τῇ τοῦ 
τετραπλασίονος ἀποτίσει καὶ ποινῇ)]. 


nostris constituta sunt legibus. Si vero hoc non cu- 
stodiant, iubemus subdi suppliciis. 


CAPUT VI. 


Ei μέντοι εὕροιμέν «wa τῶν ὁσιωτάτων ἐπισκόπων 
πρὸς χάριν τινὸβ παριδύντα τὸ δίκαιον, κανονικὸν 
αὐτῷ σωφρονισμὸν ἐπαχϑῆναι κελεύομεν, ἵνα σπου- 
δάσωσι μετὰ τοῦ φόβου τοῦ ϑεοῦ τὰ δίκαια κρίνειν" 
ἵνα μὴ διὰ τὸ μὴ τυγχάνειν τῶν δικαίων ἀναγκά- 
ζωνται ἄνϑρωσοι καταλιμπάνειν τὰς ἰδίας πόλεις καὶ 
χώρας καὶ τόπους καὶ προῤτρέχειν ἐνταῦϑια. 


Si tamen invenerimus quendam sanctissimorum epi- 

5 scoporum pro gratia cuiuspiam prodere iustitiam, re- 

gularem ei castigationem inferri iubemus, ut studeunt 

cum timore dei iuste iudicare: ne non impetrantes 

iustitiam cogantur homines relinquere proprias civi- 
tates atque provincias et loca hicque concurrere. 


10 


CAPUT VII. 


"Ev δὲ ταῖς πόλεσιν, ἐν ais οὐκ ἐνδημοῦσιν ἄρχον- 
τες, κελεύομεν τοὺς ἔχοντας πράγματα προςξιέναι τῷ 
ἐκδίκῳ, καὶ αὐτὸν διακρίνειν τὰ μεταξὺ αὐτῶν. εἰ δὲ 
οἱ τὴν δίκην ἔχοντες μὴ βουληϑῶσι τὸν ἔκδικον, ἀλλὰ 


In civitatibus autem, in quibus non sunt iudices, 
iubemus eos qui habent causas adire defensorem, et 
ipsum discernere inter eos. Si vero litem habentes 
voluerint defensorem una cum sanctissimo episcopo 


τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκοπον δικάσαι, καὶ τοῦτο xthsvo-15 iudicare, et hoc agi praecipimus. 


μεν yévea das, 


CAPUT VIII. 


Οὔτε δὲ μοναχὸν οὔτε κληρικὸν οὔτε ἐπίσκοπον xs- 
λεύομεν ἔρχεσϑαι ἐνταῦϑα ἄνευ γραμμάτων voi ὁσιω- 
τάτου αὑτῶν πατριάρχου, ἢ εἰδέτωσαν ὡς ἀναξίους 
ἑαυτοὺς τοῦ σχήματος ποιήσουσιν. 


Neque autem monachum neque clericum neque epi- 
scopum iubemus venire hic absque litteris sanctissimi 
sui patriarchae. Si vero hoc fecerint, sciant quia 


20 semet ipsos schemate faciunt indignos. 


CAPUT IX. 


Ei δέ τις μαγιστριανὸς ἢ ἐπαρχικὸς ἢ οἱαρδήποτε 
τύχης ὧν λάβη πλείονα σπόρτουλα τῶν ὡρισμένων 
ταῖς ϑείαις ἡμῶν διατάξεσι, κελεύομεν πᾶσε τρόποις 
τῷ ἄρχοντε τῆς ἐπαρχίας κινδύνῳ ἰδίῳ κατὰ τὸν ἡμέ- 


Si quis autem magistrianus aut praefectianus aut 
cuiuscumque fortunae existens acceperit amplius spor- 
tula quam definitum est sacris nostris constitutioni- 
bus, iubemus omnibus modis iudicem provinciae pe- 


τερον νόμον τοῦτο ἐκδικεῖν καὶ σωφρονισμὸν ἐπάγειν 25 riculo ὕπνον secundum nostram legem hoc vindicare 


τοῖς τὰ τοιαῦτα τολμῶσιν. εἰ δὲ μὴ ἐκδικήσει ταῦτα 
€ LÀ * — ς - * 
ὃ ἄρχων, ἄδειαν δίδομεν τῷ ὁσιωτάτῳ τῆς πόλεως 


et vindictam inferre haec praesumentibus. Si vero 
non vindicaverit ipse iudex, licentiam damus sanctis- 


c. VIII summarium Aabet JNomoc. XIV tit. 8,2; exscripsit Nomoc.?^ ib. ex B. 





tinentur. Quodsi hoc non observent, ultimis suppliciis eos subici iubemus [guadrupli scilicet. solutioni 


et poenae). d 


VL δὲ quem vero ea sanctissimis episcopis invenerimus in gratiam alicuius ius contemnere, cano- 


nicam ei castigationem inferri iubemus, ut st 


ant cum timore dei iuste iudicare: ne homines propterea 


quod ius suum mon consequantur urbes et provincias et loca sua relinquere atque huc accurrere 


cogantur. 
VII. Zn civitatibus vero, ubi 


raesides praesto non sunt, praecipimus ut ii qui lites habent defen- 


.sorem adeant, et ille inter eos diiudicet. Quodsi litigantes non defensorem, sed sanctissimum episcopum 


iudicare velint, hoc quoque fieri iubemus. 
VIII. 


Ceterum. neque monachum neque clericum neque episcopum huc venire iubemus sine. litteris 


sancíissimi patriarchae eorum; aut sciant suo se statu indignos sese reddituros: esse. 
IX. δὲ quis vero magistrianus (in rebus agens) vel praefectianus vel —— condicionis alius 


maiores sportulas acceperit quam quae sacris nostris constitutionibus definitae sunt, iu 


emus omnibus modis 


praesidem provinciae suo periculo secundum legem nostram id vindicare iisque qui talia audeant casti- 


gationem inferre. 


Si vero praeses haec non vindicaverit, licentiam damus sanctissimo illius civitatis epi- 





1 εἰ δὲ — 3 ποινῇ om. L || τοῦτο μὴ παραφυλά- 
ξωσι B || ταῖς ἐσχάταις αὐτοὺς om. c, αὐτοὺς om. A || 
2 ἤτοι — ὃ ποινῇ M, om. ABs (Iul). Glossema petitum 
aut ez Cod. 3, 2,5 (ubi tale quid perscriptum fuisse testantur 
Inst. 4,6,25; cf. Cod. 3, 2,2 pr.) aut ex nov. CX XIV c. 3 | 
4 καὶ εἰ uiv A|| εὕρωμεν AB^|| 5 τινὰ A|| 6 σωφρο- 
»uGuóv] ἐπιτίμιον πρὸς σωφρονισμὸν A || σπουδάζωσι 
A|7 τοῦ φόβου ΜΑΒΩ φόβου LBf || τοῦ ϑεοῦ MB*| 
ϑεοῦ LAB! | τὸ δίκαιον ΒΙ iuste e || 8 ἵνα] ὅπως A|| 
μὴ τυγχάνει» ἀποτυγχάνειν A | 9 ἄνθρωποι οἱ ἄν- 
ϑρωποι À || 11 ἄρχοντες] oí ἄρχοντες LB || 14 μὴ (ov Bf) 
βουληϑῶσι τὸν ἔκδικον, ἀλλὰ τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκο- 
πον (sin autem episcopum iudicare sibi maluerint Zu/.)] 
voluerint defensorem una cum sanctissimo episcopo (r7. e. 
βουληϑῶσε τὸν ἔκδικον ἅμα τῷ ὁσιωτάτῳ ἐπι- 
σκόπῳ) e; sim. Theod. κρινέτω ὁ ἔκδικος ἅμα τῷ ἐπι- 
σκόπῳ, Áthan. εἰ δὲ ὕποσπτοί εἰσιν, συνδικαζέτωσαν 
αὐτοῖς οἱ ἐπίσκοποι | 15 δικάσαι] τὰ κατ᾽ αὐτοὺς δὲ- 
κάσαι À || κελεύομεν γενέσϑαε LB. γενέσϑαι κελεύομεν 
A || 17 δὲ om. Nomoc." | χελεύομεν --- 20 ποιήσουσιν 
ἢ μητροπολέτην. ϑεσπίζομεν σπταραγένεσϑαι ὁλως ἐν- 


εχύντων. ἐπεὶ γινωσκέτωσαν παρὰ ταῦτα ποιοῦντα 
ἀναξίους ἑαυτοὺς οὗ περίκεινταε σχήματος Α || 19 7] si 
vero hoe fecerint ς [ἰδέτωσαν L B* | 21 e. LX om. Bf | 
μαγιστριάνος M || ἢ οἱαςδήποτε Ac (cf. Iul.]] ἢ om. 
MLB || 22 ov L! || πλείονα συνηϑείας L πλείονας avv- 
ηϑείας B amplius (i. e. στλεῖον) sportula e | 23 δεατάξεσι) 
Cod. 3, 2,5 (et 63) || 24 τὸν ἄρχοντα A || 25 ταῦτα διεκδὲ- 
x&iv A | 26 τὰ τοιαῦτα] ταῦτα Ac τολμήσασεν A || δὲϊ 
γὰρ A || ταῦτα ὁ M] ὁ L αὐτὰ ó B ὁ αὐτὸς A ipse c | 
21 τῆς πόλεως ἐκείνης) ἐκάστης πόλεως Ag 





1 eonstitu V? | haee 7'|| eustodiatur A (novissimis eos 
add. Beck) | 4 tm £ | quedam 7'! | 5 gratiam V? || regu- 
lare 7* || 6 ei om. V || inferre 7 || 7 iudicare iuste V || non 
vulg.] nos libri || impetrantes V vulg.] imperantes AT || 
9 atque provincias om. V || *hieque] in que R* inique R* 
iniqua 7, in quelibet alia V? in spat. vac. versus dimidii | 
concurre V! | 12 habet R| 13 descernere T'! || 15 iudi- 
cari δ᾽ | 18 hue vu/g. | sux sanctissimi 7| 19 haee 7 || 





20 chemate V || 22 forme £'! || aceiperit V! || sportularum 
vulg.|| 25 uindieare A vulg.] iudieare VT'| 27 vindiea- 


3 pu - M X | : PAX . 
ταῦϑα γραμμάτων χωρὶς κανονικῶν τῶν αὑτοὺς xar- 1 verit vulg.] iudieauerit A V7 








DE MORTIS CAUSA DONATIONE 423 Nov. LXXXVII pr. 





ἐκείνης ἐπισκόπῳ μηνῦσαι ἡμῖν τὰ περὶ τούτων xai simo uniuscuiusque civitatis episcopo nuntiare nobis 
οἵαν ἔχει στρατείαν ἢ ἀξίαν ὁ ταῦτα τολμήσας, ἵνα — quae de his aguntur, et qualem habeat militiam aut 
καὶ τῷ ἄρχοντι τὸν κίνδυνον ἐπάξωμεν τῷ συγχωρή- dignitatem qui haec praesumpserit, ut et iudici peri- 
ὅαντι xai παριδόντι τὴν ἡμετέραν κέλευσιν, καὶ αὐτὸν — culum inferamus permittenti et despicienti nostram 
δὲ κελεύσωμεν τιμωρηϑῆναε τὸν và τοιαῦτα τολμή- 5iussionem; et ipsum quoque iubemus puniri talia prae- 
σαντα. — (Dat. xv. k. Mai. imp. dn. lustiniani A. —sumentem. 

anno XIII. Apione v. c. cons.) [4.539] Dat. Appione v. c. cons. 





ΠΖ LXXXVII. 


ITEPI ΜΟΡΤῚΣ KAYZA A9PEA2 (DE MORTIS CAUSA DONATIONE 
EK BOYAEYT9N l'INOMENH22.:0 À CURIALIBUS FACTA.) 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς “Αὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐν- Imp. lustinianus Aug. Iohanni pp. secundo. 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B, 

2 ^ € , , * ΄ 

ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


{«Προοΐμιον.) Τὰς τῶν βουλευτῶν κακουργίας μη- (Praefatio. Curialium malignitates nullam va- 
δὲν δύνασθαι φέρειν βλάβος τῷ δημοσίῳ, ἀλλ᾽ ἄντι- 15 lere adferre laesionem fisco, sed resistere legem tali- 
πράττειν τὸν νόμον ταῖς τοιαύταις βουλαῖς κατὰ πάντα — bus voluntatibus omni volumus modo. (Cognovimus 
βουλόμεϑα τρόπον. ἔγνωμεν γάρ, ὡς ἐπειδήπερ ἀπεί- enim quia, quoniam interdiximus curialibus donatio- 
ποόμεν τοῖς βουλευταῖς τὸν τῶν δωρεῶν τρόπον ov mum modum) non concedentes eis rem immobilem do- 
συγχωροῦντες αὐτοῖς κτῆσιν ἀκίνητον δωρεῖσθαι οὐδὲ — nareneque in testamento derelinquere plus quam trium 
ἐν διαϑήκῃ καταλιμπάνειν περαιτέρω τῶν τριῶν οὐγ- 20 unciarum, sed novem uncias omnino curiae servare, 
κεῶν, ἀλλὰ τὸ ἐνναούγκιον πάντως τῇ βουλὴ φυλάτ- illi cireumvenientes legem adinvenerunt huiusmodi 
τειν, ἐκεῖνοι σοφιζόμενοι τὸν νόμον ἐξεῦρον τοιαύτας aliquas malignitates contra legem. Scientes autem, 
τινὰς κακουργίας κατὰ τοῦ νόμου. εἰδότες γάρ, es quod nos invenientes veteres legislatores dubitantes 
ἡμεῖς εὑρόντες τοὺς παλαιοὺς νομοϑέτας — de mortis causa donatione, quando donatio aut lega- 
τας περὶ τῆς μόρτις καῦσα δωρεᾶς, πότερον δωρεὰ ἢ 25 tum est, et alios quidem adnumerantes eam donationi 
ληγάτον ἐστί, καὶ τοὺς μὲν ἀριϑμοῦντας αὐτὴν εἰς δω- — alios vero legato, a pluribus et bonis legislatoribus 
ρεὰν τινὰς δὲ εἰς πρεσβεῖον, τὰ παρὰ τῶν πλειόνων  elegentes legatum eam esse pure definivimus et neque 
τε καὶ ἀρίστων νομοϑετῶν ἐχλέξαντες ληγάτον αὐτὴν — gestis monumentorum indigere, sed licentiam habere 
εἶναι παντελῶς ἀπεφηνόάμεϑα, καὶ μὴ πράξεως ὑπομνη- fieri eam et inseri ei et aliquas condiciones quas 
μάτων δεῖσϑαι, Df ἄδειαν ἔχειν ποιεῖσϑαιε αὐτὴν 30 
καὶ ἐντεϑέναι αὐτῇ καί τινας ὅρους ovs ἂν ὃ δωρη- 


Nov. LXX XVII Graece extat in ML, prooemii maior pars (v. 24 Ἡμεῖς εὑρόντες --- 424,13 ἀνακαλεῖσϑαι) in 
B41,3,49. Latine legitur in uno Authentici codice V: quem textum primus edidit A. Kriegel Symbolae crit. ad no- 
vellas Iustiniani (Lips.1832) p. 18 8φ. — Epit. Theod. 81 (inde B), Athan.8,4. Iulian. const. LXXX. 





scopo indicandi nobis de his et qualem militiam vel dignitatem habeat qui talia ausus est, ut et praesidi 
periculum inferamus qui haec permisit ac nostram iussionem contempsit, et ipsum qui talia ausus est 
supplicio affici iubeamus. 





LXXXV II. 
DE MORTIS CAUSA DONATIONE A CURIALIBUS FACTA. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ex: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Curialium fraudes ne quid damni publico afferre possint, sed ut lez eiusmodi con- 
siliis resistat, omnibus modis volumus. Cognovimus enim, quoniam curialibus donationum rationem inter- 
diximus, cum iis non permitteremus possessionem immobilem donare neque testamento ultra tres uncias re- 
linquere, sed novem uncias omnino curiae servare praeciperemus, illos legem eludentes huiusmodi fraudes 
aliquas adversus legem excogitasse. Nam cum scirent nos cognita veterum legislatorum dubitatione de mortis 
causa donatione, utrum donatio an legatum esset, aliis eam in donationis aliis in legati loco numeranti- 
bus, et plurium. et optimorum legislatorum sententiis selectis declarasse eam omnino legatum esse neque 
actorum confectione indigere, sed licere eam facere et condiciones quoque aliquas inserere quascum- 





1 τὰ om. 4 || 2 ποίαν A | 3 τὸν om. A | — |. Cod. 10, 34, 4.5. 35, 3. 4; cf. nov. XX XVIII pr. || 20 κατα- 
uev ὡς συγχωρήσαντι A || 4 τὴν ἡμετέραν κέλευσι») δλεμπάνων L| οὐγγιῶν L || 21 ἐναούγκιον L | 23 κατὰ 
κέλευσιν ἡμετέραν Α ||5 κελεύσομεν L κελεύομεν Bg Ms] περὶ L | γὰρ] autem c | 25 μόρτις κάουσα M, 
τιμωρηϑῆναι κελεύσωμεν τὸν ταῦτα ἐπιχειρήσαντα A | ϑανάτου αἰτίᾳ (et sic constanter in segq.) LB || πότερον] 
6 subser. om. M lul; quam supra erhibuimus, primus | quando (i.e. πότε) ς ἢ πότερον — 26 δωρεὰν om..M || 
ἘΞ Pithoeus in ed. luliani suppeditavit nescio unde de- | 26 ληγάτον B] λεγάτον L | 21 τὰς B» | 28 ληγάτον B] 
promptam; confirmat Athanasius: ἐγράφη πρὸ εε΄ καλάνδ. λεγάτον ML || 29 παντελῶς M(Bf)s] πάνυ LB? || ἀπ- 
Metov βασιλείας, Ἰουστινιανοῦ ἔτους ιγ΄ ὑπατείας εφηνάμεϑα] Cod.8, 56,4 | μὴ] neque (i. e. μηδὲ) ς | 31 ἐν- 
᾿““πίωνος (ἐξερωνήϑη ἔτει ιγ΄ τῆς βασιλείας ὑπατείς τιϑέναι LB] ἐντεϑῆναι M(s) 

«πίονος Theod. dat. Appione vc. cons. c). || 9 rubr. Περὶ 
δωρεῶν sis βουλευτὰς γινομένων Theod. De diversis 2 et] Si V | habeat R7] habet V vulg. | 3 praesumpsit 
donationibus a curialibus faeiendis Iul. μόρτις καῦσα | V| 4 dispitienti VT || 5 et om. V || iubeamus vulg. ἢ 
M Ath.] ϑανάτου αἰτίας (sic) L| 10 ἐκ βουλευτῶν ΜΙ] | 1 subscr. dat. consul. appii vie consul. Neoburgensis; om. 
εἰς βουλευτὰς Ath. (cf. Theod.) | 12 ἐπάρχῳ Serimger] | rell. | 9 rubr. om. V || 11 impr. iust. V | 16 Cognovimus — 
ὑπάρχω ML || 13 Ἐδρδιναρίω ML | πατρικίων L | | 18modum in V omissa addidit Beck || 20 curte V | 21 hu- 
14 βουλευτῶν Ls (cit. Ath. Theod.)] τελευτῶν M (τελευ- | iusmodi Kriegel] huius V || 23 ueteris V | 25 quidam V 
τώντων βουλευτῶν coni. Zachariae mon recte) | 185q. | donationem V : 





Nov. LXXXVII pr. 1 


451 





σάμενος βουληϑῇ, καὶ εἰ τοῦτο πράξαιεν, ἄδειαν ἔχειν 
ἀποτάττεσϑαι καὶ αὐτῷ τῷ δύγασϑαι τὸν μετάμελον 
τὸν ἐπὶ ταῖς τοιαύταις δωρεαῖς ἀνακαλεῖσϑαι καὶ oUs 
ἂν βουληϑεῖεν 0govs ἐντάττειν ταῖς μόρτιβ καῦσα δω- 
ρεαῖς, καϑάπερ Ἰουλιανὸς ὁ σοφώτατος ἐνομοϑέτησε, 
τοῦτο ὅπερ ἡμεῖς ἐν τῷ ÀÓ' βιβλίῳ τῶν ἡμετέρων 
διγέστων ἐγράψαμεν (ἅπαντα γὰρ συνελάβομεν ἐν 
βραχεῖ τά τε τοῖς παλαιοῖς τά τε ἡμῖν διηγορευμένα)" 
τοῦτο τοίνυν εἰδότες φήϑησαν χρῆναι κατὰ τοῦτον 
τὸν τρόπον ποιεῖσϑαΐ τινας μόρτις καῦσα δωρεὰς καὶ 
ἐντιϑέναι σύμφωνον κατὰ τὸν νόμον τοῦ ἀναιρεῖν 
ἑαυτοῖς τὸ δύνασϑαι τὸν émi τῇ δωρεᾷ μετάμελον 
ἀνακαλεῖσϑαι, ἄλλον δὲ ὅρον αὐτοῖς δοκοῦντα προς- 
τιϑέναι ταύταις ταῖς δωρεαῖς, ἵνα αὐτόϑεν αὐτοῖς 


DE MORTIS CAUSA DONATIONE 


donator voluerit, et si hoc actum fuerit, licentiam 
habere renuntiare et hoc ipsum posse per paenitentiam 
huiusmodi donationem revocare et quas voluerit con- 
diciones inserere mortis causa donationibus, secun- 
5 dum quod Iulianus sapientissimus sancivit, hoc quod 
nos in tricesimo octavo libro nostrorum digestorum 
scripsimus (omnia enim comprehendimus): hoc igitur 
scientes aestimavimus oportere et secundum hunc mo- 
dum fieri aliquas mortis causa donationes et inseri 


10 placitum secundum legem tollendi eis facultatem su- 


per donationem paenitentiam revocandi, aliam autem 
condicionem quae eis placet addi istis donationibus, 
ut exinde his liceat facere donationes revocatione 
liberas et ita suas imminuere facultates. 


δῆϑεν ἐξῇ ποιεῖσϑαι δωρεὰς τῆς ἀνακλήσεως ἐλευϑέ- 15 


Ξ , - - ; 
ρας καὶ οὕτω τὰς ἑαυτῶν ἐλαττοῦν περιουσίας. 


CAPUT I. 


Καίτοιγε ἐξ ὧν ἤδη νενομοϑετήκαμεν πάσης αἰτίας 
2 — 2 - - , , - 
ἀνῃρημένης αὐτοῖς τοῦ πλέον τε δύνασϑ'αι τοῦ τριουγ- 
κίου ἢ ἐν διαϑήκῃ καταλιμπάνειν ἢ κατὰ δωρεᾶς τρό- 


Etenim ex his quae dudum sancivimus omni causa 
sublata eis plus aliquid posse tribus unciis aut in 
testamento relinquere aut per donationis modum alie- 


πον ἐκπτοιῆσαι, ὅμως ἵνα ἔτι καὶ μᾶλλον αὐτῶν vjv20nare, tamen ut adhuc et magis eorum malignitatem 


κακουργίαν παύσωμεν, διὰ τοῦτο xai νῦν ϑεσπίξζομεν, 
μηδενὶ βουλευτῇ μηδὲ κατὰ μόρτιβ καῦσα δωρεὰν ἐξεῖ- 
ναι δωρεῖσϑαί τι, πλὴν ἢ μόνον κατὰ προγαμιαΐας 
δωρεᾶς τρόπον ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν ἢ τῶν οἰκείων παί- 


compescamus, sancimus nulli curiali neque per mor- 
tis causa donationem licere donare aliquid, nisi s0- 
lum per ante nuptias donationis modum pro semet 
ipsis aut propriis filiis factae, aut per dotis occasio- 


dew γινομένηβ, ἢ κατὰ προικὸς πρόφασιν καϑ' ὅσον 20 πθπὶ secundum quantitatem ut nostra dicit constitu- 


ἡ ἡμετέρα λέγει διάταξις καὶ ϑυγατράσιν ἐπιδιδόναι 
γαμουμέναις. ἐπείτοιγε ἄλλως αὐτοὺς μὴ δύνασϑαι 
δωρεῖσϑαι πράγματα ἀκίνητα, ἀλλὰ ταῦτα μένειν 
ἀεὶ παρ᾽ αὐτοῖς ταῖς βουλευτικαῖς ὑποκείμενα λειτουρ- 


tio et filiabus conferre nubentibus; namque aliter 
eos non posse donare res immobiles, sed has manere 
semper apud eos curiae subiectas administrationi- 
bus, sola eis venditione indulta, et ipsa secundum 


γίαις, μόνης αὐτοῖς τῆς πράσεως συγκεχωρημένης, καὶ 30 novellae nostrae constitutionis observationem. Mor- 


ταύτης κατὰ τὴν τῆς νεαρᾶς ἡμῶν διατάξεως παρα- 
τήρησιν. τῶν μόρτις καῦσα δωρεῶν ἐχουσῶν τὴν ἰδίαν 
ἐσχύν, καὶ δυναμένων τῶν ἄλλων τῶν παρὰ τοὺς 
βουλευτὰς ποιεῖσϑαι τὰς εἰρημένα μόρτιβ καῦσα δω- 


tis causa donationibus habentibus propriam fortitu- 
dinem, et valentibus aliis quam curialibus facere 
praedictas mortis causa donationes in quas voluerint 

ersonas et condiciones eis inserere et recusare, si 


ρεὰς εἰς ἅπερ ἂν βουληϑεῖεν móscmX καὶ ὅρους «9-35 hoc voluerint, paenitentiam de placito revocando; 


ταῖς ἐντειϑέναι καὶ ἀστοτάττεσϑαι, εἴ ye τοῦτο βουλη- 
- - , E - , * 2 

ϑεῖεν, τῷ μεταμέλῳ τῷ περὶ τοῦ συμφώνου τῆς ἀνα- 

, , - * e - 

κλήσεως" μένειν μέντοι τὸ πρᾶγμα καὶ ovtos ἐν τοῖς 


v. 1 sq. argumentum notatur .B 47,8, 48. 


manere quidem causam et ita in mortis causa do- 





que donator voluerit, atque si qui hoc fecerint licere etiam renuntiare ipsi facultati δὰ paenitentia 
eiusmodi donationes revocandi ei quascumque voluerint condiciones donationibus mortis causa inserendi, 
quemadmodum. lulianus vir sapientissimus statuit, id quod nos in trigesimo nono libro digestorum nostro- 
. rum perscripsimus (omnia entm breviter complezi sumus, cum quae a veteribus tum. quae a nobis cauta 

sunt): hoc igitur cum scirent, ecistimaverunt ad eum modum quasdam mortis causa donationes sibi esse 
faciendas ei inserendum. secundum. legem. placitum, quo sibi ipsis potestatem auferrent donationem. ea 
paenitentia revocandi aliamque condicionem si quae ipsis placeret his donationibus addendi, ut scilicet 
ultro liceret iis donationes a revocatione liberas facere itaque substantias suas imminuere. 

L Quamquam autem per ea quae iam sanazimus omnis causa iis sublata est ultra tres uncias 
quicquam vel in testamento relinquendi vel per donationem alienandi, tamen ut etiam magis eorum 
fraudes — propterea nunc quoque sancimus, nulli curiali ne per ipsam quidem mortis causa dona- 
tionem donare quicquam licere nisi per modum unius ante nuptias donationis pro se ipsis aut liberis suis 
faciendae, vel dotis causa in quantum nostra constitutio etiam filiabus nubentibus eam dare permittit. . .:Ne- 


ue enim aliter eos donare res immobiles posse, verum has semper apud eos manere curialibus muneri- 
us obnoaias: ita ut sola venditio iis concessa sit, eaque secundum novellae nostrae constitutionis obser- 


vationem. | Ceterum mortis causa donationes vim suam habeant, liceatque ceteris 
causa donationes quas dicimus in quascumque voluerint personas 
et, si hoc voluerint, paenitentiae de revocando placito renuntiare. 


raeter curiales mortis 
acere et condiciones disdem inserere 
es autem sic quoque in condicionibus 





1 ei] εἰς L || leg. πράξειενῬῇ | 2 αὐτῷ τῷ L(Bf, 
hoc ipsum c)] αὐτῷ τὸ M αὐτῷ BP| 3 ἐπὲ ταῖς τοι- 
αὐταις δωρεαῖς) huiusmodi donationem g || ἀνακαλεῖ- 
σϑαι --- 4 δωρεαῖς om. L | οὖς] ἄλλους ove B? | 4 Bov- 
ληϑεῖεν} voluerit ς βουληϑείη Heimbach (cf. ad v. 1) || 
ἐντάττεσϑαι B || 5 ἐνομισϑηῦ L^ | 6 49"] trice- 
simo octavo e. 2Dig.39, 6,13 || 75g. ἐν βραχεῖ --- διη- 
γορευμένα om. « | 9 ταῦτα L ἢ φήϑησαν M] ὠήϑη- 
μὲν LBe | κατὰ] et secundum e || 11 ἐντεϑέναι] in- 
seri c  ἔἜτοῦ ἀναιρεῖν scripsi ez s] τὸ ἀναιρεῖν MLB, 
τὸ ἀναιροῦν Haloander | 12 αὐτοῖς L | 13 προςτι- 
ϑέναι] addi ς | 15 δῆϑεν om. c | 19 καταλιμπάνειν M] 
καταλιπεῖν L| 20 ἔτε καὶ Me] xai om. L || 21 παύσαι- 
uev L|| διὰ τοῦτο xai νῦν om. g|| 25 γινομένας M || 
xaO" ócov] secundum. quantitatem ut «i 26 διάταξις] 


fuit Cod. 10,34, 4; cf. Kruegeri adnot. || 30 μόνοις αὖ- 
τῆς L| 31 νεαρᾶς ἡμῶν διατάξεως] fuit Cod. 10,34,5; 


cf. nov. XXXVIII pr. $2 | 359 αὐτοὺς 1, 





1 donatos V || 3 et Kriegel] set V || conditione V 

7 omni V | eomprehendimus] in brevi et a veteribus 

a nobis definita add. Beck || 9 donationis V | 12 addidi 
V, corr. Kriegel | 13 reuocare V, a revocatione Kriegel || 
17 enim V? || 18 tribus] a tribus V || autem in V | 20 ma-. 
lignitate compesceamus V || 21 (idcirco et nunc) sancimus 
Kriegel | nulli] in illa V || 24 factae Kriege] factas V || 
25 quantitatem ut] quantum Beck || 26 alter V | 32 quam. 
eurialibus facere praedictas Kriege/| quae a curialibus - 





fieri praedictis V | 35 *revocandi V 





| 


— "QD, on 





— 


DE DEPOSITO ET DENUNTIATIONIBUS 


425 


Nov. LXXXVIII pr. 1 





μόρτις καῦσα δωρεᾶς ὅροις (τοῦτο γὰρ προςνομοϑε- 
τοῦμεν), καὶ τὰς τοιαύτας δωρεὰς ἰσχυράς τε εἶναι καὶ 
βεβαίας. ὅπερ οὐ νῦν πρῶτον νομοϑετοῦμεν, ἀλλὰ 
τὸ νομοϑετηϑὲν ἤδη καὶ νῦν δε ἡμετέρας ἑρμηνεύο- 
μέν τε καὶ βεβαιοῦμεν φωνῆς ἐπὶ πάντων τῶν à 
προφώπων, δίχα μέντοι μόνων ὡς εἴρηται βουλευτῶν, 
καὶ τοῦτο διὰ τὴν περὶ τὸ δημόσιον σπουδήν. 
{(Ἐπίέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
τῷδε τῷ νόμῳ δηλούμενα ἡ σὴ ἐνδοξότης φυλάξαε 
σπευσάτω, μά 
σίου πᾶσαν πρόνοιαν τιϑεμένη. at. xv. k. lun. 
Septimo imp. dn. lustiniani Aug. anno XIII. Apione 
V. C. cons. 


[a. 539] 


nationis condicionibus (hoc enim adicientes sanci- 
mus), (et) huiusmodi donationes validas esse et fir- 
mas. Et non modo prius sancimus, sed quod sanctum 
erat dudum, et nunc per nostram interpretamur et 
5confirmamus vocem super aliis omnibus personis, 
exceptis dumtaxat solis sicut dictum est curialibus, 
et haec — publicam industriam. 
(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et 
hac lege manifesta sunt, tua gloria observare festi- 


τα πάντων τῆς ὠφελείας τοῦ δημο- 10 net, praecipue omnibus qui pro iuvamine publico 


omnem providentiam ponant. Dat. xv. kal. Iun. 
Septimo imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. 
Apione viro clarissimo consule. 





ΠΗ 
ΠΕΡῚ HAPAKATA- 
ΘΗΚΗΣ ΚΑΙ AIAMAPTYPIAZ 
ENOIKQ9N, KAI ΠΕΡῚ ANAPTH- 
ΣΕΩΣ XOPHTIIAZ APTSQ9N. 


2 , 2 * * 2 , - 
«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστενιανὸς Αὔγουστος loavrr τῷ ἐν- 


LXXXVIII. Coll. VI tit. 14 


i5 KR DE DEPOSITO ET DENUN- 


TIATIONIBUS INQUILINORUM, 
ET DE SUSPENDENDA ADMINI- 
STRATIONE PANUM R 
Idem Aug. Iohanni pp. 


δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B ,20 


ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


(Hipooiusow.) Δίκης ἔναγχος ἀκροωμένων ἡμῶν 
(τοῦτο ὅπερ ἐπὶ τῶν βασιλείων δημοσίᾳ καϑήμενοι 
πολλάκις πράττομεν) ἀνεφύη τις ζήτησις, ἣν διελύ- 
σαμεν αὐτίκα τοιαῦτα δὲ 
πολλὰ κοινῷ καὶ γενικῷ νόμῳ διορίσαε ταῦτα δίκαιον 


ὑπελάβομεν. 


(Praefatio.) Litem nuper audientibus nobis 
(hoc quod in imperio publice sedentes multotiens 
agimus) orta est aliqua quaestio, quam resolvimus 


δὲ μαϑόντες ἐπισυμβαΐίνειν 25 statim: huiusmodi vero discentes contingere multa 


communi et generali lege definire haec iustum arbi- 
trati sumus. 


CAPUT I. 


Εἰ γάρ τις παρά τινος λάβοι χρυσίον ἢ πράγματά 
diva. ἕτερα παρακαταϑήκης — * ἐπί τισεν ὅροις, εἶτα 


1 Si enim quis ab aliquo accipiat aurum aut res 
aliquas depositi causa in quibusdam condicionibus, 


Nov. LXXXVIII (Authent. LX XXVIII — Coll. VI tit. 14: gloss.) Graece extat ἐπ ML, cap. 1.2 B 13,2,46. — 
Epit. Theod. 88 (inde B2), Athan. 6,3. Iulian. const. LXXXI. 
c. I summam habet Epitome 18,14 (Zachariae Ius Gr. Rom. 1I 406). 





morlis causa donationis maneat (hoc enim insuper sancimus), et eiusmodi donationes validae sint atque 
. Quod non nunc primum sancimus, sed iam dudum sancitum nunc quoque per nostram vocem 
interpretamur et confirmamus in omnibus reliquis personis, exceptis tamen solis, uti dictum est, curialibus, 


idque propter nostrum in fiscum studium. 
Epilogus. 


Quae igitur placuerunt nobis et hac lege declarantur tua gloria servare studeat, ut 


mazime omnium utilitati fisci omnem curam praestet. 





LXXXVIII. 


DE DEPOSITO ET DENUNTIATIONE INQUILINORUM DEQUE 
SUSPENDENDA EROGATIONE PANUM. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ez: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. 


Cum nuper litem audiremus (id 


uod in regia publice sedentes saepe facimus), 


quaestio quaedam exorta est, quam statim decidimus: sed eius generis cum multa contingere comperiamus, 
communi et generali lege haec definire par esse duximus. 
L δὲ quis enim ab aliquo aurum vel alias quasdam res depositi nomine sub condicionibus 





1 τοῦτο γὰρ] τοῦτο γὰρ ἐστί (del. ἐστί) M^, om. M"? ἢ 
3 ὅπερ οὐ νῦν πρῶτον] et non modo prius c | 6 μό- 
vov L || 1 xai τοῦτο] et haec ς | περὶ τοῦ δημοσίου L | 
10 sg. πάντων — τιϑεμένη) omnibus qui — ponant s | 
τῆς ὠφελείας bisser. M | 11 πᾶσαν Lc] om. M | subscr. 
praestat e; dat. reliquis omissis M; ἐγράφη πρὸ εβ΄ xa- 
λανδῶν (add.'Iovvíov) βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ay 
ὑπατείας ᾿Δπίωνος Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἰουνίῳ ἔτει 
iy βασιλείας ὑπατείᾳ ᾿Απίονος (v. ἰ. ᾿4ππίωνος) Theod. 

at. k. Iun. imp. Iustiniani Zu."* (om. Zul. codd. cett.) | 
15 παραϑήκης Ath. Theod. BÀ καταϑήκης inder L | 
11 περὲ om. Ath. || 18 χορηγίας] πολιτικῶν Ath. ἢ 20 éx- 
&oyq JScrimger (ἔπαρχον τῶν πραιτωρίων dicit BXj 
ὑπάρχω ML | πραιτωρίων om. L | 21 ὀρδιναρίων Ha- 
loander] ὀρδιναρίω ML || πατρικέων L | 25 ὑπελά- 
βαμεν L | 28 Εἴ τις inc. B | λάβῃ B || 29 ἕτερα M] 
om. LBg 

Iit. 


2 et add. Kriegel | 3 Et — prius] Quod non nunc 
primum Kriegel || 7 hoe Kriege | publicam (cf. v.10)] p. V 
publiei Beck || 9 legem V | manifestata Kriege! | 10 omni- 
bus qui] omnium XKriegel | iubamine V | 11 ponens 
Kriegel| 12 Septimo (i. e. Septimo Miliario urbis Con- 
stantinopolitanae in novo consistorio palatii Iustiniani, 
quae est constitutionis d. 111. k. Nov. Decio cos. a. 529 in 
Codice subscriptio, vid. Kruegeri append. p.*46; cf. sub- 
ser. nov. CXVIII) séptio V (CP. vulg.) | impr. don. 
iust. V | 13 elarisimo V | 15 De om. V || et de denuntia- 
tionibus inquilinorum 7'V?, om. V! | 18 panium £7" | 
23 in om. RT | 24 horta V | 25 discendentes R* discer- 
nentes V? | contings«* (contingere corr. V?) suppl. V? 
in spat. vac. | 26 haec iustum] hoec iustum esse. 7? vulg. ἢ 
arbitrum R?| 28 aliqua Κ΄ 29 in] sub T 





94 


Nov. LXXXVIII 1. 2 


426 


DE DEPOSITO ET 





οὗτοι πραχϑεῖεν, ἀνάγκην. ἐχέτω πᾶσαν ἀποκαταστῆ- 
σαι τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα, τῶν ὅρων ἅπαξ πλη- 
ρωϑέντων οὐδεμιᾶς παντελῶς ἀδείας οὔσης τισὶν ἔξω- 
ϑὲν παραγγελίαις χρῆσϑαι καὶ ἐπέχειν τὴν τῆς σα- 
θακαταϑήκης ἀποκατάστασιν, ἥπερ καὶ ἄλλα πολλὰ 
προνόμια παρά τὸ τῶν πρὸ ἡμῶν νομοϑετῶν παρά 
τὸ ἡμῶν αὐτῶν δέδοται. ἄδεια γάρ ἐστε τῷ κω- 
λύοντι τὴν ἀπόδοσιν τῷ μὲν πιστευϑέντε τὴν παρα- 
καταϑήκην μὴ διενοχλεῖν, αὐτῷ δὲ περὶ τῶν πρὸς 


deinde illi agant, necessitatem habeat omnem resti- 
tuere aurum aut res, (et) condicionibus semel im- 
letis nulla omnino licentia sit aliquibus extrinsecus 
interdictionibus uti et retinere depositi restitutionem, 
5cui et alia multa privilegia tam ἃ praecedentibus 
legislatoribus quam a nobis ipsis data sunt. Licen- 
tia enim est prohibenti redditionem eum quidem cui 
creditum est depositum non molestare, eum vero 
de rebus quae in quaestione sunt qui aurum aut 


αὐτὸν ἀμφιβόλων τῷ τὸ χρυσίον 7 τὰ πράγματα Acu-10res accepturus est litem sortiri et iustitiam et legem 


βάνειν μέλλοντε τὴν δίκην λαγχάνειν xai τοῦ δικαίου 
καὶ τοῦ νόμου τυγχάνειν, ἀλλὰ μὴ διὰ ταύτην τὴν 
αἰτίαν ζημίαις μεγάλαις ὑπάγειν τὸν τὴν διαμαρτυ- 
ρίαν δεξάμενον, καὶ ἀναγκάξεσϑαι ἢ defensiones ἀπαι- 


promereri, sed ne per hanc causam damnis magnis 
subiciat eum qui interdictionem suscepit, et compel- 
latur aut defensiones expetere aut res habere et 
non possit voluntarie cum deponente benigne agere. 


τεῖν ἢ πράγματα ἔχειν καὶ μηδὲ ἑκόντα δύνασϑαι 15 Quodsi tale aliquid egerit (omnino enim oportet non 


πρὸς τὸν παρακαταϑέμενον εὐγνωμονεῖν. εἰ δέ τι 
τοιοῦτο πράξειεν ὅλως (δεῖ γὰρ μὴ μόνῃ τῇ τῶν 
ἁμαρτημάτων ἀρκεσϑῆναι κωλύσει, ἀλλὰ καὶ δέος 
ἐπισεῖσαε δίκαιον τοῖς πιαραβαίνουσιν), εἶτα ἀπώλειαν 


sola delictorum nos contentos esse prohibitione, sed 
etiam timorem inferre iustum transgressoribus), sive 
perditionem contigerit rerum aut pecuniarum fieri 
et hoc probetur sive alium quemcumque fortuitum 


συμβαίη τῶν πραγμάτων Ἶ τῶν χρημάτων γενέσϑ'αι 20 casum, 1psum respicere qui contestationem direxerit; 
λλη 


καὶ τοῦτο δειχϑείη εἴτε &ÀÀmv οἱανοῦν τυχηρὰν περί- 
στασιν, αὐτὸν ὁρᾶν τὸν τὴν διαμαρτυρίαν στείλαντα" 
καὶ πρός γε καὶ ἀφ᾽ οὗ γέγονεν ἡ τοιαύτη διαμαρτυ- 
ρία τόκον τῶν χρημάτων τὸν ἀπὸ τρίτης ἑκατοστῆς 


ἐπιγινώσκειν τῷ λαβεῖν τὰ οἰκεῖα κωλυϑέντε, οὐ μό- 25 hibitum, sed et si 


vov εἰ χρυσίον εἴη τὸ παρατεϑειμένον μὲν ἀποδοϑῆ- 
ναι δὲ κεκωλυμένον, ἀλλὰ κἂν si ἕτερα πράγματα" 
ἵνα τούτῳ τῷ δέει, τῶν ματαίων τε ἅμα καὶ βασκά- 
νων τῆς εὐγνωμοσύνης ἐποχῶν ἀἄνϑρωποι παύσωνται. 


insuper etiam ex quo facta est huiusmodi conte- 
statio, usuras pecuniarum tertiam centesimae agno- 
scere prohibentem accipere propria, non solum si 
aurum fuerit quod depositum est restitui vero pro- 
iae sint res: ut hoc timore 
stultorum simul et perversorum maligne versandi in 
depositionibus homines cessent. 


CAPUT II. 


"AÀÀà καὶ ὅλον δὴ τοῦτο τὸ περὶ τῶν παραγγελιῶν 30 


καὶ ϑεωρῆσαι καὶ τάξαι κατὰ νόμον συνείδομεν. ὁρῶ- 
μεν γὰρ σφόδρα συχνάζον τοῦτο ἐπὶ τῆς βασιλέδος 
ταύτης μάλιστα πόλεως, καί τινας παραγγέλλοντας 
τοῖς χορηγοῦσι τὸ δημόσιον σιτηρέσιον ἢ καὶ ψήφους 


Sed et totum hoc quod de mandatis est et aspi- 
cere et constituere secundum legem praevidimuüs. 
Videmus enim frequentari hoc in regia hac prae- 
cipue civitate, et aliquos interdicentes eis qui mini- 
strant publicas annonas et tesseras accipiunt ab 


ποριζομένοις παρὰ τοῦ τῶν ἀννόνων ὑπάρχου, Bov-35 annonarum praefecto, volentes suspendi administra- 





quibusdam acceperit, eae si impletae sint, ille utique necesse habeat aurum resve restituere, neve condi- 
cionibus semel impletis ulla omnino licentia sit quibusdam eatrinsecus denuntiationibus utendi et inhibendi 


depositi restitutionem, cui quidem alia quoque fue ἣν multa cum a legislatoribus ante nos tum a nobis 
Licet enim ei qui restitutionem pro 


itum est ipsi illi qui aurum vel res recepturus est, de quibus inter eos. controversia est , 


ipsis daía sunt. 


ibet, nulla molestia exhibita ei cui depositum cre- 
ilem movere 


et quod iustum et legitimum est — neque vero propter hanc causam damnis magnis afficere eum 


cui denuntiatum est, ut cogatur ve 
fidem praestare possit. 
acquiescere 


defensiones petere vel negotia habere ac me si velit quidem depositori 
uodsi quid eiusmodi utique fecerit (neque enim delictorum prohibitione sola 
ar est, sed etiam iustum timorem delinquentibus incutere), inde si forte res pecuniaeve 


interierint idque probetur sive alius qualiscumque casus fortuitus iis acciderit, hoc ad ipsum qui denun- 
tiationem misit pertineat; atque insuper etiam ex quo eiusmodi denuntiatio facía est, usuram pecuniae 
tertiam centesimae praestet ei qui sua recipere prohibitus est, non solum si aurum sit 535* idemque 


reddi 
impedimentis abstineant. 


rohibitum, sed etiam aliae res: ut hoc metu homines a vanis simul et invidiosis 


dei praestandae 


lam vero totum hunc locum qui est de denuntiationibus et perpendere et secundum legem con- 


stituere placuit. 


Videmus enim hoc admodum frequentari mazime in hac regia urbe, ut quidam denun- 


tient iis qui publicas annonas ministrant vel etiam tesseras a praefecto annonarum accipiunt, cum suspendi 





1 πραχϑεῖεν] agant ς | ἐχέτω πᾶσαν M(s)) ἐχέτω- 
σαν 1, ἐχέτω B | ὃ ἔξωϑεν)] τῶν ἔξωϑεν Zachariae 
4 χρήσασϑαι. B | παραϑήκης B | 5 ἐπειδήπερ Bf 
πολλὰ om. Bf | 6 ἡμῶν] ἡμῶν αὐτῶν B* | 8 ἀπόδω- 
σιν M || τὸν μὲν πιστευϑέντα LB | 9 μηδὲ ἐνοχλεῖν 
B*|10 λαβεῖν Bf | 11 τὴν om. LB || 12 νομίμου B | 
14 defensionas M, δεφενσίωνας L διεκδικήσεις B || 15 0v- 
νασϑαι] γίνεσϑαι L | 16 εὐγνώμονα L* | 17 πράξαιεν 
B | 19 εἶτα ML!] εἴτε L*Bs || 20 συμβαίνει B || ἢ] εἴτε 
Bf | τῶν om. B || 24 τὸν] τῶν L* | τρίτου Β΄ Theod. Ath. 
(tertiam centesimae ZuL)|| 26 zaperiD'éusvov B | 21 si 
ML) ἢ B (εἴη eum Haloandro vulg.) | ἕτερα τὰ πράγματα 
B* | 9 τῆς εὐγνωμοσύνης (ἀγνωμοσύνης 1) ἐποχῶν 
MLB] maligne versandi in depositionibus & || 31 κατὰ 
τὸν νόμον Bí | 34 ἢ om. B's || 35 ποριζομένοις L*s] 
ποριζομένους MLB || ἐπάρχου Be | βουλομένας M 











1 deinde] qui deposuerunt add. T' glossa, quae etiam 
in R s. v. adscribitur, in textum intrusa | habeant T' || 
* omne VT vulg., om. R | 2 aut] ut τῷ et Àic inserui 
(ante nulla add. vulg.) | 4 indictionibus 71 | 5 eui Osen- 


brüggen] cum libri| 6 licentiam V! || 7 enim del. V? | 
reditionem V || 8 depositum] depositum est A^ | mole- 
stari R! || 10 res] res aliquas A?7? vulg. | 11 magis A! 

13 defensores R!7' || 15 Quodsi] uel si V? || egerit om. R! 

oportet et non 7'*| 16 solum V || contemptos 7? con- 
temptibiles T! | 17 timore AR! [ t ionibus 7'« ἢ 
sive] sui V* | 18 perditione R' per coditionem 7*?, sed 
litterae có erasae sunt || eontigit 1} conting«erit T'4 || pe- 
culiarum V? peeuliorum V? | 19 quaeeumque V7' || 
20 *direxerit] dixerit /ibri | 21 etiam om. V || 22 ter- 
tiam ART] usque ad tertiam V vulg. (usque ad s. v. ad- 
ser. schol. T) | 23 prohibente T' || accipere propriam — 
30 et totum ser. A? ín ras. 24 versuum || 24 auorum 
T^ | quod] quidem 7'^ | 25 et om. R(*) | sunt V^ 
T" | 27 cesset T" || 30rubr. De his qui denuntian£ (de- 
nuntiauerunt A) ut ciuiles annone vel pensiones non 
soluantur ART in marg. (ez lul. | Sed om. T | hoc — 
31 et consti| in ras. R || 31 praeuidemus V* || 32 frequen- 
taribus hoc V hoe frequentari T'| in om. [δ || praecipua 





V^T | 34 anonas V pue T || aeeipi«nt V' | 35 ano- 
narum A | perfecto V! 











DENUNTIATIONIBUS INQUILINORUM 


427 


. Nov. LXXXVIII 2 





Aouévove ἀναρτηϑῆναι τὴν χορηγίαν xal τὸν ἐντεῦϑεν 
μόνον ὡς εἰκὸς τρεφόμενον ἀποστερῆσαι τῆς χορηγίας, 
δι᾽ ἧς αὐτῷ πᾶσα πορίζεται τοῦ βίου πρόφασις. τὸ 
δὲ ἔτε τούτου χαλεπώτερον καὶ δυςκολώτερον ἐκεῖνό 
ἐστι. πολλοὶ γὰρ τοῖς οἰκίας κεκτημένοις κατὰ ταύ- 
τὴν τὴν εὐδαίμονα πόλιν βασκαίνοντες, ἡνίκα μέλ- 
λοιεν τὰ στεγονόμια παρὰ τῶν οἰκούντων λαμβάνειν, 
ἐπηρεάζουσιν ἐκμαρτυρίας τοῖς ἐνοικοῦσιε στέλλοντε:, 
ὥςτε μὴ καταβαλεῖν ἐπ᾿ αὐτούς" οἱ δὲ ἄσμενοι ταύ- 
τας δεξάμενοι οἱ μὲν δι᾽ dm 
αὐτά, οἱ δὲ καὶ ἔχδϑημοι τῆς μεγάλης ταύτης γίνονται 
πόλεως, καὶ διαπέπτει παντελῶς ἡ τῶν στεγονομίων 
χορηγία τοῖς ἐντεῦϑεν oW εἰκὸς καὶ μόνον ἀποτρεφο- 
μένοις, καϑάπερ φϑάσαντες ἐπὶ τῶν πολιτικῶν σι- 


(mv εἰρήκαμεν. Οὐδενὶ τοίνυν τούτου δίδο- 151 


1. τη 

μεν dna», ἀλλ᾽ ἕκαστος εἴ τινα ἔχοι λόγον πρὸς τὸν 
ὑπεύϑυνον τὸν αὑτοῦ, μὴ τούτῳ μὲν ἐπικαϑευδέτω, 
τὰς δὲ ἀνελευϑέρους καὶ βασκανίας ἁπάσης μεστὰς 
ἐπινοείτω διαμαρτυρίας, ἢ γινωσκέτω ὡς εἴ τε τοι- 
οὔτο πράξειε καὶ παρὰ τὴν αἰτίαν 
πέσοι ἢ τὰ τῆς χορηγίας τῶν ἄρτων ἢ τὰ τῆς τῶν 
ἐνοικίων δόσεως, τὸν ἐντεῦϑεν αὐτὸς ὑποστήσεται 
κίνδυνον, ἡνίκα διαμαρτυρίαν τοῖς ἐνοικοῦσιν ἢ τοῖς 


χορηγοῦσε τὸν ἄρτον στείλειεν ἢ ἀναρτήσειε τὸ σιτη- nam. Nibil enim horum 


»» αὐτοῦ δια- 20 sionem eius ceciderit aut ministratio 


tionem (et) eos qui ex hoc solummodo forsan nutriun- 
tur defraudari administratione, per quam ei omnis 
tribuitur vitae occasio. Huic autem rei severius et 
difficilius illud est. Multi enim domos possidentibus 
5in hac felicissima civitate [inbatiti] invidentes mox 
futuris pensiones ab inquilinis accipere calumnian- 
tur per interdictiones inquilinis dirigentes, ut non 
inferant eis; illi vero ultro eas suscipientes quidam 
propter inopiam forsan comedunt eas, quidam vero 


ν ἴσως κατεσϑίουσιν lOetiam exules ἃ magna hac fiunt civitate, et decidit 


omnino pensionum ministratio his qui ex hoc forsan 
solo nutriuntur, secundum quod occurrentes in ci- 
vilibus annonis diximus. 


Nemini igitur huiusmodi damus licentiam, sed 
unusquisque si aliquam habeat causam ad obnoxium 
sibi, non obdormiat, inliberalibus autem et perver- 
sitate omni plenis adspiret interdictionibus: cogno- 
scat enim, quia si tale aliquid egerit et per occa- 
panum aut 
pensionum datio, ex hoc accidens ipse sustinebit 
periculum, mox quod interdictionem inquilinis et 
ministrantibus panem miserit aut suspenderit anno- 
agi omnino volumus, sed 


pe οὐδὲν γὰρ τούτων πράττεσϑαι παντελῶς Bov-25 ex quo interdictiones egerit, sancimus eum omne 


μεϑα, ἀλλ᾽ ἐξ ov τὰ τῆς διαμαρτυρίας πράξειε, 
ϑεσπίζομεν αὐτὸν πᾶσαν ζημίαν ϑεραπεύειν τῷ κυ- 
φίῳ τῶν πραγμάτων, καὶ πρός γε καὶ τόκον τὸν ἀπὸ 


τρίτης ἑκατοστῆς ἐπιγινώσκειν τῶν χρημάτων ἢ πραγ- hunc modum 


€ ^ 


μάτων, ἅπερ ἄν μὴ λαβεῖν δι᾿ αὐτὸν ὁ κατὰ τ 
τὸν τρόπον ἠδικημένος ἰσχύσειε. καὶ μή τις ἀντιτι- 
ϑέτω τὰς defensionas, ὅτε πάρεστεν αὐτῷ τῷ τῆς 
ἀπαιτήσεως κυρίῳ δόντι defensione 7 ἐπὲ τῆς παρα- 
κατα ς ἢ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀναλαβεῖν τὰ οἰκεῖα. 


damnum sarcire domino rerum, super hoc et usu- 
ram tertiam centesimae agnoscere pecuniarum aut 
rerum, quas non accipere per eum is qui secundum 
laesus est valuit. Et neque aliquis 


τοῦτον 30 opponat defensiones, quia praesens est ei exactionis 


domino danti defensionem aut in depositum aut in 
aliis recipere propria. Non enim omnibus est facile 
fideiussorem praebere, nostris legibus nullam defen- 
sionem omnino ratam esse ponentibus nisi cum fide- 


οὐ yàg ἅπασίν ἐστι ῥάδιον ἐγγυητὴν ἐπὶ τῇ defen- 35 iussore fiat, fideiussorem vero omnino dandum ido- 
sioni παρέχειν, τῶν ἡμετέρων νόμων μηδεμίαν defen- ^ neum non facile neque possibile passim est. Pro- 
siona παντελῶς ib loyen silvas τιϑέντων si μὴ μετ᾽ 
ἐγγυητοῦ γένοιτο, οὔ δὲ πάντως εὐπορεῖν ov 
τῶν ῥαδίων οὐδὲ τῶν δυνατῶν εὐκόλως ἐστί. Διὰ 





erogationem velint αἱ eum qui inde solum, ut ferme fit, alitur erogatione privare, ex qua ei omnis 
victus ratio suppeditat. Sed hoc etiam gravius atque difficilius illud est. Multi enim invidentes dis qui 
domos in hac felici urbe possident, cum pensiones ab inquilinis accepturi sunt, eos vexant denuniia- 
tiones inquilinis mittentes, ne illis solvant; at hi denuntiationibus libenter acceptis partim propter inopiam 
forte pensiones consumunt partim peregre ex hac magna urbe discedunt, itaque plane intercidit pen- 
1l sionum datio iis qui inde ut fit solum aluntur, sicut! modo de civilibus annonis diximus. Nemini 
igitur huius rei licentiam damus, sed si quam quis habeat causam adversus eum qui sibi obnoxius 
est, ne ei causae indormiat atque illiberales potius et omnis invidiae plenas denuntiationes excogitet: aut 
sciat, si quid eiusmodi egerit atque sua culpa vel panum erogatio vel pensionum datio interierit, peri- 
culum eius rei se ipsum subiturum esse, cum denuntiationem inquilinis illisve qui panes ministrant miserit 
vel annonam suspenderit. Neque enim horum quicquam omnino fieri volumus; sed ex quo tempore de- 
nuntiationem fecerit sancimus eum omne damnum rerum domino resarcire, atque insuper etiam usuram 

aestare tertiam centesimae pecuniarum rerumve, quascumque propter ipsum accipere non potuerit qui 

oc modo damno affectus est. .Neve quisquam defensiones opponat, quippe ei ipsi, qui ius exigendi habeat, 
data defensionis cautione vel in deposito vel in reliquis sua recipere licere. Neque enim omnibus facile est 
fideiussorem ob defensionem praestare, siquidem leges nostrae nullam plane — idoneam esse sta- 
(uunt nisi quae per fideiussorem fiat, neque vero fideiussore semper frui facile est et sine negotio contingit. 





1sg. τὸν — τρεφόμενον] eos qui — nutriuntur c || 
5 τῆς M || κεκτημένοις oixías Bf | 9 καταβάλλειν cum 
Scrimgero vulg. || 10 o£ μὲν om. Bf in lac. | 11 avro»? 
L'! | xai Ms] om. LB | 13 ἀποστρεφομένοις L^ ἢ 15 τού- 
του] huiusmodi c | 17 αὐτοῦ libri| τούτῳ μὲν om.s ἢ 
19 ἐννοείτω B | 20 πράξαιεν B | 21 τὰ τῆς τῶν] τὰ 


, om. B* | 23 vois] ἐν τοῖς L || ἢ] et ς || vois χωρηγοῦσε M, 


τοῖς om. L | 24 ἀναρτήσει L ἐναρτήσειε B ἢ 29 παντε- 
λῶς LBs] om. M | 26 πράξαιεν Bf | 29 ἢ πραγμάτων 
om. L | 32 defensionas M, δεφενσίωνας L διεκδικήσεις 
B| 33 defensiona M, δεφενσίονα L διεκδίκησεν Β ἢ 
35 ἐπὶ τῇ δεφενσίονε L ἐπὶ τῇ διεκδικήσει B, om. | 
36 τῶν om. B | defensíona M, δεφενσίονα L ἐκδίκη- 
σιν Bl31 τεϑέντων B 





1 et add. vulg. | ex om. RT | nitantur defrudari V || 
2 ministrationem AR! aministrationem R? | omnes R! | 
3seuius ΚΞ «««« Εἰ | 4 multi Bec] multis /ibri | 5 inba- 
titi E! Bamb. Ipr. inbaciti ΤΊ imbat««« V! imbacati V? 





in bacis Bamb. I] in actu A? al. in hae uti s. v. 7? uti 
Bamb. I corr. (imbanchiti vulg. βασκαίνοντες Cuiacius). 
Seclusi | invidentes Contius] non uidentur (uidetur R) libri || 
6 futuris V! T!] futuri sunt RT? futuri V? || possessio- 
nes Τ᾽} | calumpniatur A! | 7 interditiones E || 8 ultra 
eos T'! | 9 commedunt VT | 10 etiam V] et ET vulj.| 
hae post ciuitate coll. Τ' | fiunt vulg.] fuerit R'V fuerint 
R?T | 11 omnium 7" | pensionum] possessio 7' | hoc 
om. R'T! | 12 adeurrentes V! | 16 habeat Zvulg.] habet 
VT |ad] aut T'| 17 autem] aut R* ἃ V || peruersitatem 
V2T^2| 18 plenius R'! | 19 quia si] quasi 7'' ἢ 20 aut 
(eius R!) administratio £ | panium Τ᾽ pannum V*] 
22 quod] quidem R' qui A? | et] aut Beck ἢ 27 pecu- 
niarum] .p. V | 28 quas vulg.] quae RVT | non om. 
R! | per eum accipere 7 | his EV | 30 opponatur 
R!| quia] quia quae (quod V?) V 32 propriam RVT| 
est om. T' || 33 fideiussorem] uero omnino dandum ido- 
neum add. Τα || omnino defensionem E | 34 fideiussione V 
fideiiussione ez fideiiussionem corr. T' | 35 vero] enim V] 
dare Beck | 36 passum ΚΓ" || est] et E, om. T 


54* 


Nov.LXXXIX pr. 


429 


QUIBUS MODIS NATURALES 





roũto τοίνυν ἐπ᾽ ἀσφαλείᾳ vOv ἡμετέρων ὑπηκόων 
βουλόμεθα ταῦτα παραφυλάττεσϑαι ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ 
εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον, ὥςτε ἀϑάνατον εἶναι 
ταύτης ἡμῶν τῆς νομοϑεσίας τὴν ὠφέλειαν τῷ πολι- 
τεύματι, δικάζουσε μὲν ἡμῖν ἐν νῷ γενομένης, τὸν δὲ 
παρόντα νόμον κοινὴν ὠφέλειαν τῷ ἡμετέρῳ τεκού- 
σης ὑπηκόῳ. 

(Ἐπίλογος.) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παρα- 
στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα vó- 
μου ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι καὶ εἰς τὸ διηνεκὲς 
παραφυλάττειν σπευσάτω. — Dat. k. Sept. CP. imp. 
dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione v. c. cons. 


[a. 


pterea igitur in observantiam nostrorum subiectorum 
volumus haec custodiri amodo et de cetero omni 
tempore, ut immortale sit huius nostrae sanctionis 
iuvamen reipublicae, iudicantibus quidem nobis in 

9 mentem venientis, praesentem vero legem commune 
iuvamen nostris parientis subiectis. 


(Epilogus.) Tua igitur eminentia quae placue- 
runt nobis et per hanc divinam manifestata sunt 


10legem operi effectuique tradere et in perpetuum ob- 


servare festinet. Dat. kal. Dec. CP. imp. dn. Iusti- 
niani pp. Aug. anno XIII. Appione viro clarissimo 
539] consule. 





no 


ΠΕΡῚ ΤΩΝ NOO9N. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Αὔγουστος ᾿Ιοάννῃ τῷ ἐν- 
, t 


LXXXIX. Coll. VII tit. 1 


15R QUIBUS MODIS NATURALES 


EFFICIUNTUR SUI, ET DE EO- 
RUM EX TESTAMENTO SEU AB 
INTESTATO SUCCESSIONE αὶ 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo. 


δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, 20 


ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


{(Προοΐμεον.) Τὸ τῶν νόϑων ὄνομα τῇ Ῥωμαίων 
γνομοϑεσίᾳ πρώην οὐ διεσπούδαστο οὐδέ τις ἣν περὶ 
αὐτὸ φιλανϑρωπία, ἀλλ᾽ ὡς ἔκφυλόν τι xai παντε- 
λῶς Di 
Κωνσταντίνου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως χρόνων ἐν 
τοῖς τῶν διατάξεων ἐνεγράφη βιβλίοις, εἶτα κατὰ μι- 
κρὸν εἰς μετριότητα καὶ φι άν θῶπον γνώμην οἱ 
αὐτοκράτορες μετελϑόντες νόμους ἔϑεντο, οἱ μὲν καὶ 


δίδοσϑαι xai καταλιμπάνεσϑαΐί τι τούτοις παρὰ τῶν 30 et relinqui aliqui 


πατέρων ἀξιοῦντες, οἱ δὲ καὶ ἐπινοοῦντες τρόπον δι᾿ 
T - E] , - * 
οὗ τῆς νοϑείας ἀπαλλαγέντες τῆς ἔμπεροσϑεν γένοιντο 
΄ s - " , ΄ * 
γνήσιοι καὶ τῆς πατρῴας περιουσίας διάδοχοι" καὶ 


Praefatio) Naturalium nomen Romanae legis- 
lationi dudum non erat in studium, nec quaelibet 
circa hoc fuerat humanitas, sed tamquam alienige- 


λότριον τοῦ πολιτεύματος ἐνομίζετο" ἐκ δὲ τῶν 25 num aliquid et omnino alienum a republica putaba- 


tur; a Constantini vero piae memoriae temporibus in 
constitutionum scriptum est libris, deinde paulatim 
in mediocritatem clementemque sententiam imperato- 
res transeuntes leges posuerunt, alii quidem et dari 
eis a patribus concedentes, ali- 
qui autem etiam adinvenientes modum per quem na- 
turali iure priori liberati legitimi fierent et paternae 
substantiae successores; paulatimque etiam ad nepo- 


Nov. LXX XIX (— Coll. VII tit. 1: gloss.) Graece extat in ML, cap. 8 in B 28, 4, 48; cap. 12 ὃ 2—6. 13. 15 


fuisse in. Β 32, 2, 4 testantur. B* εἰ Tipucitus). — Epit. Theod. 89 (inde .B* 28,4,48; Epitome legum 24, 34. 31. 
38. 41—43), Athan. 11,4 (et inde in paratitlis 8 $5et10. 9 $17. 19 $13). Julian. const. LXXXII. 





Propterea igitur ad securitatem subiectorum nostrorum haec custodiri volumus inde ab hoc tempore in 
omne futurum aevum , ut immortalis sit rei publicae utilitas huius nostrae legislationis, quae ut iudicanti- 
bus nobis in mentem venit ita praesentem legem ad communem utilitatem subiectis nostris peperit. 
ilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur 
ad opus et effectum adducere et in perpetuum observare studeat. 





LXXXIX. 
DE NATURALIBUS LIBERIS. 


Imp. Iustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ea: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Naturalium liberorum nomini in legislatione Romana olim opera data non erat neque 
ulla ei humanitas favebat, sed tamquam peregrinum et plane alienum a republica existimabatur: a Con- 
stantini vero piae memoriae temporibus in libris constitutionum scriptum est, deinde paulatim imperatores 
ad moderationem et humaniorem sententiam progressi leges tulerunt, quibus alii ut illis a patribus ali- 


uid daretur et relinqueretur permiserunt, alii eliam modum invenerunt quo priore naturalium condicione 


iberati et legitimi et paternae substantiae heredes fierent; ac sensim etiam ad nepotes legislatio processit, 





2 περιφυλάττεσϑαι B* | 4 τὴν om. B* | 5 ἡμῖν 
(ὑμῖν ΒΩ) καὶ ἐν B || γενομένης M(sc)] γενομένην (yevó- 
μενον 1.) LB || 6 τεκούσης M] τεκοῦσαν B, om. L || 
11 subscr. om. M, praestant c, Iul." et Iul. Haenelianus, 
Ath., T'heod. | k. Sept. Zul. Ath. (μηνὶ σεπιτεμβρίῳ Theod.)] 
k. Dec. ς || CP. imp. — cons. c] imp. dn. lustiniani pp. 
augus. anno XIII (XIIII Zaenelianus) Jul. βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ wy. ὑπατείας ᾿““πίωνος Ath. ἔτει τῆς 
βασιλείας εγ΄ ὑπατείᾳ ᾿Ἵπίονος Theod. | 15 rubr. Περὶ 
νόϑων Theod. | 20 ὑπάρχω ML, corr. Scrimger ἢ 21 ὀρδε- 
ναρίω ML, corr. Haloander l| πατρικίων L Ι 22 Τὸ τῶν 
νόϑων ὄνομα M Ath. Theod. (s)] Τῶ τῶν νόϑων ονό- 
ματι L | ἡ δωμαίων νομοϑεσία L | 26 Κωνσταντίνου) 
Cod, 5, 21,1 || 32 νομοϑεσίαθ L 


1 obseruantia E | 2 ámodo R | 3 ut] et E! | 4 iuua- 
mur V'T' in nostram R!||iudicant (indicant V) libri, 
corr. Contius || quidam V || 5 mente V^ || *uenientes Jibri | 
praesentem] et praesentem V || communem V7'! | 6 iu- 
uamur 7' | *parientem libri | 9 nobis om. V || mani- 
festa RT | 11 subscr. unus praestat Bamb. I | dnn. iu- 
stiniano Bamb.|| 12 xm] xu Samb. || 15 naturas R 
22 nomen] nomen secunde legis V'! || legislationis XR? 
23 in studio Beck || 24 haec T | fuerat AT vulg.] fuit 
V| alienigerium A || 25 et om. R! | omni modo R | 
26 vero om. T || 28 in vulg.] om. RVT | imperatoris V! 
29 clari T'!| 30 ἃ om. & | 31 mo«um A!|| 33 sucoes- 
| sores om. R! 








EFFICIUNTUR SUI 


429 


Nov. LXXXIX pr. 1 





κατὰ μικρὸν καὶ εἰς ἐκγόνους προῆλϑον ai vouodt- 
σίαι, καὶ ἐπειδὴ καὶ εἰς τοὺς ἡμετέρους τε καὶ εἰς τοὺς 
μικρῷ πρὸ ἡμῶν ἀφίκοντο χρόνους, πολλὴν τὸ πρᾶγμα 
τὴν ποικιλίαν ἀδέδατο. καὶ ἡμεῖς γὰρ διπλοῦν ἔσχο- 
uev σπούδασμα, πολλούς τε εἰς Die Sepia ἀγαγεῖν 
ἀγϑρώπους ἐκ τῆς ἔμπροσϑεν δουλείας ἔκ τε νόϑων 
εἰς γνησίους ἀναφέρειν" οὐ γὰρ τῷ τιμωρεῖσϑαί τε καὲ 
ἀπαγορεύειν προβεκτέον, ἀλλα (τῷ) τὸ κάμνον ἰᾶσϑαι 
καὶ φεύγειν μὲν τὸ κακὸν εὑρίσκειν δὲ πανταχόϑεν 
τὸ ἄμεινον. ἐπειδὴ τοίνυν τινὰ μὲν ἐν τῷ τῶν δια- 
τάξεων βιβλίῳ, ὅπερ ἐξ ἁπάσης τῆς ἔμπροσϑεν τῶν 
βασιλευόντων νομοϑεσίας ἡϑροίσαμεν, περὶ τῶν νό- 
Uv γέγραπται παίδων, τινὰ δὲ καὶ ἐν τῷ τῶν ἐπι- 


tes processerunt huiusmodi legislationes, et quoniam 
in nostra tempora venerunt et eorum qui paulo ante 
nos fuerunt, multam varietatem causa suscepit. Nos 
enim duplex habuimus studium, plurimos in liber- 


5tatem perducere homines ex priore servitute et ex 


naturalibus ad legitimos elevare: non enim ultio et 
interdictio respicienda est, sed quod est in necessi- 
tate curandum est, et fugiendum quidem quod ma- 
lum est, inveniendum vero undique quod melius est. 


10 Quia igitur aliqua quidem in constitutionum codice, 


quem ex omni priorum imperatorum legislatione col- 
legimus, de naturalibus scripta sunt filiis, quaedam 
vero in libro institutorum de his aut nos constitui- 


τρόπων γενόμενοι λόγῳ περὶ τούτων τὰ μὲν évouo- mus aut iam perfecta comperimus, et nos ipsi pluri- 


ϑετήσαμεν τὰ δὲ εὕρομεν ἤδη κατειργασμένα, xai ἡ μεῖς 15 


δὲ αὐτοὶ πολλὰς ἐποιησάμεϑα περὶ τούτων διατάξεις, 
τὰς μὲν ἐν τῷ τῶν εἰρημένων ἀϑροίσματε διατάξεων 
τὰς δὲ καὶ pre αὐτό, ἵνα μὴ TO πρᾶγμα διεσπαρ- 
μένον ἢ, καλῶς ἔχειν φήϑημεν ἐν μιᾷ διατάξει τὸ 


mas fecimus de his constitutiones, alias quidem in 
praedictarum collectione constitutionum alias autem 
etiam postea: ne causa dispersa sit, bene se habere 
credidimus in una constitutione totum colligere, quae 
pro omnibus sufficiat ea quae de naturalibus sunt 


πᾶν συναγαγεῖν, ἥτις ἀντὶ πάντων ἀρκέσει τὰ περὲ 20 corrigere atque sancire. 


τῶν νόϑων διορϑῶσαί τε καὶ νομοϑετῆσαι. 


CAPUT I. 


, , € -" ? , € kJ 
Πρόδηλον γάρ ἐστιν, ὡς τῶν ἀνϑρώπων οἱ μὲν 
, » 2 Σ 2 , , 
ἐλεύϑεροί τε ἅμα καϑεστᾶσι καὶ ἐν γνησίοις εἰσίν, 
2 - , 3 r c ΄ 
oí δὲ τοῦτο πρότερον οὐκ ἔχοντες ὕστερον γίνονται 


Palam namque est, quia hominum alii quidem 
liberi simul consistunt et inter legitimos sunt, alii 
vero hoc prius non habentes postea fiunt et ex 


ἔκ τε δουλευόντων εἰς ἐλευϑέρους ἀνιόντες καὶ ἐκ vó-25 servis ad liberos ascendunt et ex naturalibus ad 


ϑὼν sis γνησίους, οἱ δὲ νόϑοι τὲ εἰσιν αὐτόϑεν καί 
τινές εἰσιν αὐτοῖς διαδοχαί, τοῖς δὲ οὐδὲ τὸ γοῦν νό- 
Sov ἐμπρέπει, ἀλλὰ καὶ τούτου πεφήνασιν ἀνάξιοι. 
δεῖ τοίνυν ἡμᾶς οὕτω ποιήσασϑαι τὴν διάταξιν, ὥςτε 


legitimos, alii vero ex hoc ipso naturales sunt et 
quaedam eis successiones existunt, alios autem ne- 
que naturales esse decet, sed etiam hoc monstrantur 
indigni. Oportet igitur nos ita facere constitutio- 


μηδὲν ἀγνοῆσαι τῶν προρηκόντων ἐπὶ τῶν νόϑων 80 nem, ut nullus ignoret quae possunt in naturalibus 


κρατεῖν. ἐροῦμεν δὲ ἀρχόμενοι τοῦ νόμου, τίνες μὲν 
καϑεστᾶσι νόϑοι, τίσε δὲ τρόποις προΐασιν εἰς γνη- 
σιότητα (ὧν τοὺς πολλοὺς ἐξεύρομεν rtis), τίνες τέ 
“εἰσιν αἷ τούτων διαδοχαί, καὶ ὅπως μὲν ἡ παλαιότης 
ἐχρήσατο τούτοις πικρῶς, ὅπως δὲ ἡμεῖς φιλανϑοώ.- 
πῶς παραλειφϑήσεται δὲ οὐδὲ ἐκεῖνο τὸ τινὰς οὐδὲ 
τῆς τῶν νόϑων ἀξιοῦσϑαι παρὰ τῶν νόμων καϑά- 
περ εἴρηται προρηγορίας. Ἡ μὲν οὖν φύσις ἐξ ἀρχῆς, 


valere. Dicimus autem incohantes legem, qui con- 
sistunt naturales, quibusque modis procedunt ad 
legitimos (quorum plurimos invenimus nos), et quae 
sunt horum successiones, et quomodo quidem vetustas 


35 usa est his amare, quomodo eir, nos humane. Nec 


illud quoque relinquitur, quod quidam nec naturalium 
digni fiunt, sicuti diximus, appellatione. Natura si- 





et quoniam ad nostra quoque et quae non multum ante nos fuerunt tempora pervenerunt, magnam 
varietatem res accepit. Etenim nos duplex studium adhibuimus, ut multos homines et ea pristina servi- 
tute in libertatem perduceremus et ex: naturalibus inter legitimos referremus: neque enim ut vindicemus 
et vetemus agendum polius quam ut medeamur ei quod laborat et malum fugiamus, inveniamus undique 
— melius sit. Quoniam igitur nonnulla in libro constitutionum, quem ez omni priorum imperatorum 

;gislatione collegimus, de naturalibus liberis scripía sunt, nonnulla etiam cum de tutoribus ageremus de 
his partim sanaimus partim iam repperimus absoluta, atque ipsi quoque multas de his constitutiones 
fecimus, alias in dictarum constitutionum collectione alias etiam post eam: ne res dispersa maneat, par 
esse duximus in unam constitutionem totum argumentum congerere, quae insíar omnium sufficiat ea 
quae naturales spectant et emendanda et constituenda. 

L Manifestum enim est hominum alios simul et liberos et legitimos esse, alios eo prius carere 
postea potiri, cum et a servis ad liberos et a naturalibus ad legitimos ascendant, alios ilico et naturales 
esse et nonnullas successiones habere, alios denique ne naturalium quidem condicione frui, sed ea quoque 
indignos videri. ltaque constitutionem nos ita — oportet, ut nihil eorum quae de naturalibus valere 
debeant ignoretur. Initium igitur legis ita faciemus ut dicamus, quinam sint naturales, et quibus modis ad 
legitimorum ius procedant (quorum nos maximam partem excogitavimus), quaeque sint eorum successiones, 
et quomodo antiquitas eos acerbe tractaverit nos autem humaniter agamus; ac ne illud quidem praeter- 
mittetur, quosdam ne naturalium. quidem appellatione, uti dictum est, a legibus dignos haberi. Atque 








1 αἱ νομοϑεσίαι] huiusmodi legislationes ς | 2 ἐπειδὴ 
xai] καὶ οπι. ς ἢ ὃ πολλὴν] καὶ πολλὴν L | 5 τε εἰς] τε 
καὶ εἰς L | ἐλευϑερίας 1.4 ἢ 1 τῷ] τοῦ L | τε om. L || 
8 τῷ add. Zachariae | τὸ καμνιᾶσϑαι L* | 9 utitur pro- 
verbio ἔφυγον κακὸν εὗρον ἄμεινον || 10 διατάξεων βι- 
βλίῳ] Οοά. ὅ, 21 | 13 ἐγέγραπται L|| ἐν τῶ τῶν ἐπι- 
τρόπων γενόμενοι λόγω (ἱ. 6. Cod.5,285gq.) M (utriusque 
libri lectio certa)] in libro institutorum e | 15 κατεργασ- 
μένα L || 18 μετ αὐτό] nov. XVIII c.5. XIX. LX XIV | 
19 ἢ L'|21 διωρϑῶσαι M | 22 ἐστεν om. L | 29 οὕτω 
Ms] διὰ τοῦτο L | 30 μηδὲν] nullus (i.e. μηδένα) c; 
leg. μηδένα μηδὲν Ὁ | ἀγνοεῖσϑαι coni. Zachariae | 32 δὲ] 
τὲ L || 33 τέ M (c)] δέ L vulg. | 36 παραληφϑήσεταε L | 
τένας -L (cf. ad ς) | 31 παρὰ τῶν νόμων om.s 





1 proferunt R! transierunt V | ad huiusmodi A || 
legis — nes (sic) V! | quoniam] 1 qui s. v. 7? | 3 cau- 
sas K!| 5 ex priore] et ex priore RT'|| 7 interdicto A! | 





respicienda Beck] despicienda (despitiendum 7') Hbri || 
9 vero] est uero A|| est om. R!|| 10 alia A?|| codicem 
R^ | 11 imperatorum om. R! | 12 quaedam om. V' | 
13 uero in libris V3 in libris (libros V?) uero V!, vero 
om. E | institutorum] instituto««« V' institutionum V? 
vulg.; leg. constituti tutorum? || autem nos RV? | 15 
fecimus om. K || constitutie«*« V! constitutionibus A' 
TV? | 16 constitutionum] totum colligere add. E^ || 
17 ne] e£ ne V|| 18 eredimus RT constitutionum £ || 
quae pro] in ΤΊ} 19 sufftiant R7'!| 20 colligere ΗΖ | 
22 namque est 7'vulg.] est namque AV | omnium A* | 
quidem alii 7^ | 23 liberi] liberi quidem A^ | 24 fuerit 
ἘΠῚ 25 adtendunt R!| 26 hoe om. R' | ipsi 7| 27 ei 
T | 28 hoc] in hoe V | 32 quibuseumque T || 33 et 
quae vulg. atque RVT | 35 vero addidi (autem add. 
Beck) || hos T? || 36 *quod quidam] qim i. e. quoniam E VT 
qn quidem (i.e. quando quidem?) s. v. V, qui vulg. (cf. 
ad g)| 31 fuerit RV 


Nov. LXXXIX 1. 2 


430 


QUIBUS MODIS NATURALES 





ἡνίκα và περὶ τῆς vexvoyovíac ἐνομοϑέτει τῶν γρα- 
πτῶν οὔπω κειμένων νόμων, ἅπαντας ὁμοίως μὲν 
ἐλευϑέρους ὁμοίως δὲ εὐγενεῖς προήγαγε. τοῖς γὰρ δὴ 
πρώτοις γονεῦσιν οὗ πρῶτοι παῖδες ὁμοίως μὲν ἐλεύ- 
ϑέροε ὁμοίως δὲ γνήσιοε παρὰ τῆς δημιουργίας ἐγέ- 
ψοντο. πόλεμοι δὲ καὶ μάχαι καὶ ἡδοναὲ καὶ ἐπι- 
ϑυμίαι τὸ πρᾶγμα κατήγαγον εἰς ἀλλοιότερον σχῆμα. 
δουλείαν μὲν γὰρ ἐξεῦρε πόλεμος, νοϑείαν δὲ σω- 
φροσύνης ἔκπτωσιβ, ὃ νόμος ce αὖϑις τὰ τοιαῦτα 


quidem ab initio, dum de filiorum procreatione san- 
ciret scriptis nondum positis legibus, omnes similiter 
quidem liberos similiter autem produxit ingenuos. 
Primis namque parentibus primi filii similiter qui- 
5 dem liberi similiter autem legitimi a creatura fiebant. 
Bella vero et lites atque libidines et concupiscentiae 
causam deposuerunt ad aliud schema. Servitutem 
namque invenit bellum, naturales autem castitatis 
casus; lex autem rursus huiusmodi delicta curans 


τῶν ἁμαρτημάτων ἐώμενος ἐλευϑερίαν «e τοῖς δου- 10libertatem servis molita est et multum de his tracta- 


λεύουσιν ἐμηχανήσατο καὶ πολλά γε περὶ τούτων 
ἐπραγματεύσατο τρόπους εἰξηγούμενος μυρίους" αἱ δὲ 
βασιλικαὶ διατάξεις ἀνέῳξαν τοῖς οὐκ ὀρϑῶς γενο- 
μένοις τὰς ἐπὲ τὸ γνήσιον ὁδούς. ὅπερ οὐ παρέργως 


vit modos introducens dena milia; imperatoriae vero 
constitutiones aperuerunt his quae non recte facta 
sunt ad ius legitimum vias. od non transitorie 
neque nos sancimus, neque subiectos hanc legem 


οὐδὲ ἡμεῖς νομοϑετοῦμεν, οὐδὲ τοὺς ὑπηκόους τοῦδε 15 neglegenter audire praecipimus. 


τοῦ νόμου παρημελημένως κατακούειν βουλόμεϑα. 

1, Γνήσιοε μὲν οὖν προΐασι διάδοχοι ἀνθρώποις ἐξ 
ὧν συναλλάττουσε γάμων ἢ μετὰ προικῴων συμβο- 
λαίων ἢ καὶ τούτων χωρίβ, οὕτω πρὸς τὰς ϑηλείας 


1 Legitimi siquidem successores procedunt homini- 
bus ex nuptiis quas contrahunt aut cum dotalibus 
instrumentis aut etiam absque his, sic ad feminas 


τῶν ἀρρένων συνιόντων, ὥςτε ἐξ ἀρχῆς ἔχειν πρὸς 20 masculis convenientibus, ut ab initio habeant ad eas 


αὐτὰς γάμων γνησίων διάϑεσιν. καὶ τοῦτο γὰρ συ- 
κοφαντούμενον ἡμεῖς ὁρῶντες τόμῳ διεκρίναμεν, τί 
μὲν ἐπὶ τῶν ὑπὸ τῆς τύχης εἰς ἀξίας ἠρμένων, τί δὲ 
ἐπὶ τῆς μέσης δὲ ταύτης τῶν ἀνθρώπων καταστά- 


nuptiarum legitimarum affectum. Et hoc enim in 
calumnia positum nos respicientes lege discrevimus, 
quid in his quidem qui fortunae dignitate provecti 
sunt, quid autem in mediocri hoc hominum statu 


σεως πράττεσϑαι δεῖ πρὸς ἀπόδειξιν γάμων γνησίων, 25 agendum sit ad demonstrationem legitimarum n 


τέ δὲ τῷ λοιπῷ συγκεχώρηται πλήϑει. ὥςτε τῶν 
(ἐκ τῶν) γάμων τούτων προϊόντων αὐτόϑεν εἰσὶν αἱ 
διαδοχαὶ πρόδηλοι, xai εἴ γε ἐν τοῖς γνησίοις ἀριϑμη- 
ϑεῖεν, εὐθὺς ὁ νόμος ὑφηγεῖται τοὺς τῶν διαδοχῶν 


uptia- 
rum, quid vero deinceps permissum est plebi. Qua- 
propter nuptiis procedentibus ex hoc ipso sunt suc- 
cessiones certae, et si inter legitimos connumerentur, 
mox lex introducit successionum modos, plurimum 


τρόπους πολλὰ περὶ τούτων πραγματευσάμενος. τὸ 30 de his tractans. Legitimum siquidem ius sic se ha- 


μὲν οὖν γνήσιον οὕτω πῶωβ ἔχει, τὸ δὲ μὴ τοιοῦτον, 
ἀλλ᾽ ἐλεύϑερον μὲν οὐκ ἐκ νομίμων δὲ προελϑὸν 
γάμων, ἢ καὶ ἐν δουλείᾳ τεχϑέν, εἰ ἐλευϑερίας μὲν 
ἀξιωϑείη μείνειε δὲ νόϑον, τοῦτο τρόποι ποικίλοι 


bet; quod vero non est huiusmodi, sed liberum qui- 
dem non tamen ex nuptiis procedens legitimis, aut 
etiam in servitute natum, si libertatem quidem me- 
ruerit, manserit autem naturale, hoc modi varii ad 


πρὸς γνησιότητα φέρουσιν, ove διαριϑιμιησάμενοι οὕτω 35ius legitimum ferunt, quos enumerantes sic etiam 


καὶ τὰ λοιπὰ νομοϑετήσομεν. 


reliqua sancimus. 


CAPUT II. 


- " εὐ ΄ 3 - , - 
Πρῶτος μὲν ovv τρόπος αὐτοῖς γνησιότητος ὑπῆρχεν 
« E * , ΟΝ , 2 e H - 
ὁ καὶ τὰς πόλεις εὐθὺς ὠφελῶν, ὃν Θεοδόσιος ὁ τῆς 


Primus itaque modus eis legitimi iuris existens 
civitatibus mox utilis, quem "Theodosius piae et no- 


εὐσεβοῦς ve xai véas εἰβηγήσατο μνήμης. νενομοϑέ- vae introduxit memoriae. Sancitum namque est ab 
τηται yàp ὑπ᾽ αὐτοῦ τὸ δύνασϑαι τοὺς vódovs παῖ- 40 60, ut possit naturales filios aut omnes aut aliquos 





natura quidem ab initio, cum quae ad procreationem liberorum spectant sanciret, scriptis legibus nondum 
latis, omnes aeque et liberos et ingenuos. producit. Primis enim parentibus primi filii pariter et liberi 
et legitimi a rerum creatore obtigerunt. Bella vero et pugnae et libidines et cupiditates in statum longe 
alium rem deducerunt. Servitutem. enim bellum, naturalium condicionem castitas amissa protulit; ac 
rursus lez eiusmodi peccatis medelam afferens libertatem servis molita est, multunque in his laboravit 
' sescentis modis introductis; imperatoriae vero constitutiones iis qui non iuste nati sunt vias ad ius legi- 
timorum aperuerunt. Quod neque nos obiter sancimus, neque subiectos nostros huic legi neglegenter ob- 
1 temperare volumus. Atque legitimi quidem successores hominibus ez nuptiis procreantur quas con- 
trahunt vel cum instrumentis dotalibus vel etiam sine iis, siquidem masculi foniuts ita iunguntur, ut ab 
initio animum legitimas nuptias cum iis contrahendi habeant. Nam hoc quoque cum calumniis ositum 
videremus lege distinzcimus, quid in iis quidem qui fortuna ad dignitates evecti sunt, quid autem ín medio 
hoc hominum statu ad legitimas nuptias probandas agendum sit, quid denique reliquae multitudini con- 
cessum sit. ltaque qui ex his nuptiis procreantur eorum ilico successiones manifesiae sunt, ac siquidem 
inter legitimos numerentur, statim lez successionum modos ostendit, quae multum in his laboravit. Legi- 
timi igitur ita fere se habent, qui vero tales non sunt, sed liberi quidem nec tamen ea legitimis nuptiis 
procreati, vel etiam in servitute nali, si libertate dignati naturales maneant, hos varii modi ad ius legiti- 


morum adducunt, quibus enumeratis etiam reliqua sanciemus. , 
IL Atque primus modus illis legitimorum iuris praesto erat qui idem civitatibus statim utilis ea- 


litit, quem Theodosius piae recentiorisque memoriae introduxit. 


Sancitum enim est ab eo, ut filii naturales 





1 ἐνομοϑέτει τῶν Mz] ἐνομοϑετεῖτο L | 3 δὲ om. 
L| 9 ve] autem c || 10 οἰόμενος L' | 13 ἠνέωξαν L || 
γενομένοιβ cum Scrimgero vulg. | 11 οὖν om. L || 19 οὕτω 
ταῖς ἀληϑείαις πρὸς τὰς ϑηλείας L | 21 γὰρ om. L || 
22 νόμῳ] nov. LX XIV c. 4 | 23 ἐπὶ M] ὑπὸ L || ὑπὸ 
τῆς (τῆς om. L) τύχης sis ἀξίας ML) fortunae digni- 
tate ς || 24 ἐπὶ Hombergk ex s] ὑπὸ ML || 25 δεῖ om. 
L | 26 τῶν ἐκ τῶν γάμων τούτων (vel ἐκ γάμων τοι- 
οὐτων) Zachariae] τῶν γάμων τούτων ML, τούτων 
om. ς | 29 τῶν om. L διαδόχων ML, eorr. Haloan- 
der ez ς || 32 προελϑὼν L^ | 33 εἰ Ls] om. M | 34 *ust- 
vo. ML || 37 γνησιότητοβ Τῆς (cf. 432, 26) γνήσιος M 
γνησίως L* || ὑπῆρχεν ὁ καὶ Zachariae] ὑπῆρχε xai L 
ὑπήρχϑη καὶ M existens ς || 38 860000106] Cod. 5,21, 3 || 
39 νέας] λήξεως add. L^ 


1 de om. V! | sanecire &* | 2 scriptum 7' | 3 pro- 
duxerit P | 4 filiis V^ | 8 naturalis V7T'! || 11 modus 


V!| imperatorive A! || 12 apperuerunt Z7'!| facte V || 
14 legem] legenter 7" || 19 aut] at 7* || his om. 7* || 20 ut 
aut 7'^|| 21 effectum A'7' | in om. R! | 22 1 Rt 


*deereuimus libri | 23 quid] qui V! || eis 7" | 24 me- 
dioeris Z'|| hoe om. V || hominis statui agendum fit 7' Ι 
26 quod 7'| plebi] geri V| 27 nuptiis] nuptias V; leg. 
nuptiis his? || 30 contractans AR HL est] est ius T" || 
32 tantum A VT" | legitimus E! T'^ | 34 hoc om. R! 
modo uariari R?T'| 36 sanciemus vulg. | 37 eius A est 
vulg. | 39 sanctum V' || 40 alios V 





D wm 











451 


Nov. LX XXIX 2 





δας ἢ πάντας y τινας ἐπιδιδόναι τοῖς βουλευτηρίοις 
ἢ τὰς ϑυγατέρας ἁρμόζειν βουλευταῖς. καὶ ἐπείπερ Ó 
τρόπος οὗτος οὐχ ἁπλὴν εἶχε τὴν vouoOscíav, à 
ποικίλως τά τε περὶ τῶν ἐπιδόσεων εἴρηται τά τε 
περὶ τῶν διαδοχῶν, πῶς τε αὐτοὶ καὶ τίνων κληρονο- 
μοῦσι καὶ παρὰ τίνων avis κληρονομοῦνται, δίκαιον 
φήϑημεν τοῦτο δὴ πρῶτον τὸ τῆς νομοϑεσίας διαϑὲν- 
τες κεφάλαιον οὕτως ἐπὶ τοὺς λοιποὺς τρόπους τοὺς 
εἰς γνησιότητα φέροντας ἐλθεῖν" τὰ ydg ἐκεῖϑεν εὕς- 
1 κολα παντοίως ἐστίν. 
παίδων πατήρ, εἴτε βουλευτὴς ὧν εἴτε ἐλεύϑερος βου- 
λῆς, ἄδειαν ἕξει τούτους 5 τινας ἐξ αὐτῶν (εἴτε 
σίων παίδων εἴη πατὴρ εἴτε xai μὴ μόνων δὲ »á dev) 


ἐπιδιδόναι τῷ βουλευτηρίῳ, κἂν εἰ τυχὸν illustrias 





offerre curiis aut filias curialibus copulare. Et quon- 
iam modus iste non simplicem habuit legislationem, 
sed varie et de oblationibus dictum est et de suc- 
cessionibus, quomodo ipsi et quorum heredes exi- 

5stant et qui rursus ad eorum hereditatem accedant, 
iustum credidimus hoc primum legislationis dispo- 
nentes capitulum ita ad reliquos modos qui ad legi- 
timorum ius ferunt accedere; quae enim inde sunt 
facile omnino est dicere. 


Εἴ τις τοίνυν εἴη νόϑων101 Si quis igitur fuerit naturalium filiorum pater, 


sive curialis existens seu liber a curia, licentiam 
habebit hos aut quosdam ex eis, sive legitimorum- 
sit filiorum pater sive etiam non sed solummodo. 
naturalium, offerre curiae, licet forte illustris digni- 


ἀξίας εἶεν οἱ παῖδες ἐπειλημμένοι, πλὴν εἰ μὴ τηλε- i5 tatis sint filii suscepti, nisi tamen talis quae homi- 


καύτης ἥπερ ἀνθρώπους, κἂν si βουλευταὶ καϑει- 
στήκεσαν, ταύτης ἐλευϑέρους ἐποίει τῆς τύχης. ὁ δὲ 
τῆς ἐπιδόσεως τρόπος εἴτε γένοιτο παρὰ τοῦ πατρὸς 
ἔτι περιόντος, ἡνίκα τις ἐν κοινῷ τὸν υἱὸν ἐπιδοίη 


nes, licet curiales sint, ab hac fortuna liberos facit. 
Oblationis autem modus, sive fiat a patre adhuc 
superstite, cum quispiam in commune filium offert 
(hoc namque gestum est in Philocalo naturali filio 


(τοῦτο γὰρ ἐπὶ Φιλοκάλῳ πέπρακταε νόϑῳ mai20curiali a patre in Bostrena civitate) et hoc ipsum 


Bovisvir παρὰ τοῦ πατρὸς ἐν τῇ Βοστρηνῶν γενο- 
μένῳ καὶ τοῦτο αὐτὸ ἀνειπόντος κατὰ τὴν ἐκεῖσε 
ϑέαν καὶ οὕτως αὐτὸν ἐπιδεδωκότος, καϑάπερ ἡ 
“Μέοντος τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως γεγραμμένη φησὲ 
διάταξις), εἴτε οὖν κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον γένοιτό 
τις ὑπὸ τοῦ πατρὸς ἀναρρηϑεὶς βουλευτής, εἴτε av- 
τὸν ὁ πατὴρ ἐπὶ πράξεως ὑπομνημάτων ἐπιδοίη, εἴτε 
τελευτῶν ἐν διαϑήχη γράψειε δεῖν γίνεσϑαε βουλευ- 
τήν, εἶτα ἐκεῖνος ἕληται τὴν γραφήν, γνήσιος εὐθὺς 
γίνεταε τῆς νοϑείας καϑάπαξ ἀπη 
καὶ —— τοῦ πατρὸς ἑαυτὸν ὃ παῖς v οἱ 
παῖδες ἐπιδοῖεν, οὐκ ovens μέντοι γνησίας γονῆς, καὶ 


dicit secundum inspectionem ibi factam et ita eum 
ofiert, sicut a Leone piae memoriae scripta dicit 
constitutio, sive ergo secundum hunc modum fiat 
aliquis a patre pronuntiatus curialis, sive eum pater 


25sub gestis monumentorum offerat, sive moriens in 


testamento conscribat oportere fieri curialem, deinde 
ille amplectatur scripturam, legitimus mox fiet na- 
turalium iure omnino liberatus. Sive etiam [a] mor- 
tuo patre semet ipsum filius aut filii offerant, non 


γμένος. εἰ δὲ 30 existente quidem legitima sobole, etiam sic erunt 


legitimi et curiales. Proinde pater quidem etiam 
existentibus legitimis offeret curiae non legitimos 


οὕτως ἔσονται γνήσιοί τε xai βουλευταί. dere πατὴρ filios; qui vero per semet ipsum ad hoc procedit, 
ni» καὶ ὑπόντων γνησίων ἐπιδώσει τῇ βουλῇ τοὺς tunc solummodo audietur, cum nullus legitimorum 
οὐχὶ γνησίους παῖδας, ὁ δὲ αὐτομάτως εἰς τοῦτο ἰὼν 35 filiorum existit. Hoc itaque de oblationibus sit, quod 
τηνικαῦτα μόνον ἀκουσθήσεται, ἡνίκα ἂν οὐδεὶς vOv indifferenter sancitum est a nobis in hac praesenti 
ων παίδων ὑπείη. οὕτω uiv οὖν τὰ τῶν ἐπι- lege reconditum. Non autem simpliciter neque for- 
ὅσεων ἔστω, τὸ διαφόρως νομοϑετηϑὲν ἡμῶν εἰς 
τὸν παρόντα νόμον ἀποϑεμένων. οὐχ ἁπλῶς δὲ οὐδὲ 





vel omnes vel aliqui curiis offerri aut filiae. curialibus coniungi possint. Et quoniam hic modus non 
simpliciter lege constitutus, sed varie tam quae ad oblationes quam quae ad successiones pertinent dicta 
sunt, et quomodo illi et quorum heredes eaistant, et qui rursus ipsorum heredes sint, par esse existima- 
vimus hoc quidem legislationis capite primum disposito ad reliquos modos qui ad ius legitimorum ducunt 
1 venire: quae enim inde sequuntur prorsus expedita sunt. δὲ quis igitur naturalium liberorum pater 
sit, sive curialis sit sive liber a curia, licentiam habebit eos vel aliquos eorum (sive legitimorum liberorum 
pater sit sive non sit sed naturalium solum) ewriae offerendi, etiamsi forte liberi illustrem dignitatem 
adepti sint, dum ne talem quae homines, quamvis curiales essent, ea condicione liberos esset factura. Ob- 
lationis autem modus sive a patre adhuc superstite fiat, cum quis in publico filium offerat (id enim in 
Philocalo filio naturali actum est curiali a patre in Bostrena civitate reddito, qui qui et hoc ipsum 
in theatro eius loci pronuntiaverit et ita eum obtulerit, quemadmodum Leonis piae memoriae scripta. con- 
slitutio dicit), sive quis igitur hunc in modum fiat a patre pronuntiatus curialis, sive eum pater actis 





interpositis offerat, sive moriturus in testamento scripserit 


ortere eum curialem fieri ac deinde ille 


scripturam — statim legitimus fit condicione naturalium plane liberatus. Quodsi etiam defuncto 


tre filius 
ΒΝ: ut pater 


fili se ipsi offerant, legitima tamen 


ἢ prole non relicta, sic quoque et legitimi et curiales 
vel si praesto sint legitimi curiae oblaturus sit liberos non legitimos, qui vero sua 


sponte ad hoc fertur, tum tantum audiendus sit, quando nullus ex legitimis liberis praesto sit. * 
ita oblationes se habeant, cum quod dispersim sancitum erat, nos in praesenti lege reposuerimus. Nec 





9 εὔκολα παντοίως ἐστί» facile omnino est dieere c ἢ 
13 εἴη παίδων L | 14 illstrías L ἐλλουστρίας M | 
16 καϑεστᾶσιν L| 11 ἐποίει] faeit c; malim ἐποίεε ἄν 
(ef- Iul. c. 309 per quas — ἃ condicione relaxati fuis- 
sent) | 21 Βοστρηνῶν (cf.c)) βοστρένων M fortrivov 
(rio L| γενομένῳ om. ς | 22 ἀνειπόντος et 23. ἐπιδε- 

wxoros Hombergk| awewmówti (ἂν εἰπόντε L) et ἐπι- 

δεδωκότι ML, dicit et offert | 25 διάταξις) Cod. 5,27, 4}} 
26 sg. ire — ἐπεδοίη om. L || 30 εἰ δὲ] sive (i.e. εἴτε ἢ ς ἢ 
31 οἱ om. L | 34 xai Ms] om. L || 31 οὕτω] hoe c ἢ 
38 διαφόρως] indifferenter c || eic] ὡς M 





1 oferre R | 2 habuerit V | 3 obligationibus R! ἢ 
est om. R! || et de suecessionibus om. V! || 4 ipsi RV'] 
et ipsi V^ T'| et quorum (heredes in spat. vac. add. V?) 
et quorum heredes V!, corr. V?| 5 et om. R! || *ad εο- 


rum hereditatem] ad ius eorum hereditatum RV ad ius 


eorum hereditarium 7'vulg. | accedunt AT | 6 iustam 
V! | eredimus A ἢ legislationibus V | 8 fuerunt Γ᾿ ἢ 
quem A | inde] postea s. v. V? || 10 rubr. Si quis filios 
naturales eurie dederit (dedit T?) R T? in marg. || na- 
turalium fuerit Τ' | 12 sive om. AR! | 14 dignitas A! || 
15 tantum A!'| talis] dignitas add. 7, sit dignitas add. 
R? | 18 im eommune V | *offerret libri offerat Beck 
(cf. ad 22) | 19 haee Τ' | filocalo V philocanolo R 
20 bustrena RVT | 21 factam ibi 7| 22 offerret ^T 
a] et a T'|seriptura R'| 23 sive] si uero 7| 24 eum] 
cum R! V! | 25 iestis V || offerret Καὶ | 27 fiat E* faciat Pi 
28 liberatur R! | Sive] leg. Si vero? | a om. vulg. 
29 aut] aes» V! | offeratur R!| 30 quidam V | etiam] 
et R?, om. V | 32 offeret A?] offerret Αἰ offerat V of- 
ferre T' offert vulg. | non om. T! | 33 per] se per A* l 
34 auditur V | 35 obligationibus AR! legationibus T'! | 





31 fortuite V] fortune RT 


Nov. LXXXIX 2. 9 


432 


QUIBUS MODIS. NATURALES 





ὡς ἔτυχε τὸ τῆς ἐπιδόσεως ἔσται" δεῖ yàp καὶ τοὺς 
τρόπους ποιῆσαι φανεροὺς καϑ' οὕς ἐπιδοϑήσονται. 
9 Ei μὲν οὖν τις ἔκ τενος ὁρμῷτο πόλεως, εἴτε βου- 
λευτὴς εἴτε ἐλεύϑερος τῆς τοιαύτης εἴη τύχης, ἔξεστι 
τὸν ἑαυτοῦ νόϑον ἐπιδοῦναι τῷ βουλευτηρίῳ τῆς πό- 
λεως ἐκείνης ὅϑεν ὥρμητο. εἰ δὲ οὐ πολίτης οὐδὲ 
αὐτὸς καϑεστήκοι, ἐκ χωρίου δέ τινος ἢ κώμης ὥρ- 
μηται, ἐκείνῃ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐπιδιδόσϑω τῇ πό- 
εε ἢ ἑαυτὸν ἐπιδιδότω, ὑφ᾽ ἣν τὸ χωρίον ἢ τὰ τῆς 
κώμη τελοίη. πρόδηλον δέ, os εἰ μὲν ὁ πατὴρ «v- 
τὸν ἢ πάππος ἐπιδοίη ἢ καί τις τῶν ἀνωτέρω προ- 
γόνων, καὶ γνησίους ἔχων παῖδας τοῦτο σράττειν 
ἰσχύει" εἰ δὲ αὐτός τις ἑαυτὸν ἐπιδοίη, τοῦτο ἐφίε- 
μεν, ἡνίκα μὴ ἕτεροι γνήσιοι. καϑεστᾶσιν ἀδελφοί. 


tuite oblatio est; oportet enim et modos facere mani- 
festos secundum quos offerantur. 
2 Si quis igitur ex qualibet oriatur civitate, sive 
curialis sive etiam liber huiusmodi sit fortuna, lice- 
5 bit ei suum naturalem offerre curiae illius unde ori- 
tur civitatis. Si vero non civis nec ipse consistat, 
sed ex villa quadam aut vico sit oriundus, illi ἃ 
patre offeratur civitati aut semet ipsum offerat, sub 
qua civitate villa aut vicus tributa persolvet. Palam 


10 vero est quia, si quidem pater eum aut avus offerat 


aut aliquis ascendentium parentum, et liberos habens 
filios hoc agere poterit; si vero ipse quispiam semet 
ipsum offerat, hoc permittimus, cum non alii legi- 
timi sunt fratres. 


8 Εἰ μέντοι τιβ τῶν ἐπιδοῦναι δυναμένων τοὺς éav- 158. Si tamen aliquis offerre volentium suos naturales 


τοῦ νόϑους τοῖς βουλευτηρίοις ἢ ἐκ τῆθδε τῆς μεγάλης 
ὥρμητο πόλεως ἢ ἐκ τῆς ἔτι πρεσβυτέρας Ῥώμης, 
τούτῳ δίδομεν ἄδειαν εἰς ἣν ἂν βούληται μητρόπολιν 
τὴν ἐπίδοσιν ποιήσασϑαι. καὶ τοῦτον εἶναι τὸν κα- 


curiis aut ex maxima oriatur civitate aut ex seniore 
Roma, huic damus licentiam in quam voluerit metro- 
polim oblationem celebrare. Et hanc esse regulam 
etiam in filiabus, ut iungat eas curialibus aut ex 


vova καὶ ἐπὶ ϑυγατέρων, ccce ἁρμόζειν αὐτὰς βου- 20 civitate ipsa, ex qua orti sunt aut sub qua villa aut 


- » - , ΕΣ - € A € 7 
λευταῖς 7 ἐκ τῆς πόλεως αὐτῆς, ἐξ ἧς —5—— ἢ ὑφ 
ἣν τὸ χωρίον ἢ ἢ κώμη τελοίη, ἢ εἴ τις ἐ εὐϑέρος ἄμα 

36 * » ) » ei - d 
xai Ῥωμαῖος ἢ Βυζάντιος sim, τινὲ τῶν βουλευτηρίων 

΄ , , , * 
ἑτέρας οἱαοδήποτε, μητροπόλεως μέντοι. Καὶ οὕτως 


vicus tributa persolvat, aut si quis liber simul et 
Romanus aut Byzantius fuerit, cuicumque curialium 
alterius cuiuspiam, metropolis tamen. Sic itaque 
nobis curialium diligentia est et iste modus placet 


ἡμῖν τῶν βουλευτηρίων μέλει καὶ οὗτος ὁ -gómoc25iuris legitimi, quia damus curiali naturalium exi- 


ἀρέσκει τῆς γνησιότητος, ὅτε δίδομεν τῷ βουλευτῇ vó- 
ϑὼν ὄντε μόνων παίδων πατρί, κἂν ἐκ δούλης αὐ- 
τοὺς σχοίη, καὶ ἐλευϑεροῦν καὶ ἐπιδιδόναι τῇ βουλῇ 
κατὰ τὸ ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένον" καὶ ἔτι μειζόνως 


stenti solummodo filiorum patri, licet ex ancilla eos 
habeat, et liberos facere et offerre curiae secundum 
quod praedictum est. Et adhuc amplius de causa 
sancimus, ut vel si non pater offerat, liber autem 


τὸ πρᾶγμα νομοϑετοῦμεν, cvs x&v εἰ μὴ ὃ n«rrjo30semel filius fiat, possit et semet ipsum offerre cu- 


ἐπιδοίη, ἐλεύϑερος δὲ ἅπαξ ὁ παῖς γένηται, δύνασϑαι 

, εἰ ΄ * 2 
καὶ ἑαυτὸν ἐπιδιδόναι τῷ βουλευτηρίῳ, δηλαδὴ κἀν- 
ταῦϑα γνησίας οὐχ ὑπούσης γονῆς. 


riae, etiam hic legitima non existente prole. 


CAPUT III. 


Καὶ ἐπειδήπερ ποικίλως καὶ và ἐπὶ τῆς τῶν τοι- 


Et quoniam varie etiam de huiusmodi personarum 


οὕτων προβώπων διαδοχῆς νενομοϑέτηται, ovx 7035 successione sancitum est, non videtur absurdum no- 


τρόπου δοκοῦν ἐστιν ἡμῖν καὶ τὰ περὶ τῆς διαδοχῆς, 
^ , » , 
καϑὰ προειπόντες ἔρϑημεν, διορίσασϑαι. Εἰ τοίνυν 
, E - A - 
τιβ νόϑος xarà τοῦτο τὸ σχῆμα (τὸ ἐκ τῆς ἐπιδό- 


bis et de successione, sicut praediximus, terminare. 
Si quis igitur naturalis secundum hoc schema (id 
est oblationis) fiat curialis, erit patri et ab intestato 


σεως φαμέν) γένοιτο βουλευτής, ἔσται τῷ πατρὶ καὶ 





vero simpliciter neque fortuito oblatio fiet: nam et modos quibus offerendi sint manifestos facere oportet. 
2 Si quis igitur ex civitate aliqua oriundus sit, sive curialis sive liber sit ab eiusmodi condicione, licet ei 
filium suum naturalem curiae urbis illius unde ortus erat offerre. Si vero ne ipse quidem civis sit, sed 
ex agro aliquo vel vico oriundus, illi civitati a patre offeratur vel se ipse offerat, sub qua ager vel vicus 
. censeatur. Manifestum autem est, si eun pater vel avus vel quis etiam ea: ulterioribus proavis offerat, 
etiamsi legitimos liberos habeat eum hoc facere posse; si quis vero se ipse offerat, id permittimus, nisi 
38 alii legitimi fratres adsunt. Si quis tamen eorum qui filios suos naturales curiis offerre possunt 
vel ex hac magna civitate vel ea vetere Roma oriundus sit, huic licentiam damus cuicumque velit metro- 
poli oblationem praestandi. Atque haec regula valeat etiam de filiabus, ut eas iungat curialibus vel 
ipsius civitatis ex qua ortus est vel sub qua ager aut vicus censetur, aut si quis liber simul et Romanus 
vel Byzantius sit, curialibus ex curia aliqua alterius cuiuscumque civitatis, metropoleos tamen. Atque 
adeo nobis curiae cordi sunt et hic modus iuris legitimorum placet, ut concedamus curiali, qui naturalium 
solum liberorum pater sit, etsi eos ex serva susceperit, et liberos eos facere et curiae offerre secundum ea 
quae antea a * dicta sunt; atque etiam amplius ea de re sancimus, ut etsi pater non offerat, 
vero semel liber sit factus, is se ipse curiae offerre possit, nimirum in hoc quoque casu dum ne legitima 
proles — sit. : r ^ [ 

Π; £t quoniam varie etiam de huiusmodi personarum successione sancitum est, non alienum visum 
est nobis etiam quae ad successionem pertinent, sicuti prius diximus, definire. Si quis igitur filius natu- 
ralis secundum hanc formam (dicimus per oblationem) curialis fiat, is patri et ab intestato et ez testa- 








4 εἴτε ἐλεύϑερος] sive etiam liber e || Z£eori] lice- 
bit ei c; τῷ πατρὶ et ante ἐπιδοῦναι vv. ἢ τῷ νόϑῳ 
ἑαυτὸν desiderat Zachariae | 6 ὥρμητο --- Ἴ ἢ κώμης Ls] 
om. M || οὐδὲ ὁ πατὴρ ante οὐδὲ αὐτὸς inseri malit Za- 
chariae | 1 δέ τινος Lc] δέ τινος ἐλευϑέρου L^ vulg. | 
9 ἐπιδότω M|| 10 ὡς εἰ Mz] ἐπεὶ L| 11 καὶ om.c 
12 γνησίους] liberos e || 13 ἰσχύει] poterit ς | e£ δὲ Mz] 
εἰ δὲ xai L || 16 τοῦ βουλευτηρίου L^ || 70e (et 11 £ri) 
om. ς | 21 ὥρμηται] orti sunt ς | 7) om. L* || 22 ἡ om. 
L | 23 et 25 βουλευτηρίω» curialium (i. e. βουλευτῶν) € | 
25 ἡμῖν vOv] ἡμῖν xci οὕτως μέντοι L || otros Ls] 
οὕτως M | 26 νόϑω 1, 





1 oblatio est Heimbach] oblatione libri || 2 secundum 


quod offeruntur V | 3 qualibus 7'! || oriatur om. V. 
4 fortuna sit K | 5 eis 7' | 6 non] nec V vulg. | ciuis 
euius R! || nee om. V vulg. || 1 sed] si V! || villa] nulla V! 
ille V | 8 auferatur T'! | 9 persoluat a4, persolvit vulg. 
10 quia si] quasi V | 11 habens filios ser. V? in ras., ha- 
bens om. T' | 12 si vero] sive A'| ipse] filius s. v. add. 
V? | 13 hec T'| 15 tantum ! | 19 ut] aut R? || eos V 
20 ortae Beck perperam || 21 persoluat V] persoluet RT' 
22 bizantius A?T' bisantius A! V| cuique V* euiuscum- 
que A? || curialium om. V | 23 tantum £ || 24 diligentia 
est — 28 de causa san| scr. R? in ras. ἃ vv. || placeat V 
25 quia] quod A(?) 7? | curiali Beck] curialium libri 
27 liberas A(?) | 29 ut om. R || si non] sine AR! || 34 etiam 
om. R || de] in. R, om. V* || 35 sancitum] concessum V || 





36 determinare A| 3$ testato A! 








 EFFICIUNTUR SUI 


433 


Nov. LXXXIX 3. 4 





ἐξ ἀδιαϑέτου διάδοχος καὶ ἐκ βουλήσεως, οὐδὲν ἀπ- 
εοικὼς τῶν γνησίων, καὶ ἐκ δωρεᾶς λαμβάνειν δυνά- 
GJ τοῦ πατρός, οὕτω μέντοι ὥςτε μὴ πλέον ἔχειν 
τῶν ἐξ ἀρχῆς γνησίων ἑνὸς τοῦ τὸ πάντων ἐλά- 
χιστον ἔχοντος. ἅπαξ δὲ καταδεξαμένους ἐκείνους τὴν 
ἐπίδοσιν καὶ διὰ τοῦτο εἰς γνησίους ἀναβάντας οὐκ 
ἐφίεμεν δὐυβεϊπατεύειν» ἑαυτοὺς τῆς τῶν πατέρων κλη- 
govouíac, ἢ δοκεῖν δῆϑεν τὴν δωρεὰν τὴν εἰς αὐτοὺς 
γενομένην καὶ στερχϑεῖσαν ὑπ᾽ αὐτῶν ἄφιεναι καὶ 
τῆς τύχης ἀναχωρεῖν" μένοντες μὲν γὰρ βουλευταὶ τὸ 
καταλελειμμένον ἢ δεδωρημένον κατὰ τὸ ἔμπροσθεν 
1 ἡμῖν εἰρημένον Gi μέτρον. εἰ μέντοι γε ἐξ ἀρ- 
χῆς παραιτοῖντυ τὴν ἐπίδοσιν τὸ μένειν ἐλεύϑεροι 
κἂν ἐν νοϑείᾳ τοῦ γενέσϑαι πλουσιώτεροι καὶ βουλευ- 


successor et ex voluntate, nihil dissimilis legitimis, 
et ex donatione percipere poterit patris, ita tamen 
ut non amplius habeat uno horum qui ab initio legi- 
timi sunt et inter omnes minus habente. Cum semel 
5 autem illi susceperint oblationem et propterea ad 
ius legitimorum ascenderint, non sinimus eos absti- 
nere 86 patrum hereditate aut videri quasi donatio- 
nem in se factam et ratam habitam ab eis relin- 
quere et fortuna recedere: manentes itaque curiales 


10relictam aut donatam, sicuti dudum & nobis dictum 


est, habebunt mensuram. 

1 Si vero ab initio refutaverint oblationem, manere 
liberos praeponentes licet naturales quam fieri ditio- 
res et curiales, deinde videantur postea aut in totum 


ταὶ προχρίνοντες, εἶτα φανεῖεν ὕστερον ἢ εἰς ὁλόκλη- 1Ὁ aut ex parte possidere res donatas aut relictas sibi 


gov ἢ ἐκ μέρους νεμόμενοι τὰ δωρηϑέντα ἢ καταλει- 
φϑέντα αὐτοῖς —— ἢ καὶ ἐκποιήσαντες, ἐνέξον- 
ται πάντως τῇ βουλευτικῇ τύχῃ καὶ ἄκοντες, ἵνα μὴ 
γνοθϑεύοντες ἡμῖν φανεῖεν τὴν νομοθεσίαν, καὶ τὰ μὲν 
κέρ 
σειόμενοι δὲ τὴν τύχην δε ἣν τῶν κερδῶν ἠξιώϑησαν. 
καὶ ταῦτα ὁμοίως νομοϑετοῦμεν ἐπί τε ἀρρένων ἐπι- 
δεδυμένων τῇ βουλῇ ἐπί τε τῶν γαμουμένων βουλευ- 
ταῖς ϑυγατέρων" οὐδεμιᾶς οὔσης διαφορᾶς, εἴτε δι᾽ 


΄ 


aut etiam alienare, tenebuntur omnino curiali for- 
tuna etiam inviti, ut non adulterari nobis videantur 
legislationem et lucra quidem venentur quae oc- 
casione oblationis sunt, repellant autem fortunam 


ϑηρώμενοι và προφάσει τῆς ἐπιδόσεως, ἀπο- 20 propter quam lucra promeruerunt. Et haec simi- 


liter sancimus et in masculis oblatis curiae et in 
filiabus nubentibus curialibus: nulla existente diffe- 
rentia, sive per masculos quispiam curiae munia 
agat sive per generos curiam in filiabus augere vo- 


ἀρρένων τις βουλεύοι παίδων εἴτε διὰ τῶν ἐπὶ vais 25luerit et per illorum filios novos adicere prioribus 


ϑυγατράσι γαμβρῶν τὸ βουλευτήριον αὔξει» βούλοιτο 
καὶ τό γε ἐπ᾿ αὐτῷ διὰ τῶν ἐκείνων παίδων xav 
γνοὺς προςτιϑέναι τοῖς προτέροις βουλευτὰς τοὺς ἐκεί- 
vov υἱούς. 


curialibus filios eorum. 


CAPUT IV. 


Τὸν δὲ κατὰ τοιαύτην αἰτίαν εἰςποιούμενον τῇ 30 
, 


γνησιότητι παῖδα αὐτῷ μόνῳ τῷ φύσαντι νόμεμον 
- ) ^ i - b , , 
ἀποτελοῦμεν, οὐ μὴν καὶ τῇ τρίτῃ ταύτῃ συγγενείᾳ 
“τοῦ πατρὸς (φαμὲν δὲ τῶν τε ἐξ ὧν ἐκεῖνος γέγονε 
- , — 2 —- 
τῶν τε ἑκατέρωθεν τῶν vs ἐξ αὐτοῦ προελϑόντων) 


Filium vero per huiusmodi causam factum legiti- 
mum ipsi soli genitori legitimum facimus, non etiam 
extraneae cognationi patris (dicimus autem et ex 
quibus ille natus est et qui ex utroque sunt et qui 
ex eo processerunt) facimus eum velut ex quadam 


ποιοῦμεν αὐτὸν ὡς ἔκ τινος μηχανήματος συγγενῆ. 80 machinatione cognatum. Sancimus enim oblatum cu- 


ϑεσπίζομεν γὰρ deve τὸν ἐπιδεδομένον τῷ βουλευτη- 
φίῳ φυσικὸν υἱὸν μόνῳ τῷ πατρὶ γνήσιον γίνεσϑαι 
ἡιάδοχον, μηδεμίαν μέντοι μετουσίαν ἔχειν εἰς τοὺς 


, 


ἀνιόντας ἢ κατιόντας ἢ ἐκ πλαγίου συγγενεῖς adgna- 


riae naturalem fiiium solummodo patri legitimum fieri 
successorem, nullum tamen habere participium ad 
ascendentes aut descendentes aut ex latere agnatos 
vel cognatos patris, aut illos aliquid habere partici- 


tovs ἢ cognatovs τοῦ πατρός, ἢ τινα ἔχειν μετουσίαν 40 





mento heres sit, nullo pacto dissimilis legitimis, atque δὰ donatione patris capere possit, ita tamen ut 
non plus habeat quam eorum qui initio legitimi fuerunt unus qui omnium minimam partem habeat. 
Ubi autem illi semel oblationem acceperunt et propterea inter legitimos relati sunt, non permittimus iis ut 
abstineant se ab hereditate parentum aut videantur scilicet donationem in ipsos collatam et ab ipsis agnitam 
relinquere et a condicione illa recedere: manentes enim curiales quod relictum vel donatum est secundum 
1. eum quem prius diximus modum habebunt. δὲ vero ab initio oblationem recusent, malintque liberi 
manere quamvis naturales quam ditiores et curiales esse, postea autem appareat eos vel in totum vel pro 
parte possidere res ipsis donatas vel relictas vel etiam alienasse, omnino curiali fortunae quamvis inviti 
obnoai erunt, ne videantur legem nobis adulterare et lucra quidem oblationis causa proposita captare, 
fortunam autem propter quam lucris digni habiti sunt aspernari. Et haec similiter sancimus iam in 
masculis curiae oblatis quam in filiabus quae curialibus nubunt: ut nulla sit differentia, sive quis per 
masculos curiae munera subeat sive per generos filiabus coniunctos curiam augere et quantum in ipso est 
per filios illarum novos curiales prioribus illorum filios addere velit. 

Ἶ Filium autem ex tall causa ad ius legitimorum adductum ipsi genitori soli legitimum red- 
dimus, neque vero etiam triplici illi cognationi patris (dicimus et eorum ez: quibus ille natus est. et qui 
ex lateribus sunt et qui ex ipso sunt prognati) eum tamquam ez: machinatione quadam cognatum fa- 
cimus. Sancimus enim, ut naturalis filius curiae datus soli patri legitimus sit successor, neve vero quic- 
quam commune habeat cum ascendentibus vel descendentibus vel a latere iunctis adgnatis vel cognatis 








2 δυγάσϑω M (poterit £)] δυνάμενος L|| 4 ἑνὸς] ἐν 
οἷς L'| 1 abstinare?ew M] ἀναχωρεῖν L || αὐτοὺς L | 
13 ἐπίδοσιν Lg Ath.] δόσιν M || τὸ] τοῦ L! καὶ L? | 
14 xav Ms] καὶ L πλουσιώτεροι] καὶ πλουσιώτε- 
eo: L || 15 Sesto εἶτα φανῆναε L || 24 εἴτε! οὔτε 
14} 25 βουλεύει L^ | 26 τῶ βουλευτηρίω L' | 21 τό 
üt ἐπ᾿ αὐτῷ om. ς ἢ ἐκείνου L ἢ 28 βουλευτὰς] euria- 

bus (i.e. BovAevrais) € ἢ] 32 τρίτῃ ταύτῃ] extraneae e 
τριπλῇ ταύτῃ coni. Zachariae | 39 adgnatus M adgua- 
natus L| 40 cognatus L κογνάτους M || τενα] ἐκείνους 
τινὰ L?g 





1 legitimis dissimilis R | 2 ita] «a V!| tantum R 
3 eorum A?| 4 habenti RT| 6 eas V!| 7 se om. V 
Ii. 





10 reluetamus T'| 12 refutauerit AR! | ablationem A || 
13 liberi vulg. | ditiones 7"! diditiores &' donationes V | 
14 ««»antur AR!|in om. T!|| 15 possideres V? || relieta 
R'V | sibi om. R! | 16 omnino] aut omnino A! | for- 
tune V| 18 uenantur ΤΊ ueneretur R! uenerentur A?| 
19 sunt] fuerit V | 20 lueram V^ || meruerunt V^ pro- 
merentur 7'| Et] Set V | 21 et in masculis] et om. RT 

23 mascules V? | munie V! munera V?T'3| 24 agit αὶ 

agere R!| uolunt T'| 30 sg. per — etiam extra| ser. R 

in ras. unius versus || 32 cognatione RA | et ex] et om. 
R!| 33 extroque T'| sunt V vu/g.] sint RT | 35 enim 
om. V | 31 tantum A | partipium V || 38 ex om. V | latere 
V? in ras. | 39 illos] alios 7" | aliquid RV] aliquos T 
aliquod vulg. 
55 


Nov. LXXXIX 4—6 1 


94 


QUIBUS MODIS NATURALES 





εἰς τὴν ἐκείνων διαδοχήν, τὴν ἴσην καὶ αὐτῷ διδόν- 
τες σιρονομίαν, ὥρτε καϑάπερ αὐτὸς ἐκείνοις οὐ γίνε- 
ται διάδοχος, οὕτω μηδὲ ἐκείνους εἰς τὴν αὐτοῦ καλεῖ- 
σϑαι διαδοχήν, πλὴν εἰ μὴ γράψειεν ἢ αὐτὸς ἐκείνους 
ἢ παρ᾽ ἐκείνων γραφείη. μόνῳ γὰρ τῷ πατρὲ γένον- 
ται γνήσιοι καὶ συγγενεῖς εἶναι πιστεύονται. 


pium ad illorum successionem, aequum etiam ei dan- 
tes privilegium, ut sicut nec illis fit iste successor, 
nec illi ad eius vocentur successionem, misi forte 
scripserit aut ipse illos aut ab illis scribatur. Soli 
5enim patri fiunt legitimi et cognati esse creduntur. 


CAPUT Y. 


Νομοϑετητέον δὲ τίνες τοῖς οὕτω γενομένοις γνη- 
) - , * , - 
σίοις ἀποτελοῦνται διάδοχοι. εἰ μὲν yàg σχοίη παῖδας 
H - ^ » , ) ^ H PW , 
ὁ τοιοῦτος ἢ ἐγγόνους ἀπὸ γνησίων αὐτῷ γενομένους 


Ergo sanciendum est, qui factis ita legitimis effi- 
ciantur successores. Si quidem habuerit filios qui 
talis est aut nepotes de legitimis sibi procreatos 


γαμετῶν, xai εἰκότως καὶ βουλευτὰς καϑεστῶτας, πάν- 10 uxoribus, et merito etiam curiales constitutos, mo- 


τως αὐτὸν διαδεχέσϑωσαν" τί yàp νομιμώτερον. γνη- 
σίου παιδὸς πρὸς πατρῴαν διαδοχήν; εἰ δέ ys παῖ- 
δὰς ἔχοι μὴ βουλευτὰς ὁτεδήποτε γενομένους αὐτῷ, 
τηνικαῦτα τὸ νόμιμον μέτρον εἰς τὴν βουλήν τὸ καὶ 
τὸ δημόσιον ἀφικνείσϑω, τὸ 
εἰς ἐκείνους τοὺς παῖδας τοὺς μὴ βουλεύοντας ἡκέτω. 
εἰ δὲ καϑόλου μηδεμία τις αὐτῷ καϑεστήκοι γονή. 
τελευτήσειε δὲ ἀδιάϑετος, τὸ μὲν ἐνναούγκιον ἡ βουλὴ 
καὶ τὸ δημόσιον ἐχέτωσαν κατὰ τὸ πρώην δὴ τοῦτο 


dis omnibus ei succedant: quid enim legalius est 
proprio filio ad paternam successionem? Si vero 
filios habuerit non curiales quandoque sibi progeni- 
tos, tunc legitima mensura veniat ad fiscum et cu- 


ἐπὸν δὲ ὅσον ἂν εἴη 15riam, reliqua vero, quantumcumque fuerit, ad illos 


filios qui curiales non sunt accedat. Si vero etiam 
generaliter nulla ei sit proles, et moriatur intestatus, 
novem quidem uncias curia et fiscus habeat secun- 
dum quod dudum sancitum a nobis est, in reli- 


? € - , 2 ^ ^ 4, * * n H : 
mag ἡμῶν νενομοϑετημέγνον, εἰς δὲ τὸ λειπόμενον 20 quis autem tribus unciis qui ex lege vocantur omni- 


τριούγκιον οἱ ἐκ τοῦ νόμου καλούμενοι πάντες ἥξου- 
9 ΄ , 

σιν, ἢ εἴπερ διάϑοιτο ἐπὶ τοὺς γραπτοὺς ἐλεύσεται 

, e ^ ? , ^ 

xÁngovóuovs. ἅπαξ γὰρ αὐτὸν γενόμενον βουλευτὴν 

, ^ ΄ - 4 

ὃ νόμος λαβὼν καὶ ἐγγράψας τῷ βουλευτηρίῳ καὶ 


bus modis venient, aut si testatus fuerit ad scriptos 
descendent heredes. Semel autem factum curialem 
lex suscipiens et inscribens curiae et successiones 
et aliam omnem ordinatam dedit vitae successionem 


τὰς διαδοχὰς αὐτοῦ καὶ τὴν ἄλλην ἅπασαν τεταγμέ- 25 et quaestum. Si quis autem vel ex genere vel ex- 


vnv ἔδωκε τοῦ βίου διαδοχήν τε xai πορείαν. εἰ δέ 
Vi ἢ τῶν ἐκ τοῦ γένους ἢ καὶ ἔξωϑεν, ἢ καὶ γε- 
γραμμένος τυχὸν ἢ καὶ μὴ γεγραμμένος βουληϑ'είη 
προφρελϑεῖν τῇ βασιλείᾳ καὶ ἑαυτὸν ἐπιδοῦναι τῇ βουλῇ, 


traneus, scriptus forsan aut etiam non scriptus, vo- 
luerit adire imperium et semet ipsum offerre curiae, 
licentiam habeat hoc agendi, et distributam curiae 
partem accipiens fieri curialis et tam fortunae quam 


ἄδειαν ἐχέτω τοῦτο πράττειν, καὶ τὸ ἀφωρισμένον 30 functionum successor, si hoc imperium annuerit. 


τῷ βουλευτηρίῳ μέρος λαμβάνων γενέσϑαι βουλευτὴς 
- - , 

καὶ τῆς τὸ τύχηβ τῶν τε λειτουργημάτων διάδοχος, 
- ς » , 

εἰ τοῦτο ἡ βασιλεία ἐπινεύσειεν. 


CAPUT VI. 


Ei δὲ τις γνησίους. μὲν παῖδας οὐκ ἔχοι, νόϑοι δὲ 


Si quis autem legitimos quidem filios non habeat, 


αὐτῷ καὶ μύνοι καϑεστᾶσιν, ἐξέστω μετὰ τοῦ τῆς 30 naturales autem ei solummodo sint, liceat ei (cum) 


βουλῆς ἄχϑους αὐτῷ γράφειν τούτους κληρονόμους᾽ 
M , 2 » , , * * 
καὶ ἢ γραφή γε ἀντὶ πάσης ἐπιδόσεως ἔστω, καὶ μὴ 


curiae onere scribere eos heredes; et scriptura pro 
omni oblatione consistat et non egeat hoc antiqua- 


c. VI (— 435,38) fere repetitum est ex nov. XXXVII c.1. 2 (249, 8 — 250, 10) 





patris, neve in illorum successione ullam partem habeat, aequale privilegium et ipsi dantes, ut quemad- 
modum ipse illis non fit successor, ita ne illi quidem ad eius successionem vocentur, nisi aut ipse iilos 
. heredes scribat aut ab illis scribatur. Soli enim patri fiunt legitimi atque cognati esse creduntur. 
Sanciendum autem est, quinam iis qui hoc modo legitimi facti sunt. successores. efficiantur. 
Atque si quis eorum liberos vel nepotes habeat ex legitimis coniugibus ei natos, quique merito. etiam 
curiales sint, omnino ipsi succedant: quis enim rectius ez lege ad paternam successionem vocatur filio 
legitimo? | Sin autem filios habeat qui curiales non sint utcumque ei natos, tunc legitima portio ad cu- 
riam et fiscum perveniat, reliquum vero quantumcumque est ad liberos illos qui curiales non sunt veniat. 
Quodsi prorsus nulla ei proles sit, et intestatus decesserit, novem quidem uncias curia et fiscus habeant 
secundum id quod nuper a nobis sancitum est, ad reliquas vero tres uncias omnes venient qui a lege vo- 
cantur, vel siquidem testamentum fecerit, illae ad scriptos heredes transibunt. Lex enim cum eum semel 
curialem factum susceperit et curiae adscripserit, et successiones eius. et reliquum omnem vitae ordinem 
atque. cursum dedit constitutum. Si quis vero aut ex iis qui ex familia aut. qui extranei sunt, sive 
scriptus forte sive non scriptus heres imperatorem adire seque ipse curiae offerre voluerit, liceat ei hoc 
facere, el accepta parte curiae destinata fleri curiali et fortunae atque munerum successori, si id 


imperator adnuerit. 


Si quis autem legitimos liberos non habeat, sed naturales ei sint soli, liceat ei cum onere 
curiae hos heredes scribere, et scriptura quidem pro omni oblatione sit, neve ulla (id quod ea veteribus 





3 οὕτω μηδὲ M] οὔτω xai? [, οὔτε L? mec gc || 
5 γραφῆ L | 8 γὰρ om.c | 9 αὐτῶν L* || 11 αὐτῶν 
L || 145q. εἰς — δημόσιον ad fiscum et curiam c | 17 εἰ 
δὲ] si vero etiam ς || 18 ἐναούγκιον L (et sic infra) | 
20 νενομοϑετημένον)] nov. X X XVIII c. 1| 21 πάντες] 
omnibus ** (ἡ. e. 211 s || 23 αὐτὸν om. c di δια- 
δοχήν] leg. διαγωγήν ἢ 21 ἢ καὶ γεγραμμένος] ἢ καὶ 
pui Ι 31 yivad us βουλευτὴν L| 33 ἡ] et M | 34 ovx 
ἔχοι παῖδας L || 35 καϑεστῶσιν 249, 9 | 36 τούτους M] 
αὐτοὺς L | 31 ye M] δὲ L 





1 etiam om. T'| 4 seripserint A? ipse om. R' || illos] 





alios VT? | seribantur V | 5 fuerit R*| 7 post legitimis 
spatium vac. 10 —12 itt. R || efüeiuntur A | 11 ei vulg.] 
eis RVT | subcedant T' | quod VT' || proprio filio est 
T | 12 ad] habere V || 13 quandoque del. R? || 14 et 
om. R' | euream 7| 15 reliqua V7'] reliquam Z' reli- 
quum Z? vulg. | quantacumque 7' | 16 filios om. V || acce- 
dant V? | 17 ei om. V | 18 quidem om. V || habeant αἱ. 
19 a nobis sancitum 7'vulg. || est om. E | in] ut V 
22 descedent V descendet K descendat T'|| simul V! 
25 vel ex] vel om. R! | 26 autem A! | noluerit Z* nolunt 
ΕΔ 28 curiae] in euriae V' || 29 fortu T'! | 30 functio- 
nis V || 35 autem om. R || eum add. Beck || 36 onere Beck] 
honore libri 








EFFICIUNTUR SUI 


435 


Nov. LXXXIX 6 





δείσϑω (rovro τὸ τῶν παλαιῶν νόμων) ἑτέρας προς- 
ϑήκης μηδὲ τῆς ἐν ᾧ περιῆσαν ἐπιδόσεως, ἀλλ΄ αὐ- 
τόϑεν γραφέντες, εἴ γε ἐλεύϑεροι καϑεστᾶσι, βουλευ- 
ταὶ ἅμα καὶ κληρονόμοι γινέσϑωσαν, καὶ ἐχέτωσαν 
καὶ αὐτοὶ τὸ τῆς περιουσίας ἐνναούγκιον, καϑάπερ 
dv ὁ πατὴρ αὐτοῖς διανείμη. εἰ δὲ καὶ τὸ πᾶν αὐτοῖς 
βουληϑείη καταλιπεῖν, ἔτε πράξει κάλλιον" πλὴν ἀλλὰ 
μέχρε τοῦ πάντως αὐτοῖς καταλιμπανέτω, 


γινώσκων ὡς, κἂν αὐτοῖς καταλίποι ἔλαττον, ἀλλ᾽ ἐκ 
ε 


* , 2 


rum legum alia adiectione, neque oblatione dum 
superstites essent, sed ex hoc ipso scripti, si liberi 
sunt, curiales simul et heredes fiant et habeant et 
ipsi substantiae novem uncias, sicut pater eis distri- 


5 buerit. Sin autem etiam totum eis relinquere vo- 


luerit, adhuc faciet melius: verumtamen usque ad 
novem uncias omnino eis relinquat, sciens quia si 
reliquerit minus, a lege modis omnibus supplemen- 
tum substantiae fiet. Illi vero si voluerint, curiales 


τοῦ νόμου πάντως ἡ ἀναπλήρωσις τῆς οὐσίας ἔσται. 10 fiant; si vero aliqui quidem eligant aliqui vero re- 


οὗ δὲ εἴπερ ἕλοιντο, βουλευταὶ γινέσϑωσαν" εἰ δέ τι- 
νες μὲν ἕλοιντο τινὲς δὲ παραιτήσαιντο, ἐπὶ τοὺς αἷ- 
ρουμένους τὰ τῶν παραιτουμένων ἀφικέσϑω μέρη. 
εἰ δὲ ἅπαντες ἀπείποιεν, τηνικαῦτα ὡς ἀπαιδίας οὔ- 


futent, ad eos qui eligunt refutantium veniant n 
tiones. Si vero omnes renuerint, tunc tamquam filii 
non existentibus ita ad curiam veniant novem unciae 
omnes. Si vero ille quidem tacuerit, filiorum vero 


σης οὕτως ἐπὶ τὴν βουλὴν ἐρχέσϑω τὸ ἐνναούγκιον 15legitimorum ei non sit proles, tunc legitima quidem 


«r ^ * * ^ 2 ὦ 

ἅπαν. Ei δὲ ὃ μὲν σιγήσειε, παίδων δὲ αὐτῷ γνη- 
σίων οὐκ εἴη σπορά, τηνικαῦτα τὸ μὲν νόμεμον μέρος 
ἐπὶ τοὺς ἐξ ἀδιαϑέτου κληρονόμους ἐρχέσϑω, οἱ παῖ- 
δὲς δὲ oí νόϑοι, εἰ βούλονται ἑαυτοὺς ἐπιδοῦναι τῷ 


pars ad heredes ab intestato veniat, filii vero natu- 
rales, si voluerint semet ipsos offerre curiae, hoc 
faciant sicuti voluerint, sive omnes seu quidam ex 
eis, e£ modis omnibus novem unciae substantiae ad 


βουλευτηρίῳ, τοῦτο ποιείτωσαν καϑάπερ av é9tÀn-20curiales aut curialem perveniant. Si vero etiam ex 


σειαν, εἴτε πάντες εἴτε τινὲς ἐξ αὐτῶν, καὶ πάντως 


εἰ δὲ ἐλευϑερώσειε μὲν 


ancila ei nati sunt, si eos manumiserit auf vivens 
aut in testamento (et) obtulerit eos, etiam sic susci- 
piantur et sint curiales, sicut testator voluit aut 
sicut eorum desiderium fecit: offerentes enim semet 


cundum quem offeruntur et successionibus haec a 
nobis pure sancita sint. 





legibus erat) adiectione altera neve oblatione dum superstites erant facienda indigeat, sed protinus scripti, 
si modo liberi sunt, curiales simul et heredes fiant, habeaníque tpsi quoque novem uncias substantiae, 
quemadmodum pater illis distribuerit. Quodsi vel totum assem iis relinquere voluerit, etiam melius faciet: 
cerie usque ad novem uncias omnino iis relinquat sciatque, etiamsi iis minus reliquerit, at ez: lege omnino 
substantiae iis supplementum fore. llli vero siquidem acceperint, curiales fiant; sin eorum alii acceperint 
alii recusaverint, ad eos qui acceperint recusantium partes veniant. Si vero omnes repudiaverint, iunc 
proinde quasi liberi nulli adessent ad curiam omnes novem unciae pertineant. Quodsi ille quidem tacuerit, 
nec vero liberorum legitimorum ei proles sit, tunc pars legitima ad heredes ab intestato veniat, liberi vero 
naturales, si curiae se ipsi offerre velint, hoc faciant quemadmodum voluerint, sive omnes sive quidam 
eorum, aíque omnino novem unciae subs(antiae ad curiales vel curialem revolventur. Quodsi etiam ez 

illa ei nati sint liberi, si quidem eos vel dum superstes erat vel in testamento manumiserit atque eosdem 
obtulerit, sic quoque recipiantur et sint curiales, quemadmodum testator voluit, vel ipsorum 
desiderium effecit. nam ubi se ipsi curiae obtulerunt, novem uncias, sicuti dictum est, accipient. Utique 
enim volumus, sive testatus sit sive voluntatem suam non professus decesserit, eos qui ad curiam veniant 
novem uncias accipere. Si vero eos manumiserit tantum nec vero obtulerit, atque illi vel unus vel non- 
nulli eorum ad curiam respicere velint, tum quoque novem unciae curiali vel curialibus pro portione virili 
dentur. Quodsi nemo ex: naturalibus aut voluerit aut oblatus sit, tunc novem uncias curia accipiat; mani- 
festum autem est fiscum utique simul esse successurum secundum constitutionem a nobis latam. De natura- 
libus igitur iis qui per transitum ad curiam legitimi fiant.et de modo quo offerantur deque successionibus 





ita a nobis dilucide sancitum esto. 





i Ἐτὸ τῶν (idem corr. 249,12)] τῶν M ἐκ τῶν L ἢ 
4 ἅμα M) τὲ ἅμα L | 6 διαμείνη L^| αὐτοῖς Le (cf. 
249.17)] om. M | 1 Ἐπράξει (cf. ς et adn. ad 249,1s)] 
πράξειε ML || 9 αὐτοῖς om.c  ἐγκαταλέποι L || 12 *zxag- 
αἰτήσοιντο ML ἢ 18 κληρονόμοις L || 19 ἐκδοῦναε vulg. 
male | 22 τοὺς βουλευτὰς L | 24 αὐτῷ) αὐτοῖς L! | 28 λή- 
verat L! | 30 βουλησάμενος L? | 31 ἐρχομένους λαμβά- 
vtiv ἐναού L | 32 Ἐἐλευϑερώσειε (cf. c)] ἐλευϑερώ- 
σει ML (cf. 250, 4) | 33 βούλονται Le | ἢ τις 7; τενες] 
aut quidam ς | 36 E] ἢ L' | ἢ βουληϑείη Haloander ez c 
(cf. 250, 8] βουληϑείη ML ἢ 31 ἐπιδοίη L | 38 δῆλον δὲ] 
à7j| M' in fine versus, dido» M* | συμπαρακολουϑείση L 
40 διάταξι») videtur fuisse Cod. 10, 35, 4 (cf. 1, 3,52 $ 1) 





ΑἹ τὴν om. L| 42 vov om. L || διαδόχων L'! | 43 zav- 
τα L?g 





2 seripto V | 4 ei Τ᾿ ἢ 5 si etiam aut V [| uoluerint V ἢ 
1 relinquatur 7' | 8 relinquerit EV | 9 si uoluerint post 
euriales add. V?, om. V* | uoluerit R | 10 aliquid V^ 
R! | aliquid V? | 12 renuunt £ | tune om. 7'| 15 sint V ἢ 
18 uoluerit R | 19 substantiae om. 7'| 21 sunt] sint 
R | 22 et add. Beck || 23 et sint] et si V* sint V* | uo- 
luerit T'| 25 percipiant sicut R | 27 faes» V! | 28 ac- 
cepere V! | 29 quidem] eos quidem 7? ἢ tantum £V | at] 
«εἰ T! aut vulg.|| 30 sic] si A* sieut V [ quidem V ἢ 
31 euram V! | argenti E! | 39 pure om. Z | sunt RT^ 

95* 


Nov. LXXXIX 7. 8 


456 


QUIBUS MODIS NATURALES 





CAPUT VII. 


Τριῶν δὲ ἑτέρων διατάξεων γραφεισῶν Ζήνων μὲν 
0 τῆς εὐσεβοῦς λήξεως οὐ περὶ τῶν μελλόντων τι 
σχεδὸν νομοϑετεῖ, ἀλλὰ περὶ τῶν ἤδη παρῳχηκότων᾽ 
ἣν γεγράφϑαι διὰ τοῦτο μόνον συνεχωρήσαμεν, ἵνα 
τοὺς ἐξ ἐκείνης ἴσως ὠφελουμένους τῆς διατάξεως διὰ 
τὸ κατιέναι αὐτοῖς ἐκεῖθεν τὰς γονὰς μὴ τῆς ἐντεῦ- 
ϑὲν ὠφελείας ἀποστερήσωμεν. ὥξστερ καὶ τὴν ᾿ἄνα- 
στασίου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως τὴν τοὺς ψόϑους 
υἱοποιεῖσϑαι διδοῦσαν οὐκ ἐνοχλεῖν τοῦ λοιποῦ τοῖς 
ἡμετέροις ὑπηκόοιβ συγχωροῦμεν, πλὴν ἐπὶ τούτῳ κεῖ- 
υϑαε καὶ μόνον ἀφίεμεν, ὥςτε εἴ τις ὠφέλειά τισιν 
ἐκεῖϑεν ἀπόκειται, ταύτην μὴ δόξαι διὰ τῶν ἡμετέ- 
ρων ἀναιρεῖν νόμων" δεῖ γὰρ ἀεί τινος ἐξάρχειν ἀγα- 
ϑοῦ, οὐ μὴν τά τισι προὐπηργμένα διαλύειν. τὴν 


Tribus autem aliis constitutionibus scriptis Zeno 
quidem piae memoriae non de futuris aliquid paene 
sancivit, sed de iam praeteritis: quam scribi ideo 
solummodo permisimus, ut eos quibus illa forte con- 
9 stitutio prodest, quod descendat eorum exinde proles, 

non hac utilitate privaremus. Sicut etiam Anastasii 
piae memoriae, quae naturales adoptare contribuit, 
non esse inportunam de cetero nostris subiectis 
permittimus, nisi ad hoc positam solummodo sini- 


10 mus, ut si qua utilitas aliquibus inde reposita est, 


hanc non videamur per nostras amputare leges: 
oportet enim semper aliquod incohare bonum, non 
ea quae à quibusdam praeexistant destruere. Nostri 
enim patris approbamus constitutionem temperate 


γὰρ τοῦ ἡμετέρου πατρὸς ἀποδεχόμεϑα διάταξιν σω- 15 quidem introductam et ornate positam, quae adoptio- 


φρόνως μὲν εἰβρηγηθεῖσαν κοσμίως δὲ τεϑειμένην, ἥτις 
τὰς υἱοποιίας τὰς τῶν νόϑων ἐκώλυσε πολὺ τὸ ἄτοπον 
ἐχούσας καὶ ἀδιακρίτως ὥςπερ ἐπήλυδάς τινας τῇ γνη- 
οιότητι τοὺς νόϑους ὑπαγούσας. 


nes naturalium prohibuit multam absurditatem ha- 
bentes et indiscrete velut advenas quosdam legitimis 
naturales superintroducentes. 


CAPUT VIII. 


ῬὩπόλοιποι τοίνυν siciv oí παρ᾽ ἡμῶν ἐξευρεϑέν- 20 


τες τρόποι, οὗς διελευσόμεθα, τὸ γνήσιον παρέχοντες 
τοῖς ἔμσιροσϑεν νόϑοις. ὧν οὐδὲ περὶ τὴν διαδοχὴν 
πονήσομεν" ἅπαξ γὰρ αὐτοὺς ἀποτελέσαντες γνησίους 
δίδομεν ἔχειν καὶ τὰς διαδοχὰς ἐκείνας, ἃς οἱ ἐξ ἀρ- 


χῆς ἐν γνησίοις τελέσαντες ἔχουσιν. Εἴ τις τοίνυν 25 habent hi qui ab initio legitimi sunt. 


προικῷα γράψει πρὸς ἐλευϑέραν τὴν ἀρχὴν ἢ καὶ 
ἀπελευϑέραν γυναῖκα, ἧπερ ὅλως ἔξεστι συνοικεῖν, ἐν 
παλλακῆς σχήματε συνοῦσαν αὐτῷ, ἢ νομίμων παί- 
δων ἤδη πατὴρ καϑεστὼς ἢ καὶ παίδων οὐ γενόμε- 


Reliqui igitur sunt modi qui à nobis inventi sunt, 
quos percurremus, legitimum ius praebentes eis qui 
erant primitus naturales. Circa quorum successio- 
nem non laborabimus: semel enim eos efficientes 
legitimos damus habere etiam successiones illas, quas 
Si quis igitur 
dotalia scripserit ad liberam in principio sive liber- 
tam mulierem, cui omnino licet copulari in concu- 
binae schemate sibi, aut legitimorum filiorum iam 
pater existens aut etiam filiorum non talium pater, 


vos τοιούτων πατήρ, γνήσιον εἶναι τὸν γάμον xcl30legitimas esse nuptias et filios vel praecedentes vel 


τοὺς παῖδας τούς τε προειληφότας τούς τε xvoqogov- 
΄ ENT, , 
μένους γνησίους αὐτῷ καϑεστάναι ϑεσπίζομεν. καὶ 
» ^ , - - - » * 
κἂν εἰ μὴ γένοιντο μετὰ ταῦτα παῖδες αὐτῷ, ἢ καὶ 
, , 5 " τ € , ^ 
γενόμενοι τελευτήσαιεν, οὐδὲν ἧττον ἡ προτέρα γονὴ 
΄ , € M €i 
γνησία καϑέστηκεν. - ἡ γὰρ 
, - 2 € * cr 2 ^ * * ^ 
μένους παῖδας αὐτῷ διάϑεσις, ἥτις αὐτὸν καὶ πρὸς τὸ 
- , 2 cr * M 
προικῷον συμβόλαιον ἀνηρέϑισεν, αὕτη δέδωκε καὶ 


conceptos legitimos ei esse sancimus. Et licet non 
nascantur postea filii ei, aut etiam mati moriantur, 
nihilominus prior soboles legitima consistit. Affectus 
enim circa filios ita ei procedentes, qui eum etiam 


περὶ τοὺς οὕτω γενο- ϑῦ ad dotale provocavit instrumentum, ipse dedit se- 


c. VIII (25 Εἴ τις δὲ προικῷα .....) legitur in B 28, 4,48 (— 32 ϑεσπίζομεν in Β' I' 1,10 p. 145 Zach.) 





VIL Tribus autem aliis constitutionibus scriptis Zeno quidem 


ae memoriae nihil fere de rebus 


i 
futuris, sed de iam praeteritis sancit: quam propterea tantum nue i passi sumus, ne eos qui foríasse 


ex illa constitutione utilitatem percepturi essent, quia inde iis proles descenderent, hac utilitate privaremus. 
Quemadmodum Anastasii piae memoriae constitutionem, quae naturales adoptare permittit, non magis pa- 
' timur in posterum subiectos nosíros molestia afficere, verum ideo tantum eam positam esse sinimus, ne 
si quae inde utilitas aliquibus suppeditat, eam per leges nostras auferre videamur: decet enim semper 
boni alicuius auctorem esse, neque vero quae in aliquos antea collata erant. perimere. Nam patris nostri 
constitutionem amplectimur et sapienter. introductam οἱ opportune positam, quae adoptiones naturalium 
prohibuit plurimum absurditatis habentes atque sine discrimine naturales (amquam advenas quosdam iuri 
legitimorum subicientes. "s n r j 

VIIL — Restant igitur modi a nobis excogitati, quos iam persequemur, qui ius legitimorum iis qui 
prius naturales erant praebent. Quorum ne de successione quidem laborabimus: semel enim legitimis 
factis concedimus etiam. ut successiones illas habeant, quas habent qui ab initio in legitimorum numero 
sunt. Si quis igitur cum muliere ab initio libera vel etiam libertina, cui quidem omnino matrimonio iungi 
licet, quam concubinae loco coniunctam sibi habebat, dotalia instrumenta conscripserit, sive legitimorum 
liberorum. iam pater. extiterit sive. eiusmodi liberorum non sit pater, legitimum esse matrimonum atque 
liberos et quos ante suscepit et qui in utero sunt legitimos ei esse sancimus. ΜῈ licet postea. liberi ei non 
nascantur, vel etiam nati moriantur, nihilominus prior proles legitima e«titit. Affectus enim. eius erga 
liberos ita ei natos, qui ipsum ad dotale instrumentum conficiendum eacitavit, idem etiam secundis liberis 








1 Τριῶν — διατάξεων] Cod. ὅ, 21, 5.6.1 || 4 0v ye- 
γράφϑαι M ἂν γεγράφϑαι L! ἣν ἀναγεγράφϑαι L* | 
5. ἐκείνους L' || 1 ἀποστερήσομεν L! 1 9 τοὺς ἡμετέ- 
ρους ὑπηκόους L || 11 ἐφίεμεν Zachariae | 18 ἐπήλυδας] 
προσελύτους s. v. 1 || 28 πονήσωμεν L || τελέσαντες 
71}21 ἔξεστιν ὅλως 5 || 28 παλακησχήματε L | συν- 
ovcav om. e | αὑτῷ L? | 29 καϑεστὼς]} γεγονὼς B* v. I. | 
81 αὕτη] ipse (i.e. αὐτὴ) c || καὶ om. ς 

2 de futuris] defunetis V || * paene] plene libri || 3 iam 
de V | praeteritis] ptis T'| 5 quod] eo quod 7? | 6 pri- 
uaremur 7} | 7 piae] proprie V! | adopee« A! || 8 opor- 
tunam V? | 9 positam om. R || scinimus E siniuimus Κ ἢ 
sinuimus 7} siuimus 7? || 10 a quibus in re posita V! 





aliquibus inde posita V? | 11 uideantur V! || 12 aliquod 
V vulg.] aliquid RT I non] et non 7'|| 13 ea quae] enim 
semper (semper del. F^) ea R! | praeexistunt vu/g. || desti- 
tuere Κ || 14 appropriamus 7' || temperare 7 temptate 1." 1 
15 quae] quem £* || 16 multatam V || 20 igitur] uero V^ 

uero igitur K | 22 successione V || 23 nos V? || laboraui- 
mus libri, corr. vulg. || 24 legitimos om. R* | 25 hi] hii & 
filii ΤΊ] 26 princio A || libertam R V] ad libertam T'vulg. | 
27 omni V! || 28 leg. schemata (sociata) sibi? (cf. 442, 11) 

29 * filiorum non talium pater] filiorum naturalium pater 
RTvulg. pater filiorum naturalium V | 30 vel praeoce- 
dentes] vel om. V || 32 ei aut etiam] ei aut (autem A!) 
etiam ei AT' etiam aut ei V | 33 consistens 7'|| 34 pro- 





cedens /ibri, corr. Beck || 35 sceundis om. 7'! 








EFFICIUNTUR SUI 


431 


Nov. LXXXIX 8. 9 





vois δευτέροις παισὶν ἀφορμὴν τῆς ὕστερον γνησιό- 
τητος. ὥςτε ἄτοπον ἣν τὴν ἀγαϑὴν πρόφασιν, ἣν 
οἱ μετὰ ταῦτα παῖδες ἐξεῦρον ἐκ τῶν προτέρων λα- 
βόντες, ταύτην μὴ καὶ τοῖς ἔμπροσϑεν τὸ γνήσιόν 


τε ἅμα καὶ ἀσυκοφάντητον περὲ τὰς τῶν πατέρων 5simul et sine calumnia circa patrum 


δοῦναι διαδοχάς. πρόδηλον ὄν, ὡς oí μὲν νεώτεροι 
παῖδες ἐκ τοῦ νόμου γεγύνασε γνήσιοε τοῦ τὸ προι- 
κῷον αἰσχυνομένου, τὸ δὲ δὴ προικῷον αὐτὸ τὴν ἀρχὴν 


* 


cundis filiis occasionem, qui postea nati sunt, legi- 
timi iuris. Quapropter absurdum erat benignam oc- 
casionem, quam posteri filii invenerunt ex prioribus 
sumentes, eam non etiam prioribus legitimum ius 
dare successio- 
nes: palam enim est quia iuniores filii ex lege facti 
sunt sui, hoc initium dotalibus praebentibus. Qua- 
propter unum amborum fecimus ordinem et de ce- 


καὶ τὴν πρόφασιν £x τῆς ἔμπροσθεν ἔσχεν οἰκειότη- — tero calumnias plurimis abstulimus constitutionibus, 


τος. ὥςτε μίαν ἀμφοτέρων ἐποιησάμεθα τάξιν, καὶ 10 


τὰς ἐφεξῆς συκοφαντίας διὰ πλειόνων ἀνείλομιεν δια- 
τάξεων, ἐκεῖνο φήσαντες, ὡς κἂν εἰ μὴ παιδοποιήσειεν 
ὕστερον ὁ πατήρ, προικῷα δὲ ὅμως ϑοῖτο συμβόλαια, 


καὶ οὕτως οὐδὲν ἧττον γνησίους ἕξεε τοὺς παῖδας. 


τοῦ γενέσθαι μὲν γὰρ αὐτῷ παῖδας ἑτέρους τύχη us 15 


ἴσως τὴν ἐξουσίαν τε καὶ τὴν ἄδειαν εἶχεν, ὥςπερ 
καὶ γενομένους ἀφελέσϑαι, τὴν δὲ τῆς διαϑέσεως ἀπό- 
δειξιν τὴν τοῖς ἔμπροσϑεν γενομένοις (φαμὲν δὲ πρὸ 
τῶν προικῴων συμβολαίων) παρασχοῦσαν τὴν εὐγέ- 
νειαν οὐδὲν ἣν τοιοῦτον ὅπερ ἂν ἀφ. 
1l ηἡδύνατο. xai ἔτι μᾶλλον ἐξ εὐλόγων τοῦτο προ-- 
τέϑειται λογισμῶν, ὡς εἰ πρὸ τῶν προικῴων ἐκυο- 
φορεῖτο μὲν ὃ παῖς, ἐτέχϑη δὲ μετὰ τὸ προικῷον, 
βοηϑὸς ἑαυτῷ γίνεται 0 γε xai τοῖς πρὸ αὐτοῦ τοῦτο 
ποιεῖν 
ται λόγος ἄριστα ὑφηγούμενος τὰ περὲ τῆς τῶν τικτο- 
μένων καταστάσεως. στασιαζομένου γάρ, πότερον δεῖ 
τῷ τῆς συλλήψεως ἢ τῷ τῆς γεννήσεως προξέχειν 
καιρῷ, διενομοϑετήσαμεν, ὥςτε μὴ τὸν καιρὸν τῆς GvÀ- 


λήψεως, ἀλλὰ τὸν τοῦ τοκετοῦ σκοπεῖσϑαι διὰ τὸ τῶν 30 


παίδων συμφέρον" ὡς εἴ γε συμβαίη τοιαύτας τινὰς 
ἐπινοηϑῆναι περιπετείας ϑεμάτων, ἐν οἷς λυσιτελέ- 
στερός ἐστιν ὁ τῆς συλλήψεως καιρὸς παρὰ τὸν τοῦ 
τοκετοῦ χρόνον, ἐκεῖνον κρατεῖν μᾶλλον παρε σά- 
μεϑα ὃς συμφορώτερος τῷ τεχϑέντε γενήσεται. 


σϑαι παντελῶς 20 


illud dicentes, ut vel si non habuerit filios postea 
pater, dotalia tamen exposuerit instrumenta, etiam 
sic nihilominus suos habeat filios. Ut enim nasce- 
rentur ei filii alii, casus quidam forte potestatem et 
licentiam habuit, sicut etiam natos auferre, affectio- 
nis vero probationem quae in prioribus fuit natis 
(hoc est ante dotalia instrumenta) praebentem legi- 
timum ius nihil tale fuit quod auferre omnino po- 
tuerit. 


1 Insuper etiam ex rationabilibus hoc adiectum est 
causis, quia si ante dotalia conceptus quidem est 
filius, natus autem post dotalia, auxiliator sui fit, 
qui etiam prioribus hoc facere potuit. Et quaedam 


0s. xci Tis ἡμῖν" xai κανονικὸς ἐξεύρη- 25 ἃ nobis adinventa est ratio regularis optime nar- 


rans de ordine nascentium. Cum enim dubitetur, 
utrum oporteat conceptus an partus regi tempus, 
sancimus ut non tempus conceptus, partus in- 
spiciatur propter filiorum utilitatem: si vero conti- 

it tales aliquas excogitare circumstantias casuum, 
in quibus utilius est conceptionis tempus quam par- 
tus tempus, illud valere magis praecipimus quod 
utilius sit nascenti. 


CAPUT IX. 


Κἀκεῖνο μέντοι παρ᾽ ἡμῶν νενομοϑέτηται, ἵνα εἴ 
τι βούλοιτο γνησίαν τὴν ἑαυτοῦ καταστῆσαι γονήν, 
οὐκ εὐποροίη δὲ γαμετῆς τῆς τῶν τοιούτων παίδων 

, » ^ 2 E € - ^ M αν 
μητρός, ἢ τοὺς μὲν παῖδας ὑπεραγαπῶν, τὰ δὲ τῆς 


Illud tamen a nobis sancitum est, ut si quis vo- 
luerit legitimam suam facere sobolem et non habuerit 
uxorem talium filiorum matrem, aut filios quidem 
valde diligat, mulier autem non sine peccato sit 





copiam dedit legitimorum iuris postea acquirendi: unde absurdum esset bonam occasionem, quam liberi 
postea nati invenerunt a prioribus acceptam, eandem non prioribus quoque legitimorum ius simul prae- 
stare omnique eos calumnia in patrum successionibus liberare; cum manifestum sit posteriores liberos ex 
lege legitimos esse factos, quae dotale instrumentum vereatur, ipsum vero dotale instrumentum initium 
et causam ex: priore consuetudine habuisse. Quapropter unum utrorumque effecimus ordinem, et calum- 





nias deinceps ortas per plures constitutiones sustulimus, 

liberos non susceperit, at si dotalia instrumenta fecerit, ni. 

Nam ut alii ei —— ad fortunae fere potestatem et arbitrium pertinebat, 
ectus vero probationem, quae antea natis (dicimus ante 


turum esse. 
admodum eliam ut nati eriperentur, 
1l instrumenta) —— praebuit, nihil erat 
ex causis illud 


quod eripere omnino posset. 
iectum est, filium si ante dotalia instrumenía quidem conceptus, post dotalia vero natus 


qui illud diximus paírem etiamsi postea 
ilominus sic quo legitimos filios habi- 

; uem- 
talia 
Ac magis etiam iustis 


sit, sibi ipsum auxilio esse, quippe qui iis quoque qui ante eum nati sint hoc praestare possit. A 


est nobis etiam ratio quaedam instar regulae 


inventa, quae ea quae ad statum nascenlium pertinent opüme 


explicat. Cum enim dubitaretur, utrum conceptionis an partus tempus respiciendum esset, sanzimus non 


tem 


pus conceptionis, sed partus esse spectandum propter utilitatem liberorum: quemadmodum si qui forte 


eiusmodi rerum casus excogitentur, in quibus tempus conceptionis utilius sit quam partus tempus, illud 
potius — — quod nato opportunius futurum sit. 

IX. Ferum illud quoque a nobis sancitum est, ut si quis legitimam reddere velit subolem suam, 
neque vero uxorem habeat eiusmodi filiorum matrem, sive liberos quidem valde diligat, mulieris autem res 





1 τῆς ὕστερον] qui postea nati sunt (i.e. τοῖς ὕστε- 
gov) ς ἢ 9 τε ἅμα] τε ἅμα τε B! | συκοφάντητον L! | 
"| τοῦ τὸ προικῷον — 9 οἰκειότητος hoe initium do- 
talibus praebentibus ς | 8 αὐτὸ 3] αὐτὸς [,.) αὐτῷ B | 
9 ἔσχεν ἐκ τῆς ἔμσεροσϑεν L | 11 διατάξεων») nov. XII 
c.4. XIX. LXXIV c. 1.2 | 12 φήσαντος L^ | κἂν LBs] 
οὐκ ἂν M | 13 ϑεῖτο cum Serimgero vulg. (Bf) | 16 τε 
om. B | 18 γενομένην L | 02] δὴ B δὲ τὴν L? | 21 zooc- 
τίϑεται B | 23 ἐτάχϑη L? | 21 στασιαζομένου Ms] στα- 
c.a Couévov LBf στασιαζόμιενον (ultimum 0 in ras.) B! 
28 γενέσεως L| 29 διενομοϑετήσαμεν) δεῖν ἐνομοϑε- 
τήσαμεν B! (διεϑεσμοϑετήσαμεν Zachariae). Constitutio 
non eztat | 30 τὸν om. L | 31 ὡς εἴ ys] si vero ς 33 τῇς] 
τῇ L' | 34 ἐκείνου Bí || 35 συμφερώτερος libri, corr. 
Serimger | 31 καταστήσει L* καταστήσειν L* 








1 legitimis V* | 2 erat] est 7'| 4 etiam de. R? || 
5 dare om. T'! | 1 praesentibus R* | 10 illud] ut illud Τ᾽ ἢ 
11 tantum A V || 12sie] si 7* | 13 quidam 7'vu/g.] quidem 
RV | 14 aufferre VT || actionis V! | 15 probatione V? | 
16 hee V | praebente 7'| 17 fuerit A? | offerre (aufferre 
V3) omnino V omnino offerre 7| 21 super AT ἢ ratio- 
nabilibus V7'] rationalibus R vulg. | 22 quia si] quasi 
RYVT | 23 dotalia auxilia auxiliator V | fit] sit 77 fuit? 
T! | 24 prioribus] constitutionibus add. 7* || 25 inuenta 
V | 26 dubitentur 74 | 27 concept« V* concepti V?T ἢ 
an om. V!RT | partam Κ | 28 /eg. sancivimus? || ut] 
itaque ut V | 29 contingerit E | 30 excogitari vulg. || 
31 eontemptionis R | tempus] est tempus R* ἢ 32 tempus 
del. R3 | 33 nascenes«« V* || 36 tantum RV ἢ ut (a corr. 
V3) nobis sancitum est scr. V? im ras. | 31 legitimas 
suas facere soboles V | 39 diligit V 


Nov. LXXXIX 9 


438 


QUIBUS MODIS NATURALES 





^ 2 2 2 222 * γ)2ῷῶὼν D ; 
γυναικὸς οὐκ ἀναμάρτητα πρὸς αὐτὸν εἴη οὐδὲ ἀξίαν 
αὐτὴν ἡγοῖτο νομίμου τινὸς ὀνόματος, καὶ διὰ τοῦτο 
τελευτησάσης τῆς γυναικὸς [ἤγουν «76 γαμετῆς] ἢ γνη- 
σιότητος οὐκ ἀξίας περὶ τὸ συνοικεῖν νομιζομένης, ἢ 
καὶ τοῦ πράγματος ὑπὸ τῶν παίδων κακουργουμένδυ 
καὶ ἐξεπίτηδες τῆς γυναικὸς ἀποκρυπτομένηβ ἢ παρὰ 
τῶν παίδων ἢ ἄλλως ἴσως εὐπορίας αὐτῇ συμβάσης 
τινός, ἵνα μὴ τῇ γνησιότητι τὴν χρῆσιν ὁ πατὴρ καὶ 
ἐπικαρπίαν πιροτελευτησάσης τῆς μητρὸς εἷς παρὰ 
ὑπεξουσίων τῶν παίδων ἔχοι" εἴ vi$ οὖν παῖδας γνη- 
σίους οὐκ ἔχων νόϑους δὲ μόνον, αὐτοὺς μὲν γνησίους 
ποιήσασϑαι βουληϑείη, τὴν γυναῖκα δὲ οὐκ ἔχοι παν- 
τελῶς, ἢ ἔχοι μὲν οὐ μὴν ἀναμάρτητον ἢ οὐ φαινο- 
μένην, ἢ ἄλλως προικῴων͵ συμβολαίων ποιήσεως εὐ- 


apud eum neque digna sit quolibet legitimo nomine, 
et propterea aut moriente muliere aut legitimo iure 
non digna in matrimonio putanda, aut causa a filiis 
maligne tractata aut ex studio muliere celata aut ἃ 
5filis aut aliter forte ei divitiis accedentibus, ne iure 
legitimorum usum pater et fructum defuncta matre 
tamquam sub potestate filiis constitutis habeat: si 
quis ergo filios legitimos non habens, sed tantum- 
modo naturales, ipsos quidem legitimos facere vo- 


10 luerit, mulierem vero in promptu non habeat omnino, 


aut habeat quidem non tamen sine peccato, vel si 
non appareat, aut aliter dotalium instrumentorum 
non habeat facultatem (quid enim si ad sacerdo- 
tium alter eorum ascendit?) damus ei fiduciam (hoc 


πορίαν οὐκ ἔχοι (τέ γὰρ ὅτι πρὸς ἱερωσύνην ἅτερος 1ὅ quod dudum gessimus) ad legitimum ius filios edu- 


αὐτῶν ἀνῆλϑε;), δίδομεν αὐτῷ παρρησίαν (τοῦτο ὅπερ 
xai ἔμπεροσϑεν ἐπράξαμεν) πρὸς γνησιότητα τοὺς παῖ- 
δας ἀγαγεῖν τοὺς νόϑους, γνησίων καϑάπερ ἔφϑη- 
μὲν εἰπόντες οὐκ ὄντων, διά τινος τοιαύτης ὁδοῦ. 


cere naturales, legitimis sicuti praediximus non exi- 
stentibus, per quandam huiusmodi viam. Sicut enim 
sunt modi qui servos ad libertatem simul et ad in- 
genuitatem deducunt et naturae restituunt, ita si 


d'eztQ γάρ εἰσι τρόποι τοὺς οἰκέτας εἰς ἐλευϑερίαν τε 20 pater non habuerit legitimam prolem et voluerit eos 


ἅμα καὶ εὐγένειαν ἄγοντες καὶ ἀποδιδόντες τῇ φύ- 
σει, οὕτως εἴπερ ὁ πατὴρ οὐκ εὐποροίη γνησίας. γο- 
vij, βούλοιτο δὲ αὐτοὺς ἀποκαταστῆσαι τῇ φύσει καὶ 
τῇ ἄνωϑεν εὐγενείᾳ, εἴ ys ἐξ ἐλευϑέρας αὐτῷ γέ- 
ψοίντο, καὶ γνησίους τὸ λοιπὸν καὶ ὑπεξουσίους ἔχειν, 
τοῦτο πραττέτω Ow ἡμετέρας ἀντιγραφῆς. οὐδὲ γὰρ 
δὴ τὴν ἀρχήν, ὅτε ἡ φύσις τοῖς ἀνθρώποις διεϑεσμο- 
ϑέτει μόνη, πρὶν τοὺς γραπτοὺς εἰβφοιτῆσαι νόμους, 
ἣν τιβ διαφορὰ νόϑου τε καὶ γνησίου, ἀλλὰ τοῖς πρώ- 


restituere naturae et antiquae ingenuitati, sive ex 


ingenua ei nascantur, et legitimos de cetero et sub . 


—— habere, hoc agat per nostrum rescriptum. 
on enim fuit principio, quando natura hominibus 


25sanciebat sola, antequam scriptae procederent leges, 


quaedam differentia naturalis atque legitimi, sed pri- 
mis parentibus primi filii, sicut incohantes praesen- 
tem diximus legem, ipso processu nati legitimi sunt. 
Et sicut in liberis natura quidem fecit liberos om- 


τοιβ γονεῦσιν οἱ πρῶτοι παῖδες, καϑάσερ ἀρχόμενοι 80 nes, bella vero servitutem adinvenerunt, sic etiam 


- , , , € - ΄ 
τοῦ παρόντος ἔφαμεν νόμου, ἅμα τῇ προόδῳ γεγό- 
vag. γνήσιοι᾽ καὶ ὥξπερ ἐπὶ τῶν ἐλευϑέρων ἡ μὲν 
΄ r, , € , 43 
φύσις πεποίηκεν ἐλευϑέρους ἅπαντας, οἱ πόλεμοι δὲ 
— , - e , - c * " 
τὴν δουλείαν ἐξεῦρον, οὕτω κἀνταῦϑα ἡ uiv φύσις 


hic nobis natura legitimas protulit soboles, ad con- 
cupiscentiam vero facta conversio naturale ius eis 
inseruit. Quapropter similibus passionibus exortis 
convenit curam ex aequalibus inveniri, aliam quidem 


γνησίας προήγαγε τὰς γονάς, ἡ δὲ sis ἐπιϑυμίαν ἐκ- 39 à prioribus nostris aliam vero a nobis. 


τροπὴ τὸ νόϑον αὐταῖς προξβανεμάξατο. ὥςτε ὁμοίων 
τῶν παϑῶν γενομένων δεῖ καὶ τὴν ϑεραπείαν ἐκ τῶν 


ἴσων ἐξευρεϑῆναι, τὴν μὲν παρὰ τῶν πρὸ ἡμῶν τὴν : 
1 δὲ ὑφ᾽ ἡμῶν. Ἔστω τοίνυν ἄδεια τῷ πατρὶ ἐπὶ 1. Sit igitur licentia patri in praedictis casibus ma- 
τῶν εἰρημένων ϑεμάτων τὴν μητέρα ἐπὶ τοῦ προτέ- 40 trem in priori schemate relinquenti imperio preces 
ρου σχήματος καταλιμπάνοντε δέησιν ἐπιδοῦναι τῇ : ; 


c. IX (438, 10 εἴ τις οὖν ..... ) X. XI $1.2 (439,35 — 440, 11) magna ez parte repetita sunt ez nov. LXXIV c. 1—3 





adversus eum probro non omnino careant, neque eam legitimo nomine ullo dignam existimet, ideoque 
mortua muliere [uxore nimirum] vel legitimo iure per conubium digna non habita, vel etiam re a liberis 
improbe tractata et muliere de industria occultata, cum aut per fios aut aliunde fortasse opes quaedam 
ei obvenerint, ne iure legitimorum pater usumfructum praemortua matre tamquam a liberis in potestate 
constitutis habeat: si quis igitur legitimos liberos non habens, sed naturales tantum, eos quidem legitimos 
facere velit, mulierem autem omnino non habeat, vel habeat quidem sed quae probro non careat vel quae 
non appareat, vel alio modo dotalium instrumentorum faciendorum copiam non habeat (quid enim si alter- 
uter eorum ad sacerdotium pervenit?), licentiam ei damus (id quod prius quoque egimus) ad ius legitimorum 
naturales filios, legitimis uti supra diximus non extantibus, per huiusmodi viam ducendi. Sicuti enim 
modi sunt quibus servi ad. libertatem simul et ingenuitatem ducantur atque naturae reddantur, ita pater 
si quidem legitimae subolis copiam non habeat, illos autem natalibus et antiquae ingenuitati restituere 
velit, si modo ex libera ei nati sint, et legitimos in posterum et sub potestate habere, hoc per rescriptum 
nostrum agat. Neque enim in principio, cum natura hominibus sola leges daret, antequam scriptae leges 
inducerentur, differentia erat ulla inter naturalem et legitimum, sed primis parentibus primi liberi (quem- 
admodum initio praesentis legis dicimus) simulac progeniti sunt, legitimi eatiterunt; et quomodo in liberis 
hominibus natura quidem omnes fecit liberos, bella autem servitulem protulerunt, ita hic quoque natura 
quidem legitimam produait subolem, conversio autem ad libidinem naturalium notam iis impressit. Ita- 
que cum similes affectus facti sint, remedium quoque ex similibus excogitari par erat, alterum a decesso- 


1 ribus nostris alterum a nobis. 


Liceat igitur patri in supra dictis casibus matre in priori statu re- 





1 ἀξίαν αὐτὴν ἡγοῖτο] digna sit ς | 2 νομίμου om. 
L^|3 *«rs γυναικὸς ἤγουν τῆς γαμετῆς M, τῆς yaus- 
τῆς L muliere g | 5 xai οπι. ς | 6 xai] aut c | 1 ἴσης L 
9 παρὰ om. ς || 10 εἴ τις ovv Mc] ϑεσπίζομεν εἴ τις L 
11 μὴν L | 12 οὐκ ἔχοι] in promptu non habeat ς || 
15 ἑερωσύνης L || ἅτερος ML!) ὁ ἕτερος L*|| 16 ὅπερ 
καὶ om. M in lac. 5 litt. || 11 ZuzzgoaO'ev] nov. LX XIV || 
23 ἀποκαταστῆσαι Mc] ἀποκαταστῆναε M in marg., L | 
24 εἴ ys] sive (i. e. εἴτε) ς | 30 καϑάπερ om. M || 34 ἡ 
μὲν} nobis (i. e. ἡμῖν) ς ἢ] 397 καὶ om. € 





3 causa] eam V! || a om. RT || 4 retraetata £ || aut ex] 
et ex Beck || 5 alteri V || ei] ex V || 8 legitimos filios V || 


9 legitimos non habens facere A^ | uolunt 7' | 10 im 
promtum VT' || habet V | 11 tantum R&V || peccato cet.] 
cato — 14 hoc quod du| ser. R? in ras. 2 versuum || si 
om. V || 12 non habeat appareat 7.5 | 14 *ascendet A 
ascenderet V ascendat. T'vulg. || fiduciam] licentiam fidu- 
tiam T" || 15 ad] et V | legimum 7'! | ducere A || 16 na- 
turas, corr. natura V || sicut RT' | 18 modi sunt V | 
19 restitu««« 7} rescistunt A!|| 20 eos om. V | 21 na- 
ture restituere V | 24 omnibus RV | 26 natalis V 

28 nati om. V | 30 adinuerunt V*||31 protulit om. &* 

32 factam A! | econuersatio 7'! | naturales A'|| ei V 

34 ex qualibus inuenti 7' ex equalibet conueniri V || alia 





R! | 35 alia Rt 














EFFICIUNTUR SUI 


439 


Nov. LXXXIX 9—11 





βασιλείᾳ τοῦτο λέγουσαν, es βούλεται τοὺς νόϑους 
αὑτοῦ παῖδας ἀποκαταστῆναι τῇ φύσει καὶ τῇ ἄνω- 
ϑὲν εὐγενείᾳ τε καὶ γνησιότητε, ὥςτε ὑπεξουσίους 
αὐτῷ καϑεστάναι μηδὲν τῶν νομίμων παίδων διαλ- 
λάττοντας᾽ καὶ τούτου γινομένου τὸ ἐντεῦϑεν τοὺς 
παῖδας ἀπολαύειν τῆς τοιαύτης βοηϑείας. ἑνὶ γὰρ δὴ 
τούτῳ τῷ τρόπῳ πάσας τὰς τοιαύτας τῆς φύσεως ἐκ- 
βάσεις τε καὶ ἐπενοίας ἐπὶ τῶν νομέμους οὐκ ἐχόντων 
παῖδας ϑεραπεύσομεν, οὕτω συντόμῳ συμμαχίᾳ τοσ- 
αὐτὴν ὁρμὴν ἐπανορϑούμενοι φύσεως. 


CAPUT X. 


Εἰ μέντοιγε ὁ μόνων φυσικῶν παίδων πατὴρ διά 
τινας τυχηρὰς περιστάσεις οὐκ ἰσχύσειε τοῦτο πρᾶξαι, 
τελευτῶν δὲ ἐπί τινος τῶν ἔμπροσϑεν εἰρημένων ϑὲ- 
μάτων γράψειε —*— βουλόμενος αὑτῷ γνησίους 


εἶναι τοὺς παῖδας δια 

παρρησίαν" δεομένων μέντοε καὶ οὕτω τῶν παΐδων 
μετὰ τελευτὴν τοῦ πατρός, καὶ τοῦτο διδασκόντων 
καὶ δεικνυόντων τὰς τοῦ πατρὸς διαϑήκας, καὶ κλη- 
ρονομούντων κατὰ τὸν νόμον" καὶ τοῦτο δῶρον ἐχέ- 


offerre hoc declarantes, quia vult naturales suos 
filios restituere naturae et antiquae ingenuitati et 
iuri legitimo, ut sub potestate eius consistant nihil 
a legitimis filiis differentes; quo facto ex hoc filios 
5írui huiusmodi adiutorio. Uno namque hoc modo 
omnes huiusmodi naturae digressiones et opiniones 
in his —— legitimos non habent filios curamus, sic 
brevi solacio tantum impetum naturae corrigentes. 


10 


Si vero is qui solummodo naturalium filiorum est 
pater per quosdam fortuitos casus non valuerit hoc 
agere, moriens autem sub quodam praedictorum ca- 
suum scripserit testamentum, volens sibi legitimos 


ὄχους, καὶ τούτου δίδομεν αὐτῷ 15 esse filios successores, et in hoc damus ei fiduciam: 


supplicantibus tamen etiam sic filis post mortem 
patris, et hoc docentibus et ostendentibus patris testa- 
menta, et heredibus existentibus secundum legem, 
hocque donum habeant patris et principis, idem est 


τωσαν πατρός τε καὶ βασιλείας, ταυτὸν δέ ἐστιν εἰ- 20 dicere naturae simul et legis. 


πεῖν φύσεώς τε καὶ νόμου. 


CAPUT XI. 


Καϑόλου δὲ ἐφ᾽ ἁπάντων τῶν διὰ τῶν ἔμπρο- 
cÜev εἰρημένων τρόπων ἀγομένων εἰς γνησιότητα 
τότε ταῦτα κρατεῖν βουλόμεθα, ἡνίκα καὶ οἱ παῖδες 
τούτοις στέργοιεν. 
ἀκόντων τῶν παίδων οὐκ ἐφειμένον ἐστὲ τοῖς πα- 
τράσι, πολλῷ μᾶλλον τὸ εἰς ὑπεξουσιότητα φέρειν 
ἄκοντα τὸν παῖδα καὶ μὴ βουλόμενον, εἴτε διὰ τῆς 
εἰς βουλὴν ἐπιδόσεως εἴτε διὰ τῆς τῶν προικῴων 


Generaliter autem in omnibus qui per praedictos 
modos deducuntur ad legitimum ius tunc haec vo- 
lumus obtinere, dum et filii hoc ratum habuerint. 


εἰ γὰρ λύειν τὰς ὑπεξουσιότητας 25 Nam si solvere ius potestatis invitis filiis non per- 


missum est patribus, multo magis sub potestate 
redigere invitum filium et nolentem, sive per obla- 
tionem ad curiam sive per instrumentorum celebra- 
tionem sive per aliam quamlibet machinationem, tam- 


- συμβολαίων ποιήσεως εἴτε δι᾽ ἑτέρας οἷαςδήποτε μη- 80 quam sortem metuentem paternam, iustum non est 


χανῆς, ἴσως καὶ τύχην δεδιότα πατρῴαν, ov δίκαιον 
οὐδὲ βασιλείας τε καὶ νομοϑεσίας τίϑεμεν ἴδιον. 

1 δὲ πλειόνων ὄντων τῶν παίδων οἱ μὲν ἕλοιντο 
οἱ δὲ παραιτήσαιντο, τοὺς ἑλομένους γένεσϑαι γνη- 
σίους, τῶν ἃ 
φαμεν οὐδένα τῶν ἔμπροσϑεν νομίμων ἀναιροῦντες 
τρόπων, ἀλλὰ καὶ τοῦτον προςτιϑέντες τοῖς ἄλλοις 
ἐφ᾽ ὧν ἐκείνους λαβεῖν οὐκ ἔστεν. ὅλως γὰρ γνησίων 


neque imperii et legislationis ponimus proprium. 


1 Si vero plurimis existentibus filiis alii quidem 
elizant ali respuant, hi qui volunt legitimi fieri, 


ἐν τῇ νοϑείᾳ μενόντων. xai ταῦτά 35 aliis in iure naturali manentibus. Et haec dicimus 


nullum priorum legitimorum perimentes modum, sed 
hunc adicientes aliis in quibus illos accipere non 
licet. Omnino enim legitimis existentibus, deinde 





licta imperatori preces offerre, 


hoc dicant velle se naturales suos liberos natalibus et pristinae in- 


genuitati et legitimorum turi resütuere, ut sub potestate sua sint neve quicquam a legitimis liberis differant: 


et hoc facto i dehinc tali auxilio tur. 


Uno enim hoc modo omnes ei 


| naturae lapsus et 


inventiones in iis qui legitimos liberos non habent sanabimus, cum tam exiguo subsidio tantum impetum 


naturae amus 


legitimos esse successores, huius 


corrig 1 
X. Si vero pater naturalium tantum liberorum propter fortuitas quasdam necessitates hoc fa- 
cere non valeat, moriens autem de uno ez casibus icti: 


a dictis testamentum fecerit, volens liberos sibi 


rei licentiam ei damus: ut tamen sic quoque liberi post mortem 


supplicent et hoc doceant et patris testamentum ostendant, et heredes existant. secundum legem, 


patris 

atque hoc donum habeant et 
XL Omnino autem in omnibus qui 

demum haec valere volumus, ubi liberi quo 

non est permissum patribus, multo magis 


1 


patris et imperatoris, vel quod idem est et naturae et legis. 

ij | per supra dictos modos ad ius legitimorum adducuntur tum 

ue ea rata habeant. Nam si potestatem solvere invitis liberis 

ἱ 1 jum invitum et nolentem sub potestatem redigere , sive per ob- 

lationem in curiam sive per confectionem dotalium instrumentorum sive per alium 

cum forte etiam Y vage condicionem metuat, neque iustum neque imperatoris aut 
ducimus. i 


f modum, 
gislationis proprium 


εἷς vero plures sint liberi et eorum alii voluerint alii recusaverint, ii qui voluerint legi- 
timi fiant, cum ceteri in naturalium. condicione maneant. Atque haec dicimus nullum ex 
timis modis tollentes, immo hunc addentes reliquis, ubi illos adhibere non licet. 


prioribus legi- 
Utique enim si legitimi 





2 avrov ML | leg. ἀποκαταστῇσαι (cf. ς et 313, 10)? | 
9 ϑεραπεύομεν 313,19 | 14 αὑτῷ (avro L!) Ls] οὕτως 
M (ef. 913,25) | 15 τοῦτο L^ | 17 μετὰ τὴν τοῦ πα- 
τρὸς τελευτὴν L| 19 κατὰ τὸν νόμον om.L | 20 δέ] 
γάρ L | 25 στέργειεν Γ, 29 προικῴων om. ς | 34 *za- 
ραιτήσοιντο (παραίτησιν τὸ L') ML ἢ γενέσϑαι L || 
36 νομέμων om. L ἀναιροῦντες] φαμὲν ἀναιροῦμεν L! 





. 1 hoe] haee R, om. T' | filios suos 7 | 3 iure V 
iuro T^ | 4 ex] et ex R | 5 uno R5] una R!V vulg. 
unam A*7 | 7 habeant E | 8 impecum V^? ἢ 11 his 
VR! T' | naturalium solummodo Τ᾽ | 12 haee R | 13 mo- 
nens is autem V? | 15 in om. T'! ἢ *fiduciam] licentiam 





fidueiam (fidutiam del. T?) RVT licentiam et fiduciam R? 
vulg. | 16 supplicationibus 7' | tantum καὶ ἢ etiam sie — 
19 prineipis id ser. R? in ras. 2 versuum || sie om. V | 
17 haec A()| *dicentibus libri| patrem V' ἢ testamen- 
tum vulg.| 19 hoeque] hoc VT' | habent V | idem est 
dieere] idem dieere est V! id est dieere AT' | 22 qui] 
quibus VT!R?, om. R* | per om. R || 23 hae V ἢ 25 si 
om. T'! | 26 sub potestate καὶ V?] potestate sub (sub ἀεί. y?) 
V* sub potestatem 7 vulg. | 29 sive per aliam quam- 
libet machinationem om. V | 30 fortem Καὶ | 31 legislato- 
ris V | 34 eligunt V | respitiant 7* | hii ΑΥ̓ΤῚ ἢ fieri 
(&lii R!) RT] fiant gloss. s. v. ΤΆ, fieri, fiant V vulg. || 
35 haee RT] hoe V vulg. | 36 propriorum A* | sed ET] 
et V | 38 enim] eum E', om. 7* 


Nov. LXXXIX 11. 12 


440 


QUIBUS MODIS NATURALES 





ὑπόντων, εἶτα νόϑων ἐπιγενομένων ἢ προγενομένων 
οὐκ ἂν ἡ γνησιότης αὐτοῖς προςτεϑείη, εἰ μὴ πάντως 
ἢ διὰ τῆς βουλῆς ἢ διὰ τῶν ἡμετέρων διατάξιων, 
αἵπερ τὸν τῶν προικῴω» συμβολαίων εἰρηγήσαντο 
29 τρόπον. Τὸν δὲ τῆς υἱοϑεσίας τρόπον, ὃς ἣν πά- 
λαι τισὶ τῶν πρὸ ἡμῶν αὐτοκρατόρων ἐπὶ τῶν νόϑων 
γνομισϑεὶς οὐκ ἀδόκιμος, ἄτοπον εὑρόντες κατὰ τὴν 
τῆς πατρῴας διατάξεως δύναμιν καὶ ἡμεῖς, xaO si- 
θῆται, ἐκβάλλομεν, ἐπειδὴ σωφροσύνης ἀκριβῶς ἐστό- 


naturalibus provenientibus nequaquam ius legitimo- 
rum eis adicitur, nisi omnino aut per curiam aut 
per nostras constitutiones, quae dotalium instrumen- 
torum introduxerunt modum. 

52 Adoptionis autem modum, qui fuit olim quibus- 
dam ante nos imperatoribus super naturalibus pu- 
tatus non inprobus, invenientes secundum paternae 
constitutionis virtutem et nos, sicuti dictum est, ex- 
cludimus, quoniam castitatem non perfecte consi- 


χασται καὶ ovx ἂν εἴη πρέπον τὰ καλῶς ἐκβεβλημένα 10 deravit, et non erit decens ut quae bene exclusa 


πάλιν εἰς πολιτείαν κατάγειν. ὥςτε τούτω» ἡμῖν νο- 
μοϑετηϑέντων καὶ φανερῶν γενομένων ὃν ztQochuxet 
τρόπον εἰς πολιτείαν τε καὶ γνησιότητα μεταχωρεῖν, 
οὐδὲν εὕρομεν περὶ τῆς διαδοχῆθ τῆς ἐπὶ τῶν τοιού- 


sunt in rempublicam rursus introducantur. Qua- 
propter his ἃ nobis sancitis atque manifestatis, quo 
conveniat modo ad civitatem romanam legitimorum- 
que ius transire, nihil de successione super talibus 


vov λεκτέον" ὡς γὰρ ἐπὶ τῶν λοιπῶν τῶν &voUtv15est dicendum: nam sicut in ceteris ab initio legiti- 


γνησίων δεῖ xai τὰς ἐπ᾽ αὐτοῖς γένεσϑαε διαδοχάς. 


mis oportet et in eis fieri successiones. 


CAPUT XII. 


Zauexouuépoy τοίνυν τῶν τε γενομένων γνησίων 
τῶν τε μεινάντων νόϑων τακτέον ἤδη καὶ τὰ περὶ 
- 2 2 B € 4 3; , 
τῶν xav. αὐτοὺς διαδοχῶν. Βάλεντε μὲν οὖν καὶ 


Diseretis igitur et his qui facti sunt legitimi et 
his qui manserunt naturales ordinandum est iam 
etiam de successionibus eorum. Valenti siquidem et 


Βαλεντινιανῷ καὶ Γρατιανῷ τοῖς τῆς ϑείας λήξεως 20 Valentiniano et Gratiano divae memoriae primis pla- 


προώτοις ἐπῆλθε φιλανϑρωπεύσασϑαΐί τε πρὸς τοὺς 
ψόϑους" καὶ εἰ μὲν εἴη τῷ τῶν νόϑων πατρὶ γνησία 
γονή, oos οὐγκέαβ αὑτοὺς ἠξίωσαν, καὶ ταύτης μετὰ 
τῆς αὐτῶν μητρός, οὔτε δωρεῖσϑαι οὔτε ἐκ τελευ- 


cuit humanum aliquid agere circa naturales: et si 
quidem sit naturalium patri legitima soboles, una 
uncia eos dignos esse fecerunt, et hac cum sua 
matre, non donari neque ex ultima dari voluntate 


ταίας διδόναι βουλήσεως περαιτέρω τι ρον di 25 ulterius aliquid permittentes, si vero filii quidem non 


εἰ μέντοι παῖδες μὲν οὐκ εἶεν νόϑοι, παλλακὴ δὲ καὶ 
μόνη (δηλαδὴ τοῖς οὐκ ἔχουσε γνησίαν γαμετήν τού- 
τοις γὰρ δὴ καὶ μόνοις παλλακὴν ἔχειν ἐπιτέτραπται), 
τὸ ἡμιούγκιον μόνον χαρεξόμανθι. εἰ μέντοι παίδων 
γνησίων οὐκ εἶεν γονεῖς, ἀλ " 

ἔχοιεν, μέχρι id i id καταλεμστάνειν, αὑτοῖς ἢ δω- 
ρεῖσϑαι συνεχωρήηϑη, καὶ τούτου μετὰ τῆς μητρόβ, 
καὶ εἰ καϑ' οἱονδήποτε τρόπον λάβοιέν τι, εἰς τοῦτο 
συναιρεῖσϑαι καὶ μόνον, τοῦ πλείονος ἐπὶ τοὺς ἐκ 


τοῦ νόμου καλουμένους ἰόντος, τοῦτο ὅπερ καὶ οἱ Os0o-35 ex lege venire, hoc 


δοσίου τοῦ πρεσβυτέρου παῖδες εἰ καὶ οὐ τελείως ἐνο- 
΄ ς - , * 
1l μοϑέτησαν. ἡμεῖς τοίνυν, εἰ καὶ πρώην φιλαν- 


sint naturales, concubina vero solummodo his qui 
non habent utique coniugem (hoc etenim tantum 
concubinam habentibus est conscriptum) mediam 
unciam solam donantes. Si vero filiorum legitimorum 


οὐδὲ πατέρα ἢ umréoa30mnon sint parentes et neque patrem et matrem ha- 


beant, usque ad tres uncias relinquere eis aut do- 
nare permissi sunt, et haec cum matre, et si quó- 
libet modo acceperint aliquid, in hoc reputari so- 
lummodo, quod autem plus est ad eos.qui vocantur 
quod Theodosii senioris filii 
licet non perfecte sanciverunt. 

1 Nos igitur etsi prius humana usi lege pro tribus 





praesto sint et naturales postea sive antea nali sint, ius legitimorum iis non impertietur, nisi omnino aut 


per curiam aut per consittutiones nostras, quae modum 


otalium insírumentorum introduaerunt. 


2 Adoplionis vero modum, qui olim nonnullis eorum qui ante nos fuerunt imperatorum in naturalibus 
fils non indignus. iudicatus est, cum absurdum esse intellezerimus, secundum paternae constitutionis vim 
nos quoque, sicuti dictum est, explodimus, quoniam castitatem accurate sectata est. neque decet ea quae 
recle explosa. sunt rursus in rempublicam revocare. [taque his a nobis sancitis ac declaratis, quo modo 
deceat ad civitatem et ius legitimorum transire, nihil invenimus quod de successione in his talibus dicen- 
' dum sit; nam sicut in reliquis qui primitus legitimi sunt, ita in tllis quoque successiones fieri oportet. 
XII. JDiscretis igitur iis qui facti sunt legitimi et qui manserunt naturales, iam etiam quae ad suc- 
cessiones eorum. pertinent ordinanda sunt. Atque Valenti et Valentiniano et Gratiano divae memoriae 
primis placuit humanius consulere in. naturales: qui si naturalium patri legitima suboles sit, eos sola 
uncia dignos habuerunt eaque una cum maíre ipsorum, neque donare neque ex: ultima voluntate dare iis 
ultra quicquam. permittentes; 581 vero naturales liberi non adsint sed sola concubina (iis scilicet qui legi- 
timam uxorem non habent: nam his quidem solis concubinam habere concessum est), dimidiam tantum 
unciam largiti. Quodsi liberorum legitimorum parentes non sint, ac ne patrem quidem aut matrem ha- 
beant, ad tres usque uncias relinquere vel donare iis idque una cum matre permissum est, et si quid quo- 
cumque modo acceperint, ad hunc modum redigere solum: ut quod excedit ad eos qui ez lege vocantur 


1 perveniat, id quod etiam Theodosii prioris filü 


quamvis non perfecte sangerunt. Nos igitur, etsi 





1 ἐπιγενομένων 313,36, ἐπιγενομένων ἢ om. e | 2 εἰ 
ex « add. Haloander (cf. p. 313,38), om. ML | 1 ἄτοπον 
om. ς || 8 τῆς πατρῴας διατάξεως] Cod. 5, 21, 1 || 9 &xo«- 
βῶς (cf. 314, 1)] οὐκ ἀκριβῶς L?s | 10 τὰ] ἕνα τὰ L* | 
11 κατάγοι L' κατάγοιντο L? | 13 πολιτείαν] civita- 
tem romanam c || 14 οὐδὲν εὕρομεν del. L*, εὕρομεν 
om. € || 16 γενέσϑαι L || 11 γνησίων γενομένων L 
19 διαδόχων L || βάλλεντε et 20 βαλλεντινιανῶ L 
20 Γρατιανῷ Ls] τραϊανῶ M. Cod. Theod.4,6,4|| 21 φιζ- 
ανϑρωπεῦσαί τι (τε pr.) L || 23 ἠξίωσε L | 24 αὑτῶν 
Haloander] ἑαυτῶν ML || "οὐδὲ — οὐδὲ ML || 26 εἰ] 
oí L^ | παλακὴ L, et ita fere constanter || 21 rovcoss] 
hoc ς | 28 ἔχειν] habentibus ς || ἐπιτέτραπται) est. con- 
seriptum (i.e. ἐπιγέγραπται) e | 30 7] et ς | 82 avve- 
χωρήϑησαν L*g | τούτου Zachariae] τούτοις M.L (haec c) 
τοῦτο cum Haloandro vulg. | 35 καὶ om. ς ἢ Θεοδοσίου 
τοῦ πρεσβυτέρου παῖδες] Cod. 5, 21,2. || 36 εἰ} 7 L' | 
37 ei] 5 L! 


1 peruenientibus E VT" || eius .R* | 2 aditiatur V || 
3 instrumentorum om. R! | 5 quae A! || 7 inprobe V in- 
probet T' | invenientes] absurdum invenientes Beck || 
8 seruitutem A! || 9 castitetem 7" || 10 erat & | 11 quae- 
propter AR' | 12 sanceitis] saneccita sunt A! || manifestis 
VR! || quod V! | 13 legitimorumquae A: legitimorum 
quoniam V! | 16 et V] etiam T' vulg. || 17 Discretis cet.] 
iseretis — 19 successioni| ser. V? ín ras. 2 versuum || faeti 
sanceiti 7" | legitimis qui manserint natales V(?) | 19 uo- 
lenti V || 26 sunt V | concubinae libri, corr. Beck 

21 coniungere A! | hoe etenim AV] hoe (del. T?) 

hoc enim 7᾽ | 29 legitimorum filiorum AT' | 30 sint & 
vulg.] sunt VT || et neque] et om. V | habent V || 32 et 
81} si R!, et hoe (del. hoc) si A? | quaelibet || 33 δο- 
ceperit V | reputati V| 35 filiis Z2 || 81 etsi] et V || usi] 
nisi V^, del. V^, om. R! 











ΠΥ xr ΝΣ ΣΑΙ ΔΝ 


— 


— 


EFFICIUNTUR SUI - — 4M Nov. LXXXIX 12 


ϑρώπῳ χρησάμενοι νόμῳ ἀντὶ τοῦ τριουγκίου τὸ éfa- ^ unciis sex uncias eis, filiis legitimis non extantibus, 
οὔγκιον E παίδων γνησίων οὐχ ὑπόντων, κατὰ per patrum munificentiam dedimus, sed tamen ex 
τὴν τῶν πατέρων φιλοτιμίαν δεδώκαμεν, ἀλλὰ νῦν quae subinde proveniunt causas perfectius simul 
ἐκ τῶν ἐφεξῆς συμβεβηκότων τὰ πράγματα τελειότε- — clementiusque considerantes praesentem ponimus le- 
ρόν τε ἅμα καὶ φιλανθρωπότερον σκεπτόμενοε τὸν Ὁ gem: plurima utique sunt et prius commissa et in 
παρόντα τίϑεμεν νόμον. πολλὰ γοῦν τοιαῦτα καὶ nostris temporibus delinquuntur, quae correctione 
πρότερον ἅμα ἔντα καὶ ἐπὶ τῶν ἡμετέρων καιρῶν — dignamur et ideo ab impietate homines liberamus. 
ἐν sinon ud ᾿ορϑώσεως ἀξιοῦμεν, καὶ ἀσεβείας ay- — Quidam enim non habentes licentiam quantum vo- 
ϑρώπους ἀπαλλάττομεν. τινὲς γὰρ ovx ἔχοντες ἄδειαν lunt suis naturalibus filiis relinquendi, eligunt quasi 
ὅσον βούλονται τοῖς ἑαυτῶν κοῖς καταλιμπάνειν 10 viros et scribunt heredes, quatenus restituant filiis; 
παισὶν ἐπιλέγονται δῆϑεν ἄνδρας xai γράφουσι xÀp- δὲ illi aut ex hoc impie agunt et praevaricantur vo- 
govóuovs, ἐφ ᾧτε ἀποκαταστῆσαι τοῖς παισίν, οἱ δὲ ἢ  luntatem scribentium, aut quod omnium levissimum 
αὐτόϑεν ἀσεβοῦσι καὶ παραβαίνουσι τὰ βεβουλευμένα putant peierant: et tacemus ea quae tradita sunt ex 
τοῖς γράψασιν, ἢ τὸ γοῦν πάντων ἐλαφρότατον ἐπιο memoria nobis in personis gloriosis talia delinquen- 
κοῦσε᾽ καὶ σιγῶμεν τὰ παραδεδομένα παρὰ τῆς uvz-iotibus priscis temporibus. 
uns ἡμῖν ἐπὶ προξώπων ἐνδόξων ἁμαρτόντων ἐν τοῖς 

ἔμπροσθεν χρόνοις τοιαῦτα. ἕνα μὴ τοένυν μέχρε 2 Να igitur semper tale fieri delictum sinamus, nec 
παντὸς τοιοῦτο γενέσϑαι πλημμέλημα συγχωρῶμεν, quod agere licet in extraneis et ignotis hoc in pro- 
μηδὲ ὃ πράττειν ἔξεστιν ἐπὶ ξένοις καὶ μηδαμόϑεν ^ pris naturalibus filiis homines agere prohibeamus, 
γνωρίμοις τοῦτο ἐπὶ τῶν ἑαυτῶν. φυσικῶν παίδων 20 propterea praesenti lege sancimus, ut siquidem quis- 
τοὺς &vÜ'octove πράττειν κωλύωμεν, διὰ τοῦτο Jsozxí- piam habuerit filios legitimos, non possit filiis eo- 
Lousv τῷ παρόντε νόμῳ, ὥςτε εἰ μέν τιξ ἔχοι παῖδας — rumque matri ultra unam relinquere unciam aut do- 
roníuovs, μὴ δύνασθαι [rois παισὶ καὶ τῇ Tovrov nare naturalibus aut concubinae (hoc enim proprium 
μητρὶ περαιτέρω μεᾶς καταλιμπάνειν οὐγκίας ἢ δω- prioris iudicamus esse constitutionis), sed etiam si 
ρεῖσϑαι τοῖς φυσικοῖς παισὶν ἢ τῇ παλλακῇ (rovro 25 quid amplius dare temptaverit quolibet modo, hoc 
γὰρ κύριον τῆς ἔμπροσϑεν ἡγούμεϑα διατάξεως), ἀλλὰ — filiorum fieri legitimorum; et vel si filii non sint, con- 
xai εἴ τι πλέον ἐπιχειρήσειε δοῦναι xaO οἱονδήποτε  cubina vero solummodo, huic mediam unciam relin- 
τρόπον, τοῦτο τῶν παίδων γένεσϑαε τῶν γνησίων. qui aut donari concedimus. 
xav ti παῖδες δὲ Aces εἶεν, —— δὲ μόνη, ταύτῃ τὸ 
ἡ μιού; καταλιμπάνεσϑαε ἢ δωρεῖσϑαε συγχωροῦ- 30 
3 id Ei uévro« παῖδας οὐκ Eros. trim. — 8 Si vero filios non habuerit quispiam legitimos 
τῶν ἀνιόντων, οἷς ἀνάγκη νόμου καταλεμπάνειν ué- aut quemquam ascendentium, quibus necessitas est 
ρος τῆς οἰκείας περιουσίας προξρήκεε τοὺς διατεϑεμέ- legis relinquere propriae substantiae compe- 
νους, ἄδεια ἔστω καὶ εἰς τὰς δώδεκα οὐγκίας γράφειν tentem, testatori licentia sit etiam in duodecim un- 


* 


τοὺς φυσικοὺς παῖδας κληρονόμους, καὶ διαιρεῖν εἰς 8 cias scribere filios naturales heredes, et dividere 





᾿αὐτοὺς καϑ' ὃν dv βούλωνται τρόπον τὰ πράγματα, inter eos quocumque voluerint modo res, et per do- 


καὶ ἢ κατὰ — ἁπλᾶς ἢ προγαμιαίας ἢ κατὰ προῖ- nationes aut simplices aut antenuptiales aut per do- 
καθ ἢ καὶ xc) ἕτερον i gi ioa τρόπον νόμιμον tes aut per alium quemlibet modum legitimum suas 
τὰς ἑαυτῶν εἰς ἐκείνους μετάγειν οὐσίας. οὕτω γὰρ in illos substantias transponere. Sic enim nequa- 


c. XII $2 — c. XIII excerpta et decurtata habet B* K 15,2 p.419 Zach. ex B 32,2,4. 
c. XII $ 2—06 summa eztat in Appendice Eclogae 4 p.186 Zach. — Anon. Bodleian. 12 p.214 Zach. (inde in 
Ecloga ad Prochiron mutata 28, 11. 12). 





nuper humana lege usi pro tribus unciis sex uncias iis, si filii legitimi non extent, secundum patrum 
liberalitatem dedimus, at nunc ex iis quae deinceps acciderunt rebus perfectius simul et humanius conside- 
ratis praesentem. legem ferimus. Certe multa eiusmodi quae et prius sunt commissa et nostris temporibus 
delinquuntur correctione di, ur et ab impietate homines liberamus. Nonnulli enim cum licentiam non 
habeant liberis suis naturalibus po velint relinquendi, eligunt scilicet viros eosque heredes ea condicione 
scribunt, ut liberis restituant; illi vero aut protinus impie agunt et voluntatem eorum qui scripserunt trans- 
ediuntur, aut quod quidem omnium levissimum est peierant: ac tacemus ea quae memoria nobis prodita 
sunt de personis illustribus quae talia temporibus praecedentibus commiserunt. — Ne igitur per omne 
tempus eiusmodi delictum committi patiamur, neve quod in extraneis et neutiquam notis agere licet, id in 
propriis liberis naturalibus homines agere prohibeamus, propterea praesenti lege sancimus, ut siquidem 
m legitimos liberos habeat, [liberis eorumque matri] ultra unam unciam relinquere vel donare naturali- 
ς ἢ vel concubinae non possit (hoc enim ez priori constitutione ratum habemus), sed etiam si 
ue amplius dare quocumque modo temptaverit, hoc liberorum fiat legitimorum. Quodsi liberi non ad- 
sint, sed concubina sola, huic dimidiam unciam relinqui vel donari permittimus. Si vero non 
habeat filios legitimos aut ali ascendentium, quibus ex legis necessitate partem bonorum suorum 
relinquere testatores oportet, liceat etiam in duodecim uncias naturales liberos heredes scribere, resque 
inter eos quocumque modo volunt dividere, et vel per donationes simplices vel antenuptiales vel per dotes 
vel etiam alio quocumque modo legitimo substantias suas ad eos transferre. lta enim non amplius 





1 νόμῳ] Cod. 5,27,8 | 2 οὐκ L| 3 ἀλλ᾽ οὖν νῦν L 
sed tamen s || 5 φελανϑρωπότεροι L! || 6 τοιαῦτα om. c | 
8 πλημμελούμενα διορθώσεως ἀξιοῦμεν xai] delinquun- | 
tur, et ideo ς | 12 οἱ δὲ ἢ (cf. &)) οἱ δὲ o£ M o£ δὲ L| | 
13 ἀσεβοῦσι --- 14 ἐπιορκοῦσι om. L|| 18 συγχωροῦμεν | 
ML, corr. Serimger | 19 μηδὲ] om. L', καὶ L*| 21 xo- | 
λύομεν ML! | 23 τοῖς παισὶ καὶ τῇ τούτων μητρὶ a | 
Zachariaeo in suspicionem recte vocata seclusi || 29 ei] | sunt Τῇ coneubinas 7' | 27 vero om. 7 ὁ || 32 quem- 
oi M | 30 δωροῦ:.: L'| 31 ἔχει LB* habuerit quis- | piam V quequam ΤΊ || 33 patrem Τ᾽ | 34 testatoris 
piam (ie. ἔχοι τι | 32 ἀνάγκῃ] necessitas est (i. e. R!| in duodecim] undecim 7'! | 36 uoluerit Bre | 


2 tantum VR!| 4 clementius Κι" et clementius ἢ | 
5 plurime R!7'| commissas ER! commisse 7'| 7 libera- 
uimus A?| 10 heredes] quasi heredes A7 | filios Τ᾽" || 
11 at om. R || aut] autem aut Z?, om. V || 13 perierant 
T'YV? praeerant R! | 17 nec VT] nequod É (neque 
vulg.) | 20 ut om. R | 24 iudicauimus VT || constitutiones 
Τὰ | 26 fieri T] om. RV | uel R vulg.] et uel VT | 





ἀνάγκη) ς | μόνου L' | 33 zoosjzzs] competentem (ie. | 37 aut per simplices V || 38 per quamlibet alium 
προφῆκον) ς || τοὺς διαϑὲ 1, testatori (L e. τῷ | suos in illo 7 
διατιϑεμένῳ Ὃ e| 31 xai ἢ] ἢ om. ς | ἁπλᾶς] ἢ ἁπλᾶς 
Ls | 38 xai M] om. L | 39 ἑαυτὸν L 
HL 56 


Nov. LXXXIX 12 


M2 





οὐκέτι δεήσονταί τινων πρὸς ἀσέβειαν ἢ πρὸς ἐπιορ- 
κίαν ἑτοίμων, ἀλλ᾽ αὐτόϑεν τὴν ἑαυτῶν καϑαρῶς 
διαϑήσουσι γνώμην. εἰ δὲ ἔχοιέν τινας τῶν ἀνιόντων, 
τὴν νόμιμον καταλιμσπανέτωσαν αὐτοῖς μοῖραν, ἣν ὁ 
νόμος καὶ ἡμεῖς ἐτάξαμεν, τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν εἰς τοὺς 
φυσικοὺς παῖδας ἄδειαν ἐχέτωσαν παραπέμσειν. καὶ 
ταῦτά φαμεν ἐπὶ τῶν ἐγγράφοις ἢ νομέμοις βουλήσε- 
4 σιν ἀποτιϑεμένων τὴν ἑαυτῶν γνώμην. Ei μέν- 
τοι τελευτήσειέ τιβ γνησίας αὐτῷ παντελῶς γονῆς οὐχ 


ὑπούσηβ, παίδων φαμὲν ἢ ἐγγόνων ἢ τῆς ἐφεξῆς 10 


διαδοχῆς, οὐδὲ νομίμου γαμετῆς, εἶτα τελευτήσειε μὴ 
διαϑέμενος τὴν οὐσίαν, καὶ ἀφίκοιτο συγγένεια τυ- 
χὸν ἢ καὶ ἐλευϑερωτὴς ἴσως τὴν διακατοχὴν κατα- 
σείων τε καὶ ἐπανατεινόμενος, ἢ καὶ τὸ ἡμέτερον 
ταμιεῖον (οὐδὲ γὰρ ἐκείνου τό ys ἐπὶ τούτῳ geidó- 
usda) εἴη δὲ αὐτῷ κατὰ τὸν — ἕως περιῆν ἐλευ- 
ϑέρα τε γυνὴ ἐν παλλακῆς σχήματε συνοῦσα, καὶ 
παῖδες ἐξ αὐτῆς (τοῖς γὰρ τοιούτοις μόνοις ταῦτα vo- 
μοϑετοῦμεν, ἔνϑα παντελῶς ἀναμφιεβήτητός ἐστιν ἥ 


QUIBUS MODIS NATURALES 


quam egebunt quibusdam ad impietatem aut per- 
iurium praeparatis, sed ex ipso suam disponent pure 
sententiam. Si vero habuerint hi quos Dried 
aliquos ascendentium, legitimam eis relinquant partem, 


9quam lex et nos constituimus, reliquam vero totam 


in naturales filios habeant relinquendi licentiam, Et 
hoc dicimus super his qui in scriptis et legitimis vo- 
4 luntatibus disponunt suam sententiam. Si quis 
autem defunctus fuerit legitima ei omnino sobole 
non extante, filiorum dicimus aut nepotum vel dein- 
ceps successionis, neque legitima coniuge, deinde 
moriatur non disponens de substantia, et veniat co- 
gnatio forsan aut etiam manumissor utpote bono- 
rum possessionem movens et insurgens, aut etiam 


15 nostrum aerarium (nam nec illi quantum ad hoc 


parcimus), sit autem ei donec vixerit libera mulier 
in schemate concubinae sociata, et filii ex ea (tali- 
bus enim solummodo haec sancimus, ubi omnino in- 
dubitatus est et concubinae in domo affectus et 


τε τῆς παλλακῆς κατὰ τὸν οἶκον σχέσις ἥ τε τῶν 20filiorum ibidem proles et alimentum): damus eis et 


παίδων ἐκεῖσε γονὴ καὶ τροφή)" δίδομεν αὐτοῖς καὶ 
ἀδιαϑέτων τῶν γονέων τελευτώντων δύο τῆς πα- 
τρῴας οὐσίας ἔχειν οὐγκίαβ, ἅμα τῇ μητρὶ ΟΜΝ 
μένας, ὅσοιπερ ἂν εἶεν οἱ παῖδες, ὥῤτε ἑνὸς παιδὸς 


(7908) ἀναλογίαν καὶ τὴν μητέρα λαμβάνειν. xci25 cietur et filios ex illa habeat, aut etiam 


ταῦτά φαμεν, εἰ μιᾷ παλλακῇ συνοικοίη καὶ σπταῖδας 
ἐξ ἐκείνης ἔχοι, ἢ καὶ προαπελϑούσης τῆς παλλακῆς 
ϑανάτῳ vÜXOv ἢ χωρισμῷ οἱ παῖδες αὐτῷ κατὰ τὴν 
οἰκίαν εἶεν. τότε γὰρ oi ous» αὐτοῖς τὴν ἐξ ἀδιαϑέ- 
D «ov πρὸς τὸ διούγκιον κλῆσιν. 
τὰ τῆς ἐπιϑυμίας αὐτῷ γένοιτο καὶ ἄλλας ἐπ᾽ ἄλλαις 
ἐπειβαγάγοι τῇ προτέρᾳ παλλακάς, καὶ πλῆϑος ἔχοι 
γυναικῶν πορνευομένων (οὕτω γὰρ εἰπεῖν κάλλιον), 
καὶ ἐξ αὐτῶν παιδοποιούμενος τελευτήσειε πολλὰς 


intestatis parentibus defunctis duas paternae sub- 
stantiae uncias habere cum matre partiendas, quanti- 
cumque fuerint filii, ut unius filii portionem et mater 
accipiat. Et haec dicimus, si uni concubinae so- 
praedece- 
dente concubina, morte forsan aut separatione, filii 
ei domi sint. Tunc enim damus eis ab intestato ad 
duarum unciarum vocationem. 


Ei δὲ Éxxsyvuéva 3905 Si vero effusa concupiscentia ei fuerit et alias 


me alias introduxerit priori concubinas, et multi- 
tudinem habuerit mulierum fornicantium (sic enim 
dicere melius est), et ex eis filios habens moriatur 
multas simul deserens concubinas, odibilis quidem 


ὁμοῦ καταλιπὼν παλλακάς, μισητὸς μὲν ὁ τοιοῦτος, 35 est iste talis, procul autem hac lege modis omnibus 
μ μισητὸβ μ du eg 


, ^ “ , , ^ -" , 
πόρρω δὲ τοῦ νόμου καϑάπαξ μετὰ τῶν τοιούτων 


παίδων καὶ παλλακῶν ἀπελαυνέσϑω. ὥξπερ γὰρ εἴ 


τις νομίμῳ συνοικοίη γυναικί, ἄλλας ἐπειβάγειν οὐκ 
» , ^ - 3? - 
ἂν δύναιτο τοῦ συνοιχλεσίου συνεστῶτος καὶ ἐξ αὐτῶν 


cum talibus s et concubinis excludatur. Sicut 
enim si quis legitimae copulatur uxori, alias super- 
inducere non poterit matrimonio consistente et ex 
his legitimos procreare, ita neque post agnitam quo 


νομίμως παιδοποιεῖσϑαι, οὕτως οὐδὲ μετὰ τὴν γνω- 40 
8 4. 5 paucis mutatis repetitae sunt ex nov. X VIII c. 5 (131, 14— 132, 16). 





egebunt quibusdam αὐ impietatem vel ad. periurium paratis, sed protinus suam ipsi voluntatem pure prae- 
cipient. Si quos autem ascendentium habeant, legitimam iis partem relinquant, quam lex et nos constitui- 
mus; reliquum vero omne ad liberos naturales transmittendi licentiam habeant. | Atque haec de iis dicimus, 
4 qui scriptis et. legitimis testamentis voluntatem suam mandent. Si quis vero defunctus sit legitima 
subole omnino nulla relicta, liberis dicimus aut nepotibus aut reliqua deinceps successione, neque legitima 
- coniuge, isque non tesíatus de substantia sua decesserit, ac veniant cognati fortasse vel forte etiam manu- 
missor qui bonorum possessionem agitet atque intendat, vel etiam nostrum aerarium (nam ne illi quidem 


quantum ad hanc rem parcimus), tile vero domi dum vivebat et liberam mulierem concubinae halitu sibi. 


itunctam et liberos ex ea habuerit (talibus enim solis haec sancimus, ubi nulla omnino dubitatio est neque 
de concubina in domo habita neque de liberis ibidem et procreatis et educatis): concedimus tis, ut etiam 
intestatis parentibus. defunctis duas uncias paternae substantiae cum matre dividendas habeant, quot- 
cumque fuerint liberi, ita ut pro rata unius filii mater quoque accipiat. Atque haec dicimus, si una con- 
culina usus sit et ez: ea liberos susceperit, vel etiam si cum. prius. discesserit. concubina morte puta aut 
separatione, liberi eius domi sint. Tunc enim concedimus illis, ut ab intestato in duas uncias vocentur. 
5 Quodsi effusa libido eius fuerit et alias super alias post primam concubinas adsciverit, et multitudinem 
habeat mulierum. scortantium (ita enim dicere praestat), liberisque ex illis procreatis decesserit multis 
simul concubinis relictis, et odio dignus est talis homo et procul a lege protinus una cum eiusmodi liberis 
et concubinis depellendus. Quemadmodum enim si quis legitima utitur uxore, alias insuper. adsciscere 
dum constat maírimonium et ex iis legitime liberos procreare nequit, ita ne post concubinam quidem quem- 





3 εἰ δὲ ἔχοιε»}] si vero habuerint hi quos praedixi- 
mus e || 4 αὐτοῖς καταλιμπανέτωσαν 85 (sc) || μοῖραν 
ἣν in litura L || 6 παραπέμπειν ἄδειαν ἐχέτωσαν .B* 
7 ταῦτα] hoc ς || 10 ἐκγόνων L | 11 Ἐτελευτήσοι ML 
15 τούτου L (cf. ad 131, 20) || φειδόμενοι L! || 16 κατὰ 
τὸν οἶκον om.c || 19 ἀναμφίτητος L | 21 παίδων] vó- 
ϑὼν 131,25 || 24 ὁπόσοιπερ 131,28 || 25 ἀναλογίαν] 
μερίδα B*c; πρὸβ supplevit Hombergk ex 131,29 || 26 φα- 
μεν} uiv L | 27 σχοίη 131,91 || 31 γένοιτο 131,35 | 
35 καταλιπεῖν ἢ L! || μὲν] μὲν ἡμῖν 131,39 || 36 vov 
νόμου] τοῦδε τοῦ νόμου 131,40 hac lege ς || μετὰ — 
31 παλλακῶν om. 131, 40 || 38 νομέμῃ 132,1 | ἐπειβαγα- 
γεῖν 132,2 || 40 yvopicouérny] τῷ νόμῳ add. 132,4 





1 quibus V (.i- aliquibus s. v. V?) || per uirum A || 
2 sed om. R!, sed et V^|| disponant V | purem 7'^ pu- 
ram A || 3 vero] uero non AR! || hii R? in VT', om. R* | 
4 relinquatur A! | 5 totum V || 6 habent V | 7 haec 
vulg. | uoluptatibus V! | 8 /eg. deponunt? || 9 sobole om- 
nino 7'| 10 exhistante AK! existente A? || 12 de sua sub- 
stantia 7' de substantia sua vulg.|| 14 possessionum 7'! 
15 nec om. R! | 16 sit] si V | donec] donec ipse 75 
uixeris V? | 17 concubinae cet.] cubinae — 24 dicimus si 
scr. R? in ras. 5 versuum || 18 haec om. 7'! || 23 filii fuerint 
R(2)| ut] aut 7| 25 *et] aut libri, ac Beck || etiam 
om. KR || praedescendente R! T'! praecedente V || 26 forte 
R| aut] aut etiam 7'| 28 duas uncias vulg. | 32 habuit 
R| 35 procul autem] procu--ũt A!| hac] ae V || 36 Si 
quis enim sieut T | 37 compulatur V^|| 38 potuit A' 
potuerit A? || consistere 7! | 39 quo 7'vulg.] quod RV 








EFFICIUNTUR SUI 


443 


Nov. LXXXIX 12—14 





ριξομένην xaO" ὃν εἰρήκαμεν τρόπον παλλακὴν καὶ 
τοὺς ἐξ ἐκείνης παῖδας δώσομεν, εἰ καί τε πάρεργον 
ἡδονῆς ἀλλο ποιήσαιτο, καὶ τοῦτο εἰς τὴν διαδοχὴν 
εἰξάγεσϑαι τὴν αὐτοῦ, εἴ γε τελευτήσειεν ἀδιάϑετος. 
εἰ γὰρ μὴ τοῦτο ROM ἀδιάκριτα μὲν ἔσται 
τὰ τῶν γυναικῶν, τίνος μᾶ ἢ τίνος ἔλαττον ἐρᾷ, 
ἀδιάκριτα δὲ τὰ τῶν παίδων" καὶ ἡμεῖς οὐ δίδομεν 
τοῖς ἀσελγαίνουσιν, ἀλλὰ τοῖς σωφρονοῦσι τὸν νόμον. 
Οὐ διαφερόμεϑα δὲ περὶ τῶν παίδων, εἴτε ἄρρενες 


εἴτε ϑήλειαι καϑεστήκοιεν. ὥςπερ γὰρ ἡ φύσις οὐδὲν 10 


περὶ τὰ τοιαῦτα τεχνολογεῖ, οὕτως οὐδὲ ἡμεῖς ἃ 
ἐπ᾿ ἀρρένων καὶ ἄλλον ἐπὶ ϑηλειῶν κατὰ τοῦτο τί- 
6 ϑέεμεν νόμον. Εἰ μέντοι (δεῖ γὰρ διὰ πάσης 000v 
*— τε ὁμοῦ καὶ εὐσεβείας 95) ἔχων τις παῖ- 
ας 
οὐδὲν αὐτοῖς ὑπάρχειν παντελῶς βουλόμεϑα, ἀποτρέ- 
φεσϑαι δὲ τοὺς νόϑους παρὰ τῶν γνησίων ϑεσπίζο- 
μὲν κατὰ τὸ πρέπον τε καὶ πρὸς τὸ τῆς οὐσίας μέ- 


σίους καταλίποι καὶ νόϑους, ἐξ ἀδιαϑέτου μὲν 10 legitimos relinquat et nat 


diximus modo concubinam et ex illa filios dabimus, 
si etiam aliquod opus libidinis aliud fecerit, etiam 
hoc ad successionem eius introduci, si mortuus fuerit 
intestatus. Nam si non hoc sanciverimus, indiscreta 


5quidem erunt quae mulierum sunt, quam potius aut 


quam minus amaverit, indiscreta quidem quae filio- 
rum: et nos non damus luxuriantibus, sed pudicis 
legem. Non autem differentiam facimus de filiis, sive 
masculi sive sint feminae. Sicut enim natura nihil 
circa talia tractat, sic neque nos aliam in masculis 
et aliam in feminis secundum hoc ponimus legem. 


6 Oportet enim per omnem viam subtilitatem simul- 
que pietatem transire. Si quis igitur habens filios 
es, ab intestato quidem 

eis existere omnino volumus, pasci vero natu- 
rales ἃ legitimis sancimus, ut decet eos secundum 
substantiae mensuram ἃ bono viro arbitratam, quod 


Tpov παρὰ ἀνδρὸς ἀγαϑοῦ δοκιμαζόμενον, τοῦτο δὴ videlicet apud nostras leges viri boni arbitratu di- 


τὸ παρὰ τοῖς ἡμετέροις νόμοις 
λεγόμενον. ταὐτοῦ τούτου φυλαττομένου, κἂν εἰ γα- 
μετὴν μὲν ἔχοι, παῖδας δὲ νόϑους ἐκ τῆς προτελευτη- 
σάσης παλλακῆς αὐτῷ γενομένους, ὥςτε κἀκείνους ἀπο- 
τρέφεσϑαι παρὰ τῶν αὐτοῦ διαδόχων. περὶ γὰρ 


boni viri arbitratu 20 citur. Hoc ipso custodiendo, vel si coniugem qui- 


dem habet, filios autem naturales et ex defuncta con- 
cubina sibi natos, (ut) et illi alantur ab eius suc- 
cessoribus. De nepotibus enim naturalibus quae iam 


a nobis specialiter etiam de ipsis disposita sunt 


ἐχγόνων νόϑων rà ἤδη παρ᾽ ἡμῶν ῥητῶς περὶ αὐ- 25 obtineant. 


τῶν διατεταγμένα κρατείτω. 


CAPUT XIII. 


T * ᾿ - * 
Ἐφ᾽ ov δὲ ϑεμάτων τοὺς νόϑους παῖδας ἐκαλέσα- 


In quibus enim casibus naturales filios vocavimus 


μεν εἰς τὴν διαδοχήν, ἐπὶ τούτων xai αὐτοὶ τὴν z9£- ad successionem, in his quoque et ipsi decentem 
πουσαν τοῖς φυσικοῖς πατράσιν εὐγνωμοσύνην τηρεί- naturalibus patribus devotionem servent, om ow 
τῶσαν. καὶ αὐτῷ TQ μέτρῳ ᾧπερ οἱ γονεῖς προνοοῦσι 30 mensura sicut parentes prospiciunt naturalibus 

τῶν φυσικῶν παίδων κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον, καὶ secundum nostram legem, et ipsi parentibus com- 
. αὐτοὶ τοὺς γονεῖς ἀμειβέσϑωσαν εἴτε sis τὰς διαδοχὰς — pensent sive in successionibus seu in alimentis, sicut 
εἴτε εἰς τὰς ἀποτροφάς, καϑάπερ ἐπ᾿ αὐτῶν νενομο- super eis sancivimus. 

ϑετήκαμεν. 


CAPUT XIV. 


"Entry δὲ xai ἔμπροσϑεν ἔν τισι τῶν διατάξεων 35 


Quoniam vero et dudum in quibusdam constitu- 
εἴρηται δεῖν εἰς ἅπερ oi πατέρες δωροῦνται τοῖς 


tionibus dictum est oportere in quibus patres donant 





admodum diximus agnitam et liberos ex ea susceptos concedemus, si quod aliud praeterea libidinis opus 
protulerit, ut id quoque ad successionem eius admittatur , si intestatus decesserit. Nisi enim hoc sancia- 
mus, nullum erit discrimen in mulieribus, quam magis quamve minus amaverit, nullum discrimen in 
liberis: neque nos iis qui luxuriose, sed qui caste vivunt legem damus. |. Nec vero distinguimus in liberis, 
sive masculi sive feminae sint. modum enim natura nihil circa haec talia argutatur, ita ne nos 
6 quidem aliam de masculis aliam de feminis hac in re legem ferimus. Si quis vero (oportet enim 
omnem diligentiae simul et pietatis viam inire) legitimos liberos habens etiam naturales reliquerit, ab in- 
testato iis nihil omnino adquiri volumus, tamen ali naturales a legitimis sancimus uti decet aique pro modo 
facultatum a viro bono aestimando, id quod in nostris legibus bomi viri arbitratu dicitur. p hoc 
idem custodiatur, licet quis et coniugem habeat et naturales liberos ex concubina ante mortua ei natos, ut 
illi quoque a successoribus eius alantur. Nam de nepotibus naturalibus valeant quae iam a nobis diserte 





de às constituta sunt. 


XIIL In quibus autem casibus naturales liberos ad successionem vocavimus , in iis et ipsi patribus 
naturalibus eam quam decet fidem servent. Atque eadem mensura qua parentes liberis naturalibus secun- 
dum legem nostram prospiciunt, ipsi quoque parentes suos remunerentur sive in successionibus sive in 


alimonus, sicuti de às sanazimus. 
XIV. 


Quoniam aulem iam antea in quibusdam constitutionibus dictum est oportere patres in iis 





4 εἴ γε] εἰ 132,8 || 6 τένος μᾶλλον ἢ τίνος Ls (cf.132,10)] 
μᾶλλον ἥστινος M || 8 τὸν νόμον] τὸ νόμιμον 132, 12 | 
10 οὐδὲν om. M initio paginae ἢ 13 Εἰ μέντοι ἢ. 1. οπι. «ἢ 
14 ἔχων vis] Si quis igitur habens c || 18 τε καὶ om. c || 
20 uoniuitra arbitrarov M, viri boni arbitratu ς ἀν- 
δρὸς ἀγαϑοῦ δοκιμᾶσιν (δοκίμασιν Lꝰ) L ἀνδρὸς &ya- 
ϑοῦ δοκιμασίᾳ Ath. ἢ 22 ἐκ τῆς προτελευτησάσης] et ex 
defuneta ς || 25 ἐγγόνων Theod. Ath. || eoi αὐτῶν] etiam 
de ipsis ς || 26 διατεταγμένα] Cod.5,2:,12 ἢ 85 ἔν τισι 
τῶν διατάξεων] Cod. 5,29,4. 35,3 





3 fuerit om. R | 4 hoe non V | 5 sunt del. R? | 6 mi- 
nus] minus aut quam 7'^ | amauerint V || indisereti qui- 





dem filii corr. E? | quidem] autem Beck || 7 nos om. RT' | 
8 facimus] sanctimus V || 9 masculis V || siue sint V] seu 
sint R!7' sint seu AR? | 10 aliam in masculis om. V || 
13 subtilitatis simulque pietatis Contius | 15 quidem om. 
V| 21 autem] aut V27?, om. T* | et ex] et om. ai. || con- 
eubina defuncta T'| 22 ut add. Beck || alantur V] alun- 
tur RT || eis 7 | successionibus. Deponentibus 7} | 
23 enim] autem enim A! || 24 disposita vulg.] posita 
RVT | 25 optineas« V | 27 enim] autem vulg. | uoca- 
uerimus V uocamus 7'| 28 ipsis 7' || decedentem A! | 
29 naturalibus om. R* | 31 compenset V! | 33 super 
eis V] superius R7 vulg. | sanctimus V | 36 donauit £' 
donante T' 
56* 


Nov. LXXXIX 14. 15 


444 


QUIBUS MODIS NATURALES 





παισὶν ἢ καταλιμπάνουσιν εἰς ταῦτα καὶ κηδεμόνας 
αὐτοῖς παρέχειν, confirmatevou£vovs μέντοι, τοῦτο 
κύριον εἶναι καὶ νῦν τίϑεμεν, διδόντες καὶ τῇ μητρὶ 
κατὰ τὸ ἤδη περὶ τούτων διατεταγμένον καὶ τῶν 
φυσικῶν ἐπιτροπεύειν παίδων, πάντα πραττούσῃ ὅσα 
ἐπὶ γνησίων ὥρισται παΐδων. 


filis aut relinquant, in his etiam curatores eis prae- 
bere, confirmandos tamen, hoc rátum esse etiam 
nunc ponimus, dantes et matri secundum quod iam 
de his dispositum est et naturalium tutelam agere 

5filiorum, omnia agenti quaecumque in legitimis de- 
finita sunt filiis. à 


CAPUT XV. 


, Τελευταῖον δὲ ἡμᾶς τοῦ νόμου μέρος ἐκδέχεται 
« * ? * * ^ - 

ὥςτε καὶ αὐτὸ τὴν προρήκουσαν τάξιν λαχεῖν, καὶ 
ἐξαρεϑμήσασϑαι τίνες οὐδὲ αὐτοῦ τοῦ τῶν νόϑων 


ἄξιοι καϑεστᾶσιν ὀνόματος. πρότερον μὲν γὰρ πᾶς 10 quidem omnis qui ex complexibus (non enim voca- 


ὁ ἐκ συνελεύσεων (οὐ γὰρ καλέσομεν γάμων) ἢ ποίατίων 
ἢ incestov ἢ damnatoev προελϑὼν οὗτος οὐδὲ φυ- 
σικὸς ὀνομασϑήσεται, οὐδὲ ἀποτραφήσεται παρὰ τῶν 
γονέων, οὐδὲ ἕξει τινὰ πρὸς τὸν παρόντα νόμον μετ- 


Ultima siquidem nos pars legis expectat, ut ipsa 
competentem suscipiat ordinem et enumeremus, qui 
neque ipso naturalium nomine digni sunt. Primum 


bimus nuptias) aut nefariis aut incestis aut damnatis 
processerit, iste neque naturalis nominatur neque 
alendus est ἃ parentibus neque habebit quoddam ad 
praesentem legem participium. Unde licet a Con- 


ουσίαν. «ert si καὶ Κωνσταντίνῳ τῷ τῆς evosfovciboStantino piae memoriae in constitutione ad G 


λήξεως ἐν τῇ πρὸς Γρηγόριον γραφείσῃ διατάξει τινὰ 
περὶ τοιούτων εἴρηται παίδων, ταῦτα οὐ προςιέμεϑα, 
ἐπειδὴ καὶ διὰ τῆς ἀχρηστίας ἀνήρηται" φοινικαρχῶν 
γὰρ καὶ συριαρχῶν καὶ στρατηγῶν καὶ διασημοτάτων 


rium scripta quaedam de talibus dicta sint filiis, 
haec non respicimus, quoniam et non utendo per- 
empta est: phoenicarchorum enim et syriarchorum 
et magistratuum et insignium meminit et clarissimo- 


μέμνηται καὶ λαμιπροτάτων, καὶ οὐδὲ φυσικοὺς εἶναι 20 rum, et neque naturales esse vult ex his proceden- 


βούλεται τοὺς ἐξ αὐτῶν προελϑόντας, κωλύων αὐτοῖς 
καὶ τὴν ἐκ βασιλικῆς φιλοτιμίας εὐημερίαν. ἣν δὴ 
1 διάταξιν καὶ παντελῶς ἀναιροῦμεν. Ταῦτα ἡμῖν 
νενομοϑετήσϑω, καὶ οὐδενὶ παντελῶς ἄγνοια τῶν 


tes, amovens eis etiam imperialis munificentiae man- 


suetudinem. Quam videlicet constitutionem etiam 


1 omnino perimimus. Haec a nobis sancita sint, 
et nulli penitus ignorantia nostrarum erit legum, 


ἡμετέρων ἔσται νόμων, οὐδὲ τίνες μὲν εὐγενεῖς τίνες 25 nec qui sunt legitimi qui vero naturales, nec quo- 


δὲ νόϑοι, οὐδὲ ὅπως αὐτοῖς τὰ περὶ τῆς γνησιότητος 
δίδοται, ἢ ὅπως καὶ νόϑοι μένοντες ἀξιοῦνται φιλαν- 
ϑροωπίας, καὶ ὅπως καὶ αὐτοὶ προξβηκόντως τετίμηνται 
τῆς πρὸς τοὺς οὐδὲ νόϑους ἠξιωμένους εἶναι κοινωνίας 
ἀποχωρισϑέντες. ; 
QEmihoyos) Τὰ παραστάντα τοίνυν ἡμῖν καὶ 
εἰς ἀνϑρώπων ϑεραπείαν καὶ τῆς φύσεως ἀναπλή- 
ρωσιν διὰ τοῦδε τοῦ νόμιου διορισϑέντα ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
φανερὰ πᾶσι ποιησάτω προγραμμάτων τιϑεμένων, 0c 


modo eis legitima iura dantur, aut quomodo etiam 
naturales permanentes promerentur humanitatem, et 
quomodo etiam ipsi competenter honorati sunt ab 
eorum qui neque naturales digni sunt communione 


30 segregati. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et ad 
hominum medelam atque naturae supplementum per 
hanc legem decreta sunt, tua sublimitas faciat omni- 
bus manifesta programmatibus propositis, per quae 





quae liberis donant vel relinquunt etiam tutores iis praebere, confirmandos utique: hoc ut ratum sit etiam 


nunc. statuimus, ac maíri quoque secundum id quo 


iam de his constitutum est concedimus , ut etiam na- 


turaliun liberorum tutelam suscipiat omniaque faciat quaecumque in legitimis liberis definita sunt. 
Denique ultima legis pars nos exspectat, ut et ipsa convenientem ordinem consequatur, atque 


ut enumeremus, qui ne ipso quidem nomine naturalium digni sint. Ac primum quidem quisquis ez com- 
plexibus (neque enim nuptias vocabimus) nefariis vel incestis vel damnatis procreatus est, is neque natu- 
ralis vocabitur neque a patribus aletur neque cum praesenti lege quicquam commune habebit. Itaque licet 
a Constantino piae memoriae in constitutione ad Gregorium scripta quaedam de eiusmodi liberis dicta 
sint, ea non admittimus , quoniam ipsa desuetudine sublata sunt: phoenicarcharum enim et syriarcharum 
: et duumvirum et perfectissimorum et clarissimorum meminit, ac ne naturales quidem esse vult eos qui ex 
illis nati sint, ipsa imperialis munificentiae opportunitate eos privatura. Quam quidem constitutionem 


1 ommino tollimus. 


Haec a nobis sancita sint, nec quisquam omnino ignorabit leges nostras, neque 


qui sint ees qui naturales, neque quomodo iis iura legitimorum dentur, aut quomodo etiam naturales 


manentes 


umanitatem mereantur, et quomodo ipsis 


quoque idoneus honor datus sit ab eorum commu- 


nione separatis, qui ne naturales quidem esse digni existimati sunt. 


pilogus. Quae igitur nobis 


lacuerunt et ad hominum curationem atque naturae supplementum 


per hanc legem definita sunt, tua sublimitas omnibus manifesta faciat edictis propositis, per quae lea 





2 confirmateuomenus M (xovfsoguevtvousvov Ath., xou- 
φιρματευόμενον Theod.), βεβαιουμένους L || τούτοις L| 
4 ; — &vov] Cod. 5,35,3 || ὃ πάντα — 6 παίδων 
om. L || 1 δὲ! siquidem c; leg. δὴ Ὁ | 8 καὶ αὐτὸ] xai 
om. e || λαχεῖν] suscipiat (i. e. λαβεῖν) « || 10 πρότερον] leg. 
πρῶτον (s)? cf. tamen 413,4 || 11 συνελεύσεως M^? || 
γάμον L || νεφαρίων ἢ inzeaovov ἢ δαμνάτων M (cf. c), 
velarícn ἢ ivaestov ἢ διὰ τῶν κεκωλυμένων L| 12 ovv« 
L! |12g. leg. οὔτε --- οὔτε --- οὔτε | φυσέκε L! || 13 οὐδὲ 
ἀποτραφήσεται παρὰ τῶν γονέων nec alimonia eis pa- 
rentes vel fratres debent Jul. ov κληρονομοῦσιν τὸν 
πατέρα οὐδὲ τρέφονται παρ᾽ αὐτοῦ Ath. (cf. Heimbach 
p. XCVII); ut nec alantur a patre Auchent. Cod. 5, 5, 6 || 
16 γρηγόραν L | διατάξει) Cod. 5, 27,1 || 18 ἀχρησίας M 
xovoías L'|| 25 ἡμετέρω L'| ἔστω L^ || 26 τῆς] τοῖς 
M^ | 21 δύναται L" | 28 προσηκόντως τετίμηνται 
ML?| προσηκόντω Ove. μένοντος ἀξιοῦσϑαι φιλαν- 
ϑρωπίας τετέμηται 1,}}} 81 τὰ τοίνυν παραστάντα L 





1 filiis om. V || relinquunt vulg. || eius V || 2 tantum 
RT" || hoc] et hoc V || e& nunc ponimus 7' et in componi- 
mus £F! || 4 his R vulg.] hisdem VT'|| depositum A! || 8 com- 
petem Z! | qui neque] quieumque V* | 10 omnes A? || 
enim] enim hoc A? 7'|| uocabimus] uocauimus A! V T' uo- 
camus A?vulg.| 11 aut in dampnatis K|| 12 processe- 
rint £7" | nominatur AT] nominetur V || 13 est om. R || 
a parentibus] apparentibus V | 14 legem om. | * licet 
a] certa T' certa ἃ V vulg. | 16 de talibus] datalibus T'! || 
sint RT] sunt V vulg. | 17 recipimus vulg. | 18 pheni- 
carphorum V phenicathorum A phenicartorum T'| enim 
om. R || siriarchorum .RT' siriathorum V | 20 et neque] 
et om. V | 21 munificentia V! || 22 etiam V] et T, om. 
R vulg. || 23 sint vulg.] sunt RVT || 24 nulli Beck] nulla 
libri | 25 sunt V vulg.] sint RT || 26 legitima iura eis 7' 
27 permanentes — 29 naturales om. K || humanitatem 
et quomodo ipsi eompetentur humanitatem add. V! 
28 etiam om. V || competentur V' || 29 7eg. naturales (esse, 
digni sunt? | communione] quae commune V! || 31 et 
om. R V || 32 omnium £t | med«lam 7'* | 33 declarata V || 





34 programatibus libri || positis V 


ΝΥΝ — de d L1 τὸς enm 








DE TESTIBUS 


“τοῦ τῶν μαρτύρων ὀνόματός τε καὶ σχήματος. ἐπειδὴ 


445 


omnibus lex erit cognoscentibus quomodo in 
talibus conversentur, et nostram considerantibus pro- 
videntiam, qui omni aliae occupationi eorum prae- 


Nov. XC pr. 





ὧν ἅπασιν ὃ νόμος ἔσται σαφής, γινώσκουσι xa^ 
ὃν περὶ τῶν τοιούτων πολιτεύσονται τρόπον, καὶ τὴν 
ἡμετέραν ἐννοοῦσι πρόνοιαν, ὅτι πάσης ἀσχολίας ἐτέ- 
ρας τὴν αὐτῶν ὠφέλειαν προτέϑεμεν. ponimus utilitatem. — 

Dat. k. Sept. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 5 Dat. kal. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIIL Apione v. c. cons. [α. 539] anno XIIL. Apione v. c. con 





XC. Coll VII tit. 2 


KR DE TESTIBUS X 
Idem Aug. Iohanni pp. secundo. 


G 
ΠΕΡῚ ΜΑΡΤΎΡΩΝ. 
Imp. Iustinianus A. Ἰωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B, ἀπὸ ὑπάτων ὀρδι- 10 
ναρίων xai πατρικέῳ. 

(Ilpooíucov) 'H τῶν μαρτύρων πρὸς τὰς ἀπο- (Praefatio.) Testium propter probationes uti- 
δείξεις χρεία ἐξεύρηται μὲν πάλαι διὰ τὸ μὴ λανϑά- litas adinventa quidem est dudum, ne quid lateat 
vtw Ti ῥᾳδίως τῶν πραττομένων, πονηρίας δὲ xoÀ- facile actorum, et calliditate plurima hominum ad- 
λῆς ταῖς ἀνθρωπίναις ἐπιγενομένης ψυχαῖς κινδυνεύει 16 veniente animas periclitetur mi in contrarium 
μετελθεῖν sis τοὐναντίον ἡ τοῦ πράγματος τάξις. ov — ordo causae. Non enim ut patefiant quae gesta sunt 
—— ἂν φανείη τὰ πεπραγμένα μαρτυροῦσιν oí testantur plurimi, sed quatenus adhuc amplius oc- 
πολλοί, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν ἔτε μᾶλλον κατακρυβείη. οὗ γὰρ cultentur. Nam alia quidem scientes alia vero pro- 
ἕτερα μὲν εἰδότες ἕτερα δὲς ἀπαγγέλλοντες ἢ ἅπερ οὐκ nuntiantes aut quae non sunt dicentes hoc ipso con- 
ἴσασι λέγοντες αὐτόϑεν ὁμολογοῦσιν, ὡς τὰ ταῖς a4n-20fitentur, quia ea quae vere fiunt neque volunt pate- 
ϑείαις γενόμενα οὐδὲ βούλονται γίνεσϑαει φανερὰ fieri neque secundum ea proferri iudicia, sed quae 
οὐδὲ κατ᾽ αὐτὰ προϊέναι τὰς κρίσεις, ἀλλὰ τὰ μηδα- numquam facta sunt haec et pronuntiant et ad iu- 
μοῦ γενόμενα ταῦτα καὶ G«ayyÉ & καὶ εἰς κρίσιν — dicium deduci quaerunt. Omnino itaque perimere 
ἀχϑῆναι ζητοῦσι. Τὸ μὲν ovv καϑάπαξ ἀνελεῖν ràc testimonia usui rerum incautum est, p existen- 
unt nisi testibus 


μαρτυρίας τῇ TOv πραγμάτων χρήσει σφαλερόν, πολ- 25 tibus quae non aliter patefi ronun- 
λῶν ὄντων ἅπερ ovx ἂν ἄλλως καταφανῆ γένοιτο  tiantibus, licere autem omnibus etiam valde vili 


μὴ μαρτύρων ταῦτα διαγγελλόντων, τὸ δὲ ἐφεῖναε testimonium perhibere et ante nos prohibuerunt legis- 
πᾶσι καὶ τοῖς σφόδρα εὐτελεστάτοις μαρτυρεῖν καὶ oí —latores: scilicet multas exceptiones facientes et plu- 
πρὸ ἡμῶν ἐκώλυσαν νομοϑέται" τοιγαροῦν xai πολλὰὲ rimos excludentes etiam ipso testium nomine vel 
ἐξαιρέσεις ποιοῦνται, πολλοὺς ἀπελαύνοντες xai αὐτοῦ 30schemate. Quia vero neque post has prohibitiones 
adhuc purum est testium opus, aestimavimus opor- 
δὲ οὐδὲ μετὰ ταύτας τὰς κωλύσεις ἔτε καϑαρὸν τὸ 

τῶν μαρτύρων ἐστίν, ὠήϑημεν χρῆναι καὶ ἡμεῖς 


Nov. XC (— Coll. VII tit. 2: gloss.) Graece extat in ML, εαρ. 1--- in B 21,1, 46 c. schol. — Epit. Theod. 90 
(inde B2; Prochiron 27, 2—5. 16. 19—21. 28, Epanagoge 12, 13.14. 21. 25. 26. 30. 35), Athan. 5, 5; ercerpta praestat 


Anon. Bodleianus p. 214 sg. Zach. ulian. const. LX XXIII. 





omnibus patefiat, ut cognoscant quem ad modum in eiusmodi casibus versaturi sint, ac nostram provi- 
dentiam intellegant, qui omni alii occupationi utilitatem eorum praeponamus. 





XC. 
DE TESTIBUS. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ex: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Testium ad probationes usus olim quidem inventus est, ne quid facile lateret eorum 
quae acía sunt; cum autem magna improbitas hominum animos occupaverit, periculum est ne in contra- 
rium vertat rei condicio. Neque enim ut patefiant ea quae acta sunt plerique testimonium perhibent , sed 
ut etium magis occultentur. Nam qui alia sciunt alia pronuntiant vel quae nesciunt dicunt hoc ipso con- 
fitentur ne velle quidem se ea quae revera facta sunt manifesta fieri aut secundum ea iudicia procedere, 
sed quae numquam facía sunt haec et pronuntiant et in iudicium deduci volunt. lam vero testimonia 
plane tollere rerum usui periculosum est, cum multa sint quae non aliter manifesta fiant nisi testibus ea 

us; atqui ne omnibus etiam vilissimis dicere testimonium permitteretur anteriores quoque legis- 
latores prohibuerunt: itaque multas ——— faciunt multosque ipso testium nomine et statu privant. 
Quoniam vero ne post has quidem prohibitiones integra est testium ratio, existimavimus nobis quoque ad 





ES ἑαυτῶν M 9 subser. om. M Iul. | dat. — cons. (cf. s)] | lex aperta erit omnibus 7' | 2 considerauimus A con- 


ἐγράφη καλάνδων Σεπτεμβρίων βασιλείας ᾿Ιουστινεα- | sideranti« V! | 3 proponimus R | 5 subscr. Data kl. 
νοῦ τὸ zy Ath. ἐξεφωνήϑη unvi σεπτεμβροίῳ ἔτει τῆς | Sept. constantipolis imperante donno iustiniano pp. aug. 
βασιλείας 1 ὑπατείᾳ “πίονος Theod. | 9 imp. iusti- | anno XII apicem consule V, dat. kl. sept. constantino- 
nianus à αὐτοκράτωρ ἰουστινιανὸς αὔγουστος L | | polin Bamb. II, om. rell. | 14 et] at vulg. || caliditate 





*ózáoyo ML ἢ 10 ὀρδιναρίω ML, corr. Haloander | | T! | omnium E? | adinueniente (adinuenientes 7.6) R VT, 
11 πατρικίων L| 13 λανθάννειν M| 15 κινδυνεύειν | corr. vulg. | 15 periclitatur vulg. | 16 ut petefiant ΤΣ 


ML! |20 ἴσασε M] ἴασε L sunt ς ἢ 21 γινόμενα [4 | 
23 γινόμενα L | 24 ζητῶσιν L | 26 νένονται L^ | 
28 ἀτελεστάτοις (in litura) L|| 30 ἐξευρήσεις L | ποι- 
pun facientes € | 31 τε xai] vel ς | 32 οὐδὲ Mz] 
οὐ 


1 omnibus lex erit aperte V lex erit aperta omnibus R 








utpote faciant R'! ut patefaciant R?| 18 aliam uero A|| 
19 ipsum V | confitentes R" | 20 fiunt] sunt R | 21 prae- 
ferr V profiteri R | iuditia sed que A? in ras. | 22 haee 
et] et om. R | 24 usui Contius] ubi (om. V!) RVT | 
25 patefuerit E! | 26 hominibus V? | etiam vulg.] et tam 
RVT | utilissimis 817! | 31 adhuc] et adhuc V | parum 
R! || est om. V* 


Nov. XC pr. 1 


446 — ΝΣ 


DE TESTIBUS 





προρϑεῖναί τε τῇ τοῦ πράγματος ἀκριβείᾳ, καὶ τὰς 
ψευδομαρτυρίας καϑ' ὅσον οἷόν τὲ ἐστιν ἐλαττῶσαι. 
τοιοῦτο γάρ τι καὶ νῦν ὑπὸ τῷ λαμπροτάτῳ τῆς 
Βιϑυνῶν ἐπαρχίας ἄρχοντε πραχϑὲν εὕρομεν ἐπὶ δια- 
ϑήκῃ δειχϑείσης μαρτύρων παραποιήσεως δεινῆς, σα- 
φῶς διελεγχϑέντων τὲ καὶ τὰ τελευταῖα συνομολογη- 
σάντων, ὅτι τῆς διαϑήκης ἔτε γινομένης ἐτελεύτησεν 
ἡ διατιϑεμένη, τῶν δὲ μαρτύρων τινὲς ἐπιλαβόμενοι 
νεκρᾶς ἤδη τῆς χειρὸς οὕτω κατὰ τοῦ χάρτου τήν τε 


tere et nos adicere aliquid causae subtilitati et falsa 
testimonia quantum est possibile minorare. Tale 
enim quiddam etiam nunc apud clarissimum Bithy- 
niae provinciae iudicem gestum invenimus in testa- 


5 mento ostensa testium falsitate pessima aperte con- 


victorum et novissime confessorum, quia cum testa- 
mentum fieret et fuisset defuncta testatrix, testium 
vero quidam tenentes iam mortuae manum ita per 
cartam virgam rectam et ex latere ductam traxerunt 


εὐϑεῖαν τήν τε σπτλαγίαν εἵλκυσαν καὶ τὸ σύμβολον 10 et signum venerabilis crucis videri scripsisse defunc- 


τοῦ τιμίου σταυροῦ δοκεῖν γεγραφέναι τὴν τελευτήσα- 
σαν παρεσχεύασαν. Ἡμεῖς τοίνυν εἰβ ταῦτα ὁρῶντες 
τὰ μὲν περὶ τοῦ τρόπου τῶν μαρτύρων τὰ δὲ περὶ 
7T/S αὐτῶν καταστάσεως ὠήϑημεν χρῆναι διορίσα- 


tam praeparaverunt. Nos igitur ad haec respicientes 
alia quidem de modo testium alia vero de eorum 
statu aestimavimus oportere definire. Quae itaque 
dicta sunt ab antiquis legislatoribus in prohibitione 


σϑαι. τὰ uiv οὖν εἰρημένα τοῖς πάλαι νομοϑέταις éni 15 horum quos suspenderunt testimonium perhibere rata 


κωλύσει τούτων οὕς ἐξείργουσι μαρτυρίας πάντα κύ- 
eux τέϑεμεν" 


omnia ponimus: 


CAPUT I. 


ϑεσπίζομεν δέ, καὶ ΤΡ ἐπὶ τῆς μεγάλης ταύ- 
της καὶ εὐδαίμονος πόλεως, ἔνϑα πλείστη καϑέστηκε 


sancimus autem, et praecipue in hac maxima et 
felicissima civitate, ubi plurima consistit (deo favente 


(ϑεὸς δὲ ἡγείσϑω τοῦ λόγου) πολλῶν καὶ ἀγαϑῶν &v- 20 sermoni) multorum bonorumque copia virorum, bonae 


δοῶν εὐπορία, εὐυπολήπτους δεῖν εἶναι τοὺς μάρτυ- 
ας, καὶ ἢ κρείττους τῆς τοιαύτης διαβολῆς διὰ τὸ τῆς 
ἀξίας ἢ στρατείας ἢ εὐπορίας ἢ ἐπιτηδεύσεως ἀναμ- 
φιββήτητον, ἢ εἴπερ οὐ τοιοῦτοι καϑεστᾶσιν, ὑφ᾽ ét£- 


opinionis esse oportere testes et aut carentes huius- 
modi derogatione per dignitatis aut militiae aut. di- 
vitiarum aut officii causam, aut si non tales consi- 


stunt, ex utroque tamen quia sunt fide digni testi- 


ρων γοῦν Oti καϑεστᾶσιν ἀξιόπιστοι μαρτυρούμενοι" 25 monium pon et non quosdam artifices ignobiles 


καὶ μή τινας ἐπιδιφρίους μηδὲ χαμερπεῖς μηδὲ mav- 
τοίως ἀσήμους ἐπὶ μαρτυρίαν ἰέναι, ἀλλ᾽ ὥςτε εἴπερ 
ἀμφιςβητηϑείη τὰ κατ᾽ αὐτούς, δύνασϑαι ῥᾳδίως ἀπο- 
δεικνύναι τὸν τῶν μαρτυρησάντων βίον ὡς ἄμεμιττός 


neque vilissimos nec nimis obscuros ad testimonium 
procedere, sed ut si qua de his dubitatio fuerit, 
possit facile demonstrari testium vita, quia incul- 
pabilis atque moderata est. 


1 τε καὶ ἐπιεικὴς εἴη. Εἰ δὲ ἀγνωστοί τινες εἶεν καὶ 3801 .Si vero ignoti quidam fuerint undique et aliquid 


πανταχόϑεν ἀφανεῖς καί vt φανεῖεν ὅλως περὲ τὴν 
μαρτυρίαν τῶν ἀληϑῶν διαφϑεῖραι σπεύδοντες, δύ- 
νασϑαι καὶ βασάνοις αὐτοὺς ὑποκεῖσθαι, καὶ τοὺς 
δικαστάς, εἰ μὲν ἄρχοντες εἶεν, αὐτοὺς τοῦτο πράττειν, 


apparuerint circa testimonii veritatem corrumpere 
festinantes, posse eos etiam verberibus subiacere; et 
iudices, si quidem administratores fuerint, ipsi hoc 
agant, si vero alii praeter eos qui administrationes 


εἰ δὲ ἕτεροε παρὰ τοὺς τὰς ἀρχὰς ἔχοντας, ἐνταῦϑα 35 habent, ibi quidem assumant apparitorem magnifi- 


μὲν παραλαμβάνειν τὸν ὑπουργοῦντα τῷ μεγαλοπρε- 
σπεστάτῳ πραίτωρε τῶν δήμων, κατὰ χώραν δὲ τὸν 

- , ? - ^ 2 ^ 
τῶν τόπων ἔκδικον, καὶ 0," αὐτῶν προβάγειν αὐτοῖς 


centissimi praetoris plebis, in provincia vero locorum 
defensorem, et per eos inferant eis verberum experi- 


c. I habet Nomoc.?". XTV tit. 9, 2 ez B. Summarium est in Prochiri cod. Bodleiano 264 p. 110 πη. Zach.; v. 24—26 
notat Prochiron 21,1. — $ 1 in. argumentum repetunt paratitla Athanasii 4 ὃ 10 in. 





rei subtilitatem aliquid addendum atque falsa testimonia quantum fieri ΟΝ imminuenda esse. Nam eius- 
modi quid nunc quoque sub clarissimo Bithyniae provinciae praeside factum invenimus in testamento 
gravi testium falsitate probata aperte convictorum ac postremo confessorum, testatricem, cum testamentum 
. adhuc conficeretur, mortuam esse, nonnullos autem testium iam mortuae manu — inde in charta 
rectam et transversam lineam duaisse atque effecisse, ut defuncta signum venerabilis crucis scripsisse vi- 
Nos igitur haec — aha de modo testium alia de eorum statu definienda putavimus. 

atoribus de prohibitione eorum quos a testimonio removent dicía sunt, omnia 


deretur. 
Atque quae a veteribus legis 
rata reddimus: 1 

L sancimus autem, praecipue in hac magna et felici urbe, ubi macima extat (deus sit auspea 
sermonis) multorum virorum bonorum copia, ut testes sint bonae existimationis, et vel propter dignitatem 
vel militiam vel divitias vel indubitatam officii rationem eiusmodi calumnia superiores, vel si tales non 
sint, certe aliorum testimonio ut fide digni probati, neve qui sellularii neu humi repentes neu plane obscuri 
ad testimonium veniant, sed ut, —— de iis dubitetur, facile demonstrari possit vitam testium inte- 
1 gram et moderatam esse. — Quodsi qui ignoti et plane obscuri sint, atque omnino quid videantur de 
testimonii veritate corrumpere velle, liceat etiam tormentis eos subici; et iudices, siquidem magistratus 
sint, ipsi hoc agant, sin autem alii praeter eos qui magistratus habent, hic quidem apparitorem magni- 
ficentissimi praetoris plebis, in provincia autem locorum defensorem adhibeant et per eos tormentorum 





6 ἐλεγχϑέντων L | " £r« om. € | 10. εἵλκυσαν ex 
corr. L | 11 ἐγγεγραφέναι L || 15 παλαιοῖς L | 16 ἐξείρ- 
κουσι L' || 18 δὲ om. B || 20 πολλῶν] καλῶν Haloander 
male || 21 εὐπολήπτους M, Nomoc." pr. || δεῖ Nomoc.?" || 
22 «15$ om. L Nomoc.?" | διὰ τὸ — ἀναμφισβήτητον») 
per — causam ς || 28 στρατείας ἢ ἀξίας B || 2444. ὑφ 
ἑτέρων --- μαρτυρούμενοι] ex utroque — testimonium 
perhibere ς || 25 malim μαρτυρουμένους | 28 δύνασϑ'αι] 
δύνασϑαι ἄδειαν ἔχειν B || 29 τὸν om. M || 30 τε om. B | 
30 xai πανταχόϑεν cga«vés] undique ς | 31 καί τι 
καί vo. INomoc." || ὅλωξβ om. ς | 81 5. τὴν (om. L*) τῶν 
ἀληϑῶν μαρτυρίαν L || 34 ἄρχοντας L^ | 36 μὲν] uz M | 
38 τῶν om. Nomoc." pr. || «vois] αὐτοὺς L^ 





1 subtilitatis V? || 2 possibile est 75, est om. T' | 





8 tuno RV! T'| bithiniae libri 5 pessimum A! | 6 no- 
uissima A | 9 rectam Beck] factam /ibri | ductum R 
10 uenerabilis — 14 prohibitione scr. R? in ras. 4 vv. 
uide»««« V! | 12 de modo] de domo V? in ras., R(?) demo 
T! | 13 existimauimus A(?) || *definire] detinere libri || 
ita V | 15 eorum V | suspenderunt AZ 78] suspensunt V! 
susceperunt 7' | 16 omnibus V || 18 ct] etiam 7'|| maxima 
et om. R | 19 ubi] ut V | 20 sermone A? || multorum 
bonorumque copia virorum vu/g.] bonorum multorumque 
copia uirorum (uirorumque A?) 7) 7' multorum uirorum 
quae (quae del. V^) copia bonorum V || 21 carentes] ea««tes 
V' | huiusmodo 7.5 | 23 non] nune 7 || 24 tamen 
ti T «« V! | 25 non om. V || 27 eis V || 28 vita] iura 7} 
30 aliqui« 7 | 31 apparuerit VT, corr. vulg. | 32 eum 
V | et om. R* | 34 alii] aliter & || 35 *ibi] ipsi Jibri || 
asumant AR V!| 37 defensorum RVT! 








— 





DE TESTIBUS 


447 


Nov. XC 1.2 





τὴν ἐκ τῶν βασάνων πεῖραν, ὅπως ἂν ταύτῃ γοῦν 
* , - , - » - Er * 
μηδὲν κατακρύψαιεν τῶν ἀληϑῶν, ἢ καὶ ἁλοῖεν διὰ 
ταύτης τῆς ὁδοῦ χρημάτων τὴν μαρτυρίαν ποιού- 
2 —— * * - 
μδνοι ἢ καὶ ἄλλως περὶ αὐτὴν κακουργοῦντες. 


mentum, quatenus propter hoc nihil celent veritatis, 
aut etiam capiantur per hanc viam pecuniis testi- 
monium perhibere aut etiam aliter circa hoc mali- 
gnantes. 


CAPUT Il. 


Ei δὲ καὶ ἤδη μηδεμίαν ἐπὶ χρέεσιν ἐγγράφοις 
ἀγράφων καταβολῶν ἀπόδειξιν διὰ μαρτύρων δέχε- 
σϑαι νενομοϑετήκαμεν σπλὴν εἰ μὴ κατὰ τὴν ἐκεῖσε 
Hh εἴσαν παρατήρησιν, ἣν δὴ καὶ κρατεῖν βουλόμεϑα, 
ἀλλ᾽ οὖν καὶ νῦν τοῦτο ἀνανεούμεϑα. εἰ γὰρ ἔγγρα- 


Et licet dudum nullam in debitis ex scripto factis 
non scriptarum solutionum probationem per testes 
suscipi sanciverimus nisi secundum observationem ibi 
dictam, quam scilicet valere praecipimus, attamen 
etiam nunc hoc renovamus. Si enim scriptum sit 


7 τ : E ἘΝ 
φον εἴη τὸ χρέος, καὶ ἀγράφου καταβολῆς προτείνοιτο 10 debitum et non scripta proferatur solutionis a liti- 


παρὰ τῶν δικαζομένων ἡ διὰ τῶν μαρτύρων ἀπό- 
δειξις, τότε δεκτὴν αὐτὴν παρὰ δικασταῖς εἶναι, ἡνίκα 
ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ παραλαμβάνοιντο μάρτυρες, ἐφ᾽ Q 
τῇ γενησομένῃ καταβολῇ ἢ τῇ μνήμῃ τοῦ γεγενῆσϑαί 


τινα καταβολὴν ἤδη καὶ τοῦτο οὁμολογεῖσϑαι παρὰ 15nias accepit testimonium perhibeant viri 


τοῦ τὰ χρήματα λαβόντος μαρτυρήσαιεν ἄνδρες ἀξιό- 
πίστοι καϑεστῶτες, ἢ καὶ ἐν ἐκμαρτυρίοις ἴσως ποι- 
ἥσαιεν φανερόν. τὰς δὲ ματαίας ταύτας καὶ ἐκ τοῦ 
παρήκοντος γινομένας μαρτυρίας μηδενὲ παντάπασι 


gantibus per testes probatio, tunc susceptibilem eam 
apud iudices esse, dum ad hoc ipsum assumantur 
testes, ut pro facienda solutione aut memoria factae 
alicuius iam solutionis et confessione eius qui pecu- 
de digni 
constituti, aut etiam causam testimonii forte faciant 
manifestam. Haec autem inania et ex transitu per- 
hibita testimonia nulla modis omnibus valere ratione, 
et huiusmodi quaedam fingere testimonia, ut propter 


λόγῳ κρατεῖν, καὶ τοιαύτας τινὰς ἀναπλάττειν μαρ- 20 aliud quoddam opus adveniens audiat aliquos dicen- 


τυρίας, ὡς δι᾽ ἄλλην τινὰ χρείαν παρατυχὼν ἀκούσειε 
ἊΨ , 2 , - » 
τοῦδε λέγοντος εἰληφέναι παρὰ τοῦδε χρυσίον ἢ ὀφεί- 
» p - ᾿ὑν - 
λειν τῷδε᾽ αὗται γὰρ σαφῶς ἡμῖν ὕποπτοι καϑεστᾶσι 


tes accepisse ab aliquo aurum aut debere alicui: 
haec namque aperte nobis suspecta sunt et nullius 
digna ratione. Quando et tale aliquid in iudicando 


καὶ οὐδενὸς ἄξιαι λόγου. ὁπότε καί τι τοιοῦτον ἐν — invenimus, dum eo quod multae pecuniae dicantur 
τῷ δικάζειν εὕρομεν, cs καίτοι πολλῶν χρημάτων λε- 25 solutae, tabularii duo tantummodo hoc dixerunt au- 


γομένων καταβεβλῆσϑαε ταβουλάριοι δύο μόνοι τοῦτο 
ἔφασαν ἀκηκοέναι, μάρτυρος παρόντος οὐδενός, καί- 
τοι τοῦ χρέους ἐγγράφου τυγχάνοντος καὶ τοῦ κατα- 
τιϑεμένου δῆϑεν γράφειν ἐπισταμένου καὶ δυναμένου 


disse se, teste praesente nullo et debito in scriptis 
constituto et fatente scribere ex hoc sciente et va- 
lente per —— litteras haec manifesta facere. 
Quod ex illo odio habentes occasionem praesentis 


δι᾿ οἰκείων γραμμάτων ταῦτα φανερὰ καταστῆσαι. 80 accepimus legis. Et iterum adductus est aliquis alius 


ὅπερ ἐξ ἐκείνου μισήσαντες ἀφορμὴν τοῦ παρόντος 
. εἰλήφαμεν νόμου. καὶ αὖϑις παρήχϑη vus ἕτερος τὸ 
εἶδος ἐοικὼς τῷ συκοφαντουμένῳ, καὶ ἐπὶ μαρτύρων 
δῆϑεν καὶ ἐπὶ ναβυυζαυλῦν κατετίϑετο καϑ' ἑαυτοῦ 


c. II—IV ex B habet B* M 6, 30.31 p. 484 Zach. 


similis calumnianti, et praesentibus testibus ad hoc 
et coram tabulario deposuit apud semetipsum debita 


€. 11 in. (— 18) summam Athanasii repetunt paratitla Athan. 14 ὃ 3. 
v.18—24 Τὰς ματαίους καὶ ἐκ τοῦ ...... ἄξιαι λόγου habent Prochiron 21,18; Epanagoge 12, 22. 





periculum illis admoveant, ut hoc quidem modo nihil de veritate occultent, vel etiam per hanc viam coar- 
guantur pecunia accepta testimonium dixisse vel aliter in eo mala fide versati esse. 

IL | Quamquam autem iam dudum in debitis quae in scriptis relata sunt solutionum non scriptarum 
probationem per testes nullam admittendam esse sanaimus nisi secundum observationem ibi dictam, quam 
— etiam valere volumus, attamen nunc quoque hoc renovamus. δὲ enim in scriptis relatum sit de- 

itum, et solutionis sine scriptis factae probatio a litigantibus per testes proferatur, tunc eam admitten- 
dam esse a iudicibus, cum ad hoc ipsum testes adhibeantur, ut de facienda solutione vel memoria iam 
factae solutionis et confessionis de ea re ab eo qui pecuniam accepit praestitae testimonium dicant viri fide 
digni, vel etiam attestationibus forte id — faciant. Vana autem illa et in transitu facta testi- 
monia nulla omnino ratione valere, ubi vel eiusmodi quae fingat quis testimonia, se cum propter aliud 
aliquod negotium intervenerit, hunc dicentem audisse se pecuniam ab illo accepisse vel illi debere: haec 
enim plane nobis suspecta sunt nec digna quorum ulla ratio habeatur. Quandoquidem etiam tale quid 
in iudicando deprehendimus, cum tametsi magna pecuniae summa soluta esse diceretur, duo tabularii 
soli se id audisse dicerent, teste praesente nullo, quamquam debitum in scriptis relatum esset et is qui 
deponebat utique scribendi esset gnarus possetque per suas litteras haec manifesta facere. Quod cum 
ab illo tempore in odio nobis esset, occasionem huius legis ferendae arripuimus. Rursus alius quidam 
productus est vultu similis ei qui insidiis petebatur, et coram testibus scilicet atque tabulariis contra se 








1 τῶν om. Nomoc.?^ | 2 μηδὲ Nomoc.? || 7] εἰ Nomoc." || 
ἀλλοῖεν L | 4 xai om. L Nomoc." | 1 νενομοϑετήκαμε» 
Cod. 4,20, 18 || 9 τοῦτο xai νῦν L| γὰρ] γὰρ καὶ B* 
v. l. | 11 ἢ om. .B* v. l. | 14 γενησαμένη M | γενέσϑαι 
JB*v.l. | 16 μαρτυρήσαιεν] μαρτυρεῖν, xai μαρτυρήσαιεν 
coni. Zachariae | 11 ἐκμαρτυρίαις L! ἐκμαρτυρίας L? || 
18 ματαίους Proch. Epan. | 19 παρείκοντος ML || 20 κρα- 
τεῖν] βουλόμεϑα add. Proch. | xai] leg. τὸ xai? || zÀ«c- 
τειν Proch. | 21 "ἀκούσοι libri | 22 τοῦδε λέγοντος] 
aliquos dieentes & || χρυσίον παρὰ τοῦδε Bf | 23 τόδε 
Proch. || ἡμῖν om. Proch.|| 24 λόγου ἄξιαι Bf | 26 τα- 
βουλλάριοι MLBS* | 21 καίτοι] et & | 31 ἐξ om. L^ || 
32 τὸ εἶδος éowoc| similis c | 34 éxi ταβουλλαρίων 
JMMB* coram tabulario c 





2 hae T'| 3 etiam om. RT, aliter om. V || haee R || 
malignitates &T' | 6 scripturarum 7' || 7 susciperi R || 





8 praecepimus Contius | attamen vulg.] et tamen (et tm 
γα, om. R!) libri | 10 seriptura R; leg. scriptae? || 12 esse] 
uolumus add. R? in marg. || ipsum om. R! | asumantur Z | 
13 memorie R!V!T^| 14 alieuius Osenbrüggen] alicui 
libri | confessionem V || 15 perhibeatur 7' || 16 causa V | 
testimoniis Osenbrüggen non recte | 17 prohibita VR! 
19 fing«é T'| ut] aut 7'| 20 adueni« ZA!| dieentes V? 
in ras. 5 litt. || 21 ab] a V! || 22 nobis aperte V || sussses 
V! || nulla £ V3] nullius V17 || 23 indigna A! || *quando] 
dum («« A!) quando libri; dum transposui (cf. v. 24) ἢ 
et om. R | 24 *dum eo quod] eo quod /ibri | 25 t«bularii 
R!| duxerunt V | 26 debito Beck] debitum (debitis T") 
libri| 21 constituto V'? Beck] constitutum & V? T || fa- 
tente V] faciente RT | ex hoc 7'vulg.] et (om. R?) hoc 
R* et ex hoc R?, om. V || 28 per om. V | 29 hodio ARVT' | 
30 accipimus V7'| aduetus & ductus V || alius aliquis 
V? in ras. || 32 et coram] et om. V || debitam 7 1 


Nov. XC 9—4 


448 


DE TESTIBUS 





χρέα" καὶ ὁ uiv μισϑοῦ τοῦτο πράξας ἀπῆλϑεν, ἕτε- 
qoc δὲ εἰβεπράχϑη τὸ χρέοβ τὸ παρ᾽ ἑτέρου τινὸς ὡἧς 
παρ᾽ αὑτοῦ δῆϑεν ὁμολογηϑέν" καὶ τοῦτο ὕστερον 
οὐ διέλαϑε, τοῦ ϑεοῦ τὰ τοιαῦτα μέχρε παντὸς οὐ 
συγχωροῦντος κατακρύπτεσϑαι. 


esse; et is quidem qui mercede hoc egit decessit, 
alius autem exactus est debitum quod ab alio quo- 
dam tamquam ab eo scilicet confessum *««« deo 
huiusmodi omnino non indulgente occultari. 


CAPUT III. 


Οὔτε οὖν ταῖς τοιαύταις πιστεύομεν μαρτυρίαις 
ἢ ταῖς τῶν ταβουλαρίων (καϑάπερ εἰπόντες &pOnusv) 
καταϑέσεσιν, ἡνίκα γραμμάτων ἐπιστήμονες εἶεν οἱ 
καταϑέσϑαι λεγόμενοι, παρὸν καὶ γράψαι ἢ ἐν δικα- 


Neque igitur huiusmodi credimus testimoniis aut 
tabulariorum, sicut praediximus, depositionibus, eo 
quod litteris eruditi sint qui confiteri volunt apud 

uem et scribere, aut in iudicio confiteri et dare rei 


στηρίῳ καταϑέσϑαι καὶ δοῦναι τῷ πράγματι πέστιεν 10fidem indubiam, neque manere eas veracibus pesti- 


ἀναμφιςβήτητον, οὔτε μένειν αὐτὰς τοῖς ἀληϑέσε Àv- 
μαενομένας συγχωροῦμεν, οὔτε εἴ τε τοιοῦτο γέγονε 
stpos.£ueD'a* ἀλλ᾽ ἀπαιτοῦμεν τὸ παρακεκλῆσϑαε παρὰ 
τοῦ παράγοντος τοὺς μάρτυρας ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ, καὶ 


feras concedimus, neque si tale aliquid factum est 
recipimus, sed exigimus quod deprecatum est ab eo 
qui deduxit testes in hoc ipso, et hoc per testatio- 
nes demonstrari, et esse et eos (hoc quod in testa- 


τοῦτο διὰ μαρτυρίας ἀποδείκνυσϑαε, xai εἶναε καὶ αὐ- 15 mentis) rogatos et bonae opinionis constitutos, et ita 


τοὺς (τοῦτο δὴ τὸ τῶν διαϑηκῶν) rogatos, xai εὐυπο- 
λήπτους καϑεστάναι, καὶ οὕτω τὸ πρᾶγμα δέχεσϑαι 
τὴν ἐξ αὐτῶν ἀπόδειξιν, καὶ μηδὲ ἐκμαρτυρίαν τοῦ 
λοιποῦ μὴ καὶ μαρτύρων ἔχουσαν καὶ παρουσίαν καὶ 


causam suscipere ab eis probationem, et neque ad- 
testationem deinceps neque testium habentem prae- 
sentiam et depositionem et subscriptionem tenere. 
Si vero non huiusmodi constituti sunt testes quales 


κατάϑεσιν καὶ ὑπογραφὴν κρατεῖν. εἰ δὲ μὴ τοιοῦ- 20 pridem ediximus, et suppliciis eos subdi praecipimus. 


τοι καϑεστᾶσιν οἱ μάρτυρες ὁποίους ἔμτεροσϑεν εἰ- 
ρήκαμεν, καὶ βασάνοις αὐτοὺς ὑποκεῖσϑαι κελεύομεν. 
εἰ δέ τινες καϑαρῶς ἐναντία σφίσιν αὐτοῖς ἢ καὶ ἀλ- 
λήλοις φϑέγξαιντο, τοὺς δικαστὰς μάλιστα τούτῳ προΞβ- 


Si vero quidam aperte contraria dicant sibi aut 
alterutris testificentur, maxime iudices hoc animad- 
vertere, et si veraciora testificatis adversitates in- 
venerint, eiciant quidem huiusmodi testationes, ea 


ἔχειν τὸν νοῦν, xal εἰ στερὶ và καιριώτερα τῶν μαρ- 2ὅ autem quae a dignioribus fide et plurimis dicta fue- 


τυρουμένων τὰς ἐναντιότητας εὕροιεν, “ἐκβάλλειν τὰς 
τοιαύτας μαρτυρίας τοῖς παρὰ τῶν ἀξιοπιστοτέρων 
καὶ πλειόνων προβέχοντας᾽ εἰ δὲ ἐξεπίτηδες φανεῖεν 
κακουργοῦντες καὶ ἐντεῦϑεν ἐχπίπτοντες εἰς ἐναντίω- 


rint considerent. Si vero astu apparuerint malignan- 
tes et ex hoc incidentes in contrarietatem, neque 
inmunes eos derelinqui nisi secundum aliquem erro- 
rem fortuitum et non astu contraria dicentes demon- 


σιν, μηδὲ ἀϑώους αὐτοὺς καταλιμπάνειν, * μὴ 30 strentur. 


κατά τινα πλάνην 0€ εἰκὸς ἀλλ᾽ ἐξεπίτηδες τὰ évav- 
τία δειχϑεῖεν λέγοντες. 


CAPUT IV. : 


"Enti: δὲ πολλοὶ πολλάκις μάρτυρας παραστησά- 
μενοι xal τρισσάκις τοῦτο πράξαντες εἶτα, ἐπειδὰν 


Quia vero multi saepe testes producunt et tertio 
hoc agentes postea, mox ut concluserint et excepta 


c. III 6—20 summam ez Ath. repetit liber περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $1 p. 194 Heimb. 


c. III 23 αν τινες καϑαρῶς ....—32 habet Epanagoge 12,33. 

c. IV pr. (Ἐπειδὴ πολλάκις πολλοὲ ..... — 449, 11) habet Epan. 12,31; 449, 20—28 fere citat schol. Epan. ib. — 
Summas praestant BX i k p. 422 Heimb. ex Athanasio (transponenda enim sunt lemmata Θεοδώρου et 44O'avacíov) 
et Philoxeno. 





ipse debitum confessus est; atque is quidem qui mercede conductus id fecerat discessit, alfer vero ecac- 
tus est debitum ab altero tamquam ab ipso scilicet confessum: neque hoc postea latuit, cum deus eius- 
modi res in perpetuum occultari non patiatur. ) . 28 
eque igitur eiusmodi testimoniis tabulariorumve sicuti modo diximus depositionibus fidem 

- habemus, ubi ltterarum periti sunt qui deposuisse dicuntur, cum in promptu fuerit etiam scribere vel in 
iudicio deponere atque rei fidem indubitatam addere, neque manere eas veritati nocituras patimur, neque 
si quid eiusmodi factum sit admittimus: sed. flagitamus, ut ab eo qui producit testes ad hoc. ipsum 
rogati sint, idque per testimonium probetur, sintque ipsi quoque, id quod. in. testamentis fit, rogati et 
bona existimatione utantur, . atque ita negotium per ipsos probationem accipiat, neve aítestatio in poste- 
rum valeat nisi quae testium et praesentia. et depositione et. subscriptione instruatur. Quodsi tales non 
sunt testes quales supra dicimus, etiam tormentis eos subici iubemus. δὲ qui vero aperte contraria sibimet 
ipsis vel etiam inter se locuti sint, iudices huic potissimum rei operam dent, et si in ipsis quae totam 
causam continent contraria testimonia deprehenderint, eiusmodi testimonia reiciant ea secuti quae a fide 


dignioribus et pluribus dicuntur; sin vero de industria videantur dolo agere et inde in contraria prolabi, 
ne impunitos 605 relinquant, si non per errorem ut fit, sed de industria contraria dicere probati sint. 
IV. Quoniam autem multi saepe testibus productis atque ter hoc facto deinde, ubi renuntiaverunt 





1 4090 L | 2 τὸ παρ᾽ τὸ om. B* || 7 ταβουλλα- 
oiov LB | ἔρϑημεν εἰπόντες Bl || 9 λεγόμενοι] qui — 
volunt ς || zragóv] apud quem (£. e. παρ᾽ 0v) ς | 13 τὸ] 
τὸ καὶ DB*v.l.| παρακαλεῖσϑαι L|| 14 ἐνάγοντος Bf | 
ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο B*|| 15 τοῦτο om. Bf || 16 δὴ] δὲ Β΄ 
rogatus M, παρακεκλημένους LB. προσκεκλη μένους 
s. v. ἢ ἀνυπολήπτους Bl 18 ἐκμαρτυρίας .B* v. l, Bf | 
19 μὴ xai MB] μηδὲ Le || παρουσίαν) μαρτυρίαν B* 
v.L, L | 23 σφίσιν ἑαυτοῖς ἐναντία Bí. contraria dicant 
sibi (i. e. ἐναντία φασὶν αὑτοῖς ἢ e || 24 Ἐφϑέγξοιντο 
libri | τούτῳ L^B*c] τούτων Bí τοῦτο 1.5 τότε M δεῖ 
τούτοις ἔραπ. ἢ 25 εἰ καὶ Bf || περὶ om. e || καιρεώτερα 
(καιριώτατα Β΄) LB Epan.] κυριώτερα M vulg. vera- 
eiora ς (cf. nov. XXII pr. CXLVI c. 3) | 26 ἐκβάλλειν 
MB) ἐκβάλλοιεν 1, ἐκβάλλειν μὲν Epan.c || 21 ταῖς Bf | 
31 τινα om, B* || 33 δὲ om. B* | 34 τρισάκις B. ἔραπ. 
(idem 449, 5) || ἐπειδὰν — 449,1 μαρτυρίας] μετὰ τὴν τρί- 
την τῶν μαρτύρων παραγωγὴν Epan. 





1 his R!V7^ | qui] qui ante nos 7.5 | hoc] ab eo 
hoc T'| 2 quod] que V| 3 Aiatum notavi | deo] de V || 
4 omnino non] omnium 7" | omnino occultari non in- 
dulgente V | indulgente] al. indigente R? in marg. ||6 testi- 
monium 7' | 8 sunt T || 9 et om. R! V! uel V? || con- 
scribere V | aut] et T | 10 ueratibus 7' ucibus V! | 
12 depraecautum V depraecauta V? || est del. V? || 14 de- 
monstrare A || et esse et eos Beck] necesse est (est om. V) 
eos libri| hoc] ex hoe V!|| 16 causam V!] cautam RT' 
causae V? || atestationem 7'|| 17 habere R || 19 sint testes 
T" testes sint R | 20 eduximus 7' | 22 alterutrie V 
alteris R | hoc enim aduertere 7! hoc ««* aduertere R'|| 
23 aduersitate T' aduersitatem T'? | inuenerint etiant 
T' inueniunt eiciant R' inuenerines«««« V! | 29 con- 
trarià V^ | 34 coluserint Κ᾽ 





DE TESTIBUS 


449 : 


Nov. XC 4 





ἀποτάξαιντο καὶ ἐκλάβοιεν τὰς μαρτυρίας, πειρῶν- 
ται προΞελεύσεσιν ἡμᾶς ἐνοχλεῖν καὶ βούλεσϑαι καὶ 
τετράκις παραγαγεῖν μάρτυρας, ϑεσπίζομεν τοὺς ἥμε- 
τέρους δικαστὰς τούτοις μάλιστα προξέχειν, καὶ εἰ 
τρισσάκις ἤδη παρῆλθον οὗ μάρτυρες καὶ παρὰ τοῦ 
τοὺς μάρτυρας παραγαγόντος καὶ ἀποταξαμένου καὶ 
ἐχλαβόντος πάλιν αἰτοῦνται μάρτυρες, τούτους παν- 
τελῶς μὴ προΞςίεσϑαι, ὡς ὑποψίας οὔσης, μήποτε 
παραλιπόντων τι τῶν προτέρων καὶ ἤδη φανερῶν 


fuerint testimonia, temptantes interpellationibus no- 
bis importuni esse et velle et quater deducere testes, 
sancimus nostros iudices haec maxime considerare, 
et si tertio iam producti sunt testes, et ab eo qui 
5testes deduxit concludente et editum accipiente ite- 
rum petantur testes, hos omnino non adesse, utpote 
suspicione habita, ne forte relictis quidem prioribus 
et dudum manifestis propter horum testimonia factis 
ille non productionem testium, sed de praecedenti- 


τούτων διὰ τῆς μαρτυρίας γενομένων ἐκεῖνος ov z«g-10bus aut non testificatis additamentum aut eorum 


αγωγῆςξ μαρτύρων, ἀλλὰ τῆς τῶν ἔμπροσϑεν ἢ οὐ μαρ- 
τυρηϑέντων προΞϑήκης ἢ μαρτυρηϑέντων ἐπανορϑώ- 
σεως ἐπιϑυμεῖ. εἰ δὲ ὁ παραγαγὼν μὲν οὐκ ἔβοι 
οὐδὲ ἐντύχοι cai U , 
συνηγόρων αὐτοῦ, ὁ δὲ ἀντιτεταγμένος i aegri e 
νος xai ποιήσαιτο παραγραφάς, οὐ μὴν ταύτας ἐκδοίη 
τῷ τρὶς ἤδη ποιησαμένῳ τὴν τῶν μαρτύρων πάρ- 
ov, ὥςτε μὴ διὰ τῶν παραγραφῶν μαϑόντα τὸν 
τούτους παραγαγόντα τὰ ἐλλείποντα ταῖς μαρτυρίαις 


depositionibus emendationem desideret. Si vero de- 
ducens quidem testes editionem nondum acceperit 
neque perlegerit testationes neque ipse neque aliquis 


is μαρτυρίαις οὔτε αὐτὸς οὔτε τις τῶν — advocatorum eius, adversarius autem eius acceperit 
15solus et fecerit disputationem, non tamen eam de- 


derit ei qui tertio dudum fecit testium productionem, 
neque per disputationem edoctus sit is qui eos pro- 
duxerat, quae testimoniis desunt haec adici, tunc 
dandum est et quartam productionem testium ei qui 


ταῦτα προςϑεῖναι". τηνικαῦτα δοτέον καὶ τετάρτην 20 hoc petierit, primitus sacramento dando ab eo, quod 


παραγωγὴν μαρτύρων τῷ ταύτην αἰτοῦντι, πρότερον 
ὅρκου διδομένου παρ᾽ αὐτοῦ, ὡς οὔτε ἐξείληφεν οὔτε 
ἐνέτυχε ταῖς ρίαις οὔτε αὐτὸς οὔτε τις ἢ συν- 


, S» oc * 2 - , 2 ^ 
7000s ὅλως ὑπὲρ avtov πραάττῶνψ, οὔτε κατα Truro 


» 


neque subtraxit neque percunctatus est testationes 
neque ipse neque aliquis advocatorum eius aut om- 
nino pro eo agens, neque per aliquqem dolum aut 
machinationem vel artem quartam productionem petit 


ὅλον οὐδὲ μηχανὴν οὐδὲ τέχνην τὴν — — 25 fieri testium, sed propter hoc quod non valuit pri- 
αγωγὴν αἰτεῖ ποιήσασθαι τῶν μαρτύρων, ἀλλὰ διὰ — mitus uti denuntiatis testimoniis. Et si hoc factum 
τὸ μὴ δυνηϑῆναι πρότερον vais ἐπαγγελλομέναις χοή- fuerit, neque iussione pro talibus imperiali egere, 
σασϑαι μαρτυρίαις. καὶ εἰ τοῦτο γένοιτο, μηδὲ xs- sicut pridem erat, sed ex hac lege sufficiant eis haec 
λεύσεως ὑπὲρ τούτων δεῖσθαι βασιλικῆς, καϑάπερ £u- quae permissa sunt; et usque ad quartam testium 
προσϑὲν ἣν, ἀλλ᾽ αὐτόϑεν τὸν νόμον ἀρκεῖν αὐτοῖς 30 productionem licentiam esse testimoniis uti, non ta- 
τὸν τὰ τοιαῦτα ἐφιέντα" καὶ ἄχρε μὲν τετάρτης μαρ- men per longum intervallum, ut non ex hoc protra- 
τύρων παραγωγῆς ἄδειαν εἶναε ταῖς μαρτυρίαις χρῆ- ^ hantur lites, sed oportere omnino velocitatem eis 
σθαι, μὴ μέντοι διὰ χρόνου, ὥςτε μηδὲ ἐντεῦϑεν imponere, secundum quod iudex aestimaverit hoc 
μηκύγνεσϑαι τὰς δίκας, ἀλλὰ δεῖν πάντως τάχος αὐταῖς — fieri. 

ἐπιτίϑεσθαι, καϑάπερ ἂν ὁ δικάζων οἰηϑείη τοῦτο 35 

. 1 πράττειν. Ἐκεῖνο μέντοι τῶν ἀνωμολογημένων 1 Illud tamen indubium est, quia etsi semel pro- 


e. IV $1 ('Eàv ἅπαξ τις ..... ) habet Prochiron auctum 21,165 er B. 





productioni et testimonia exceperunt, interpellationibus conantur nobis importuni esse ac velle testes etiam 
quarto producere, sancimus iudices nostros his maxime operam dare, et si iam ter prodierunt testes a 

ab eo qui testes produzxit et renuntiavit productioni et testimonia excepit, denuo petuntur testes, eos nullo 
modo admittere, siqui. icio est, ne forte cum quid priores omiserint idque per testimonium iam 
manifestum factum sit, ille non productionem testium, sed aut eorum de quibus antea testimonium datum 
non erat additamentum aut eorum de quibus datum erat testimonium emendationem desideret. Si vero is 
qui testes produxit testimonia non exceperit neque cognita habeat neque ipse neque ullus ex procuratoribus 
eius, adversarius autem solus exceperit et exceptiones opposuerit, neque tamen eas ediderit ei qui iam ter 
testes produxit, ne is qui hos produzit per exceptiones edoctus de iis quae testimoniis desint haec adiciat: 
tum eiiam quartam productionem testium conceden esse ei qui eam petat, iureiurando prius ab eo prae- 
stando quo declaret se neque excepisse neque cognovisse testimonia neque ipsum neque advocatum ullum 
aut omnino pro se negotia gerentem, neque dolo ullo aut machinatione aut arte quartam se petere testium 


producíionem facere, sed quia testimoniis nuntiatis prius uti non potuerit. Atque hoc si factum sit ne 


iussione quidem imperiali de his indigeat, quemadmodum antea erat, sed ultro lex iis sufficia 
ista permittit; et usque ad quartam testium productionem testimoniis uti liceat, ne 


iat quae 
tamen per longum 


tempus, ut ne inde quidem lites protrahantur, sed utique iis festinatio adhibenda est, prout iudez: id facien- 


1 dum existimaverit. 


Illud tamen in confesso est, si quis semel vel bis productis testibus renuntiaverit 





. 1 ἀποτάξοιντο MLB || διαμαρτυρίας Bf ἢ πειρώ- 
μενοι Bc πειρῶντες Με ἢ 2 προςελεύσεε Epan. ἢ Bov- 
λεσϑαι τετράκις παράγειν Epan. ἢ 5 παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ 
Epan. ἢ 6 παράγοντος Epan.| x«i οπι. ς, καὶ — i ἐκ- 
λαβόντος om. Epan. | 1 ἐκβά os B* v.l. | τούτοις 
Epan. || 8 προΞξίεσϑαι) adesse ς | 9 τῶν προτέρων} τῶν 
μαρτύρων τῶν προτέρων ΒΓ ἢ xai ἤδη 8 ἐπιϑυ- 
μεῖ] ὃ συμφέρειν ἐνόμιζεν αὐτῷ, ἢ καὶ προςϑέντων τὸ 
ἀσύμφορον, ἐκεῖνος Tie τῶν μαρτυρηϑέντων ἔμπρο- 
σϑὲεν ἐπανορϑώσεως, ἀλλ᾽ οὐ χρείας ἄλλης ἕνεκα προς- 
εξευρίσκειν μάρτυρας ἐμελέτησεν Εραπ. ἢ φανερῶς L | 
10 γενομένων B* | παραγωγὴν B! | 11 ἢ ov] ἢ om. B* 

13 ἐπιϑυμῇ cum Serimgero vulg. | ὃ παραγαγὼν u£v| 
deducens quidem testes s | ἐκβάλλοι L!| 14 "οὐδὲ αὖ- 
τὸς οὐδέ τις libri | 16 Ἐποιήσοιτο libri | 18 τὸν om. L 

19 παράγοντα B* v. l. | 20 ταῦτα LB'z] ταύταις ΜΓ 

21 ταύτην] hoe ς | 22 ἐξήλειφεν B* | οὔτε Bf, schol. 
Epan.] ovó? MLB: l 23 οὔτε αὐτὸς οὔτε schol. Epan.] 
οὐδὲ αὐτὸς οὐδὲ MLB || τις ἢ συνήγορος] aliquis advoca- 
torum eius e | 25 τέχνη L | 21 ἐπαγγελομέναις (ez corr.) 

IL 





L | 29 τούτου L | 30 ἀλλ᾽ αὐτόϑεν — 36 πράττειν om. 
B* | αὐτόϑεν — 31 ἐφιένταὶ! ex hac lege sufüciant eis 
haee quae permissa sunt c | 31 τὸν om. L (s) | 32 ταῖς om. 
LB | 33 διὰ χρόνου M] διὰ μακροῦ L —— 
vov B| 34 αὐτοῖς L, om. B | 36 ὡμολογημένων 





1 interappellationibus R' ἢ nouis RVT | 2 inportu- 
nium R! ἢ dueere E || 3 hoc E | 5 aditum £ | 6 ««tan- 
tur Τ᾽} | hos vulg.] hoc R haee VT ἢ 1 suscipione V ἢ 
relictis om. R | 8 eorum T7 vulg. | 10 non de testifieatis 
(teficatis V!) V | additamento 7' aditamento V! addi- 
mento T'! additamenta V?T'*, corr. vulg. || horum R 
11 emendationes R | 15 tin RV! ἢ 16 dudum tercio R 
17 per om. Κ΄ | *disputationem] dispositionem libri | pro- 
duxerit V | 18 desint V | 21 pereestus V!| 23 donum 
Τα | 24 fecit V | 25 hoe V] om. RT || non om. 7* || uoluit 
T! | 21 imperiale T^ ἢ agere V* ἢ 30 esse] etiam V ἢ 
31 ut] aut 7 | hae Καὶ | protrahatur V! ἢ 32 uelociter 
V|33 estimaut V | 36 tm R | est om. E! [ etsi] si R' 
si et R? 

51 


Nov. XC 4.5 


450 


DE TESTIBUS 





ἐστίν, ὡς si καὶ ἅπαξ τις παραγαγὼν μάρτυρας ἢ δὲς 
εἶτα ἀποτάξεται, καὶ ἢ ἐκλάβοι τὰς μαρτυρίας καὶ 
κατασκέψεται ἢ τοῦ ἀντιτεταγμένου τοῦτο ποιήσαντος 
αὐτὸς τὰς παραγραφὰς ἐκλάβοι κἀκεῖϑεν μάϑοι τὰ 
μεμαρτυρημένα, οὐχ ἕξει παντελῶς ἄδειαν οὐδεμιᾷ 
περαιτέρω χρῆσϑαι μαρτύρων παραγωγῇ, οὐδ᾽ ἂν εἰ 
ϑεία τοῦτο κέλευσις πορισϑιείη. 


ducens testes aut bis aut testificationes tractaverit, 
aut adversario hoc faciente ipse disputationem ac- 
ceperit et ex hoc didicerit testificata, non habebit 
omnino licentiam ulla ulterius uti testium produc- 
5tione, neque si divina hoc iussio praeceperit. 


CAPUT V. 


Ἐπειδὴ δὲ ἴσμεν ἤδη γενόμενον νόμον, ders εἴ 


τις ἐνταῦϑα λέγοι δίκην, δεῖται δὲ ἐπὶ τῆς χώρας 
μέρει τινὲ συστῆναι τῆς δίκης, ἐξεῖναι τοῦ δικαστοῦ 
τοῦτο κρίνοντος καὶ τὴν ἀρκοῦσαν προϑεσμίαν ὁδρί- 
ζοντος παράγειν ἐπὶ τῆ! ἐπαρχίας τοὺς μάρτυρας ἐν- 
ταῦϑά τε ἀναπέμπεσϑαι τὴν δίκην τῶν πεπραγμέ- 
vov φερομένων καὶ ὑπὸ ταὐτῷ κρίνεσϑαι δικαστῇ, 


Et quoniam scimus dudum factam legem, ut si 
quis hic litem exercet, oportet autem in provinciae 


10 * aliqua adprobari, licentiam habere iudice hoc 


ecernente et sufficiens temporis spatium definiente 
deducere intra provinciam testes et huc transmittere 
litem gestis perlatis et ab eodem iudicari iudice, 
multae autem huiusmodi interpellationes nobis fiunt, 


πολλαὶ δὲ τοιαῦται προςελεύσεις ἡμῖν γίνονται Bovio-15 volentibus aliquibus, qui in provinciis quidem liti- 


μένων τινῶν, οἵπερ ἐν ἐπαρχίᾳ μὲν δικάζονται év- 
ταῦϑα δὲ τοὺς μάρτυρας ἔχουσιν, ὥςτε κρατεῖν καὶ 
ἐπὶ τῶν τοιούτων τὸν νόμον καὶ ἄδειαν εἶναι τῷ ἐν 
ἐπαρχίᾳ δικάξοντι στέλλειν ἐνταῦϑα, deve παριέναι 
τοὺς μάρτυρας ἢ τὰς ἀποδείξεις ὅλως δίδοσϑαι καὶ 
πάλιν εἰς αὐτὸν φέρεσϑαι τὰς δίκας, ἢ καὶ ἀπὸ ἐπ- 
ἀρχίαξ εἰς ἐπαρχίαν ταῦτα αἰτεῖν γίνεσϑαε" ϑεσπίζο- 
μεν διὰ τὴν τῶν ἀποδείξεων εὐπορίαν καὶ τοῦτο 
κρατεῖν, καὶ δύνασϑαι καὶ ἀπὸ ἐπαρχίας ἐνταυϑοῖ 
παρὰ τοῦ δικάζοντος. ἐν πῇ χώρᾳ στέλλεσϑαι καὶ 
παρ᾽ ἑνὶ τῶν ἐξ ἡμῶν ὡρισμένων ἐλλογιμωτάτων 
δικαστῶν, ψήφου περὶ τούτου παρὰ τοῦ δικάζοντος 
γινομένηβ, τὰβ μαρτυρίας δίδοσϑαι, καὶ ἀπὸ ἐπαρχίας 
ἑτέρας sis ἑτέραν παρὰ τῷ ἐκδίκῳ ἢ παρὰ τῷ ἄρχοντι 


gant hic vero testes habent, ut teneantur et in hu- 
iusmodi lege, et licentiam esse in provincia iudicanti 
dirigere huc, ut praesententur testes aut testationes 
omnino dentur, et iterum ad eum referri lites, et si 


20a provincia in provinciam haec petantur fieri: san- 


cimus propter probationum abundantiam et hoc va- 
lere, et posse etiam à provincia huc ab eo qui iudex 
est in provincia destinari et ab uno qui a nobis 
definitus fuerit eloquentissimorum iudicum, interlo- 


25 cutione de eo ἃ iudice facta, testationes dari, et a 


provincia alia in aliam provinciam aut apud defen- 
sorem aut apud praesidem testificationibus ex inter- 
locutione iudicantis datis; illic videlicet definitiva 
sententia danda ubi et lis contestata est: ut quem- 


τῶν μαρτυριῶν ἐκ ψήφου vov δικάζοντος διδομένων " 30 admodum hinc in provincia apud iudices aut de- 


ἐκεῖσε δηλαδὴ τῆς αὐτοτελοῦς ψήφου διδομένης ἔνϑα 
καὶ προκατήρχϑη" iva ὥςπερ ἐντεῦϑεν ἐν τῇ χώρᾳ 
παρὰ τοῖς ἄρχουσιν ἢ τοῖς ἐκδίκοις τὰ περὶ τῆς παρ- 
αγωγῆς τῶν μαρτύρων πράττεσϑαι νενομοϑέτηται, 


οὕτω καὶ ἀπὸ χώρας εἰς χώραν καὶ ἀπὸ ἐπαρχίας ἐν- ϑῦ 


ταυϑοῖ κρατοίη, καὶ τελεία διὰ πάντων εἴη ἡ τῶν 
2 » er ? - P - 
ἀποδείξεων ἅπασιν svxoÀ(a. τῶν μέντοι μαρτυριῶν 


fensores de productione testium agi sancita sunt, 
ita et à provincia in provinciam et a provincia huc 
teneat, et perfecta per omnia sit probationum omni- 
bus facultas; testimoniis quidem non editis neque 


c. Ἐπειδὴ ἴσμεν — 36 κρατοίη habet Epanagoge 12, 29. 





productionibus, et aut testimonia exceperit atque inspezerit, aut ubi adversarius hoc fecit, ipse — — 
acceperit et inde testimonia cognoverit, eum nullam omnino licentiam habiturum ulla testium productione 
amplius utendi, ne si divina quidem iussio id praestiterit. ἐκάλουν, ἀνε 

V. Quoniam autem legem iam latam esse scimus quae constituat, ut si quis hic litem exerceat, 


necesse autem habeat partem quandam litis in. provincia confirmari, liceat iudice hoc decernente et diem 
—— definiente in. provincia testes producere et huc remittere litem actis perlatis atque per eundem 
iudicem decidi, multis vero eiusmodi interpellationibus petimur, cum nonnulli, qui in provincia quidem 
litigant hic autem testes habent, legem velint etiam de eiusmodi rebus valere ac licere ei qui in provincia 
iudicet huc mittere, ut testes adveniant vel probationes omnino dentur et rursus ad ipsum lites feran- 
tur, vel etiam ut de provincia in provinciam id fiat petant: sancimus, ut propter probationum copiam hoc 
quoque valeat, liceatque et de provincia huc mitti ab eo qui in provincia iudicat atque apud unum ea 
spectatissimis iudicibus a nobis designatis, decreto de ea re a iudice faciendo, testimonia dari, et de alia 
provincia in aliam apud defensorem vel magistratum testimoniis ez decreto iudicis datis; utigue tamen 
sententia definitiva ibi feratur ubi lis contestata est: ut sicut hinc in provincia apud magistratus vel de- 
fensores productionem testium fieri sancitum est, ita etiam de provincia in provinciam et de provincia in 
hanc urbem constet, et per omnia perfecta sit omnibus probationum facilitas. Verumtamen ne in provin- 


τοῦ om. B || 35 ἐνταῦϑα B Epan. 





1 τιβ οηι. ς ἢ ἢ καὶ δὶς B*v.l.|| 2 εἶτα Γ, ΒΙ1 εἶ M, 
om. B* v. I. || εἶτα ἀποτάξεται καὶ om.e || ἀποτάξηται 9— 
xai om. L^ ἢ ἐκλάβῃ B* v.l. | καὶ κατασκέψηται Β΄, 
om. ς | 4 ἐκλάβοι] ἀπὸ τοῦ ἀντιδίκου add. Proch. auct. ἢ 
μάϑῃ B*w.l. || 5 πάντως Proch. auct. | οὐδεμίαν L? || 
6 χρήσασϑαι LB Proch. auct. || ei] ἡ Proch. auct., om. 
M || 1 τοῦτο ML? Bc] τούτῳ L'B* Proch. auct. | προσ- 
ϑείη L| 8 Ἐπεὶ B || νόμον] Cod. 4, 20, 16 || 9 λέγοι 
M Epan.| λέγει B(s) λέγειν L || τῆς] τινὸς Epanm. | 
10 μέρει τινὲ (τενὰ L^ et iterum L*?) συστῆναι ML] μέρη 
τινὰ συστῆναι B?, cum Haloandro vulg., ἐν μέρει τὴν 
σύστασιν ἔχειν Epan. || τῆς δίκης οπι. ς || 12 παραγα- 
γεῖν Epan. 16 τινῶν ez corr. L || 18 καὶ ἄδειαν] 
καὶ om. L | 21 ἢ καὶ] etsi (i.e. εἰ καὶ) e | 23 ἀπορίαν 
Epan. || 26 ab uno qui ἃ nobis definitus fuerit (i. e. τῷ 
ἐξ ἡμῶν ὡρισμένῳ ἢ c | 28 γενομένης, τοὺς μάρτυ- 
ρας B || 29 ἑτέρας om. L || ἑτέραν 7; παρὰ Epan. s | 
ἢ παρὰ] παρὰ om. B || 30 τῶν μαρτύρων L Epan. | 





1 bis aut] bis et 2 T' || tractauit VI 1 pue M or 
opor 











mv 
J T 


DE TESTIBUS 4 


ἢ Nov. ΧΟ 5—7 





ovx ἐκδιδομένων οὐδὲ ἐν ταῖς χώραις, ἀλλὰ τῶν πε- 
πραγμένων διδομένων αὐτοῖς τοῖς παραγαγοῦσιν ἢ 
καὶ τοῖς αὐτῶν ἀντιδίκοις ἐπὲ πράξεως ὑπομνημάτων 
σημεῖα δεχομένων, καὶ οὕτως ἐνταῦϑα ἢ ἐν ἐπαρχίαις 


in provinciis, sed gestis datis eis & quibus produ- 
cuntur aut eorum adversariis sub gestis monumen- 
torum signa percipientibus, et ità huc aut in pro- 
vinciis destinandis ἃ iudicibus, ne quando forsan 


πεμπομένων παρὰ τῶν δικαστῶν, μή ποτε ὡς εἰκὸς Set alis egeat testibus causae natura et excludatur 


δεηϑείη xal ἑτέρων μαρτύρων ἡ τοῦ πράγματος φύ- 
σις xai ἀποκχλεισϑείη διὰ τὴν ἔκδοσιν ἡ τῶν μαρτύ- 
1 ρων προςϑήκη. τούτων ἁπάντων ἐπὲ τῶν 

ματικῶν ξητήσεων νοουμένων" ἐπὶ γὰρ ἐγκλημάτων, 


τρόποις ὑπὸ τοῖς δικασταῖς παριέναι τοὺς μά 

καὶ τὰ αὐτοῖς ἐγνωσμένα διδάσκειν. ἔνϑα καὶ βασά- 
vov ἴσως ἔσται καιρὸς καὶ τῆς ἄλλης ἁπάσης παρα- 
τηρήσεως. 


propter editionem testium adiectio. 


1 Haec omnia in pecuniariis quaestionibus intelle- 


gentes; in criminalibus enim, in quibus de magnis 
ἔνϑα περὶ μεγίστων ἐστὲν ὁ κίνδυνος, ἀνάγκη πᾶσε 10 est periculum, omnibus modis "d 


iudices praesen- 
tari testes et quae sunt eis cognita edocere, ubi et 
tormentorum forsan erit tempus et alius omnis ob- 
servationis. 


CAPUT VI. 


Ei δὲ λέγοιτο δουλικῆς εἶναε τύχης ὁ βουλόμενος 15 


μαρτυρεῖν, ὁ δὲ ἐλεύϑερος ἰσχυρίζεταε καϑεστάναι, 
εἰ μὲν ἐκ γενετῆς [τυχὸν ἐλεύϑερος!, πληρούσϑω μὲν 
ἡ μαρτυρία, ταῖς δὲ παραγραφαῖς ὁ περὶ τῆς τύχης 
φυλαττέσϑω λόγος, ὥςτε εἰ φανείη τύχης οἰκετικῆς 


Si vero dicatur servilis esse fortunae qui testari 


voluerit, is vero liber affirmetur constitutus, si qui- 


dem ex nativitate, impleatur quidem testimonium, 
disputationum vero de statu servata ratione, ut si 
apparuerit fortunae servilis esse, eius testimonium 


ὧν, τὴν αὐτοῦ μαρτυρίαν ἀντὲ μηδὲ γενομένης εἶναε" 202€ si neque datum fuerit ita sit. Si vero libertum 


εἰ δὲ ἐλευϑερωϑῆναι φήσειε, ἀναγκάξεσϑαι δεικνύναι 
πρότερον αὐτὸν τὸ συμβόλαιον ἐν ᾧ τῆς ἐλευϑερίας 
τετύχηκεν, οὕτω τε μαρτυρεῖν. εἰ μέντοιγε ἐν ἑτέρᾳ 
χώρᾳ τῆς ἐλευϑερίας φήσειε τυχεῖν, ἢ οὐκ εἶναι προ- 

αὑτῷ τὰς duédutew. xai τοῦτο Ó 
0, εται, ἡ μὲν μαρτυρία γραφέσϑω, μὴ δειχϑέντος 


8 τοῦ τῆς ἐλευϑερίας συμβολαίου ὃ παραγαγὼν οὐ 
χρήσεται τῇ ἐκείνου μαρτυρία. 


ὥς ἐπ- 25 evidenter iuraverit, testatio qui 


se dicat, compellatur demonstrare primum instru- 
mentum in quo libertatem percepit, et sic testetur. 
Sin vero in alia provincia libertatem dicat perceptam 
aut non esse in promptu sibi gemi et hoc 

em scribatur, non 
monstrato vero manumissionis instrumento is qui de- 
duxit eum non utetur eius testimonio. 


CAPUT VII. 


Εἰ , , 2 9n ^ , * 
μέντοι Tig φήσειεν ἀπεχϑὴ τὸν παριοντά πρὸς 


Si vero quis dicat odiosum praesentem ad testi- 


μαρτυρίαν αὐτῷ καϑεστάναι καὶ τυχὸν xal ὑπὸ αἱ- 80 monium sibi constitutum, et adprobaverit statim quod 


τίασιν παρ᾽ αὐτοῦ γενέσϑαι, εἰ μὲν δείξειεν εὐθὺς ὡς 
᾿ἐγκληματικὴ μεταξὺ αὐτῶν κινεῖται δίκη, μὴ παρίτω 
πρὸς υρίαν ὃ μέχρε τοσούτου δυεμενὴς ὡς καὶ 
περὶ Pobla» δικάζεσθαι. εἰ δὲ ἄλλως ἀπεχϑὴς 


criminalis inter eos lis movetur, non adsit ad testi- 


monium qui usque adeo infestus est, donec de cri- 


mine iudicetur. Si vero aliter odiosus esse dicitur 
aut conventus pecuniarie, procedat quidem testatio, 


εἶναι λέγοιτο ἢ xai αἰτιάσασϑαι χρηματικῶς, προΐτω 35 tempori vero disputationum serventur huiusmodi 


μὲν τὰ τῆς μαρτυρίας, τῷ δὲ καιρῷ τῶν παραγρα- 
φῶν φυλαττέσϑω τὰ τῶν τοιούτων ζητήσεων. 


quaestiones. 


Summam Athanasii c. V $1 repetunt paratitla Athan. 4 $10, c. VI BX n p. 424 Heimb. 
ce. VI—VIII habet Nomoc.?"^ XIV tit.9,2 er B. — c. VI respicit Leonis novella XLIX. 
e. VII— IX (.... ἀντιτέϑεσθϑαι μὴ δυναμένου 453,10) habet B* M 6,31 p. 481 Zach. 





ciis quidem testimonia edantur, sed acta ipsis qui testes produxerunt vel etiam adversariis eorum danda 


sub gestorum confectione si 


gnis insíruantur atque ita huc vel in 


provincias mittantur a iudicibus, ne forte 


1. ut fit aliis quoque testibus causae natura egeat et propter editionem excludatur testium adiectio. — Atque 


haec omnia 


de quaestionibus pecuniariis — —“ in criminibus enim, ubi de maximis rebus est 
culum, necesse est omnibus modis testes prodire ad iudices quaeque comperta habent edocere; 


en- 
i et 


tormentis forte locus erit et omni reliquae observationi. ἷ ^ ' 
VL δὲ vero servilis condicionis esse dicatur qui testimonium perhibere voluerit, ipse autem se libe- 


rum esse af) 


t, siquidem natum ingenuum, conficiatur quidem testimonium, exceptionibus 


autem de 


statu quaestio servetur, ut si servilis condicionis esse probetur, testimonium eius pro nullo habeatur; si 
autem manumissum se dicat esse, prius ostendere cogatur instrumentum in quo libertatem consecutus est, 
ita testimonium dicat. Si vero in alia provincia se libertatem consecutum esse dicat, vel in promptu 
sibi non esse probationes, idque diserte iuraverit, testimonium quidem perscribatur, non monsírato autem 
manumissionis instrumento is qui eum produxit testimonio eius non utetur. : 

VIL δὲ quis vero inimicum sibi esse dicat eum qui ad testimonium dicendum prodit, ac forte etiam 
se ab eo accusatum esse, siquidem statim probaverit causam criminalem inter ipsos agitari, non prodeat 
ad testimonium qui tantopere illi inimicus est ut eum etiam criminis reum agat. Si vero alio modo inimi- 
cus esse dicatur vel etiam pecuniaria actione eum petiisse, procedat quidem testimonium, in tempus autem 





-exceptionum eiusmodi quaestiones reserventur. 





1 οὐδὲ! ἤδη B || 2 προαγαγοῦσιν 2j 9 ἐννοουμένων 
B | —— M Ath., Theod. ap..BX]| ἐγκληματικῶν 
LB Theod.g | 10 ἀνάγκη om. c | 11 ὑπὸ τοὺς δικαστὰς 
L| 15 δὲ om. Nomoc.?" | 17 τυχὸν (τυχὼν B) ἐλεύϑε- 
ρος M B, om. L Nomoc.4^ ς ἢ 21 Ἐφήσοι libri | &vayxa- 
ζέσϑω Nomoc.í" | 22 αὐτῶ Nomoc.^ | 23 τετύχηκεν] 
' ἔτυχεν Nomoc." τε τυχεῖν omissis verbis οὕτω τε — 
24 τυχεῖν INomoc.! | 24 Ἐφήσοι libri | 25 αὐτοῖς L || 
26 uiv om. Nomoc." || 29 μέν τε τις Nomoc.^ || 30 x«i 
om. B* || τυχὸν — 31 εἰ μὲν om. ς || καὶ om. Nomoc.^ | 
32 μεταξὺ καὶ αὐτῶν Nomoc.^ || 33 zai om. Nomoc.4" ἢ 
34 περὶ ἐγκλημάτων] de crimine ς | 35 προΐτω μὲν] ov 
κωλύομεν 





3 aut om. V | 4 destinatis V | 5 nature R'!V' | ex- 
cludantur V! | 6 electionem £!]| 12 *aliis omnibus ob- 
seruationibus /ibri | 15 fortuesne T'| 18 dispositionum 
V | 20 si vero] si uero si R' [ 21 compellant demonstra- 
rem V! | 22 percepit V vuig.] perceperit 7' aeceperit £ || 
23 sin RV] si T vulg. | aliam prouintiam Καὶ | 24 in om. 
R | promptu] prouintius 7'1| 25 euidentur V' | 26 mo«es- 
strato 7'!|| vero om. T' (set super non adscer. T?) | is om. 
V|30 probauerit 7| 31 ad om. κ᾽ | 32 infectus RV | 
33 dicatur vulg. | 34 ut R | pecuniare V | procedet 7'^ || 
35 tempori Spangenberg] tempore libri 


57* 


Nov. XC 8. 9 


452 


DE TESTIBUS 





CAPUT VIII. 


᾿Επειδὴ δὲ ἐθήκαμεν νόμον, ὥςτε xai ἐπὶ yonua- 
τικῶν δικῶν ἄκοντας μαρτυρεῖν, ἐκείνων οὐκ ἀναγκα- 
ξομένων τὴν μαρτυρίαν νέμειν ὅσοι μεσῖται γεγόνασιν 
αὐτοῖς, καί τινες ἀποχρῶνταε τούτῳ καὶ μαρτυρίαν οὐ 
βούλονται νέμειν, ϑεσπίζομεν, εἴπερ ἑκάτερον μέρος 

΄ - , 2 , - 

συναινοίῃ τῷ μεσίτῃ αὐτῶν γενομένῳ μαρτυρῆσαι 
τοῖς παρ᾿ αὐτοῦ Aeyouévote, ox cea Pau αὐτὸν xai 
ἄκοντα τὴν μαρτυρίαν νέμειν" τοῦ κωλύματος, διό- 
περ αὑτὸν ἄκοντα μαρτυρεῖν O πρότερος ἡμῶν οὐκ 


Quoniam vero posuimus legem, ut in pecuniariis 
causis nolentes testificari illos non compellendos 
testimonium dare qui ante mediatores facti sunt ipsis, 
et quidam abutuntur hoc et testimonio nolunt uti, 

5sancimus, si utraque pars consentiat, quod mediator 
eorum fiat testificator, componantur enim ea quae 
ab eo dicuntur, compellere eum et nolentem testimo- 
nium perhibere, prohibitione propter quam eum no- 
lentem testificari primitus nostra noluit lex propter 


ἠβούλετο νόμος, διὰ τῆς συναινέσεως ἑκατέρων τῶν 10 consensum utriusque partis sublata. 


μερῶν ἀνῃρημένου. 


CAPUT IX. 


Kai τοῦτο δὲ πολλάκις πραττόμενον ἴσμεν, ὥς 

^» * - - ΄ Η * - 

τινες ἢ παρὰ τοῖς τῶν τόπων ἐκδίκοις ἢ παρὰ τοῖς 
4 - - » LIP ^ 
λαμπροτάτοις τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχουσιν ἢ καὶ ὡς εἰκὸς 


Et hoc vero multotiens actum scimus, quod qui- 
dam aut apud locorum defensores aut apud claris- 
simos provinciarum iudices aut forte (ut adsolet) hic 


ἐνταῦϑα παρὰ τῷ λαμπροτάτῳ μαγίστρῳ τῶν xjv-15apud virum clarissimum magistrum census ingre- 


σων εἰβιόντες καὶ μεμφόμενοι, ὡς παρὰ τοῦδε πε- 
πονϑότες τε παράνομον ἢ ἄλλως ἠδικημένοι ἢ ἐζη- 
μιωμένοι μάρτυρας βούλονται “παραστήσασϑαι" καὶ 
ἵνα μὴ ὑυστερον ἀντιτεϑείη αὐτοῖς, ὡς κατὰ μίαν 
μοῖραν τὰ πεπραγμένα συνέστη, δεῖ κἀκεῖνον ἐν αὐτῇ 
τῇ πόλει καϑεστῶτα ἔνϑα αἱ μαρτυρίαι δίδονται, 
ὑπομνησϑέντα παρὰ τοῦ ἄρχοντος ἢ τοῦ ἐκδίκου πα- 
ραγενέσϑαι καὶ ἀκοῦσαι τῶν μαρτυριῶν. εἰ δὲ μὴ 
βουληϑείη παραγενέσϑαι, ἀλλὰ διαπτύσειεν, ὥςτε ἐκ 
τοῦ κατὰ μίαν μοῖραν δίδοσϑαι τὰς μαρτυρίας κατ᾽ 
αὐτὸ τοῦτο ἀχρήστους εἶναι, ϑεσσίζομεν τὰς τοιαύ- 
τας μαρτυρίας οὕτω κρατεῖν, (€ ἂν εἰ μὴ μονομερεῖξ 
ἐτύγχανον οὖσαι, ἀλλὰ καὶ αὐτοῦ παρόντος ἐγεγόνει- 
σαν. εἰ γὰρ παραιτήσαιτο καὶ ἐλϑεῖν μὴ Δ δὲ dui 


diuntur et queruntur, tamquam ab aliquo sustinentes 
aliquid contra leges aut aliter laesi aut damnificati 
testes volentes producere: (et) ut non in posterum 
opponatur eis, quod ab una parte gesta sumt, oportet 


20 et illum in ea civitate constitutum in qua testationes 


dantur, admonitum a iudice sive defensore praesen- 
tem esse et audire adtestationes. Si vero noluerit 
advenire, sed respuerit, ut ex hoc ab una parte 
testimonia dentur, ut secundum hoc ipsum inutilia 


25 esse, sancimus huiusmodi testationes ita tenere ac 


Si non ex una parte constitutae sint, sed tamquam 
eo praesente factae sint. Si enim recusaverit et ad- 


c. IX in. (...... 453, 5 videbuntur quidem ex utriusque praesentia faeta) versionem latinam aliquanto emendatiorem 


ea quae in Authentico est exhibet Gregorius Magnus in epistula a. 603 scripta Epist. 13, 45, ubi citatur "constitutio 
novella quae de testibus loquitur c. 16" (Gregor. Opp. II 1255 ed. Benedictinorum; accuratius epistulam ex codicum 
Jide edidit Baudi di Vesme Atti della R. Accademia delle Scienze di Torino V (1869—70) 250 sqq., unde lectionis 
discrepantiam enotavi). 





'VIIL Quoniam autem legem tulimus, ut etiam in pecuniariis causis inviti testimonium dicant, ne 
famen illi testimonium perhibere cogantur, qui mediatores partibus fuerunt, et nonnulli hoc abutuntur 
neque testimonium perhibere volunt, sancimus, ut siquidem utraque pars consentiat eum qui mediator 
ipsis fuerit testimonium reddere eorum quae ab ipso dicta sint, ille etiam invitus testimonium perhibere 
cogatur: cum impedimentum y i quod invitum eum testimonium dicere prior lex nostra noluit: per 
consensum utriusque partis sublatum sit. 

IX. Ceterum hoc quoque saepe fieri scimus, ut quidam vel ad locorum defensores vel ad claris- 
simos provinciarum praesides vel etiam hic ut par. est ad clarissimum magistrum census adeuntes seque 
ab aliquo iniqui aliquid perpessos vel aliter iniuria vel damno affectos esse querentes testes velint produ- 
cere: atque ne postea ds obiciatur una solum parte praesente quae acta sunt probata esse, oportet illum 
quoque in ipsa civitate degentem ubi testimonia dantur, admonitum a praeside vel defensore adesse et 
testimonia audire. Si vero noluerit adesse, sed respuerit, ita ut ez: eo ipso quod una tantum parte prae- 
sente dentur testimonia inutilia sint, sancimus, ut eiusmodi testimonia ita valeant atque si non ab una 
parle essent dicta, sed ipso quoque praesente daía fuissent. Nam si recusaverit et venire atque audire 





1 νόμον] Cod. 4, 20,16 (cf. 19) || xai om. ς | 2 δὲ- 
κῶν om. Nomoc.4 || 3 ὅσοι] qui ante ς | 4 τούτῳ] καὶ 
τούτῳ L? | 6 τῶ μεσίτη αὑτῶν γενομένω μαρτυρῆ- 
σαι M] τῶ μεσίτη αὐτῶν γενομένω πειϑήσεσϑαι Νο- 
moc.Ó" χὸν μεσίτην αὐτῶν γινόμενον μαρτυρῆσαι" &o- 
κεσϑήσεται γὰρ L τὸν μεσίτην αὐτῶν γενόμενον μαρ- 
τυρῆσαει (μαρτυρεῖν 5), καὶ ἀρκεσϑήσεσϑαι (ϑήσεσϑαι 
omisso καὶ ΒΥ v.l) B?, cum Haloandro vulg. quod me- 
diator eorum fiat testifioator: componantur enim (i. e. 
συνϑήσεσϑαι γὰρ ἢ ς (καὶ φῇ συντέϑεσϑ'αι ex Epitome 
ad Prochiron mutata 21,56 citat Zachariae) | 1 γενομέ- 
vous L || 8 τὴν om. Bf || 10 ἐβούλετο B* || 13 τῶν om. L | 
14 ἢ καὶ] xai om. B* v. l.| 18 βούλονται μάρτυρας B* 
testes volentes s || παρίστασϑαι B* υ«ἰ. ἢ 20 δεῖν L, B* 
v. l. | 28 ἐτύγχανον οὖσαι] τυγχάνουσαι B* v.L || ἀλλὰ 
xai] ἀλλ᾽ ὡς xai L* sed tamquam g || 29 Ἐπαραιτή- 
σοιτο libri 





1 proposuimus 7' vulg. | ut om. vulg. || 2 illis non com- 
pellendis Beck | 3 ipsi V? | 4 haec V | 5 quod V] quod 
et RT vulg. | 6 ea V | 7 ducuntur V! | et &V! T] etiam 
V? vulg. | nollentem V | $ prohibitionem V | 9 *primi- 
tus] penitus /ibri | uoluit A, 7? in marg., vulg. | lex no- 


luit T'| 10 patris V!|| 12 At V! | Hoc quoque saepius 
agnovimus (leg. agi novimus), quoniam quidam Gregor. || 
simus 7'* sancimus V! || quod quidam vu/g.] quidem qui- 
dam T' quidam (idem s. v. V?) quidam V! quidam Καὶ 773} 
14 forte] etiam Gregor. || 15 ingredientes et querentes 
Gregor. || 16 quaeruntur VT | ab alio passi aliquid 
Gregor. || 11 laesi] iniustitiam sustinentes Gregor. | 18 vo- 
lunt Gregor. | et add. Beck || et ut non — 19 gesta sunt] 
et ne postea obiciatur eis quia per unam partem gesta 
confecta sunt Gregor. ! 19 qui R* || gesta sint A!7' gestum 
sit R? | 20 et om. T | illum] illo & VT" || ea] ipsa Gregor. || 
constituto AV T' | ubi testimonia dantur, admonitum 
iudicem aut defensorem Gregor. || 21 a] ad V' || defen- 
sorem R!7' a defensore V vulg. | praesentem esse] ad- 
venire Gregor. || 22 atestationes VT' testes Gregor. || no- 
lunt V || 23 respuunt 7} respuit V contempserit Gregor. || 
ut] u« V'| ut ex una parte testimonia adversus eum in- 
utilia sint Gregor. | 24 utilia R'|| 25 esse R'V'] essent 
R3V?T vulg. | testatione R*! testimonia Gregor. || tenere] 
valere Gregor. || ac] hac V* tamquam Gregor. || 26 consti- 
tutae — 21 factae sint] consisterent, sed etiam ipso prae- 
sente fuissent faeta Gregor. | sunt &* | 27 repudiaverit 
et venire Gregor. 














DE TESTIBUS 


453 


Nov. XC 9 





xai ἀκοῖσαε τῶν κατατιϑεμένων, καίτοι δημοσιεύων 
τε καὶ οὐκ ἐξ ἀπαραιτήτου τινὸς ἀνάγκης ἀφικέσϑαι 
μὴ δυνάμενος, ἐν ἴσῳ τοῖς παραγενομένοις ἔσται, καὶ 
οὐδὲν ὄφελος ἐκ τῆς αὐτοῦ προπετείας αὐτῷ γενήσε- 
ται, ἀλιὰ δοκείτωσαν μὲν συστάδην γεγονυῖαε, ὅσα 
δὲ ἂν ἁρμόσειεν αὐτῷ παραγράφεσϑαι περὶ αὐτῶν, 
ἐξεῖναι τούτοις χρῆσϑαι, μόνου τοῦ δοκεῖν αὐτὰς εἷ- 
vas μονομερεῖς διὰ τὴν αὐτοῦ προπέτειαν, οἷα δὴ 
κατ᾽ αὐθάδειαν μὴ παραγενομένου, ταῖς μαρτυρίαις 


venire noluerit et audire depositiones (etenim publi- 
cabuntur) et non per inexcusabilem aliquam neces- 
sitatem deduci non possit, similis advenienti erit, et 
nullum iuvamen ex sua protervitate ei efficietur, sed 


5 videantur quidem probationes factae, quaecumque 


vero competierint ei ad disputandum de his, licebit 
his uti, solummodo quod videntur esse ex una parte 
propter eius proterviam, quasi propter audaciam 
minime advenientis, testationibus opponere non va- 


ἀντιτέϑεσθαι μὴ δυναμένου. Τῶν ἄλλων ἁπάντων i0lente. Omnibus aliis quae de testibus et ab his qui 


ὁπόσα περὲ μαρτύρων παρὰ τῶν πρὸ ἡμῶν ἢ καὶ 
παρ᾽ ἡμῶν αὐτῶν εἴρηταί τε καὶ νενομοϑέτηται κυ- 
ρίων μενόντων καὶ παρὰ τῶν ἡμετέρων δικαστῶν 
φυλαττομένων, εἴτε μείζους εἴτε ἐλάττους εἶεν, εἴτε 


ante nos et ἃ nobis ipsis dicta sunt et sancita fixis 
manentibus et a nostris iudicibus observandis, sive 
maiores sive minores sint et sive in hac magna ci- 
vitate sive foris in provinciis, ut et ea quae de testi- 


ἐπὲ ταύτης τῆς μεγάλης πόλεως εἴτε £v, rais ἔξω 50-15 bus sunt quantum possibile nobis est corrigentes 


θαις, iva καὶ τὰ τῶν μαρτύρων ὁπόσον δυνατοὶ xad- 
,᾿΄ ΄ ΄ ΄ * 
εστήκαμεν ἐπανορϑώσαντες ἔτε καϑαρώτερόν τε xai 
c * * , ΄ 
ὁσιώτερον τὰς δίκας πράττεσϑαι παρασκευάσω 
εἰ ἃς καὶ τὰς ἀκροάσει γεσϑαι παρὰ τοῖς δικα- 
δε ἅς “καὶ τὰς σεις γίνεσϑ' 4 
σταῖς ἅπασι τῶν oui 
— —— A * , * 
ϑετήσαμεν, καὶ ὅρκον ὑπέχειν καὶ τοὺς ἐνάγοντας καὶ 
^*^ , " * s, LÀ 
TOUS ἐναγομένους xai τοὺς συνηγόρους παρεκελευσά- 
μεϑα, πανταχοῦ τὸν ϑεὸν ἐφιστάντες ταῖς τῶν δικα- 
΄ * , * - ΄ 
ομένων ων ὧν μαρτυρούντων 
6 μένων τε xai δικαζόντ καὶ τῶν μα 
ψυχαῖς, ἵνα 
παρουσίᾳ καϑαρὰ τὰ τῶν δικῶν καὶ ἀνύποπτα τοῖς 
5 , e * , yes , 
δικαζομένοις “γίνοιτο. ὃν δὴ νόμον κρατεῖν βουλόμεθα 
εἰς τὸν apes ἅπαντα χρόνον. 
2 ? a e ᾿ EP 
(CEmíhoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 


adhuc purius et sanctius lites agi praeparemus; per 
quas et cognitiones fieri a iudicibus omnibus divinis 
propositis evangeliis sancimus et iusiurandum subire 
et pulsantes et pulsatos et advocatos praecipimus, 


ων προκειμένων λογίων évouo-20 ubique deo inspectore et eorum qui iudicant et qui- 


bus iudicatur et qui testimonium praebent anima- 
bus, ut perennis dei commemoratio et praesentia 
munda litium et citra suspicionem litigantibus fiat. 
Quam vero legem tenere volumus de cetero omni 


διὰ πάντων τῇ τοῦ ϑεοῦ μνήμη τε xai 25 tempore. 


(Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου r σὴ ὑπεροχὴ 80 per hanc divinam manifestata sunt legem tua emi- 
ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. — Dat. k.  nentia operi effectuique tradere festinet. Dat. kal. 
Octob. CP. imp. dn. Iustiniani pp. A. anno XIII. Octob. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione 
Apione v. c. cons. [a. 539] viro clarissimo consule. 





testes deponentes noluerit, cum utique in publico versetur ac non ez inevitabili quadam necessitate ad- 
venire nequeat, pari loco cum praesentibus erit, neque ullum commodum ex contumacia ei obtinget; sed 
videantur quidem testimonia utraque parte praesente facía, quaecumque vero ei exceptiones de iis com- 
petent, his uti liceat, nisi quod hoc unum, ab una tantum parte ea facta videri, propter contumaciam 
eius, qui | per fastidium non adfuerit, testimoniis opponi non possit. Heliqua autem omnia, quae- 
cumque .de testibus a decessoribus nostris vel a nobis ipsis dicta et sancita sunt, rata maneant atque a 
iudicibus nostris, sive maiores sive minores sint, sive in ma hac urbe sive in provinciis, custodiantur, 
μέ iis quoque quae ad testes pertinent a nobis quantum fieri potest emendatis efficiamus, ut etiam ; 
et sanctius lites agantur; propter quas etiam cognitiones apud iudices omnes | divinis litteris propo- 
sitis sanzximus, atque iusiur ire et actores et reos et advocatos iussimus, deum ubique et liti- 
uterum et iudicum et testium animis praesentem proponentes, ut dei memoria ac praesentia per omnia 
ites integrae et suspicione vacuae litiganlibus fiant. Quam quidem legem in omne tempus deinceps fu- 
turum valere volumus. d 





Epilogus. Quae i 
ad opus et effectum adducere studeat. 


gitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas 





1 καίτοι δημοσιεύων τὲ (ἀντὶ τοῦ ἐνδημῶν M s. v.) 
καὶ ὅτι δημοσιεύων τὲ L' καὶ ὅτι δημοσιευο- 
μένων (ἢ) L?, om. Bf, etenim publieabuntur ς ἢ 2 x«i 
om. B* v. L | 3 vois παραγενησομένοις B* v. l. adve- 
nienti e | 5 συστάδην] probationes e | γεγονέναι Ha- 
loander γεγονῆναι Bf | "1 εἶναι αὐτὰς L | 8 δὴ om. LB* 
11 παρὰ] εἰ αὖ ς [] 7 οπι. ς ἢ 14 εἴτε ἐπὶ et sive inc 
19 γενέσϑαι L || 20 ἐνομοϑετήσαμεν) sancimus ς. Cod. 3, 
1,14 || 22 παρεκελεύσαμεν L praecipimus ς | 23 τῶν δικα- 
ζομένων τε καὶ δικαζόντων] et eorum qui iudicant et 
quibus iudieatur ς | 25 sq. iva — δικῶν} ut perennis dei 
commemoratio et praesentia munda litium ς || διὰ] τῶν 
διὰ Bf | 26 τῶν om. Β΄ | 21 δὴ] vero (j. e. δὲ) ς || 
31 dat. — cons. c, ἐγράφη καλάνδων ᾿Οχτωβρίων Ba- 
σιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ΄ ὑπατείας (sic) Ath. ἐξεφω- 
νήϑη μηνὶ ὀκτωβρίῳ τῆς βασιλείας ἔτει ιγ΄ ὑπατείᾳ 
“πίονος Theod., dat. xv. k. sept. CP. post css uilisario 
us. anno II. M 





.l dispositiones R!T' quae deponuntur Gregor. ἢ et- 
enim — 5 factae] cum utique in publico sit et non ex 
inevitabili quadam necessitate venire non possit, aequa- 





liter eis erunt (Jeg. erit) tamquam si advenissent, et nulla 
utilitas ex contemptu suo ei adhibuerint (adhibebitur 
vulg, sed videbuntur quidem ex utriusque praesentia 
faeta Gregor. | publicantur V | 2 non V!? RT] nisi V? 
vulg. | aliquam inexcusabilem 7'| 3 possint V! 7 | adin- 
uenienti R! | 4 propteruitate V | 6 petierint V | his] eis V | 
7 is V | 8 propteruiam (propter uiam V!) RV proter- 
uitatem T? | *quasi] quae libri | 9 testationibus] al. ad- 
testationem T'3 in marg. | 10 et] ad 1 et T'?, et om. V* | 
11 ipsis om. R | 13 minores siue maiores sint in ras. V? ἢ 
et sive om. V | 14 foras V | ut] aut 7 | et om. VT | 
15 est nobis corigentes T'| 16 adhuc] et adhue A? | purus 
R! prius T'! | sanctius — 22 et prae| ser. R? in ras. 4 vv. | 
per] et Vt | 17 et om. V, uel ins. V? | 18 praepositis 
VT|19 et pulsantes om. 7! | 20 deo inspectore 7? in 
marg.| deum inspectorem R VT: dantes vel imponentes 
addendum censet Osenbrüggen || 21 et qui] al. eorum adser. 
T? in marg. | 22 perennis] ««« V: V? | commemora- 
tionem V? | 23 munda om. Τ᾽} | litiganti« V! litigantium 
RV? | 24 quam uero in ras. V? | certo καὶ ] 30 mani- 
festa RV | 31 subscr. data kl. octub. impr. don. iust. pp. 
aug. anno XII. apione uiro clarissimo consule V, dat. 
kal. oct. omissis reliquis Bamb. II 





Nov. ΧΟῚ pr. 454 UT EXACTIONE INSTANTE 





GA XCI. Auth.XCIII. Coll. VII tit. 5 


ὩΣΤῈ AHAITHXE9X OYXHX HPOIKOZ HPO9- R: UT EXACTIONE INSTANTE DOTIS PRIMAE 
ΤῊΣ TE ΚΑΙ ΔΕΥΤΈΡΑΣ, ὩΣ TOY AN- ET SECUNDAE VIRO AD SECUNDA VOTA 
APOX AEYTEPOTAMHEZANTOEX, IPOTIMA- MIGRANTE PRAEPONATUR UXOR PRIMA VEL 
ΣΘΑΙ ΤῊΝ IHPOTEPAN FYNAIKA H ΤΟΥΣ 5EX PRIORI MATRIMONIO FILII ET UT SI 
EK TOY IIPOTEPOY TAMOY HAIAAX. ΚΑΙ VOLUERIT UXOR AUT IS QUI PRO EA DO- 
ὩΣΤῈ EI ΒΟΥΛΗΘΕΙΣῊΣ ΤῊΣ FYNAIKOX TEM SCRIPSERIT DARE VIRO QUAE SCRIPTA 
HTOI TOY KATALIPA'PANTOX ὙΠῈΡ AY- SUNT, DISTULERIT AUTEM VIR SUSCIPERE, 
THX ΤῊΝ ΠΡΟΙ͂ΚΑ ΔΟΥ͂ΝΑΙ ΤΩΙ ANAPI TA SOLUTO MATRIMONIO EXIGI EUM AB EA 
KATATPAQENTA ANABAAAETAI O ANHP:10 CONSCRIPTAM ANTENUPTIALEM DONA- 
YHOAEEZAXZOAI, AYOENTOX TOY FAMOY TIONEM 
AHAITEIXZeAI AYTON ΤῊΝ ὙΠ᾿ AYTOY KA- 

TAFPAGEIXZAN HPOT'AMIAIAN A9PEAN. 


«Αὐτοκράτωρ ἸΙουστινιανὸς «Αὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐν- Idem Aug. Iohanni pp. secundo ex consule 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B ,15 ordinario et patricio. 
ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


{(Προοΐμεον.) Πρώην δικαζόντων ἡμῶν ἤμφις- (Praefatio. Dudum iudicantibus nobis in du- 
βητήϑη πρᾶγμα πολλῆς ἄξιον ἐπιστροφῆς καὶ σαφε-  bitationem venit causa multa correctione digna et 
στέρας νομοϑεσίας ovx ἀνάξιον. καὶ γάρ vis προτέρας — legislatione clariori non indigna. Etenim quidam 
γενόμενοβ γαμετῆς ἀνὴρ xai ταύτην ἀποβαλών, εἶτα 20 prioris factus uxoris vir cum eam extulisset, deinde 
δευτέρας, προῖκά τὸ ὑποδεξάμενος παρ᾽ ἑκατέρας καὶ Secundae, dotem suscipiens et filios ex VS relin- 
σαῖδας ἐκ τῆς πρώτης καταλιπὼν ἀπῆλϑε τῆς δευτέρας — quens obiit adhuc secunda superstite. Volebat igi- 
ἔτι περιούσης. ἠβούλετο τοίνυν ἡ δευτέρα γαμετὴ τὴν tur secunda uxor dotem a se datam exigere privi- 
ztooixa τὴν παρ᾽ αὐτῆς δεδομένην ἀπαιτεῖν τῷ προ- legio utens ἃ nobis dato, contradicebant autem ex 
vouío χρωμένη τῷ παρ᾽ ἡμῶν δεδομένῳ, ἀντέλεγον 25 priori matrimonio filii et ipsi maternam obicientes 
δὲ οἱ ἐκ τῶν πρώτων γάμων παῖδες xai αὐτοὶ μη- dotem, et dubium erat, utrum etiam non superstite 
τρῴαν προτεινόμενοι προῖκα, καὶ ἀμφιββητήσιμον ἦν, priore uxore oporteret suscipi filios contra secun- 
εἰ xai μὴ περιούσης τῆς προτέρας γαμετῆς δεῖ δέξασϑαι — dae dotem litigantes. Non enim aliis dedimus du- 
τοὺς ἐκείνης παῖδας κατὰ τῆς δευτέρας προικὸς ἀγωνι- — dum et damus hoc privilegium aut heredibus aut 
ζομένους. οὐ yàg ἑτέροις δεδώκαμέν τε ἤδη καὶ δίδο- 30 creditoribus, sed solis filiis. Plurimae siquidem dubi- 
μεν τοῦτο τὸ προνόμιον ἢ κληρονόμοις ἢ δανεισταῖς, tationes extiterunt in hac causa, dicente secunda, 
ἀλλὰ μόνοις παισί. πολλαὶ uiv οὖν ἀμφιςβητήσεις quoniam expendisset et ante quam ad eius venisset 
γεγόνασιν ἐν τῷ πράγματι, λεγούσης τῆς δευτέρας — matrimonium prioris uxoris dotem, et non esse iustum 
γαμετῆς, ὡς ἐξαναλώσας ἔφϑη xai πρὶν ἐπὶ τὸν πρὸς 
αὐτὴν ἔλϑῃ γάμον ὁ ἀνὴρ τὴν τῆΞ προτέρας γαμετῆς 35 


Nov. XCI (Authent. XCIII — Coll. VII tit. 5: gloss.) Graece extat in. M L, epilogo excepto in B 28, 13 
(inde .B* II 29, 56 p.569 Zach.). — Epit. Theod. 91 (inde B), Athan. 10, 5. lulign. const. LXX XIV. 





XCI. 


UT CUM DOTIS PRIORIS ET SECUNDAE EXACTIO FIT, SECUNDIS NUPTIIS A VIRO CON- 
TRACTIS, PRAEFERATUR PRIOR UXOR VEL LIBERI EX PRIORIBUS NUPTIIS PROCREATI. 
UTQUE CUM UXOR SIVE IS QUI PRO EA CONSCRIPSIT DOTEM DARE EAM MARITO VE- 
LIT, SI MARITUS QUAE CONSCRIPTA SUNT ACCIPERE DISTULERIT, SOLUTO MATRIMONIO 
DONATIO ANTE NUPTIAS AB IPSO CONSCRIPTA AB EO EXIGATUR. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ez: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Nuper iudicantibus nobis in controversiam vocata est res multiplici animadversione di 
neque indigna luculentiore legislatione. Quidam enim cum prioris uxoris eaque amissa secundae maritus 
factus esset, dote ab utraque accepta et liberis ec priore relictis decesserat. secunda adhuc superstite. 
Volebat igitur secunda uxor dotem a se datam eaigere privilegio usa a nobis concesso, contradicebant 
autem liberi ez priore matrimonio nati ipsi quoque maternam dotem praetendentes, atque dubium erat, 
num etiam priore coniuge non superstite — illius recipere eam deberent contra secundam dotem con- 
tendentes. Neque enim aliis hoc privilegium et dedimus iam et damus sive heredibus sive creditoribus, 
sed solis liberis. Multae igitur controversiae in ea causa extiterunt, cum secunda uaor diceret maritum 
iam ante quam ad nuptias ipsius venisset, prioris uxoris dotem consumpsisse, neque par esse se quidem, 





1 rubr. Περὶ δύο προικῶν χρεωστουμένων, xai περὶ | (αὐτοὶ τὴν malit CG EHeimbach) || 29 ἐκείνης om. ς || κατὰ 
τοῦ μὴ βουλομένου τὴν προῖκα δέξασϑαι Theod. | τῆς τῆς δευτέρας L? || 30 cf. Cod.8,17,12 δ || 31 προοίμιον 
2 ἀπαιτῆσαι L* || προικὸς] «r$ προικὸς ΒΓ! 3 ve om. | L*| 32 παισί] τοῖς παισί CGEHeimbach male 124 ya- 
Ath. || ὡς — 13 δωρεάν] δευτερογαμοῦντος (Oevregoya- | uevrs om. ς ἢ 35 αὐτῆς L^ | ἔλϑοι B*| ὁ ἀνὴρ om. € 
μήσαντος inder) vov ἀνδρὸς xai τὰ ἑξῆς Ath. | 10 ἀνα- | 
βάλλεται] δὲ s. v. add. L? | 12 ὑπ᾽ αὐτοῦ] ab ea s || yoa- 
φεῖσαν 1, | 13 δωρεάν] μὴ ὑποδεξάμενον δὲ προῖκα 2 extante dotis V dotis intante A | 4 migranti R VT 
μηδὲ προγαμιαίαν διδόναι δωρεάν add. Haloander (Bl) | | vulg. | prime T' | 5 et ut] ut et RT et V vulg. | 6 uo- 
14 τῷ ἐνδοξοτάτῳ om. L || 15 ὑπάρχω M| 16 ὀρδὲνα- | luerint V^ || his V | dote A! || 8 distulit V | aut 7'* || 
gio ML, corr. Haloander || πατρικίων L | 17 Πρώην — | 9 ea] leg. eo? | 10 conscriptam] eum scriptura V etiam 
20 ἀνὴρ] l'evóusvós τις προτέρας γαμετῆς (γυναικὸς B* | conscriptam RT vulg. | antenuptiarum V || 14 excons. RV. 
v. 1.) ἀνὴρ inc. B || 21 δευτέρας Ms] δευτέρᾳ συνοικήσας | exconsuli T | 17 dubitatione A || 18 eausam A!|| eor- 
LB | τε et παρ᾽ ἑκατέρας om. c ! ἑκατέρων Bf | 22 τῆς | recte« V* | 19 legis V | 20 factis 71 | vir] uero A! 
προτέρας ἀποτεκὼν ἀπῆλϑεν | 23 περιουσίας L' ; ea R!'| | deinde] et deinde 7| 22 adhue secunda] ad se- 
(id. 28) || ἐβούλετο Bf* ἢ γυνὴ B || 24 τὴν δεδομένην , cunda KR! secunda adhuc 7'| 26 et dubium] et om. 
παρ᾽ αὐτῆς B*|| αὑτῆς CGEHeimbach er «|| 25 παρ᾽ , R!T||atrum V!| 27 oportere V! oportet V* || /eg. filios 
ἡμῖν B*.. Cf. Cod. 8,11,12 || ἀντέλεγεν L* || 26 αὐτὴν L* | (illius)? 




















ΠΥ τε LT EF 


DOTIS PRIMAE ET SECUNDAE 


455 


Nov. XCI pr. 1 





προῖκα, καὶ ov δίκαιόν ἐστι, τὴν μὲν αὑτῆς προῖκα, 
διότι τοσοῦτον εὑρέϑη καταλιπὼν ὁ ἀνὴρ ὅσον ἀρκεῖ 
μόνῃ τῇ δευτέρᾳ προικί, αὐτὴν ἀπολέσαι, τοὺς δὲ τὴν 
ἐξαναλωθεῖσαν ἤδη προῖκα λαβεῖν. ἀλλ᾽ οἱ παῖδες 
τὰς ὑποθήκας προΐσχοντο, ὅτιπερ ὅλως πραγμάτων 
ὄντων τῷ τελευτήσαντι αἱ τῆς τελευτησάσης ὑποϑῆκαι 
πρεσβύτεραι τῆς δευτέρας εἰσί. 


suam quidem dotem, quod tantum inventus est reli- 
quisse vir quantum sufficeret soli secundae doti, eam 
perdere, illos autem jam dotem percipere; 
sed filii hypothecas proponebant, quoniam omnino 

5rebus existentibus morienti hypothecae seniores po- 
tiores quam secundae essent. 


CAPUT I. 


Τούτων τοίνυν ἀμφιςβητουμένων ἐκεῖνο τῶν ἀνωμο- 
λογημένων τε ἤδη καὶ νενομοϑετημένων παρ᾽ ἡμῶν 


His igitur in dubitationem venientibus illud cer- 
tum et iam ἃ nobis sancitum est, quia si aliquid 


ἐστίν, ὡς εἰ μέν τε φαίνοιτο ἐκ τῶν πραγμάτων T5$10appareat rerum prioris aut secundae dotis, hoc ne- 


προτέρας ἢ τῆς δευτέρας προικός, τοῦτο ἀνά 57 
τοὺς παῖδας τῆς προτέρας ἢ τὴν δευτέραν ἔχειν, ἢ εἰ 
τελευτήσειε κἀκείνη, τοὺς παῖδας αὐτῆς, ἕκαστον πρὸς 
ὅπερ ἂν οἰκείως ἔχειν» ἑαυτὸν ἀποδείξειεν. ἐνταῦϑα 


cessarium filios prioris aut secundae habere, aut si 
moriatur et illa, filios eius, singulos quod proprie 
habendum suum ostenderint: hic enim et in rem 
quae de proprietate est competit pure, et unumquem- 


γὰρ καὶ ἡ in rem ἡ περὶ δεσποτείας ἁρμόζει καϑαρῶς, 15 que quod suum est habere nullo privilegio indigens. 
καὶ ἕκαστον δεῖ τὸ οἰχεῖον ἔχειν μηδὲν Mesa Ἐ Si vero nihil appareat utriusque rerum, aut aliqua 
μενον. si δὲ ov φαίνοιτο τῶν ἑκατέρας πραγμάτων — quidem appareant aliqua vero desint, sive supersti- 
οὐδέν, ἢ τινὰ μὲν φαίνοιτο τινὰ δὲ ἐλλείποι, εἴτε — tes sint mulieres, repudio forsan priore matrimonio 
περίεισιν αἷ γυναῖκες (ῥεπουδίῳ τυχὸν τοῦ προτέρου dissoluto et competenti mulieri dote, sive defunctae 
γάμου διαλυϑέντος xai ἁρμοσάσης τῇ γυναικὶ τῆς προι- 20 sunt filiis existentibus ambae aut etiam una harum, 
κὸς) εἴτε τετελευτήκασεν [ἢ] émi παισὶν ἄμφω ἢ καὶ in his quae desunt superiorem esse priorem et filios 
μέα τούτων, ἐπὶ τοῖς ἐλλείπουσε κυριωτέραν εἶναι τὴν ex ea antiquiorem dotem proponentes, idem est di- 
προτέραν καὶ τοὺς ἐξ αὐτῆς παῖδας πρεσβυτέραν προῖκα cere nepotes et pronepotes et deinceps successio- 
προτεινομένους" ταὐτὸν δὲ ἐστιν εἰπεῖν καὶ éyyóvovs nem, cuiuscumque naturae fuerint. Sicut enim si 
καὶ ἀπεγγόνους xai τὴν ἐφεξῆς διαδοχήν, ὁποιαςδή- 25 duo debita publica fuissent, necessario antiquum 
ποτε φύσεως εἶεν. ὥςπερ γὰρ εἰ δύο δημόσια ὀφλή- posteriori praeponeretur, ita et hic privilegia neces- 
ματα ἣν, ἀνάγκη τὸ πρεσβύτερον κυριώτερον vov sarium est priori doti dare priora, et ita secundae, 
μεταγενεστέρου καϑεστάναι, οὕτω κάνταῦϑα τὰ προς et dotem non praeponere doti neque hypothecam 
vó ἀνάγκη τῇ πρώτῃ προικὶ δοϑῆναε προτέρᾳ,  hypothecis, sed quod antiquius est et tempore am- 
οὕτω τε τῇ δευτέρᾳ, καὶ προῖκα μὴ προκρίνειν ztgorxi 30 plius manere proprium robur habens et privilegium : 
μηδὲ ΤῊΝ Fei ὑποθήκῃ, αλλὰ τὸ πρεσβύτερον καὶ tempora namque hypothecarum permutare aut in- 
χρόνῳ πολιὸν μένει» τὴν οἰκείαν ἔχον ἰσχύν τε x«i  terimere nullo modo patimur. Et haec dicimus non 
— τοὺς γὰρ χρόνους τῶν ὑποϑηκῶν ἀμεῖψαι 

ἢ ἀνελεῖν κατ᾽ οὐδένα τρόπον αἱρούμεθα. καὶ ταῦτά 


€. I summaria er Theod. habent Prochiron 9,14; Epanagoge 18,30; er Ath. paratitla Ath. 15 $15; v. 26—28 
argumentum er Ath. repetit liber περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 14 p.195. Heimb. 


quoniam vir tantum reliquisse inveniatur quantum soli secundae doti sufficiat, suam dotem amittere, illos 
autem dotem iam consumptam accipere: at liberi hypothecas praetendebant, quod cum omnino bona ha- 
beret defunctus, defunctae coniugis hypothecae antiquiores essent quam secundae. 

L (Cum haec igitur in controversiam vocata sint, illud et exploratum iam et a nobis sancitum est, 
si quid ex rebus prioris vel secundae dotis appareat, id necesse esse aut liberos uxoris prioris aut se- 
cundam habere, aut si illa quoque defuncta sit, liberos eius, quan ad se quisque pertinere 





probaverit: hic enim et actio tin rem quae est de dominio pure compeüt, et suum habere 
debet privilegio minime indigens. Si vero nihil ex rebus appareat, vel appareant 
quaedam dojoiant; sive supersint mulieres (repudio forte prioribus nuptiis solutis et dote | com- 
petente) sive defunctae sint relictis liberis utraque vel etiam altera earum, in iis quae deficiunt potiorem 
esse pri liberosque ex ea natos antiquiorem dotem praetendentes: idem autem dicendum est etiam de 
nepotibus et pronepotibus et reliqua deinceps successione, cuius. ue sexus sint. Quemadmodum enim 


si duo publica debita essent, necesse esset. antiquius posteriore potius haberi, ita hic quoque necesse est 
privilegia priori doti prius dari, atque ita demum secundae, neque dotem doti praeferri neque hypothe- 
cam hypothecae, sed quod antiquius est et tempore consenuit suum et robur et privilegium retinere: neque 
enim tempora hypothecarum mutare aut tollere ullo modo volumus. Atque haec dicimus non ignorantes 








1 xai οὐ — προῖκα om. L xai οὐκ εἶναι δίκαιον τὴν 
οἰκεῖαν μὲν L* in marg. (er s) | 3 μόνῃ Mc] μόνον LB || 
5 προίοντο L' προέχοντο L? | 6 τῆς τε σάσης 
om.s || 1 πρεσβύτεραι) seniores potiores ς ἢ S ἐκείνων 
L^|9 ἐστὶ παρ᾽ ἡμῶν B*| 10 μέν vd] μέν τοι Γῇ 
11 προικός om. LB* | ἢ om. B*v.l, c | 12 τοὺς τῆς 
προτέρας παῖδας L | τὴν δευτέραν] secundae (i.e. τῆς 
Üsvrépas) ς | 13 Ἐτελευτήσοι ML τελευτήσει B | 14 ἀπο- 

] ἐπεδείξειεν L Bf | 15 ἡ in rém M] ἀγωγὴ 
iv rim L ἐπὶ (ἡ ἐπὶ B* ed. Leunclavii) τῷ πράγματι 
ἀγωγὴ B | ἢ] ἢ cum Haloandro vulg. (Bf ) | 16 δεῖ om. c ἢ 
μηδενὸς Bí | 11 ἑχατέρων ΒΓ | 19 ῥεπονδίω M] δια- 
tvyio LB || πρώτου Bí | 20 λυϑέντος Bf | 21 εἴτε] ἢ 
B* ἢ ἢ om. ς, ante ἄμφω collocandum censet CG.EHeim- 
bach ἢ 22 ἐπὶ τοῖς ἐλλείπουσε om. B! | 24 δὲ om. L! | 
xai om. ς ἢ —— καὶ ἀπεχγόνους LBf* | 28 τὸ 
προνόμιον L^ ἢ 29 προτέρα ΜΉ πρότερα [, Βίς πρό- 
τερον B*| 31 ὑποθήκῃ] hypothecis ς ἢ 32 πομὸν MB!] 
πλέον LBf*| uéve L | 33 ἀμείψασϑαιε B* | 34 καὶ 
ταῦτα — 456,7 καταστήσωμεν om. B* 





1 dotem om. vulg. | tamen R1] 2 vir] ubi ΚΦ ἢ *doti] 
dotem libri | 3 iam om. Εἰ | 4 thecas (et sic con- 
stanter) libri | 9 et iam] etiam Zibri, vulg. | 11 filius E! | 
priores V | secundam BecE | 12 moriantur V^ | 13 suum] 
siue T'!| huie V3| in rem quae] in re V'!| 14 est del. 
R*| putare E!| 16 apparet (et add. V?) RV| 17 ap- 
pareant quidem aliqua V? im marg. om. V! | 18 mu- 
liess V! | 19 competente V? (competere vu/g.) | dote Τ᾽ ἢ 
dotem Καὶ ΚΠ vulg. | sive] suum A! | 20 sint 7' | ambae 
om. R! | earum AT | 21 desunt] sunt V! | 22 est om. 
RT'|23 et pronepotes om. R!, et om. T | 24 fuerit Καὶ ἢ 
si om. V || 26 posteriori praeponeretur (praeponentur A) 
RV] praeponeretur (praeponentur 7'!) posteriori Τ᾽ σεῖς. || 
21 priora] priore V! | et ita] et om. &' | 28 proponere 
T ponere A!| hypothecam] ypotheca V | 29 antiquus 
R!| et om. Εἰ | 30 proprium] priorum manere V?, del. 
V3 | 31 tempore V! | namque] neque AR! | 32 nullo] 
nulla V! nullum A' nullu (sic) R? | Et om..R 


Nov. XCI 1. 2 


456 


UT EXACTIONE INSTANTE DOTIS 





φαμεν οὐκ ἀγνοοῦντες cs δήπου καὶ ἑτέρωϑι τῆς ἡμε- 
τέρας νομοϑεσίας ταῦτα διώρισται, ἀλλ᾽ ἐπειδήστερ 
ὅλως κεκίνηται παρ uy καί τινας ἔσχεν ἀλλοιοτέρας 
τὸ πρᾶγμα ζητήσεις, διὰ τοῦτο καὶ εἰς τὴν τοῦ παρ- 
ὄντος νόμου χρείαν ἀφικόμεϑα, οὐχ ἵνα νῦν τε πρὼ- 
τον νομοϑετήσαιμεν, ἀλλ᾽ ἵνα σαφέστερον αὐτὸ πᾶσι 
καταστήσωμεν. 


ignorantes, quoniam iam et in alia quadam nostra 
legislatione haec decrevimus, sed quoniam omnino 
motum est apud nos et quasdam habuit aliquo 
modo causa quaestiones, propterea et ad praesentis 
5legis opus &accessimus, non ut nunc aliquid prius 
sanciverimus, sed ut clariorem eam omnibus con- 
stitueremus. 


CAPUT II. 


Κακεῖνό ye μὴν προςϑεῖναι τῷ νόμῳ καλόν, ὅπερ 
κινηϑεῖσα ζήτησις ὁμοίως ἀναγκαῖον ἡμῖν εἰς vouo- 
c * - * — 3-4 
ἡ μὲν δοῦναι βουληϑιίη, αὐτὴ τυχὸν ἢ ὁ ὑπὲρ αὐτῆς 
παρεχόμενος αὑτήν, OSTIGS ποτὲ ἂν εἴη ἢ τῶν ἐγγύϑεν 
ἢ τῶν ἔξωϑεν, ὥςτε ἢ profecticiav ἢ δἀνοπίϊοϊαν εἶναι 
τὴν προῖκα (ταῦτα δὴ τὰ τοῦ vó ov ῥήματα), ὁ δὲ 


Illud quoque adicere legi bonum est, quod mota 
quaestio similiter necessarium nobis ad legislationem 


ϑεσίαν ἐποίησεν. εἰ γὰρ ἐποφείλεε προῖκα γυνή, x«i1l0fecit. Si enim debeat dotem mulier, et illa quidem 
ὸ ) ὑ dare voluerit, ipsa forsan aut qui pro ea promisit 


illud, quicumque fuerit aut proximorum aut extra- 
neorum, (ut? aut profecticia aut adventicia sit dos 
(haec enim legis verba sunt); vir autem, aut eius 


ἀνὴρ ἢ ὁ τούτου πατὴρ τυχὸν ἢ ὃ πάππος ὑποδέξα- 15 pater forsitan aut avus suscipere eam nollet, pars 


σϑαι ταύτην μὴ βουληϑεῖεν, τὸ δὲ τῆς γυναικὸς ἐκ- 
μαρτύρεται μέροϑβ, καὶ ἑτοίμως ἔχει ταύτην καταβαλεῖν, 
7 καί τι μεῖζον πράξειε καὶ προξαγάγοι τυχὸν καί, 
εἴ ye κινητὴ καϑεστήκοι, καὶ σφραγῖδας ἐπιϑείη καὶ 


autem mulieris contestetur et parata sit hoc sol- 
vere aut etiam aliquid maius peragere, et offerat 
forsan, et si mobilis sit, signacula etiam imponat et 
secundum legem recondat, aut secundum unam par- 


κατὰ τὸν νόμον ἀπόϑοιτο, ἢ καὶ κατὰ μέαν μοῖραν 20tem ingrediens in iudicium petat haec fieri et per- 


εἰρβάλλον εἰς δικαστήριον ἀξιοῖ ταῦτα γενέσϑαι καὶ 
διαβάντες ἐκ τοῦ δικαστοῦ τινες ἀπαγγείλειαν ταῦτα 
πρὸς τὸ τοῦ ἀνδρὸς μέρος, ἐπιμείνῃ δὲ καὶ οὕτως 
ἀναβαλλόμενον" μὴ δύνασϑαι διαλυϑέντος τοῦ γάμου 


gentes ex iudicio quidam denuntient haec ad partem 
viri, at ille permaneat etiam ita differens, non po- 
terit soluto matrimonio antenuptialis donationis ex- 
actionem declinare tamquam dote non data. Qui 


τὴν τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς ἔκτεσιν ἐκκλίνειν ὡς δὴ 25 enim dare voluit, dum perceptionem recusat is qui 


προικὸς οὐκ ἐπιδοϑείσης. ὃ γὰρ δοῦναι βουληϑείς, 
ἐν ᾧ τὴν λήψιν 0 λαμβάνειν ἠξιωμένος παραιτεῖται, 
παραπλήσιός ἐστι τῷ δεδωκότι. καὶ τοῦτο μετὰ τῶν 
ἄλλων ἐπὶ τῆς προικὸς κρατείτω. deme γὰρ εἰ μὴ 


suscipere postulatur, proximus est danti. Et hoc 
cum aliis in dote valeat. Sicut enim misi dederit 
per dilationem dotem, negationem ei antenuptialis 
donationis inferimus, ita vel si voluerit dare et per- 


δοίη xa9' ὑπέρϑεσιν τὴν προῖκα, ἄρνησιν αὐτῇ τῆς 80 


προγαμιαίας δωρεᾶς ἐπήγάγομεν, οὕτω κἂν εἰ βουλη- 


Ante c. II in L et B insertum est novellae II cap. 5 (ρ. 17,6—30); pariter illi loco (p. 11, 10—25) adiungitur 
cap. II (v. 10 εἰ δὲ ἡ uv δοῦναι βουληϑῇ τὴν προῖκα — 28 τῷ δεδωκότι) in Prochiro 9,12; Epanagoge 19,2. — 
v.26—28 er Athanasio citat lib. περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $14 p.195 Heinb. 





etiam in alia parte nostrae legislationis ea definita esse; sed quoniam omnino apud nos res agitata est 


et varias quasdam quaestiones est complexa, propterea etiam ad. praesentis legis necessitatem pervenimus, 
non ut nunc primum aliquid sanciremus, sed ut manifestius id omnibus redderemus. 

IL Verum illud quoque legi adicere par est, quod ut lege constituatur, quaestio mota pariter 
nobis necessarium reddidit. δὲ enim dotem mulier debet, si illa quidem dare eam voluerit ipsa forte vel 
qui eam pro ipsa praestat, y jungs eg sit sive propinquorum sive extraneorum , ita ut aut profecticia aut 
adventicia sit dos (quae quidem verba sunt legis), vir autem vel forte pater eius vel avus eam accipere 
noluerint, mulieris vero pars testationem faciat et parata sit eam solvere, vel si etiam maius aliquid fe- 
cerit atque obtulerit forte et, si quidem mobilis sit, sigillis quoque impositis secundum legem deposuerit, 
vel ex: una parte iudicium ingressa haec ut fiant petat atque a iudice missi quidam denuntient haec parti 
"mariti, eaque sic quoque perseveret accipere differens: ne possit soluto matrimonio donationis ante nuptias 
solutionem declinare tamquam dote non data. Qui enim dare voluit, cum qui accipere iubetur. accipere 
recusat, similis est ei qui dedit. Et hoc cum reliquis in dote valeat. Quemadmodum enim ei si per di- 
lationem dotem non dederit, ut denegetur donatio ante nuptias statuimus, ita etiam si dare voluerit et is 





2 αὐτὰ Bf | διώρισται) Cod. 8,11,12 || 3 ἀλλοιοτέραςἾ 
aliquo modo (i. e. ἀλλοιοτέρως ) ς || 6 αὐτὸ 8] αὐτὸν 
MLs || 1 καταστήσαιμεν B | 8 Κἀκεῖνό ys — 10 ἐποίη- 
σεν om. LB | 10 γὰρ] μέντοι LB || ἐποφείλοι Le || 11 ἢ 
αὐτὴ τυχὸν Bf, om. D* Proch. Epan. || ταύτης Proch. 
Epan. || 12 αὐτὴ») illud c || ὅστις] ἢ ὅστις Proch. Epan. | 
ἄν ποτε Bí | ἢ τῶν ἐγγύϑεν — 14 ῥήματα om. B* 
Proch., ὥστε ἢ — ῥήματα om. Epan. | 13 ἢ praefecti- 
cian ἢ aduentician M (cf. c), ἢ παρὰ πατρὸς διδομένην 
ἢ παρὰ ἐξωτικοῦ διδομένην L ἢ παρὰ τοῦ ἔχοντος τὴν 
κόρην ὑπεξουσίαν ἢ παρὰ ἐξωτικοῦ δεδομένην Bf | 
15 ἢ] καὶ Bf || πατὴρ ἢ ὁ πάππος τυχὸν Β5 | 16 ταύ- 
τη») αὐτὴν Epan., om. Proch. | βουληϑῇ Bf Proch. 
Epan.s ἢ ἐκμαρτύρηται Epan.(s) | 11 μέρος om. Bf | 
ἔχει MB! Proch. Epan.] ἔχοι L B*f c || αὑτὴν Epan. hoc c | 
καταβάλλειν Proch. v. l. || 18 πράξειε] peragere (i. e. πρά- 
Ec?) e || προβάγοι Proch. v. L, B! | 19 κινητὸν Bf | καὶ 
σφραγῖδας LB Proch. Epan. €] καὶ om. M | 20 ἢ καὶ LB 
Proch. Epan.] ἢ Mz || 21 εἰσβάλλον M] εἰσβάλλον Proch. 
εἰσβαλὼν B*L* εἰσβαλὸν L' B! Epan. | 22 δικαστοῦ ML^ 
Bf, Proch.v.1.] δικαστηρίου L* B*Epan., Proch.v. l. || &z- 
αγγείλειαν Scrimger (cf. M ἀπαγγείλεε M. ἀπήγγειλαν 
(παρήγγειλαν Proch. v. 1.) LB Proch. Epan. | 23 ἐπιμείνῃ 
B!] ἐπιμείνοι ML B* Proch. Epan. ἐπιμένει ΒΙ ἐπιμένοι 
cum Scrimgero vulg. | 24 ἀναβαλλόμενον M Proch.] &va- 


βαλλόμενος B* Epan.(s) ἀναβαλόμενος 1, ἀμφιβαλλόμε- 
vos BÍ! | οὐ δύναται Epan. | 25 τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς 
τὴν ἔκτισιν Epan. || δῆϑεν B* v. 1. || 21 ἐν  — ἠξιωμέ- 


ἐστὶ L^ ἔσται et ἔστω Proch. v. l. | 31 δωρεᾶς om. B* || 
ἐπηγάγομεν (ἠγάγομεν B5)] nov. H c. 5 || εἰ om. Bf 





2 sed quoniam] quoniam set V || 3 /eg. alio modo? || 
4 eausa] que causa 7'4 || et om. V | ad] a V! | 5 non 
ut V] ut non RT'vulg. | 6 sanciremus vulg. | 8 rubr. Si 
per maritum sit uel erit (corr. steterit) quominus ei dos 
promissa praestetur 7' in marg. (ex Tul.) || 10 fecerit R 
illam V7? | 11 ipsam AR! ipso T'| forsam R?, om. R! 
12 illud] illam vw/g. | 13 ut add. Beck || aduenatiei 
adinuentia 7'! | 14 vir] ubi V* « R!|| aut eius] autem 


vulg.|| 16 hoc] et hoe V || 17 peragat Beck || 19 secun- 


V | 22 at] ita at 7"! | non poterit om. 7! || 25 recuset 
V! | his &* | 26 et eum hoc 7' hoe et eum A? || 27 nisi] 
non A' si non A? | 28 dotem — 457, 1 tradere festi| ser. 
R? in ras. Ay vv. || negationem] dilationem V || ante- 
nuptialis vu/g.] et nuptialis RVT' | 29 donationis] et do- 





nationis 7'! | vel] et R(?) | pereepturum V! 


vos] κἂν ὁ λαβεῖν ἀξιούμενος Epan. | 28 ἐστι] μετὰ 


eius (aut add. V?) V, aut om. R' | 15 nolet A nolit - 
dam R || 20 petet V? pst«t V'|| haec om. 71|| 21 patrem. 








DE INMENSIS DONATIONIBUS 


451 


Nov. XCII pr. 1 





ϑείη δοῦναι xal ὃ λαμβάνων ἐξεπίτηδες παραιτεῖται 
τὴν λῆψιν, δίδομεν αὐτῇ τὴν τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς 
τοῦ συνοικεσίου λυϑέντος ἀπαίτησεν, καίτοι τὴν προῖκα 
διὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς αἰτέαν οὐκ εἰξενεγκούσῃ. 
(Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναε σπευσάτω. at. k. 
Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. A anno XIII. Apione 
V. €. COnS.) 


[a. 


cepturus ex studio recusaverit perceptionem, damus 
ei antenuptialis donationis matrimonio soluto peti- 
tionem, licet dotem propter viri causam non in- 
tulerit. 

5  (Epilogus) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem eminentia tua 
2e effectuique tradere festinet. ^ Dat. kal. Oct. 
CP. (imp. Iustiniani anno XIII. Apione v. c. cons.) 

539] 





ᾳΒ 
ΠΕΡῚ T9N EIS ΠΑΙ͂ΔΑΣ AME- 
ΤΡΩ͂Ν A9PEQ9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς ἕω πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων 
ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 

(Hoooíuiov) Ἤδη τὰ περὶ τοῦ Φαλκιδίου καὶ 
τῆς ἐκείνου μοίρας διωρίσαμεν, αὐξήσαντες αὐτὸν οὐκ 
ἀγεννεῖ προςϑήκῃ" τὸ γὰρ λίαν ἄνισον οὐ σφόδρα 
ἡμᾶς ἤρεσεν, ἀλλὰ δεῖν μὲν προκρίνεσϑαι τῶν παί- 


10 


15 


XCIL Auth. XCI. Coll. VII tit. 3 


KR DE INMENSIS DONATIONIBUS 
| IN FILIOS αὶ 


Idem Aug. Iohanni viro clarissimo praefecto sacro- 
rum per Orientem praetoriorum secundo, ex consule 
ordinario et patricio. 

(Praefatio.) Dudum de Falcidia et illius parte 
decrevimus, augentes eam non ignobili incremento. 
Quod enim nimis inaequale est, non valde placet 
nobis, sed oportere quidem praeponi filios quos pater 


ὧν ovs dv ὁ πατὴρ βουληϑείη, ov τοσοῦτον δὲ ἐλατ- 20 voluerit, non tamen in tantum inminuere alios, ut 


TOU» τοὺς ἃ 


ἐλάττωσιν. 


, ὥρτε αὐτοῖς ἀφόρητον εἶναι τὴν 


inportabilis eis sit diminutio. 


CAPUT I. 


Toi τοίνυν παρ᾽ ἡμῶν τεϑέντος νέμου μένοντος 
igi τῆς ἰδίας ἰσχύος ἐκεῖνο βουλόμεθα, ὥςτε εἴ τις 


Posita igitur a nobis lege in sua virtute manente 
illud volumus, ut si quis donationem inmensam in 


δωρεὰν ἄμετρον tis τενα ἢ τινας τῶν παίδων ποεή- 25 aliquem aut aliquos filiorum fecerit, necessarium ha- 


σαιτο, ἀνάγκην ἔχειν ἐν τῇ διανομῇ τοῦ κλήρου τοσ- 
- c ; ΄ * - 
οὔτον ἑκάστῳ, τῶν “παίδων φυλάττειν τὸ ἐκ τοῦ νό- 
΄ * ^ « ᾿ ΕῚ 
μου μέρος, ὅσον ἣν —— τὴν δωρεὰν ὁ πατὴρ εἰς 
* - 
a 


"τὸν παῖδα ἢ τοὺς παῖδας τοὺς ταύτῃ τετιμημένους 


beat in distributione hereditatis tantam unicuique 
filiorum servare ex lege partem, quanta fuit prius- 
quam donationem pater in filium aut filios, quos ea 


Nov. XCII (Authent. XCI — Coll. VII tit. 3: gloss.) Graece extat in ML, c. 1 in B 41,5,1 (inde B* Φ 1,2? 
p.963 Zach), Prochiro 32, 4 (inde in Proch. aucto 32, 21, Epitome legum 32, 25. 26), Epanagoge 34, 3 (Epan. 
aucta 33, 6). — Epit. Theod. 92 (inde B2), Athan. 9, 1. lulian. const. LXXXV. 





qui accepturus sit de industria accipere recuset, damus ei matrimonio soluto donationis ante nuptias ex- 


actionem, licet dotem propter viri culpam non in 


tulerit. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ad 


opus et effectum adducere studeat. 





XCII. 
DE IMMODICIS DONATIONIBUS IN LIBEROS COLLATIS. 


ldem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio iterum, ex: consule 
ordinario et patricio. 

Praefatio. lam quae ad Falcidiam eiusque portionem pertinent definivimus eamque non igno- 
bili incremento auximus: neque enim quod nimis —— est J nobis placet, sed ut praeferantur 
quidem liberorum ii quoscumque pater voluerit, neve tamen reliquorum condicio adeo imminuatur, ut non 
ferenda sit iis imminutio. 

L Lege igitur a nobis posita in suo robore manente illud volumus, ut si quis donationem immodi- 
cam in aliquem vel aliquos ex: liberis contulerit, necesse habeat in distributione hereditatis tantam unicui- 
que ex liberis servare partem legitimam, quanta erat antequam pater donationem in filium vel filios per 








1 λαμβάνων} καταλιμπάνων L* | 3 καίτοι] καὶ B* ἢ 
"| subscr. restituit Contius (cf. c), om. M Iul.; ἐγράφη, xa- 
λάνδων 'Oxrofoiov βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιγ΄ 
ὑπατείας ᾿4πίωνος Ath. ἐν ἔτει τῆς βασιλείας ὑπατείᾳ 
᾿Απίονος Theod. cod. 11 rubr. Περὶ ἀμέτρων δωρεῶν 
εἰς παῖδας γενομένων Ath. Περὶ ἀμέτρων δωρεῶν γινο- 
μένων εἰς παῖδας Theod. | εἰς παῖδας LB] εἰς τοὺς 
παῖδας M | 18 ὑπάρχω ML, corr. Scrimger | 14 ἐώας 
L | τὸ 8' ἀπὸ ὑπάτων om. ML, add. Haloander | 15 éo- 
διναρίω ML, corr. Haloander | 11 διωρίσαμεν} nov. 
XVIII | 19 δεῖ L ἢ παίδων») «««δων L' | 20 2acroi» 
τοὺς] ἐλαττοῦνται L? | 21- αὐτοὺς L? | 23sg. Θεσπίζο- 
μὲν ὥστε εἴ τις δωρεὰν inc. B, Ei τις δωρεὰν inc. 
Proch. Epan. || 25 ποιήσηται Epit. | 26 ἔχεε Proch. Epan. | 
21 τὸ ἐκ τοῦ νόμου μέρος ὅσον ἢν] ὅσον τὸ ἐκ τοῦ vó- 
μου μέρος ἣν L | 28 πρὶν] πρὶν ἂν Proch. auct. ἢ 29 τὸν 
παῖδα ἢ om. Proch. Epan. | τοὺς] εἰς τοὺς B: 

ΠῚ. 


2 antenuptialis] in nuptialis V nuptialis T'| petitione 
V*| 3 non tulerit Τ᾽ || 7 subscr. dat. kal. ob? Bamb. 11, 
datum kl. octobris Constantinopolis ed. princ., om. cett. 
Reliqua suppl. Contius | 11 rubr. De — in filios RT] De 
inmensis donationibus Item aug. uiro gloriosissimo pre- 
fecto (sic) V | 12 in filios faetis vulg. | 13 praefecto] pp. 
V | sacrorum om. R | 14 praetorium T || exconsuli ordi- 
nario T'excons. ord. R excons. ordo V | 15 et om. V || 
patri T | 16 Dudum de] ««* dude V! Dude V? | falti- 
diam et illius partem V? | 17 non om. £ || nobili R7'*| 
incremento] elementia V | 18 nimis om. R! | 19 oportet 
T? | 20 tantum RV | alios Beck] aliis libri | 21 eius 
sit R eisit V sit eis 7'vulg. | deminutio R | 25 habet 
R| 27 quantam R! | 28 quos V!| ea] ex ea V 





58 


Nov. XCII 1 


458 


DE INMENSIS DONATIONIBUS 





ποιήσαιτο. οὕτω γὰρ οὐδὲν ἔτι ταῖς δωρεαῖς ἐγκα- 
λέσουσιν, ἔχοντες μὲν ἐπὶ πάσῃ τῇ οὐσίᾳ τοῦ πατρὸς 
τὸ ἀπὸ τῶν νόμων, κατὰ τοσοῦτον δὲ αὐξομένου 
τούτου τοῦ μέτρου, xa" ὅσον καὶ τὰ πράγματα εἶχε 
τοῦ πατρὸς πρὶν ταῖς δωρεαῖς ἐξαντληϑείη. οὐ δυνα- 
μένων τῶν ταῖς δωρεαῖβ τετιμημένων παίδων φάσκειν 
ἀρκεῖσϑαι μὲν vois ἀμέτροιβ ταύταις δωρεαῖς, δοκεῖν 
δὲ ἀφίστασϑαι τοῦ πατρῴου κλήρου, ἀλλ᾽ οὐκ ἀναγκα- 
ζομένων μέν, εἰ ἀρκοῦνται ταῖς δωρεαῖς, καταδέχεσϑαι 


honoravit, faceret. Sic enim nihil ulterius in dona- 
tionibus querebuntur, habentes quidem in omni sub- 
stantia patris quod legitimum est, in tantum autem 
aucta quantitate, quantum habuit substantia patris 
5antequam donationibus exhauriretur; non valenti- 
bus filis qui donationibus honorati sunt dicere con- 
tentos quidem esse inmensis his donationibus, videri 
autem abstinere paterna hereditate, sed neque co- 
gendis quidem, si contenti sunt donationibus, susci- 


τὸν κλῆρον, ἀνάγκην δὲ ἐχόντων πᾶσι τρόποις ἐπ- 10 pere hereditatem, necessitatem autem habentibus 


ανισοῦν τοῖς ἀδελφοῖς τὸ ἐντεῦϑεν διαφέρον καϑ' 
ὅσον εἰρήκαμεν μέτρον, ὥςτε μὴ ἔλαττον αὐτοὺς ἔχειν 
τὸ ἐκ τῶν νόμων αὐτοῖς ὀφειλόμενον διὰ τὴν γενο- 
μένην ἐπὶ ταῖς δωρεαῖς ἀμετρίαν" ὅπου γε ἔξεστι τῷ 
πατρὶ μέτρια φρονήσαντε περὶ τὴν πᾶσαν γονὴν καὶ 
τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ μᾶλλον ἀγαπωμένοις χαρίσασϑαϊΐ τι 
πλέον καὶ μὴ τοὺς λοιποὺς παῖδας διὰ τῆς εἰς ἐκεί- 
vove γενομένης ἀμετρίας βλάψαι καὶ τὸν ἡμέτερον 
παραβῆναι σκοπόν. καὶ τοῦτο ἐγένετο μὲν ἡμῖν ἐξ 


omnibus modis complere fratribus quod hinc differt 
secundum quam scripsimus mensuram, ut non minus 
ili habeant quod ex legibus eis debetur propter 
factam in donationibus inmensitatem: dum liceat 


15 patri mediocriter sapienti circa omnem prolem etiam 


his qui ab eo potius diliguntur donare aliquid am- 
lius, et non ceteros filios per inmensitatem in illos 
actam laedere et nostram transcendere intentionem. 
Et hoc quidem nostra ab initio cogitatio est, diífe- 


ἀρχῆς ἐνθύμιον, ἀναβαλλόμενοι δὲ αὐτὸ πρώην xci20rentes autem illud dudum et humanarum experti 


τῶν ἀνϑρωπίνων πειρώμενοι ψυχῶν, ἐπειδήπερ ἕω- 
ρῶμεν αὐτοὺς εἰς τὰς τοιαύτας προςπαϑείας ἐξολε- 
σϑαίνοντάς τε καὶ καταφερομένουβ, διὰ τοῦτο νῦν 
προρϑήκην ἐκείνῳ τῷ νόμῳ ταύτην ποιούμεϑα. 


animarum, quoniam videbamus eos in huiusmodi pas- 
sionibus labefactari atque descendere, propterea nunc 
augmentum illi legi hoc facimus. 


l Ταῦτα μέντοε φαμὲν περὶ παίδων κεχαρισμένων 251 Haec itaque dicimus de filiis gratis existentibus 


ὄντων αὐτοῖς, ov μὴν περὶ τῶν ἀγνωμόνων xai οἷς 
ὃ πατὴρ δικαίαν τε καὶ νόμιμον ἀχαριστίαν ἐπάγει. 
εἰ γὰρ τοῦτο οὕτως ἔχον φανείη καὶ ἀποδειχϑείησαν 
αἱ v5S ἀχαριστίας αἰτέαε, ἔστω τὰ τῶν νόμων τῶν 


eis, non de ingratis et "en pater iustam et legiti- 
mam ingratitudinem infert. Nam si hoc ita se ha- 
bere apparuerit et approbentur ingratitudinis cau- 
sae, sint ea quae lege de ingratis posita sunt rata, 


ἐπὶ vois ἀχαρίστοις κειμένων κύρια, οὐδὲν ἐκ τῆςδε 30 nihil hac nostra legislatione minuenda. 


ἡμῶν τῆς νομοϑεσίας ἐλαττούμενα. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε δηλούμενα τοῦ ϑείου ἡμῶν νόμου ἡ σὴ 
ὑστεροχὴ ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram nostram declarata sunt legem, tua cel- 
situdo operi effectuique tradere festinet. r 

Dat. vr. idus Octob. «««« 


Dat. vr. id. Oct. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. A.35 
anno XIII. Apione v. c. cons.) [a. 539] 





eam honoratos conferret. lta enim non amplius donationes incusabunt, cum et ex omni substantia patris 
habeant quod legitimum est et is modus in tantum auctus sit, quantum substantia patris habuit antequam 
donationibus exhauriretur. Neve liceat liberis donationibus honoratis dicere se contentos esse immodicis 
illis donationibus, videri autem a paterna hereditate abstinere, sed ne cogantur illi quidem, si donationi- 
bus contenti sint, hereditatem adire, omnibus vero modis necesse habeant fratribus id quod inde differt 
ad eam quam dicimus mensuram exaequare, ne iis quod ex legibus debetur imminuatur propter dona- 
tiones ultra modum factas: cum liceat patri animo moderato erga universam prolem affecto. et iis qui 
magis ab ipso diliguntur amplius aliquid largiri neque reliquos liberos per donationem in illos immodice 
factam laedere nostrumque circumvenire propositum. Et hoc quidem nobis ab initio in animo fuit, cum 
autem id prius differremus et hominum animos temptaremu$, quoniam eos ad eiusmodi affectus delabi 
. atque deferri videbamus, propterea nunc hanc illi legi adiectionem facimus. — Haec tamen de liberis 
dicimus qui grati sunt erga ipsos, neque vero de ingratis et quibus pater iustam et legitimam ingratitu- 
dinem attribuit. Nam si hoc ita se habere apparuerit et causae ingratitudinis probatae sint, legum de 


ingratis latarum praecepta rata sint neve ex hac lege nostra ullo modo imminuantur. 
Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem nostram declarantur tua 


sublimitas ad opus effectumque adducere studeat. 





1 γὰρ] γὰρ ἂν Proch. auct., yàg γεγονὸς Epan. aucta ἢ 
οὐδὲ B* v. 1 ἔτι ἐπὶ B ulterius 1n ς || veis δωρεαῖς om. 
Proch. v. l. || £y«aAovow  Proch. v.l.| 3 αὐξανομένου B* 
Proch. v. l. Epit. (ἀντεξομένου Epan.) | 4 τούτου τοῦ] 
τοῦ τοιούτου Epan., τούτου om. B*v.l., Proch. auct., ς ἢ 
μέτρου] μέρους M s.v. || καὶ om. ς || εἶχον Proch., Epan. 
aucta | 5 ἐξαντληϑῇ B* Epit. || 6 veis] ἐπὶ ταῖς Proch., 
Epan. aucta | 1 ἀμέτραις L^ || 8 ἀφικέσϑαι L^ | οὐκ] 
neque g ἢ 9 μὲν] μόνων L? || 12 εἰρήκαμεν) scripsi- 
mus e αὐτοῖς (om. 13 αὐτοῖς) Epit. | 13 τῶν om. Proch. 
Epan. || 14 ὅπου γε — 24 ποιούμεϑα om. B*, 19 καὶ 
τοῦτο — 24 ποιούμεϑα om. Proch. Epan. | 21 ἑωροῦμεν 
L | 26 ὄντων αὐτοῖς MLB Proch., Epan. aucta] τοῖς yo- 
νεῦσιν Epan., om. Epit. | 28 ἔχον φανείη] φανῇ Epan. 
aucta || 29 τὰ τῶν νόμων — 30 κειμένων (κείμενα Proch. 
v.Ll)] ea quae lege — posita sunt ς | τῶν ἐπὶ] τῶν om. 
L || 30 οὐδὲν] μηδὲν B* (om. B* v. L.) | ἐκ τῆς ἡμῶν vo- 
μοϑεσίας Bf | 33 διὰ τοῦδε δηλούμενα ϑείου ἡμῶν vó- 
μου M διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου L | 
35 subscr. om. M; dat. vi. idus Octob. ς΄; d. vr. id. oot. 
ind. v (immo 111) imp. Zul. cod. Coloniensis dat. id. octob. 
indict. vit. mens. Mart. Jul." (om. Jul. codd. cett.) ἐγράφη 


ς΄ ἰδῶν Οκτωβρίων βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ τὸ εγ' ὑπα- 
τείας ᾿Ἵπίωνος Ath. ἐξερωνήϑη μηνὲ ὀκτωβρίῳ vna- 
τείᾳ “πίονος Theod. 





1 honorauerit R?|| faciens 7! | nihil] ἢ V! non V? 
2 quaerebuntur A VT | *habentes] habeant AK habent 
eum habent V qui habent T?vu/g. || quidem de. T" || 
omnia V*|| 3 quidem A! || 5 exauriretur (exarietur V'! 
RVT | 6 eontemptos A VT'|| 1 quidem] se quidem vulg. 
esse in inmensis 7' | 9 contempti RV | 11 quod] quidem 
R1T* quod est V!| huie AV, uel hie R? s, v. | al. quod his 
deest gloss. T's. v. | 13 habent V' | quod] quam V? (quam 
quod vulg.) | 14 licet A'|| 15 sapiente A!|| 16 aliquod 
R || 17 certos 7'| in om. R* | illo V' || 19 hoc VT] haec 
R vulg. ! nostras V *T'| intio 7" || cogitatio est] cogita- 
tione V' cogitationem A! cogitationes 7'! | 21 eas V || 
in huiusmodi Vvulg.] huiusmodi in AT' | 29 auementum 
V| lege RV'T!| hae R!7' | 26 de] de et V, ^c IE 
21 fert T' | 29 lege RT] in lege Vvulg. | 30 hae nichi 
T | 32 igitur] ita 7' | 33 nostram om. R || 35 subscr. dat. vx. 





idus octub. V, om. cett. 








cadi ai d m e 





DE APPELLATIONIBUS 


459 


Nov. XCIII pr. 





qr 

ΠΕΡῚ ἘΦΈΣΕΩΝ. 
ὩΣΤῈ EI ΚΙΝΟΥΜΕΝΗΣ AIKH-X ΠΑΡΑ EGDE- 
THI ἘΠῚ AIPETOYX ἘΛΘΘΩΘΣΙΝ OI AITIT A- 
TOPEX ΚΑΙ EN TOXZOYT9I AIAAPAMOI H 
AIETIA ΚΑΙ XYMBHI ἘΠῚ TON ἘΦΕΤῊΝ 
AYOIX ΤῊΝ AIKHN ἘΠΑΝΕΛΘΕΙ͂Ν, MH AN- 
TITIGEXGAI ΤῊΝ ΤῊΣ AIETIAX IIAPAAPO- 

MHN [AHO TOY NIKHXANTOZ]. 

Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν τῆς ἕω πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων δρᾷ - 

ναρίων xai πατρικίῳ. 


{«Προοΐμεον.) Ai τῶν ὑπηκόων τῶν ἡμετέρων 
προξαγγελίαι νόμων ἡμῖν παρέχουσιν ἀφορμὰς ἐπὶ 
σ τῶν ὑποτελῶν συγγραφομένων. 

γὰρ ἡμῖν τινες ἐποιήσαντο, ὡς τοῦ νόμου βουλομέ- 
vov τὸν ἐφέντα καὶ ἐπὶ διετίαν σιγήσαντα, ἢ καὶ 
ἀγωνισάμενον μὲν οὐκ ἐπεξελϑόντα, δὲ τῶν ἐφετε- 
κῶν ἐχπίπτειν ἀγώνων καὶ βεβαιωϑθϑείσης τῆς ψήφου 


μηκέτε δύνασθαι περαιτέρω προϊέναι, ἀλλὰ κυρίαν 20 non posse ulterius proced 


γένεσϑαι ϑατέρῳ τὴν κρίσιν, [αὐτὸν δὲ καὶ τὸν &v- 
τίδικον τὸν αὐτοῦ! «-τ::εε τῆς δίκης ἐν τῷ δικαστη- 
eio τῆς σῆς cest ua m we i ἀποστῆναι μὲν 
τῶν ἀγώνων τῶν παρὰ σοί, διαγνώμονας δὲ ἐλέσϑαι 


ΧΟΠΙ. Anth. C. Coll. VIII tit. 2 
R; DE APPELLATIONIBUS R; 


t0lImp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. secundo ex con- 


sule ordinario atque patricio. 


(Praefatio. Subiectorum nostrorum interpella- 
tiones legum nobis praebent occasiones pro salute 


προΞέλευσεν 15 subditorum conscribendarum. Aditionem namque no- 


bis quidam patronus fecit, quia lege volente appel- 
lantem et biennium tacentem, aut certe exer- 
centem quidem non tamen perexequentem appella- 
tionum cadere certaminibus et confirmata sententia 
ere, sed ratam fieri utrique 
sententiam, Hisychium autem et adversarios eius 
exercuisse quidem litem apud pedaneum iudicem, 
addictum autem eundem Hisychium appellasse; et 
causam contigit recurrere ad tuam cognitionem, et 


κοινοὺς ἐγγράφως, xai παρ᾽ ἐκείνους συνελϑεῖν καί 25 dum lis in iudicio tuae celsitudinis exercetur, reces- 


τινα καὶ ἀγωνίσασθαι, ὕστερον δὲ περιφρονῆσαι μὲν 
τῶν αἱρετῶν δικαστῶν, οὐκ ἐπεξελθεῖν δὲ τῇ παρ᾽ 
αὐτοῖς κενουμένῃ δέχῃ, ἀλλὰ διαδραμούσης τῆς διετίας 
ἀποχρήσασϑαε τοὺς ἀντιδίχους τοὺς αὐτοῦ τῷ μηκέτι 
δύνασθαι 
αὕτῃ δίκη, ἀλλὰ δεῖν αὐτὴν βεβαιωθῆναι ἅπαξ τῆς 


sisse quidem a certaminibus apud te gestis, arbitros 
autem elegisse communes ex scripto et apud illos 
concurrisse et quaedam exercuisse; postea vero neg- 
lexisse quidem electos arbitros, non autem perse- 


ἤσϑαι κατὰ τὸ σὸν δικαστήριον τῇ τοι- 30cutos apud eos motam litem, sed transacto biennio 


uti adversarios eius, quia non possit a condemnato 
exerceri in tuo iudicio talis lis, sed oporteret eam 


Nov. XCIII (Authent. C — Coll. VIII tit. 2: gloss.) Graece ertat in ML, excepto prooemio in B 9, 2,6 (inde 
B* E 9,25 p. 295 Zach.) — Epit. Theod. 93, Athan. 5, 5. lulian. const. LX XXVI. 





XCIII. 


DE APPELLATIONIBUS. 
NE SI LITE APUD APPELLATIONIS IUDICEM MOTA LITICANTES AD ARBITROS VENE- 
RINT ET INTEREA BIENNIUM TRANSIERIT ATOUE LITEM ITERUM AD APPELLATIONIS 
IUDICEM REDIRE CONTINGAT, DECURSUS BIENNII OPPONATUR [4 VICTORE). 


Idem Augustus lohanni gloriosissi 


aefecío praetorio per Orientem iterum, ex consule 
inario et patricio. 





2 rubr. Περὶ ἐφέσεων Theod. Ath.c Περὶ ἐκκλήτων 
inder L in mg. | ἐφέσεων M] ἐφέσεως L vulg. | 4 oi 
λετιγάτορες] οὗ χρινόμενοι inder L in marg. | 9 ἀπὸ 
τοῦ νικήσαντος M, om.L | 10 ἐπάρχῳ Ath] ὑπάρχω 
ML | 11 τῆς om. L || ὀρδιναρίω ML, corr. Haloander ἢ 
13 τῶν] τὴ» L' | 16 reves. ἐποεήσαντο! quidam patro- 
nus fecit ς | βουλομένω L^ | 11 ἐφέντα xai Ls (cf. ad 
460, M ἐφέτην M | 18 ἀγωνισάμενοι L* | 20 δύνα- 
σϑαι om. L | 21 αὐτὸν δὲ καὶ τὸν ἀντίδικον τὸν 
αὑτοῦ (in marg. lacunae notam habet L) ML] Aaec post- 
modum interpolata sunt, cum novellarum collectio insti- 
tueretur, resectis eis quae ad certam litem nominatim re- 
spiciunt (cf. ad v.16. 460, 4): verba genuina servavit vetus 
interpres Hisychium autem et adversarios eius exercuisse 
quidem litem apud pedaneum iudicem, addictum autem 
eundem Hisychium et causam contigit recur- 
rere ad tuam eognitionem ς | 23 ἀγωνιζομένους L ἢ 
25 ἐγγράφως Mz] xai ἐγγράφως L (ἀγράφως non recte 
coni. Zachariae) | 26 xai οπι. ς- i δὲ περιφρονῆσαι Lz] 
ἀϑυμῆσαι M, quod videtur corruptum ez ῥαϑυμῆσαε vel 
ἀπορραϑυμῆσαι (ἀϑετῆσαι Hombergk, ἀμελῆσαι Osen-* 
brüggen) | 21 τῶν παρ᾽ αὐτοῖς κινουμένων L*? | 29 τοὺς 





ἀντιδίχους τοὺς αὐτοῦ Lc] om. M | τῷ (τὸ L) μηκέτι --- 
31 δέχῃ! quia non possit a condemnato exerceri in tuo 
iudicio talis lis € ὶ 





10 Imp. om. T | Aug. om. R | pp.] pporum V prae- 
positorum T'| excons. E V exc. T' | 11 ordinarios Καὶ or. ΤΉ, 
atque R V] om. T' εἴ vulg. | patritios R patri 7 | 13 inter- 
pellationes cet.] ones — 18 a ionum scr. R? in ras. 
3 vv. | 14 occasionem Τ᾽ | 16 uolentem V* ἢ appellatio- 
nem T' appellatione V! | 19 cadere] eadem V! | et om. 
R*'|20 utrimque R?| 21 sententia V! fieri sententiam 
R*| Hisychium autem] histichum autem chium eius R 
syehium autem thium eis V insithium autem eius T He- 


| sychium autem vulg. Hesychium autem thium (i. ε. ϑεῖον, 


cf. nov. CXVIII c. 3) eius er Osenbrüggeni opinione 
Heimbach | 23 dictum Osenbrüggen deleto voc. eundem] 
ysichium RV insithium 7 Hesychium vulg. | 24 conti- 
gisse Beck | recurre T' | 25 exercetur RV] exerceretur 
T vulg. | 27 commune V! | 28 neglegisse V | 29 electos 
in ras. R* | persecutus ΚΞ ἢ 31 quia] quam 7'| à om. 
RV] 32 lis om. Τ᾽ | sed] et R! ἢ oporteret ΡΠ] opor- 
tet R oportere αἰ. 
58* 


Nov. XCIII 1 


460 


DE APPELLATIONIBUS 





διετίας παρῳχηκυίας, ἐκεῖνον δὲ διὰ τοῦτο οὐκ ἐπεξεῖ- 
ϑεῖν παρὰ τῇ σῇ ἐνδοξότητι διὰ τὸ τὴν δίκην παρὰ 
τοῖς αἱρεϑεῖσι λέγεσϑαι δικασταῖβ. 


confirmari semel biennio transacto; illum vero pro- 
pterea non perexecutum apud tuam gloriam, eo 
quod litem apud electos diceret arbitros. 


CAPUT I. 


Θεσπίξομεν τοίνυν τὴν μὲν εἰρημένην ὑπόϑεσιν, 
ἐξ je ταῦτα ἡμῖν προβήγγελται, μηδὲν βλαβῆναι τῇ 
τοῦ χρόνου παραδρομῇ, μηδὲ κυρίαν εἶναι τὴν τοῦ δὲ- 
καστοῦ ψῆφον ἅπαξ ἐκκληϑεῖσαν. ἀλλὰ καὶ προςεξ- 
ἐετασϑῆναι παρὰ τῇ σῇ ἐνδοξότητε καὶ πέρας νόμεμον 
δέξασϑαι, κἂν εἰ μυριάκις τιλείων τῆς διετίας χρόνος 
παρέδραμεν ἢ καὶ παραδράμοι. τοῦ λοιποῦ δὲ ἐπὶ 
πάσης ὑποϑέσεως, ἐφ᾽ ἧς τοιοῦτό τι γένηται καὶ ἐν 
μέσῳ κινουμένης τῆς δίκης παρὰ τῷ ἐφέτῃ δικαστῇ 
ἢ καὶ μὴ κινουμένης τινὲς αἱρεϑῶσεν ἕτεροι, καὶ διὰ 
τοῦτο ἡ διετία παρέλϑοι, ἧς ἐντὸς ἐχρῆν τοὺς ἐφέτας 
τὴν δίκην τεμεῖν, 
ἐπανέλθοι πάλιν ἐπὲ τοὺς ἐφέτας ἡ δίκη, τοῖς μὲν 
ἄλλοις πᾶσιν ἐξέστω χρῆσϑαι τοῖς μέρεσιν, ὡς ἂν εἰ 
μὴ ἔτυχον ἀπολιπόντες μὲν τὸ ἐφετικὸν δικαστήριον 
éni δὲ τοὺς αἱρετοὺς ἐλϑόντες, μὴ uévvo. δύνασϑαι 


Sancimus igitur memoratum quidem negotium, ex 
5quo haec nobis nuntiata sunt, nihil laedi ex cursu 
temporis, neque ratam esse iudicis sententiam semel 
appellatione data, sed perexerceri apud tuam glo- 


riam et terminum legitimum suscipere, etiamsi de- 


cies milies plus quam biennii tempus excessit aut 


10 excedat. Deinceps autem in omni negotio, in quo 


tale aliquid agitur et in medio motae causae apud 
appellationis iudicem aut non motae aliqui eligantur 
alii, et propterea biennium transeat, intra quod opor- 
teat appellationis iudices litem decidere, et per quam- 


καὶ καϑ'᾿ οἱανδήποτε περίστασιν 15libet circumstantiam rursus revertatur iterum ad iu- 


dices appellationis causa, aliis quidem omnibus liceat 
uti partibus, tamquam si eos non contigisset de- 
serere quidem appellationis iudicium, ad electos 
autem venisse, non tamen posse uti quod biennium 


χρῆσϑαι τῷ τὴν διετίαν παραδραμεῖν. ὁ γὰρ ἅπαξ 20 praeteriit. Nam qui semel iudices alios elegit, non 


δικαστὰς ἄλλους ἑλόμενος οὐκ ἂν εἴη δίκαιος σιωπὴν 
ἐγκαλεῖν τῷ διὰ τοῦτο ἀδικηϑέντι, διότι τοῖς περὶ 
τῆς αἱρέσεως τῶν δικαστῶν γενομένοις ἐπίστευσε καὶ 
διὰ τοῦτο οὐκ ἐπεξῆλθεν οὐδὲ ἐπλήρωσε τὴν δίκην 
ἐκεῖσε διὰ τὸ παρὰ τοῖς δικασταῖς ἐκείνοις ἀγων»- 
σϑῆναι τὴν ὑπόϑεσιν. 

(Ἐπέλογος.) Ταῦτα τοίνυν ἐπὶ πάσης ὑποϑέ- 
σεως φυλάττεσϑαι παρὰ τοῦ σοῦ δικαστηρίου βουλό- 
μεϑα καὶ παρὰ παντὸς ἑτέρου κατὰ τὸ ἐφετικὸν δὲ- 


est iustum ut taciturnitatem culpet eius qui pro- 
pterea laesus est, quia his quae gesta sunt de 
electione iudicum credidit et ideo non est executus 
neque complevit litem illic, eo quod apud iudices 


25illos sit exercitatum negotium. 


(Epilogus.) Haec igitur in omni negotio ser- 
vari apud tuum forum volumus et (ab) omni alio, 
ubi secundum appellationis iudicatur schema, qua- 


κάζοντος σχῆμα, ὥςτε μηδὲν ἄχαρι περὶ τοὺς ὑπηκόους 30tenus nihil iniuste circa nostros subiectos agatur. 


TOUS ἡμετέρους πράττεσϑαι. εἰ μέντοι καὶ μετὰ τὸ 
ἀπολειφϑῆναι τῶν αἱρετῶν δικαστῶν διετὴς παρέλ- 
Do. χρόνος, τηνικαῦτα ἐρρῶσϑαι τὴν ψῆφον κατὰ τὰς 
περὶ τούτου γενομένας παρ᾽ ἡμῶν διατάξεις. ὅπερ 


Si vero etiam postquam deseruerint electos iudices 
biennii transeat tempus, tunc confirmari sententiam 
secundum constitutiones de hoc factas ἃ nobis. 
Quod etiam deinceps in omnibus futuris secundum 


ἐπὶ τῶν ἐφεξῆς συμιβαινουσῶν τοιουτοτρόπων vzo-39hos modos negotiis valere volumus, aliis omnibus, 


ϑέσεων κρατεῖν βουλόμεϑα, τῶν ἄλλων ἁπάντων ὅσα 





eam oporteret biennio semel exacto, illum autem propterea litem persecutum non esse apud gloriam tuam, 


quod causa apud electos arbitros diceretur. 


Sancimus igitur praedictam causam. ex qua nobis haec nuntiata sunt nullo detrimento affici per 


decursum temporis, neque ratam esse sententiam tudicis a qua semel appellatum sit, sed praeterea apud 
tuam quoque gloriam examinari et legitimum finem accipere, licet sescenties longius biennio tempus eg- 
cesserit excedatve. In posterum vero in omni causa, in qua eiusmodi aliquid contigerit et in media lite 
apud. iudicem appellationis mota vel etiam non mota alii quidam electi sint, et propterea biennium trans- 
ierit, intra quod appellationis iudices litem decidere oporiebat, ac quocumque casu ad iudices appellatio- 
nis lis denuo redeat, reliquis quidem omnibus uti liceat partibus, tamquam. si iudicium appellationis non 
deseruissent neque ad arbitros venissent, eo tamen quod biennium praeterierit. uti nequeant... Nam qui 
semel iudices alios elegit, nullo iure silentium obiciet ei qui propterea damno affectus est, quod iis fulem 
habuit quae de iudicum electione facta sunt et propterea litem hic non persecutus est. neque complevit, 
quod * iudices illos causa agitaretur. 1v — ENS ὃ 
pilogus. Haec igitur in omni causa custodiri a tuo iudicio volumus et ab omni alio, quod se- 
cundum formam appellationis iudicat, ne quid iniqui adversus subiectos nostros agatur. δὲ tamen etiam 
postquam ab electis arbitris recesserunt biennii tempus transierit, tunc sententia firma sit secundum con- 
stitutiones de hac re a nobis factas. Quod quidem in eius generis causis deinceps futuris valere volumus: 





4 Θεσπίζομεν μηδὲν βλαβῆναι τὸν ἐφέντα τῇ τοῦ 
χρόνου παραδρομῇ inc. B τὴν μὲν εἰρημένην ὑπό- 
ϑέσιν — 10 τοῦ λοιποῦ δὲ om. M || ὃ παραδρομὴ L 
παραγραφῇ B* | μὴ B* μηδεμίαν B*v.l. | τὴν om. 
B* | 1 ἐκκληϑεῖσαν B] ἐγκληϑεῖσαν L || καὶ om. | 
8 xai πέρας δὲ νόμιμον ἐπιδέξασϑαι B* || 9 πλείων 
81 πλέων ΒΙ πλὴν B*, om. L vulg. | 11 γέγονε Bf | 
12 κινουμένης om. B* || 18 εὑρεϑῶσιν .B* || ἕτεραι B* 
v. 1, || 14 παρέλϑοι B* || 22 διὰ τούτου L || 23 γενο- 
μένοις MB^*] γινομένοιβ 1, Bf || ἐπίστευσε om. B* | 
21 Ταῦτα — 31 πράττεσϑαι om. Β' | ὑπερϑέσεως B* | 
30 ἄχρι (sic) περὶ τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους DB* | 32 ai- 
ρετικῶν B^ || 34 γινομένας Bf | ὅπερ -- 461,3 ἰσχύος 
om. B*|| 35 ἐπὶ τῶν ἑξῆς συμ βαινουσῶν B etiam de- 
inceps in omnibus futuris c || 36 πάντων LB* 


2 persecutum V?vulg. per exercitium 7'? (s. v. ire 
litis gloss. T' m. rec.) | 3 quidem A* || arbitris 7' ha- 
bitros V! | 4 igitur] autem V | 5 curso V! | 6 seme 
R! | 7 sed perexerceri] semper exerceri 7} sed exer- 
ceri KR? sed et exerceri vulg. | 8 deciens V || 9 biennium 
Κα | 12 appellationes 7'! | aliquid 7'* | 13 oportebat 
Beck || 14 iudicem T7'| qualibet V! | 19 tim posse 7'! 
posse tamen (tm A!) R | uti om. V! | quia V? || 20 prae- 
terit AR praetiit V | nam] namque 7' || 22 quia] qui 
ab V | qui VT* | 23 consecutus 7* | 27 Hoe 7' || 
iuditio V| 28 *ab] om. libri, in vulg. | 29 scema iudi- 
catur R 31 deseruerit 7? 








| 
| 
| 
| 


UT SINE PROHIBITIONE 


461 


Nov. XCIV pr. 1 





περὶ τῶν ἐφετικῶν ἀγώνων τοῖς ἔμπροσϑεν εἴρηται 
γόμοις καὶ παρ᾽ ἡμῶν ἐν τοῖς τῶν νόμων ἀναγέ- 


γραπται βιβλίοις ἐπὶ τῆς οἰκείας μενόντων ἐσχύος. 
Dat. v. id. Oct. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. A. 
anno XIIL Apione v. c. cons.) 


[a. 539] 5anno XIIIL. Iustino viro clarissimo consule. 


quae de appellationis certaminibus priscis dicta sunt 
legibus et à nobis in legum conscripta codicibus, in 
propria virtute manentibus. : 

Dat. vin. kal. Iunias CP. imp. dn. Iustiniani d^ pn 
a. 





Q^ 


9XTE AK9AYTQ9Z EIHLTPO- 


IIEYEIN ΤᾺΣ ΜΗΤΈΡΑΣ ΤῸΝ 
IIAIA9N, ΕἸ ΚΑῚ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ 


XCIV. Auth. XCII. Coll. VII tit. 4 


R UT SINE PROHIBITIONE 
MATRES DEBITRICES ET CREDI- 
TRICES TUTELAM GERANT MI- 


AYTOYZ EXOIEN H KAI EIEN:? NORUM, NEQUE IUSIURANDUM 


ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ YIIEYOYNOI, ΚΑΙ MH- 
AE OPKON YIIEXOYZ2AZ 92 OY 
AEYTEPOPAMOYZIN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 


τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων 15 


ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 
{Προοέμεον.) "Evayyos ἐγράψαμεν νόμον ἐπὶ τῇ 
- ΄ E * 2 * 4, 
τῶν νέων κηδεμονίᾳ, τὰ περὲ αὐτοὺς γινόμενα xa- 
- - - - - "A 
κουργήματα ἐκ τοῦ συχνοῦ τῶν δικῶν τῶν παρ᾽ ἡμῖν 
" € 


PRAEBEANT QUIA NON VE- 
NIUNT AD SECUNDA VOTA ἃ 


Idem Aug. Iohanni pp. secundo. 


(Praefatio. Nuper scripsimus legem super cura 
minorum, malignitates quae circa eos fiunt ex fre- 
quentibus litibus quae apud nos agitantur invenien- 


κρινομένων εὑρίσκοντες, ὅπως ἄν μηδεὶς τῶν ὑπευ- 20 tes, quatenus nullus obligatus existens minoribus aut 


ϑύνων ὄντων τοῖς νέοις ἢ ἔχειν αὐτοὺς ὑπευϑύνους 
λεγόντων κηδεμονεύῃ, μή ποτε ἐπὶ τῆς ἐξουσίας τῶν 
πραγμάτων γινόμενος πράξειέ τε περὶ τὸν νέον κα- 
κούργημα. καὶ 0 γε νόμος αὐτὸς κύριος ἡμῖν ἔστω καὶ 
ἐκ τοῦ παρόντος βεβαιούμενος" 


obligatos eos habcre se dicens curam exerceat, ne 
forsan in potestate rerum factus agat aliquid circa 
minorem malignitatis. Et lex ipsa rata nobis sit et 


aes praesenti firmata: 


CAPUT I. 


ἐπειδὴ δὲ μητράσε βουλομέναις κήδεσθαι τῶν νέων 


᾿ τ quia vero matribus volentibus curam habere mi- 
x«i αἰτούσαις κατὰ τοὺς παλαιούς τε καὶ ἡμετέρους 


norum et petentibus secundum veteres et nostras 


Nov. X CIV (Authent. XCII — Coll. VII tit. 4: gloss.) Graece extat in ML (fuit in B 31,12,1, cf. B* E 39,3. 
44 54,3 p.348. 81 Zach.). — Epit. Theod. 94, Athan. 13, 2.  Iulian. const. LXXXVII. 





ut (amen cetera omnia quae de appellationum certaminibus prioribus legibus statuta et a nobis in legum 
libris perscripía sunt in suo robore maneant. 





XCIV. 


UT MATRES SINE IMPEDIMENTO TUTELAM GERANT LIBERO- 

RUM, ETIAMSI EOS SIBI OBLIGATOS HABEANT VEL IPSAE IIS 

OBLIGATAE SINT, NE IUSIURANDUM QUIDEM PRAESTITURAE 
DE SECUNDIS NUPTIIS NON INEUNDIS. 


Idem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ea consule ordinario 
et paíricio. 


Praefatio. Nuper legem de cura minorum scripsimus, cum quae in eos committerentur fraudes 
ex frequentia causarum a nos disceptatarum cognosceremus: ne quis eorum qui minoribus obligatus 
est vel se eos obligatos habere dicit curam eorum gerat, ne quam forte cum res tn sua potestate habeat 
fraudem adversus minorem committat. Atque ea lex ipsa rata nobis esto et ex praesenti confirmata: 








quoniam. autem maítribus quae minorum curam habere volunt ac secundum leges tam veteres 





3 ἐσχύος] ἀξίας Β΄ | 4 subscr. om. M; dat. v. id. 
octub. indictione v imp. dn. iustinianus aposs. (i. e. ap. 
eonss.) Jul." dat, xii id. octubres ind. v imp. Jul. cod. 
Coloniensis (om. Iul. codd. cett) ἐγράφη πρὸ ε΄ iow 
(add. Θκτωβρίων) βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιγ΄ ὑπα- 
τείας Aiovos Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὶ ὀκτωβρίῳ ὑπα- 
τείᾳ “πίονος Theod. Plane diversa est subser. g, ubi vid. || 
T rubr. Περὶ τοῦ ἀκωλύτως τὰς μητέρας ἐπιτροπεύειν 
τῶν παίδων καὶ μηδὲ ὅρκον παρέχειν Ath. Περὶ ἐπι- 
τρόπων (add. μητέρων cum ind. Reginae) Theod. || 10 ἢ 
εἰ καὶ L| 11 μηδὲ! μὴ indez B || 13 δευτερογαμοῦσι») 
καὶ περὶ τοῦ ὑποκεῖσϑαι αὐτὰς τοῖς ἐπιτροπικοῖς Ào- 
γισμοῖς add. indez B (cf. B* p.348) | 14 ὑπάρχω ML, 
corr. Serimger || 16 ὀρδιναρίω ML, corr. Haloander ἢ 
11 νόμον] nov. LX XII (περὶ τῆς oß νεαρᾶς φησί" μέ- 





ἕνησο καὶ τοῦ Ày κεφ. τῆς κβ΄ νεαρᾶς schol. M) | 21 ἢ 
ἔχει») ὑπέχειν L^? || 22 κηδεμονεύει L | 26 τῶν om. L ἢ} 
νέων Ms] παίδων L vulg. 





1 de om. V | appellationis R?V? ΤΊ appellatiuus R! 
appellatiuis V! vulg. | 2 conscripta R!V] sunt add. R?^T 
vulg. | 4 subscriptionem unus praestitit Escorialensis, ubi 
praescribitur constitutioni CI inter eztravagantes positae Ι 


cap. imp. dni. X. iust. pp. cog. an. ΧΙΠῚ Escorial. || 
8 debitricis V et debitriees 7 | 11 quia RT] que V 
quod vulg.| ueniant R? venient vulg. | 17 Nuper] Super 
Rrubr. | curam RV || 18 fuerit R* | 19 nos] eos & | 
20 obligatus nullus V | 22 circa malignitatis minorem 
T | 21 potentibus V! 


Nov. XCIV 1. 2 


462 


UT SINE PROHIBITIONE 





, ^ , € - 2 , X ^ 
νόμους τὴν κηδεμονίαν ὑπελϑεῖν ἀντετέϑη παρὰ τὸν 
΄ ^ € , —- € , 
ἡμέτερον σκοπὸν ὑπό τινων οὐκ ὀρϑῶς ἡ τοιαύτη 

" , - , - - À 
ἰάταξις, βουλόμεϑα τοῦ νόμου τοῦ ταῦτα λέγοντος 
τῶν μητέρων ἐξαιρεῖσϑαι τὰ πρόρωπα. πρῶτον μὲν 
B - 2 , € * m , 32. 
γὰρ πρᾶγμα εἰβενηνεγμένον ὑπὲρ τῶν νέων ἀεὶ xo- 
ὕσαι νῦν τῶν ἀτοπωτάτων ἡγούμεϑα, ἔπειτα οὐκ 
E ^ 2 ^ - , - - 
dv τις τὴν αὑτὴν ϑοῖτο τάξι» τῇ τε μητρὶ τοῖς τε 
» — H ^ , " x " * 
ἄλλοις. τὴν μὲν γὰρ φύσεως ἔρως εὐσεβὴς περὶ τοὺς 
- 3 2 - ^ ^ - * 2 
σαῖδας ἀνύποπτον ἀποτελεῖ τὰ πολλά, τοῖς δὲ οὐδε- 


leges curam subire obiecta est contra nostram in- 
tentionem ab aliquibus non recte huiusmodi con- 
stitutio, volumus in lege haec dicente matrum ex- 
cipi personas. Primum quidem causam introductam 
5 pro minoribus semper —— modo ineptissimum 
aestimamus, deinde nullus eandem (ponet) constitu- 
tionem et matri et aliis: cum illam namque naturae 
amor pius circa filios sine suspicione faciat quam 
plurimum, illis nullam habentibus ad filios favoris 


μίαν ἔχουσι πρὸς τοὺς παῖδας ἀνάγκην εὐνοίαξ εἰκό- 10 necessitatem, recte non est matribus derogandum. 


vos οὐ παραβλητέα τὰ τῶν μητέρων ἐστίν. dece 
ἄδεια ἔστω ταῖς μητράσι κατὰ τὴν ἀρχαίαν παρατή- 
ρησιν ἀποταττομέναις καὶ ὑποτιϑεμέναις τὰ ἑαυτῶν 
πράγματα, καϑάπερ πρότερον σχήματος ἦν, καὶ &v- 
τιλαμβάνεσϑαι τῶν παίδων καὶ τὴν τοιαύτην παρα- 
γραφὴν μὴ δεδιέναι, ἀλλ᾽ οὕτω τὰ ἐπ᾽ αὐταῖς εἶναι, 
ὡς ἂν εἰ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐτύγχανεν ὁ νόμος ἐπὶ τού- 
τῷ γεγραμμένος. ὠθτε εἴτε προῖκας εἴτε προγαμιαίαξβ 
— — εἴτε ἕτερα ow. oa ΓΝ εἴτε 


Ideoque licentia sit matribus secundum antiquam 
observationem abrenuntiantibus et obligantibus suas 
res, Sicuti prius schema fuit, et tueri filios et talem 
praescriptionem non formidare, sed ita super his 


15esse ac si nec ab initio contigisset legem in hoc 


scribi. Quapropter sive dotes sive sponsalicias ex- 
igunt largitates sive alia debita habent sive matres 
ad minores sive minores ad matres, ex paternis forsan 
occasionibus aut etiam ex propriis (multa namque 


αἱ μητέρες πρὸς τοὺς νέους εἴτε oí νέοε πρὸς τὰς μη- 20 quilibet cogitans et considerans adinveniet), sint haec 


τέραβ, ἐκ πατρῴων ἴσως προφάσεων ἢ καὶ ἐξ οἰκείων 
(πολλὰ δὲ ἄν τιβ μεριμνῶν καὶ περισκοπῶν εὑρήσειεν), 
ἔστω ταῦτα ἑκατέρωϑεν ἀκέραια, κατὰ τὰς ἔμπρροσϑεν 
διατάξει κρινόμενά τε καὶ πολιτευόμενα, εἴτε γνη- 
σίων εἴτε φυσικῶν ἡ μήτηρ παίδων ἐπιετροπεύει. 


integra utrimque secundum priores constitutiones iu- 
dicanda et tractanda, sive legitimorum sive natura- 
lium mater filiorum tutelam gerat. 


25 


CAPUT II. 


᾿Επειδὴ δὲ πολλὴν ἔχομεν εὐλάβειαν τοῦ μὴ προ- 
χείρως ὅρκους κατὰ τοῦ μεγάλου ϑεοῦ δίδοσθαι καὶ 
τούτους παραβαίνεσϑαι, διὰ τοῦτο φήϑημεν χρῆναι 
καὶ τοῦτον ἐπανορϑῶσαι τὸν νόμον, ὃς βούλεται τὰς 


Quia vero multam habemus formidinem, ne facile 
iusiurandum per magnum deum detur et hoc prae- 
varicetur, propterea credidimus oportere et hanc 
emendare legem, quae vult matres, dum suorum 


μητέρας, ἐπειδὰν τῶν οἰκείων παίδων κηδεμονεύειν 30 filiorum curam gesturae sint, iusiurandum iurare quia 


* «r » , c * , Uu 2 
μέλλοιεν, ὅρκον ὀμνύναι ὡς ἐπὶ δευτέρους οὐκ ἀφέξον- 
, , , ^ 
ται y&uov$* καὶ τοσαυτάκις ἴσμεν παραβαϑέντα τὸν 
$7 - y € ' 
νόμον xal ὅρκον ἐπίορκον δεδομένον ὁσάκις σχεδὸν 
€ € 


καὶ δέδοται, ὥςτε ἁμάρτημα σαφέστατον εἶναι OTt 
, e 


ad secundas nuptias non venient: et totiens scimus 
praevaricatam legem et iusiurandum peiurum datum 
quotiens paene datum est, ut peccatum apertissi- 
mum esset quia hoc intulimus iusiurandum ad prae- 


τοῦτον ἐπάγομεν τὸν ὅρκον, ὃς ἐπειδὰν δοϑῇ maga-35varicandum. Non enim eo quod aliquae servaverunt 


, 2 M , , ^ Ὁ“ 
βαϑήσεται. οὐ γὰρ ἐπειδή τινες ἐφύλαξαν τὸν 09- 
- - 2 
xov, διὰ τοῦτο δεῖ xai τὰς ἀτιμαζούσας αὐτὸν ἔχειν 


πρόφασιν «nc εἰς ϑεὸν ἀσεβείας. τὸ γὰρ σπανίως 


γινόμενον, καϑὰ καὶ ἡ παλαιὰ λέγει σοφία, οὐ τη- 


iusiurandum, propterea oportet et eas quae exhono- 
rant eum habere occasionem inpietatis in deum. 
Nam quod raro fit, sicut et vetus sapientia docet, 





quam nosíras curam subire desiderant, praeter consilium nostrum a quibusdam non recte illa constitutio 
opposita est, a lege quae haec dicit matrum personas excipi volumus. Primum enim rem pro minoribus 
semper introductam munc prohibere absurdissimum existimamus, deinde haud facile quisquam eundem 
locum et matri et ceteris tribuat. Illam enim naturalis amor pius erga liberos a suspicione liberam ple- 
rumque reddit, iis autem quibus nulla cum liberis necessitas benevolentiae intercedit merito matres com- 
parandae non sunt. taque liceat. matribus secundum veterem observationem renuntiantibus et suas res 
obligantibus, sicuti prius in usu erat, et liberorum tutelam suscipere neque eiusmodi exceptionem metuere, 
sed quantum ad illas ita res sit, tamquam si nulla utique lez ea de re scripta fuisset. Quapropter sive 
doles sive donationes ante nuptias exigunt, sive quae alia debent sive matres minoribus sive minores 
maíribus, ez paternis foríe vel etiam ea propriis causis (multa autem inveniat si quis rem consideret et 
circumspiciat), haec utrimque integra sint et secundum priores constitutiones iudicentur atque tractentur, 
sive legitimorum sive naturalium liberorum mater tutelam gerit. 

. Quoniam autem admodum veremur, ne temere iuraiuranda per magnum deum praestentur ea- 
que violentur, propterea etiam hanc legem corrigendam putavimus, quae. matres, cum liberorum suorum 
curam suscepturae sint, iusiurandum praestare vult ad secundas se nuptias non esse transituras: ac scimus 
toties legem violatam esse et iusiurandum falsum datum, quoties fere datum est; ut manifestissimum esset 
peccatum, quod hoc iusiurandum eaigimus, quod simul atque praestitum est violetur. Neque enim quia 
nonnullae iusiurandum. servarunt, propterea etiam eas quae id contemnunt occasionem impietatis erga 
deum habere oportet; nam quod raro contingit, sicut etiam antiqua dicit sapientia, non observant legis- 





1 ἐπελϑεῖν L| ὃ τοῦ ταῦτα] τοῦ om. L || 1 ϑεῖτο 


turam AR|| 3 legem ART || dicentem Z VT || 6 estimaui- 
Serimger, vulg. | τάξιν] constitutionem e | 11 o? παρα- 


mus 7 || * ponet inserui, obiciat post constitutionem add. 





βλητέα τὰ τῶν μητέρων ἐστὶ! non est matribus dero- 
gandum g || 16 αὐτοῖς M || 19 ἀποτοῦσε 1.} || 26 τοῦ] 
τοῦδε L!|| προχείρους L|| 29 νόμον] Cod. 5, 35, 2 (cf. 
6, 56,6; nov. XXII c. 40) || 33 ἐπίορκον Haloander ex c] 
ἐπὶ ὅρκον L ἐπὶ ὅρκω M || διδόμενον cum Haloandro 
vulg. | 34 σαφέστερον L| 88 ὃς ἐπειδὰν δοϑῇ παρα- 
βαϑήσεται] ad praevaricandum g || 37 δεῖ om. L || 39 ἡ 
παλαιὰ λέγει σοφία] Theophrastus cit. a Paulo Dig. 1, 


3, 6 (cf. ib. 3) 





1 subire] et subire V^ || abiecta A || nostram] na- 


vulg. | 7 eum] eum? 7 | illa RVT* | 8 prius V | 
16 siue scribi dotes 7'" | exigunt vulg.] exiguntur libri 

17 siue enim alia A^ | habeant & vulg. | 18 minores ad 
ad maiores ad V! || 20 adinueniat A'!7'|| haee integra sint 
R| 21 *utrique /ibri|| 28 credimus E || 29 matres om. 
R! | 30 sint V] sunt RT vulg. | quia R7'5] qui 71 quod 
V vulg. | 31 non om. T' | ueniunt 7'| 32 et iusiuran- 
dum — 35 seruauerunt scr. V? in ras.3 vv. || peiurum] 
peierum (al. peieratum i» marg.) R peiorum V (al. per- 
iurio V? s.v.) periurum 7'vulg. | dandum 7' || 35 eo quod 
aliquae] aliquod eo quod 7' || 36 exhonerapt A* || 37 oc- 





casiones A 





MATRES DEBITRICES 


463 


Nov. XCIV 2 ep. 





govs«w oí νομοϑέται, ἀλλὰ TO p vorctel εἷς ἐπίπαν 
καὶ ὁρῶσε καὶ ϑεραπεύουσε. Διὰ τοῦτο τοίνυν ϑὲε- 
σπίζομεν τὴν μὲν ἄλλην ἅπασαν παρατήρησιν ἣν ἐπὶ 
τῶν μητέρων φυλάττομεν κρατεῖν κατὰ τὸ πρότερον 
σχῆμα, καὶ ἀποτάττεσϑαι αὐτὰς καὶ τῷ Βελλιε 
δόγματι καὶ ἁπάσῃ βοηϑείᾳ καὶ ἅπαντα πράττειν 
ὁπόσα ἔμπροσϑεν διώρισται, τὸν δὲ ὅρκον μὴ παρ- 
ἔχεσϑαι, ord ἀρκεῖσϑαι τῇ ἀποτάξει μόνῃ τῶν τε 
ἄλλων ἁπάντων καὶ τῇ περὶ τῶν δευτέρων γάμων, 


non observant legislatores, sed quod fit plerumque 
et respiciunt et medentur. Propterea igitur sanci- 
mus aliam quidem observationem quam in matribus 


observamus valere secundum schema, et abrenun- 


γείῳ 5tiare eas et Velleiano senatusconsulto et omni auxilio, 


et omnia agere quae prius decreta sunt, iusiuran- 
dum vero non praeberi, sed sufficere abrenuntiatio- 
nem solam et aliorum omnium et de secundis nuptiis, 
nullo iureiurando de hoc dando; mox tamen ut se- 


οὐδενὸς ὅρκου περὲ τούτου διδομένου" ἅμα μέντοι τῷ 10 cundas contraxerit nuptias, repente expelli tutela 


δευτέροις αὐτὴν ὁμιλῆσαι γάμοις εὐθὺς ἐξωϑθεῖσϑαι 
τῆς ἐπιτροπῆς καὶ ταῦτα πράττεσϑαι ἅπερ, εἰ καὶ 
ἔτυχεν ὀμωμοκυῖα, ὑπέμενεν (ἂν) ἅπαξ ἐν δικαστη- 
ρίῳ ψευσαμένη καὶ προτεμήσασα τῆς οἰκείας ὁμολογέας 
τε καὶ καταϑέσεως τὰς δευτέρας ἐπιϑυμίας. 
(Ἐπίλογος.) Οὗτος τοίνυν ὃ νόμος ἐπ᾽ εὐσεβείᾳ 
κείσϑω (διὰ γὰρ τὸ μὴ ὑβρίζεσϑαι κατά τε τὴν εἰς 
ϑεὸν τιμὴν ταῦτα ἡμῖν νενομοϑέτηται) καὶ ἀπὸ τοῦ 
γῦν κρατείτω, τῆς σῆς ὑπεροχῆς φανερὸν ποιούσης 


et ea agi quae, si eam contigisset et iurare, perferret 
semel in iudicium mentita et praeponens propriae 
confessioni et depositioni secundas concupiscentias. 


(Epilogus.) Haec igitur lex super pietate sit 
posita: ut enim non iniurietur in aliquo honor in 
deum, haec a nobis sancita sunt, ut ex nunc va- 
leant, tua celsitudine manifesta faciente hanc legem 


τοῦτον τὸν νόμον ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἁπάσαις. ἐνταῦϑα 20in provinciis omnibus. Hinc enim gloriosissimo prae- 


γὰρ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῆς εὐδαίμονος ταύτης 
— ——— € τὰ τοιαῦτα μέλει, τὸν περὲ τούτων κατα- 
πέμψομεν νόμον, ὥςτε προνοίᾳ αὐτοῦ τε καὶ τοῦ λαμ- 


fecto huius felicissimae civitatis, cui haec curae sunt, 
de his transmisimus legem, ut providentia eius et 
clarissimi praetoris, cui huius partis cura est, in 
omni tempore servari. 


προτάτου πραίτωρος, ᾧ τούτου μέλει TOU μέρους, εἰς 

τὸν ἅπαντα χοόνον φυλάττεσϑαι. 25 

— καὶ ἀπὸ τοῦ νῦν κρατείτω- ὥςτε ἐπὶ πάσης 0g- 
φανικῆς οὐσίας πᾶσαν ἀσφάλειαν γένεσϑαι περὶ 
τὰ πράγματα τῆς τῶν νέων φυλακῆς, καὶ μάλιστα 
τοῦ σὺν ἀκριβείᾳ τὰς ἀπογραφὰς γίνεσϑαι, παρ- 
ὄντος καὶ τοῦ λαμπροτάτου σκρίβα, ᾧπερ ἡ περὶ 30 
τῶν τοιούτων φροντὶς ἐπιτέτραπται, τῶν ἃ 
λων τῶν ἐξ ἔϑους τοῖς τοιούτοις παραγινομένων, 
ἀχριβῶς τῶν τε ἐγγυῶν διδομένων καὶ πάντων 
πραττομένων, xaJ τοῖς ἡμετέροις διηγόρευται νό- 
μοιβ, προνοίᾳ τοῦ λαμπροτάτου πραίτωρος, ᾧ τού- 35 
TOV μέλει τοῦ μέρους. προϑήσεις τε αὐτὸν αὐτὸς 
éni ταύτης τῆς βασιλίδος πόλεως, ὥςτε ἅπασιν 
αὐτὸν εἶναι φανερὸν καὶ μηδένα διαλαϑεῖν τὰ παρ᾽ 
ἡμῶν vouo —— τὸν γὰρ περὶ τούτου νό- 


μον, καϑάπερ δεῖ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις φυλάττεσϑαε, 40 


Et ex nunc teneat, quatenus in omni pupillari 
substantia omnis cau fiat circa res minorum 
custodiae, et praecipue ut cum subtilitate descri- 
ptiones fiant, praesente quoque clarissimo scriba, 
cui de talibus cura commissa est, et aliis qui 
consuete talibus interveniunt, subtiliter et fide- 
iussionibus dandis et omnibus agendis, sicut no- 
stris decernitur legibus, providentia clarissimi 
praetoris, cui huius partis cura est. Proponat- 
que eam ipse in hac regia civitate, ut omnibus 
sit manifesta et nullum lateant quae a nobis 
sancita sunt. De hoc enim legem, sicut oportet 





latores, sed quod plerumque fit et respiciunt et curant. Propterea igitur sancimus, ut reliqua quidem 
observatio quam in matribus custodimus, secundum priorem formam valeat, utque eae et Velleiano SCto 
et omni auzilio renuntient omniaque faciant quaecumque prius definita sunt, neve tamen iusiurandum 
praestent, verum satis habeant solam renuntiationem facere cum de ceteris omnibus tum de secundis nuptiis, 
nullo iureiurando ea de re dato: simulatque vero mater secundas nuptias contraxerit, statim a tutela ez- 
pellatur atque ea agantur quae etiam si iurasset. subitura esset, quae quidem semel in iudicio mentita sit 
et suae promissioni et depositioni secundas cupiditates praetulerit. 

Epilogus. Haec igitur lex pietatis causa lata sit (etenim ne ullo modo honor dei iniuria afficia- 
tur, haec a nobis sancita sunt) et ex hoc tempore valeat, cum tua sublimitas hanc legem in omnibus 
provincis manifestam faciat. Hic enim gloriosissimo praefecto felicis huius urbis, cui haec talia curae 
sunt, legem de his latam transmittemus, ut providentia et ipsius et clarissimi praetoris, cui huius partis 





cura est, in omne tempus custodiatur. 
— et ex hoc tempore valeat: ut in omni pup 


illari substantia omnis cautio adhibeatur de rebus quae 


ad minorum custodiam pertinent et mazime ut inventaria cum diligentia conficiantur, praesente et 
clarissimo scriba cui eiusmodi rerum cura commissa est et ceteris, qui ex: more eiusmodi rebus inter- 
sunt, atque diligenter et satisdationes fiant et omnia agantur sicuti legibus nostris gnata est, 


providentia clarissimi praetoris, cui huius partis cura est. Ac propones eam ipse in 


regia 


urbe, uí omnibus manifesta sit neu quemquam fugiant quae a nobis sancita sunt. Nam legem de 





1 ἐπεῖπαν M | 2 ϑεσπίζομεν μὲν 1.5 ἢ 3 πᾶσαν L, 
om. « ἢ 4 ἡμετέρων L ἢ κατὰ om. L? | zoóc om. € ἢ 
λεανίω L Theod. | 13 Ἐὰν addidi | 18 ἡμῖν Lc] 
om. M καὶ] ut s 19 ge«veo ὑσης Tg ll 20 τοῦτον 
om. L | 22 μέλλεε L || καταπέμφομε») transmisimus (i. e. 
κατεπέμψαμεν cf. 464,2) c | 24 μέλλει ML || 26 καὶ 
ἀπὸ TOU νῦν κρατείτω repetita er initio epilogi (v. 18); 
sequitur enim epilogus eremplaris ad praefectum urbi 
transmissi (ef. v. 20 sq.) | 21 γενέσϑαι L | 28 τῆς ante 
moi (251) coll. Zachariae | 29 ἀποστροφὰς L^ | 36 μέλλει 
L | προϑήσει Haloander ez ς || αὐτὸν αὐτὸν L' αὐτὸς 
αὐτὸν L*| 40 καϑάπαξ M| δὴ ML* 











1 obseruatur AR! | quod fit V? in ras. | 2 et respi- 
ciunt] e£ om. R | 3 quam] quia 7 || 4 secundum prius 
schema Beck | 5 uelle iam non Κ᾿ | 7 vero om. V 
abrenuntiatione (abrenuntiatio 7") sola libri, corr. vulg. 
8 de seeundis] desideriis V' ἢ 9 tm A | 11 agi quasi eam 
mori contigisset V | et V7] om. R vulg. || iurare vulg.] 
iure RVT | perferret vu/g.] perferre 7' perfert V pro- 
fert R | 13 depositionis V! | 17 iurietur 7'' | honore 
R*'|18 saneta V*| 19 manifestam V? | fatientem 7'4 | 
20 Hine] leg. Hie? | enim om. V | gloriosissimos prae- 
fectos R1 | 22 transimus £ || prouidentiae & VT | 23 ela- 
rissimis A!| partes V | cura vulg.] eurae libri | 26 te- 
neant R! | quamuis V | populari 7' | 2$ diseriptiones 
RT | 29 fiant] fuerit R*V | 34 cura vulg.] eurae RVT|| 
35 ha V | 36 et] ut 7| 37 lege RT! 











Nov. XCV pr. 


464 


DE ADMINISTRATORIBUS 





τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις τῶν ἱερῶν ἡμῶν πραι- 
τωρίων κατεπέμψαμεν. 

Dat. v. id. Oct. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. A. 
anno XIII. Apione v. c. cons.) [a 


in provinciis servari, gloriosissimis praefectis sa- 
crorum nostrorum praetoriorum destinavimus. 
Dat. v. id. (Octob.) ««« 


. 539] 





GE 
9*STE TOYZ APXONTA2 
ΠΕΝΤΉΚΟΝΤΑ ἩΜΈΡΑΣ META 
ΤῊΝ APXHN EN ΤΑΙ͂Σ EIIAP- 
XIAIZ ΔΙΑΤΡΊΒΕΙΝ, EITE ZTPA- 


TIQTIKHN EITE IIOAITIKHN 10 


EXOIEN APXHN. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς “ὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ £v- 
, , - 2 - , 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν πραιτωρίων τὸ B, 
2 € 7 2 I 
ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


(Ilgooíusov.) Ἤδη μὲν ἴσμεν κείμενον νόμον 1Ὁ 


τὸν βουλόμενον τοὺς ἐν ἀρχαῖς γενομένους εἴτε πολι- 
τικαῖς εἴτε στρατιωτικαῖς μηδὲ εἰ παύσαιντο τῆς ἀρ- 
is ἀναχωρεῖν ἐκεῖϑεν δύνασϑαι, πρὶν ἂν ἡμέρας 
πεντήκοντα ἐπὶ τῶν μητροπόλεων διατρέψαιεν δημο- 


XCV. Auth. XCIV. Coll. VII tit. 6 
R DE ADMINISTRATORIBUS R 


Idem Aug. Iohanni gloriosissimo praefecto sacrorum 
praetoriorum per Orientem secundo, ex consule et 
patricio. 


(Praefatio. Iam quidem novimus positam le- 
gem volentem eos qui in cingulis fiunt sive civilibus 
sive militaribus neque si removeantur administra- 
tione discedere inde posse, antequam dies quinqua- 
ginta in metropolibus commorentur, publice appa- 


σίᾳ φαινόμενοι καὶ τοῖς ἐνάγειν βουλομένοις ἀπολο- 20 rentes et convenire volentibus satisfacientes, et ut 


γούμενοι, καὶ ccs μηδὲ κατὰ πρόφασιν τῆς ἐνταῦϑα 
, , - - 2 ^ -» 

κλήσεως δύνασϑαι τῆς ἐπαρχίας ἀναχωρεῖν, ἀλλὰ κἂν 

2 , - 2 

εἴ τε πράξειαν τοιοῦτον, αὖὐϑις αὐτοὺς ἐπὶ τὴν χώραν 


e e x 


ἐχπέμπεσϑαι. εὕρομεν δὲ τινας οὕτως ὄντας ϑρασεῖς, 


nec per occasionem hic evocationis possint ἃ pro- 
vincia discedere, et vel si quid egerint tale, rursus 
eos ad provinciam destinari. Invenimus autem ali- 
quos sic existentes audaces, ut etiam hac posita 


ὥςτε xal τούτου κειμένου TOU νόμου, πρὲν παύσαιντο, 20 lege, antequam discingerentur, praesumerent derelin- 


τολμᾶν ἀπολιμπάνειν τὰς χώρας xai εἰς ταύτην ἀφ- 
ἐκνεῖσϑαι τὴν εὐδαίμονα πόλιν, δέει τῶν παρ᾽ αὐτῶν 
πεπραγμένων καὶ ἵνα μὴ δίκας ὑπόσχοιεν ὧν ἐπλημ- 
μέλησαν. 


quere provincias et ad hanc venire felicissimam civi- 
tatem, timore à se gestorum et ne iusta perferrent 
horum quae deliquerunt. 


Nov. XCV (Authent. XCIV — Coll. VII tit. 6: gloss) Graece extat in ML, c. 1 maior pars et epilogus in 


Β 9, 8, 8. 16. 40. — Epit. Theod. 95, Athan. 4, 18. 


lulian. const. LXXXVIII. 


Prooemii initium respicitur "Por. 13,1, ubi citatur νεαρὰ ἐνενηκοστὴ τρίτη (v. l. πρώτη). 





his, quemadmodum in provinciis custodiri oporteat, gloriosissimis praefectis sacro nostro praetorio 


transmisimus. 





ΧΟΡ. 
UT PRAESIDES QUINQUAGINTA DIES POST MAGISTRATUM DE- 


POSITUM 1N PROVINCIIS COMMORENTUR, SIVE MILITAREM 
SIVE CIVILEM MAGISTRATUM GERANT. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ea: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. lam quidem latam esse novimus legem, quae iubet eos qui in magistratibus sive ci- 
vilibus sive militaribus constituti sunt ne deposito quidem magistratu inde discedere posse, antequam 
dies quinquaginta in metropolibus commoralti sint in publico versati isque qui eos convenire velint satis- 
facturi, ac ne ea quidem causa interposita, se huc vocatos esse, licere iis de provincia recedere, verum 
etiam si quid eiusmodi fecerint, rursus eos in. provinciam remitti. Repperimus vero quosdam adeo au- 
daces esse, ut etiam hac lege lata, antequam magistratum deponant, provincias derelinquere audeant 
et ad hanc felicem venire urbem, metu eorum quae ab ipsis commissa sunt neve poenas delictorum 


suorum subeant. 





1 Ἐὑπάρχοις ML || 3 subscr. om. M; dat. v. idus c, 
dat. vi. octubr. anno XIII imp. dn. iustiniano pissi Zu]. 
(om. Iul. codd. cett.) ἐγράφη ἰδ. ᾿Οκτωβρίων βασιλείας 
Ἰουστινιανοῦ τὸ εγ' ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath. ἐξεφρωνήϑη 
μηνὶ ὀκτωβρίῳ ἔτει τῆς βασιλείας εδ΄ (corr. uy) ὑσεα- 
τείᾳ ᾿Δπίονος Theod. | 6 rubr. Περὶ ἀρχόντων Theod. ς 
Νόμος περὶ τῶν ἀρχόντων Ath. || 9 εἴτε στρατιωτι- 
κὴν ἔχοιεν εἴτε πολιτεκήν (om. ἀρχήν, in indice om. vv. 
εἴτε πολιτικὴν ἀρχήν) L | 18 ἐπάρχῳ Ath.] ὑπάρχω 
ML || 14 ὀρδιναρίω ML, corr. Haloander || 15 νόμον] 
Cod. 1, 49 (Bv. α΄ τοῦ κώδικος τί. μϑ' διάταξις α΄ 
schot. M); cf. nov. VIII c. 9 || 17 "παύσοιντο ML | 
19 διατρέψαι ἐν M || 20 φερόμενοι L || ἀπολογούμε- 
vow] ἐπαγόμενοι L^ || 23 πράξειεν L^ | τοσοῦτον L | 
25 navcowto ML, corr. Scrimger 





2 praetorium V | 3 subscr. dat. v. id. Bamb. ZI, da- 
tum v. idus octobris ed. princ., om. cett. | 6 De ümini- 
strationibus V De aministrationibus A || 12 gloriosissimo 
om. V || ppo sacrorum praefectorum horum V || 13 ex 
cons. E V exconsuli T' | 14 patri R || 15 quidam V || no- 
uissiimus V^ | 16 uolentem 7'vulg.] uolentes £V || qui 
om. V*| fiunt VT] fuerit R fuerint vulg. | ciuibus V 
in eiuilibus & | 17 administrationem V! ab admini- 
stratione vulg. | 19 metropolis Τ' [[ commemorentur V! ! 
20 et ut] et del. T?| 22 egerit V || 23 destinari vulg. 
destinare R VT || 24 existentes sie 76 | 25 distingueren- 
tur V | relinquere 7'|| 26 aduenire 7'| 27 ἃ om. V 
se gestorum] segetorum A! || perferent V || 28 derelique- 
runt RV! 








E 
n 
d 


DE ADMINISTRATORIBUS 


465 


Nov. XCV 1 





CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν μηδενὲ παντελῶς ἄδειαν εἶναι 
τῆς οἱαςοῦν ἐπαρχίας ἄρχοντε τῶν τε ἑῴων τῶν τε 
ἑσπερίων τῶν τε ἑκατέρωϑεν ταύτην ἀπολιμπάνειν, 
πρὶν ἂν κατάϑοιτο τὴν ἀρχήν, ἀλλὰ καὶ μετὰ ταύ- 
τὴν (ἀνανεούμεϑα γὰ 
διατρίβειν ἡμέρας δημοσίᾳ φαινόμενον κατὰ τὴν χώραν 
7s ro&e, Bv τε ὑπομνημάτων συνιστάναι xad 
ἐδ ιρ με λυ τῆς χώρας ἡμέραν, ἵνα καϑεστήκοι δῆ- 

εἴτε ϑαρρεῖ τοῖς ἑαυτῷ πεπραγμένοις εἴτε καὶ μή. 
1 Εἰ δέ τις ἢ ἀρχὴν ἃ, ὶ 
πολιτικὴν ἢ καὶ παυσάμενος ταύτης ἀπολίποι τὴν 
χώραν, ὁ μὲν ἄρχων ὁ ταύτην ἀπολείπων χωρὶς ἧἡμε- 
τέρας ὕσεως αὐτὸς μὲν καϑοσιώσεως ἔνοχος ἔστω, 
εἰς δὲ τὴν ἐπαρχίαν αὖϑις ἐχπεμφϑεὶς μετὰ τὸ τοῖς 

ὕσιν ἀπολογήσασϑαε τηνικαῦτα τῆς καϑοσιώ- 
σεως τὰς εἰς ἔσχατον ὑπεχέτω ποινάς. εἰ δὲ καταϑέ- 
μενος τὴν ἀρχὴν εἶτα pecu, esce τὰς νενομισμένας 
ἡμέρας ὕς, ἀλλὰ δρα- 


μοσίᾳ πᾶσιν ἑαυτὸν ἐπιδεικνύς, 


πετεύσειε τῆς χώρας, τὰ ἤδη παρ᾽ ἡμῶν περὶ τούτου 
2 νενομοϑετημένα κρατεῖν. Ἐκεῖνο δὲ ἅπασι προ- 20 


αγορεύομεν, dre ἐπειδάν τινα παραλάβοιεν ἀρχήν, 
ied παρῇ ταύτης τοὺς δὲ διαδόχους 1: τῆς ἀρ- 
ps γινομένους μὴ ὑπερορίως πέμπειν τὰ καλούμενα 
ατάγματα. μηδὲ παύειν μὲν τοὺς ἡγουμένους, αὐτοὺς 


Sancimus igitur nulli penitus licentiam esse cuius- 
cumque provinciae iudici, et orientalium et occiden- 
talium et ex utroque, eam relinquere antequam de- 
ponat cingulum, sed etiam postea (renovamus enim 


γὰρ τὸ παλαιόν) τὰς πεντήκοντα 5 vetustatem) quinquaginta commorari dies publice ap- 


parentem in provincia in qua administravit, gesta 
quoque monumentorum conficere, secundum quae ad- 
venit provinciae, ut sit palam sive fiduciam habet 
in suis actibus sive etiam non. 


ἄρχων τινὰ στρατιωτικὴν 7 101 Si quis autem administrationem administrans ali- 


quam militarem vel civilem aut etiam remotus ab 
ea relinquat provinciam, administrans quidem adhuc 
eam dum relinquit citra nostram iussionem, ipse 


—— maiestatis reus sit, in provincia vero denuo 
15 


estinatus postquam accusantibus satisfecerit, tunc 
maiestatis novissimas sustineat poenas. Si vero de- 
ponens cingulum deinde non moretur legitimos dies 
publice cunctis semet ipsum ostendens et fugiat de 
puo quae dudum ἃ nobis de hoc sancita sunt 
valere. — Illud autem omnibus praedicimus, ut 
dum aliquod acceperint cingulum, tueantur illud, 
successores autem eis cinguli factos solos non ultra 
terminos mittere quae vocantur interdicta, neque re- 
movere quidem praesides, ipsos autem aut morose 


δὲ κατὰ σχολὴν ἢ τὰς ὁδοιπορίας ποιεῖσθαι ἢ Évrav-25iter agere aut hic degere aut ad aliquas alias prius 


ϑοῖ διατρίβειν ἢ ἐπί τινας ἑτέρας πρότερον ἰέναι 
χώρας, πατρίδας τε ὀψομένους καὶ ὅσα τοῖς εὐτυχοῦσί 
τε καὶ καταβλακευομένοις ἀνθρώποις συνήϑη καϑ- 
ἐστηκεν, ἀλλὰ ϑᾶττον ἐπὶ τὴν ἀρχὴν ἐέναι ἧς τὰς 
TE παρέλαβον, ὥςτε μὴ τοὺς μὲν παύεσϑαι 
8 οὐκ εἶναε καὶ τὴν χώραν ἄναρχον μένειν. ἀλλὰ πρὸ 
δύο μόνων ἡμερῶν τοῦ τῆς —— ἐπιβῆναι, xad 
ἣν ὁ τὴν ἀρχὴν ἔχων ἐστί, στέλλειν πρὸς αὐτὸν φι- 
λίαν ἐπιστολὴν βουλομένην τὴν τάξιν ἐκπεμφϑῆν 


cL 


ire provincias, patriam visuros et quaecumque for- 
tuitis et blandientibus hominibus consueta sunt, sed 
velociter ad administrationem ire cuius regimina 
susceperunt, ut non alii quidem removeantur alii 


τοὺς 80 vero non sint et provincia sine iudice maneat; sed 


ante duos solum dies quam ad provinciam accedat, 
in qua qui ci habet est, mittere ad eum ami- 
cabilem epistolam volentem officium destinari ad oc- 


e. I pr. 6 δημοσίᾳ φαινόμενον — 9 εἴτε καὶ μή habet B 6,3,8 adiuncta locis ez nov. VIIL,9 et CXXVIII, 23 


petitis (cf. p.12 ad v. 26). 
1 ᾿Εὰν δὲ τις — 16 ποινάς habet B 
2 et epil. Θεσπίζομεν ἐκεῖνο ἅπασι 


6, 3, 15 (inde Ecloga B). 
ἴοντες, ὥςτε — 466, 26 ἐπεδεέξῃ habet B 6,3, 40. --- Summa- 


— Summarium habet Bf 6,1, 49. 


[ γορεύοντες, ὦ 
rium ἃ 2 extat Pom. 4,1 (cf. p. 31 Zach.), ubi citatur νεαρὰ ἐνενηκοστὴ τρίτη. 





L Sancimus igitur, ne ulli omnino magistratui 


cidentis et quae utriusque sunt, eam relinquere liceat, antequam 
eum depositum (renovamus enim quod antiquitus fuit) 


tur in provincia rexit, atque acta publica c 
1 , utrum rebus a se gestis confidat an non. 


cuiuscumque provinciae, et quae Orientis et quae Oc- 
istratum deposuerit, sed ut etiam post 
uinquaginta dies commoretur et in publico verse- 
ciat die de provincia decedat, ut manifestum 
Quodsi quis aut magistratum gerens militarem vei 


civem aut etiam eo deposito provinciam derelinguat, ipse magistratus qui eam sine iussione nostra de- 
. reliquit, maiestatis reus sit et in provinciam denuo remissus, ubi accusantibus satisfecit, tum maiestatis 
ultimum supplicium subeat. Si vero deposito magistratu non commoretur per legitimos dies in. publicc 
omnibus sese ostendens, sed e provincia aufugiat, ea quae iam a nobis hac de re sancita sunt valeant. 


2 lllud vero omnibus praecipimus, ut cum quem 


magistratum susceperint, eum tueantur; qui autem suc- 


cessores illis in magistratu fiant, ne peregre mittant diatagmata quae vocantur, neve praesides quidem 


removeant, ipsi autem per otium aut iter faciant aut hic commorentur aut ad alias aliquas prius 
: , patriam visuri et quaecumque facere solent fortunati et molles homines, sed celeriter 
erunt: ne cum alteri removeantur, alteri non adsint 
d ante duos dies solos quam provinciam — in qua 


vincias pro, p 
magistratum obeant cuius 
sine magistratu maneat. 

gerit versatur, amicalem epistulam ad eum mittant, 


€nos 


pro- 


atque provincia 
qui magistratum 


quae officium destinari iubeat ipsi obviam iturum. 





2 éov L| 5 γὰρ om. L| 1 συνεστᾶναιε L| καϑ᾽ ἣν 
ἀποφοιτᾷ τῆς χώρας ἡμέραν] secundum quae advenit 
provinciae «| 8 ἕνα καϑεστήκοιεν δῆλοι εἴτε ϑαρροῦ- 
σεν τοῖς ἑαυτῶν B | 10 Εἰ ἂν τις ἢ ἄρχων --- 1θ ποι- 
νάς post vv. 16 εἰ δέ τις καταϑέμενος --- 20 κρατεῖν coll. 
L | ἢ om. Be || τινὰ om. B | 11 ἢ καὶ παυσάμενος 
ταύτης et 12 ὁ μὲν — ἀπολείπων om. B | 12 ὁ μὲν 
ἄρχων ὃ ταύτην] administrans quidem adhuc eam «c | 
ἀπολείπων M(s)] ἀπολιπὼν L vulg. | 13 καϑομοιώσεως 
L^ | ἔστω om. B* | 15 τῆς MB] αὐτὸν τῆς L || 16 ὑπο- ὦ 
δεχέτω L | ei δὲ! εἰ δὲ τις L| 18 δημόσιον L ἢ ὑπο- 
δεικνύς Γ, || δραπετεύσει ML, corr. Zachariae (δραπε- 


τεύσῃ Serimger) ἢ 20 προσαγορεύομεν L | 22 ταύτης] | 
«vins? L^ ἢ] αὐτοῖς Ls] αὐτοῦ MB (αὐτῆς Haloander) | | 
23 Unt s por mos: solos (i.e. γενομένους μόνους) c 

μὴ μὴδὲ L  ὑπερορίους L* | 24 mavew] πέμπειν L|. 
28 κατακελευομένοις L^ | 30 uz om. M ἢ 31 πρὸς L' |. 
33 ἐστί] ἔτε δὲ L! | 





| 


πι. 


1 penitus nulli V | 2 iudieem Κ͵' || oecidentium E || 
3 utro RT! | 4 postea om. V | 5 commemorari £ | 6 ad- 
ministrauerit R | 8 habeat RKvulg. | 10 qui V! || aliquam 
om. V ἢ 13 dum] dudum A! | relinquitur V relinquant 7" 
relinquerit T? dereliquid (add. dum relinquitur R!) E | 
citra] utram V! | 14 provineiam vulg. || 15 satisfecerit — 
18 ostendens ser. R?* in ras.2 vv. | 16 nouissimus V' | 
17 morietur 7" | legitimos dies V!7" (al. legitimis die- 
bus s. v. 7?)] tunc (per add. V?) legitimis diebus V?A(?) 
. || 18 s. non super ostendens adser. 7? | et] sed Beck || 
19 hae R | 20 praediximus V | 22 eis] a D 
solos VT?] solis RT' solere s. v. V?vulg., del. Beck 
23 terminos] nos ἢ || 24 praesidis R! | autem aut] aut V* 
autem V? | morese R!V:7? | 25 inter E || degerere 
T'|ad T3vulg.] om. RVT | 27 consecuta KVT, corr. 
vulg.| sed] sit R7? s«« V 28 ad om. T* ἢ 30 sint om. 


|! RT| maneant? γ1} 31 aecedat VT] accedant RT vulg. ἢ 


32 quis V? | est mittere] emittere V | 33 desti«s«« V'* 
destinari er destinare V* 
59 


Nov. XCV 1 ep. 


466 


DE ADMINISTRATORIBUS 





πρὸς ὑπάντησιν αὐτοῦ. καὶ μέχοι τότε τὰς σιτήσεις 
κομέίζεσϑαι τὸν ἐπὶ τῆς ἀρχὴς ὄντα καὶ διοικοῦντα 
ταύτην" καὶ μὴ τοῖς συμβόλοις τῆς ἀρχῆς κρίνεσϑαι 
τὸν χρόνον μηδὲ ταῖς προρτάξεσε vov ϑρόνου τοῦ 
σοῦ, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ οὕπερ ἂν ὡς εἴρηται τῆ! χώρας αὐτὸς 
ἐπιβαίη, ἐξ ἐκείνου λαμβάνειν τὰς δημοσίας σιτήσεις, 
μέχρι δὲ τότε τὸν ἐπὶ τῶν πραγμάτων ὄντα ταύτας 
κομέίζεσϑαι καὶ ἕτερον μηδένα τῶν πάντων. οὐ γὰρ 
ἀνεκτὸν οὐδὲ φορητόν, ὅλως ἄναρχον καταλιμστάνε- 


cursionem eius. Et usque tunc annonas accipere in 
cingulo existentem et gubernantem eum; et non ex 
codicillis cinguli iudicare tempus neque praeceptis 
tuae sedis, sed ex quo, sicuti dictum est, in pro- 


5 vincia ipse accesserit, illius accipere rei publicae 


emolumenta, usque tunc (vero) eum qui in rebus 
extitit ea percipere et alium nullum omnium. Non 
enim possibile neque portabile est omnino sine iu- 
dice relinqui provinciam, statuto quidem quasi ali- 


cw. τὴν χώραν, προβαλλομένου μέν τινος δῆϑεν 10 quo ab eo qui ἃ nobis ordinatus est, ut eius impleat 


ὑσὸ τοῦ παρ ἡμῶν χειροτονηϑέντοβ, ὃς αὐτοῦ mÀn- 
ρώσει τὸν τόπον, ἀνδρὸς ἴσως πραγμάτων ἀνεπι- 
στήμονος, τοῦ δὲ ἐν αὐτοῖς ὄντος cole ἔργοιβ καὶ 
ἀποχωροῦντος τῆς χώραβ, πρὶν ἐπιστῆναι τὸν χρό- 
vov, καὶ ἀποστερουμένου τῶν σιτήσεων, ἃς αὐτὸν κο- 
μέξεσϑαι χρὴ ἕως ἂν gs de. τὴν ἀρχήν. κατα- 
ϑήσεται δὲ αὐτήν, ἡνίκα ὁ διάδοχος ἐπισταίη τῇ χώρᾳ, 
δύο μόνον ἡμέραις ἔμσεροσϑεν τοῦ τῆς ἐπαρχίας ἐκεῖ- 
vov ἐπιβῆναι. 


(Ἐπέλογος.) Ἅπερ ἅπαντα παραφυλάττεσϑαει 20 


παρὰ τοῦ ϑρόνου τῆς σῆς ὑπεροχῆς εἰς τὸ διηνεκὲς 
βουλόμεθα. καὶ ἡνίκα ἂν μάϑοις ἐπιστάντα αὐτὸν 
vj χώρᾳ, ἐξ ἐκείνου μετατιϑέναι τὰς σετήσειβ eic τὸν 
διάδοχον, ἐπείτοιγε χορηγεῖν αὐτὰς τῷ προτέρῳ κατὰ 


locum, homine forsan rerum non habente experi- 
mentum, illo vero qui in ipsis est operibus et disce- 
dente de provincia, antequam adveniat tempus, et 
fraudando emolumentis quae eum accipere oportet 


15 donec deponat cingulum. Deponet autem eum, dum 


successor accesserit in provinciam, ante duos solum 
dies quam provinciam ille ingrediatur. 


(Epilogus. Quae omnia custodiri ἃ sede tuae 
celsitudinis in perpetuum volumus, et mox ut cogno- 
veris adstitisse eum provinciae, ex illo transponere 
emolumenta in successorem, alioquin ministrare ea 
priori secundum quod a nobis depositum est, donec 


τὸ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένον, ἕως ἂν ἐπὶ τῆς χώρας 20 ἴῃ provinciam successor veniens semet ipsum sub- 


ὁ διάδοχος ἐλϑὼν ἑαυτὸν τοῖς ὑπηκόοις ἐπιδείξῃ. 
Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ 


iectis ostendat. 
Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram 


ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἔργῳ καὶ  insinuata sunt legem, tua celsitudo operi effectui- 
πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. Dat. kal. Nov. CP. — que contradere festinet. Dat. kal. Nov. CP. imp. 


imp. (dn.) Iustiniani pp. (Aug.) anno XIII. Apione30 lustiniani pp. anno XIII. Apione viro clarissimo 
v. C. cons. [a. 539] cons. 





Et usque eo annonas accipiat qui magistratum gerit eunque administrat ; neve tempus ea: codicillis magi- 
stratus neve ex praecepüs tuae sedis iudicetur, sed ex quo tempore, sicuti dictum est, provinciam ipse 
ingreditur, ez: eo publicas annonas accipiat, usque eo autem is qui rem administrat eas auferat neve 
alius omnino ullus. Neque enim tolerandum est aut ferendum prorsus sine magistratu provinciam relin- 
qui, cum quis forte delegetur ab eo qui a nobis creatus est, qui ipsius locum impleat, homo fortasse 
rerum imperitus, is vero qui rem ipsam administrat et de provincia decedat, priusquam tempus adveniat, 
et annonis privetur, quas eum accipere oportet donec magistratum deponat. Deponet autem eum, cum 
successor ad provinciam accedat, duobus solum diebus ante quam ille provinciam ingrediatur. 
Epilogus. Quae omnia a sede tuae sublimitatis in perpetuum: custodiri volumus, atque ubi eum 
ad provinciam accessisse cognoveris, annonas a decessore in successorem (transferri, alioqui eas priori 
secundum id quod a nobis constitutum est praeberi iubemus, donec in provinciam successor venerit seque 


C 


subiectis ostenderit. 


Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram. legem declarantur tua sublimitas ad opus effectum- 


que adducere studeat. 





1 μέχρι τότε MBs] μέχρε τούτου L (ἕως τότε Pon.) 
4 πράξεσε L||6 ἐξ ἐκείνου) illius ς 1 τὸν] τῶν M 
ταῦτα νομίζεσϑαι M | 8 οὐ] οὐδὲ L || 11 “4. τὸν τόπον 
πληρώσει L | 11 ἐπισταίη Zachariae] ἐπιβαίη libri ἢ 
29 subscr. om. M Iul. | dat. kal. Nov. — cons. c, ἐγράφη πρὸ 
ε΄ καλανδῶν Nosufoiov βασιλείας ᾿Ιουστενεανοῦ τὸ vy' 
ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὶ νοεμβρίῳ 
βασιλείας ἔτει vy! ὑπατείᾳ “πίονος Theod. Praestare 
notam diei in ς quam apud Ath. traditam ex subscriptione 
nov. seq. efficit Zachariae 





1 Et om. V! | 2 cingulum AZ || et gubernantem] et 
om. V*!||3 iudicari Beck|| 4 sicuti] om. V* ut V?]|in 
provineiam vulg.||5 ipse Beck] ipsa libri ipsam vulg. || 





accesserit V ai] accesserint AT vulg. || illine accipere 
publiea emolumenta Beck || 6 vero addidi (autem add. 
Beck) | qui in rebus] qui omnium in rebus V? in ras. || 
7 existit Beck || accipere 7'|| omnium] uirum A^ | 8 por- 
tabilé 7'* | 9 statuso V^ | aliqui V* || 10 ordinandus 
ΤΊ} 11 hominem — habentem /ibri, corr. vulg. || 12 illi 
V'|| discendente R descendente V*|| 14 emolumentum 
R! | eum] cuius? R!|| 15 ponat A' || deponet] deponat 
VT? | dum om. V | 16 solum duos V || 21 celsitudis V || 
22 adstetisse V | **««ponere V! | 23 ea .] eas 
libri | 24 depositum A | 27 nobis om. T' || 29 subscr. dat. 


kal. nó Bamb. II datum kls. nouembris ep. Imperatoris i 


Iustini. prepo. anno XIII. apione uiro clarissimo ed. 


princ., om. rell. 














467 


Nov. XCVI pr. 1. 2 





qs 
IIEPI ΤΩΝ EKBIBAZTON 
ΚΑΙ ΤῸΝ AITIQMEN9N ΚΑΙ 


ANTAITIAGENTO9N [ΚΑῚ AIKA- 
ZOMENJ9NI. 


Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς “Αὔγουστος Ἰωάννῃ τῷ ἐν- 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν Focus πραιτωρίων τὸ B , 
ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικέῳ. 

(oooíusov. Ἐπειδὴ τὰς συκοφαντίας μισοῦμεν 
καὶ πᾶσαν πολυπραγμοσύνην ἀποσερεφόμεϑα, διὰ 


ἀρχιῶν ἁμαρτάνεταε, κοινωνίας τῶν κερδῶν αὐτοῖς τε 


γινομένης. 


XCVL Auth. XCV. Coll. VII tit. 7 


R DE EXECUTOBRIBUS 
ET QUI CONVENIUNTUR ET RE- 
CONVENIUNT ἃ 


Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem secundo, 
ex consule t ay et patricio. 


(Praefatio. Quoniam calumnias odimus et om- 


10 nem tergiversationem aversamur, propterea huius- 


modi actus egere legitimis medelis aestimavimus. 
Didicimus enim, quia quidam non habentes ullam 
obligationem, sed unam statuentes voluntatem cum 
his qui causas execuntur conveniunt quosdam, de- 


15inde libellos dirigunt, et dum damnum pertulerint 


fugientes, deserunt eos et proficiscuntur incurabile 
eis dantes dispendium. Et hoc adhuc amplius in 
provinciis committitur, communione lucrorum ipsis 
convenientibus et causarum executoribus proficiente. 


CAPUT 1. 


Ἵνα μὴ τοίνυν ταῦτα μέχρε παντὸς m 7 
ὁ Οὐ τον δοιὰ μὴ ἄλλως "o ira im Ion P yo 
xai ζημίας ἀφορμὴν παρέχειν τοῖς ἐναγομένοις, πρὶν 
ἂν ἀσφάλειαν ἔκϑοιντο εἴς τε τὸν φεύγοντα καὶ τὸν 
τῆς ὑποθέσεως πληρωτήν, ὡς μηνῶν εἴσω δύο πᾶσι 

: τ —— τῷ δικαστῇ, ἢ εἰ μὴ 
τοῦτο ξαιεν, πᾶσαν » προςγενομένην τῷ ai- 
tilii ἃ οδιδόασι dedic pes ὑπερβαινούσης 
᾿τῆς ἀσφαλείας ES καὶ τρεάκοντα χρυσοῦς. 





Ne igitur haec iugiter committantur, sancimus non 
aliter actores libellos dirigere et damni occasionem 
praebere conventis, antequam cautionem exponant 


25et in fugientem et negotii executorem, quia intra 


duos menses omnibus modis litis contestationem fa- 

ciunt apud iudicem, aut si non hoc egerint, omne 
um eveniens convento restituunt duplum; non 

transcendente cautione sex et triginta aureos. 


CAPUT II. 


Káxsivo μέντοι τῆς προςηκούσης τυχεῖν ἐπανορϑώ- 
σεως δεῖ. προΞςῆ:θϑε γάρ τις διδάσκων, ὡς ἐν αἰτίαις 


Illud quoque promereri competentem correctionem 
decet. Adiit enim quidam docens, quia in conven- 


Nov. XCVI (Authent. XCV — Coll. VII tit. 1: gloss.) Graece extat in M et decurtata in L, c. Il $82 in B',41 


(inde B* 4 26,5 p.221 Zach.). — Epit. Theod. 96, Athan. 5, 1. 


lulian. const. LX XXIX. 


c. 1 summarium extat 'Pozx. 14, 21 (ubi corr. νεαρὰ 4δ΄ pro κδ΄). 





XCVI. 


DE EXECUTORIBUS IISQUE QUI CONVENIUNT ET RECON- 


VENIUNTUR (ET LITIGANT)]. 


Imp. lustinianus Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio per Orientem iterum, ez: consule 
ordinario et patricio. 


Praefatio. Quoniam calumnias odio habemus omnesque molestias aversamur, Lege esie huius- 


modi facta remedio ex legibus egere putavimus. Edocti enim. sumus nonnullos nullam p 
actionem, sed uno consilio cum iis qui causas exe 
mittere, et ubi rei detrimentum subierunt, relinquere eos et peregre abire, insanabili 


habentes 
etiam. libellos 


inito convenire quosdam 
i illis illato. 


Atque hoc magis adeo in provinciis committitur, communicato lucro inter ipsos actores et causarum 


eceeutores. 

L XNe igitur haec 
et damni causam reis 
menses omnibus modis 


erant, nisi 


omne tempus committantur, sancimus, ut non aliter actores libellum mittant 
tn ius cautionem praestiterint et reo et causae executori, se intra duos 
apud iudicem litem esse contestaturos, aut nisi hoc fecerint, omne damnum quod 


inde evenerit in duplum reo restituturos; ne tamen cautio sex et triginta aureos excedat. 
IL Verum illud quoque idonea correctione impertiri oportet. Adiit enim nos quidam docens 





2 rubr. Περὶ ἐχβιβαστῶν xai περὲ αἰτιαϑέντων | 


Theod. | Περὶ Νόμος περὶ Ath. | 3 καὶ αἰτιαϑέντων 
inder B* τε xai ἀνταιτιαϑέντων Ath. (in indice Ath. 


τε om.) | 4 xai (τῶν add. Bf) δικαζομένων MB δικαζο- | 

μένων (om. xai) inder M, om. L Ath. e| 1 ἐπάρχῳ Ath] | 

ὑπάρχω ML | 8 Ξὀρδιναρίω ML | 10 καὶ κατὰ πᾶσαν | 
— 


L || 12 post φήϑημεν reliquam partem prooemii et 
om. L, lacunae nota in marg. adscripta (cf. ad 31. 32) || 
13 παντελῶς οπι.ς | 15 xai om.s | 18 εἰξέτε Serimger 





ex e] εἰ £r. M | 23 βιβλίον] libellos ς | 31 Kéxsivo | 


μέντοι xai L | 32 δεῖ om. L | «« L! 





3 reconueniunt ARV] reconueniuntur 7'vulg. | 6 se- 


eundo om. R | 7 exeonsuli ordinario 7' excons. ord. R 
eons. ordinr. V | 10 tergauersationem V! || aduersamur 
RT | 11 agere VR! | legitimus V | medelus V' | aesti- 
mauimus] oportere add. E! | 12 quia] q« V* qua R'| 
quidem|am (sie) V | 13 una 7: | uolun| 7* ἢ 14 qui 
eum causas excuntur R!| 15 pertulerit KT' | 18 com- 
mittatur R!T eommittantur R? | comuninone V! | 19 pro- 
ficiscente T' (corr. in marg. T?) | 23 diregere V' || 24 prae- 
bere eonuento — 25 execu| scr. R? in ras. 1 vs. | 26 duos] 
os V1| 27 egerit V | 28 adueniens A? | restituant A? | 
duplum] in duplum V | 29 sex et XXX aureos EF] XXX 
et sex aureos 7'vulg. scil aureos triginta et sex V | 
32 decet om. R! || docens] eos add. T? | quia] qui 7} | 
in conuentione T' 
59* 


Nov. XCVI 2 


468 


DE EXECUTORIBUS 





ἐποιήσατο τὸν ὑπεύϑυνον τὸν αὑτοῦ παρά τινε τῶν 
ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἀρχόντων, εἶτα ὁ γενόμενος ἐν 
εὐθύναις ὡς 5 xai αὐτὸς τὸν Évayovta ὑπεύϑυνον 
ἔχων παρ᾽ ἑτέρῳ τοῦτον εἵλκυσε δικαστῇ. καί τι 
παράδοξον ἐγένετο" ἐπειδὴ γὰρ ἑκάτερος ἰδίᾳ τὴν τοῦ 
ἐνάγοντος ἐπεῖχε τάξειεν, ἐλεεινόν τι καὶ γελοῖον κατὰ 
ταὐτὸν συνέβαινεν. ἅμα γὰρ εἰ βουληθείη τιβ τὴν 
οἰκείαν κινῆσαι δίκην, εὐθὺς ὁ ἀνταιτιασάμενος παρὰ 
ϑατέρῳ τῶν δικαστῶν εἷλκεν αὐτὸν παρ᾽ ὃν αὐτὸς 


tionem fecit obligatum sibi apud quendam gloriosis- 
simorum nostrorum iudicum, deinde qui factus est 
in conventione tamquam et ipse actorem obligatum 
habens apud alium eum traxit iudicem. Et aliquid 


5inopinabile fiebat: quia enim uterque seorsum acto- 


ris obtinet officium, miserandum quiddam et risibile 
in idem veniebat: mox enim cum voluisset aliquis 
propriam movere litem, repente is qui e diverso 
convenerat apud alium iudicum, trahebat eum apud 


ἐκληρώσατο δικαστήν, ἀλλήλους τε περιέλκοντες ἀϑά- 10 quem ipse sortitus fuerat iudicem, et alterutros protra- 


1 vera διέμενον δικαζόμενοι. Θεσπίζομεν τοίνυν, 

» c ͵ , ἢ E - 

εἴ τις ὑπεύϑυνον οἴεται ἔχειν τὸν κατ᾽ αὐτοῦ τὴν aí- 
? 


τίασιν ἀποϑέμενον, μὴ παρ᾽ ἑτέρῳ δικαστῇ, ἀλλὰ 
παρὰ ταὐτῷ εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς αἰτιᾶσϑαι, καὶ τὸν αὐ- 


1 hentes inmortaliter permanserunt litigantes. San- 
cimus igitur, si quis obnoxium arbitratur habere eum 
qui contra se conventionem exposuit, non apud alium 
iudicem, sed apud eum mox a principio convenire, 


τὸν εἶναι δικαστὴν ἐφ᾽ ἑκατέρας ὑποϑέσεως. εἰ δέ ys 15 et eundem esse iudicem in utroque negotio. Si vero 


τυχὸν ἀπαρέσειεν αὐτῷ ὃ παρ᾽ ᾧ τὴν δίκην ἀπεκλη- 
ρώσατο δικαστής, ἔξεστιν αὐτῷ καὶ τοῦτο ἐπανορϑοῦ- 
σϑαι. εἴκοσι γὰρ ἡμερῶν προϑεσμίαν ἐνδόντων ἡμῶν 
μετὰ τὴν τοῦ βιβλίου πομπήν, μεϑ' ἣν δεῖ προκατ- 
άρχεσϑαι, ἔξεστιν εἴσω τῆς εἰρημένης ἀνακωχῆς παραι- 
τήσασϑαε μὲν ἐκεῖνον, ἑτέρου δὲ τυχεῖν, παρ᾽ ᾧ πάλιν 
ὁμοίως ἑκατέραν ἀγωνίζεσϑαι προφήκει δίκην, καὶ τὰς 
τοιαύτας τέχναβ κατὰ μηδὲν γίνεσθαι, ἀλλ᾽ ἕκαστον 
τοῖς οἰκείοις χρῆσϑαι δικαίοις. εἰ μέντοι σιγήσειεν, 


εἶτα ὕστερον βουληϑείη τὴν δίκην παρ᾽ ἑτέρῳ δικαστῇ 20 


κινεῖν, ἀνάγκην ἔχειν αὐτὸν ἀναμένειν τὸ πέρας τῆς 
δίκης τῆς ἐπαγομένης αὐτῷ παρὰ τοῦ εἰς δικαστήριον 
αὐτὸν ἑλκύσαντος, καὶ ἐπειδὰν πέρας ἡ δίκη λάβοι, 
τηνικαῦτα αὐτὸν τὴν οἰκείαν δίκην παρ᾽ ἑτέρῳ δικα- 


forsan displicuerit ei apud quem litem sortitus est 
iudex, licet ei etiam hoc emendare. Viginti enim 
dierum indutias dantibus nobis post libelli transmis- 
sionem, post quam oportet litem contestari, licet 


20 intra praedictam suspensionem refutare quidem illum, 


alium vero mereri apud quem iterum similiter utram- 
que exerceri competit litem, et eiusmodi artes in 
nullo fieri, sed unumquemque proprio iure uti. Si 
itaque tacuerit, deinde postea voluerit causam apud 
alterum iudicem movere, necessitatem habere eum 
sustinere terminum eius litis illatae sibi ab eo qui 
eum in iudicium traxit, et dum finem lis acceperit, 
tunc eum suam causam apud alium iudicem pro- 
ponere, ut ita tales eorum auferamus artes et in 


στῇ προτιϑέναι, ἵνα οὕτω τὰς τοιαύτας αὐτῶν ἀνέλω- 30alterutros calumnias. 


μεν τέχνας τε καὶ κατ᾽ ἀλλήλων ἐπηρείας. 
(Emihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 

διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 

ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω. at. k. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et 
per hanc sacram declarata sunt legem tua celsitudo 
operi effectuique tradere festinet. ^ Dat. kal. No- 


ov. CP. imp. dn. Iustiniani anno XIII. Apione 35 vembris CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XIII. 


(v. €.) cons. 


[α. 539] 


Apione consule. 


18—21 argumentum notatur "Port. 10, 2, ubi citatur νεαρὰ ἐνενηκοστὴ τετάρτη. 





se aliquem sibi obligatum convenisse apud unum ex: gloriosissimis nostris magistratibus, deinde eum qui 
reus uctus esset, quippe n et ipse actorem sibi obligatum haberet, ipsum ad alium iudicem trazisse. Atque 


praeter opinionem aliqui 
ridicula simul eveniebat. 


actum est: quoniam. enim pro se uterque actoris locum obtinebat, res misera ei 
am simul ut suam quisque causam movere vellet, statim qui eum apud. alterum 


iudicem reconvenerat trahebat eum ad iudicem quem ipse sortitus erat, atque ita se invicem huc illuc tra- 
1 heníes immortalem litem exercebant. Sancimus igitur, si quis obnoxium sibi habere putat eum qui 
contra mu causam detulit, ne eum apud alium iudicem, $ed apud eundem síatim ab initio conveniat, 
atque idem in utraque causa iudea: sit. — Quodsi forte displicuerit ei iudex apud quem litem sortitus est, 
hoc quoque ei emendare licet. Nam cum mos viginti dierum spatium post. libellum missum dederimus, 
' post quod litem contestari oporteat, licet intra dictas indutias illum. quidem recusare aliun vero accipere, 
apud quem rursus utramque litem similiter disceptare oporteat, neve eiusmodi artes ullo pacto fiant, sed 
suo quisque iure utatur. δὲ vero tacuerit ac postea demum litem apud alium iudicem movere voluerit, 
necesse habeat finem expectare litis sibi motae ab eo qui eum in iudicium traxit, et ubi lis finem acce- 
perit, tum causam suam apud alium iudicem proponat, ut hoc modo eiusmodi artes eorum et insidias in- 





vicem paratas auferamus. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ad 


opus effectumque adducere studeat. 





1 αὐτοῦ ML, corr. Serimger | 2 ἐν] καὶ ἐν L^ || 
5 ἐδέᾳ Lc] ἰδέαν M || 7 εἰ βουληϑείη Le] ἠβουλήϑη 
M || 11 Θεσπίζομεν, εἴ τις inc. B || 12 αἰτίαν Βευ.]. || 
14 παρὰ τῷ αὐτῷ Theod. Ath. (Iul.)] παρ᾽ αὐτῷ M 
LBs || ἐξ ἀρχῆς om. B* || αἰτιᾶσϑαι M] αἰτιάσασϑαε 
LB | 15 δέ ve] δέ τε B* || 18 ἐνδόντων ἡμῶν) nov. 
LIII c.3 $1 ἴ 19 προκατάρξασϑαε B* v. I. || 20 ἀνακο- 
χῆς L | 22 ὁμοίως] εἷς Bf | 24 οἰκείοις] ἰδίοις B | 
25 παρ᾽ ἑτέρῳ δικαστῇ τὴν δίκην ΒΓ | 26 αὐτὸν om. B* | 
τῆς δίκη!) eius litis c || 27 αὐτῷ] κατ᾽ αὐτοῦ L || 28 λά- 
βη Bf || 31 ἐπινοίας Bf || 33 ϑείου Mc] ϑείου ἡμῶν 
L || 34 subser. om. M || dat. — cons. c] dat. k. nuuem. 
imp. dn. iustiniano pp. anno XIIII Zu." (om. Iul. cett.) 
ἐγρ. καλανδῶν NosuBoiov βασιλείας ᾿Ιουστινεανοῦ τὸ 
vy ὑπατείας ᾿“πέωνος Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὲ νοεμβρίῳ 
ὑπατείᾳ Aníovos Theod. 





1 fecit] actorem fecit T' || 3 et ipse tamquam || aucto- 
rem V || 4 apud alium eum 7] apud eum alium V eum 
apud eum (eum del. E?) alium £ eum apud alium vulg. || 
5 auctoris V | 6 obtinent 7'! | 7 eum uoluisset 7'? vu/g.] 
conuoluisset V uoluisset RT'||9 iudicum] iuditium EV 
iudicem 7'vulg. | 10 quiem V^ || alteroutros A^ | 11 man- 
serunt corr. V^ | 15 si vero] süo V* | 16 displieuit 
V'|ei R?] et R!VT' | 18 indutia R!| 19 quas Beck || 
20 inter R!T || praedictam suspensionem] contestationem 
R?* | illum] alium Z!7' | 21 utrumque V || 22 huiusmodi 
V || arces R! | in illo 7*|| 23 proprio] priori 7'! | 24 de- 
inde|inde V | 25 alterum] alium 7' | eum — 28 proponere 
scr. R? in ras. 2 vv. || 26 sibi illate A(?) | 27 eum om. R(?*) | 
28 apud alium iudicem suam causam A(?) | praeponere 
T" || 29 ut om. V || ita tales] itales R* | arces £t* || 34 subser. 
dedimus ex V et Bamb. II | nou. Bamb. 1I | 35 CP.] con. 
Bamb. 1I, om. V || impr. dón. /ibri | iusti. pp. aug. — 
apione consule V iu.a. reliquis omissis Bamb. II 








We ame ty Ἢ t a 


DE AEQUALITATE DOTIS 


469 


Nov. XCVII pr. 





GZ 
ΠΈΡΙ IOTHTOZ IIPOIKOX TE ΚΑΙ 


HPO FAMOY A9PEAX. EXEI AE ΚΑΙ AAAA 
KEGQAAAIA. 


Ἐγράφη Ιωάννη τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν 
πραιτωρίων τὸ β΄. ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναρέων) καὶ 


πατριεκεῷ 


ΧΟΥ͂Π. Auth. XCVI. Coll VII tit. $ 


E DE AEQUALITATE DOTIS ET PROPTER 
UPTIAS DONATIONIS ET AUGMENTO DOTIS 
ET PROPTER NUPTIAS DONATIONIS. DE PRI- 


5 VILEGIO DOTIS QUOD ALIIS PRAEPONITUR 


PRIVILEGIIS. UT EXCIPIANTUR HOC PRIVI- 
LEGIO CREDITORES IN EMPTIONE MILITIAE. 
DE DOTE REMEANTE AD PATREM ET RUR- 
SUS DATA PRO EADEM FILIA SECUNDO 


10 VIRO, ET DE DOTIS COLLATIONE INOPE 


MARITO MORIENTE R; 
Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem secundo. 


(oooíuiov.) ᾿Ἐπειδὴ τὰ πολλὰ τῶν ἐν τοῖς vó-15 (Praefatio. Quoniam plurimas in legibus quae- 


uoi ζητήσεων ὁρῶμεν περί τε τὰς πρώτας ἡμῶν 
γενέσεις, τουτέστε γάμους τε xal παιδοποιέας, κενού- 
μενα περί τε τὰ τελευταῖα, ὁποῖον δή τε τὸ τῶν βου- 
λήσεών τε xai διαϑηκῶν ἐστιν, ἔννοια γέγονεν ἡμῖν 


ἔναγχος πολυπραγμονῆσαι καὶ μαϑεῖν, τί δήποτε βου- 20 


λόμενος ἡμῖν ὁ παλαιὸς νόμος ἐπὲ τῶν τῆς προικὸς 
συμβολαίων τὸ μὲν μέτρον τῶν πρὸς ἀλλήλους ἐν τοῖς 
γάμοις συμφώνων ἴσον εἶναι τοῖς τε ἄρρεσι ταῖς τε 
ϑηλείαις βούλεταε καὶ τὴν ἰσότητα ταλαντεύει τῶν 


stiones videmus et circa primas nostras nativitates, 
id est nuptias et filiorum procreationes, motas et 
circa novissima, quale est aliquid voluntatum et testa- 
mentorum, cogitatio facta est nobis nuper perscru- 
tari et agnoscere, quid volens nobis antiqua lex 
super dotis instrumentis mensuram quidem pactio- 
num nuptialium inter alterutros aequam esse et mas- 
culos et feminas vult et aequalitatem pensat eorum 
ui adinvicem copulantur, non alio quidem mediam 


ἀλλήλοις συμβαλλίντων, καὶ οὐχὶ τῷ μὲν τυχὸν τὴν 25Íorte dat — partem alteri vero tertiam aut 


ἡμίσειαν δίδωσιν ἐπερωτᾶν μοῖραν ϑατέρῳ δὲ τρίτην 
ἢ τετάρτην, ἀλλ᾽ ἐκ μέσης ἑλκύσας ἰσόρροπον ἑἕκα- 
τέρωϑεν ἀπαιτεῖ γενέσϑαι τὸ σύμφωνον, ἢ τὴν ἡμί- 
σειάν φαμεν ἐφ᾽ ἑκατέρῳ τάττων ἢ τὴν τρίτην ἢ τὴν 
τετάρτην, ὁπόσον ἂν οἱ συμβάλλοντ. 

τοῦτο δὲ οὐ πολλῷ πρότερον ἐπεζήτησε τὸ καὶ αὐτῶν 
τῶν διδομένων ἴσον εἶναι τὸ μέτρον, ἀλλὰ τοῖς μὲ 
ἐφίησιν ἐν χιλίοις τυχὸν ἢ διθχελίοις χρυσοῖς ποιήσα- 
᾿σϑαι τὴν ἐπίδοσιν ἢ ἐφ᾽ ὁπόσοις ἂν βουληϑεῖεν, τοῖς 


quartam, sed ex medio trahens aequale utrimque 
exigit fieri pactum, aut mediam dicimus in utroque 
constituens aut tertiam aut quartam aut quantum- 
cumque contrahentes voluerint, hoc autem non mul- 


ες βουληϑεῖεν, 80 tum prius quaesivit, ut ipsorum quae dantur aequae 


sint mensurae, aliis quidem permisit in mille 
forsan aut in duobus milibus aureis facere dationem 
aut in quantumcumque voluerint, alis autem non 
tantum sed et minus, ut aequalitas in verbis solis et 


ἐν ῥηματίοις μόνοις xal γράμμασι ψιλοῖς ἀλλ᾽ οὐκ 
τοῖς πράγμασιν αὐτοῖς ἐπιζητουμένης. 


δὲ οὐ τοσοῦτον, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἔλαττον, ὥςπερ τῆς ἰσότητος 35 litteris puris, sed non in rebus ipsis quaereretur. 
ἐν 


Nov. XCVII (Authent. XCVI — Coll. VII tit. 8$: gloss.) Graece extat in ML, cap. 2—5 B 29,2, εαρ.0 Β41,1,38. --- 
Epit. Theod. 91 (inde BX), Athan. 10, 6. Iulian. const. XC. 


XCVII. 


DE AEQUALITATE DOTIS ET ANTE NUPTIAS DONATIONIS. HABET AUTEM ALIA 
QUOQUE CAPITA. 


Scripta est Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ex consule (ordinario) et patricio. 


Praefatio. Quoniam plurimas in legibus quaestiones tam de primis ortus nostri causis, hoc est 
nuptiis et liberorum procreatione, quam de rebus extremis, quales sunt ultimae voluntates et testamenta, 
molas videmus, in mentem nobis venit nuper perscrutari et cognoscere, quo tandem consilio antiqua lex: 
in dotalibus instrumentis modum quidem mutuorum pactorum in matrimonio aequalem esse velit et mas- 
culis et feminis atque aequalitatem inter se contrahentium ponderet neque alteri fortasse dimidiam alteri 
tertiam vel quartam partem stipulari concedat, sed ex medio librans pactum utrimque aequilibre exigat, 








id est aut dimidiam in utroque constituens aut tertiam vel quariam, quantamcumque contrahen 


luerint: neque vero illud multo 


ues vo- 


quaesiverit, ut eorum quae dantur aequalis sit mensura, verum aliis 


: ἃ : : Hine 
quidem permittat in mille forte vel duo milia aureorum vel quotcumque voluerint facere donationem, 
aliis autem non in tantum, sed in minus, tamquam si aequalitas in verbis solis et nudis litteris ac non in 


rebus esset quaerenda. 





2 rubr. Περὶ ἰσότητος προικὸς καὶ τῆς διὰ τὸν γά- 
μον δωρεᾶς, καὶ ἑτέρων κεφαλαίων Ath. Περὶ ἐπαυξή- 
σεως προικὸς καὶ πρὸ γάμου δωρεᾶς καὶ προνομίων 
αὐτῶν B 29,2 (cf. c) Περὶ δικαίων προικός Theod. ἢ 
4 κεφάλαια ML] i - ἤτοι περὶ προνομίων τῆς 

αικὸς καὶ τῶν ἃ δανειστῶν ὧν χρήμασι κτῆμα 
Ἶ στρατεία ἐξωνηϑῆναε καὶ (del. xal) λέγεται" καὶ τοῦ 

ἔδοσϑαι τὴν αὐτὴν προῖκα παρὰ τοῦ πατρὸς εἰς τὸν 
δεύτερον τῆς ϑυγατρὸς γάμον indez L | 12 inscr. Ὁ av- 
τὸς βασιλεὺς τῷ αὐτῷ Αἱ. ἢ ὑπάρχω L || 13 ὀρδινα- 
oiov addidi cum Zachariaeo (qui ὀρδεναρίῳ) || 15 τὰ 
πολλὰ M Ath. Theod.] πολλὰ L | 11 τε om. L | 22 τῶν] 
TO L* || 26 τρέτη»] τὴν τρίτην cum Scrimgero vulg. ἢ 
29 ἢ τὴν τετάρτην Lc] om. M || 30 ὁπόσον av] aut 
quantumcumque ς ὁπόσην ἂν malit Zachariae ἢ συμ- 
βάλοντες M | 31 τουτὶ L | xai οπι.ς | αὐτὸν 1} | 
35 sg. ὥσπερ — ἐπιζητουμένης} ut — quaereretur c | 
36 ῥηματίοις M] ῥήματι οἷς L' ῥήμασε L? 





2 qualitate R'!V | 3 donationis] De priuilegio dotis 
add. T^ | et] et de vulg. | 4 propter RV] ante 7 vulg. ἢ 
5 quod E V] quia T'vulg. | praeponitur V] praeponatur 7' 
praeponetur E? praeponent R: | 8 de] et de A?vulg.| 
10 de om. R* | 11 moriente R; LXX- V | 12 secundo 
per orientem R, per om. V || 15 questionibus 7'! | 18 no- 
uissimas A' | 19 nobis factaest ^ nobis facta est nobis 
ΤΊ 20 quidem 7'| nobis] nobis nut V? | 22 et maseulis 
et feminis Beck || 23 vult et] et om. RT | 24 non] et non 
Beck | alio R1 ΤΊ alii E? 7*V | 25 forte 7^ | 26 quar- 
tam] quartam aut quantumcumque 7" ἢ aequale] equalem 
VT, om. R! | utrumque 7'^ | 27 medium V || 29 non] cum 
R!|30 ut RT?] et 7* om. V, ut et vulg. | 31 sunt V] 
32 ausreis V! || rationem libri, corr. Hombergk | 33 quan- 
tameumque A || uoluerit E noluerint V ἢ 34 tamen καὶ ἢ 
et minus RT] minus V in minus vulg. | ut aequalitas] 
inequalitas R 


Nov. XCVII 1. 2 


470 


DE AEQUALITATE DOTIS ET 





CAPUT I. 


Τοῦτο τοίνυν πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐπανορ- 
ϑοῦμεν, ὥςτε ἴσα τὰ ἐν ταῖς προιξὶν εἶναι καὶ ταῖς 
περὲ τὸν γάμον δωρεαῖς τά τε τῶν ἐπιδεδομένων τά 
τε τῶν ἐπερωτήσεων σύμφωνα, καὶ τοσοῦτο» μὲν πο- 
σὸν καταγράφειν τὸν ἄνδρα ὁπόσον καὶ τὴν γυναῖκα, 
τοσοῦτον δὲ καὶ τὸ κέρδος ἐπερωτᾶν καὶ ἐκ τοσούτου 
μέρους ἐξ ὁπόσου βουληϑεῖεν, ἰσομεροῦς μέντοι. οὐ 
γὰρ ἂν ἄλλως ὁ τῆς δικαιοσύνης τε καὶ ἰσότητος φυ- 
λαχϑείη λόγος, εἴπερ ἐμσπορικῶς ἀλλήλους περιγράφοιεν 


^ - 


Hoc igitur ante alia universa corrigimus, aequalia 
in dotibus esse et propter nuptias donationibus et 
ea quae offeruntur et ea quae in stipulatione dedu- 
cuntur pacta, et tantam quidem quantitatem con- 

5scribere virum quantam et mulierem, tantum quo- 
que lucrum stipulari et ex tanta parte ex quanta 
voluerint, aequalis tamen mensurae. Non enim aliter 
iustitiae et aequitatis servabitur ratio, si negotiative 
alterutros circumveniant et videantur quidem aequas 


καὶ δοκοῖεν μὲν ἴσα ποιεῖσϑαι cà, ἐπερωτήματα, ταῖς 10facere stipulationes, pro vero autem inaequales ma- 


δὲ ἀληϑείαις ἄνισα μένοι τὰ ἀποτελέσματα μὴ πρό- 
τερον τῆς ποσότητος τῶν ἐπιδιδομένων τῆς αὐτῆς 
καϑεστώσηρ᾽ ἢ καταγέλαστος ἂν εἴη πανταχόϑεν Ó 
vóuos, ei 0 μὲν γράψειε διβχιλίους χρυσοῦς, ἡ δὲ γυνὴ 


neant effectus, non prius quantitate datorum eadem 
consistente; et irrideri videatur undique lex, si ille 
quidem conscribat duo milia aureos, mulier autem 
forte sex milia in dotem offerat, et stipulentur alter- 


τυχὸν ἑξακιρχιλίους sis προῖκα ἐπιδοίη, καὶ ἐπερωτή- 1ὅ utros quartam conscriptae in lucro percipere, pro- 


σαιεν ἀλλήλους τὸ τέταρτον τοῦ γραφέντος εἰς κέρδος 
λαβεῖν, εἶτα ἀποβάντος τοῦ κέρδους ἡ μὲν οὐδὲν ἕτε- 
gov κερδανεῖ πλὴν ἢ πεντάκοσίους χρυσοῦς ἐκ τοῦ τε- 
τάρτου, ὁ δὲ χιλίους πεντακοσίους ἐκ τοῦ αὐτοῦ τετάρ- 


inde eveniente lucro illà quidem nihil aliud lucrabi- 
tur nisi quingentos aureos ex quarta, ille autem 
quingentos et mille ex eadem quarta, et tamquam in 
aenigmate multo videbitur quarta alterius quartae 


του, καὶ ὡς ἐν αἰνίγματι πολλῷ φαΐένοιτο τὸ τέταρτον 20 minor: ex suspecta namque velut aequalitate quanta 


ϑατέρου μεῖζον" ἐκ γὰρ ὑπούλου δῆϑεν ἰσότητος ἄτο- 
πος ἀνισότης αὐτόϑεν ἀποτελεσϑήσεται. Τὰ μὲν οὖν 
ἔμπεροσϑεν τεϑειμένα προικῷα καϑ' ὃν συμπεφώνη- 
ται τρόπον ἐχέτω (καὶ γὰρ τὸ γενόμενον ἀγένητον 


inaequalitas ex hoc ipso procedit. Quae igitur prius 
exposita sunt dotalia secundum quem constituta sunt 
modum habeantur (quod enim factum est infectum 
manere inpossibile est) de cetero autem in omni 


μένειν τῶν οὐκ ἐγχωρούντων ἐστί)" τοῦ δὲ λοιποῦ ἐν 25 dicione sancimus aequas quidem esse oblationes, 


πάσῃ τῇ ὑπηκόῳ ϑεσπίζομεν ἴσας μὲν εἶναι τὰς ἐπι- 
δόσεις, ἴσα δὲ τὰ μέτρα τῶν κερδῶν συμφωνεῖσϑαι, 
ἵνα διὰ πάντων δικαιοσύνην τε καὶ ἰσότητα τιμήσω- 
μεν. δἰ γάρ τις μᾶλλον ϑατέρου πλουτοίη, ἔξεστιν 


ipsos autem mediocria lucra pacisci, ut per omnia 
iustitiam aequitatemque honoremus. Si enim aliquis 
amplius alio dives est, licet ei per alium modum 
legitimum tamen et agnitum nostris legibus clemen- 


αὐτῷ s ἑτέρου τρόπου νομίμου καὶ ἐγνωσμένου τοῖς 30tiam praebere alio, et non per inaequalitatem rediens 


ἡμετέροις νόμοις φιλανϑρωπεύεσϑαι περὶ τὸν ἕτερον, 
ἀλλ᾽ οὐ διὰ τῆς ἀνισότητος ὑποδυομένης ἰσότητα τὸ 
κέρδος μεῖζον ϑατέρῳ περιποιεῖν. καὶ ó μὲν περὶ 
τούτου νόμος οὕτω πως ἐχέτω τὴν ἑαυτοῦ δικαιοσύ- 


ad aequalitatem lucrum maius alteri adquirere. Et 
haec quidem de hoc lex ita quodammodo habeat 
suam iustitiam universis ostendens. 


39 


«^ , 
vov ἅπασιν ἐνδεικνύμενορ. 


CAPUT Il. 


Καὶ ἕτερον δέ τε τῶν περὲ vae γαμικὰς ἐπιδόσεις Aliud quoque quod circa nuptiales oblationes fit 
γινομένων ἐθϑεωρήσαμέν «s καὶ κατεσκεψάμεϑα, pa-  inspeximus atque consideravimus, dicimus autem de 





I. Hoc igitur ante cetera omnia corrigimus, ut paria sint in dotibus et donationibus propter nuptias 
pacta tam in iis quae dantur quam in slüpulationibus, et tantam quantitatem vir conscribat. quantam 
mulier, pariterque tantum lucrum stipuletur' atque pro tanta parte pro quanta voluerint, modo aequales 
sint partes. Neque enim aliter iustitiae et aequalitatis ratio servabitur, siquidem negotiatorum modo se 
"invicem. circumscribant et aequales quidem stipulationes facere videantur, revera (amen inaequalis effectus 
maneat, non prius quantitate eorum quae dantur eadem constituta. Alioqui deridenda utique lea sit, si 
vir duo milia aureorum scripserit, mulier autem forte sea: milia in dotem dederit, et stipulati sint invicem 
quariam paríem eius quod scriptum est in. lucrum. accipere, deinde eveniente lucro altera nihil aliud 
quam quingentos aureos ea: quarta parte lucretur, alter autem mille quingentos ec eadem quarta, ac velut 
in aenigmate altera quarta mulio maior altera appareat: ea ficticia enim. aequalitate absurda inaequa- 
litas ultro efficietur. Atque dotalia quidem instrumenta antea facta secundum quem composita sunt 
modum se habeant (neque enim fieri potest, ut quod factum est infectum maneat); in posierum autem per 
universam dicionem nosíram sancimus pares et dationes esse et lucrorum mensuras componi, ut per 
omnia iustitiam et aequitatem colamus. δὲ quis enim altero ditior est, licet ei per alium modum. legitimum 


nostrisque legibus probatum liberalitatem erga alterum. exhibere, neque vero p inaequalitatem quae 
a 


aequalitatem simulet maius lucrum alteri impertire. 
omnibus demonstret. 


Atque lex ea de re ita se habeat, quae iustitiam suam 


IL. Sed aliud quoque quid eorum quae de nuptialibus donationibus fiunt spectavimus et considera- 





ὃ περὶ τῶν γάμων L || 1 ἰσομέτρους L || 9 εἴσπτερ Ms] 
εἴπερ μὴ L | 11 μένοι Haloander ex s] μένει ML || 
12 ἐπιδεδομένων Haloander | 13 ἢ] et & || 18 vo««xo- 
σίους L || 21 «xonos] Ue (i. e. ὁπόση ἢ) ς | 24 ἀγέν- 
γνητὸν ML || 21 ἴσα δὲ τὰ μέτρα τῶν κερδῶν συμ- 

ὠνεῖσϑαι] ipsos autem medioeria (i. e. τὰ μέτρια) 
uera pacisei ς || 30 νομέμου xai ἐγνωσμένου] legitimum 
tamen et agnitum g|| 31 περὲ om. L || 32 ὑποδυομένης] 
rediens (i. e. ὑποδυόμενον ἢ) ς | 36 2424 καὶ ἕτερόν τε 
τῶν inc. Bl, Ἥτερόν τι τῶν inc. B! 








1 rubr. De exaequatione dotis et propter nuptias do- 
nationis AT' mg. (ex Jul.) | Hee V | corrigemus 7'! | 3 in 


stipulationem vulg. | 4 et tantam] et om. V ! 1 {πὶ Τα} | 
| 11 quan- ' 


8 negotiaue KR! negotia V || 9 equales 7 





titatem A^ quantite V! || 12 et E] om. VT vulg. aut 
Beck | si] ut si V || 14 stipulantur 7" || 15 conseripti 
Contius || lucro] libro 71 | 16 ueniente V || luctabitur 
T? || 18 et tamquam — 20 aequalitate scr. Rꝰ in ras. 1 vs. || 
19 eniemate 402) | quanta V^ | quartae iniuria delendum 
censet Osenbrüggen | 20 ex] et ex A(?) || suscepta RT" ἢ 
*uel aequalitate V vulg., inequalitate 7" aequalitate R(*) 
T? | quanta] inepta Contius || 21 ineaqualitas V! || 22 quem] 
quae V | 23 faciuntum à" infectum manere infectum 


R! | 24 autem om. V | 25 dictione AR | 27 aliquis] ali- 
quis alius 77 | 28 diuis ' | 29 t AT | 30 alio A' 


V* T") alii R2V?T" vulg. | non om. V || rediens ad aequa- 
litatem om. V || 32 haec] hoc V || 36 quoque circa nuptia- 
les quod V* quod eirca nuptiales quoque V* || quod] 
qui 7'! || oblationes] donationes 7'?, om. 71" 





BEN MOVENS UBeDR.. 
"o EN — J 


PROPTER NUPTIAS DONATIONIS 


471 


Nov. XCVII 2 





niv δὲ τὸ περὶ τῆς ἐπαυξήσεως. ἐπειδὴ γὰρ καὶ τοῖς 
πρὸ ἡμῶν νομοϑέταις καὶ ἡμῶν αὐτοῖς τὰ περὶ τῶν 
ἐπαυξήσεων εἴρηται, πολλὰ δὲ παρ᾿ ἡμῶν περὲ τῶν 
τοιούτων καὶ οὐδὲ ἀριϑμηϑῆναει ῥάδια κἀν τούτοις 
πρὸς τὸ παλαιὸν πεφιλοσόφηται, τὰς ἐπινοουμένας 
παρά τινῶν περιγραφὰς ἀναιροῦντες καὶ καϑαρὰν τὴν 
δικαιοσύνην φυλάττεσϑαε βουλόμενοι κἀκεῖνο ἐπανορ- 
ϑοῦ͵ προνόμιον γὰρ δεδώκαμεν ταῖς προιξίν, ὥςτε 
κατὰ τῶν πρεσβυτέρων ὑποθϑηκῶν ἔχειν τεμεώτ': 


augmento. Quia enim et (ab) ante nos legislatori- 
bus et a nobis ipsis de tis dictum est, plurima 
autem a nobis et non e numeranda etiam in 
his super antiquitatem philosophata sunt, adinventas 
5 80 aliquibus circumscriptiones perimentes et puram 
iustitiam servari volentes et illud corrigimus. Privi- 
legium enim dedimus dotibus, ut contra antiquiores 
hypothecas habeant honorabiliora iura, utpote dum 


contrahentes cum viris eorum credant substantiis et 


δίκαια, ola τῶν συμβαλλόντων τοῖς ἀνδράσε ταῖς αὖ- 10 non mulierum et quae forte tunc neque compete- 


τῶν πιστευσάντων περιουσίαις, ἀλλ᾽ οὐ ταῖς τῶν yv- 
γναικῶν τῶν γε ἴσως τότε μηδὲ ἡρμοσμένων τοῖς ἔμ- 
προσϑὲεν συμβάλλουσιν. δεδώκαμεν δὲ ἄδειαν (τοῦτο 
δὴ τὸ παλαιόν) καὶ ἐπαυξήσεις ποιεῖν ἐφέντες καὶ τῷ 


bant his qui prius contraxerunt. Dedimus autem 
licentiam (hoc videlicet quod antiquitus) et augmenta 
facere permittentes et viro et mulieri, sive ambo vo- 
luerint sive etiam horum alter celebrare augmen- 


ἀνδρὶ καὶ τῇ γυναικί, εἴτε ἀμφότεροι βουληϑεῖεν sírtil5tum. Primum quidem illud sancimus, ne aliqua fiat 


xai τούτων ϑάτερος ποιεῖσϑαι τὴν ἐπαύξησιν. Πρῶ- 
τον μὲν οὖν ἐκεῖνο ϑεσπίζομεν διὰ τὸ μή τινα γένε- 
ραφήν, εἴπερ, ἐπαυξῆσαι βουληϑεῖεν τὴν 


σϑαι περιγ, 
προῖκα ἢ τὴν διὰ τὸν γάμον δωρεάν, μὴ ἐξεῖναε τῷ 


circumscriptio, sive augere voluerit dotem aut propter 
nuptias donationem, non licere alio quidem facere 
alio autem in prioribus manere, sed utrumque cele- 
brare omnino augmentum, et non in electione sicuti 


“μὲν τοῦτο ποιεῖν τῷ δὲ ἐπὶ τῶν προτέρων μένειν, 20 prius sed in necessitate causam consistere, omnino 


ἀλλ᾽ ἑκάτερον ποιεῖσϑαε πάντως τὴν ἐπαύξησιν, καὶ 
μὴ ἐν αἱρέσει καϑὰ πρότερον ἀλλ᾽ ἐν ἀνάγκῃ τὸ 
πρᾶγμα καϑεστάναι, πάντως μέντοι ποσότητος ἴσης, 
τοῦτο ὅπερ καὶ ἡ τοῦ ἡμετέρου λέγεε πατρὸς διάταξις. 


tamen quantitate aequali, hoc quod etiam nostri 
patris dicit constitutio. Et ne contingat augmentum 
non ipsa fieri veritate sed schematicum, et maxime 
in parte mulieris, et viri creditores circumscribat 


καὶ ἵνα μὴ, συμβαίη τὴν ἐπαύξησιν οὐκ αὐταῖς γένε- 25 privilegio utens, si quidem habuerint utrimque in- 


σϑαι ταῖς ἀληϑείαις ἀλλ᾽ ἐσχηματισμένην, καὶ μάλιστα 
ἐπὲ τοῦ μέρους τῆς γυναικός, ἵνα τοὺς τοῦ ἀνδρὸς 


mobiles res, melius est in inmobilibus fieri oblatio- 
nem, quatenus sit palam et indubitatum, quid qui- 


δανειστὰς περιγράψειε τῷ προνομέῳ χρωμένη, εἰ μὲν — dem ab initio fuit, quid autem postea additum est. 
ἔχοιεν ἑκατέρωϑεν ἀκίνητα πράγματα, κάλλεον ἐν rois — Si autem non utrimque inmobiles res fuerint, mulie- 
ἀκινήτοις γίνεσϑαι τὴν ἐπίδοσιν, ὅπως ἂν εἴη δῆλόν 30rem omnino per inmobiles res celebrare augmentum, 
τε καὶ ἀναμφιςβήτητον, τί μὲν τὸ ἐξ ἀρχῆς ἣν, τί δὲ ut et dos et augmentum similiter habeat adversus 
ὕστερον προςγέγονεν. εἰ δὲ οὐχ ἑκατέρωθεν ἀκίνητα antiquiores creditores privilegium undique indubitato 
πράγματα εἴη, τὴν μὲν γυναῖχα πάντως διὰ ἀκινήτων augmento existente, vir autem etiam in rebus mo- 
πραγμάτων ποιεῖσϑαι τὴν ἐπαύξησιν, ἵνα xai ἡ προὶξ 
καὶ ἡ ἐπαύξησις ὁμοίως ἔχοι κατὰ τῶν πρεσβυτέρων 38 
. δανειστῶν τὸ προνόμεον πανταχόϑεν ἀναμφιςβητήτου 
τῆς προςϑήκης οὔσης, ὃ δὲ ἀνὴρ καὶ ἐν κινητοῖς ποι- 


16. Πρῶτον μὲν οὖν .... 412,15 γενομένων er B habet B* Π 30,2 p.514 Zach. 


vimus: de augmento dicimus. Quoniam enim et ab iis qui ante nos fuerunt legislatoribus et a nobis ipsis 
de augmentis dictum est, multa vero a nobis in eo genere quaeque numerari haud facile possint in his quo- 
que praeter antiqua. illa investigata sunt, fraudes a quibusdam excogitatas sublaturi et puram iustitiam 
custodiri volentes illud ΡΝ emendamus. Privilegium enim dotibus dedimus, ut adversus antiquiores 
hypothecas potiora iura habeant, quippe cum ii qui cum viris contrahunt substantiis ipsorum fidem habeant 
nec vero substantiis mulierum, quae forte tum ne coniunctae quidem fuerint iis qui antea contraxerunt. 
Dedimus autem licentiam (id quod antiquitus valuit) etiam augmenta facere et viro et mulieri permitten- 
tes, sive uterque sive alteruter horum augmentum facere velit. Primum igitur, ne quae fiat circumscriptio, 
illud sancimus, si quis augere voluerit dotem vel donationem propter nuptias, non licere alteri id facere 








alteri in m manere, sed. utrumque omnino augmentum facere, neque in arbitrio quemadmodum 
prius, sed in necessitate rem versari: ut tamen utique quantitas aequalis sit, id quod etiam patris nostri 
constitutio dicit. Ac ne augmentum contingat non re vera fieri sed simulatum, et maxime ea parte mu- 


lieris, ut creditores viri circumscribat privilegio utens, si 


quidem ab utraque parte res immobiles habeant, 


praestat in immobilibus fieri donationem, quo manifestum et indubitatum sit, quid ab initio fuerit, quid 


postea accesserit. Sin autem non ab utraque parte res immobiles sint, mulier 


omnino per res 


augmentum faciat, ut et dos et augmentum similiter contra antiquiores creditores privilegium 


s 
habeat, cum adi 


lio ab omni parte indubitata sit; maritus vero etiam in mobilibus augmentum faciat: 





1 αὐξήσεως LB! | 2 νομοϑέταις om. L | 3 περὶ τῶν 
τοιούτων om.g|| 6 παρά τενος L|| 8 δέδωκεν L. Cf. 
Cod. 8, τι, 12 || 9 κατὰ MLs] καὶ B! xai κατὰ Bf | 
10 συμιβαλόντων L| 12 τῶν γε — μηδὲ ἡρμοσμένω»} 
et quae — neque competebant e | 13 συμβάλουσιν M || 
14 καὶ éxavinsss] Quae sequuntur (411,14 — 475,22) 
in M folis archetypi turbatis hoc ordine sese excipiunt: 
γίνεσϑαε παρ᾽ αὐτῶν — ov μόνον 412, 13 — 473,15 (2) 
ποιεῖν ἐφέντες — τὰ τῶν ἐπαυξήσεων 411,14 — 472,13 (1) 
a παιδὸς τ μὴ πλεῖον 414,21 — 415, 22 (4) οὐδὲ εἷς 
γίνεταε — ἀφικνουμένης γάμους 413,16 — 474,21 (3). 
ANimirum in exemplari er zr M descriptus est binionis 
foliorum paria interius et exterius locum mutaverant, ut 
folia complicata 1234 ita ligarentur 2145 (aliter rem nec 
vero recte ezplicat Zachariae) || égévres ML] éguévres 
B! (ἀφέντες Serimger, Bf) | 16 καὶ LBz] ἐκ M | ϑά- 
τερος LB] ἕτερος M ἢ 18 εἴπερ] sive (i. e. eire?) ς (εἴ 
τιβ coni. Heimbach) | βουληϑεῖεν Zachariae] Bovár Seir 
libri | 23 zx0co*"* (ποσότητε 1.» ἴσως Γ, ἢ 24 διάταξις] 
Cod. 5,3,19 || 29 πράγματα ἀκίνητα B* v.L. ἢ 34 ἵνα 


om. M" | 35 ἔχη B*] ἔχεε MLB'! || πρεσβυτέρων MLBzZj 
προτέρων cum Serimgero vulg. | 91 ποιείτω B* v.(. 





1 ab ante nos vulg.] ante nos R'V T! ante nos a 
R?T* | 3 numeranda 7^ | etiam] et V | 4 his quae super 77 || 
filosofata V filosophata T' phylosophata R | 5 ab om. E ἢ 
eireumspectiones V | 7 ut] et R!7, om. V*| 8 habebant 
honorabilia 7" | iura om. R! | 10 et quae] et ἀεί. Beck || 
11 autem] autem hoe R| 13 permittente E'| 14 eorum 
T|15 aliqua] alia V*| fiat] sit 7 | 16 sive] si Beck ἢ 
augeri V agere R!| 17 et 15 alii R* V? 7? vul;. | 19 non 
intelleetione Καὶ ἢ 20 sed] et Z| necessitatem V | 21 tm 
R!| etiam om. V || nostris 75 || 24 et viri] ἐδ. ut viri? || 
25 utrimque V vulg.) utrique £7, s. v. V? | 26 melius est 
in om. R!, est in om. V, in om. T! | 27 quid quidem 7'!] 
quod quidem V vulg. quidem quod AT? | 28 quid VT'| 
quod R7? vulg. | aditum Καὶ | 29 autem non (non erasum) 
s.v. R?, om. R! | utrique V? | res non fuerint &| 31 ut 
et dos et augmentum om. 7" | habeant V autem habeat 





T! | 33 vir] ἅ (ie. ubi) RV! | etiam] etiamsi V? 


Nov. XCVII 2. 3 


A12 


DE AEQUALITATE DOTIS ET 





είσϑω τὴν ἐπαύξησιν" οὐδὲν γὰρ ἐντεῦϑεν ἀναφύεται 
βλάβος. εἰ δὲ ἡ γυνὴ ἀκίνητον οὐκ ἔχουσα περιου- 
σίαν ἐν κινητοῖς γράψειε τὴν ἐπαύξησιν, ἴστω τὸ προ- 
νόμιον οὐχ ἕξουσα εἰ μὴ ἐπὶ τῆς ἀρχαίας μόνης σπεροικός, 
οὐ μὴν ἐπὶ τῆς ἐσχηματισμένης ἴσωβ ἐπαυξήσεως. τὸ 
μὲν γὰρ ἐξ ἀρχῆς γενόμενον d ἐπίπαν ἀνύποπτόν 
ἐστι, τὸ δὲ ὕστερον προςρεπιτεχνώμενον τὴν κατὰ τῶν 
δανειστῶν αὐτόϑεν εἰβάγει μελέτην, καὶ βλάπτεσϑαι 
τοὺς ἀνθρώπους ἐκ τοῦ παρ᾽ ἡμῶν ταῖς προιξὶ δεδο- 
μένου προνομίου κατ᾽ οὐδένα «τρόπον βουλόμεϑα. εἰ 
δὲ οὐκ εἴη κατὰ τοῦ ἀνδρὸς χρέος οὐδὲν οὐδὲ ὑποψία 
τῆς κατὰ τῶν δανειστῶν περιγραφῆς, τότε καὶ ἐν 
χρήμασε καὶ ὡς βούλονται τὰ τῶν ἐπαυξήσεων γένε- 
σϑαι παρ᾽ αὐτῶν, ἑκατέρωϑεν μέντοι τῆς ἐπαυξήσεως 


10lumus modo. 


bilibus faciat augmentum; nulla enim hine oritur 
laesio. Si autem mulier inmobilium habens rerum 
substantiam in rebus mobilibus scribat augmentum, 
sciat privilegium non habituram nisi in antiqua sola 
5 dote, non in figurato existente augmento. Quod 
enim ab initio factum est, in toto sine suspicione 
est; quod autem postea machinatum est, contra cre- 
ditores hoc ipso introducit meditationem, et laedi 
homines ex dato ἃ nobis dotibus privilegio nullo vo- 
Si vero non fuerit debitum contra vi- 
rum ullum neque suspicio contra creditores circum- 
ventionis, tunc et in pecuniis et ut volunt augmentum 
fiat ab eis, utrimque tamen augmento etiam sic fa- 
ciendo et aequalitatem habente, ut aequitatem ser- 


καὶ οὕτω γινομένης καὶ τὸ ἴσον ἐχούσης, ἵνα τὴν icó- 15 vemus. Quae enim erit circumventionis suspicio, viro 


τητα φυλάξωμεν. ποία γὰρ ἂν εἴη περιγραφῆς va- 

, -" 2 ^ € , - ^ 
οψία, τοῦ ἀνδρὸς ὑπευϑύνου “μηδενὲ καϑεστῶτος καὶ 
διὰ τοῦτο τῶν ἐπαυξήσεων ἀπραγμόνως γινομένων; 


obligato nulli existente et propterea augmentis sine 
tergiversatione factis? 


CAPUT III. 


Τούτοις ἀκόλουϑόν ἐστε κἀκεῖνο διορίσασϑαι ἐπὶ 


His consequens est et illud decernere in casibus 


ϑέμασε τοιούτοις ἀμφιββητηϑέν. ἴσμεν καὶ τῶν nos- 20 huiusmodi dubitatum. Novimus et antiquioribus cre- 


σβυτέρων δανειστῶν vwwas ὑποϑήκας περιγίνεσϑαι 
νεωτέρας οὔσας ἐκ προνομίων ὑπὸ τῶν νόμων αὐταῖς 
δεδομένων, οἷον ὁπότε τις οἰκείοις χρήμασι παρασκευά- 
σειε ναῦν ἢ ὠνηθῆναι ἢ κατασκευασϑῆναι ἢ ἐπιμελη- 


ditoribus aliquas hypothecas praeponi iuniores exi- 
stentes ex privilegiis a legibus datis, quale est quando 
aliquis propriis pecuniis procuraverit navem com- 
parare aut fabricare aut reparare aut domum forsan 


ϑῆναι, ἢ οἰκίαν τυχὸν οἰκοδομηϑῆναε, ἢ ἀγρὸν ἤ τι 20 aedificare aut etiam emi agrum aut aliquid horum: 


τῶν ἄλλων: ἐπὶ yàg τούτων ἁπάντων κυριεώτεροε 
καϑεστήκασιν οὗ μεταγενέστεροι δανεισταί, cv τοῖς 
χρήμασιν ἐκτήϑη ἢ ἀνενεώϑη τὰ πράγματα, τῶν πολλῷ 
πρεσβυτέρων. ἐζητήϑη τοίνυν, εἰ γυνὴ προτεινομένη 


in his enim omnibus priores existunt posteriores 
creditores, quorum pecuniis empta aut renovata res 
est, his qui etiam multum antiquiores sunt. Quae- 
situm est igitur, mulier praetendens privilegium super 


τὸ προνόμιον τὸ ἐπὶ «r6 ἀρχαίας προικὸς ἢ τῆς προς- 30 antiquam dotem et augmentum, in quo et huic ser- 


αυξήσεως (ἐν ᾧ καὶ αὐτῇ φυλάττεται τὸ προνόμιον 
καϑάπερ ἔμσπεροσϑεν εἴρηται) εἶτα τῶν προτέρων βού- 
λοιτο κρατεῖν δανειστῶν, ἔλϑοι δὲ καὶ ἕτερος δανει- 
στής, μεταγενέστερος μὲν προτεινόμενος δὲ τὸ τοῖς 


vatur privilegium, sicuti praedictum est, si prioribus 
voluerit praeponi creditoribus, veniat autem et alter 
creditor, posterior quidem praetendens autem pe- 


c. III 26 —28 ἐπὶ yàp τῶν τοιούτων ἁπάντων — τῶν πολλῷ πρεσβυτέρων εἰ 418, 9—11 πολλὰ γὰρ βου- 


λευσάμενοι --- περονομέῳ ex B citat Tractatus de creditis 8 3 (Heidelb. Jahrbücher 1841, 2 p. 545) — Prochiron auctum 
paratitl. 24 p. 423. Zach. — Summam Ath. repetunt paratitla ad Ath. 15 8 16. 





neque enim ullum inde damnum oritur. Quodsi inulier bona immobilia non habens in mobilibus augmen- 
tum scripserit, sciat se privilegium non esse habituram nisi in sola pristina dote, nec vero in augmento 
forte simulato. Quod enim ab initio factum est plerumque suspicione caret, quod vero postea per machi- 
nationem adicitur, insidias creditoribus factas ultro ——— neque ullo pacto homines iniuria affici ea 
rivilegio dotibus a nobis dato volumus. Si vero nullum sit debitum viri neque suspicio fraudis creditori- 
us factae, tum et in pecunia et prout velint augmenta ab iis fiant; ab utraque tamen parte augmentum 
sic quoque fiat et parem quantitatem habeat, ut aequalitatem servemus. Quae enim fuerit fraudis su- 
spicio, cum maritus nemini obligatus sit et propterea augmenta sine negotiis fiant? — ὁ : 
IH. His consequens est illud quoque definire de quo in huiusmodi casibus dubitatum est. Scimus 
etiam antiquioribus creditoribus quasdam hypothecas licet posteriores ez: privilegiis a legibus illis con- 
cessis praeferri, veluti cum quis sua pecuma navem curaverit vel emendam vel eztruendam vel reficien- 
dam , vel domum forte aedificandam, vel agrum (comparandum) vel quid aliud: in his enim omnibus po- 
steriores creditores, quorum pecuniis res comparatae vel renovatae sunt, potiores sunt iis qui multo sunt 
antiquiores. Quaesitum igitur est, si mulier praetendat privilegium antiquae dotis vel augmenti (quatenus 
huic quoque servatur privilegium, sicut modo dictum est) itaque prioribus creditoribus praestare velit, 
veniat aulem alius quoque creditor, qui etsi posterior sit, praetendat pecunia sua emptam. vel. paratam 








1. οὐδὲ B*w.l. || 2 βλάβη (v. l. βλάβης) B* || εἰ] ἡ 
B! | ἡ om. B5 || ovx om. c || 4 ἐπὶ τῆς ἐπ᾿ αρχαίας M || 
5 ἐπὶ vois ἐσχηματισμένοιςβ L! || ἴσως} existente (i. e. ov- 
σης ἢ e || 6 γὰρ om. B! | γινόμενον B! || 1 προφξεπιτεχνώ- 
μενον LB] ἐπιτεχνώμενον M machinatum e || 9 ἐκ om. 
B5 v. I. ἢ διδομένου L, v. l..B* OsÓmonu£vov B! || 12 τῆς 
BL(sy] τίς M (τινὸς coni. Zachariae) | 13 ὡς] oie B ἢ} 
τὰ τῶν £xavnrosov| augmentum c || γενέσϑω (γενέσϑω 
L'Bí) LB || 14 γινομένης τῆς ἐπαυξήσεως καὶ οὕτως 
B! || 15 καὶ LBs] om. M || γενομένη! .B* v. Ll. || 16 ποία 
— 11 ἀνδρὸς om. L || εἴη τῆβ περιγραφῆς cum Serimgero 
vulg. (Bf) | 21 παραγένεσϑαι L" | 22 αὐταῖς om. ς || 
23 διδομένων B! || τι] τοῖς L || χρήμασι] χρήμασι τίς 
L | παρασκευάσειε LBs] κατασκευάσειε M || 24 ἢ ὠνη- 
$5vad ἢ om. ς || 25 ἢ ἀγρὸν MLB'!| aut etiam emi 
agrum e, unde κτηϑῆναι add. Haloander, Bf (cf. 413, 20) || 
26 τῶν ἄλλων] horum ς [ 28 ἐκτέϑη M || 29 si] ἡ L', 
€ (cf. ad 32) || 30 τὸ ἐστὲ — 31 περονόμεον om. L || 32 εἴρη- 
ται ἔμπροσϑεν 81} sivo] si ς 


1 nullam A nulli V | hie 7! | oritur Va/.] orietur RT' 
vulg.| 2 sin R.| rerum habens 7^ /eg. (non) habens re- 
rum? || 4 sole 7! | 5 in A7? vulg.] om. ΚΠ" | 7 contra 
om. R! || 8 introducat T! || 9 dotibus] in dotibus 7'| 
11 illum E || 12 uoluerit 7'! | augmentum cer.] mentum 
— 16 nulli exi| scr. E? in ras. 2 vv. | 13 utrique 7"! utroque 
R(?) | auemento R || etiam RV] om. T vulg. || 15 cireum- 
uentioni V!|| 16 nullo V! 7'! | existenti /ibri | et om. 
R || 17 tergis uersatione 7'! || faet« V! || 19 rubr. De pri- 
uilegio dotis RT' in marg. (ex Tul.) | is V* || in] quod 
in A*T | 21 aliquas om. V et aliquas 7' || praeponi V? 
vulg. praeponere A V! T' || minores Z! || 22 quando ali- 
quis quale est V! | 23 procurauerint A || 24 donum & | 
25 etiam] et R! || 27 aut] autem V^ | 28 multum om. V 
29 super antiquam (superatiquam V!) dotem V αἰ.} super 
antiqua dote AT vulg. || 30 et om. R'T" || augmento vulg. | 
*hie Jbri, hoc vulg. || 32 uoluerint AV || 33 creditori 
R!| posterior] et posterior V 











D 
T 


PROPTER NUPTIAS DONATIONIS 


413 


Noy. XCVII 3. 4 





χρήμασι τοῖς αὑτοῦ ἐωνῆσϑαι ἢ περιπεποιῆσϑαιε ἢ 
ναῦν ἢ οἰκίαν ἢ ἀγρὸν καὶ προφήκειν αὑτὸν ἐπὲ τού- 
τοις τοῖς πράγμασε τοῖς διὰ τῶν αὑτοῦ χρημάτων 
κτηϑεῖσιν ἢ περιποιηϑεῖσειν ἔχειν τὸ εἐρη μένον προ- 
vóuiov, πότερον δὲῖ τὴν προῖκα καὶ τῶν τοιούτων 
προτιμᾶσϑαι ἢ TOv μὲν ἄλλων κρατεῖν δανειστῶν. 


cuniis suis emptam aut reparatam navem aut do- 
mum aut agrum, et com eum in his rebus 
quae eius pecuniis emptae aut tae sunt habere 
praedictum privilegium, utrum oportet dotem etiam 
$talibus praeponi an aliis quidem praevalere credi- 
toribus, quicumque non talia praetendunt, his autem 


ὅσοε μὴ τοιαῦτα προτεένονταε, τούτοις δὲ παραχω- 
ρεῖν, ἐπειδήπερ ἐκ τῆς αὐτῶν περιουσίας τὸ πρᾶγμα — est. Plurimum igitur super his cogitantes non in- 
περιγέγονε. πολλὰ τοίνυν éni τούτοις βουλευσάμενοε — venimus mulierem iuste existentem cedere alicui tali 
οὐχ εὕρομεν τὴν γυναῖκα δικαίαν οὖσαν παραχωρῆ σαί 10 privilegio. Videbamus enim quae causae absurditas 
τενε τοιούτῳ προνομέίῳ. ἑωρῶμεν γὰρ τὸ ἐκ τοῦ πράγ- est, quia aliquis quidem fornicantibus mulieribus ex 
μᾶτος ἄτοπον, ὅτι ταῖς μὲν οὐκ εὖ γενομέναις γυναι- — proprio corpore advenit quaestus et vivunt ex hoc, 
Éiv ἐκ τοῦ οἰχείου σώματος προξέρχεταε πόρος xai — adversantibus autem et semet ipsas atque substan- 
ἀποζξζῶσιν ἐντεῦϑεν, ταῖς δὲ εὖ τεϑραμμέναις xai ἕαυ- tiam ad virum introducentibus non solum nullus fit 
τάς τε καὶ τὴν οὐσίαν εἰς ἀνδρὸς ἀγαγούσαις ov μόνον 15 quaestus a viris male degentibus, sed etiam minuun- 
οὐδὲ εἷς γένεταε πόρος παρὰ τῶν κακῶς διαγινομένων — tur et spes eis nulla sit. Unde secundum haec vo- 
ἀνδρῶν, ἀλλ᾽ ἤδη καὶ ἐλαττοῦνται" καὶ ἔστιν αὐταῖς — lumus, ut etsi quis «««« domum renovasse aut etiam 
ἐλπὶς οὐδεμία. ὥςτε κατὰ ταῦτα βουλόμεϑα. xiv εἴ agrum, non possit talia privilegia mulieribus oppo- 
τις ἀγρὸν δόξειε δῆϑεν ἄλλου χρήμασιν ὠνήσασϑαι nere. Infirmitatem namque muliebris naturae et satis 
κἂν εἴ τις οἰκίαν ἀνανεῶσαε ἢ xci χωρίον, μὴ δύνα- 20 novimus et quia facile circumventiones fiunt adver- 
σθαι τὰ τοιαῦτα προνόμια ταῖς γυναιξὶν» ἀντιτέϑε- | sus eas, minui autem eis dotem nullo sinimus modo: 
σϑαι. τὸ μὲν γὰρ ἀσϑενὲς τῆς γυναικείας φύσεως καὶ — sufficit quia lucris cadunt, etsi prior antenuptialis 
σφόδρα ἐπιστάμεϑα καὶ ὡς εὐκόλως περιγραφαὶ γίνον- donatio inveniatur, et sufficiens quoddam extet eis 
ται κατ᾿ αὐτῶν, ἐλαττοῦσϑαι δὲ αὐταῖς τὴν προῖκα — ex hoc damnum, non etiam eas volumus et circa 
κατ᾽ οὐδένα συγχωροῦμεν τρόπον, ἱκανὸν ὃν ὅτε τῶν 25 ipsam dotem periculum sustinere. 

κερδῶν ἐχπίπτουσιν, εἴγε προγενέστερα τῆς πρὸ γά- 

μου δωρεᾶς εὑρεϑείη, καὶ ixavóv τε καϑέστηκεν αὖ- 

ταῖς ἡ ἐντεῦϑεν ζημία, οὐ κὴν αὐτὰς βουλόμεθα καὶ 

περὲ αὐτὴν τὴν προῖκα κε εὐεεν. 


. quoniam ex eorum substantia res adquisita 


CAPUT IV. 
Ἐπειδὴ δὲ καὶ τοιαῦταί τινες προΞελεύίσεις ἡμῖν 30 — Quia vero et huiusmodi quaedam aditiones nobis 
γεγόνασιν, ὥς τινες τοῖς ἑτέρων Groartvovtea zor-  Íactae sunt, eo quod quidam aliorum militant pe- 
μᾶσε καὶ δεῖ τοὺς εἰς ταύτας δανείσαντας τὰς αἰτίας cuniis et oportet eos qui in has crediderunt causas 
προτεμᾶσϑαι, ϑεσπίζομεν, εἴ τις ταῖς ἀληϑείαις δοίη  praeponi, sancimus, si quis vere dederit aurum oc- 
j — προφάσει στρατείας ἢ τοῦ στατοῦτον γενέ-  casione militiae sive statutum fieri vel pro aliis qui- 
αε τὸν παῖδα ἢ κατ᾽ ἄλλας τινὰς τοιαύτας αἰτίας, 35 busdam talibus causis, et expressim hoc ipsum inscri- 


c. IV Ἐπειδὴ τοιαῦται προΞξελεύσεις γεγόνασιν ἡμῖν — 414,4 παραχωρεῖν τὴν γυναῖκα er B citat Tract. de 
creditis l. l. — Prochiron auctum |. l. — Summam Ath. repetunt paratitla Ath. 14 $8, 15 $16. 


esse navem vel domum vel agrum, at(que par esse ipsum in illis rebus pecunia sua emptis vel refectis 
1 praeponi oporteat an reliquis qui creditoribus, 





praedictum —— habere, utrum dotem etiam his 
quicumque haec (alia non praetendunt, potiorem esse, his vero cedere, quoniam ex ipsorum substantia res 
parata est? Multum igitur de his meditati intelleximus non par esse mulierem eiusmodi privilegio cedere. 
Videbamus enim rem esse satis absurdam, quod inhonestis mulieribus ex corpore suo quaestus paratur 
inde vitam sustentant, bene educatis autem quaeque se ipsae et substantiam suam ad virum con- 
ferunt, non solum nullus a viris male se gerentibus quaestus fit, sed etiam damno afficiuntur neque 
ulla iis spes relinquitur. [taque secundum haec volumus, vel si quis alterius pecunia agrum forte emisse 
vel si domum vel etiam praedium renovasse videatur, ne liceat eiusmodi privilegia mulieribus oni. 
Nam infirmitatem muliebris naturae probe novimus, et quam facile circumventiones fiant contra eas; im- 
minui autem dotem iis nullo modo patimur, cum sufficiat eas lucris exui, si modo illa privilegia priora 


donatione propter 
limus etiam de ipsa dote periclitari. 


IV. Quoniam autem etiam huiusmodi quaedam interpellationes nobis 
| in has causas crediderun 
statutus vel ob alias ei 


miliare eosque 
tiae causa vel ut fitus 


tias inveniantur, sitque iis sufficiens damnum quod inde oritur, neque vero eas ve- 


factae sunt, quosdam aliorum 
t praeponendos esse, sancimus, si quis revera mi- 
causas mutuam pecuniam dederit, atque diserte 





1 περιπεποιεῖσϑαε Bf! ἢ ἢ ναῦν] ἢ om.e | 5 δεῖ post 
τοιούτων coll. B! | xov] τὴν L | 10 δικαίαν οὖσαν om. 
Tract. de creditis | 11 τοιούτῳ προνομίῳ Mz, Tract. de 
ereditis] τοιούτου 7t9ovo L τοιούτων προνομίων B! 
τοιοῦτον ztoovousov Bf ἢ ὁρῶμεν L* «ρῶμεν L' | 12 ταῖς 
μὲν] aliquis quidem ς || 13 προΞςέρχεταε Ms] προέρχεταε 
LB | 14 ταῖς δὲ εὖ τεϑραμμέναις) adversantibus autem 
(i.e. τετραμμέναις Ἢ) ς | avras τὲ L| 15 ἄνδρας Bf | 
17 ἤδη om. | 19 ἄλλου] τοῖς αὑτοῦ Osenbrüggen male ἢ 
20 χογρίο»͵ κτήσασϑαε supplendum censet Zachariae (cf. 
ad 412,25) | 23 περιγραφαὶ εὐκόλως B! | 25 ὃν BÍ!| 
26 εἴγε LB] εἴτε M etsi c, unde εἰ xai GEHeimbach 
prolegg. ad Athan. p. XCI (xiv προτερεύει κατὰ τοὺς 
χρόνους ἡ ——— Ath); cf. — 8, 172, 12 $8 | 
προγενέστερα προγενέστ: τε L προγενέστερα 
τὰ Heimbach (cf. τ) | 91 ἱκανὴ τίς L| 30 xni) — 
415, 24 ξευγνύντα om. B! duobus folis excisis | xai 
om. L^ | 33 εἴ τι L | 35 τὸν παῖδα M, Tract. de 
creditis] om. LBz (ἐάν τις δανείσῃ ἐπὶ τῷ τὸν ἄνδρα 
ἢ τοὺς παῖδας αὐτῆς στρατευϑῆναιε Theod.) ἢ αἰτίας 

ΠῚ. 


τοιαύτας Tract. de creditis 





2 et Beck] aut libri ἢ 3 aut] et V | ? adquisitum R'!| 
9 iustam Contius | 11 aliquis] /eg. aliis? | 13 adversanti- 
bus] bene versantibus Beck || su tias RT | 14 intro- 
ducentibus V?»ruig.] introdueete V! introducent R7? 
introducet 7' | fit RT] sit V vulg. | 15 agentibus V | 
16 eius R'T' | sit] /eg. est? | *secundum haec unde 
uolumus R?VT' secundum hoec uolumus, om. unde E! | 
17 ut V] om. RT || hiatum notari; supplendum fere ut 
etsi quis (agrum videatur forsan alterius pecuniis emisse 
et si quis) domum renovasse | renouasset V? vu/g. | 19 na- 
turae muliebris T' | 21 eas om. R' | 22 sufücit] enim 
add. T? vulg. | 23 quodam V quiedam T'* | leg. extat 
vel existit? | 30 rubr. De priuilegiis creditoris (dotis ere- 
ditoris 76 datis creditori AR) qui militie eausa marito 
mutuauit RT in marg. (er Jul.) | 32 et om. R' | 33 san- 
eimus] sancimus quidem A || uero dederit V uere dedit T 
uendiderit R! | 34 sive om. R | 35 *seribatur RVT" 





scribatur in ΤΣ vulg. 
60 


Nov. XCVII 4. 5 


474 


DE AEQUALITATE DOTIS ET 





καὶ ῥητῶς αὐτὸ τοῦτο ἐγγραφείη τῷ συμβολαίῳ καὶ 
éni τούτῳ γένηται σύμφωνον, ὥςτε τοῦ κάσσου γινο- 
μένου κυριώτερον εἶναι μόνον τὸν ἐπὶ τούτῳ δανεί- 
σαντα, τούτῳ μόνῳ τῷ ϑέματε παραχωρεῖν τὴν γυ- 
ναῖκα, μηδὲ, ense προχείρως — μηδὲ διὰ 

αρτύυρων, ἀλλὰ τοῦ πράγματος καὶ φως πρατ- 
ise ple xai μαρτύρων rende: —— aor) 
τῷ ἔργῳ προβαίνοντος. τότε γὰρ εἰ διὰ πάσης τῆς 
τοιαύτης ὁδοῦ τὸ πρᾶγμα προέλϑοι, τὸ ἀνύποπτον 


batur instrumento et in hoc fiat pactum, ut casu 
proveniente prior sit solus qui ad hoc credidit, huic 
solo casui cedere mulierem, neque facile credendo 
neque per testes, sed negotio et scripto gesto et 
5testium habente subscriptiones et ipso opere proce- 
dente. Tunc enim si per omnem huiusmodi viam 
causa procedat, suspicionem non habeat, et com- 
petit contrahentes propriis non privari: aliis omni- 
bus praevalere mulierem secundum quod iam ἃ nobis 


ἔχει, καὶ προφήκει xai τοὺς συμβάλλοντας μὴ τῶν oi-10eis datum est privilegium. 


κείων ἀποστερεῖσθαι τῶν δὲ ἄλλων ἁπάντων κρα- 

- - * * 2 — 2 - 
τεῖν τὴν γυναῖκα κατὰ τὸ ἤδη παρ᾽ ἡμῶν αὐταῖς Ós- 
δομένον προνόμιον. 


CAPUT V. 


ΕἸ * HEN, , [- , e 4 
Ext; δὲ ἤδη νόμον ἐγράψαμεν, ὥςτε τὸν πα- 


Quia vero iam legem scripsimus, ut patres semel 


τέρα ἅπαξ ἐπιδόντα προῖκα ὑπὲρ ϑυγατρὸς onsEov-15 offerentes dotem *pro filia sub potestate, aut suae 


σίας, ἢ αὐτεξουσίας μέν, τὴν δὲ ἐπανάδοσιν εἰς ἑαυτὸν 
πεποιηκότα ****, ἐζητήϑη παρά τισιν, εἰ προρῆκόν 
ἐστι τελευτήσαντος τοῦ γαμβροῦ καὶ ἐπανελϑούσης 
εἰς τὸν πατέρα τῆς παρ᾽ αὐτοῦ δεδομένης προικὸς 


uidem potestatis, reversionem autem in semet ipsum 
acientem, quaesitum est apud aliquos, si compe- 
tens est moriente genero et remeante ad patrem dote 
quae ab eo data est, hanc patrem semel offerentem 


ταύτην τὸν πατέρα τὸν ἅπαξ ἐπιδεδωκότα δύνασϑαι 20 posse ad secundas veniente filia nuptias minuere, 


εἰς δευτέρους ἀφικνουμένης τῆς παιδὸς γάμους ἐλατ- 
τοῦν, ἢ τοῦτο μὴ ποιεῖν, ἐνθυμούμενον ὡς ἅπαξ ἐκ- 
πεποίηται τῆς αὐτοῦ περιουσίας, ἀλλὰ τῷ αὐτῷ μέτρῳ 
αὐτῇ γαμουμένῃ πάλιν διδόναι, ὥςπερ ἂν εἰ μηδὲ 


aut hoc non facere, cogitantem quia semel alienata 
est ab eius substantia, sed ipsa mensura ei nubenti 
rursus dare, tamquam si nec contigisset viduatam. 
Hoe enim nobis nuntiatum est, quia triginta libra- 


ἔτυχε χηρεύσασα. τοῦτο γὰρ νῦν ἡμῖν προρηγγέλϑη, 2ὅ rum auri quidam pater existens obtulit dotem, de- 


ὅτε τριάκοντα χρυσίου λιτρῶν πατήρ τις ἐπέδωκε 
προῖκα, εἶτα τῆς ϑυγατρὸς χηρευϑείσης καὶ δευτέροις 
ὃ μιλησάσης γάμοις οὐκ ἔτε τὰς τριάκοντα ταύτας ἐπιδέ- 
δωκεν, ἀλλὰ πεντεκαίδεκα μόνον, ἐπειδήστερ ἔτυχεν ἡ 


inde filia viduata et ad secundas veniente nuptias 
non iam triginta ipse obtulit, sed quinque et decem 
solas, quoniam contigerat tno lierem acr στ τς, mediam 
antenuptialis donationis partem in quinque et decem 


γυνὴ κερδάνασα τὸ ἥμισυ τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς 80 auri libris existentem, et pater nequaquam de suo 


μέρος ἐν πεντεκαίδεκα χρυσίου λίτραις ὄν, καὶ ὁ πατὴρ 
οὐκ ἔτε ἐκ τῶν ἑαυτοῦ τὰς τριάκοντα ἐπιδέδωκε λέ- 
τρας, ἀλλὰ πεντεκαίδεκα μὲν αὐτός, πεντεκαίδεκα δὲ 
ἐκ τοῦ κέρδους τῆς γυναικός. οὐ δίκαιον τοίνυν ἡγη- 


obtulit triginta libras, sed quinque quidem et decem 
ipse quindecim vero ex lucro mulieris. Non iustum 
igitur aestimavimus hoc esse, sed similiter in divi- 
sione habere quidem eam praecipuum antenuptialis 


σάμεϑα τοῦτο καϑεστάναι, ἀλλ᾽ ὁμοίως ἐν τῇ δια- 35 donationis lucrum, ex paternis autem quinque et 


* 


νομῇ ἔχειν μὲν — ἐξαίρετον τὸ τῆς προγαμιαίας 
δωρεᾶς κέρδος, ἐκ δὲ τῶν πατρῴων τὰς πεντεκαί- 


c. V summam habet Epitome ad Proch. mutata 8, 63 (Zachariae in ed. Novell. II p.118). 





hoc ipsum in instrumento conscriptum et pactum ea de re compositum Sit, ut casu existente potior sit 


solus qui in eam rem credidit: ut huic causae soli mulier cedat, ac ne ipsi 


quidem (emere neve per 





testes fides habeatur, sed res et in scriptis agatur et testium habeat subscriptiones et ipso opere procedat. 
Tunc enim si per omnem eiusmodi viam res processerit, suspicione caret, aique convenit ut. qui con- 
traxerint rebus suis non priventur: ceteris autem omnibus mulier praeferatur secundum privilegium iam 
a nobis mulieribus datum. 

Quoniam autem iam legem conscripsimus, ut pater qui semel dotem dedit pro filia sub eius 
potestate constituta, vel sui quidem iuris facta, sed ut restitutio sibi fiat pactus est «»»«, 
apud nonnullos, utrum conveniens sit ut defuncto genero et reversa ad patrem dote quam dedit, eam pater, 
qui semel eam dedit, filia ad secundas nuptias veniente minuere possit, an id. facere nequeat reputans 
eam semel a substantia sua esse alienatam, sed eadem mensura illi nubenti iterum dare debeat, tamquam 
si vidua facta non esset. Hoc enim nunc nobis nuntiatum est, patrem quendam triginta librarum auri 
dotem dedisse, deinde filia vidua facta et secundas nuptias contrahente non amplius triginta illas, sed 
— tantum dedisse, quoniam mulier forte dimidiam partem donationis ante nuptias in quindecim 
ibris auri. constantem lucrata erat atque pater non iam de suis rebus triginta illas libras dederat, sed 
quindecim quidem ipse, quindecim autem ex lucro mulieris. Non iustum igitur hoc esse existimavimus, 
verum pariter in divisione eam lucrum donationis ante nuptias praecipuum habere, ex paternis autem bonis 


quaesitum est 





2 συμφωνία Tract. de creditis | κάσσου ML] xacov 
cum Scrimgero vulg., ἔργου B (casov «wós συμβαΐένον- 
τος Theod. in casu militiae ZuL)|| yevou£vov Tract. de 
creditis | 4 μόνον LB || ϑέεματε L || 10 ἔχει] habeat c || 
καὶ τοὺς] καὶ om. Le || συμβάλλοντας Mc] οὕτω συ fA t- 
Aovcas (in litura ez ἐπιτυγχάνονταξ) L αὐτῷ συμβαλ, v- 
τας B | 12 κατὰ] và L' || 14 νόμον] Cod. 5,13,1 $ 13. 14 ἢ 
τὸν πατέρα ἅπαξ ἐπιδόντα] patres semel offerentes c || 
16 εἰς ἑαυτὸν πεποιηκότα ἐζητήϑη παρά τισιν MBs, 
om. Li, εἰς αὐτὸν ποιουμένην ζητεῖται παρὰ τινῶν 
(ex ς) L? Haloander, qui lacunam notavit: quae videtur 
in hanc fere sententiam supplenda διαλυϑέντος τοῦ γάμου 
τὴν προῖκα ἐπαναλαβεῖν | 21 δεύτερον L || &quxvov- 
μένης} γάμους add. M (cf. ad 411, 14) || γάμον 1.3 | 23 τῷ 
αὐτῷ μέτρῳ CGEHeimbach] αὐτῷ τῷ μέτρῳ ΜΒς 
αὐτὸ τὸ μέτρον L || 25 νῦν om.e || 20 πατήρ vs] qui- 
dam pater existens g || 28 ταύτας] ipse (i. e. αὐτὸρ) « || 
31 χρυσίου Àivgaus] χρόνοις L^ | 34 κέρδους] μέρους 
B || 35 καϑεστᾶναι τοῦτο 


1 factum AT'| ut V vulg.] et AT! et ut 7?| 2 qui] 
quia V || huie Beck] et huic libri | 3 credendum /ibri, 
corr. Beck || 4 et scripto V].ex scripto T'vulg. || gesto 
om. R! || et om. R || 5 habentem 7' || 6 si per omnem] super 
omnem 7' supere««em AR! | 7 causam V? || su««««stionem 
ΤΊ | habet Beck | 8 aliis] vero add. Beck || 10 ei datum 7' 
eas datum V! datum eis A? datum R! || 14 rubr. Ut eadem 
quantitas dotis in secundis nuptiis filie a patre conser- 
uetur 7' n marg. (ex Iul.) | 15 suae quidem] siue quidam 
R! | 17 facientem] facientes T'5vu/g. || alios R || sie R'* || 
18 dotem E || 19 semel om. V || 20 filia om. R* || 21 cogi- 
tante R || 22 eis V! || 26 ad nuptias secundas ueniente 


|! || 27 non iam] ἢ 7! | quinque et decem] quindecim 7? 


XV V?| 28 sola 7? | quoniam] haee quoniam 7' || con- 
tingat 7'| 30 libris &] libras VT' vulg. | 31 triginta auri 
libras T' vulg. | 34 eum R' V! 








ΝΠ ὑἷδἰἱδηοἊωνν lcs usi MA t 
[7 ES | 4 


PROPTER NUPTIAS DONATIONIS 


415 


Nov. XCVII 5. 6 





δεκα λαβεῖν τὰς λειπομένας, ὡς σπεύσαντος TOU πα- 
τρὸς ἀδικῆσαι τὴν ϑυγατέρα. τί γὰρ ἂν ἔπραξεν, εἰ 
μὴ συνέβη δευτέροις αὐτὴν ὁμιλῆσαι γάμοις. 

μεῖναι τὸν αὐτοῦ γαμβρὸν περιόντα; ἢ πῶς ἤμελλεν 
ἐλαττοῦν τὴν προῖκα τὴν ἤδη map αὐτοῦ δεδομένην, 
ἢ τὸ ἴδιον αὐτῆς κέρδος οἰκειοῦσϑαι καὶ εἰς προῖκα 
τοῦ δευτέρου ἀνδρὸς ἄγειν; καίτοε δέον αὐτὴν ἐν 
παραφέρνοις ταῦτα ἔχειν, καὶ ἴσως διὰ ταύτην τὴν 
αἰτίαν εὐπορωτέρῳ συνοικεῖν ἀνδρί, οὐ μόνον τριά- 


decem percipere reliquas, tamquam studuerit pater 
laedere filiam. Quid enim egerat, si non contigisset 
secundis eam nuptiis copulari, sed manere eundem 
generum vivum? aut quomodo futurus erat minuere 


5 dotem iam ἃ se datam, aut proprium illius lucrum 


suum facere et in dotem secundi viri deducere? cum 
utique oporteret eam in paraphernis haec habere, et 
forsan propter hanc causam ditiori nubere viro, non 
solum triginta librarum dominam factam, et quin- 


κοντα λιτρῶν κυρίαν γινομένην, τῶν τε πεντεκαίδεκα 10 decim antenuptialis donationis et quindecim a patre 


τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς καὶ τῶν πεντεκαίδεκα τῶν 
παρὰ τοῦ πατρὸς ἐπιδεδομένων, ἀλλὰ πέντε καὶ τεσ- 
σαράκοντα, τοῦ μὲν ἐν παραφέρνοις αὐτῇ καϑεστῶ- 
τος τοῦ παρὰ τῆς τύχης αὐτῇ δεδομένου κέρδους, τοῦ 


oblatis, et non quadraginta et quinque, lucro qui- 
dem in paraphernis ei constituto a fortuna ei dato, 
quod autem ex largitate paterna oblatum est ma- 
nente integro. Haec autem sancimus, si et patris 


δὲ ἐκ φιλοτιμέας πατρῴας ἐπιδεδομένου καὶ μένοντος i5 substantia manserit in ipsa figura in qua prius fuit. 


ἀκεραίου. ταῦτα δὲ νομοϑετοῦμεν, εἴπερ καὶ ἡ τοῦ 
πατρὸς περιουσία μείνειε ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ σχήματος ἐφ᾽ 
οὗπερ πρότερον ἦν. εἰ γὰρ τυχηρά τις περίστασις ἔλατ- 
τώσειεν αὐτῷ τὴν οὐσίαν, ὥςτε μηδὲ — 
νέσϑαι δυνατὸν ἰσόμετρον τῇ προτέρᾳ δοῦναι πά 
προῖκα, καὶ ἀποδεικνύοιτο σαφῶς τὰ τῆς τυχηρᾶς ἐλατ- 
τώσεως τῆς οὐσίας τοῦ πατρός, τηνικαῦτα μὴ πλεῖον 
ἀναγκάζεσϑαι τὸν — διδόναι δὶς τὴν ϑυγατέρα 
ὕντα, εἰ μὴ καϑ' ὅσον ἡ τῆς περιουσίας αὐτοῦ 
δύναται δύναμις- ἀλλὰ τὸ μὲν κέρδος τῆς m. 
προγαμεαίας δωρεᾶς ἔχειν ἀκέραιον, τοσαύτην δὲ λαμ- 
βάνειν παρὰ τοῦ πατρὸς κατὰ δευτέραν τάξιν προῖκα 
ὁπόσην ἂν τὸ τῆς οὐσίας αὐτοῦ μέτρον ὑπογράψειε. 
πρόδηλον γὰρ ὡς τοῦτο τὸ κέρδος —* — * 


μεαίας δωρεᾶς φαμεν, οὗπερ μόνην αὐτῷ τὴν χρῆσιν 30 


— ἐκ πάσης ἀνάγκης τελευτῶν ἀποκαταστήσει 
τῇ b τῇ καὶ τῆς δεσποτείας τῆς προγαμεαίας δω- 


ρεᾶς κυρίᾳ πᾶσε τρόποις γενομένῃ. 


Sin autem fortuita quaedam clades minuerit ei sub- 
stantiam, ut neque volenti sit possibile aequae men- 
surae quam prius dare rursus dotem, et probetur 
aperte fortuita diminutio substantiae patris, tunc 


i» 20non amplius cogi patrem dare secundo filiam iun- 


gentem nisi in quantum substantiae virtus est; sed 
lucrum quidem prioris antenuptialis donationis ha- 
bere integrum, tantum vero percipere a patre in 
secundo ordine dotem quantum substantiae eius men- 


ἐρας 25 sura susceperit. Palam enim est quia hoc lucrum 


(quod ex antenuptiali dicimus donatione, cuius so- 
lum ei usum damus) ex omni necessitate moriens 
restituet filiae proprietatis antenuptialis donationis 
dominae omnibus modis factae. 


CAPUT VI. 


Κἀκεῖνο δὲ νομοϑετῆσαι τῶν ἀναγκαιοτάτων ἡγού- Illud quoque sancire necessarium aestimavimus in 
μεϑὰα ἐν πολλοῖς καὶ ἀμυϑήτοις πράγμασι ζητούμενον. 35 plurimis videlicet et innumeris rebus quaesitum. Ob- 


v.31 sq. argumentum er Ath. repetit libellus περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάων $15 p.196 Heimb. 
c. VI (....411,7 καὶ τὴν ἐπιβάλλουσαν αὐτῇ μοῖραν ἔκ τῶν πατρῴων λαμβάνειν) er B habet B* Καὶ 14, 69 
p.414 Zach. — Ath. summam citant paratitla Ath. 9, 16. 





reliquas quindecim accipere, tamquam pater filiam damno afficere studuerit. Quid enim egisset, si non 
igisset eam ad secundas nuptias venire, sed generum eius superstitem manere? vel quomodo diminu- 
turus erat dotem a se iam datam, vel proprium illius lucrum sibi vindicaturus et in dotem secundi mariti 
daturus? cum utique illam in paraphernis haec habere oporteat, ac fortasse ob hanc causam ditiori viro 
nubere, quae non solum triginta librarum domina facta sit, (am quindecim donationis ante nuptias quam 
1 im a patre datarum, sed quadraginta quinque, cum pars in paraphernis ei constet lucrum a for- 
tuna ipsi datum, pars ex liberalitate paterna donata sit et integra maneat. Haec autem sancimus, si- 
—— etiam patris substantia in eodem statu manserit ἐπ quo antea erat. Nam si qui casus. fortuitus 
ona ei diminuerit, ut ne si velit quidem dotem priori aequalem iterum dare possit, ac manifesto probetur 





fortuita diminutio bonorum patris facía, tum plus dare ne cogatur pater 
turus, nisi in quantum substantiae eius vires valent; sed lucrum illa quà 
atre dotem secunda vice accipiat. quantam substantiae illius 
c lucrum (scilicet ex donatione ante nuptias, cuius solum 


nuptias infegrum habeat, tantam autem a 
i i. Manifestum enim est 


liam secunda vice c 
prioris donationis ante 


modus 
— —— patri damus) morientem eum ex omni necessitate filiae restituturum, quae etiam proprie- 


onis ante nuptias domina omnibus modis facta est. 


VL lllud quoque sancire mazime necessarium existimamus, quod in multis atque infinitis rebus quae- 





1 ὡσ πεύσαντος M|| 4 τὸν αὐτοῦ] eundem (i. e. τὸν 
αὐτὸ») ς | 1 δέον] δὲ L' δεῖ L? | 8 παραφέρνοις] 
ἐξωπροίκοις B (idem 13) | 10 γενομένων L! γενομέ- 

B | ve LBz] om. M | 12 ἀλλὰ πέντε καὶ τεσ- 
σάρακοντα vulg] ἀλλὰ ML'B ἀλλὰ us τοῦ κέρδους 
(ex s) L?s.v. (sim. Haloander omisso v. κέρδους 14) et 
non quadraginta et quinque (i. e. ἀλλὰ μὴ ue?) ς | 
13 post π' 4 vv. ταῦτα ἔχειν — αἰτίαν (S sq.) 
errore repetit L^ | 15 xai μένοντος MLB] xai om. c, 
καταμένοντος Haloander | 11 * ueívo« libri| 18 εἰ γὰρ] 
sin autem ς | 19 αὐτοῦ B | 20 τῆς προτέρας πάλιν 
— 23 τὸν πατέρα [,Βς] om. M ἢ 24 αὐτοῦ 
om. ς' ὑπογράψειε! susceperit c; ἐπετρέψειε coni. 
CG EHeimbach et ariae sine causa || 2$ χὸ £x] τὸ 
om. B'| 30 μόνον B' ἢ 32 παιδὶ] ϑυγατρὶ Bf || δε- 
σποτίας M|| τῆς om. B 





1 reliquas] et reliquas R? « (et?) reliquam V' reli- 
qua V? | 2 egerat] leg. ageret? | 6 et om. V || secundis 
R'| in parafernis A imparefernis V | hoe Καὶ | S di- 
tiorem 7} | 9 domina facta libri, corr. vulg. || *et] est 
(om. R!) libri| 11 et non] sed vulg. | 115g. luerum — 
eonstitutum — datum libri, eorr. Beck || quidem] qui- 
dem luerum V! | 12 parafernis V | a E*V] om. E'T 
vulg.| 15 substantiam V! | 16 inminuerit 7'vulg. | eius 
V vulg. | 18 quam ed. pr.] qua /ibri, vu/g. | daret E VT, 
corr. vulg. | probentur R'| 19 aperte Beck] a parte T'* - 
a patre RV T? vulg. | deminutio V'7' | 22 antenuptialis 
donationis habere prioris T7! | 23 tantum] tamen A! 
tantam vulg. | 25 est enim 7'| 26 dieimus donatio- 
nem V donatione dicimus 7' | 27 usum ei V | 28 re- 
stituetis A! | donationis e? 29 modis om. E! ἢ 29 domina 
— facta libri, corr. vulg. | 34 rubr. De collatione dotis 
R, De dotis eollatione Τ᾽ ἐπ marg. (er Jul.) | 35 pluri- 
bus T'| e£ om. T 

60* 


Nov. XCVII 6 


416 





ἐπιδέδωκε γὰρ πατὴρ προῖκα ἢ μήτηρ τυχὸν ὑπὲρ 
παιδὸς οἰκείας, ἡ δὲ ταύτην ἐπιδέδωκε τῷ ἀνδρί, καὶ 
ἐτελεύτησεν ὁ ἀνὴρ ἄπορος" εἶτα τοῦ πατρὸς ἢ τῆς 
μητρὸς τελευτησάντων ἀπαιτεῖται καὶ ἡ γήμασα συν- 
εἰβενεγκεῖν τὴν ἑαυτῆς προῖκα ἢ παρὰ τοσοῦτον λα- 
βεῖν. εἰ μὲν οὖν ὁ ἀνὴρ εὐπόρωξ ἔχοι, τὸ πρᾶγμα 
πανταχόϑεν εὔλυτόν ἐστιν" εἰ δὲ οὐδενὸς ἑτέρου κυρία 
καϑέστηκεν ἐκείνη πλὴν ἢ τῶν ἀγωγῶν τῶν κατὰ 
τοῦ ἀνδοός, αἱ δὲ ἄποροι καϑεστήκασε, καὶ ἀντετί- 


tulit enim pater dotem aut mater forte pro filia 
sua, hanc autem illa obtulit marito, et defunctus 
est vir inops; deinde patre aut matre mortuis ex- 
igitur et quae nupsit conferre suam dotem aut mi- 
5 nus tantum accipere. Si quidem vir idoneus est, 
causa undique absoluta est; si vero nullius alterius 
domina consistit illa nisi actionum quae contra mari- 
tum sunt, at ille minus idoneus est, et obiciatur 
mulieri quod iam data sit dos pro ea, illa vero 


ϑόοιτο τῇ γυναικὶ ὡς ἤδη ἐπιδέδοται προὶξ ὑστὲρ αὐ- 10 actionem conferat nullum habentem penitus effectum, 


τῆς, ἡ δὲ τὴν ἀγωγὴν συνειβφέροε μηδὲν ἔχουσαν παν- 
τελῶς ἀποτέλεσμα, νόμου τὸ πρᾶγμα ἡμῖν ἄξιον 
ἐνομίσϑη. καὶ ἴσμεν ἤδη ἐν πολλαῖς κρίσεσεν ἀπηνέ- 
στερον αὐτὸ κριϑέν, καὶ τὴν γυναῖκα ἀναγκασϑεῖσαν 


legis causa nobis digna putata est. Et novimus qui- 
dem iam in plurimis iudiciis duritiam postea sic 
iudicatam, et mulierem coactam conferre dotem aut 
certe reputare pro se datam, ex qua nullum ei om- 


συνειβενεγκεῖν τὴν προῖκα Tr0. λογίσασϑαι τὴν ono 15 nino contigit effectum in ipsis rebus recipere: nos 


αὐτῆς δεδομένην, ἐξ ἧς οὐδὲν αὐτῇ γέγονε παντε- 
λῶς ἀποτέλεσμα ἐν αὐτοῖς τοῖς πράγμασιν ἀπολαβεῖν" 
ἡμεῖς δὲ ἐξ ἑτέρων νόμων βοηϑοῦμεν τῷ πράγματι. 
ἐπειδὴ γὰρ δεδώκαμεν ταῖς γυναιξὶν αἵρεσιν καὶ συν- 


autem ex aliis nostris legibus iuvamus causam. Quia 
enim dedimus mulieribus electionem et constante 
matrimonio, si male res maritus gubernet, et acci- 
pere eas et gubernare et secundum decentem mo- 


εστῶτος τοῦ γάμου, εἰ κακῶς τὰ πράγματα ὁ ἀνὴρ 20 dum et sicuti nostra constitutio dicit, si quidem suae 


διοικοίη, καὶ λαμβάνειν αὐτὰ καὶ διοικεῖν κατὰ τὸν 
πρέποντα τρόπον καὶ καϑάπερ ἡ ἡμετέρα λέγει διά- 
vafis: εἰ μὲν αὐτεξουσία καὶ τελεία τὴν ἡλικίαν ἡ 
γυνὴ καϑεστήκοι, ἑαυτῇ μέμψιν ἐπαγέτω, τὲ δήποτε 


potestatis et perfectae aetatis mulier est, sibimet 
culpam inferat, cur mox viro incohante male sub- 
stantia uti non percepit et auxiliata est sibi: sic 
enim habitura erat in collationis ratione proprias 


ἄρτε τοῦ ἀνδρὸς ἀρξαμένου κακῶς τῇ περιουσίᾳ 49j- 20 res undique sine diminutione, et in ea minus tantum 


σϑαι μὴ xai ἀντελάβετο καὶ ἐβοήϑησεν ἑαυτῇ" οὕτω 
* —— * * ^J - , ^ 
γὰρ ἂν ἔμελλεν ἔχειν ἐν τῷ τῆς συνειβξφορᾶς λόγῳ τὰ 
- ΄ , 2 , , e 4 
οἰκεῖα πράγματα πανταχόϑεν ἀμείωτα, καὶ ἐν τῷ 


1 παρὰ τοσοῦτον τὴν συνειξφορὰν ποιεῖσϑαι. εἰ δὲ 
ὑπεξουσία καϑεστήκοι καὶ γνώμης τοῦ πατρὸς yoois30tate hoc agere non poterat, si quidem 


τοῦτο πράττειν οὐ δύναιτο, εἰ μὲν προρελϑοῦσα τῷ 
πατρὶ ταῦτα εἰπτέ τε καὶ ἐξεμαρτύρατο, ὥξςτε συναι- 
νέσαι αὑτῇ καὶ τὰ πράγματα λαβεῖν καὶ συνεστῶτος 
ἔτι τοῦ. γάμου καὶ τοῖς δευτέροιβ αὐτὰ καιροῖς φυ- 


collationem facere. 


1 Sin autem sub potestate est et sine patris volun- 
iens patrem 
haec dixit et contestata est, ut consentiret ei et 
res percipere etiam constante adhuc matrimonio et 
secundis temporibus eas servare, et hoc egit pater, 
etiam rursus hinc integra sua habebit iura rebus ei 


λάξαι, xal τοῦτο ἔπραξεν ὁ πατήρ, πάλιν κἀντεῦϑεν 39 servatis, cum etiam antenuptialis donationis res vin- 


ἀκέραια τὰ οἰκεῖα ἕξει δίκαια τῶν πραγμάτων αὐτῇ 
πεφυλαγμένων" ὅπου γε καὶ τὰ τῆς προγαμιαίας δω- 
EAS πράγματα ἐκδικεῖν καὶ ἐν συνεστῶτι τῷ γάμῳ 
dedos αὐτῇ καὶ τοῦ μετὰ ταῦτα κινδύνου παντὸς 


dicare etiam constante matrimonio dederimus ei et 
posteriori periculo omni liberari. Sin autem illa 
quidem haec contestata est patrem, ille autem 


ἀπηλλάχϑαι. εἰ δὲ ἡ μὲν ταῦτα ἐξεμαρτύρατο τὸν 40 





DE AEQUALITATE DOTIS ET 


situm est.  Dederat enim pater. vel mater forte pro filia sua dotem, haec autem eam marito dederat, ac 
maritus inops mortuus est; deinde patre vel matre defunctis exigitur etiam a filia quae nupserat, ut 
dotem suam conferat aut tanto minus accipiat. Atque si maritus locuples sit, res ab omni parte facile 
solvi potest; sin illa nullius alterius rei nisi actionum conira maritum compos est, at eae inanes sunt, 
quippe si mulieri opponatur iam datam esse pro ea dotem, haec autem. actionem conferat quae mullum 
plane effectum habeat: res nobis lege digna visa est. Ac scimus iam in multis iudiciis durius id esse iudi- 
catum , mulieremque coactam dotem conferre vel pro ipsa datam computare, ez: qua nullum plane 

ei contigerit in ipsis rebus auferre: nos vero ex aliis legibus causae subvenimus. Quoniam enim mulieri- 
bus etiam constante matrimonio electionem dedimus, si maritus res male administret, et accipiendi eas et 
administrandi idoneo modo et quemadmodum nostra constitutio dicit: si quidem mulier suae potestatis et 
adultae aetatis sit, sibi ipsa culpam attribuat, cur tandem, ubi vir bonis male uti coepit, non receperit sibi- 
que ipsa auciliata sit; ita enim in collationis ratione res suas undique illibatas habitura erat atque 
l collationem tanto minore in summa factura. δὲ vero sub potestate sit et sine voluntate patris 
agere nequeat, $i quidem patrem adiit atque illa dixit et contestata est, ut consentiret ei et res etiam 
constante adhuc matrimonio reciperet easque secundis temporibus servaret, atque pater id egit, rursus inde 
quoque integra iura sua habebit rebus ipsi servatis: cum etiam res donationis ante nuptias vindicare. vel 
constante matrimonio ei concesserimus, ut omni deinceps periculo liberetur. Quodsi illa quidem patrem 





1 προῖκα πατὴρ L| 2 οἰκείας] ἰδέας B* || 4 συν- 
ἐνεγκεῖν L| 5 ἑαυτοῖς L| 6 Zye B*e|| 8 καϑέσταται 
B* || 9 αἱ δὲ ἄποροι καϑεστήκασι]) at ille minus idoneus 
est ς || ἀντετέϑοιτο MB'] ἀντιτέϑοιντο B* ἀντιϑοῖτο 
L || 11 συνειεφέρεε L Bf || ἔχουσα LB || 13 ἴσμεν] novimus 
quidem g || ἀπηνέστερον τοῦτο (v.l. αὐτῷ) B* duritiam 
postea sie (i. e. ἀπηνὲς ὕστερον οὕτω Ἢ) ς | 21 διοική- 
cs B* || xai λαμβάνειν LBs] xai om. M || κατὰ] et se- 
eundum (i. e. xai κατὰ) « | 22 τρόπο» λόγον B* || διά- 
vais] Cod. 5,12, 29 | 23 ἡλικέαν) οἰκείαν Ὁ L^ | 24 écv- 
τῆς B*v. L || 25 χρήσασϑαι Bf || 26 αὑτῇ B* αὐτῇ L || 
28 ἐν τῷ] in ea (i.e. ἐν αὐτῷ ?) e || 32. ἐξεμαρτύρετο 
L^? | 33 τὰ πράγματα ex corr. L | λαβεῖν om. M || 35 xai 
ταῦτα L; καὶ τοῦτο — 411,1 συνήνεσεν om. B* || 36 τὰ 
οἰκεῖα ἀκέραια B || 39 παντελῶς L Y, 





2 illa autem V | 3 vir] & (i. e. ubi) V! (idem v. 5) || 
inobs V || mortuus V^ T'! | 4 et om. K || conferre] et ferre 


ri 7 ulla T7'!|| 8 at illae minus idoneae sunt vulg. 

11 digna nobis A || 12 iam om. V || duritiam] duritie 7' 
duriu« V! durius Beck durius eam Osenbrüggen || sie] 
id Beck| 18 iudicatam R*V T? vulg.] iudicata 7} iudi- 


dem nostra constitutio dicit add. T'* | 22 substantie V || 
23 praecepit AK perceperit ex praeceperit T'|| est om. 
VT! | 24 abitura 7 habitare A* || collationibus R* || 


uoluntate AK | 30 potest V || 32 percipere vulg.] perci- 
peret E VT || matrimonio adhue A || 33 agit V | 34 etiam 
ante egit (33) coll. RT | hic V | ei RV] suis ei 7" ei 
suis vulg. | 35 donationis om. R! | vindicare] uendicare 
RT" uindicare quia mulier etiam constante matrimonio 
propter nuptias donationem sibi poterit uendieare V, 
uendicaret quia mulieri 7"! | 36 etiam] et V7'? || dederi- 
mus Vvulg.] dedimus AT || et om. VT 31 Sin 7? vulg. | 





38 haec quidem 7' 


cari R, id. T? in marg., iudicatum Beck | 20 dieit] siqui- ὦ 


25 et] neo. A! 7? | tamen R' || 26 collatione R V || 29 hoe r 





—— m 


| 
1 


A 


Nov. XCVII 6 








ἀδελφοῖς, μὴ μέντοε ἐκ τῆς συνειςφορᾶς ζημιοῦσϑαι, 
ἀλλὰ τὴν ἐπεβάλλουσαν αὐτῇ μοῖραν δίδοσθαι ἐκ τῶν 
πατρῴων πραγμάτων, τῆς ἀγωγῆς ἐκείνης Gvv& 

ρομένης μέν, παρὰ πάντων δὲ κινουμένης τῶν ἀδελ- 
φῶν, καὶ τού 
ἄν ἡ τῆς τύχης ἔκβασις δοίη. ἀλλ᾽ εἰ μὲν ὁ πατὴρ 
ἐπὶ τῶν τοιούτων ϑεμάτων ἐπιδοίη τὴν προῖκα, καὶ 
περὶ τῆς αὐτοῦ περιουσίας ἐλπίζεσϑαι τὰ τῆς συνεις- 
φορᾶς μέλλοι, τοῦτο κρατεῖν. εἰ δὲ μείζων τυχὸν 7 


ἐς εἴη, καὶ ἡ συνειξφορὰ περὶ ἐκείνην στρέφε- 15 semet ipsam filiam 


ται τὴ» ἐλπίδα, ἐκ δὲ τῆς τοῦ πατρὸς ἀπειϑείας τοῦ 
μήτε κινῆσαε βουληϑέντος μήτε ἐπιτρέψαι αὐτῇ κενῆ- 
σαι (κινδυνεύει τὰ τῆς προικός), τηνικαῦτα αὐτὴν xaO 
ἑαυτὴν» τὴν ϑυγατέρα κινεῖν καὶ μὴ ἔχειν πρό 
τὸ μὴ 
καὶ τὸ ἐσόμενον ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ τοῦ ἀνδρὸς ἀποπέα- 
ψασϑαι δέος. καὶ ἴσμεν καὶ Οὐλπιανὸν τὸν σοφώτα- 
TOv τὰ τοιαῦτα ζητήσαντα καὶ ἀπόρου τοῦ ἀνδρὸς 
εὑρεϑέντος βοηϑήσαντα τῇ γυναικί, καὶ εἰς ὅσον ὃ 


τούτου περιγινομένου ἅπασιν αὐτοῖς ὅπερ 10 talibus 


neque movit neque consensit et neque dedit licentiam 
fillae hoc agere, non eam periculum pati, sed et 
conferri nudam actionem contra inopis mariti res, et 
fortunam esse communem et ipsi et eius fratribus, 
5non tamen ex collatione ificari, sed competen- 
tem ei partem dari ex paternis rebus, actionem illa 
quidem conferente, ab omnibus autem movendam 
fratribus, et hoc proficiendo universis ipsis quod 
fortunae eventus dederit. Sed si quidem pater in 
casibus obtulerit dotem et de eius substan- 
tia i futura est collatio, hoc valere. Si vero 
maior forte oblatio fuerit, et collatio circa illam ver- 
titur spem ex patris inoboedientia neque movere vo- 
lentis neque permittentis ei movere, tunc eam per 
i movere, et non habere occasio- 
nem eo quod non —— movere, sed sibimet auxi- 
lari et futurae ionis ex inopia viri amittere 
metum. Et novimus Ulpianum sapientissimum talia 


ν — quaesisse et inopi viro comperto iuvisse mulierem 
Trai κιρῆσαι, ἀλλ᾽ ἑαυτῇ τε βοηϑῆσαι 20 οἵ in quantum vir idoneus est collationem ei fieri 


voluisse. 


ἀνὴρ εὐπορεῖ συνειςφορὰν αὐτῇ γενέσθαε βουλό- 25 ἐπὶ ys É 5 
2 μενον. ali. ἐπειδήπερ ἐν xii ju. τῶν νόμων óv- 2 Sed quoniam in multitudine legum existentium, 


τῶν, πρὶν αὐτοὺς καταστήσαιμεν καὶ εἰς εὐσύνοπτον 
, z * . - 2 — 

ἀγάγοιμεν τάξιν, πολλὰ xai τῶν ἀναγκαίων ἠγνοεῖτο 
καὶ ψῆφοι τἀναντία βουλόμενοι παρὰ τῶν δικαστῶν 


ἐτέϑησαν, ἵνα μή τις ἐξαπάτη περὶ ταῦτα γένοιτο, 30 bus 


διὰ τοῦτο ἀναγκαῖον ἐνομίσαμεν, ἄλλως τε καὶ ἐν 
μέσῳ τῆς ἡμετέρας τεϑείσης διατάξεως τῆς καὶ συν»- 
ἐστώτων τῶν γάμων τῇ γυναικὶ βοηϑούσης, ἐπὶ καλ- 
λίονα καὶ nallo» ἀκόλουθον ὁδὸν ἐλϑόντες τὸν παρ- 
ὄντα ϑέσϑαι νόμον. 
usÜa τὰ πρόξωπα ἐφ᾽ ὧν κρατεῖν αὐτὸν δεῖ, γενεκῷ 


LÀ L1 * ^ » ΄ WAS 
iva δὲ μὴ κατὰ μέρος ἐξαρεϑιμώ- 35 ponere legem. 


antequam eas constitueremus et ad conspicuum per- 
duceremus ordinem, plurima et necessariorum igno- 
rabantur, et decreta quae contraria vellent a iudici- 
posita sunt, ne ulla seductio circa haec fiat, 
propterea necessarium putavimus proinde etiam in 
Medio nostrae positae constitutionis, quae et con- 
stantibus matrimoniis mulieri auxiliatur, ad meliorem 
et is consequentem viam venientes praesentem 
Ut autem non per partes enumere- 
mus personas in quibus valere eam oportet, gene- 





ita obtesiata est, is autem neque actionem movit 


consensit atque ne filiae quidem licentiam dedit 


neque 
hoc agendi, nihil ipsa periclitetur, sed etiam conferatur nuda actio contra inopis mariti bona, atque con- 
communem 


dicionem ipsa cum fratribus 


habeat, neve tamen ec collatione damno afficiatur, sed com- 


petens ei — ex paternis rebus detur, atque actio quidem illa conferatur, ab omnibus autem fratribus 


moveatur et omnes eos id redundet 


fortunae eventus dederit. 
casibus dotem dederit, et de substantia eius collatio speranda sit, hoc valeat. 
fuerit, et collatio circa illam spem vertitur, ex pairis autem contumacia, qui ne 
neque illi ut moveret permittere voluerit, (dos in periculo sit), tum ipsa per se 


rig ater in eiusmodi 
Isi forte amplior dos 

ipse actionem movere 
ia agat, neve praetextu 


Ac si 


wlatur se agere non potuisse, sed sibi ipsa opem ferat ac metum de inopia mariti futurum auferat. Atque 
scimus Ulpianum quoque virum sapientissimum haec talia quaesivisse, et vci inope comperto mulierem 


2 iuvisse et in quantum vir opibus valeret collationem ab ea fieri voluisse. 
multitudine, priusquam eas constitueremus et in t 


ignorabantur et sententiae quae contrarium ve 
propterea necessariuin 
stante matrimonio 


quoniam in tanta legum 


spicuum ordinem redigeremus, multa etiam necessaria 


α iudicibus ferebantur, ne quae fraus de his fiat, 


vimus, praesertim cum in medio posita sit constitutio nostra quae etiam con- 


io mulieri opem fert, meliorem et magis continuam viam ingressi praesentem legem ferre. 


Je autem singillatim personas de quibus 


eam valere oporieat enumeremus, generali lege definimus, ut 





1 xal τοῦτο πρᾶξαι τῇ ϑυγατρὶ ovx ἔδωκεν ἄδειαν 
B: iud MIRO HM 
7 ἀλλὰ om. B* | vois] τῆς M^ || 6 μέντοι MB] μέντοιγε 
L| 8 ἐκείνης] παρ᾽ ἐκείνης Haloander quod recepit Za- 
chariae (cf. s) | συνεισφέροιμεν L? || 10 περιγενομένου L 
παραγενομένου vulg. (B) | 14 εἰ δὲ μείζων τυχὸν ἡ éni- 
δοσις εἴη MLBsz (cf. lulian. si enim ampla fuerit); & 
δὲ ἕτερος τις xai οὐχ ὁ πατήρ, ἀλλὰ τυχὸν ἡ μήτηρ 

ἔδωχεν τὴν ἴχκα Ath. εἰ γὰρ ἄλλος δωκεν 
Theod.: unde G.EHeimbach prolegg. ad Ath. XCII et Za- 
chariae μητρὸς pro μείζων reponendum censent (cf. 416, 
1.4) De modo maximae dotis cf. nov. XXII c. 18 et 
Cuiacius in Erzpos. ad ἢ. L (Op. II 411) | 15 ἡ om. Β | 
ἐκείνης coni. Zachariae | 16 δὲ MLB Ath.] om. cum ς 
Haloander et Zachariae | 11 μήτε ἐπιτρέψαι] neque per- 
mittentis c | 18 ὕει τὰ τῆς προικός iam Osen- 
brüggen suspicatus est ex Athanasio inserenda esse, qui 
priora quoque καὶ ἡ συνεισφορὰ — κινῆσαι ad verbum 
exscripsit (nam solo librarii errore proclivi post μήτε κι- 
ψῆσαι interciderunt vv. βουληϑέντος μήτε ἐπιτρέψαι αὐτῇ 
κενῆσαι); om. MLBsz hiatu mon notato ἢ αὐτὴ L ἢ xa9 
ἑαυτὴν (αὑτὴν B) LBs] M1 20 τὸ om. B || αὐτῇ L! 
αὐτῇ L? | 215g. τὸ ἐσόμενον — δέος] futurae laesionis — 
metum ς ἢ 22 xai Οὐλπιανὸν} καὶ om.s. Ulpian. Dig. 





24,3,2411 24 xai sis ὅσο») x«J^ ὅσον L? «««cov 1. ἢ 
25 βουλόμεθα legendum verbis xai ἴσμεν — τῇ γυναικὶ 
(22— 24) in parenthesi collocatis suspicatur Zachariae ^ i 
Theod. Ath.) | 26 πλήϑη M | 29 leg. βουλόμεναι || 31 ἃ 
λως τε xai] proinde ctiam e| 34 ἐλϑόντας malit Zachariae | 
35 νόμων L^? | ἐξαριϑμώμεθϑα B] ἐξαριϑμούμεϑα ML 


1 nec mouit R?, om. Εὖ ἢ et neque] neque om. R:V!| 
3 eonferre V? confiteri R! | exactionem contra V? «stio- 
nem ee V! | martires V! | 5 tin R | 6 actione V! | 
6 sg. leg. actione illa quidem conferenda, ab omnibus 
autem movenda? ἢ 7 conferentem £! | mouenda 7' | $ illis 
V] iisperari] spectari V, om. T' | vero om. R ἢ 12 fuerit 
oblatio T' | illa V!| 13 spem] spe i. e. specie Κ΄ 7 | 
neque moueri V T' | 16 non om. VT" | set ΕΥ̓͂ 17 et 
V3 vulg. etiam T | 17 ex inopia] et inopie V | admittere 
T | 18 sg. quesisse talia V | 19 inope R3 vulg. | 1uuasse T! 
iuisse Ε΄ | muliere V*| 20 vir] ἃ (— ubi) E | 27 eas, 
om. VT! | 28 et om. R* | necessariorum] necessaria eo- 
rum T' necessaria R?T" | ignorabuntur V | 29 ualent 
T! | a om. V | 31 etiam om. V | 33 post matrimoniis verba 
81 59. proinde in — matrimoniis errore repetit V* ἢ ad] 
et ad E? | mediocrem AR! | 35 non per om. T' per om. 
V*]| 36 oportere übri, corr. vulg. 








Nov. XCVIII pr. 


418 


NEQUE VIRUM QUOD EX DOTE EST 





λόγῳ διορίζομεν, aeve ἐφ᾽ ὧν ἐστιν ὃ τῆς Gvveigogüc 

006 , ἐπὶ τούτων καὶ τὴν διάταξιν , «oat éiv, εἴτε 
πατὴρ εἴτε πάππος εἴτε μήτηρ εἴτε μάμμη εἴτε τῶν 
ἀνωτέρω vt καϑεστήκοι προρώπων. 

(Ἐπέλογος) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
διὰ προξταγμάτων οἰκείων φανερὰ πᾶσι γενέσϑαι κατὰ 
τὸ σύνηϑες παρασκευασάτω καὶ εἰς τὸ hend: σαρα- 
φυλάττειν σπευσάτω. —Dat.xv. k. Dec. CP. imp. dn. 


lustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione v. c. cons. [a. 


rali sermone decernimus, quapropter in quibus est 
collationis ratio, in his et constitutionem valere, sive 
pater sive avus sive mater sive avia aut ascenden- 
tium sit persona. 

5  (Epilogus) Quae igitur placuerunt nobis et 
per hanc sacram insinuata sunt legem, tua celsi- 
tudo per programmata propria manifesta facere uni- 
versis sollemniter procuret et in perpetuum servare 

9festinet. ^ Dat. kal. Decemb. (imp.) dn. Iustiniani 

539] pp. Aug. anno XIII. 





GH 
H AIATAEIE OXTE MHTE TON ANAPA TO 


EK THX IIPOIKOX MHTE ΤῊΝ ΓΥΝΑΙ͂ΚΑ 
TO EK THX IIPO TAMOY A9PEAX KEPAOX 


XCVIH. Auth. XCIX. Coll. VIII tit. 1 


R; NEQUE VIRUM QUOD EX DOTE EST NEQUE 
MULIEREM EX $SPONSALICIA LARGITATE 
LUCRUM PROPRIUM HABERE, SED SERVARE 


OIKEIOYXOAI, AAAA OYAATTEIN ΤῊΝ AE-15 DOMINIUM SUIS FILIIS, VEL SI AD SECUN- 


XZHOTEIAN ΤΟΙΣ ἙΑΥΤῸΝ HAIXI, KAN EIX 
ΔΕΥΤΈΡΟΥΣ MH AOIKOINTO l'AMOYZX. 


Ἐγράφη Ἰωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τὸ δεύτερον, 
HE: “ 2 , M 
ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναρίων᾽) καὶ πατρικίῳ. 


,(Hoooíuiov.) Τὰ μὲν ἀεὶ καὶ ὡξαύτως ἔχοντα 


20NATIONEM ET IPSI 


25 DAM, ET HAC ARTE PEBIMENDA QU 


DAS NON VENIANT NUPTIAS, USU SOLO IN 


LUCRO CONSISTENTE. ET UT EX REPUDIO. 


TRANSIGENTES NUPTIAS, LUCRANTES AU- 
TEM AUT DOTEM AUT ANTE NUPTIAS DO- 
SIMILITER DOMINIUM 
SERVARE FILIIS, USUM HABENTE PERSONA 
COGENDA FILIOS ALERE. SI VERO BONA 
GRATIA SOLVANTUR NUPTIAE ET VIDEAN- 
TUR OCCASIONE DAMNI DETINERI vs 
TINENTUR ET EA FILIIS SERVENTUR KR 


Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem. 


(Praefatio.) Ea quidem quae semper item se 


νόμων οὐ δεῖται ποικίλων, τὸ ἁπλοῦν τε καὶ πάσης 80 habent legibus non egent variis, simplicitatem et 


ποικιλίας ἀμιγὲς διηνεκῶς κεκτημένα καὶ χρώμενα νό- 
μοι αἰωνίοις τε καὶ ϑείοις καὶ οὐδεμιᾶς ἐπανορϑώ- 
σεως δεομένοις" τὸ δὲ xaJ" ἡμᾶς ἐν τῇ τῆς παλιερροίας 
ἀπειλημμένον ταραχῇ κυβερνητικῆς δεῖται σοφίας ἐκ 


quod sine ullius diversitatis mixtura est continue 
possidentia et utentia legibus sempiternis ac sacris, 
nulla correctione egentibus; quod autem secundum 
nos est in redundationis comprehensum tumultum, 


τῶν νόμων ἐπιγινομένης vois πράγμασιν. aste ἐπει- 35 gübernativa indiget sapientia ex legibus superveniente 


δήπερ οὐδὲ δικάζειν ὀκνοῦσε πολλαὶ προρίασε δίκαι, 


negotiis; Unde quoniam nos neque (in) iudicia seg- 


Nov. XCVIII (Authent. XCIX — Coll. VIII tit. 1: gloss.) Graece extat in M (om. LB). — Epit. Theod. 98, 


Athan. 10, 7.  Zulian. const. XCI. 





inter quos collationis ratio est, de iis etiam constitutio valeat, sive pater sive avus sive mater sive avia 


sive quae ex superioribus sit personis. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem. declarantur tua sublimitas 
per propria praecepta omnibus manifesta facienda more solito curet et in perpetuum custodire studeat. ς 





AXCVIII. 


CONSTITUTIO UT NEQUE VIR EX DOTE NEQUE MULIER EX DONATIONE ANTE NUPTIAS 
LUCRUM SIBI VINDICET, SED UT LIBERIS SUIS PROPRIETATEM SERVENT, LICET AD 
SECUNDAS NUPTIAS NON VENIANT. 


Scripta est Iohanni gloriosissimo praefecto iterum, ex consule (ordinario) et patricio. 


Praefatio. Quae eodem semper modo se habent, n 
et integritatem omnis varietatis expertem perpetuo servent et 


bus non indigent variis, cum simplicitatem 
gibus utantur aeternis ac divinis neque ulla 


correctione egentibus: quod vero apud nos in aestuum turbis agitatum est, qubernatrice indiget sapientia 
quae causis ex legibus adhibeatur. Itaque quoniam ad nos quos ne iudicare quidem pigeat multae lites 





1 διορίζομαι L'|| 2 καὶ om. L | 4 τε M(c)] τις LB|| 
7 προσταγμάτων M] πραγμάτων L προγραμμάτων 
er ς Haloander | 9 σπευσάτω om. L | xv. k. dec. M] 
kal. decemb. & Jul Ath. μηνὶ δεκεμβρίῳ Theod. || cp. 
dn. iustiniano pp. aug. anna XIII. apione v. c. conss. M, 
dn. iust. pp. aug. anno XIIL c, imp. dn. iustiniani 
anno XIII. aj. iss. Zul.", βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ τὸ ay 
ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath., ὑπατείᾳ ᾿Απίονος Theod. | 
12 rubr. Περὶ γαμικῶν κερδῶν Theod. Ἢ διάταξις 
.om. Ath. || μήτε Ath.] μηδὲ M | τὸ Ath. c] τὰ M | 
13 μήτε Ath.] μηδὲ M || 15 οἰκειοῦσϑαι --- 17 γάμους M] 
οἰκειοῦσϑαε, καὶ và ἑξῆς Ath.|| 28 ὀρδιναρίων addidi 
cum Zachariaeo (qui ὀρδεναρίῳ) | 29 ἀεὶ xai ὡσαύτως 
M Theod. Ath.] semper item ς || 32 καὶ οὐδεμιᾶς) καὶ 
om. € 


2 et om. R|| 1 programata ARV | 8 imperpetuum V || 
9 subscr. dat. kl. decemb. don. iust. pp. aug. anno XIII. 


niunt V) nuptias V7, nuptias non ueniant A vulg. 
17 ut ex om. V || 18 transientes 7'| autem om. vulg. 


bentem AT || persona 7'vu/g.] personam A V || 22 cogenda 
V?T| eogendam A eogenti V! ||.25 
om. V || detinerentur 7'| 26 et ea V] et a RT, om. vulg. 
29 *item] idem /ibri | 30 habeant AT' f| simplicitatem 
propter simplicitatem V || 31 ulli ius £ || diuersitates V^ 
32 ae R?vulg.] κα R' haec T' hec V* et V3| 33 nulla] 
i ula T' | agentibus V!| 34 tumultari R', tumultu 
Beck | 35 indiget et sapientia V^ || ex] et V* || super- 





uenientes 7} | 36 *in inserui] circa s. v. V? ad add. 
vulg. | iuditio R' 


V, om. cett. | 12 Neque] Quod A! || 16 non ueniant (ue- 


20 ipsis R vulg. || 21 habente V?vulg.] habenti V' ha- 
parte 7 | quae — 











479 


Nov. XCVIII pr. 1 





τὸ μὲν xaO' ἕκαστον ἰώμεϑα, ἀπολαμβάνοντες δὲ 
ἑκάστην ζήτησιν ἀμφιςβητουμένην ἑαυτοῖς τε καὶ τοῖς 
δικασταῖς τοῖς ἡμετέροις διὰ νομοϑετικῆς ἃ χρὴ πράτ- 
τειν γενικῶς ἐφ᾽ ἑκάστῃ τῶν ζητήσεων ἀποτιϑέμεϑα. 
τοιγαροῦν ἐκεῖνο πρὸ τῶν ἄλλων ἔδοξε μὲν ἴσως &- 
ναι τοῖς πάλαι νενομοϑετημένοις οὐκ ἄνευ τινὸς δέεαι- 
ρέσεως, ἡμῖν δὲ ἐνομίσϑη καλῶς ἔχειν σώφρονι νόμῳ 
πρὸς ἁπλότητα τὸ πρᾶγμα μεταγαγεῖν ἐκ τοῦ νῦν 
ἀρχομένῳ καὶ οὐδὲν περιεργαζομένῳ τῶν ἔμπροσϑεν 
πεπραγμένων, διότε καὶ ἡμῖν αὐτοῖς πρώ x ἀπ 
σκομένοις τοῖς περὶ τούτου νόμοις ἔδοξε τὰ δεύτερα 
τῶν γὰρ γαμικῶν κερδῶν, εἰ μέν τις τῶν 
συνοικούντων φυλάξειε τὴν εὐνήν, μενόντων παρ᾽ αὖ- 
τοῖς ἰσχυρῶς καὶ ταῖς ἑαυτῶν περιουσίαις ἐμπηγνυμέ- 


nes multis interpellamur causis, singulis quidem 
medemur, comprehendentes autem unamquamque 
quaestionem dubitatam et nobis et iudicibus nostris 
per legislationem quae oporteat aci generaliter in 
5 unaquaque quaestione exponimus. ltaque illud ante 
omnia visum quidem est forsan esse priscis legis- 
lationibus non sine quadam divisione, nobis autem 
putatum est bene se habere temperata lege ad sim- 
plicitatem causam transponere ex nunc incohante 


crv ovx ἀπαρε- 10 et nihil perscrutante horum quae prius terminata 


sunt, quoniam et nobis ipsis pridem non displicenti- 
bus de hoc ipso legibus visa sunt meliora secunda. 
Nuptialibus namque lucris, si quidem aliquis con- 
iunctorum servaverit pudicitiam, manentibus apud 


νων, εἰ δὲ ἔλϑοιεν εἰς ἑτέρου προςώπου συνάφειαν, 16 ipsos valide et eorum substantiis infixis, si vero 


τοῖς ἐκ τοῦ προτέ t παισὶ φυλαττομένων, 
ἁπλῷ τινι —— * — τὴν Psy — 
ἔδοξεν ἀνελεῖν. εἰ γὰρ —— —— γάμοις 

pj ἢ καὶ ἀνὴρ τυχὸν εἰς δεύτε ἰδὼν συνοικέσιον 
AE Me vsdeveye aod eis 
λάττει τοῖς παισί, καὶ ἑτέρων ἴσως ἐσομένων αὐτοῖς 
παίδων ἐκ τῶν ἔπειτα γάμων, ποῦ δίκαιόν ἐστε τοὺς 
ἐπὶ μόνοις τοῖς παισὲ τοῖς ἐκ τοῦ νόμου σαλεύοντας 
μὴ φυλάττειν αὐτοῖς τὰ κέρδη τὰ ἐκ τῶν τετε 


veniat ad alterius personae coniunctionem, ex prio- 
ribus nuptiis filis servandis, simplici quadam et 
meliori lege duplicem hanc placuit interimere. Si 
enim secundis mixta nuptiis mulier aut etiam vir 


ανϑέντα xai τὰ ἐκ ῥεπουδίον qv-20forte ad secundam respiciens coniugem quae ex 


morte lucrata sunt aut etiam ex repudio forte ser- 
vat filiis, cum utique et alii forsan erunt eis filii ex 
nuptiis sequentibus: quomodo iustum est eos, qui 
in solis filiis legitimis moriuntur, non servare eis 


κότων αὐτῶν γονέων, ἀλλ᾽ ἑτέροις αὐτὰ παραπέμ- 25 ἴἸπογᾷ ex mortuis eorum parentibus, sed aliis ea 


πειν; καίτοι τί ἂν γένοιτο τιμεώτερον παίδων παρὰ 
» 2 » 
γονέων ovx ἀχαριστουμένων ; 


transmittere? Scilicet quid erit pretiosius filis a 
parentibus non ingratis ? 


CAPUT I. 


Διὰ τοῦτο τοίνυν ϑεσπίζομεν, εἰ γυνὴ τελευτήσειε 
καὶ συμβαίη κέρδος γενέσϑαι τῷ ἀνδρὶ τὴν προῖκα, 


Propterea igitur sancimus, si mulier moriatur et 
eveniat lucrum fieri viro dotem, hanc omnino ser- 


ταύτην πάντως φυλάττεσϑαι τοῖς παισίν, εἴτε δευ- 30 vare filiis, sive ad secundas veniat nuptias sive etiam 


τέροις ὁμιλήσειε γάμοις εἴτε καὶ μή, καὶ τοὐναντίον 
εἰ τελευτήσειεν ὁ ἀνήρ, ἡ γυνὴ δὲ τῆς προγαμεαίας 
δωρεᾶς ἀπολαύσειε, καὶ αὐτὴν πᾶσι τρόποις φυλάτ- 
τειν τὰ ἐκ τῆς προγαμεαίας δωρεᾶς κέρδη τοῖς οἰκείοις 


non, et e diverso si mortuus fuerit vir, mulier 
autem «««« antenuptiali donatione lucra propriis 
fills: usu quidem lucrorum ex nuptiis apud eos 
constituto, proprietate vero eorum filiis omnino ser- 


παισί [πᾶσι], τῆς μὲν χρήσεως τῶν ἐκ τοῦ γάμου κερ- 85 vanda; his quae super parentibus ad secundas veni- 


δῶν παρ᾽ αὐτοῖς καϑεστώσης, τῆς δὲ δεσποτείας τοῖς 
bj - * , * ΄ - 

αὐτῶν παισὶν ἐκ τρόπου παντὸς φυλαττομένης τῶν 

ἐπὶ τοῖς γονεῦσε τοῖς εἰς δευτέρους ἰοῦσι γάμους νενο- 


c. 1 summarium ex Theod. habet Prochiron 6,1 (inde Epanagoge 19, 12). 





deferuntur, singulis quidem medemur, promentes autem singulas 
in dubium vocatas per legislatoris artem generaliter quae faci 


stiones a nobis et iudicibus nostris 
sunt in unaquaque quaestione con- 


dimus. lllud igitur prae ceteris in iis quae antiquitus sancita sunt for(asse visum est non sine quadam 
distinctione esse, nos autem par esse existimavimus sana lege ad simplicitatem rem redigere, quae ex hoc 
tempore initium capiat nec quicquam eorum quae antea acta sunt curiose scrutetur: quoniam nobis ipsis 
quoque, quibus leges ea de re latae aliquando non displicuerint, secunda consilia meliora visa sunt. Nam 
cum lucra nuptialia, si qui coniuges torum integrum servent, apud eos firmiter maneant atque ipsorum 
bonis inhaereant, sin ad alterius personae coniugium veniant, liberis ex priore matrimonio susceptis ser- 
vanda sint, simplici quadam et meliore lege istam duplicitatem tollere visum est. δὶ enim mulier ad se- 
cundas nupíias veniens, vel etiam vir forte secundum coniugium spectans lucra ex morte et repudio profecta 
liberis servat, etsi alii fortasse liberi iis ez: secundis nuptiis futuri sint, quomodo ius est eos, qui de solis 
liberis legitimis solliciti sunt, non servare iis lucra quae ex parentibus ipsorum defunctis adquirantur, sed 
ad alios transmittere? Atqui quid pretiosius est liberis quibus non ingratos se parentes praebent? 
Propterea igitur sancimus, si mulier defuncta sit et lucro cedat marito dos, hanc omnino 
liberis servari, sive secundas nuptias contraxerit sive etiam non; item ex contrario si vir defunctus 
sit ac mulier donatione ante nuptias fruatur, ipsam quoque omnibus modis lucra ex donatione ante nu- 
tias liberis suis servare: μέ ususfructus quidem lucrorum nuptialium penes ipsos sit, proprietas autem 
iberis eorum ex omnibus modis servetur, atque ea quae de parentibus ad secundas nuplias transeuntibus 








10 πεπραγμένων) terminata sunt (i. e. πεπερασμέ- 
vov) ς | 14 leg. αὐτῶν} 15 εἰ δὲ ἔλθοιεν xc4.] or. 
περὲ δευτερογαμέας M in marg. ἢ ἔλϑοιεν} veniat ς | 
22 sg. τοὺς — σαλεύοντας] qui — moriuntur ς | 23 vo- 
μου] μόνου (sc. συνοικεσίου) coni. Zachariae non recte || 
26 καίτοι] καίτε M || 21 oix ἀχαριστουμένων] non in- 
gratis ς || 39 πᾶσι M, del. Zachariae ez s 





1 multus 7" multum V [ interpellamur Beck] inter- 
pellantium libri| 4 per] et per 7'| quae om. Τ᾽ | 6 ius- 
sum V!| forsan est T'| esse in ras. V ?, om. T' || legibus 
latoribus V' | 8 putatum vu/g.] putata RV putandum 7T || 
9 ex Beck] om. R! et ΕἸ ΡΤ", del. T? | 10 eorum Καὶ | 
11 displieientibus R | 12 legibus vuig.] quae legibus 
RVT || iussa V | 13 namque] quidem καὶ ἢ 15 illos R | 





16 ulterius 7'! | coniunctione V || 17 quodam A! | 18 du- 
pliei R | 19 secunda V! | autem V || 21 seruet A? | 
22 aliis — filiis V^ | 23 est om. T! | 26 quod R | a RT] 
om. V vulg. ἢ 28 Propter R! | 29 uero £' || servari Beck || 
30 veniat om. Καὶ | 31 e] ex T? vulg., om. R | si mortuus 
om. R* || vir] 4 R, et sic saepius || 32 Aiatum notavit Osen- 
brüggen ita fere supplendum mulier autem (antenuptiali 
donatione fruatur, et ipsam omnibus modis servare ex) 
antenuptiali donatione lucra | antenuptiali A!'a] ante- 
nuptialis R?7'vulg. antenuptiarum V ἢ donatione A'T'!] 
donationem V donationis R?7"7 vuig. || lucra propriis filiis] 
luera propriis filiis suis 7" «««*««« filii set V! lucratur 
is set V?, is set del. V? | 335g. usum — eonstitutum 
(constitum T'!) libri, corr. Beck | 34 proprietate V'!] 
proprietatem AR V3T | seruanda V] seruandam RT | 
35 quae] qui V 








Nov. XCVIII 1. 2 


480 


NEQUE VIRUM QUOD EX DOTE EST 





μοϑετημένων ἐπὶ τῆς ἑαυτῶν τάξεως φυλαττομένων. 
καὶ τοῦτο κρατεῖν ἐπὶ τῶν συνοικεσίων τῶν καϑ' 
οἱονδήποτε τρόπον διαλυομένων ἐκ «re σήμερον ἡμέ- 
ρας καὶ εἰς τὸ ἑξῆς ἅπαν, καὶ τῶν ἤδη διαλελυμένων 
μὲν συνοικεσίων εἴτε τελευτῇ εἴτε καϑ' ἕτερον οἷον- 
δήποτε τρόπον, ἔτε δὲ ἠρτημένων τῷ ἕνα γοῦν περι- 
εἴναι. δἰ γὰρ ἤσαν ἄμφω τετελευτηκότες, τοῦτο 
κληρονόμοις οὐ δίδομεν, ἀλλ᾽ ὡς ἅπαξ πεπερασμένον 
τοῖς παλαιοῖς καταλιμστάνομεν vouoi. ἐκείνου δήλου 
ὄντος, ὡς ἐπειδὰν ἅπαξ γένοιντο τῶν παίδων καὶ 
τὴν δεσποτείαν ὃ νόμος ἄγων αὐτοῖς δοίη, τηνε- 
καῦτα τὰ ἐπὲὶ τῶν διαδοχῶν καὶ τῶν ἄλλων προχω- 
ρήσεων οὕτω καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς ἔσται ὡς ἐπὶ τῶν προ- 


entibus nuptias sancita sunt in suo ordine servandis. 
Et hoc valere in matrimoniis quocumque modo so- 
lutis ab hodierna die et in omne quod sequitur, et 
in his matrimoniis quae iam soluta sunt quidem sive 
5 morte sive quolibet alio modo, adhuc autem pendente 
eo quod unus superstes sit. Nam si ambo defuncti 
sunt, hoc heredibus non damus, sed tamquam semel 
terminatum veteribus relinquimus legibus. Illud cer- 
tum est, quia dum semel fuerint filiorum et proprie- 
10 tatem lex deferens eis praestiterit, tunc in successio- 
nibus et aliis accessionibus ita et in his erit, sicut 
et in prioribus sancitum est filis, qui propter se- 
cundas nuptias parentum lucrum aliquod ex legibus. 


τέρων νενομοϑέτηται παίδων τῶν διὰ τοὺς δευτέρους — sunt potiti. 
γάμους τῶν γονέων κέρδους τινὸς παρὰ τῶν νόμων 15 
ἠξιωμένων. 

CAPUT Il. 


Κἀκεῖνο μέντοι ἔκ τινος δίκης προεραγγελϑείσης 
ἡμῖν εἰς νομοϑεσίαν ἀγαγεῖν φήϑημεν χρῆναι. ἐπειδὴ 
γὰρ διελέλυντο μὲν πρὸς ἀλλήλους 0 τε ἀνὴρ T τε 
συνοικοῦσα, παῖδες δὲ αὐτοῖς ἦσαν ἐκ τοῦ γάμου, 
σεριεῖδον αὐτοὺς οἱ γονεῖς ἄμφω, καὶ περιήεισαν 
ἐρανιζόμενοι. διὰ τοῦτο φήϑημεν σφοδροτέρῳ μὲν 
(acc ἐπιστρέφοντι δὲ πρὸς τὸ καλῶς ἔχον χρήσασϑαι 
νόμῳ. ἵνα δέει γοῦν τῶν ποινῶν παύσωνται ἢ κερ- 
δῶν ἕνεκεν ἀδίκων τὰ συνοικέσια διασπῶντες ἢ καὶ 
1 τῶν ἰδίων ἀμελοῦντες παίδων. εἰ γὰρ ὅλως ἢ 


κατὰ διάλυσιν ἢ κατὰ τρόπον ἄλλον διασπασϑ'είη 
συνοικέσιον, εἰ μὲν μηδένες ὦσε παῖδεβ, μενέτω τὰ 
ἔμπροσθεν ἐπὶ τῆς ἑαυτῶν τάξεως" εἰ δὲ παίδων 


ὑπόντων γένοιτο τοῦτο, καὶ μηδὲ τοὺς παῖδας ἐρυ- 
ϑροιῶντες δοῖεν ὅμως ἀφορμὴν ἑκουσίας διαλύσεως 
καὶ κατὰ συναίνεσιν γινομένη, ἢ καὶ ἀκουσίου τυχὸν 
ἢ τοῦ ἀνδρὸς πταίσαντος ἄξια τῆς ἀπωλείας τῆ πρὸ 
γάμου δωρεᾶς 7 τῆς γυναικὸς, ἄξια τῆς ἐκπτώσεως 
τῆς προικός, μήτε ὁ ἀνὴρ τὴν προῖκα κερδαινέτω 
μήτε ἡ γυνὴ τὴν προγαμεαίαν δωρεάν, ἀλλ᾽ αὐτίκα 
τῆς ἐχπτώσεωξ γινομένης ἢ τῆς προικὸς ἢ τῆς προγα- 
μιαίας δωρεᾶς τὸ Émi τῇ — — κέρδος εὐθὺς εἰς 
τοὺς «κοινοὺς ἐρχέσϑω παῖδας καὶ αὐτῶν γινέσϑω, τῆς 


Illud quoque ex quadam causa denuntiata nobis 
ad legislationem deducere aestimavimus oportere. 
Quia enim transegerunt quidem inter alterutros et 

20 vir et uxor, filii autem eis erant ex matrimonio, de- 
spexerunt eos ambo, et circuibant mendicantes. Pro- 
pterea iudicavimus vehementiori quidem forte, con- 
vertenti (autem) ad melius se habens uti lege, ut 
timore scilicet poenarum quiescant aut lucrorum 

25 causa iniustorum matrimonia dilacerare aut etiam 
1 proprios neglegere filios. — Si enim omnino aut 
per transactionem aut per modum alium separetur 
matrimonium, si quidem non sint filii, maneant priora 
in suo ordine; si vero filiis existentibus fiat hoc, et 

30 neque filios erubescentes dent tamen occasionem 

spontaneae transactionis et per consensum factae, 
aut etiam invitae forsan [peccante] aut viro com- 
mittente digna amissione antenuptialis donationis 
aut muliere digna casu dotis, neque vir dotem lucre- 
tur neque mulier antenuptialem donationem, sed re- 
mn casu procedente aut dotis aut antenuptialis 
onationis proprietatis lucrum mox ad communes 
veniat filios et eorum fiat, usu solo apud transigen- 


35 


CR 


χρήσεως μόνης παρὰ τοῖς διαλελυμένοις μενούσης " 40 





sancita sunt in suo ordine custodiantur. Atque hoc valeat in coniugiis quae qualicumque modo solvantur 


ex hodierna die et in omne futurum tempus, praeterea in coniugiis quae tam soluta quidem sunt sive , 


morte sive alio qualicumque modo, adhuc autem in suspenso sunt eo quod unus quidem superstes est. δὲ 
enim ambo iam defuncti sunt, id heredibus non damus, sed utpote semel determinatum veteribus legibus 


relinquimus. | Illud tamen certum est, cum illa semel liberorum facta sint et lea dominium iis detulerit, 


' tunc quae ad successiones ceterasque accessiones pertinent ita de às futuras esse, quemadmodum de pri. 
bus liberis sancitum est, qui propter secundas nuptias parentum lucrum aliquod a —— consecuti sunt. 
IL Verum illud quoque quod ex lite quadam ad nos delatum est, ad legislationem adducendum 
esse existimavimus. (Quoniam entm divortium fecerunt inter se vir et uxor, liberi autem erant iis em 


matrimonio, neglexerunt eos ambo parentes, atque illi mendicantes circumibant. | Propterea lege severiore — 


quidem fortasse, sed quae spectet ad id quod honestum est, utendum esse existimavimus, ut certe metu 
poenarum desinant vel iniustorum. lucrorum causa matrimonia, distrahere vel etiam proprios liberos 
1 legere. δὲ enim omnino vel divortio vel alio modo coniugium distrahatur, si quidem nulli pr. 


5 


sint liberi, priora i 


n suo ordine maneant; sin autem id. liberis ezxtantibus fiat, ac ne liberorum quidem 


pudore habito tamen occasionem praestent dissolutionis voluntate et consensu factae, t ' 
forle, sive vir quae digna sunt amissione donationis ante nuptias sive mulier quae amissione dotis 
sunt commiserit, neve vir dotem neve mulier donationem ante nuptias lucretur, sed statim amissa. sive 
sive donatione ante nuptias lucrum proprietatis protinus ad communes liberos veniat et eorum fiat, solus. 


ec 





4 xai ἐπὶ τῶν malit Zachariae (cf. €) | 5 συνοικεσίων 
om. € | 6 £r« Serimger ex c] εἴτε M || ἠρτημένω» pen- 
dente (i. e. ἠρτημένον Ἢ) ς | 8 πεπερασμένην M | 10 às 
ἐπειδὰν xrÀ. Cum autem dominium rerum liberorum 
esse coeperit, sive ad secundas migraverit nu- 
ptias sive non, ea iura locum habere Jul. | 13 αἷς 
ἐπὶ M] sieut et in (4. e. ὡς καὶ ἐπὶ] ς | 21 περιεῖδον] 
leg. (xai) vel (εἴταν περιεῖδον ? (cf. ad c) || o£ γονεῖς om. ς | 
3i ὁμοῦ coni. Zachariae sine causa 





1 saneta V || ser|dis V || 2 in V?] om. R VT vulg. | 3 et 
in his 7 om. RVT? | 4 quidem] solute sunt add. R^ | 
5 alio quolibet 7'|| autem om. V4'! | pendentibus Beck 
6 super testes A | 7 heredibus hoe A || 8 certum est] 
eótu me A [9 fuerit V || et om. R*! | 10 eius 7'* | 11 et 


in aliis 7'|sieuti T'| 13 parentium. 7" | Iuerum ali- - 
quid 7' lucro aliquo V || 17 rubr. De alendis liberis (filiis R) 
a parentibus t7 in marg. (ex lul) || denuntiata Ham- - 
* denuntiatum /ibri, vulg. | nobis] bis V^ Τ᾽ 
om. R 

RVy?T! | 20 filiis V^ | dispexerunt & et despexerunt - 
(disp. V!) V | 21 emendieantes 7' | 22 conuertendi ARV, 
sed convertente vulg.; autem addidi | 23 ad om. V^ || - 
25 delacerare R!, dilacelare V? in ras. | 27 medium V? || - 
aliud R!V | reparetur 7 repararetur AR'V || 30 ti - 
RT' | occasiones 7} || 31 spontaneae Beck] spontaneam - 
(spontaneas 72) et libri | sensum Re | 32 autem T] - 
uitae V? | peceante V (gloss. T in mg.) vulg. petente RTS — 
glossema seclusi || autem. .R? V | 33 digna 73 || occasio 
T' || donationis] proprietatis lucrum add. 


à RV|lucratur 7'| 38 ueniant T || transegentes V. 





vel etiam non voluntariae — 


a 


I 
19 transeierunt V transigerunt 7? transierunt. 


Re 34 vir] ὁ 

















































ΓΟ ER, DT 


481 


Nov. XCVIII 2 ep. 





&vayxatousvov μέντοι τοῦ τὴν χρῆσιν κερδαίνοντος 
τοὺς παῖδας τοὺς ἐκ τοῦ γάμου καὶ ἀποτρέφειν καὶ τὰ 
ἄλλα πάντα χορηγεῖν αὐτοῖς κατὰ τὸ τῆς κερδανϑεί- 
2 σης περιουσίας μέτρον. ἴσμεν δὲ τε καὶ τοιοῦτον 
γενόμενον, ὅτε bona gratia δόξαντος διαλελύσϑαι τοῦ 
γάμου καὶ ἀναχωρῆσαι τὴν μὲν πρὸ γάμου δωρεὰν 


εἰς τὸν γράψαντα τὴν δὲ προῖκα εἰς τὴν ἐπιδοῦσαν, 
ὅμως προφάσει δῆϑεν ξημέας καὶ ἄλλων αἰτιῶν χου- 


σίου ποσότης οὐ μετρία ϑατέρῳ δέδοται μέρει, ὥθτε 


tes manente, cogendo tamen eo qui usum lucretur 
filios ex matrimonio et alere et alia omnia mini- 
strare eis secundum lucratae substantiae mensuram. 
2 Novimus autem aliquid etiam tale factum, [et] 
5quia bona gratia viso solvi matrimonio et recedere 
antenuptialem quidem donationem ad eum qui con- 
scripsit, dotem vero ad eam quae obtulit, tamen oc- 
casione quasi damni et aliarum causarum auri quan- 
titas non mediocris utrique data est parti, ut non 


μὴ δοκεῖν εἶναε τοῦτο γαμικὸν κέρδος μηδὲ φυλάττε- 10 videretur hoc nuptiale lucrum neque servaretur filiis 


σϑαι τοῖς παισὶ κατὰ τοὺς περὶ τούτου νόμους, 


ἔξωϑεν προςγενόμενον εἷς ἐξ ἑτέρας αἰτίας κέρδος γένε- 
σϑαι τοῦ λαβεῖν αὐτὸ καταπραξαμένου. ὥςτε καὶ τὴν 


ἐκ τῆς τοιαύτης τέχνης γινομένην ϑεραπεύοντες βλά- 


secundum de hoc leges, sed extrinsecus accidens 
quasi ex alia causa lucrum fieret eius qui accipere 
hoc egit. Ideoque ex hac arte factam curantes lae- 
sionem sancimus, ut vel si quid tale fiat et adveniat 


βην ϑεσπίζομεν, x&v εἴ τε τοιοῦτον γένοιτο xai z90:-15 aliquod alteri lucrum, et hoc similiter servari filiis, 


ἔλϑοι τε ϑατέρῳ κέρδος, xai τοῦτο ὁμοίως φυλάττεσϑαε 
τοῖς παισί, τῆς μὲν δεσποτείας εὐθὺς ἀφικνουμένης εἰς 
αὐτούς, τῆς χρήσεως δὲ μόνης παρὰ τῷ ἄναντε 
καϑεστώσης. οὕτως ἀφέξονται παντὸς ἐλαττώματος, 
ἑκόντες τοὺς ἑαυτῶν βλάψουσι παῖδας, ἀλλ᾽ ἔσονται 
μετριώτεροι μάλιστα μὲν περὶ τὴν αὑτῶν σωφροσύνην, 
ἔπειτα καὶ περὶ τὴν γαμεκὴν διάϑεσιν, ἣν προςῆκον 


proprietate quidem mox veniente ad eos, usu vero 
solo apud lucrantem constituto. Sic abstinebunt omni 
vitio, sic omni desiderio inrationabili, sic nec inviti 
nec sponte suis nocebunt filiis, sed erunt temperati, 


οὕτω πάσης ἐπιϑυμίας ἀλόγου, οὕτως οὔτε ἄκοντες οὔτε 20 maxime quidem circa suam castitatem, deinde etiam 


circa matrimonii affectum, quem competens est habere 
eos qui semel coniuncti sunt alterutris: res est et 
castitate plena et bonis moribus congrua et paterno 


μέν ἐστιν ἔχειν τοὺς ἅπαξ συναφϑέντας πρὸς ἀλλή- | maternoque affectu plena, ut quod eis parentes sponte 
λους «**** πρᾶγμα xal σωφροσύνης μεστὸν καὶ τοῖς 25 non servant, hoc post deum communis omnibus pater 


ἀγαϑοῖς ἤϑεσι συμβαῖνον xai πατρικῆς τε καὶ μητρῴας 
"i ω e * - z 
διαϑέσεως πλῆρες, (va ὅπερ αὐτοῖς οἱ γονεῖς ἑκόντες 
^, - € * ^ «c 
οὐ φυλάττουσι, τοῦτο ὁ & ϑεὸν κοινὸς ἅπασι πα- 


(dicimus autem qui imperium habet) per legem his 
qui a parentibus laesi sunt servet. Et hic quoque ea 
quae de lucris et successionibus pridem disposita 


τὴρ (φαμὲν δὲ ὁ τὴν βασιλείαν ἔχων) διὰ τοῦ vóuov sunt teneant: nihil enim eorum innovamus praeter 
τοῖς παρὰ τῶν γονέων ἠδικημένοις τηρήση. κάνταῦϑα 80 illa sola quae expressim in hac lege conscripsimus. 


δὲ τὰ περὶ τῶν κερδῶν καὶ τῶν διαδοχῶν ἔμτεροσϑεν 
διατεταγμένα κρατείτω" οὐδὲν γὰρ αὐτῶν καινίζομεν, 
πλὴν ἢ ἐκεῖνο μόνον ὅπερ ῥητῶς ἐν τούτῳ τῷ νόμῳ 


n gorii * , ς . 
(Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶϑ  (Epilogus.) 


᾿ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
ἔργῳ xai πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. Dat. xvi. 
k. lan. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. 
Apione v. c. cons. 


Quae igitur placuerunt nobis et 
per hanc sacram declarata sunt legem tua celsitudo 
operi effectuique contradere festinet. Dat. xvn. 
kal. Ian. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. «««« 


[a. 539] 





autem ususfructus 
liberos ex matrimonio natos et alere et re 


coniuges divortio separatos maneat: ita (amen, ut is qui usumfructum lucretur, 
omnia secundum modum. substantiae quam lucratus sit iis 


2 praebere cogatur. — Scimus vero etiam eiusmodi aliquid accidisse, ut cum matrimonium videretur bona 
gratia solutum et donatio ante nuptias ad eum qui scripsit, dos autem ad eam quae dedit revertisse, tamen 


i damni nomine aliarumque causarum non exigua 


id non lucrum nuptiale esse videretur neque 
cus adquisitum quasi ex alia causa lucrum fieret 
damno ez eiusmodi 


| fraude orituro medentes sancimus, ut etiam si q 


pecuniae quantitas alterutri parti daretur, ita ut 


liberis secundum leges de ea re latas servaretur, sed extrinse- 


eius qui id ut — molitus erat. ltaque etiam 


eiusmodi fiat et alterutri lucrum 


aliquod accedat, hoc quoque similiter liberis servetur, atque dominium statim ad eos transeat, ususfructus 


autem solus apud 


eum qui lucratus sit maneat. Ita omni iniuria, ita omni insana cupiditate abstine- 


bunt, iia neque inviti neque volentes liberos suos damno afficient, verum moderatiores erunt inprimis qui- 
dem quod attinet ad castitatem suam, deinde etiam quod ad coniugalem affectionem, quam — — 


eos qui semel inter se iuncti sunt, ««««« rem et castitate plenam et bonis moribus convenientem et paterna 
atque materna. affectione refertam, ut quod iis parentes sua sponte non custodiunt, id communis post deum 





omnium pater, eum dicimus qui imperium tenet, per legem iis qui a parentibus iniuria affecti sunt servet. 


Ie quis de lucris δέ successi 
praeter ii. 


ius constituta sunt valeant: nihil enim eorum innovamus 
solum quod diserte in hac lege scripsimus. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ad 


opus effectumque adducere studeat. 





1 ἀναγκαζομένους M | 5 βόνα γράτια M. βοναγρατία 
Theod. Bóva yoaZía Ath.|| 9 ϑατέρῳ] utrique e | 10 Ἐκήτε 
M || 20 "οὐδὲ — οὐδὲ M | 22 αὐτῶν M 24 "particula μέν 
delenda est nisi altius corruptela lateat! Zachariae (cf. €) || 
25 zto&yua)] res est c. Hiatum notavi | 31 ἔμπερροσϑεν 0ia- 
τεταγμένα Zachariae er s] τῶν ἔμπεροσϑεν διατεταγμέ- 
νῶν M | 33 ἐκεῖνο μόνον ὅπερ M] illa sola quae c || 31 sub- 
ser. om. Theod. | xvn. (praestat xvn., cf. subscr. nov. seg.) 
k. Ian. dedi ex Ath.(c)] xv. k. ian. M, quod probat Zacha- 
riae; k. iul. (iuliis 7.8) Iuliani schedae Sangallenses et 
Iul.* | 38 ep. dn. iustin. pp. aug. ann. XII. M, const. (conspl. 
Sang.) imp. domm. (.ons Sang.) iustiniani aug. (agusti 
Sang.) anno quarto decimo 7ul.^ et Sang. imp. dn. iust. pp. 
aug.c βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ Ath. | 39 Apione ve. cons. 
Biener p. 520 (ὑπατείας ᾿4πίωνος Ath.)] iust. ue. conss. M 
iustino uc. consule Jul. Sang. iustiniani uiri ela. eonsule 
Tul.^, om. ς || antiquam in fontibus discrepantiam fuisse te- 
stantur Ath. et Tul., contaminatam er duabus diversis nota- 
tionibus subscriptionem exhibet M: malui igitur Bieneri ra- 

Hi. 


tionem et ordine novellarum et sequentium constitutionum 
subscriptionibus commendatam sequi quam ex M facili cor- 
rectione efficere dat. k. Ian. — anno XIII. Iustino vc. cons. 





1 tin Καὶ || lueratur 7' | 2 omnia alia £ | 3 eos Κ΄, eis om. 
V || 4 et om. vulg. || 5 quia] quia et 7" || viso solvi] dissolui R 
disolui 7'| matrimonia A7' || redire &? || 6 antenuptialem] 
qui antenuptialem R' | quide V | 7 eam] eum AV | 
qui V| tm AT'|oecasionem RV | 9 non] nec 7 || utre- 
que RT | ut] aut ΤΊ | 10 uidentur R* | 11 de om. 7" | ae- 
cedens V? | 12 eis V || 13 actam V? || 14 ut om. 7" | 15 et] 
ut R* ut et T | seruare V7? || filii R! | 16 proprietatem V || 
17 solum V | 20 quidam V | etiam om. R | 21 effectum 
V | quem] quae 7' || est et habere 7' | 22 alterutrius T' | 
24 quid eius ΤΊ | 25 seruantur V^ | communem omnibus 
patrem R | 27 a parentibus] apparentibus V | seruent 
RT" | ea om. T | 28 successionis V* | 29 horum £ | 
31 operi et effeetuique V ἢ subscr. dat. vir. kal. ian. impr. 





donno iust. pp. aug. V, om. cett. XVII pro VII correzi ex Ath. 
61 





Nov. XCIX pr. 1 


489 


DE REIS PROMITTENDI 





G0 
IIEPI AAAHAEITYSO9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραυτωρίων τὸ B, 
2 ^ , 2 * ΄ 
ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναρίων καὶ πατρικίῳ. 


(Iloooíuvov.) Ἴσμεν πρώην τεϑεικότες νόμον 
περὲ ἐπιλογής μανδατώρων τε καὶ ἐγγυητῶν καὶ ἀντι- 
φωνητῶν πολλὰ! ἔχοντα καὶ κοινωφελεῖς τοῖς ἡμετέ- 
ροις ὑποτελέσε νομοϑεσίας" ἐπὶ δὲ τοῦ παρόντος καὶ 
ἑτέρας ἡμῖν ἔδοξε δεῖσϑιαί τινος ἐπεξεργασίας τε καὶ 


XCIX. Auth.XCVII. Coll. VII tit.9 
R DE REIS PROMITTENDI αὶ 


Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem. 


5 (Praefatio) Novimus pridem ponentes legem 
de electione mandatorum et fideiussorum et spon- 
sorum multas habentem et in commune utiles nostris 
subiectis legislationes. In praesenti vero et aliud 
nobis visum est egere quadam explanatione et incre- 


προβϑήκης οὐκ ἀγεννοῦς οὐδὲ τῷ κοινῷ τοῦ πολιτεύ- 10 mento non exgenere neque usui imperfecto et inutili 


ματος ἀλυσιτελοὺς καϑεστώσης. 


consistente. 


CAPUT I. 


Εἰ γάρ τιβ ἀλληλεγγύως ὑπευϑύνους λάβοι τινάς, 
» ^ ^. , ^ - H , 
εἰ μὲν μὴ προρτεϑείη τὸ δεῖν xai ἕνα τούτων εἰς 
€ , , ar 2 ^ 
ὁλόκληρον ἐνέχεσϑαι, πάντας ἐξ ἴσου τὴν ἀγωγὴν 


ὑφίστασϑαι. εἰ δὲ καί τι τοιοῦτο προῤτεϑείη, φυ- 1ὅ ventionem sustinere. 


λάττεσϑαι μὲν τὸ σύμφωνον, οὐκ εὐϑὺς μέντοι τὴν 
ἀρχὴν ἕκαστον ὁλόκληρον ἀπαιτεῖσϑαι, ἀλλὰ τέως 
μὲν κατὰ τὴν μοῖραν xaO" ἣν ἕκαστος ἐνέχεται, χω- 
ρεῖν δὲ αὐτὸν καὶ κατὰ τῶν ὑπολοίπων, εἴ γε καὶ 


Si quis enim alterna fideiussione obligatos sumat 
aliquos, si quidem non adiecerit oportere et unum 
horum in solidum teneri, omnes ex aequo con- 
Si vero aliquid etiam tale 
adiciatur, servari quidem pactum, non tamen mox 
ab initio unumquemque in solidum exigi, sed interim 
secundum partem qua unusquisque obligatus est, 
cedere autem eum et contra reliquos, sive et idonei 


εὔποροι καϑεστᾶσι καὶ ἐνδημοῦσι. καὶ εἰ τοῦτο ov-20 sunt et in eo loco. Et si hoc ita se habere videa- 


TOS ἔχον φανείη, si μὲν εὐπόρως ἔχουσε καὶ παρόν- 
τες τύχοιεν, ἐκείνους κινδυνεύειν ἐκπληρῶσαε ἕκαστον 
εἰβ τὸ οἰκεῖον μέρος τὸ ἀλληλεγγύως δανεισϑέν, ἐξ 
οὗπερ ὅλως ἔνοχοι γεγόνασι, καὶ μὴ τὸ κοινὸν χρέος 


tur, si quidem idonei sunt et praesentes inveniantur, 
illos periclitari complere [in] singulos in propria 
parte quod sub alterna promissione creditum est, 
aut ex quo omnino obligati sunt, et non commune 


ἴδιόν τενὸς γινέσϑω βάρος. si δὲ ἀπόρως ἔχοντες οἱ 25 debitum proprium cuiuspiam fieri onus. Si vero 


λοιποὶ φανεῖεν, εἴτε πάντες εἴτε τινές, εἴτε εἰς μέρος 
εἴτε εἰς ὁλόκληρον, ἢ καὶ ἀπόντες τυχόν, καὶ εἰς 
ἐκεῖνο ἐνέχεσϑαι ὅπερ λαβεῖν παρὰ τῶν ἄλλων οὐκ 
ἡδυνήϑη" οὕτω γὰρ κἀκείνῳ φυλαχϑήσεται ὃ τοῦ 


minus idonee se habere reliqui videantur, sive omnes 
seu quidam, sive in partem seu in solidum, sive ab- 
sentes forte, in illud teneri quod accipere ab aliis 
non potuit. Sic enim et illis servabitur pactionis 


συμφώνου τρόπος, καὶ οὐδεμίαν ὑποστήσεται ζημίαν 30 modus, et nullum sustinebit damnum actor, licet ali- 


Nov. XCIX (Authent. XCVII — Coll. VII tit. 9: gloss.) Graece extat in ML, c. I (Εἴ τις — νόμῳ γενέσϑαε 
483,20) in B 26,2,2 (inde — 28 ovx ἠδυνήϑη ἴθ B* E 1,24 p.281 Zach.) — Epit. Theod. 99, Athan. 15, 2. 


Iulian. const. XCII. 





XCLX. 
DE REIS PROMITTENDI. 


Idem Augustus lohanni praefecto praetorio iterum, ea: consule (ordinario) et paíricio. 


Praefatio. Scimus nos olim legem tulisse de electione mandatorum et fideiussorum et constitutae 
pecuniae reorum, quae multas et in commune utiles subiectis nostris sanctiones complectitur: in prae- 
sentia autem alia quoque aliqua nobis indigere visa est expolitione et adiectione non ignobili neque com- 


muni reipublicae inutili constituta. 


L Si quis enim mutua fideiussione obligatos acceperit aliquos, siquidem non additum sit debere etiam 


singulos in solidum teneri, omnes ex aequo actionem sustineant. 


Sin etiam quid eiusmodi additum sit, 





pactum quidem servetur, neve tamen statim ab initio ab unoquoque solidum exigatur, sed interim pro qua 
quisque parte tenetur ; procedat autem etiam contra ceteros, siquidem et locupletes et praesentes sint. —.Et 
si hoc ia se habere apparuerit, si quidem solvendo sunt et praesto fuerint, illi periclitentur eaplere pro 
sua quisque parte uod sub mutua fideiussione creditum est, ez: quo omnino obligati sunt, neve commune 
debitum proprium cuiusquam onus fiat. Sin autem ceteri inopes appareant sive omnes sive aliqui, sive 
pro parte sive in solidum, vel etiam forte absentes sint, in illud quoque teneatur quod a ceteris accipere 
non potuit: ita enim et illi pacti modus servabitur, neque ullum actor damnum subibit, etiamsi quid. dili 





3 ἐπάρχω M] τῶ ἐνδοξοτάτω ὑπάρχω L || 4 9o- 
διναρίων addidi cum Zachariaeo (qui ὀρδιναρίῳ) || 5 νό- 
uo»] nov. IV | 7 ἔχοντας L^ | 85g. καὶ ἑτέρας ἡμῖν 
ἔδοξε δεῖσϑ'αι] et aliud nobis visum est egere c || 10 «ye- 
νοῦς L|| τῷ κοινῷ] usui c | 12 λάβῃ .B* || 13 μὴ om. 
M, B*w.l. || mooereD'ein Zachariae] προεϑείη libri | 
11 ὁλόκληρον ἕκαστον B5 v.l | 19 αὐτῶν L' || xai 
om. L || λοιπῶν ΜΒ" || εἴ ye] sive (i. e. εἴτε) ς || 20 καϑ- 
εστῶσι Bs|| 23 ἐξ οὗπερ] aut ex quo ς || 25 ywéoSw] 
γενέσϑω L'*, B*v. l. γενέσϑαι B5 v. l., γίνεσϑαι Ζα- 
chariae ex || 26 εἴτε πάντες om. L || 21 τύχοιεν B* | 
καὶ οηι. ς ἢ 28 ἐκείνους Β' (ἐκεῖνο ἐκείνους Leunclavius) | 
29 κἀκείνω ML] κἀκείνοις Βς 





2 De reis promittendis Z7' De duobus rei promit- 
tendi V | 5 quidem 7 | ponente A' || 6 electionibus 


T || fideiiussorum 7' (et sic saepius) | 7 habentes R*T 
9 quaedam 7'!| 10 exgenere] ex««** 7'! exdegenere T' | - 
usu VT! | imperfecto et] /eg. imperii? || 13 adicerit 
R! | e£ unum horum] unum et horum V et s«»««» ΤΊ ἢ 
14 solicitum 7'! | tenere V | omnes 7? vu/g.] omnem R 

omne T" || 15 etiam aliquid & || tale om. £ || 16 tin R' 

17 sed] secundum set Z^ | interim] intm (i. e. intantum 
T | 19 et eum contra R eum contra et contra V^ || siue 
et 7 siue (si« V!) RVT? si et vulg. | 20 et in eo — 
21 inueniantur scr. A? in ras. vs. | Et 51] ἀκ κα V! ut 
si V? | ita hoe 7T' || 22 compelleret 7" || in om. vulg. J 
24 omni V! | 25 proprium debitum 7 || honus RV 

26 minus idonei (ydonei 1) RV vulg. idonee minus 7' ἢ 
se] sunt V! sese V? | sive] si uero 7| 27 seu in RV] 
sive in 7'vulg. | abscentes VT' | 28 teneri] tenere /ibri || 
tenere — 30 modus scr. R? in ras. 1 vs. || 29 pationis 





T'| 30 actor] *«» ietor 7'! 





ΕΟ ΡΠ 


Ep orFex" t 
" uw vg * 
FM t4 - 


DE REIS PROMITTENDI 483 Nov. XCIX 1 ep. 





ὁ ἐνάγων, κἂν εἴ τε πρὸς ἀλλήλους ἐκεῖνοι συμφωνή- 
σαιεν ἀγνοοῦντος τοῦ τούτους ἔχοντος ὑπευϑύνους, καὶ 
ἕχαστος ἐνέξεται ὥςπερ ἐξ ἀρχῆς συνεγράψατο, τέ- 
χναις ἢ δόλοις ἢ διαλύσεσιν ὑπερβαίνειν τὰ συγκείμενα 
1 μὴ συγχωρούμενος. Ei μέντοι τοῖς αὐτοῖς 
μοῖεν ἑχάτεροε ἢ καὶ ἅπαντες τόποις, ϑεσπίζομεν 
τὸν τῆς ὑποθέσεως ἀκροώμενον ἄγειν κἀκείνους εὑ- 
ϑύς, καὶ κοινῇ μὲν ἐξετάζειν τὴν ὑπόϑεσιν, κοινὴν δὲ 
ἐπάγειν τὴν ψῆφον. οὕτω γὰρ xai oí ἔνοχοε πάντες 


Σ 


quid inter se illi pepigerint ignorante isto qui habet 
eos obligatos, et unusquisque tenebitur quod ab 
initio scripsit, artibus aut dolis aut transactionibus 
praevaricari quae constituta sunt non sinendus. 


ἐνδη- 51 Si autem eisdem commorentur utrique aut omnes 


locis, sancimus negotii iudicem deducere illos mox, 
et communiter examinare negotium, communiter 
autem inferre sententiam. Sic etenim et rei omnes 
obligabuntur, et substantiae eorum qualitas examina- 


εὖ ἥσονται. καὶ ἡ τῆς περιουσίας αὐτῶν ποιότης 10 bitur, et debitum similiter quidem secundum iusti- 


ἐξετασϑήσεται, καὶ τὸ χρέος ὁμοίως μὲν κατὰ τὴν τοῦ 
δικαίου ὁμοίως δὲ κατὰ τὴν τοῦ νόμου τάξιν προβή- 


2 σεται. Εἰ δὲ οὐκ ἄρχων εἴη ὁ τῆς δίκης ἀκροώ 


- similiter autem secundum legis ordinem pro- 
et. 
2 Si autem non administrator sit causae iudex sed 


μενος ἀλλ᾽ ἕτερός τις, δίδομεν ἄδειαν ἢ ἐνταῦϑα τῷ — alter aliquis, damus licentiam aut hic competenti 


προξφόρῳ δικαστῇ προξέ Z » ἐπα. 
χέκες τούτων προΞαγγελλομένων τῷ λαμπροτάτῳ ἀρ- 
χοντε ἢ καὶ τῷ ἁρμοδίῳ δικαστί ἀναγκά διὰ 
τῆς αὐτοῦ τάξεως κἀκείνους παραγένεσθϑαιε τῇ δίκῃ 
καὶ μέρος αὐτῆς γίνεσϑαι, ὥςτε μηδὲν δισμα 
τῷδε ἡμῶν τῷ ϑείῳ νόμῳ γενέσϑαι. Τούτων ἀπάν- 
τῶν κρατούντων ἐπὶ τῶν συναλλαγμάτων τοῦ μετὰ 
ταῦτα χρόνου καὶ ἀπὸ τῆς τοῦδε τοῦ νόμου ϑέσεως" 
τὸ γὰρ παρῳχηκὸς τοῖς πρὸ αὐτοῦ τεϑειμένοις ὑπὲρ 
τούτου καταλιμπάνομεν νόμοις. 

(Ἐπίέλογος.) 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
. ἔργῳ xai πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 

Dat. xvm. k. Ian. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione v. c. cons. 


20 contractib 


λευσιν δεχομένῳ, ἢ ἐν ἐπαρ- 15 iudici interpellationem suscipienti, aut in provinciis 


his denuntiatis clarissimo ree aut competenti 
iudici cogere per suum officium et illos interesse 
liti et partem eius fieri, ut nullum inpedimentum 
huic nostrae legi fiat. His omnibus incipientibus in 

us sequentis temporis et ab huius legis 
positione; quod autem praeteriit [et] ante eam po- 
sitis pro his relinquimus legibus. 


Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 5 — (Epilogus.) Quse igitur placuerunt nobis et 


per hanc sacram declarata sunt legem, tua quoque 
celsitudo operi effectuique contradere festinet. 
Dat. xur. kal Ian. (imp.) dn. lustiniani pp. Aug 


[a. 539] anno XIII. Apione v. c. consule. 





inter se pacti sint ignorante eo qui 


1 scripsit, nec licebit ei artibus vel dolis vel transactionibus — circumvenire. 
qui causam cognoscit 
sententiam ferat. lta enim et rei omnes condemnabuntur, «t. qualitas 


ulerque vel omnes degant, sancimus ut 
causam examinet 


obligatos eos habet , et unusquisque tenebitur sicut ab initio con- 


Si vero üsdem locis 
os quoque statim arcessat, et communiter 


substantiae eorum ezcxaminabitur, et debitum pariter et secundum iustitiae et secundum legis ordinem 


2 procedet. Quodsi 
tenti iudici in cx 2 

eliam competenti iudici, ut officium suum illos 

quod ii 1 huic * 

poris 


| qui causam cognoscit non sit 


magistratus sed alius quis, licentiam damus vel hic 
terpellationem accipienti, vel in provinciis his denuntiatis clarissimo praesidi aut 
oque cogant causae interesse et partem eius 


fieri, ne 


nostrae sacrae legi aec autem omnia in contractibus valeant futuri tem- 
inde ab hac lege lata: nam praeteriit, legibus ante eam hac de re latis relinquimus. 


pilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas 


ad opus effectumque adducere studeat. 





. B | 2 τοῦ τούτους Mz] rovrov vov B, 
3 ὥσπερ] quod (i. e. ὅπερ ἢ c | 4 δόλους 


x0tVT)) ies il 


12 ὁμοίως δὲ — νόμου om. M | 19 γενέσϑαι L | 
20 ϑείῳ om. c | 21 κρατούντων incipientibus ς | 23 γὰρ] 
autem ς ἢ ὑπὲρ τούτου] de his ς | 26 ἡ σὴ] tua quo- 
que c | 28 xvn. k. ian. Jul." (om. subscr. Tul. cett.) πρὸ 

B tvüev Ἰανουαρίων Ath] xv. k. iann. M quod 
probat Zachariae, χιπ. kal. Ian. e, μηνὲ ἐανουαρίῳ 
Theod. | CP. — cons. (cf- z)] ep. dn. iusti. pp. aug. apion. 
uc. conss. M, imp. dn. iustiniani aug. Ju" βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιγ΄ ὑπατείας LAzuíovos Ath. ἔτει «y' 
βασιλείας ὑπατείᾳ ᾿Απίονος (ἀππίονος cod. Bodleianus 
up. Heimbach Anecd. I 262) Theod. 





1 habeat R | 2 tenebitur] tenebitur in id RT vulg. 
in id tenebitur V? ἐπ σας. ἢ quod] qui 73 scripserit 
T' vulg. | artibus] et artibus R7' ἢ 4 praeuari Καὶ ἢ quae 
om. R* quo V! | sinendus vulg. (gloss. ΤῊ] sinendos VT | 
9 Si autem] Sin E! Sin autem 7? vulg. | hisdem R*VT 
isdem R'| eomonentur V? ἢ 6 loei Κ΄ ἢ 7 et om. T* 
examinari libri, corr. vulg. | 8 etenim] enim V vulg. ' 
9 oblegabuntur V! | qualitatis R* | 10 sg. quidem — si- 
militer om. V ἢ iustitiae om. R! | 11 procedit libri, corr. 
vulg. | 13 administrator non sit 7'] 14 aliter R' ἢ hie 
competenti vu/7.] incompetenti R V!T' competenti V?7?] 
15 iudicem V !? R! iudice E? | interpellatione Τ᾽ ἢ aut in] 
autem in T'! | 16 his om. V | 20 sequentibus Κ | 21 po- 
sitione 7. dispositione (ser. V? in ras.) RVT* vulg. ἢ 
praeterit καὶ | et om. vulg. | 25 igitur] autem V ἢ 27 con- 
trahere V! | 28 subscr. dat. Xr. kal. ian. do. iusti. pp. 
aug. anno XIII. apice uc. consule V, om. cett. 





61* 


Nov. € pr. 1 


484 


, 


DE TEMPORE NON SOLUTAE 





P 


C. Auth. XCVIIL Coll. VII tit. 10 


ΠΈΡΙ TOY XPONOY ΤῊΣ EHI R DE TEMPORE NON SOLUTAE 


THI ΠΡΟΙΚῚ ANAPTYPIA. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B, 
ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικέῳ. 


(Igooíuiov. Καὶ τὰς ἀναργυρίαβς τὰς dwrwri- 
Oeusvas ἐπέ τινων ϑεμάτων οὐκ ἀνεξετάστους oí 
ἡμέτεροι καταλελοίπασε νόμοι, ἀλλὰ τὸ μακρὸν αὐτῶν 
καὶ ἐκκεχυμένον συνεστείλαμεν, ἵνα μὴ τῆς ἑαυτῶν 


ῥᾳϑυμίας ἢ κακουργίας ἴσως ἐμπορικώτερον ἀπτολαύοιεν 10 neglegentia aut calliditate forsan negotiose fruantur ὦ 


ἄνθρωποι καὶ πράγματα παρέχοιεν ἑτέροιΞ. οὐ γὰρ 
ἐν ἴσῳ διὰ παντὸς τὰ τῶν ἀποδείξεών ἐστε τοῖς δοῦ- 
veu ταύτας βουλομένοιβ, πολλὰς δὲ 0 χρόνος παραι- 
τεῖται. δι᾿ ἅπερ εὖ ποιοῦντες συνεστείλαμεν ἐπί τι- 
vov ϑεμάτων τὰς ὑπὲρ τῶν ἀναργυρειῶν μέμψεις, 
ἅπερ ἔξεστιν ἐκ τῶν ἤδη παρ᾽ ἡμῶν νενομοϑετημένων 
λαβεῖν. ὁποῖον δὴ τὶ κατὰ τὸ παρὸν καὶ ἐπὶ τῆς 
προικὸς πράττομεν. ἐπειδὴ γὰρ ἅπας ὁ χρόνος τοῦ 
συνοικεσίου" ἐδέδοτο τοῖς ἀνδράσιν ἕως ὁ γάμος συν- 


PECUNIAE SUPER DOTEM K 


Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem secundo, 
ex consule ordinario et patricio. 


(Praefatio. Omnes pecuniae non numeratae 
replicationes subiectas in aliquibus casibus non in- 
examinatas nostrae reliquerunt leges, sed prolixi- 
tatem earum et effusionem adbreviavimus, ne sua 


homines et causas praebeant aliis: Non enim sub 
aequalitate semper probationes erunt eas exhibere 
volentibus, multa quoque tempus refutat. Quapro- 
pter bene facientes adbreviavimus in quibusdam casi- 


15 bus pecuniae non numeratae querelas, quas licet ex 


his quae iam à nobis sancita sunt «»»««»««, Quia 
enim omne tempus matrimonii dabatur viris, donec 
matrimonium constaret, queri de non data dote, 
interpositio quoque maior facta est, ut etiam post 


ἔστατο μέμφεσθαι τῷ μὴ δεδωκέναι τὴν προῖκα, 20 mortem virorum, ut et post repudium, intra annum 


παρενϑήκη δὲ μείζων ἐγένετο τὸ καὶ μετὰ τὴν τε- 
M E 2 - X , » 
λευτὴν τῶν ἀνδρῶν, ὥθπερ καὶ μετὰ ῥεπούδιον, εἴσω 
Ἀν * $ μ᾿ 22 
ἐνιαυτοῦ δοῦναι τὴν μέμψεν, διὰ τοῦτο φήϑημεν 
βραχεῖ καὶ συντόμῳ νόμῳ ταχυτέραν ποιήσασϑαι καὶ 


τὴν ἐπὶ τῇ τῆς προικὸς ἀναργυρίᾳ μέμψιν καὶ ἀπαλ- 25 


λάξαι τὰς γυναῖκα! τῆς ἐπὲ τοῖς τοιούτοις μετὰ μα- 
κροὺς χρόνους ἀποδείξεως. 


daretur querela, ideoque aestimavimus brevi et com- 
pendiosa lege velocem facere et pecuniae non nume- 
ratae super dotem querelam et liberare a probatione 
mulieres in talibus ex longo tempore. 


CAPUT I. 


* 
EX μὲν ovv ἐνιαυτοὺς δύο μόνους συνοικήσειέ τις 
- -— * * - 4 * 
τῇ γαμετῇ, ἢ καὶ τούτων vOv χρόνων ἐλάττω, καὶ 


Si ergo annis duobus solummodo habeat aliquis 
uxorem aut etiam his temporibus minus, et non ac- 


Nov. C (Authent. XCVIII — Coll. VII tit. 10: gloss.) Graece extat in ML, c.1. 2 in .B 29,3, 1, ubi prooemium 


add. BI. — Epit. Theod. 100 (inde B), Athan. 10,8, .B 23, 1, 76 (II p. 665 Heimb.), Epanagoge 18, 26 schol. i. 
Julian. const. XCIIIL - 





C. | 
DE TEMPORE NON NUMERATAE PECUNIAE DOTIS. 


Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum, ea consule ordinario et patricio. 


Praefatio. Non numeratae pecuniae exceptiones quae in nonnullis casibus. opponuntur leges 
nostrae non inexploratas reliquerunt, verum longinquitatem earum effusam  contraaimus, ne homines 
"neglegentia sua vel fraude forte negotiatorum modo fruantur aliisque negotia facessant. Neque enim 
pariter per omnia probationes praesto sunt iis qui eas praestare volunt, multas autem tempus quoque re- 
spuit. Quapropter merito in quibusdam casibus querelas non numeratae pecuniae contracimus, sicut 
ex ii$ quae iam a nobis sancita sunt colligere licet. | Cuiusmodi aliquid $n praesentia etiam in dote 


facimus. Quoniam enim totum coniugii tempus datum erat viris quamdiu matrimonium constaret, ut de 


non data dote quererentur, atque additamentum maius erat factum, ut etiam post mortem virorum, quem- 
admodum eliam post repudium, intra annum querela concederetur, propterea visum est brevi et succincta 


lege querelam non numeratae pecuniae dotis celeriorem efficere et mulieres a. probationibus eiusmodi — 


rerum port longum tempus praestandis liberare. 


Atque siquidem quis per duos annos solos vel etiam per brevius his lempus uxore usus sit, nec. 





2 rubr. Περὲ ἀναργυρίας προικός Theod. || 4 ἐπσάρχῳ M] 


τῶ ἐνδοξοτάτω —5 (sic) .L || 5 ὀρδιναρίων addidi 
ez ς (ὀρδιναρίῳ Zachariae) | 6 Kai vas] Kai τῆς B2! 
Omnes (i.e. Πάντας) ς || 8 μόνοι B3! | 9 uz τῆς] μή- 
τις BXL|| 10 ἔσως om. B  ἀπολάβοιεν B2! || 12 ἐστι 
ἐπὶ B2! erunt (i. e. ἔσται) ς | 13 παραιτῆται M | 
16 ἅσπερ ΒΣις | ἤδη ἐκ τῶν L|| νενομοϑετη μένων 
Cod. 4, 30, 14. 15. 5,15, 3 (βε. κδ΄ τέ. γ΄ διγ. νβ΄ xai βι. 
τοῦ κώδικος ví. À διάταξις λδ΄ (corr. ἐδ΄) schol. M) 
19 συνίσταται L |. 20 τὸ L (quod recepit Zachariae) 
21 ἐγένετο B! || τὸ om. L || τὴν om. ΒΣΙ | 22 óezov- 
διον] διαζύγιον LBX || 24 παχυτέραν 1.5 ἢ 25 τῇ om. 
ΜαΙ, | 26 τὰς] τὰ ζητήματα L^ | v5s] τοῖς BN | 
28 Θεσπίζομεν εἰ μὲν ἐνιαυτοὺς δύο μόνον inc. B ἢ 
29 τούτων χρόνον ἐλάττω malit Zachariae || χρόνων 
om. Bí 











2 solutae] consulte V! || 3 super dotem om. T'! || 5 excs. | 





| (exe. T) ord. RT exconsuli ordinar. V | pat 7'|| 7 non ex- 1 


aminatas (examinas AK!) libri, corr. Contius || 8 prolixitate 


mearum V! prolixitate eorum ἢ || 9 adbreuiabimus V. 


abreuiauimus A abreuiamus T'|| 10 caliditate 7'! || *nego- 
tiose (vel negotiative, cf. X CVII 1)] negotiis libri || 12 seri- 
bere 7 14 benefacient«««« V! | adbreuiabimus V ad- 


breuiamus 7' abreuiamus R || 16 htatum non notant libri; - 
colligere post licet inserit Τ᾽ 3, post sancita sunt, V? —J , 


Supplendum fere sancita sunt (percipere. Quale quid in 
praesenti etiam in dote ie sx 
staret scr. V? in ras. 1j vs. || 17 matrimonium T! | 


18 matrimonium constaret i» ras. T? | quaeri RT (ita 


infra fere constanter scribitur in R et V) quae V || 19 inter- 
posito V interposita 4} | ut etiam V] et R'T' etiam 
FR? T? vulg. | δι 

breuem 7" A* || compendiosam legem 1.7} || 22 peccunie 
innumerate ««uper 7} 23 dotem VT] dote RT" vulg. ἢ 
et om. 1} | probationem A' || 28 ergo] igitur A || hereat, 
V | 29 uxori V || his om. R 


| Quia enim — 18 eon- 


0 ut om. V || inter T! | 21 ideo vulg. || 





r 


PECUNIAE SUPER DOTEM 


485 


Nov. € 1 





μὴ λάβῃ τὴν προῖκα, μηδὲν ἐκ τῆς σιγῆς ὁ ἀνὴρ ἀδι- 
κείσϑω, μηδὲ οἱ κληρονόμοι τοῦ ἀνδρὸς κἂν εἰ σιγή- 
σειεν — ἀλλ᾽ εἴσω ἑτέρου ἐνιαυτοῦ τὰ τῆς μέμ- 
ψεῶς κινείσϑω" τὸ γὰρ βραχὺ τοῦ συνοικεσίου πρὸς 
ταύ ἡμᾶς τὴν —— καλεῖ. εἰ δὲ εἰς —— 
τῆς διετίας χρόνον, ἐλάττονα δὲ δεκαετίας τὸ συνοι- 
κέσιον ἐχταϑείη, — τῷ ἀνδρὶ μέμφεσϑαι, καὶ 
λέγειν οὐκ εἰςκεκομίσϑαι αὑτῷ τὴν προῖκα εἰς μέρος 
ἢ εἰς ὁλόκληρον, καὶ εἰ τοῦτο ποιήσειε, παραπέμστε- 
σϑαι τὴν 1 — 
τῆς γυναικὸς ὅτε δέδωκεν οὐκ ἀποδειξάσης. 

1 JE δὲ μὴ τῶν δέκα ἐνιαυτῶν εἴσω μέμψηταε, 
σιωπῇ τοῦ ἀνδρὸς ἀναιροῦμεν τὴν μέμψιν, οὔτε αὖ- 
τῷ μετὰ τὴν δεκαετίαν τοῦτο πράττειν συγχωροῦ 
ἥὕμοιξ. καὶ ἔστω καὶ τοῦτο οὐχ ἡμετέρα κατά τινῶν 
ποινή, ἀλλὰ ἀπραγμοσύνης τῶν ὑπηκόων ἐπιμέλεια. 
ᾧ γὰρ ἐν ἐπὶ μακρὸν οὕτω χρόνον (τὸν τῆς 
δεκαετίας φαμέν) προϑεῖναι τὴν μέμψιν, εἰ τὸ σιγᾶν 


ἕλοιτο, πρόδηλός ἐστε βουλόμενος, κἂν εἰ μὴ λάβοι 20 


τὴν προῖχα, ταύτην πάντως τοὺς αὐτοῦ κληρονόμους 
διδόναι. τῶν αὐτῶν κρατούντων καὶ εἰ ῥεπουδίῳ 
διαλυϑῆναι συμβαίη τὸν γάμον" μηδὲν διαφερομένων 
ἡμῶν, εἴτε 


ἢ γυνὴ ὡς τὴν προῖκα ἐπενεγκαμένη κατα- 


cipiat dotem, nihil ex taciturnitate vir laedatur, ne- 
que heredes viri licet tacuerit ille, sed intra annum 
alium querela moveatur: brevitas enim matrimonii 
ad hanc nos legislationem vocat. Si vero in maius 

5 biennio tempus minus autem decennio matrimonium 
protendatur, damus marito queri et dicere non illa- 
tam sibi dotem aut in partem aut in solidum, et si 
hoc fecerit, transmittere querelam, semel marito que- 
rente et muliere quia dedit non probante. 


μέμψιν, ἅπαξ τοῦ ἀνδρὸς μεμψαμένου xai 10 


1 Siautem neque intra decennium queratur, tacitur- 
nitate mariti auferimus querelam, neque ei post dec- 
ennium hoc agere sinentes nec annum dantes ulterius 


τες οὔτε τὸν ἐνιαυτὸν διδόντες ἔτε τοῖς αὐτοῦ κληρο- 1Ὁ eius heredibus. Sitque etiam hoc non nostra adversus 


tia. 
Ubi enim licet in prolixo sic tempore (decennii di- 
cimus) proponere querelam, si tacere elegerit, palam 
est voluisse, vel si non accepit dotem, omnino eam 
suos reddere heredes. His valentibus etsi repudio 
solvi contingat matrimonium; in nullo discernenti- 
bus nobis, sive mulier tamquam dotem offerens con- 
scribat sive pater sive alter quispiam pro ea, tem- 
pore in omni casu tali, sicuti praediximus, ostendente 


aliquos poena, sed libertatis subiectorum diligen 


γράψειεν εἴτε πατὴρ εἴτε ἕτερός τις ὑπὲρ αὐτῆς, rov 25 suos effectus et dante vel perimente querelam. Con- 


χρόνου éni παντὸς ϑέματος τοιούτου, καϑάπερ εἰπόντες 
ἔφϑημεν, τὰ οἰκεῖα δεικνύντος ἀποτελέσματα καὶ ἢ 
διδόντος ἢ ἀναιροῦντος τὴν μέμψιν. διαμαρτυρίαν 
δέ φαμὲν οὐ τὴν ἐν ῥήμασι μόνην (πολλάκις γὰρ T 
τις ὀργὴ ἢ 
τὸν ἄνδρα παρασκευάζει λέγειν, ἢ καὶ ὃ μὲν εἶπεν 
οὐδὲν μάρτυρες δὲ ἐωνημένοε ταῦτα καταψεύδονται). 
ἀλλὰ δεῖ τὴν ἐκμαρτυρίαν ἐν γράμμασιν εἶναι. εἰ δὲ 
xai ἐν δικαστηρίῳ τυχὸν ποιήσασϑαΐ τις αὐτὴν βουλη- 


testationem vero dicimus non in sermonibus solam 
(saepe enim indignationis aut alterius incidens occa- 
sio.talia quaedam virum praeparat dicere, aut etiam 
ille quidem dixit nihil, testes autem redempti haec 


ἄλλη παρεμπεσοῦσα πρόφασις τοιαῦτά τενα 30 mentiuntur), sed oportet contestationem in litteris 


esse. Si autem etiam in iudicio eam forte facere 
aliquis voluerit, oportet omnino innotescere mulieri 
aut ei qui dotem omnino offerre conscripsit. Nam 
nihil est quod prohibeat maritum in semet ipsum 


ϑείη, δεῖ πάντως γνωσθῆναι τῇ γυναικὶ ἢ TQ T5r35hoc agere et queri quasi, et partem quidem mulieris 


ὅλως ἐπιδοῦναι καταγράψαντε" ἐπείτοιγε οὐ- 
δέν ἐστε τὸ κωλῦον τὸν ἄνδρα αὐτὸν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ 
καὶ τοῦτο πρᾶξαι καὶ μέμψασθαι δῆϑεν, καὶ τὸ μὲν 
μέρος τῆς γυναικὸς τὸ πραττόμενον ἀγνοεῖν, πρόνοιαν 


quod agitur ignorare, providentiam vero sui ponere 
nullo valere modo et quia vel querela ab eo facta 
est nescire. 


δὲ ἑαυτοῦ ϑέσθϑαι κατὰ μηδένα δύνασϑαι τρόπον, τό 40 


γε καὶ ὅτε μέμψις αὐτῷ γέγονεν ἀγνοοῦν. 


c. 181 argumentum breviter indicatur "Pon. 31, 7. 





dotem acceperit, nullum ez silentio damnum vir patiatur, neve is heredes viri licet ille tacuerit, sed 
intra alterum annum querela moveatur: brevitas enim coniugii hanc nos legem ferendam vocat. δὲ 
autem in longius biennio tempus minus vero decennio coniugium extendatur, viro concedimus ut queratur 
dicatque dotem sibi p parte vel in solidum illatam non esse, et si hoc fecerit, querela transmittatur, 
1 cum maritus semel questus sit et uxor se dedisse non probaverit. δὲ vero intra decem annos questus 
non sit, ob Silentium mariti querelam tollimus, neque ipsi post decennium hoc agere permittentes neque here- 
dibus eius amplius annum tes. Ac sit etiam hoc non nostra in quosdam poena, sed tranquillitatis sub- 
iectorum cura. Cui enim licet per tam longum tempus, decennium dicimus, querelam proponere, si silentium 
praetulerit, manifestum est eum, etiamsi dotem non acceperit, velle eam utique heredes suos dare. Atque 
eadem valeant etiamsi repudio dissolvi contigerit matrimonium: neque ullo modo distinguimus, utrum 
mulier tamquam illatura dotem conscripserit an. pater an alius ullus pro ea, cum tempus in omni eius- 

| casu, sicut modo diximus, suos effectus ostendat atque querelam aut det aut tollat. Denuntiationem 
autem dicimus non solam quae verbis fit (saepe enim vel ira nescio quae vel alia causa incidens efficit ut 
vir haec talia loquatur, vel etiam cum ille nihil dixerit, testes empti ea mentiuntur), sed denuntiationem 
in scriptis fieri oportet. Quodsi quis etiam in iudicio forte facere eam voluerit, id omnino mulieri vel 
ei qui utique dotem se dare scripsit, notum fieri oportet: ceteroqui nihil est. quod prohibeat, quominus 
maritus ipse per se et hoc agat et queratur scilicet, atque mulieris pars quid agatur ignoret, sibique 


prospicere nullo modo possit, quippe quae id ipsum ignoret querelam sibi motam esse. 





"7 ἐνταϑείη B | 8 αὐτῷ ML'B | εἰς μέρος] aut 
in partem ς | 12 μὴ] neque (i. e. μηδὲ) ς | μέμψεται 
LB! | 13.15 *o28i — οὐδὲ libri| 18 9] ὡς Bf ubi c | 
μακρῶ L* |19 προϑῆναε L | et] εἰς ML | 22 τῶν αὐ- 
τῶν] his «| xav εἰ B | ῥεπουδίῳ] διαζυγίῳ LB et sic 
infra constanter ἢ 24 ἡ om. M? | 25 αὐτοῦ L| 21 ἢ δι- 
δύντος! ἢ om.c | 29 5 τες οπι. ς, 7; om. Bí | 31 ἄνδραν 
L'| 38 καὶ om.c | πράξειν L|| 40 αὐτοῦ L | τρόπον 
δύνασθαι L| τό ye — ἀγνοοῦν Zachariae] τῷ ye — 
ἀγνοοῦντε libri, e& — nescire c, unde τῷ γε — ἀγνοεῖν 
Üsenbrüggen (τοῦ γε — ἀγνοοῦντος Hombergk) 





2 lieet] liceat et T! ἢ inter Τ᾽} | 4 *in maius] et 


maius RT maius et V maius vulg. | 5 matrimonii V | 
8 haec RT | 9 quia] quam V'T'! | 12 intra annum 
decennium A^? | 14 sinentes Beck] sinemus (sinamus V) 
libri | annum dantes] nudantes R! | 15 etiam haee R' 
et haee Τ' | 17 diximus V' | 18 eligerit & || 19 acceperit 
R | eam Beck] eum libri | 20 etsi] si T! || 23 tempore] 
ipse V! | 24 *ostendente] extendente (extendentes V!) 
libri | 26 vero om. T | dicimus] dns (i. e. dominus) Vt] 
solam 7'] solum RV vulg. | 28 praeparat quidem dicere 
T | 29 diximus T! | haec RV] hoe T'vuig. | 30 men- 
tientur V | oporteret E | 31,in iudicio] in om. καὶ 

33 omnino dotem offerre V? in ras. ὁ vs. | conseripserit 

eontemsit V | 34 quod] qui 7" || 35 parte 7"! | 36 igno- 





rante Τ᾽ 


Nov. Ο 2 


480 





CAPUT II. 


«ΣΣυνελόντα τοίνυν εἰπεῖν εἴσω μὲν διετέας τοῦ γάμου 
διαλυϑέντος εἴτε ϑανάτῳ εἴτε ῥεπουδίῳ καὶ αὐτῷ τῷ 
ἀνδρὶ τὰ περὶ τῆς ἀναργυρέας ἔξεστι μέμφεσϑαι καὶ τῷ 
γε αὐτοῦ κληρονόμῳ εἴσω ὅτέρου ἐνιαυτοῦ. εἰ δὲ ὑπὲρ 
διετίαν ἄχρι δέκα ἐνιαυτῶν 0 γάμος ἐκταϑείη, τῷ ἀνδρὶ 
δίδομεν τὴν μέμψιν καὶ τῷ γε αὐτοῦ κληρονόμῳ μηνῶν 
εἴσω "ace εἰ δὲ παραδράμοι ἡ δεκαετία, τότε οὔτε 
τῷ ἀνδρὶ οὔτε κληρονόμοιβ αὑτοῦ τὰ τῆς μέμψεως 
ἔσται, τοῦ χρόνου προβάπαξ ἐξαρκοῦντος τῇ γυναικί. 
εἰ μὲν οὖν ἀφῆλιξ ἢ ὁ ἀνὴρ καὶ μὴ μέμψηται, τοσοῦ- 
vOv εἰς ἀποκατάστασιν αὐτῷ δίδομεν χρόνον, ὥςτε 
μὴ ὑπερβῆναι δωδεκαετέαν ἐκ τοῦ καιροῦ τῶν γάμων. 
ἴσμεν γὰρ τοὺς σφόδρα τάχιστα συναλλάττοντας γά- 
μὸν οὐκ ἐλάττους τῶν πεντεκαίδεκα ἐνιαυτῶν πρὸς 


τοῦτο ἰόνταθς' ὥςτε καὶ ὑπερβήσεται τὸν πέμπτον 1 ααἃ de re transit quintum et vicesimum annum et 


καὶ εἰκοστὸν ἐνιαυτὸν καὶ ἔσται δυνατὸς εἴσω τοῦ 
εἰκοστοῦ Ἑβδόμου μέμψασϑαι τῇ τῆς προικὸς ἀναρ- 
γυρίᾳ. τελευτήσαντος δὲ αὐτοῦ εἴσω τοῦ ῥηϑέντος 
χρόνου τοὺς κληρονόμους ἔχειν τὸν ἐνιαυτὸν εἰς τὴν 
1. μέμψιν. 
μένου κληρονόμοι εἴτε τελείου εἴτε ατελοῦς, πενταδτίαν 
ἐχέτωσαν μόνην εἰβ τὸ κινῆσαι τὴν μέμψιν ἐπὶ τῇ 
ἀναργυρίᾳ. ἀρκοῦντος τοῦ χρόνου καὶ μὴ ἀναμένοντος 
τὴν διέξοδον ἁπάντων τῶν ἐλαττόνων χρόνων. ὅπερ 


ἡμᾶς πρὸς τὸν παρόντα νόμον ἐκίνησεν" τῆς yào25movit: muliere namque coniuncta quarto et decimo 


γυναικὸβ συνοικησάσηβ τεσσαρεβκαιδέκατον ἐνιαυτὸν 
μετὰ εἰκοστὸν ἔτοβ τοῦ ϑανάτου τοῦ πατρὸβ ἀπο- 
χρώμενος τῇ ἀφηλικότητε, ἐκένει τιβ κατὰ τῆς μη- 
τρὸς τὸν τῆς &vaoyvoías ἀντιτιϑεὶς λόγον μετὰ τέ- 


ταρτον καὶ τριακοστὸν τοῦ συνοικεσίου χρόνον. ὕπερ 80 cantes curavimus, et propter has circumstantias et 


ἡμεῖς δικάζοντες ἐϑθεραπεύσαμεν, καὶ διὰ ταύτας τὰς 
σεριστάσεις καὶ τὸν τῶν ἀφηλίκων χρόνον εἰς τὴν 
πενταετίαν ἐπὶ τοῦ παρόντος ὡρίσαμεν. νόμου" ἐκείνου 
δηλαδὴ τὴν ἀναργυρίαν ἀντιτιϑέντος ὃς ἂν γεγραμιμέ- 
voc εἴῃ 
χρόνους, εἴτε τέλειος εἴη εἴτε ἀτελής, τοῦ πράγματος 


e. II Ὅτι εἴσω μὲν διετέας — 481,1 κρινομένου ex Βὶὶ habet B* A 39, 11 p. 68 Zach. — Summarium extat 
"Por. 25, 11, argumentum. 486, 4—7 ib. 15, 6 (ubi corr. ἡ ρ΄ νεαρά pro ἡ η΄ veaod). 3 


5 biennium usque ad decem annos matrimonium ex- 


10intra aetatem maritus sit et non queratur, tantum 


εἰ δὲ ἀφήλικες εἶεν oí τοῦ μὴ μεμψα- 201 Si autem minores sint non querentis heredes, sive 


τὴν προῖκα ὑποδέχεσϑαι. καὶ κατὰ τοὺς οἰκείους 35 tis sit sive minoris, causa iudicanda. Valente hac 


DE TEMPORE NON SOLUTAE ] 
x 
j 


































Generaliter igitur dicendum intra biennium qui- 
dem matrimonio soluto sive morte sive repudio 
et ipso marito de non numerata pecunia licet queri 
et eius heredi intra alium annum. 8i vero ultra 


tendatur, marito damus querelam et heredi eius 
intra menses tres. Si vero transcurrerit decennium, 
tunc neque marito neque heredibus eius querela erit, 
tempore ad omnia sufficiente mulieri. Et si quidem 


ad in integrum restitutionem ei damus tempus, ut - 
(non) transcendat XII annos a tempore nuptiarum. 
Novimus enim eos 39 vehementer citius contrahunt 
nuptias non minus XV annorum ad hoc procedentes : 


erit possibilis intra vicesimum septimum queri de 
non numerata pecunia dotis. Moriente quoque eo 
intra praedictum tempus heredes habere annum ad 
querelam. 


maioris sive minoris, quinque habeant solum ad 
movendam querelam non numeratae pecuniae, suffi- 
ciente tempore et non expectante exitum omnium 
minorum temporum. Quod nos ad praesentem 1 


anno post vicesimum annum mortis patris, abutens 
minori aetate movebat quidam contra matrem non 
numeratae pecuniae obiciens rationem post quartum 
et tricesimum nuptiarum annum. Quod nos iudi- 


tempus aetate minorum in quinquennium in prae- 
senti decrevimus lege, illo videlicet non numeratam 
pecuniam obiciente qui scriptus fuerit dotem susce- 
pisse, et secundum sua tempora, sive perfectae aeta- 


1 





IL. Ut igitur paucis comprehendamus, matrimonio intra biennium soluto sive morte sive r. io et 
ipsi marito de non numerata pecunia queri licet et heredi eius intra alterum annum. | Quodsi ultra biennium 
usque ad decem annos mairimonium ectendatur, marito querelam damus eiusque heredi intra tres menses. 
Sin autem praeterierit decennium, tum neque vir neque heredes eius querela utentur, cum tempus omnino 
mulieri sufficiat. Atque si maritus minor sit et non. questus sit, lantum ad restitutionem ei tem damus, 
ut non excedat duodecim annos a tempore nuptiarum. Scimus enim eos qui mature admodum matri- 
monium contrahunt, non minores quindecim annis ad hoc venire: itaque et annum vicesimum quintum 
superabit et intra vicesimum septimum de dote non numerata queri poterit. Defuncto autem eà intra prae- 
1 dictum tempus heredes annum ad. querelam. habeant. δὲ autem minores sint heredes eius qui questus 
non est, sive 4s maior sive minor fuerit, quinquennium habeant solum ad movendam querelam non nume-. 










raiae pecuniae, atque id. tempus sufficiat neve decursum omnium temporum minorum expectet. Quod nos. — 
ad praesentem legem novit: muliere enim. quattuordecim annos nupta posi vicesimum annum a morte ὦ 
patris abusus aetate minori agebat aliquis contra matrem, non numeratae pecuniae rationem 
post quartum et tricesimum annum matrimonii. Quod nos iudicantes sanavimus, atque ob eiusm 
etiam tempus minorum ad, quinquennium in praesenti lege definivimus: ut is scilicet non numeratae pecuniae — — 
exceptionem opponat qui dotem accepisse scriptus sit, et secundum ipsius tempora, sive maior aetate sit sive. 








Onens$ — 
Casus — 





1 Συνελόντε Haloander sine causa || 9 τὰ om.. L ἢ 
στερὶ om. B* || 6 μηνῶν εἴσω] εἴσω μηνῶν (εἴσω ἑτέρου 
ἐνιαυτοῦ L^) 1, || 1 παραδράμῃ B* v. l. περιδράμῃ D! | 
κρὺδὲ — - οὐδὲ libri| 8 κληρονόμοις)] τοῖς κληρονόμοις 
CG EHeimbach, sed cf. Ath. in. | 9 πρὸς ἅπαξ MLB! 
ad ommia e || 10 ov» om. Bf || ἡ ML] εἴη B || μέμψεται 
L Bis | 12 ὑπερβαίνειν .B* || 19 συναλλάσσοντας B* | 
γάμων L γάμους B* | 14 πεντεκαίδεκα) εβ΄ L^ || 15 τοῦ- 
vov B*|| ὥστε καὶ] xai om. Βὶς {16 δυνατ L' (δυνα- 
τὸν Haloander) | 19 τὴν om. B* v. I. || 22 τῇ om. L || 
24 τῶν] τῶ B! | ὅπερ — 33 νόμου om. B* || 26 τέταρτον 
καὶ δέκατον ἐνιαυτὸν Β', τεσσαρεβκαιδεκάτῳ ἐνιαυτῷ 
(cf. ς) malit Zachariae | 21 verbis μετὰ εἰκοστὸν ἔτος et 
28 κατὰ τῆς μητρὸς puncta subiecta esse in .M testatur 
Zachariae (ipse nihil notavi) | 28 ἀφηλεκειότητε Haloander, 
Bf | 29 ἀντιϑεὶς Bf | 31 δικάζοντος L^ | 33 vópov. L | 
ἐκείνου in litura L || 35 ὑποδέξασϑας malit CG.EHeim- 
bach (cf. ς) 












1 dicendum R!] dicendum est R?VT vulg. (unde 3 li- - 
cere vulg.)| inter 7᾽ (idem v. 4. 10. 16) | 2 ««oluto 7'* || 
3 ipso RV! T'] ipsi V? 7? vulg. | marito] repudio ma- 
rito A^ | non om. V!]|| 5 decem annos] decennium 7 - 
extenderentur 7'!| 6 et om. R!| eius heredi 7'| 8 ne-- 
que eius ab (ab de/. 7?) heredibus 7'|| 9 ssfix««« V*|| 
10 tamen Zt || 11 in om. T'|| 12 non add. vulg. | 13 eos. 
enim V | titius V | 14 minores vu/g. | 16 possibilis V] pos- 
sibile RT'vulg. || septimum A V] septimum annum 7'eulg.|| 
de non] deinde 7' | 18 int« 7'| 20 sin V| 21 quin- 
que RV] om. T! quinquennium 7? vulg.|| habeat ΤῈ - 
23 non om. T'!| 24 temporum] ipsorum V7' | ad prae- — 
sentem] absentem A! | 25 muliere] al. mulier gloss. T | - 
quarta A | decimo] xx"? 7! | 26 morte 7 | 27 quidem - 
R?T | 28 post om. V| quantum V.| 29 annum nuptia- - 
rum 7 | nos om. V | 33 suseipisse V^ || 34 tempora 
om. V | 35 minori A!||causa) sit causa. A^ V 








DE DONATIONIBUS A CURIALIBUS 


491 


Nov. CI pr. 





κρινομένου. κρατοῦντος δὲ τοῦ νόμου ἐπὶ τῶν ὕστερον 
ἐσομένων γάμων ἐπὶ γὰρ τῶν συνεστώτων, εἰ μὲν 
ὑπόλοιπός ἐστιν ἡ δεκαετία ἢ οὐκ ἐλάττων διετίας, 
τοῦτον ἐχέτω τὸν χρόνον ἐπὶ τῇ ἀναργυρίᾳ, ἥτις αὐτῷ 
καὶ τὴν παραπομπὴν δίδωσιν" εἰ δὲ ἢ ἐλάττων αὐτῷ 
τῆς διετίας ὑπολείπεται χρόνος ἢ καὶ ἐξῆκεν 0 σύμπας 
τῆς δεχαετίας καιρός, τηνικαῦτα αὐτοῖς μὲν διετίαν 
δίδομεν εἰς τὸ μέμψασϑαι τῇ ἀναργυρίᾳ. τοῖς δὲ av- 
τῶν κχκληρονόμοις μετὰ διάλυσιν τοῦ γάμου εἴσω τῆς 


lege super his quae postea futurae sunt nuptiis; 
super his enim quae constant, siquidem residuum 
est decennium aut non minus biennium, hoc habeat 
tempus in non numerata pecunia, quod ei etiam 


5transmissionem dabit. Si vero aut minus ei biennino 


reliquum est tempus aut etiam excessit totum dec- 
ennii tempus, tunc ipsis quidem biennium damus 
ad querelam non numeratae pecuniae, eorum autem 
heredibus et post solutionem matrimonii intra tres 


τριμήνου, ἵνα διὰ πάντων αὐτοῖς τὸ δίκαιον φυλά- 10 menses, ut per omnia eis iustitiam servemus. 


oue». 
QEmíAoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xai διὰ 

τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ Aro 

καὶ πέρατε —— σπευσάτω. Dat.xmr. K. lan. 

ΟΡ. (imp.) dn. 

v. €. cons. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et 
per hanc sacram declarata sunt legem, tua celsitudo 
manifesta omnibus facere festinet. ^ Dat. xvr. kal. 


ustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione 15 Ian. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione 
[a. 539] 


y. 6. consule. 





PA 


ΠΕΡῚ BOYAEYTO9N. 


» , 2 , - , , " 
Ἐγράφη ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων 
» 2 * , LH , * 
τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναοίων, xai πατρικίῳ. 


{(Προοέμιον.) Καλῆς ἡμῖν νομοϑεσίας ἀφορμὴν 
ztoos£Asvais τινων δέδωκε βου 
μεϑα τὸν νόμον οὐκ ἐπί vwov βουλευτῶν, ἀλλ᾽ ἐπὶ 
τῇ ὑπηκόῳ πάσῃ, λέγομεν δὲ ὅσον τε πρὸς ἑῴαν ἐστὶν 
καὶ ὅσον δυόμενος ἥλιος ἐφορᾷ καὶ ὅσον ἐκ τῶν πλα- 
γίων ἑκατέρωθεν ἐστιν. ἐπειδὴ γὰρ ἐσπούδασται τοῖς 


CI. 
R DE DONATIONIBUS 


A CURIALIBUS FACTIS SUIS AB 
201NTESTATO VEL TESTAMENTO 


EORUM SUCCESSORIBUS ἃ 
Idem Aug. lohanni pp. per Orientem. 


(Praefatio. Bonae nobis sanctionis occasionem 


Qv, xai τόνδε ποιού- 25 quorundam curialium interpellatio dedit, et hanc 


legem facimus non ad quosdam curiales, sed ad 
omnes qui nobis oboediunt, dicimus autem quantum 
quidem ad orientem est et quantum sol occidens 
respicit et quantum ex utriusque lateribus est. 


πρὸ ἡμῶν τὰ περὶ τῶν βουλευτῶν xai τῶν ἐπιδόσεων 30 Quoniam enim sollicitudo fuit eis qui ante nos 


τῶν εἷς τὰς βουλάς, καὶ τίνες uev ἕλκονται πρὸς τύχην 

βουλευτικὴν τίνες δὲ ἐλευϑεροῦνται, ἐκεῖνο ϑεσπίζομεν 
* - E 2 , - N ^ 

τὸ ἄδειαν εἶναι τοῖς βουλευταῖς ov μόνον τῆς αὐτῆς 


Nov. CI (Authent. CI) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 101, Athan. 8, 5. 


fuerunt de curialibus et de collationibus in curiam, 


(et) qui sunt qui trahuntur ad curiam, qui autem 


sunt qui exuuntur, illud sancimus, licentiam esse cu- 


lulian. const. XCIV. 





minor, causa dirimatur. Atque lez in matrimoniis postea futuris valeat: in iis enim quae iam constant, 
si quidem decennium reliquum est aut non minus biennio, hoc tempus habeat ad querelam non numeratae 
pecuniae, quae ei etiam transmissionem praestat; si vero aut minus biennio tempus relinquitur aut etiam 
totum decennii tempus exiit, tum ipsis quidem bienniun damus ad querendum de non numerata pecunia, 
heredibus autem eorum post solutionem matrimonii trium mensium spatium, ut per omnia iis servemus 
quod iustum est. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ad 
opus effectumque adducere studeat. 





CI. 
DE CURIALIBUS. 


Seripta est Iohanni gloriosissimo praefecto praetorio iterum, ex consule (ordinario) et patricio. 


i; Praefatio. Bonae nobis legis ferendae copiam dedit interpellatio nonnullorum curialium, itaque 
hanc legem facimus non de nonnulüs curialibus, sed de universa dicione nostra, scilicet et quae orientem 
versus est et quam occidens sol lustrat et quae ab utroque latere est. Quoniam enim a decessoribus nostris 
opera data est iis quae pertinent ad curiales et oblationes curiis factas et quinam ad fortunam curialem 
trahantur quinam (liberentur, illud sancimus, ut curialibus liceat non solum eiusdem civitatis curiales 





1 δὲ MB!] τοῦδε 1, Β΄ς | 2 γάμων om. B'|3 ovx 2 enim om. V || constant ser. V? in ras. 12 litt. || 





ἑλάττων M|| 5 ἔλαττον L |10 τὸ δίκαιον αὐτοῖς L || 
13 ἔργω xai πέρατι παραδοῦναι M] φανερὰ tct κατα- 
στῆσαι Le| 14 subser. om. Tul.| xu. k. iann. M πρὸ 
4 καλανδ. lIavvovagíov At] XVI. kal ian. & μηνὲ 

vovaoío Theod. (eadem die datam esse novellam putat 
Zachariae qua XCVIII. XCIX) | 15 cp. (om. c) dn. 
iust. pp. aug. Me, βασιλείας ᾿Ιουστενεανοῦ Ath., om. 
Theod. || anno XIII Apione ve. consule (c), τὸ t ὕπα- 
τείας Amicos Ath.] ὑπατείᾳ Aniovos Theod., om. M | 
22 inscr. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς τῷ αὐτῷ Ath. (cf. c) | 23 óg- 
διναρίων addidi (ὁρδιναρίῳ add. Zachariae) | 28 xai 
ὅσον δυόμενος — 29 ἐστιν Ls] om. M ἢ 31 τὰς βου- 
Ads] curiam ς (cf. ASS, 13. 27. 491, 30) || τενὲε — τέψες L 
τινὲς — τινὲς M || πρὸς τύχην βουλευτικὴν] ad curiam ς 





3 non om. T'!| biennio 7?| 4 non om. V || etiam ei 7' 
ei om. V | 5 minus aut 7'! | biennium V || 6 aut om. V | 
6 sg. tempus totum decennii R| 7 damus biennium 7) ἢ 
8 non] in (i. e. inde) Τ᾽ | 9 inter 7!| 10 ei £T || 14 subser. 
dedimus er V | 15 dono iust. V | XIIII V || 17 const. ΟἹ 
omittitur in R, inter extravagantes Authentici habetur in T7T 
f. 118 ab altera manu seripta || 18 rubr. om. V | 24 Mone 
V | nobis om. 7 | occasione 7'|| 25 hac lege sancimus 
T | 26 quondam 7'| ad omnes om. V | 27 quantum qui- 
dem vulg.] quantum quod V7' quantumque Zeimbac | 
29 utrisque vulg. || 32 et addidi ἢ 33 *eruuntur V ex- 
iguntur 7' 


Nov. CI pr. 1. 2 


480 


DE DONATIONIBUS A CURIALIBUS 





πόλεως βουλευτὰς ἐνίστασϑαι κληρονόμους (τοῦτο δὴ 
τὸ καὶ μέχρι νῦν» ἐφιέμενον), ἀλλὰ καὶ εἴ τινας βουλῆς 
ἐλευϑέρους ἐνστήσασϑαιε βούλονται κληρονόμους, τοῦτο 
πράττειν, ἐπὶ τούτῳ μέντοι τῷ ὅρῳ ἐφ᾽ ᾧτε προϑ- 
ἀγαγεῖν πάντως ἑαυτὸν τὸν κληρονόμον ἢ τοὺς κληρο- 
νόμους τῇ βουλευτικῇ τύχῃ τοῦ διατεϑεμένου, τουτ- 
ἐστιν ἐξ ἧς ἐκεῖνος ὥρμηται, καὶ τὰ βουλευτικὰ μετιέναι 
λειτουργήματα, καὶ τὸν κλῆρον λαμβάνειν ἐμποδίζοντος 
οὐδενός. ἐπιστάμενοι γὰρ ὡς τοῦ πράγματος ἔσται τοῦ 


παρόντος ἐπανόρϑωσις, ὅτι νῦν μὸν σιροβτέϑεται τῇ 10 nunc quidem adicitur curiae ex istis modis in 


βουλῇ ἐκ τῶν τοιούτων τρόπων ἡ ἐν χρήμασιν ὠφέ- 
λεια, ἐκ δὲ τῆς ἐσομένης νομοϑεσίας καὶ ὃ βουλευτὴς 
καὶ 7) οὐσία περιγενήσεται, καὶ ἀνθήσει τὰ βουλευτήρια 
σώμασέ τε πλείοσε καὶ τὰς σπεριουσίαβ ἔχοντα τὰς 
αὐτῶν, 


διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν ἀδειαν εἶναι τοῖς ἐκ τῶν 
βουλευτηρίων δεατιϑεμένοις χρῆσϑαι κληρονόμοις εἴτε 
βουλευταῖς τῆς αὐτῆς πόλεως βούλονται (τοῦτο δὴ τὸ 
τοῦ νόμου) εἴτε τισὶ τῶν ἐκ γένους εἴτε τῶν ἔξωϑεν, 


εἴτε βουλευταὶ εἶεν εἴτε καὶ μή, εἴτε εἰς μέρος οὐκ 20 extraneis, seu curiales fuerint seu non, in portionem 


ἔλαττον τῶν ἐννέα οὐγκιῶν εἴτε εἰς ὁλόκληρον, ἐπι- 
δεδομένοις μέντοι τῇ βουλῇ καὶ ἑνουμένοις τῷ ταύτης 
σώματι καὶ πληροῦσιν ἀμέμστως τὰ λειτουργήματα. 
τούτου κρατοῦντος ἐπ᾽ αὐτῶν τε καὶ παίδων καὶ ἐγ- 


γόνων καὶ εἰς τοὺς ἐφεξῆς διαδόχους, οὐ μὴν κατὰ 1025 cessores, non tamen secundum modum quem ante  - 


σχῆμα καϑ' ὅπερ ἡ μικρῷ πρόσϑεν τεϑεῖσα διάταξις 
ἐπὶ τῶν ἑαυτοὺς ἐπιδιδόντων τοῖς βουλευτηρίοις παρα- 
κελεύεται τὴν γονὴν τῶν ἐπιδιδομένων οὐχ ὑπάγουσα 
τύχῃ, ἀλλ᾽ ὥςπερ εἰ τὴν ἀρχὴν ἐτύγχανον ὄντεβ βου- 


λευταί, οὕτω καὶ αὐτῶν σὺν τῇ οἰκείᾳ γονῇ τῷ τῆς 80 οὐ ipsis cum propria prole curiae uniendis et albo 


βουλῆς ἑνουμένων λευκώματέ τε καὶ σώματε" οὐ γὰρ 

» , 2 * - ? - , 

ἄν τι διαφέροι ἢ τὸν ὄντα βουλευτὴν τῆς αὐτῆς mó- 
^ , » , , 

λεωξ γράψαι κληρονόμον ἢ τὸν αὐτίκα ἐσόμενον. 


CAPUT II. 


Εἰ δὲ καί τις συγγενὴς βουλευτὴς ὧν ἢ xai ἄλλως 


5ofíferat modis omnibus se heres vel heredes con- 


15 
CAPUT I. 


rialibus non solum eiusdem heredes instituere civi- 
tatis (curiales) (hoc quod hactenus licitum fuit), sed 
etiam quosdam liberos ἃ curia si voluerint instituere 
heredes, hoc agere, sub hac videlicet definitione, ut 


dieioni curiae defuncti, id est ex qua ille — 
est, et curialis sit particeps functionis, et heredi- 
tatem nullo impediente percipiat.  Scientes enim 
quia haec res erit in praesenti correctio, quoniam 


: 
4 
3 
| 
















pecunia utilitas, ex futura vero — et curi- 
alis et substantia proficiet, et florebit curia corpori- . 


bus pluribus et substantias habebit eorum: 


propterea sancimus licentiam esse eis qui cu- 
riales sunt, dum testamenta condent, uti heredi- 
bus sive curialibus eiusdem civitatis voluerint (hoc 
lege permittente) sive quibusdam ex suo genere sive 


non minus novem unciarum vel certe in integrum, 
dantibus se tamen curiae et unitis eius corpori et 
explentibus inculpabiliter functiones. Hoc valente 
circa eos et circa filios et nepotes et residuos suc- 


paululum constitutio promulgata circa eos qui se 
curiae offerunt praeceperat prolem eorum qui se 
obtulerunt ad condicionem non trahens, tam- 
quam si a principio fuissent constituti curiales, ita 


et corpori; neque enim quicquam differt, aut eum 


qui fuerit curialis eiusdem civitatis scribere heredem 
aut eum qui mox erit. 


Sed et si quis consanguineus curialis existens vel 


τῆς τοιαύτης τύχης ἐλεύϑερος ἐπὶ τὸν κλῆρον καλοῖτο 35 alter ab eadem condicione liber ad successionem cu- 


c.'II summarium extat 'Pozt. 19 n. 31 (ex Cuiacii editione). 





heredes instituere (id quod. etiam usque adhuc concessum erat), sed etiam si quos a curia liberos instituere 
heredes velint, id facere, hac tamen condicione, ut heres vel heredes sese omnino offerant curiali fortunae 
testatoris, id est ex qua ille prodiit, et curialia munera eacequantur, cte hereditatem. nullo impediente 
capiant, Cum enim — — hanc rei qualis in praesentia est emendationem fore, quia nunc quidem 
curiae ex eiusmodi rationi 
Substantia praesto erit, et florebunt curiae et corporibus pluribus et cum eorum substantias habeant: — 
propterea sancimus, ut iis qui ex curiis sint testamenta facientibus liceat heredibus uti sive curi- 
alibus eiusdem civitatis velint (id quod praeceptum legis est) sive quibusdam ex cognatis sive ea: extraneis, 


sive curiales sint. sive non sint, sive in partem novem unciis non minorem sive in solidum, ut tamen ii — 


curiae offerantur eiusque corpori uniantur et integre munera impleant. Atque hoc et de ipsis et de liberis. 


et nepotibus et qui deinceps erunt successoribus valeat, neque vero secundum eam formam quam consti- 


tutio paulo ante lata de iis qui se curiae offerant praecipit, quippe quae prolem eorum qui sese offerant - 
non subiciat eidem condiciont, sed tamquam si ab initio curiales fuissent, ta et ipsi cum prole sua curiae. 


et albo et corpori uniantur. Neque enim quicquam differt aut eum qui est curialis eiusdem civitatis — 


D 


us pecuniaria utilitas accedit, ex: futura aulem legislatione tam curialis quam — 












heredem scribere aut eum qui statim futurus est. 


IL Sed etiam si quis cognatus qui curialis sit vel adeo omnino liber ab eiusmodi condicione, | 









2 τὸ xai] τὸ om. L, xal om. ς | 3 ἐνίστασθαι L || 1 ὥρ- 
μηται M] ὥρμητο L. τῆς πόλεως deesse ante ἐξ 76 su- 
spicatur Zachariae || v& βουλευτικὰ μετιέναε Aevrovoyr- 
ματα] curialis sit particeps funetionis (i.e. τοῦ βουλευ- 
τικοῦ μετεῖναι λειτουργήματος) e || 8 λαμβάνει L ἢ 
9 ἐπιστάμενος L, ἐπιστάμεϑα Zachariae sine causa | 
τὸ πρᾶγμα ex & non male effici putat Zachariae || 12 ἑπο- 
μένη! Scrimger, vulg. | ὁ et 13 ἡ om. M*L | 17 βουλευ- 
τηριῶν L || 18 αὐτῆς] ἄλλης M || τοῦτο δὴ τὸ τοῦ νόμου] 
hoe lege permittente c || 20 εἴτε sic] εἴτε om.s || 21 εἴτε 
εἰς ὁλόκληρον) vel certe (i. e. 7; ye?) in integrum ς || 
ἐπιδεδομένης et 22 ἑνουμένης LL | 24 τούτου] ovvo L^ || 
ἐκγόνων L || 26 μικρὸν L || u&va&] nov. X X X VIII | 
27 παραδιδόντων L | 29 τύχῃ om. L | ei] eic? L^ | 
30 Ἑαὐτῶν (cf. c)) αὐτοὶ M αὐτὰ L^ avcoic (sic) L^ | 
31 Ἐδνούμενοι ML (cf. ad «) | τε καὶ] τοὺς LL || 32 πό- 
λεως ὡς γράψαι L | 34 ἄλλως M] ἄλλος Le, idem pro- 
ponit Zachariae ἐπ Addendis non recte || ἐλεύϑερος τῆς 
τοιαύτης τύχης L|| 35 τῆς τοιαύτης] eadem & 








2 curiales hoc loco inserui, civitatis curiales ante hexe- 
des (1) coil. vulg. || illicitum fuerit V^ | 3 quodam T'| 
a curia om. V || uoluerit T'|| 5 se] set V || conditione 
V|[6 idem est 7'||9 hoe res V; 7eg. hoe ret (sim. Osen: 
brüggen)? | 10 ex] et V || 11 curiales V7, corr. vulg. || 
17 eredent T'| uti] in V | 18 hoe] hane V || 19 qui- 
busdam Zeimbach] quibus suam V T' quibusvis vulg. 
20 seu V] siue Z'vulg. | curiles V | seu non] seun 7|. 
in portionem] sive in portionem vulg. || 21 uel certe V 
sive vulg. | in integrum] integrum V τῇ in 7| 22 dantes - 
V || et unitis om. in spatio vacuo V | 26 paulum V || con-.- | 
stituo 7' || 27 praeciperat prole meorum V || 28 obtulerunt] - 
obtulerunt curie 7'? || 30 ipsis /ibri] ipsi vule. | curiente - 
V | *uniendis] ueniente libri, uniti vulg. || et ** 
ex aluo V ex alueo 7'| 31 corpori vulg.] corpore. || - 















aut eum — heredem om. T'|| 32 fuerit V] est vulg. 
eiusdem] eius de V|| 35 alter VT'] aliter vulg. 





489 


Nov. CI 2. 3 





FACTIS SUIS AB INTESTATO 
τοῦ τελευτήσαντος BovievroU ola διαϑήκας οὐ ygá- 


ψαντος, βούλοιτο δὲ κἀκεῖνος ἑαυτὸν ἐπιδοῦναι τῇ 
βουλῇ, ἐξεῖναι αὐτῷ τοῦτο πράττειν καὶ τὴν ἑαυτοῦ 
χνώμην ἐν ὑπομνήμασι δηλοῦν εἴσω μηνῶν ἕξ, καὶ 
ἅμα μὲν βου scia διαδοχῇ καὶ πέριου 
σίᾳ, ἅμα δὲ γενέσϑαι κληρονόμον" οὐδὲν παντελῶς τῆς 
περιουσίας ἀπαιτουμένης προφάσει τεταρτημορίου ἢ 
ἐνναουγκίου, ἅπαξ τοῦ δι αλυξαμένον τὸν κλῆρον ἢ 
βουλευτοῦ καϑεστῶτος ἤδη ἢ αὐτίκα γενησομένου καὶ 


εἰν σὺν τῇ οἰκείᾳ διαδοχῃ καὶ περιου- 5rialem cum suis successoribus a 


rialis defuncti fuerit evocatus, tamquam eius qui 
non scripserit testamentum, voluerit autem ille dare 
se curiae, licere ei hoc agere et in actis voluntatem 
propriam declarare intra sex menses, et pariter cu- 
e substantia, pari- 
ter etiam fieri et heredem, omnino ex eadem 
substantia expetendo occasione quartae portionis seu 
novem unciarum, semel eo qui successerit in here- 
ditatem aut curiale existente aut mox facto et causa 


τοῦ πράγματος αὖϑις εἰς τὴν βουλὴν ἀφιεκνουμένου. 10 rursus ad curiam veniente. Sed etsi quis donaverit 


Ei δὲ καί τις δωρήσεται πράγματα τῆς αὑτοῦ περι- 
ουσίας, ἢ τὰ πλεῖστα ἢ πάντως οὐχ ἐλάττονα τῶν 
ἐννέα οὐγκιῶν, ἢ τῷ τῶν πολιτευομένων τῆς αὐτῆς 
πόλεως ὄντι ἢ καὶ ἑτέρῳ τινί, προεάγοντε μέντοι 


res propriae facultatis, aut multas aut omnino non 
minus novem unciarum, vel curiali eiusdem civitatis 
existenti vel alio cuidam, offerenti tamen et se et 
propriam substantiam atque prolem, sive quae est 


Éavróv τε xai τὴν οὐσίαν xai τὴν à d τὴν εἴτε οὖ- 15 sive quae erit, et residuam successionem curiae, cuius 
ut 


σαν εἴτε ἐσομένην xai τὴν ἐφεξῆς διαδοχὴν τῇ βουλῇ 
ἧς ἐστιν ὃ τὴν δωρεὰν ποιούμενος, —— τὴν 
ἐπὶ ταύτῃ τῇ αἱρέσεε γινομένην ἐρρῶσϑαι oosay. 
παντὸς γὰρ ἡμῖν σπουδάσματος ἄξιον εἶναι δοκεῖ τὸ 


est qui donationem fecit, sancimus valere factam 
sub hac condicione largitatem. Omni modo enim no- 
bis studii dignum esse videtur, ut nullo modo sub- 
stantiae curialium alienentur a curia illius civitatis 


τὰς οὐσίας τῶν βουλευτῶν κατ᾽ οὐδένα τρόπον ἀλ- 20 cuius sunt curiales. 


—— τῆς βουλῆς τῆς πόλεως ἐκείνης ἧς εἶσε 
βουλευταί. 


CAPUT III. 


Ὅπως δὲ ἂν μὴ ἐπ᾽ ἐξαπάτῃ ταῦτα δόξειε yive- 


Ut autem non ad collusionem haec fieri videantur, 


σθαι, καί τινες κύριοε γενόμενοι τῶν βουλευτικῶν εἰ quidam domini effecti hereditatum curialium aut 


κλήρων ἢ κατὰ à 

(καϑάπερ εἰπόντες μεν) ἢ καὶ ἐξ ἀδιαϑέτου δι- 
αναβάλλοιντο καὶ π΄ "εν τὴν ἐπίδοσιν, καὶ τῶν 
μὲν πραγμάτων ἐθέλοιεν ἀπολαύειν τὴν δὲ ἐπίδοσιν 
ἑαυτῶν μὴ ποιοῖντο, ϑεσπίζομεν, εἰ μὲν κατὰ δω- 


ρεὰν (τοῦτο δὴ τὸ πρόσϑεν εἴρη μένον») ἐπιδίδοιτο, μὴ 80 


πρότερον τὴν παράδοσιν γίνεσϑαι τῶν πραγμάτων, 
ἀλλ᾽ ἔτι ἜΗΝ παρὰ τῷ δωρησαμένῳ, ἕως ἄν ὁ τὴν 
“δωρεὰν λαμβάνων ἐπὶ πράξεως ὑπομνημάτων, πρατ- 


τομένης παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἡγουμένῳ προῖκα καὶ 


δωρεᾶς τρόπον ἢ κατὰ διαϑήκης 25 per donationis modum aut per testamentum (secun- 


dum quod praediximus) aut ab intestato differant et 
pro t oblationem, et rebus quidem frui velint 
oblationem autem suam non faciant, sancimus, si 
uidem per donationem (hoc quod praedictum est) 
erit, non prius traditionem fieri rerum, sed hoc 
manere apud donatorem, donec is qui donationem 
accepit inter gesta confecta apud iudicem provinciae 
et citra omnem donationem secundum prae- 
dictum modum datus fuerit curiae et mox con- 


χωρὶς πάσης δόσεως, κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον ἐπε- 80 scriptus albo; tunc enim ei etiam res dari volumus. 


eir τῇ βουλῇ καὶ ἐγγραφείη τῷ λευκώματε" τηνι- 
καῦτα γὰρ αὐτῷ καὶ τὰ πράγματα δίδοσϑαι βουλό- 
μεϑα. δὲ ὃ δωρησάμενος παραδοίη τὰ πράγματα 


odsi donator tradiderit res et necdum confessione 





ad hereditatem vocetur defuncti curialis, quippe qui testamentum non scripserit, atque is quoque se ipse 
et 


curiae offerre velit, liceat ei hoc facere 
simul et curialem 


suam voluntatem intra sex menses in actis 
esse cum sua successione ac substantia et fieri heredem: neu quicquam omnino ex sub- 
stantia exigatur quartae portionis vel novem unciarum causa, cum semel is qui 


are, atque 


editatem susceperit aut 


iam sit curialis aut statim futurus sit ac res rursus ad curiam redeat. Sed etiam si quis donaverit res 
ex substantia sua, aut plerasque aut utique non minus novem unciis, vel uni ex eiusdem civitatis civi 
vel etiam alii alicui, qui tamen et se ipsum et substantiam suam et prolem, quam vel habeat vel habi- 


turus sit, et reliquam dei 
nationem sub hac condicione factam valere. 


nceps successionem offerat curiae cuius est qui donationem fecit: sancimus do- 
ummo enim studio dignum nobis esse vdetur, ne curialium 


substantiae ullo modo alienentur a curia illius civitatis cuius sunt curiales. 


HL Ne autem per fraudem haec fieri videantur, neu 


qui curialium hereditatum domini facti vel 


per donationis modum vel per testamenti (sicut modo diximus) vel etiam ab intestato differant aique pro- 


trahant oblationem, et rebus quidem frui velint, oblationem vero suam non faciant, sancimus, 
per donationem (id quod ante dictum est) res conferantur, non 
qui donationem accipit, in gestorum confectione a 
atis et sine ulla largitione celebranda secundum modum praedictum curiae oblatus sit et in 


manere eas 


eas apud donatorem , donec is 
provinciae 


ius traditi fieri ad. adhuc 
prius onem rerum , 
praesidem 


albo inscriptus; tunc enim ei etiam res dari volumus. Quodsi donator res tradiderit necdum facta pro- 





2 κἀκεῖνος] ille ς ἢ 6 κληρονόμον] et heredem c | | 7 substantia om. V | 6 etiam T] et vulg. | 7 expetendo] 


τῆς περιουσίας ex eadem substantia c 
vov Haloander | 8 ἐν, 
om. s | γενησομένου) facto c | 13sg. τῷ τῶν πολετενο- 

cv — ὄντε] curiali — existenti c | 15 77» οὐσίαν] 
propriam substantiam ς | 18 γενομένην L | 19 παντὸς] 
omni modo (i.e. πάντως) ς || 23 ἐπ᾽ om. ML, add. Ha- 
loander er € (cf. 490,21) | 25 κατὰ διαϑηήκης] per testa- 
mentum e| 26 διαναβάλοιντο M ἢ 32 ἔτι μένει») hoc 
manere ς | ὁ om. L | 35 κατὰ] τὰ L^ || 36 xai] et 
mox «| 38 Ei δὲ — 490,4 βουλόμεϑα om. L 





1 vocatus vulg. | 2 ille] et ille vulg. | dare se ΤΊ 
set a se V, se dare Heimbach | 3 hoe ei T' | 4 intra 
om. V | curialem] esse add. Beck | 5 pariter etiam — 


| 7 ἀπαιτουμέ- | 
L (etsic saepius) | 9 ἤδη | rum V nouem untiarum uel curiali Τ᾽ (errore ez v. 12 





expeti cum spatio vacuo 6 fere litt. V | 8 nomen uncia- 


orto) | 9 euriali vulg. | *faete libri (extituro vulg.) | 10 et 
om. T | 11 facultates V | non minus] nichilominus | 
13 existenti om. V | alio V] alii T'swig. | offenti V 
et se] si et se T' si adesse V | 15 residue V | cuius est 
qui] quae est ille qui 7'| 16 donatione V || factum V | 
18 substantia curialium alienetur T' | 23 apo Osen- 
brüggen er 490,19 || 25 per donationis modum] pt (sic) T y! 
26 Hh supra diximus Τ' ἢ 27 protrahent V | oblatio- 
nes T | rebus T'vuig.] rerum V | frui] uti frui T 
30 hoc] adhue Beck | 31 is] his V | qui] quod 7 
33 grans V | donationem V7] dationem vulj. | praedictum 
om. V ἢ 34 et om. V^? | inseriptus Beck ἢ 35 aluo VT | 
36 res om. T 
62 


Nov. CI 8 


490 


DE DONATIONIBUS A CURIALIBUS. 





καὶ μήπω τῆς καταϑέσεως γενομένης τῆς τὸν λαβόντα 
ὑπαγούσης τῇ βουλῇ, καὶ οὕτως ἐκδικεῖσϑαι τὰ δωρη- 
ϑέντα ὑπὸ τοῦ βουλευτηρίου μέχρε τῶν ϑ' οὐγκιῶν, 
ἐφ᾽ αἷς πάντως τὸ βουλευτήριον καλεῖσϑαι βουλόμεϑα. 
1. Ei δὲ ἐκ διαϑήκης ἢ κλήσεως νόμου ἐπὲ τὸν κλῆ- 
ρον ἀφίκοιτο τοῦ βουλευτοῦ ὁ μὴ βουλευτὴς ὦν, vmn- 
καῦτα εὐθὺς ἅμα τῇ τελευτῇ τοῦ βουλευτοῦ συνιέναι 
τὸ βουλευτήριον, καὶ ἅμα τῷ τῆς. πόλεως ἐκδίκῳ 
πάσης χωρὶς ἐπιβουλῆς κατὰ τῶν τοῦ τελευτήσαντος 


facta quae accipientem societ curiae, etiam sic de- 


fendi quae donata sunt curiae usque ad novem un- 
cias, in quibus omnino curiam vocari censemus. 


51 Quodsi ex testamento aut per vocationem legis 


qui non est curialis ««««« concurrere curiam et una 
cum defensore civitatis praeter omnem laesionem 
futuram rerum defuncti et descriptionem fieri rerum, 
praesente etiam eo qui ad hoc vocatur, et res tradi 


πραγμάτων ἐσομένης καὶ ἀπογραφὴν ποιεῖσϑαε τῶν 10 ουγίδθ sub facto signaculo tam defensoris quam dei 


πραγμάτων, παρόντος καὶ αὐτοῦ τοῦ * τοῦτο κα- 
λουμένου, καὶ τὰ πράγματα παραδίδοσϑαι τῇ βουλῇ 
ὑπὸ σήμαντρα γινόμενα τοῦ τ ἐκδίκου τοῦ τε ϑεο- 
φιλεστάτου τῶν τόπων ἐπισκόπου. καὶ ἐπειδὰν ἡ 


πρόσϑεν εἰρημένη πρᾶξις τῶν ὑπομνημάτων yévowvol5tunc eum et res 


παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἡγουμένῳ, καὶ ἐσπιδοϑ'είη τῷ 
βουλευτηρίῳ (τοῦτο δὴ τὸ πολλάκις ῥηϑέν) σὺν περι- 
ουσίᾳ καὶ γονῇ οὔσῃ τε καὶ ἐσομένῃ, τηνικαῦτα αὐτὸν 
καὶ τὰ πράγματα παραλαμβάνειν καὶ εἶναε αὐτῶν 


κύριον, καϑάπερ 0 πρότερος βουλευτὴς ἣν, οὐδὲν ἐκεί- 20 


vov διαλλάττειν δοκοῦντα' τῆς τοιαύτης πράξεως δη- 


λαδὴ παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἡγουμένῳ κέρδους παν-᾿ 


τὸς καὶ ζημίας ἁπάσης χωρὶς γινομένης. οὐδὲ γὰρ 
ἐπ᾽ ἐξαπάτῃ οὐδὲ ἐπὶ ζημίᾳ τῆς βουλῆς, ἀλλ᾽ ἐπ 


amatoris episcopi. Et dum praedicta actio gesto- 
rum facta fuerit apud iudicem provinciae, et datus 


fuerit curiae (secundum quod frequenter dictum est) - 


cum substantia et prole, quae est et quae erit, 
percipere, et esse eum dominum, 
secundum quod et prior ille curialis fuit, nihil ab 


illo differre visum: huiusmodi gestis sine dubio apud 
iudicem provinciae habitis praeter omne lucrum at- 


que dispendium. Neque enim ad illusionem vel ad 
ispendium curiae, sed ad utilitatem hanc proferi- 
mus sanctionem, ut in perpetuum valeat augens et 
corporibus et pecuniis curialium facultates atque 
substantias. Si vero is qui ab intestato vocatur cu- 
rialis heres, non tamen existens et ipse curialis, 


ὠφελείᾳ τοῦτον τίϑεμεν τὸν νόμον, Ore διηνεκῶς 25 noluerit adire et se dare curiae, curia quidem teneat 


αὐτὸν κρατεῖν αὔξοντα καὶ χρήμασι καὶ σώμασι τὰς 
τῶν βουλευτῶν περιουσίας τε καὶ συστάσεις. Εἰ μέν- 
τοιγε ὁ ἐξ ἀδιαϑέτου καλούμενος τοῦ βουλευτοῦ κλη- 
ογνόμος, οὐκ ὧν μέντοι καὶ αὐτὸς βου 


λευτής, μὴ βου- dem gradus 


novem uncias (et) tantummodo ipse dominus efficie- 
tur trium unciarum, quas ei dat et anterior lex vel 
si non fuerit curialis. Quodsi plures fuerint eius- 
ui vocantur ad curialis hereditatem, 


ηϑείη προρελϑεῖν xai ἑαυτὸν ἐπιδοῦναι τῇ βουλῇ, ἡ 80 οἱ quidam dederint se quidam recusaverint, novem 


μὲν βουλὴ κατεχέτω τὸ ἐνναούγκιον, μόνου δὲ αὐτὸς 
κύριος γενήσεται τοῦ TQuOvyx(ov: ὅπερ αὐτῷ δίδωσι 
καὶ (ὃ) πρότερος νόμος, εἰ καὶ μὴ τύχοι βουλεύων. 
Εἰ μέντοι πλείονες. εἶεν τοῦ αὐτοῦ βαϑμοῦ καλούμενοι 


quidem uncias accipere eum vel eos qui se dederint 
curiae, tres autem uncias residuos qui ex lege vo- 
cantur accipere heredes. Studii enim nobis est, 
omni modo novem uncias ad curialem eiusdem civi- 


πρὸς τὸν τοῦ βουλευτοῦ κλῆρον, xai oí μὲν ἐπιδεδοῖεν 35 tatis pervenire, 


ἑαυτοὺς oí δὲ παραντοῖντο, τὸ μὲν ἐνναούγκιον λαμ- 
βάνειν τὸν ἐπιδιδόντα ἢ τοὺς ἐπιδιδόντας ἑαυτοὺς τῇ 
βουλῇ, τὸ δὲ τριούγκεον τοὺς λοιποὺς τοὺς ἐκ τοῦ νόμου 
καλουμένους κληρονόμου. σπουδὴ 786 καϑέστηκεν 
ἡμῖν πάντως τὸ ἐνναούγκιον eis βου 

περειέναε πόλεως. 


ευτὴν τῆς αὑτῆς 40 





fessione quae eun qui accepit curiae subiciat, sic quoque res donatae a curia vindicentur usque ad novem 
1 uncias, ad quas omnino curiam vocari volumus. Si vero ea testamento vel lege vocatus is qui non 
est curialis ad hereditatem curialis veniat, tum statim simulac mortuus est curialis curia conveniat, et una 
cum defensore civitatis sine ulla fraude adversus res defuncti admittenda inventarium faciat rerum, 
praesente eliam ipso qui ad hoc vocatur, atque res curiae tradantur sub signaculis posita et defensoris 
et deo carissimi locorum episcopi. Et cum. supra dicta gestorum confectio apud praesidem provinciae 
peracta sit, et ille curiae (id quod. saepe dictum est) cum substantia et prole quae et sit et futura sit 
$e obtulerit, tunc et res accipiat et dominus sit earum, quemadmodum. prior curialis fuit, neve quicquam 
ab illo differre videatur; eiusmodi autem confectio nimirum apud praesidem provinciae sine ullo lucro et 
ullo damno peragatur. Neque enim in fraudem neque ad detrimentum curiae, sed ad utilitatem hanc 
legem ferimus, ut perpetuo valeat et pecuniis et corporibus substantias et condiciones curialium augens. 
Si vero qui ab intestato vocatur curialis heres, qui tamen. ipse non. sit curialis, noluerit adire et sese 
offerre curiae, curia quidem novem. uncias retineat, ipse autem tantummodo trium unciarum dominus erit: 
uod ei prior quoque lex tribuit, licet forte curialis non sit. Quodsi plures sint. eiusdem gradus qui ad 
editatem. curialis vocentur, et alii se offerant alii recusent, novem quidem uncias is vel it qui se curiae 
obtulerint accipiant, tres autem uncias requi qui a lege vocantur heredes. Curae enim nobis est, ut uli- 


que novem unciae ad curialem eiusdem civitatis perveniant. 





6 ὧν om. L || 1 Gvv««a« L^ | 9 τῶν] τὸν L || 11 τοῦτο] 
τοῦτον vel ταῦτα. cum Hombergkio malit Zachariae (cf. 
ad e) | 13 γενόμενα L | 14 τῶν τόπων om. ς | 15 πρό- 
σϑεν] πρὸς ϑεὸν L | πρόσταξις L | 19 αὐτῶν Za- 
chariae] αὐτὸν libri | 20 καϑάσερ ὁ πρότερος] secun- 
dum quod et prior ille c | 21 διαλάττειν .L | 25 ἀφελεία 
L^ || 26 αὔξονται M || 31 sq. ἐναούγγιον et τριουγγίου 
L (et sic v. 36. 38. 40) || 33 ὁ add. Zachariae || 35 ἐπεδοῖεν 
L | 31 ἑαυτοὺς «««τοὺς L^ | 38 τοὺς] cas? λοιποὺς 
L*| 39 κληρονόμους] aecipere heredes ς [[ 41 zeguévos 
ML) παριέναι Zachariae non recte 





5 euocationem 7' || 6 Aiatum mon notant libri; sup- 
plendum fere ad successionem venerit curialis, tunc mox 
simul eum morte curialis (sim. vulg.) || 7 propter V || 





8 rerum om. T | fieret T' | 9 praesente 77 et praesen- 
tem V | qui] quod 7'| hoe 7Ἴ haee V vulg. | 10 dei 7'] 


de V|| 12 iudicem prouinciae] praeter omne lucrum at- — 


que dispendium. Neque enim ad illusionem uel ad di- 
spendium add. T'(errore ex v. 18sq. repetita) | 13 fuerit. 
om. T | 14 *erit] fuerit libri| 15 esse eum] esse cum V] 
17 illo V] eo T'vulg. | *visum] iussus 7' in suis V; 
visus vulg. | 18 praeter] petet V || 19 enim et ad (post 
uel) om. T' (non om. priore loco; cf. ad v. 12) || ap 
tatum T' | 23 his V | 24 heres — curialis om. V || 
25 uoluerit V|| dari V|| 26 et addidi; autem ante ipse 
add. vulg. | 29 uocatur T || curialis] euria 1 (i. e. curiam 
uel) v 30 quadam V | se quidam] siquidem V || 31 qui- 
dam V | 32 residuas V | 33 est om. V | 34 eurialem 7] 
curialis V curiales vulg. 


[ 





D 


FACTIS SUIS AB INTESTATO 


491 


Nov. CI 4 





CAPUT IV. 


Ei μέντοι τελευτήσειέ τις ἐπὶ ατρί, εἰ μὲν 
γαμηϑείη βουλευτῇ τῆς αὐτῆς m πρόδηλον. εἷς 
ἀσυκοφαντήτως ἕξει τὰ πατρῷα πράγματα ἢ εἰς pÀo- 

ρον ἢ πάντως τὰ τοῦ —— , εἴ γε τυχὸν τὸ 
τριούγκιον εἰς ἕτερον ὁ πατὴρ ἐλθεῖν βουληϑείη. εἰ 
δὲ καὶ μὴ βουλευτῇ μὲν ἐξ ἀρχῆς καϑεστῶτι 
ϑείη, προρέλϑοι δὲ τις τὸν γάμον αὐτῆς βουλόμενος 
ἐπὲ τούτῳ λαβεῖν ἐφ᾽ ᾧ βουλεύειν καὶ ἑαυτὸν ἐπι- 
δοῦναι τῇ βουλῇ, καὶ αἱρετὸς αὐτῇ ὁ γάμος φανείη, 
xai οὑτωξ ἔχειν αὐτὴν καὶ τὸ ἐνναούγκιον 
τητον προφάσει τῆς περὶ τὴν βουλὴν εὐνοίας καὶ ὅτι 
βουλευτὴς ἐπιδίδοταε τοῖς πράγμασε καὶ διοικήσει 
ταῦτα, διόπερ καὶ πάντως τῇ γυναικὶ ταῦτα δίδοσθαι 


βουλόμεϑα. Εἰ δὲ πλείονες εἶεν ϑυγατέρες καί τινες 


5 forsan ad alium 


Sin autem defunctus fuerit quidam superstite filia, 
si nupta fuerit curiali eiusdem civitatis, dubium non 
est quia praeter calumniam habebit paternas res 
aut in integro aut omni modo novem uncias, si 
quendam tres uncias pater voluerit 
pervenire. Sed et si non ab initio existenti curiali 
nupta fuerit, accesserit autem quidam ad eius nu- 
PESCONMK NI R06 nn Sr ut sit curialis, et 

se curiae, et stabiles ei nuptiae fuerint, etiam 


&gvxopáv-1i0sic habere eam novem uncias sine calumnia occa- 


sione bonae circa curiam voluntatis et quia curialis 
offertur rebus et gubernabit eas, propter quod et 
omni modo mulieri dari eas volumus. odsi plures 
fuerint filiae et quaedam ex his nuptae fuerint cu- 


αὐτῶν γαμηϑεῖεν βουλευταῖς ἢ οὖσιν ἢ διὰ τῆς ézi-iorialibus, qui aut sunt aut per oblationem fiunt, no- 


δόσεως γινομένοις, τὸ μὲν ἐνναούγκιον εἰς αὐτὰς διαι- 
ρεϑήσεται, εἰς δὲ τὰς λειπομένας τὸ τριούγκιον ἥξει" 
οἱ δὲ γήμαντες χρήσονται τοῖς πράγμασιν εἰς τὰς βου- 

ἑκὰς αἰτέας, εἰ καὶ τῆς δεσποτείας ὦσι τῶν γυ- 


»ναικῶν. διὰ τοῦτο γὰρ αὐταῖς δεδώκαμεν τὰ πράγματα 20 


τοῦ πατρός, ἵνα ἐντεῦϑεν οἱ συνοικοῦντες αὐταῖς τὰ 
βουλευτικὰ πληροῖεν λειτουργήματα. Εἰ δὲ συμβαίη 
τελευτῆσαι τὴν γεγαμημένην τῷ ἑαυτὸν ἐπιδεδωκότι 
βουλευτῇ, εἰ μὲν παῖδας ἄρρενας ἐξ αὐτοῦ σχοίη, 


vem unciae quidem inter eas dividendae sunt, ad 
residuas autem tres unciae venient, illi autem qui 
eas uxores acceperint usuri sunt rebus ipsis ad cu- 
riales causas, licet in dominio sint uxoris. Propterea 
enim eis dedimus res is, ut exinde coniuges ea- 
rum impleant curiae functiones. Quodsi contigerit 
deficere eam quae nupta fuerat illi qui se curiae 
tradiderit, si quidem filios masculos de eo habuerit, 
apud filios erunt res, et ipsi erunt in curia, et nulla 


παρὰ τοῖς παισὶν ἔσται τὰ πράγματα, καὶ βουλεύσου- 25 tergiversatione res indigebit. 


σιν ἐκεῖνοι, καὶ οὐδεμιᾶς πρλυπραγμοσύνης τῷ πρά- 
1 uer δεήσει. εἰ δὲ ϑήλειαε καϑεστήκοιεν αἵ τε- 
χϑεῖσαι, εἰ μὲν καὶ αὐταί τισι γαμηϑεῖεν ἢ βουλευταῖς 
τῆς αὐτῆς πόλεως ἢ οἵπερ σφᾶς αὐτοὺς ἐπιδιδόασιν 
ταῖς βουλαῖς τῆς αὐτῆς πό. 
ταῦτα ἕξουσιν ἀπραγμόνως, ὑποκείμενα ταῖς βουλευ- 
τικαῖς λειτουργίαις διὰ τῶν οἰκείων ἀνδρῶν. Εἰ δὲ 
. ἢ μὴ — βουλευταῖς τῆς αὐτῆς — ἢ τινὲς 

γαμηϑεῖεν βουλευταῖς ἢ οὖσιν ἢ γινομένοις, τηνικαῦτα 


κατὰ τὴν ῥηθεῖσαν ἤδη διαίρεσιν αἱ μὲν γαμηϑεῖσαι 35 tam olim 


βουλευταῖς τὸ ἐνν ἕξουσι διὰ τὰς βουλευτικὰς 
λειτουργίας, αἱ λοιπαὶ δὲ ἀρκεσϑήσονται τῷ τριουγκίῳ. 
Ei δὲ μήτε ἄρρενες μήτε ϑήλειαε αὐταῖς γένοιντο, 
ἕως μὲν ὁ ἀνὴρ περίεστιν, ἐχέτω τούτων τὴν χρῆσιν 


, ὁμοίως καὶ αὐταὶ 80 dem civitatis, 


1 Quodsi feminae fuerint quae natae sunt, si et 
ἮΝ quibusdam nuptae fuerint aut curialibus eius- 
em civitatis aut qui se ipsos dederint curiae eius- 

similiter et ipsae eas habebunt sine 

ulla molestia, subiectae curiae functionibus per pro- 
rios viros. Quodsi non nuptae fuerint curialibus 

eiusdem civitatis, aut quaedam nuptae fuerint curiali- 

bus) aut qui sunt aut qui fiunt, tunc secundum da- 
ivisionem nuptae quidem curialibus novem 

uncias habebunt, per quas functiones curiae com- 
pleantur, residuis autem sufficient tres unciae. Quodsi 
neque masculi neque feminae eis erunt, quousque 
vir su , habeat earum usum explens in eis cu- 


τὰ βουλευτικὰ ἐν αὐτοῖς πληρῶν λειτουργήματα. xci40riae functiones. Et si quidem ad secundas venerit 


εἰ μὲν εἰς δευτέρους ἀφίχοιτο γάμους καὶ παίδων 





IV. Si quis autem defunctus sit filia. relicta, si quidem ea curiali eiusdem civitatis nupserit, mani- 
festum est sine calumniae periculo eam res paternas habituram esse vel in solidum vel utique novem 


uncias , 


i forte ires uncias pater ad alium pervenire voluerit. 
riali ab initio constituto, accedat autem aliquis qui eam velit ea condicione in matrimonium 


Sed etiamsi non nupserit cu- 
e, ut 


curialis sit et curiae se offerat, atque illi matrimonium acceptum sit, sic quoque novem uncias sine 
calumniae periculo habeat bonae erga curiam voluntatis causa et quia eurialis rebus datur easque admini- 
straturus est, quamobrem omnino mulieri eas dari volumus. Si vero plures sint filiae et ex dis 
nupserint curialibus vel qui sint vel qui per oblationem fiant, novem unciae inter eas dividentur, ad reli- 

autem íres unciae venient; mariti vero utentur bonis i causas, eísi in dominio uxorum 
sint. Propterea enim iis bona patris dedimus, ut inde coniuges earum curialia munera impleant. Si vero 


decedere —— mulierem 
1 res penes 
sint natae , si quidem et ipsae nupserint quibusdam 


subiectas per viros suos. Quodsi aut non nupserint 


nuptam ei qui curiae se obtulit, si quidem liberos masculos ex eo habuerit, 

eros erunt atque illi erunt curiales, neque res ulla perscrutatione indigebit. 
qui vel curiales eiusdem civitatis sint vel qui se ipsi 

curiis eiusdem civitatis offerant, similiter et ipsae res eas sine molestia habebunt, curialibus 7 


Sin feminae 


mun 
eiusdem civitatis aut quaedam. ex iis nupse- 


rini curialibus vel qui sint vel qui fiant, tunc secundum modo dictam distinctionem eae quae curialibus 


nupserunt novem uncias 


munera, ceterae vero íribus unciis coníeníae erunt. 


Quodsi neque filii neque filiae üs natae sint, quamdiu maritus superstes est, rerum earum usumfructum 
habeat curialia munera ex iis impleturus. Et si quidem ad secundas nuptias venerit ac liberorum pater 





2 yaus97, L | 9 αἱρετὸς αὐτῇ ὁ γάμος φανείη] sta- 
biles ei nuptiae fuerint ς ἢ 14 32] xai L | 18 τοῖς πράγ- 
μασιν] rebus ipsis ς ἢ 24 ἐξ αὐτῶν M | 25 ἔστω L | 
26 ἐκεῖνοι T s | τὸ πρᾶγμα malit Zachariae sine 
causa | 21 "δεήσει er s] δεήσειεν ΜΙ, 28 αὗται L || 
29 οἵπερ Haloander ez c] ὑπερ M εἰ ὅπερ L|| 30 ταῖς 
βουλαῖς) τῇ βουλῇ Zachariae (cf. c) | τῆς om. L || αὗται 
L | 31 ὑποκείμενα) subiectae (i. e. ὑποκείμεναι Ὦ ς || 33 ἢ 
μὴ M| non ς om. L, τενὲς cum Haloandro vulg. ἢ 
τενὲς ML (cf. v. 14)] τενὲς δὲ μὴ cum Haloandro vulg. || 
39 τῇ χρήσει L? 


Em 





2 nupta VT] nupta quidem vulg. | 5 quandam V 
6 et om. V || 7 autem] tamen 7' | 9 stabiles] leg. optabiles? | 
11 euriae V | quia] qui 7| 12 gubernauit bri et om. 
T | 14 filie — fuerint in ras. V | 15 aut per] aut om. 7'^ | 
obligationem V | fiunt ΤΊ fuerit V ἢ 16 quidam V ἢ 18 ac- 
ceperunt V | sint 7'| euriale V | 20 dedimur V | res 
patris om. V | 22 eam q nuptas (sic) V || illi zulg.] ille 
libri| 23 de ea T'| 24 nulli tergauersationes V || 25 res 
om. V | 28 nuptie V | aut curialibus eiusdem civitatis 
om. V | 31 modestia V | subiectas vulg. | functiones V | 
33 supplevi verba propter homoeoteleuton omissa || 34 qui 
sunt vu/g.] qui erunt 7' quaerint V | 35 nuptie T! } 
31 suf&tiunt V ἢ 39 expleres 7' explet V' | in eis] eius 
62* 


Nov. CII pr. 


492 


DE MODERATORE ARABIAE 





γένοιτο πατὴρ ἀρρένων ἢ ϑηλειῶν καὶ ταύτας ἁρμό- 
σειε βουλευταῖξ, πάλιν ὁμοίως τῷ βουλευτικῷ σώματι 
φυλαχϑήσονται τὰ πράγματα. εἰ δὲ τελευτήσειεν ἢ 
ἐπὲ δευτέρους οὐκ ἐλϑὼν γάμους ἢ παιδοποιησάμενος 
ϑυγατέρας, καὶ ταύτας οὐχ ἁρμόσειε βουλευταῖς ἢ οὐ- 
σιν ἢ γενησομένοιβ, τηνικαῦτα ἐξ ὀρϑοῦ ἡ βουλὴ 
ταῦτα τὰ πράγματα λήψεται. οὐδὲ γὰρ ξενωϑῆναί 
ποτε τοῦτο τὸ μέρος τῶν βουλευτικῶν εὐποριῶν τε 
καὶ λειτουργημάτων συγχωροῦμεν, κἂν εἰς πολλὰς στερι- 
F er — - 

σταίη τὸ γένος διαδοχάς: mers διὰ πάντων τῆς τοι- 
αὐτης σειρᾶς κατιούσης ἀεὶ τῇ βουλῇ εἴτε δι᾿ ἀρρένων 
παίδων βουλευτῶν εἴτε διὰ γαμβρῶν ditididéorov 
ἑαυτοὺς ταῖς βουλαῖς τὸ ἐνναούγκιον σώζεσϑαι. Ὃν 
δὴ νόμον κρατεῖν βουλόμεϑα εἴς τε τὸν ἐφεξῆς ἅπαντα 
χρόνον καὶ ἐπὶ τῶν ἔτε καὶ νῦν ἠρτημένων καὶ μὴ 
τυχόντων δικαστικῆς κρίσεως ἢ φιλίας τινὸς ἀπαλ- 
λαγῆς. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 


nuptias et filiorum effectus fuerit pater masculorum 
seu feminarum et has coniunxerit curialibus, rursus 
similiter curiae corpori servabuntur (res). Quodsi 
mortuus fuerit (et) aut ad secundas nuptias non 
5 venerit aut filias procreans eas non sociaverit cu- 
rialibus vel qui sunt vel qui fiunt, tunc recto ordine 
curia has res accipiet. Neque enim umquam hanc 
partem curialium copiarum et functionum alienari 
concedimus, vel si ad plurimas redactum fuerit ge- 


10nus successiones, quatenus per omnes hac linea 


descendente semper curiae sive per masculos filios 
curialium sive per generos dantes se curiis novem . 
unciae salvae sint. Quam legem valere volumus in 
omni deinceps tempore et in causis adhuc etiam 


15 nunc pendentibus et quae potitae non sunt iudiciali 


sententia aut amicali interventu [absolutionem]. 


ft 


(Epilogus.) Quae igitur visa mobis sunt et 
hac sacra lege declarata, tua excellentia custodire 


φυλάξαι σπευσάτω, μάλιστα πάντων τῆς oshsías20festinet, maxime omnium utilitatis publicae provi- 


τοῦ δημοσίου πᾶσαν πρόνοιαν τιϑεμένη. at. k. 
Aug. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIII. 
Apione v. €. cons. 


dentiam omnem faciens. ^ Dat. kal. Aug. (imp.) dn. 
Iustiniani pp. Aug. (anno) XII. [Belisario v. c.] 


[a. 539] 





PB 
ΠΕΡῚ TOY MOAEPAT9POZ 
APABIAA. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωἄάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B , 
2 ^ € 
ἀπὸ ὑπάτων καὶ στατρικέῳ. 


(Ilgooíusov.) Πολλὰς μὲν καὶ ἑτέρας ἀρχὰς ἐπ’- 


CII. Auth. XXXII. 


5 85 DE MODERATORE ARABIAE K 


Imp. lustinianus Aug. Iohanni pp. 


(Praefatio. Multas quidem et alias admini- 


αρχιῶν ἤδη πρὸς τὸ κρεῖττον μετεστήσαμεν χϑαμαλάς 30 strationes provinciarum iam ad melius transposuimus 


τε καὶ εὐτελεῖς ἔμπρροσϑεν oUcas καὶ πρὸς οὐδὲν ἀρ- 
- , ^ € - ^ 2 
κούσας τῶν δεόντων, ἐπειδὴ δὲ ἡμεῖς αὐτὰς sis μείζω 


humiles atque viles primitus existentes et ad nullam 
sufficientes utilitatem, quia vero nos eas ad maio- 


Nov. ΟἹ] (— Authent. X X XII) Graece extat in ML, c. 1 (Τῷ παρόντε νόμῳ χρώμενοε...... ) —3 in B 6,15. — 


Epit. Theod. 102, Athan. 4,19. ulian. const. XCYV. 








sit factus masculorum vel feminarum hasque curialibus iunzcerit, rursus similiter curiali corpori res custo- 
dientur. Sin autem defunctus sit aut secundis nuptiis non contractis aut procreatis filiabus quas non 
iunzerit curialibus qui vel sint vel futuri sint, tunc curia protinus eas res accipiet. Neque enim umquam 
alienari hanc partem. curialium. copiarum et munerum patimur, quamvis ad multas successiones genus 


redigatur: ut per omnes ista linea descendente semper curiae sive per liberos masculos curiales sive 


er 


generos qui se offerant novem unciae serventur. Quam quidem legem et in omne deinceps tempus € 
volumus et in üs quae etiamnum pendent nequedum iudicialem sententiam vel amicalem transactionem 


impeírarunt. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas 
custodire studeat, omnium mazime utilitati publicae omnem curam adhibens. 





CII. 
DE MODERATORE ARABIAE. 


Idem Augustus lohanni praefecto praetorio iterum, ea consule et patricio. 


Praefatio. Multos quidem alios magistratus provinciarum iam in melius mutavimus, qui prius 
humiles atque viles erant neque ad ullam rem necessariam sufficiebant, sed postquam nos eos ad maiorem 





1 ταῦτα L || 13 ἑαυτὸν L|| 14 κρατεῖν xai ἐπί τε 
τὸν ἐφεξῆς ἅπαντα χρόνον BovióusD'a κρατεῖν (sic) L | 
10 φελείας L | τενὸς οπι. ς || 21 subscr. om. Iul. | k. Aug. 
(a. M) Με Ath., μηνὶ αὐγούστῳ Theod. | 22 CP. — 
anno XIIL] ep. dn. iust. pp. aug. M βασιλείας "Iov- 
στινιανοῦ τὸ ἐγ΄ Ath. ἔτει εβ΄ βασιλείας Theod. (cf. c) | 
23 apion. uc. conss. M, ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath. ὑπατείᾳ 
"Aníovos Theod. Belisario ve. cons. e | 25 μοδεράτορος 
(idem infra constanter) M, Theod. Ath. || 26 ἀρραβίας M || 
28 πατρικίων IL ! 29 sq. verbis Πολλὰς — δεόντων omissis 
initium Ἐπειδὴ δὲ ἡμᾶς (l. ἡμεῖς) citat Theod. 





1 affectus 7| 3 res add. Beck || 4 et addidi | 5 pro- 
ereas V || 6 qui — qui vu/g.] quae — quae VT || 7 accipiat 
V|8 et om. V|| 9sg. *plurimos — successionis Jbri || 


10 quaternos V || 11 descendente 77 descendentes V - 
vulg. || per maseulos] per om. T'^ | 12 generos] gràs (i. e. 
gratias?) V | eurie 7'|| 15 pedentibus V | positae 7) || 
16 amicali V] amicabil 7'vu/g.|| absolutionem V obso- 
lutionem 7. Seclusi | 18 iussa T' 
libri| 19 hane V | 20 prouintiam | 21 subser. prae- 
stat unus V: dat. kl. aug. dono iusti pp. aug. XII bi- 
lisiario ue. Belisarii consulatus videri potest irrepsisse ex 
subscriptione novellae CII, quamquam in Authentico ea 
novella alio loco extat (n. XXXII) et plerumque inter. 
ertravagantes legitur || 24 novellas ΟἹ] CIII, quae in 
Authentico sunt n. XXXII XXXIII, suo loco habet V. 
f. 98", inter extravagantes T' f. 195" sg. ab altera manu 
— om. R || 24 ἐφ. Ἀ; III-II- (sic) De moderatore 
arabie 





nobis vulg.] a nobis — 


Ψ]σζυ 
E 





DE MODERATORE ARABIAE 


493 


Nov. CII pr. 1 





κατεστησάμεϑα τάξιν, ἐρρωμενεστέρας τῷ παντὶ γενο- 
μένας καὶ οὕτως ἀντιλαβομένας τῶν πραγμάτων OS 
ἅπαντα ἐπὶ τὸ κρεῖττον μεταβεβλῆσϑαι. ἀνϑύπατοι 
γοῦν ἡμῖν xai πραίτωρες καὶ μοδεράτωρες καὶ ἡ τῶν 
παλαιῶν τούτων ὀνομάτων σεμνότης ἐξηύρηται, καὶ 
—— καὶ τὰ τῶν σιτήσεων αὐτοῖς καὶ ἐξουσία 
ἐδοται πᾶσα, καὶ πρὸ πάντων ἀπηγό 

ὑπηκόοις λυμαίνεσθαι καὶ i πολλαῖ 

χρῆσϑαιε" ὅρκοις τε τὸ πρᾶγμα κατησφαλίσμεϑα τοῖς 
πάντων go : D 
δομεν τὰς ἀρχάς, εἰ μὴ τοὺς ὅρκους ὑποστάντες οὕτω 
τῶν συμβόλων ἀξιωϑεῖεν τῆς ἀρχῆς. Εἴδομεν οὖν 
καὶ ἐπὶ τὴν ἀράβων χώραν, καὶ τὴν αἰτίαν &va- 
ζητοῦντες δι᾽ ἣν καὶ τὸ δημό 


μόσιον ἀπορεῖ, καίτοιγε 


rem constituimus ordinem, validiores omnibus factas 
et quae sic tueantur causas, ut omnia in melius 
sint mutata. Proconsules ergo nobis et praetores et 
moderatores et veterum horum nominum honestas 
5inventa est, et auctae etiam annonae eorum et po- 
testas omnis data, et ante omnia interdictum ut 
subiectos depopulentur et manibus plurimis adversus 
eos utantur. lureiurando quoque causam munivimus 
omnibus formidando, et non aliter eis tradimus cin- 


ἅτοις, καὶ οὐκ ἄλλως αὐτοῖς παραδέ- 10 gula, nisi iurandum subeant ita codicillos promeren- 
v tes administrati 


ionis. Respiciamus itaque et Arabo- 
rum provinciam, causam requirentes propter quam 
et fiscalia minus idonea sunt, cum utique provincia 
sit uberrima, et turba nos adeuntium circumstat et 


τῆς χώρας εὐθαλεστάτης οὔσης, xai πλῆϑος ἡμᾶς τῶν 15 ingemiscunt omnes, alii quidem furta alii vero iniqui- 


ὄντων περιίσταται καὶ ὀδύρονται πάντες οὗ μὲ 
Meus ei 4i dadas οἱ δὲ dilac upsceyydllorest DU- 
μίας, τὴν πρόφασιν καὶ τὴν αἰτίαν τῆς κακίας εὕρο- 
MUN σὰν τὴν € 
γὰρ οὕτως εὖτ: 
ὥςτε καταδεδουλῶσϑαι τῷ τῶν ὅπλων ἡγουμένῳ, καὶ 
ἐπὲ ταῖς ἐκείνου βουλαῖς κεῖσϑαι τὴν σωτηρίαν αὐτοῦ 
ἢ μηδ᾽ ὅλως εἶναι τὴν ἀρχὴν ταύτην. τοιγαροῦν καὶ 
ὃ χρόνος ἤδη συχνὸς ἐξ ov καὶ ἐκλέλοιπε, καὶ τὰ 
τῆς πολιτικῆς ἀρχῆς ἡ 


ἡ στρατιωτικὴ πράττεε μήτε 25 non ut aliquid subiectis prosit, 


tates alii aliorum denuntiantes damnorum occasio- 
nem, et causam malignitatis invenimus ex i i 
facta circa administrationem. Erat enim sic vilis 


ἀρχὴν ἀσϑενείας γινομένην. ἣν qui civilem habebat administrationem, ut deserviret 
ελὴς ὁ τὴν πολετικὴν ἔχων ἀρχήν, 20 armorum duci et in illius iaceret voluntatibus salus 


eius, nisi famularetur administratio. Itaque et tem- 
pus iam continuum est ex quo etiam defecit, et ea 
quae civilis sunt cinguli et militaris agit, neque sibi 
neque illi omnino sufficiens; occupatus namque est 
sed ut ex utraque 


ἑαυτῇ μήτε ἐχείνῃ παντελῶς ἀρκοῦσα" ἠσχόληται γὰρ lucretur. 
οὐχ ὅπως ἄν τι τοὺς ὑπηκόους ὠφελήσειεν, 
ὅπως dv ἑκατέρωϑεν — 

CAPUT I. 


Tavra ἡμᾶς πρὸς τὴν παροῦσαν ἀνέστησε βουλή», 
καὶ τῷ 7t 


χὴν» ἐπὶ κά ,σχῆμα- καὶ φιλοτιμούμεθα καὶ αὐτῇ 
τὴν τοῦ μοδεράτωρος [ἤτοι ἅρμοστου προΞηγορίαν 


(τοῦτο ὅπερ καὶ ἐν Πόντῳ πεποιήκαμεν), καὶ τὸ τῶν 
spectabilio» αὐτῇ δίκαιον δίδομεν ἀρχῶν, cere κατὰ 
μηδὲν ἐλάττονα τῆς δουκικῆς καϑεστάναι, ἀλλ᾽ ἀντ- 
— μὲν καὶ τῶν δημοσίων εἰςπράξεων σὺν σφο- 
ἰότητι πάσῃ, ἀντέχεσθαι δὲ καὶ τῆς τῶν ἰδιωτῶν 
ὠφελείας, καὶ μὴ συγχωρεῖν μήτε τῷ περιβλέπτῳ δουκὶ 
μήτε τῷ φυλάρχῳ μήτε τινὲ τῶν ατῶν οἴκων, 


Haec nos ad praesentem erexerunt voluntatem, 


ὄντε νόμῳ χρώμενοε μετατέϑεμεν τὴν ἀρ- 80 et praesenti lege utentes transponimus administra- 


tionem ad meliorem figuram: et largimur etiam ei 
moderatoris appellationem (hoc quod etiam in Ponto 
fecimus), et quod spectabilium est ei damus (ius) 
administrationum, ut in nullo minor ducatu con- 


35sistat, sed tueatur quidem et publicas exactiones 


cum omni vehementia, defendat autem et privatorum 
utilitates, et non cedat neque spectabili duci neque 
gentis iudici neque cuidam potentium domuum, sed 





ordinem produximus, valentiores undique facti sunt et ita res tractarunt, ut omnia in meliorem statum 
converterentur. Siquidem proconsules nobis et praetores et moderatores atque anti. istorum nominum 
gravitas excogitata est, et annonae quoque üs auctae sunt ommisque potestas est data, et ante omnia 
interdictum ne subiectos despolient multisque manibus adversus eos utantur; iureiurando quoque rem muni. 
vimus omnium maxime pertimescendo , neque aliter iis magistratus tradimus, nisi iureiurando praestito 
codicillos magistratus meriti sint. Atque respeximus etiam ad Arabum regionem, et cum causam inqui- 
reremus ex qua et fiscus inopia laboret, quamvis feracissima sit regio, et interpellantium multitudo nos 
circumdet omnesque lamententur alii furta alü iniurias alii alia ad nos damna deferentes, occasionem 
causamque huius mali ex: infirmitate magistratus oriri intelleximus.  Érat enim adeo abiectus qui civilem 
magistratum habebat, ut inserviret ei qui armis praeerat, et in eius arbitrio posita esset ipsius salus vel 


ut omnino ne esset quidem hic magistratus. ltaque iam longum 
i(, qui tamen neque sibi neque illi plane su 
1 —— afferat, sed ut utrimque lucrum faciat. 

€ lum excitarunt, ac praesenti lege utentes magistratum in pul- 

form 1 ipsi quoque moderatoris [sive harmostae] appellationem largimur (id 

etiam in Ponto fecimus), et spectabilium magistratuum ei ius ; 

publicas exactiones cum omni severitate, curet privatorum 


civilis magistratus sunt militaris 
patus est, non ut subiectis 

L Haec nos ad praesens 
criorem formam traducimus: atque 


verior sit, sed curet 


tempus est ex quo vel defecit, et quae 
t: in eo enim occu- 


, wt in nulla re duciano in- 
, neve per- 


mittat aut spectabili duci aut phylarcho aut ulli ez: domibus potentium, sed ne sacro quidem patrimonio 





4 γοῦν ἡμῖν} ἡμῖν οὖν L| 5 ἐξεύρηται L| 7 τοῖς] 
τῆς L | 8 πολλοῖς L | 9 τοῖς — —— 
omnibus (i. e. zt&6:»?) formidando ς | 12 εἴδομεν M] ἴδω- 
μεν Le | 13 ἀρράβω»ν ML (id. infra 495, 20) | καὶ τὴ» 
xai om.& Pre wL ] 16 ἀνέσταταε L ἢ 11 ἄλλας 
π τες ζημίας, τὴν πρόφασιν») aliorum (i. e. 
ἄλλης) —— damnorum — s] 19 γενο- 
μένην i.e. γινομένης) ς | 20 πολιτικὴν ἔχων 
(σχὼν Ὁ L^) Le] πολιτείαν κεκτημένος M ἢ 22. excos] 
τὴν avtov L| 23 ἢ μηδ᾽ ὅλως εἶναι τὴν ἀρχὴν ταύ- 
Tr») nisi famularetur (e. εἰ prj δουλωϑῆναι Ὁ) admini- 
stratio ς | 25 ἡ στρατιωτικὴ] εἰ militaris € |, *urve] 
μὴδὲ M μηδὲν L | 26 Ἐμήτε! μηδὲ ML ἢ 31 αὐτῇ! ai- 
τῇ» M^B* | 32 ἤτοι ἁρμοστοῦ MB, om. Lc || 33 τούτῳ 
B* | ἐν Πόντῳ πεποιήκαμεν) nov. X X VIII | 34 specta- 
uilíon M, περιβλέπτων Ms.v., LB || 36 εἰςπράξεσεν 


L* | 39 φιλάρχω L (phylarehum id est Saracenorum 
ducem Zu.) 





1 *factas] sunt factae libri | 3 ergo om. T | 4 ho- 
rum Osenbrüggen] honorum V vulg. bonorum T | 6 danta 
T'|S8 utatur V| quoque V] neque 7 | 9 formidandos 
VT | εἰ Τῇ 11 itaque] ita 7' | *arabiorum 7' arabicorum 
V (cf. 495, 20) | 14 eircumstet libri, corr. Osenbrüggen || 
18 erat — 19 administrationem om. T' ἢ 195g. deseruire et 
iacere libri, corr. Beck | 21 famuletur T'| 23 et militaris] 
et del. Beck || 24 *oecupata libri | namque est V] sit 
namque 7'| 25 ut non 7 | 26 luceretur V | 33 quod] 
quae Beck | *ius administrationum] administrationem 
libri | 34 in om. V ἢ ducato V | 35 exactiones] actiones 
ex Κὰ ἢ 36 autem et V] et om. T | 31 neque gentis] ne 





gentis T" | 38 domum V 


Nov. CII 1. 2 


494 


DE MODERATORE ARABIAE 





ἀλλὰ μηδὲ τῷ ϑείῳ πατριμονίῳ ἢ τοῖς ϑείοις ἡμῶν 
πριβάτοις ἢ αὐτῷ τῷ ϑείῳ ἡμῶν οἴκῳ τὴν οἱανοῦν 
ἐπαγαγεῖν τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσι ζημίαν, μηδὲ κατα- 
κλίνεσϑαι ῥᾳδίως μηδὲ τρέμειν, ἀλλ᾽ ἀνδρείως τῶν 
ὑπηκόων ἐξηγεῖσϑιαι, καὶ πρὸ πάντων μὲν καϑαρὰς 
φυλάττειν ϑεῷ τε καὶ ἡμῖν καὶ τῷ νόμῳ τὰς χεῖρας 
(ὑπὸ γὰρ τοῖς αὐτοῖς ὅρκοις ὑφ᾽ oUs τὰς ἄλλας ἀρχὰς 
καὶ ταύτην εἶναι βουλόμεϑα)" ἔπειτα κομίζεσϑαι μετὰ 
τῶν συμβόλων καὶ τὰ βασιλικὰ παραγγέλματα, ἅπερ 


neque divino patrimonio aut sacris nostris privatis 
aut ipsi sacrae domui nostrae quodlibet inferre 
nostris collatoribus damnum, neque flectatur facile 
neque timeat, sed viriliter collatoribus praesideat, 
5et prae omnibus quidem puras servet deo et nobis 
et legi manus: sub eodem (enim) iureiurando sub 
quo alias administrationes et hanc esse volumus, 
deinde accipere cum codicillis et imperialia man- 
data, quae ante nos quidem legislatores et antiqua 


oí μὲν πρὸ ἡμῶν νομοϑέται xal τὸ παλαιὸν τῆς πο- 10 reipublicae sciebat figura, nos autem deficientia 


λιτείας ἠπίστατο σχῆμα, ἡμεῖς δὲ καὶ ἐχλελοιπότα 
πάλιν ἀνεκτησάμεϑα καὶ εἰς πολιτείαν κατηγάγομεν, 
ὧξθτε καὶ τούτοις ἐντυγχάνειν ἀεὶ καὶ τὰς ἡμετέρας 
φυλάττειν κελεύσεις. εἰ γὰρ δὴ τούτοις κατακολουϑή- 


denuo renovavimus et ad rempublicam deduximus, 
ut et haec relegant semper et nostras custodiant. 
iussiones. Si enim haec sequantur, non possunt nisi 
bene omnia occurrere et post legum facilitatem at- 


σειεν, οὐκ ἔστιν ὅπως μὴ πάντα καλῶς ἀπαντήσειεν 15 αι iustitiam circumscribere neglegentiam. 


2 € * BH - , ^ , 

αὐτῇ xci μετὰ τῶν νόμων πρὸς εὐκολίαν καὶ δικαίαν 
€ , 2 , 

ῥᾳστώνην ἀφίκοιντο. 


CAPUT II. 


Πρῶτον μὲν ovv αὐτῇ σπούδασμα γένηται, καϑά- 
2 , » € - E 
«co εἰπόντες ἔρϑημεν, ἡ τῶν δημοσίων εἴῤβπραξις, 


Primum itaque ei studium fiat, sicuti praediximus, 
fiscalium exactio, devotis quidem clemens paterna- 


τοῖς μὲν εὐγνώμοσι φιλάνϑρωσός τε καὶ πατρικὴ γενο- 20 que consistens, indevotioribus autem vehemens et 


μένη, τοῖς δὲ ἀγνωμονεστέροιβ σφοδρά τε καὶ ἀνένδο- 
τος. ἔπειτα ἐπιμελήσεται καὶ τοῦ δημοτικοῦ καὶ τῆς 
εὐταξίας τῆς αὐτοῦ, καὶ τοῦ μὴ ϑορύβοιβ καὶ στάσε- 
σιν ἐκδεδόσϑαι μήτε Βοστρηνοὺς μήτε τοὺς ἄλλους, 


inremissibilis. Deinde curam habebit et populi et 
disciplinae eius, et ut non turbis et seditionibus de- 
diti sint neque Bostreni neque alii, nec ea quae vo- 
luptatibus dicavit antiquitas haec ad furores neces- 


μηδὲ τὰ πρὸς τέρψιν ἀνειμένα τῇ παλαιότητε ταῦτα 25 que convertant. Habebit autem [et] oboedientes sibi 


εἰς μανίαν τε καὶ φόνους τρέπειν. Ἕξει δὲ ὑσιακούον- 
τας αὑτῇ καὶ τοὺς στρατιώτας κατὰ τὰ ϑεῖα ἡμῶν 
παραγγέλματα (καὶ γὰρ δὴ καὶ τοῦτο ἐκεῖϑεν ἔστι λα- 
βεῖν), οὐδενός τε ἀμελήσει παντελῶς τῶν δεόντων. 


et milites secundum divina nostra mandata (nam et 
hoc inde percipitur), (et) nullius neglegat penitus 
utilium. Sicut enim in Ponto fecimus moderatorem, 
ita et eum isdem cinguli huius vestigiis elevamus, 


καϑάπερ γὰρ τὸν ἐν Πόντῳ πεποιήμεϑα μοδεράτωρα, 30 et est etiam ipse spectabilis, et similiter et quae de 


οὕτω xci αὐτὸν τοῖς αὐτοῖς τῆς ἀρχῆς ταύτης πάντως 
2 , » ' f 3 2 ^ “1. 
ἐμβιβάζομεν ἴχνεσι, καὶ ἔσται καὶ αὐτὸς spectabilios, 
, ^ Ἂ MJ “ , - 
ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τῶν ἐκκλήτων καὶ τὰ περὶ τῶν 
2 - , 283 ΄ 2 
ἄλλων αὐτῷ διοικηϑήσεται. καὶ οὐδὲ μέχρι τῆς παρα- 


appellationibus et quae de aliis gubernabit. Et nec 
usque ad salaria priora statuimus sola; volumus 
enim eum occasione emolumentorum et alterius con- 
solationis quindecim auri libras accipere, consilia- 


μυϑίας τῆς ἔμσεροσϑεν στησόμεϑα μόνης" βουλόμεϑα 35 rium autem eius cinguli duas habere libras, et eius 


γὰρ αὐτὸν προφάσει σιτήσεων xal τῆς ἄλλης παραμυ- 
ϑίας κομίζεσϑαι quindecim χρυσίου λίτρας, τὸν δέ ye 
πάρεδρον αὐτῷ τῆς ἀρχῆς duas λέτρας, καὶ τήν γε 
αὐτοῦ τάξιν duas χρυσίον λίτρας. Εἰ δὲ καὶ ἐκ τῶν 


officium duas auri libras. Et licet ex imperialibus 





aut sacris nostris privatis aut ipsi sacrae nostrae domui, ut quicquam damni subiectis nostris inferant, 


neve facile 


ectatur neu trepidet, sed fortiter subiectis praesit, et ante omnia puras manus et 


deo et 

































nobis et legt servet. (isdem enim sacramentis quibus ceteros magistratus hunc quoque obstrictum esse vo- 
lumus); deinde cum codicillis etiam mandata imperialia accipiat, quae quidem qui ante nos fuerunt legis- — 
latores et antiqua reipublicae forma non ignorabat, nos autem cum defecissent iterum recuperavimus et 
in rempublicam reduaimus, ut et haec semper adhibeat et iussiones nostras observet. Si enim haec se- — 
quatur, fieri non. potest quin omnia ei bene cedant et cum legibus ad commoditatem iustamque facilitatem 

erveniant. 
i 1. Atque primum quidem ei studium sit, sicuti supra diximus, publicorum tributorum exactio, quae 
devotis: quidem humana et paterna sit, contumacioribus autem severa et indulgentiae eapers. Deinde po- - 
pulo quoque prospiciet et disciplinae eius, ac ne tumultibus et seditionibus se dedant aut Bostreni 
ceteri, neve quae ad delectationem a vetustate permissa sunt ea in furorem et caedes vertant. Hab τὰ 
autem milites quoque sibi oboedientes secundum sacra mandata nostra (etenim hoc quoque inde petere licet), - 
nec quicquam omnino eorum quae necessaria sunt negleget. Quemadmodum enim in Ponto moderatorem — 










fecimus, ita ipsum quoque — 
ationes et cetera a 


bilis, atque similiter et appel 


e iisdem huius magistratus vestigiis ingredi iubemus, eritque et ipse specta- 
eo administrabuntur. Ac ne in solacio quidem priore - 
subsistemus: volumus enim ipsum nomine annonarum et reliqui solacii quindecim auri libras accipere, J 
siliarium autem magistratus eius duas libras atque officium eius duas auri libras. Quamquam autem ; 





1 Ἐμηδὲ! μήτε MLB || πατριμονίῳ (πατριμωνίῳ Ha- 
loander)) τῷ ἐπὶ τῶν ϑησαυρῶν B || ταῖς ϑείαις ἡμῶν 
περιουσέαες B || 3 ἐπάγειν L || 5 ἡγεῖσϑ'αε Haloander (cf. 
Edict. IV 2) | 6 ἡμῶν B* || 1 ὑπὸ γὰρ — ἀρχὰς om. B* | 
10 ui» om. B || 11 ἠπίστατο Ms] ἠπίσταντο LB || καὶ 
om. € || 14 κατακολουϑήσειεν) sequantur c | 16 αὐτῇ om. c || 
16 sq. «ai μετὰ — ἀφίκοιντο] et post legum facilitatem 
atque iustitiam eircumscribere neglegentiam δ || cov νόμον 
B* | 22 δημοσίου L*|| 23 μὴ] μήτε B | 24 ἐκδίδοσϑαι 
B || Βοστρηνοὺς (cf. «)] βοστρύνους M βοστρίνους 7, Bo- 
στρινοὺς B vulg. | 25 Ἐμηδὲ] μήτε MLB || 26 μανίαν) 
furores ς || 27 τοὺς στρατιώτας LB (cf. 495,2; Edict. 
IV, 1eztr.; milites omnes Zul.]] στρατιώτας M || 30 τὸν] 
τῶν L | 31 πάντως om. Bs || 32 ἐμβιβάζομεν Hombergk| 
ἐκβιβάζομεν M B ἐκβιάξομεν L elevamus c | ἔσται] est c | 
spectauilios M περίβλεπτος LB || 33 ὁμοίως δὲ! καὶ 
ὁμοίως δὲ L | 37 quindecem, s. v. πέντε καὶ δέκα M 
πεντεκαίδεκα B δεκαπέντε L || 38 dáas, s. v. 8' M δύο 


ἔχειν LBsg Ι καὶ om. Β ! * yel τῷ libri | 39 duas Mg 


δύο LB | λίτρας om. L 





5 quidem om. V vulg. | 6 enim add. Beck || 8 accipiat: 
Beck || 10 seribat 7 ἢ 11 renouabimus /ibri | 12 ut et] ut. 
ad V et ut T'| hoec 7'|| relegunt V, relegat Beck || custo- 
diant T'] custodia sit V, custodiat Beck || 13 haee om. T'| 
sequantur V] sequentur 7, sequatur Beck || 14 bene 


fiet secuti V || 19 fiscalia V || 20 uehementius 7' || 22- 
bus 7 || 23 hostremi V bostré T'|| ea] alia 7'|| uoluntati- 
pro nfa) T' nostra diuina V || 27 et add. — 


liter] et om. T' | 31 gubernauit VT || 33 consulationis 7'| 
34 auri] autem /ibri|| accipere — 36 auri libras om. T 





» if am 
La 


V] bene omnia bene 7'|| facilitate V || 18 ei Beck] eis libri] | 
disei- ἊΝ 
plinam V' disciplina V? || et seditionibus V] ac seditioni- - 
bus 7 | 24 dicabat V || 25 et de/. Beck || 26 diuina ma (sic | 


nullis 7'| penitus om. 7T'| 29 eum] enim V| hisdem Z' | - 
einguli huius om. T'|| 30 est] erit Osenbrüggen || et simi- 













ΤΩ ms — LED 


DE MODERATORE ARABIAE 


495 


Nov. CII 2. 3 





βασιλικῶν παραγγελμάτων, καϑάπερ TÉ ἔφϑη- mandatis, sicuti praediximus, dudum militibus prae- 


μεν, ἤδη τοῖς στρατιώταις 1 οὖν ἔσται 
φροντὶς ἡμῖν τῶν καταλόγων τῶν ἱδρυμένων ἐκεῖσέ 
τινα τῷ ταύτην ἔχοντε τὴν ἀρχὴν ὑποκλῖναι, ἐφ᾽ ᾧτε 
αὐτοῦ ὑπακούειν μόνου καὶ ταῖς αὐτοῦ διατυπώσεσιν 
εἴκειν τε καὶ πείϑεσϑαι. οὐκ ἐπικοινωνήσει δὲ παν- 
τελῶς ὃ περίβλεπτος δοὺξ οὔτε οἷς ἂν ῥητῶς αὐτῷ 
δοίημεν στρατιώταις οὔτε ἰδιωτῶν οὐδενί, οὔτε ταῖς 
ἐχείνων δίκαις ὅταν ἔχοιεν πρὸς ἀλλήλους, οὔτε εἰ τῶν 


quis 
ἰδιωτῶν τις ὁ ἐναγόμενος εἴη, οὐδὲ τὴν οἱανοῦν ἕξει 10 habebit 


μετουσίαν πρὸς ἰδιωτικὰς αἰτίας ἐπεὶ πολὺ τὸ μέσον 
ἐστὶ στρατιωτικῆς τὲ φροντίδος καὶ πολιτικῆς διοική- 
σεως, xai δεῖ διακεκρίσϑαι ταῦτα, καϑάπερ οἵ — 
ἡμῖν τῆς πολιτείας ἔταξάν τε καὶ κατεστήσαντο. sido 


5 quantur et pareant. 


sit, verumtamen erit sollicitudo nobis numerorum 
constitutorum illic aliquos subdere ei qui in cingulo 
est, quatenus oboediant legi et eius dispositiones se- 
Non autem communicabit om- 
nino spectabilis dux nec illis militibus quos ei spe- 
cialiter dederimus neque aliquibus privatis, nec iilo- 
rum litibus, quando habuerint ad invicem, nec si 
is privatorum sit qui convenitur, nec quodlibet 
icipium ad privatas causas: quoniam 
multum di inter militarem curam et civilem gu- 
bernationem, et discreta sunt haec, sicut et patres 
nobis reipublicae ordinaverunt et statuerunt; sciente 
spectabili duce, quia si miscere se praesumpserit 


τος τοῦ περιβλέπτου δουκός, ὡς εἰ ἐμβαλεῖν ἑαυτὸν 15 causis civilibus, neque militaria vindicabit, sed etiam 


ϑαρρήσειε πράγμασι πολετικοῖς, οὐδὲ τῶν στρατιωτι- 


κῶν ἀντιλήψεταε, 
ἔσται καὶ ὑπὸ τὴν ἀρχὴν ταύτην γενήσεται. 


ab illis ablatus privatus erit et sub hac fiet admini- 


ἀλλὰ κἀκείνων ἀφαιρεϑεὶς ἰδεώτης — stratione. 


CAPUT Π|. 


, Ταῦτα ἡμᾶν νενομοϑετήσϑω xai ἐπὶ τῆς 
ράβων χώραν ἀρχῆς" πεπείσμεϑα γὰρ 

» ὅτε τὸ πρᾶγμα 
γὰρ καὶ οὐκ ἐφεισάμε: 
—— — 


κατὰ τὴν 


οὖν ἴσμεν ὡς καὶ ὁ ταύτην ἔχων 


Haec a nobis sancita sint et in administratione 


xai pum 20 Araborum provinciae: confidimus enim voluntate dei, 
ἐπιδώσεε πρὸς τὸ κά . δὲ quia (res) crescit in melius. Nam etsi non peper- 
α χρημάτων, ἀλλ᾽ ηὐξήσαμεν cimus pecuniis, i 


sed auximus ei annonas, tamen 
scimus, quia et qui hanc habet administrationem 


τὴν ἀρχὴν σπεύσει τοιοῦτος φανῆναι περὶ τὰς ἄλη- —Sstudebit talis videri circa veras publicarum functio- 


ϑεῖς τῶν δημοσίων φό 
γεῖν. "Exsivo μέντοι γίνεσθαί τε καὶ κρατεῖν βουλό- 


εἰςπράξεις, ὡς μὴ ζημέαν 25 num exactiones, ut non damnum ex hoc, sed iustum 
os τῷ δημοσίῳ προςαγα- lucrum offerat publico. lllud tamen et fieri et va- 


lere volumus, ut annonas spectabilis dux inde per- 


μεϑα τὸ ràs σιτήσειξ τοῦ περιβλέπτου δουκὸς ἐκεῖϑεν — cipiat undecumque provinciae iudex delegaverit; pa- 


αὐτὸν κομίζεσθαι, ὁπόϑεν ὧν ὁ τῆς ἐπαρχίας ἡγού- 
μενος ἐχτάξειε" 
ἀδρανείας προξέξει τοῖς πράγμασιν o6 
κείας σιτήσεις ἀπαιτεῖν» ἰσχῦσαι, εἰδὼ 


à τὰς oi- 
ὡς εἰ παρὰ 


ταῦτά τι πράξειε, ποινὴν quinque χρυσίου λίτρας ζη- 
μεωϑήσεται. — Dat. vi. k. Iun. CP. post cons. Beli- 
sarii v. c. 


πρόδηλον ὃν ὡς ov μετὰ τοσαύτης 80 causas, si nec suas annonas exigere 


35 Iustiniano pp. Aug. post co 
[α. 536]  rissimi 


lam etenim est quia non cum sua efficacia respiciet 
cosa valuerit : —— 
quia, si praeter haec aliquid egerit, quinque libras 
auri multabitur. : 

Dat. mnn. idus Iun. CP. imperante domino nostro 
rissimi. 





1 


rem ad melius esse profecturam. 


sif eum non cum tanta i 


Na Que Ἀμὴν magstrebum eram daturum esse, ut talis in veris licorum tributorum ezactioni- 
bus appareat, qui non inde sed iustum lucrum fisco afferat. lilud yea nv et valere volumus, 
annonas is inde auferat undecumque praeses provinciae ei deleg 


averit; cum mani- 


(um sit d res curaturum esse, ut ne proprias quidem annonas exigere possit: 
qui si quid adversus haec fecerit, sciat se poena quinque libris auri iri — 





1 ἔφϑημεν in ἔφημεν corr. L | 2 ἔσται om. B | 4 z«va] 
aliquos (i.e. τενας) ς [ 5 αὐτοῦ om. ς | μόνου ML] pó- 
vov vulg. (B?) legi (i. e. νόμου) ς l ἑαυτοῦ B* | 6 πείσε- 
ὅϑαι L| 16] οὔτε ὃ L | 8 τἰδιωτῶν (cf. c; Edict 
IV, 2j] ἐδιῶται M. ἰδιωτικῶν B. εἰδεκῷ (e L.*) Haloan- 
der, ἰδιώτῃ cum Serimgero vulg. | οὔτε ταῖς B] οὐδὲ 
ταῖς ML |9 ἐκεῖϑεν B (13 δεῖ B (cf. Edict. IV, 2)] om. 
ΜῈς | διακεκρίσϑω M διακρίνεσθαι B. discreta sunt c 
14 τὰς πολιτείας malit Zachariae (sed cf. Edict. IV, 2) | 
19 ἡρῖν Bs] xai ἡμῖν ML | νενομοϑετείσϑω M | τῆς] 
τὴν B* | τὴν M] τὴν τῶν L, om. Β ἢ 20 xai om.c ἢ 
22 καὶ om. L | 21 μέντοι MB] μέντοιγε L | 29 ὁπόϑεν 
B 150 Theod. Ath. Iul.; Ed. IV, 3)] ὁπόσον M ὁπόσας 
; pera τοσαύτης! cum sua (i. e. τῆς avrov?) ς | 31 
ἀδρανείαε]. — | 51:3. de. Ute 
si — valuerit ς ἢ 32 ei παρὰ ταῦτά τι πράξειε] sin autem 


intellegi docet Ed. IV, 8 | 33 ποινὴν om.c | quinque 
Ms (cf. IuL)] τ Ms. v., 1, πεντεκαίδεκα B (cf. Ed. IV, 3 
ποινὴν viginti librarum auri) | 34 subscr. om. Tul. | vi. k. 








iun. M] ur id. Iun. & μηνὲ Jovrvío Ath. Theod. ( fortc 
xv. k. Iun Zachariae) ἢ CP.] cp. dn. M CP. imperante 
domino nostro lustiniano pp. Aug. c, om. Ath. TAeod. | 
post cons. Belisarii vc. e] μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου 
—— uc. conss. M μετὰ τὴν ὑπατείαν “πίονος 





2 sg. constitutorum numerorum 7" | 3 ei] et VT'| 5 com- 
municauit libri | 6 dux] sit iudex 7'| illis Osenbrüggen] 
in aliis lbri| 7 pribatis V (et sic infra) | 8 adecinuicem 
V* ἢ ne si V | 9 quilibet 7 | 12 disereta sint Osen- 
brüggen | 15 vindieabit Osenbrüggen] iudicabit libri 
16 haee V | amministrationem V? ἢ 19 sint V^] sunt V«T 
vulg. | 21 res add. Beck || ereseet Beck | perpecimus V] 
23 et si hanc habeat T'| 24 tales /ibri| 25 iustum sed 
V|26 afferat Beck | et fieri Beck] id fieri libri ἢ 29 et- 
enim V] enim 7| 30 sie 7 ἢ uoluerit Hbri, corr. Beck || 
32 multabitur] muleta bi (i. e. bene) 7' [ 34 subseriptionem 
praestant VT | iunii V ἢ eap. VT | 35 post consulatum 
om. V | bisilarii uiri clarissimi 7' bilisiario uice cons. V 





Nov. CIII pr. 496 DE PROCONSULE PALAESTINAE 





PT CIII. Auth. XXXIII. 


ΠΕΡῚ TOY ΑΝΘΥΠΑΤΟΥ R DE PROCONSULE PALAE- ] 
IIAAAISTINH3. STINAE R | 







































"Eyo&qn ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν Idem Aug. Iohanni pp. 
πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων xal πατρικίῳ. 5 
«Προοίμεον) Ἤδη μὲν καὶ ἄλλας ἐϑνῶν ἡγεμο- (Praefatio.) Iam quidem et alios gentium prae- 


vías u&íCovs κατεστήσαμεν χϑαμαλάς τε πρότερον  sidatus maiores constituimus humiles primitus exi- 
οὔσας καὶ πράττειν οὐδ᾽ ὁτιοῦν τῶν ἐρρωμενεστέρων  stentes et agere nihil validissimum potentes, et tam 
δυναμένας, καὶ τοῦτο μὲν spectabiliae κατεστήσαμεν, spectabiles statuimus quam etiam eis annonas adie- 
τοῦτο δὲ αὐταῖς ηὐξήσαμεν τὰς σιτήσεις παρέδροις τε 10 cimus consiliariisque et officio, et alia omnia largiti 
καὶ τάξει, καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἐφιλοτιμησάμεϑα ἐφ- sumus, et appellationes audire dedimus, et procon- 
ἐσεών τε ἀκούειν δεδώκαμεν" xai τὰς μὲν ταῖς τῶν — sulum quidem adornavimus honore, eorum autem 
ἀνϑυπάτων ἐπεκοσμήσαμεν τιμαῖς τὰς δὲ τῶν καλου. qui comites vocantur, et alias praetorum et modera- 
μένων κομήτων καὶ ἑτέραβ πραιτώρων καὶ μοδερα- torum administrationes, et semper aliquid invenientes 
τώρων ἄλλας, καὶ ἀεί τι σιροβεξευρίσκοντες λαμπρὸν 15 clarum nostrae reipublicae novum dedimus florem. 
τῇ xaO" ἡμᾶς πολιτείᾳ νέον δεδώκαμεν ἄνϑος. εἰς In animum quoque nostrum venit et Caesariensium 
νοῦν δὲ ἡμῖν ἤλϑε καὶ ἡ Καισαρέων μητρόπολις ἡ metropolis Palaestinae praesidens primae, quam opor- 
Παλαιστίνης ἡγουμένη τῆς πρώτης, ἣν ἐχρὴν καὶ πρὸ tebat et ante alias maiore honore frui, eo quod et 
τῶν ἄλλων μείζονος ἀπολαῦσαι τιμῆς, διότε καὶ πρώην — pridem proconsul eam habuit, et praeerat ei quae- 
ἀνϑύπατος αὐτὴν εἶχε, καὶ ἐφειστήκει αὐτῇ τοιαύτη 20 dam talis administratio, et cum esset nobilior, in 
τις ἀρχή, xai ἐκ σεμνοτέρας εἰς ἐλάττω μετέβαλε, minore ratione mutata est, cum una prius quidem 
μιᾶς μὲν ἔμποροσϑεν τῆς ὅλης οὔσης Παλαιστένης, sis tota fuisset Palaestina, in tres vero divisa partes, et 
τρεῖς δὲ διαιρεϑείσης μοίρας, καὶ οὐδὲ τῆς ἀνϑυπα- neque proconsularitas ei mansisset, sed in hac ad- 
τείας αὐτῆς μεινάσης, ἀλλ᾽ εἰς ἀρχὴν ταύτην δὴ τὴν  ministratione quae ordinaria nuncupatur deposita 
ὀρδιναρίαν καλουμένην κατενεχϑείσης" καίτοιγε ἀρ- 20 est; cum utique sit antiqua et semper nobilis, se- 
χαία vé ἐστε xal ἀεὶ σεμνή, ἡνίκα τε αὐτὴν Στράτων cundum se quam Strato collocavit primus, qui ex 
ἱδρύσατο πρῶτος, ὃς ἐξ Ἑλλάδος ἀναστὰς γέγονεν ^ Hellade surgens factus est eius aedificator, et dum 
αὐτῆς οἰκιστής, ἡνέκα τε Οὐεσπασιανὸς ὁ τῆς ϑείας Vespasianus divae memoriae imperatorum probatis- 
μνήμης, ὁ τῶν αὐτοκρατόρων εὐδοκιμώτατος, ὁ Τίτου simus, Titi pater divae memoriae (quod ei etiam 
πατὴρ τοῦ τῆς εὐσεβοῦς μνήμης (ὅπερ αὐτῷ καὶ μό- 80 solum sufficiebat ad gloriam universam) ad Caesa- 
vov ἤρκει πρὸβ ἅπασαν εὐδοξίαν) sis τὴν τῶν Καισά- — riensium eam vocabulum nominasset, cum prius Stra- 
ρῶν αὐτὴν ὠνόμασε προβηγορέαν πρότερον Στράτω- : 


Nov. CIII (— Authent. XXXIII) extat in ML, c.1—3 in B 6,11. — Epit. Theod. 103, Athan. 4,20.  Tulian. 
const. XCVI. : 





CIL. d 
DE PROCONSULE PALAESTINAE. 


Scripta est Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ea: consule et patricio. 


Praefatio. lam quidem alios quoque provinciarum praesides maiores reddidimus, qui antea humiles — 
essent nec quicquam firmius agere possent, et modo spectabiles effecimus, modo annonas auaimus ipsis — 
consiliariisque et officio, ac reliqua omnia largiti sumus, et ut de appellationibus cognoscerent concessi- 
mus: atque alios proconsulum alios comitum qui vocantur alios praetorum alios moderatorum ἢ 
ornavimus, semperque splendidi aliquid eacogitantes reipublicae nostrae novum florem addidimus. In - 
mentem autem. nobis venit etiam Caesariensium metropolis, quae Palaestinae primae principatum tenet, — 
quam etiam prae ceteris maiore frui honore oportebat, quoniam prius quoque proconsul eam habuit, αἰ 
que praefuerat ei talis magistratus, et ez: nobiliore in inferiorem statum translata est, cum antea quidem — 
una fuisset Palaestina universa, deinde autem in tres partes divisa esset, ac ne ipse quidem proconsulatus 
mansisset, sed in magistratum istum qui vocatur ordinarius esset translatus: quamvis antiqua sit et uti- | 
que honoraia, et tum quando eam Strato primus constituit, qui e Graecia profectus conditor eius — 
litit, et quando Vespasianus divae memoriae imperatorum  gloriosissimus, pater Titi divae memoriae — 
(quod illi vel solum sufficiebat ad omnem gloriam), secundum Caesarum nomen ipsam appellavit, cum antea — 





4 inser. 'O αὐτὸς βασιλεὺς τῷ αὐτῷ Ath. (cf. s) | 1 cf. quae dirimus ad nov. CII | E; XXX-III- V ||. 
6 Ἔδη rubr. M | £9vàw| γενῶν cit. Ath. | 9 spectauilias M | 6 Nam 7' | praesidatos V | 7 primitus V] prius T J|- 
περιβλέπτους L | 12sg. τὰς μὲν ταῖς (ταῖς om. L) — τὰς | S ualedissimum V || 9 adieeimus] adicientibus uel adie- 
δὲ ML] ταῖς μὲν — ταῖς δὲ habuisse videtur ς | 14 πραι- | cimus T'| 11 et proconsulum] et om. V || 13 p ietorum - 
τώρων] τῶν πραιτώρων L| μοδερατόρων M | 15 ἄλλας) | Beck] priores libri || 14 seper V | 17 praesidem VT'|| - 
administrationes (i. e. ἀρχὰς) ς || 17 καισάρεα IL (Kai- .| prime V] prouincie 7' | 19 pride V || proconsul eam Osen- 
σάρεια Haloander) || 20 ἐφεστήκει L|| αὐτῇ Zachariae | brüggen] proconsulem /ibri || 21 minorem rationem Beck 
er c] τῇ «vr ML || 21 sis ἐλάττων μετέβαλλε L | | prius om. T'|| 23 proconsulariua libri, corr. Beck || ei V]. 
22 "μὲν ἔμπεροσϑεν (cf. 5} μέντοι ἔμπροσθεν ML, uiv | et T || sed Beck] et libri || in hane administratiom 

τὸ ἔμπροσθεν Zachariae | 23 *ovce libri | ἀνθυπατίας | Beck || 25 nobilis semper V | 26 se quam strato V] - 
(id. infra) M || 24 αὐτῆς ML) αὐτῇ ez « Haloander et Za- | sequaestrato T || 27 ellada V allat T || 275g. hedifia- 
charíae, qua correctione non opus est|| 26 ἡνίκα và ai- | torum, vv. et dum — imperatorum omissis T, ὧν 

τὴν M] ἡνίκα δὲ αὐτὴν L secundum se quam (i. e. | torum —- divae memoriae ow. V | 29 ei etiam V] etiam 
ἣν καϑ' ἑαυτὴν  ς | 27 0s] ὁ M || 28 post ἡνίκα ve | ei T' | 30 cesariunsium. V, Caesarum Beck τ 
verba 26 sq. αὐτὴν στράτων — ἀναστὰς ἡνίκα τὲ (sic) re- ΟΣ 

petit M || οὐεὐπεσινιανὸς 1.) οὐεσπεσιανὸς 1,3 | 31 τῶν "m LU 
Καισάρων) αὐτῶν (αὐτὴν L*) καισσάρων L Caesarien- 
sium (i.e. Ααεσαρέων) s ] 











BEER — 
Vua s viens NE * 


x 


ΡῈ PROCONSULE PALAESTINAE - 


497 


Nov. CIII pr. 1 





vos πύργον καλουμένην, ταύτην αὐτῇ ἄμενος τὴν 
Oron nier D denis MDC 
1 αὐτοκράτορας ἀνεγράφη. δρῶμεν δὲ αὐτὴν χώρας 
ἄρχουσαν μεγάλης τε καὶ ϑαυμαστῆς, καὶ αἴσϑησεν 
ὅτε μάλεστα πλείστην τῇ xaO ἡμᾶς παρεχομένην πο- 
λετείᾳ φόρων τε μεγέϑει καὶ εὐγνωμοσύνης ὑπερβολῇ, 
καὶ παρεχομένην πόλεις σεμνᾶς καὶ πολίτας ἐκτρέ- 
φουσαν ἀγαϑοὺς καὶ λόγων ovS καὶ ἐν ἱερεῦσιν 
εὐδοκιμοῦντας, καὶ τὸ δὴ πάντων μέγιστον, ὅτε δὴ 
HESS HABI aate i v 1 
ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς O τοῦ ϑεοῦυ καὲ τοῦ παντὸς 
ἀνθρώπων σωτηρία γένους ἐπὶ —— καὶ ἠξίω- 
σεν οἰκειώσασθαι τὰ ἡμέτερα. 


tonis turris appellaretur, hunc ei donavit honorem, 
eo quod in ea sub ludaicis victoriis inter imperato- 
1 res adscriptus est. Videmus autem eam provin- 
ciae praesidere maiori atque mirabili, compendium 
5maxime plurimum nostrae praebentem reipublicae 
tributorum magnitudine et devotionis excellentia, et 
praestantem civitates nobiles et cives alentem bonos 
et doctrinis plenos et inter sacerdotes probatissimos, 
et quod omnium praecipuum est, quia in ea uni- 


παντὸς δημιουργὸς ὃ δεσπότης 10 versorum creator dominus noster lesus Christus, dei 


verbum et totius hominum generis salus, in terra 
apparuit et dignatus est facere sua quae nostra sunt. 


CAPUT 1. 


Ταύτην τοίνυν πῶς ovx àv τιμήσαιμεν, καὶ ἐπ- 
ἀνάξομεν αὐτὴν πρὸς τὸ τῆς ἀνθυπατείας αὐτῆς σχῇ 
καὶ δώσομεν τῷ τὴν ἀρχὴν ἔχοντε ταύτην ἀνϑυπάτ. 
τε εἶναι καὶ καλεῖσϑαι; ὅπερ πράττομεν διὰ τοῦδε 
τοῦ ϑείου πραγματικοῦ τύπου, καλεῖσϑαι δὲ αὐτὸν 
xai ἰδικὸν βουλόμεϑα Καισαρεῦσι vóuov' ἀνθϑύπατόν 


Hanc igitur quomodo non honorabimus, et vehe- 


15mus eam ad proconsularitatis eius figuram, et da- 


bimus ei qui hanc administrationem habet procon- 
sularem esse et vocari? quod agimus per hanc sacram 
pragmaticam formam, vocari autem eam specialem 
volumus Caesariensium legem: proconsulem vero effi- 


τε ἀποτελοῦμεν τὸν τὴν ἀρχὴν ἔχοντα, καὶ δίδομεν 20 cimus eum qui cingulum habet, et damus ei ut inter 


αὐτῷ τὸ τοῖς περιβλέπτοις. ἐγγράφεσϑαι καὶ ἔχειν 
ἅπαντα ὁπόσα ἴδια τηςϑεοιαύτης ἐστὶν ἀρχῆς, ἀκούειν 
τε τῶν ἐφεσέμων δικῶν ἄχρε decem librarum auri 


spectabiles adscribatur et habeat ea quaecumque pro- 
pria eiusmodi sunt administrationis, et audiat appel- 
lationum causas usque ad X libras auri ex utraque 


ἐξ ἑκατέρας Παλαιστίνης εἰς αὐτὸν φερομένων, ic;v- Palaestina in eum deferendas, validamque sem 
ρόν τε TQ παντὶ καϑεστάναε, ὥςτε καὶ τὰς ἡμετέρας 25 existere, quo et nostras praeceptiones possit m 


προςτάξεις δύνασϑαι κάλλιον καὶ ἐρρωμενέστερον £x- 
τελεῖν. ἤσεται δὲ καὶ τῇ σεμνῆ καὶ ἀρχαίᾳ τηβέννῳ 
(φαμὲν δὲ τῇ περιπορφύρῳ στολτη ἐν ταῖς ἱερομηνέαις 
αὑτὴν περιτιϑέμενος, καὶ ἐγκαλλωπιζέσϑω τοσαύτῃ 


et validius adimplere. Utatur autem nobili et anti- 
qua toga (dicimus autem purpurea stola) sacris men- 
sibus eam circumamictus, fulgeatque tanto honore 
et civitatibus praesit tantisque militibus, et quicquid 


ἱπεριτεϑεὶξ] τιμῇ xai πόλεων ἐξαρχέτω στρατιωτῶν 30 utile est fisco et nostris collatoribus agat. Pro anno- 


τε τοσούτων, xai πᾶν εἴ τε συμφέρον ἐστὲ xai τῷ δη- 
μοσίῳ καὶ τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσι πραττέτω. Κατὰ 
σιτήσεων δὲ πρόφασεν viginti duas libras auri αὐτῷ 
δίδομεν, ὥςτε εἰς ἑαυτόν τε καὶ τὸν αὐτοῦ πάρεδ, 


narum vero occasione XX duas libras auri damus 
ei, ut sibi et suo consiliario et oboedienti sibi officio 
haec dividat secundum quem ipse voluerit modum, 
et haec ad nos annuntiet, ut ex sacra pragmatica 


xci τὴν πειϑομένην αὐτῷ τάξιν ταῦτα διελεῖν xad" 35 


e -* 3 €. , * — Ὁ" ὩΣ 
ὃν ἂν αὑτὸς βουληϑείη τρόπον, καὶ ταῦτα εἰς ἡμᾶς 
μηνῦσαι, ὥςτε ἐκ ϑείου πραγματικοῦ τύπου καὶ τὴν 





Stratonis turris vocaretur, honorem hunc ei largitus quia in ea post Iudaicas victorias in imperatorum 


1 »umerum adscriptus est. 
nem quam mazimam rei, 


Videmus autem eam regioni praeesse magnae et admirabili et existimatio- 
licae nostrae praebere et tributorum 


magnitudine et devotionis praestantia, et 


civitates praestare honestas et cives alere bonos et praeceptis sapientiae refertos quique inter sacerdotes 


auctoritate floreant, et quod quidem omnium maximum est, in ea creatorem universi 


lesum Christum 
sunt dignatum esse. 
L Hanc igitur 


ue omnia quaecumque eiusmodi 

ibras auri cognoscat ex utraque ina 

nosíra melius et fortius exequi 

(vestem dicimus praetextam purpura) festis 


05sit. 


iebus induens eam, atque tanto glorietur 


nostrum 


dei verbum et totius humani generis salutem in terris visum ac sibi vindicare quae nostra 


quidni honore afficiamus et reducamus eam ad ipsius 
que ei qui magistratum hunc habeat, ut proconsul et sit et ——— Jd 
pr j sanctionem , vocari autem eandem specialem Caesariensium 
sulem efficimus eum qui magistratum habet, eique concedimus ut spectabilium numero 


proconsulatus formam, demus- 
—* per hanc sacram 

gem volumus; atque procon- 
— — 


istratus propria sunt, et de causis ellationum usque ad decem 
Palast —— deferendis, et in jui pipa potens Fs quo etiam 


Utetur autem etiam ii illa atque antiqua toga 


€ et tot civi- 


tatibus et militibus praesit, et omne quicquid et fisco et subiectis nosiris utile est agat. .Annonarum vero 


nomine vi 


ginti duas libras auri ei damus, ut inter se et consiliarium. suum et officium sibi oboediens ea 


quemadmodum ipse voluerit distribuat, et haec nobis indicet, ut per sacram pragmaticam sanctionem distri- 





1 χρησάμενος L| 2 νίκαις] vocis? L? | 4 &ozov- 
gas L? | aía2ro:»] compendium c; am leg. αὔξησιν Ὁ || 
5 παρεχομένη L? | 6 vs] vs xai L | 8 λόγους L? | 
11 ígsovs ὁ χριστὸς L| 14—17 Ταύτην — καλεῖσϑαι 
Θεσπίζομεν τὸν τῆς Παλαιστίνης ἄρχοντα ἀνϑύπατον 
πκαλεῖσϑαε inc. B | 15 αὐτῆς Mz] om. L (av coeperat L2), 
αὖϑις Zachariae | 16 τῷ om. L^ | 17 τοῦδε M(z)] τού- 
vov δὴ L τοῦτο δὲ B* (cf. ad 499, 26) | 19 καὶ om. Lc | 
20 τε] vero (i.e. δὲ) ς || ἀποτελοῦμεν Ls] ἀποστελοῦ- 
uev B ἀποχαλοῦμεν M | 21 τὸ om. L ἢ 22 ἅπαντα) 
ea ς ἢ 23 deoem librarum auri M] δέκα λετρῶν χρυσίου 
(χρυσοῦ L) LB | 24 αὐτῶν L^ | ἰσχυρόν τε B] ἰσχυράν 
τε MLs ἢ 21 1nBévo ND βέννῳ Β΄ τῇ βενέτω L (τὴν 
βένετον Theod.) | 28 δὲ Mz] δὴ LB | 29 ἐγκαλωπιζέσϑω 
ML || 30 περιτιϑεὶς om. c, seclusi glossema ad περιτεϑέ- 
u&vos (29) adscriptum (περιτεϑεὶς male CG.EHeimbach) | 
πόλεων Osenbrüggen ex c] πολέμων MB πολλῶν» L| 
31 vs] τε xal L | post τοσούτων deesse aliquid, v. c. 
0g0vs αὑτῷ ἀφορίσομεν s. παρέξομεν (cf. c. 3) non recte 

HL 





statuit Zachariae | xai τῷ] καὶ om.& | 33 sixos: δίο 
λέτρας χρυσίου B εἴκοσε λίτρας χρυσοῦ L|| 34 αὑτοῦ 
cum Scrimgero vulg. 





1 appellaret (compendium in ras. T | 2 iudicis T' | 
3 provinciae Beck] prouintiam V?T' prouintia V* | 4 prae- 
sideri V praesidem Τ᾽] compendium] et compendium Beck ἢ 
5 praebentes VT' | 7 eiuitatis Τ᾽ ἢ ciuiles alentes T' | 
bonis V | 8 doctrinis plenos et om. T, et om. V ἢ 9 et 
quod] et om. Τ' ἢ est] et V | quia] qui 7] 11 totium V || 
salus] aliis Τ' ἢ 14 uehimus /ibri, corr. Beck i 16 pro- 
consulem Bec. | 18 specialem eam 7'| 19 eesariensim 
V | 22 sunt om. V || audiant libri, corr. Beck ἢ 23 ex] 
et ex VT | utroque V | 24 defendas ualida quem V ἢ 
26 in verbis et antiqua desinit T' f. 196", reliqua. con- 
tinuat t f. 83 ἢ 28 circumamittus ὁ ἢ 29 prosit 7 ἢ 32 et 
suo — sibi om. V | 34 ad om. t | annuntiet numtiet V4 





enumtiet V? (denuntiet Beck) 
63 


Nov. CIII 1—3 


498 


DE PROCONSULE PALAESTINAE 





ἐπὲ τούτοις διαίρεσιν ἡμᾶς ἐπεκυρῶσαι. οὐδὲ yàg ὑπο- 
μένομεν αὐτόν τὲ καὶ τὸν πάρεδρον ἔτι τὴν παλαιὰν 
εὐτέλειαν τῶν σιτήσεων ὁρῶντεθ κομιξομόνουθ, οὐδὲ 
viv αὐτοῦ τάξιν παντελῶς ἀβοήϑητον οὖσαν, καίτοι- 
γε ἐπὲ τοσαῦταις tisgogeis καμνουσαν τε καὶ κενδὺ- 
ψεύουσαν" ὥςτε αὑτὴν εὐνοϊκῶς τ ὑπουργεῖν αὐτῷ 
καὶ τοὺς δημοσίους εἰβπεράττειν φόρους καὶ ἀπέχεσϑαι 
λημμάτων ἀδίκων. 


forma etiam in his divisionem nos confirmemus. Non 
enim patimur et ipsum et assessorem adhuc anti- 
quam vilitatem annonarum respicientes accipere, et 
eius officium sine solacio existere, cum in tantis 

5 illationibus laborem periculumque sustineat: quatenus 
et devote ministret ei et publicas exigat functiones 
et abstineat acceptionibus iniustis. 


CAPUT II. 


2 ΄ ^ - - - 
᾿πικοινωνήσει δὲ οὐδ᾽ ὁτιοῦν ταῖς πολιτικαῖς αἱἰ- 


Communicabit autem in nullo civilibus causis et 


τίαις καὶ ταῖς τῶν δημοσίων φόρων tiemoátesw ὃ 10 fiscalium tributorum exactionibus per tempora specta- 


κατὰ καιρὸν περίβλεπτος τῶν τόπων δούξ, ἀλλ᾽ αὐ- 
τὸς πᾶσαν ἰδιωτικήν τε καὶ δημοσίαν κατὰ τὸ ῥηϑὲν 
αἰτίαν διακρινεῖ, καὶ μάλιστα πάντων προνοήσει τῆς 
τε ἀνελλιποῦς τῶν δημοσίων εἰθβκομιδῆς, καὶ τοῦ καϑα- 


ραῖς χρῆσϑαι ταῖς χερσίν" τοῦτο ὅπερ καὶ Στέφανος 1 bilis, qui nunc primus eius factus est, et 


ὁ περίβλεπτος ὁ νῦν πρῶτος ἐπ᾽ αὐτῆς γενόμενος ἤδη 
τε φυλάξας ηὐδοκίμησεν καὶ αὖϑις ὅτε τοῦτο πράξει 
διὰ τῶν ἤδη φϑασάντων πεπείσμεϑα' μάλιστα δὲ 
πάντων φροντιεῖ τῆς τῶν πόλεων εὐταξίας, καὶ τοῦ 


μηδένα εἶναι ταῖς πόλεσι δημοτικὸν ϑόρυβον. xci202dministrationis proprium est, qui dum s 


γὰρ δὴ καὶ τοῦτο αὐτοῦ τῆς ἀρχῆς ἴδιον, Oc δὴ παρα- 
* , ^ , , 
λαβὼν στασιάζουσαν τὴν χώραν ἔκ τε προφάσεων 
ἑτέρων καὶ μάλιστα ἐκ τοῦ διαφόρου τῶν ϑρησκευ- 
, 2 , 2? , * , ? , 
μάτων εἰρηνικήν τε ἀπέδειξε xai πάσης ἀπήλλαξε 


ταραχῆς. ὃ δὴ xal αὖϑις αὐτῷ ποιεῖν ἐπιτρέπομεν, 25 quid fiat, et ἃ 


καὶ εἴ ποτε τοιοῦτό τε γένοιτο, καὶ κατὰ τὴν δευτέ- 
ραν ἐπιφοιτᾶν Παλαιστίνην καὶ καϑιστᾶν τὸ ταράτ- 
τον, καὶ μὴ συγχωρεῖν μηδ᾽ ὁτιοῦν πράττεσϑαι κατ᾽ 
ἐκείνην δύθκολον, καὶ μάλιστα δὴ κατ᾽ ἐκείνην, ἐπειδή- 


bilis locorum dux, sed ipse omnem privatam et publi- 
cam, sicuti dictum est, causam discernet, et prae- 


cipue omnium providebit, ne desit fiscalium illatio 
et ut puris utatur manibus — quod Stephanus — 
udum 


servans approbatus est et rursus hoc agere eum per 
ea quae praecesserunt confidimus —; maxime vero 
omnium cogitabit pro civitatum disciplina, (et) ut 
nulla sit civitatibus publica turba. Nam et hoc eius 
isset 
tumultuantem provinciam ex occasionibus aliis et 
maxime ex diversitate religionum, pacificam demon- 
Stravit et omni tumultu liberatam. Quod etiam rur- 
sus eum facere praecepimus, et si quando tale ali- 
secundam venire Palaestinam et 
sedare quod turbatur, et nihil permittere in ea 
difficile, et maxime in illa, quoniam videmus pl 
mos ibi emergere tumultus et non parvi horum con- 
sistunt effectus. 


«t9 ὁρῶμεν πολλοὺς ἐκεῖσε φυομένους ϑορύβους καὶ 30 


? d , » f 
οὐ μικρὰ τούτων ἀποτελέσματα καϑεστῶτα. 


CAPUT ΠῚ. 


Ei δὲ δεηϑείη καὶ στρατιωτῶν τῶν ἐγκαϑημένων 

- ͵ " , 2 »ν x T » 

τῇ χώρᾳ, xal τούτους αὐτῷ παρέξομεν ἐξ οὗπερ ἂν 
€ - , , - ͵ 
ἡμεῖς συνίδωμεν γενναιοτάτρου στρατιωτικοῦ καταλό- 


Si autem opus fuerit et militibus residentibus in 
provincia, etiam hos ei praebebimus ex numero quem 
nos statuimus fortissimo militari, et ad civitatum 


yov, πρός τε τὴν τῶν σεόλεων εὐκοσμίαν καὶ εὐταξίαν 35 ornatum et disciplinam in agris habitantium et ad 


τῶν τοὺς ἀγροὺς οἰκούντων, πρός τε τὴν τῶν δημο- 
σίων sicmoatuv. τοῦ ϑείου πραγματικοῦ τύπου τοῦ 
ἐπὶ τούτοις αὐτῷ δεδομένου πρώην κυρίου καὶ νῦν μέ- 
γοντος, ὃς οὐ βούλεται οὔτε τὸν περίβλεπτον δοῦκα 


fiscalium exactionem: divina pragmatica forma, quae 
super his ei data est dudum, rata et nunc manente, 
quae non vult neque spectabilem ducem neque glo- 
riosissimum magistrum militum licentiam habere tra- 


οὔτε τὸν ἐνδοξότατον στρατηγὸν ἄδειαν ἔχειν ἀφέλ- 40 here observantes ei milites, ne ulla ex hoc fiat civi- 


κειν τοὺς προρεδρεύοντας αὐτῷ στρατιώτας, ἵνα μή 





butionem in his factam confirmemus. .Neque enim. sustinemus videre et ipsum et consiliarium eius pristi- — 
nam adhuc tenuitatem annonarum ferre, neque officium eius penitus auailio destitui, etsi in tot tributorum 
éxactionibus laboret et periclitetur: itaque officium prompte ei ministret et publica tributa exigat et in- 
iustis lucris abstineat. c A 
Nec vero ullam omnino in civilibus causis et tributorum publicorum exactionibus communionem 
habebit qui pro tempore est spectabilis locorum dua, sed ille ipse spas bere cn et privatam et publicam, | 
uti dictum est, causam diiudicabit, et maacime omnium providebit ut tributa sine intermissione inferantur, — 
et ut ipse puris utatur manibus — qua quidem re observata Stephanus quoque vir spectabilis, qui nunc 
primus ibi est, et iam probatus est et denuo eum id acturum esse ex rebus iam prius. — per. m 
habemus —; omnium vero maaime prospiciet disciplinae civitatum, neve ullus in civitatibus popularis tu- 
multus fiat. Etenim id quoque illius viri administrationis proprium est: qui cum provinciam cum ob alias. 
causas tum inprimis ob diversitatem religionum seditionibus laborantem suscepisset, eam pacatam reddidit. 
omnique turba liberavit. Quod quidem ut denuo faciat ei praecipimus, et si quando qus eiusmodi fiat, — 
etiam secundam Palaestinam obeat et turbas componat neu quicquam in illa incommodi agi patiatur, a€ — 
praecipue in illa, quoniam multos illic tumultus exoriri videmus neque leves eorum esse effectus. j 
ΠῚ. Si vero etiam militibus indigeat in provincia collocatis, hos quoque ei praebebimus ex quo- 
cumque nobis placuerit fortissimorum militum numero, cum ad ornatum civitatum eorumque qui agros. 
incolunt. disciplinam, tum ad tributorum exactionem. Atque sacra pragmatica sanctio quae de his. 
nuper data est etiam nunc rata maneat, quae non vult aut spectabilem ducem aut illustrem magis 
militum licentiam habere milites qui ei ministrant abstrahendi, ne qui inde tumultus. civitatibus oria 














4 παντελῶς om. ς | 13 διακρίνη L || 15 xai et 16 ἐπ᾽ | et om. V || 5 *quatenus et] et quatinus VT, et del. Beck. 
om. ς || 24 ἀπήλλαξε] liberatam (i. e. ἀπηλλαγμένην Ἢ) e icaui 
25 αὐτῷ «v9: L || 26 τε γένηται Β γένοιτό τι L 
xai κατὰ τὴν δευτέραν Lbs κατὰ τὴν δευτέραν τὲ 
M vulg. | 28 μηδ᾽ ὁτιοῦν LBg] καὶ μὴδ᾽ ὁτιοῦν M || 
31 καϑεστῶτα) consistunt e || 34 συνίδωμεν͵ B]. συνεί- 
δομεν ML || 38 δεδομένω L^ || 39 sg. ποὐδὲ — οὐδὲ libri 











35 orenatum V^ | 36 pragimatica V^ || 37 ei data est] 


1 diuisione V diuisum est t||2 et assessorem] et om. 
damus ei £ 


V| adhuc] ad hane /ibri | 3 hutilitatem ὁ || et eius ἢ 





τ τυ mm wo 





ἊΣ 


DE PROCONSULE PALAESTINAE 


499 


Nov. CIII 3 ep. 





τις ἐντεῦϑεν γένηται ταῖς πόλεσε ταραχή᾽ τοῦτο ὅπερ 
οὐκ ἄν ποτε πραχϑήσεται διοικοῦντος μὲν αὐτοῦ τὴν 
πολιτικὴν ἀρχήν, προνοοῦντος δὲ καὶ τῆς τῶν ἴδημο- 
cio) —— εὐταξίας, τήν τε ἐκ τῶν στρατιωτῶν 
ἔχοντος συμμαχίαν, καὶ τὸ ἀκοσμοῦν ἔν τε αὐτοῖς τοῖς 
στρατιώταις ἔν τε τοῖς ἄλλοις δε ἐκείνων παιδεύοντος. 
1 ἔσονται δὲ διακεκριμένοε τοῖς ὅλοις δ᾽ τε περί- 
βλεπτος τῶν τόπων δοὺξ καὶ ὃ τὴν ἀνθύπατον ἔχων 
ἀρχήν. καὶ ὁ μὲν ἡγήσεται στρατιωτῶν τε καὶ λεμε- 
τανέων καὶ 
ὁπλιτικὸν ὅλως ἐστί, πλὴν τῶν ἀφωρισμένων τῷ 
ἀνϑυπάτῳ στρατιωτῶν, 0 δὲ τὴν ὑπὲρ τῶν πολιτικῶν 

ἥἡπων τε καὶ πραγμάτων καὶ προΞξεδρευόντων αὖ- 
τῷ στρατιωτῶν ἕξει πρόνοιάν τε καὶ φυλακήν. 4η- 


tatibus turba: quod numquam agitur gubernante 
quidem eo civilem administrationem, providente vero 
etiam collatorum disciplinae, et a militibus habente 
solacium, et quod sine ornamento est tam inter ipsos 

5milites quam inter alios per illos corripiente. 


1 Erunt autem discreti omnibus spectabilis loco- 
rum dux et proconsulis habens cingulum. ΕΠ ille 
quidem praeerit militibus et limitaneis et foederatis 


φοιδεράτων xal εἴ Ti κατὰ τὴν χώραν 10 et quicquid in provincia armatum omnino est, ex- 


ceptis qui deputati sunt proconsuli militibus, ille 
vero pro civilibus personis atque negotiis et obser- 
vantibus sibi militibus habebit providentiam et cau- 
telam. Publicorum tamen tributorum causa vel se- 


μοσίων μέντοε φόρων ἕνεκεν ἢ στάσεως δημοτικῆς 15 ditionis publicae nullus excipietur omnino spectabilis 


οὐδεὶς ἐξαιρεϑήσεται παντελῶς τῆς τοῦ περιβλέπτου 
3 — ΄ 2 ^ E] - 
ἀνθυπάτου δικαιοδοσίας, ἀλλὰ πάντων ἄρξει, πᾶσιν 
, 7 * 2 , - 
ἐπιτάξει, καὶ οὐδεὶς ἀντιστήσεται ταῖς διατυπώσεσι 
€ - * » 2 ᾿ ^ » 
ταῖς αὐτοῦ οὐδὲ ἕξει πρόφασιν οὐδεμίαν ἢ τὸ δη- 


proconsulis iurisdictione, sed omnium praesidebit, 
omnibus iubebit, et nullus resultabit dispositionibus 
eius nec habebit occasionem ullam aut publicum 
fraudare aut populos laedere publicae seditionis 


μόσιον ἀποστερεῖν ἢ τοὺς πολίτας ἀδικεῖν δημοσίας 20 auctor, neque utetur nec cingulo nec dignitate nec 


στάσεως ἐξάρχων, οὐδὲ χρήσεται οὔτε ζώνης οὔτε ἀξίας 
» Ls , LÀ € ΄ * ΄ 
οὔτε ἱερωσύνης οὔτε ἑτέρας τινὸς αἰτίας προνομίῳ, 
, , — 3 —- - , 

ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ἐξαρπάσεε μόνον τῶν εὐθυνῶν τῷ ἄν 

2 vos εἶναι. Ταῦτα τοίνυν δίδομεν καὶ ταύτῃ καϑά- 
΄ - , 

κῶς διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ βουλόμεϑα 


νόμου. καὶ τὴν σὴν δὲ ὑπεροχὴν φυλάττειν αὐτὰ 
διηνεκῶς ϑεσπίζομεν, καὶ κατὰ τοῦτον ἐγγράφεσϑαι 


meg εἰπόντες ἔρϑημεν τῇ ἀρχῇ, καὶ φυλάττειν Owve-25strationi, et custodire perpetue - poc 


sacerdotio nec alio quolibet dignitatis privilegio, sed 
semet ipsum abripiet solummodo noxiis si innoxius sit. 


2 Haec igitur damus, sicuti praediximus, admini- 


hanc sacram 
ragmaticam volumus legem. et tuam celsitu- 
inem custodire eam perpetue sancimus et secundum 


scriptum modum particularibus dispositionibus tri- 


τὸν τρόπον ταῖς μερικαῖς διατυπώσεσε τῶν Joóvov  bunalium tuorum, et agnoscere omnes in reliquum 
τῶν σῶν, καὶ γινώσκειν ἅπαντας εἰς τὸν ἐφεξῆς χρό- 30tempus Palaestinos, quia rursus eis proconsularitatis 


vov Παλαιστίνους, ὅτε πάλεν αὐτοῖς τὸ τῆς ἀνϑυπα- 
τείας ἀποδέδοται δίκαιον, καὶ ὃ τῆς πρώτης Παλαι- 
στένης ἐξάρχων ἀνϑύπατός ἐστιν αὐτοῖς ὡς πρότερον 
καὶ τῆς ἔμσεροσϑεν ἀπηλλαγμένος ὀφρύος νῦν ἐπὶ μεί- 
ζονος ἔσται τιμῆς ὀφειλομένης τῇ πόλει. 

᾿ (Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ καὶ ἰδικοῦ δηλούμενα 
vóuov ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἔργῳ [καὶ λόγῳ] καὶ πέρατι παρα- 
δοῦναι σπευσάτω. Yat. k. lub CP. [dn. Iustiniano 
pp. Aug.] post cons. Belisarii v. c. 


[a. 536] 


redditum est ius, et qui primae Palaestinae prae- 
sidet proconsul est eis sicut (prius, et) priori libera- 
tus supercilio nunc in maiori erit honore debito 
civitati. 


35 


(Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per 

c sacram pragmaticam et propriam declarata 

sunt legem, tua celsitudo operi effectuique tradere 

festinet. — Dat. kal Iul. Constantinopoli pc. Beli- 
sarii v. c. 





id quod numquam agetur, si ille magistratum civilem administret et disciplinae subiectorum prospiciat 
atque auxilium a mitibus habeat et si quid importune fit tam inter ipsos milites quam inter ceteros illo- 


1 rum opera castiget. — Érunt vero 


prorsus inter se discreti spectabilis dua 


corum et is qui pro- 


consularem magistratum habet. Atque alter militibus praeerit et limitaneis et foederatis et si quid omnino 


in A in armis est, exceptis militibus 
mi, 


vel seditionis 
. praeerit, omm 
fiscum fraudandi aut cives iniuria a 
dignitatis aut sacerdotii aut alius 

2 quod innocens sit. 


n armis oconsuli deputatis; alter civilium personarum et rerum 
qui ipsi ministrant curam et custodiam habebit. 


Neque tamen publicorum tributorum nomine 


opularis quisquam omnino eximetur a spectabilis proconsulis iurisdictione, sed omnibus 

imperabit, nec quisquam praeceptis eius resistet neque occasionem ullam habebit aut 
ciendi publicae seditionis auctor factus, neque aut cinguli aut 
ius causae privilegio utetur, sed eo solo se ipse a noxa eripiet 
Haec igitur huic quoque, ut supra diximus, magistratui concedimus, eumque per- 


petuo custodire per hanc sacram Lady cene ge legem volumus. Eaque ut tua quoque sublimitas perpetuo 
u 


custodiat sancimus, et ut secundum 


nc modum particularibus se 


tuae praeceptis adscribantur, atque 


omnes Palaestini in tempus futurum cognoscant ius proconsulatus ipsis rursus redditum et primae Palae- 
stinae praesidem proconsulem iis esse ut antea, eumque a priore supercilio solutum nunc in maiore honore 


civitati debito futurum. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram 


declarantur tua sublimitas ad opus [et rationem] et 


pragmaticam et specialem legem 
ectum adducere —— os t 





3 δημοσίων om. e, aut abesse aut in δημοτικῶν mutari 
malit Zachariae | 8 &vOwz& (i.e. ἀνϑυπάτου) L || 9 στρα- 
τιωτικῶν B | 13 καὶ (om. L^) προσεδρευαντων (sic) L || 
11 πᾶσιν ἐπιτάξει om. B | 19 οὐδὲ ἕξει) οὐχ ἕξει δὲ Β || 
20 πολίτας 153] παῖδας ΜῈ πεεεας L' populos e || 
22 προνόμια L || 23 μόνων M || τῷ ἀνεύϑυνος εἶναι M] 
τὸ ἀνεύϑυνον εἶναι LB (quod videtur agnoscere, voca- 
bulo ἑαυτὸν in αὐτὸν muliato, lulianus sed unum so- 
lum eximat eum de manibus proconsulis si appareat in- 
noeens) | 24 καὶ ταύτῃ LB] καὶ ταύτην M, om. sc | 
25 φυλάττει» φυλάττειν αὐτὰ B | 26 τοῦδε MB] τού- 
του δὴ L|?27 αὐτὰ B] αὐτὴν MLs|28 κατὰ τοῦτον 
ἐγγράφεσϑαε τὸν τρόπον] secundum scriptum modum ς ἢ 
29 τὸν ϑρόνον τὸν σὸν B* | 31 π τέίνης L^ | 
32 Ἐἀποδέδοταε (redditum est c)) ἀποδίδοται MLB ἢ 
33 ἐστὶν αὐτοῖς Mc] αὐτοῖς ἐστιν B αὐτοῖς δὲ L | 
34 ἀπηλλαγμένης L | 31 καὶ ἐδικοῦ Mz] om. L | 38 xai 
λόγῳ M, om. Le | 39 subser. om. Iul. | k. Iul. € μηνὲ 





"IJovàíp Ath. Theod.] k. iun. M (forte xv. k. Iun. Za- 
chariae) || ep. dn. iustinan. pp. aug. M, om. € Ath. TAeod. ἢ 
40 post cons. Belisarii vc. ς μετὰ τὴν (τὴν om. Theod.) 
ὑπατείαν Βελεσαρίου Ath. Theod.] bilisari. ue. conss. M 





1 quod] quam V || agetur Beck | 4 tamen V || 5 illos V] 
ipsos £ | *eorripientes Vz | 7 autem om. t | 8 ille V] 
ipse t | 9 foderatis V | 11 depotati V deportati : | 12 pro 
civilibus] prouincialibus ἐ || 13 et cautela V, et om. t || 
14 tamen 1] non V (vero Beck) ἢ tributorum om. t || vel 
om. Vt | 15 nullis V | 16 omnium] omnibus Beck | 
praesedebit V ἢ 17 resultauit V | 21 sed om.:|| 22 arri- 
piet VT (eripiet Beck) | 26 set et :] et om. V || 21 secun- 
dum hunc inscribi modum Beck || 29 tutorum V* | 31 qui] 
quod | praesedet V || 32 prius et add. Beck | priora V 
33 super concilio (s corr. ex est) V | maiori] mauri V 
39 subscriptionem praestat V | bilisiario uice eonsut V 





63* 


μ᾿ 



































Nov. CIV. ΟΥ̓ pr. 500 DE PRAETORE SICILIAE, DE CONSUL. 





CIV. p Anth. IXII. 
(DE PRAETORE SICILIAE.) 


Idem Aug. Triboniano quaestori sacri palatii. 


Tua cognoscit sublimitas utpote operi quaestorio praeposita et nostri consilii particeps constituta, 
quod Siciliae provinciae secundum instar antiquitatis praetorem praefecimus, eius ut gubernatione omnia 5 
privata peragantur et militares expensae procurentur. Nam publicas eiusdem insulae functiones sub iuris- 
dictione viri excellentissimi comitis sacri patrimonii per Italiam esse antiqua consuetudo tradidit, cuius 
auctoritate tam exactio quam illatio earum procederet. ^ Sed quia lites in tanta provincia moveri necesse 
est, volumus ut, si quando appellatum fuerit a praetore vel ἃ dtes vel ab aliquo iudice eiusdem ins 
appellationes omnes ad tuum fastigium tuamque sedem remittantur, et ipse merita earum more consultationis 10 
discutias et ad nostram referas scientiam, quatenus tua nobis cognita dispositione ex nostra auctoritate lis 
dirimatur, neque ad anteriorem Romam neque ad alium iudicem huius regiae civitatis eatur, sed ipse vice 
sacri cognitoris audias et litem dirimas. ^ Et non solum haec tuam iurisdictionem respicere decernimus, 
sed etiam si quid aliud civile ordinatur quod confirmatione indigeat, id est pro defensoribus vel patribus 
civitatum decretum, [nam] id quoque ad tuam sedem remitti, ut per tuam sententiam nostramque auctori- 15 
tatem roboretur: quia semper Sicilia quasi peculiare aliquid commodum imperatoribus accessit, et oportet 
res civiles, cum aliquam habuerint dubitationem, nostri quaestoris iudicio dirimi, quod accipere a tua sub- 
limitate censemus, quam nos proveximus, quam legitimo operi praeposuimus, cuius opere atque industria 
omnis legum ambiguitas, omnis latitudo in praesentem concordiam et pulchram brevitatem pervenit. 

Quae igitur per hane divinam legem nostra decrevit aeternitas, tua sublimitas sciens praeceptionibus 20 - 
suis admoneat Sicilienses iudices, quatenus sciant, cui debeant causas appellatione suspensas referre, ut e ? 
tuas tuorumque successorum suggestiones ommia nobis manifestentur et videamur per semetipsos easdem 
causas peragere. Esse enim non indignum putavimus, (ut) Siciliam nostrum quodammodo peculium con- 
stitutum nostrorum particeps consiliorum quaestor sub iurisdictione sua suscipiat. 1 

(Dat. ««« Dec. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XI. p. c. Belisarii v. c. anno IL.) [4. 537] 25 





PE CV. Auth. XXXIV. Coll. IV tit. 3 
ΠΕΡῚ ΤῸΝ YIIAT9N. R DE CONSULIBUS KR. | 
᾿Ἐγράφη Στρατηγίῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ κόμητε τῶν Idem Aug. Stratigio comiti sacrarum largitionum. 


ϑείων largitione ἀπὸ ὑπάτων xai πατρικέῳ. 


(Προοίέμεον.) Τὸ τῆς ὑπατείας ὄνομά vs καὶϑὺ Praefatio.  Consulatus nomen et causa priscis 
πρᾶγμα τοῖς μὲν πάλαι Ῥωμαίοις πρὸ τὴν τῶν πολέ- quidem Romanis adversus hostium adinventum est 
μῶν ἐπενοήϑη χρείαν, κἀν ταῖς ψήφοις, ἃς αὐτοῖΞ ἐπὶ — utilitatem, et in decretis, quae eis in ordinatione 
τῇ χειροτονίᾳ τὸ κοινὸν ἐδίδου τῆς πολιτείαβ σχῆμα, communis dabat reipublicae figura, sortiebantur re- 
διελάγχανον [γὰρ] εὐθὺς τὰς ἐπαρχίας ἐν αἷς Ῥω- ^ pente provincias in quibus Romani bellum habebant, 
μαίοις πόλεμος ἢν, καὶ κατ᾽ αὐτὰς ἐκληροῦντο τὰς 85 οὐ secundum has sortiebantur fasces; sequens vero 
ῥάβδους" ὕστερον δὲ ὁ χρόνος sis τὴν τῶν εὐσεβεστά- tempus in imperatorum piissimorum transponens bel- 
tav αὐτοκρατόρων μεταστήσας TO πολεμεῖν τε καὶ landi et pacificandi potestatem ad largitatem solam 
εἰρήνην ἄγειν ἐξουσίαν εἰς φιλοτιμίαν μόνην τὸ πρᾶγμα — causam consulibus mutavit et hanc temperatam et 
τοῖς ὑπάτοις μετέστησε xol ταύτην σώφρονα xci τες  Ordinatam mensuramque non excedentem. Paulatim 
ταγμένην καὶ τὸ μέτρον ovx ἐκβαίνουσαν. κατὰ μικρὸν 40 vero quidam ita sumptuose causam aggressi sunt, - 
δέτινες οὕτω δαψιλῶς τῷ πράγματι προρηνέχϑησαν,  utsuam quidem ederent magnanimitatem, non tamen - 
deve τὴν ἑαυτῶν μὲν ἐνδείξασϑαι μεγαλοφροσύνην, : ᾿ 

Nov. CIV De praetore Sieiliae eadem est atque nov. LX XV (— Authent. LXIIT) De appellationibus Siciliae, bis j 
posita in corpore novellarum indeque in epitomis luliani Athanasii T'heodori. Cf. quae illo loco exposuimus p.318, - 
ubi ex cod. V qui solus hanc constitutionem servavit discrepantia scripturae adnotata est. vod 

Nov. CV (Authent. XX XIV — Coll. IV tit. 3: gloss.) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 105, Athan. 22,1. 
lulian. const. XCVIII. ἢ 














D —— 





CF. 
DE CONSULIBUS. 


Scripta est Strategio gloriosissimo comiti sacrarum largitionum ex consule et patricio. S 


Praefatio. Consulatus et nomen et res a veteribus Romanis ad. bellorum usum ezcogitata est, 
et per decreta quae iis post creationem communis reipublicae forma dabat statim provincias partiebantur. — 
in quibus Romani bellum habebant, et secundum ea sortiebantur fasces; postea vero tempus, cum in plis- 
simorum imperatorum. potestatem. et bellum gerendum et pacem agendam transferret, ad. solam munificen 
tiam consulibus rem redegit eamque moderatam ordinatamque nec modum excedentem. | Verum paulatim. — 
nonnulli adeo profusis sumptibus eam rem aggressi sunt, ut suam quidem magnificentiam ostentarent ne 





21 rubr. Περὶ τῶν ὑπάτων M] Περὶ ὑπάτων L 28 stratilio 7, Strategio vulg. | comite | 82 eius - 
Ath. Theod. || 28 inser. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Στρατηγίῳ R*T'|*in ordinatione] ordinatio //bri || 33 reis p. R*]| — 
κόμητε λαργιτιόνων Ath. (c) || 29 largitionon JM lari- | sortibantur V || repetente T! || 35 et om. R! || has] T 
tióvov L| 31 πολέμων M] πόλεων L hostium (i. e. | 7! hoc 7?|| 36 in] ut in A! del. R?, om. T'| belland K 
πολεμίων) ς | 34 "γὰρ ML, om. ς | 30 τῶν — 81 ueva- | et bellandi 7' bellandum A!| 37 solam largitatem A | — 
στήσας om. L | 31 *«ó πολεμεῖν] τοῦ πολεμεῖν MLs || | 38 mutuauit Zibri| temperantiam 7T'!| 39 et ordinatam 
38 λέγειν L^||39 σώφρονα xai] xci om. L mensuramq«« V' mensuram et. ordinatam quae (quae. | 

del, R?) R [1 40 agressi RT'| 41 quidem] quod R*|tm 7 — 








DE CONSULIBUS 


501 


Nov. CV pr. 1 





ov μὴν ἐννοεῖν, ὅτε παράδειγμα ἕτερον οὐχ ἕξουσιν. 
οὐ γὰρ εἰς πολλοὺς συνέρχεται περιουσίας τε μέγεϑος 
ὑπερβάλλον καὶ —— ψυχῆς οὐ τῷ μέτρῳ τοῦ 
——— τῷ δὲ οἰκείῳ συμπαραγινομένη μεγέϑει 

7) 


ἐπειδὴ τοίνυν ὁρῶμεν κε sio» διαπεσεῖν τὸ τῶν 


ὑπάτων ὄνομα, ὅπερ ἐκ χρόνων οὕτω μακρῶν καὶ 
εἰς τὸν σύνεγγυς ἔτος ἐλϑὸν τῇ τῶν Ῥωμαίων 


, 


συνήκμασε πολιτείᾳ, διὰ τοῦτο φήϑημεν χρῆναι τὸ 
πρᾶγμα περιστεῖλαι, καὶ τὴν ἀμετρίαν τούτου 7t 


cogitarent quia exemplum aliud non haberent. Non 
enim ad plurimos venit substantiae magnitudo tran- 
scendens etiam magnificentiam animae, non mensura 
rei sed propria magnitudine proveniens. Quia igitur 
5 videmus periclitari consulum nomen, quod ex tem- 
poribus ita prolixis et ad millesimum prope annum 
veniens cum Romanorum republica pullulavit, pro- 
pterea credidimus oportere causam comprehendere, 
et inmensitatem eius recidentes ad beneplacitas con- 


2 , ΄ * € — * — 
ψαντες εἰς εὐσύνοπτον (μέτρον) τὴν ὑπατικὴν cv-10sulares statuere expensas, quatenus continua sit Ro- 


στεῖλαι δαπάνην, ὅπως àv διηνεκὴς μείνη "Poueios, 
ἅπασε δὲ τοῖς ἀγαϑοῖς ἀνδράσιν ὑπάρχη βατὴ ovs 
TIS τοιαύτης ἡμεῖς ἀξίους εἶναι τιμῆς ἐγκρέναεμεν. καὶ 
πάντα ἀνερευνησάμενοι συνείδομεν, ὁπόσον εἶναι 
αὐτοχρατόρων ἀρίστῳ γέγραπταε νόμος, ὃς ἠβούλετο 
μὴ διαρρίπτειν χρήματα τοὺς ὑπατεύοντας, καὶ αὕτη 
γε αὐτῷ τῶν διατάξεων — καϑέστηκε. τοιγαροῦν 
καὶ μετὰ τὴν εἰρημένην διάταξιν εὕρομεν, ὥς τενες 
μὲν ταύτῃ κατάκο. 
δήμῳ προείλοντο, οἱ δὲ καὶ ὑπὲρ τὸν νόμον πρᾶξαε 
τοῦτο αἰτήσαντές τε καὶ τυχόντες ὧν ἥτησαν εἶτα 
πρὸς τὸ τῆς ἑαυτῶν μέτρον ἀπιδόντες ψυχῆς τὴν περὶ 
τὸ ῥίπτειν φιλοτιμίαν ὑπερόριον ἐποιήσαντο, ἔνιοι 
δὲ τὴν μεσότητα καλῶς ÉÀó 
λῶν ἠρκέσϑησαν. καὶ ἐπειδὴ καὶ τοῖς πρὸ ἡμῶν ἐν 
μεσότητι τὸ βέλτιστον ἔδοξεν εἶναι, ες τῶν ἐφ᾽ ἕκα- 
τέρων ἄκρων κινδυνευόντων εὐθὺς εἰς à 


ρέαν éx- 
βῆναι, φήϑημεν καὶ ἡμεῖς περὶ τούτου Diopicas Jus hoc definire qu 


o: μετρίοις ἀντὲ ποῖλ- 25 fuerunt. 


manis, omnibus autem bonis viris existat accessibilis 
quoscumque huiusmodi nos dignos esse honore de- 
ereverimus. Cuncta siquidem perscrutantes — 
mus, quantum esse conveniat quod datur. A 


&» τὸ διδόμενον. Μαρκιανῷ μὲν οὖν τῷ τῶν 15 ciano itaque imperatorum eximio scripta lex est, 


quae volebat non spargere pecunias consules, et ipsa 
ei constitutionum prima fuit. Igitur et post prae- 
dictam constitutionem invenimus, quoniam quidam 
hanc sequentes nihil spargere populo passi sunt, 


jG«vrss οὐδ᾽ ὁτιοῦν ὄῖψαι τῷ 20 811} autem et ultra legem agere hoc petentes et 


promerentes quae petiverunt deinde ad sui animi 
respicientes mensuram circa aspersionem largitatem 
ultra terminum celebrarunt, uni quidam vero medium 
bene eligentes mediocribus pro plurimis contenti 
. (Et) quoniam etiam nos praecedentibus 
quod médium est optimum visum est esse tamquam 
ex utroque summis periclitantibus mox ad inmensi- 
tatem — Hio aint aestimavimus et nos de 

decet, ut nihil nec inmensum 


τὸ πρέπον, cre μήτε ἄμετρον μήτε ἄτακτον εἶναε 80 mec inordinatum sit neque nostrorum temporum in- 


μήτε τῶν ἡμετέρων νόμων ἀνάξιον. 


CAPUT I. 


"Oca μὲν οὖν zoos;xóv ἐστε δίδοσϑαι παρὰ τοῦ 
- * ? εὖ € , , 
παρ᾽ ἡμῶν προβαλλομένου xar ἔτος ὑπάτου προφά- 
σει σπορτούλων τε καὶ τῶν ἄλλων ἁπασῶν διανομῶν 


Quantacumque ergo competens est dari ab eo qui 
a nobis eligitur per annum consule occasione spor- 
tularum omnium et distributionum et ex 


xal δαπανημάτων, ταῦτα πάντα συνϑέντες ἀπογραφῇ 35 ΒΆ66 omnia corhponentes scriptione huic nostrae 


τῷδε ἡμῶν ὑποτεϑῆναι τῷ ϑείῳ νόμῳ παρεκελευσά- 
μεϑα΄ ἐν νόμου γὰρ αὐτὸ τέϑεμεν σχήματι, iva τῷ 


interponi sacrae iussimus legi: in legis enim hoc 
ponimus schemate, ut transcendenti etiam poena 





tamen r. 


— "eputarent se aliud exemplum habituros non esse. Neque enim in multis simul conveniunt et ingens 
rei familiaris copia et liberalitas animi quae non modum rei, sed pr 


iam magnitudinem sequatur. Quoniam 


igitur periculum esse videmus ne consulum nomen intercidat, quod ex tam longis temporibus et usque ad 


millesimum fere annum propagatum una cum Romanorum republica floruit, propterea rem co 
et immodica eius largitione recisa ad opportunum modum c 


mavimus, ut perpetuus Romanis maneat 


am 
em sumptum redigendum esse existi- 


atque omnibus bonis viris in promptu sit quos tali honore nos 


dignos esse iudicaverimus. taque omnibus exploratis intelleximus, quantum conveniat esse quod dandum 
sit. Atque a Marciano imperatorum optimo scripta est lez, quae noluit consules spargere pecunias; et 
haec quidem ei constitutionum prima fuit. lam vero etiam post illam constitutionem comperimus alios 
eam secutos nihil plane spargere in vulgus instituisse, alios cum petissent ut etiam praeter legem id fa- 
cerent et impetrassent quae petissent, inde ad animi sui modum respicientes immodica in spargendo liberali- 
tate usos esse, nonnullos denique mediocritate recte probata modicis pro nimiis contentos fuisse. Et quo- 
niam etiam maioribus nostris in mediocritate optimum quodque positum esse visum est, cum quae utrimque 
extrema sunt periculum sit ne protinus ad nimium prolabantur, nos quoque quod decet de hoe definiendum 
esse existimavimus, ut neque immoderatum neque incompositum sit neque legibus nostris indignum. 

L Atque quantum quidem ab eo qui quoque anno a nobis proponetur consule dari oporteat spor- 
tularum ceterarumque omnium distributionum et expensarum nomine, haec omnia descriptione complezi 
huic nostrae sacrae legi subici iussimus: in legis enim formam id redigimus, ut qui eam (ranscendat ei 








1 ἐννοεῖν Zachariae er c] ἀγνοεῖν ML || 3 φελοτεμέα) 
magnificentiam (i. e. φελοτεμέα»ν) ς | 5 δεαπεσεῖν om. c | 
10 μέτρον er 504,32 addendum fuit | συστεῖλαε L (cf. 504, 
30. 507, 6)] περιστεῖλαε M statuere ς || 11 "μείνοι ML || 
12 ovs] quoscumque c; leg. ovs ἂν | 14 ἐρευνησά- 
μενοι L | εἶναι!) ἄν L? | 15 τὸ om. pr. in marg. add. L | 
16 ἀρίστων M | νόμος] Cod. 12,3,2 | l7 διαρίπτειν M. 
(et sie infra) | αὐτή ye M | 20 ταῦτα M | 22 ἠτήσε:-: ΓΛ 
ἡτήσαντο L* | 24 ἐποιήσατο L | 25 μετρίαις L ἢ πολλα- 
πλῶν L | 26 καὶ ἐπειδὴ] καὶ om. s | 29 ernOrusv] 
propterea (i. e. διὰ τοῦτο) existimavimus ς | 30 ὥστε 
μήτε! ut nihil neque (i.e. ὥστε μηδὲν μήτε) e | *u- 
τε — μήτε — μήτε] μηδὲ — μηδὲ — pir ML|31 vo- 
μῶν] χρόνων er ς probat Zachariae ἢ 34 τε xai τῶν 
ἄλλων οπι. ς ἢ διανομῶν) et distributionum «|| 35 av»- 
τιϑέντες 1, | 86 ὑποτεϑῆναι Haloander] ἀποτεϑῆναι 
ML interponi ς 


2 magnitudo substantiae T'| 3 anima A ἢ non] in V || 





5 periclitati R! | 6 mileximum R | 7 eum] eum Ε΄ 

puppullauit R! pululauit A?T' | 8 credimus Vvulg. 

9 ad om. V | 11 aut V | 12 decreuimus VZ? | 13 conecta 
R* eontraecta R!| si quid A!| perseruntantes 7" per- 
seurantes A | 14 quod] quae E | datum R!V:7' datum 
est V? | 15 eximo 7' | est lex 7| 16 consulis R!Z!V 

17 eius E V? | fuerit E! | igitur om. R! | praedictam R 

vulg.] dietam V || 18 inueniens ΚΕ | quidam] quod RV'T 
quidem V? (quidam quidem Osenbrüggen) | 19 sequentis 
R!V! | sint T | 20 potentes R'!V' T7 | 21 petuerunt 
R'|ad| a A'| 22 mensura R!| 23 celebrarent uni V 
uni celebrauerunt R, uni del. vuig. | 24 bene el«gentes 
V* eligentes bene 7 2 | contempti T'| 25 Et add. Osen- 
brüggen || etiam et nos Καὶ | 32 quantumeumque ? | dari] 
d-⸗⸗⸗ T'! | qui] quia ab eo AZ? | 33 eligerit 7! | eonsule £] 
consulem ΚΤ consul vuig. | occasionem A! | 34 omnium 
om. V || et distributionum] et om. R' | 35 competente 
RT! | seriptioni R* scriptionem R?V? | 36 saerae om. 





R || iusimus 7'* | legis] legi V* 


Nov. CV 1 


902 


DE CONSULIBUS 





σταραβαίνοντι καὶ ποινή τις εἴη προθήκουσα. τὰς δὲ 

προόδους αὐτῶν ἑπτὰ τὰς πάσας εἶναι βουλόμεϑα, 
* - , * ^ , 

εἰ γὰρ τοῦτο ἐπινενόηται διὰ τὸ τὰς ϑέας πρὸς wvy- 


αγωγέαν ἄγειν τοῦ δήμου, αὗται δὲ ἡμῖν ὁρίζονται εἴς 
τε ἱπποδρομέαν εἴθ τε τὰς τῶν ϑηρίων ϑέας τε καὶ 5 


ἀναιρέσεις καὶ τὰς ἐπὶ τῆς σκηνὴῆθ τε καὶ ϑυμέλης 
ἡδυπαϑείας, οὐδενὸς τούτων ὃ ἡμέτερος ἀποστερη- 
ϑήσεται δῆμος. ἀλλ᾽ ἔσται μὲν αὐτῷ πρόοδος ἡ πρω- 
τίστη καϑ' ἣν παραλήψεται τὴν ὑπατείαν καὶ ταύτης 
κτήσεται τὰ σύμβολα, καλάνδαις ᾿Ιανουαρέαις. μετ᾽ 
ἐκείνην δὲ δευτέραν ἄξει ϑέαν τὴν τῶν ἀμιλλητηρίων 
ἵππων, ἣν δὴ μάππαν προῤαγορεύουσε, καὶ τρίτην 
τὴν τοῦ καλουμένου ϑεατροκυνηγίου, οὐ δὶς ἀλλὰ 
προξάπαξ τελεσϑησομένην᾽" καὶ μετ᾽ ἐκείνην τὴν τοῦ 
—— μονημερίου, ἔνϑα πολλῆς ἡδυπαϑείας ἐμ- 15 
πλήσει τὸν δῆμον τό τε καλούμενον πάγκαρπον ϑεώ- 
μενον καὶ ϑηρίοις προθμαχομένους ἀνθρώπους καὶ 
εὐδοκιμοῦντας τῇ τόλμῃ καὶ πρός γε ἀναιρούμενα τὰ 
ϑηρία. καὶ πέμπτην γε ποιήσει πρόοδον τὴν ἐπὶ τὸ 
ϑέατρον ἄγουσαν, ἣν δὴ πόρνας καλοῦσιν, ἔνϑα τοῖς 20 
ἐπὶ σκηνῆς γελωτοποιοῖς ἔσται χώρα τραγῳδοῖς τε 
καὶ τοῖς ἐπὶ τῆς ϑυμέλης χοροῖς, ϑεάμασί τε παντο- 
δαποῖς καὶ ἀκούσμασιν ἀνεῳγμένον ἐστὶ τὸ ϑέατρον. 
πάλιν δὲ ϑέαν ἵππων ἁμιλλητηρίων ἐπιτελέσει ἤτοι τὴν 


10 


καλουμένην μάππαν, ἕκτην ἄγων ταύτην πανήγυριν. 25 antiquitus statutarum derelinquens. Unam siquidem 


εἶτα ἐντεῦϑεν καταϑήσεται τὴν ἐνιαυσιαίαν ταύτην 
τιμὴν τὴν ἐπὶ τῆς καλουμένης ἀποϑέσεως κατὰ τὸ 
συνειϑισμένον ἄγων πανήγυριν. καὶ οὕτως ὃ τῶν 
ἑπτὰ νυκτῶν τε καὶ προόδων ἐπιτελεσϑήσεται δρόμος 
οὐδὲ ἕν εἶδος, τῶν ἐξ ἀρχῆς νομισϑέντων παραλεμ- 80 
πάνων. τὸ γὰρ μέαν μὲν ἄλλην προξεφευρίσκειν (uas 
παν), δύο δὲ συνάπτειν τὰ καλούμενα ϑεατροκυνηγέ- 
σια, ἀλλὰ μὴ τῷ προτέρῳ τούτων ἀρκεῖσϑαι, πρόδηλον 
ὡς οὐδὲν καινοπρεσέξ τι πρὸς τὸ πρότερον ἔχει. προθ- 
κορὲς μὲν οὖν εἰκότως ἂν τὸ πρᾶγμα νομισϑείη, ἀλλ᾽ 35 
ἕκαστον μὲν ἐπιδειχϑήσεται λαμπρῶς, οὐ μὴν εἰς 


quaedam inferatur competens. Reditus autem eorum 
imminutos ommes esse volumus. $i enim hoc adin- 
ventum est ut spectacula ad animi voluptatem agan- 
tur populo, haec autem ἃ nobis determinantur in 
circensibus et bestiarum spectaculis et thymelae de- 
lectatione, nullo horum noster privabitur populus. 
Sed erit quidem ei processus primus quo suscipit 
consulatum et huius possidet codicillos, kalendis : 
Ianuariis. Post illum vero secundum agit spectacu- 
lum certantium equorum, quam mappam ««««««» semel 
exhibendum; et post illud quod dicitur totius diei, 
ubi et multa delectatione complebit populum hoc 
quod vocatur pancarpon [Latine silva] conspectum, et 
cum bestiis pugnantes homines et vincentes audaci 
insuper et interemptae bestiae. Quintum quoque fa- 
ciet processum qui ad theatrum ducit, quem pornas 
vocant, ubi in scena ridiculorum est locus tragoedis 
et thymelicis choris, et spectaculis universis ue 
auditibus apertum est theatrum. Rursus quidem 
spectaculum equorum certantium edit seu quae vo- 
catur mappa, sextum agens hunc conventum. 

hoc deponit annalem hunc honorem, in depositione 
agens sollemnem editionem. Et ita septem noctium 
et processuum complebitur cursus nullam specierum 





















aliam adinvenire mappam duoque continuare quae 
vocantur theatrum amphitheatrum, et non priori ho- 
rum contentos esse, palam est quia nihil novi ultra 
id quod prius agitur habet. Sufficere itaque rite 
causa putabitur, et singulae dantur clare et non in 





etiam poena aliqua conveniens irrogetur. JProcessiones autem eorum septem esse omnes volumus. Nam 
si hoc idcirco excogitatum est, ut spectacula ad populi voluptatem edat, ea autem a nobis ad circensia 
et ad bestiarum spectacula caedesque et scaenicas atque thymelicas oblectationes rediguntur, nullo horum 
rivabitur. Sed erit illi prima processio, quo die consulatum suscipiet et codicillis eius 
potietur, kalendis Ianuariis. Post illam autem secundum edet spectaculum equorum certantium, quam 
quidem mappam appellant, et tertium. quod vocatur theatrokynegium, non bis sed. semel peragendum ; 
atque post illud monhemerium quod dicitur, ubi populum multa voluptate implebit pancarpum quod voca- 
tur spectantem et cum bestiis pugnantes homines et audacia insignes ac denique bestias interfectas. | Quin- 
tam quoque faciet processionem quae ad. theatrum ducat, quas pornas vocant, ubi in scaena scurris locus 


populus noster 


erit et tragoedis et thymelicis choris atque oculorum 


est theatrum. Iam rursus spectaculum equorum certantium. ez hibebit quae mappa vocatur, seatum cele- 
einde annuum istum honorem deponet festum diem pro depositione 
catur more solito acturus. Atque ita septem noctium et processionum cursus peragetur mulla specie 
earum quae ab initio receptae sunt praetermissa. Nam aliam praeterea mappam instituere et duo con- 
tinuare theatrokynegia quae vocantur ac non priori eorum contentum esse, id quidem apparet mihil 
novi praeter ea quae prius acta sunt habere. Atque abunde sufficere res merito putabitur, singula vero 


braturus diem sollemnem. 

















spectaculis variis auriumque oblectamentis apertum 


uae vo- 





2 προόδους] reditus (i. e. προβόδους) ς || ἑπτὰ τὰς 
πάσας] imminutos omnes g | 4 τοῦ δήμου] τὸν δῆμον 
Haloander, quod probat Zachariae, populo e || 6 ἀναερέ- 
σειβ — τε καὶ om. ς || 10 ἰαννουαρίαις M || 13 ϑεατροκυ- 
vrylov Zachariae (cf. 32; Iul.)| ϑεάτρου — M ϑεά- 
τρου (in litura) κυνηγίαν L || 14 xai Ls] om. ΜΠ || 15 ἔνϑα] 
ubi et ς || 18 τόλμα L || 19 Ἔγε] τε libri || 21 γελοτοποιοῖς 
L, γελωτοποιεῖν M. ridiculorum (i. e. γελωτοποιῶν ἢ) ς || 
22 τε Zachariae ex s] ye ML || 24 δὲ! quidem (i. e. ye) ς || 
ἐπιτελέσαι L || 25 ἕκτην ἄγων ταύτην πανήγυριν Ls] 
om. in hiatu 8 fere litt. M || 26 εἶτα οπι. ς || «zv] τῆς 
L || 21 τῆς καλουμένης om. s || 275g. κατὰ τὸ — πανήγυ- 
ov] agens sollemnem editionem g | 31 μάταν ex € 
post ἄλλην addidit Scrimger | 82 ϑεατροκυνηγέσια M] 
ϑεατροκυνήγια L || 34 τε M] τὸ L || ἔχοι uni 
(ἔχοι προσ ex γένεσϑαι corr.) LL | 35 νομισϑῆ L || ἀλλ 
ἕκαστον μὲν ἐπιδειχϑήσεται et singulae dantur g 





1 redditus libri | aut V | eorum om. V | 2 omnes esse 
T vulg.] esse omnes V, omnes om. R || haec αὶ | 3 uo- 
luptatem Rvulg.] uoluntatem VT || aguntur 7'! || 5 specta- 
culi libri, corr. vulg. || themale (al. theatri s. v. V?) 
libri, thymeles vulg. || 7 erit quod AR! quidem erit 7T || 
quo] quod 7 || *suscepit libri || 8 kalendas R' | 9 agi- 





tur 77 agunt R|| 10 quam om. E | mappa 7" mampam - 
VR? | hiatum non indicant libri, suppl. fere quam map- 
pam (appellant, et tertium quod vocatur theatrokyne- 
gium, non bis sed) semel exhibendum || 12 ubi Osen- . 
brüggen] ut libri | e& RV] om. T || delectationem RJ 
complebis V* complebi complebit 7'!| 13 panearpor A& - 
pancarpo 7'| lantine 7'; uncis inclusa del. vulg. || *con- 
specta /ibri, del. vulg. | 14 et] ut V | 16 qui] quod. RVT || - 
pornas] aborna R aboa V (apornas, apoornas, apronas 
sim. Juliani codd.) | 17 in om. V | scena vulg.] scema (i. e. — 
schema) libri | tragidis V traiedis 7'|| 18 themelicis RV 
themedicis 7'| thoris 7'| atque] autque VT' aut quae - 
RT^|| 19 auditibus V] a iudicibus RT? iudieibus Z'*| - 
quidem] quod A! || 20 equorum centantium V: equorum - 
cantantium A? eantantium equorum A! || edit vulg.] editi — 
RV editis T | uoeantur 7 | 21 mampa V | hune] ht (ie. 
habet) V | 22 hunc] hine 7 ht V | dispositione Τ᾽ 
23 septenoctium 72 24 sperem A!|| 25 staturarum Κ᾿ 
derelinquens vulg.] delinquens RV T | 26 mà . 
mampam A? | 27 theatrum anphitheatrum V theatrum  — 
antitheatrum 7'! theatrum AKT?, theatroquinegia vulg. 
priori horum A?7'!] priorum R' V7? | 28 contemptos 7 
est] et V, om. R || nihil quia V' || 29 sufficet V^ || 30 
sed Osenbrüggen || clarei &! | et] etiam V? 

















503 Nov. CV 1. 2 
τοσοῦτον ὥςτε ἤδη τῷ πλήϑει καὶ μισηϑῆναε" ἐν γὰρ tantum, ut iam populo etiam odibile sit: in his 
τοῖς σπανίως γινομένοις τὸ ϑαυμαζόμιενόν ἐστεν. ταῦτα enim quae raro fiunt miraculum est. Haec itaque 


μὲν ovv προφάσει τῆς ὑπατικῆς ἡμῖν γέγραπται xai — de consularibus ἃ nobis scripta et determinata sunt 
περιέσταλται δαπάνης. expensis. 


CAPUT Il. 
Ei δὲ xai γαμετὴν ὁ ὑπατεύων ἔχοι, διώρισται 5 — Si autem etiam uxorem consul habeat, definita 


παρ᾽ ἡμῶν καὶ τὸ τῆς περὶ αὐτὴν μέτρον δαπάνης. est a nobis et circa illam expensarum mensura: 
der γὰρ συναπολαύειν indie τῆς ied συνοικοῦν- decet enim frui eas et coniugis claritate. Si vero 
vos λαμπρότητος. εἰ δὲ xai οὐ συνοικοίη γυναικί, non copulatus (sit) uxori, his sat est, nisi mater 
περιττὰ τὰ ἐντεῦϑεν, πλὴν εἰ μήτηρ αὐτῷ καϑεστή- eius consistat iam consulatus digna et prius hono- 
xot ἤδη τῇ τῆς ὑπατείας ἀξίᾳ xal πρόσϑεν τετεμη- 10 rata, et velit eam una frui secum schemate. Et hoc 
μένη, xal βούλοιτό ys αὐτὴν συναπολαῦσαι αὑτῷ τοῦ in sola matre praebemus, alia vero non decorabitur 


, 


σχήματος. xai τοῦτο γὰρ ἐπὶ μόνῃ μητρὲ δίδοται, 
ἑτέρα δὲ οὐ καϑεδεῖται γυνὴ παντελῶς πλὴν τῆς 
συνοικούσης ἢ τῆς μητρός, τῆς μὲν πάντως — 


mulier penitus praeter coniugem et matrem, illae 
quidem omnibus modis, quoniam uxores concoruscant 
radiis maritorum hoc lege dante, matres vero, si 


γὰρ αἱ γαμεταὶ συνεκλάμπουσε ταῖς τῶν συνοικούν- 1Ὁ consul hoc voluerit; nam neque filia neque soror 


TOV ἀκτῖσι, τοῦτο αὐταῖς TOU νόμου δεδωκότος —, 
τῆς μητρὸς δέ , εἴπερ ὁ ὑπατεύων τοῦτο βουληϑείη" οὐ 
ατὴρ δέ, οὐκ ἀδελφὴ τυχόν, οὐ γαμετὴ παιδός, 
πολλῷ μαλλον εἰ μηδὲ προςήκουσα κατὰ γένος 
εἴη" τοῦτο γὰρ δὴ καὶ καϑαρῶς ἄτοπον ἐτύγχανεν. 
1 Τὸ δὲ διαρρίπτειν ἐν ταῖς ἑπτὰ ταύταις προόδοις 
τῷ δήμῳ τὸν ὑπατεύοντα κάλλιον ἡμεῖς διορίζο 
ἢ καϑάπερ ἡ Μαρκιανοῦ τοῦ τῆς ϑείας λήξεως διά- 
ταξις λέγει. ἡ μὲν γὰρ ἀπεῖπε παντοίως φιλοτιμεῖ- 
σϑαι, ἡμεῖς δὲ αὐτὴν 
γνώμῃ τοῦ τὴν ὕπατον ἔχοντος ἀνατιϑέντες τιμήν. 
εἴτε γὰρ μηδ᾽ ὁτιοῦν βουληϑείη ῥίπτειν, οὐκ ἀναγκά- 
ζομεν, εἴτε αὖϑις ἐλϑεῖν εἰς τοῦτο ϑείη καὶ τοῖς 
ἀργύρου δώροις τιμῆσαι τὸν δῆμον, οὐδὲ τοῦτο 


forte, non uxor filii, et multo magis si nec pertinens 
ad genus sit: hoc enim et pure illicitum existebat. 


20 


1 Spargere autem in septem his processionibus po- 
pulo consulem melius nos designavimus, sicut Mar- 
ciani divae memoriae constitutio dicit. llla quidem 
abnegavit omnino munificentiam, nos autem corrigi- 


émavogÜovusv τὸ πρᾶγμα 1725mus eam, causam voluntate eius qui consulatus 


habet honorem disponentes. Sive enim nihil voluerit 
spargere, non cogimus, sive rursus venire (ad) hoc 
voluerit et ex argento muneribus honorare populum, 
nec hoc interdicimus. Non tamen aurum spargere 


ἀπαγορεύομεν. ov μὴν χρυσίον ῥίπτειν égísusv, ov30sinimus, non minoris alicuius, non maioris omnino, 


μικροτέρου τινὸς οὐδὲ μείζονος 0 ἢ μέσου χαράγ- 
ματος ἢ σταϑμοῦ, ἀλλὰ ἄργυρον, καϑάπερ εἰπόντες 


ἔρϑημεν, μόνον. τὸ μὲν γὰρ καὶ χρυσίον διαρρίπτειν 
ἀνείσϑω τῇ βασιλείᾳ, ἧπερ μόνη καὶ χρυσίου περι- 
φρονεῖν ὁ δ 2 ὶ 


σὸν εὐθὺς τιμιώτατος γένοιτο ἄν καὶ τοῖς ἄλλοις 
ὑπάτοις φιλοτιμία πρέπουσα. τοῦτον ἐφίεμεν αὐτοὺς 


τῆς τύχης δίδωσιν ὄγκος" ἄργυρος δὲ ὁ μετὰ 55 mox post aurum pretiosissim 


non medii characteris aut ponderis, sed argentum, 
sicuti praediximus, solum. Aurum enim spargere re- 
volvatur imperio, cui soli etiam aurum contemnere 
praestat fortunae fastigium; "Yn vero, quod 

um fiet et aliis consuli- 
bus largitas decens. Hoc sinimus eos spargere (in 
his) quae vocantur miliarisia et in melis et in caucis 





ῥίπτειν ἔν τε τοῖς καλουμένοις μελεαρησίοις καὶ μήλοις 


splendide exhibebuntur, neque tamen in tantum ut ipsa multitudine invisa fiant: nam quae raro eveniunt, 
admirationem habere solent. Haec igitur consularium expensarum nomine a nobis scripta sunt et deter- 
minata. 

IL δὲ autem uxorem consul habeat, etiam in ea expensarum modus a nobis definitus est: nam 
illas quoque splendore coniugis una i oportet. Sin uxori iunctus non sit, supervacanea sunt quae inde 
petuntur: praeterquam si ei mater sit quae consulatus dignitate iam prius honorata fuerit, eamque velit 
eadem condicione secum frui. Nam hoc que in sola maíre ei conceditur ; alia vero mulier omnino non 
assidebit excepta —— maíre, illa quidem omnibus modis (quippe cum uxores una collustrentur 
radiis maritorum, lege iis concedente), matre autem, si consul hoc voluerit: nec vero filia nec soror 
neque uxor filii, vel adeo si quae eum ne attingat quidem genere: id enim manifesto absurdum foret. 

1 Ut autem spargat —— consul in septem illis processionibus, id melius nos definimus quam quem- 
admodum Marciani divae memoriae constitutio dicit. llla enim largiri omnino vetuit, nos autem eam 
emendamus rem voluntati eius qui consulatus honorem habet committentes. Sive enim noluerit quicquam 
spargere, non cogimus eum, sive rursus voluerit ad hoc accedere atque donis argenteis populum honorare, 
ne hoc quidem —— Nec vero aurum spargere permittimus, neque minoris ullius neque utique 
maioris aut medii signi aut ponderis, sed argentum, uti modo diximus, solum. Nam aurum ue spar- 
gere imperatori reservetur, cui vel soli aurum contemnere fortunae fastigium concedit; argentum vero, 
quod modo post aurum pretiosissimum est, etiam ceteris consulibus idoneum evadet ad munificentiam 
praestandam. Hoc iis spargere concedimus et in miliarensibus quae vocantur et melis et caucis et 








| 9 consistat ed. pr.] constat libri, vulg. | consulatu V 
vulg. | prius] propriis V7? | 10 eam] ea V, om. T' || 
uni V| 12 coniugnem 7} ἢ 13 uxoris R!V' | concor- 
ruscant E corruscant VT? coruseant T7" vulg. | 14 si] 
sit V!| 17 ad gens R* agens T7'| haec Καὶ ἢ 21 aut V | 
22 non T' | sicut] quam sicut vulg. | martiane 7' | 


2 σπανίοιξ γενομένοις L| 5 διώρισται xvÀ.] et de expen- 
sis eius eompetens descriptio facta est Jul. (cf. ad 507,26) 
9 περιττὰ τὰ ἐντεῦϑε» his sat est ς | αὐτῷ] eius e 
10 zz] zzv (erasum) L ἢ ὑπατίας M | ἄξια L ἢ τετι- 
μημένη} τὰ τιμήματα L^ | 11 αὐτῶ ML | 12 γὰρ 
om. € ἢ δίδοται! praebemus ς (i. e. δίδομεν) ς || 14 τῆς 








μὲν M] τῇ μὲν L vulg. | 15 γὰρ om. «| 16 αὐτοῖς M 24 omnino abnegauit E | magnificentiam V munificen- 
11 “τῆς μητρὸς] τῇ μητρὶ ποτὶ ἢ 20 καϑαρῶς om. L tia T'| corrigamus RT | 25 consolatus V! || 26 habet] 
21 Τὸ δὲ Zachariae ex c] τί δὲ M τί δὲ δεῖ L est habet A« | 27 cogimur V! cogitur V? | ad add. 
23 ἢ om. ς | 24 γὰρ om. ς || 26 ἀνατιϑέντες) dispo- | vulg. | 28 munibus V! | 29 interdicimus hoc V | tantum 


γα 30 omninino 7| 31 carecteris E | 32 sieut T ἢ 
Aurum enim] enim aurum V 7?, aurum 7' | *revol- 
vatur (sim. Osenbrüggen)) uoluebatur RT'' uolebatur V 
uolebant 7? | 33 imperio] in perieulo ΚΕ Τ᾽ ἢ soli eui T'[ 
34 praestat vulg.] praestet RVT | 36 *largitus libri || 
in his add. vulg. | 31 inmiliarisia ' | melius T' semelis 
V* | et incautius 7 : 


nentes ς ἢ 33 xai om. ς ἢ 38 μιλλεαρησίοις L μελεαρι- 
σίοις Mz (cf. « 505,23) E 





2 fuerit RT! fuerint T? | inuiculum ΚΕ’ ἢ 5 Sin 7 | 
consul habeat] consulabat R! | 6 illa R'V! | 8 non 
om. R || *sit addidi (est add. vulg.) || satis V? vulg. ἢ 





Νον. ΟΥ 2 


904 


DE CONSULIBUS 





καὶ καυκίοιβ καὶ τετραγωνίοις καὶ τοῖς τοιούτοις, ὅσῳ 
γὰρ ἂν μικρότερον εἴη τὸ διπστόμενον, τοσούτῳ πλείους 
oí λαμβάνοντεθ. τῷ δὲ πράγματι μέτρον ἡ τοῦ δι- 
δόντος δύναμίς v& καὶ προαίρεσιβ, ὥςτε ἢ μηδ᾽ ὁτιοῦν 
ἢ μέτριον ἢ ὑπερβαῖνον p3 seva τῷ δήμῳ: τοῦτο 
yào éni ταῖς ὑπατείαις ὁρίζομεν οὔτε ἄκοντας ῥίπτειν 
ἀναγκάζοντες οὔτε βουλομένους τε καὶ φιλοτιμουμέ- 
νους κωλύοντες. ἀλλὰ τὰ μὲν περὶ τοῦ τὸν ἄργυρον 
ῥίπτειν οὕτως ἡμῖν νενομοϑετήσϑω, καὶ εἴπερ δλως 


et quadriangulis et talibus. Quanto enim minora 
sunt quae sparguntur, tanto plures suscipientes erunt. 
Sitque rei mensura dantis virtus et voluntas sive ni- 
hil aut mediocre aut transcendens populo erogandi. 
5 Hoc enim in consulatu definimus, neque invitos spar- 
gere cogentes neque volentes prohibentes. Sed de 
argento quidem spargendo ita a nobis sancitum sit; 
et si omnino ad hoc accesserit, licentiam habeat dis- 
tribuendi argenti munificentiam in suis processioni- 


ἐπὶ τοῦτο ὁρμήσειε, παρρησίαν ἐχέτω τοῦ διανεῖμαι 10 bus, sicut ipse recte se habere putaverit, solo prohi- 


TZV TOU ἀργύρου φιλοτιμίαν ἔν ταῖς αὐτοῦ προόδοις, 
΄ ^ - , , 

καϑάπερ αὐτὸς ὀρϑῶς ἐνόμισεν ἔχειν, μόνου κεκω- 

λυμένου τοῦ χρυσίον ὅλως ἀκοντίσαι, τὸ τῇ βασι- 

λείᾳ μόνῃ παρ᾽ ἡμῶν ἀφωρισμένον. προβάψασϑαι. 


bito aurum omnino iaculari, quod imperatori tantum 
tributum est contingere. 


2 Τῶν μέντοι ys ἄλλων τῶν παρ᾽ ἡμῶν διωρισμέ- 152 Aliorum autem quae a nobis decreta sunt et con- 


vov καὶ ἐγγεγραμμένων τῇ ἀπογραφῇ τῇ τῷδε περι- 
΄ - ΄ - , - » 
ἐχομένῃ τῷ νόμῳ παραβῆναΐ τι παντελῶς ἢ αὔξειν 
RA - , T , * k] ^ 
— οὐδένα συγχωροῦμεν τρόπον. τὸ μὲν γὰρ 
ἀόριστον (φαμὲν δὲ τὸ ῥίπτειν) ἐπὶ τῇ τοῦ διδόντος 


scripta in ——— quae hac continetur lege 
transcendi aliquid omnino aut addi nos nullo per- 
mittimus modo. Quod itaque infinitum est (dicimus 
autem spargere) in dantis ponimus voluntate, om- 


τίϑεμεν γνώμῃ παντοίως, cc αὐτεξούσιον αὐτὸ τῷ 20nino propriae potestatis hoc eius qui dat facientes, 


δόντι ποιοῦντες, τὸ δὲ παρ᾽ ἡμῶν ὡρισμένον τε ἅπαξ 
καὶ διατεταγμένον ὑπερβαίνειν δδὲε ἡμῶν ὁ νόμος κω- 
λύει. ἀλλ᾽ εἴ τις τολμήσειε τὸ διωρισμένον ἐκβῆναι, 
centum librarum auri καταϑήσει ποινήν, ὡς τὰς ἡμε- 
τέρας παραβὰς προςτάξεις καὶ τὸν ἅπαντα τοῦδε τοῦ 
νόμου διαφϑείρων τό γε ἐφ᾽ ἑαυτῷ σκοπόν. εἰ γὰρ 
κατὰ ταύτην δὴ μόνην τέϑειται τὴν πρόφασιν, ἵνα 
μὴ τῇ τῶν διδομένων ἀμετρίᾳ τὸ τῶν ὑπάτων ἐκ- 
λείποι, καὶ διὰ τοῦτο ἡμεῖς τὰς περιττὰς ἐκείνας δό- 


σεις τε καὶ δαπάνας συνεστείλαμεν καὶ τὰς εἰς πλῆ- 80 populum effusas processiones et spectacula ad bene 


Vos Éxxeyvuévas προόδους τε καὶ ϑέας εἰς εὐσύνοπτον 
, , , . ' ἫΝ , 

ἠγάγομεν μέτρον, xai ἴσως τε xal τῶν γλαφυρωτέρων 
* MJ 2 , , x 

στερὶ τοὺς ἀριϑμοὺς προβεννοήσαμεν τὸ ῥίπτειν ἄργυ- 
» ? € - ΄ - ι - - € , 

v ἢ μηδ᾽ ὁτιοῦν διδόναι ταῖς αὐτῶν τῶν ὑπάτων 


ἀνατεϑεικότες γνώμαις, ὅπως ἡμῖν ἔσονται πλείους 35 et semper ex suo vocabulo tempus adornent: qui 


xai τῇ παρ᾽ ἑαυτῶν προθηγορίᾳ τὸν χρόνον ποσμοῖεν, 
ς * , M y» c (23 
ὁ τὸ διατεταγμένον ἐκβαίνων εἰκότως ἂν ὡς τὸν ἡμέ- 


quod vero ἃ nobis definitum est semel et ordinatum, 
transcendi haec nostra lex prohibet. Sed si quis 
praesumpserit quod definitum est egredi, centum 
librarum auri persolvet poenam, utpote nostra prae- 


25 varicatus praecepta et omnem huius legis corrum- 


pens quantum in se intentionem. Si enim pro hac 
tantummodo posita est occasione, ne dandorum in- 
mensitate consulatus desint, et propterea nos super- | 
fluas illas dationes et expensas adbreviavimus et in 


se habentem deduximus mensuram, rite aliquid de- 
centius de numeris considerantes, id est spargere 
argentum aut neque quicquam dare eorundem con- 
sulum dimittentes voluntatibus, ut nobis sint amplius 


quod dispositum est transcendit, rite utpote nostram 





quadrangulis et id genus aliis. Quanto enim minora sunt quae sparguntur, tanto plures erunt qui ac- 
cipient. Modus vero rei sit dantis et facultas et voluntas, ut vel nihil vel modica vel effusa populo dis- 
tribuat; hoc enim de consulatibus definimus, qui neque invitos spargere cogamus neque volentes et muni- 
fice largientes prohibeamus. Sed quae ad — spargendum spectant ita nobis sancita sint: et si- 
quidem omnino ad hoc accesserit, licentiam habeat argentea munera in processionibus suis distribuendi, 
uemadmodum ipse id recte se habere putaverit, cum solum utique vetitum sit aurum iaculari, id quod 
imperatori soli a nobis destinatum est attingere. Lx reliquis vero quae a nobis definita sunt. et 
descriptioni quae hac lege continetur insería omnino quicquam excedere vel augere vel minuere nullo 
: modo permittimus. Nam quod non est definitum (de spargendo loquimur), in voluntate dantis omnino po- 
nimus, cum id ad arbitrium eius qui dederit referamus, quod vero semel a nobis definitum et constitutum 
est violari haec lex nostra vetat. Sed si quis id quod definitum est excedere ausus sit, centum librarum 
auri poenam solvet, utpote qui praecepta nostra violarit et totum huius legis consilium. quantum in ipso 
est corrumpat. |. Etenim si ea ob hanc solam causam lata est, ne ex immodica munerum largitione consules 
deficiant, nosque ideo supervacaneas illas dationes et sumptus contrazimus et in nimium effusas proces- 
siones et spectacula ad opportunum modum redegimus, et fortasse etiam expolitius aliquid in numeris 
insuper rimati sumus de spargendo argentum aut nihil dando ipsis consulibus arbitrio permisso, quo plures 
sint nobis atque ex suo nomine tempus exornent: qui id quod constitutum est excedit merito ut legis 





2 τοσοῦτο M || 4 ὥστε om. e || 5 διαδοῦναι M (c)] 
διδόναι L || 7 τε καὶ φιλοτιμουμένοις om. || 11 «v- 
τοῦ Scrimger || 12 ἐνόμισεν] putaverit ς΄; leg. ἂν vo- 
pian? | 13 ὅλως &xov ex ἔχειν corr. L | 13 sg. τοῦ 27; — 
ἀφωρισμένου L| 14 παρ᾽ ἡμῶν οπι. || voocdwacdas 
Spangenberg ex €] ἢ προσάψασϑαι ML || 16 τῇ in ras. 
L| τῇ τῷδε περιεχομένῃ Mz] x«i τῶδε περιεχομέ- 
vov ΤΠ, {18 7 μειοῦν om. « | οὐδένα] κατ᾽ οὐδένα malit 
Zachariae | 20 αὐτῶ τῶ δόντι ποιοῦντι L | 24 ἑκατὸν 
λιτρῶν χρυσίου L || 26 ἑαυτοῦ L^" | 28 ὑπόντων L | 
32 xai iac] rite (i. e. εἰκότως) ς || xai om. ς || 33 ἔπρος- 
evvorjaauev] ἐννοήσαντες σιρὸβ ML considerantes id est ς΄ 
(σερὸς del. Hombergk; possis etiam scribere ἐννοήσαντεβ 
ὡς deleta particula xai ante ἴσωβ cf. ad v. 32) || 34 av- 
τῶν τῶν] eorundem (i. e. τῶν αὐτῶν) e || 35 πλείους 
καὶ] amplius et semper ς΄ 





1 et in quadriangulis E | 4 mediocri R! || 5 invi- 
tos] inuitus A? inuitus si hos 7'|| 7 despargendo A" || 





sit] est. T'| 8 licent (sic) T! | habet VT'| 9 munificentia 
RAVT | 10 se Vvulg.] om. RT || putauerit habere || - 
11 tamen 7 || 12 contigere T'* contignere V | 16 in] et — 
in AT? || eontinentur R* V! T'| 17 transecend« R* trans- - 
scendendi 71 | aut. om. R! | 19 spargentem 7'! | ponamus - 
esse uoluntatem 7' | 20 hoe om. T'| qui] eui 71 qui - 
cui R! || 21 definitum cez.] [nitum est — 27 tantum| ser. - 
ἘΞ in ras. 3 vv. || ordinatam KA pr. || 22 transseendendi - 
RT'!|| 24 auri om. V | utpute 7 utputa A | 25 omme - 
V'| 26 quater 7'* | sic enim tantum pro hae modo V]| — 
27 tn modo T'| est] est lex 7'vuig. || occasionem A* | - 
ne] nec V? s. v. LAS VT] 28 deserit V definit. — 
T^ || superfluos R* || 29 adbreuiabimus V adbreuiamus 7' - 
abreuiamus AK | 30 expectacula Π VT || bene] hn (sic pro — 
bü) &| 31 habentes 7'|| rite] forte Beck|| 32 conside- 
rant«s V !|| 33 argentum] aurum 7? | aut —— " 


* 







ut RT vulg., om. V | eorum Π7᾽5}} 34 demittentes T! 
uolüptatibus A || sit V 7! | 35 ador|nornent V | qui quod] ς΄ 
quid quidem T7' | 36 recte 7'7 || utputa (utpute V pr) ς᾽ 
VT || nostra R! 


DE CONSULIBUS 


505 


Nov. ΟΥ̓ 2 





τερον παραβαίνων νόμον ἄξιος εἴη ποινῆς. οὕτω γὰρ 
ἡμῖν ἔσονται διηνεκῶς ὕπατοι, τὴν τοῦ πράγματος 
ἀμετρίαν οὐ φρίττοντες οὐδὲ ὡς τινα φανερώτατον 
κίνδυνον τὴν ὑπατείαν ἀποφεύγοντες καὶ ἐκτρεπόμε- 
νοι. καὶ διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν τὸν νόμον ἐν βεβαίῳ 
8 φυλάττεσϑαι τοῦτον. μηδεὶς τοίνυν αὐτὸν 7 
εξιέναε ϑαρρήσειε, μηδὲ εἰ σφόδρα πλουτοίη μηδὲ εἰ 
τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων εἴη μηδὲ εἰ τῆς μεγάλης 
βουλῆς ἢ μηδεμίαν ἀρχὴν ἄρχοι. ταῦτα γὰρ ἅπαντα 
ἡμεῖς συνιδόντες πᾶσεν ἐπεϑή 
τὴν ἰσότητα, οὐδενὶ παντελῶς ἄδειαν διδόντες παρ- 
ἦναι τὸ μέτρον τὸ τῷδε περιεχόμενον τῷ νόμῳ, 
τ μον ἐπὶ μόνῳ τῷ τὸν ἄργυρον ἐν ταῖς προόδοιβ 


ῥίπτειν ἢ μηδὲ τοῦτο ποιεῖν, ὃ ταῖς αὐτῶν τῶν ὕπά- 


ἐπεβτοκοι ἐσ legem dignus est poena. Sic enim no- 
is erunt iugiter consules, causae inmensitatem non 
formidantes nec tamquam certissimum periculum con- 
sulatum refugientes et aversantes. Et propterea san- 
5 cimus legem sub firmitate servari hanc. 
3 Nullus igitur eam egredi praesumat, nec si ve- 
hementer idoneus sit, nec si nostrorum sit iudicum, 
nec si maximae curiae aut nullae administrationi 
raesit Haec enim omnia nos considerantes omni- 


«uev ἐπὶ ταῖς δόσεσε 10 bus proposuimus super dationibus aequalitatem, nulli 


penitus licentiam dantes exire mensuram quae hac 
continetur lege, nisi in solo argento in processioni- 
bus spargendo aut neque hoc faciendo, quod in eo- 
rundem consulum posuimus, sicut saepe diximus, 


τῶν ἀνεϑήκαμεν (xaJ πολλάκις εἴρηται) γνώμαις. 15 voluntatibus. Ipsis quoque qui haec accipere con- 


Kai αὐτοῖς δὲ τοῖς ταῦτα λαμβάνειν εἰωθϑόσε usyé 

χάρις ἐν τῷδε ἡμῶν ἀποκείσϑω τῷ νόμῳ. εἰ γὰρ ὁ 
κίνδυνος ἣν ἐπιλειπόντων ὑπατευόντων μηδ᾽ ὁτιοῦν 
λαμβάνειν, νῦν δὲ λήψονται μέτριον, πολλὴν ἂν εἰ- 


sueverunt maximae gratiae in hac nostra repositae 
sint lege. Si enim periculum erat deficientibus con- 
sulibus neque quicquam accipere, nunc autem acci- 
pient mediocriter, multam habebunt rite huic legi 


δεῖεν εἰκότως τῷδε τῷ νόμῳ χάριν τὸ αὕταρκες ἀντὲ 20 gratiam, quod sufficiat pro nihilo auferentes. Et hoc 


τοῦ μηδενὸς κομιζόμενοι. καὶ αὐτὸ γὰρ δὴ τὸ μὴ 
συγχωρεῖν ἡμᾶς τοῖς ἐνδοξοτάτοις ὑπάτοις χρυσίον 
ῥίπτειν ἢ καὶ (σκεῦος) μεῖζον, ἀλλ᾽ ἐν μελεαρησίοις τε 
καὶ μήλοις καὶ καυκίοις καὶ τετραγωνίοις συμμέτροις 


enim ipsum non permittere nos gloriosissimis consu- 
libus aut aurum spargere aut vasa maiora, sed in 
miliarensiis et melis et caucis et quadriangulis me- 
diocribus et huiusmodi facere dationem, sanctio ad 


xai τοῖς τοιούτοις ποιεῖσϑαι τὴν δόσιν νομοϑετῆσαι, 25 humanitatem a nobis adinventa est et populo medelam 


πρὸς φιλανϑρωπίαν ἡμῖν ἐξηύρηταε καὶ ϑεραπείαν 
τοῦ δήμου. εἰ γὰρ τοῦτο πράττοιεν οἱ τὴν ὕπατον 


, , » , * , , 
δόσεν φιλοτιμούμενοι zai τούτοις δὴ μόνοις καταπάτ- 


δῶν ἀγωνιῶντες στασιάσουσι πρὸς ἀλλή 


praebens. Si enim hoc egerint qui consularem edent 
munificentiam et [in] his solis concilient populares, 
nequaquam de maximis lucris decertantes seditiones 


lagas, quas per fustes et gladios et lapides egerunt 


τοιεν τοὺς δημότας, οὐκέτε ὡς ys ὑπὲρ — κερ- exercent ad invicem et venient usque ad alternas 
j καὶ ἐλεύ- 30 
ἅς * 


σονται τῶν κατ᾽ ἀλλήλων πληγῶν, ὴ καὶ 
διὰ ῥοπάλων καὶ ξύλων καὶ λέϑων ἐποιήσαντο ποΐῖ- 
λάκις, πρᾶγμα ἡμῖν παντελῶς ἀποϑύμιον. ἑωρῶμεν 
γὰρ αὐτοὺς στασιάζοντας μὲν καὶ κακῶν ἀμυϑήτων 


uenter, rem omnino nobis odibilem. Videbamus 
enim eos contendentes quidem et malis innumeris 
implentes alterutros occasione sparsorum et ab eis 
abreptorum, domi vero deferentes omnino nihil, sed 


ἐμπιπλάντας ἀλλήλους προφάσει τῶν ῥιπτομένων τε 88 


καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν διαρπαζομένων, οἴκοε δὲ εἰξάγοντας 





nostrae violator poena dignus sit. Ita enim nobis perpetuo consules erunt, qui non formident immodicam 
rei magnificentiam nec tamquam  apertissimum etim consulatum fugiant et aversentur. Ideoque 
9 sancimus, ut haec lex firmiter custodiatur. emo igitur eam circumvenire audeat, ne si divitiis quidem 
abundet aut si ex magistratibus nostris aut si ez magna curia. sit aut nullum magistratum gerat. His 
enim omnibus consideratis nos aequalitatem in largiendo. omnibus imposuimus, nulli omnino veniam 
dantes modum hac lege comprehensum excedendi, excepta sola licentia argentum in processionibus spar- 

endi aut ne hoc quidem faciendi , id quod voluntati consulum, ut saepius dictum est, commisimus. Atque 
ipsis quoque qui ea accipere solent, maxima gratia in hac nostra lege reposita sit. Nam si periculum 
erat ne deficientibus consulibus nihil acciperent, nunc vero mediocria accipient, merito magnam gratiam 
huic legi habebunt, qui pro nihilo quantum satis est auferant. Etenim illud ipsum, quod non permittimus 
gloriosissimis consulibus aurum vel etiam vasa maiora spargere, sed in miliarensibus et melis et caucis 
et quadrangulis mediocribus et id genus aliis largitionem facere eos sanzimus, ad humanitatem et salutem 
populi a nobis excogitatum est. Si enim hoc faciant qui consularia munera spargunt eí his quidem solis 
cives cooperiant, non amplius tamquam de magnis lucris certantes seditiones inter se agitabunt etque ad 
mutua verbera venient, quae quidem adeo per fustes et ligna et lapides saepius intulerunt, rem nobis 
prorsus invisam.  Videbamus enim eos seditiose quidem agere et inauditis malis se invicem afficere eo- 
rum causa quae sparguntur et ab ipsis rapiuntur, domum vero nihil omnino reportare, sed eodem die in 








Tu xu»] οἱ τῶν L*| 8 εἰ cz] eic Me] 9 7 Mc 
ἢ εἰ L | 10 συνιδότες M. (συνειδότες Serimger) συνειδό- 
μενος L|| 13 τῷ om. L? | τὸν] τῶν L|| 14 9 ez & Ha- 
loander] ἃ ML ἢ 16 εἰώϑοσιν L' εἰωϑᾶσεν (sic) L? ἢ 
17 ἐποκεῖσϑαι L^ | 18 μηδ᾽ ὁτιοῦν M] μὴδαμηδ᾽ 
ὁτιοῦν L' μηδὲν μηδὸ οὖν L? | 22 ὑπάτοις [,25] ὑπ- 
á ΜΠ" ἢ χρυσίον] aut aurum (i. e. ἢ χρυσίον) ς || 

“μεῖζον ML, vasa maiora ς Jul, unde excidisse voca- 
bulum vidit Hombergk; reposui σκεῦος de quo etiam Za- 
charíae cogitavit (ἀργύρωμα proposuit Osenbrüggen):; cf. 
Theod. ἀργύριον. δίπτουσεν ἐν σκεύεσέ τισιν. || μιλλεα- 
ρησίοις L ἐσίοις M || 25 ποιεῖσϑαι Mz] ἶσα ποιεῖ- 
σϑαι Li 26 ἐξεύρηται L | ϑεραπείαν τοῦ δήμου) po- 
pulo medelam praebens ς | 27 ὑπάτων ma/e Serimger, 
vulg. | 28 καταπάττοιεν τοὺς (rovs corr. ez ἀπὸ L) ML; 
ἀπὸ τοῦ πάσσω πάττω adn. schol. M in marg. | 29 ὡς 
p ὰρ L γὰρ M, om. ς || 30 ἀγωνιοῦντες L | 32 &- 
] — ς | 39 ἐμπιπλόντες L || διπτουμένων L 





1 praeuarieatus est legem T | 2 iugiter del T? | 
3 certissime V | consulatu Κ᾽ ἢ 4 refugentes 7! | aduer- 
IH. 


santes RVT | 5 legem hane sub firmitate seruari 7? 
vulg. | firmitatem V? | 6 agitur 7'* | 7 sg. idoneus — 
aut nul| ser. R? in ras. 1 vs. | S nulli 7? vu/g. || 9 enim 
omnia] omnia enim V, enim om. Τ᾽} | 10 donationibus 
T' vulg. | aequalitate V'| 11 exigere A'|| 13 spargen- 
dum AT'!| autem R*| faciendo vu/g.] faciendum /ibri 

quod er corr. R? quia 7? || 15 uoluptatibus 7! uolüpta- 





tibus V | 16 in hane nostram V | 17 sunt vulg. || legem 
RVT' | 18 aceipient] accipiet E* aecipere V | 19 multa 
R!V | habebunt rite] habebat multa rite £! habebiturite 
V? | 20 gratia A* | niehil V!vulg. | auferentes Osen- 
brüggen] offerentes T'! offerente RV 7? vulg. | 22 aut 
| aurum] aut aut V', del. V? | 23 miliarensis R*V77 milia- 
nensis Τ᾽" militarensis K! miliaresiis vel miliarisiis vulg. ἢ 
melius T! mellis 7? | eaucis V7?] caueis A vulg. caueius 
T'| 24 huiusmodo £' | donationem 7'vulg. | 25 adin- 
| venta] et inuenta T'| et dei. 7? | 26 eonsulare A* ἢ edent 
| magnificentiam V? in spat. vac. | 21 in om. vulg. | 28 se- 
dietionis Τ᾽} | 29 ueniant 7'| ad ternas P | 30 egerint 
T | 32 et malis om. T! | 33 occasionem E V*? || sparco- 
rum V? ἢ 34 ereptorum 7| domum vulg. 


64 





Nov. CV 2 


506 


SM Ea 


DE CONSULIBUS 





παντελῶς οὐδέν, ἀλλ᾽ αὐϑημερὸν ἐν μέϑαις καὶ πό- 
τοις ἅπαντα δαπανῶντας᾽ εἰ δὲ v« πολλάκις ἐλπίδι 
κέρδους μείζονος καὶ προδαπανήσαντες ἔτυχον, ὕστε- 
ρον δὲ ἢ οὐδὲν ἢ ἔλαττον λάβοιεν, καὶ ζημίαν προς- 
οφλισκάνειν καὶ πληγαῖς. τε καὶ τραύμασι καὶ τοῖς 
ἐντεῦϑεν περιπίπτειν κακοῖς ἀναγκάξεσϑαι. εἰ δὲ 
μέτριον ἢ τὸ ῥιπτόμενον, οὐ σφόδρα φιλονεικήσουσεν 
οὐδὲ τὸ τοῦ πόρου προςδοκῶντες ἄφϑονον τραύματα 
καὶ πληγὰς ἀλλήλοις ὑπὲρ μέτρον παρέξουσιν. "Ges 
κοινὴν πρόνοιαν ἱστῶμεν ἐκ τοῦδε τοῦ νόμου καὶ 
τῷ κοινῷ τῆς πολιτείας σχήματι, ὅπως ἂν ὁ χρόνος 
ἔχοι μετὰ τὴν βασιλείαν καὶ τὴν τοῦ ὑπάτου διηνε- 
κῶς μνήμην τε καὶ σεροξηγορίαν ἐν τοῖς ἐνδόξοις ἡμῶν 
ἄρχουσι καὶ τοῖς ἐκ τῆς μεγάλης βουλῆς, διότι τιμᾶν 
ἐξ αὐτῶν πάρεστι τοὺς ἀξίους, μὴ δαπανῶντας ἄμετρα" 15 
πρέπουσάν τε δίδομεν παραμυϑίέαν τῷ ἡμετέρῳ δήμῳ 
καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι καὶ τοῖς ἀπεγνωκόσειν ἤδη τὸ 
πρᾶγμα, διὰ τοῦτο τὸ περιττὸν ἀφελόντες, ἵνα τὴν 
ὑπατείαν ἀϑάνατον τῷ πολιτεύματε καταστήσωμεν. 
4 “Ὑποκείσϑω τοίνυν, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, ἡ 20 
ἡμετέρα διατύπωσιβ τῷδε ἡμῶν τῷ νόμῳ, 5s τὸ ἰσό- 
τυπον ἀποκείσεται ἐν τῷ δικαστηρίῳ τὴς σῆς ὑπερ- 
οχῆς ἅμα τῷδε τῷ νόμῳ πρὸς αὐτὴν καταπεμπόμενον. 
Τοὺς μέντοι κατὰ καιρὸν ἐνδοξοτάτους ὑπάτους ϑε- 
σπίζομεν ἐκ μόνου τοῦ σοῦ δικαστηρίου τὸ ἰσότυστον 25 
τῆς ἀπογραφῆς λαμβάνειν τῆς τῷδε ὑποτεταγμένηβ τῷ 
νόμῳ, ὥςτε κατ᾽ αὐτὴν ἅπαντα διδόναι. τὴν γὰρ 
ἀπογραφὴν διὰ τοῦτο ἐκ τοῦ ϑρόνου τοῦ σοῦ δίδο- 
σϑαι βουλόμεϑα, ἵνα μήτε αὐτοῖς ἐξῆ παραβαίνειν 
μήτε τοῖς καλουμένοις βρεβιάτορσι νοϑεύειν τι τῶν 30 
παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένων, ἀλλὰ κινδύνῳ τῶν φυ- 
λαττόντων ταύτην τὴν ἀπογραφὴν ἐν τῷ δικαστηρίῳ 
τῆς σῆς ἐνδοξότητος δίδοσϑαι τὸ ἰσότυπον αὐτῆς 
μεϑ' ὑποσημειώσεως τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος ταύτην, 
ἧπερ νῦν αὐτὸς ἐφέστηκας, ἵνα διὰ πάντων ἀνό- δῦ 
ϑευτα ἡμῖν ἢ τὰ παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένα.  Zvsys- 
φαινέτω “δὲ μηδεὶς τῶν εἰς τὴν ὕπατον παριόντων 
τιμήν, εἰ μεμετρημένην οὕτως ποιησάμενοβ δαπάνην 
ὄνομα τῷ χρόνῳ γενήδεταε. καὶ γὰρ δὴ πᾶν ὅσον 


Ὁ 


10 


ea die in ebrietatibus et potationibus omnia expen- 
dentes; si vero forsan spe lucri maioris etiam prae- 
expendisse contigit, postea vero aut nihil aut minus 
excipiat, etiam damnum et debitum habebit, et plagis 
et vulneribus et ex hoc malis incurrere cogitur. $i 
autem mediocre sit quod spargitur, nec vehementer 
contendent nec quaestus expectantes abundantiam 
vulnera et plagas alterutris ultra mensuram dabunt. 
Ideoque communem providentiam introducimus ex hac 
lege et communi reipublicae figurae, quatenus tem- 
pus habeat post imperium et consulis iugem memo- 
riam atque vocabulum in gloriosissimis nostris iudi- 
cibus et qui ex maxima curia sunt, eo quod honorare 
nobis placet dignos non expendentes inmense; (et) 
decentem damus consolationem et nostro populo et 
alis omnibus licet desperantibus iam causam, pro- 

terea quod superfluum est auferentes, ut consulatum 
inmortalem reipublicae statuamus. 
































4 Subiaceat igitur, sicuti praediximus, nostra dis- 
positio huic legi, cuius exemplaria recondentur in 
foro tuae celsitudinis cum hac lege, quam apud eam 
direximus. Per tempora tamen gloriosissimos con- 
sules sancimus ex solo tuo foro exemplar descriptionis 
accipere huic subditae legi, ut secundum eam omnia 
dentur. Descriptionem namque ideo a sede tua dari 
volumus, ut nec ipsis liceat praevaricari nec his qui 
vocantur breviatores adulterari aliquid horum quae 
a nobis disposita sunt, sed periculo custodientium 
hanc descriptionem in foro tuae gloriae dari exem- 
plar eius cum subscriptione cingulum habentis hoc 
cui nunc ipse praesides, ut per omnia inadulterata 
maneant quae a nobis disposita sunt. Difficultatem 
vero nullus habebit horum qui ad consulatus veniunt 
honorem, si mediocrem ita faciens expensam nomen 
tempori fiet. Etenim omne quicquid hactenus con- 





ebrietatibus et potationibus omnia consumere; quodsi quid forte spe maioris lucri etiam antea expende- 
runt, deinde vero aut nihil aut parum accipiant, vel damnum insuper pati et cogi in verbera et vulnera 
et quae inde oriantur mala incidere. Si vero modicum sit quod spargitur, non vehementer contendent 
neque quaestus copiam eapectantes vulnera et verbera. sibi invicem praeter modum inferent. Quare com- 





munem providentiam ex hac lege etiam communi reipublicae formae statuimus, ut temporis designatio — 
posi imperatorem etiam consulis perpetuo habeat memoriam et appellationem inter 4 
magistratus quique ex magno senatu sunt, quoniam ex eo numero licet dignos honore afficere nec praeter. 
modum expensas facturos; et idoneum solacium damus populo nostro et ceteris omnibus atque ipsis, — 
iam rem desperarunt, cum propterea supervacanea sustulerimus, ut consulatum reipublicae immortalem 
Subiaceat igitur, sicut antea diaximus, huic nostrae legi dispositio nostra, cuius exemplar 


4 efficiamus. 


in iudicio tuae sublimitatis recondetur una cum hac lege ad. eam transmittendum. Ὁ r 1 
pro tempore consules sancimus ea: solo iudicio tuo exemplar descriptionis huic legi subiectae doc: EA 3 
s 


ut secundum eam omnia dent. JBDescriptionem enim 


violare neque breviatoribus qui vocantur adulterari liceat quicquam eorum quae a nobis constituta 


sed periculo eorum qui hanc descriptionem in iudicio 
subscriptione eius 


ui magistratum hunc cui tu nunc praees habiturus est, ut per ommia incorrupta - 
maneant quae a nobis constituta sunt. Nemo autem eorum qui ad consulatus dignitatem perveniunt aegre — 
ferat, si ia moderato sumptu facto nomen tempori dabitur. Etenim omne quidquid usque adhuc qui. 













oriosos nosíros 


Gloriosissimos autem. 


€ 


ropierea a sede tua dari volumus, ut neque 


t 


tuae gloriae custodiunt, exemplar eius detur 





2 τι M] τινες L, om.e | 4 ἢ οὐδὲν] ἢ om. L || λά- 
βοιεν καὶ ζημίαν προθοφλισκάνειν)] excipiat etiam dam- 
num et debitum habebit c || 7 7] ἢ L || φιλονεκήσουσιν M | 
8 τὸ om. L | τραύματα Zachariae ex s] πρᾶγμα ML || 
9 xai Le] om. M || 13 ἐνδόξοις ML) ἐνδοξοτάτοις ex ς Ha- 
loander, vulg. | 14 τῆς μεγάλης] τῆς ue ex τούτων corr. 
L| 15 ἐξ αὐτῶν πάρεστι) nobis placet e | 16 τῷ zue- 
τέρῳ δήμῳ] et nostro populo ς || 19 καταστήσομεν M || 
23 ἅμα τῷδε ex ς Zachariae] ἅμα δὲ ML || xavazt&u- 
ztóusvor] quam — direximus (i. e. καταπεμσομένῳ) s | 
25 σοῦ om. L | τὸ] τοῦ L^ | 29g. Ἐμηδὲ — μηδὲ 
ML | αὐταῖς ἕξει L || 34 ὑποσημειώσασϑαι L^ ὑπο- 
σημειώ; (sic) M || 35 ἐφέστηκεν L | 36 ἡμῖν ἢ M) ἡμῖν 
i L maneant (i.e. μείνῃ) «|| 31 uz sic M, οὐδὲ εἷς 
L || περιόντων (περιϊόντων LL!) ML, corr. Haloander 
















1 ebritatibus R!| 2 si vero] siue 7} etiam om. T* 
4 excipiat VT] accipiat A vulg. | etiam] et A* | et de 
tum] aut debitum 7'|| 5 et vulneribus] et om. R* | 
curre 71} 6 fit Z|| quod] quidem 7'' | 7 nec] ne 7 
abundantiam] habundantia A ΚΤ || 8 uuluem A'| τ 
sura R! | 9 introducimus V] introduximus AT'vul 
10 comunis 7'|| tempus habeat vulg.] tempus ἢ 
RV habent tempus 7' | 11 iugem (iugere V!) Vw 
om. RT || 12 in] et RT || 13 qui om. R! | 14 non] ne 
inmense VT'] mense AK; immensa malit Osenbrügg: 


*et addidi || 15 dieente A! decentem om. T'! 16 dis 


tin R | 24 sanctissimus A | suo Τ᾽ || diseretionis T! || - 
25 leg« V! | 26 diseriptionem 7 (id. 30) || 27 prae- 

uaricare VT | qui] quia R!V | 34 habebit] ab A' " 
que AR! E 





DE USURIS NAUTICIS 


507 


Nov. CVI pr. 





μέχρε τοῦ νῦν οἱ τὴν ὕπατον ἔχοντες τιμὴν ἔκ τε 
τοῦ δικαστηρίου τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἔκ τε τῶν ἐνδοξο- 


τάτω» ἡμῶν ἐπάρχων καὶ χόϑεν ποϑὲν κατὰ 
φιλοτιμίαν ἡμετέραν ἐκομίζοντο, τοῦτο καὶ νῦν αὐ- 
τοῖς ἐπιδώσομεν, τὴν μὲν mag! αὐτῶν γινομένην δα- 
πάνην συστείλαντες, τὴν δὲ παρ᾽ ἡμῶν φελοτιμέαν 
ovx ἐλαττώσαντεςς. Πάντων δὲ δὴ τῶν εἰρημένων 
ἡμῖν ἡ βασιλέως ἐξηρήσϑω τύχη, 3 γε καὶ αὐτοὺς 
ὁ ϑεὸς τοὺς νόμους ὑπὲ νόμον αὐτὴν ἔμψυχον 


sulatus habentes honorem et ex foro tuae celsitudinis 
et ex gloriosissimis nostris praefectis aut etiam aliunde 
per munificentiam nostram percipiebant, et nunc eis 
dabimus, ab eis quidem facien expensas adbre- 
5viantes, a nobis autem largitatem non minorantes. 
Omnibus enim a nobis dictis imperatoris excipiatur 
fortuna, cui et ipsas deus leges subiecit, legem ani- 
matam eum mittens hominibus: eo quod imperatori 
quidem iugis indesinens (est) consulatus omnibus civi- 


καταπέμψας ἀνθρώποις" διότε τῷ μὲν βασιλεῖ δίηνε- lÜtatibus et populis gentibusque in singulis quae pla- 


—— ὑπατεία πᾶσε πόλεσί τε καὶ δήμοις καὶ 
& καὶ ἐφ᾽ ἑκάστης τὰ δοκοῦντα διανέμοντε, προς- 
ἔρχεταε δὲ ἡνίκα αὐτὸς νεύσειεν ἡ στολή, ὡς καὶ ἡ 
τῆς βασιλείας ὑπατεία διὰ πάντων ἔσται ἀκολουϑοῦσα 
τοῖς σκήπτροις. ^ 
(Emihoyos.) 'H voívvrv σὴ ὑπεροχὴ τόνδε ἡμῶν 
βοῦσα τὸν νόμον διηνεκῶς αὐτὸν τῆς ἕαυ- 
τοῦ μένειν ἰσχύος παρασκευαζέτω κατὰ πᾶσαν τὴν 
2. - ΄ , 
αὐτῷ περιεχομένην δύναμιν. Legatur 
ἔφη τὸ ἰσότυπον ᾿Ιωάννῃ τῷ 
άρχῳ τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων 
καὶ πατρικίῳ. 
2 , Ν᾿ rm dh c ΄ 
ράφη τὸ ἰσότυπον “ἸΤογγίνῳ τῷ λογεωτάτῳ καὶ 
τῳ ἐπάρχῳ τῆς —— ταύτης πόλεως. 


urbis. 
Dat. v. k. Ian. CP. —— ustiniani Aug. anno XL) 25 Dat. v. kal. Ian. CP. pc. Belisarii vc. 


pc. belisarii vc. (anno [a. 531] 


cent distribuenti, advenit autem cum ipse aunuerit 
trabea, ideoque et imperii consulatus per omnia sit 
sequens sceptra. 


15 


(Epilogus.) Tua igitur celsitudo hanc nostram 
suscipiens legem perpetue eam in sua manere forti- 
tudine procuret secundum omnem quae in ea conti- 
netur virtutem. i 


᾿ἐνδοξοτάτῳ ἐπ- 20 Scripta a pari Iohanni pp. Orientis. 


—— a pari Longino praefecto felicissimae 
[a. 536] 





PS 
HEPI NAYTIK9N TOK9N. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὲ B, 
(ἀπὸ ὑπάτων ὀρδιναρίων καὶ πατρικέῳ.) 
{«Προοέμεον.) Μηνύσεως ἠκούσαμεν τῆς σῆς ὑπερ- 
-οχῆς, ἧς τὴν πρόφασιν ἡμεῖς αὐτοὶ παρεσχόμεϑα. ἐδέ- 


CVI. Auth. CXXIX. Coll.IX tit. 11 


KR DE USURIS NAUTICIS αὶ 
Idem Aug. Iohanni pp. Orientis. 


30 


(Praefatio. Nuntium audivimus a tua celsitu- 
dine, cui occasionem nos ipsi praebuimus. Docuisti 


Nov. CVI (Authent. CX XIX — Coll. LX tit. 11: gloss.) Graece extat in M. — Epit. Theod. 106, Athan. 17, 1. 


lulian. const. XCIX. 





consulis honorem habent et a iudicio tuae sublimitatis et a gloriosissimis nostris praefectis et aliunde per 


munificentiam nostram percipiebant, id etiam nunc iis 


contrazerimus , 


imus, qui expensas quidem ab iliis faciendas 


tiam autem a nobis praestandam non minuerimus. Ceterum ab omnibus quae a 


nobis dicta sunt imperatoris fortuna exempta esto, cui etiam ipsas leges deus subiecit, cum vivam legem 


ipsum ad homines mitteret: 
tatibus et populis et gentibus vel quotidie quae ipsi 


quidem imperatori perpetuus consulatus praesto est omnibus et civi- 


videntur 


distribuenti, toga autem accedit quando ipse 


adnuerit: unde etiam imperatoris consulatus per omnia manebit sceptra secuturus. 
Epilogus. Tua igitur sublimitas hac lege nostra suscepta efficiat ut ea perpetuo in suo robore 


maneat se omnem 


complectitur vim. Legatur. 


'criptum est exemplar Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ex consule et patricio. 
Scriptum est exemplar Longino prudentissimo et gloriosissimo praefecto huius felicis urbis. 





CV I. 
DE NAUTICO FENORE. 
Idem Augustus Iohanni praefecto praetorio iterum (ex consule ordinario et patricio). 
Praefatio. Nuntium accepimus a tua sublimitate, cuius occasionem nos ipsi praebuimus.  Rettulisti 





8 Ἐὐπάρχων ML | καὶ] aut etiam (i.e. ἢ καὶ) e ἢ 
4 τοῦτο om. ς | 1 δὲ δὴ] enim ς | 9 ὑπέϑηκε ez c corr. 
Zachariae praeeunte Haloandro (qui ὑποτέϑεικε)} éx- 
- ἔϑηκε M ἐπέϑεικε L^ ἐπέτυχεν L? || αὐτὴ Ὁ L? || 10 9d;- 
γνεκῶς ὕπεστεν L iugis indesinens c ἢ 12 ἔϑνεσε om. L ἢ 
xai om. s | τὰ om. L? | διανέμονται L || προέρχεται 
malit Zachariae non recte | 13 αὐτὸς ex ς Haloander (idem 
mon recte proponit 
Sit ς | 17 προλαβοῦσα L| 19 παρεχομένην L | legatur 
Scrimger| legatu- M λεγάτου L legi ς quod praefert 
Cuiacius in ezpos. (cf. Biener Gesch. d. Nov. 23) | 20 *vz- 
ἄρχω ML|22 καὶ πατρικίων Γ᾽, om. Μ ἢ 23 Aoyyivo 
om. ML, er ς add. Haloander ἢ 24 ὑπάρχω L || 25 subscr. 
om. Tul, dat. om. rell. M| v. k. Ian. CP. c] καλανδῶν 
Tavov Ath. δ ον; καὶ (sic) Theod. | imp. — 
XI.] βασιλείας Ἰουστινιανοῦ τὸ εα΄ Ath. ἔτει ια΄ βα- 
σιλείας ᾿Ιουστινεανοῦ Theod., om. e (cf. 506,12 unde se- 
quitur constitutionem post nov. X L VII datam esse) || 26 pe. 
— anno IL; μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου τὸ β΄ Ath.] 


p«. Belisarii ve. c, μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου ΤΙοά. ἢ" 


- 


τῇ στολῇ) αὐτοῖς ML | 14 ἔσται) | 


post subser. non servatur notitia de qua agitur 500, 35. 
503, 5. 506,20 | 28rubr. Περὲ ναυτικῶν τόκων Theod. 
Περὶ τόκων ναυτικῶν Ath. (De nautico fenore 7u/.)] Περὶ 
Tov αυτικῶν (sie) δανείων M (ταύτην ἀναιρεῖ ἡ 9t 
schol. M) | 30 ἀπὸ ὑπάτων — πατρικίῳ om. M 





1 et ex] uel ex 7^, et om. R! || 2 ex om. T' | 4 fitiendas T" || 
abreuiantes A | 6 enim Καὶ ΚΤ] autem vulg. | imperatori- 
bus A! | 1 et om. V | 8 eum mittens] committens 7" αἱ. | 
imperatoribus T' || 9 iugis om. Neoburg. m. 1 || *est addidi || 
10 quae om. R* | 11 aut ' | aduenerit V || 12 ideoque] 
que del. T? | fit T ἢ 16 hane — 20 iohanni scr. E? in ras. 
2 vv. | 17 perpetua V || ea VT | manere in sua V | 19 legi] 
legis VT | 20 apari Τ᾽" api V appari R77; exemplaria 
Contius | 23 apari 7! appari RVT'*; exemplaria pc 
longnino 7 | felieissimo 7" | 25 subscriptionem dedi ex VT'| 
CP.] eonst. 7, om. V | pe.] pe. consulis V consulis T ἢ 
bilasarii 7" biliario V || vc.] vir. elari. 7" vr. V | 28 rubr. 
om. V!, adscr. V3 | 31 celsitudinis V! | 32 docuisti Cuia- 
cius Obss. 21, 3;] duo isti RT! duos istos VT? 

64* 





Nov. CVI pr. 


508 


DE USURIS NAUTICIS 





δαξας γάρ, Πέτρον xai ὐλόγητον ἱκετεῦσαι τὸ ϑεῖον 
ἡμῶν κράτος καὶ và καϑ' ἑαυτοὺς ἀφηγουμένους εἰ- 
stel», ὡς εἰώϑασιε ναυκλήροιβ ἤτοι ἐμπόροις δανείζειν 
χρυσίον, καὶ μάλιστα τοῖς ἐν ϑαλάττῃ τὰς πραγματείας 
σοιουμένοις, καὶ ταύτην ἔχειν τοῦ βίου τὴν πρόφασιν 
τὰ τοῖς ϑαλαττίοις ταῦτα δανείσματα, ἃ καλεῖν ὁ 
καϑ' ἡμᾶς εἴωϑε νόμος tralecticia, δεδοικέναι δὲ αὐ- 
τοὺς ὡς ἀμφιςξβητήσεων ἐντεῦϑεν αὐτοῖς ἀνισταμένων, 
καὶ δεῖσϑαι διὰ τοῦτο γενέσϑαι φανερὸν τὸ κρατοῦν 
καὶ ἐπὶ τούτοις ἔϑος, cere καὶ ϑείαν ἡμῶν ἐπὶ 
τούτῳ προελϑεῖν κέλευσιν τὴν τὸ ἔϑος εἰς σαφέστα- 
τὸν ἄγουσαν τύπον. τοιγαροῦν ἡμᾶς ἐγκελεύεσϑαί 
σοι τὴν τῆς ἀμφιββητήσεωςβ φύσιν μαϑεῖν καὶ ταύτην 
εἰς ἡμᾶς ἀγαγεῖν, ὠθτε φανερᾶς ἡμῖν γενομένη! τὸ 
δοκοὺν νόμῳ περιλαβεῖν διηνεκεῖ" καὶ τὴν σὴν ἐν- 
δοξότητα ταῦτα πρᾶξαι παρ᾽ ἡμῶν κελευσϑεῖσαν συν- 
ἀγαγεῖν τοὺς ναυχλήρουβ, οἷς δὴ τὰ τοιαῦτα τῶν 
δανεισμάτων μέλει, καὶ πυϑέσϑαι ποῖόν ποτε τὸ ἀρ- 
χαῖον ἔϑος ἣν" τοὺς δὲ καὶ ὅρκον προξεπιτιϑέντας 


enim Petrum et Eulogium supplicasse sacrae nostrae 
potestati et per se explanasse dicentes, quia consue- 
verunt naucleris seu negotiatoribus mutuare aurum 
et maxime in mari negotia facientibus, et hanc habere 
5 vitae occasionem (ipsa vero marina credita vocare 
nostra consuevit lex traiecticia), et metuere eos ut- 
pote dubitationibus hinc eis exortis; oportere pro- 
pterea fieri manifestum, quae valeat super his con- 
suetudo, ut et sacra nostra in hoc procederet iussio 


10 quae consuetudinem ad certissimam duceret formam. 


Itaque nos delegasse tibi dubitationis naturam cogno- 
scere et hane ad nos deducere, quatenus manifesta 
nobis facta quod videretur lege comprehenderetur per- 
petua; tuamque gloriam haec a nobis agere iussam 


15 convocasse naucleros quibus haec mutua curae sunt, 


et interrogasse, quae aliquando antiqua consuetudo 
fuit; illos autem et iusiurandum adicientes testimonium 
perhibuisse, modos esse varios talium mutuorum, et si 
quidem placuerit creditoribus, in singulis solidis pe- 


μαρτυρεῖν τρόπους εἶναι ποικίλους τῶν τοιούτων 0a-20cuniarum quas dederint unum tritici modium aut 


ψεισμάτων, καὶ εἰ μὲν δόξειε τοῖς δανεισταῖς, ἐφ᾽ ἑκά- 
στῳ νομίσματε τῶν χρημάτων ἅπερ ἂν δοῖεν ἕνα 
σίτου μόδιον ἢ κριϑῆς ἐμβαλεῖν τῇ νηΐ, καὶ μηδὲ 
μέσϑωμα τοῖς δημοσίοις παρέχειν ὑπὲρ αὐτοῦ τελώ- 
γαιβ, ἀλλὰ τό ye ἐπ᾽ αὐτοῖς ἀτελώνητα πλέειν τὰ 
σκάφη, καὶ τοῦτον ἔχειν καρπὸν ὧν ἐδάνεισαν χρη- 
μάτων, καὶ πρός γε καὶ κατὰ δέκα χρυσοῦς ἕνα κομί- 
ζεσϑαι μόνον ὑπὲρ τόκων [καϑ' ἑκάστην δεκάδα 
ουσίου], αὐτοὺς δὲ τοὺς δανειστὰς δρᾶν τὸν ἐκ τῶν 


hordei imponere, neque mercedem publicis praebere 
pro eo teloneariis, sed quantum ad ipsos sine teloneo 
navigare naves, et hunc habere fructum earum quas 
crediderunt pecuniarum, et insuper etiam per decem 


25 aureos unum percipere solum pro usuris, in ipsos 


autem creditores respicere ex eventibus periculum. 
Si vero non sumant hanc viam creditores, octavam 
partem percipere pro singulis solidis nomine usura- 
rum non in tempus aliquod certum numerandam, sed 


ἀποβησομένων κίνδυνον" si δὲ ovy ἕλοιντο τὴν ὁδὸν 30 donec naves revertantur salvae. Secundum hoc autem 


ταύτην οἱ δανείζοντες, τὴν ὀγδόην μοῖραν λαμβάνειν 
n ^ 3^: / 2 

υστὲρ ἑκάστου νομίσματος ὀνόματε τόκων οὐκ εἰς 400- 

2 2 — 2 ) » c - 

vov τινὰ ῥητὸν ἀριϑμουμένων, ἀλλ᾽ ἕως ἂν ἡ ναῦς 


Schema contingit forsan et in annum extendi tempus, 
si tantum foris moretur navis ut et annum aut ter- 
minos sumat aut etiam transcendat, citius autem ea 


ἐπανέλϑοι σεσωσμένη" κατὰ τοῦτο δὲ τὸ σχῆμα ovu- 
βαίνειν ἴσως καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ἐκταϑῆναι τὸν χρόνον, 35 
εἴπερ τοσοῦτον ἔξω διατρίψειεν ἡ ναῦς ὡς καὶ τὸν 
ἐνιαυτὸν ἢ πέρας λαβεῖν ἢ καὶ ὑπερβῆναι, ϑᾶττόν γε 





enim Petrum et Eulogetum sacrae potestati nostrae supplicasse rebusque suis expositis dicgisse se naviculariis 
sive negotiatoribus aurum credere solere, inprimis iis qui maritimas negotiationes ezerceant, atque hanc 
habere victus facultatem ipsa illa maritima credita, quae nostra lex traiecticia vocare solet, in metu autem 
versari, cum controversiae ipsis inde exoríae essent, et propterea rogare ut consuetudo quae in his obtineat 
manifesta fiat, ita ut etiam sacra nostra iussio de ea re edatur, quae consuetudinem illam in certissimam 
formam redigat; itaque nos tibi imperasse ut controversiae naturam cognosceres deque ea ad nos referres, 
ut ea nobis manifesta facta quod. videretur lege perpetua complecteremur ; tuamque gloriam haec agere 
4 nobis iussam congregasse navicularios, quibus quidem eiusmodi credita curae sunt, et quaesivisse, 
qualis tandem antiqua. consuetudo fuerit; illos autem iureiurando insuper addito testatos esse varios esse 
éius generis creditorum modos, et si quidem creditoribus placuerit, in singulos solidos pecuniarum quas 
dederint singulos modios tritici vel hordei eos navi imponere, ac ne vectigal quidem pro eo publicis porti- 
toribus solvere, sed quantum ad ipsos navigia sine portorio navigare, et hunc eos percipere fructum ex 
pecuniis quas crediderint, et praeterea etiam pro denis aureis singulos tantum usurarum nomine accipere 
[pro unaquaque auri decade), ad ipsos autem creditores spectare periculum ex iis quae eventura sint; si 
autem hanc viam creditores non delegerint, octavam partem pro singulis solidis percipere usurarum 
nomine non ad certum quoddam tempus numerandarum , sed donec navis salva redierit; secundum hunc 
vero modum eontingere foríe ut etiam in annum tempus ectendatur, siquidem navis tam diu foris moretur 
ut adeo annum aut finem navigandi habeat aut etiam eacedat, citius autem eadem redeunte tempus ad 





1 εὐλογητὸν M] Eulogium ς [| 6 τὰ τοῖς ϑαλαττίοις 
ταῦτα δανείσματα, & καλεῖν) ipsa vero marina credita 
voeare ς; ἐπὶ ante τοῖς ϑαλαττίοις inseri malit Zacha- 
riae || 8 post ἀνισταμένων verba quaedam deesse putat 
Hombergk sine causa | 9 xai δεῖσϑαι] oportere c || 10 
καὶ ἐπὶ] καὶ om. ς | 23 τῇ νηὶ om. ς  Ἐμήτε M | 
24 παρέχειν] quae — praeberent s || 27 χρυσοὺς M || 
28 καϑ' ἑκάστην δεκάδα χρυσίου M, om.c || 29 τὸν] 
τῶν M | 33 &oOÀuovuévov| numerandam (i. e. ἀρεϑιμου- 
μένην ἢ) e ἢ ἡ ναῦς ἐπανέλϑοι σεσωσμένη] naves rever- 
tantur salvae ς || 34 συμβαίνειν  Hombergk] συμβαίνει 
Ms || 31 zépas] terminos c 





1 nostre potestati saere 2 et] etiam 10 || expla- 
nantes T7'| quia V] qui E quod 7'vu/g. || consueuerunt] 
consuerunt T'!, om. V! in spat. 3 litt. | 3 nauelericis R 
naucheriis 7' | aurum 7.53] aut eorum (eorum om. ἐπ spat. 
vac. V!) RV aut earum T' || 6 lex om. V' zn sp. vac. | 
trahilaeetutia 7'! | 7 eis] ex eis V || oportere] et opor- 


tere Beck | 8 fieri] uel fieri V | manifestari R! || 9 et om. 
RT|in hoe om. & | praecederet 7|| 11 delegantes 7'? 
al. declarantes A? in marg. || cognoscet V || 13 quo 7 || 
14 tuaque gloria 7'| iussam vulg.] iussa àbri | 15 nau- 
celeris ZV | mutue V^ || 16 interrogasses A! || consue- 
tudo antiqua 7'|| 17 *testimonio /ibri| 18 uanos 7'! || 
mutuarum 7.5 | 19 peceuniarum solidis 7 | 21 neque 
Beck] quae libri | praebere Beck] praeberet 7'! praebe- 
rent A VT? || 22 eo om. T | teolenariis V telonariis £T 
teloniariis vulg. | telonio vulg. | 23 earum Osenbrüggen] 
et aurum R VT (cf. ad v. 3) et harum vulg. | 25 aureos] 
auiris V!|| pereipere] quippe 7'| *solum] solidum /ibr? 
(cf. ad 509,1. 11) | 26 exeuntibus Τ᾽" ex uentibus 7"? || 
27 non om. T || *sumant (cf. 509,5)] rumpant (rumpa- 
tur ἢ) RT erumpant V vulg., ratam habeant A? s.v. || 
hac A! | 28 per singulos solidos 7'| 29 tempore /ibri, 
corr. vulg. | numerandam 1.37 numerandum T Y vulg. | 
30 saluas V* || 31 contingit A vulg.] contigit VT || in 
annum] manum A* | 32 tantam (im marg. tantum) A? 





tamen A'T'| et om. R || 33 titius V|| eam R'!V 








DE USURIS NAUTICIS 


509 


Nov. OVI pr. 1 





μὴν ἐπανιούσης αὐτῆς τὸν χρόνον εἰς fva μόνον ἢ 
δύο παρελκυσϑῆναιε μῆνας, καὶ ἐκ τῶν τριῶν κερατίων 
ὠφέλειαν ἔχειν, κἂν οὕτως βραχὺς διαγένηταε χρόνος 
κἂν εἰ περαιτέρω παρὰ τῷ δανεισαμένῳ μένοε τὸ 
χρέος" ταὐτὸ δὲ τοῦτο κρατεῖν ἑτέραν πάλιν τῶν ἐμ- 
πορευομένων ἀποδημίαν αἱρουμένων, ὥςτε xa9' ἕχα- 
στον φόρτον δρίζεσϑαι τὸ σχῆμα xaJ δ προΞήκει 
10 δάνεισμα ἢ μένειν ἢ ἐναλλάττεσϑαι κατὰ τὸ περὲ 
τούτου συνδοκοῦν τοῖς μέρεσε σύμφωνον" εἰ μέντοι 
μετὰ τὴν ἐπάνοδον 

πλεῖν διὰ τὸν καιρὸν δυναμένης ἐπανέλθοιεν, εἴχοσε 
xai μόνων ἡμερῶν προϑεσμίαν δίδοσϑαι παρὰ τῶν 
δανεισάντων τοῖς δανεισαμένοις, καὶ μηδὲν ὑπὲρ τῶν 
ὀφλημάτων τόκου ἕνεκεν ἀπαιτεῖν, ἕως πραϑῆναι 


remeante tempus in unum solum aut duos trahi 
menses, et ex tribus siliquis utilitatem habere, vel 
si ita breve sit tempus vel si apud alterum extra 
debitorem maneat debitum. Hoc idem valere aliam 
5rursus negotiatoribus profectionem assumentibus, et 
per unumquodque onus definiri schema secundum 
quod competat mutuum aut manere aut permutari 
secundum pactum quod ob hoc convenerit partibus. 
Si tamen post reversionem navis salvae et nequaquam 


D "t σωϑείσης x«i μηκέτε 10 navigare propter tempus valentis revertantur, viginti 


et solum dierum indutias dari a creditoribus debito- 
ribus, et nihil pro debitis usurarum causa exigere, 
donec vendi contingat onus; centes apud alium 
esse debitum non reddendum, duas partes centesimae 


συμβαίη τὸν φόρτον" εἰ δὲ μένοι περαιτέρω τὸ χρέος 15 dominis pecuniarum dare usuras, et mutare mox 


2 * : * - 
οὐκ ἀποδιδόμενον, τὸν ἐκ διμοίρου τῆς ἑκατοστῆς 
in ἐς - : à , 
τοῖς κυρίοις τῶν χρημάτον» διδόναι τόκον, καὶ μετα- 
΄ 3 * * * —- , 
βάλλειν εὐθὺς τὸ δάνεισμα καὶ εἰς τὸν τῶν — 
t 


2c. t τρόπον, οὐκέτι τῶν ϑαλαττίων κινδύνων 
τὸν δανειστὴν ἐνοχλούντων. 

- , ΄ er 
πεῖν ἔνο ποιησαμένους τὴν μαρτυρίαν. ἅπερ εἰς 


€r 


ἡμᾶς ἐμήνυσας, ciere ἡμᾶς νομοϑετῆσαι τὸ ἡμῖν δο- 


΄ 


κοῦν, xai ἐπὲ τούτοις ἔφασκες ταῦτα τῷ ἡμετέρῳ 


προΞξαγγεῖλαε κράτει. 


mutuum et in terrenum transponere modum, nequa- 
uam maritimis periculis creditorem molestantibus. 
t haec omnes dixisse cum iureiurando perhibentes 
testimonium. Quae ad nos nuntiasti, ut nos sanci- 


xai ταῦτα ἅπαντας si-20remus quod nobis videretur, et super his dicebas 


haec nostrae nuntiata potestati. 


CAPUT I. 


Ἡμεῖς τοίνυν καὶ αὐτοῖς ἐντυχόντες vois πεπραγμέ- 25 


vot καὶ τὸ πρᾶγμα διδαχϑέντες ϑεσπίζομεν κατὰ τὸ 
μεμαρτυρημένον ἐπὶ τῆς σῆς ὑπεροχῆς οὕτω νῦν τε 
καὶ εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον τὰ τοιαῦτα κρατεῖν, 
διότε μηδὲ τοῖς ἤδη τεϑειμένοις μάχεταε νόμοις" ὥςτε 


Nos igitur et ipsa legentes gesta et causam edocti 
sancimus secundum quod testatum est coram tua 
celsitudine ita nunc et deinceps in omne tempus 
tenere, eo quod neque iam positis repugnant legibus, 
ut oporteat nunc et de cetero secundum quandam 


δεῖν ἐκ τοῦ λοιποῦ κατά τινα ἰδικὸν νόμον ἐν ταῖς 30 propriam legem in nauclericis aut negotiatoriis super 


- * - ΄ * - , 
ναυκληρικαῖς ἤτοι ἐμπορικαῖς δίκαις ἐπὲ τῶν τοιούτων 
αἰτιῶν ταῦτα φυλάττεσϑαι, καὶ κατὰ τὸν τρόπον τῶν 

, ^ 2 , 
εἰρημένων συμφώνων οὕτως γίνεσϑαι τὰς ἀποβάσεις 


' καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἔϑη ὁπόσα ἐν τοῖς ἔμππροσϑεν με- 


μαρτύρηται παρὰ τῷ ϑρόνῳ τῷ σῷ, ὥςτε κατὰ ἰδικὸν 35 legem teneant in nauclericis aut negotiatoriis. 


νόμον ταῦτα κρατεῖν ἐπὶ τῶν ναυκληρικῶν ἤτοι ἐμ- 
πορικῶν (τὸ γὰρ ἐν μακροῖς οὕτω πολιτευόμενον χρό- 
γοις καὶ κρατῆσαν 7X xto$, καϑάπερ ai μαρ- 
τυρίαι παρὰ τῇ σῇ ἐνδοξότητι διώρισαν, πῶς οὐκ ἐστὲ 


talium causarum haec servari litibus, et secundum 
dictum modum praedictarum pactionum ita fieri etiam 
eventus et alia omnia quaecumque in prioribus testata 
sunt apud sedem tuam, unde secundum. — 
u 
enim longis ita servatum est temporibus et tenuit im- 
mutabiliter, sicut testimonia apud tuam gloriam defi- 





us 


unum solum vel duos menses trahi, atque € (ribus siliquis utilitatem eos habere, etiamsi tam breve 
transierit vel etiamsi ulterius apud debitorem debitum maneat; hoc idem autem valere, si negotiantes aliam 
rursus profectionem suscipiant, ita ut secundum unumquodque onus definiatur modus quo debitum vel 
manere mutari oporteat secundum pactum quod inter partes hac de re convenerit; quodsi post reditum 
navis quae salva sit et af icd tempus non iam navigare possit, reverterint, viginti tantum boat termi- 
num a creditoribus dari debitoribus, nec quicquam usurae causa pro debitis exigi, donec onus vendi con- 
tigerit; si vero debitum ulterius maneat nec reddatur, tum usuram ex besse centesimae dominis pecuniae 
dari, ac statim mutari mutuum et in terrestrium usurarum speciem transire, maritimis periculis creditori 
non amplius instantibus. Atque haec omnes dixisse iureiurando testimonium firmantes. Quae nobis indi- 
casti, ut quod nobis videretur sanciremus, et propterea dicebas te id potestatt nostrae nuntiasse. 

Ll. Nos igitur et ipsis actis inspectis et re comperta sancimus , ut secundum testimonia apud tuam 
sublimitatem edita ita et nunc et in omne deinceps tempus illa valeant, quoniam uaguam pugnant cum 
legibus iam latis: ut in posterum secundum specialem q legem in naviculariorum seu negotiatorum 
litibus de eiusmodi causis haec observari oporteat et secundum modum praedictorum pactorum iía fieri 
escensiones ceterasque omnes consuetudines quaecumque prius apud sedem tuam testimonio firmatae sunt, 
ut per specialem legem haec in naviculariorum sive negotiatorum rebus valeant (quod enim per tam longum 
tempus usu venit et immutatum obtinuit, quemadmodum testimonia apud gloriam tuam definiverunt, quidni 





* 


4 περαιτέρω] apud alterum i.e. παρ᾽ ἑτέρῳ ς || 6 ὥστε] 
et c || 15 εἶ δὲ μείνοε περαιτέρω M, parcentes apud alium 
esse i. e. φειδόμενοι παρ᾽ ἑτέρῳ c; μένοι scripsi | 28 τὰ 
τοιαῦτα om.s | 30 ἐκ τοῦ λοιποῦ} nunc et (i. e. νῦν τε 
xai) de cetero ς || 32 κατὰ τὸν roo7to»] secundum dictum 
modum c | 33 τὰς ἀποβάσεις M] etiam eventus c || 
34 ἔϑη οπι.ς | 36 ταῦτα om. c  ἐμπορικῶν Zachariae 
er c] ἐμπόρων M 





1 remeantem R'V*^ | solidum V^ || menses trahi 7' | 
2 siquis V! | 3 tempus sit V | 5 necogitatoribus V | pro- 
fectione R'! | 6 secundum om. R! | 7 permutari Bec] 
permutare ET permutuare V ἢ 8 um om. R* | ob co 
hoe V* | euenerit Εἰ | partibus (sic) V | 9 tm | reuer- 
sione T'| navis salvae om. T'! | 10 valentis Osenbrüggen] 
ualentes KV vulg. uolentes eas (eas de/. 7?) T || renuer- 


tentes V^ | uinginti V| 11 solidum dierum E! dierum 
solum (solidum 7 ἢ) 7'| dari vu/g.] dare R VT ἢ debitori- 
bus et] et debitoribus 7, debitoribus lineola subducta del. 
R?* | 12 causas V | 13 parcientes 7? | 14 centisim 7 ἢ 
15 mutuare 7 || 17 *molestandis /ibri | 18 et omnes dixisse 
haec 7'| omnis R* | 19 Quae — ut supp!. V? in spatio va- 
cuo Y vs. | nuntiastis libri, corr. vulg. | 20 quod] quae V || 
nobis] a nobis 7'| uidentur R!| 21 nostra V' || nuntia- 
tam Va nuntatatiata Te, nuntiare vulg. | 25 legentes] 
lege Τ᾽ | causas 7' | 26 coram] quorum 7' | tuam (m 
eras. V) celsitudinem ΡΤ | 27 deinceps] deceteroinceps 
Κα | 28 repugnant RV] repugnat T'| 30 in om. VT' || 
nauclerieis R!] naucleriis R* VT ἢ negotiatoriis V] nego- 
tiatoribusis (sic) R! negotiatoribus R?T || 32 etiam om. R ἢ 
33 euenturus V!| 34 legem propriam 7'| 35 naucleriis 
T | negotiatoriis & V] negotiatoribus 7'| 36 ita longiis 
T || leg. observatum? | 37 sieut tua testimonia T' 





Nov. CVII pr. 


510 


DE TESTAMENTIS INPERFECTIS 





δίκαιον xui ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων κρατεῖν τῶν 
μετὰ ταῦτα ἐσομένω»ν»,), καὶ εἶναι ταύτην αὐτοῖς τῶν 
πραγμάτων τὴν διάλυσιν ἐξ ἐδικοῦ νόμου κρατοῦσαν 
καὶ ἑτέρας τινὸς διατυπώσεως μὴ δεομένην, ἀλλ᾽ ἐπὶ 
τῶν ναυκληρικῶν ἤτοι ἐμπορικῶν ἀφορμῶν εἰς τὸν 
ἅπαντα χρόνον κρατοῦσαν, ὡἘς γενικὴν οὖσαν νομο- 
ϑεσίαν καὶ ἐπὶ τῶν ναυκληρικῶν ἤτοι ἐμπορικῶν 
συναλλαγμάτων κρατοῦσαν ὀφείλουσάν τε καὶ μέρος 
γενέσϑαι τῶν ἤδη παρ᾽ ἡμῶν τεϑειμένων νόμων, 


nierunt, quomodo non est iustum et in aliis omnibus 
valere quae postea erunt, et esse hanc eis rerum 
transactionem ex propria lege valentem et altera 
quadam dispositione non egentem, sed in nauclericis 
5seu negotiatoriis occasionibus in omne tempus va- 
lentem, utpote generalem existentem legislationem et 
in nauclericis seu negotiatoriis contractibus expositam, 
et quae debet etiam pars fieri iam ἃ nobis positarum 
legum, et iudicantes ad hanc respicientes proferre 


ὥςτε καὶ τοὺς δικάζοντας πρὸς ταύτην ἀποβλέποντας 10 sententias. 


ποιεῖσϑαι τὰς κρίσεις. 

? * , Uu - D 
, CEm hoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν ἡ σὴ 
ὑπεροχὴ εἰς τὸ διηνεκὲς παραφυλάττεσϑαι σπευσάτω. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis tua 
celsitudo iugiter servare festinet. 


Dat. vir. id. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 14 Dat. v. id. Sept. CP. imp. (dn. Iustiniani Aug.) anno 


(ann. XIV. Iustino) vc. cons. 


[a. 540] 


(XIV.) Iustino (vc.) cons. 





ΡΖ 
ΠΕΡῚ BOYAHZE9N 


ΤΩΝ ΕἸΣ ΤΟΥΣ ΠΑΙ͂ΔΑΣ ΓΕΝΟ- 
ΜΈΝΩΝ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Βάσσῳ τῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ κό- 
pum. τῶν καϑωσιωμένων δομεστίκων ἐπέχοντε τὸν 


τόπον "Io&vvov τοῦ ἐνδοξοτάτου ἐπάρχου πραιτωρίων 25 


^ 2 ^ € , 2 , , 
τὸ J', ἀπὸ ὑπάτων (ὐὀρδιναρίων) xai πατρικίου. 


— Κωνσταντίνῳ τῷ vic ϑείας λήξεως 
ψόμος γέγραπται τῆς παλαιᾶς ἐστοχασμένος ἁπλότη- 


CVII. Auth. CII. Coll. VIII tit. 3 


KR DE TESTAMENTIS INPERFEC- 
TIS A PARENTIBUS IN FILIOS 
FACTIS, ET DE DIVISIONE RE- 


20 RUM A FILIIS CORAM PARENTE 


DE EIUS FACULTATIBUS FACTA 
ET SUBSCRIPTA R 


Idem Aug. Basso magnificentissimo comiti domesti- 
corum obtinenti locum Iohannis gloriosissimi prae- 
fecti sacrorum praetoriorum per Orientem. 


(Praefatio. 4A Constantino divae memoriae lex 
Scripta est per antiquae coniecturae simplicitatem, 





par sit in reliquis quoque omnibus quae posthac futura sunt valere?), sitque haec dis rerum decisio, 
quae ex speciali lege valeat neque alia ulla dispositione indigeat, verum in naviculariorum sive negotia- 
torum causis per omne (tempus obtineat, quippe quae generalis sit constitutio et in naviculariorum seu 
negotiatorum contractibus valeat, atque etiam pars fieri debeat legum iam a nobis latarum, ut iudices 


quoque ad eam respicientes sententias ferant. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt tua sublimitas perpetuo servare studeat. 





CV LI. 
DE ULTIMIS VOLUNTATIBUS IN LIBEROS FACTIS. 


Idem Augustus Basso magnificentissimo comiti devotissimorum domesticorum locum obtinenti Iohannis 
gloriosissimi praefecti praetorio iterum, ea consule (ordinario) et patricii. 


Praefatio. 


A Constantino divae memoriae lex scripta est antiquam sectata simplicitatem, at 





4 τινὰς M? | 8 κρατοῦσαν] expositam e || 10 ὥστε 
om. € || 14 subscr. om. Iul. || d. νπ. 10. sept. M; dat. v. 
id. Sept. & ἐξερωνήϑη μηνὶ σεπτεμβροίῳ Theod., ἐγράφη 
πρὸ xaÀ&vO.(sic) Ath. | CP. — cons.] cp. dn. iust. pp. 
aug. v. 6, conss. M CP. imp. anno iustiniano cons. cod. 
ἔτει εδ΄ βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ Theod. κω. omissis re- 
liquis Ath. | 17 rubr. om. LL in textu, Περὶ τῶν βου- 
λήσεων τῶν sis παῖδας γενομένων index L, Περὶ Bov- 
λήσεων Theod. Περὶ βουλήσεως inder Ath. (Περὶ τῶν 
βουλεύτων in textu Ath. cod.); εἰκότως ἐπιγέγραπται 
περὶ βουλήσεως. cs διαϑήκη γὰρ οὐ κρατεῖ τὰ μὴ 
ἔχοντα διαϑηκῶν παρατήρησιν, ὡς φησι βι. ς΄ (αἰ cod., 
corr. Zachariae) τοῦ κώδικος τί. κγ΄ διάτ. κγ΄ (ser. xa) 
ἐν τέλει schol. M ín marg. 18 γενομένων M, index Lj] 
γινομένων indez M, index Reginae || 23 inscr. Ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Βάσσῳ τοποτηρητῇ τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρ- 
χων Ath. | 24 καϑοσιωμένων δομεστήκων M || 25 Ἐ ἐπ- 
ἄρχου (cf. Ath.)] ὑπάρχου ML || 26 ὀρδιναρίων addidi 
(ὀρδιναρίου add. Zachariae) | πατρικέω ML, corr. Hom- 
bergk || 28 νόμος] Cod. 3, 36, 26 (Bt. 7' τοῦ κώδικος τί. λε΄ 

utr. κα΄ καὶ xg schol. M) || 29 «zs παλαιᾶς ἐστοχασ- 





μένος ἁπλότητος] per antiquae coniecturae (i. e. στοχασ- 
107?) simplicitatem ς΄ 





2 eius 7' | 3 seeundum propriam legem ualere V || 
4 quedam 7' || egente A?7 || naucleriis 7'|| 5 negotiatoriis 
R* V] negociatoribusis (sic) R! in negotiatoribus 7'|| in 
omni tempore A | ualentem A] ualente VT' || 6 utputa 
KR || generale existente legislatione T' | exigentem V || 
et om. R ||  inauclericis 10 || negotiatoriis A? V? 7 nego- 
tiatoribusis (sic) R negotiatoribus V'! || expositam vulg.] 
exposita (ex suppl. V^ in spat. vac. 5 lit.) R!V et po- 
sita R?T' | 10 sententiam V^ T' vulg. | 14 subscriptionem 
unus praestat Neoburgensis: dat. v. id. sept. cap. imp. 
anno iustiniano consule | 17 De] De in A'| 18 a pa- 
rentibus] apparentibus V || 20 parente] parente faetis R V || 
21 de] et de R? vulg. | 23 magni centesimo comite V || 
domesticorum] dom in V dnin m. A ἀπὸ m tin (7. e. do- 
mino non tantum) 7'|| 24 iohanni Z | gloriosissimo VA || 
25 praetoriorum orientem V praefectorum orientis T'| 





27 A om. V | 28 antiquem Z' || coniuneture V' 


A PARENTIBUS IN FILIOS FACTIS 


51} 


Nov. CVII pr. ! 





τος, ἡ δὲ τῶν πραγμάεων ποικιλία xai ἡ φύσις ταῦτα 
συχνῶς μεταβάλλουσα δεῖσϑαε τὸν νόμον ἐκεῖνον ἐπ- 
ανορϑώσεως ἡμετέρας παρεσκεύασε. λέγει γοῦν ὁ νό- 
uos δεῖν τὰς τῶν τελευτώντων βουλήσεις, ὅταν ὦσι 
γονεῖς, πᾶσε τρόποις μεταξὺ παίδων κρατεῖν, xai το- 
σοῦτον αὐτοὺς αἰσχύνεται γονεῖς ὄντας, ὅτιπερ αὐτοῖς 
καὶ τὴν ἀσαφῆ τῶν πραγμάτων συγχωρεῖ δήλωσιν, 
λέγων, εἰ καὶ μὴ ἐναργεῖς εἰσιν αἱ αὐτῶν διατυπώ- 
σεις, εἰξάγονται δὲ ἔς τινων τεκμηρίων καὶ ἐναυσμά- 


porro causarum varietas et natura eas frequenter 
mutans egere leges illas emendatione nostra prae- 
paravit. Dicit itaque lex oportere morientium volun- 
tates, quando sunt parentes, omnibus modis inter 
5filios tenere, et tantum eos erubescit parentes exi- 


stentes, quia eis et claram rerum concedit significa- 
tionem, dicens et si non manifestae sunt eorum dis- 


positiones, aperiuntur autem ex quibusdam indiciis 
et coniecturis et qualibet scriptura, et sic eas valere: 


τῶν xai τῆς o(íasoUr γραφῆς, καὶ οὕτω ταῦτα κρατεῖν᾽ 10 et hoc in suis et emancipatis filiis ait; insuper et 
καὶ τοῦτο ἐπί τε σούων xci ἐμαγκιπάτων παίδων Theodosii decernit, non in patribus solum haec dis- 
φησίν, καὶ πρός ys ἡ Θεοδοσίου προςδιορίζεται, οὐκ ponens, sed etiam in matribus et ascendentibus utrius- 
ἐπὲ πατέρων μόνων ταῦτα διατυποῦσα, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ | que naturae. Hanc adprehendentes licentiam homines 
μητέρων καὶ ἐπὲ ἀνιόντων ἑκατέρας φύσεως. ταύτης in tantam egressi sunt obscuritatem, ut divinantibus 
ἐπελαβόμενοι τῆς ἀδείας ἄνϑρωποι εἰς τοσαύτην «c&-15magis quam interpretantibus haec egerent: itaque 
φειαν ἐξῆλθον, ὥςτε μάντεων μᾶλλον ἢ ἑρμηνέων neque personas scribentes neque rerum dicentes noti- 
ταῦτα προςδεῖσϑαει" τοιγαροῦν οὔτε πρόξωπα γράφον- tias et forte nec quantitatem tamen dignantur con- 


τεβ οὔτε πραγμάτων λέγοντες γνωρίσματα καὶ ἴσωβ 
οὐδὲ ποσὸν ὅμως ἀξιοῦσε στοχασμοῖς καὶ τῷ τῶν εἰ- 
κότων λόγῳ τὰ τοιαῦτα ἐπιτρέπειν. 


iecturis et verisimilium rationi talia permittere. 


20 


CAPUT I. 


Ἡμεῖς τοίνυν πάντα σαφῆ τε καὶ ἀναπεπταμένα 
καϑεστάναι βουλόμενοι (τὲ γὰρ οὕτως ἴδιον νόμων 
ὡς σαφήνεια, μάλιστα ἐπὶ ταῖς τῶν τελευτώντων 
διατυπώσεσε;) βουλόμεθα, εἴ τις γράμματα ἐπιστά- 


Nos igitur omnia clara et aperta consistere vo- 
lentes (quid enim sic proprium est legum sicut claritas, 
maxime super defunctorum dispositionibus?) volumus: 
si quis litteras sciens inter filios suos voluerit facere 


μενος μεταξὺ τῶν αὑτοῦ παίδων βούλοιτο ποιήσα- 35 dispositionem, primum quidem eius praescribere tem- 


σϑαι διατύπωσιν, πρῶτον μὲν αὐτῆς προγράφειν τὸν 
Xgóvov, εἶτα καὶ τὰ τῶν παίδων. ὀνόματα οἰκείᾳ 
χειρί, καὶ πρός γε τοὺς οὐγκιασμοὺς εἰς οὕς γράφει 
κληρονόμους αὐτούς, μὴ τοῖς συμβόλοις τῶν ἀριϑμῶν 
σημαινομένους, ἀλλὰ n L ; 

vovs, ere —— σαφεῖς τε καὶ ἀναμφιςβητήτους 
καϑεστάναι. εἰ δὲ καὶ πραγμάτων βούλοιτο ποιήσα- 
σϑαε διαίρεσιν ἢ τισε πράγμασι ῥητοῖς πάσας ἢ τινας 
τῶν ἐνστάσεων περιστῆσαε, καὶ τὰ τούτων ἐγγρα- 


pus, deinde quoque filiorum nomina propria manu, 

c uncias in quibus scripsit eos heredes, non 
signis numerorum significandas, sed per totas litteras 
declarandas, ut undique clarae et indubitatae consi- 


ὅλων γραμμάτων δηλουμέ- 80 βίαπί. Si vero etiam rerum voluerit facere divisionem 


aut quibusdam rebus certis aut omnes aut quasdam 
institutionum statuere, et harum inscribat [et] signi- 
ficationes, ut eius litteris omnia declarata nullam 
ulterius contentionem filis derelinquant. Si tamen 


Dd γνωρίσματα, ὥςτε τοῖς αὐτοῦ γράμμασιν πάντα ϑῦ aut uxori aut extraneis aliquibus personis voluerit 


ηλούμενα μηδεμίαν ἔτε φιλονεικίαν τοῖς παισὶ κατα- 


relinquere legata aut fideicommissa aut libertates, et 


λιμσάνειν. εἰ μέντοιγε ἢ γαμετῇ ἢ ἐξωτικοῖς τισι 
προςώποις βούλεται καταλιπεῖν legata ἢ fideicommissa 





rerum varietas et natura quae eas saepe mutat effecit ut lex illa correctione nostra indigeret. Dicit igitur 
lez defunctorum voluntates, quando parentes sunt, omnibus modis inter liberos valere oportere, et in 
tantum eos reveretur qui parentes sint, ut iis etiam obscuram rerum declarationem permittat, cum dicit, 
etsi non manifestae sint eorum dispositiones, atqui ez indicis quibusdam et elementis et qualicumque scri- 
tura petantur, etiam sic haec e; idque tam de suis quam de emancipatis liberis dicit, et insuper 
odosii quoque constitutio rem definit, quae non in solis patribus id praecipit, sed etiam in matribus et 
in ascendentibus utriusque sexus. Hanc licentiam lezi homines in tantam obscuritatem egressi sunt, ut 
res vatibus potius quam interpretibus — siquidem neque personas scribentes neque rerum notas 
indicantes ac foríasse ne quantitatem quidem (amen coniecturis et probabilitatis rationi haec talia com- 
mittere quaerunt. 

L Nos igitur cum omnia clara et aperia esse velimus (quid enim adeo proprium est le. quam 
claritas, maxime in defunctorum dispositionibus?) volumus, ut δὲ quis litterarum peritus inter liberos suos 
dispositionem facere velit, primum quidem ei inscribat tempus, deinde etiam nomina liberorum sua manu, 
et praeterea unciarum quantitates, in quas heredes eos scribit, non notis numerorum indicandas, sed per 
integras litteras declarandas, ut undique manifestae et dubitationis expertes sint. Quodsi etiam rerum 


distributionem facere vel certis quibusdam rebus omnes sive aliquas institutiones destinare velit, harum 
«oque noías inscribat, ut ipsius litteris omnia declarata nullam amplius contentionem liberis relinquant. 
vero vel uxori vel extraneis quibusdam personis legata vel fideicommissa vel etiam libertates relinquere 





. 2 τὸν νόμον ἐκεῖνο») leges illas ς ἢ 4 τελευτῶν L! | 
og: M] εἰσὲ L|| 1 ἀσαφῆ] claram i.e. σαφῆ c || 9 εἰς- 
ἄγονται] aperiuntur ς | ἐναυσμάτων ML) coniecturis ς || 
11 σούων καὶ ἐνμανκιπάτων (ὑπεξούσιος et αὐτεξού- 
σιος L? s.v.) L | 12 ἡ Θεοδοσίου] Cod. 6, 3,31 $3 (cf. B* 
4 13 p.201 Zach.) | 19 ὅμως ez corr. L || 22 *«í (quid z)] 
οὐ ML, οὐδὲν cum Haloandro vulg. | 23 ταῖς om. L || 
25 αὑτοῦ] αὐτοῦ ML ἑαυτοῦ Proch. Epan. | 26 αὐτῆς M 
Proch. Epan. ς] αὐτοῖς L (Proch. v. L) | γράφειν L || 
28 οἰκιασμοὺς L! | 29 τὸν ἀρεϑιμὸν σημαινομένοις Proch. 
codd. plerique | 31 τε om. L | ἀναμφισβήτοις L | 32 xai 
om. L | 33 πάσας) ἢ πάσας Proch. ς | 35 αὐτοῖς Proch. 


v.L| 37 ἢ τῇ γαμετῇ Proch. | 38 λεγάτα L Proch. 


Epan. || idicomissa M φιδεικόμεσα L. φιδικόμισσα Proch. 
φειδικόμισσα Epan. 


2 praeua«uit 7T! | 4 quando] quae non 7'!| 5 tamen 
R|6 quia] quam Z*| rerum] earum 7! earum rerum 
T?| eoncedat αὶ | 9 qualibus 7: | 10 haee V | et in 
emancipatis T'| ait] At T! ut R' | et om. T! | 11 theo- 
dosi 1] theodosius R?VT'vulg. | hoc T' | 12 etiam om. 
R || 14 securitatem 7' | 15 hoc £ || egerunt V agerent RT'| 
16 notitiam R vulg. | 17 tin RT || dignatur AV | con- 
ieetura V | 18 rationi Osenbrüggen] ratione libri | 24 suos 
filios T' vulg. | voluerit om. Τ᾿ | 25 *praescribere] prae- 
seriptione (positionem 7'!) Zibri | 26 quoque filiorum 7 
vulg.] filiorum quoque E uero filiorum V || 27 eos om. V!| 
28 sed] et 7' sed et 7| 29 ut] et R' || consistat 7' || 
30 etiam] et V | 31 aut ex quibusdam 7'? | quosdam (o 7? 
inras. T'| 32 institutiones R?7' | et (etiam R?) libri, 
om. vulg. || significationes Z'vu/g.] signationes £V | 33 ut 
et eius Καὶ | 34 contemptionem A || derelinquat V7' | tài 
ΕἸ 35 uxori aut] ««««««ut. A 





Nov. CVII 1—3 


512 


DE TESTAMENTIS INPERFECTIS 





ἢ x«i ἐλευϑερίας, καὶ ταῦτα οἰκείᾳ χειρὶ γραφόμενα 
λεγόμενά τε παρὰ τῶν διατιϑεμένων ἐπὶ τῶν μαρ- 
τύρων, «ὡς ἅπαντα ἐφεξῆς τὰ ἐν τῇ διατυπώσει κεύ- 
μενα αὐτοὶ καὶ ἔγραψαν καὶ βούλονται κρατεῖν, ἔστω 
ἰσχυρά, μηδὲν ἐλαττούμενα ἐκ τοῦ δοκεῖν ἐν χάρταις 
γεγράφϑαι τὴν λοιπὴν παρατήρησιν τῶν διαϑηκῶν 
μὴ δεξάμενα, ἀλλὰ τούτῳ μόνον διαλλαττέτω τῷ τὴν 
αὐτοῦ δεξιάν τε καὶ γλῶτταν ἔχειν τὴν πᾶσαν ἰσχὺν 
τῷ χάρτῃ παρεχομένην. 


haec propria scripta manu dictaque a testatoribus 
coram testibus, quoniam omnia consequenter in dis- 
positione posita ipsi et scripserunt et volunt valere, 
sint firma, nihil minuenda eo quod videantur in carta 

5scripta reliquam observationem testamentorum non 
suscipientia, sed hoc solum inmutetur, quod eius 
— et lingua habet omnem virtutem cartae prae- 
)jitam. 


CAPUT II. 
Καὶ εἴπερ μέχρι τελευτῆς μείνειξ τοῦτο τὸ GyZu«,10 Etsi quidem usque ad mortem maneat hoc schema, 


, 


οὐδεὶς ὕστερον παρέξει μαρτυρίας, ὡς ἠβουλήϑη τυ- 
χὸν τὴν τοιαύτην γνώμην ἀμεῖψαι ἢ ἐναλλάξαι ἤ τι 
τοιοῦτο ποιῆσαι, ᾧ γε ἐξὴν detenta τὸ γενόμενον xai 
ἑτέραν ποιήσασϑιαι βούλησιν δὴ οὖσαν τὴν τελευταίαν 
αὐτοῦ γνώμην, ἣν προ-ήκει κρατεῖν. τοῦτο γὰρ ἐφίε- 
μεν αὐτῷ πράττειν αὐτὸ τοῦτο ῥητῶς ἐπισημαινομένῳ 
ἐπὶ παρουσίᾳ μαρτύρων ἕπτά, ὡς καὶ πεεποίηταί τινὰ 
τοιαύτην βούλησιν, ov μὴν κρατεῖν αὐτὴν ἔτει βούλε- 
ται, ἀλλ᾽ ἑτέραν ποιήσασϑαι. καὶ ταῦτα ἢ ἐν τελείᾳ 


nullus postea deducet testes, quia voluit forte talem 
voluntatem mutare aut convertere aut aliquid tale 
facere, cui licuit rumpere quod factum est, et aliam 
facere voluntatem declarantem perfectam eius sen- 


15tentiam, quam competit valere. Hoc enim concedi- 


mus ei agere, hoc ipsum expressim significantem sub 
praesentia testium septem, quia etsi fecit quandam 
talem voluntatem, non tamen valere eam ulterius vult, 
sed rursus vult aliam facere. Et hanc aut in testa- 


διαϑήκῃ ποιείτω πάντα τὰ τῶν διαϑηκῶν ἐχούσῃ 20mento perfecto faciat omnia testamentorum habente 


σύμβολα. ἢ ἐν ἀγράφῳ τελείᾳ βουλήσει, ὥςτε ἐπ᾽ ἐγ- 
γράφῳ ἢ ἀγράφῳ βουλήσει δοκεῖν αὐτὸν τελευτῆσαι, 
τῶν προτέρων ἀκίρων ἐκ τῆς δευτέρας αὐτοῦ κατὰ 
τὴν τελείαν διαϑήκην ἢ βούλησιν διατυπώσεως ywo- 
μένῶν. 


signa, aut in non scripta perfecta voluntate videri 
eum defunctum esse, prioribus infirmis factis ex 
secunda eius secundum perfectum testamentum aut 
voluntatem dispositione. 


25 


CAPUT III. 


᾿Επειδὴ δὲ ἴσμεν τινὰς νεμήσειβ ποιουμένους μεταξὺ 
τῶν οἰκείων παίδων καὶ παρασκευάζοντας αὐτοὺς ταύ- 
ταις ὑπογράφειν, καὶ τὸ τοιοῦτο σχῆμα προξιέμεϑα. 
εἰ γὰρ διανέμοι τιβ τὰ οἰκεῖα πράγματα καὶ αὐτοὺς 


Quia vero novimus aliquos divisiones facientes inter 
proprios filios et praeparantes eos his subscribere, et 
hoc schema suscepimus. Si quis enim dividit pro- 
prias res et ipsos filios evocans faciat subscribere 


τοὺς παῖδας προρκαλεσάμενος ποιήσειεν ὑπογράψαι 30 divisionibus ipsis, et ratas eas iudicare, et profiteri 


- 2 - 
ταῖς νεμήσεσιν αὐταῖβ, καὶ κυρίας ταύτας ἡγήσασϑαι, 
καὶ ὁμολογῆσαι ταῦτα κατὰ τοῦτον ἔχειν τὸν τρόπον, 


haec secunduni hunc habere modum, sit et hoc fir- 


cap. II in. summarium habet ΒΓ 4 13,31 p. 210 Zach. 





vult, haec quoque si propria manu scribantur atque coram testibus a testatoribus affirmetur se omnia 
deinceps quae in. dispositione extent et scripsisse et valere velle, valida sint, neve ullo modo infirmentur 
propterea quod in chartis scripta esse videantur nec reliqua testamentorum sollemnitate praedita sint, sed 


eo tantummodo differant, quod deatra et lingua eius utantur quae omnem vim chartae praestet. 

IL Et si quidem usque ad mortem haec forma permanserit, nemo postea testimonia exhibebit, vo- 
luisse forte illum eiusmodi voluntatem commutare aut convertere aut eiusmodi aliquid facere, quippe cui 
licuerit id quod — erat rumpere et aliam voluntatem facere declarantem ultimam eius sententiam quae 


valere debeat. 


oc enim ei agere permittimus, si id ipsum diserte praesentibus septem testibus designet, 
se eiusmodi voluntatem iam quidem fecisse nec tamen amplius valere velle, sed aliam facere. 


Atque haec 


aut in perfecto testamento faciat. quod omnes testamentorum notas habeat, aut in non scripta perfecta 
voluntate, ut scripta aut non scripta voluntate relicta defunctus esse videatur, prioribus ea: secunda eius 
dispositione per testamentum vel voluntatem perfectam irritis factis. 


III. 
scribant, eiusmodi quoque formam admittimus. 
ut divisionibus ipsis s 


Quoniam autem scimus nonnullos divisiones facere inter liberos suos et curare ut illi his sub- 
INam si quis res suas dividat ipsisque liberis accitis efficiat 
scribant easque ratas habeant atque haec secundum hunc modum se habere confitean- 





1 ἢ xai) xai.om. Proch.v.l., Epan.c | γραφόμενα χειρὶ 
1, Proch.g || ὃ χάρταιβ ML Epan.] χάρτῃ Proch. « | 6 γε- 
γράφαι L ἢ 1 δεξαμένοις Epan. | τούτῳ L Epan.] τοῦτο 
M Broch. ς [μόνον] uv L | διαλλαττέτω ML immute- 
tur c] διαταττέτω Proch. Epan. quod non recte probat 
Zachariae | τῷ LL Epan.] τὸ M Proch.& || 8 γλῶσσαν 
Proch. || ἔχειν om. L || 10 *usivo. ML Proch. Epan. 
τούτῳ τῷ σχήματε Proch. plerique | 11 παράξει Proch. 
plerique, Epan.g || μαρτυρίαν Proch. v. ἰ. || βουληϑέντε 
(v. 7. βουληϑέντος) Proch. ἷ 13 γενόμενον ἴ, | 14 τελευ- 
ταία»ν] perfectam i, e. τελείαν ς || 16 ἐπισημαινόμενον 
L^|17 ἑπτὰ Me (Jul. Ath. Theod.)) ἑπτὰ ἢ καὶ πέντε 
L Proch. Epan.; glossema in Prochiro Basilii additum ex 
eiusdem imperatoris constitutione in Leonis novella 41 ci- 
tata repeti potest (ipsam Leonis novellam fontem esse 
statuerat Cuiacius ad Dig. 28, 1,21), rectius interpretamen- 
tum ad Cod. 6,23,31 referas || xai om. Proch.; leg. κἂν 
er e? || zuo] τὴν Proch. Epan.|| 19 ἀλλ᾽ ἑτέραν] sed 
rursus vult aliam e || ταῦτα ἢ] ταῦτα μὲν ἢ Proch. hane 
(i. e. ταύτην) aut ς || 20 ἐχούσης L || 215g. ὥστε — Bov- 








λήσει om. Le | 22 ἢ ἀγράφῳ βουλήσει M Epan.] βου- 
λήσει ἢ ἀγράφῳ Proch. || 24 διατυπώσεως Proch. Epan. &] 
τατυπώσεων ML || 26 ποιουμένων L* | 28 τὸ τοιοῦτο] 
hoe ς || zgosi£usO'a] suscepimus & || 29 δεανέμοι] di- 
vidit ς || 31 ἐφ. ὁμολογῆσαι καὶ ἡγήσασϑαι L 





1 dieta quae 7'!|| a testationibus T'|| 2 testibus] co- 
ram omnia testibus add. R^ | consequentem A'V' || dis- 
positionem V^ || 3 volunt] uoluerunt 7' uoluerit A | 
manere V || 4 sin Z! || nichilo & nichilominus V || ea £'! | 
6 inmitetur 7^ | 7 habeat A | omni uirtute 7" || praebita 
* 4l 115g. uoluntatem talem 7'| 12 aut aliquid] ut ali- 
quid A! | 13 rupere 7' | alia 7} | 14 eius perfectam 
V || 18 tamen] tin V, om. R* || eam ualere 7 vulg. || ulterius 
vult] vult om. V | 19 haee Beck || 20 profecto A || 21 in 
non] immo V! | voluntate] ut scripta vel nom scripta 
voluntate addi vult Beck (sed cf. ad Gr. 21 sq.) || 24 dispo- 
sitionem V | 26 aliquas 7'|| 27 hie 7) || 28 enim o». 5 
dividat vu/g. || 29 conuocans 7' || 30 ipsis om. 7'|| eius 7! 





| indieare V | 31 haec] hoc 7 


DE RESTITUTIONIBUS 


513 


Nov. CVIII pr. 





ἔστω καὶ τοῦτο κύριον ἐπὶ τοιαύτης πραγμάτων δέαι- 
ρέσεως κατὰ τὴν ἡμετέραν διάταξεν ἣν περὶ τούτου 
τεϑείκαμεν- ἣν ἐπὶ πᾶσε τοῖς αὐτῇ περιεχομένοις κυ- 
ρίαν εἶναι καὶ διὰ τοῦδε τοῦ νόμου ϑεσπίζομεν. εἰ 
μέντοιγε καὶ ἐπὶ διανεμήσεων αὐτὸς ὑπογράψει καὶ 
σαφῆ πάντα διὰ τῆς ὑπογραφῆς τῆς αὑτοῦ ποιήσεταε, 
ἔστω καὶ τοῦτο κύριον, — καὶ τοῦτο ἤδη τῇ ἡ 
τέρᾳ νομοϑεσίᾳ περιέχεται. δηλον δὲ 5 
τοιούτων ϑεμάτων 
αὐτὸν — συμβαίη. 

᾿Ἐπέλογος.) Τὰ τοένυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦὸς τς Bios δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξό- 


της γινώσκουσα ἅπασε ποιησάτω φανερά, ὥςτε μηδὲν 


, € * 
πρὸ ὡς ἐπὲ τῶν 


ε ὃ νόμος κρατήσει ὁπόσα μετ᾽ 
10 


mum in huiusmodi rerum divisione secundum nostram 

constitutionem quam ob hoc posuimus: quam in 

omnibus quae in ea continentur firmam esse et per 

hanc legem sancimus. Si autem et in divisione ipse 
5 subscripserit et clara omnia per subscriptionem suam 
fecerit, sit et hoc ratum, quoniam et hoc iam nostra 
legislatione continetur. Palam vero est quia in tali- 
bus casibus haec lex valebit, quoscumque postea 
moveri contigerit. 


(Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per 
hanc sacram declarata sunt legem, tua gloria cogno- 
scens omnibus faciat manifesta, ut nullum lateat quae 


διαλαϑεῖν τῶν ὀρϑῶς καὶ προνοητικῶς ὑπὲρ τῶν recte et providenter pro nostris subiectis sancita sunt. 


ἡμετέρων ὑπηκόων νενομοϑετημένων. 


Dat. k. Febr. CP. (imp.) dn. lustiniani 


-. 1 pp. Aug. 
anno XIV. Basilio vc. cons. (ind. IV.) 


Dat. kal. Feb. (CP. imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 


[2.5941] anno XIIIIL. Basilio vc. cons. 





PH 


ΠΕΡῚ TON AIIOKATASTASE9N. 


CVII. Auth. CHI Coll. VIII tit. 4 
R DE RESTITUTIONIBUS R 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Βάσσῳ τῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ xó-20 Idem Aug. Basso v. m. comiti domesticorum et locum 


pit τῶν καϑωσιωμένων δομεστίκων ἐπέχοντε τὸν 
, , -€- 5 5 ΄ - - 
τόπον ᾿Ιωάγνου τοῦ ἐνδοξοτάτου ἐπάρχου τῶν ἱερῶν 
πραιτωρίων. 


{«Προοΐμεον.) Ὑποϑέσεως ἠκούσαμεν περὶ δια- 
ϑήκης ἀμφιςβητουμένης, ἣν καὶ ἑρμηνεῦσαι 
ἡγησάμεθα καὶ νόμῳ περιλαβεῖν ἀκριβεῖ, τοῦτο δὴ 
τὸ ἡμῖν εἰωθὸς ἐκ τῶν ἐν ταῖς ὑποϑέσεσε κενουμέ- 
rov ζητήσεων νόμων χρηστῶν λαμβάνειν ἀφορμάς. 
1 Παῖδας γάρ τις οἰκείους ἐνστησάμενος κληρονόμους, 
εἶτα καὶ al 
βουλόμενος ἐκέλευσεν, si συμβῇ τινα τῶν αὐτοῦ παί- 
δὼν καὶ κληρονόμων μέλλειν ἀπαιδα τὸν ἀνϑρώπε- 
vov καταλύειν βίον, μετὰ τὴν ἐξαίρεσιν τῶν ἐκ τοῦ 


habenti lohannis pp. per Orientem. 


(Praefatio. Negotium audivimus pro testamento 


(xcov 25 dubitato, quod etiam interpretari iustum existima- 


vimus et lege comprehendere certissima, hoc quod 
nostrae consuetudinis est in negotiis motis ex legibus 
optimis accipere occasiones. 

1 Filios enim quidam suos instituens heredes, deinde 


λήλοις αὐτοὺς ἐξ ἀπαιδίας ὑποκαταστῆσαι 80 etiam alterutris eos filiis non extantibus substituere 


volens iussit, si contigerit aliquem eius filiorum et 
heredum futurum sine filiis humanam solvere vitam, 
post exceptionem horum quae ex lege debentur ei 


Nov. CVIII (Authent. CIII — Coll. VIII tt. 4: gloss.) Graece extat in ML (fuit in B 35,11, 81). — Epit. 


Theod. 108 (inde Tipucitus B L c.), Athan. 9, 9. 


Julian. const. CI. 





iur, hoc quoque validum sit in eiusmodi bonorum distributione secundum constitutionem nostram quam ea 


de re fecimus, quam de omnibus 


ea continentur ratam esse etiam per 


legem sancimus. 


Si vero etiam in divisionibus ipse solus subscribet atque omnia per subscriptionem suam manifesta faciet, 
etiam hoc ratum sit, quoniam id quoque lege nostra continetur. Manifestum autem est in eiusmodi casi- 
bus hanc legem esse valituram quoscumque post eam moveri contigerit. 


Epilogus. Quae igitur nobis p 


acuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua 


loria cogno- 


scens omnibus manifesta faciat, ut nihil lateat eorum quae recte et providenter pro —— nostris 


sanciía sunt. 





CV ILI. 
DE RESTITUTIONIBUS. 


[dem Augustus Basso magnificentissimo comiti devotissimorum domesticorum obtinenti locum 
lohannis gloriosissimi praefecti sacro praetorio. 


Praefatio. Causam audivimus de testamento in controversiam vocatam, quam et interpretari et 


accurata complecti lege par esse existimavimus: 


uae quidem nobis consuetudo est, ut. ex quaestionibus 


1 quae in causis moventur bonarum legum occasiones petamus. — Quidam enim liberis suis heredibus in- 
stitutis cum deinde eos in casu non existentium liberorum sibi invicem substituere vellet, iussit, si quem ex 
liberis et heredibus suis sine liberis de vita humana decessurum esse contingat, sublatis iis quae secundum 





2 διάταξι» nov. XVIII c. 1 | 4 νόμου] ϑείου L^ || 
5 ἐπὶ διανεμήσεω»} in divisione g, ἐπὲ τῶν διανεμή;- 
σεων malit Zachariae | ὑπογράψοιε M | 6 αὐτοῦ ML, 
corr. Serimger | 13 μηδὲν] nullum i. e. μηδένα c (cf. 
341,2. 363, 3) | 16 subscr. om. Zul. | k. febr. cp. M] k. 
Feb. ς καλάνδων Φεβρουαρίων Ath. unvi φεβρουαρίῳ 
Theod. | imp. — anno XIV (cf. c) βασιλείας ᾿Ιουστινεα- 
vov τὸ εδ' Ath. dn. iust. pp. aug. M £re εβ΄ βασι- 
λείας Theod. | 11 Basilio ve. cons. ς, ὑπατείας Βασιλείου 
ενὸ. δ΄ Ath.] bilisar. ue. conss. M. ὑπατείᾳ Βελισαρίου 
Theod. | 19 τῶν om. Theod. | 21 καϑοσιωμένων δο- 
μεστήκων ΜΙ τὸν om. L| 22 "ὑπάρχου ML | 23 post 
inser. M adnotat βι. & τί. γ' διγέστου κε΄. fa. κη΄ τί. η 
diy. ζ΄ Bu. AB. Duy. 18’ καὶ πα΄ (corr. xy ) | 25 ἀμφισβη- 
τουμένοις L9 | 27 ἐκ τῶν ἐν ταῖς ὑποϑέσεσι κενουμέ- 

ΠῚ. 


vov ζητήσεων νόμων} in negotiis motis ex legibus c || 
33 μετὰ] καὶ μετὰ M 





1 huiuscemodi καὶ ἢ! diuisionem 7'7 | 2 quam] quia 7' | 
8 causis V | 9 moueri V? vulg. (Ju.)) mouere RV^T | 
12 sacram hane V | gloria om. V | 13 fatiant V fiant 
T*|lateant vulg. ἢ 14 et om. R | prouidentes RT | pro 
om. T' | subgeetis V | 16 subscriptionem unus praestat V | 
CP. imp. om. V | dono iust. V | 17 XIII. V | ve. cons.] 
vie. eon. V | 20 v. m. (i. e. viro magnifico)] üta VT vn £]| 
domest. V dome Τ' dom. R| 21 iohanni 7'| 25 estima- 
uimus V ἢ 29 suos quidam 7 || 30 etiam T] om. R Vvulg. | 
non om. E! | extantibus V7 existentibus E vulg. | 32 here- 
dem Vrulg.|| 33 post] praeter T'| quae] quae exceptione 
horum que V' - 





65 


Nov. CVIII pr. 1 


914 


DE RESTITUTIONIBUS 





νόμου ὀφειλομένων αὐτῷ ἐκ τῶν παρ᾽ αὐτοῦ κατα- 
λιμπανομένων αὐτῷ πραγμάτων τὰ λοιπὰ πάντα 
πράγματα καὶ δίκαια, ὅσα παρ᾽ αὐτῷ ἐν καιρῷ τελευ- 
vie εὑυρεϑείη, ἔρχεσϑαι καὶ ἀποκαϑίέστασϑαι τῷ ἐξ 
αὐτῶν περιόντι ἢ τοῖς αὐτοῦ παισίν, εἴ γε αὐτὸς τε- 
λευτήσειε, πάσης ἀργούσης μεταξὺ αὐτῶν διὰ τὴν εἰρη- 
μένην ἀποκατάστασιν ἀσφαλείας τὲ καὶ ἐγγύης. ἐπὶ 
τούτοις αὐτοῦ τελευτήσαντος, καὶ τοῦ μὲν ἑνὸς τῶν 
αὐτοῦ παίδων καὶ κληρονόμων παῖδας ἔχοντος, τοῦ δὲ 


ex eis quae ab eo relinquebantur ei rebus reliquas 
omnes res et iura, quaecumque apud eum in tem- 
pore mortis invenirentur, venire et restitui ex his 
superstiti, aut eius filiis si ipse moreretur, omni ces- 
5 sante inter eos propter memoratam substitutionem 
cautione et fideiussione. In his eo moriente et uno 
quidem eius filiorum et heredum filios habente, alio 
vero manente sine filiis, prohibet eum qui sine filiis 
est is qui filios habet uti rebus utpote eas deteren- 


μείναντος ἄπαιδος, κωλύει τὸν ἄπαιδα ὁ τοὺς παῖδας 10tem, at ille utens verbis testamenti, quia quicquid 


ἔχων κεχρῆσϑαι τοῖς πράγμασιν ὡς ταῦτα ἐλαττοῦντα᾽ 
ὁ δὲ ἀποχεχρημένος τοῖς ῥήμασε τῆς διαϑήκης, καὶ 
ὅτι εἴ τι εὑρεϑείη ἐν καιρῷ τελευτῆς παρ᾽ αὐτῷ, τοῦτο 
αὐτὸν ἀποκαϑιστᾶν ἐκέλευσε, κατὰ τοῦτο βούλεται τὸ 


inveniretur in tempore mortis apud eum, hoc eum 
restituere iussit, secundum hoc vult schema licen- 
tiam habere uti rebus sicut voluerit, nulla prohibi- 
tione de earum gubernatione illata ei. 


σχῆμα παρρησίαν ἔχειν χρῆσϑαι τοῖς πράγμασιν ὡς 15 


ἂν βουληϑείη, μηδεμιᾶς κωλύσεως περὶ τῆς αὐτῶν 
2 διοικήσεως ἐπαγομένης αὐτῷ,ὁ — Ἡμεῖς τοίνυν λα- 
βόντες ἐκ τούτου πρόφασιν ὠφήϑημεν χρῆναι καὶ τὴν 
παλαιὰν — καὶ τὴν ἐφεξῆς διάκρισιν τὴν μὲν 


2 Nos igitur sumentes ex hoc occasionem aestima- 
vimus oportere et antiquam indefinitionem et dein- 
ceps discretionem hanc quidem definire hanc autem 


ὁρίσαι τὴν δὲ καϑαρὰν ἐν ἀνθρώποις ἀποϑέσϑααι, καὶ 20 puram hominibus reponere, et propterea lege causam 


διὰ τοῦτο νόμῳ τὸ πρᾶγμα περιλαβεῖν, ὅπως ἂν μά- 
ϑοιεν ἄνϑρωποι τὴν πᾶσαν τοῦ νόμου τάξιν, us" 
78 προφήκεε τὰ τοιαῦτα καὶ μανϑάνειν καὶ κρίνειν. 
ἴσμεν τοίνυν Παπινιανῷ τῷ σοφωτάτῳ ῥηϑέν τε ἐν 


comprehendere, ut discant homines omnem legis or- 
dinem, cum quo competit talia et discere et iudicare. 
Novimus igitur apud Papinianum sapientissimum 
dictum in nono decimo eius Quaestionum, ubi per- 


τῷ w' τῶν αὐτοῦ quaestionov, ἔνϑα ἐπιτρέπει vas 25 mittit alienationes in tali casu, illud solum velut ex 


ἐκποιήσειβ ἐπὶ τοιούτου ϑέματος, ἐκεῖνο μόνον dsczeo 
ἐξεπίτηδες ἐν αἰνίγματε προΞϑεὶς τὸ τηνικαῦτα δεῖν 
κεκωλῦσϑαι τὰς ἐκποιήσεις, ἡνίκα ἐπὶ τῷ καταλῦσαι 
τὸ φιδεϊκόμμισσον ἐξεπίτηδες ὁ τούτῳ βεβαρημένος 


studio in aenigmate proponens, ut tunc oporteret 
prohiberi alienationes, cum ad solvendum fideicom- 
missum ex studio qui hoc oneratus est ad alienatio- 
nem venit. Et tamquam philosophatus inter impe- 


ἐπὶ τὴν ἐκποίησιν ἦλϑε. καὶ ὁ φιλόσοφος ἐν B«ci-30ratores Marcus tali quodam proposito casu viri boni 


λεῦσι Μᾶρκος, τοιούτου τινὸς ὑποτεϑέντος ϑέματος, 

2 ^ 2 * - - - 

ἀνδρὸς ἀγαϑοῦ μεσιτείαν δοκεῖν ἐνεῖναι τοῖς τοιούτοις 
, , 

ῥήμασι διετύπωσεν. 


arbitratum videri inesse talibus verbis disposuit. 


CAPUT I. 


Ἡμῖν οὖν ὀρϑῶς ἔδοξεν ἔχειν οὕτω τυπῶσαι τὴν Nobis ergo recte visum est habere ita disponere 
γνομοϑεσίαν, ὥςτε εἰ μὲν καϑόλου τις εἴποι ἀποκατά- 35 legislationem, ut si quidem universaliter aliquis dicat 
στασιν τοῦ φιδεϊκομμίσσου, ταῦτα κρατεῖν ἅπερ ἐπὶ restitutionem fideicommissi, haec tenere quae in tali- 
τῶν τοιούτων διώρισται καὶ παρ ἡμῶν ἤδη vevouo- bus decreta sunt et a nobis iam sancita; sin vero 





legem ei debentur ex rebus ab ipso ei relictis reliquas omnes res et iura, quaecumque apud eum tempore 
mortis reperta sint, transire et restitui ei qui ex illis superstes futurus sit vel liberis eius, siquidem ipse 
defunctus sit, omni cautione et fideiussione propter restitutionem modo dictam inter eos cessante. — His ita 
gestis cum mortuus sit et unus quidem ea liberis et heredibus eius liberos habeat, alter vero sine liberis 
manserit, prohibet is qui liberos habet eum qui liberis caret rebus uti, quippe qui eas deminuat; at ille 
abusus verbis testamenti et quod, si quid tempore mortis apud ipsum repertum sit, hoc tantum ipsum re- 
stituere pater iusserit, secundum istam rationem licentiam se habere arbitratur quo modo velit rebus utendi, 
2 cum nullum impedimentum de administratione earum sibi inferatur. — Nos igitur hinc occasione petita 
existimavimus et veterem ambiguitatem et. distinctionem deinceps secutam alteram. definiendam alteram 
integram. hominibus reponendam esse, el propterea lege rem comprehendendam , ut homines omnem. legis 
ordinem intellegant, secundum quem haec talia et discere et iudicare deceat. Atque novimus α Papiniano 
viro prudentissino dictum esse aliquid in libro decimo nono quaestionum, ubi alienationes in eiusmodi 
casu permittit, hoc solum tamquam de industria in aenigmate adiciens, tum demum debere alienationes 
prohibitas esse, ubi intervertendi fideicommissi gratia de industria is qui eo oneratus est ad alienationem 
venit. Et philosophus inter imperatores Marcus eiusmodi quodam casu proposito viri boni arbitrium 
inesse videri in talibus verbis praecepit. 

I. XNobis igitur recte se habere visum est ita legem instituere ferendam, wt si quis in universum 
dicat fideicommissi restitutionem, ea valeant quae in eiusmodi casibus definita et a nobis iam sancita 





5 "τελευτήσοι ML || 1 ἀποκατάστασιν] substitutio- 
nem i. e. ὑποκατάστασιν ς | 12 καὶ om.c || 13 παρ᾽ 
om. L^ || 15 ἔχεις L || 19 &og«ozénv] ἱστορίαν L^ | 24 ἴσμεν 
τοίνυν om. M || παππιανῶ L παπιανῶ M. Dig. 30,1, 
56 (54) || ῥηϑέν τε Haloander (dictum c)] ῥηθέντα ML 
25 —— — L* | αὐτοῦ Haloander (ς}] ἑαυτοῦ ML 
cuaestionomn M κοιαιστεώνων L? κοιαιστίνων L! | 26 ἐπὶ 
τοῖς τοιούτοις ϑέμασιν L || uóvov] μὲν L || 21 προς- 
Seis] proponens i. e. προϑεὶς ς | 29 φιδικόμισσον M 
(idem infra saepius) φειδικόμισσον L | τοῦτο L | 31 Mag- 
xoc] Dig. l. e. cf. 5,3, 25 $16 (vid. ad 513, 23) || 32 ἐνεῖναι 
Ls (cf. Dig. 1. 4.}} elva« M | 36 φιδεικομίσσου L (et sic 
infra) | 31 νενομοϑέτηται] Cod. 6, 49, 7. 8 





1 reliquas rebus A* 3 eis 7"! | 4 ante aut spat. vac. 3 
litt. in V | censante T'| 6 eautionem V^, om. &'! || fidei- 
iussione 7' fideiussionem V || in his] et in his AT | 
7 alia Z!| 8 manento E | 9 is] «vis Εἴ et V^ | habeat 


R| ut pute 73 ut post Κ᾽} eos £T | deterente & de- 
terrente VT | 10 at] ut R1 V, del. V? | uerbi V! || quia] 
quem V! | 11 hoe eum om. V, eum om. Καὶ || 12 instituere 
V! || 14eorum RV || inlata V! || 17 occasione E* || 18 in- 
definitionem A'!] indiffinitionem 7' diffinitionem V difini- 
tionem A? | 19 disereptionem 7' (in libro ὦ. descriptio- 
nem schol. T) | quidam V || 20 puram] uram om. in spat. 
vac. 4 litt. V! || 22 cum] eum V" || quo] ordine s. v. ad- 
ser. V? | 23 panianum A || sapientissimum] sapientis- 
simum uirum V uirum sapientissimum 7'? | 24 ubi per- 
mittat R' supermittit T! | 25 illud om. K' | 26 eug- 
mate R'| 28 hoe om. T' | honeratus 7' honoratus RV || 
30 propositio A | 31 arbitratum] in arbitratu A arbi- 
trium 7? | 34 (N)obis — 515, 3 fideicomissum ser. V? in 
spat. vac. | uisum est habere recte A || 35 uniuersale R* || 
36 restitutionem] faeiendam statim s. v. adscr. T'? || fidei- 
comissi V fideicommissum A^ || haec — 515, 3 sola fidei| 





ser. R? in ras. 21 vs. | 37 sunt decreta 1 (5) | si A(?) 


DE RESTITUTIONIDUS 


515 


Nov. CVIII 1. 2 





ϑέτηται" εἰ δὲ τοιοῦτον ἢ τὸ φιδεϊκόμμισσον ὁποῖον 
ὑπόκειται, καὶ τὰ εὑρισκόμενα ἥτοε περειδεμπανόμενα 
ἐν καιρῷ c js 0 διαϑέμενος ὑπάγει μόνα τῷ qu- 
δεϊκομμίσσῳ, τηνικαῦτα τὸ ἀορίστως εἰρημένον τοῖς 
ἔμπροσϑεν ὑπό τινα νενομισμένην ἀγαγεῖν διαίρεσίέν 
τε καὶ τάξιν. εἰ γάρ τι ταῦτα ἢ καί τε τοιοῦτον 
ἕτερον φήσειε, ϑεσπίζομεν, ὥςτε μέχρε τοῦ φαλκιδίου 
μόνου τῆς οἰκείας ἐνστάσεως ἀνάγκην ἔχειν φυλάττειν 
τὸν βεβαρημένον τοῦ φιδεϊκομμίσσου τῇ ἀποκαταστά- 


tale sit fideicommissum quale subiacet, et ea quae 
inveniuntur seu remanent in tempore mortis testator 
submittet sola fideicommisso, tunc indefinite dictum 
prioribus sub quadam legitima deducere divisione et 
5o0rdine. Si quis enim haec aut etiam aliquid tale 
aliud dixerit, sancimus usque ad Falcidiam solum 
suae institutionis necessitatem habere servare eum 
qui oneratus est fideicommissi restitutione, et non 
aliquid penitus ex illa minuere, sufficiens exi- 


σει, καὶ μὴ δύνασθαί τε παντελῶς ἐξ ἐκείνου ἐλατ- 10 stens, si heredi quidem supersint tres partes, illi 


τοῦν. ἱκανὸν γάρ, εἰ τῷ μὲν κληρονόμῳ περιέσονταε 
τὰ τρία μέρη, τῷ δὲ ὁ τοῦ τετάρτου μόνου περιλει- 
φϑήσεται λόγος. οὐδὲ γὰρ ἐφήσομεν τῷ βεβαρημένῳ 
καὶ δωρεαῖς χρῆσϑαΐ τισι, καὶ ἴσως ἐξεπέτηδες (ὅπερ ὃ 


autem quartae solius relinquatur ratio. Non enim 
concedimus ei qui gravatus est etiam donationibus 
uti aliquibus, et forsan ex studio (quod Papinianus 
dicebat 'intervertendi fideicommissi causa'), ut etiam 


Παπινιανὸς ἔλεγεν intervertendi fideicommissi causa), 15 quarta minuatur institutionis eius, sed hoc omnino 


ὥςτε xai τὸ τέταρτον ἀπομειοῦν τῆς ἐνστάσεως τῆς 
, - 2 * - , , * * 
αὐτοῦ, ἀλλὰ τοῦτο πάντως καταλεμπάνειν τὸ φιδεῖ- 
- » , Her 2 - , 

κόμμισσον, τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐπὶ τῇ αὐτοῦ κειμέ- 


relinquere fideicommissum, aliis omnibus in eius po- 
sitis potestate, et licentiam habere eum his sicut 
voluerit uti, quemadmodum perfectis dominis com- 


vov ἐξουσίᾳ, ὥςτε ἄδειαν ἔχειν αὐτὸν τούτοις ὡς βού- petit. Si vero et ipsam quartam is qui gravatus est 
λεται χρήσασϑαι, καϑὰ τελείοις δεσπόταις προΞήκει. 20 contingat, necessarium est perscrutari causam secun- 
εἰ μέντοι καὶ αὐτοῦ τοῦ τετάρτου ὃ βεβαρη προς- dum quam hoc egit. Et si quidem aut dotem vo- 
ἄψεται, ἀναγκαῖόν ἐστε πολυπραγμονεῖσϑαε τὴν «i- luerit dare aut sponsaliciam largitatem, aliam non 
τίαν x«J' ἣν τοῦτο πέπραχε. καὶ εἴπερ ἢ προῖκα habens substantiam, oportet ei hoc permitti agere, 
βούλοιτο δοῦναι ἢ προγαμεαίαν Ómgsáv, ἑτέραν οὐκ secundum hoc videlicet quod nostra continetur iam 
ἔχων οὐσίαν, δεῖν αὐτῷ τοῦτο συγχωρεῖσϑαι πράττειν 25lege, in quo ei omnino non negavimus talem dimi- 
κατὰ τοῦτο δὴ τὸ τῷ — περιεχόμενον ἤδη νόμῳ,  nutionem. Si vero et in captivorum redemptionem 
εἰς ὅπερ αὐτῷ παντελῶς οὐκ ἠρνησάμεϑα τὴν τοιαύ- (hanc enim excipimus et dicamus deo causam), et 
τὴν ἀπομείωσιν. εἰ δὲ xai εἰς αἰχμαλώτων λύσιν (ταύ hoc licentiam eum habere facere, et minuere etiam 
τὴ» yàp ἐξαιροῦμέν τε καὶ ἀνατέϑεμεν τῷ Oe τὴν quartam pietatis ratione, quod omnium nobis pre- 
αἰτίαν), xai τοῦτο ἄδειαν αὐτὸν ἔχειν ποιεῖν, καὶ ἐλατ- 30 tiosius videtur. 

τοῦν καὶ τὸ τέταρτον, τοῦ τῆς εὐσεβείας λόγου πάν- 

τῶν ἡμῖν τεμεωτέρου φαινομέγου. 


CAPUT II. 

Εἰ δὲ συμβαίη μηδὲ αὐτὸν ἔκ τινων αἰτιῶν ἔχειν Si vero contigerit neque ipsum habere ex aliqui- 
ὅϑεν ποιοῖτο δαπάνας, ἐκ τῆς τοιαύτης ἀποκαταστά- bus causis unde faciat expensas, ex tali restitutione 
σεως xai ταύτας ποιεῖσϑαι δίδομεν αὐτῷ παρρησίαν" 85 etiam has facere damus ei licentiam: hoc quod et 
τοῦτο ὅπερ xal ὁ διαϑέμενος ἐπέτρεψε, τὸ περιλεμ-ὀ — testator o: quod relinqueretur omnino hoc 
zavóusvov ὅλως τοῦτο βουλόμενος sis τὴν ἀποκατά- — volens ad restitutionem trahi, et quasi aliquis dicat 
στασι» ἕλκεσθαι, καὶ ὡς ἂν τις εἴποι ἐκ τοῦ 1- ex hoc quod remaneret ei restitutionem fieri. Si 
τεύοντος αὐτῷ τὴν ἀποκατάστασιν γίνεσϑαι. εἶ δὲ 





sunt; sin autem tale sit fideicommissum quale propositum est, et ea quae tempore mortis reperta vel re- 
licta sint, sola testator fidei isso subiecerit, tum quod parum definite a — dictum est sub legi- 
timam quandam divisionem et ordinem deducamus. Nam si quis haec vel etiam eiusmodi aliud quid 
dixerit, sancimus ut qui oneratus est fideicommissi restitutione usque ad solam Falcidiam institutionis 
suae servare necesse habeat, neve quicquam omnino inde deminuere possit. Sufficit enim, si heredi quidem 
ires partes supererunt, illi autem quartae dumtaxat ratio relinquetur. Neque enim permittemus ei qui 
oneratus est, ut etiam donationibus quibusdam utatur, idque fortasse de industria (quod Papinianus dicebat 
 intervertendi fideicommissi causa), ita ut etiam quartam institutionis suae deminuat, verum hoc omnino 
relinquat fideicommissum, reliquis omnibus in potestate eius positis, ut liceat ei his quomodo velit uti, 
quemadmodum perfectis dominis convenit. Quodsi etiam quartam attinget qui oueratus est, necessarium 
est perscrutari causam ob quam hoc fecerit. Et si quidem vel dotem dare velit vel donationem ante nuptias, 
cum aliam substantiam non habeat, hoc ei permittendum sit agere secundum id quod lege nostra iam con- 
tinetur, quo nomine ei omnino non denegavimus eiusmodi deminutionem. | Sin etiam captivorum redemptio- 
nis causa (hanc enim causam excipimus et deo dicamus), hoc quoque liceat ei facere, atque etiam quartam 
minuere, cum pietatis ratio ibus rebus pretiosior nobis videatur. 
Si autem contingat ut ne ipse quidem ex causa aliqua habeat unde expensas faciat, has quoque 
ex: eiusmodi restitutione faciendi veniam ei damus: id quod etiam testator permisit, cum quod relinqua- 
tur ulique hoc ad restitutionem trahi vellet et (sicuti quis dixerit) ex eo quod supersit ei restitutionem 





2 ἤτοι ἢ τὰ L | 3 μόνω L'| 9 βεβαρυμένον M || 
τοῦ gei0ixomíssu M τῶ φιδεικομίσσω L | 10 ἐλαττοῦ») 
παντελῶς L^| 11 ἱκανὸν γὰρ] suffciens existens (i. e. 
ἱκανὸν ὃν ἢ | 14 ἶσον L!|| 15 παππιανὸς L παπια- 
νὸς M || intervertendi (idem restituendum in Dig. pro inter- 
veniendi) fideicommissi c] interuentendi fidico missi M 
interuertendeicommissi 7, | causa] gratia Dig. | 17 τῷ 
φιδικομμισσαρίῳ malit Zachariae | 19 ὥστε] et ς || 21 
προσάγεται L* | 24 ἑτέραν] ὑστέραν M | 25 δεῖ Ha- 
loander er ς || συγχωρεῖν L" | 26 νόμῳ] nos. XXXIX 
e. 1] 33 μηδὲν L i 35 ταῦτα L | 37 τούτῳ malit 
Zachariae 





1 fldeicomissum (id. 3) V | 2 ueniuntur V?, corr. V? | 
remaneant 7'| 3 submittat vulg. | * fideicommissum /ihri, 
in fideicommissum vulg. | difümite R' indefünite A? | 


4 sub quandam legitimam deducere divisionem et ordi- 
nem Osenbrüggen || legitima deducere V? in ras. | 5 enim 
om. T! | 6 aliud] aliquod καὶ | 7 suae] siue £! | 8 hone- 
ratus 7 honoratus RV | restitutionem R!V^ T^ [| 10 si 
heredi] set heredis A! | quidam V | 11 solus 7'* | 13 et 
om. R'| papianus 7'| 14 dicebat] et dicebat A'| fidei- 
commissi — 18 uti quem| ser. A? in ras. 2 vv. | 15 in- 
stitutoris R(*) | 16 relinqueretur 7| 17 eum] eum 7" ἢ 
19 ipsa 7T'! | 22 sponsalitiam V? z» ras. || 253 oportet 
ei hoe permitti] hoec permitti oportet V | 24 secundum 
Beck] et libri | 25 in] n V | qua 7* vuiz. | ei] enim Z'* | 
26 capitorum Zt! | 27 excepimus V7' | dieauimus V' de- 
dieauimus V3|| 28 haec A || etiam E vulg.] et V, om. T || 
29 omnibus V | 33 contingit 7'| 34 fatiens 7" | 35 et 
om. Τ᾽} || 36 testatorum 7" ἢ praemisit V | qui 7' | relin- 
queretur ΤΊ relinquetur Vvulg. relinquitur καὶ | haee T || 





38 remanet 7'|sin 7* 
65* 


B 


Nov. CVIII 2 ep. 516 DE RESTITUTIONIBUS 





μηδεμία τοιαύτη Tis ὑπόκειταε πρόφασιβ, ἀνάγκην autem nulla talis subiacet occasio, necessitatem ha- 
ἔχειν πάντως τὸ τέταρτον u£oos τῆς οἰκεία! évovácecs — bere omnino quartam partem propriae institutionis 
φυλάττειν καὶ τῇ τοιαύτῃ ἁποκαταστάσει χαρίζεσϑαι. — servare et tali restitutioni donare. Si tamen aliquid 
& μέντοε τε δαπανῴη ἔχων otv τὴν &nomÀjoesw  expenderit habens unde supplementum faciat, ex illo 
ποιήσεται, ἐξ ἐκείνου καὶ ἀναπληροῦσϑαι τὸ τέταρ- b suppleri quartam, et per nullam causam hanc minui. 
τον, xal κατὰ μηδεμίαν αἰτίαν αὐτὸ μειοῦσϑαι. εἰ Si vero contigerit quartam et non habet ad supple- 
δὲ προβάψηται τοῦ τετάρτου καὶ ovx ἔχει πρὸς «v«- mentum aliam substantiam, tunc damus et contra 
σιλήρωσιν ἑτέραν οὐσίαν, τηνικαῦτα δίδομεν καὶ κατὰ emptores aut aliter accipientes res in rem et hypo- 
τῶν ἠγορακότων ἢ ἄλλως λαβόντων πράγματα inrem — thecas ex auctoritate huius legis, ut liceat complere 
καὶ ὑποθήκας ἐκ τῆς αὐθεντίας τοῦδε τοῦ νόμου, 10 sibi fideicommissarium ex rerum vindicatione: hoc 
ὥςτε ἐξεῖναε ἀναπληροῦν τὸν fideicommissariov ἑαυτῷ ^ quod in legatis iam dedimus et ex constitutione in 
ἐκ τῆς τῶν πραγμάτων ἐκδικήσεως, τοῦτο ὅπερ x«i rem eis donantes et fideicommissi persecutionem. 
ἐπὶ τῶν λεγάτων ἤδη δεδώκαμεν καὶ τὴν ἐκ τῆς δια- ^ Unde et cautionem fideicommissariis dabit non mi- 
τάξεως in rem αὐτοῖς χαρισάμενοι καὶ τὴν vov fidei- — nus quartam servare, nisi et ipsam testator, sicut in 
commissov persecutione. «eve καὶ ἀσφάλειαν [ὁ fidei- 15 pronuntiato nobis facto, prohibuit. Cum enim ipse 
commissarios] δώσει τοῦ μὴ ἔλαττον τοῦ τετάρτου testator omnem mon fideiussionem solum, sed etiam 
φυλάττειν, δὲ μὴ καὶ αὐτὴν ὁ διατιϑέμενος συγχωρή- cautionem relaxaverit, nos aliter disponere non est 
geiev, ὥθσπερ ἐπὶ τοῦ προβηγγελμένου ἡμῖν σιεστοίηκδ morientis conicere voluntatem. 

φάκτου. αὑτοῦ γὰρ τοῦ ατεϑεμένου πᾶσαν ovx ἐγ- 

γύην μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀσφάλειαν συγχωρήσαντος, ἡμᾶς 20 

ἀλλοιότερον αὐτὸ διαϑεῖναι οὐκ ἂν εἴη τῆς τοῦ τελευ- 

τήσαντος ἐστοχασμένον γνώ μηβ. 

(Ἐπίλογος.) Κατὰ ταῦτα τοίνυν ἔστω vois πράγ- (Epilogus.) Haec igitur sit causis decisio, ipsi 
μασι τομή, αὐτῷ τε τούτῳ τῷ παρασχομένῳ τὴν quae praebuit quaestionem et aliis omnibus in qui- 
ζήτησιν καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ἐφ᾽ οἷς ἠρτῆσϑαε συμ- 25 bus pendere contigerit casus, testamentorum quidem 
βαίνει τὰ ϑέματα, τῶν μὲν διαϑηκῶν οὕτω γενομέ- factorum et testatorum quippe defunctorum, nondum 
vov καὶ τῶν διαϑεμένων ἴσως τελευτησάντων, οὔπω — autem tali locum accipiente fideicommisso, sed ad- 
δὲ τοῦ τοιούτου χώραν λαβόντος φιδεϊκομμίσσου, ἀλλ᾽ huc eo qui gravatus est superstite. Et haec dici- 
ἔτι τοῦ βεβαρημένου περιόντοβ. xal ταῦτά φαμὲν οὐκ mus non in filiis solum, sed etiam aliis cognatis et 
ἐπὶ παίδων μόνων, ἀλλὰ xal τῶν ἄλλων συγγενῶν 80 extraneis a genere, in quibus omnino tale fideicom- 
καὶ τῶν ἔξω τοῦ γένους, ἐφ᾽ ὧν ὅλως τοιοῦτο φιδεῖ- missum relinqui contingit. Tua igitur gloria ommi- 
κόμμισσον καταλελεῖφϑαι συμβαίνει. Ἢ τοίνυν σὴ bus haec manifesta faciat nostris subiectis, ut sciant, 
ἐνδοξότης ἅπασι ταῦτα φανερὰ ποιήσει vois ἡμετέροις — quemadmodum competat et vivere eos et mori et 
ὑπηκόοις, ὥρτε εἰδέναι, κατὰ tiva τρόπον προῤήκει καὶ — testari et fideicommissa relinquere et alia agere quae 
ζῇν αὐτοὺς xai τελευτᾶν καὶ διατίϑεσϑαι φιδεϊκόμ- 35 ἴῃ talibus sunt sancita. 
μεσσά τε καταλιμπάνειν καὶ τὰ ἄλλα πράττειν ἅπερ 
ἐπὶ τῶν τοιούτων νενόμισται. 

Dat. k. Febr. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIV. Basilio vc. cons. [a. 541] 


fieri. Si vero nulla eiusmodi causa subsit, omnino necesse habeat. quartam partem institutionis suae ser- 
vare et tali restitutioni praestare. δὶ quid tamen ecpendat, cum habeat unde supplementum faciat, ea 
60 quarta quoque suppleatur, neve ulla de causa ea minuatur. δὲ vero quartam attigerit neque aliam in 
supplementum substantiam habeat, tum etiam adversus eos qui emerunt vel aliter res acceperunt actionem 
in rem et hypothecas damus ex auctoritate huius legis, ut liceat fideicommissario sibi ipsi satisfacere 
per rerum vindicationem, id quod etiam in legatis iam concessimus, (am in rem actionem ea: constitutione 
quam fideicommissi persecutionem. 115 largiti. Itaque etiam cautionem  [fideicommissarius] praestabit se 
nón minus quarta servaturum, nisi ipsam quoque testator remiserit, quemadmodum in facto ad nos relato 
fecit. Nam ubi ipse testator omnem non fideiussionem solum, sed etiam cautionem remisit, si nos diverso 
modo de ea re statueremus, id non esset ad defuncti voluntatem accommodatum. 

Epilogus. Secundum haec igitur causis decisio fiat, tam ipsi illi quae quaestionem praebuit 
quam ceteris omnibus in quibus res pendere adhuc contingat, testamentis ita confectis et testatoribus 
forte defunctis, necdum vero loco dato eiusmodi fideicommisso, sed eo qui oneratus est adhuc superstite. 
Atque haec dicimus non de liberis solis, sed etiam de reliquis cognatis et extraneis, inter quos omnino 
eiusmodi fideicommissum relinqui contingat. Tua igitur gloria omnibus subiectis nostris haec manifesta 
faciet, ut sciant, quemadmodum eos deceat et vivere et mori et testari atque fideicommissa relinquere et 
reliqua agere quae in eiusmodi rebus usu recepta sunt. 








4 δαπανοίη ML, corr. Zachariae | 5 xai om.e | 1 προσ- | cett.) ἐξεφρωνήϑη unvi φεβρουαρίῳ ὑπατείᾳ Βελισαρίου 
ἄψεται L| 9 ín rém LL ἐνρὲμ M || 10 αὐϑεντείας L || | ἔτει εδ΄ τῆς βασιλείας Theod. ἐγράφη ἡμέρᾳ τῇ αὐτῇ 
11 gÓixomissárion M φιδεικομμισάριον L || *éxvrQ | (i.e. eodem die quo nov. CV4I — Ath. 9,8: cf. ad. 513,16) 
seripsi ex €] ἑαυτὸν M αὐτὸν L|| 12 xai om.e]|| 13 δὲ- | Ath.; om.e 
δώκαμε») Cod. 6, 43,1. 3 $2.3 || 14 in rém M ἀγωγὴν L | Ξ 
fidikomíssov zrersecutíona M φιεδεικομμέίσου περσεκου- 1 subiaceat A || 3 et tali] et tali et aliis /ibri || resti- 
τίωνα L| 15 o fidicomissarios M ὁ φιδεικομμισάριεος 1, | tutioni Beck] restitutionem tV restitutiones 7' || ἐπὶ £7" | 
fideicommissariis c; ὁ κληρονόμος τῷ fideicommissarig | 6 habeat Rvulg.| 8 et del. &? | ipothecas V ypotheca- 
coni. Zachariae (cf. Iul. scriptus heres generali fideicom- | rias T'|| 9 compleri E || 10 fieri commissarium V fidei- 
missario cautionem praestet 7'heod. ὁ ἀξιωϑεὶς ἀποκατα- | commissum vulg. || uendieatione VT || 12 donates 
στῆσαί τινε κληρονομέαν). Seclusi ut glossena | 17 συγ- | et fideicommissis V' || 13 fideicommissarius 7T* vulg. | 
χωρήσειεν»} prohibuit ς΄ (specialiter concesserit Iul.) 18 | 14 quartam] quarta ez FTamburgensi Osenbrüggen || ipsam] 
στεπτοίηκε om. ς ἢ 21 αὐτὸ om. «|| 22 ἐστοχασμένον 1 | cautionem s. v. adscr. T? | 15 enim om. R | 16 fidei ius- 
ἐστοχασμένους M ἐστοχασμένων Hombergk ἐστοχασμέ- | sionem T' fideiussione At! | solum] non solum V | 17 non 
vov Zachariae || 23 Κατὰ ταῦτα] Haee «|| 24 vou] τὸ | est om. &' | 23 ipse T! || 24 qui A7 || 25 /eg. con- 
μὴ M τῶ μὴ L|«và om. L | 26 οὕτω om.e| 21 ἴσως) | tingit? | causas A* (in libro .o. causas schol. T') | 28 eo 
quippe c || 28 φεδικομμέσσου L || 31 ἔξω] ἐξ αὐτοῦ L! | | om. T | Et] At V* Ad V^ | 29 et om. R! | 30 a genere 
φιδικόμμισον L| 32 σὴ] cot L| 35 g«dixómissá τε M | Beck] genere V! agere I V?Twvulg. | 31 contigerit A 
φιδεικόμμισά τε L|| 36 τἄλλα L| 38 d. k. febra. ep. | vulg. || 33 competant V^ |j vivere] iure &' || et testari V^ 
dn. iust. pp. aug. basilio ue. conss. M dat. k. feb. dn. | wu/y.] ut et testari /' ut testari 7' et ut testatori V" | 
iustiniano anno XIIII. po. basil. cons. Zu/." (om. Jul. codd. | 38 subscriptione carent. libri 











DE PRIVILEGIIS DOTIS HAERETICIS 


517 


Nov. CIX pr. 





Pe 


ΠΈΡΙ AIPETIK9N THI IIIZTEI 
ΓΥΝΑΙΚΩ͂Ν. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ * 5 
&- 


τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β΄, ἀπὸ ὑπάτων (à 
vagímv) καὶ πατρικίῳ. 
{«Προοέμεον.) Μίαν ἡμῖν εἶναε βοήϑειαν émi 
παντὶ τῷ τῆς ἡμετέρας πολιτείας τε καὶ βασιλείας 


ΟΙΧ 


R DE PRIVILEGIIS DOTIS 
HAERETICIS MULIERIBUS NON 
PRAESTANDIS αὶ 
Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem. 


(Praefatio. Unam nobis esse in omni nostrae 
reipublicae et imperii vita in deo spem credimus, 


βίῳ τὴν εἰς ϑεὸν ἐλπίδα πιστεύομεν, εἰδότες ὅτε 10 scientes quia hoc nobis et animae et imperii dat 


τοῦτο ἡμῖν xai τὴν τῆς ψυχῆς καὶ τὴν τῆς βασιλείας 
δίδωσε σωτηρίαν" ὥςτε καὶ τὰς νομοϑεσίας τὰς 7, 

τέρας ἐκεῖϑεν ἠρτῆσϑαι προφήκεε καὶ εἰς αὐτὴν ἀφ- 
ορᾶν καὶ ταύτην αὐτῶν ἀρχήν τε εἶναε καὶ μέσα καὶ 


salutem: unde et legislationes nostras inde pendere 
competit et in eam respicere et hoc eis principium 
esse et medium et terminum. Sciunt igitur universi, 
quia ante nos imperantes et maxime Leo piae me- 


πέρας. Ἴσασε τοίνυν ἅπαντες, os οἱ πρὸ ἡμῶν 8s-i5moriae et lustinus divae memoriae noster pater in 


βασιλευκότες καὶ μάλιστα “έων 0 τῆς εὐσεβοῦς uvi- 
μης καὶ ᾿Ιουστῖνος ὁ τῆς ϑείας λήξεως ἡμῶν πατὴρ 
ἐν ταῖς ἑαυτῶν διατάξεσι τοῖς αἱρετικοῖς ἅπασι» ἀπ- 
ηγόρευσαν, ὥςτε μηδεμίαν αὐτοὺς μετιέναι στρατείαν 


μηδὲ τὴν οἱανοῦν ἐπὶ δημοσίαις φροντίσι μετουσίαν 20 


ἔχειν, ὕπως ἂν μὴ προφάσει τῶν τε στρατειῶν τῶν 
τε δημοσίων ἐπιταγμάτων τῷ τῆς ἁγίας τοῦ ϑεοῦ 
καϑολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας μέρει φανεῖεν 
λυμαινόμενοι" καὶ ἡμεῖς δὲ αὐτὸ τοῦτο πεπράχαμεν 


suis constitutionibus haereticis omnibus interdixerunt, 
ut neque (in) ulla ipsi participarentur militia, nec 
quodlibet in publicis curis participium haberent, uti ne 
occasione militiarum et publicorum collationum san- 
ctae dei catholicae et apostolicae ecclesiae membra 
viderentur vastare; et nos autem ipsi hoc egimus 
nostris constitutionibus haec roborantes. Haereticos 
vero et illi dixerunt et nos dicimus eos qui diversa- 
rum sunt haeresium: quibus coniungimus et con- 


ἡμετέραις διατάξεσι ταῦτα κυρώσαντες. aíoerixovs 0825 numeramus et qui Nestorii Iudaicam sequuntur ve- 


xai ἐκεῖνοι εἰρήκασε καὶ ἡμεῖς λέγομεν τοὺς διαφόρων 
ὄντας αἱρέσεων, οἷΞ συνάπτομέν τε καὶ συναριϑμοῦ- 
μὲν καὶ τοὺς τῇ Νεστορίου Ιουδαϊκῃ «xo. οὐντας 
μανίᾳ καὶ Εὐτυχιανιστὰς καὶ ᾿Δἀκεφάλους, οἵτινες τὴν 


Διοςκόρου xai Σεβήρου κακοδοξίαν νοσοῦσι τῶν τὴν 30 


saniam et Eutychianistas et Acephalos, qui Dioscori 
et Severi mala secta languent Manichaei et Apoli- 


Nov. CIX (Authent. CIV — Coll. VIII tit. 5: gloss.) Graece extat in ML, prooemium (15 Ἴσμεν τοίνυν ἅπαν- 
τες...) et cap. 1.2 in B 1,1,55 (51; cf. Zachariae Beitr. z. Krit. und Restitution der Basiliken, St. Petersb. 1811, p. 4. 14). 
— Epit. Theod. 109, Athan. 3,1 (inde Coll. const. eccl. III 3,1). ulian. const. CII. 

25 «“1ἱρετικοὺς καὶ ἐκεῖνοι --- 518, ἐκκλησίας καϑολικῆς xai ἀποστολικῆς er B habet Nomoc.^n XIV tit.12,2. 





C1X. 
DE MULIERIBUS FIDE HAERETICIS. 


ldem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, ex consule (ordinario) 
et patricio. 

Praefatio. Unum nobis auxilium per omnem et reipublicae et imperii nostri vitam esse spem in 
deum confidimus, idque scimus et animae et imperii salutem nobis praebere: itaque etiam legislationes 
nostras inde pendere et ad eam respicere ipsamque earum et principium et medium et finem esse decet. 
Atque omnes quidem sciunt, eos qui ante nos imperarunt et maxime Leonem piae memoriae et Iustinum 
divae memoriae ge nostrum in constitutionibus suis haereticos omnes vetuisse ad ullam militiam ac- 
cedere aut in ullam publicarum curarum partem vocari, ne aut militiarum aut publicorum munerum nomine 
id quod sanctae dei catholicae et apostolicae ecclesiae proprium est damno afficere viderentur; ac nos 
quoque hoc idem egimus cum constitutionibus nostris illa confirmaremus. Haereticos autem et illi dixerunt 
et nos dicimus qui diversarum haeresium sunt, quibus coniungimus et connumeramus etiam eos qui Ne- 
storii ludaicam sequuntur insaniam et Eutychianistas et Acephalos, qui Dioscori et Severi prava opinione 





2 rubr. Περὶ αἱρετικῶν καὶ γαμετῶν αὐτῶν Ath. 
Περὲ αἱρετικῶν Theod.(lul.) | 5 inser. Ὁ αὐτὸς βασι- 
λεὺς Βάσσῳ τοποτηρητῇ τῶν ἐπάρχων Ath., quod im- 
merito praefert Zachariae: nam lohanni pp. inscriptam 
esse novellam comprobatur epilogo (cf. 519, 25); Ath. in- 
seriptionem novellae praecedentis per errorem repetüt (cf. 
ad inscr. nov. XII. XLII) | τῶ ἐνδοξοτάτω L, om. M | 
6 ὀρδιναρίων addidi (ὀρδιναρίῳ Zachariae) | 7 πατρε- 
xíov L | 8 in. Ἴσμεν ἐκ μηνύσεως cit. Theod. verbis 
initialibus llae insequentis perperam huc relatis || 
εἶναι Ls Ath] ἐστὶν εἶναι M | βοήϑειαν ML] om. € 
Ath. | 9 τῷ] τὸ M | 10 βίῳ] τόπῳ Ath. | 11 xai τὴν 
τῆς βασιλείας om. L | 12 δίδωσιν βασιλείαν σωτηρίαν 
L^ | 14 αὐτῶν ἀρχήν τε εἶναι M] ἀρχὴν αὐτῶν εἶναι 
τὲ (τὲ om. L?) L | μέσον Haloander, Zachariae (cf. s) || 
15 ὡς om. L (cf. ad 18) | 16 Zf£c»] non servatur consti- 
tutio: nisi forte ad Leonem referri dicas const. (Valentiniani 
et Marciani) Cod. 1,99 * 6) re TE inscriptione 
prozimae constitutionis 9 orto | μνήμης] λήξεως μνήμης 
1. "11 Ἰουστῖνος] Cod. 1,5, 12 644. | 18 ἔν mac] 
καὶ ὅτε ἐν ταῖς L || 19 μηδεμίαν LB (neque ullam c)] 











uíav τε M| 20 "μηδὲ! μήτε δὲ ML μήτε B | 21 προ- 
φάσει] τῇ προφάσει L| στρατιωτῶν L| 22sg. τῷ — 
μέρει] τὰ --- μέρη Haloander ex ς | 24 βαλλόμενοι L^ || 
αὐτὸ] ipsi i.e. αὐτοὶ ς 25 ἡμετέροις L, ἡμετέροις — 
κυρώσαντες bis ser. L! || διατάξεσι) Cod. 1, 5, 18, ὃ 454.; 
nov. XX XVII, θ sq. ἢ δὲ xai] καὶ om. L | 28 τῇ] τὴν 
M | 29 οἵτινες] xai οἵτινες ex prava Haloandri con- 


iectura vulg. | 30 σευήρου Γ, Nomoc.? 





4 praestandis R V vulg.] permittendis T' | 8 sg. reipubli- 
eae nostrae Καὶ || 10 haec 7'vu/g. | 11 inde pendere] inpen- 
dere R | 12 eam] ea V | eius Τ᾽ ἢ 13 Sciant V Sieut καὶ || 
14 quia] qui Τὸ | 17 *in addidi ἢ ipsi om. V | partiei- 
parent 7' || nee ΤΊ ne RV | 18 quolibet 7* | curiis ΠΗ V ἢ 
ne] neque V | 19 *collationum] collegiorum /ibri ἢ 21 ui- 
dentur RT'! | autem R] om. VT | egimus hoe V | 22 hoe 
T vulg. | 24 heresum ΕΞ VT" | 25 illos ante qui s. v. ad- 
scr. V3 ἢ 26 eutichianistas RV euthianistas T'| aeefa- 
los V accephalos £ || 27 Severi] seuü 7' ἢ mala secta secta 
(sectantes R3) R malefacta 7" || manachai τ ἐν τὺ ον ΕἸ 
apolenaris 7 5 apolenarius 7^ appollenaris 


Nov. CIX pr. 1 


518 


DE PRIVILEGHS DOTIS HAERETICIS 





“Μανιχαίων xai ᾿ἀπολιναρίου ἀνανεωσαμένων δυςσέ- 
βειαν, καὶ πρός ys πάνταβ τοὺς μὴ ὄντας μέλος τῆς 
ἁγίας τοῦ ϑεοῦ καϑολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας, 
ἐν ἡ πάντες ὁμοφώνως οἱ ἁγιώτατοι πάσης τῆβ oi- 
κουμένηβ πατριάρχαι, ὁ τε τῆς ἑσπερίας Ῥώμης καὶ 
ταύτης τῆς βασιλίδος πόλεως καὶ ᾿4λεξανδρείας καὶ 
Θεουπόλεως καὶ Ἱεροσολύμων, καὶ πάντες οἱ ὑπ᾽ αὖὐ- 
τοὺς τεταγμένοι ὁσιώτατοι ἐπίσκοποι τὴν ἀποστολικὴν 
κηρύττουσε πίστιν τε καὶ παράδοσιν. τοὺς τοίνυν τῆς 
ἀχράντου κοινωνίας κατὰ τὴν καϑολικὴν ἐκκλησίαν οὐ 
μεταλαμβάνοντας παρὰ τῶν ταύτης ϑεοφιλεστάτων 
ἱερέων αἱρετικοὺς δικαίως καλοῦμεν" κἂν γὰρ ὄνομα 
Χριστιανῶν ἑαυτοῖς περιτιϑέασι, τῆς ἀληϑενῆς ἑαυτοὺς 
τῶν Χοιστιανῶν πίστεώς τε καὶ κοινωνίας χωρίζοντες 
τῷ TOU ϑεοῦ κρέματι ἑαυτοὺς ὑπάγειν γινώσκονται. 


naris renovantium inpietatem, et ad haec omnes qui 
non sunt membrum sanctae dei catholicae et apo- 
stolicae ecclesiae, in qua omnes concorditer sanctis- 
simi [episcopi et] totius orbis terrarum patriarchae, 
5et Hesperiae Romae et huius regiae civitatis et 
Alexandriae et 'Theopoleos et Hierosolymorum, et 
omnes qui sub eis constituti sunt sanctissimi episcopi 
apostolicam praedicant fidem atque traditionem. Igi- 
tur sacram communionem in catholica ecclesia non 


10percipientes ab eius deo amabilibus sacerdotibus 


haereticos iuste vocamus: nam licet nomen Ohristia- 
norum sibimet imposuerint, vera tamen Christiano- 
rum se et fide et communione separant dei iudicio 
semet ipsos subdi cognoscentes. 


15 


CAPUT I. 


Οἱ μὲν οὖν περὶ τῶν αἱρετικῶν φοιτήσαντεβ νόμοι 
πᾶσίν sig φανεροί" ἡμεῖς δὲ βουλόμενοι τοὺς τὴν 
ὀρϑόδοξον ἀσπαζομένους πίστιν καὶ ταύτης ἄντεχο- 
μένους ἔχειν τι πλέον προνόμιον τῶν ἀλλοτριούντων 


Quae igitur de haereticis prolatae sunt leges 
omnibus sunt manifesta. Nos autem volentes ortho- 
doxam amplectentes fidem et eam defendentes ha- 
bere aliquod amplius privilegium his qui alienant 


ἑαυτοὺς τῆς τοῦ ϑεοῦ ποίμνης (ἐπειδὴ μηδὲ Oíxcióv20semet ipsos dei ovili (quoniam neque iustum est 


ἐστιν ἴσων τοῖς ὀρϑοδόξοις τοὺς αἱρετικοὺς ἀξιοῦσϑαι 
ztoovouíov) διὰ τοῦτο καὶ νῦν ἐπὶ τὸν παρόντα εἴ- 
δόμεν νόμον. ἐπειδὴ γὰρ δεδώκαμεν προνόμια ταῖς 
γυναιξὶ τῶν προικῶν, «eve καὶ προγενεστέρων δανει- 


aequalibus cum orthodoxis et haereticos dignos fieri 
privilegiis), propterea et nunc ad praesentem respexi- 
mus legem. Quia enim dedimus privilegium mulieri- 
bus dotium, ut etiam prioribus creditoribus praepo- 


στῶν προκρίνεσϑαι καὶ βελτίω τάξιν ἔχειν αὐτὰς 20 nantur, et meliorem ordinem eas habere et nec ἃ 


καὶ ταῦτα ὑπὸ τοῦ χρόνου νικωμένας, ἐπὶ δὲ τῶν 
διὰ τοὺς γάμους δωρεῶν κατὰ τοὺς χρόνους καϑ' ovs 
ἂν γένοιντο τὰβ ὑποϑήκαβ ἔχειν, πᾶσιν ἐπὶ τοῦ παρ- 
όντος ποιούμεϑα φανερὸν διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου ἡμῶν 


tempore superatas, in donationibus autem propter 
nuptias secundum tempora per quae fiunt hypothe- 
cas habere, omnibus in praesenti facimus manitestum 
per hanc sacram nostram legem, quia et hoc privi- 


vóuOv, ὅτι xal ταύτην τὴν σρονομίαν καὶ τὰς σιω- 80 Ἰερίαπι et tacitas hypothecas et alia omnia, quae 


πηρὰς ὑποϑήκας καὶ τὰ ἄλλα πάντα, ὁπόσα ταῖς yv- 
ναιξὲν ἐν διαφόροις προνομίοις παρὰ τῶν ἡμετέρων 
δέδοται νόμων, ἐκείναις δίδομεν μόναις ἐφ᾽ ᾧ τού- 
τῶν ἀπολαύειν τε καὶ κεχρῆσϑαι ταῖς ἐξ αὐτῶν εὐεργε- 


mulieribus in diversis privilegiis à nostris legibus 
data sunt, illis damus solis quatenus his fruantur et 
utantur, quae diligentiam habent rectam et adoran- 


σίαις, αἷς ἐπιμελές ἐστε τὴν ὀρϑὴν xal προςκυνουμέ- 35 


9 sg. argumentum notat Nomoc. XIV tit. 12, 2. 





laborant qua Manichaeorum et Apollinaris impietas renovaía est, ac praeterea omnes qui mon sunt 
membrum sancíae dei catholicae et apostolicae ecclesiae, in qua uno ore omnes sanctissimi totius orbis 
terrarum patriarchae, et Romae occidentalis et huius regiae urbis et Alexandriae et Theopolis et Hiero- 
solymorum, omnesque qui iis subiecti sunt sanctissimi episcopi apostolicam fidem. et traditionem prae- 
dicant. Eos igitur qui 1mmaculatam communionem in catholica ecclesia a deo carissimis eius sacerdotibus 
non accipiunt haereticos iure vocamus: nam licet christianorum nomen sibi imponant, tamen cum se ipsi 
a vera christianorum fide et communione separent, dei iudicio sese subicere intelleguntur. " 

L Atque leges quidem de haereticis prolatae omnibus manifestae sunt: nos autem cum eos qui ortho- 
doxam fidem. amplectuntur. in eaque perseverant maius quoddam privilegium habere velimus iis qui se a 
grege dei separant (quoniam ne par quidem est aequalibus quibus orthodoacos privilegiis haereticos dignos 
haberi), propterea nunc quoque ad. praesentem legem animum attendimus. Quoniam enim mulieribus privi- 
legia dotium dedimus, ut etiam antiquioribus creditoribus praeferantur et meliorem locum habeant quam- 
vis tempore victae, in donationibus autem propter nuptias ut secundum tempora quibus fiant hypothecas 
habeant: omnibus in praesentia per hanc divinam nostram legem manifestum facimus, nos et hoc privi- 
legium et tacitas hypothecas et cetera omnia, quaecumque mulieribus in diversis privilegiis a legibus 
nostris data sunt, illis concedere solis quo et fruantur iis et beneficiis inde paratis utantur, quae id agunt 





1 μανιχαίων LB Nomoc.?"] μανεχαίου Ms Iul. || ᾿στολ- 
λιναρίου B || 2 πρός ye πάντας LB Nomoc.?^ c] z96 ys 
πάντων M (omnino eos Jul) || 3 καϑολικῆς xai «mo- 
στολικῆς ἐκκλησίας M Bc] ἐκκλησίας καϑολικῆς xai ἀπο- 
στολικῆς Nomoc.! καὶ μεγάλης ἐκκλησίας τῆς καϑολικῆς 
καὶ ἀποστολικῆς Nomoc.", καϑολικῆς ἐκκλησίας L || 
5 ἑσπέρας ML || καὶ M] καὶ ὁ LB || 6 καὶ ὁ ᾿4λεξαν- 
δρείας Β || 8 ἐπίσκοποι om. L| 12 κἂν Ms] καὶ LB || 
13 τῆς ἀληϑινῆς!] καὶ τῆς ἀληϑινῆς B vera tamen ς || 
αὐτοῖς L^ | 14 sq. χωρίζοντες --- γινώσκονται] sepa- 
rant — cognoscentes e || 20 *uzvs MLB || 21 τοὺς ὀρϑο- 
δόξους τοῖς αἱρετικοῖς Β || τοὺς αἱρετικοὺς] et haereti- 
cos e || 22 ἐπὶ om..B | 28 προνόμια M] προνόμιον B 
προνομίαν LL vulg. Cf. Cod. 8,11,12 || 26 καὶ ταῦτα] et 
nec c, unde οὔτε (sic pro μηδὲ inseri temere voluit 
I. B. Koehler Interpr. οἱ Emend. I. R. *I 126 (a. 1192) || 
28 γένοιτο Μα || 34 ἀπολάβειν M ἀπολαβεῖν Β || τε 





om. L | καὶ χρῆσϑιαι cum Scrimgero vulg. || vais — δὐερ- 
γεσέαις om. ς || ἐξ αὐτῶν LB] ἑαυτῶν M 





4 episcopi om. R!, episcopi et del. Beck || 5 hesperiae] 
hespe A || 6 alexandrinae 7" || teopoleos V || hierosolimo- 
rum V ierosolimorum AT || 7 eius 1.17.6 || 9 sacrum V! | 
10 eis E? | 11 nam licet — 13 et fide scr. V? in ras. 1 versus, 
licet — 13 dei iuditio scr. R? in ras. 11 vs. || 12 inposuerit 
T'|13 et fide V] fide R(?) T vulg. | 16 prolata RV'T 
vulg. | lege AT" vulg. | 17 manifesta sunt £ || 18 eandem 
V | descendentes 7} [ 19 aliquid A7'| 20 ouile AV || 
22 propter K' propter hoc A? ] 24 dote V || creditorum 
R! | 25 et nec — 31 a nostris legibus supp. T'* in spat. 
vac. 63 vv. | nee] nune V; leg. haec? | 27 ypothecas AV] 
et ypothecas 7'(*) | 28 omnibus] et omnibus A || in prae- 
sentem V || 29 nostram sacram ΚΠ 2) | 31 privilegiis] ea- 
pitulis A || 33 quae vulg.] qui Zibr: || habet R 


MULIERIBUS NON PRAESTANDIS 


519 


Nov. CIX 1. 2 





rnv ἡμῶν πέστεν κρατεῖν (τὴν τῆς καϑολικῆς φαμεν 
καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας) καὶ μετέχειν τῆς ἐν αὐτῇ 
σωτηριώδους κοινωνίας. τὰς γὰρ χωριζούσας ἑαυτὰς 
τῆς ἁγίας τοῦ ϑεοῦ καϑολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλη- 
σίας καὶ τῆς ἀχράντου κατ᾽ αὐτὴν κοινωνίας πετα- 
λαμβάνειν οὐκ ἀνεχομένας παρὰ τῶν ταύτης ϑεοφιλε- 
στάτων ἱερέων οὐ βουλόμεϑα παντελῶς τῶν τοιούτων 
ἀπολαύειν προνομέίων. εἰ γὰρ ἑαυτὰς χωρίζουσι τῶν 
τοῦ ϑεοῦ δωρεῶν καὶ τῆς ἁγίας xai ἀχράντου κοι- 


dam nostram fidem tenere (catholicae dicimus et 
apostolicae ecclesiae) et participari in eius salutari 
communione. Quae enim separant se sancta dei ca- 
tholica et apostolica ecclesia et sacrosanctam in ea 
5communionem perci non patiuntur ab eius deo 
amabilibus sacerdotibus, nolumus omnino talibus frui 
privilegiis. Si enim se separant dei muneribus et a 
sancta ac sacra communione alienas faciunt, multo 
potius et nos non eas dignas fieri privilegiis neque 


γωνίας ἀλλοτρίας ποιοῦσι, πολλῷ μᾶλλον καὶ Zusisi0ex nostris legibus frui permittimus continentia, sed 


E 7 * 2 ΄ 
οὐκ ἄν αὑτὰ , i τῇ D 
race vrac —— προνομέων καὶ τῆς ἐκ τῶν 
“μετέρων νὸ ἀπολαῦσαε συγχωρήσαιμεν συγκρο- 
τήσεως, ἀλλ᾽ ἔστωσαν αὐταῖς ἄβατοε παντοίως «t 
"T". € , , , * 
παρὰ τῶν νόμων εὐεργεσίαε, καὶ παντὸς 


sint eis inaggressibilia omnino ex legibus beneficia, 
et omni privilegio ex nostris constitutionibus eis dato 
privabuntur. 


ix τῶν ἡμετέρων διατάξεων αὐταῖς δεδομένου στερη- 15 


ϑήσονται. 


— CAPUT II. 


Ἔξεστι δὲ αὐταῖς τῆς βελτίονος γινομέναις γνώμης 
καὶ τὴν ὀρϑὴν καὶ ἀληϑινὴν ἀσπαζομέναις πέστιν 
καὶ ταύτης μέχρε παντὸς ἀντεχομέναις τῶν τοιούτων 


Licebit autem eis melioris factis sententiae et 
rectam veramque amplectentibus fidem et hac sem- 
per contentas talibus frui muneribus et privilegiis. 


ἀπολαύειν δωρεῶν τε xai προνομίων. Τούτων ἐν 20 His in omni dicione valentibus atque servandis, prin- 


EG - ; 4 , 
ἁπάσῃ τῇ ὑπηκόῳ κρατούντων xai παραφυλαττομέ- 
, * * - , 
νῶν, πρωτοτύπως μὲν παρὰ τῶν ϑεοφιλεστάτων 
[4 , * , * - ΄ 3 L4 
ἑερέων, ἔπειτα δὲ καὶ παρὰ τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων 
καὶ δικαστῶν, εἴτε μείζους εἴτε ἐλάττους καϑεστᾶσι, 


cipaliter quidem a deo amabilibus sacerdotibus, de- 
inde et ἃ nostris administratoribus et iudicibus, sive 
sint maiores seu minores, et insuper a tua celsitu- 
dine, apud quam et praesentem facimus legem. Unde 


καὶ πρός ys παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς, πρὸς ἣν xai τὸν 25 competens est iudices, apud quos aliquae moventur 


παρόντα ποιούμεϑα νόμον. ὥςτε προφῆκόν ἐστε τοὺς 
, Li - - 

δικαστάς, παρ᾽ οἷς τινες κινοῦνταε κατὰ γυναικῶν 
ES * — * - ΄ 

δίκαι ἢ παρὰ γυναικῶν τινα προνόμια ἐκδικεῖν ἕαυ- 


- » 2 3 * - , 
ταῖς βουλομένων, ἀποβλέπειν εἰς τὴν τοῦ παρόντος 


contra mulieres causae aut a mulieribus quaedam 
privilegia sibi vindicare volentibus, respicere ad prae- 
sentis nostrae legis subtilitatem, et si non invenerint 
eas orthodoxae fidei existentes et percipientes sacro- 


νόμου δύναμιν, xai εἰ μὴ εὕροιεν αὐτὰς τῆς 30sanctam et adorabilem communionem in sanctissima 


ὀρϑοδόξου πίστεως οὔσας καὶ μεταλαμβανούσας τῆς 
ἀχράντου καὶ προςκυνητῆς κοινωνίας ἐν τῇ ἀἁγεωτάτῃ 
καϑολικῇ καὶ ἀποστολικῇ ἐκκλησίᾳ παρὰ τῶν σεβα- 
σμεωτάτων ταύτης ἱερέων, ταύταις μὴ συγχωρεῖν ἀπο- 
λαύειν τῶν ἐκ τῶν ἡμετέρων διατάξεων προνομέων. 
(Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
γινώσκουσα ἐν ταῖς παρ᾽ αὐτῇ κινουμέναις δίκαις 
παραφυλάττειν καὶ ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι φρον- 


catholica et apostolica ecclesia a venerandissimis 
eius sacerdotibus, non permittere írui ex nostris 
constitutionibus privilegiis. 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et 
per hanc sacram sunt legem, tua celsitudo 
cognoscens (in) causis apud eam motis servare et 
operi effectuique contradere curet, et per sollemnia 





ut recíam et adorandam nostram fidem (catholicae dicimus et apostolicae ecclesiae) teneant et salutaris in 
ea communionis sint participes. Quae enim a sancta dei catholica et apostolica ecclesia se ipsae sepa- 
rant neque immaculatam in ea communionem a deo carissimis eius sacerdotibus accipere sustinent, eas 
omnino eiusmodi privilegiis frui nolumus. Nam si se ipsae a donis dei separant et a sancta et immacu- 
lata communione alienas reddunt, multo magis ne nos quidem eas privilegiis dignas habebimus nec per- 
mittemus ut favore ex legibus nostris parato fruantur: sed ad beneficia legum iis nullo modo aditus 
pateat, omnique privilegio ex: constitutionibus nostris ipsis dato privabuntur. 

JL Licet autem iis, si ad meliorem sententiam revertantur et rectam atque veram fidem amplectan- 
tur et in ea utique perseverent, eiusmodi donis et privilegiis frui. Atque haec in ommi dicione nostra 
valeant et observentur, inprimis quidem a deo carissimis sacerdotibus, deinde autem a nostris quoque 
magistratibus et iudicibus, sive maiores sive minores sunt, et praeterea a tua sublimitate, ad quam etiam 
praesentem. legem. damus. taque iudices, apud quos q lites moventur adversus es aut a 
mulieribus privilegia quaedam sibi vindicare volentibus, ad praesentis legis nostrae vim respicere par est, 
et nisi compererint eas orthodoxae fidei esse et immaculatam et adorandam communionem in sanctissima 
catholica et apostolica ecclesia percipere a venerabilissimis eius sacerdotibus, non concedere iis ut privi- 


legiis ex nostris constitutionibus fruantur. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas 
cognoscens in litibus apud ipsam motis observanda et ad opus effectumque adducenda curet, atque per 





1 κρατεῖν om. B* | 2 καὶ μετέχειν — Α ἐκκλησίας 
om. L?, add. L? in marg. vv. ἐκ τοῦ κειμένου inscriptis | 
8 ἀπολαβεῖν B | 11 ἀξιῶσαε L dignas fieri (i. e. ἀξιοῦ- 
s9«) «|| καὶ] neque e| 13 αὐτοῖς L | παντελῶς Ha- 
loander ἢ 11 Ἔξεστι Licebit e | γενομέναις LB || 18 ἀλη- 
Suvzv] τὴν ἀληϑινὴν L | ἀσπαζομένας L| 19 ἄντεχο- 
μένε] contentas « | 20 τε om. B || 23 x«i om. B ἢ 21 κατὰ 
γυναικῶν om. B* | 30 ἡμῖν L ἢ δύναμιν} subtilitatem c ἢ 
32 ἁγίᾳ L|34 ταύτας B, om. | 38 παρ᾽ αὐτῶν M 








1 nostra V | eatholieae] autem add. T? || 2 eeclesiae 
om. R'| partieipare E?T' | eius R?T] eis R'V | salu- 
taris communionem A! | 3 separat 7'! | sancta] a sancta 


R? vulg. | 4 eam T'| 5 ab eius 7] ab eiusdem R, om. V, 
a T? vulg. | 6 nolumus autem omnino 7'! | 7 se separant] 
separatur Ai||a sancta aec sacra V] a sancta et a sacra 
T ἃ saera E vulg. | 9 nos om. V | neque] et neque 7' | 
11 sint eius et magis sibilia 7 | 12 priuilegia Κ ἢ 
17 eis] eius 7Z'! eis dato priuabuntur eis A^ | factis 
om. R! | 18 hane Καὶ | 19 contemptas V, contentis ed. pr. | 
talibus vu/g.] stabilibus libri | 21 quidam V | 22 et a 
iudicibus R? et a om. R' || 23 sint om. V | seu VT] siue 
R vulg. | 26 aut a vulg.) et aut libri | 27 sibi priui- 
legia R, sibi om. T! | uendieare £ VT || 28 inueuerit 7' | 
30 in om. R | 31 ecelesia om. R! | a] ae £?T | 32 ex] et 
ex V| 38 in add. Beck || 39 sollempnia dieta V sollem- 





pnie dicta T' 


Nov. ΟΧ pr. 1 


520 


DE USURIS NAUTICIS 





τισάτω, διά τε τῶν εἰωϑότων ἰδίκτων xal προθταγ- 
μάτων οἰκείων πᾶσι ποιησάσϑω φανερὰ ἔν τε τῇ 
εὐδαίμονι ταύτῃ πόλει καὶ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις πάσαι, 
ὥθτε γινώσκειν πάνταβ, ὁπόση τιβ ἡμῖν ἐστε φροντὶς 
καὶ τῆς ἀληϑοῦς περὶ τὸν δεσπότην Χριστὸν τὸν ἀλη- 
ϑινὸν ϑεὸν πίστεως καὶ τῆς τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων 
σωτηρίας. 

Dat. non. Mai. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 


a. 541] 


edicta et praecepta propria omnibus faciat mani- 

festa et in hac felicissima civitate et in provinciis, 

ut cognoscant omnes, quanta et quae nobis cura est 

et verae circa dominum Christum verum deum fidei 
5 et nostrorum subiectorum salutis. 


Dat. non. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 





PI 
ΠΕΡῚ ΤΩΝ TOK9N. 


€ ^ ^ ΄ , , 
0 αὐτὸς βασιλεὺς Ἰωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων τὸ B, 
AC P 2 x 3 , 
ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναρίων) καὶ πατρικίῳ. 


{«Προοέΐέμεον.) Ἴσμεν ἐκ μηνύσεως τῆς σῆς ὑπερ- 


10 


CX. Auth. CV. Coll. VIII tit. 6 
&R DE USURIS NAUTICIS αὶ 


Idem Aug. Iohanni pp. Orientis. 


(Praefatio.) Novimus ex denuntiatione tuae 


οχῆς νόμον ἤδη πεποιηκότες περὶ τῶν traiecticiov 15 celsitudinis legem iam fecisse de traiecticiis pecuniis, 


χρημάτων, ὃς ἐμφανὴς γέγονε τῷ δικαστηρίῳ τῷ σῷ. 


quae manifesta facta est foro tuo. 


CAPUT I. 


2 2 , e - 

“Ἵλλ᾽ ἐπειδήπερ ὕστερον προςελεύσεων ἡμῖν ysvo- 
μένων προῤβετάξαμεν τὸν νόμον ἐκεῖνον μὴ κρατεῖν 
? €T Li . , ^ , 
ἀναληφϑῆναι αὐτὸν προφτάξαντες ἐκ τοῦ δικαστηρίου 


Sed quoniam postea aditionibus nobis factis prae- 
cepimus legem illam non valere, resumi eam im- 
perantes ex foro tuo, agnovimus autem eam et in 


τοῦ σοῦ, ἔγνωμεν δὲ αὐτὸν xal ἔν τισε τῶν ἐπαρχιῶν 20 quibusdam provinciis iam insinuatam, propterea san- 


ἤδη καταφανῆ γενέσϑαι, διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν τὸν 
τοιοῦτον νόμον παντοίως ἀργεῖν, καὶ εἰ συνέβη κατὰ 
χώραν αὐτὸν πεμῳφϑῆναι, μηδὲ ἐκεῖσε κρατεῖν, ἀλλ᾽ 
ἀνίσχυρον εἶναι. καὶ οὕτω βουλόμεϑα τὸ πρᾶγμα 


cimus talem legem omnino vacare, et si contigit 
etiam per provincias eam destinari, nec ibi valere, 
sed invalidam esse. Sic enim volumus causam pro- 
cedere, tamquam si nec scripta fuisset memorata 


προϊέναι, ὡς εἰ μηδὲ γραφεὶς ἐτύγχανεν ὁ εἰρημένος 20 lex, sed secundum iam de talibus positas leges a 


2 s N «4. ν s , B 
νόμος, ἀλλὰ κατὰ τοὺς ἤδη περὶ τῶν τοιούτων τεϑέν- 
Hn ^ , 
τας νόμους παρ΄ ἡμῶν τὰς ὑποϑέσεις ἐξετάζεσϑαι 
καὶ κρίσεως ἀξιοῦσϑαι. 


nobis negotia examinationem et sententiam potiantur. 


Nov. CX (Authent. CV — | Coll. VIII tit. 6) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 110, Athan. 17, 2. Iulian. 


const. CIII. ; 





solita edicta et praecepta sua omnibus manifesta faciat et in hac felici urbe et in provinciis omnibus, 
ut omnes intellegant, quanta nobis cura sit et verae in dominum Christum verum deum fidei et subiecto- 


rum nosírorum salutis. 





CX. 
DE USURIS. 


Idem Augustus lohanni praefecto praetorio iterum, ex consule (ordinario) et patricio. 
Praefatio. Scimus nos ex relatione tuae sublimitatis legem iam fecisse de traiecticiis pecuniis, 


quae iudicio tuo insinuata est. 


L Verum quoniam postea interpellationibus petiti praecepimus ne illa lez valeret tolli eam e 


iudicio tuo iubentes, cognovimus autem eam etiam in provinciis quibusdam iam insinuatam esse, propterea 
sancimus, ut illa lea plane cesset, ac si eam contigit in provincias esse missam, ne illic quidem valeat, sed 
invalida sit. Atque ita rem procedere volumus, tamquam dicta lex ne scripta quidem umquam esset, sed 


secundum leges de his talibus a nobis iam latas causae ecaminentur et sententia impertiantur. 





3 ἐπαρχίας L^ || πάσαις M] om.. Le | 4 πάσας L^ || 
ὁπόση cis] quanta et quae ς || 8 subscr. om. Iul. codd. 
praeter Tul." || dat. non. Mai. (mag. Zul.") € Iul.", ἐγράφη 
non. Meíov Ath.] d. τι. k. mai. M ἐξεφρωνήϑη urnvi 
μαΐῳ Theod. (dat. v. non. Maias Iul. Pithoei, id. in. Coll. 
const. eccl. Fabrotus; dat. vi. k. Mai. coll. nov. CX Za- 
ehariae) | CP. — anno XV. (cf. g)] imp. dn. iustiniani 
pp. anno XV. Zu." op. op. (sic) iust. pp. aug. M βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εε΄ Ath. ἔτει «& τῆς βασιλείας Theod. ἢ 
9 basil uc. conss. M (cf. s) basil. Jul.", ὑπατείας (ὑστα- 
τείᾳ Theod.) Βελεσαρίου Ath. Theod. | 11 rubr. Περὶ τῶν 
τόκων M, inder LL (om. L in textu) Περὶ τόκων Ath. 
Περὶ ναυτικῶν τόκων Theod. De nautico fenore Zu. | 
12 ᾿Ιωάννῃ] Basso Iohannis vicario inscribendam esse no- 
vellam iniuria opinatur Zachariae; cf. ad nov. CIX inscr. ἢ 
13 ἀπὸ — πατρικίῳ om. L || ὀρδιναρίων addidi (ὁρ- 
διναρίῳ Zachariae) | 15 νόμον] nov. ΟΥ̓́] | τῶν om. 
L || traiecticion M, zoaeetricíen L' κανοϊτοσίων L* || 
20 ἔγνωμεν τοῦ σοῦ L^ | 21 διὰ τοῦ M || 22 κατὰ 
χώραν] etiam per provincias s || 24 καὶ ovr] sic enim ς | 
25 προσιέναι L|| 21 νόμους] Cod. 4, 32, 26sq. || ἐξετάξε- 





σϑαι] examinatione (i.e. ἐξετάσεως) ς 





1 et per praecepta A | 3 ut] omnes ut A! || 4 do- 
minum] dim i.e. deum A | 5 nostrarum subiectarum T' || 
8 subscr. unus praestat Escorialensis, in quo praescribitur 
novellae CX — Auth. CV: dat. non. mai. eap. imp. dni. 
n. iustin. pp. cog. an. XV. bas. vc. cons. | 10 nov. CX 
— Auth. ΟΥ̓́ om. R, in margine adscriptam manu saeculi 
XIV habet T, in eodem codice repetitur inter extrava- 
gantes in appendice ab alio librario scripta f. 119 (— D) || 
11 rubr. om. D | 14 denuntione D deéciatione V | 15 iam 
fecisse V.D] fecisse iam T'vu/g. (nos add. vulg.) | 17 ad- 
monitionibus 7'| praecipimus V.DT' || 18 tenere 7'| eam 7 
eum VD || *imperantes] properantes 7" praeparantes V.D || 
19 cognouimus T7 vulg. | et in om. D, et in quibusdam 
provinciis om. T' | 21 uocare V^ || contigit V] contingit D 
contigerit 7Z'vu/g. | 22 «eam T'|| 23 sic enim VZ/] sicque 
enim 7' sicque vulg. || 24 si] sic D" | 25 sed om. V || se- 
eundum oz. T'| 26 examinationem VD] aestimatione T' 
vulg. || sententiam V.D] sententia T'vulg. 








HAEC CONSTITUTIO INNOVAT 


521 


Nov. CXI pr. 





|. QEmiáoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xai 
διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου ὕμενα νόμον ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 

Dat. νι. k. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 


[a. 541] 


ilogus. igitur placuerunt nobis et per 
—— — Mei legem, tua celsitudo 
operi effectuique contradere festinet. 
Dat. vu. kal Mai. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 





PIA 
H AIATAZIS ANAIPOYZA 
ΤῊΝ ΤῸΝ EKATON ENIAYT9N 
IIAPATPA?HN ΕΠῚ ἸῺΝ EY- 
KTHPI92N OIK9N. 


(O0 αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων.) 


(Προοσέμεον Ὅπερ τὰ φάρμακα ταῖς νόσοις, 
τοῦτο παρέχουσε τὰ νόμεμα τοῖς πράγμασιν. οϑὲεν 
ἀκόλουϑόν ἐστε γινώσκειν, ὅτε πο 
σϑέντα παρά τινος ἐναντίον ἔσχε τὸ ἀποτέλεσμα, καὶ 
ὅπερ ἑκάστου στοχασμὸς ἐνόμισεν ἐπωφελὲς εἶναι, ἐξ 
αὐτῆς τῆς πείρας εὑρέϑη ἄχρηστον. — τοῦτο 
καὶ ἡ τῆς παρούσης νομοϑεσίας ἀνάγκη; ἐφ᾽ οἷς τὸ 


ΟΧΙ. Auth. CVI. Coll. VIII tit ? 


KR HAEC CONSTITUTIO INNOVAT 


CONSTITUTIONEM QUAE PRAE- 
SCRIPTIONEM CENTUM ANNO- 


τὸ RUM LOCIS VENERABILIBUS 


DEDERAT EX 
Idem Aug. Theodoto pp. 


(Praefatio. Quod medicamenta morbis, hoc 
exhibent iura negotiis. Unde consequitur ut non- 


λλάκις τὰ δοκεμα- 15 numquam a iudicio discordet effectus, et quod cre- 


debat coniectura prodesse, experimento inveniatur 
inutile. Probat hoc praesentis etiam necessitas san- 
ctionis, in qua privilegium: ex religioso proposito 
sanctis ecclesiis et monasteriis aliisque religiosis lo- 


[πρὸ βραχέος xoóvov] προνόμεον τὸ παρασχεϑὲν ἔν- 20 cis constitutione nostra nuper indultum necessaria 
αγχος ἐξ εὐσεβοῦς σκοποῦ ταῖς ἀγειωτάταις ἐκκλησίαις — correctione distinguimus. Dudum siquidem iussera- 
καὶ τοῖς μοναστηρίοις s τοῖς ἄλλοις σεβασμίοις τό. mus ad centum illis annos exceptionis propagari 
ποις ἐκ τῆς ἡμετέρας διατάξεως ἀναγκαίᾳ τινὲ δεορ- 

ϑώσει ———— καὶ γὰρ ἤδη πάλαε ἐκεκελεύ- 

xtiutv ἐπὶ ἑκατὸν ἐνιαυτοὺς τοῖς σεβασμίοις τόποις 25 


Nov. CXI (Authent. ΟΥ̓ — Coll. VIII tit. 1: gloss.) et Graece et Latine scripta est, sed Latina sola et in 
Coll. 168 novellarum recepta est et epitomatoribus innotuit. Servatur in Authentico, summas habent Iulian. const. CIV, 
Theod. 111 (cuius summam repetit L, priorem partem Prochiron 38, 60, Epanagoge 39,59, B 5,2, 16 et M), Athan. 2,5 
(inde Coll. const. eccl. III 2,5; liber περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 3), Ῥυπαί 42, τ. — Graecum exemplar 
servavit M in appendice Edictorum lustiniani f. 393" Ed. V, cui inepte inscribitur Περὲ λετεγιόσων. καὶ περὲ 
ἀσφαλείας ἣν δεῖ ποιεῖν τοὺς ἐνάγοντας πρὸ τῆς τῶν ἐναγομένων ὑπομνήσεως, quae est rubrica novellae CXII. 
Nimirum compilator appendicis illius ex corpore 168 novellarum rubricam nov. C.XI petiturus (quae in M omittitur) 
proclivi errore rubricam novellae sequentis adscivit (ita Biener Gesch. der Nov. 115. 116 rem explicat rectius quam 
Zachariae, cui nov. CXII et ipsa "inter Edicta lustiniani olim collocata fuisse, in Veneto autem una cum rubrica 
"i qpáce« —— constitutionis excidisse videtur'). Textum Graecum licet a corpore 168 noveliarum alienum 

omittere nolui. 





Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ad 
opus effectumque adducere studeat. 





CXI. 


CONSTITUTIO QUAE CENTUM ANNORUM PRAESCRIPTIONEM IN 
AEDIBUS SACRIS ABROGAT. 


Praefatio. Quod medicamenta morbis, id leges praestant causis. Unde consequens est intelle- 
gere, saepe ea gue ab aliquo probata sint contrarium habuisse effectum, et quod cuiusque coniectura 
utile esse crediderit, ex ipsa experientia inutile repertum esse. Ostendit hoc etiam praesentis legis neces- 
sitas, quibus de rebus privilegium quod [breve abhinc tempus] ex pia intentione sanctissimis ecclesiis et 
monasteriis ceterisque venerabilibus locis ex: constitutione nostra nuper da(um est, necessaria quadam 
emendatione munimus. Etenim iam dudum iusseramus ad centum usque annos venerabilibus locis curri- 





4 subser. om. Tul. Ath. || d. vx. k. mai. M] dat. vir. 
k. Mai. ς ἐξεφωνήϑη, μηνὲ μαΐῳ Theod. | CP. — anno 
XV. (cf. s)] ep. dn. iust. pp. aug. M ἔτεε ιε΄ βασιλείας 
Theod.|| 5 Basilio ve. cons. c] bilisar. ue. conss. M (in 
ori cod. nomen consulis excidit) || rubr. dedi ex Atha- 
nasio (cf. «)] Περὲ τοῦ χρόνου τῶν ἁρμοζουσῶν ἀγωγῶν 
τοῖς εὐαγέσε τόποις Theod. (L, om. M) De praescriptione 
centum annorum sublata quae sanctis ecclesiis et aliis 
locis venerabilibus competebat 7u/. | 12 inser. Ὁ αὐτὸς — 
πραιτωρίων add. vulg. ez s] Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "Hia 
ἐπάρχῳ ᾿Ιλλυρικοῦ (ἐλλυρικᾶς cod.) Ath., quod praestare 
in Latina novella censet Osenbrüggen (om. M)|| 18 ἐπ. Quod 
medicamenta morbis cit. Ath. “τινα δόγματα cit. Theod. 
inepte translata er Latinis | 11 στόματος ἐνόμισεν ἐπ- 
ὠφελὴς M, corr. Agylaeus et Hombergk | 18 εὑρεϑὴ M | 
ἄχρηστος M, corr. Agylaeus et Hombergk | δεικνύειν M, 

liL 





corr. Scrimger ἢ 19 ἐφ᾽ οἷς M] ἐφ᾽ ἧς Serimger, vulg. ex c | 
20 πρὸ βραχέος yo0vov seclusi (om. c) | 23 διατάξεως} 
Cod. 1, 2,23; cf. nov. IX || 24 Ἐδιασφαλιζομένου M, δια- 
σφαλίζομεν Hombergk|| *xai γὰρ] εἰ γὰρ xai M 





3 eontradere V] tradere DT vulg. | 4 subscr. praestat 
V | impr. domo iust. V ἢ 5 basil V | 7 Constitutio 
(Constitutionibus V?) haee V ἢ 12 theodoro (om. pp.) 7; 
Eliae pp. per Illyrieum malit Osenbrüggen er Ath. 
13 Quid ΤΊ | hee 7 | 14 iura] uia V | sequitur R 
numquam 7'!| 16 coniecturam Καὶ ἢ 17 probat] et probat 
igitur 7, probat igitur vulg. | haee praesentis 7' prae- 
sentis hoc V | etiam om. T | 18 praeposito T' | 19 et 
monasteriisque V | 22 illius 7' | exceptionis om. V | pro- 
pagari] s. v. extendi adser. V? 


66 


Nov. CXI pr. 1 


922 


HAEC CONSTITUTIO INNOVAT 





τοὺς τῆς παραγραφῆς δρόμους ἐπεκτείνεσϑαι" καϑ' 
ἣν ἄδειαν τῆς τοιαύτης νομοϑεσίας πολλαὶ μὲν ἤδη 
κεκίνηνταε ὑποϑέσεις, καὶ ὥερπερ ἀρχαίων τραυμάτων 
αἱ ἐπικαλυφϑεῖσαι ὠτειλαὶ πάλιν ἡπλώϑησαν, καὶ ἡ 
τούτων ϑεραπεία προελϑεῖν οὐκ ἡδυνήϑη δηλαδὴ ταῖς 
δυςκολίαις τῶν ἀποδείξεων ἐμποδισϑεῖσα, ἐπειδὴ διὰ 
τοσούτου διαστήματος τοῦ αἰῶνος μᾶλλον ἤπερ τοῦ 


curricula, per cuius licentiam sanctionis negotia qui- 
dem multa commota sunt et velut antiquorum vul- 
nerum obductae patuerunt iterum cicatrices, sed 
eorum sanitas provenire non potuit probationum 
5 scilicet difficultatibus impedita, quoniam per tantum 
saeculi magis quam temporis spatium nec documen- 
tis integritas nec actis fides nec aetas valet testibus 


χρόνου οὔτε ἡ ἀκεραιότης τῶν ἀποδείξεων οὔτε ἡ suffragari. 
sot: τῶν πεπραγμένων οὔτε ἡ ἡλικία ἰσχύει βοη- 
ϑῆσαι τοῖς μάρτυσιν. 10 

CAPUT I. 


Ὅϑεν ἐπειδὴ τῇ ἡμετέρᾳ φιλοτιμίᾳ οὐ συνέδραμεν 
ἡ τῶν ὑποθέσεων στενότης, μετὰ λογισμοῦ ἅμα τὸ 
καὶ ὁσιότητος τρακταΐζοντες τὸ εἰρημένον προνόμιον 
μέχρι τοῦ δυνατοῦ gii ἀγαγεῖν ἐκ τῆς πείρας αὖ- 
τῆς εἱλκύσαμεν, καὶ κελεύομεν, ὥςτε ἐπὶ τῶν ὑποϑέ- 
σεων ἂς πρὸ τούτου ἡ τῶν τριάκοντα ἐνιαυτῶν ἀπ- 
εκένδε παραγραφή, νῦν ταῖς σεπταῖς ἐκκλησίαις καὶ 
μοναστηρίοις καὶ ξενῶσιν, ἔτε γε μὴν καὶ ὀρφανοτρο- 
φείοις καὶ βρεφοτροφείοις καὶ πτωχείοις ἡ τῶν τεσσα- 
ράκοντα ἐνιαυτῶν ἐπέκτασις ἐπαγέσϑω, ὑγιοῦς δηλαδὴ 
περὶ τὰ ἄλλα πρόξωπά τε καὶ πράγματα τῆς ἰσχύος 
μενούσης ἥντινα δὴ ἡ τῶν τριάκοντα ἐνιαυτῶν ἐξεδέ- 
κησε παραγραφή, ἐπειδὴ ταύτην τὴν τῶν δέκα ἐνιαυ- 
τῶν προρϑήκην μόνοις ὡς εἴρηται τοῖς zi Praest 
τόποις καὶ τῷ δικαίῳ αὐτῶν καὶ τοῖς Gvva 
χαριζόμεϑα, ἵνα σχολάσαντος τοῦ χρονικοῦ τούτου 
διαστήματος τοῦτο μὲν αἱ περσονάλιαε τοῦτο δὲ καὶ 
αἱ ὑποθηκάριαε ἀγωγαὶ εἰς τὸ διηνεκὲς ἐφησυχάσω- 
σιν" οὐδὲν παντελῶς τῶν ἄλλων παραγραφῶν ἀπο- 


μειοῦντες, ἀλλὰ τοῦτο μὲν τῇ ἐνιαυσιαίᾳ καὶ τῇ τῆς 80 volumus perfrui, in 


τριετίας παραγραφῇ καὶ ταῖς ἄλλαις, αἵτινες εἰς μεί- 
ζονας ἢ ἐλάττονας ἕλκονται χρόνους, τὴν ἰδίαν δύνα- 
μὲν καὶ τὸ κράτος ἐχόντων. καὶ γὰρ ὡς εἴρηται ἐν 
μόναις ταῖς ὑποϑέσεσιν τῶν σεπτῶν τόπων τὰ ϑεῖα 


λάγμασε 20 actiones in perpetuum conquiescant: 


Unde quia largitati nostrae causarum non occurrit 
angustia, cum ratione simul ac religione tractantes 
praedictum privilegium usque ad possibilem modum 
ducere experimento retraximus, et iubemus, in ne- 


15 gotiis, quae antehac triginta annorum removebat ex- 


ceptio, nunc venerabilibus ecclesiis (et) monasteriis 
et xenonibus nec non orphanotrophiis ac brepho- 
trophiis et ptochiis quadraginta annorum protelatio 
conferatur, salva scilicet circa alias personas et 


20causas virtute quam semper tricennalis sibi prae- 


scriptio vindicabat, quoniam hanc X annorum ad- 
iectionem solis ut dictum est religiosis locis eorum- 
que iuri vel contractibus indulgemus, ut sopitae hoc 
temporis spatio tam personales quam hy —— 
ni 

alis exceptionibus derogantes, sed tam annali quam 
triennii ««««« vim roburque tenentibus. In illis nam- 
que, ut dictum est, tantum negotiis religiosos con- 
tractus memorato quadraginta annorum privilegio 
uibus eis centum annorum 
praerogativam constitutio nostra contulerat. Si quas 
plane causas ante hanc nostram constitutionem ab 
ecclesiis ceterisque sacris locis ubicumque commotas 


συναλλάγματα τῷ μνημοόνευϑέντε προνομίῳ τῶν u 35 


ἐνιαυτῶν βουλόμεϑα ἐναπολαύειν, ἐφ᾽ ὧν αὐτοῖς τὸ 
τῶν Q' ἐνιαυτῶν προνόμιον ἡ διάταξις ἡμῶν ἐδίδου. 
ὁμολογηϑέντος ὡς εἴ τινα ὑποϑέσεις πρὸ ταύτηβ 
ἡμῶν τῆς διατάξεως ὑπὸ τῶν ἐκκλησεῶν καὶ τῶν λοι- 


πῶν ἱερῶν τόπων ὁπουδήποτε κινηϑείσας δικαστικὴ 40 





cula exceplionis extendi: ex qua licentia eiusmodi lege data multae iam causae motae sunt, et veluti anti- 
quorum vulnerum obductae cicatrices rursus patuerunt, neque eorum sanatio succedere potuit probationum 
scilicet — impedita, quoniam per tantum spatium saeculi magis quam temporis neque inte- 
gritas probationum neque fides actorum neque aetas testibus subvenire potest. A i — 
Unde quia liberalitati nostrae non concurrit causarum angustia, cum ratione simul et religione 
praedictum privilegium ad idoneum modum redigendum curantes ex ipsa experientia retraximus, atque 
praecipimus, ut in causis, quas antea triginta annorum exceptio removebat,-nunc venerabilibus ecclesiis 
et monasteriis et acenonibus ac praeterea orphanotrophiüs et brephotrophiis et ptochiis quadraginta anno- 


rum porrectio conferatur, salva scilicet circa reliquas et personas et res vi manente quam qui triginta 
annorum praescriptio sibi vindicavit, quoniam hanc decem annorum adiectionem solis, ut dictum est, vene- 
rabilibus locis eorumque iuri et contractibus largimur, ut cessante hoc e doe spalio tam personales 
quam hypothecariae actiones in perpetuum quiescant: cum reliquis exceptionibus nihil omnino derogemus, 


sed tam annali quam triennii praescriptioni ceterisque quae ad. maiora vel minora tempora eatenduntur 
propria vis ac robur servetur. Etenim, sicuti dictum est, in solis causis venerabilium locorum sacros 
coníractus privilegio supra memorato reir μη, ἐκ annorum perfrui volumus, in quibus ipsis centum 
annorum privilegium constitutio nostra dederat. Ceterum in confesso est, si quas causas ante hanc con- 
slitutionem nosiram ab ecclesiis ceterisque sacris locis ubicumque motas iudicialis sententia vel trans- 





2 ἄδειαν Zachariae] ἄδεια M, ἀδείᾳ cum Scrimgero 
vulg. | 4 πάλαι M^? || 5 "προελϑεῖν scripsi ez c] προσ- 
ελϑεῖν M || 6 ἐπειδὴ Hombergk ex s] ἐπειδὴ δὲ M || 
9 Ἐοὐδὲ M ||12 ἅμα τε] ἅμα δὲ ΜῚ 11 σεπταῖς Za- 
chariae er g] ἐπὶ ταῖς M || 28 émi ἡσυχάσωσιν M || 
33 ἐχόντων) exspectas τηροῦντες vel διδόντες (νέμον- 
τες prop. Zachariae), sed in prioribus potius vitium latere 
tertus latinus innuit | 31 *zuiv M ll 38 Ἐδμολογηϑέντος 
οὖν εἴ τινας M. Si quas plane (i. e. Ὅλως οὖν εἴ cwas?) 
c; desiderari ὡς iam Zachariae monuit 





1 eurieula T'| huius R | 3 putruerunt intus cicatrices 
T | sed] et vulg. | 4 prouere 71 | 5 inpediti 7' | tan- 
tum saeeuli] tamen seilicet A! || 6 temporis V? zn ras., 
seculisbus? V! | 7 nec om. E! | 11 quia] quam 7' || largi- 


tatis libri, corr. vulg. | 12 ac] hae V || 14 in] ut in Beck || 
16 et add. Beck || 11 et xenonibus] et xenobus A! exenoni- 
bus 7' xenonibus (erasum) V || bephotrophiis AK retho- 
trophiis V brestephiis 7Z'|| 18 et om. T'|| prochiis T'|| 
protelatio conferatur salva] conferatur salua probatio 
(protelatio 7'?, salua s. v. repetit T?) T || 19 seilicet circa] 
eirca et scilicet V || 20 quam] quem V qua A' quia 7' 
trieenalis A VT | 21 uendicabat (uendicabit A!) RVT 
22 eorum V || 23 iuris ΖΕ} rrr T'| 24 ypothe- 
eacé T'! | 25 imperpetuum AV | 26 annali Fabrotus] in 
aliis libri (exceptionibus derogantes add. R!) || 27 triennii 
Beck] triennio (tricennio 1) libri | lacunam non notant 
libri, quam triennii (exceptione et aliis quae in maiora 
vel minora trahuntur tempora, suam) vim Beck || 28 ta- 
men A|| contractus] eontractus est A'|| 29 quadriginta 








T |30 in his quibus 776 | eius 7! | 31 práerogatam 7T 


DE LITIGIOSIS- 


523 


Nov. CXII pr. 





yugos ,5 σύμφωνον διαλύσεως ἐπεραίωσεν, οὐ βουλό- 
μεϑα ἀνακαινίζεσϑαι, ἀλλ᾽ εἰς τὸν ὑπόλοιπον yoóvov 
αὐταῖς ταύτην ἐπιτίϑεσϑαι τὴν νομοϑεσίαν, ἄςφτινας 
πρὸ τούτου παυϑείσας τῇ σιωπῇ τῶν ὀκτὼ πενταετη- 


iudicialis sententia aut transactionum conventio ter- 
minavit, nolumus refricari, sed in reliquum illis 
hanc obici sanctionem, quas antehac sopitas octo 
lustrorum silentio moveri hactenus aut motas ter- 


ρίδων κινηϑῆναι μέχρι τοῦ νῦν ἢ κινηϑείσας περαιω- ὃ minari non contigit. 


ϑῆναι οὐ συνέβη. 

(Emihoyos) Ἣ ἔνδοξος τοίνυν xai μεγαλοπρε- 
πής σου αὐϑεντία ἅτινα δεὰ τούτου TOU γενεκοῦ váuov 
ὥρισεν ἡ ἡμετέρα γαληνότης ἰδίκτων προτεϑέντων 
εἰς τὴν πάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν ποιησάτω. 

Dat. k. Iun. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 


(Epilogus.) Illustris igitur et magnifica aucto- 
ritas tua, quae per hanc generalem legem nostra 
statuit aeternitas, edictis propositis ad omnium no- 


10 titiam faciat enire. 


Dat. kal. lun. dn. Iustiniani pp. Àug. anno XV. 


[a.541] Basilio vc. cons. 





PIB 
ΠΕΡῚ T9N LITIGIOSON 


CXII. Auth. CVII. Coll. VIII tit. 8 
R: DE LITIGIOSIS 


ΚΑΙ ΠΕΡῚ ΤῊΣ OGOEIAOYZHX FENEXeAI15 ET DE DECIMA PARTE LITIS AB ACTORE 


ΠΑΡΑ ΤῸΝ ENATONT9N AZXOAAEIAX HPO 
THX ΤῸΝ ENATOMEN9N ὙΠΟΜΝΗΣΕΩΣ. 
KAi HHNIKA OY AYNATAI O ACTOR AIHO- 
XPHZAZOGAI T9I HPONOMI9I] TOY MH EN- 
AFEIN AYTON MH BOYAOMENON. 
'O αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 

{«Προοΐέμεον Πολλὰ μὲν περὶ τῶν litigioso» 
τοῖς τε σοφοῖς τῶν παλαιῶν νομοϑέταις ταῖς τε βα- 
σιλικαῖς εἴρηται διατάξεσιν, ἐπὲ δὲ τοῦ παρόντος τι- 


CAUTELA PRAESTANDA HR; 


Idem Aug. Theodoto pp. per Orientem. 
(Praefatio. Multa quidem de litigiosis tam 
antiqua legislatorum prudentia quam imperialis dis- 
positio promulgavit, sed in praesenti quidam iudices 


vic τῶν δικαστῶν τὴν ἡμετέραν ἤἥτησαν γαληνότητα, 20 ἃ nostra clementia petierunt, ut dubietatem discer- 


ders τὴν ἀμφιςβήτησιν διακρῖναι τὴν ἔτε καὶ νῦν 
ὑπὲρ τῶν τοιούτων αἰτιῶν ἐν τοῖς δικαστηρίοις xi- 
νουμένην, καὶ τούς τε νόμους τάς τε διατάξεις πὰς 
περὶ τούτων κειμένας — — 
λοιπὸν ἀναμφέβολον εἶναι, 

litigiosa καλεῖσϑαι. 


οἷα προφήκει πράγματα 80 


namus quae adhuc pro huiusmodi causis in iudiciis 
commovetur, et leges nec non constitutiones super 
his positas apertius explanemus, ut iam manifestis- 
simum sit, quas res vocari litigiosas oporteat. 


Nov. CXII (Authent. ΟΥ̓] — Coll. VIII tit. 8: gloss.) Graece extat in ML, cap. 1 in B 21,1,5, cap. 2. 3 in 


B 1,4,2. — Epit. Theod. 112, Athan. 5, 2 (paratitla 9 ὃ 6. 15 $ 4). Julian. const. CV. — In Iul." adscripta est 
glossa "Latina est cons. tota' (sim. in aliis Iuliani codd.): atque ipsa comparatione luliani confirmari videtur sen- 
tentia Bieneri Gesch. d. Nov. 19 n. 44, in Authentico servari exemplar Latinum novellae utraque lingua editae (cf. 


Zachariae edit. II 161). 





actionis pactum terminavit, eas nos renovari non velle, sed in reliquum tempus hanc iis legem. imponi, 
quas antea silentio octo lustrorum sopitas moveri usque adeo aut motas terminari non contigit. 


nostra 


Epilogus. lllustris igitur et magnifica auctoritas tua quae per hanc generalem legem serenitas 
finivit edictis —— ut ad — notitiam perveniant efficiat. 





CX1I. 


DE LITIGIOSIS, ET DE CAUTIONE AB ACTORIBUS ANTE REORUM ADMONITIONEM 
PRAESTANDA. ET QUANDO a AS LT LR ΠΣ VILEGIO UTI QUO AGERE NON 


Jdem Augustus Theodoto praefecto praetorio. 


Praefatio. Mulía quidem de litigiosis tam ab antiquorum legislatorum 


sapientia quam in impe- 


rialibus constitutionibus dicta sunt, in praesentia autem iudices nonnulli a serenitate nostra petierunt, 
ut controversiam quae etiamnunc de eiusmodi causis in iudiciis movetur decideremus et leges atque 


constitutiones de his latas clarius explicaremus, ut in posterum nulli dubitationi obnoxium sit, quales 


litigiosas vocari oporteat. 


78 





8 αὐταῖς Scrimger ex c] αὐτὸς M ἢ ἀντιτίϑεσϑαι 
er ς malit Zachariae ἢ 4 ὠκτὼ M ἢ 11 subser. om. M | 
dat. kal. iun. constantinopoli imp. dn. iustiniani XV. 
basilio uc. cons. Jul." (om. Iul. codd. cett.), cf- &; ἐγράφη 
καλάνδων ᾿Ιουνίων βασιλείας Ιουστινιανοῦ τὸ (€ μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου (ὑπατείᾳ Βασιλείου Fabrotus) 
Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἰουνίῳ ἔτει ιε΄ τῆς βασιλείας 
ὑπατείᾳ (ἔτει «&' ὑπὸ βασιλέως i. e. ὑπατείᾳ Βασι- 
λείου L) Theod. (1) | 14 rubr. Περὲ Ἰϊεϊρίοδω» xai περὶ 
actoros καὶ reov Theod. Περὲ λιτιγεόσων Ath. (Tul) ἢ 


litigiosen inder M litigiocgem inder L λετιγιόσων M | 


in tertu ἐπιδίκων L in textu, index L s. v. (περὲ liti- 
gioson fw. »' ci. wc Quy. α΄, Bi. δ΄ τί. ξ΄ διγ. δ΄ καὶ x 
add. schol. M post inscr.) | 18 ἄκτωρ M ἐνάγων L ἢ 
20 μὴ βουλόμενον M, index L] μὴ (om. L*) βουλόμενον 





διαίρεσιν Γ, ἔπ teztu ἢ 21. inscr. 'O αὐτὸς βασιλεὺς τῷ 
αὐτῷ (i. e. secundum priora Ἰωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτω- 
ρέων) Ath. ἢ 22 τῶν om. Theod. || litizioson M ἐπιδίκων 
L | 29 ὥστε! xai ὥστε L | 31 λετιγώσα L et sic saepius 





1 sententiam V^ | 2 reliquum] tempus add. Beck 
3 antehane V? | sopitis Καὶ | 5 contingit & contingat V 
1 et om. T' | 9 eternitatis R' | praepositis 7" | 10 per- 
uenire faciat T'| 11 subscr. praestat V | dono iust. V | 
12 Basilio ve. cons.] bi. reliquis omissis V | 15 auctore 
V| 16 tutela Κα | 21 theodoro 7'| 22 de litigiosis in 
ras. V? || tan R* tamquam V* | 23 legislatione T' | 24 qui- 
dam vulg.] quidem RVT | 26 adhune 77 ἢ 28 his] hus 
T*| declaremus A [| 29 letigiosas (et sic saepius) R 
66* 


Nov. OXII 1 


924 





DE LITIGIOSIS 


CAPUT I. 


Διά vow τοῦτο ϑεσπίζομεν, litigiosov λέγεσϑαΐ τε 
καὶ νοεῖσϑαι πρᾶγμα κινητὸν ἢ ἀκίνητον ἢ αὐτοκί- 
v5rov, οὗτινος περὶ τῆς δεσποτείας ζήτησις μεταξὺ 
τοῦ ἐνάγοντος καὶ νεμομένου κινεῖται ἢ διὰ ἀρχικῆς 
ὑπομνήσεωβ ἢ διὰ δεήσεων βασιλεῖ προξενεχϑεισῶν 
καὶ τῷ δικαστῇ ἐμφανισϑεισῶν καὶ δε αὐτοῦ τῷ ἀν- 
τιδίκῳ τοῦ προξελϑόντος γνωσϑεισῶν. ἐπὶ τοὐτῶν 
γὰρ τῶν ϑεμάτων καὶ τὴν προτέραν τῆς ἡμετέρας ἡμε- 
ρότητος διάταξιν μετὰ ταῦτα κρατεῖν βουλόμεϑα, ἐν 17) 


Ideoque sancimus litigiosam dici et intellegi rem 
mobilem vel inmobilem seseque moventem, de cuius 
dominio causa inter petitorem et possidentem move- 
tur aut per iudiciariam conventionem aut per preces 

5 principi oblatas et insinuatas iudici ac per eum ad- 
versario interpellatoris cognitas. In his enim casi- 
bus etiam praeteritam constitutionem mansuetudinis 
nostrae posthac volumus obtinere, in qua scientes 
et ignorantes emptores discrevimus. Et hoc adicien- 


τοὺς εἰδότας καὶ ἀγνοοῦντας ἀγοραστὰς διεκρίναμεν. 10dum esse perspeximus, ut si lite de re litigiosa 


ἀλλὰ καὶ τοῦτο προΞϑεῖναι συνείδομεν, cere εἴπερ δί- 
κης περὶ litigiosov ἠρτημένης συμβῇ τὸν ἐναγόμενον 
τελευτῆσαι, τοὺς δὲ αὐτοῦ κληρονόμους βούλεσϑαι 
διελεῖν τὰ πράγματα, ἀνεμποδίστως ἐξεῖναι αὐτοῖς 


pendente pulsatum contigerit ab hac luce recedere, 
heredes autem eius velle divisionem rerum facere, 
sine aliquo obstaculo liceat eis hoc agere. Quando 
enim res litigiosae per successionem ad heredes per- 


τοῦτο διαπράττεσϑαι. ἡνίκα γὰρ litigiosa πράγματα 15 veniunt, non debet alienatio intellegi earum inter 


κατὰ διαδοχὴν sic κληρονόμους περιέρχεται, οὐκ ὀφείλει 
ἐκποίησις νοεῖσϑαι ἡ τούτων μεταξὺ τῶν συγκληρο- 
νόμων διαίρεσις. Καὶ τοῦτο δὲ διὰ τοῦ παρόντος 


€ 


ἡμῶν νόμου ϑεσπίζομεν, ὥςτε εἰ συμβαίη ἕνα τῶν 


coheredes divisio. Et hoc autem praesenti nostra 
lege decernimus, ut si contigerit unum pro tali causa 
litigantem ab humano consortio recedentem per ulti- 
mam voluntatem res aliquas, de quibus dominii du- 


περὶ τοιούτων πραγμάτων δικαζομένων vov dvOgo- 20 bitatio vertitur, legati nomine cuicumque relinquere, 


πίνω» ἀπιόντα πραγμάτων διὰ τελευταίας βουλήσεως 
πράγματά τινα, περὲ ὧν δεσποτείας ἀμφιββήτησις 
κινεῖται, ὀνόματε λεγάτου͵ τινὲ καταλεπεῖν, εἰ μὲν ὁ 
κληρονόμος κατὰ δικαστικὴν ψῆφον δεσπότης αὐτῶν 
ἀποδειχϑείη, τηνικαῦτα τὸν Ó 
καταλέλεισιται πᾶσε τρόποις κομίζεσϑαι" εἰ δὲ ὁ κλη- 
ρονόμος ἐν δικαστηρίῳ τὴν ἥττονα ψῆφον ἀπενέγκοιτο, 
μὴ ἔχειν χώραν τὸν λεγατάριον ἕτερον πρᾶγμα ὑπὲρ 
τοῦ αὐτοῦ λεγάτου τὸν κληρονόμον εἰξπράττειν, ἐἔπει- 


siquidem heres iudiciali sententia dominus earum 
fuerit demonstratus, tunc legatarius quod ei re- 
lictum est modis omnibus consequatur. $Si vero he- 
res in iudicio victus extiterit, non habeat legatarius 


λεγατάριον ὅπερ αὐτῷ 25locum aliam rem pro eodem legato heredem exi; 


quoniam sciens testator rem litigiosam esse litis 
eventum legatario dereliquit. Unde damus licentiam 
legatario, si hoc prodesse sibi putaverit, litis parti- 
cipem fieri, ne aliquam forte neglegentiam seu Qo 


δήπερ εἰδὼς ὁ διαϑέμενος τὸ πρᾶγμα litigiosov εἶναι 80 ditionem heredi possit obicere. Ab hoc autem 


τὴν τῆς δίκης ἔκβασιν τῷ λεγαταρίῳ κατέλιπεν. ὅϑεν 
δίδομεν ἄδειαν τῷ λεγαταρίῳ, εἰ τοῦτο συμφέρον 
ἑαυτῷ ἡγήσαιτο, μέτοχον γίνεσθαι τῆς δίκης, ὥςτε 
μή τινα τυχὸν ἀμέλειαν ἢ προδοσίαν αὐτὸν δύνασϑαι 
τῷ κληρονόμῳ ἀντιτιϑένγαι. 
litigiosov προῤηγορίας τὰς ὑποϑήκας κεχωρίσϑαι ϑὲ- 
σπίζομεν, καὶ ἐν ταύταις ταύτην κρατεῖν τὴν διάστιξιν; 
ὥςτε εἰ μὲν ἰδικὰ πράγματα κινητὰ ἢ ἀκίνητα ἢ αὐτο- 
κίνητα ὀνομαστὶ ταῖς ὑποϑήκαις ἐμφέροιτο, ἐξεῖναι 


giosi vocabulo hypothecas separari decernimus et in 
his hanc distinctionem tenere, ut si quidem speciales 
res mobiles vel inmobiles aut se moventes nomina- 
tim fuerint hypothecae suppositae, liceat quidem 


Ἔκ ταύτης δὲ τῆς τοῦ 35 debitori eas cui et quando voluerit vendere, sic ta- 


^ - 4, - e^ * * — 
μὲν τῷ χρεώστῃ ταῦτα ᾧ T ἂν καὶ ὅτε ἄρα βουλη- 40 





L Propterea iam sancimus litigiosam. dici et intellegi rem mobilem. vel immobilem vel se moven- 


tem, cuius de dominio inter actorem et possessorem quaestio movetur vel per iudicialem admonitionem 
vel per preces imperatori oblatas et iudici insinuatas et per eum adversario actoris notas factas. In his. 
enim casibus etiam priorem mansuetudinis nosirae constitulionem posthac valere volumus, in qua scientes 
et ignorantes emptores discrevimus. Sed hoc quoque adiciendum esse perspeximus, si forte lite de re 
litigiosa pendente reus decesserit et heredes eius res dividere velint, ut sine impedimento hoc iis peragere 
liceat. Cum enim res litigiosae per successionem ad. heredes perveniant, non debet pro alienatione 
haberi harum rerum inter coheredes divisio. lllud quoque hac nostra lege sancimus, si forte unus ec iis 
qui de eiusmodi rebus litigant ez hwmanis rebus discessurus per ultimam voluntatem quasdam res, de 
quarum dominio controversia movetur, legati nomine alicui reliquerit, si quidem heres per sententiam 
tudicialem dominus earum probatus sit, ut tum legatarius quod ei relictum est omnibus modis auferat ; 
sin aulem heres iudicis sententia inferior discesserit, copiam non habeat legatarius aliam rem pro eodem 
legato ab herede eaigendi, quoniam testator sciens rem litigiosam esse litis eventum legatario reliquit. 
jo legatario licentiam damus, si hoc prodesse sibi existimet, ut particeps fiat litis, ne quam forte negle- 
gentiam. vel. perfidiam heredi possit opponere. Ab hac vero litigiosi —— hypothecas separari 
sancimus, atque in iis hanc distinctionem valere, ut si speciales res mobiles vel immobiles vel se moventes 
nominatim hypothecis supponantur, debitori eas cuicumque et quando velit vendere liceat, ita tamen ut. 





1 ᾿Επίδικον λέγεταί τε καὶ νοεῖται πρᾶγμα inc. B | 
4 νεμομένου MBs Iul] ἐναγομένου L || 6 δε᾽ αὐτοῦ] 
διὰ τούτον B || 9 διάταξι») Cod. 8, 36, 5 (4) | 11 προσ- 
Ove L| 12 lhitigiosu M Aertyió000v. L et ita. saepius, 
ἐπιδίκου et ita constanter B || 15 ἐπίδικα LB || 17 κληρο- 
νόμων L || 20 περὶ τῶν τοιούτων B || 21 ἀπιόντων 
B || πραγμάτων] consortio s, unde ταγμάτων Zacha- 
riae | 28 ληγάτου et sic constanter B || 29 λεγάτου τὸ» 
κληρονόμου L^ || 31 κατέλεισπτεν B || 32 legatario M || 
33 ἡγήσεται L? || 34 δύνασϑαι αὐτὸν L || 35 τῆς om. L, 
τοῦ om..B || 36 λετιγιόσου M. λιγυτιόσσου L || 40 ταῦτα 
om. L || *«' àv] δ᾽ ἂν ML 


2 vel inmobilem om. V | 3 domino 7" || 4 praeceps 
R!| 5 oblatos V^ || aduersarios T'|| 6 interpellationis 7! 
interappellatoris AR! || 7 etiam] et A, om. T || 8 posthac] 
per haec. A' per hane AR? || 9 decreuimus V || 12 autem 
eius] eius autem V eius om. & || velle] in illis uelle 7". | 
diuisione V | 13 aliquo] ullo A | ei hoo 7' hoe eis V || 
faeere & || 16 Et om. V || lege nostra. Z7 | 18 huano V 
uno A | recedere E? | 19 domini V! || 20 cuique 7'!, 
uertitur add. 7'^ | reliquerit V || 21 siquidem] et siqui- 
dem A set siquidem 7' || iudiciali] iuditio uel 7'|| 23 con- 
sequetur 7'|| 24 in om. T' || exterit V || 26 quoniam] quia 
s. v. V? | 21 legario £ || 29 ne] ne ut R! ut 7, s.v. V || 
31 in] «i 71 || 32 ut vulg.] et RVT | 33 aut om. R! | 
sese 7'|| nominati V | 34 fuerit. A | quidem is scr. Κ᾽ | 





35 tm K& 


ET DE DECIMA PARTE LITIS 595 Nov. CXII 1. 2 





ϑείη πιπράσκειν, οὕτω μέντοι ὥςτε ἐκ τοῦ τεμήματος — men ut ex pretio earum usque ad debiti quantitatem 
τούτων ie τῆς τοῦ χρέους ποσότητος τὸ ἱκανὸν av-  Satisfaceret creditori. Si autem hoc debitor non 
τὸν ποιῆσαι TQ δανειστῇ. εἰ δὲ τοῦτο μὴ πράξειεν fecerit, damus creditori licentiam, qui rem venditam 
ὁ χρεώστης, δίδομεν ἄδειαν τῷ δανειστῇ τῷ ἔχοντε  suppositam habet, eandem rem vindicare, donec ei 
τὴν ὑποθήκην τοῦ διαπεπραμένου πράγματος τοῦτο 5satis pro debito fiat. Haec autem praecipimus ob- 
διεκδικεῖν, μέχρις ὅτου τὸ ἱκανὸν αὐτῷ ὑπὲρ vov  Servarl, si non forte ante aut per generalem aut 
χρέους γένηται. ταῦτα δὲ mpostárrousv παραφυλάτ- — perspecialem nominatim hypothecam eadem res aliis 
τεσϑαε, εἰ μὴ τυχὸν πρότερον ἢ διὰ ἰδικῆς óvouacti fuerit creditoribus obligata; tunc enim secundum 
ἢ διὰ γενικῆς ὑποϑήπης τὸ αὐτὸ πρᾶγμα ἔτυχεν dÀ- — nostrarum legum tenorem temporum privilegia uni- 
λοις δανεισταῖς ὑποτεϑειμένον᾽ τότε γὰρ κατὰ τὴν 10 cuique creditorum servari decernimus. Ex quo iam 
τῶν ἡμετέρων νόμων δύναμιν τὰ προνόμια τῶν χρό- claret, quod generales hypothecas multo magis liti- 
νῶν ἑνὶ ἑκάστῳ τῶν δανειστῶν φυλαχϑῆναι ϑεσπί-  giosi vocabulo nolumus contineri, sed earum actio- 
Couev. ὅϑεν σαφὲς καϑέστηκεν, ὅτε τὰς γενικὰς ὑπο- nes secundum veterum legum constituta examinari 
ϑήχας πολλῷ μᾶλλον τῇ τοῦ litigiosov προφηγορίᾳ ov οἷ vim praecipimus obtinere. Et haec quidem de 
βουλόμεϑα περιέχεσϑαι, ἀλλὰ τὰς τούτων fvayoyàsi5litigiosis et speciali nec non generali hypotheca dis- 
κατὰ τοὺς τῶν παλαιῶν νόμων ὅρους ἐξετάζεσϑαε — posuimus, ut jam nulla de his in iudiciis dubitatio 
xal τὴν ἰδίαν δύναμιν ἔχειν παρακελευόμεϑα. xai generetur, sed secundum (dictam) distinctionem hu- 
ταῦτα μὲν περὲ τῶν litigiose» xai τῆς ἰδικῆς, ov μὴν  lusmodi certamina terminentur. 

ἀλλὰ καὶ γενικῆς ὑποθήκης διετυπώσαμεν, ὥςτε λοι- 

πὸν μηδεμίαν περὶ τούτων ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἄμφις- 20 

βήτησιν τίκτεσϑαι, ἀλλὰ κατὰ τὴν εἰρημένην διαίρεσιν 

τοὺς τοιούτους ἀγῶνας πέρατε παραδίδοσθϑαε. 


CAPUT II. 


B Πρὸς δὲ τὸ ἀποκλεῖσαι τὰς τῶν xarà Gvxogav- Ad excludendas autem calumniose moventium in- 
τίαν κινούντων ἐναγωγὰς xai τοὺς τῶν ἐκβιβαστῶν  tentiones et executorum fraudes et aliud invenit 
δόλους xai ἄλλην ἐφεῦρεν ἡ ἡμετέρα πρόνοια ϑερα- 25 providentia nostra remedium. Sancimus enim om- 
πείαν. ϑεσπίζομεν γὰρ πᾶντας τοὺς δικαστάς, εἴ nes iudices, si quando aliquos teneri vel admoneri 
ποτέ τινας συσχεϑῆναι ἤγουν ὑπομνησϑῆναι — voluerint, hanc condicionem in suis interlocutionibus 
ϑεῖεν, ταίτην τὴν αἵρεσιν ταῖς ἑαυτῶν διαλαλεαῖς — adicere, ut non aliter conventionales libelli pulsatis 
προετιϑέναι, ὥςτε μὴ ἄλλως τὰ τῶν αἰτιάσεων βιβλία — porrigantur aut sportulae executoribus dentur, nisi 
τοῖς ἐναγομένοις ἐπιδίδοσϑαι ἢ σπόρτουλα τοῖς ΠΣ 80 prius et in libello actor per se aut per tabularios 
βασταῖς παρέχεσϑαε, εἰ μὴ πρότερον xai ἐν τῷ βιβλίῳ — subscripserit et actis intervenientibus fideiussorem 
ὁ ἐνάγων ἢ δε ἑαυτοῦ ἢ διὰ ταβουλαρίου ὑπογράψειε — idoneum periculo competentis officii praestiterit, con- 
καὶ πράξεως ὑμομνημάτων συνισταμένης ἐγγυητὴν — fitentem quod et usque ad finem litis permanet et 
ἀξιόπιστον παράσχοι κινδύνῳ τῆς —— τάξεως, suas intentiones aut per se aut per legitimum pro- 
ὁμολογοῦντα ὅτιπερ καὶ μέχρι πέρατος τῆς δίκης προς- 35 curatorem exercet, et si postea fuerit adprobatus 

φεύεε xai τὰς ἰδίας ἐναγωγὰς ἢ Ow ἑαυτοῦ ἢ διὰ iniuste litem movisse, sumptuum et expensarum no- 
νομίμου ἐντολέως ἐγγυμνάζει, καὶ εἰ μετὰ ταῦτα δει- 
χϑείη ἀδίκως τὴν ραν κινήσαβ, ὀνόματε ἀναλωμά- 


26 Θεσπίζομεν — 520,10 συγχωροῦμεν ex B habet B* 4 26,6 p.221 Zach. 





ex earum pretio usque ad debiti quantitatem creditori satisfaciat. Si vero debitor hoc non fecerit, cre- 
ditori qui hypothecam in re vendita habet licentiam damus eam vindicandi, donec de debito ipsi satisfiat. 
Haec autem observari volumus, nisi forte eadem res antea vel speciali nominatim vel generali hypotheca 
aliis ereditoribus obligata fuerit: tunc enim secundum legum nostrarum vim temporum privilegia unicui- 
que creditori servari sancimus. Unde manifestum est generales hypothecas multo minus mos litigiosi 
appellatione contineri velle, sed earum actiones ut secundum veterum legum definitiones examinentur. et 
vun suam habeant praecipere. Atque haec quidem de litigiosis et speciali nec non. generali theca 
constituimus, ut in posterum de his nulla dubitatio in iudicis oriatur, sed secundum praedictam distinctio- 
nem eiusmodi certamina ad finem perducantur. 

IL Ad excludendas autem. actiones eorum qui per calumniam eas movent et executorum fraudes 
etiam aliud remedium providentia nostra invenit. Sancimus enim, ut omnes iudices, si qu quos 
teneri sive admoneri voluerint, hanc condicionem interlocutionibus suis adiciant, me aliter libelli accu- 
sationis reis dentur aut sportulae executoribus praebeantur, nisi prius actor et in libello vel sua manu 
vel per tabularium subseripserit et actis intervenientibus idoneum fideiussorem praestiterit periculo compe- 
tenlis officii, qui promittat eum usque ad finem litis permansurum et actiones suas vel per se vel per 
legitimum procuratorem exerciturum esse, et si postea iniuste litem movisse probetur, sumptuum et expen- 





2 τούτων — ποσότητος om. L| 3 μὴ] μὲν B] 5 9:a- | rum R vulg. | 10 deereuimus V | 11 «aret R* | 12 nolc- 
πεπραμένον Bs| διαπεπραγμένου ML | 6 avrov L | | mus (uolumus R!) uocabulo R || 13 veterum] uentum 7' ἢ 
7 χρέους} χρόνου L^ | 8 ἰδιακῆς L| 10 ὑποτεϑημένων | 14 hoe T | 15 letigiosis V | nec non] non V! nec non 
M |j 12 ϑεσπίζομε») νομίζομεν B | 14 litigiosu zoos- | et V? | generalis 7" | 16 1uditio R | dubitatio] dubi- 
— M | o? om. B | 11 καὶ ταῦτα — 22 παραδί- | tatio e€ E* | 17 dictam add. Beck | huiusmodi] huius 
oca. om. B | 23 B in mg. add. L | 25 πρόνοιαν L^| | uero R | 18 terminantur 7᾽ [ 23 rubr. De interlocutioni- 
26 Θεσπίξζομεν πάντας τοὺς δικαστὰς inc. B | 27 τινα | bus iudicum per quas accusati rei conueniri iubentur 
B*| 28 αὐτῶν Bí| 30 σπόρτουλλα L συνηϑείας B | | (iubent R) et de satisdatione eorum et de decima 
31 xai om. 7.5 | 32 ἢ à«' ἑαυτοῦ] per se ς || διὰ τα. litis RT in marg. (ex Iul.) | cludendas 7' | 24 fraudem 
βουλλαρίου B* per tabularios c || *vzoyoewos MLB | | R| 25 enim] autem V | iudices omnes R || 26 amoueri 
34 ἁρμοδίου B* | 31 ἐκγυμνάξει LB* | δειχϑὴ B* uoluerit R || 27 hane] hanc suam V | in om. V || inter- 
lueutionibus R7* | 29 exeeutionibus V | 30 et om. V ἢ 
per se] persone V, /eg. aut per se (cf- Tut.)? || leg. tabu- 
1 debitum R!T' | 3 ereditori om. R' || 4 uendicare | larium (cf. Zu.)? | 32 perieulum A! || praestiterint T" | 
(uenditare V^) RVT | eis R| 5 fatiat R | 7. ypotheeas | 33 permanet R] permanebit V permaneat 7'vuig. | 35 exer- 
eandem A! | 8 fuerat A | 9 nostrarum] sacrarum nostra- | eet AR] exercebit V exerceat T'vulg. 








Nov. CXII 2. 3 


990 


DE LITIGIOSIS 





vOv καὶ δαπανημάτων δέκατον μέρος τῆς περιεχομένης 
τῷ βιβλίῳ ποσότητος ἀποκαταστήσεε τῷ αἰτεαϑέντι. 
εἰ δὲ εἴποι μὴ εὐπορεῖν ἐγγυητὴν δοῦναι, τηνικαῦτα 
παρὰ τῷ δικαστῇ, παρ᾽ ᾧπερ ἡ ὑπόϑεσις μέλλει ἐξετά- 
ζεσϑαι, τῶν ἁγίων εὐαγγελίων προκειμένων διε ὅρκου 
τοῦτο αὐτὸ διαβεβαιώσασϑαι, καὶ οὕτως ἐνώμοτον 
αὐτὸν ἐκτέϑεσϑαι ὁμολογίαν καὶ δι᾽ αὐτῆς ἅπερ ἄνω- 
1 τέρω εἴρηται ὁμολογῆσαι. εἰ δὲ μὴ ταῦτα ἅπαντα 
κατὰ τὸν εἰρημένον πραχϑείη τρόπον, οὐδεμίαν τὸν 


mine decimam partem eius quantitatis quae libello 
continetur pulsato restituet. Si autem dixerit non 
valere fideiussorem dare, tunc apud iudicem a quo 
causa examinanda est sanctis propositis evangeliis 
5 per sacramentum hoc ipsum adfirmet, et sic iurato- 
riam cautionem exponat et per eam haec quae supe- 
rius dicta sunt profiteatur. 
1 Si vero non haec omnia quae praediximus se- 
cundum antelatum modum processerint, nullatenus 


ἐναγόμενον ἀπόκρισιν τῷ ἐκβιβαστῇ ποιήσασϑαι συγ- 10 pulsatum responsum facere executori concedimus. 


χωροῦμεν. εἰ δὲ παρὰ τὴν μνημονευϑεῖσαν διατύτσεω- 
σιν ἢ τῶν δικαστῶν τις ἢ ἡ τάξις αὐτοῦ ἢ ὁρτιρδή- 
ποτε τῶν ἐκβιβαστῶν ὑπομνῆσαί τινα τολμήσει, ὁ 
μὲν δικαστὴς καὶ ἡ τάξις αὐτοῦ ἀνὰ δέκα χρυσοῦ λίτρας 
ποινὴν εἰβπραχϑή 
ὑποθέσεως καὶ δημεύσει ὑποβληϑήσεται καὶ ἐξορίᾳ 
πενταετέας κατακριϑήσεται, τῆς ποινῆς δηλονότι τῆς 
ἐκ τοῦ νόμου ἁρμοζούσης κινδύνῳ τοῦ κατὰ καιρὸν 
ἐνδοξοτάτου κόμητος τῶν ϑείων ἡμῶν πριβάτων εἰς- 


Nam si citra memoratam dispositionem aut aliquis 
iudicum aut officium eius vel quilibet executor ali- 
quem convenire praesumpserit, iudex quidem et offi- 
cium eius denarum librarum auri poenam sustinebit, 


σονται, αὐτὸς δὲ ὁ ἐκβιβαστὴς v5cibipse autem executor negotii et confiscationem suae 


substantiae patietur et exilio quinquennali damnabi- 
tur, poena videlicet ex hac lege competente periculo 
viri magnifici pro tempore comitis rerum privatarum 
exigenda et nostri fisci viribus inferenda. Omne 


πραττομιένηβ καὶ τῷ ἡμετέρῳ φίσκῳ εἰβκομιζομένης. 20 autem dispendium quod pulsatus ex hac conventione 


πᾶσα δὲ ζημία ἣν ὁ αἰτιαϑεὶς ἐκ ταύτης τῆς παρὰ 
τὴν δύναμιν τοῦ παρόντος νόμου μεϑοδείας ὑπομείνῃ 
ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ ἐνάγοντος τῷ ἐναχϑέντε ϑεραπευ- 
ϑήσεται κινδύνῳ τοῦ δικαστοῦ οὗτινος ὑπὸ τοῦ ἐκ- 


praeter tenorem nostrae legis facta perpessus fuerit 
ex petitoris substantia pulsato resarcietur periculo 
iudicis, cuius ab executore detentus est, nec non et 
officii quod eius iussionibus obsecundat, ut undique 


βιβαστοῦ συνεσχέϑη, ov μὴν ἀλλὰ καὶ τῆς τάξεως τῆς 25 nostro imperio superna maiestate [divinitate] crediti 


αὐτῷ πειϑομένης, ὥθτε πανταχόϑεν τοὺς τῷ ἡμετέρῳ 
κράτει παρὰ τῆς ἄνωϑεν ῥοπῆς καταπιστευϑέντας 
ἀβλαβεῖς φυλαχϑῆναι. Τὰς δὲ δίκας τὰς κατὰ συναένε- 
σιν ἑκατέρου μέρους ἐν δικαστηρίῳ κινουμέναβ τῆς που- 


pro sua indemnitate laetentur. Causas vero quae ex 
consensu utriusque partis in iudicio moventur a poena 
huius constitutionis liberas esse decernimus et sicut 
alis nostris continetur constitutionibus terminari. 


νῆς τῆς τῇ παρούσῃ διατάξει ἐγκειμένης ἐλευϑέρας 30 


εἶναι ϑεσπίζομεν καὶ καϑὰ ταῖς ἄλλαις ἡμῶν δια- 
τάξεσι περιέχεταε διατυποῦσϑαι. 


CAPUT III. 


Πασῶν δὲ τῶν ὑποθέσεων τὸ πέρας βουλόμενοι 
συντόμως προϊέναε καὶ ταῖς ἐκείνων πανουργέαις ἐναν- 


Omnium vero causarum finem volentes celeriter 
provenire et illorum malignitatibus obviamus, qui 


τιούμεϑα, οἵπερ ἐναγωγὰς μόνον προτιϑέασεν, οὐ 35tantummodo proponunt actiones, nolunt autem us- 


βούλονται δὲ μέχοε πέρατος τῆς δίκης ταύταις ἐπεξ- 
L£vet, λέγοντες νόμον εἶναι τὸν διαγορεύοντα μηδένα 
τὰς οἰκείας ἐναγωγὰς ἀναγκάζεσϑαι ἄκοντα ἐγγυμνά- 
ζειν. καὶ ταύτην τοίνυν τὴν πανουργίαν ἀποσβέσαε 


15 sg. argumentum: notatur 'Poz. 28, 15. 


que ad finem exercere iudicium, dicentes legem esse 
quae decernit neminem compelli actiones suas exer- 
cere nolentem. Et hanc igitur pravitatem extinguere 





sarum nomine decimam adam quantitatis quae libello continetur accusato esse restituturum. Quodsi dicat 


se copiam non habere fi 


eiussorem dandi, (um apud iudicem apud quem causa ezaminanda est sanctis evan- 


geliis propositis iureiurando id ipsum confirmet, atque ita iuratoriam cautionem eahibeat et per eam quae 
1l supra dicta sunt promittat. δὲ vero haec omnia secundum praedictum modum acta non sint, permitti- 
mus ut nullum reus executori responsum det. Quodsi contra dispositionem modo memoratam vel aliquis 
ex: iudicibus vel officium eius vel quivis executor admonere aliquem ausus sit, a iudice eiusque officio dena- 
rum librarum auri poena exigetur, ipse autem executor litis adeo publicationi bonorum subicietur et quin- 
quennali eailio damnabitur, ut poena videlicet ez: lege irrogata periculo gloriosissimi pro tempore comitis 
sacrarum nostrarum rerum privatarum exigatur et fisco nosiro inferatur. Omne autem. damnum, quod 
accusatus ez hac conventione contra praesentis legis tenorem facía passus sit, ea: subsiantia actoris reo 
sarcietur periculo iudicis cuius ab executore detentus est, nec non officii quod ei obsequitur, ut qui po- 
tentiae nostrae a summo numine crediti sunt undique indemnes serventur. Lites vero quae ea consensu 
utriusque partis in iudicio moventur a poena in praesenti constitutione proposita liberas esse et quemad- 
modum ceteris constitutionibus nostris continetur disponi sancimus. 

IIl Cum autem omnium causarum finem celeriter procedere velimus, illorum quoque fraudibus ad- 
versamur, qui tantummodo actiones proponunt nec tamen eas usque ad finem litis persequi volunt, dicentes 
legem esse quae caveat ne quis actiones suas ecercere invitus cogatur. Hanc igitur fraudem cum ex- 





Α παρ᾽ ᾧπερ om. M^ μέλλει ἐξετάζεσϑαι ἡ ὕὑσιό- 
ϑεσις 5 v. Ἰ. || ἐκγυμνάζεσϑαι L | 6 αὐτὸν B^, om. Bf | 
βεβαιώσασϑαι LB* | 9 οὐδεμίαν τῶν L || 10 ποιεῖσϑαι 
L ποιῆσαι Bf | 13 τολμήσοι M || 14 λίτρας χρυσοῦ L ἢ 
19 ἐνδοξοτάτου] magnifici ς || κόμητος τῆς ϑείας ἡμῶν 
περιουσίαβ DB comitis rerum privatarum g Jul. | 20 τῶ 
ἡμετέρω δημοσίω L sis τὸ ἡμέτερον δημόσιον B | 
21 ὃ ἐκ ταύτης αἰτιαϑεὶς L || 22 *vzxousivo. MLB* 
ὑπέμεινεν Bf, ὑπομένοι Scrimger | 28 σύνεσιν L^ || 31 
καϑὰ MLB'] καϑὸ Bf|97 νόμον] Cod. 3, 1 





2 pulssato V | restituet 1,3] restituit R'V restituerit 
T restituat T?vulg. | 5 affirmat 7} | 77 profiteantur 
T'|S8 praediximus] ««««mus A'|| 9 antelatum] ««««e- 


latum V! | processerit 71 10 responsum om. V' || exe- 
cutori] ««s*««««s V!, om. R!|| 11 si citra] «« citur A || 
ut aliquis Z! || 12 quilibet] quibus 7'* quiuis 77? || eXeutor 
T | 14 denarium V | 17 poena] ««« A!||ex hae] et ex 
hae V|| 21 praeter V? in ras. || facta Zachariae] factum 
(factus A9) libri | 22 petitori V! || res(?)sartietur 7᾽} | 
24 iussibus V || obsecundant 71 || 25 superna cet.] |na — 
causas ser. A? in ras. 1 versus || maiestate] tua maiestate 
V | divinitate glossema esse vidit Zachariae || conditi 
T'! | 28 libertas A! liberatas V || 33 rubr. Si amonito reo 
actor iudicium deseruerit (dederit A) RT in marg. (ex Zul.) || 
Omnium Zeck] Omnem /ibri | 34 provenire Beck] per- 
uenire /ibri| 36 iudieium vuig.] iuditii A&VT || 37 me- 
minem AK! apneminem 7'*||exercere suas 7'|| 38 igitur] 





ergo A! 


ET DE DECIMA PARTE LITIS 


597 


Nov. CXII 3 





σπουδάζοντες κελεύομεν, τῇ TOU μνημονευϑέντος vó- 
μου βοηϑείᾳ μὴ κεχρῆσϑαι τοὺς κατά τινος τὰς οἰκείας 
ἐναγωγὰς προτιϑέντας, εἴτε διὰ ἀρχικῆς μεϑοδείας 
εἴτε διὰ δεήσεων βασιλεῖ προῤφερομένων καὶ τῷ δὲ- 
καστῇ ἐμφανιζομένων καὶ δι᾽ αὐτοῦ εἰς γνῶσιν τοῦ ày- 
τιδίκου φερομένων καὶ ὑπὸ vouíuo τοῦ δικαστοῦ ἐξ- 
ετάσει ἀρχομένων. οὐ δικαίως γὰρ ἐνάγειν παραιτεῖ- 
ται ὅξφτις ὡς ἕτοιμος τὸν αὐτοῦ ἀντίδικον εἰς δίκην 

ἔλεσεν, ὁπότε ἡ τοιαύτη παραίτησις τῷ ἐναγομένῳ 
μᾶλλον ἥπερ τῷ ἐνάγοντι ἁρμόζει. 
τὸ» ἐνάγοντα τὸ ἀρχϑὲν πράγμα μέχρι πέρατος τῆς 
δίκης ἐγγυμνάζειν." εἰ δὲ ἐπεξελϑεῖν τῷ πράγματε 
ὑπέρϑηται, δίδομεν ἄδειαν τῷ ἐναχϑέντε τὸν —— 
στὴν αἰτεῖν παρ᾿ ᾧ ἡ δίκη προκατήρχϑη, ὥςτε δι᾿ 


αὐτοῦ τὸν ἐνάγοντα ὑπομιμνήσκεσϑαε εἰς τὸ δικαστή- 15 


ριον ἢ δε ἑαυτοῦ ἢ διὰ νομίμου ἐντολέως παραγένε- 
σθαι" καὶ εἰ τοῦτο μηδαμῶς ποιήσει, προτιϑεμένων 
τριῶν ἰδίχτων αὐτὸν καλεῖσθαι, μιᾶς ἑκάστης κλήσεως 
οὐκ ἔλαττον ἢ τριάκοντα ἡμερῶν διαστήματε περι- 
κλειομένης. κε. 
μὴ μόνον ταῖς τῶν κηρύκων φωναῖς, ἀλλ᾽ ἔτε μὴν καὶ 
ἐδίκτων προτεϑεμένων οἱονδήποτε τῶν δικαζομένων 
μέρος ἀπολιμπανόμενον καλεῖν εἰς τὸ δικαστήριον" τῆς 
γὰρ τῶν κηρύκων φωνῆς ὀλίγοι παρόντες εὑρισκόμενοι 


festinantes iubemus memoratae legis auxilio non eos 
uti, qui contra aliquem suas proposuerint actiones 
sive per iudiciariam conventionem sive per preces 
principi oblatas et iudici insinuatas et per eum ad 
5scientiam adversarii deductas, vel sub legitimo iudi- 
cis coeptas examine. Iniuste enim agere recusat, 
qui paratus adversarium suum ad iudicium vocavit, 
cum haec excusatio pulsato magis quam actori con- 
veniat. Quamobrem sancimus actorem coeptum ne- 


διὸ ϑεσπέζομεν 10 gotium usque ad finem litis exercere. Si vero cau- 


ui distulerit, damus pulsato licentiam iu- 
dicem apud quem lis coepta est postulandi, ut ab 
eodem actor ad iudicium aut per se aut per legitimum 
—— venire moneatur, et si hoc minime 
ecerit, propositis tribus vocetur edictis, unaquaque 
vocatione non minus quam triginta dierum spatio 
concludenda. Iubemus enim ordinarios iudices non 
solum praeconum vocibus, sed etiam edictis propo- 
sitis quamcumque litigatorum partem absentem in 


λεύομεν γὰρ τοὺς ὀρδιναρίους δικαστὰς 20 iudicium vocare: vocem enim praeconum pauci pos- 


sunt qui praesentes inveniuntur audire, edicta vero 
per multos dies sic proposita possunt ne omnes 
agnoscere, Aliis autem omnibus iudicibus, qui per 
imperialem iussionem causas examinant, ex praesenti 


ἀκοῦσαε δύνανται, τὰ μέντοιγε ἴδικτα ἐπὶ moAÀac25]ege permittimus partes quae in iudicio non perma- 


ἡμέρας προτιϑέμενα πάντες die γινώσκειν δύνανται. 
πᾶσε δὲ τοῖς ἄλλοις δικασταῖς τοῖς κατὰ βασιλικὴν 
κέλευσιν τὰς ὑποϑέσεις ἐξετάζουσεν ἐκ τοῦ παρόντος 
νόμου ἐπιτρέπομεν τὰ μέρη τὰ μὴ τῷ δικαστηρίῳ 


σπροΞξεδρεύοντα προτεϑεμένοις ἰδίκτοις καλεῖν, ἵνα μὴ 30 


1 ἀπέραντα διαμείνῃ τὰ πράγματα. εἰ δὲ παρὰ 
δικαστῇ προοί ἡ δίκη οὐκ ἐδέξατο, ἀλλὰ μόνον 
διὰ βιβλίου ὑπομνήσεως ἐνήχϑη τις, ἢ δεήσεων τῇ 
ἡμετέρᾳ y ἥὅτητε προΞενεχϑεισῶν κέλευσις ἡμῶν 
περὶ τούτου 


δάτων καὶ τῷ δικαστῇ γέγονεν ἐμφανὴς καὶ τῷ ἄντι- 
δίκῳ ἐγνώσϑη, καὶ οὕτως ἐξέσται τῷ ἐναχϑέντε πρὸς 
τὸν ἁρμόδιον ἰέναι δικαστήν, καὶ Ó αὐτοῦ τὸν ἴδιον 
ἀντίδικον κατὰ τὸν ὅμοιον καλεῖν τρόπον, tB εἰ 
πρᾶγμα κατὰ τὴν τῶν νόμων τάξιν ἐξεταζόμενον πέρας 


nent propositis edictis vocare, ne causae infinitae 
permaneant. 


1 Sivero apud iudicem initium lis non accepit, sed 
tantum conventionali libello quicumque pulsatus est, 
aut precibus nostrae oblatis clementiae iussio nostra 
super hoc prolata sive scriptis sive per mandata 


ἴλϑεν εἴτε ἐγγράφως εἴτε δεὰ uav-35iudici fuit intimata, et ea adversario per eum co- 


gnita, etiam sic licebit pulsato ire ad competentem 
iudicem et per eum suum adversarium simili modo 
vocare, ut si quidem sui praesentiam actor fecerit, 
causa secundum legum ordinem examinata finem legi- 


τὴν ἑαυτοῦ παρουσίαν ὁ ἐνάγων ποιήσαιτο, τὸ 40 


10 Θεσπίζομεν τὸν ἐνάγοντα — 23 δικαστήριον B* L c. Ἴ p.228 Zach. 


18 sq. argumentum notatur "Poz. 8, 1. 





stinguere studeamus iubemus memoratae legis auxilio non uti eos qui actiones suas contra aliquem proponunt 


sive per conventionem iudicialem sive per preces imperatori oblatas et iudici insinuatas atque per eum in 
notitiam adversarii perlatas et a iudice legitime examinari coeptas. Neque enim iuste recusat agere qui 
promptus adversarium suum in ius vocavit, cum eiusmodi recusatio reo magis quam actori conveniat. Pro- 
plerea sancimus, ut actor coeptam causam usque ad finem persequatur ; si autem causam Mem distulerit, 
reo licantiam damus postulandi a iudice apud quem lis contestata est, ut per eum actor atur in 
iudicium venire vel per se vel per legitimum procuratorem. ΕἸ si id nequaquam fecerit, tribus edictis 
propositis vocetur, ita ut unaquaeque vocatio non minore quam íriginta dierum intervallo concludatur. 
Jubemus enim ordinarios iudices non solum praeconum vocibus, sed praeterea etiam edictis propositis quam- 
cumque litigantium partem absentem in iudicium vocare: nam praeconum vocem pauci qui praesentes re- 
periuniur audire possunt, edicta vero per multos dies proposita omnes fere cognoscere possunt. Ceteris 
autem omnibus iudicibus, qui ex imperiali iussione causas examinant, per praesentem legem concedimus 
1 paries quae in iudicio praesto non sunt propositis edictis vocare, ne causae infinitae maneant. — Quodsi 
apud iudicem lis initium non cepit, sed tantummodo libello conventionis quis petitus est, vel precibus nostrae 
serenitati oblatis iussio nostra de hoc processit sive in scriptis sive per mandata et iudici insinuata est 
atque adversario nota reddita, sic quoque reo licebit competentem iudicem adire et per eum adversarium 
suum simili modo vocare, ut siquidem praesentiam sui fecerit actor, res secundum ordinem legum exami- 





2 κατά τενων L| 6 xai (et Iul] vel i.e. 7 e, ἢ καὶ 
Zachariae | 8 τῶν .L | αὑτοῦ cum Scerimgero vulg. | 10 
ἥπερ M ἢ Bí | 12 ἐκγυμνάξειν L | ἐπελϑεῖν [, ὑπεξελ- 
ϑεῖν B* | 13 te ber fi B* | 14 προκαταρχϑὴ LB* | 
11 ποιήσει Β΄") ποιήσοε MLEB* ἢ 18 ἰδίκτων (ἤτοι προ- 
γραμμάτων s. v. M) ML] x αμμάτων (et sic con- 
stanter) B | 20 ὀρδιεναρίους] du dá uovs B | δικαστὰς] 
δικαστὰς ἤγουν τοὺς ἐμβάϑμους M| 22 ἐδίχτων L ἢ 
23 ἀπολεμπανόμενον μέρος ΒΓ μέρος ἀπολιμπανόμε- 
vor εἴη L | 26 προετιϑέμενα L| 21 ταῖς κατὰ L^ | 
30 προΞτεϑεμένοις L || προτιϑεμένων προγραμμάτων 
καλεῖσθαι Bl | 31 διαμείνοι L | 33 ἐνήχϑη Ls] éx- 
£497, M ἐναχϑῇ B | 35 μανδάτων LBz] μανδάτου M | 
31 ἐγνώσϑη] per eum cognita c 135 94 αὐτοῦ LBfz| 
δι᾿ ἑαυτοῦ MB* | 40 παρρησίαν L? | Ἐποιήσοιτο MLB 





1 memorato AR ἢ legis] litis 7! | 2 uti] ut | suas 
om. R | proposuerunt V | 3 iudieariam A iuridiariam V || 
4 sinuatas A^ | 5 legitimi T'vu/g. | 7 qui] quia £ 
paratum 7'!| uoeabit V | 8 auctori & | 9 auctorem V 
13 iudicium] iuditium iudice 7' | legitimum inperator 
proeuratorem 7.6 ἢ 16 vocatione Contius] cautione libri | 
17 coneludendi 7: eonducenda R ἢ 18 dictis 7'* | prae- 
positis V | 19 ligatorum 7| 21 inueniuntur Ri] non in- 
ueniuntur R?VT | 22 sic] sie 7; delendum videtur || 
posita libri, corr. Osenbrüggen | 23 iudicibus om. K || 
24 iuscasionem R* | 25 permaneant R| 32 tamen R || 
quaecumque Τ᾽ | 33 iussione 7'| 35 fuit 71 fuerit RV 
vulg.| intima 7'!| 38 ut] et T'| actor om. V | fecit T 


Nov. CXII 3 ep. 


528 


DE LITIGIOSIS 





9 νόμιμον δέχεσϑαι. εἶ δὲ προτεϑεμένων τῶν ἰἐδί- 
κτῶν κληϑεὶς εἰς τὸ δικαστήριον ἐλϑεῖν καὶ τὰς ἰδίας 
ἐναγωγὰς ἢ 0v. ἑαυτοῦ ἢ διὰ νομίμου (καϑάπερ εἴρηται) 
ἐντολέως προϑεῖναι μὴ βουληϑείη, τηνικαῦτα ἑτέραν 
ἑνὸς ἐνιαυτοῦ προϑεσμίαν αὐτῷ συγχωροῦμεν, ἧς ἐν- 
τὸς εἰ μὴ τῇ ἰδίᾳ ἐπεξέλϑοι ἐναγωγῇ, δίδομεν ἄδειαν 
τῷ δικαστῇ καὶ ἀπόντος τοῦ ἀντιδίκου τὰς τοῦ προς- 
εδρεύσαντος μέρους δικαιολογίας κατὰ τοὺς ἡμετέρους 
ψόμους ἐξετάζειν καὶ τῆς ἀληθείας ἀκριβῶς ζητουμένης 


2 timum sortiatur. Si vero propositis edictis vocatus 
ad iudicium venire et suas intentiones aut per se aut 
per legitimum (sicut dictum est) procuratorem propo- 
nere noluerit, tunc aliud unius anni spatium ei con- 
5 cedimus, intra quod nisi suam intentionem fuerit per- 
secutus, damus licentiam iudici et absente adversario 
partis permanentis allegationes secundum nostras 
leges examinare et veritate subtilius requisita legi- 
timam proferre sententiam. Si vero intra praedictum 


ψόμεμον προφέρειν ψῆφον. εἰ δὲ ἐντὸς τῆς εἰρημένης 10 anni spatium venerit et suas intentiones exercere 


τοῦ ἑνὸς ἐνιαυτοῦ προϑεσμίας παραγένηται καὶ τὰς 
ἰδίας ἐναγωγὰς ἐγγυμνάσαι βουληϑείη, κελεύομεν τὸν 
δικαστὴν πᾶσε τρόποις τὰ ἀναλώματα ἤγουν δαπανή- 
ματα, ἅπερ διὰ τὴν δίκην ὁ ἐναχϑεὶς πιροξεδρεύων 


voluerit, iubemus iudicem modis omnibus expensas . 
vel sumptus, quos propter litem pulsatus permanens 
in iudicio sustinuit, ante omnia exigere actorem et 
pulsato dare, et sic actorem permanere donec causa 


τῷ δικαστηρίῳ ὑπέμεινε, πρὸ πάντων εἰςπρᾶξαι vóv15íinem secundum leges accipiat. Nam si tantummodo 


ἐνάγοντα καὶ τῷ αἰτιαϑέντε παρασχεῖν, καὶ οὕτω τὸν 
ἐνάγοντα προφεδρεῦσαι μέχρις ὅτου τὸ πρᾶγμα πέρας 
δέξηται κατὰ τοὺς νόμους. εἰ γὰρ μόνον παραγένηται 
καὶ τῶν δαπανημάτων εἴτε ζημιωμάτων διδομένων 
μόνον τὸν ἐνεαυσιαῖον χρόνον διακόψαι βουληϑ'είη,. καὶ 
πάλιν ἀναχωρῶν τοῦ δικαστηρίου μέχρι πέρατος τῆς 
ὑποϑέσεως μὴ παραμείνῃ, κελεύομεν αὐτὸν μετὰ τὰς 
εἰρημένας τῶν ἰδίκτων καὶ τοῦ ἐνιαυσιαίου διαστή- 
ματος παρατηρήσεις πάσης ἀγωγῆς ἐκτείσττειν ἣν ἀρμό- 


venerit et expensis sive sumptibus datis solum annale 
tempus interrumpere voluerit, et iterum ab iudicio 
recedens usque δα exitum causae non permanserit, 
iubemus eum post praedictas edictorum et annalis 


20spatii observationes ab omni cadere actione, quam 


sibi competere contra pulsatum existimabat. De— 
terior namque dolus eius agnoscitur qui interruptam 
iterum litem deseruit, quam qui semel coeptam dere- 
liquit. Legis autem privilegio, quae nolentibus non 


ζει» αὑτῷ κατὰ τοῦ ἐναχϑέντος ὑπελάμβανε. χείρων 25 imponit necessitatem proprias actiones movere, illis 


γὰρ ὃ ἐκείνου δόλος γινώσκεται Ovi ἐγκοπεῖσαν αὖϑις 
τὴν δίκην καταλέλοιπεν, ἥπερ ἐκείνου ocvis ἅπαξ τῆς 
προκαταρχϑείσης δίκης ἀπέστη. τῷ δὲ τοῦ νόμου προ- 
vouíp τοῦ μὴ ἐπιτεϑέντος ἀνάγκην τοῖς μὴ βουλο- 


tantummodo uti concedimus, qui nullam secundum 
praedictos modos adversario moverint quaestionem. 


μένοις τὰς ἰδίας ἐναγωγὰς κινεῖν ἐκείνοις καὶ μόνοις 30 


συγχωροῦμεν κεχρῆσϑαι τοῖς, οὐδεμίαν ζήτησιν κατὰ 
τοὺς εἰρημένους τρόπους κατὰ τῶν ἀντιδίκων κινοῦσι. 

(«Ἐπίλογος.) Ταῦτα δὲ πάντα κρατεῖν ϑεσπί- 
ζομεν ἐπὶ τῶν ὑποθέσεων τῶν μήπω ἢ κατὰ δικα- 


(Epilogus.) Haec autem omnia obtinere de- 
cernimus in causis, quae necdum vel iudiciali sen- 


στικὴν ψῆφον ἢ κατὰ φιλικὴν σύμβασιν ἢ καὶ καϑ' 35tentia vel amicali conventione aut alia iuri cognita 


ἑτέραν τῷ νόμῳ ἐγνωσμένην τομὴν πέρας δεξαμένων. 
LIIIIII 


8 2 habet B* l. c. 8 p. 228 Zach. 


decisione finitae sunt, Theodote parens karissime 
atque amantissime. Illustris itaque et magnifica au- 
ctoritas tua praesentem nostri numinis legem in per- 
petuum valituram edictis in hac regia urbe proposi- 


40tis et praeceptionibus in universas provincias sub 


tua constitutas iurisdictione directis faciat mani- 





29 nata finem legitimum accipiat. 


Sin autem propositis edictis vocatus in iudicium venire et actiones suas 


wel per se vel per legitimum (uti dictum est) procuratorem proponere noluerit, tunc alterum unius anni 
spatium ei concedimus, intra quod si actionem suam non persequatur, licentiam iudici damus etiam absente 
adversario allegationes partis quae praesto fuit secundum leges nostras examinandi et veritate accurate 
quaesita legitimum calculum proferendi. Quodsi intra praedictum unius anni spatium venerit et actiones 
suas exercere voluerit, iubemus iudicem omnino sumptus sive expensas, quas reus in iudicio permanens 
propter litem sustinuit, ante omnia ab actore exigere et reo praestare, atque ita actorem praesto esse, donec 
causa secundum leges finem accipiat. Nam si venerit solum et expensis sive dispendiis praestitis annale 
dumíaaxat tempus interrumpere voluerit, ac rursus a iudicio recedens usque ad finem causae non per- 
manserit, iubemus eum post praedictas edictorum et annalis spatii observationes omnt actione excidere quam 


sibi contra reum competere existimabat. 


Deterior enim fraus illius esse intellegitur qui interruptam litem 


iterum. deseruit, quam eius qui semel a contestata lite destitit. Legis autem yr quae necessitatem 


non imponit invitis actiones suas movendi, illis solis uti permittimus qui nu 


praedictos modos adversus adversarios movent. 


am quaestionem secundum 


Epilogus. Haec autem omnia valere sancimus in causis quae nondum vel per iudicialem sen- 
tentiam vel per amicalem conventionem vel per aliam decisionem lege agnitam finitae sunt. 





4 προςϑεῖναι L || uz] καὶ L^|| ἑνὸς ἐνιαυτοῦ ἑἐτέ- 
ραν προϑεσμίαν αὐτῶ L ἑτέραν αὐτῷ προϑεσμίαν 
ἑνὸς ἐνιαυτοῦ ΜΒ v. l. || 6 ἐπεξέλϑοε ἐναγωγῇ]} ἐπεξ- 
ἔλϑοιεν ἀγωγήῆ (ἀγωγὴν 15) ML ὑπεξέλϑοι ἐναγωγῇ 
(v. ὦ bebé o. διαγωγῇ) ὩΣ 1 — ——— L | 
10 προφέρει M || ψῆφον in litura 12 ἐκγυμνάσαι 
Be | 16 LL L^ | 18 δέξεται B* || 19 εἴτε] ἢ B* | 
22 Ἐπαραμείνοι MLB | 23 διαστήματος] χρόνου δια- 
στήματος B* | 25 ὑπελαμβάνει (sic) L* || χείρων — 
28 ἀπέστη om. Bs|| 26 ὅστιβ ex corr. L || ἐκκοπεῖσαν 
LB' | 21 ἥπερ M || ἐκεῖνος L*|| 30 τὰς ἰδίας M] τὰς 
εἰκείας. B, om. L || 35 συμβίβασεν LL || 31 in textu graeco 

mittitur clausula una cum subscriptione, quae servatur in € 


1 uocatur A'|| 4 aliud] ad aliud V || anni spatium 
unius 7'| annis A! || 7 partis] per partis Z^ || 9 prae- 
dietam R!|| 11 noluerit A?V*?]| 12 praeter V || 13 sus- 
tinuerit 7' | 14 causa] «ὁ A! || 15 aceipiat seeundum 
leges Zt | legem V || 16 expensibus 7'! | solummodo V ἢ 
17 ab] a A?T || 18 recedes A! | permanserint V'*|| 19 
eum] enim 7'|| post om. V* || praedictam 7'|| annales 
V*| 21 existimat 7'| 22 eius] eius est 7^ || 24 privi- 
legio vulg.] priuilegia libri | 25 inponi T' || illis] in 
his 7 | 27 quaestiones AK || 33 omnia] ola omnia A" | 
34 vel om. T' | 36 finitae vulg.] finita RV definita 7 || 
38 nominis V | perpetuo ZV^|| 40 et per praeceptioni- 
bus A! | in uniuersas prouincias AV] uniuersis pro- 
uintiis 7 | 41 tuas V^ || constituta 7 | manifestis A' 





manifesta A? 


IN MEDIO LITIS NON FIERI 


529 


Nov. CXIII pr. 1 





(dat. 1v. id. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons.) 


[a. 541] 


festam, ut omnes ea quae pro eorum utilitate sanxi- 

mus a se custodienda cognoscant. .— 

Dat. nr. id. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. basilio v.c. cons. 





PIT 
H AIATAZXIXS ΩΣΤῈ EN MEEX9I AIKHX MH 
FINEXOAI OGEIOYX TYIIOYX H OEIAX KE- 


AEYZEIS, AAAA ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ FENIKOY- 
ΝΟΜΟΥΣ ΤΈΜΝΕΣΘΑΙ TAX YHOOEXEIX. KAI 


ὩΣΤῈ ΤῊΝ ΠΑΡΟΥ͂ΣΑΝ AIATAZIN IIPO THX 10 


ΤΩΝ HPOX9IIQN BEBAIOQXEO9€*X ENTATTE- 
ΣΘΑΙ ΤΟΙ͂Σ ΠΡΑΤΤΟΜΈΝΟΙΣ. 


(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων.) 
{(Προοΐμεον.) Πάντα κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους 


πράττεσϑαι βουλόμενοε καὶ τὴν τούτων δύναμεν φυ- 15 


λάττεσϑαι σπουδάζοντες συνείδομεν τὸν παρόντα γρά- 
΄ 2 * 2 - - ^ " * 

ψαι νόμον εἰς τὴν αὐτῶν τῶν νόμων τήρησιν. ἔγνωμεν 

γὰρ ὥς τινες τῶν δικαστῶν βουλόμενοι τοὺς τὰς δίκας 

λέγοντας διαστρέφειν καὶ ἐπεκρύπτειν τὰς ἑαυτῶν σπου- 


CXII. Auth. ΟΧ. Coll. VII tit. 11 


E; IN MEDIO LITIS 
NON FIERI SACRAS FORMAS AUT SACRAS 
IUSSIONES, SED SECUNDUM GENERALES 
LEGES DIRIMI NEGOTIA H; 


Idem Aug. Theodoto pp. 


(Praefatio. Omnia secundum nostras leges 
agi volentes et harum virtutem servari studentes per- 
speximus praesentem scribere lezem ad ipsarum 
legum observationem. Agnovimus enim, quoniam qui- 
dam iudicum volentes eis qui causas dicunt tergi- 
versari et celare suas festinantes dilationes excusant 


δάξζοντες ἀναβολὰς προφασίζονται πολλάκις λέγοντες, 20 se frequenter dicentes, quia sacrae formae aut sacrae 


ὅτι ϑεῖοε τύποι ἢ ϑεῖαι κελεύσεις ἢ καταϑέσεις τῶν 

᾿ € - € - Li - 
περιβλέπτων ἡμῶν δεφερενδαρίων ἐμφανεῖς αὐτοῖς 
γίνονται. ὡς δὴ διατυποῦσαε ὅπως δέοι τὰς ὑποϑέσεις 
αὐτοὺς ἐξετάζει» ἢ κρίνειν. 


iussiones aut depositiones spectabiliium nostrorum 
referendariorum insinuatae eis sunt, tamquam dis- 
ponentes quemadmodum oporteat negotia examinari 
aut iudicari. 


CAPUT I. 


Kai διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, mers δίκης ἐξεταζομένης 25 


εἴτε ἐπὶ χρηματικαῖς ἢ ἐγκληματικαῖς ἢ ἑτέραις οἱαιςοῦν 
ἀναφυομέναις αἰτίαις παρὰ δικασταῖς εἴτε ἐνταῦϑα 
εἴτε ἐν ἐπαρχίαις, μήτε πραγματικὸν τύπον μήτε ἕτέ- 
ραν ἀντιγραφὴν μήτε ϑείαν ἡμῶν τινα ἔγγραφον 
ἄγραφον κέλευ t : 

πόλει παρὰ τῶν περιβλέπτων ἡμῶν ῥεφερενδαρίων 
ἢ ἑτέρου τινός, διατυποῦσαν αὐτοῖς ὅπως δέοι τὴν 


ῆ y 5 
σιν ἢ κατάϑεσιν ἐν ταύτῃ τῇ βασιλίδι 30 


Et propterea sancimus, ut dum lis examinatur 
sive in pecuniariis vel criminalibus aut aliis quibus- 
libet emergentibus causis apud iudices sive hic sive 
in provinciis, neque pragmaticum typum neque aliam 
rescriptionem neque sacram nostram quamlibet ex 
scripto aut non scripto iussionem aut depositionem 
in hac regia civitate spectabilium nostrorum referen- 
dariorum aut alterius alicuius disponentem eos, quo- 


Nov. CXIII (Authent. CX — Coll. VIII tit. 11: gloss.) Graece extat in ML, c.1 (Θεσπίζομεν ὥστε δίκης ....) —3 in 


B 2, 6,23—26. — Epit. Theod. 113, Athan. 4, 16. 


lulian. const. CVI. 


c. 1 Θεσπίζομεν ὥστε δίκης --- 530,5 διατυπώσεως repetitur in B 1,1,17; eadem ex B 2,6,23 in B* B4 p.131 Zach. 


(cf. 4 33,5 p. 251 Zach.) 


c. I pr. summarium er Ath. repetitur in paratitlis Ath. 5 $ 8. 





CXII. 


CONSTITUTIO NE IN MEDIA LITE SACRAE SANCTIONES VEL SACRAE IUSSIONES FIANT, 
SED SECUNDUM GENERALES LEGES CAUSAE DECIDANTUR. ET UT PRAESENS CONSTI- 
TUTIO ANTE PERSONARUM CONFIRMATIONEM ACTIS INSERATUR. 


(Idem Augustus Theodoto praefecto praetorio.) 
(Praefatio) Cum omnia secundum leges nostras agi velimus earumque vis ut custodiatur stu- 


deamus, placuit nobis praesentem legem scribere ad ip 
1 


nonnullos, qui eos qui causas dicunt extrahere ve 


sarum legum observationem. Comperimus enim iudicum 
nt atque dilationes suas occultare studeant, saepe prae- 


textu uti quod dicant sacras sanctiones vel sacras iussiones vel depositiones spectabilium nostrorum refe- 
endariorum 


f 
oporteat. 


sibi insinuatas esse, tamquam quae praecipiant quomodo causas examinare vel iudicare ipsos 


Ac propterea sancimus, ut dum lis ezxaminatur sive in pecuniariis sive criminalibus sive aliis quibus- 
libet causis emergentibus apud iudices sive hic sive in provinciis, neque pragmatica sanctio neque aliud 
rescriptum neque divina nostra iussio ulla scripta aut non scripta vel a rens in hac regia wis 4 spe- 

0 


ctabilibus referendariis nostris vel alio ullo, quae praecipiat üs quom 


Ὁ coepía causa examinanda vel 





3 1v. id. Sept. (δ΄ εἰδῶν “Σεπτεμβρίων Ath.)] 1m. id. 
Sept.c v. id. sept. Jul." (om. lul. codd. rell.) μηνὲ σε- 
πτεμβρίῳ Theod. | CP. — vc. cons. e] ep. imp. dn. iusti- 
niano LV ue isi (sic) Jul." βασελείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ e£ 
ὑπατείας Βασιλείου Ath. ιε΄ ἔτει τῆς βασιλείας ὑπατείᾳ 
Βασιλείου Theod. | ὃ rubr. Περὶ τοῦ μὴ γίνεσϑαι ϑείους 
τύπους ἐν μέσῳ δίκης Theod. | Ἢ διάταξις ML] om. 
Ath., vulg. | 1 ϑείους om. Ath. || κελεύσεις --- 12 πραττομέ- 
vou] κελεύσεις καὶ τὰ ἑξῆς Ath. | S κατὰ om. L! | 9 καὶ 
om. inder L || 13 inser. ex ς suppl. Haloander] om. ML, Ὁ 
αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων Ath. | 19 
σπουδάζονταις (sic) M? σπουδάζοντας ML | 22 ῥαιφε- 
ρενδαρίων (et sic constanter) M ῥαιφενδαρίων (id. 31, ce- 
teris locis ὁαιφερενδαρέων) L ἢ 23 ὡς δὴ om. L | 29 τενὰ 
ἡμῶν B*| ἔγγραφον κέλευσιν ἢ ἄγραφον B* v.L.| 32 
αὐτοῖς] αὐτοὺς (αὐτῶν ἢ B*pr) 1, Βε,.1,1,ς 

Ii. 








1 eam R^ | 2 eustodiendo [47 | cognoscat 7'| 3 subscr. 
raestat V | impr. don. iust. V | 4 uiro clarisimo consu- 
em V | 7 autem A? | 8 sed om. δὶ || secundum quod gene- 

rales leges 7" de secunda generali lege V | 9 dirimi 
negotia V] dederint in (dederi A) negotiis AT, decidi 
negotium A? in marg. ἢ 13 theodote T ἢ 16 scribere] 
suscipere 7'! | ad] et ad 7' | 18 eis V? ἐπ ras. | tergi- 
versari] uersari R!|| 19 celari V^ celerare E | 20 quia 
RV] quod T7 vulg. || 21 dispositiones V7'' | 25 examina- 
datur A?| 26 in om. R!| quibuslibet aliis Καὶ | 27 sive 
in] sive om. V || 28 pragmaticam A! | 29 «scriptionem R* 
praescriptionem vulg. | nostram om. V | 31 expeetabilium 
V|32 alieuius RV] cuiuslibet 7' vulg. 


61 


Nov. CXIII 1 


530 


IN MEDIO LITIS 





2 - , » , € , - 

ἀρχϑεῖσαν ἐξετάζειν ἢ κρίνειν ὑπόϑεσιν, καταφανῆ yl- 
ψεσϑαι τοῖς δικάζουσιν ἢ καταφανῆ γινομένην κρατεῖν, 
ἀλλὰ κατὰ τοὺς γενικοὺς ἡμῶν νόμους τὰς δίκας ἐξ- 
ετάζεσϑαί τε καὶ τέμνεσϑαι" τὸ γὰρ ἐπὶ τῇ τῶν νόμων 
κρινόμενον ἐξουσίᾳ οὐκ ἂν δεηϑείη τινὸς ἔξωϑεν δια- 
τυπώσεως. εἰ γάρ τις εἰς ἡμᾶς ὑπόϑεσις ἔλϑοι ἢ 
σιαρὰ δικαστῇ ἤδη λεγομένη ἢ πρὸ τοῦ ταύτην προοί- 
μιον λαβεῖν, καὶ συνίδωμεν ταύτην ἡμεῖς δε᾽ οἰκείας 
ἡμῶν κρίσεως διατυπῶσαι καὶ τεμεῖν, τοῦτο οὐκέτι 
τῆς ἑτέρου δικαστοῦ δέεται κρίσεωξ᾽ τὰ γὰρ παρ᾽ 
ἡμῶν διὰ ϑείας (ὡς εἴρηται) κρίσεωξ διατυπούμενα ἢ 
τεμνόμενα οὐ προῤδέεταε τῆς ἑτέρων ἐξετάσεως ἢ κρί- 
σεως ἢ ἀναψηλαφήσεώς τινος. ἡμεῖς γὰρ, οἷς ὁ ϑεὸς 
καὶ τὴν τοῦ νομοϑετεῖν ἐξουσίαν ἐδωρήσατο. εἴ τινα 


modo decet incohatum examinare aut iudicare neg- 
otium, insinuari iudicantibus aut insinuatam valere, 
sed secundum generales nostras leges causas exami- 
nari et decidi: quod enim in legum positum est 
5 potestate, non egebit aliqua extrinsecus dispositione. 
Si quod enim ad nos negotium (venerit aut) apud 
iudicem iam dictum aut antequam hoc principium 
sumat, et perspexerimus hoc nos per proprium no- 
strum iudicium disponere et decidere, hoc nequa- 


10quam alterius iudicis egebit iudicio: siquidem ἃ 


nobis per sacrum (sicuti dictum est) iudicium dis- 
posita aut decisa non egebunt aliorum examinatione 
aut iudicio aut retractatione aliqua. Nos enim, qui- 
bus deus et sanciendi potestatem donavit, si aliquod 


κρίσιν ἐπέ τινε ὑποϑέσει προςενέγκωμεν, ovy ἑτέρῳ 15iudicium in quolibet negotio protulerimus, non alio 


δικαστῇ ταύτην ἐπιτρέπομεν εἴτε διὰ τύπων εἴτε διὰ 
καταϑέσεων τῶν περιβλέπτων ἡμῶν δεφερενδαρίων 
ἢ ἑτέρου τινός, ὅπως δέοι τὴν τοιαύτην ὑπόϑεσιν ἐξ- 
ἑτάζεσϑαι ἢ κρίνεσϑαι, οἷα παρ᾽ ἡμῶν ἅπαξ κεκρι- 


iudici hoc committimus sive per formas sive per 
depositiones spectabilium nostrorum referendariorum 
aut alterius cuiuslibet, quomodo convenit hoc neg- 
otium examinari aut iudicari, utpote a nobis semel 


μένην xai ἀναψηλαφᾶσϑαι παρ᾽ οὐδενὸς δυναμένην. 20 iudicatum et quod retractari a nullo valeat. His 


τούτων δηλονότε κρατούντων ὅταν ἐγγράφως τοιαύτη 
τις ἡμῶν προέλϑῃ κρίσις. εἰ μέντοιγέ τις ἀμφιςβή- 
τησις τῷ δικαστῇ περί τινος γένηται νόμου, μηνυέτω 
πρὸς τὸ ἡμέτερον κράτος καὶ τὴν ἐξ ἡμῶν ἐκδεχέσϑω 


Ω 


videlicet tenentibus quando scripta talis aliqua nostra 
procedit sententia. Si vero aliqua dubitatio iudici de 
aliqua fiat lege, nuntiet ad nostram potestatem, et ἃ 
nobis expectet causae scriptam declarationem aut 


τοῦ πράγματος ἔγγραφον σαφήνειαν ἢ ἑρμηνείαν xai25interpretationem, et secundum eam decidat litem. 


1 κατ᾽ αὐτὴν τεμνέτω τὴν δίκην. Εἰ δὲ δίκης 
λεγομένης ἢ πραγματικὸς ἡμῶν τύπος ἢ κατάϑεσις 
τῶν περιβλέπτων ἡμῶν ῥεφερενδαρίων ἢ ἑτέρου τινὸς 
ἢ ἄλλο τε τῶν εἰρημένων πάντων τῷ δικάζοντε ἐμ- 


1 $i vero dum causa dicitur pragmatica nostra 
forma aut depositio spectabilium nostrorum referen- 
dariorum aut alterius cuiuslibet aut aliud aliquid 
horum quae dicta sunt omnium iudicanti insinüetur 


φανισϑείη διατάττον τὴν αὐτοῦ ἐξέτασιν ἢ κρίσιν, 80 ordinans eius examinationem aut sententiam, iube- 


κελεύομεν τὸν δικαστὴν τούτοις παντελῶς μὴ mQos- 
ἔχειν, ἀλλὰ τούτων ἀργούντων καὶ μηδεμίαν παντελῶς 
ἐχόντων ἰσχὺν κατὰ τοὺς γενικοὺς ἡμῶν νόμους τὸ 
πρᾶγμα ἐξετάζειν τε καὶ νομέμῳ πέρατε παραδιδόναι. 


mus iudicem quidem haec omnino non respicere, sed 
his vacantibus et nullam penitus habentibus virtu- 
tem secundum generales nostras leges causam exami- 
nare et legitimo fini contradere: si autem haec non 


εἰ δὲ ταῦτα μὴ παραφυλάξεει ὁ δικαστής, decem libra- 35 custodierit iudex, decem librarum auri eum sub- 


rum auri αὐτὸν ὑποκεῖσϑαι ποινῇ μετὰ τοῦ καὶ ἑτέρας 
« “- " , ἕῳ - *- 
ἡμῶν μείζονος ἀγανακτήσεως πειρᾶσϑαι" τῇ αὐτῇ 
ποινῇ ὑποκειμένου καὶ τοῦ τολμῶντος τοιοῦτόν τινα 
ς [4l , « M , 3 4 
ὑπαγορεῦσαι τύπον xal τῶν ὑπουργούντων αὐτῷ καὶ 


τῶν τοιαύτην τινὰ κατάϑεσιν ποιουμένων περιβλέ- 40 


jacere poenae, ut etiam aliam nostram maiorem in 
dignationem experiatur; eidem poenae subiecto ei 
eo qui praesumet talem aliquam dictare formam et 
ministrantibus ei et talem aliquam depositionem fa- 





iudicanda sit, iudicantibus iusinuetur aut insinuata valeat, sed secundum generales leges nostras lites et 
ezaminentur et decidantur: quod enim ex legum auctoritate iudicatur non indigebit ulla dispositione ex- 
trinsecus petenda. | Etenim si qua causa ad nos pervenerit sive quae apud. iudicem iam dicta est sive ante- 
quam ibi exordium caperet, eamque nobis placuerit prone nostro iudicio disponere et decidere, hoc non 
amplius alterius iudicis eget sententia: quae enim a nobis divina (ut dictum est) sententia disponuntur et 
deciduntur non indigent aliorum examinatione vel sententia vel retractatione ulla. Nos enim, quibus deus 
etiam legum ferendarum potestatem donavit, si quam sententiam de causa aliqua tulerimus, non alteri iudici 
eam sive per sanctiones sive per spectabilium referendariorum nostrorum vel alterius ullius depositiones com- 
mittimus, quemadmodum eiusmodi lis excaminanda vel decidenda sit, quippe quae semel a nobis iudicata 
sit neque a quoquam reítractari possit. Aíque haec nimirum valeant cum Te in. scriptis eiusmodi sen- 
tentia nostra prodierit. Si qua vero iudici dubitatio de lege aliqua orta sit, ad potentiam nostram referat et 
1 anobis scriptam rei explanationem vel interpretationem accipiat et secundum eam litem dirimat. — Quodsi 
dum causa agitur pragmatica sanctio nostra vel depositio spectabilium referendariorum nostrorum vel 
alterius alicutus vel quid aliud eorum quae dicta sunt omnium iudici insinuatum sit quod examinationem 
eius vel sententiam praecipiat, iubemus iudicem horum omnino non habere rationem, sed his cessantibus 
neque ullam omnino vim habentibus secundum generales nostras leges rem et examinare. et ad legitimum 
finem adducere. Si vero iudex haec non observabit, decem librarum auri poenae subiciatur, praeterea 
aliam quoque graviorem indignationem nostram experturus; atque eidem poenae etiam is qui eiusmodi 
aliquam sanctionem dictare audeat subiciatur et. qui ministerium ei praestent et qui eiusmodi aliquam de- 





1 ἀρχϑεῖσαν»ν͵] ἀρχϑεῖσαν αὐτοῖς B* | γενέσϑαι B* 
71,1, 17 || 2 γενομένην Ble, vulg. | 3 τὴν δίκην Β | 
4 τὸ] τὸν L? | 6 ὑμᾶς B* | 1 ταύτην] ταύτην τὴν 
δίκην L; abesse malim ταύτην | 8 συνίδωμεν LB'] 
συνείδομεν M. συνίδοιμεν Serimger (Bl) || 15 évéyxo- 
μεν L|| 18 Ἐτὴν ταύτην MB τὴν ταύτης L, ταύτην 
τὴν cum Serimgero vulg. || 19 ἢ κρίνεσϑαε — κεκριμέ- 
vn» om. L | 21 ἔγγραφος L || 22 προέλϑῃ M] προέλ- 
So. LB | 23 γένεται L || 27 ἢ om. « | τύπος ἡμῶν L || 
30 αὐτοῦ] αὐτὴν Β΄ | 35 δέκα λίτρας (λιτρῶν B*) zov- 
cov LB || 36 ποινὴ M || 30 sq. μετὰ τοῦ — ποινῇ om. 
B* | τοῦ om. BI 





2 *insinuare libri || insinuata libri, corr. vulg. || 3 nostra 
V! | 4 decidi vu/g.] incidi libri || quod] qm :. e. quoniam 
T || 6 quod] que 7" || venerit aut inserui (veniat add. Beck) || 


1 dietum] dietum est 7'|| 8 et del. T'? || perspexerimus 
VT"] perspeximus A7' || nos hoc 7'vulg. || nostrum iudi- 
eum V iuditium nostrum £Z || 9 decidere 7'3 ἐπ marg.] dicere 
RVT vulg. | 10 indigebit 7'|| *siquidem] sicut enim A, 
12 egebit 7'! || 13 nos enim V] set nos et (et del. T?) T, 
om. R || 14 et om. T' || 15 alio] alii R?7?, o erasum in V 
17 dispositiones &T'| 19 utpute T'*|| 20 *et] est libri 
21 seriptura A? || 22 processerit 7' quod recepit Heimbach 
23 fiet T'| nuntiet] nuntie«« V! nuntietur V? nuntien- 
tur 76} 24 expectent AT | 25 ea R'T" | decidant 7'? 

21 nostrorum] aut nostrorum A!7 || 28 aliquid aliud R 

29 iudicanti V? in ras., R!] iudieantibus A?T' vulg. || 30 
examinatione aut sententia A || 31 quidem om. V || *haec 
omnino non] omnino non (non eras. V) KV omnino haec 
T | 34 fini] fui« R'!|| 36 ut] aut. 7! | maiorem om. 7' || 
38 dictare] dicta & 7'!; dietare — 39 aliquam om. R || 











39 et om. T! 





NON FIERI SACRAS FORMAS 





531 Nov. CXIII 1—3 
πετῶν ἡμῶν ῥεφερενδαρίων. xai ταῦτά φαμεν, εἴτε —cientibus spectabilibus nostris referendariis. Et haec 


ἐκ ϑείου ἡμῶν ϑεσπίσματος δικάζειν τις ἐτάχϑη εἴτε 
ἐκ προςτάξεως ἀρχικῆς εἴτε κατὰ τὸ τῶν αἱρετῶν ἢ 
κομπρομισσαρίων διαγνωμόνων σχῆμα τῆς ζητήσεως 
ἀκροᾶται, εἴτε ἐγγράφως εἴτε γραμμάτων χωρίς. ἀλλὰ 
κἂν εἴ τις τῶν δικαστῶν τῆς ἰδίας περιφρονῶν σω- 
τηρίας ἔκ τινος τοιούτου τολμήσειε ψῆφον pa on 
ταύτην οὕτως ἄκυρον εἶναι BovAóusO«, ὡς μηδὲ éx- 
κλήτου προςδεῖσϑαι μηδὲ τὴν ἐκ τῶν κομπρομίσσων 
ἐπάγειν ποινήν᾽ ἡμεῖς γὰρ d 
κατὰ τοὺς γενικοὺς ἡμῶν νόμους τάς τε ἐξετάσεις τάς 
τε κρίσεις ποιεῖσϑαε βουλόμεϑα. "Exsivo δὲ τῶν ἀν- 
ωὠμολογημένων ἐστίν, ὡς οὐδὲ ἀρχική τις κρατήσει κέ- 

4$ παρὰ τὸ διατεταγμένον τῷδε ἡμῶν τῷ νόμῳ. 


dicimus, sive ex sacra nostra sanctione iudicare 
quispiam deputatus est sive ex praecepto iudiciali 
sive secundum arbitrorum aut compromissariorum 
5 schema quaestionem audit, sive scripto sive sine lit- 
teris. Sed vel si quis iudicum propriam despiciens 
salutem ex aliquo tali praesumpserit sententiam pro- 
ferre, hanc ita infirmam esse volumus, ut neque ap- 
pellatione indigeat neque ex compromíissis inferatur 


ἅπαντας τοὺς δικαστὰς 10 poena: nos enim omnes iudices secundum generales 


nostras leges et examinationes et sententias facere 
volumus. lllud quoque indubitatum est, quia neque 
iudicialis quaelibet valebit iussio extra quod ordi- 
natum est hac nostra lege. 


CAPUT Il. 


Πρὸς τούτοις δὲ κἀκεῖνο τοὺς δικάζοντας siüévas15 ^ Super haec autem et illud iudices nosse opus 
χρεών, ὡς zxQ0SzxÓv ἐστιν αὐτοὺς καὶ τὰς ἔτε καὶ vvv — est, quia competens est eos et quae adhuc et nunc 
κινουμένας ζητήσεις κατὰ τοὺς γενικοὺς ἡμῶν τέμνειν — moventur quaestiones secundum generales determi- 
νόμους, κἂν εἴ τις ἤδη ϑεῖον ἔφϑασεν πορισάμενος nare leges, vel si quis iam praecessit impetrans 
ϑέσπισμα διατάττον τὴν τοῦ δικαστοῦ ἐξέτασιν ἢ sanctionem disponentem iudicantis examinationem 
κρίσιν. τὸν γὰρ τοιοῦτό τι πορισάμενον ἤδη ψήφου 20 aut sententiam. Ei enim, qui tale aliquid impetra- 
τε αὐτοτελοῦς οὔπω τετυχηκότα οὐδὲν ἐκ τῶν αὐτῷ vit iam sententiamque definitivam nondum promeruit, 
πεπορισμένων»ν ὠφελεῖσθαι βουλόμεϑα. εἰ γὰρ ἅπαξ nihil ex his quae impetravit prodesse volumus. Si 


ἔφϑασε ψῆφος αὐτοτελὴς δοθεῖσα, οὐδαμῶς ταύτην 
ἐκ τοῦδε ἡμῶν πολυπραγμονεῖσϑαι τοῦ νόμου κελεύο- 


enim semel praevenit sententia definitiva data, ne- 
quaquam hanc ex hac nostra perscrutari lege iube- 


μεν, κἂν εἰ ἔκκλητος ἐπηκολούϑησεν ἢ καὶ ἀναψηλα- 25 mus, licet appellatio subsecuta sit aut retractationis 


φήσεώς ἐστί τις ἐλπὶς κατὰ τῆς ψήφου. τὴν δὲ μὴ 
τυποῦσαν μὲν τὸν δικάζοντα ἢ δικάζειν μέλλοντα κέ- 
λευσιν, ὅπως δέοε τὴν ζήτησιν ποιεῖσϑαι ἢ κρίσιν 
ἐ 


πρίων, τὴν δὲ δίκην σπουδῇ παραδοϑῆναε νομίμῳ aut iudicium inferri, causam vero studio 
Bov. ἢ τὴ 


est aliqua spes contra sententiam. Eam autem quae 
non disponet quidem iudicantem aut iudicare futu- 
rum iussionem, quomodo oporteat quaestionem fieri 

, tradi. legi- 


μένην ἢ τὴν τῶν πεπραγμένων ἐπείγουσαν £x-30timo vult aut actorum imponit editionem aut iudi- 


δοσιν ἢ τὸν δικαστὴν ἀναγκάζουσαν νόμεμον ἐνεγκεῖν 
ψῆφον ἡ συνδικαστὴν κατὰ τοὺς ἡμετέρους παρεχο- 
μένην νόμους γίνεσθαί τε καὶ κρατεῖν ἐγγράφως τε 
καὶ &ygagos οὐ κωλύομεν. 


cem coget legitimam proferre sententiam aut simul 
alium iudicem secundum nostras praestat leges, et 
fieri et valere et scripto et sine scriptura non pro- 
hibemus. 


CAPUT Ill. 
Ὥρτε δὲ πάντας τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους καὶ μάλι- 35 — Ut autem omnes nostri subiecti et maxime qui 
στα τοὺς δίκαις ἐπιτριβομένους τὴν ἡμετέραν ὑπὲρ litibus atteruntur nostram pro se noverint providen- 


9 84. summarium er Ath. repetitur in paratitlis Ath. 1 $ 4. 





ositionem faciant spectabiles referendarii nostri. Atque haec dicimus, sive quis ex divina sanctione nostra 
iudicare iussus est sive ex praecepto magistratuum, sive secundum formam electorum vel compromissa- 
riorum arbitrorum quaestionem examinat, sive in scriptis sive sine scriptis. Sed etsi quis iudicum sua salute 
contempta ex eiusmodi aliquo praecepto sententiam ferre ausus sit, eam ita irritam esse volumus, ut ne 
appellatione quidem indigeat neque poenam ex compromisso inducat: nos enim omnes iudices secundum 
generales leges nostras et examinationes et iudicia facere volumus. lllud autem in confesso est ne magi- 
stratuum quidem iussionem ullam adversus id quod hac lege nostra constitutum est valituram esse. 

IL Praeterea etiam illud iudices scire opus est, debere se lites quoque quae etiamnunc agitantur 
secundum generales leges nostras decidere, licet quis iam antea sacram sanctionem impetraverit, quae iudi- 
cis examinationem vel sententiam praecipiat. Neque enim eum, qui eiusmodi quid iam impetraverit necdum 
sententiam definitivam obtinuerit, quicquam ex iis quae impetravit adiuvari volumus. Nam si definitiva 
sententia semel lata est, nullo modo eam ex hac lege nostra vexari iubemus, etiamsi appellatio subsecuta 
sit vel etiam retractationis spes aliqua sit contra sententiam. | Ea vero iussio quae non praecipit iudicanti vel 
iudicaturo quomodo quaestionem instituere vel sententiam ferre debeat, sed legitimum studium liti impertiri 
vult vel actorum editionem urget vel iudicem legitimam sententiam ferre compellit vel alterum simul iudicem 
secundum leges nostras praebet. quominus et fiat et valeat sive in scriptis sive sine scriptis non prohibemus. 


Ii. 


t autem omnes subiecti nostri et mazime ii qui litibus atteruntur nostram pro ipsis provi- 





3 τὸ om. B*? τὴν Bf || αἱρετικῶν B*? |4 κομπρομισσα- 
ev (κομισσαρίων M?) ML] τῶν δικαστοῦ τάξιν dva- 
E oor B ||5 χωρὶς] χωρὶς ἐτάχϑη δικάζειν L ||  10v- 
vov L τοιούτου τολμήματος Β΄ | ἐξενεγκεῖν Β΄ | 8 sq. 
μηδὲ --- μηδὲ MLB Ath.] leg. μήτε — κἠτεΐ | ἐγκλήτου M || 
9 —— L^ | 12 ὁμολογουμένων Bf | 14 παρὰ 
τὰ διατεταγμένα L | 15 τοῦ δικάζοντος L^ | 16 ecu 
om. L^ || καὶ viv] xai om. L^ | 17 ἡμῶν om. ς | 18 ϑεῖον 
om.g | 21 τε om. Bf, δὲ Zachariae | 22 πεπορισμένον 
M || 29 εἰ Zachariae] ἡ MBf ἢ L vulg., om. B* || ἔγκλητος 
M | παρηκολούϑησεν L | 30 ἐπείγουσαν MB (cf. Theod. 
κέλευσιξ κατεπείγουσα τὸν δικαστήν, Ath. ἐπείξεως τῶν 
πεπραγμένων) ἐπάγουσαν [,ς ἢ 35 δὲ! δεῖ M 





1 expectabilibus V | nostris om. R' || 2 nostra sacra V | 
sanctione vulg.] functione V!? RT' iussione V? in ras. 
4 arbitrorum Osenbrüggen] arbitrium R VT arbitrum 7' | 
9 quaestiones 7'" [litteris] uel scriptis 7'* s. v. | 7 prae- 


sumpsit T' | 11 et examinationes V] et om. RT vulg. | 
* facere] fieri libri, ferre vulg. | 12 indubitatum] fieri uolu- 
mus add. T'* | est RV] ent T'vulg. | 13 quaelibet ualebit 
V? inras. quae ualebit R! ἢ 15 iudici V || nosce 7 | 16 eas 
V3 | 17 mo««untur 7* | 18 si quis] al. si quispiam E? in 
marg. | praecesserit V | 20 aliquid cet.] |quid — 25 licet 
scr. R? in ras. 3 vv. | impetrabit V inpetrauerit 7' | 21 sen- 
tentia que diffinitiuam 7'! sententiam definitiuam quae V || 
nundum A? ἢ 22 inpetrauerit T' | prodesse V? in ras. | 23 
peruenit V || 24 hae om. T' || lege perscrutari 7'| 25 δὲ T' | 
26 spes VT] species E vulg. | Eam] Est A!| 27 iudi- 
cante T'! | futuram R!7* futura &? | 29 *studio tradi] stu- 
diose tradi R V studiose tradi fini 7, fini ante studiose add. 
V?, post uult add. R? || 30 auctorum 7'* | imponet vulg. | 
aditionem 7'' edictionem V | 31 coget om. V | 32 prae- 
stat] positas 7'| 33 et scripto] et om. T'! | sine] non 7^ | 
35 Ut] aut V 1 [| 36 ateruntur T'| nostra pro se nouerit 





E | prudentiam V! 
61* 


Nov. CXIII 3 ep. 


932 . 


IN MEDIO LITIS NON FIERI 





αὐτῶν εἰδέναι πρόνοιαν, καὶ μηδένα τόνδε ἡμῶν τὸν 
ϑεῖον παραπροςποιήσασϑαι νόμον μηδὲ ἄγνοιαν ἐπ᾽ 
αὐτῷ προτείνεσϑαι, ϑεσπίζομεν ἐφ᾽ ἑκάστης ὑποϑέ- 
σεως ἀρχὴν παρὰ δικαστῇ λαμβανούσης ἐκ προοιμίων 
εὐθὺς καὶ πρὸ αὐτῆς vis τῶν προρώπων βεβαιώσεως 
even «e αὑτὸν καὶ τῶν ὑπομνημάτων γένε- 
σθαι μέρος. οὕτω γὰρ ἂν τῶν πραττομένων πίρο- 
λάμπων κωλύσειε τὰ παρὰ τὴν αὐτοῦ δύναμιν ἐγχει- 
ρούμενα περί τε τὰ ἄλλα περί τε αὐτὴν (OS εἰκὸς τὴν 


tiam, et nullus hanc sacram nostram circumveniat 
legem neque ignorantiam in ea pite sancimus 
in unoquoque negotio initium apud iudicem accipiente 
ex prooemiis mox et ante ipsam personarum firma- 
5 tionem inscribi eam et monumentorum fieri partem. 
Sic enim gestis praefulgens prohibebit ea quae prae- 
ter eius virtutem temptantur circa alia et circa ipsam 
forsan personarum firmationem, et praevaricari eam 
nitentibus per multam interminata refrenabit a tali- 


τῶν προξώπων βεβαίωσιν, xai τοῖς παραβαίνειν avcóv10bus eos praesumptionibus et propriis tempus non 


ἐπιχειροῦσε διὰ τῶν ἐπιτιμέων ἀπειλῶν ἀναχαιτίσειέ 
τε τῶν τοιούτων αὐτοὺς τολμημάτων καὶ ταῖς οἰκείαις 
καιρὸν. οὐκ ἐάσει γίνεσϑαι ποιναῖς. ἵνα γὰρ παρανο- 
μίαν ὁμοῦ καὶ ἀδικίαν διὰ πάντων ἐκβάλωμεν, διὰ 


sinit fieri poenis. Ut enim iniquitatem simul et in- 
iustitiam. per omnia expellamus, propterea praesen- 
tem posuimus legem, undique eam et per eam alias 
cautas et incircumveniendas custodientes reipublicae 


τοῦτο τὸν παρόντα τεϑείκαμεν νόμον, πανταχόϑεν 1ῦ leges, secundum quas et nos ipsi imperium deo dante 


αὐτόν τε καὶ δι᾽ αὐτοῦ τοὺς ἄλλους ἀσφαλεῖς τε καὶ 
ἀνεπεβουλεύτους φυλάττοντες τῇ πολιτείᾳ νόμους, xad" 
ove ἡμεῖς τε αὐτοὶ τὴν βασιλείαν ϑεοῦ δόντος παρε- 
λάβομεν φυλάττεσϑαΐί τε τὴν ἡμετέραν πολιτείαν καὶ 
ὑπ᾽ αὐτῶν φρουρεῖσϑαι διὰ παντὸς εὐχόμεϑα. 
(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ παρα- 
φυλάξαι μὲν σπευσάτω, πᾶσε δὲ δῆλα καταστησάτω, 
προτιϑεῖσα μὲν αὐτὸν κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πό- 


suscepimus custodire, nostramque rempublicam ab 
his muniri semper optamus. 


20 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 
hane sacram declarata sunt legem, tua celsitudo 
servare quidem studeat, omnibus autem palam faciat, 
proponens quidem eam in hac felicissima civitate, 


λιν, προβτάγμασι δὲ τοῖς ἐξ ἔϑους χρωμένη πρὸς τοὺς 25 praeceptis autem sollemnibus utens ad provinciarum 


τῶν ἐπαρχιῶν ἡγουμένους, ὥθτε πάντας ἀνθρώπους 
γνῶναι καὶ Óv αὐτοῦ, ἣν ἐπ᾽ αὐτοῖς ἔχομεν σπρόνοιαν. 

Dat. x. k. Dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. [a. 541] 


praesides, ut omnes homines sciant et per eam, quam 
super eis habemus providentiam. 





dentiam cognoscant neve ullus hanc sacram legem nosíram dissimulet aut ignorantiam eius praetendat, 
sancimus, μέ ea in unaquaque causa quae initium apud. iudicem capiat statim a principio et ante ipsam 
personarum confirmationem perscribatur et pars actorum fiat. Ita enim actis praefulgens prohibebit ea 
si quae contra vim eius temptantur tam in aliis quam in ipsa forie personarum confirmatione, iisque qui 
violare eam conentur, poenas minitata. et αὖ eiusmodi conatibus eos refrenabit neque locum fieri suis 
poenis patietur. Nam ut iniquitatem simul et iniustitiam per omnia expelleremus, propterea praesentem 
legem tulimus, undique eum et per eam ceteras leges securas et insidiarum expertes reipublicae custo- 
dientes, secundum quas nos ipsi imperium deo dante suscepimus atque ut respublica nostra servetur et per 
eas muniatur semper optamus. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas et 
observare studeat et omnibus manifesta faciat, tam in hac felici civitate eam proponens quam solitis prae- 
ceplis ad praesides provinciarum utens, ut omnes homines ex ea quoque cognoscant, quam ipsis curam 


adhibeamus. 





2 ἀποπροσποιεῖσϑαε L | Ἴ μέρος] quae sequuntur om. 
Br | ἂν τῶν] αὐτῶν B* | 8 "κωλύσει L κωλύση MB* | 
13 γενέσϑαι B* | 11 φυλάσσοντες B^ || 18 sq. παρελά- 
βομεν — φρουρεῖσϑ'αι] suscepimus custodire nostram- 
que rempublicam ab his muniri e || 24 *xav& ταύτην 
scripsi er s] κατὰ (κατ᾽ M) αὐτὴν ML || 28 subscr. 
om. ς || dat. x. k. dec. cp. imp. dn. iust. pp. aug. anno XV. 
basilio ue. conss. M, dat. x. k. dec. imp. dn. iustiniani 
pp. anno XYV. basil. cons. Jul." (om. lul. codd. cett.) 
ἐγράφη πρὸ ε΄ καλάνδων 4sxsuBoiov βασιλείας "Tov- 
στινιανοῦ τὸ ιε΄ ὑπατείας ᾿Δπίωνος Ath. ἐξεφωνήϑη 
μηνὶ δεκεμβρίῳ ἔτει «€ βασιλείας ὑπατείᾳ Βασιλείου 


Theod. 


1 sacram nostram (nostra 7') VT] nostram saeram 
R vulg. | 3 accipiente Beck] aecipié« V! accipere RV?T 
vulg. | 4 ex proemiis V? in ras. || 6 prohibet V | 7 *aliam 
libri | 8 firmationem] prae firmationem A? | 9 per mul- 
tam A!] per multa A?VT vulg. || interminatam Beck || 
refrenauit R VT, corr. vulg. || 10 et propriis] propriis R 
et proprioribus 7'!, s.v. A? | 11 sinit A V] sinat 7' sinet 
vulg. || et iustitiam V et in iniustitiam 7'|| 12 propterea — 
21 placuerunt ser. R? in ras. 3 vv. || 13 ponimus 7'|| undique 
— alias causas ser. V? in ras. vs. || 14 cautas A(?) vulg.] 
causas VT || custodiendas 7'* | 15 inperio 7'* et inperium 
R| 16 custodie» 7' custodiri vulg. | nostramque R7? 
vulg.] nostram ΚΤ || leg. (et) custodiri nostram rem- 
publicam (et) ab his? | 17 munire A | 24 propones qui- 
dam V | 25 utens om. 105 | 26 ut] autem ad 7' | homines 





om. R || 21 his £ || subscriptione carent libri 





Ὁ o ἀμ ἔν. ΟΕ x δ 
M TS U 


[^ DIVINAE IUSSIONES 533 Nov. CXIV 





CXIV. Auth. CIX. Coll. VIII tit. 10 


R UT DIVINAE IUSSIONES SUBCRIPTIONEM HABEANT 
GLORIOSI QUAESTORIS R 


Idem Aug. Theodoto pp. 


(Praefatio.) Nostrae serenitatis sollicitudo remediis invigilat subiectorum, nec cessamus inquirere, 5 


si quid sit in nostra republica corrigendum: ideo namque voluntarios labores adpetimus, ut quietem aliis 
p us. Unde ad universorum utilitatem pertinere perspeximus, si sacras etiam iussiones cum com- 
peteuti iubeamus cautela procedere, ne aliquibus liceat eas pro sua voluntate conficere. 


CAPUT I. 


Nam praesenti lege decernimus nullam divinam iussionem neque per viri magnifici quaestoris ad- 
iutores neque per aliam cuiuslibet militiae aut dignitatis aut officii personam cuicumque iudici confectam 
a quolibet suscipi cognitore, cui magnifici viri quaestoris adnotatio subiecta non fuerit, qua contineatur et 
inter quos et ad quem iudicem vel per quam fuerit directa personam, quatenus omni posthac ambiguitate 
submota nulla cuilibet excusationis relinquatur occasio; scientibus iudicibus vel administratoribus universis, 
quod si in quolibet negotio sacram susceperint iussionem, nisi cui viri magnifici quaestoris fuerit subiecta 
notatio, multa viginti librarum auri ««««, et officium eorum simili poena plectetur. Quibus iubemus, si qua 


ad eos iussio talis advenerit, mox ad 
haec in 
parens 
pervenire notitiam. 


rit destinare, ut in eum vindicta 
arissime atque amantissime. 
Dat. kal. Nov. CP. (imp.) dn. 


raedictum virum magnificum quaestorem referre, aut cum illo qui 
rocedat quam in falsarios iura nostra constituunt, Theodote 
Quam legem —— valituram celsitudo tua ad universorum faciat 

ustiniani pp. Aug. anno XV. Basilio vc. cons. 


[a. 541] 


Nov. CXIV (Authent. CIX — Coll. VIII tit. 10: goes) Latine tantum extat. Habetur etiam in appendice luliani 


(Jul.^ cons. CXXXI kp. DLXXXVI, Zu." cons. C 


kp. DLXXVII, in Jul." folio exciso non extat nisi particula 


extrema si qua ad eos iussio (15) — notitiam). — Epit. Theod. 114 (inde ML, B 2,6, 31 c. schol.), Athan. 22, 6. 





2 rubr. De sacris diuinis (sic) subscriptionem habere 
gloriosi questoris Juv Περὶ τοῦ τὰς ϑείας κελεύσεις 
ἔχειν ὑπογραφὴν τοῦ κουαέστορος Ath. Περὶ ϑείων κε- 
λεύσεων Theod. || Ut om. RT' | 3 gloriosissimi quaestoris 
T^ quaestoris gloriosissimi 75 | 4 inser. om. fui" | 
5 in. Nostra serenitas solicitudo cod. Ath. Ἢ ἡμετέρα 
μερεμνότης Theod. | serinitatis V' | remedii {μέ δι | 
subditorum Zul."" | necessamus R* necesse lul." necessat 
Iul." | inquirere om. R* || 6 si quid] in quid AR! quid si 
Jul. quid Ju/. | reipubliea V^ || corrigendum est ideo 
R!| uoluntarius Jui."" | 7 diuersorum V ἢ ximus 
Iul^v]| respeximus RVT | saera lul." | etiam] et A* || 
eum om. Τ᾽" | 8 producere Zul." | uoluntatem Zu/.* || con- 
ficere Jul] confitere Jul." confiteri RVT | 9 decerss«« 
V: j| adiutores cet.] iutores — 13 cuilibet exeu| scr. A? 
in ras. 4 vv. | 10 alium 7'! | aut officii] aut om. Zu." | 
persona Zl." | euicumque] quocumque £ 7μὲ δ quae cui- 
eumque V? ín ras. 1 litt, quoque cuieumque (quaecum- 
que 7?) Τ | iudiei RT'/ul^] iuditii 7 iudicio Jul" | 
eonfeetam V7?] confessam RT' confixa ut Jul^| 11 a 
om. V || suscepit Zu/.? | qua V? in ras., que Zui.^" ἢ conti- 
neatur 7} vulg.] conteneatur Jul." continuatur Iul. con- 





tinetur πὶ VT? | 12 quam] qua Zu/." | directam Κὶ | persona 
Iui."v | posthaee 7'|| 13 cuilibet] eiuilibus et Zu." | reli- 
quat u^ reliqua Zul." | 14 negotia R!| sacra Zui.^" | 
susciperint 7u/.^ | uiri magnifici questoris Iul. ] uiris 
magnificis questores Jul." quaestoris uiri magnifici R 
VT | 15 annotatio 7? vulg. | hiatum non notant libri, 
suppl. fere ipsis imminebit (sim. Zachariae) || officio Zu." || 
similis V | 16 uisio T'! | refers« V' refere V? | 17 haec 
Iui^"v| hoec RVT || destinari Jul." | ut in eum] aut in 
eum V? in ras. 4 litt. | uindietam Zu." | quam] et 7 || 
in om. lul^"" | falsarios] falsarii hos /u/.^ falsari his 
lui"" falsariam aliam R* | constituit 7ul" consistunt 
T']| 18 paren kmie Zul" kme parens AR | lege Jui." | 
ualitura Ju/.^"v | 19 subscr. praestant V Iul.^" | kal. nou. 
Iul", kal. nobs. V καλάνδων NosuBoiov Ath. unvi 
σεπτεμβοίῳ Theod. | CP. — anno XV.] ep. dn. iust. 
PP. a. (8. om. Zul.") ann. XVI. 7u/.^v dono iust. pp. aug. 
anno XV. V βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ τὸ εε΄ Ath. ἔτει «8 
βασιλείας Theod. | basilio ue (aug. Jul") cons. Ju/.""] 
* V; ὑπατείας (ὑπατείᾳ Theod. Βασιλείου Ath. 
heod. 





10 


Nov. CXV pr. 


994 


[ 





PIE 

H AIATAZIX G EXEI KEDAAAIA. TO IIPOTON: EN 
THI ἘΞΕΤΆΣΕΙ TON EKKAHTON ΚΑΙ TON ANAWH- 
ΛΑΦΗΣΕΩΝ ΚΑΙ TON EK TON AIKAZTON ANAOO- 
PON ΚΑΊ ΕΚΕΙΝΟΥ͂Σ ΤΟΥ͂Σ NOMOYX TEMNEXOAI 
ΤᾺΣ YIIOOEXEIZ ΤΟΥΣ KPATOYNTAZ EN TOI KAI- 
POIL THE ΨΗΦΟΥ͂ H THX MHNYXEQYX, OY ΜῊΝ 
* ΤΟΥ͂Σ ΥΣΤΕΡΟΝ TEOENTAX. 

B. EI ΤΩΝ ΔΙΚΑΖΟΜΕΝΩΝ TO EN ΜΕΡΟΣ AIIO- 


UT CUM DE APPELLATIONE 


CXV. Auth. CXI. Coll. VIII tit. 12 


R, UT CUM DE APPELLATIONE COGNOSCITUR 
SECUNDUM ILLAS LEGES DEBEAT IUDICARI 
QUAE TEMPORE DATAE SENTENTIAE OBTINE- 
ὃ BANT, NON SECUNDUM EAS QUAE POSTEA PRO- 
MULGATAE SUNT, ET DE ALIIS CAPITULIS. 


TAZHTAI! ΤΑΙ͂Σ AIKAIOAOTIAIZ APKOYMENON, TO 10 


AE ETEPON YIIEPTIOETAI ὩΣ ΟΥ̓Κ APKOYMENON, 

O ΔΙΚΑΣΤῊΣ AIAOTO ENA ΚΑΙ AEYTEPON ΚΑΙ 

TPITON MHNA HPOOEZMIAN, ΤΟΥΤΩΝ AE ITAPEA- 

O0NTON MHKETI ANAMENETQ, AAAA ΨΗΦΟΝ 

: AIAOTO. 

AITIAI ΤΟΙ͂Σ ΓΟΝΕΥ͂ΣΙ ΤῊΣ ΚΑΤᾺ TON IIAIAQN 
ΕΥ̓ΛΟΓΟΥ͂ AXAPIZTIAZ. 

AITIAI ΤΟΙ͂Σ ΠΑΙΣῚ THZ ΚΑΤᾺ TON ΓΟΝΕΩΝ 
EYAOTOY AXAPIZTIAX. 


:3 


» 


15 


E. ΩΣΤΕ ΤΟΥΣ ΠΕΝΘΟΥ͂ΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ͂Σ ΠΡΟΣ- 20 


HKONTAX ΑΥ̓ΤΟΙΣ ENTOZ TON ΕΝΑΤΩΝ EK MHAE- 
ΜΙΑΣ AITIAZ ZYNEXEXOAI H YIIOMIMNHXKEZOAI. 
S. ΠΕΡΙ ANTIDONHZEQN ΚΑΙ OMOAOTION, EI ΤΙΣ 
ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΕῚ H OMOAOTHEXEI: TO IKANON ΣΟῚ 


ΠΟΙΩ, H TO IKANON ΣΟΙ l'ENHXETAI ΠᾺΡ EMOr 25 


ΚΑΙ ΤΟΥ͂ΔΕ ΚΑΙ TOYAE, Η ΚΑΙ TO IKANON ΣΟΙ 
TENHXETAI ΠᾺΡ EMOY Η TOYAE Η ΤΟΥ͂ΔΕ. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν 
ἱερῶν πραιτωρίων. 


(llgooíusov.) Ἤλϑεν εἰς γνῶσιν τῆς ἡμετέρας 30 


γαληνότητος, ὡς δίκης κινηϑείσης μεταξὺ Εὐσταϑίου 
τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπισκόπου τῆς TÀO πόλεως καὶ 
Πίστου διακόνου τῆς Τελμησσέων ἐκκλησίας ψῆφος 
αὐτοτελὴς προῆλϑε παρὰ τοῦ τῆς ἐπαρχίας ἡγουμένου, 


Idem Aug. Theodoto pp. 


(Praefatio.) Pervenit ad scientiam nostrae se- 
renitatis, quod cnn inter Eustathium virum re- 
verentissimum  Tloae civitatis episcopum et Pistum 
diaconum ecclesiae Telmissenae fuisset causa com- 
mota, processit ἃ rectore provinciae definitiva sen- 


xc" ἧς ἔκκλητος ἐπεδόϑη. οἱ δικασταὶ τοίνυν, παρ᾽ 35 tentia, contra quam appellatio est porrecta. ludices 


Nov. CXV (Authent. CXI — Coll. VIII tit. 12: gloss.) Graece extat in ML, .A f. 216" (vívÀos ἔνατος), pleraque in B 
variis locis, magna pars in Prochiro et Epanagoge (v. infra). — Epit. Theod. 115. Athan. 1, 1 (3). Zulian. const. CVII. 





CXV. 


HAEC CONSTITUTIO SEX HABET CAPITA: PRIMUM, UT IN EXAMINANDIS APPELLATIONIBUS ET RETRACTATIONI- 
BUS ET RELATIONIBUS IUDICUM SECUNDUM ILLAS LEGES CAUSAE DECIDANTUR QUAE TEMPORE SENTENTIAE 


VEL RELATIONIS VALEBANT, NEQUE VERO QUAE POSTEA LATAE SUNT. 


2. SI ALTERA PARS LITIGANTIUM CONTENTA ALLEGATIONIBUS RENUNTIET, ALTERA DIFFERAT UTPOTE NON 
.CONTENTA, IUDEX UNIUS ET ALTERIUS ET TERTII MENSIS DILATIONEM DET, HIS AUTEM PRAETERLAPSIS NON 


AMPLIUS OPPERIATUR, SED SENTENTIAM FERAT. 
3. CAUSAE INGRATITUDINIS IUSTAE QUAE PARENTIBUS SINT ADVERSUS LIBEROS. 
4. CAUSAE INGRATITUDINIS IUSTAE QUAE LIBERIS SINT ADVERSUS PARENTES. 


5. UT LUGENTES ET PROPINQUI EORUM INTRA NONUM DIEM NULLA DE CAUSA PETANTUR VEL IN IUS VOCENTUR. 


6. DE CONSTITUTAE PECUNIAE OBLIGATIONIBUS ET SPONSIONIBUS, SI QUIS ITA CONSTITUAT VEL SPONDEAT 
SATIS TIBI FACIO, VEL SATIS TIBI FIET A ME ET AB HOC ET ILLO, VEL ETIAM SATIS TIBI FIET 


A ME VEL AB HOC VEL ILLO. 
Idem Augustus Theodoto praefecto sacro praetorio per Orientem. 
Praefatio. 


episcopum urbis Tlo et Pistum diaconum ecclesiae Telmessensis sententiam definitivam a 
vinciae prodiisse, contra quam appellatio porrecta esset. 


Pervenit ad notitiam serenitatis nostrae, lite mota inter Eustathium deo carissimum 
raeside pro- 
Proinde iudices, apud quos appellatio eaamina- 





2 rubr. Περὶ ἐγκλήτων, καὶ περὶ δικαζομένων, xal 
περὶ exheredationos, καὶ περὶ πενϑούντων, καὶ περὶ 
ἀντιφωνήσεως Theod. Περὶ τῶν ἀπὸ νόμου καλουμένων 
κληρονόμων A || Ἢ διάταξις € om. L in textu | € (& 1) 
ἔχει κεφάλαια indez ML] ς κεφάλαια ἔχει M. in textu 
ἔχει κεφάλαια ς΄ Ath. (indez) | 3 ἐγκλήτων (et ita saepius) 
M | τῶν ἀναψηλαφήσεων ML, Ath. indez] ἀναψηλαφή 
c£. Ath. cod. ín textu || 4 δικαστηρίων index Ath. || 5 κατ᾿ 
ὥστε κατ᾽ Ath.|| 6 τοὺς κρατοῦντας Haloander] κατὰ 
(xal Ath. in textu) τοὺς κρατοῦντας ML Ath. ἢ 7 7] καὶ 
Ath. in textu, om. index Ath. || 8 τεϑέντας, xai τὰ ἑξῆς 
reliquis omissis Ath. | 9 β΄. τὸ δεύτερον (sim. in seqq.) 
indez L || ἀποτάξεται L || 10 τὸ δὲ ἕτερον --- 11 ἀρκούμε- 
vov L, index M] om. M, index L || 16 τῆς] vois M in teztu, 
«78 et τῶν om. L in textu|| 18 δ΄. «Αἰτίαι — 19 ἀχαριστίας 
om. index L || κατὰ om. L^ || 20 ὥστε τὸ τοὺς L in textu | 
22 σύρρεσϑαι L in textu | 23 ς ἕκτον indez L || ἀντε- 
φωνγήσεως L in textu (Theod.) | 25 παρ᾽ ἐμοῦ --- 21 γενή- 


σεται om. inder M || 26 ἢ xai] ἢ L in teztu || 28 inscr. 
«Αὐτοκράτωρ ἰουστινιανὸς αὔγουστος ἰωάννη τῶ ἐν- 
δοξοτάτω ἐπάρχω τῶν ἱερῶν πιραιτωρίων τὸ τέταρτον 
ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρικίων A|| 30 ἃ Amarg. | 32 τῆς 
τλοπόλεως A || 33 πιστοῦ MA || τελμησσέων M] Tale 
μισσέων LA 





2 Ut T'vulg.] om. RV | 3 debeant 7'| 4 data R* || ob- 
tineant R | 5 sunt promulgate T'|| 30 serenitatis nostrae 
AR | 31 cum add. vulg. | eustachium RVT, corr. vulg. | 
32 Tloae Heimbach] thole T' thone A telene V? in ras. i 
33 diaconem V || Telmissenae] celmiscene 7' celmisene A 
cele«*«« V! celscele V? || fuisset commota eausa V? 
seseseness Dota V! || 35 appellatio est] appellatione κ᾿ 
appellationem 7'* appellationem est V! || Iudices] rubr. 
Si noua lex post porreotam prouocationem promulgetur 
T marg. (ex Iul.) 





- 





COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 


535 


Nov. CXV pr. 1. 2 





οἷς ἡ ἔκκλητος ἐξητάζετο, ἀμφιβάλλοντες πρὸς τὴν ἥμε- 
τέραν ἀνήγαγον ἡμερότητα, πότερον ἄρα κατὰ τοὺς 
κρατοῦντας νόμους, ἡνίκα προῆλϑεν ἡ αὐτοτελὴς ψῆ- 
φος, ἢ κατὰ τὴν δύναμιν τοῦ νό τοῦ μετὰ τὴν 
αὐτοτελῆ ψῆφον παρ᾽ ἡμῶν φοιτήσαντος τὴν αὐτὴ 

ὑπόϑεσιν ὥφελον ἐξετάσαι. ἡμεῖς τοίνυν δίκαιον εἷ- 
γαι συνείδομεν κατὰ τοὺς νόμους τοὺς ἐν τῷ καιρῷ 
τῆς δεδομένης ψήφου κρατοῦντας τὴν προλεχϑεῖσαν 
τῆς ἐχκλήτου αἰτίαν ἐξετασϑῆναι καὶ xar? αὐτοὺς 


igitur, apud quos appellatio ventilabatur, dubitantes 
ad nostram clementiam erunt, an secundum leges 
quae obtinebant, quando processit definitiva sententia, 
an secundum tenorem legis quae post definitivam 
5sententiam à nobis promulgata est eandem causam 
examinare deberent. Nos itaque iustum esse per- 
speximus secundum leges quae obtinebant tempore 
datae sententiae praedictam appellationis causam 
examinari et terminum secundum i accipere ; 


πέρας λαβεῖν" συνείδομεν δὲ xai εἰς τὰ μετὰ ταῦτα, 10 praevidimus autem et posthac, quandoque dubitatio 


ἡνίκα τοιαύτη τις ἀμφιεβήτησις ἀναφυῇ, κατὰ τὴν 
ὁμοίαν τάξιν ταύτην περαιοῦσϑ-Ἕαι. 


talis emerserit, eam simili ordine terminari. 


CAPUT I. 


Kai διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, εἴ ποτε περί τενος 
ὑποθέσεως προέλϑοι ψῆφος αὐτοτελὴς καὶ ἔκκλητος 


Ideoque sancimus, si quando de aliqua causa pro- 
cesserit definitiva sententia et provocatio fuerit sub- 


ἐπακολουϑήσειε, τοὺς τὴν ἔκκλητον ἐξετάζοντας κατὰ i5secuta, appellationis examinatores secundum leges 


τοὺς νόμους, οἵτενες κατὰ τὸν καιρὸν τῆς αὐτοτελοῦς 
» , ΄ , - * 

ψήφου ἐκράτουν, πέρας διδόναι τῷ πράγματι. τούτου 
$7 ὦ , À , — 

αὐτοῦ δηλονότι παραφυλαττομένου καὶ ἐν τῷ ava- 


ψηλαφᾶσϑαι τὰς τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ψήφους, 


quae tempore definitivae sententiae obtinebant ter- 
minum dare negotio. Hoc eodem videlicet observando 
et in retractandis amplissimae (praefecturae) prae- 
torianae sedis sententiis et in suggestionibus iudicum, 


xai ἐπὶ ταῖς ἀναφοραῖς τῶν δικαστῶν, ὅτε —— 20quando utraeque partes omnibus allegationibus suis 


τὰ μέρη πάσαις ταῖς ἰδίαις ἀποτάξονται δικαεολογέαις 
* 7 E , 2 - 

καὶ οἱ δικασταὶ δε᾽ οἰκείων ἀναφορῶν ἐρωτήσουσι, τί 

ἄρα ὥφειλε διατυπωϑῆναι. ἐν πᾶσι γὰρ τοῖς εἰρημέ- 


renuntiaverint et iudices per suas relationes, quid 
disponi debeat, interrogaverint. In omnibus enim 
praedictis casibus illas leges a cognitoribus servari 


woi& ϑέμασεν ἐκείνους τοὺς νόμους παρὰ τῶν διαγνω- decernimus quae tempore sententiae aut certe rela- 
μόνων φυλάττεσϑαι ϑεσπίζομεν, οἵπερ κατὰ τὸν y90-25tionis obtinebant, tametsi contigerit postea legem 
vov τῆς ψήφου ἢ δηλαδὴ τῆς ἀναφορᾶς ἐκράτουν, κἂν promulgari novi aliquid disponentem et tenorem 
εἰ συμβαίη μετὰ ταῦτα νόμον φοιτῆσαε νέον τε Óia- — suum ad praeterita quoque negotia referentem. 
τυποῦντα καὶ τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν καὶ εἰς τὰ παρελη- 

λυϑότα πράγματα ἀναφέροντα. 


CAPUT II. 


᾿Αλλὰ xai τοῦτο TQ παρόντι προςτίϑεμεν vóuq.30 Sed et haec praesenti addimus sanctioni, ut quia 


ἐπειδὴ pos μεταξὺ τῶν δικαζομένων ἔσϑ᾽ ὅτε cvu- inter litigatores aliquando contingit unam quidem 
βαίνει ϑάτερον μὲν τῶν μερῶν ταῖς ἰδίαις ἀποτάξα- partem suis allegationibus renuntiare, aliam vero 


σϑαι δικαιολογίαις, τὸ δὲ ἄλλο γινῶσκον ἑαυτὸ κακὸν scientem se malas causas habere post cognitionalia 
c. I extat B 9,2, 1. 
e. II (Ἐπειδὴ δὲ μεταξὺ ..... ) extat B 1, 4, 4. — Summarium habetur 'Poz. 15, 1 (ubi citatur νεαρὰ Qi), summa 
Ath. repetitur in paratitlis Ath. 5 $ 13. 





batur, cum. ambigerent ad clementiam nostram rettulerunt, utrum secundum leges quae valuissent quo 
tempore definitiva sententia processit, an secundum vim legis a nobis post definitivam sententiam pro- 
mulgatae eandem causam examinare deberent? Nobis igitur par esse visum est secundum leges quae 
tempore latae sententiae valebant praedictam appellationis causam examinari atque secundum eas termi- 
num accipere; placuit autem. ut etiam in posterum, si quando eiusmodi dubitatio oriatur, ea similem in 
modum terminetur. 

I. Ac propterea sancimus, si quando de causa aliqua definitiva sententia processerit et appellatio 
subsecuta sit, ut iudices appellationis secundum eas leges, quae tempore definitivae sententiae valebant, 
rei finem imponant. Idque ipsum videlicet observetur etiam in retractandis gloriosissimorum praefectorum 
sententiis et in relationibus iudicum, quando utraque pars omnibus allegationibus suis renuntiaverit iudi- 
cesque per relationes suas quid statui oporteat interrogent. In omnibus enim quos diximus casibus illas 
leges a cognitoribus custodiri sancimus, quae tempore sententiae aut certe relationis valebant, tametsi 
postea legem ferri contingat quae novi quid statuat et vim suam ad praeteritas quoque causas referat. 

IL. Sed hoc quoque praesenti legi adicimus. Quoniam enim inter litigantes interdum conüngit ut 
altera pars allegationibus suis renuntiet, allera autem cum intellegat se malam habere causam post cognitio- 





1 ἐξητάζοιτο M || πρὸς] εἰς A || 2 ἤγαγον A || πρό- 
τερον A || 6 ὄφελον L | β΄ A marg. | εἶναι om. A || 
1 κατὰ τοὺς] τοὺς om. A || τῷ om. L* | 8 δεδομένης 
MA] διδομένης L | 13 γ΄ A marg. | Kai — ϑεσπίζο- 
μεν, εἴ ποτεῖ Θεσπίζομεν κατὰ τοὺς νόμους τοὺς ἐν 
τῷ καιρῷ τῆς δεδομένης ψήφου κρατοῦντας τὴν τῆς 
ἐκκλήτου αἰτίαν ἐξετασϑῆναι καὶ κατ᾽ αὐτοὺς πέρας 
λαβεῖν (cf. 1—10), καὶ εἴποτε Βεὲ Θεσπίζομεν, εἴ- 
ποτε Bí | 15 *£xaxo σοι libri | 16 τοὺς om. Α || 
22 ἐρωτήσωσι AB! | 23 διατυποῦσϑαι L^ τυπωϑῆ- 
vat A || ἐν ἅπασι (in mg. δ΄) A || y&o om. B* || εἰρη- 
μένοις] ἡμετέροις A | 26 ἢ om. A | 28 xai eis] xai 
om. Α | 30 ε΄ A marg. | τοῦτο] haec ς || 32 μὲν τῶν 
μερῶν LB'| τῶν μερῶν M μὲν μέρος Bí μὲν τῶν 
δικαζομένων A | 33 τὸν δὲ ἀλλον γινώσκοντα A | 
ἑαυτὸ M] ἑαυτῷ LB ἑαυτὸν A ἢ κακὸν — πρᾶγμα) 
malas causas & 


1 appellatio] eausa 7"|2 legem 7| 3 optinebat R? ἢ 
sententia diffinitiua | 5 promulgato A! ἢ 6 examinari 
R! | prospeximus V || 10 et] etsi A* | post hane E! V7' ἢ 
quandoque AT] si quando V | talis dubitatio 7| 11 ea 
V| terminare 7 | 13 de om. R*, in A?|| 14 subsecuta 
fuerit A fuerit obsecuta T'! | 15 examinatoris E! | 16 
diffinitiuae tempore 7' || 18 *praefecturae inserui (sedis 
ante sententiis suppl. Beck) | 19 sententie 7'! | sugges- 
sionibus Κ᾽ ἢ 20 utraque V | 21 renuntiauerit E | quod 
R qui 7T1| 22 debeant VT' | enim om. T' | 24 relationes 
V*]| 25 postea] post eam 7'! | 30 rubr. De his qui post 
renuntiationem aduersariorum habere se dicunt allega- 
tiones (probationes 7) RT ἐπ marg. (ez Iul.) | hoe vulg. | 
adimus V! addidimus 7'| ut quia] ut del. Contius, quia 
enim Beck | 31 eontigit V | 33 malas] in alias RV || 
cognitionalias V^ ; 





Nov. CXV 2. 8 


936 


UT CUM DE APPELLATIONE 





ἔχειν σιρᾶγμα μετὰ τοὺς διαγνωστικοὺς ἀγῶνας καὶ 
τὰς προϑεσμίας, ἃς οἱ νόμοι τῶν ἀποδείξεων ἕνεκεν 
συγχωροῦσι, μὴ βούλεσϑαι ὁμολογεῖν ἀρκεῖν ἑαυτῷ 
τὰς δικαιολογίας πρὸς τὸ μὴ ταχέως τὴν τοῦ πράγμα- 
τος γνωσθῆναι ποιότητα, κελεύομεν, ὥθτε ἡνίκα τὸ 
ἕν τῶν μερῶν ταῖς ἰδίαις ἀποτάξεται δικαιολογίαις, 
τὸ δὲ alio μέρος εἴποι ἔχειν τι ὅπερ ὀφείλει προ- 
ϑεῖναι, τὸν τοῦ πράγματος δικαστὴν πᾶσε τρύποις 
τὸ μέρος τὸ χρώμενον τῇ ὑπερϑέσει καταναγκχάζειν 
ἐντὸς τριάκοντα ἡμερῶν μετὰ τὸ ἀποτάξασϑαι τὸ 
ἕτερον μέρος ὅπερ ἂν βούληται δίχα τινὸς ὑπερϑέσεως 
σπροτιϑέναι. ὅπερ εἰ μὴ ποιήσειε, τηνικαῦτα πρὸς τὸ 
νικῆσαι τὴν αὐτοῦ πονηρίαν ἄλλον ἕνα μῆνα παρὰ 
τοῦ δικαστοῦ φιλοτιμεῖσϑαι. εἰ δὲ καὶ οὕτως ὑπέρ- 

ται, ἑνὸς ἑτέρου μηνὸς προϑεσμίαν αὐτῷ παρέχε- 
σϑαι- οὕτως μέντοιγε dert εἰ μέχρε τῶν εἰρημένων 
τριῶν μηνῶν oUs τοῖς ὑπερτιϑεμένοις ἸϊΠσαίογσε συν- 
εχωρήσαμεν τὰς ἰδίας δικαιολογίας μὴ προϑήσει, τηνικ- 
αὔτα τὸν δικαστὴν μὴ πλέον ἀναμένοντα πᾶσι τρό- 
στοις ψῆφον προφέρειν τοῖς νόμοις συμβαίνουσαν, ἢ 
εἴπερ βούλοιτο ἀναφέρειν, πρὸς τὸ μὴ τοῖς δικαζομένοις 
κακῶς φιλονεικοῦσιν ἐξεῖναι τὰς τῶν δικῶν ἐκβάσεις 
περαιτέρω παρέλκειν. 


- 


certamina et dilationes, quas probationum causa le- 
ges concedunt, nolle confiteri allegationes sibi suf- 
ficere, ne cito causae qualitas agnoscatur, iubemus, 
ut quando una pars allegationibus renuntiaverit, alia 
Ὁ vero pars dixerit se habere aliquid quod proponat, 
iudex negotii modis omnibus eam partem quae utitur 
dilatione compellat intra triginta dies postquam altera 
pars renuntiaverit quicquid velit sine aliqua inter- 
missione proponere. Quod si non fecerit, tunc ad 


10eius malitiam superandam alius unus mensis indul- 


geatur ab judice; si vero et sic distulerit, alterius 
unius ei dilatio praebeatur: ita ut si usque ad prae- - 
dictos tres menses quos litigatoribus protrahentibus 
concessimus suas non proposuerit allegationes, tunc 


15 cognitor non amplius expectans modis omnibus sen- 


tentiam proferat legibus consonantem, vel si voluerit 
referat, ne litigatoribus male certantibus liceat cau- 
sarum exitus ultra protrahere. 


20 


CAPUT ΠῚ. 


ZAÀÀo πρὸς τούτοις κεφάλαιον TQ παρόντι νόμῳ 


Aliud quoque capitulum praesenti legi addendum 


προςϑεῖναι συνείδομεν. ϑεσπίζομεν τοίνυν μὴ ἐξεῖναι 25 esse perspeximus. Sancimus igitur non licere peni- 
»^ 


παντελῶς πατρὶ ἢ μητρί, ἢ πάππῳ ἢ μάμμῃ, ἢ προ- 
πάππῳ ἢ προμάμμῃ τὸν ἴδιον υἱὸν ἢ ϑυγατέρα ἢ 
τοὺς λοιποὺς παῖδας praeteritove καταλεμστάνειν ἢ ἀστὸ 
κληρονόμων ἐν τῇ ἰδίᾳ ποιεῖν διαϑήκῃ, κἂν εἰ Ow 


tus patri vel matri, avo vel aviae, proavo vel pro- 
aviae suum filium vel filiam vel ceteros liberos prae- 
terire aut exheredes in suo facere testamento, nec 
si per quamlibet donationem vel legatum vel fideicom- 


οἱαβδήσποτε δωρεᾶς ἢ ληγάτου ἢ φιδεϊκομμίσσου ἢ ἀλ- 30 missum vel alium quemcumque modum eis dederint 


λου οἱουδήποτε τρόπου τὴν ἐκ τῶν νόμων αὐτοῖς 
ὀφειλομένην μοῖραν σπταράσχοιεν, εἰ μὴ τυχὸν ἀχάριστοι 
ἀποδειχϑεῖεν καὶ αὐτὰς ὀνομαστὶ τὰς τῆς ἀχαριστίας 
αἰτίας οἱ γονεῖς τῇ ἰδίᾳ ἐγγράψαιεν διαϑήκῃ. AAA" 


legibus debitam portionem, nisi forsitan probabuntur 
ingrati et ipsas nominatim ingratitudinis causas pa- 
rentes suo inseruerint testamento. Sed quia causas, 


c. III $1 — c. V pr. habet Prochiron 33,1—3. 5—29, eadem passim immutata Epanagoge 34, 4---ἴ. 
.25 Θεσπίζομεν μὴ ἐξεῖναι — 29 ποιεῖν διαϑήκη, εἰ μὴ ὀνομαστὲ τὰς τῆς ἀχαριστίας αἰτίας ἐγγράψαιε:;" 
habet B* K 14,3 p. 401 Zach. (inde B 85, 8, 36 Heimb.). — Summarium pr. ex Ath. habet libellus περὶ 
διαφόρων ἀναγνωσμάτων $10 in. p. 194 Heimb. 





nalia certamina et dilationes, quas leges probationum causa concedunt, fateri nolit allegationes sibi suf- 
ficere, ne statim qualitas causae agnoscatur, praecipimus, ut quando una pars allegationibus suis renun- 
tiaverit, altera vero dixerit habere se aliquid quod. proferre debeat, iude causae omnibus modis eam 
partem quae dilatione utatur intra triginta dies postquam altera pars renuntiaverit quicquid voluerit sine 
ulla dilatione proponere cogat. Quod nisi fecerit, tum ad vincendam malitiam eius alius mensis unus a 
iudice indulgeatur. δὲ vero sic quoque moram fecerit, alterius unius mensis dilatio ei praestetur, ita 
tamen, ut si intra praedictos tres menses quos litigatoribus moram facientibus concessimus allegationes 
suas non proponet, tum iudez: non amplius cesset. omnibus modis sententiam legibus. consentaneam pro- 
ferre, vel si velit referre, ne litigatoribus male certantibus litium exitus ultra protrahere liceat. 

HI. Aliud praeterea caput praesenti legi adicere placuit. Sancimus igitur, ne liceat ullo modo 
patri vel matri, aut avo vel aviae, aut proavo vel proaviae filium suum vel filiam, vel reliquos liberos 
praeteritos vel ezxheredatos in suo testamento facere, etiamsi per quamlibet donationem vel legatum vel 
fideicommissum vel alium quemlibet modum portionem ez: legibus iis debitam praebuerint, nisi forte ingrati 
probentur et ipsas ingratitudinis causas nominatim parentes in testamento suo scripserint. Sed quoniam 





2 ἃς LBs] ὡς M, om. A|| 3 ἑαυτοῦ Α ἢ} 5 κελεύο- 
μεν ς΄ A marg. || ὁπηνίκα Bf | v0 om. A || 6 ταῖς ἰδίαις 
om. €  ἀποτάξηται AB || 7 μέρος om. A || προϑεῖναι 
MLBs] προσϑεῖναι A || 9 τὸ μέρος om. L, τὸ om. A || 
τὸ] τὸν L? || 11 ἕτερον͵] £v L || ὅπερ ἄν] xai ὅπερ L | 
βούλεται LA || 12 ὅπερ] ὅτε LL || * ποιήσοι (ποιήσει Bf) 
libri || περὸς] eis A | 13 κινῆσαι L^. μὴ νικῆσαι B | 15 μη- 
vós om.& || 17 τοὺς ὑπερτεϑεμέγνουβ A || litigatorsi, s. v. 
ἥτοι διαδίκοις M, λιτεγάτορσιν L διαδίκοις B, om. A | 
18 προσϑήσει L προϑήσειαν A || 20 ἢ om. A24 ζ΄ A 
marg.|| &AÀowv? L' ἔτι γε μὴν ἄλλο A|| πρὸς om. A | 
25 συνείδομε») xai συνείδομεν M || 26 ἢ ante πάππῳ et 
προπάππῳ om. Ἂς || 28 praeterítus M, πραιτωριτοὺς A 
ἀμνημονεύτους Ms. v., LB* | ἀποκληρονόμων M &zo- 
κληρονόμον L! ἀποκληρονόμους L*AB* ||29 ποιεῖν £v τῇ 
ἐδία L || εἰ om. L || 30 λεγάτου MLA || φιδεικομίσσου A 
φιδικομίσσου M. φιδεικομέσου L^ || 31 sg. ὀφειλομένην 
αὐτοῖς A (cf. «|| 32 εἰ μὴ] καὶ εἰ μὴ A || 33 ἀποδειχϑή- 
σονται L δειχϑεῖεν A || 34 γράψοιεν A || 424] ἢ marg. A 


3 qualitas cause 7'|| 4 renuntiauerint 7'! | 5 se habere 
aliquod V aliquod se habere 7' | ponat 7'|| 6 negotiis 
T^"|| quae utitur partem 7) || 7 dilationem Κ᾽ dilatione 
allegatione A! dilatione a legato 7'"| compellatur T'! || 
intra] ne (ut 7?) intra 7T'|| 9 fecit T'| 11 distulit V^ | 
12 unius] mensis add. vulg. || ut] et E || 13 ligatoribus 
ΤΆ} 14 posuerit 7} | 15 cognitor] causae add. vulg. || 
proferat sententiam 7' vulg. || 16 noluerit AV || 17 referat] 
inperatori s. v. adscr. T? || 24 rubr. Que sunt iuste cause 
heredationis liberorum seu praeteritionis 7" marg. Que 
sint iuste liberorum cause exheredationis uel praeteritio- 
nis K marg. (ex Iul.) | lege V || 26 aviae] aue A! || pro- 
avo om. R || vel om. V || proaue 7'! || 27 suum] siue 7'* | 
uel suam filiam V || liberos] filios & || 28 ex herede Z'|| 
suos V! | 30 quemeumque — 537,1 debeant scr. V? ín 
ras. 4 vv. || 33 inseruerunt 7' 





- P" Un ep ae] 


531 Nov. CXV 3 


ἐπειδὴ τὰς αἰτίας, ἐξ ὧν οἱ παῖδες ἀχάριστοι ὥφειλον — ex quibus ingrati liberi debeant iudicari, in diversis 
κρίνεσθαι, ἐν διαφόροις νόμοις διεσπαρμένας xai ov legibus dispersas et non aperte declaratas inveni- 
φανερῶς εἰρημένας εὕρομεν, ὧν αἱ μὲν οὐδὲ ἄξιαε — mus, quarum aliquae nec dignae nobis ad ingratitu- 
ἡμῖν πρὸς ἀχαριστίαν ἔδοξαν, ἄλλαι δὲ καίτοι ἄξιαε — dinem visae sunt, aliquae vero cum essent dignae 
οὖσαι παρελείφϑησαν, διὰ τοῦτυ ἀναγκαῖον εἶναι συν- Ὁ praetermissae sunt, ideo necessarium esse perspexi- 


COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 





εἰδομεν ταύτας ovo, à τῷ παρόντε νόμῳ περιλα- 
βεῖν, ὥςτε παρὰ ταύτας μηδενὶ ἐξεῖναι ἐξ ἑτέρου νό- 
μου ἀχαριστίας αἰτίαν ἀντιτιϑέναι, εἰ μὴ τὰς τῷ get 


τῆς π᾿ διατάξεως περιεχομένας. 
«Αἰτίας δὲ δικαίας τῆς ἀχαριστίας ταύτας εἶναι 10 
ψηφιζόμεϑα- 


- 


8 εἰ συμιβῇ τινα τῶν εἰρημένων gem ἐγκεκλεῖ- 


πίσαμεν εἰς τοὺς ἄρρενας καὶ μόνον ἀνήκειν παῖδας 
βουλόμεϑα. E 

9 εἰ ἐλεγχϑείη τις τῶν παίδων, ὅτε ἐκώλυσε τοὺς 
ἐδίους γονεῖς ποιήσασϑαε διαϑήκην, ὥςτε εἰ μὲν μετὰ 


mus eas nominatim praesenti lege comprehendere, 
ut praeter ipsas nulli liceat ex alia lege ingratitu- 
dinis causas opponere nisi quae huius constitutionis 
serie continentur. 

, Causas autem iustas ingratitudinis has esse decer- 
nimus: 
1 Si quis parentibus suis manus intulerit. 


6 Si novercae suae aut concubinae patris filius sese 


20 miscuerit. 


1 Si delator contra parentes filius extiterit et per 
suam delationem gravia eos dispendia fecerit sus- 
tinere. 


ξ ἀδιαϑέτου ἐπὶ 25 esse contigerit, et liberi qui possunt ab intestato ad 


bis in sua eum noluerit fideiussione suscipere vel 
pro persona vel debito, in quantum esse qui petitur 
probatur idoneus. Hoc tamen quod de fideiussione 


9 Si convictus fuerit aliquis liberorum, quia pro- 
hibuit parentes suos condere testamentum, ut si qui- 


10 “ἐτίας δὲ — 541,17 πίστιν κηρύσσουσιν habet B* A 11 p. 122 Zach. (inde B l.c. Heimb.). — Summa 
$ 1—12 est in Ecloga 6,13, ὃ 1—14 in Ecloga privata aucta 1,16 18. 
$8 summam Ath. repetunt paratitla Ath. 15 $8 et lib. περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $10 p. 194 Heimb. 





causas, ex quibus liberi ingrati iudicari debeant, in diversis legibus dispersas neque clare prolatas inveni- 


mus, quarum aliae ne idoneae 


ad ingratitudinem statuendam nobis 


visae aliae quamvis 


praetermissae sunt, propterea necessarium esse nobis visum est eas nominatim praesenti lege comprehen- 
dere, ita ut praeter eas nemini liceat ex alia lege ingratitudinis causam opponere misi eas quae serie 
praesentis constitulionis continentur. Causas autem iustas ingratitudinis has esse decernimus: 


Si quis parentibus suis manus intulerit. 

Si gravi et inhonesta contumelia eos affecerit. 
Si eos in criminalibus 
Si cum veneficis ut veneficus conversetur. 


Si cum noverca sua vel concubina 
Si calumniator adversus parentes 


“ἃ σὺ δ' γ» QS EO e 


causis accusaverit nisi quae adversus principem aut rempublicam sunt. 

Si vitae parentum per veneficium vel alio modo insidiari temptaverit. 

atris filius corpus miscuerit. 

ius extiterit et per delationem suam effecerit, ut gravia damna 


eterentur. 
s Si quem ex praedictis parentibus in carcere inclusum esse contigerit, et liberi qui ab intestato ad. suc- 


cessionem eius venire possint, ab eo rogati, vel unus ex iis, noluerint in fideiussionem suam eum recipere 
sive pro persona sive pro debito, in quantum idoneus esse is qui rogatus est. probetur. Hoc tamen quod 
de fideiussione sanzimus ad masculos dumtaxat liberos pertinere volumus. 

9 Si quis ex liberis convictus sit prohibuisse suos parentes quominus testamentum facerent, ita ut si 





1 ἐξ ὧν oi] οἱ ἐξ ὧν δὴ A ἢ Ggelov A | 6 περι- 
λαβεῖν νόμω Α 8 αἰτίας] L*c | 9 περιεχόμενα L^ || 
10 “1 ἰτίας] 9" marg. Α ἢ ταύτης L| 12 $8 1—8 numeros 
&—1 apponit M, sim. 4 (cf. ad 538,3. 13. 21) || χεῖρα 
Proch. | ἐπιβάλλοι L ἐπιβάλλει B* v. 1. || 13 εἰ Ms] 
| LAB: Proch. Epan. | αὐτοῖς ὕβρεν Pr. Ep. | 14 εἰ Mz] 
ἢ LAB* Ep. ἢ xai Pr. | ἐπὶ ἐγκληματικῆς αἰτίας et 
15 τῆς ui οὔσης Pr. | αὐτῶν om. A ἢ *xacnyoorco: 
MLA Pr. κατηγορήσει B* Ep. || 15 κατὰ] ἢ κατὰ B* | 
πολιτείας] ἐπὶ τούτων γὰρ ἀποκηρύσσονται oí παῖδες 
add. B* v.l. | 16 εἰ Ms] ἢ LA Pr. Ep. ἢ εἰ B*| *ev»- 
αναστρέφεται (ἀναστρέφεται B*) libri | 11 εἰ ΜΑ8Β:) ἢ 
L Pr. Ep. c | ἢ ἀλλῳ ἢ καὶ ἑτέρω A ἢ 18 πειραϑῆ, A, 
τὸν τοιοῦτον ἀπόκληρον εἶναι ϑεσπίζομεν add. Pr. ἢ 
19 &] ἢ Ep. l| παλλακίδε MA] παλλακῇ (παλακῆῇ L)L 
B* Pr. Ep. || ὃ υἱὸς om. AB*, ὁ υἱὸς ἑαυτὸν om. Ep. || 
20 *evuuíto: M καταμέξοι Α ἐπιμίξοι L. ἐμμέξεε, v. l. 
μέξει ΒΞ μίξοι Pr. συμπλοκῇ (leg. συμπλακῇ) Ep. | 
21 εἢ ἢ M Ep. | 9 vios] οὗτος Pr. avrov A, ὁ υἱὸς 
ante κατὰ coll. B* | 22 Baoéiav αὐτοὺς ζημίαν A || αὖ- 

Li 





τοῖς Pr. plerique | 23 * zaoaexsvaco« MLA Pr. παρα- 
σκευάσει B* Ep. | 24 si] ἢ εἰ Ep. (« A marg.) | συμβαίη 
ΑἹ εἰρημένων Ac Pr. Ep.] ἰδέαν MLE* | 25 ἐπὶ ΜΙ] 
εἰς A B* Pr. Ep. | 26 τούτων Pr. | διαδοχὴν ἐλθεῖν») ἐλ- 
Sv κληρονομίαν L| 21 ἢ γοῦν — αὐτῶν om. A || eis] 
ἐπὶ B* | 28 ὑποδέξασθαι A Pr. ἢ ἢ ὑπὲρ] ὑπὲρ vov A ἢ 
30 uévror Ep. | περὶ] om. L*, ἐπὶ B* Pr. Ep. || 33 «« 
A marg. | εἶ! ἢ εἰ Ep. || 34 διαϑήκην ποιήσασϑαιε Ep. 





1 grati V pr. | debebant V pr. | in diversis] in usu V: | 
2 invenimus cet] |uenimus — 12 si quis scr. &* in ras. 
5 vv. | 3 aliqua. 7! | 4 aliqua? V? | 5 prospesimus R ἢ 
1 nullis R | 8 qua V | eius 7 ἢ 9 continentinentur V'* | 
ingratitudinis iustas R(*) || 12 singulis $$ numeros I—XIII1I 
apponit T?, I1—111I Εἰ, V—XIIII R*| intulerat R* | 
15 seu] se V! | 16 Si] siue Τ' | ut] aut T'| 17 vitae] 
ut e T'| uenefitium 7' | 18 temptauerat Καὶ | 19 sese] se 
V3 21 Si] Vel si T | existerit 7| 22 eis Z* 27 eum 
om. R1T | 28 pro om. R' | 29 tin καὶ | 33 coniunetus R'] 
34 concedere R!| ut — 538,1 testamentum bis scr. R' 

68 


Nov. OXV 3 


538 


UT CUM DE APPELLATIONE 





ταῦτα διαϑήκην ποιήσασϑαι δυνηϑεῖεν, ἄδειαν αὐὖ- 
τοῖς εἶναι ὑπὲρ τῆς τοιαύτης αἰτίας τὸν παῖδα ἀστὸ 
κληρονόμων ποιεῖν" εἰ δὲ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ κωλύσει 
δίχα διαϑήκης τῶν γονέων τις τελευτήσειε, καὶ ἄλλοι 
εἴτε ἐξ ἀδιαϑέτου εἰς τὴν τοῦ τελευτήσαντος κληρο- 
vouíav ἢ μετ᾽ αὐτοῦ τοῦ παιδὸς τοῦ τὴν διαϑήκην 
γενέσϑαι κωλύσαντος ἢ μετ᾽ αὐτὸν καλούμενοι, εἴτε 
ovs κληρονόμους ἢ ληγαταρίους ἔχειν ἠβούλετο, εἴτε 
οἱ βλάβην τινὰ ἐκ τῆς κωλύσεως τῆς διαϑήκης ὕὑπο- 


dem postea facere potuerint testamentum, sit eis pro 
tali causa filium exheredandi licentia; si autem in 
ipsa probibitione sine testamento aliquis ex parenti- 
bus decesserit, et alii sive qui ab intestato ad here- 
5 ditatem defuncti aut cum ipso filio qui testamentum 
fieri prohibuit aut post illum vocantur, sive illi quos 
heredes aut legatarios habere volebat, vel qui lae- 
sionem aliquam ex prohibitione testamenti sustinue- 
runt, hoc ipsum approbaverint, secundum alias leges 


μείναντες τοῦτο αὐτὸ ἀποδείξαιεν, κατὰ τοὺς ἄλλους 10 super hoc positas talia negotia terminentur. 


νόμους τοὺς περὶ τούτου κειμένους τὰ τοιαῦτα πράγ- 
ματα περαιούσϑω. 

10 εἰ παρὰ γνώμην τῶν γονέων μεταξὺ κυνηγῶν ἢ 
μέμων. ἑαυτὸν ὁ υἱὸς ἐγκαταλέξειε καὶ ἐν τούτῳ τῷ 


10 $i praeter voluntatem parentum inter arenarios 
aut mimos sese filius sociaverit et in hac professione 


ἐπιτηδεύματι διαμιείνειε, εἰ μὴ τυχὸν καὶ οἱ γονεῖς τῆς 15 permanserit, nisi forsitan etiam parentes eius pro- 


τοιαύτης ἐπιτηδεύσεως γεγόνασιν. 

11 εἴ τινε ἐκ τῶν εἰρημένων γονέων βουλομένῳ τῇ 

2 ^ » , * “Ὁ * - T ἐς 

ἐδίᾳ ϑυγατρὶ ἢ ἐγγόνῃ ἄνδρα δοῦναι καὶ προῖκα κατὰ 
H , - 28 at € rw - 

τὴν δύναμιν τῆς ἰδίας περιουσίας ὑπὲρ αὐτῆς παρα- 


fessionis fuerunt. 

11 $Si alicui ex praedictis parentibus volenti filiae 
suae vel nepti maritum dare et dotem secundum 
vires substantiae suae pro ea praestare illa non con- 


σχεῖν ἐκείνη μὴ συναινέσῃ, ἀλλ᾽ αἰσχρὸν βίον ἐπι- 20 senserit, sed luxuriosam degere vitam elegerit. $i 


λέξηται. εἰ δὲ μέχρε εἴκοσε πέντε ἐνιαυτῶν ἡλικίας ἡ 
ϑυγάτηρ γένηται καὶ οἱ γονεῖς ὑπέρϑωνται ταύτην 
ἀνδρὶ συνάψαι, καὶ ἴσως ἐκ τούτου συμβαίη εἰς τὸ 
ἑαυτῆς σῶμα ταύτην ἁμαρτῆσαι ἢ δίχα συναινέσεως 


vero usque ad viginti quinque annorum aetatem per- 
venerit filia et parentes distulerint eam marito co- 
pulare, et forsitan ex hoc contigerit in suum corpus 
eam peccare aut sine consensu parentum marito se, 


τῶν γονέων ἀνδρὶ ἑαυτὴν, ἐλευϑέρῳ μέντοιγε, συζεῦξαι, 25 libero tamen, coniungere, hoc ad ingratitudinem filiae 


τοῦτο εἰς ἀχαριστίαν τῇ ϑυγατρὶ λογίζεσθαι οὐ βου- 
, ^ - - 2 ^ - - , 
λόμεϑα, ἐπειδὴ ov τῇ ἑαυτῆς ἀλλὰ τῇ τῶν γονέων 
Oe - ΄ , 5 
αἰτέᾳ τοῦτο γινώσκεται πλημμελήσασα. 
d 2 , , - € 
12 εἴ τις ἐκ τῶν εἰρημένων γονέων μανῇ, καὶ oi 


nolumus imputari, quia non sua culpa sed parentum 
id commisisse cognoscitur. 


12 51 quis de praedictis parentibus furiosus fuerit, 


παῖδες αὐτοῦ ἢ τινες ἐξ αὐτῶν ἢ παίδων αὐτῷ μὴ 80 οἱ eius liberi vel quidam ex his aut liberis ei non 


ὑπόντων οἱ ἄλλοι αὐτοῦ συγγενεῖς οἱ ἐξ ἀδιαϑέτου 
εἰς τὸν αὐτοῦ κλῆρον καλούμενοι ὑπηρεσίαν καὶ φρον- 
τίδα προῤρήκουσαν αὐτῷ μὴ παράσχοιεν, εἰ μὲν τῆς 
τοιαύτης ἀπαλλαγείη νόσου, ἔσται αὐτῷ ἄδεια πότε- 


existentibus alii eius cognati qui ab intestato ad 
eius hereditatem vocantur obsequium ei et curam 
competentem non praebuerint, si quidem a tali sanus 
fuerit infirmitate, erit ei potestas utrum velit negle- 


gov βούλεται τὸν παῖδα ἢ τοὺς παῖδας ἢ συγγενεῖς 39 


$ 11 citat Nomoc. XIV tit. 13,9, exscripsit Nomoc." ib. (ubi citatur Bi. λε΄ τῶν βασιλικῶν τί. 7/ κε. Ag Ou. εβ1. 





quidem poslea tesiamentum facere potuerint, liceat iis propter talem causam filiun exheredem facere; sin 
autem quis ez parentibus in ipsa prohibitione sine testamento decesserit, et alii sive ab intestato ad here- 
ditatem defuncti vel cum ipso filio qui testamentum fieri prohibuit vel post eum vocati, sive quos heredes 
vel legatarios habere voluit, sive te damnum aliquod ea: prohibitione testamenti passi sunt, τὰ ipsum de- 
monstraverint, secundum ceteras leges hac de re latas eiusmodi res decidantur. 

10 δὲ filius praeter voluntatem parentum numero arenariorum vel mimorum sese adiunaerit et in hac 
professione permanserit , nisi forte etiam parentes eiusmodi professionis fuerint. 

11 Si cui ex praedictis parentibus cum velit propriae filiae vel nepti maritum dare et dotem. secundum 
vim substantiae suae pro ea praestare illa non consentiat, sed turpem vitam praeferat. Quodsi filia us- 
que ad viginti quinque annorum aetatem pervenerit et parentes eam marito copulare distulerint, ac forte 
inde contigerit eam in corpus suum peccasse vel sine consensu parentum marito, libero tamen, se con- 
iunzisse, hoc in ingratitudinem filiae imputari nolumus, quoniam non sua sed parentum culpa id com- 
misisse intellegitur. 

12 Si quis ex praedictis parentibus furiosus sit, et liberi eius vel nonnulli ex iis, vel si liberi ei non 
sint, celeri eius cognati, qui ab intestato ad hereditatem eius vocantur, officium et curam debitam ei non 
adhibeant, si quidem ab eiusmodi morbo liberatus sit, licebit ipsi, si velit, filium vel filios vel cognatos qui 





2 τοιαύτης] τοιαύτης xai μόνον A || ἀποκληρονόμον 
ποιεῖν Be v. l, A ἐξνερεδάτον ποιεῖν ἤγουν ἀπόκληρον 
ποιεῖν B* v. l., ἄκληρον (ἀπόκληρον Pr. unus) σπτοιεῖν Pr. 
Ep. || 9 εἴ] numerum 2" apponit A || καὶ MLB*] om. Ac Pr. 
Ep. | 4 "τελευτήσοι ML Pr. τελευτήσει AB* || 5 eive] 
οἵτε L || 6 μετ᾽ αὐτοῦ vov] μετὰ τοῦ A Pr., B* v. I. || 
1 ἢ] ἢ οἱ A Pr. || 8 o?c] ἐκεῖνοι os A || ἢ λεγαταρίους 
B* Ep., ἢ ληγαταρίους post ἠβούλετο coll. A, om. Pr. || 
ἠβούλοντο Pr. | 10 κατὰ τοὺς — 12 περαιούσϑω] καὶ 
οὕτως ἀπόκληρον γενέσϑαι αὐτόν Pr. καὶ οὕτως ἀπό- 
κληρος ὁ παῖς ἔστω Ep. | κατὰ τοὺς νόμους τοὺς ἄλ- 
λους L|| 12 περαιοῦσϑαε L || 18 εἢ ἢ A Οὐ μόνον δὲ 
ἀλλὰ καὶ εἰ Pr. Ep. (numerum ε΄ apponit A, κα΄ L) || με- 
ταξὺ — uiuov] μέμοις Pr. Ep. | 14 ὁ υἱὸς ἑαυτὸν L || 
Ἐἐγκαταλέξοι (ἐγκαταλέξει B*) libri | 15 Ἐδιαμείνοι ML, 
B5 v. L, Pr. unus, διαμένοι B* v.l., A Pr. Ep. || τῆς τοιαύ- 
τῆς L Pr. Ep.] τοιαύτης ΜΒ" τῆς αὐτῆς A eius c || 17 «9 
marg. AL || εἴ τινι] ἢ εἴ τινε A Ep. || εἰρημένων om. 
Nom." | 18 éxyóvr B* Nom." || καὶ προῖκα — 19 παρα- 
σχεῖν om. Nom." || 19 τὴν δύναμιν] τὴν ἰδίαν δύναμιν A || 
ὑσὲρ αὐτῆς] αὐτῇ B* v. 1. || 20 ἐκείνη om. Pr. Ep. || συν- 
αινέσῃ B* v.l, Ep.] συναινέσει MLA, B*'v.l, Nom." 
συναρέσῃ Pr. | ἐπιλέξηται MLB? Nom."| διάγειν ἐπι- 


λέξηται Ac Pr. Ep. | 21 numerum ἑα΄ apponit A || εἰ 02 — 
28 πλημμελήσασα om. Pr. | δὲ! μέντοιγε Ep. || u£zo«s 
Nom." | ἡλικία Nom." || ἡ ϑυγάτηρ γένηται] φϑάσῃ ἡ 
ϑυγάτηρ Κρ. || 23 συμβῇ B*, συμβαίη — 26 τοῦτο om. 
Nom." pr. | 24 ἢ δίχα --- 25 συζεῦξαε om. L.B* Nom." ἢ 
25 μέντοιγε] μέντοι Ep. μὲν A || 26 λογέζξεσϑαι τῇ Ov- 
γατρὶ A τῶ ἀνδρὶ λογίζεσϑαι L" | 28 τοῦτο om. A | 
29 εἰ δέ τις A (uy marg. A) || μανείη Pr. v. L. || 30 ἢ καί 
τινες A || αὐτῷ] αὐτῶν L^|| 31 αὐτοῦ om. A* || 33 μὲν 
om. Α | «zs om. B*|| 34 ἀπαλλαγῇ Pr. | ἔστω Pr. pleri- 
que | 35 Bovàou£vo A 





2 exheredem dandam licentiam (danda licentia R*?) R || 
3 aliquis — 9 hoc ipsum ser. T? in ras. 6 vv. || 4 qui 
quidam A! | 6 prohibuit V vulg.] prohibuerit ΠΥ 
Ἴ legatarios (fieri add. T' pr.) uolebat habere 713) || 10 po- 
sita A&'| 14 minos 7! minimos AR!||se 7'|filia V filios 
ΕΛ} ««»tiauerit ! | 15 forsan T'| 16 fuerint T' || 18 sq. 
uel nepti — substantie sue om. A? || 19 concesserit RT' || 
21 annos A^ || 23 contigerit om. T' || 25 tin RT" || 27 com- 
mississe A!||30 ei] eis RT eius V | 31 aliis AV! || eis 
V!| 32 eius om. R | 33 prebuerit V | a talitanus A* || 





34 utrum] utrum ei A? 


COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 


539 


Nov. CXV 3 





τοὺς ἠμεληκότας ἀχάριστον ἢ ἀχαρίστους ἐν τῇ ἰδίᾳ 
γράψαι διαϑήκῃ. εἰ δὲ ἐν τῇ νόσῳ τῆς μανίας ai- 
τὸν κατεχόμενον ἐξωτικός τις ἴδοε ἀπὸ τῶν ἰδίων 
ἀμελούμενον παίδων ἢ συγγενῶν ἢ ἄλλων ὑπ᾽ αὐτοῦ 
γεγραμμένων κληρονόμων καὶ διὰ συμπάϑειαν βουλη- 
ϑείη αὐτοῦ φροντίσαι, δίδομεν αὐτῷ ἄδειαν διαμαρ- 
τυρίαν τοῖς ἐξ ἀδιαϑέτου ἢ ἀπὸ διαϑήκης ἤδη ysvo- 
μένης εἰς τὸν τοῦ μεμηνότος κλῆρον καλουμένοις ἔγ- 
γραφον στέλλειν, ὥςτε σπουδάζειν αὐτοὺς τούτου 


gentem filium vel filios aut cognatos vel 
ingratos in suo scribere testamento. Si autem in 
furoris morbo eum detentum extraneus aliquis viderit 
(a) suis neglectum liberis vel cognatis aut aliis ab 
5eo scriptis heredibus et pro misericordia voluerit 
eum procurare, damus ei licentiam adtestationem eis 
ui ab intestato vel ex testamento iam facto ad 
iosi hereditatem vocantur scriptis dirigere, ut eum 
procurare festinent. Si autem post huiusmodi ad- 


φροντίζειν. εἰ δέ γε xal μετὰ τὴν τοιαύτην Óiauag-i0testationem neglexerint, et extraneus in sua domo 


qvoíav ἀμελήσειαν, καὶ ὃ ἐξωτικὸς dv τῷ αὑτοῦ οἴκῳ 
τὸν μεμηνότα ὑποδεξάμενος δαπανήμασιν οἰκείοιξ ἄχρι 
τῆς τελευτῆς αὐτοῦ φροντίσας δειχϑείη, τὸν τὴν ὑπ- 
ηρεσίαν καὶ τὴν ἐπιμέλειαν τῷ μεμηνότε παρασχό- 


furiosum susceptum sumptibus propriis usque ad 
finem vitae ipsius procurasse monstratus fuerit, eum 
qui obsequium ac diligentiam furioso exhibuit, licet 
extraneus sit, ad eius successionem pervenire decer- 


μενον, κἂν τὰ μάλιστα ἐξωτικὸς εἴη, εἰς τὴν τούτου 15 nimus, evacuata institutione eorum utpote indigno- 


διαδοχὴν ἔρχεσϑαι ϑεσπίζομεν, ἀνατρεπομένης τῆς 
αὐτῶν ἐνστάσεως, ἅτε δὴ ἀναξίων ὄντων τῶν τῷ 
μεμηνότι, καϑάπερ εἰρήκαμεν, φροντίδα παρασχεῖν 
ἀμελησάντων, οὕτω μέντοι ὥςτε τὰ λοιπὰ τῆς δια- 
jxns κεφάλαια ἐν τῇ ἰδίᾳ μένειν ἰσχύι. 
18 εἰ ἕνα τῶν προλεχϑέντων γονέων ἐν αἰχμαλωσίᾳ 
κρατεῖσϑαι συμβαίη, καὶ oí τούτου παῖδες εἴτε πάν- 
τες εἴτε εἷς μὴ σπουδάσαιεν τοῦτον ἀναρρύσασϑαι-" 
ὥςτε εἰ μὲν δυνηθείη τὴν τῆς αἰχμαλωσίας συμφορὰν 


rum, qui furioso, sicut diximus, curam prae 
neglexerunt, ita tamen ut cetera testamenti capitula 
in sua maneant firmitate. 


20 
13 81 unum de praedictis parentibus in captivitate 


detineri contigerit et eius liberi sive omnes sive 
unus non festinaverint eum redimere, si quidem va- 
luerit calamitatem captivitatis evadere, in eius sit 


ἐκφυγεῖν, ἐν τῇ αὐτοῦ εἶναι ἐξουσίᾳ πότερον ταύτην 25 potestate, utrum hanc causam ingratitudinis testa- 


ἀχαριστίας αἰτίαν τῇ ἰδίᾳ βούλοιτο ἐγγράψαι Quad rm: 
εἰ δὲ διὰ τῆς τῶν παίδων ἀμελείας ἢ καταφρονήσεως 
μὴ ἐλευϑερωθείη, ἀλλ᾽ ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ τελευτή 
σειεν, ἐχείνους sig τὴν avrov διαδοχὴν ἐλϑεῖν οὐκ 


mento suo velit adscribere; si autem per liberorum 
neglegentiam vel contemptum non fuerit liberatus et 
in captivitate decesserit, illos ad successionem eius 
venire non patimur, qui non festinaverunt eius re- 


ἀνεχόμεθα, οἵτινες οὐκ ἐσπούδασαν τῆς ἀναρρύσεως 30 demptionem procurare, sed omnibus liberis in hoc 


αὐτοῦ φροντίσαι, ἀλλὰ πάντων τῶν παίδων ἐπὶ τού- 
TQ ἀμελησάντων πάντα τὰ πράγματα τὰ παρ᾽ ai- 
τοῦ καταλιμπανόμενα τῇ ἐκκλησίᾳ τῆς πόλεως ἐξ ἧς 
ὥρμηται προφκυροῦσϑαι, inventariov δηλαδὴ ἐπὶ δη- 


neglegentibus res universas ab eodem relictas ec- 
clesiae civitatis ex qua oritur applicari, inventario 
scilicet sub publica adtestatione celebrando, ne quid 
ex eius facultatibus pereat, ita ut quicquid exinde 


μοσίου ἐκμαρτυρίου γινομένου, dere μηδὲν ἐκ τῆς av- 35 


τοῦ περιουσίας παραπολέσϑαι, ἐφ᾽ ᾧ πᾶν ὅπερ ἐν- 


$ 13 summam habet Ecloga ad Prochiron mutata 32, 6 ex Proch. — v. 21--- 540,2 summa Ath. repetitur in para- 


tillis Ath. 2 $ 7. 





eum neglexerint ingratum vel ingratos in suo scribere testamento. Si vero 
gnatis vel aliis ab eo scriptis heredibus neglegi viderit et miseri- 


morbo affectum a propriis liberis vel co 


cordia motus curare eum voluerit, damus ei facultatem iis qui 
ad hereditatem furiosi vocantur denuntiationem scriptam mittendi, ut eum curare studeant. 


quis extraneus eum furoris 


intestato vel ex testamento iam facto 
Quodsi 


etiam post eiusmodi denuntiationem eum neglexerint, et extraneus furiosum in sua domo susceptum im- 
pensis propriis usque ad mortem eius curasse probatus sit, eum qui operam et curam furioso prae- 
stitit, quantumvis extraneus sit, ad eius hereditatem venire sancimus, eversa illorum institutione utpote 
indignorum, qui furioso sicuti diximus curam adhibere neglexerunt, ita tamen ut cetera testamenti 
capita in suo robore maneant. 

138 δὲ unum ez praedictis parentibus in captivitate detineri contigerit et liberi eius sive omnes sive unus 
eum redimere non studuerint: ut si quidem calamitatem captivitatis effugere potuerit, in ipsius potestate 
sit num hanc ingraltitudinis causam in testamento suo scribere velit; sin autem per neglegentiam aut con- 


temptum liberorum non liberatus sit, sed in captivitate decesserit, illos ad successionem eius venire non 
patimur qui redemptioni eius operam dare non studuerunt, verum si omnes liberi in hac re neglegentes 
fuerint, omnes res ab eo relictae ecclesiae civitatis unde oriundus est addicantur, atque inventarium sci- 
licet cum publica testatione fiat, ne quid de substantia eius pereat: quo omne quod inde ad ecclesiam 





3 ἀπὸ] ὑπὸ A, Pr. plerique, Ep. || ἰδίων] οἰκείων Pr. || 
4 ἄλλων] ὑπὸ ἄλλων Ep. ἄλλων τῶν Α ἢ 1 γεγενημέ- 
νης B* v. L, Ep.| 8 ἐγγράφως B* | 9 ἀποστέλλειν A 
10 xai om. Pr. ς | 11 ἀμελήσειεν L. ἀμελήσαιεν Bv. l. 
ὁ ἐξωτικὸς Ep.] ἐξωτικὸς MLB* Pr. ἐξωτικὸς τίς Α ἢ 
αὑτοῦ] αὐτοῦ MB* Ep. ἑαυτοῦ A Pr. αὐτῶ L ἢ 13 τῆς 
ὑπηρεσίας L^ | 14 καὶ τὴν] τὴ» om. A, Pr. unus | παρα- 
σχόντα A|| 16 ϑεσπίξζομεν) κελεύομεν B* | 17 ἀναστά- 
σεως L^ | τῶν τῷ L (cf. s) τῷ (καὶ τῷ B* v.l) 
ML^AB* Pr. | 18 μεμαινηκότε Pr. plerique | 19 τῶν 
διαϑηκῶν L^ | 21 εδ' marg. A || εἰ] εἰσ M καὶ ἐὰν δὲ 
Pr. Ep. | προρρηϑέντων B* v.l.. Pr. unus | 23 εἴτε εἷς] 
εἴτε καὶ εἷς μάϑοιεν xai A | 24 ὥστε om. Pr. Ep. || 
δυνηϑῇ Pr. plerique | τὴν] οὗτος (αὐτὸς Pr. unus) τὴν 
Pr. Ep. | 25sg. ἀχαριστίας ταύτην A || 26 αἰτίαν] τὴν 
αἰτίαν CGEHeimbach non recte ἢ διαϑήκῃ] ἢ xai (xai 
om. Ep.) μή add. Pr. Ep. | 21 ἢ] καὶ Ep. | 28 ἐλευϑε- 
ρωϑῇ B*v.l. "τῇ om. Pr. Ep. || τελευτήσειεν Pr. unus] 
τελευτήσοι (τελευτήσῃ B* v.l) MLAB: Pr. Ep. | 29 ai- 





que || 34 ὁρμᾶται A Pr. δρμᾶτο (sic) Ep. | inbentaríu M, 
ἐνβενταρίου LA ἀπογραφῆς M s.v., B* καταγραφῆς Pr. 
Ep. || ἐπὶ δημοσίου pp nz B*| 35 γενομένης Bs Pr. Ep. 





2 testamento scribere T'| *si autem in] aliquem A! 
*eesees V! si quem V? si autem contigerit aliquem 7' 
Si uero aliquem E? | 3 fororis 77 | detento E | 4a 
add. vulg. | suis V? in ras. | ab eo] habeo V || 6 atesta- 
tionem EY? (id. 9. 33 RT)| eius V* | 7 ad om. R' || 
8 ut] et R'* et ut T! ut et 7T? || 9 festinet T'| 10 ne- 
glexerunt V neglexerit T'| 11 propriis] filiis add. Κα || 
13 obliquum 7'| 15 utpute 7| 16 sieuti Καὶ | 17 ne- 
glexerint T'| tn AT | testamenta V | 18 maneat T' | 
22 contingerit V | 23 unius V | non] set non Z! | si] ut 
si Beck || 24 captiuitatis calamitatem 7' | 25 potestatem T'|| 
21 contentum V | 28 captiuitatem V | decesserunt T' | 
29 patitur V! | qui Zamburgensis] quia RT'vulg. quia 
si V | 33 seilicet sub] «« V! sub V? | publiees V | nee 





RV*]|34 pareat 7! per eum V! | ita om. E | exinde 


τοῦ] ἰδίαν A | 31 ἐπὶ] τῶν ἐπὶ A | τοῦτο Pr.pleri- | om. T 


68* 


Nov. CXV 3 


540 


"UT CUM DE APPELLATIONE 





τεῦϑεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν περιέλϑοι εἰς αἰχμαλώτων 
ἀνάρρυσιν προχωρεῖν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ὅσον ἐπὶ τοῖς 
στροςώσοις εἴρηται, ἅπερ ἀπὸ κληρονόμων ποιεῖν οὐκ 
ἔξεστιν, εἰ μὴ τὰς τῆς ἀχαριστίας αἰτίας ͵γθαφῆναι καὶ 
ἀποδειχϑῆναι συμβαίη" πρόφασιν δὲ ἡμῖν πρὸς τὸ 
γενικὸν ποιήσασϑαι νόμον ἡ παροῦσα ὑπόϑεσις δέ- 
δωκε. καὶ διὰ τοῦτο γενικῶς κελεύομεν, ὥςτε εἴπερ 
ἐκεῖνος 0 ἐν αἰχμαλωσίᾳ ληφϑεὶς παῖδας μὴ ἔχοι, καὶ 
τῶν ἄλλων τῶν εἰς τὴν τούτου κληρονομίαν ἐξ ἀδια- 
ϑέτου καλουμένων ἀναρρύσασϑαι αὐτὸν μὴ σπουδα- 
ὄντων ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ τελευτήσειε, μηδένα ἐκ τῶν 
ἀμελησάντων εἰς τὴν τούτου κληρονομίαν ἔρχεσϑαι, 
εἰ καὶ πρὸ τῆς αἰχμαλωσίας διαϑήκη τυχὸν παρ᾽ αὐτοῦ 
ἐγεγόνει, ἐν ἡ τὰ μνημονευϑέντα πρόβωπα ἔγραψε 


& 


ad ecclesiam pervenerit, captivorum redemptioni pro- 
ficiat. Sed haec quidem quantum ad personas dicta 
sunt, quas exheredare non licet nisi ingratitudinis 
causas scribi et approbari contigerit: occasionem 
9autem [a] nobis ad generalem legem promulgandam 
praesens causa noscitur obtulisse. Sel universaliter 
iubemus, ut si ille qui in captivitate detentus fuerit 
liberos non habuerit, et aliis qui ad eius heredita- 
tem vocati sunt eum redimere non festinantibus in 


10 captivitate defunctus fuerit, nullus ex his qui neg- 


lexerunt ad hereditatem eius perveniat, licet ante 
captivitatem testamentum forsitan ab eo fuisset con- 
scriptum, in quo memoratas personas scripsit here- 
des. Sed hic quoque institutione heredum infirmata 


κληρονόμους. ἀλλὰ καὶ ἐνταῦϑα τῆς ἐνστάσεως τῶν 5et ceteris testamenti capitulis in suo robore perma- 


κληρονόμων ἀκυρουμένης xai τῶν λοιπῶν τῆς διαϑή- 
xns κεφαλαίων ἐν τῇ ἰδίᾳ μενόντων ἰσχύι ai περι- 
ουσίαι τῶν τοιούτων προβώπων κατὰ τὸν δμοιον 
τρόπον ταῖς ἐκκλησίαις τῶν πόλεων ἐξ ὧν ὥρμηνται 


nentibus substantiae talium personarum simili modo 
ecclesiis civitatum ex quibus orti sunt applicentur, 
et nullis aliis causis quam in captivorum redemptio- 
nibus expendantur: ut unde illi a suis non sunt 


στροβκυρούσϑωσαν, καὶ μὴ ἐν ἄλλαις οἱαιβοῦν αἰτίαις 20 redempti aliorum redemptio procuretur, et ipsorum 


ἀλλ᾽ ἐν ταῖς τῶν αἰχμαλώτων ἀναρρύσεσε δαπανά- 
σϑωσαν ὥςτε ὅϑεν ἐκεῖνοι ὑπὸ τῶν ἰδίων οὐκ ἀν- 
ερρύσϑησαν, τὰς ἄλλων ἀναρρύσεις φροντίζεσϑαι, καὶ 
τὰς ἐκείνων ὁμοίως ψυχὰς ἐκ ταύτης τῆς εὐσεβοῦς 


quoque animae ex hac causa piissima subleventur. 
Hoc eodem observando et si aliam extraneam per- 
Sonam ante captivitatem scripserit heredem et illa 
sciens se ab eo heredem scriptam eum redimere a 


πράξεως ἐπικουφίζεσϑαι. αὐτοῦ τούτου magaqvA«r-29 captivitate neglexerit. Hanc autem poenam contra 


τομένου κἂν εἰ ἄλλο ἐξωτικὸν πρόβωπον πρὸ τῆς αἰχ- 
μαλωσέας γράψῃ κληρονόμον κἀκεῖνος εἰδὼς ἑαυτὸν 
Um ἐκείνου γεγράφϑαι κληρονόμον ἀναρρύσασϑαε τοῦ- 
τον ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας ἀμελήσαι. ταύτην δὲ τὴν 


illos valere iubemus qui octavum et decimum aetatis 
suae annum compleverint. In huiusmodi vero causis, 
quando pro captivorum redemptione necessarium 
fuerit dari pecunias, si quis proprias pecunias non 


ποινὴν κατ᾽ ἐκείνων κρατεῖν ϑεσπίζομεν, οἵτινες τὸν 30 habuerit, licentia erit ei, si memoratae sit aetatis, 
ὀκτωκαιδέκατον τῆς ἑαυτῶν ἡλικίας ἐπλήρωσαν ἐνιαυ- — mutuandi pecunias et res mobiles vel immobiles sup- 
τόν. ἐν δὲ ταῖς τοιαύταιβ αἰτίαις, ἡνίκα δὴ ὑπὲρ 

ἀναρρύσεως αἰχμαλώτων ἀναγκαῖον εἴη χρήματα δὸο- 

ϑῆναι, εἴ τις ἴδια μὴ ἔχοι χρήματα, ἄδειαν ἐχέτω, 

εἴπερ τῆς εἰρημένης ὑπάρχει ἡλικίας, δανείζεσϑαι χρή- 39 

ματα καὶ πράγματα κινητὰ ἢ ἀκίνητα ὑποτίϑεσϑαι, 


v. 29 sq. argumentum notant libellus περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ἃ 10 p. 194 Heimb. (ex Ath.) et "Pon. 36, 4. — 
29— 541,11 summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 13 $6. : 





pervenerit ad captivorum redemptionem proficiat. Sed haec quidem de personis dumtaxat dicta sunt, quas 
eaxheredare non licet misi ingratitudinis causas scribi et probari contigerit: occasionem vero mobis ad 
generalem legem faciendam praesens causa dedit. Atque propterea generaliter praecipimus, ut si ille qui 
in captivitate detentus sit liberos non habeat et, cum ceteri qui ad hereditatem eius ab intestato vocantur 
redimere eum non studeant, in captivitate decesserit, nemo eorum qui eum meglexerunt ad hereditatem 
eius veniat, etiamsi ante captivitatem testamentum forte ab eo factum sit, in quo personas memoratas 
heredes scripserit. Sed hic quoque institutione heredum irrita facta et ceteris testamenti capitibus in suo 
robore mausuris substantiae eiusmodi personarum simili modo ecclesiis civitatum unde oriundi sunt addi- 
cantur, neve in alias causas ullas nisi im redemptiones captivorum expendantur: ut unde illi a suis 
redempti non sunt, inde aliorum redemptiones procurentur, pariterque illorum animae ex hac pia actione 
subleventur. Atque id ipsum observetur etiamsi aliam extraneam personam ante captivitatem heredem 
scripserit isque sciens se ab illo heredem scriptum esse ec captivitate eum. redimere neglexerit. Hanc 
aulem poenam in illos valere sancimus, qui octavum decimum aetatis. suae annum. impleverint. In eius- 
modi vero causis, quando pro redemptione captivorum necesse sit pecuniam dari, si quis propriam pecu- 
niam non habeat, liceat ei, si praedictae aetatis sit, mutuam pecuniam sumere et res mobiles vel immobiles 





1 προέλϑοι B* | αἰχμαλώτων om. Pr. | 2 προελϑεῖν 
B* || 3 ἀποκληρονόμον A, Pr.v.l., &xoxAngovóuovs Pr. 
unus || 4 τὰς] τὰ Pr. || eivías om. Pr. | 5 πρόφασιν 08 — 
7 ὥστε εἴπερ] Εἰ δὲ Pr. || 6 ποιήσασϑαι) ϑέσϑαι Ep. | 
δέδωκε. καὶ διὰ τοῦτο] noscitur obtulisse; sed ς ἢ 7 xe- 
Àsvousv] ϑεσστείζομεν A || ὥστε εἴπερ] ὡς εἰ Ep. || 8 ὁ ἐν 
αἰχμαλωσίᾳ ληφϑεὶς Ας Pr. Ep.] ἐν αἰχμαλωσίᾳ ληφϑιείη 
(προςληφϑείη B*) καὶ MLB* || uz] μὲν μὴ Ep. || ἔχη 
B* v. |. | καὶ τῶν ἄλλων] τῶν ἄλλων δὲ Ep., τῶν ἀλ- 
λων om. A || 9 τούτου] ἐκείνου A || ἐξ ἀδιαϑέτου post 
καλουμένων coll. Pr., om. s 10 σπουδάζονται 7.5 σπου- 
δασάντων A || 11 ἐν] ἀλλ᾽ ἐν Ep. || τελευτήσειε Pr. unus] 
τελευτήσοι cett. || &x om. Ep. || 12 ἔρχεσϑαε & xal] xa- 
λεῖσϑαι κἂν Ep. | 16 κληρουμένων L, B*v.1.|| 20 μὴ] 
μήτε A || 21 δαπανᾶσϑαι Pr. | 22 ὥστε om. A! |j 24 
ὁμοίως om. B5 Ep. | 25 τούτου αὐτοῦ Pr., αὐτοῦ om. A || 
26 si om. Ep. | 21 γράψῃ ML, B* v. L] γράψειε A Pr. 
γράψοιεν (sic) Ep. γράψοι B* v. L. || κἀκεῖνος — 28 κλη- 
govóuov om. Α || κἀκεῖνο Haloander ex s || ἑαυτῶν L^, 
ἑαυτὸ Haloander | 28 τούτοιβ L^ δὲ τοῦτον Pr. pleri- 
que ! 29 ἀμελῆσαι L ἀμελήσοι MA Pr. Ep. ἀμελήσει Be, 
ἀμελήσειε Scrimger | 30 DeazíSousev] ϑεστίζομεν καὶ 


μόνον A || 31 τῆς ἡλικίας τῆς ἑαυτῶν .B* v. ἰ. | ἑαυτὸν 
Μ| ἐνιαυτόν] χρόνον L|| 32 δὲ] μέντοιγε Ep. || δὴ M] 
om. LAB* Pr. Ep. || ὑπὲρ] περὲ A || 33 εἴη] ἐστε Pr. 
Ep. || 34 χρήματα om. A || 35 ὑπάρχῃ Pr. ὑπάρχοι A 
sit e| 36 7] xai A : 





1 redemptione A! | 2 dicta] data V!T' | 3 exhere- 
dare] hrdare V! || 4 causa T7' || seribi] ubi AK* || appro- 
bare T'!|| contigerint 7'|| 5 a om. vulg. | legem om. "αὶ 
7 ciuitate A! || detemptus 7| 8 eius om. R | 9 redimire 
T (id. 24) | 10 neglexerit 7T'| 14 hie A] hae ΚΠ vulg. || 
17 ecclesie ciuitatis T'.|| 18 et in nullis Beck || 19 ut 
om. R* | 21 ex causa hae 7' || subleuetur V! || 22 perso- 
nam extraneam 47'|| 23 seripserit] scripserint 7' scripsit 
RV vulg. | heredes 7'^ || 25 neglexit? V' || 26 illos] illos 
quoque A? eos quoque 7' || aetatis suae annum (anum V) 
RV] annum suae etatis 7" || 27 compleuerunt V | vero 
om. T || 28 redemptione captiuorum 7'|| 29 dare 7 || 
si] sine 71 | 30 sit aetatis V vulg.] etatis sit RT" sta- 
tis P* | 31 mutuandi — mobile et immobiles ser. V? 





in ras. 1 vs 


COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 


541 


Nov. CXV 3 





εἴτε ἴδια ἔχει εἴτε τὰ TOU ἐν αἰχμαλωσίᾳ κρατουμέ- 
vov, ἐπειδὴ ἐν τοῖς εἰρημένοις ἅπασι τοῖς ὑπὲρ dvag- 
ρύσεως αἰχμαλώτων δίδοσϑαι ἢ ἀναλίσκεσθαι δει- 
κνυμένοις τὰ τοιαῦτα συναλλάγματα ὡς παρὰ προς- 
ὠπου αὐτεξουσίου καὶ τελείας ἡλικίας ὄντος γενόμενα 
βέβαια εἶναι παρακελευόμεϑα" μηδενὸς τοῖς μετὰ τῶν 
τοιούτων προςώπων Éni ταῖς μνημονευϑείσαις αἰτίαις, 
καϑάπερ εἴρηται, συναλλάττουσι προκρίματος γινομέ- 
vov, ἀνάγκην δηλαδὴ ἔχοντος τοῦ ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας 
ἐπανερχομένου τὰ τοιαῦτα συνα 
σϑαι καὶ τούτοις ὡς ἰδίοις ὀφλήμασιν ἐνέχεσϑαι. 

14 εἴ τις ἐκ τῶν μνημονευϑέντων γονέων ὀρϑόδοξος 
ὑπάρχων αἴσϑηται τὸν ἴδιον παῖδα ἢ παῖδας μὴ εἷ- 
vas τῆς καϑολικῆς πίστεως μηδὲ ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκ- 


ponendi, sive ipsius propriae sint sive illius qui in 
captivitate detinetur, quoniam in praedictis omnibus, 
quae pro captivorum redemptione data vel expensa 
probabuntur, contractus huiusmodi tamquam a per- 
5sona suae potestatis et legitimae aetatis factos ita 
firmos esse decernimus, nullo eis qui cum huiusmodi 
personis in memoratis causis quo praedictum est 
modo contraxerunt praeiudicio generando: necessi- 
tatem scilicet habente eo qui ex captivitate redierit 


λλάγματα βέβαια ἡγεῖ- 10 tales contractus ratos habere et eis tamquam suis 


debitis obligari. 

14 Si quis de praedictis parentibus orthodoxus con- 
stitutus senserit suum filium vel liberos non esse 
catholicae fidei nec in sacrosancta ecclesia commu- 


κλησίᾳ κοινωνεῖν, ἐν ἡ πάντες οὗ μακαριώτατοι πα- 15 nicare, in quà omnes beatissimi patriarchae una con- 


τριάρχαε μιᾷ συμπνοίᾳ καὶ ὁμονοίᾳ τὴν ὀρϑοτάτην 
΄ ΄ * 4 € , * 
πίστιν κηρύσσουσιν xai τὰς ἁγίας τέσσαρας συνόδους, 
* * * , ^, 
τὴν ἐν Νικαίᾳ xai τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλειε τήν τε 
ΕΣ ΄ ΄ * * , 
iv ᾿Εφέσῳ πρώτην xai τὴν ἐν Χαλκηδόνι, περιπτύσ- 


spiratione et concordia fidem rectissimam care 
et sanctas quattuor synodos, Nicaenam Constantino- 
politanam Ephesinam primam et Calchedonensem, 
amplecti seu recitare noscuntur, «««««« licentiam pro 


σεσϑαι ἤγουν ἀναφέρειν γινώσκονται, καὶ διαμείνωσιν 20 hac maxime causa ingratos eos et exheredes in suo 


oí τοιοῦτοι παῖδες ἐν τῇ αὐτῇ ἀπιστίᾳ, δίδομεν τοῖς 
αὐτῶν γονεῦσι» ἄδειαν ὑπὲρ ταύτης μάλιστα τῆς Gi- 
τίας ἀχαρίστους αὐτοὺς καὶ ἀπὸ κληρονόμων ἐν τῇ 
ἰδίᾳ — διαϑήκῃ. καὶ τοῦτο μὲν émi ἀχαριστίας 
αἰτίᾳ διετυπώ 

τοῖς ὀρϑοδόξοις παρέχοντες κελεύομεν, σῴων φυλαττο- 
μένων τῶν νόμων τῶν ἤδη περὶ τῶν ἃ αἵρετι- 
κῶν προενεχϑέντων καὶ περὲ τοὺς Νεστοριανοὺς καὶ 
τοὺς LdxspaÀovs ταῦτα φυλάττεσϑαι, ὥςτε εἴ ποτε 


scribere testamento. Et hoc quidem pro ingratitu- 
dinis causa decrevimus. Generalem autem providen- 
tiam liberis catholicis deferentes iubemus, salvis legi- 
bus quae iam de aliis haereticis sunt prolatae, et 


σαμεν" γενικὴν δὲ πρόνοιαν cOis zx«:0i 25 circa Nestorianos et Acephalos haec observari, ut si 


quando parentes inventi fuerint sive Iudaico Nestorii 
furori dediti sive Acephalorum amplectentes insaniam 


γονεῖς εὑρεϑεῖεν εἴτε τῇ Ιουδαϊκῆ Νεστορίου μανίᾳ 30 


εδομένοι εἴτε τὴν τῶν Α΄κεφάλων ἄνοιαν περιπτυσ- 


8 14 summam praestat Nomoc. XIV tit. 10,8, ipsa verba εἴ τις ἐκ τῶν — 543,18 φυλαττομένων adscripta 
sunt in Nomoc.?^ L c. (ubi citatur Bi. À£ τῶν βασιλικῶν τί. η΄ κε. λη, ἔνϑα ε΄ αἰτίαν ἐξηρεδατίωνος ἀποδί- 
δωσε»). — Summarium Ath. repetitur in paratitlis Ath. 3 ὃ 7. 





pignori obligare, sive proprias habet sive eius qui in captivitate detinetur, quoniam in iis quae dicta sunt 


omnibus, quae pro redemptione captivorum 


| vel € 


endi probentur, eiusmodi contractus tamquam a 


persona sui iuris et perfectae aetatis factos firmos esse iubemus; ut nullum iis qui cum eiusmodi personis 


in memoratis causis, sicuti dictum est, contrahunt, 
rete necesse sit eiusmodi contractus ratos habere 
1 


ratione et concordia rectissimam fidem 


praeiudicium fiat, cum scilicet eum qui ex: captivitate 


propriis debitis obligari. 


tisque m 
Si quis ex praedictis parentibus cum orthodoaus sit intellexerit fihum suum vel filios catholicae fidei 
non esse neque sanctissimae ecclesiae communione uti, in qua omnes beatissimi j 
praedicant et quattuor sancta concilia, 


atriarchae una conspi- 
icaenum et Constantino- 


olitanum et Ephesinum primum et Chalcedonense amplecti sive qu agnoscuntur, atque eiusmodi liberi 


in eadem infidelitate perseverent, parentibus eorum potestatem 


us propter hanc potissimum causam 


ingratos eos et exheredes in testamento suo scribendi. Atque hoc quidem de ingratitudinis causa consti- 


tuimus; gener 
teris haereticis iam 


autem curam liberis orthodoxis adhibituri iubemus, salvis servatis legibus quae de ce- 
prolatae sunt etiam de Nestorianis et —— haec observari: 
rentes deprehendantur sive Iudaico Nestorii furori dediti sive 


mi: ita ut, δὲ forte pa- 
cephalorum dementiam amplexi et propterea 





1 ἔχοε B* v. L, Pr. Ep.(c) | 2 v] ἐπὶ A || 4 τὰ] ἥτοι 
τὰ A || 5 ὄντως, v. L. οὕτω B* | γενόμενα A Pr. | 6 xe- 
λεύομεν Α || τοῖς om. B* v. L. Pr. v.l. | 8 συναλλάττουσιν 
post προσώπων (1) coll. A | 9 ἀνάγκη L! | δηλονότι A | 
12 εε΄ marg. A || μνημονευϑέντων} εἰρημένων B* | 14 zi- 
στεως]} ἐκκλησίας πίστεως L^. ἐκκλησίας καὶ πίστεως A|| 
ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησέᾳ om. A, ἐν om. Nom.*" || 16 ὁρ- 
ϑοδοξοτάτην Pr. Nom. | 11 κηρύττειν (κηρύσσειν Pr.) 
A Pr. Ep. ς || τέσσαρας MAs] ἑπτὰ L Pr. Ep. Nom.?" | 
18 xai] om. As, πρώτην Pr. Ep.  Κωνσταντινουπόλει) 
πρώτην add. Pr. Ep. | τε om. Ac Pr. Ep. | 19 xai om. Pr. 
Ep. | Χαλκηδόνι] καλχηδόνε Nom." , τὴν ἐν Κωνσταν- 
τινουπόλει δευτέραν, ὡξαύτως καὶ τὴν ἐν Κωνσταντι- 
ψουπόλει τρίτην (τὸ δεύτερον, τὴν κατ᾽ αὐτὴν τὴν βα- 
σιλίδα πόλεν αϑροισϑεῖσαν τὸ τρίτον ἱτὸ τρίτον om. 
Nom.?| Nom.4"), zai τὴν ἐν Νικαίᾳ τὸ δεύτερον add. Pr. 
Ep. Nom.*" | 20 διαμένωσιν Pr. διαμείνουσιν Α ἢ 22 
ἄδειαν om. A? | 23 ἀπὸ κληρονόμων MA] ἀποκληρονό- 
μους L Pr. Nom.*n. ἀποκλήρους Ep. || £v om. L || 24 τοῦτο] 
ταῦτα A, Pr. plerique (cf. ad c) || ἐπὶ] περὲ Pr. plerique ἢ 
25 αἰτίαις Α τὰ αἴτια Pr. plerique || τοῖς ὀρϑοδόξοις 
παισὶ Α ἢ 26 σῴω»] οὖν L|| 27 τῶν νόμων τῶν ἤδη) 
τῶν ἤδη νόμων A|| ἄλλων om. Pr. | αἱρετικῶν περοεξενεχ- 
ϑέντων A προενεχϑέντων αἱρετικῶν Nom." | 28 καὶ 
τοὺς] τοὺς om. A | 29 ταῦτα — 31 περιπτυσσόμενοι) 
ξαύτως δὲ xai περὶ τοὺς ἰακωβίτας xal μονοθελή- 
ταξ καὶ εἰκονομάχους καὶ ὅσαι ἄλλαι αἱρέσεις εἰσὶ παρὰ 


τῆς καϑολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας ἀποκηρυσσό- 
μεναι, εἰ (εἰ om. v. L) καὶ ταύταις φωραϑεῖέν τινες 
ἐνεχόμενοι, τὰ αὐτὰ περὶ τούτους ἅπαντας ἀπαραβά- 
τως φυλάττεσθαι" ὥστε εἴ ποτε γονεῖς εὑρεϑεῖεν μιᾷ 
τῶν ἀπηριϑμημένων αἱρέσεων ἢ καὶ ἑτέρᾳ τινὶ τού- 
τῶν παραπλησίᾳ κατεχόμενοι Pr. (sim. Ep.. Pro ταῦτα 
malim ταὐτὰ | 30 ΝΝεστορίου] τοῦ νεστοριανοῦ L 





1 siue ipsius proprie ΚΕ 7] ipsius siue proprie V siue 
propriae ipsius vulg. | 2 omnibus quae] omnibes Εἴ | 
3 pro om. V | dacta R* | pensa V | 4 probantur V || 
huiusmodi] personas add. R^ || 5 et legitimae aetatis 
om. V | S traxerunt T'! contraxerint vulg. | 9 qui ex] 
qui ex qui 76 10 ratus V! | his V || 12 orthodoxis R 
orthodoxiis V | 13 filium suum 7'| catholice non esse 
fidei T' | 16 fide rectissima V' || praedieare & V] prae- 
dicant 7'vulg. | 17 nicenam et constantinopolitanam T' || 
18 ephesenam R effesinam 7' effesianam V || calchidonen- 
sem V ealeedonensem RT | 19 recitate V | Aiatum non 
notant libri; supplendum (et permanserint eiusmodi liberi 
in eadem infidelitate, damus parentibus eorum) licentiam || 
licentiam] habeat add. V?T' habeant add. vulg. | 20 causa 
maxime A | 21 hoe V] haee RT vulg. | 22 decernimus 
T | prouidentia R!| 23 salvis] uniuersalius 7'! | 24 et 
cirea] et om. R | 25 accephalos E acefalos V | conser- 





uare 7'|| 26 iudaieo V? in ras. | nestorio T | 27 acce- 
phalorum A ««««rum V! 


Nov. CXV 3 


542 


UT CUM DE APPELLATIONE 





σόμενοι καὶ διὰ τοῦτο ἐκ τῆς κοινωνίας τῆς καϑολι- 
κῆς ἐκκλησίας κεχωρισμένοι, μὴ ἐξεῖναε αὐτοῖς ἄλλους 
κληρονόμους ἑαυτοῖς ἐνιστᾶν εἰ μὴ παῖδαβ ὀρϑοδόξους 
καὶ τῇ καϑολικῇ ἐκκλησίᾳ κοινωνοῦντας, ἢ παίδων μὴ 
ὑπόντων τοὺς ἐξ ἀρρενογονίας καὶ ἐκ ϑηλυγονίας avy- 
γενεῖς, καϑολικοὺς δηλαδὴ τυγχάνονταβ. εἰ δὲ ὡς εἰ- 
κὸς ἐκ τῶν παέδων τινὲς μέν εἰσιν ὀρϑόδοξοι καὶ τῇ 
καϑολικῇ ἐκκλησίᾳ κοινωνοῦντες, ἄλλοι δὲ ἐκ ταύτης 
κεχωρισμένοι, πᾶσαν τὴν τῶν γονέων περιουσίαν εἰς 
τοὺς παῖδας καὶ μόνον τοὺς καϑολικοὺς περιέρχεσϑαι 
ϑεσπίζομεν, εἰ καὶ τελευταίας βουλήσεις τὰ τοιαῦτα 
πρόφωπα ποιήσαιντο παρὰ τὴν δύναμιν ταύτης ἡμῶν 
τῆς διατάξεως διατυπούσας. εἰ δὲ μετὰ ταῦτα οἱ ἀδελ- 
φοὶ οἱ τῆς ἐκκλησίας κεχωρισμένοι ἐπὶ ταύτην ἀνα- 
στρέψουσι, τὸ ἀρμόξον αὑτοῖς μέρος ἐν τῷ σχήματι, 
ἐν ᾧ εὑρεϑείη κατὰ τὸν χρόνον καϑ' ὃν ἀποδίδοται, 
τούτοις παρέχεσϑαι, ὥῤτε μηδεμίαν περὲ τῶν καρ- 
πῶν ἢ τῆς διοικήσεως τοῦ μέσου χρόνου ὄχλησιν ἢ 
ἐπάχϑειαν τοὺς καϑολικοὺς ὑπομένειν τοὺς eni d 
và μνημονευϑέντα πράγματα διακρατήσαντας, ἐπειδὴ 
τῶν τοιούτων πραγμάτων, ἅτινα ἐκ τῆς μοίρας τῶν 
ἀδελφῶν τῶν μὴ κοινωνούντων οἱ ὀρϑόδοξοι ἐκτή- 
σαντο, ὥςπερ τὴν ἐκποίησιν κωλύομεν, οὕτω καὶ τῶν 
παρελϑόντων χρόνων τοὺς καρποὺς ἢ τὴν διοίκησιν 
οὐδαμῶς παρὰ τούτων ὑφ᾽ ὧν διεκρατήϑη εἰςπράτ- 
τεσϑαι ἢ ἀναψηλαφᾶσϑαι κελεύομεν. εἰ δὲ μέχρι τοῦ 
πέρατος τῆς ἰδίας ζωῆς ἐν τῇ αὐτῇ πλάνῃ οἱ μῆὴ͵ κου- 
γνωνοῦντες διαμείναιεν, τότε τοὺς ὀρϑοδόξους ἀδελ- 
ces ἢ κληρονόμους αὐτῶν πληρεστάτῳ δεσποτείας 


et ideo ab ecclesiae catholicae communione separati, 
non liceat eis alios heredes sibi instituere nisi libe- 
ros orthodoxos et ecclesiae catholicae communican- 
tes, vel liberis non existentibus agnatos vel cognatos 
5qui scilicet catholici sint. Quodsi forte ex filiis alii 
quidem sunt orthodoxi et ecclesiae catholicae com- 
municantes alii vero ab ea separati, omnem paren- 
tum substantiam ad filios tantum catholicos per- 
venire sancimus, licet ultimas voluntates huiusmodi 


10 personae fecerint contra tenorem huius nostrae con- 


stitutionis aliquid disponentes. Si vero posthac fra- 
tres ab ecclesia separati ad eam conversi fuerint, 
pars eis competens in statu quo inventa fuerit tem- 
pore quo redditur eis praebeatur, ut nullam de 


15fructibus aut gubernatione medii temporis inquietu- 


dinem vel molestiam catholici patiantur qui ante 
praedictas res detinebant, quoniam huiusmodi rerum, 
quas ex fratrum parte non communicantium ca- 
tholici possidebant, sicut alienationem vetamus ita 


20 praeteritorum temporum fructus aut gubernationem 


nullatenus ab his ἃ quibus detentae sunt exigi vel 
retractari permittimus. Si autem usque ad finem 
vitae suae in eodem errore non communicantes per- 
manserint, tunc catholicos fratres vel heredes ipso- 


25rum plenissimo iure dominii easdem res possidere 


decernimus. Quodsi filii quidem omnes perversi et 
ab ecclesiae catholicae communione alieni inventi 
fuerint, alii autem propinqui agnati vel cognati reli- 
gionem catholicam colentes et communicantes esse 


ἱκαίῳ τὰ αὐτὰ πράγματα κεκτῆσϑαι OsaziGousv.20fuerint approbati, eos liberis haereticis anteponi et 


εἰ δὲ oí παῖδες μὲν πάντες διεστραμμένοι καὶ τῆς κοι- 
γνωνίας τῆς καϑολικῆς ἐκκλησίας ἀλλότριοι εὑρεϑεῖεν, 
ἄλλοι δὲ ἐγγύτατοι συγγενεῖς ἐξ ἀρρενογονίας ἢ ἐκ 
ϑηλυγονίας τὴν ὀρθόδοξον πίστιν τιμῶντες καὶ κοι- 


eorum hereditati succedere. Si vero liberi et pro- 


vavixoi εἶναι ἀποδειχϑεῖεν, τούτους τῶν παίδων τῶν 35 


αἱρετικῶν προτιμᾶσϑαι καὶ τὴν αὐτῶν διαδέχεσϑαι 
^ * € - , 
κληρονομίαν. εἰ δὲ καὶ οἱ παῖδες καὶ οἱ ἐγγύτατοι 


81 — 543,8 summarium Ath. repetitur in paratitlis Ath. 2 $ 1. 





a communione catholicae ecclesiae separati, non liceat iis alios sibi heredes instituere nisi liberos ortho- 
doaxos et catholicae ecclesiae communione utentes, aut liberis non extantibus ex adgnatione vel ex cogna- 
lione propinquos, qui scilicet catholici sint. Quodsi ut fit ex liberis alii orthodoci sunt et catholicae 
ecclesiae communione utuntur, alii autem ab ea separati sunt, omnem parentum substantiam ad solos 
liberos catholicos pervenire sancimus, etiamsi eiusmodi personae ultimas voluntates fecerint quae contra 
vim huius constitutionis nostrae praecipiant. Si vero postea fraíres ab ecclesia separati ad' eam rever- 
terint, portio iis debita in eo statu, in quo inventa fuerit quo tempore redditur, iis praebeatur, ut tamen 
nullum de fructibus vel de administratione medii temporis incommodum molestiamve catholici patiantur 
qui praedictas res prius detinuerant, quoniam eiusmodi rerum, quas ea: portione. fratrum nulla ecclesiae 
communione utentium orthodozxi acquisiverunt, sicut alienationem prohibemus, ita ne praeteriti quidem 
temporis fructus vel administrationem ullo modo ab iis qui eas detinuerunt, exigi vel retractari iubemus. 
Quodsi usque ad finem vitae suae in eodem errore ii qui ecclesiae communione non utuntur perseveraverint, 
tum orthodoxos fratres vel heredes eorum plenissimo dominii iure easdem res possidere sancimus. Si vero 
liberi quidem omnes perversi a(que a communione catholicae ecclesiae alieni reperti sint, alii autem proaimi 
ex adgnalione aut ex cognatione orthodoxam fidem colere et in ecclesiae communione esse probati sint, 
hi liberis haereticis praeponantur et in eorum hereditatem succedant. δὲ vero et liberi et proximi adgnati 





1 καϑολικῆς] ἁγίας A || 2 ἐξῇ Pr. plerique || αὐτοὺς 


τοιαῦτα À || 31 lr om. L || πάντες om. M || 32 ἐκκλησίας 
A, Pr. plerique || ἄλλους om. Pr.v. i. || 3 ἑαυτοῖς ἀνιστᾶν 


om. Ep. || 33 ἄλλοι δὲ — 35 ἀποδειχϑεῖεν om. Nom." | 


1, ἐνιστᾶν ἑαυτοῖς Nom.? || 4 κοινωνοῦντας) συγγενεῖς 
Nom." || 5 καῇ ἢ À || ἐκ om. A Pr. Ep. Nom.^" || 6 καϑ- 
ολικοὺς] ὀρϑοδόξους Pr. Ep. || 9 sis τοὺς] τοὺς om. A || 
10 μόνους Pr. unus, Ep. || τοὺς ὀρϑοδόξους Pr. Ep. || 
ἔρχεσϑαι Ep. || 11 κελεύομεν A || βουλῆς εἰς τὰ Nom." ἢ 
12 ποιήσαιντο (ποιήσαιτο v. L) Pr.] ποιήσοιντο ML 
Nom.?^ ἐποιήσαντο A | ταύτης ἡμῶν τῆς] τῆς τοιαύ- 
της ἡμῶν Α. [18 διατυπούσαντες L! || ei] o£ L* || οἵ τῆς 
ἐκκλησίας κεχωρισμένοι ἀδελφοὶ A || 14 ἀναστρέψωσι 
Nom." Ep. ἐπιστρέψουσε Pr.v.l. || 15 ἁρμόττον Pr. Ep. | 
16 κατὰ τὸν χρόνον ὃν Pr. plerique xa9* ὃν χρόνον 
A || 17 ὧρτε] ὡς Pr.|| 19 τοὺς ὀρϑοδόξους Pr. || τοὺς 
πρώην] ὡς πρώην A| 20 ἐπειδὴ] ἐπὶ δὲ A|| 22 κοι- 
vovovvvOv] τῇ ἐκκλησία add. A || ἐπεκτήσαντο L ἢ} 
23 ἐκωλύομεν Pr. unus || τῶν om. Nom." || 25 τούτων] 
τῶν Α | διεκρατήϑησαν A || 21] àv τῆ πλάνη τῆ αὐτῇ 
A || 28 Ἐδιαμδίνοιεν (δεαμένοιεν Pr. v.l.) libri | 30 αὐτὰ] 





ἐκ om. 4 Nom.a ! 34 ὀρϑόδοξον) catholicam e || x«i om. 
A || 35 εἶναι] εἶεν xai Pr. Ep. || τῶν παίδων om. Pr. 
unus, τῶν om. A || 81 κληρονομίαν] κελεύομεν add. A || 
xai om. Pr. unus, € || o£ om. A || xai om. L^ 





2 heredes alios 7'|| 3 ecclesias V || 4 vel liberis] vel om. 
Δ} 5 sint Vvulg.] sunt RT'| ali R'! | 6 sint 7'|| 7 eo 
R | separati omnem] separationem 7'^ separatione 7 || 
substantiam parentum 7'|| 8 tamen catholicos A catholicos 
tantum (tamen 7.) 7'| 10 personae om. V | 12 eum om. 
11} 13 fuerit] sunt 7| 14 reditur A reditus T || ut] 
et 7} 17 res V] om. RT || huiusmodi] huiusmodi uero 
RVT* uero huiusmodi 7" | 18 catholice V! | 19 praesi- 
debant 7" residebant V! || 21 detentae] detente ZT' de- 
tenta V || 23 non del. R? || 24 eorum £ || 25 dominio? 7'! | 
26 quidem om. T'|| 27 communioni V^ || 29 communieg- 
tores ET" vulg. || esse] ecclesie A? 


COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 543 Nov. CXV 3 





ἀδγνάτοι ἢ κογνάτοι τῆς κοινωνίας τῆς ὀρθϑοδόξορ  pinqui agnati vel cognati ab orthodoxae religionis 
πίστεως ξένοι τυγχάνοιεν, τηνικαῦτα εἰ uiv σχῆμα communione sint extranei, tunc si quidem schema 
κληρικῶν οἱ γονεῖς αὐτῶν ἔχοιεν, τῇ ἐκκλησίᾳ τῆς πό- clericorum parentes eorum habuerint, ad ecclesiam 
ὡς ὅπου τὴν οἴκησιν εἶχον τὰ αὐτῶν πράγματα — civitatis ubi domicilium habebant res eorum volumus 
βουλόμεϑα διαφέρειν, οὕτω μέντοιγε dere εἰ οἱ ἐχκλη- 5 pertinere, ita ut si ecclesiastici intra annale spatium 
σιαστικοὶ ἐντὸς ἐνιαυτοῦ προϑεσμίας τὰ τῶν τοιού- huiusmodi personarum res vindicare meglexerint, ea- 
τῶν προςώπων πράγματα διεκδικῆσαι ἀμελήσαιεν, τὴν — rum dominium nostri fisci viribus vindicetur. Si 
αὐτῶν δεσποτείαν TQ ἡμετέρῳ φίσκῳ é£xüiwsa2« autem laici sint, sine aliqua distinctione substantias 
εἰ δὲ λαϊκοὶ ὦσι, δίχα τινὸς διακρίσεως τὰς αὐτῶν eorum ad res privatas nostras similiter pervenire 
περιουσίας εἰς τὰ ϑεῖα ἡμῶν πριβάτα ὁμοίως περι- 10 sancimus. Quae obtinere decernimus etiam si testa- 
ἔρχεσθαι. ἅτινα κρατεῖν ϑεσπίζομεν κἂν εἰ χωρὶς δια- — mento non facto tales personae decesserint; omni- 
ϑήκης τὰ τοιαῦτα πρόξωπα τελευτήσειε. πάντων τῶν bus quae contra ceteros haereticos in aliis consti- 
κατὰ τῶν λοιπῶν αἱρετικῶν ἐν ταῖς ἄλλαις διατάξεσε — tutionibus disposita sunt et contra Nestorianos et 
διατυπωϑέντων xai κατὰ τῶν Νεστοριανῶν καὶ χε ^ Acephalos et alios omnes, qui catholicae ecclesiae, 
φάλων xai τῶν ἄλλων ἁπάντων τῶν μὴ xowovovr-1loin qua praedictae quattuor synodi et patriarchae 
TOv τῇ καϑολικῇ ἐκκλησίᾳ, ἐν ἡ al προλεχϑεῖσαε ἅγιαι recitantur, non communicant, et successiones eorum 
τέσσαρες σύνοδοι xai πατριάρχαι ἀναφέρονται, xal similiter observandis. Si enim pro causis corporali- 
κατὰ τῶν κληρονόμων αὐτῶν ὁμοίως φυλαττομένων. bus cogitamus, quanto magis pro animarum salute 
εἰ γὰρ ὑπὲρ κοσμικῶν αἰτιῶν μεριμνῶμεν, πόσῳ μᾶλ- providentia est nostrae sollicitudinis adhibenda. 
λον ὑπὲρ τῆς τῶν ψυχῶν σωτηρίας προνοητικωτάτην 20 
φροντίδα δεῖ συνειξφέρειν. 
1b Εἴτε τοίνυν πάσας τὰς εἰρημένας τῆς ἀχαριστίας 15 Sive igitur omnes memoratas ingratitudinis cau- 
αἰτίας εἴτε φανερὰς ἐξ αὐτῶν εἴτε μέαν οἷανδήποτε oí 585 sive certas ex his sive quamlibet unam parentes 
γονεῖς τῇ ἰδίᾳ ἐγγράψαιεν διαϑήκη, καὶ oí γραφόμε- "testamento suo inseruerint, et scripti heredes nomi- 
vow κληρονόμοι τὴν ὀνομασϑεῖσαν ἢ τὰς ὀνομασϑεί- 25 natam vel nominatas causas vel unam ex his veram 
σας αἰτίας ἢ μίαν ἐξ αὐτῶν ἀληϑῆ εἶναι δείξειαν, ^ esse monstraverint, testamentum suam firmitatem 
τὴν διαϑήκην τὴν ἰδίαν ἔχειν ἐσχὺν παρακελευόμεϑα. habere decernimus; si autem haec observata non 
εἰ δὲ ταῦτα μὴ παραφυλαχϑείη, μηδὲν γίνεσθαι πρό- — fuerint, nullum exheredatis liberis praeiudicium ge- 
κριμα τοῖς ἀπὸ κληρονόμων γραφεῖσι παισίν, GÀÀ' nerari, sed quantum ad institutionem heredum per- 
ὅσον sis τὴν ἔνστασιν τῶν κληρονόμων ἀνήκεε v5s30tinet testamento evacuato ad parentum hereditatem 
διαϑήκης ἀκυρουμένης εἰς τὴν τῶν γονέων κληρονο- liberos tamquam ab intestato ex aequa parte per- 
μίαν τοὺς παῖδας ἐξ ἀδιαϑέτου ἐξ ἴσης μοίρας ἔρχε-ς venire, ne liberi falsis accusationibus condemnentur 
σϑαι, ὥθτε μὴ τοὺς παῖδας πεπλασμέναις κατηγορίαις — vel aliquam circumscriptionem in parentum substan- 
κατακρίνεσϑαι 7, τινα περιγραφὴν ἐν ταῖς τῶν γονέων — tiis patiantur. Si tamen contigerit in quibusdam 
περιουσίαις ὑπομένειν. εἰ μέντοιγε συμβαίη ἔν τισι 35 


22 Εἴτε τοίνυν — 35 ὑπομένειν et 544,6 Καὶ ταῦτα --- 10 διατυπῶσαε habet B* Α 11 p.126 Zach. (inde 
B 35, 8.36 Heimb.). 


vel cognati a communione orthodoxae fidei alieni sint, tum si quidem habitum clericorum parentes eorum 
habeant, ad ecclesiam civitatis ubi domicilium habebant res eorum pertinere volumus, iia tamen ut si 
ecclesiastici infra anni spatium res eiusmodi personarum vindicare neglexerint, earum dominium fisco 
nostro vindicetur; sin laici sint, sine ulla distinctione substantiae eorum ad sacras res privatas nostras 
similiter perveniant. Quae valere volumus, etiamsi sine testamento tales personae decesserint. Omnia 
autem quae contra ceteros haereticos in reliquis constitutionibus praecepta sunt et contra Nestorianos et 
Acephalos et ceteros omnes qui catholicae ecclesiae communione non utuntur, in qua praedicta sancta quat- 
tuor concilia et patriarchae praedicantur, etiam contra heredes eorum similiter observentur. Nam si pro 
mundanis causis laboramus, quanto magis pro salute animarum providissimam curam adhibere oportet. 
15 Sive igitur omnes praedictas ingratitudinis causas sive certas ex iis sive unam quamlibet parentes in suo 
. testamento scripserint, et scripti heredes memoratam memoratasve causas vel unam ez iis veram esse pro- 
baverint, testamentum suam vim habere iubemus. δὲ vero haec non observata sint, nullum praeiudicium 
fiat liberis ex heredatis, sed quantum ad institutionem heredum attinet testamento irrito facto ad hereditatem 
parentum liberi ab intestato ex aequa parte veniant: ne liberi fictis accusationibus condemnentur aut 
ullam circumscriptionem in bonis parentum patiantur. Si tamen contigerit in quibusdam eiusmodi testa- 








1 ἀδγνάτοι (ἀδνάτοι A) ἢ κογνάτοι MLA] συγγενεῖς | εἴτε xai μίαν A | 24 ἐγγράψοιεν A, Pr. plerique, Ep. 
Pr. Ep. Nom Ar | «7s —— ἐκ τῆς —— Pr. | oí — 4 25 hc ὀνομασϑεῖσαν 5 om. Pr. ΓΆ, 
plerique, Ep., τῆς om. A || 2 τυγχάνειεν L | 3 κληρικὸν Pr. | τὰς L, B* v.l., Pr. Ep.] om. ΜΑ, B* v.1. | 26 εἶναε ἀληϑὴ 
v. l. | 4 αὐτῶν LAs Nom.^"] avrà M Pr. Ep. | 5 u£vro« | L ἀληϑεῖς ἢ ἀληϑὴ εἶναι B* υ. 1. | δείξειαν M] δεί- 
Pr. plerique, Ep. | εἰ om. MA Nom." (cf.ad 6) | Θ προϑεσ- ξαιεν (δείξειεν B* v. 1) LA B* Pr. Ep. | 21 ἰσχὺν ἔχειν 
μέας ἐνιαυτοῦ Nom." | τὰ] τὸ L^ εἰσ τὰ M (unde εἰ τὰ | B* v.L.|| 28 παραφυλαχϑῇ. .B* v. l.| μηδὲ ὃν A Pr. | 29 
Beck omisso εἰ 5 non recte) | 7 πρᾶγμα L || ἀμελήσειαν L! ἀποκληρονόμοις Pr.unus μὴ (om. L*) κληρονόμοις L ἢ 
Nom.^ ἀμελήσειεν L* Nom.4 μελήσαιεν Α || 8 φίσκω MA γραφομένοις A || παισὶν om. Pr. plerique | 30 ἀνήκει] πά- 
(Ath., Theod., Nomoc.)]] δημοσίω L ταμεείῳ Pr. ταμείῳ λὲν ἥκειν Pr.|]| 32 ἐξ ἀδιαϑέτου ML B* (Iul. ab intestato 
Ep. Nom." | 9 ὠσι] εἰσὲ L Nom. m | 10 τὰ 95a ἡμῶν venientes)) τοὺς ἐξ ἀδιαϑέτου Pr. ὡς ἐξ ἀδιαϑέτου Ac 
πριβάτα (ἰδιόκτητα s. v. L) MLA τὰ ϑεῖα ἡμῶν ἰδιό- | (cf. Ath. ἀδιαϑέτως δοκεῖ τελευτᾶν ὃ γονεύς) ἢ 34 κατα- 
κτητα Nom.!^ τὸ ϑεῖον ἡμῶν ἰδικὸν Pr. Ep. res priva- | κρένεσϑαε μήτε τινὰ Pr. Ep. κατεχομένους τινὰ A 
tas nostras ς | περιέρχεσϑαι] κελεύομεν add. L? ez ς || 
11 xdv] καὶ Pr. | εἴ εἰς Nom." || τὰ τοιαῦτα πρόσωπα 1sg. religionis — habuerint ad suppl. R? in ras. 1 v. | 
χῳρὶς διαϑήκης Nom." | 12 τελευτήσειεν Pr. unus] τελευ- | 2 communicatione RV || sunt V vulg. | 4 res] et res R 
17,00. ML Pr.v.l., Ep. Nom.*" τελευτήση A | πάντων — | 5 ita om. R! | 6 iudicare 7! | neglexerit R | eorum R* 
21 cvveisg£otiv om. Ep. | 14 τῶν om. L | 19 τῶν ἄλλων | 71 fisci nostri iuribus T'| sin T | 8 sunt E vulg. | 9 sanc- 
ἁπάντων) ἄλλων A | τῶν om. L Nom.? ] 16 προλεχϑεῖ- | eimus peruenire R || 11 tales] de tales 7'^ | omnibus om. 
σαι] πραχϑεῖσαι M | 11 τέσσαρες σύνοδοι] ἑπτὰ avvo- | V | 12 quae contra ceteros] qui contractos 7 | 14 acefa- 
Jo. Pr. Ep. Nom. am τέσσαρες σύνοδοι xai aí λοιπαὶ L| | los V accephalos R | 16 non] et non 7'! | communicantur 
18 αὐτῶν xÀngovóuov Pr. αὐτῶν κληρονομιῶν A | | RV communicatur Τ᾽ ἢ 19 sollicitudini T'| 25 vel nomi- 
20 τῶν αὐτῶν ψυχῶν Α ἢ 21 συνεισφέρειν δεῖ L ἡμᾶς | natas] et nominatas 7'| 26 monstrauerit R | 28 fuerit 
δεῖ συνεισφέρειν Α (cf. c) | 22 Εἴτε! Εἰ Pr. ἢ τοίνυν») δὲ | R ἢ exhereditatis ' | 33 aliqua 7" aliam V | cireum- 
Ep. | 23 φανερὰς) τινὰς B* v. L, Ep. | ἐξ om. Ep. | | scriptione 734 tm αὶ 








Nov. CXV 3. 4 


944 


UT CUM DE APPELLATIONE 





τοιαύταις διαϑήκαις ληγάτα τινὰ ἢ φιδεϊκόμμισσα ἢ 
ἐλευϑερίας ἢ ἐπιτρόπων δόσεις καταλειφϑῆναι ἢ ἄλλα 
οἱαδήποτε κεφάλαια τοῖς νόμοις ἐγνωσμένα ὀνομασϑῆ- 
voi, ταῦτα πάντα κελεύομεν πληροῦσϑαι καὶ δίδο- 
σϑαι ἐκείνοις οἷς κατελείφϑη, ὡς εἰ κατὰ τοῦτο τὸ 
μέρος μὴ ἀνατραπεῖσα ἡ διαϑήκη ἐκράτει. .Kai ταῦτα 
μὲν περὶ τῶν διαϑηκῶν τῶν γονέων διετυπώσαμεν. 


talibus testamentis quaedam legata vel fideicommissa 
aut libertates aut tutorum dationes relinqui vel quae- 
libet alia capitula concessa legibus nominari, ea 
omnia iubemus adimpleri et dari illis quibus fuerunt 

5 derelicta, ut tamquam in hoc non rescissum obtineat 
testamentum. Et haec quidem de parentum ordina- 
vimus testamentis. 


CAPUT IV. 


Δίκαιον δὲ εἶναι συνείδομεν καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου 
"- - - ; S 2 , 
περὶ τῶν διαϑηκῶν τῶν παίδων và αὐτὰ μετά τινος 


διαστίξεως διατυπῶσαι. ϑεσπίζομεν τοίνυν μὴ ἐξεῖναι 10 stinctione disponere. 


τοῖς παισὶ τοὺς ἰδίους γονεῖς praeteritove καταλεμσά- 
v&w ἢ x«9" οἱονδήποτε τρόπον τῶν ἰδίων πραγμά- 
τῶν ἐν οἷς ἐξουσίαν ἔχουσε διατέϑεσϑαε τούτους σταν- 
τελῶς ἀλλοτρίους ποιεῖσϑαι, εἰ μὴ τὰς αἰτίας Gc 


Iustum autem perspeximus et e contrario de li- 
berorum testamentis haec eadem cum aliqua di- 
Sancimus itaque non licere 
liberis parentes suos praeterire aut quolibet modo 
rebus propriis, in quibus habent testandi licentiam, 
eos omnino alienare, nisi causas quas enumerabimus 
in suis testamentis specialiter nominaverint. Has 


ἀριϑμοῦμεν ἐν ταῖς ἰδίαις ἰδικῶς ἐγγράψαιεν διαϑή- 15 autem esse decernimus : 


και. ταύτας δὲ εἶναι κελεύομεν" 

1 εἰ οἱ γονεῖς εἰς ἀναίρεσιν ζωῆς τοὺς ἰδίους παῖδας 
παραδοῖεν, δίχα μέντοιγε αἰτίας εἰς καϑοσίωσιεν ἀνα- 
— 


1 Si parentes ad interitum vitae liberos suos tra- 
diderint, citra causam tamen quae ad maiestatem 
pertinere cognoscitur. 


εἰ φαρμακείαις ἢ γοητεέαις ἢ ἄλλῳ τρόπῳ οἱ γονεῖς 202, Si venenis aut maleficiis aut alio modo parentes 


ἐν 2 - , 2 £z 
τῇ τῶν παίδων ζωῇ ἐπιβουλεύσαντες ἀποδειχϑεῖεν. 
» ς ^ - 539, , » - λ - 
3 εἰ ὁ πατὴρ τῇ ἐδίᾳ νύμφῃ ἢ τῇ παλλακίδε τοῦ 
οἰκείου παιδὸς συμμιγείη. 
- * δ» - , - 
4 εἰ oí γονεῖς τοὺς ἰδίους παῖδας διαϑήκας ποιῆσαι 


filiorum vitae insidiati probabuntur. 

8 Si pater nurui suae aut concubinae filii sui sese 
miscuerit. 

4 $i parentes filios suos testamentum condere pro- 


κωλύσειαν ἐν τοῖς πράγμασιν ἐν οἷς Éyovow ἄδειαν 25 hibuerint in rebus in quibus habent testandi licen- 


τοῦ διατίϑεσθαι: πάντων δηλαδὴ [vOv] ἐπὶ τῇ κω- 
λύσει τῶν τοιούτων διαϑηκῶν φυλαττομένων, ἅπερ 
ἐπὶ τῷ τῶν γονέων προρώπῳ διεστίξαμεν. 

D εἰ συμβαίη τὸν ἄνδρα τῇ ἑαυτοῦ γαμετῇ εἰς ἀναί- 
ρεσιν ἢ ἔκστασιν τῆς 
τὴν γαμετὴν τῷ ἀνδρί, ἢ ἄλλῳ τρόπῳ τὸν ἕτερον 
τῇ τοῦ ἑτέρου ζωῇ ἐπιβουλεῦσαι, τὸ μὲν τοιοῦτον 
ἔγκλημα οἷα publicov ὑπάρχον κατὰ τοὺς νόμους ἐξ- 


tiam; omnibus videlicet in huiusmodi testamentorum 
prohibitione servandis quae in parentum persona 
distinximus. 

5 Si contigerit aut virum uxori suae ad interitum 


διανοίας δοῦναι φάρμακον, ἢ 80 aut alienationem mentis dare venenum aut uxorem 


marito, vel alio modo alterum vitae alterius insidiari, 
tale quidem utpote publicum crimen constitutum 


c. IV 10 μὴ ἐξεῖναι μήτε τοῖς — 15 διαϑήκαις habet ΒΕ K 14,4 p. 401 Zach. (inde B l.c. 31). 
16 τὰς δὲ αἰτίας τῆς ἀχαριστίας τῶν γονέων πρὸς τοὺς παῖδας. ταύτας εἶναι κελεύομεν — 545,24 περὶ 
τῶν γονέων διετυπώσαμεν Β' 4 ΤΊ p.126 Zach. (inde B l.c). — Summarium c. IV extat ín Ecloga 


privata aucta. 7, 19. 20. 





mentis legata quaedam vel fideicommissa vel libertates vel tutorum dationes relinqui vel alia qualiacumque 
capita legibus agnita nominari, haec omnia impleri iubemus atque illis dari quibus relicta sunt, tamquam 
in hac paríe non eversum testamentum valeret. Atque haec quidem de testamentis parentum constituimus. 
Aequum autem esse nobis visum est etiam e contrario de testamentis liberorum eadem cum 
quadam distinctione constituere. Sancimus igitur, ne liberis liceat parentes suos praeterire vel ullo modo 
arebus suis, in quibus potestatem testandi habent, eos plane alienos reddere, nisi causas quas enumeraturi 
sumus in testamentis suis specialiter scripserint. Has autem esse iubemus: 
1 Si parentes liberos suos ad interitum vitae dederint, excepta tamen causa ad crimen maiestatis referenda. 
2 Si veneficiis vel incantationibus vel alio modo parentes vitae liberorum insidiatos esse demonstratum sit, 
8 Si pater cum nuru sua vel concubina proprii filii corpus miscuerit. 
& Si parentes liberos suos testamenta facere prohibuerint in rebus, in quibus testandi potestatem habent ; 
ut videlicet omnia in prohibitione eiusmodi testamentorum observentur quae in parentum persona di- 
stinamus. 
5 Si forte maritus uzori suae ad interitum vel mentis alienationem venenum dederit, vel uxor marito, 
vel alio modo alter alterius vitae insidiatus sit, eiusmodi quidem crimen utpote publicum secundum leges 





1 ληγάτα (λεγάτα A) MLAsc] ἢ ληγάτα (λεγάτα Ερ.) 
Pr. Ep. | ἢ iA e ss L ἢ φιδικόμισσα MA ἢ καὶ 
τὰ πίστει τινὶ παρατεϑέντα Pr. Ep. | 2 ἐλευϑερίας ἢ 
om. M || ἐπιτροπῶν A || δόσεις] τὰς (adser. s. v. M^) δό- 


Ep. κωλύσειεν L| 26 vov om. Ep. | πάντων — 28 δὲε- 
στίξαμε»ν om. Ep.|| vOv om. Ac | τῇ om. L | 28 τῷ om. 
At || dico ztgosozq Pr. || 29 συμβῇ Pr. plerique || 
τὸν ἄνδρα] aut virum ς || τῆς αὐτοῦ γαμετῆς A! f eis 


σεις M || 5 ὡς εἰ M Pr.] ὡς ἂν εἰ L ὡς A (ὡς εἰ --- 
ἐκράτει om. Ep.) | τὸ μέρος om.c || 6 μὴ ἀνατραπῆναι 
τὴν διαϑήκην κρατοῦσαν A || 8 ες΄ marg. A || καὶ om. 
Ep. | 10 διαστολῆς Ep. | 11 zo«scsoítus M πραιτω- 
ριτοὺς Α ἀμνημονεύτους L B* ἀποκλήρους Pr. Ep. | 
13 διατίϑεσθαι ἐξουσίαν ἔχουσε Pr. | τοὐτους] αὐ- 
τοὺς A | 14 ἃς ἀριϑμοῦμεν] τῆς ἀχαριστίας DB*, ἃς 
om. L' || 15 ἐδικῶς ἐν ταῖς οἰκείαις A, ἐν et ἰδικῶς 
om. Β5 | ἐγγράψοιεν M LA, Pr. plerique, Ep., ἐγγρά- 
ψαιεν καὶ αὐτοὶ 85 (nominaverint c) | 17 singuíis $$ 
numeros apponunt αἱ —:; A, α΄--- ζ΄ L || eis] πρὸς A || 
20 si] ἢ A, B* v. L, Ep. || o£ γονεῖς om. Ep. || 21 £za- 
βουλεύοντες B* | 22 εἴ] ἢ A || παλλακῇ B* Pr. Ep. || 
23 οἰκείου M] ἰδίου LABS* Pr. Ep. || 24 si] ἢ A || δια- 





πρὸς Α Ep. ἢ εἰς Pr. || 30 τῆς διανοίας om. A || 31 τὸν] 
vo M || 32 μὲν om. A, Pr. unus || 33 οἷα om. Pr. v. L., Ep. | 
publicon M, πούβλικον LA Pr. Ep. δημόσιον B* 





1 vel] et T'| 2 qualibet V | 4 omnibus 7' || fuerunt V] 
fuerint RT ' vulg. | 5 ut V] et RTvulg. | hoc] ea T || 
8 et e om. V | 12 habet A!|| 13 quas ez corr. V? | enu- 
merabimus 7 enumerauimus AV vulg. | 14 nominauit 
T || 15 esse om. R || 17 numeros paragraphis adponunt 
R*T? |18 tin RT | 20 maleficis V uenefitis 7'! | 21 in- 
sidia V! insidiari V? | probantur V | 24 concedere A' 
V!| proibuerit A! | 25 habet A || 26 in om. V || 27 pa- 
rentis V^ pare««s 107 personis 103, om. R*! | 29 autem 


ϑήκην A|| ποιήσασϑαι A Pr. Ep. | 25 κωλύσαιεν A Pr. |. V | 31 merito 7^ | alteris 7! | 32 quid 7' | utpute ΚΠ 


945 


-Nov. CXV 4 





τάζεσϑαι xal νομίμης ἐκδικήσεως ἀξιοῦσϑαι ϑεσπί- 
gone», τοῖς δὲ παισὶν ἄδειαν εἶναι ἐν ταῖς ἐδίαις 

αϑήκαις μηδὲν ἐκ τῶν ἰδίων περιουσιῶν ἐκείνῳ τῷ 
προρώπῳ καταλιμπάνειν τῷ τὸ τοιοῦτο μῦσος πε- 
πραχέναε γινωσκομένῳ. : 
6 εἰ τῶν παίδων ἢ ἑνὸς ἐξ αὐτῶν ἐν μανίᾳ τυγχά- 
vovroc oí γονεῖς φροντίσαι αὐτῶν ἀμελήσειαν, πάντα 
καὶ ἐνταῦϑα παραφυλάττεσϑαι προετάττομεν, ἅτενα 
περὶ τῶν μαινομένων γονέων ἀνωτέρω ἐϑεσπίσαμεν. 
ἢ τούτοις τοῖς ϑέμασι καὶ τὴν τῆς αἰχμαλωσίας συμ- 
φορὰν προοτέϑεμεν, ἐν y εἰ τοὺς παῖδας κρατεῖσϑαι 
καὶ διὰ τῆς τῶν γονέων καταφρονήσεως ἢ ἀμελείας 
μὴ ἀναρρυσϑέντας τελευτῆσαι συμβαίη, μηδαμῶς τοὺς 
τούτων γονεῖς εἰς τὰς περιουσίας ἔρχεσϑαι τῶν παί- 


secundum leges examinari et vindictam legitimam 
promereri decernimus, liberis autem esse licentiam 
ihil in suis testamentis de facultatibus suis illi 
personae relinquere quae tale scelus noscitur com- 


5 misisse. 


6 81 liberis vel uno ex his in furore constituto 
parentes eos curare neglexerint, omnia et hic ob- 
servari praecipimus quae de parentibus furiosis su- 
erius disposuimus. 

His casibus etiam cladem captivitatis ádiungimus, 
in qua si liberos detineri et per parentum con- 
temptum vel neglegentiam non redemptos ab hac 
luce transire contigerit, nullatenus eorum parentes 
ad facultates perveniant liberorum, de quibus filii 


δων ἐφ᾽ als διατίϑεσθϑαι οἱ παῖδες ἠδύναντο, ἀλλὰ i5 testari potuerant, sed omnia in hoc quoque capitulo 


πάντα xai ἐν τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ φυλάττεσϑαι ἅπι 
καὶ περὶ γονέων xai cognato» xai adgnate» τῶν ἐ 
ἀδιαϑέτου εἰς τὰ τούτων δίκαια καλουμένων ἢ περὶ 
τῶν ἐξωτικῶν γραφομένων κληρονόμων ἀνωτέρω διε- 
τυπώσαμεν. 

8 εἴ τις ἐκ τῶν μνημονευϑέντων παίδων ὀρϑόδοξος 
τυγχάνων αἴσϑηται τὸν ἴδιον γονέα ἢ γονεῖς μὴ εἶναι 
καϑολικούς, ταῦτα καὶ ἐπὶ τῶν ἐκείνων προξώπων 
κρατεῖν ἅπερ ἀνωτέρω περὶ τῶν γονέων διετυπώσαμεν. 


serventur quae et de parentibus vel cognatis atque 
agnatis, qui ab intestato ad talium personarum iura 
vocantur, aut de extraneis scriptis heredibus supra 
censuimus. 


8 Si quis de praedictis liberis orthodoxus consti- 
tutus senserit suum parentem vel parentes non esse 
catholicae fidei, haec et in eorum persona tenere 
quae supra de parentibus iussimus. 


Ei τὰς τοιαύτας τοίνυν αἰτίας ἢ φανερὰς ἐξ «v-25 9 Si tales igitur causas vel certas aut unam ex his 


τῶν ἢ μίαν οἱ παῖδες ἐν ταῖς ἰδίαις γράψαιεν διαϑή- 
καιβ, καὶ oí γραφόμενοι παρ᾽ αὐτῶν κληρονόμοι ἢ 
πάσας ἢ φανερὰς ἢ μίαν ἐκ τούτων ἀποδείξειαν, τὴν 
διαϑήκην ἐν τῇ ἰδίᾳ ἰσχύε διαμένειν προςτάττομεν. 


εἰ δὲ ταῦτα μὴ σπαραφυλαχϑείη, μηδεμέαν δύναμιν 3 


τὴν τοιαύτην διαϑήχην τό γε εἰς τὴν ἔνστασιν τῶν 
κληρονόμων ἔχειν ϑεσπίζομεν, ἀλλὰ ἀνατρεπομένης 
τῆς διαϑήκης τοῖς ἐξ ἀδιαϑέτου εἰς τὴν τοῦ τελευ- 
τήσαντος κληρονομέαν καλουμένοις τὰ ἐκείνου πρά 

ματα δίδοσθαι 
εἴτε φιδεϊκομμίσσων καὶ ἐλευϑεριῶν καὶ τῶν δόσεων 


τατυποῦμεν, τῶν ληγάτων δηλονότι 35 


liberi suis testamentis inscripserint, et scripti ab eis 
heredes aut omnes aut certas aut unam ex his ap- 
probaverint, testamentum in sua firmitate manere 
praecipimus. Si autem haec non fuerint observata, 


0nuliam vim huiusmodi testamentum quantum ad in- 
-stitutionem heredum habere sancimus, sed rescisso 


testamento eis qui ab intestato ad hereditatem de- 
functi vocantur res eius dari disponimus, legatis 
videlicet sive fideicommissis et libertatibus et tuto- 


$ 8 summarium extat Nomoc. XIV tit. 10, 8; ex Ath. summa repetitur in paratitlis Ath. 3 $ 1. 





examinari et legitima vindicta impertiri sancimus, liberis autem licere in testamentis suis nihil ex sub- 
stantia sua illi personae relinquere quae tale flagitium perpetrasse intellegatur. 
6 Si liberis vel uno ex iis mente alienato parentes curare eos neglexerint, omnia ibi quoque observari 


iubemus, quae de furiosis parentibus supra sancimus. 


Ἢ His casibus etiam captivitatis calamitatem. adicimus, in qua si liberos detineri et per parentum fasti- 
dium vel neglegentiam non redemptos decedere contigerit, nullo modo eorum parentes ad substantias 
liberorum veniant de quibus liberi testari potuerunt, sed omnia etiam in hoc capite serventur quae de 
parentibus et cognatis et adgnatis qui ab intestato ad illorum iura vocantur vel de extraneis scriptis he- 


redibus supra constituimus. 


8 Si quis ex —— liberis cum orthodogus sit parentem suum parentesve non esse catholicos anim- 
ersonis valeant quae supra de parentibus constituimus. 


adverterit, ea de illorum quoque 


9 Si igitur eiusmodi causas vel certas ex iis vel unam liberi in testamentis suis scripserint, et scripti 
ab iis heredes aut omnes aut certas aut unam ex iis probaverint, testamentum in suo robore per- 


manere iubemus. 


Si vero haec non observata sint, nullam vim eiusmodi testamentum quantum ad ínsti- 


tutionem heredum habere sancimus, sed rescisso testamento iis qui ab intestato ad defuncti hereditatem 
vocantur res illius dari iubemus; wt scilicet legata vel fideicommissa et libertates et tutorum dationes 





1 νομίμως M νομικῆς Ep.|| κελεύομεν A | 2 δὲ] μέν- 
τοι À || ἐν om. Pr. | 3 ἰδίων] οἰκείων A | 4 τῷ τὸ Μ 
Pr.] τῷ LB* τὸ A | 6 τυχὸν ὄντος A | 1 ἀμελήσαιεν 
Pr. | 8 ἐντεῦϑεν ΒΕ | ἅπερ B* ἃ xai Ep. || 9 μαινο- 
μένω» εἰρημένων L| 11 ἐν f; om. A | ei] εἰσὶ} L* || 
13 τοὺς] εἰς τοὺς A || 15 ἐφ᾽ ἄς Α ἢ οἱ παῖδες om. A || 
16 φυλάττεσϑαι] κελεύομεν add. A || 11 καὶ κογνάτων 
xai adgnaten M καὶ περὶ rov καὶ ἀδγνάτων L 
ἀδνάτων xci κογνάτων Α —— atque agnatis e 
x«i (περὲ add. Pr. plerique) συγγενῶν Be Pr. Ep. | τῶν 
om. A | 18 τὰς A | τούτων MLB*] τῶν τοιούτων z 
σώπων ÁgPr. Ep. | δίκαια] διαϑήκας A || ἢ] καὶ A || 
19 τῶν om. À | γραφομένων om. A, καλουμένων B* v. L, 
Pr. unus | 21 ἐκ om. A | 22 τυγχάνων] ὑπάρχων A | 
23 ὀρϑοδόξους Pr. Ep.| ταὐτὰ Ep.|| ἐπὶ ἐκείνων τῶν 
προσώπων Pr. ἐπὶ τῶν τοιούτων προσώπων B* (in 
eorum — i 24 περὶ) * Pr. Hi 'E εἰ τοίνυν 
τὰς τοιαύτας Ep. ψερὰς ἐξ) τινὰς Ep. || 26 γράψοιεν 
A Ep. ἐγγράψοιεν Li plerique (c) | 21 xpi κεν L^ | 
28 ἢ φανερὰς L*Agc] φανερὰς (deinde littera erasa in L) 
ML* φανερῶς Pr., om. Ep. | ἐκ τούτων] τούτων Ep. ἐξ 
αἰτῶν A || ἀποδείξαιεν LA Pr. Ep., ἀληϑὴ add. Pr. | 

IL 





31 eis] πρὸς A || 335sq. τοῖς -- καλουμένοις Ag Pr.. τοὺς -- 
καλουμένους L τοὺς — καλοῦμεν, xal πρὸς αὐτοὺς M 
τοὺς — καλεῖσϑαι, omissis verbis τὰ ἐκείνου πράγματα 
δίδοσθαι Ep. | 35 τυποῦμεν Pr. plerique, Ep. | λεγάτων 
A Pr. Ep. | 36 εἴτε gió:xommisson M εἴτε φιδεικόμ- 
μέσων (corr. ez φιδεικόμμιεσα) L. καὶ φιδικομμίσσων A 
καὶ τῶν πίστει παρ᾽ αὐτοῦ τινε {τινε om. Pr.) δεδο- 
μένων Pr. Ep. | καὶ τῶν ἐλευϑεριῶν Pr. plerique 


τῶν om. 4 





4 relinquere] non relinquere R' | qa (sic) tale scelus 
noscitur im ras. V? | commississe 7" commiscisse A? com- 
miscit (corr. commiscet) se R! | 6 uno ex his] uno T 
ex his uno 7?| constitutos 7! | 7 obseruare T'| 8 de 
parenti| V? in ras., |tibus — 12 negligentiam scr. ΕΞ in 
ras. 2 vv. | 10 clandem V | 11 si liberos] siberos A(*) 
contentum 7'| 12 vel] et A(*)| 13 transire] migrasse 7' 
15 potuerint 7 || sed erasum in V | 17 1«ra Εἴ | 21 ortho- 
doxis. V | constitus 72 | 24 partibus 7! | 25 aut] uel αὶ ἢ 
26 liberis V || 28 in in ras. T || 29 fuerit & || 31 sanecimus 
habere Τ᾽ | 32 sg. uocantur defuncti 7' | 33 eis T' | da« Κ' 

69 


Nov. CXV 4. 5 


946 


UT CUM DE APPELLATIONE 





τῶν ἐπιτρόπων καὶ τῶν ἄλλων κεφαλαίων, καϑάπερ 
ἀνωτέρω εἴρηταε, τὴν ἰδίαν ἐχόντων ἰσχύν. εἴ τε δὲ 
ἢ περὶ ληγάτου ἢ φιδεϊκομμέσσου ἢ ἐλευϑεριῶν ἢ ἄλ- 

v οἷωνδήποτε κεφαλαίων ἐν ἄλλοις νόμοις euge ein 
ταύτῃ τῇ διατάξει ἐναντίον, τοῦτο κρατεῖν κατ᾽ οὐ- 
δένα βουλόμεϑα τρόπον. Καὶ αὗται μὲν τῆς exhere- 
dationos ἢ praeteritionos a£ ποιναὶ τό γε εἰς vàs τῆς 
ἀχαριστίας αἰτίας κατὰ τῶν εἰρημένων προβώπων 
διετυπώϑησαν" εἴ τινες δὲ ἐξ αὐτῶν εἰς ἐγκλήματα 


rum dationibus seu aliis capitulis, sicut superius 
dictum est, suam obtinentibus firmitatem. Si quid 
autem aut pro legatis sive fideicommissis aut liber- 
tatibus aut quibuslibet aliis capitulis in aliis legibus 
5inventum fuerit huic constitutioni contrarium, hoc 
nullo modo volumus obtinere. Et hae quidem ex- 
heredationis aut praeteritionis poenae quantum ad 
ingratitudinis causas contra praedictas personas sta- 
tuendae sunt; si quae autem ex his inter crimina 


ἀναφέρονται, τοὺς τούτων πράκτορας xai τὰς ἄλλας 10 reputantur, earum auctores etiam alias poenas sen- 


ὑπομένειν ποινὰς τὰξ τοῖς νόμοις ÓuagiGuévas. 


tiant legibus definitas. 


CAPUT V. 


Ταῦτα δὲ διετυπώσαμεν, iva xai τοὺς γονεῖς καὶ 

- ^w T a ^ PN , 

v0)€ παῖδας ἀπὸ τῆς τῶν διαϑηκῶν ὕβρεως ἐλευϑερώ- 
2 , , 2 - » 

σωμεν. εἰ δέ τινες κληρονόμοι ὀνομασϑεῖεν, x&v εἰ 

ῥητοῖς πράγμασεν ἄρκεσ 

^ * , ^ ? , , 
τὴν μὲν διαϑήκην μὴ ἀνατρέπεσϑαι προβτάττομεν, 
ὅπερ δ᾽ ἂν ὑπέλαττον αὐτοῖς τῆς ἐκ τῶν νόμιων μοί- 
— - ^ * »* € - 

qas καταλειφϑῇ, τοῦτο κατὰ τοὺς ἄλλους ἡμῶν vó- 

^ - , bud , 

Move παρὰ τῶν κληρονόμων ἀστοπληροῦσϑαι. μέα γάρ 


Haec autem disposuimus, ut et parentes et filios 
a testamentorum iniuria liberos reddamus. Ceterum 
Si qui heredes fuerint nominati, etiamsi certis rebus 


ἦναι προςταχϑεῖεν, ἐν τούτῳ 15 iussi fuerint esse contenti, in hoc testamentum qui- 


dem nullatenus solvi praecipimus, quicquid autem 
minus eis legitima portione relictum est, hoc se- 
cundum alias nostras leges ab heredibus adimpleri. 
Sola enim est nostrae serenitatis intentio a parenti- 


ἐστε τῆς ἡμετέρας γαληνότητος φροντὶς τὸ τὴν ὕβριν 20 bus et liberis iniuriam praeteritionis et exheredatio- 


τῆς praeteritionos «ai exheredationos τῶν γονέων καὶ 
τῶν παέδων ἀνελεῖν. σκοπεῖν γὰρ ὀφείλουσιν οἱ yo- 
v&ic, ὅτε καὶ αὐτοὶ παῖδες γεγόνασι καὶ τὰ αὐτὰ παρὰ 
τῶν οἰκείων γονέων ἐσχήκασι, καὶ παραπλησίως οἱ 


nis auferre. Considerare namque debent parentes, 
quia et ipsi filii fuerunt et eadem ἃ suis parentibus 
speraverunt, et similiter qui nunc filii sunt debent 
studere parentum animos sanare, quia et ipsi paren- 


viv ὄντες υἱοὶ σπουδάζειν τοὺς vOv γονέων λογισμοὺς 25 tes fieri desiderant et a suis optant filiis honorari. 


ϑεραπεύειν, ἐπειδὴ xai αὐτοὶ γονεῖς ἐπειϑυμοῦσε ysvé- 
σϑαι καὶ ὑπὸ τῶν ἰδίων εὔχονται τιμηϑῆναι παίδων. 
ὅϑεν δῆλον καϑέστηκεν εἰς τὴν τῶν ἀμφοτέρων ὠφέ- 
λείαν καὶ ἀσφάλειαν τὸν παρόντα ἀφορᾶν νόμον" ὃν 


Unde et constat ad utriusque partis utilitatem atque 
cautelam praesentem legem fuisse prolatam. Quam 
ex bac occasione promulgandam esse ximus. 
In aliquo autem negotio disceptantes invenimus Pul- 


οὐ χωρὶς αἰτίας, ἀλλὰ προφάσεως quais συνεέδο- 30 cheriam gratam quidem filiam à sua genitrice fuisse 


μεν προενεγκεῖν. εὕρομεν γὰρ Πουλχερίαν εὐχάριστον 
μὲν ϑυγατέρα παρὰ τῆς ἰδίας μητρὸς λεχϑεῖσαν, ἀπὸ 
κληρονόμων δὲ κατὰ τὴν διαϑήκην ὀνομασϑεῖσαν, 
τοῦτο μὲν ἐπὶ τοῖς πατρῴοιβ τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τοῖς 


dictam, exheredatam autem testamento nominatam 
tam in paternis quam in maternis facultatibus. Et 


c. V 14 Εἰ δὲ τινες — 23 ἀνελεῖν extat B 41,5,2 c. schol. — Summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 9 $ 8, 


summa Theodori in BX. . 





et cetera capita, sicut supra dictum est, vim suam habeant. 


Si quid autem vel de legato vel fideicom- 


inisso vel libertatibus vel aliis ullis capitibus in aliis legibus reperiatur huic constitutiont contrarium, hoc 
nullo modo valere volumus. Atque hae quidem exheredationis vel praeteritionis poenae quantum ad in- 
gratitudinis causas adversus praedictas personas statuae sunt; si quae autem ea is ad crimina referuntur, 
eorum auctores celeras quoque poenas legibus definitas subeant. 

V. Haec vero constituimus, ut et parentes et liberos a testamentorum niuria liberaremus. δὲ qui 
autem heredes nominati sint, etiamsi certis rebus contenti esse iubeantur, du hoc quidem casu testamentum 
non rescindi praecipimus, sed si quid. iis minus legitima parte relictum sit, hoc secundum ceteras leges 
nostras ab heredibus suppleri. Dua enim est sereni(atis nostrae cura, ut iniuriam praeleritionis et ez- 
heredationis parentum .et liberorum tollamus. |.Etenim considerare debent parentes se ipsos quoque liberos 
fuisse atque eadem a parentibus suis esse consecutos, et similiter liberi qui nunc sunt operam dare debent, 
ut parentum suorum animos foveant, quoniam et ipsi parentes fieri cupiunt. aique a liberis suis honorari 


exoptant. 


Unde manifestum est ad utrorumque utilitatem et securitatem. spectare praesentem legem, 


am 


non sine causa, sed daía occasione proferre visum est. Comperimus enim Pulcheriam licet gratam fili 


a maire sua dicíam iamen exheredem in. testamento 


nominalam esse iam paternorum quam materuorum 





1 τῶν ἐπιτρόπων] καὶ τῶν ἐπιτρόπων L | καὶ] 
seu ς || 2 ἐσχὺν ἐχόντων A || εἴ τε δὲ] εἴτε A || ὃ ἢ 
on. A Pr. Ep. | ληγάτου ἢ φιδεικομμίσου L λεγάτου 
ἢ φιδικομίσσου M — εἴτε περὶ φιδικομμίσσου Α 

γάτου ἢ πέστει τινὶ παρ᾽ αὐτοῦ δοϑέντος Pr. Ep. 
legatis sive fideicommissis c | 4 ἐν om. Pr. || 5 ἐναν- 
víov τῆ διατάξει A || 6 τῆς é£heredationos (s. v. ἀπο- 
κληροσύνηρ) ἢ ztgaevsgitionos (s. v. ἀμνημοσύψης) M 
τῆς é£neredatíonos ἢ praeteritíonos IL ἐχνερεδατίωνος ἢ 
σραιτωρετίωνος À τῶν ἀποκλήρων Pr. Κρ. 1 a£ ποι- 
ναὶ] αἰτέαε καὶ ποιναὶ A || τό γε --- 8 αἰτίας] τό γε ἧκον 
eig τὰ τῆς ἀχαριστίας κεφάλαια A|| 10 τὰς om. A || 12 
Ταῦτα δὲ] ταῦτα Ep. καὶ ταῦτα μὲν Α ἢ ἐτυπώσαμεν 
L || τοὺς γονεῖς] τοὺς om. A || 15 ἐν om. B || 17 ἔλαττον 
A Pr. Ep. | τῶν νόμον M τοῦ νόμου A|| 18 καταλει- 
φϑείη Α Pr. Ep. | 19 ἀναπληροῦσϑαι Ep. || 20 φροντὶς] 
5 φροντὶς B|| τὸ] τοῦ LB ἷ 21 praeteritíonos καὶ ἐξ- 
leredatíonos L praeteretíonos «ai é&veredationos M πραι- 
τωριτίωνος xai ἐξνερεδατέωνος 4 ἀμνημοσύνης καὶ τῆς 
ἀποκηρύξεωβ B ἀποκληρώσεως Pr. Ερ. | καὶ παίδων 
Α 25 σπουδάζειν M (debent studere £)] σπουδάζουσιν 
L Pr. (quod non recte probat Zachariae) σπουδάσουσε A || 
21 δοξασϑῆναι A || raidcov] quae sequuntur om. Pr. l| 28 


ὅε»} unde et e | 29 ἀφορᾶν νόμον" 0v] νόμον, ὅτε óq- 
ορῶντα A (legem fuisse prolatam: quam s) || 30 ov χωρὲς 
— 31 εὕρομεν γὰρ] ex hac occasione promulgandam esse 
perspeximus. In aliquo autem negotio disceptantes in- 
venimus & | γενομένηβ M"A. || 31 «& marg. A || πολυ- 
σχερίαν L || 32 παρὰ] ὑπὸ A || ἀποκληρόμων (sic) A. ἀπό- 
κληρον Ep.| 33 κατὰ] εἰς A - 





3 autem V? in ras. | 5 contra 7} 6 et om. 7'* | hee 
RVT? haee 7'!|exheredationis causa aut 7'|| 8 ingra- 
titudines V^ || contra om. V || 9 éx om. T'! || eis 7 | 10 eo- 
rum 7" || actores ez Hamburgensi Osenbrüggen || personas 
T!| 12. disponimus aut et 7Z!| 13 a] et καὶ || 14 nomi- 
nati — 15 fuerint om. T'!, bis scr. R! || etsi V etiam sie 
R! | rebus om. T' | 15 contempti A7'||1n hoe casu testa- 
mentum (testamento Τ᾽ ἢ V? 7 sessessewccex««mentum 
V | quidem om. V|| 16 solum 7'!| 17 minus eis vulg.] 
minus ei V7' ei minus A || 22 eandem Z || 23 studere de- 
bent A | 24 quia Vvulg.] qui AT'| 28 prospeximus V || 
29 autem] enim Jeck|| negotio] casu 71 || invenimus 
om. R! | puleherimam ΖΓ pulcherrimam &V, corr. vulg. || 
30 quidem filiam] filiam quidam V || 31 dietum A! || autem 





testamento nominatam om. V | nominatam] n««e 7" 


COGNOSCITUR SECUNDUM ILLAS 


947 


Nov. CXV 5 





μητρῴοις πράγμασιν. καὶ τὸν μὲν τοιοῦτον χάρτην. 
ἐπείπερ δόλῳ καὶ μηχανῇ συντεϑέντα ἔγνωμεν, κατ 
οὐδένα τρόπον πρατεῖν συνεχωρήσαμεν, τὴν δὲ ϑυγα- 
τέρα κληρονόμον τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς γενέσϑαι 
παρεκελευσάμεϑα, καϑάπερ καὶ ἡ ἔγγραφος προελϑοῦσα 
περὲ τοῦ "abe πράγματος ἡμετέρα κρίσις δηλοῖ. 
1 Μεμνήμεθϑα πρὸς τούτοις νόμον παρ᾽ ἡμῶν φοι- 
τῆσαι, δι᾽ οὗ παρεκελευσάμεϑα μηδενὶ EL. ΓΗ 
ναι τὰ τῶν τελευτώντων σώματα χρέους ὀνόματε κρα- 
τεῖν ἢ ἐμπόδισμα τῇ τούτων ποιεῖσϑαι ταφῇ. p 
imi τοῦ παρόντος ἔγνωμέν vivas τελευτήσαντός τινος 
τὸν πατέρα ἐκ τῆς ταφῆς τοῦ οἰκείου παιδὸς ἀνα- 
λύοντα ὀνόματε χρέους κρατῆσαι, καὶ διὰ τοῦτο εὖσε- 
βὲς καὶ φιλάνθρωπον εἶναι συνείδομεν τὴν τοιαύτην 
ὠμότητα τῷ παρόντε εὐσεβεστάτῳ νόμῳ κωλῦσαι. 
ϑεσπίζομεν τοίνυν μηδενὶ παντελῶς ἐξεῖναι τοὺς κλη- 
— τοῦ τελευτῶντος ἢ τοὺς γονεῖς ἢ τοὺς παῖ- 
ας ἢ γαμετὴν ἢ δασπδίους ἢ cognatovs ἢ ἄλλους 
αὐτοῦ προςγενεῖς ἢ ἐγγυητὰς πρὸ τῆς τῶν ἐννέα ἥμε- 


ρῶν προϑεσμίας, ἐν αἷς πενθεῖν δοκοῦσιν, αἰτιᾶσϑα:ι 20 


ἢ καϑ' οἱονδήποτε τρόπον παρενοχλεῖν ἢ τινα ὑπό- 
urncw αὐτοῖς ἐπιφέρειν, ἢ ἐν δικαστηρίῳ αὐτοὺς xa- 
λεῖν εἴτε ὀνόματε χρέους παρὰ τοῦ τελευτήσαντος 
καταγομένου εἴτε ἄλλης oiasovr αἰτέας χάριν εἰς τὰ 


μνημονευϑέντα ἰδικῶς ὁρώσης πρόςωπα. εἰ δὲ ἐντὸς 25 
- 2 


τῶν ἐννέα ἡμερῶν τολμήσειε τίς τινα τῶν εἰρημένων 
κρατῆσαι προξώπων ἢ μεϑοδεῦσαε Tj τινα ὁμολογίαν 
ἢ ὑπόσχεσιν ἢ ἐγγύην παρ᾽ αὐτοῦ κομίσασθαι, ταῦτα 
πάντα ἀνίσχυρα εἶναε ϑεσπίζομεν. μετὰ δὲ τὴ» τῶν 
ἐννέα ἡμερῶν πα ὴ 
προξώπων τινὰς ἔχειν νομίσειεν ἀγωγάς, ταύτας κατὰ 
τοὺς νόμους ἐγγυμναζέτω, μηδενὸς δηλαδὴ τοῖς ἐν- 


talem quidem scripturam, quia dolo eam et machi- 
nàtione quorundam compositam fuisse comperimus, 
nullo modo permisimus obtinere, filiam autem here- 
dem patris ac matris iussimus fieri, sicut et scriptis 


5prolatum super hac causa nostrum manifestat arbi- 


trium. 

1 Meminimus insuper legem a nobis fuisse prola- 

tam, per quam iussimus nulli penitus esse licentiam 
defunctorum debiti gratia detinere aut in- 


corpora d 
10 ———— eorum facere sepulturae. Sed in prae- 


senti quosdam cognovimus cuiusdam mortui genito- 
rem a sepultura sui fili redeuntem nomine debiti 
tenuisse, ideoque pium et humanum esse perspexi- 
mus talem crudelitatem hac lege piissima cohercere. 


15Sancimus itaque nulli penitus esse licentiam aut 


heredes aut parentes aut liberos aut coniugem aut 
agnatos vel cognatos aut alios affines eius aut fide- 
iussores ante novem dierum spatium, in quibus vi- 
dentur lugere, conveniendi aut quocumque modo in- 
quietandi aut aliquam admonitionem eis offerendi 
aut in iudicio eos vocandi sive debiti gratia quod ἃ 
defuncto descendit sive alterius cuiuscumque causae 
nomine ad memoratas personas specialiter pertinentis. 
Si vero intra novem dierum spatium aliquis ausus 
fuerit quamlibet de praedictis personis aut convenire 
aut aliquam cautionem seu promissionem vel fide- 
iussionem ab ea exigere, omnia invalida esse 
decernimus. Post novem autem dierum excursum 
si quis contra tales personas aliquas habere puta- 


ρομὴν εἴ τις κατὰ τῶν τοιούτων 90 verit actiones, eas secundum leges exerceat, nullo 


$ 1 (16 Θεσπίζομεν μηδενὲ παντελῶς ἐξεῖναε... .) habent Prochiron 31,1—3, Epanagoge 35, 2, B 23,2,2 (inde 


B: X 2,28 p.684 Zach.), priorem partem Μεμνήμεϑα — ϑεσπίξζομεν τοίνυν suppl. BX χρέους 
Summarium ertat "Pon." (ubi citatur νεαρὰ ρεδ΄), summa Theod. ἐπ ΒΣ (ubi 


ὀνόματι) habet Epanagoge 35,1. — 


, initium (v. 1—9 zo& 


pro Θαλελαίου scrib. Θεοδώρου), summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 6 $ 3. 





bonorum. Atque eiusmodi chartam quoniam dolo et machinatione compositam cognovimus, nullo modo 
valere passi sumus, sed filiam heredem patris et matris fieri iussimus, quemadmodum etiam. iudicium 


nostrum de eadem re in scriptis 


prolatum declarat. 
1 Meminimus 


aeterea legem a nobis profectam esse, per quam iussimus nemini omnino licere corpora 


defunctorum debiti nomine detinere vel eorum sepulturae impedimentum afferre. Sed in praesentia 
cognovimus nonnullos defuncti cuiusdam patrem a funere filii sui revertentem debiti nomine detinuisse ; 
ac propterea pium et humanum esse nobis visum est eiusmodi crudelitatem hac piissima lege prohibere. 
Sancimus igitur, ne cui omnino liceat heredes defuncti vel parentes vel liberos vel uxorem vei atos 
vel cognaíos vel alios affines eius vel fideiussores ante novem dierum spatium, in quibus lugere videntur, 


convenire aut ullo modo molesíare aut admonitionem ullam is offerre aut in i 


€os vocare se 


debiti nomine quod a defuncto proficiscitur sive alterius ullius causae gratia quae ad memoratas specia- 


liter personas spectet. 


venire aut stip 


i quis autem intra novem dies aliquem ex: praedictis personis detinere aut con- 
tionem aliquam vel promissionem vel j 


iussionem ab eo petere ausus sit, haec omnia irrita 


esse sancimus. Post novem vero dies exactos si quis contra eiusmodi personas actiones quasdam habere 





1 τὸν] τοῦτον Ep. | 2 μηχανῇ] machinatione quo- 
rundam g | συντελεσϑέντα Ep.|| 3 κρατεῖν τρόπον L || 
5 παρακελευόμεϑα Ep. || ἐγγράφως Ep.| προελϑοῦσα 
post πράγματος coll. A| 6 τοῦ avrov] hae (i.e. τούτου 
τοῦ ἢ e | ἐδήλου A ἢ 1 Μεμνήμεϑα] m marg. A || πρὸς] 
δὲ πρὸς Ep.|| νόμον] nov. LX | ἡμῶν Ep. | 8 παντε- 
λῶς om. Ep. | 10 ποιεῖσϑαε τῇ τούτων L | 11 τελευ- 
τήσαντί τινε TOU πατρὸς ἐκ τῆς ταφῆς &vaAvOvTOS τὸν 
παῖδα κρατῆσαι ὀνόματι τοῦ χρέους ΒΣ | 12 οἰκείου 
παιδὸς] ἰδίου υἱοῦ Α || ἀναλύοντα] ἀνιόντα corrigere 
voluit L^|| 18 εὐσεβεῖς [, ἀσεβὲς ΒΣ | 14 φιλάνϑρωποι 
L| 15 ὁμότητα A ἢ 16 ϑεσπίζομεν — ἐξεῖναι] ᾿4λλὰ 
μηδὲ B, verbis μηδενὲ παντελῶς ϑεσπίζομεν ἐξεῖναι 
(ἐξεῖναι ϑεσπίζομεν B*) post ἐγγυητὰς (19) collocatis || 
παντελῶς om. Α || τοὺς] ἢ τοὺς Pr. Ερ. ς ἢ 11 τοῦ τελευ- 
τῶντος M Ep., Pr. unus] τελευτήσαντος LAB, Pr. pleri- 
que; om.g || zs nei] τοὺς om. Α || 18 n Nw ῇ 
cognatus M ἢ ἀδνάτους ἢ κογνάτους A ἢ ἀδγνάτους 
(ποιήσασϑαι add. Le) ἢ τοὺς ἄλλους συγγενεῖς L ἢ 
τοὺς ἄλλους συγγενεῖς. B. ἢ συγγενεῖς Pr. Ep. | ἢ ἄλλους 
αὐτοῦ] ἢ καὶ B* καὶ ΒΓ 22 ὑποφέρειν Ep. ἐπαγαγεῖν 
ΑἹ 23 εἴτε om. A || 24 χάριν αἰτίας Ep. | 26 Ἐτολμή- 
go. MLA Pr. τολμήσει B Ep. | τίς om. L, ante ἢ μεϑ- 





οδεῦσαι (27) coll. A | τινὰς L? | 21 προσώπων noa. 
A Pr., κρατῆσαι om. ς | 7 τινα] 7j om. Fr. Ep. || 28 &y- 
γυητὴν À | παρ᾽ αὐτῶν Pr. plerique, xag. αὐτοῦ om. Α, 
ante ἢ ἐγγύην coll. B* v. l. | 29 τῶν om. Ep. | 30 ἐννέα] 
sis ἐννέα L | 31 νομίζοιεν A | 32 τὸν νόμον A B* 





1 scripturas R! | 3 aut R!]| rubr. Ut non liceat 
(lieet 7") creditori debitore (debitori creditori E) suo mor- 
tuo ante nouem dies (dierum R?, om. T) luctuosos (lu- 
etuos T) aliquem molestare propter quod (quae A) de- 
functus debeat (debuit 7) RT' in marg. (ez Zu.) | meminus 
R!]| super V | 8 quam om. R* | 9 debiti] nulli debiti 
Τα | impedimento A*| 10 praesentis R!| 11 quodam V 
quidam AR! quamdam? 7'! quaedam 7" | mortui geni- 
torum V! genitorem mortui R | 12 filii sui £ | 14 cre- 
dulitatem A! | 17 agnatos vel om. E | 21 in om. Κα || 
iuditium A | eius V! | 22 cuiusque 7'| nomine causae 
(causa AR!) R | 23 personas om. A | pertinentes libri, 
corr. vulg. || 25 personis] detinere add. Beck | 26 cau- 
tionem] sesestionem 7' | fideiussione V | 27 exigere 
ab ea Τὰ | 29 aliquam V! | putauerit habere A | 
30 legem V 

69* 


Nov. CXV 5. 6 


548 


UT CUM DE APPELLATIONE 





ἄγουσι προκρέματος ἐκ ταύτης τῆς προϑεσμίας περὶ 
χρονίαν παραγραφὴν ἢ ἐν ἄλλῃ οἱᾳδήσποτε νομίμῳ δὲ- 
καιολογίᾳ παντελῶς γινομένου. 


videlicet actoribus praeiudicio ex hoc intervallo circa - 
temporalem praescriptionem aut in alia quacumque 
legitima allegatione penitus generando. | 


CAPUT VI. 


Πρὸς τούτοις xai ἄλλο κεφάλαιον πρὸς τὰς ἄντι- 
φωνήσεις T jsocy£asis ἀποβλέπον τῷ παρόντι 
νόμῳ cvveldousv. διατυπῶσαι. ϑεσπίξομεν τοίνυν, εἴ 
ποτέ τιβ ἢ ὑπὲρ ἑαυτοῦ ἢ ὑπὲρ ἄλλου προῤώπου ἀἄντι- 
φωνήσειξ, λέγων τυχόν τινι τὸ ἱκανόν σοι ποιῶ, 
τοῦτον ἐπὶ τῇ ποσότητι ἣν ἂν εἴποι τρόποις ἅπασιν 


Ad haec aliud capitulum ad pecuniae constitutio- 
5nem seu promissionem respiciens hac lege praevidi- 
mus definire. Sancimus igitur, si quando aliquis aut 
pro se aut pro alia persona pecuniam constituerit 
vel spoponderit dicens forte cuicumque satis tibi 
facio, eum in quantitate quam dixerit modis omni- 


ὑποκεῖσθαι xal τὴν — τὴν ἰδίαν πληροῦν 10 bus obligari et promissionem seu sponsionem suam 


καὶ τὸ χρέος ἀναγκάξεσ cw καταβάλλειν. εἴ vic δὲ 
εἴποε τὸ ἱκανόν σοι γενήσεται, τοῦτον οἷα τοῦ 
τοιούτου λόγου ἀπροῤώπως εἰρημένου qsavel μηδὲν 
εἰπόντα οὕτως ἐκ πάσηξβ εἰβπράξεως ἐλεύϑερον φυλάτ- 


adimplere et debitum compelli persolvere. Si quis 
autem dixerit satis tibi fiet, eum tali verbo ut 
inpersonaliter dicto tamquam si nihil promiserit ita 
ab omni exactione liberum servari. Si quis autem 


τεσϑαι. εἰ δέ τις εἴποι γενήσεταί σοι τὸ ixa-l5dixerit fiet tibi satis a me et ab illo et illo, 


νὸν παρ᾽ ἐμοῦ καὶ παρὰ τοῦδε καὶ τοῦδε, 
ἐκείνοις μὲν ovs ἂν ὀνομάσειεν, εἰ μὴ συναινέσουσι, 
μηδὲν ἐκ τῆς τοιαύτης φωνῆς γίνεσϑαι πρόκριμα, ἀλλὰ 
μηδὲ αὐτὸν τὸν τοῦτο εἰπόντα ὑπὲρ ἐκείνων τῶν 
σπροφώπων ἅπερ ὀνομάσειεν ἀπαίτησίν τινα ὑπομένειν, 
ὑπὲρ ἑαυτοῦ δὲ ὅπερ ἐκ τοῦ κατὰ τοὺς νόμους ἀπο- 
δεικνυμένου χρέους ἐποφείλων φανείη κατὰ τὸ ἐπι- 
βάλλον αὐτῷ μέρος μόνον καταβάλλειν. εἰ δὲ εἴστοι 
γενήσεταί σοι τὸ ἱκανὸν παρ᾽ ἐμοῦ ἢ παρὰ 


τοῦδε ἢ τοῦδε, τηνικαῦτα τοῖς μὲν ὀνομασϑ᾽εῖσι 26 miserit integrum quidem 


προρώποις κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον μὴ συναινοῦσι 
μηδὲ ὃν γίνεσθαι πρόκριμα, αὐτὸν δὲ τὸν τοῦτο ἀντι- 
φωνήσαντα ἀκέραιον μὲν τὸ χρέος ἀναγκάξζεσϑαι κατα- 
βάλλειν" εἴ τινα δὲ κατὰ τῶν ὀνομασϑέντων mgos- 
div νομίσειδν ἑαυτῷ ἁρμόξειν ἀγωγήν, ταύτην κατὰ 
τοὺς νόμους xav αὐτῶν προτιεϑέναι καὶ τῆς τῶν νό- 
μων βοηϑείας ἀπολαύειν. 

(Ἐπίλογος.) Ἅπαντα δὲ ταῦτα κρατεῖν ϑεσσίζο- 
μεν ἐπὶ ταῖς ὑποϑέσεσιν ἁπάσαις, ὅσαι μήπω δικαστικῇ 


c. VI (Θεσπίζομεν εἴ ποτέ «i9 ....... ) extat .B 260, 2, 8 (inde B* 24 50,1 p. 80 Zac.). 


ills quidem quos nominaverit non consentientibus, 
nullum ex tali voce fieri praeiudicium, sed nec ipsum 
qui hoc dixerit pro illis personis quas nominaverit 
aliquam exactionem sustinere, pro se autem quod 


20secundum leges debere monstratüs fuerit pro rata 


tantum portione persolvere. Si autem dixerit fiet 
tibi satis aut ἃ me aut ab illo et illo, tunc 
nominatis quidem simili modo non consentientibus 
nullum fieri praeiudicium, ipsum autem qui hoc pro- 
ebitum cogi persolvere; 
si quam autem contra nominatas personas putaverit 
Sibi actionem competere, eam secundum leges ad- 
versus eos proponere et legum auxilio perpotiri. 


30 


(Epilogus.) Haec autem obtinere sancimus in 
causis omnibus, quae nondum iudiciali sententia vel 


Summam habet. Appendix 


Eclogae "29 (Zachariae ᾿Ανέκδοτα p. 190) et Anonymus Bodleianus ib. p. 215 (im utroque citatur vsag& gy), Ath. 


summa repetitur in paratitlis Ath. 15 $ 8. 





putaverit, eas secundum leges exerceat, ita scilicet ut nullum praeiudicium actoribus ex ista dilatione circa 
temporalem eem Sie aut in. alia ulla legitima allegatione omnino oriatur. 

VI. Praeterea aliud quoque caput quod ad constitutae pecuniae obligationes seu promissiones 
spectat praesenti lege definire nobis visum est. Sancimus igitur, si quando quis aut pro. se aut pro alia 
persona pecuniam constituerit dicens forte alicui satis tibi facio, ut is in quantitatem quamcumque dixerit 
omnibus modis obligetur et constitutum a se impleat atque debitum solvere cogatur. Si quis autem 
dixerit satis tibi fiet, is cum eiusmodi verba impersonaliter prolata sint, perinde ac si nihil dixerit, ab 
omni exactione liber servetur. Quodsi quis dixerit fiet tibi satis ἃ me et ab hoc et illo, i//is quidem 

uos nominaverit, nisi consentiant, nullum ea: eiusmodi voce praeiudicium oriatur, sed ne ipse quidem qui 

oc dixit pro illis personis quas nominaverit exactionem ullam subeat, pro se vero id quod ex debito 
secundum leges probato debere eum apparuerit pro rata dumtazat parte solvat. Si vero dixerit fiet tibi 
satis a me vel ab hoc vel illo, tunc personis quidem nominatis simili modo non consentientibus nullum 
fiat praeiudicium, ipse vero qui hoc constituit. integrum debitum solvere cogatur; si quam autem. contra 
personas nominatas putaverit sibi competere actionem, hanc secundum leges adversus eas instituat et 
legum auzilio fruatur. 

Epilogus. Haec autem omnia valere sancimus in causis omnibus quaecumque nondum iudiciali 





30 νομίσοι ἑαυτῶ ἁρμόζειν MLB! vouícowv αὐτῶ do- 
μόξειν Α ἑαυτῷ ἁρμόξειν νομίζει B*'; νομίσειεν seripsi || 
31 αὐτὸν L' | τῶν νόμων] legis e || 32 ἀποβάλλειν 


1 προκρέματοβ ante γενομένου (3) coll. A || 2 χρονίας 
παραγραφῆς Α || νομέμῳ om. Pr. Ep. | 4 εϑ' marg. A 
7 τις ἢ] ἢ om. B* | Ἐἀντιφωνήσοι (ἀντιφωνήσει B*) libri || 


8 τινὲ τυχὸν A|| 9 τοῦτο L||7 ἂν εἶπε A || 10 πλη- 
goiv A || 12. εἴπη A || οἷα] διὰ A || 14 ἐκ πάσης] ἁπά- 
σης coni. Heimbach non recte || 16 xai παρὰ] σπταρὰ om. 
A || καὶ τοῦδε om. B* v. L. | 11 ἐκείνους L^A || ἂν om. A || 
συναινοῦσιν A| 18 κρέμα ἢ, || 19 τοῦτο] τοιοῦτον A || 
20 ἅπερ] ἅπερ ἂν A || Ἐὀνομάσοι (ὀνομάσει B*) libri ἢ 
ὑποστῆναι Α || 21 sg. ὅπερ ἐκ τοῦ — ἐποφείλων φανδίη]) 
τὸ κατὰ τοὺς νόμους ἀποδεικνύμενον χρέος ἐν ὦὧπτερ 
ὀφείλων φανῆ A, ἐκ τοῦ et ἀποδεικνυμένου χρέους 
om. ς || 23 μόνον μέρος καταβάλλειν 4 μέρος κατα- 
βάλλειν (καταβαλεῖν L^) μόνον 1, || 24 παρ᾽ ἐμοῦ] aut 
a me «| παρὰ τοῦδε] παρὰ om. L, Bf ἢ 25 ἢ τοῦδε] 
καὶ τοῦδε Ag || 26 προερώποιξ om. € 21 αὐτὸν] τὸν 
A || τὸν τοῦτο om. A, τὸν om. L' | 28 καταβαλεῖν L^ || 





L^ | 33 Ἅπαντα δὲ ταῦτα] Haec autem g | 34 ὑπο- 
ϑόέσεσι πάσαις A Ἶ 





2 in aliquacumque V^? | ὃ ignorando 7} | 4rubr. De 
constituta pecunia A7'n marg. (ex Jul.) | 5 promissione 
T || 6 aut pro se] aut om. V || 7 peeunia V || 8 vel] aut T 
quicumque V! cuique T'|| tibi satis fatio (faotio 7!) T' 
9 eum] in eum A! || dixit 7, dixerit om. &'| 10 suam 
om. R* | 11 persoluere compelli 7'| 12 fiet tibi satis R Ι 
ut] et V | 13 dieto] prolato 7'| 14 conseruari 7'|| 15 e 
illo E? vulg.] et V, om. R1T | 16 illis] eis 7?, om. T'* | 
18 haec 7'|| illis] aliis Z' || 21 tn || si] sin 7'* si quis 

24 aut V | 25 integrum] ipsum integrum 7'|| 26 aut 





T? 
R! dod om, R|| 2 eam] tam T | 28 praeponere T 





949 


Nov. CXVI pr. 1 





σὴ ὑπεροχὴ τὴν παροῦσαν ἡμῶν γενικὴν νομοϑεσίαν 
προγραμμάτων μὲν κατὰ ταύτην τὴν βασιλίδα πόλεν 
κατὰ τὸ σύνηϑες προτιϑεμένων, προῤτάξεων δὲ πρὸς 
τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας στελλομένων εἰς τὴν 
ἁπάντων γνῶσιν ἐλθεῖν παρασκευασάτω. 

Dat. k. Febr. CP. imp. ἀπ, Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. post cons. Basilii v. c. ind. V. [a. 542] 


ψήφῳ 7 φιλικῇ συμβάσει πέρας ἔλαβον. 7 τοίνυν 


amicali conventione sopitae sunt, pater karissime at- 
que amantissime. Celsitudo itaque tua praesentem 
nostri numinis generalem constitutionem edictis qui- 
dem in hac regia urbe more solito proponendis, 

5 praeceptionibus autem ad provinciarum rectores diri- 
gendis ad omnium notitiam faciat pervenire. 





pie 


ΠΕΡῚ TPATI9T9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


(Hoooíusov.) Μετὰ τὴν τοῦ δεσπότου ϑεοῦ εὐ- 15 


μένειαν ἀσφάλεια τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων ἡ τῶν στρα- 
τιωτικῶν πραγμάτων ἀρχὴ καὶ κατάστασις" τούτων 
γὰρ προνοίᾳ ϑεοῦ συνισταμένων ἡ μὲν τῶν βαρβά- 
ρων προπέτεια χαλινοῦταει, τὰ δὲ τῆς πολιτείας αὔξει 


10 


CXVI. Auth. CVIII. Coll. VIII tit. 9 


R UT NEQUE MILES 
NEQUE FOEDERATUS OBSER- 
VET DOMUI PRIVATAE AUT 

POSSESSIONI ALICUIUS ἃ 
Idem Aug. Theodoto pp. 


(Praefatio. Cum domini dei benivolentia ad 
custodiam nostrorum subiectorum militarium rerum 
incipit ordinatio: his enim providentia dei dispositis 
barbarorum quidem incontinentia refrenatur, rei- 
publicae vero res augentur. Et quoniam aliqui pro- 


πράγματα. ἐπεὶ ovv τινες τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας οὐὸὃ- 20 prise salutis pro nihilo facientes rationem milites et 


ἕνα ποιούμενοι λόγον τοὺς στρατιώτας xci φοιδερά- 
τους, ὀφείλοντας ὑπὲρ τῆς ἐλευϑερίας τῆς πολετείας 
κατὰ τῶν ἐχϑρῶν ἀγωνίζεσϑαι, τολμῶσιν ὑποσύρειν 
καὶ εἰς ἰδιωτικὰς ἀπασχολεῖν χρείας, συνείδομεν διὰ 


oederatos, qui debent pro libertate reipublicae contra 
inimicos certare, praesumunt subtrahere et in pri- 
vatas suas occupare utilitates, praevidimus per prae- 


sentem nostram legem omnibus interdicere, ut nullum 


TOU παρόντος ἡμῶν νόμου πᾶσι προαγορεῦσαι, ὥςτε 20 de cetero praesumant militer in quocumque rela- 


τοῦ λοιποῦ μηδένα τολμῆσαι στρατιώτην ἐν οἱῳδή- 
΄ 2 - » » ς ^ 
ποτε ἀναφερόμενον ἀριϑμῷ ἢ φοιδεράτον ὑποσύρειν 
7| εἰς τὸν ἑαυτοῦ ἔχειν οἶκον ἢ εἰς τὰς ἰδέας ἔχειν κτή- 
* e € c * c , , 
σεις᾽ περὲ ovS ἡμεῖς πολλοὺς ὑφιστάμεϑα πόνους yv- 


tum numero aut foederatum subtrahere in sua domo 
aut in proprias habere possessiones: pro quibus nos 
multos sustinemus labores; exercentur enim et mili- 
tant, ut communibus utiles sint rebus. 


μνάξζοντες καὶ στρατεύοντες, ὥςτε τοῖς κοινοῖς αὐτοὺς 30 


χρησιμεύειν πράγμασιν. 


CAPUT I. 


* , * 297 e , 
, Ἔστωσαν τοίνυν πάντες εἰδότες ὅσοι στρατιώτας 
53 φοιδεράτους τινὰς ἐν τοῖς ἑαυτῶν ἔχειν ἔσπευσαν 


Sint igitur omnes scientes qui milites aut foede- 
ratos aliquos in suis habent domibus aut possessio- 


Nov. CXVI (Authent. CVIII — Coll. VIII tit. 9: gloss.) Graece extat in ML (fuit B 51,8 secundum indices et 
Bs: 2 4,22 p. 601 Zach.). — Epit. Theod. 116, Athan. 20,3, Epitome 15, 23. 





sententia vel amicali compositione finem consecutae sunt. Tua igitur sublimitas efficiat ut praesens gene- 
ralis lez: nostra cum edictis per hanc regiam civitatem more solito propositis tum praeceptis ad provin- 
ciarum praesides missis ad omnium notitiam perveniat. 





CXV1. 
DE MILITIBUS. 


Praefatio. Post domini dei benevolentiam subiectorum nostrorum securitas in militarium rerum 


imperio et institutione posita est: his enim. dei providentia constitutis et barbarorum petulantia refrenatur 
et rei publicae opes crescunt. lam quoniam nonnulli salutis suae nulla ratione habita milites et foedera- 
tos, qui pro libertate reipublicae contra hostes pugnare debeant, subducere et in privatis negotiis occu- 
patos detinere audent, placuit nobis per praesentem legem nostram omnibus interdicere, ne quisquam in 


posterum militem in qualemcumque numerum relatum aut foederatum subducere vel in. sua 


vel in 
ditionibus 


e domo 


opriis possessionibus habere audeat: de quibus nos multos labores sustinemus exercitiis et expe- 
aratis, u£ communibus rebus utiles se praestent. 


L Sciant igitur omnes quicumque milites vel foederatos aliquos in domibus suis vel possessionibus 





1 συμβιβάσει L| πέρας ἔλαβον») pater karissime at- 
que amantissime add. ς | 2 ἡμῶν} nostri numinis ς || 
3 μὲν κατὰ ταύτην] xav. αὐτὴν μὲν Α | 4 κατὰ τὸ 
σύνηϑες] συνήϑως A | 6 ἐλϑεῖν παρασκευασάτω) ὀξέως 
ἐλϑεῖν παρασκευασάτω πάντως Α ἢ T subscr. om. ς, ha- 
bent Jul"" (dat. procon. belisarii Zui.P) | k. febr. M Iui.^ 
(om. Iul") Ath., μηνὲ φεβρουαρίῳ Theod. || constantino- 
poli imp. donn. iustiniano aug. XV. Jul? ep. dn. iusti- 
niano po. n. XV. Jul" cp. dn. iust. pp. aug. M ἔτει εδ' 
τῆς βασιλείας Theod. βασιλείας ᾿Ιουστεινεανοῦ Ath. | 
8 post cons. Basilii ve. ind. v.] pel. barl. usisse indu 
lul" post cons. consulat. uelisari uc. ui^ basil. uc. 
conss. M ὑπατεύοντος Βασιλείου Theod. ἐνδικτιῶνος ε΄ 
Ath. | 10 rubr. Περὶ στρατιωτῶν ML Theod.] Περὶ τοῦ 
μὴ παραμένειν τισὶν στρατιώτας ἢ φοιδεράτους Ath. 
(cf. s) | 14 inser. addidi ex Ath. ς; om. ML || ϑεωδωσίῳ 





Ath. cod. || 17 ἀρχὴ καὶ κατάστασις] incipit ordinatio & Ι 
18 μὲν Lc] om. M | 25 προσαγορεῦσαε L | 28 ἢ om. $ 
ἔχειν οἶκον M] ἔχεε οἶκον L, ἔχειν om. g recte opinor || 
29 γυμνάζοντες xai στρατεύοντες] exercentur enim et 
miltant ς | 32 legendum videtur Ἴστωσαν et delendum 
εἰδότες | 33 ἔχειν ἔσπευσαν M] ἔχειν L, habent e, unde 
ἔχοιεν Haloander 





3 nominis R VT, corr. vulg. | 4 more] rome V | 5 recto- 
rem Τ᾽ ἢ 7 subscriptione carent libri || 11 observet ed. pr.] 
obseruetur R VT vulg. | 14 theodio 7' | 18 incontinentia 
cet] tinentia — 25 praesumant mi| ser. R* in ras. 4 vv. ἢ 
19 aliquid RT | 22 certari V! | 23 operare A* || provi- 
dimus vulg. | 21 sg. multos nos Καὶ | 28 militantur R!V 
29 sint utiles T' | 32 Scint V! | 33 in suis habet R 
habent in suis 7 


Nov. €XVI 1 ep. 


950 


UT NEQUE MILES 





» 


οἴκοις ἢ κτήσεσιν ὁπωροῦ»ν προρεδρεύοντας wal τινας 
αὐτοῖς ἰδιωτικὰς πληροῦντας χρείας, axevB εἰ μὴ ἐντὸς 
triginta dierum προϑεσμίας ἀρεϑμουμένων ἀπὸ τῆς 
κατὰ τόπον ἐμφανείας τῆς παρούσης ἡμῶν διατυπώ- 
σεῶς τούτους ἀποδιώξουσιν, αἱ μὲν αὐτῶν τῶν ἐχόν- 
vOv αὐτοὺς ἢ κρατούντων οὐσίαι δημεύσει ὑποβλη- 
ϑεῖσαι τῷ δημοσίῳ προῤβκυρωϑήσονται, αὐτοὶ δὲ καὶ 
τῶν ἀξιωμάτων καὶ τῶν στρατειῶν ὁποίαβ ἔχουσιν 
ἐξωθϑήσονται, οἱ δὲ στρατιῶται καὶ φοιδεράτοι οἱ 


nibus aut qualitercumque observantes et quasdam 
eis proprias mnes utilitates, quod nisi intra tri- 
ginta dierum dilationem computatorum ab insinuatione 
er loca —— nostrae dispositionis eos expu- 
5lerint, substantiae quidem habentium eos aut reti- 
nentium publicationi subiectae fisco applicabuntur, 
ipsi vero et dignitatibus et militiis quas habent ex- 
pellentur, milites vero et foederati qui eis post dila- 
tionem observaverint non solum militia spoliabuntur, 


τούτοις μετὰ τὴν mooDeouíav παραμένοντες οὐ μόνον 10sed etiam ultima sustinebunt supplicia. Scientibus 


τῆς ζώνης ἀφαιρεϑήσονται, ἀλλὰ καὶ τὰς sis ἔσχατον 
ὑπομενοῦσε τιμωρίας: εἰδότων καὶ τῶν ἑκάστης ἐπ- 
agyías ἀρχόντων, ὡς εἴ vives εὑὐὑρεϑεῖεν ἐν τοῖς τόποις 
τοῖς παρ᾽ αὐτῶν ἰϑυνομένοις ἢ ἐπιτρόποιβ τισὶν ἢ 


et uniuscuiusque provinciae iudicibus, quia si aliqui 
inveniantur in locis quàe ab his exactionibus aut 
convictoribus aut nersonis aliquibus aut dominiis aut 
possessionibus aut quibuslibet propriis utilitatibus 


προρώποις ἢ οἴκοις ἢ δεσπόταις ἢ κτήδεσιν ἢ ταῖς οἷ- 15 permanentes, et non celeriter istos comprehenderint 


αιβοῦν ἰδιωτικαῖς χρείαις προβεδρεύοντες, καὶ μὴ σπου- 
δαίως τούτους συσχῶσί τε καὶ τιμωρίαις ὑποβάλωσι, 
καὶ τοὺς μὲν στρατιώτας εἰς τοὺβ ἀριϑμοὺς ἐκπέμψω- 
σιν ἐν οἷς στρατεύονται, τοὺς δὲ φοιδεράτους πρὸς 


et suppliciis subdiderint, et milites quidem ad nu- 
meros suos transmittant in quibus militant, foedera- 
tos vero ad proprios optiones, et ipsi X librarum 
auri poenam exigentur, et insuper exilio tradentur 


τοὺς ἰδίους ὀπτίονας, καὶ αὐτοὶ ἀνὰ decem librarum 20 utpote nostras iussiones praesumentes negligere. 


auri ποινὴν εἰθοσραχϑήσονται, καὶ πρὸς τούτοιξ ἐξορίᾳ 
παραδοϑήσονται o9 τῶν ἡμετέρων κελεύσεων τολμή- 
σαντες ἀμελῆσαι. μηδεὶς τοίνυν μήτε ϑείῳ τινὶ cono 
περὶ τούτου ὡς εἰκὸβ γενομένῳ μήτε προρτάξεσιν ἀρ- 


Nemo igitur neque divino quodam typo de hoc forsan 
facto neque praeceptis iudicum utatur, nec aliquis 
nostrorum iudicum huiusmodi aliquos typos aut prae- 
ceptiones iudicum suscipiat, sed cum omni celeritate 


χόντων (χρήσηται, μηδέ vis τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων, 25 milites quidem ad proprios numeros, foederati vero 


τοιόύτους τινὰς τύπους ἢ προρτάξεις ἀρχικὰβ προς- 
δέξηται, ἀλλὰ μετὰ πάσης ταχυτῆτος οἱ μὲν στρατιῶ- 
ται εἰς τοὺς ἰδίους ἀριϑμοὺς οἱ δὲ φοιδεράτοε πρὸς 
τοὺς ἑαυτῶν ὀπτίονας ἐπανέλϑσι καὶ ὑπὲρ τῶν κοι- 


ad suos optiones revertantur et pro communibus 
certent rebus: nullo modo enim de cetero concedi- 
mus nostros milites aut foederatos in quibusdam 
omnino privatis utilitatibus occupari. 


νῶν ἀγωνίσωνται πραγμάτων. κατ᾽ οὐδένα γὰρ τρό- 80 


- - - ^ € ΄ 
πὸν τοῦ λοιποῦ συγχωροῦμεν τοὺς ἡμετέρουἘ στρα- 
τιώτας ἢ φοιδεράτους ἔν τιόε παντελῶς ἰδιωτικαῖς 
ἀπασχολεῖσϑαι χρείαις. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 


(Epilogus.) Quae igitur placuerunt nobis et per 


διὰ τοῦ παρόντος δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 35 praesentem manifesta sunt legem, tua eminentia 


γινώσκουσα κατὰ μὲν τὴν εὐδαίμονα ταύτην πόλιν 


cognoscens in hac quidem felicissima civitate edictis 





habere -studuerunt qualicumque modo detentos et privatas quasdam operas ipsis praestantes, nisi intra 
triginta dierum spatium ab insinuatione praesentis constitutionis nostrae in eo loco. facta numerandorum 
eos expulerint, bona eorum qui eos habent aut detinent publicationi subiecta fisco addictum iri, ipsos autem 
dignitatibus et militiis quas habent ezutum iri, milites vero et foederatos qui post praefinitum temporis 
spatium apud. illos permaneant. non solum cingulo. privatum iri, sed etiam extrema subituros esse sup- 
plicia; ac sciant etiam provinciae cuiusque praesides, si qui in. locis qui ab ipsis gubernantur inventi sint 
vel apud procuratores aíiquos vel alias personas vel in domibus vel apud dominos earum vel in possessioni- 
bus vel in qualibuscumque privatis operis detenti, nisi eos acriter comprehenderint et. suppliciis subiece- 
rint, atque milites ad numeros in quibus militant, foederatos autem ad. optiones suos transmiserint, ipsos 
uoque denarum librarum auri poenam persoluturos esse ac praeterea exilio traditum iri, quippe qui 
tussiones nostras neglegere ausi sint. Nemo igitur aut sacra ulla sanctione de hoc forte lata aut prae- 
ceptis magistratuum (utatur, neve ullus ex nostris magistratibus) eiusmodi sanctiones vel praecepta magi- 
síratuum suscipiat, sed cum omni celeritate et milites ad suos numeros et foederati ad suos optiones 
revertantur et pro rebus publicis dimicent. Neque enim ullo modo in posterum permittimus ut milites vel 


foederati nostri ín ullis omnino privatis operis occupentur. 
Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt ét per praesentem legem declarantur tua sublimitas 





1 ὁπωροῦ»}. aut qualitercumque e || 2 ὥθτεῖ leg. o? (| 
3 triginta dierum M] τρίγεντα διεροῦμ, s.v. À ἡμερῶν 
L | 4 κατὰ τόπον M] κατὰ τὸν τόπον L || 6 οὐσίαν L ἢ 
8 στρατιῶν M || 12 ὑπομένουσι L || 14 ἐϑυνομένης L 
exactionibus ς || ἐπιτρόποις LL, cf. c] ἐπὶ τόποις M || τισὶν 
ἢ προσώποις M] τισὶν ἢ ἑτέροις (ἑτέροις del. m. 1) ἢ 
προσώπίοιξ L aut personis aliquibus e. Zn Aac voce et 
deinceps enumeratis corruptela latet; utique malim ἢ περος- 
ὦποιξ ἢ δεσπόταις ἐν οἴκοις ἢ κτήσεσε ταῖς οἱαιεξοῦν 
κτό. || 15 ἢ οἴκοιξ om. e || δεσπόταις) dominiis c || 17 ὑπο- 
βάλλουσι L || 18 sic] καὶ εἰς L || τοὺς ἀρεϑ'μοὺς] nume- 
ros suos e (cf. 28) || ἐκπέμψουσιν M || 19 φοιδεράτο- 
gas L || 20 decem librarum auri Mc] ε΄ 4zgow L || 23 sg. 

μηδὲ — μηδὲ ML | 25 iones — ἀρχόντων propter 
homoeoteleuton omissa in supplevi ex ς (χρῆται μηδὲ 
suppl. cum Haloandro vulg.) | 28 φοιδεράτοροι L | 29 
ὀπτίωνας L | 30 ἀγωνέσονται ML || 31 τοῦ λοιποῦ 
om. L 


1 aut qualitereumque] aut del. Beck ] 2 eius T' | 
quod nisi] nisi qui 7''|| dierum triginta 7, dierum om. 
AR | 3 dilatationem V dilationes E! | *computatos V^ com- 
putatus R computatam 7" computandorum vu/g. || 4 prae- 
sentis temporis nostrae A!| expulerit A || 6 publieatio- 
nis V | 7 ipsi om. T! | 8 dilectionem 105 771 deiectionem 
T'| 9 obseruauerunt T'|| 12 ab his] his om. 7' (sub his 
sunt vulg.); deest verbum || exactoribus vulg. | 13 con- 
uictoribus 7'í vulg.] coniunetoribus Τὶ V7; leg. con- 
ductoribus (cf. Cod. 4, 65, 31. 35)? * domibus anfe auf 
dominiis add. Beck | 14 utilitatibus 7 vu/g.] facultati- 
bus VT'| 16 et supplitiis subdiderint om. R*| 17 trans- 
mittant vu/g.] transmittunt RV T | 18 proprias R*T' 

opiniones 7'! | ipsis R' || 19 exigent V corr. || e& om. R 

22 iudicum] iudieum suscipiant 7.5 | utatur RA? vulg. 
utitur AR!VT || 23 praecestiones V! | 24 suscipiant 
T | 25 militantes 1. 71 | federatos libri, corr. vulg. || 
26 suas libri, corr. Heimbach || 21 certentur R!7' cer- 
tetur V! | nullo enim modo 7'vu/g. | 29 occupari utili- 
tatibus AK | 35 manifestata T'vulg. 








— 


UT LICEAT MATRI ET AYIAE 


551 


Nov. CXVII pr. 1 





ἐδίκτων κατὰ τὸ σύνηϑες προτιϑεμένων, ἐν δὲ ταῖς 


ἐπαρχίαις προςτάξεων στελλομένων πᾶσι δῆλα κατα- 
στῆσαι σπευσάτω.  Dat.v. id. Apr. CP. imp. dn. Iusti- 
niani pp. Aug. anno XVI. post cons. Basilii vc. 


secundum morem propose in provinciis vero prae- 
ceptionibus destinatis omnibus manifesta constituere 
festinet. — (Dat. id. Apr. CP. imp. dn. lustiniani - 


[2.542] pp. A. anno XVI. post cons, Basilii vc.) 





PIZ 
ΠΕΡῚ AIAPOP9N KESAAAION 
ΚΑΙ AYZE9Z lAMOY. 


(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 
| (IToooíusov.) διαφόρων κεφαλαίων εἰς ἡμᾶς ἀν- 


CXVIL Auth. CXII Coll. VIII tit. 13 


KR UT LICEAT MATRI ET AVIAE 
ET ALIIS PARENTIBUS POST LE- 
GITIMAM PARTEM LIBERIS DE- 
RELICTAM QUO MODO VOLUE- 


1 RINT RESIDUAM FACULTATEM 


DISPONERE, ET ALIA PLURA 
CAPITULA R 
Idem Aug. Theodoto pp. 
(Praefatio.) Diversis capitulis ad nos relatis 


ενεχϑέντων ἀναγκαῖον εἶναι συνείδομεν γενικῷ ταῦτα 15 necessarium esse perspeximus generali haec lege 
διατυπῶσαι νόμῳ. disponere. 
CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν ἄδειαν silvas καὶ μητρὶ καὶ 
μάμμῃ καὶ τοῖς ἄλλοις γονεῦσε μετὰ τὸ καταλιπεῖν 
τοῖς παισὶ τὸ ἐκ τῶν νόμων ὀφειλόμενον μέρος τὸ 
ὑπόλοιπον τῆς αὑτῶν περιουσίας, εἴτε εἰς ὁλόκληρον 
βουληϑεῖεν εἴτε ἐκ μέρους, τῷ υἱῷ ἢ τῇ ϑυγατρέ, ἢ 
ἐγγόνῳ ἢ ἐγγόνῃ, ἢ τοῖς ἐφεξῆς κατιοῦσι δωρεῖσϑαι ἢ 
καὶ διὰ τελευταίας βουλήσεως καταλεμπάνειν ἐπὲ τοι- 
οὕτῳ ὅρῳ τὸ καὶ αἱρέσει, εἴ γε βουληϑεῖεν, Gere τὸν 
πατέρα ἢ τὸν ὅ 


ς ἔχοντα τούτους ὑπεξουσίους ἐν 25 


Sancimus igitur licentiam esse et matri et aviae 
aliisque parentibus, postquam reliquerint filiis par- 
tem quae lege debetur, quod reliquum est suae sub- 


20stantiae, sive in solidum voluerint sive in —— 
escen- 


filio vel filiae, nepoti vel nepti et deinceps 
dentibus donare aut etiam ultimam relinquere 
voluntatem sub hac definitione atque condicione, si 
voluerint, ut pater aut qui omnino eos habet in po- 


Nov. CX VII (Authent. CXII — Coll. VIII tit. 19: gloss.) Graece extat in ML, in B variis locis, magna pars in 
Prochiro et Epanagoge (vid. infra). — Epit. Theod. 111, Athan. 10, 9. Iulian. const. CVIII. 


c. 1 Θεσπίζομεν ἄδειαν εἶναε .. 


extat B Al, δ, 3. — Summas r 


nt Theodori B£, Athanasii c. I pr. para- 


titla Ath. 9 $15, lib. περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $10, c. 1 $1 paratitla Ath. 13 $12. 





cognoscens in hac quidem felici civitate edictis more solito propositis, in provinciis autem praeceptis missis 


manifesta omnibus reddere studeat. 





CXV LH. 
DE DIVERSIS CAPITIBUS ET SOLUTIONE MATRIMONII. 


stituer. 


legibus debitam reliquerunt, reliquam ipsorum 
fiiio vel filiae, vel nepoti vel nepti,, 


Praefatio. Diversis capitibus ad nos relatis necessarium nobis visum est generali lege ea con- 
e. 


L Sancimus igitur licere et matri et aviae et ceteris parentibus, postquam liberis portionem ex 
substantiam , sive in solhdum si 
deinceps descendentibus donare vel etiam per ultimam volun- 


sive ex parte voluerint, 


tatem relinquere sub hac lege et condicione, si quidem voluerint, ut pater aut quicumque eos in po- 





1 ἐδίκτων L | 3 v. id. apr. M] id. Apr. ς At^. vulg. 
μηνὶ ἀπριλλίῳ Theod. ! CP. — Basilii ve. (cf. ς}] βα- 
σιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ; TO ιε΄ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασε- 
λείου Ath. ἔτει «s' βασιλείας μετὰ ὑπατείαν Βασιλείου 
T'heod. bilisar. ue. eonss. M || 6 rubr. Περὲ — λύσεως 
γάμου (γάμων L) ML) Περὲ γάμων καὶ ῥεπουδίων xai 
γνησίων παίδων καὶ διαφόρων κεφαλαίων Ath. Περὶ 
repudíow καὶ περὶ ἄλλων κεφαλαίων Theod. (cf. Nomoc. 
XIV εἰ. 14,1 ἡ περὶ ῥεπουδίων διαλαμβάνουσα oi 
ψνεαρά, sim. 13, 3) De diversis capitulis app. Jul." (al. £) || 
19 inscr. om. ML, supplevi ez Ath. c; lmperatori (sic) 
iustinianus aug. petro magistro officiorum et patricio 
Iul^, in quo rubricae cap. 318 additur inscriptio et pro- 
oemium ipsius novellae (cf. ad s), cui inseriptioni α Pi- 
thoeo in ed. luliani receptae non convenit epilogus; imp. 
iust. a. app. lul", imperatoris iustiniani augusti app. 
Jul" | 14 ἀνενεχϑέντων Ath.c] ἐνεχϑέντων ML^ ἀν- 
αχϑέντων L^ | 20 αὐτῶν MB ἑαυτῶν L | 21 τῇ om. B | 
ἢ éyyóvo] ἢ om. ς ἢ 22 ἢ τοῖς ἐφεξῆς] et (i. e. xai) de- 
inceps ς l 23 rsÀsvr**-* L! Ι τοιοὐτῳ] τούτῳ B (&) | 
24 ὥςτε] εἴστε 1," 





1 vero om. R ἢ 3 subscriptionem libri omittunt, add. 





ed. Veneta 1491, vulg. | 4 an. XVI. pe. basi. vice con. 
ed. Ven., anno XV. Basilio ve. cons vulg. || 5 constitutio- 
nis CX VII (— Auth. CXII) cap. 1. 2 extant in appendice 
Iul." (5 kap. CXC, v const. CXXIII kap. DXCIII, no- 
bis — ὃ et v) ἢ 6 rubr. De diuersis capitulis bv || 8 par- 
tem om. T' | filis V | 9 uoluerit V | 11 capitula 2 oed 
vulg. eapitula multa V | 13 inscr. imp. iust. a. ὁ impe- 
ratoris iustiniani augusti v Imperatori (sic) iustiniauus 
aug. petro magistro offieiorum et patricio ZuL^ c. 378 
(ubi post rubricam Iuliani inscriptio et prooemium novellae 
ipsius interpolantur) | 14 prolatis ZuL5 c. 378 || 15 neces- 
sario b | prespeximus agennerali constitucione difinire 
Iul.^ c. 818 | haec] hae RVT | 17 rubr. Si mater aut auia 
filiumfamilias heredem instituerit, ut pater ipsius fruetum 
hereditatis non habeat. et de donationibus et de aliis 
liberalitatibus eodem modo in filiumfamilias factis. et de 
curatoribus siue administratoribus rerum KR marg. (er 
IuL)|| esse om. T'* | et matri] matri R | 18 aliisque] et 
aliis A27 aliis R! || relinquerint V7 ὃν reliquerit £ | filiis] 
omnibus ὃν || parentem V! | 19 quae] quam ex v || quo ὁ ἢ 
20 uoluerit v| 21 nepte υ ἢ et] uel 7'| descentibus V || 
28 definitionem ὁ || conditionem v | 24 ut] «« Κ΄ | pater 
qui omnino aut V | qui om. v | habent V7'vuig. | pote- 
statem Vv 


7*9 





UT LICEAT MATRI ET AVIAE —— 


Nov. COXVII 1. 2 


922 





τούτοις τοῖς πράγμασε μήτε usumfructov μήτε τὴν 
οἱανοῦν παντελῶς μετουσίαν ἔχειν. ταῦτα γὰρ δὴ καὶ 
ἐξωτικοῖς ἠδύναντο καταλεμπάνειν, 096v οὐδεμέα τοῖς 
γονεῦσιν ὠφέλεια προβεγίνετο. τοῦτο δὲ οὐ μόνον 
τοῖς γονεῦσιν, ἀλλὰ καὶ παντὲ σερορώπῳ ἐξεῖναι παρα- 
1 κελευόμεϑα. τὰ δὲ πράγματα τὰ οὕτω καταλιμι- 
πανόμενα ἢ δωρούμενα τοῖς ὑπεξουσίοις προβώποις, 
εἰ μὲν τελείας εἰσὶν ἡλικίας, κἂν ὑπεξούσιοι ὦσιν, 
ἄδειαν ἐχέτωσαν xaO" ὃν βούλονται τρόπον διοικεῖν" 


testate in his rebus neque usumfructum nec quod- 
libet penitus habeant participium. Hoc enim et 
extraneis relinquere poterant, unde nulla parentibus 
utilitas nasceretur. Hoc itaque non solum parenti- 
9 bus, sed etiam omni personae licere praecipimus. 
1 Res autem ita relictas sive donatas positis sub 
potestate personis, si quidem perfectae sunt aetatis, 
licet sub potestate sint, licentiam habeant quo volunt 
modo disponere. $i vero aetate minores sint, per 


εἰ δὲ τὴν ἡλικίαν ὦσιν ἀτελεῖς, δι᾽ οὗπερ dv συνίδοι 10 quem perspexerit testator aut donator haec guber- 


o testator ἢ ὁ δωρούμενος αὐτὰ διοικεῖσϑαι, μέχρις 
ota» ἐκεῖνοι οἷς ἐδωρήϑη ἢ κατελείφϑη εἰς τελείαν 
ἔλθωσιν ἡλικίαν. ἄδειαν ἔχοντος τοῦ διατιϑεμένου 
ἢ δωρουμένου xai τῇ μητρὶ καὶ τῇ μάμμῃ τούτων οἷς 
τὰ πραγματὰ παρεσχὲ » 4 
εἰ Bp 0409, ϑιρίνηδεν καταπιστεῦσαι, κἂν συνοικῶσεν 
ἀνδράσιν αἱ εἰρημέναι αἴκες, οὕτω μέντοι εἴσεε 
καὶ ird τὴν οὐκ μα ιοςβν aM wotadubos as —* 
ληϑῶσιν. εἰ δὲ ὡς εἰκὸς ὁ καταλιμπάνων ἢ δωρού- 
pevos μηδένα τούτοις διοικητὴν δρίσειε, ἢ ὁ παρ᾽ av- 
τοῦ δεδομένος τὴν τοιαύτην Uc ὑπελϑεῖν ἢ μὴ 
βουληϑείη ἢ μὴ δυνηϑείη, ἢ τελευτήσειε περὲν ἐκείνους 
τελείας ἡλικίας γενέσθαι, τηνικαῦτα κελεύομεν τὸν 
ἀρμόδιον ἄρχοντα κουράτωρα ἀξιόπιστον μετὰ νομί- 
μου ἐγγύης τοῖς τοιούτοις πράγμασι προβάλλεσϑαι, 
ὀφείλοντα τὴν καταλειφϑεῖσαν τοῖς τοιούτοις 7«Qos- 
ὠὥποις περιουσίαν διοικῆσαί τε καὶ φυλάξαι, μέχρις 
ὅταν ἐκεῖνοι, ὡς εἴρηται, εἰς τελείαν ΩΣ ἔλθωσιν. 
ἐν ἐκδένοις γὰρ τοῖς ϑέμασε τὸν νόμον τὸν τὴν Ag- 


nentur, donec illi quibus donata sunt aut relicta ad 
perfectam aetatem perveniant; licentiam habente 
testatore vel donatore et matri et aviae horum qui- 
bus res collatae sunt ipsarum rerum si voluerit gu- 


ϑὴ τὴν τῶν αὐτῶν πραγμάτων, 10 bernationem committere, licet maritis iunctae sint 


memoratae mulieres, ita tamen si et ipsae huiusmodi 
gubernationem suscipere voluerint. Si vero forsan 
is qui relinquit aut donat nullum his dispensatorem 
determinaverit, aut ab eo datus huiusmodi guber- 


20nationem subire noluerit, aut moriatur antequam 


ilii perfectae fiant aetatis, iubemus iudicem compe- 
tentem curatorem fide dignum cum legitima fideius- 
sione rebus talibus ordinare, qui debeat relictam 
talibus personis substantiam gubernare atque custo- 


25 dire, donec illi ad perfectam, sicut dictum est, aeta- 


tem perveniant. lu illis enim casibus legem que 
usum parentibus praebet volumus custodiri, quibus 
non inest specialiter huiusmodi condicio. 


σεν τοῖς γονεῦσι παρέχοντα βουλόμεϑα παραφυλάττε- 30 


σϑαι, οἷς οὐκ ἔγκειται ἰδικῶς τοιαύτη αἵρεσιθ. 


CAPUT Π. 


, Πρὸς τούτοις δὲ κἀκεῖνο νομοϑετῆσαι συνείδομεν, 
ὥρτε εἴ τιβ υἱὸν ἢ ϑυγατέρα ἔχων ἐξ ἐλευϑέρας yv- 


Ad haec autem et illud sancire perspeximus, ut 
si quis filium aut filiam habens de libera muliere, 


c. JI extat B 28,4,49 (B* II 1,1 p. 534 Zach.). — Summam habet Epitome 24, 42 (— Anon. .Bodleianus apud 
Zachariae 24véx0. p. 215), summas repetunt Theodori B2, Athanasii paratitla Ath. 11 $ 2. 
c. I1— VI pr. summaria habet Anon. Bodleianus ap. Zachariae ᾿Δνέκδ. p. 208. 





testate habeat, in his rebus neque usumfructum neque ullam omnino communionem habeat. Haec enim 


etiam extraneis relinquere poterant, unde nullum ad parentes commodum 
1l non solum parentibus, sed etiam omnibus personis licere praecipimus. ΐ atas 
erfectae aeíatis sint, quamvis sub potestate sint. constituti 


personis sub potestate constitutis, si quidem 


erventurum erat. Hoc autem 
es vero ita relictas vel donatas 


facultatem quo velint modo administrandi habeant, sin aetate minores sint, per eum quemcumque statuerit 
testator vel donator administrentur, donec illi quibus donatae vel relictae sunt ad perfectam aetatem ve- 
nerint. Habeat autem licentiam testator vel donator et maíri et aviae eorum quibus res collatae sunt 
earundem rerum, si voluerit, administrationem credere, licet praedictae mulieres maritis coniunctae sint, 
ita tamen. siquidem ipsae quoque talem administrationem recipere voluerint. Quodsi forte is qui res re- 
linquit vel donat ib de dis administratorem constituerit, vel qui ab eo datus est talem administrationem 
suscipere aut noluerit aut non potuerit, vel mortuus sit antequam illi perfectae aetatis fiant, tunc compe- 
tentem. iudicem. iubemus curatorem fide dignum cum legitima fideiussione eiusmodi rebus destinare, qui 
substantiam. eiusmodi personis relictam et administrare et custodire debeat, donec illi, uti dictum est, ad 
perfecíam aetatem venerint. In illis enim casibus legem quae usumfructum parentibus praestat observari 
volumus, quibus eiusmodi condicio specialiter non est imposita. ; 

II. Praeterea autem illud quoque sancire decrevimus, ut si quis filium vel filiam habens ex libera 





1 Ἐμηδὲ MLB || ovsufructon, s. v. 7/to« χρῆσιν κλοπῶν 
(sic) M, χρῆσιν καρπῶν LB | Ἐμηδὲ MLB || 4 προσ- 
ἐγένετο B || ὃ καὶ Mc] om. LB || 6 τὰ οὕτω] τὰ om. 5) 
10 ἂν om. B || συνείδοι 1, συνήδει B || 11 τεστάτωρ M, 
διαϑέμενος LB | 12 ὅτου B || 18 αὗται L || 20 Ἐδρίσοι 
MLB || 21 ἐπελϑεῖν L ὑπεσελϑεῖν B || ἢ om.c | 22 ἢ μὴ 
δυνηϑείη om.e, μὴ om. B || "τελευτήσει ΜΒ τελευτήσε 
1.3 τελευτήσῃ L?vulg. || 23 τηνικαῦτα om. | 25 τοῖς] τοῦ 
L^| 27 περιουσίας L? || 28 ὅτου B|| 33 ἐξ ἐλευϑέρας 
ἔχων Bs 





1 usufruetum ὃ || quolibet V quislibet v | 2 habeat Ev 
habent 7'| haec V bv || et om. R!b || 3 poterant vulg.] 
poterat libri | nulla a parentibus V || 5 etiam om. v || 
omni] omnino 5v || 6 ita om. V || donatas cet.] tas — 8 li- 
centiam ser. E? in ras.1 vs. | '1 potestatem v || perfer- 
tis b || sunt — 8 potestate om. b | sunt Vv] sint A(?) T 
vulg. | 8 habent T'| quod Vbv|| 9 modo om. T' || aeta- 
tem bv | minoris ὁ | 10 quam V que 5 | perspexerint 5v 


perspexerunt Z5 ««««««« ΠΥ 11 relictam v donata re- 
lieta R! | ad] aut V || 12 perfecta 5 || ueniant V || habentes 
testatore b habentem testatorem,v | 13 horum] eorum 5 
et horum 7 || 14 collecte V' || sint. V | uoluerint V vulg. ἢ 
15 iniuncte FI sunt T'|| 16 ti E |si om. V* || ips 
ΤΆ} 17 subire noluerit A || forsitan ὃ postquam v || 18 
his Vbv || qui om. v || reliquit aut donet 7'| 19 deter- 
minauerint b determinati erit V uel determinauerit T' 
ordinauerit R vulg. | aut] ut R! | datum v diotas b || 
20 noluerint 7 | 21 fiant perfecte 7' | copetente 7'* con- 
pitentem b competere A! | 22 legitimam iussionem b 

23 talibus rebus A | ordinare v vulg.] ordinari RVT'b 

relieta 5|| 24 substantia ὁ || 25 sicut dictum est ad per- 
fectam V | sieuti 7'|| aetate ὁ || 26 enim om. b || quae 
om. T| 27 partibus 7 paíribus 7.3 | prebeat b prae- 
bent R^ praebentem T'? | custodiri vulg.] eustodire Zibri || 
32 rubr. De eo qui filius ab aliquo in instrumento nomi- 
natus est T'marg.,De eo qui ab aliquo instrumento no- 
minatus est filius K marg. (er Ju.) || ut om. v || 33 de 





RVT] ex bv 








icm. Waco WT " P 7 4 «4 ως ΣΝ 
x M WA à 


— PARENTIBUS 953 Nov. CXVII 2. 3 





γαικός, μεϑ᾽ ἧς γάμος συνίστασϑαι δύναται, simo. cum qua nuptiae consistere possunt, dicat in instru- 
ἐν συμβολαίῳ εἴτε ἀγοραίῳ εἴτε ἰδίᾳ χειρὶ συγγεγραμ- mento sive publico sive propria manu conscripto et 
μένῳ xai ἔχοντε ὑπογραφὰς τριῶν μαρτύρων ἀξιοπίίςὡ habenti subscriptionem trium testium fide dignorum, 
στῶν εἴτε ἐν διαϑήκῃ εἴτε ἐπὶ πράξεως ὑπομνημάτων — Sive in testamento sive sub gestis monumentorum, 
τοῦτον ἢ ταύτην υἱὸν αὑτοῦ sivas ἢ ϑυγατέρα, καὶ μὴ 5 hunc aut hanc fium suum esse aut filiam, et non 
προςϑῇ καὶ φυσικὸν ἢ φυσικήν, τοὺς τοιούτους παῖ- adiecerit naturalem, huiusmodi filios legitimos esse 
δας γνησίους εἶναι, καὶ μηδεμίαν ἑτέραν ἀπόδειξιν — et nullam aliam probationem ab eis quaeri, 
παρ᾽ αὐτῶν ζητεῖσθαι, ἀλλὰ πάντων ἀπολαύειν «v- — omni frui eos iure quod legitimis filiis nostrae con- 
τοὺς τῶν δικαίων ὅσα τοῖς γνησίοις παισὶν oí gué- ferunt leges, utpote ipso patre, sicuti dictum est, 
T5Q0t παρέχυυσε νόμοι, οἷα Tov πατρὸς αὐτοῦ, cs10filios proprios eos vocante. Ex hoc enim et cum 
εἴρηται, παῖδας ἰδίους αὐτοὺς ἀποκαλέσαντος. ἐντεῦ- eorum matre monstratur legitimum habuisse matri- 
ϑὲν γὰρ καὶ μετὰ τῆς αὐτῶν μητρὸς δείινυταε νόμε- — monium, ut neque ab ea pro nuptiarum fide alia 
μὸν ἐσχηκέναε γάμον, ὥςτε μηδὲ παρ᾽ αὐτῆς πρὸς probatio requiratur. Si autem pater ex ipsa muliere 
τὴν τοῦ γάμου πίστιν ἑτέραν ἀπόδειξιν ἐπιζητεῖσϑθαι. — multos filios habens uni ex eis testimonium quolibet 
εἰ δὲ ὁ πατὴρ ἐκ τῆς αὐτῆς γυναικὸς πολλοὺς παῖ- 15 ex praedictis praebuerit modis, sufficere etiam aliis 
δὰς ἔχων évi ἐξ αὐτῶν μαρτυρίαν xaO" οἱονδήποτε ex eadem muliere natis ad legitima iura patris testi- 
τῶν εἰρημένων παράσχοι τρόπων, ἀρκεῖν xal vois ἀλ- — monium uni 

λοις τοῖς ἐκ τῆς αὐτῆς γυναικὸς τεχϑεῖσε πρὸς τὰ τῶν 

νομίμων δίκαια τὴν τῷ ἑνὶ δεδομένην τοῦ πατρὸς 

μαρτυρίαν. 20 


CAPUT III. 

Kai τοῦτο δὲ τῇ παρούσῃ διατάξει συνείδομεν Hoc quoque praesenti constitutioni perspeximus 
προςϑεῖναε, ὥςτε εἴ τις ἀγράφως κατὰ διάϑεσιν ya- —adiciendum, ut si quis ex non scripto 
μεκὴν γυναῖκα λάβοι καὶ παῖδας ἐξ αὐτῆς ποιήσαιτο, nuptialem uxorem acceperit et ex ea filios procrea- 
λυϑέντος δὲ τοῦ πρὸς αὐτὴν γάμου συμβῇ αὐτὸν xai verit, soluto autem matrimonio contingat eum etiam 
ἑτέραν ἀγαγέσϑαι γυναῖκα μετὰ 7 (ov gvugo-25aliam ducere coniugem cum dotalibus instrumentis 

(Ov, xai ἐξ αὐτῆς ὁμοίως ποιήσασθαι παῖδας, μη- et ex ea similiter filios proereare, nullum circa pa- 
δὲν περὶ τὴν πατρῴαν κληρονομίαν τοῖς ἐκ τῆς ἀπροί-  ternam hereditatem aliis filis ex indotata coniuge 
κου γαμετῆς τεχϑεῖσε παισὶ πρόκριμα γένεσϑαι, ἀλλὰ — natis praeiudicium fieri, sed cum aliis filiis ex se- 
μετὰ τῶν ἄλλων παίδων τῶν ἐκ τῆς δευτέρας τεχϑέν- ^ cunda natis uxore, quae cum dotalibus instrumentis 
τῶν γαμετῆς τῆς μετὰ προικῴων συμβολαέων συνοικη- 80 copulata est, ad patris et illos hereditatem vocari, 
σάσης εἰς τὸν τοῦ πατρὸς κἀκείνους καλεῖσϑαι κλῆρον, cum etiam ex solo affectu possit consistere matri- 
οἷα xai ἐκ μόνης διαϑέσεως δυναμένου τοῦ γάμου monium. Quod similiter valere volumus, etiamsi 
συνίστασθαι. ὅπερ ὁμοίως κρατεῖν βουλόμεθα, si xal prius quidem cum dotalibus instrumentis iungatur 
πρῶτον uiv μετὰ προικῴων συμβολαίων συναφϑείη aliquis uxori, post illam vero alteram ducat solo 
τιβ γαμετῇ, μετ᾽ ἐκείνην δὲ ἑτέραν ἀγάγηται μόνῃ 35 nuptiali affectu. — - 
γαμικῇ διαϑέσει. 

c. III Θεσπίξομεν εἴ τις ἀγράφως ...... ertat B 45,6,3 (B* K 16, 52 p. 433 Zach.). — Summam habet Appendix 
Eclogae 2 (Zachariae ᾿Ανέκδ. p.186) ubi eitatur novella ρεε; Theodori summam repetit BX. 


wore, cum qua matrimonium consistere potest, in instrumento sive forensi sive sua ipsius manu con- 
scripto ef — — trium testium fide dignorum habente sive in testamento sive sub gestis monumen- 
torum hunc vel c filium suum filiamve esse dixerit, neque addiderit naturalem, eiusmodi liberi 5— 
sint, neque ulla alia probatio ab iis exigatur, sed omnibus iuribus fruantur quaecumque legitimis überis 
leges nostrae praebent, quippe cum ipse eos pater, sicuti dictum est, liberos suos nominaverit. Inde enim 
eiiam cum maíre eorum legitimum habuisse matrimonium probatur, ut ne ab illa quidem ad matrimonii 
fidem alia probatio exigatur. Quodsi pater ex eadem muliere multos habens liberos uni ez iis cumque 
ex modis praedictis testimonium praebuerit, ceteris quoque ex eadem muliere natis ad iura legitimorum 
— — testimonium uni datum. 

Verum hoc quoque praesenti constitutioni addere decrevimus, ut si quis sine scriptis ex mari- 
tali affectione uxorem duxerit ex sepe liberos susceperit, soluto autem cum ea matrimonio forte aliam 
uxorem cum dotalibus instrumentis duxerit pariterque ex ea liberos susceperit, nullum de paterna here- 
ditate praeiudicium liberis ex indoíata uaore natis oriatur, sed cum ceteris liberis ez: secunda uxore 
natis, quae cum dotalibus insírumentis ei nupserit, ad patris hereditatem illi vocentur, quippe 
cum etiam ex sola affectione matrimonium consistere possit. Quod similiter volumus etiamsi quis 
— cum dotalibus instrumentis uzori copulatus sit, post illam autem sola maritali affectione alteram 

uerit. 


2 ἢ ἀγοραίῳ B! | 3 ὑπογραφὴν B's || 5 αὐτοῦ MLB, | frui b | 8 eos frui E | quod] et quaecumque ὃν | legitimus 
corr. Serimger || 6 xai φυσικὸν] xai om.L s, B*v.L || | fli 5| 9 utpute 7' ut per ὁ apud v ἢ ipsum patrem v | 
8 avrov B*| 10 αὐτοῦ τοῦ πατρὸς LB| 12 νόμιμον | sicut ὃν ἢ 10 eos uocantem ἀν esse uocante 7' uoeante 
ἐσχηκέναι δείκνυται B* v.1.| 13 μηδὲν L ἢ αὐτοῖς L^ || | eos R | et eum] aequum 5v || 11 matrem v || manifestatur 
14 ζητεῖσϑαι B*||15 £x] μετὰ B | τῆς αὐτῆς] τῆς av- | R| 12 ab ea] habeat ὁ | pro om. ὃν | nuntiarum Z! | 13 
vov B! f ipsa g | 17 τὸν εἰρημένον L|| τρόπον LBí | | sequatur óv|| 14 unum 7* unus v uni om. £! | quod- 
ἀρκεῖ Bf | 18 αὐτῆς om. B' | 19 διδομένην B* v. L, B' | | libet ex praedictis praebuit modis 7' qualibet auf (autem ὁ) 
23 λάβῃ Bf, B* v. L. || ποιήσαιτο B*] ποιήσοιτο MLB/ | | memoratarum praebeat (prebere hae δ) causas 5v || 15 suf- 
24 πρὸς αὐτὴν om. || 26 xai] καὶ ἑτέρων L^ ἢ 29 fieit bv | etiam aliis bv] om. RVZ7 vulg. | 16 mulie- 
τῆ τεχϑέντων Γ, ἢ 32 xai om. Bf | 34 συναφϑὴ LB | rem v | ad legitimorum vulg., aut legitimam ἀν | 17 uni 
datum om. bv, in quibus reliqua pars novellae non habetur | 
21 rubr. De muliere quae sine dotalibus instrumentis mari- 
1 cum] ex v ἢ qui V* | nuptia 5 | contrahi 5v || | tata est, et de filiis ex tali matrimonio natis (et de — 
in Τ᾽ om. RVT!bv ἢ 2 publieae R5 -p- T!, publieo | natis om. T) RT marg. (ex Iul.) | constitutione V'T | 22 
corr. publiee 7? | 3 habentes v, habente vulg. | eon- | ex] et ex T'| effectum 7 || 24 autem] ante A | etiam] 
scriptione R* subscriptione R? | testium trium 7'| 4 sub | et ΤΊ | 25 deducere A!| 26 procreare filios αὶ | nullam 
gestis] subiectis & in gestis 7" indigestis ὁ | 5 aut] et v | R!'| paternam — 30 copu| scr. R? in ras.2 vv. | 27 aliis 
aut uel V | hane] hune £ || esse filium suum v || aut] uel | V3vu/g.] cum aliis RV!7 || 28 filiis om. R(?) | 31 eum] 
T | et] aut ὁ | 6 filius legitimus ὃν || 7 querire domni | eum? A*| 32 quid Z'| valere] eneeee*e A! 

IH. 10 

















Ed CXVII 4. 5 


904 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





CAPUT IV. 


, Ἐπειδὴ δὲ νόμον πρώην ἐξεφωνήσαμεν κελεύοντα 
ἢ προικῷα γίνεσϑαιε συμβόλαια ἢ ἄλλας συστάσεις 
προϊέναι γενομένας παρὰ τοῖς ἐκκλησιεκδίκοιβ, Ou ὧν 
τοὺς γάμους προφήκει βεβαιοῦσϑαι, ἢ γοῦν ὅρκους 
παρέχεσϑαι, ἐπὶ τοῦ παρόντος συνείδομεν κάλλιον 
διατυπῶσαι và περὲ τούτων πρώην νομοϑετηϑέντα. 
καὶ διὰ τοῦτο κελεύομεν τοὺς μεγάλοις ἀξιώμασε κε- 
κοσμημένους μέχριβ ἱλλουστρίων μὴ ἄλλως γάμοις 

οβομιλεῖν εἰ μὴ προικῷα συγγράφοιεν συμβόλαια, 


7t 
nig» εἰ μή τις πρὸ τοῦ τυχεῖν τῶν τοιούτων ἀξιω- 10 antequam mereretur huiusmodi dignitates ex affectu 


μάτων ἐκ μόνης διαϑέσεως ἠγάγετο γαμετήν. τοὺς 
γὰρ τοιούτους γάμους «ove πρὸ τῆς ἀξίας γενομένους 
καὶ μετὰ τὴν ἀξίαν vouiuove μένειν κελεύομεν, καὶ 
τοὺς ἐξ αὐτῶν τεχϑέντας νομίμους εἶναι παῖδας" μετὰ 


Quia vero legem dudum protulimus iubentem aut 
dotalia fieri documenta aut alias probationes proce- 
dere factas apud ecclesiae defensores, per quas nu- 
ptias competat confirmari, aut certe sacramenta prae- 

5 beri, in praesenti perspeximus melius disponere ea 
quae de his pridem sancita sunt. Et propterea iube- 
mus eos qui maximis dignitatibus decorati sunt us- 
que ad illustres non aliter nuptias celebrare misi 
dotalia scribantur instrumenta, nisi tamen aliquis 


solo duxit uxorem. "Tales enim nuptias ante digni- 
tatem factas et post dignitatem legitimas manere 
praecipimus, et ex his natos legitimos esse filios; 
postquam vero honorati fuerint aliqui huiusmodi 


μέντοι τὸ zu O nva τινας τοιαύταις ἀξίαις μὴ ἄλλως 15 dignitatibus, non aliter ducere uxores nisi cum do- 


ἄγεσϑαι γαμετὰς πλὴν εἰ μὴ μετὰ προικῴων συμβο- 
αίων. ταύτην δὲ τὴν τοῦ νόμου ἀκρίβειαν συγχω- 
Qovuev τοῖς ὑποτεταγμένοις τῇ ἡμετέρᾳ στολιτείᾳ 
βαρβάροις, κἂν ἀξιώμασι τοιούτοις ὑπάρχοιεν κεκο- 


talibus instrumentis. Hanc autem legis subtilitatem 
concedimus subiectis nostrae reipublicae barbaris, 
licet dignitatibus huiusmodi decorati sint, ut etiam 
nudo affectu possint ipsi volentes contrahere nuptias. 


σμημένοι, ὥξτε καὶ διαϑέσει ψιλῇ δύνασϑαι αὐτοὺς 20 Reliquos autem omnes praeter eos qui maximis, sicut 


βουλομένους συναλλάσσειν γάμουβ. τοὺς δὲ λοιποὺς 
ἅπαντας παρὰ τοὺς ταῖς μεγάλαις, ὡς εἴρηται, ἀξίαις 
κεκοσμημένουβ, οἱαβδήσοτε εἶεν ἀξίας ἢ στρατείας ἢ 
ἐπιτηδεύσεως, εἰ μὲν βουληϑεῖεν ἢ δυνηϑεῖεν, οὐ κω- 


dictum est, dignitatibus decorati sunt, cuiuslibet sint 
dignitatis aut militiae aut studii, si quidem voluerint 
aut potuerint, non prohibemus cum dotalibus in- 
Sstrumentis ducere uxores; si autem etiam hoc non 


λύομεν μετὰ προικῴων συμβολαίων ἄγεσϑαι γαμετάς" 25 custodierint, et ex solo affectu celebratas nuptias 


si δὲ καὶ τοῦτο μὴ παραφυλάξουσει, καὶ τοὺς ἐκ uó- 
νη διαϑέσεως ἀποδεικνυμένους γάμους βεβαίους εἶναι 
ϑεσπίζομεν, καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν τικτομένους νομίμους 
εἶναι παῖδας κελεύομεν. 


firmas esse sancimus, et ex eis natos legitimos esse 
filios iubemus. 


CAPUT V. 


, "Enti; δὲ νόμον ἤδη τεϑείκαμεν προρτάττοντα, 30 


ὥθτε εἴ ποτέ τις γυναῖκα δίχα προικῴων λάβοι μετὰ 
διαϑέσεως γαμικὴς καὶ ταύτην χωρὶς αἰτίας γνώρι- 

, - , , , ) ^ , 
ζομένης vois νόμοις ἐκβάλῃ, λαμβάνειν αὐτὴν τὸ τέ- 


Quia vero lezem dudum posuimus praecipientem, 
ut si quis uxorem aliquando sine dotalibus acceperit 
cum affectu nuptiali et hanc sine causa legibus 
agnita proiecerit, accipere eam quartam partem eius 


c.IV Δεῖ οὖν (δὲ ΒΕ) τοὺς μεγάλοις μὲν ἀξιώμασι κεκοσμημένους μέχρι πρωτοσπαϑαρίων μὴ ἄλλως γάμοις 
στροβομελεῖν ...... ertat .B 28,4,41 (B* Γ΄ 1,9 p. 144 Zach.) — Summas habent. Epanagoge 10, 21, Epitome 23, 10. 
Theodori summam repetit BE, argumentum v. 1—9 ex Athanasio paratitla Ath. 22 $ 1. 

c. V partículas (555, 6—17. 12—25) habet Prochiron 5, 6 (— Prochiron auctum 6, 5), easdem in compendium re- 


dactas et v. 27—30 Epanagoge 19, 9 (inde Prochiron auctum 6, 8). 


Eadem ercerpta cum parte novellae LIII c. 6 


contaminata extant B 28,12 (decurtata in B* I' 5, 2 p. 161 Zach.), unde ea reliqua parte huius capitis omissa re- 
petiit L. — Summam exhibet Nomoc. XIV tit. 19,4 p. 615. Pitra. 





IV. Quoniam autem legem muper promulgavimus quae vel dotalia instrumenta confici vel alias 


probationes procedere apud. defensores ecclesiae faciendas iubet, per quas nuptias confirmari conveniat, 
vel certe iuramenta praestari, in. praesenti decrevimus melius. constituere ea ey de his nuper sancita 
sunt. Atque propterea iubemus, qui magnis dignitatibus ornati sunt usque ad illustres, non aliter nisi 
dotalibus instrumentis conscriptis matrimonia contrahere, nisi si quis antequam eiusmodi dignitatibus po- 
litus sit ez: sola affectione uxorem duzerit. Eiusmodi enim matrimonia ante dignitatem facta etiam post 
dignitatem legitima manere ex iisque natos liberos legitimos esse iubemus: postea vero quam eiusmodi 
dignitatibus quidam honorati sunt, non aliter uxores ducant nisi cum dotalibus instrumentis. Hanc autem 
legis severitatem remittimus barbaris dicioni nostrae subiectis, quamvis sint eiusmodi dignitatibus decorati, 
ut etiam nuda affectione possint si velint nuptias contrahere. Ceteros vero omnes praeter eos qui magnis, 
uli dictum est, digniíatibus ornati sunt, cuiuscumque sint dignitatis aut militiae aut studii, si quidem vo- 
luerint vel potuerint, non prohibemus cum dotalibus instrumentis uxores ducere; sin hoc mon observa- 
verint, etiam ex sola affectione probatas nuptias firmas esse sancimus, et qui ez: iis procreantur legitimos 


esse liberos tubemus. 


V. Quoniam autem legem iam tulimus quae praecipit, ut si 


uando quis absque dotalibus instru- 


mentis uxorem duxerit cum coniugali affectione eamque sine causa legibus agnita depulerit, ea quartam 





1 νόμον] nov. LXXIV c. 4. 5]| 7 τοῖς L || 9 συγ- 
γράφοιεν M] συγγράψαιεν B. συγγράψειεν L scriban- 
tur € || 12 τοὺς πρὸ LB] πρὸ M || γινομένους M || 13 vo- 
μέμους μένειν] νομίμους τοὺς (rove add, L^) γάμους u&- 
vew L μένειν νομίμου! Bí vouinovs εἶναι B* νομέμους 
B'| 15 τιμηϑῆναι «si τιϑῆναι L? || τοιαύταις τενὰς 
Bs| 16 κατὰ προικῶον συμβόλαιον LL κατὰ προικῷα 
συμβόλαια B* | 19 κἂν] εἰ καὶ B* v. . | ὑπάρχειεν L || 
κεκοσμημένοις L^ | 21 γάμους] τοὺς γάμους Bí | δὲ om. 
Bf | 22 περὶ τοῦ L" τοὺς παρὰ τοὺς Bf | ταῖς om. L || 
μεγάλαις om. Bf | ἀξίαις ὡς εἴρηται B || 26 δὲ καὶ] καὶ 
om. Bf || 21 ἀποδεικνυμένους om. L^, γάμους — τικτο- 
μένους om. ΒΗ || 30 ᾿Επειδὴ — 555,5 περιουσίας} pro 
his in L novellae LIII cap. 6 pr. (304, 21—36, ubi vide) in- 
sertum est er B 28,12 || νόμον] nov. XXII c. 18 


1 dudum legem 7 || pertulimus X || 2 probationes 
alias A || cedere 7'* producere V | 4 competit A || certa 
V||9 inseribantur 7'* inscribuntur 7'! || tin 7} || 10 af- 
fectus V || 11 solo — 14 uero ser. R? in ras. 2 wv. || 
duxerit R(*) T' | 12 post dignitates AR(?) vulg. | 14 honora 
R! || 15 dignitates A^ | ducere vu/g.] duceret 7' duce- 
rent V dicent AK' ducent A?||17 nostris 7'| 18 huius- 
modi om. V || sint vu/g.] sunt RVT || 19 *nudo] sub 
libri, solo Osenbrüggen || contra«e A' || 20 sieuti 7' || 
22 dignatis R | studium 7'!|| 24 uxorem. sin 7'|| etiam] 
et T'| hoe] haee 7, om. V || 25 et om. T* | 31 uxores 
R | 32 causa om. V! 





TOUT———— —————Á nn αὐτὰ... 


ET UE PARENTIBUS 935 Nov. CXVII 5. 6 





Tagrov μέρος τῆς αὐτοῦ περιουσίας, καὶ ἕτερον μετὰ — substantiae, et aliam haec fecimus legem de- 
ταῦτα πεποιήκαμεν νόμον τὸν διορίζοντα, εἴ τις ἄπο- — Ccernentem, si quis indotatam uxorem per affectum 
gov γυναῖκα κατὰ διάϑεσιν μόνον λάβοι καὶ μέχορε solum acceperit et usque ad mortem cum ea vivens 
τελευτῆς σὺν αὐτῇ ζήσας προτελευτήσειε, λαμβάνειν — praemoriatur, accipere similiter et eam quartam illius 
ὁμοίως καὶ αὐτὴν τὸ τέταρτον μέρος τῆς ἐκείνου περε- 5 substantiae portionem, ita tamen ut non transcendat 
ovcías (οὕτω μέντοιγε ὥςτε μὴ ὑπερβαίνειν αὐτὸ τὴν — haec centum anri librarum quantitatem, in praesenti 
τῶν ἑκατὸν τοῦ χρυσοῦ λιτρῶν ποσότητα), ἐν τῷ melius utramque legem disponentes sancimus, in 
παρόντι κάλλιον ἑκάτερον νόμον διατυποῦντες ϑεσπίς utroque casu ex talibus matrimoniis natos filios 
ἕομεν, ἐφ᾽ ἑχατέρου ϑέματος τοὺς ἐκ τῶν τοιούτων legitimos esse et ad paternam vocari hereditatem, 
συνοικεσίων τεχϑέντας παῖδας vouiuovs εἶναι xai sis 10 uxorem autem ex utroque horum casuum, si quidem 
τὴν πατρῴαν καλεῖσθαι κληρονομίαν, τὴν δὲ γυναῖκα — usque tres habuerit filios eius vir sive ex ea sive ex 
2 ἑκατέρου τούτων τῶν ϑεμάτων, εἰ μὲν ἄχρε τριῶν — alio matrimonio, quartam partem ex substantia viri 
οι παίδων ὁ αὐτῆς ἀνὴρ εἴτε ἐξ αὐτῆς εἴτε καὶ ἐξ — accipere. Si autem amplius fuerint filii, tantum in 
ἑτέρου συνοιχεσίου, τὸ τέταρτον μέρος τῆς οὐσίας utroque similiter casu accipere iubemus mulierem 
τοῦ ἀνδρὸς λαμβάνειν" εἰ δὲ πλείονες εἴησαν oí παῖ- 15 quantum uni competit filiorum: ita quippe ut usum 
δες, τοσοῦτον ἐφ᾽ ἑκατέρου ὁμοίως ϑέματος λαμβά- solum in talibus rebus mulier habeat, dominium 
ws» κελεύομεν τὴν γυναῖκα ὅσον Évi τῶν παίδων autem illis filiis servetur quos ex ipsis nuptiis habuit. 
ἁρμόζει. οὕτω δηλαδὴ ὥςτε χρῆσιν μόνην ἐπὲ vois Si vero talis mulier filios ex eo non habuerit, iube- 
τοιούτοις πράγμασε τὴν γυναῖκα ἔχειν, τὴν δεσπο- mus etiam dominii iure habere eam res, quas ex 
τείαν δὲ ἐκείνοις τοῖς παισὶ φυλάττεσθαι οὕς ἐξ av-20 viri facultate ad eam venire per praesentem iussimus 
TOU τοῦ γάμου ἔσχεν. εἰ δὲ ἡ τοιαύτη γυνὴ παῖδας legem. Quae tamen inrationabiliter exclusa est, in 
ἐξ αὐτοῦ μὴ ἔχοι, κελεύομεν xai δεσποτείας δικαίῳ ipso tempore expulsionis partem iubemus acci 
ἔχειν αὐτὴν τὰ πράγματα, ἅπερ ἐκ τῆς τοῦ ἀνδρὸς quae continetur hac . Virum enim in talibus 
οὐσίας sic αὐτὴν ἐλθεῖν διὰ τοῦ παρόντος ἐκελεύσα- casibus quartam priorem nostram legem 
μεν νόμου. τὴν μέντοι ἀλόγως ἐχβληϑεῖσαν ἐν αὐτῷ 25 ex substantia mulieris accipere modis omnibus pro- 
TQ καιρῷ τῆς ἐκβολῆς τὸ μέρος κελεύομεν λαβεῖν τὸ hibemus. 

περιεχόμενον τῷδε τῷ νόμῳ. τὸν ἄνδρα γὰρ ἐπὲ τῶν 

τοιούτων ϑεμάτων τὸ τέταρτον μέρος κατὰ τὸν πρό- 

τερον ἡμῶν νόμον ἐκ τῆς οὐσίας λαμβάνειν τῆς P is 


ψαικὸς πᾶσε τρόποις κωλύομεν 


CAPUT VI. 
Ἐκείνου ἀναμφιβόλως παραφυλαττομένου, ὥςτε τὴν Illo indubitanter observando, ut Leonis piae me- 
Acorros τοῦ τῆς εὐσεβοῦς prius διάταξιν imi máv-  moriae constitutio in omnibus aliis casibus, qui non 
c. VI Tov δέ ys (Τὸν μὲν B*) νόμον δι᾽ οὗ αἱ τῶν γυναικῶν συζυγίαι ἃς αὐτὸς ὃ (ὁ αὐτὸς B*) νόμος sv- 
τελεῖς ἐκάλεσε. ...... ertat B 28,4,4; (B* Γ΄ 1,10 p. 144 Zaci.). "T 





partem substantiae eius accipiat, atque aliam postea legem fecimus quae definit, ut si quis inopem mulierem 
ex sola affectione duxerit et usque ad finem vitae ea usus prior decesserit, similiter ipsa quoque 
partem substantiae illius accipiat (ita tamen ut ea non excedat centum librarum auri quantitatem), in 
praesentia utramque legem melius disponentes in utroque casu sancimus, ut liberi ex eiusmodi coniugii. 
nati legitimi sint et ad paternam hereditatem vocentur, uxor autem in utroque ex his casibus, si qui 
maritus eius usque ad tres liberos habeat sive ex ipsa sive ex alio coniugio, quartam partem substantiae 
mariti accipiat; sin autem plures sint liberi, in utr similiter casu tantum mulierem accipere iubemus 
quantum uni ex liberis competit: ita scilicet ut usum solum in eiusmodi rebus mulier habeat, do- 
minium autem liberis illis servetur quos ez ipso matrimonio habuit. Quodsi eiusmodi mulier liberos ez eo 
non habeat, iubemus etiam dominii iure habere eam res quas ex substantia viri ad eam venire per prae- 
sentem legem iussimus. Quae vero sine causa repudiata est, eam ipso repudii tempore partem accipere 
iubemus quae hac lege continetur. Nam maritum in eiusmodi casibus quartam partem secundum priorem 
legem nostram ex subsíantia uxoris accipere omnibus modis prohibemus. 

VL iud autem sine dubitatione observetur, ut Leonis piae memoriae constitutio in ceteris omnibus 





2 νόμον] nov. LIII c.6 | 2—5 εἴ τις — περιουσίας! | 25 —21 τὴν μέντοι — νόμῳ] pro his verba novellae LIII 
Εἴ τις ἄπορον γυναῖκα κατὰ τὴν TOU νόμου παρατή- | €. εἶ μέντοι πρεσβεῖόν τι — τὰ τῶν νόμων τηροῖτο 
ρησιν λάβοι καὶ ταύτης προτελευτήσοε Proch.| 4 ἔπρο- | 
τελευτήσοε M Proch.| 6 οὕτω μέντοιγε — 1 ποσότητα 
verbis nov. LIII c. 6 κομίζεσϑαι τὴν γυναῖκα (304, 36) con- 
tinuant BL, post v.15 τοῦ ἀνδρὸς λαμβάνει coll. Proch.| | M Epan. c] xai μὴ ἐπιδόντα (ἐπιδιδόντα B) τὴν διὰ 
αὐτὸ M] αὐτὴν BíL, om. B* Proch. | τὴν ante ποσό- | 
τητα (1) coll. Bf | 7 χρυσοῦ M] χρυσίου BL Proch. | | τῆς οὐσίας BL | 29 γυναικὸς] γυναικὸς ἐκ τοῦ ἡμετέρου 
ἔν τῷ παρόντε — 12 ϑεμάτων om. BL Proch. Epan.| νόμου L | 30 xoAvousv] κωλύεσθαι L^; εἶ μὴ ἄρα xai 
12 εἰ M Proch. Epan.] ἀλλ᾽ εἰ BL ἢ 13 ἔχεε B* ν- 1. ἢ | αὐτῷ ἡ συνοικοῦσα δωρήσασϑαί τι ἢ καταλεῖψαι Bov- 

| 


Im] 
M 
3. 
v 
t 
^ 
* 
& 
ὃ, 
Ὲ 
Ed 
Ru 
a 
ἃ; 
ΕἸ 
Is» 
8 





o αὐτῆς M(B/)s] ὁ αὐτὸς B'L αὐτὸς ὁ B! ὃ ταύτης ληϑείη add. BL | 32. 7f£ovros] Cod. 5, 13, 9 

Proch. Epan. | εἴτε xai ἐξ αὐτῆς B'L εἴτε ἐξ avrov i 
Epan. || xai om. Proch. Epan. (s) | 15 vov ἀνδρὸς om. B* ἢ 1 fatimus V ἢ 5 portione ἢ} tiu RV | 6 haee E77] 
λαμβάνει Proch.(cf. ad 4) | ἦσαν Bf, Proch. unus| 16 sg. | hoe T'! vulg., om. Vi librarum auri T vulg. | 7 dispo- 
τοσοῦτον — γυναῖκα om. Β' ἢ ἐφ᾽ ἑκατέρου ὅμοίως ϑέ- | nentem R' dispones V1] 9 esse om. R'| 11 usque ad 
ματος Mc] ini τοῦ τοιούτου ϑέματος Proch., om. Epan. | tres R3 V? T vulg. | vir] ubi R^ [ 12 alieno 7] 13 ἐπ 
BL | 11 ὅσην L| 18 ἁρμόζοι L | οὕτω δηλαδὴ om. | in om. T | 15 competit uni Τ' ἢ ita] itaque V ἢὶ 16 
B*| μόνον B! | 21 τοῦ γάμου om. B* | ἔσχεν] £go. | R! | dominum ΤΊ | 17 quas T' | 18 ex eo filios 
(v. L. ἔχε) B* | ἣ τοιαύτη γυνὴ om. B: ἢ 22 ἔχοι — | 19etiam] eam Τ' ἢ eas V? ἢ ex om. 7 ! | 20 per] prae V* 
25 νόμου] ἔσχεν, ἔχειν αὐτὴν τὰ πράγματα xal δεσπο- | 21tm R| 22 exclusionis T' ἢ 24 casibus om. T' | 31 rubr. 
τείας δικαίῳ omissis ceteris B* | δικαίων M | 24 περι- | De leoniana et constantiniana constitutione (et constan 
ουσίας L | ἐλθεῖν — 25 νόμου] ἐληλύϑασεν Proch. | tina constina T) RT marg. (ez Iu.) | indubitantur A! 
(περιῆλθον Proch. cuctum), in quo seqq. omissa sunt | | indubitando T'! 

τοῦ 





τὼν ἐς 


Nov. ΟΧΥΠ 6. 7 


956 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





vOv τῶν ἄλλων ϑεμάτων τῶν μὴ περιεχομένων τῷ 
παρόντε νόμῳ τὴν ἐδίαν ἔχειν ἰσχύν. τὸν δὲ Κων- 
σταντίνου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως νόμον τὸν πρὸς 
Γρηγόριον γεγραμμένον, καὶ τὴν ἐπ᾽ αὐτῷ γενομένην 


continentur praesenti lege, propriam habeat fortitu- 
dinem. Constantini vero piae memoriae legem ad 
Gregorium scriptam et super eam factam interpre- 
tationem a Marciano piae memoriae, per quam mu- 


ἑρμηνείαν ὑπὸ Μαρκιανοῦ τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως, 5lierum coniunctiones, quas Constantini lex abiectas 


δι᾿ ὧν αἱ τῶν γυναικῶν συζυγίαι, ἃς ὁ Κωνσταν- 
τίνου νόμος εὐτελεῖς ἐκάλεσεν, πρός τινας ἀξιώμασι 
κεκοσμημένους κωλύονται, οὐδενὶ παντελῶς τρόπῳ 
κρατεῖν συγχωροῦμεν, ἀλλ᾽ ἄδειαν τοῖς βουλομένοις 


vocavit, ad quosdam dignitatibus decoratos prohiben- 
tur, nullo penitus modo valere permittimus, sed li- 
centiam volentibus praebemus, etsi quibuslibet magnis 
dignitatibus decorentur, huiusmodi mulieres cum do- 


παρέχομεν, εἰ xai οἷοιεδήποτε μεγάλοις ἀξιώμασι xo- 10 talibus instrumentis sibimet copulare. Reliqui vero 


σμοῖντο, τὰς τοιαύτας γυναῖκας μετὰ προικῴων συμ- 
βολαίων ἑαυτοῖς συνάπτειν. οἱ δὲ λοιποὶ παρὰ τοὺς 
τοῖς μεγάλοις ἀξιώμασι κεκοσμημένους ἄδειαν ἐχέτω- 
σαν τὰς τοιαύτας γυναῖκας λαμβάνειν, εἴτε VERE den 


βουληϑεῖεν εἴτε μόνῃ διαϑέσει γάμου, si μέντοιγε ἐλεύ- 15 


ϑέραι εἴησαν καὶ μεϑ᾽ ὧν ἔξεστι γάμον ἐπιτελεῖσϑαι. 


citra eos qui maioribus dignitatibus decorati sunt - 


licentiam habebunt huiusmodi mulieres accipere, sive 
scripto voluerint sive solo affectu nuptiali, si tamen 
liberae sint et cum quibus licet nuptias celebrare. 


CAPUT VII. 


» iL " - * 
Κακεῖνο δὲ διατυπῶσαι δυνείδομεν, ἵνα εἴ ποτε 
^ 2 hl ^ - * 
τὸν μεταξὺ ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς γάμον λυϑῆναε Gvu- 
€- , , , - 
Bain, oí ἐκ τοῦ τοιούτου γάμου γεννηϑέντες παῖδες 


Illud quoque disponendum esse perspeximus, ut 
Si quando inter maritum et uxorem nuptias solvi 
contigerit, ex huiusmodi (matrimonio) nati filii nullo 


μηδενὲ τρύπῳ βλαβῶσιν ἔκ τῆς διαζεύξεως vov γά- 20 modo laedantur ex separatione nuptiarum, sed ad 


μου, ἀλλὰ πρὸς τὴν τῶν γονέων κληρονομίαν καλεί- 
σϑωσαν ἐκ τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας ἀναμφιρβητήτως 
ἁποτρεφόμενοι. καὶ εἰ μὲν ὁ πατὴρ τὴν πρόφασιν 
τῆς διαζεύξεως παρέσχε καὶ ἡ μήτηρ εἰς δεύτερον οὐκ 


parentum hereditatem vocentur ex patris substantia 
indubitanter alendi. Et si quidem pater occasionem 
separationis praebeat et mater ad secundas non venit 
nuptias, apud matrem mnutriantur expensas patre 


zÀ9s γάμον, παρὰ τῇ μητρὶ τρέφεσϑαι, τὰς δαπάνας 25 praebente; si vero per causam matris ostenditur 


τοῦ πατρὸς παρέχοντος, εἰ δὲ παρ᾽ αἰτίαν τῆς μητρὸς 
δείκνυται λελύσϑαι τὸν γάμον, τότε παρὰ τῷ πατρὶ 
καὶ οἰκείτωσαν οἱ παῖδες καὶ τρεφέσϑωσαν. εἰ δὲ 
συμβῇ τὸν μὲν πατέρα ἄπορον εἶναι, τὴν δὲ μητέρα 


solutum matrimonium, tunc apud patrem et maneant 
filü et alantur. Si autem contigerit patrem quidem 
minus idoneum esse matrem vero locupletem, apud 
eam pauperes filios manere et ab ea nutriri iubemus. 


εὔπορον, παρ αὐτῇ πενομένους τοὺς παῖδαβ μένειν 30 Quemadmodum enim filii locupletes coguntur matrem 


καὶ παρ᾽ αὐτῆς τρέφεσϑαι παρακελευόμεϑα. ὃν γὰρ 
τρόπον οἱ παῖδες εὐποροῦντες ἀναγκάζονται τὴν μη- 
τέρα δεομένην τρέφειν, οὕτω δίκαιον κρίνομεν καὶ 
παρὰ τῆς μητρὸς εὐπορούσης τοὺς παῖδας ἀποτρέφε- 
σϑαι. ὅπερ δὲ περὶ τοῦ τρέφεσϑαι τὴν μητέρα καὶ 
τοὺς παῖδας διωρίσαμεν πενομένους, τοῦτο δὴ καὶ ἐπὶ 
πάντων τῶν ἀνιόντων καὶ κατιόντων προβώπτων ἕκα- 
τέρας φύσεως! κρατεῖν κελεύομεν. 


egentem alere, ita iustum decernimus et a matre 
locuplete filios pasci. Quod autem de alenda matre 
et filiis definivimus indigentibus, hoc quoque in omni- 
bus ascendentibus descendentibusque personis utrius- 


39 que naturae valere praecipimus. 


c. VII fuit in. B 81,6, 18 secundum. Tipucitum et indicem Reginae, principium et finem (v. 11—23. 35—38) servat 
B* Γ' 8,5.6 p. 164 Zach. — Summas habent Appendix Eclogae 2 (Zachariae "véx. p. 186) et Anonymus Bod- 
leianus ib. 215, summaria Epitome 24, 46 extr. 49, 10 exir. 





casibus qui praesenti lege non continentur suam vim habeat. Constantini vero piae memoriae legem ad 
Gregorium scriptam, et interpretationem de ea factam a Marciano piae memoriae, per quas mulierum 
contugia, quae Constantini lex abiecta vocavit, cum viris quibusdam dignitatibus decoratis prohibentur, 
nullo plane modo valere patimur, sed facultatem damus volentibus, etiamsi quibuslibet magnis digni- 
tatibus decorentur, eiusmodi mulieres cum dotalibus instrumentis sibi copulandi. Ceteri autem praeter eos 
qui magnis dignitatibus decorati sunt facultatem habeant eiusmodi mulieres ducendi, sive in scriptis vo- 
(uerint sive sola nuptiali affectione, dummodo sint liberae et cum quibus liceat nuptias celebrare. 
VIL Sed illud quoque definire visum est nobis, ut si quando matrimonium inter virum et uxorem 
solvi contigerit, liberi ex eiusmodi maírimonio procreati nullo modo ea dissolutione matrimonii in- 
iuria afficiantur, sed ad parentum hereditatem vocentur ex patris substantia sine dubitatione alendi. Et 
si quidem pater causam divortii praebuit et mater ad secundas nuptias non venit, apud matrem alantur 
aire sumptus praebente; sin autem culpa matris matrimonium solutum esse probatur, tunc apud patrem 
ΠΝ et habitent et alantur. Quodsi forte pater inops, mater autem locuples sit, apud eam inopes 
liberos manere ab eaque ali praecipimus. Quemadmodum enim liberi locupletes matrem. egentem alere 
coguntur, ita par esse iudicamus etiam a matre locuplete liberos ali. Quod autem de alenda matre liberis- 
que egentibus definivimus, hoc quidem etiam in omnibus ascendentibus et descendentibus personis utriusque 


sexus valere iubemus. 





2 ἰσχύν om. M || κωνσταντινον M || 3 νόμον] Cod. 5, 
21,111 4 γενομένην L | 5 ΜΜαρκιανοῦ] Cod. ὃ, δ, 1} 6 δι᾽ 
ov] δε o» Βς [8 κωλύοντες L! κωλύοντα L? | 9 xoa- 
τεῖν om. L|| 15 ἐλεύϑεροι ΒΙ͂, B* v. l 19 cov τοιού- 
vov] τούτου (om. v. l.) τοῦ B* || 23 ἀποστρεφόμενοι M^? || 
24 παρέσχε] praebeat ς || 25 τρεφέσϑωσαν malit Zacha- 
riae sine causa || 30 πενομένων 1.5 | 32 ἀναγκάζεται L ἢ 
84 τὰ τέκνα τρέφεσθαι L || 35 περὶ τοὺς παῖδας xai 
τὴν μητέρα τρέφεσϑαιε L || τὴν μητέρα] τὸν πατέρα 
B*; suspectat hanc vocem Zachariae sine idonea causa 





1 tenentur 10 7᾽ || habent 7'| 2 constantino 7'! || piae] 
diuinae 7 | 3 super ea vulg. || 13 scripta E || tm R || 
14 liceat 7' vulg. | 17 rubr. De liberis ex eo matrimonio 
natis quod repudio dissolutum est (est et R) quemad- 
modum alantur RT marg. (ex Iul.) | ut om. T | 19 matri- 
monio add. Osenbrüggen (nuptiis Beck) || 21 perantum A', 
parentum om. T' | 23 leg. praebuit? || ad] et ad V || uenerit 
T vulg. | 24 nutriendis V | expensa V! || 25 si uero] siue 
T', uero in ras. habet V? || matris V? in ras. || osten- 
ditur V] ostendatur AT'vulg.|| 26 patri R^ matrem 7'^, 
patrem in ras. V? || et maneant] et om. T" | 28 vero 
om. R* ΤΊ | loecupletiorem 7'! | 29 eam vu/g.] quam libri 
ab ea om. Τὶ || 30 locupletiores 7'|| 32 loeupletis R 
alentia 7'!|33 definimus V | in] et in V 





ET ALIIS PARENTIBUS 


951 


Nov. CXVII 8 





CAPUT VI. 


, Ἐπειδὴ δὲ πολλὰς ἐν τοῖς παλαιοῖς καὶ ἡμετέροις 
εὕρομεν νόμοις αἰτέας ἐξ ὧν εὐχερῶς αἱ τῶν γάμων 
διαλύσεις γίνονται, τούτου ἕνεκα συνείδομεν ἐκ τού- 
τῶν περιελεῖν τενας, αἵπερ ἡμῖν ἀνάξιαι πρὸς τὸ 
διαλύειν γάμους ἐφάνησαν, καὶ ταύτας μόνον ὄνο- 
μαστὶ τῷ παρόντε ἐντάξαι νόμῳ, ὑπὲρ ὧν εὐλόγως 
δύναται εἴτε ἀνὴρ εἴτε γυνὴ δεπούδιον πέμπειν. τὰς 


, » E ow Z , E , 
τοίνυν αἰτίας ἐξ ὧν ὁ ἀνὴρ ῥεπούδιον ἀκινδύνως 


Quia vero plurimas in veteribus et nostris inveni- 
mus legibus causas ex quibus facile nuptiarum so- 
lutiones fiunt, ea causa perspeximus ex his abscidere 
aliquas, quae nobis indignae ad solvendas nuptias 

5visae sunt, et eas solum nominatim praesenti in- 
serere legi, pro quibus rationabiliter potest sive vir 
sive mulier repudium mittere. Nunc autem causas 
ex quibus maritus repudium sine periculo mittere 


στέλλειν δύναται xal τὴν προῖκα τῆς γυναικὸς ἀπο- — potest et dotem uxoris lucrari (servato in ea dominio 
κερδαίνειν, φυλαττομένης τῆς ἐπ᾽ αὐτῇ δεσποτείας 10 ex eodem matrimonio filiis, aut filiis non extantibus 


τοῖς ἐκ τοῦ αὐτοῦ γάμου παισίν, ἢ παίδων οὐκ Ov- 
TOv ἀπολαύειν [αὐτὸν] καὶ τῆς δεσποτείας, ταύτας 
εἶναι διατυποῦμεν. 

1 Εἰ κατὰ τῆς βασιλείας βουλευομένοις τισὶ 
| γυνὴ καὶ τῷ ἰδίῳ ἀνδρὶ μὴ φανερώσει. 
ἀνὴρ τοῦτο παρὰ τῆς γυναικὸς ἀπαγγε 


σύνοιδεν 


λϑὲν σιωπήσει, 
ἐξέστω τῇ γυναικὶ δὲ οἱουδήποτε προρώπου τοῦτο 
προξαγγέλλειν τῇ βασιλείᾳ, ὥςτε τὸν ἄνδρα μηδεμίαν 
ἐκ ταύτης τῆς αἰτίας ῥεπουδίου εὑρεῖν πρόφασιν. 


frui etiam proprietate) has esse disponimus: 


1 Sicontra imperium cogitantibus aliquibus conscia 


εἰ δὲ óibest mulier aut etiam suo viro non indicet. Si autem 


vir hoc à muliere denuntiatum tacuerit, liceat mu- 
lieri per quamcumque personam hoc declarare im- 
perio, ut vir nullam ex hac causa repudii inveniat 
occasionem. 


9 Εἰ περὶ μοιχείας ὃ ἀνὴρ νομίσει δύνασθαι τὴν 202 81 de adulterio maritus putaverit posse suam 


ἑαυτοῦ γαμετὴν ἐλεγχϑῆναι, προφήκει τὸν ἄνδρα πρό- 
τερον ἐγγράφεσθαι τὴν γυναῖκα ἢ καὶ τὸν μοιχόν, 
καὶ εἴπερ ἡ τοιαύτη κατηγορία ἀληϑὴς ἀποδειχϑῇ, 


τηνικαῦτα ῥεπουδίου πεμπομένου ἔχειν τὸν ἄνδρα 
πρὸς τῇ στρὸ — v : 
τούτοις, εἰ παῖδας μὴ ἔχοι, τοσοῦτον λαμβάνειν ἐκ 


τῆς ἄλλης τῆς γυναικὸς περιουσίας ὅσον τῆς προικὸς 
τὸ τρίτον μέρος εἶναε γινώσκεται, ὥθτε τῇ αὐτοῦ δε- 
σποτείᾳ καὶ τὴν προῖκα καὶ τὴν παρ᾽ ἡμῶν ὁρισϑεῖ- 
σαν ποινὴν προβκυροῦσϑαι. εἰ γὰ 

τοῦ αὐτοῦ συνοικεσίου, κελεύομεν καὶ τὴν προῖκα 


uxorem convinci, oportet virum prius inscribere mu- 
lierem aut etiam adulterum, et si huiusmodi accu- 
satio verax ostenditur, tunc repudio misso habere 
virum super ante nuptias donationem etiam dotem, 


δωρεᾷ xai τὴν προῖκα, xai πρὸς 20 et ad haec, si filios non habet, tantum accipere ex 


alia uxoris substantia quantum dotis tertia pars esse 
apgnoecitur, ut eius proprietati et dos et a nobis 
definita poena applicetur. Si enim filios habuerit 
ex eodem matrimonio, iubemus et dotem secundum 


εἰ γὰρ παῖδας ἔχοι ἐκ 30 


c. VIII. IX erhibent Prochiron 11,1. 5—18 et passim interpolata Epanagoge 21, 5.6; B 28,1,1 (B* I'4,1 p. 151 


Zach.) ubi c. 8 $2 vv. 24 ἔχειν τὸν ἄνδρα — 558,14 προβχυροῦσϑαι νόμους omissa sunt eorumque 


loco insertum 


novellae CX XXIV c. 10 κελεύομεν ἐκείνας τὰς ποινὰς — φυλάττεσθαι: unde eadem eodem modo contaminata ha- 
bentur in L. — Summas praestant Nomoc. XIV tit. 13, 4 p. 613 Pitra, Ecloga privata aucta 2, 21. 22 in. 


1. 2 summarium ex Theod. repetit B. 


2 (— 958,3 τιμωρεῖσϑ'αι) extat in schol. B*; initium (— 22 μοιχὸν) ez B habet Nomoc.A" XIV tit. 1,32 et 11,1 
coniunctum eum novellae CX X XIV c. 10, ubi vid. — Summam $2 exhibet Epitome 49, 10, initium respicitur 


"Post. 14, 1. 





VIIL Quoniam autem multas in antiquis et nostris legibus causas invenimus, ex quibus facile 


maítrimoniorum dissolutiones fiunt, propterea placuit nobis ez earum numero quasdam auferre, quae nobis 
indignae visae sunt ad matrimonia solvenda, atque eas solas nominatim praesenti legi inserere, propter 
quas iure sive vir sive mulier repudium mittere possit. Causas igitur ex: quibus maritus sine periculo re- 
pudium mittere potest et dotem mulieris lucrari, ita ut dominium eius liberis ex eodem matrimonio natis 
servetur, aut liberis non extantibus etiam dominio frui, hasce esse constituimus. 

1 Si contra imperatorem molientibus aliquid quibusdam conscia fuerit mulier neque id marito suo indi- 
caverit. Quodsi maritus hoc a muliere sibi nuntiatum reticuerit, liceat mulieri per qualemcumque personam 
hoc ad imperatorem referre, ut maritus nullum ex hac causa repudii praetextum inveniat. 

2 Si adulterii maritus uxorem suam convinci posse existimaverit, convenit maritum prius libellum dare 
de muliere vel etiam de adultero, et siquidem eiusmodi accusatio vera esse probata sit, tum repudio misso 
maritus praeter donationem ante tias dotem quoque habeat, ac praeterea, si liberos non habeat, tan- 
tum ez: reliquis bonis mulieris accipiat quantum dotis tertia pars esse intellegitur, ut dominio eius et dos 
et poena a nobis definita addicatur. Si enim liberos ez eodem coniugio habeat, iubemus et dotem secun- 





1 ᾿Επειδὴ — Ἴ πέμπειν om. B | δὲ om. Pr. Ep. Β | 
καὶ ἡμετέροις om. Pr. ἢ 2 νόμοις εὕρομεν Pr. | 4 ἀνάξιοι 
Pr. Ep. B || 7 δύναται --- nuni] τοὺς γάμους δίχα 
ποινῆς ἔξεστι διαλύειν Pr. || ῥεπούδιον M διαζύγιον 
LB (et sic infra constanter) διάλυσιν Ep. || πέμστειν — 
8 ῥεπούδιον om. B! | 8 τοίνυν om. Pr. ἢ ῥεπούδιον — 
9 xai] ἀκινδύνως χωριζόμενος Ep. χωριζόμενος Pr. || 
9 δύναται om. in spat. vac. 2. litt. B! | dzoxegüaivew) 
δύναται add. Pr. Ep., κατὰ χρῆσιν add. B* v. 1. | 
12 αὐτὸν] αὐτοὺς Pr. om. c. Seelusi; cf. 559, 4 || 14 
88 1— 6 numeros &/— s adponit B! in marg., πρῶτον --- 
ἕκτον inserit Ep. (addens septimam causam ex nov. XXII 
c. 15 $2 petitam) || βουλομένοις Ep. κελεύομεν Ὁ Li| 15 
καὶ aut etiam (i. e. ἢ xai) ς | φανερώσῃ Pr. Ep. | 
16 παρὰ τῆς γυναικὸς τοῦτο B* || προςαγγελϑὲν Pr. 
Ep. || σιωπήσοι Γιὰ σιωπήσῃ Pr. Ep. ἢ 19 ῥεπουδίου] λύ- 
σεως γάμου Pr. Ep.| 20 ὁ ἀνὴρ δυνηϑὴ ἐλέγξαι τὴν 
γυναῖκα reliqua parte $ 2 omissa B* || νομίσει schol. B*] 
γνομέσοι libri | 21 αὐτοῦ Nomoc.*" 1,32 | 22 τὴν yv- 
vaixa — μοιχὸν om. schol. B* | xai om. B! | 23 ἡ vo:- 


αὕτη — ἀποδειχϑῆ (ostenditur c) M Pr. Ep. schol. Be s] 
τὸ τῆς μοιχείας nuc φανερῶς ἀποδειχϑείη LB | 
24 χωρισμοῦ γενομένου Pr. Ep. ἢ 25 πρὸς om. M? || προ- 
γαμεαίᾳ schol. B* | 26 ἔχοι] habet ς ἢ 30 ποινὴν] λόγῳ 
ποινῆς τρίτην μοῖραν αὐτῷ Ep. 


1rubr. De repudiis a marito mittendis RTmargq. (ex 
Iul.) | et in nostris 7' | legibus inuenimus 7'vuig. | 2 eau- 
ses V1| 3 fiunt] et (del. R?) fuerit EF | ea causa in ras. 
V?]| abscidere ed. pr.] abscedere RV 7' abscindere 7T? 
vulg. | 4 quae a nobis digne 7'! | ad soluendas] absoluen- 
das VT'|| 5 uise in ras. V? || solas καὶ | 7 mulieres 7' | 
9 luefari V | 10 aut filiis E!] aut filiabus R*V T vulg. || 
11 proprietatem V^ | esse] esse alia E! | 14 $8 1—6 nu- 
meros 1— VI adponunt R?T? in marg. | conscia est RT 
vulg.] consentiat V | 15 suo om. RI indidet V, s. v. nun- 
ciet V3 | sin T] 17 quacumque £V' | 18 nulla VT || 
22 adulterium R! V1 T'! | accusati V! | 23 uera V? uerax 
esse 7'vulg. | 25 si om. E! | 26 quando 7'!]| 27 et a] et 








om. T* | 28 aplicetur T' | 29 iuberemus V | etiam 7 


Nov. CXVII 8. 9 


958 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





κατὰ τοὺς περὶ τούτου νόμους καὶ τὴν ἄλλην τῆς yvvoa- 
κὸρ περιουσίαν τοῖς παισὶ φυλάττεσϑαι, καὶ οὕτως τὸν 
μοιχὸν νομίμως ἐλεγχόμενον ἅμα τῇ γυναικὲ τιμωρεῖ- 
σϑαι. καὶ εἰ μὲν ἔχοι ὁ μοιχὸς γυναῖκα, λαμβάνειν 
αὐτὴν τήν τε ἰδίαν προῖκα καὶ τὴν διὰ τοὺς γάμους 
δωρεάν, ὥςτε εἰ παῖδας ἔχοιεν, μόνης τὴν γυναῖκα 
τῆς χρήσεως ἀπολαύειν τῆς δωρεᾶς, τῆς δεσποτείας 
κατὰ τοὺς νόμους τοῖς παισὶ φυλαττομένης" τὴν δὲ 
ἄλλην τοῦ ἀνδρὸς περιουσίαν τοῖς αὐτοῦ παισὶν ἐξ 
ἡμετέρας φιλοτιμίας δωρούμεϑα. παίδων δὲ μὴ ὑπόν- 
vov τῆς μὲν προγαμιαίας δωρεᾶς τὴν δεσποτείαν τῇ 
γυναικὶ διαφέρειν ϑεσπίζομεν, τὴν δὲ ἄλλην τοῦ &v- 
δρὸς πᾶσαν περιουσία» τῷ φίσκῳ κατὰ τοὺς παλαιοὺς 
στροβκυροῦσϑαι νόμους. 


de hoc leges aliamque mulieris substantiam filiis con- 
servari, et ita adulterum legitime convictum una 
cum uxore puniri. Et si quidem habeat uxorem 
adulter, accipere eam et dotem propriam et propter 
5nuptias donationem, ut si filios habent, solo usu 
mulier fruatur donationis proprietate secundum leges 
filis servanda; aliam vero mariti substantiam eius 
filiis ex nostra largitate donamus. Filiis autem non 
existentibus antenuptialis quidem donationis proprie- 


10 tatem mulieri competere sancimus, aliam vero mariti 


omnem substantiam fisco secundum antiquas appli- 
camus leges. 


3 ᾿Εὰν οἷῳδήποτε τρόπῳ ἡ γυνὴ τῇ ζωῇ τοῦ ἀνδρὸς 158 Si quolibet modo mulier vitae viri fuerit insi- 


— ἢ ἄλλοις τοῦτο ποιοῦσι συνειδυῖα τῷ 

ἀνδρὶ μὴ ᾽σῃ. 

x ri A arem ud , - 5 ^ - 
Eàv ἀνδράσε μὴ βουλομένου τοῦ ἀνδρὸς ἐξωτικοῖς 

συμποσιάζῃ ἢ συλλούηται. 


diata, aut aliis hoc facientibus conscia viro non 
indicaverit. 

4 Sicum viris nolente marito extraneis convivit aut 
cum eis lavatur. : 


5 "Eàv μὴ βουλομένου τοῦ ἀνδρὸς ἔξω τοῦ οἴκου 30 ὃ  Sinolente viro foris domum manserit, nisi forsan 


μείνῃ, εἰ μήτοιγε τυχὸν παρὰ τοῖς ἰδίοις γονεῦσιν... 
6 ᾿Εὰν ἱππικοῖς ἢ ϑεάτροις ἢ κυνηγίοις παραγίνη- 
ται ἐπὶ τῷ ϑεωρῆσαι ἀγνοοῦντος ἢ καὶ κωλύοντος 
τοῦ ἀνδρός. 


apud proprios parentes. 
6 Si circensibus aut theatris aut amphitheatris inter- 
fuerit ad spectandum ignorante aut prohibente viro. 


7. Εἰ μέντοιγε συμβῇ τινα δίχα μιᾶς τῶν προειρη- 20 1 Si ergo contigerit aliquem citra unam praedicta- 


μένων αἰτιῶν τὴν ἑαυτοῦ γαμετὴν τοῦ ἰδίου οἴκου 
ἐξωθήσασϑαι, ὥςτε ἐκείνην μὴ ἔχουσαν γονεῖς πρὸς 
ovs δύναται μεῖναι ἐξ ἀνάγκης ἔξω τὴν νύκτα δὲ- 
ἄγειν, κελεύομεν μηδεμίαν εἶναι τῷ ἀνδρὶ ἄδειαν διὰ 


ταύτην τὴν αἰτίαν ῥεπούδιον πέμπειν τῇ γυναικί, 80 repudium mittere uxori, eo quo 


διότιπερ αὐτὸς τούτου αἴτιος γίνεται. 


rum causarum suam uxorem domo propria expellere, 
ut ila non habens parentes apud quos possit ma- 
nere ex necessitate foris habitet nocte, iubemus 
nullam esse marito licentiam propter hanc causam 
ipse huius rei 
auctor exsistit. 


CAPUT IX. 


Τὰς δὲ αἰτίας, ὑπὲρ ov εὐλόγως δύναται τῷ &v- 
δρὶ παρὰ τῆς γυναικὸς πέμσπεσϑαι ῥεπούδιον καὶ ἐξ 


Causas autem pro quibus rationabiliter potest 
viro à muliere mitti repudium (et) ex quibus potest 


$ 4 argumentum notat .Nomoc. XIV tit. 9,31 p. 910 Pitra, exscripsit ex B Nomoc.". ib. 





dum leges hac de re latas et reliqua mulieris bona liberis conservari, atque ita adulterum legitime con- 

victum una cum muliere puniri. Et si quidem adulter uaorem habeat, ea tam dotem suam. quam dona- 

tionem propter nuptias AY t ita ut si liberos habeant, solo mulier usufructu donationis fruatur, cum 
i 


dominium secundum leges 


beris servetur; reliquam vero mariti substantiam liberis eius ea liberalitate 


nostra donamus. Sin autem liberi non praesto sint, sancimus ut antenuptialis quidem donationis dominium 
mulieri competat, reliqua vero mariti substantia omnis fisco secundum veteres leges addicatur. ; 
8 Si qualicumque modo mulier vitae mariti insidiata sit, vel aliis hoc facientibus conscia id marito non 


indicaverit. 


4 Si cum ecíraneis viris nolente marito convivetur vel cum iis lavetur. 

5 Si nolente marito extra domum manserit, nisi forte apud parentes suos. f Yam: 

6 Si in circensibus vel theatris vel in arena spectandi causa intersit ignorante vel prohibente marito. 

7? Si quem vero contigerit praeter aliquam ex praedictis causis uxorem suam propria domo ecpellere, 
ut illa non habens parentes apud quos manere possit ex necessitate foris noctem. transigat, iubemus 
nullam esse viro polestatem propter hanc causam repudium mittendi uxori, propterea quod ipse eius rei 


auctor eatitit. 


Causae vero, propter quas iure potest marito ab uaore mitti repudium et ex quibus ipsa et 





1sq. κατὰ — νόμους om., ante vois παισὶ add. κατὰ 
τοὺς ἔμπροσθεν ὡρισμένους (ὡρισμένους om. Ep.) vó- 
μους Pr. Ep. | 3 νομίμως} ὁμοίως Pr. v. l. || 4 Zye Ep. || 
5 τὸ om. Pr. Ep. | καὶ τὴν πρὸ γάμου ἤτοι διὰ «ovs 
- γάμους Ep. ἢ 9 ἐξ ἡμετέρας φιλοτιμέας om. Pr. | 11 τῆς 
này] τὴν μὲν τῆς Pr. codd. plerique | τὴν om. Pr. | 13 περι- 
ουσίαν πᾶσαν Ep. | 15 Ἐὰν] ἐν L || τοῦ ἰδίου ἀνδρὸς Bf ἢ 
11 φανερώσει Μό, B* v. l. | 18 ἀνδράσι] ἀνδράσιν 7 
γυνὴ Nom." | 19 συμποσιάξῃ ἢ συλλούεται Bf Nom." 
convivit aut lavatur «|| 21 μένη M^? || εἰ μή v« ye LB ἢ} 
τυχοῦσα Pr. codd. plerique ἢ ἐδέοις om. Bf | 22 ἢ ϑεά- 
τροις] ἢ om. B! || παραγενήσηται Pr. παραβάλῃ Ep. | 
23 τῷ] τὸ Ep. || καὶ om. Pr. Ep. € | 25 Εἰ μέντοιγε] 
ἐὰν δὲ Pr. Ep. || jue]. τινὸς Ep. || 20 iov] οἰκείου 
B: | 21 ἐξωϑεῖσϑαι 1, ἐξωϑῆσαει Pr. vL, Ep. || ἐκείνων 
L! || ἐκείνη μὴ ἔχουσα Pr. plerique, Ep. | 28 μένειν Pr. 
Ep. || ἐξ ἀνάγκης om. Ep. || 30 δῥεπούδεον — yvvceuxi] χω- 
ρισϑῆναι τῆς γυναικός Pr. Ep. || 91 γένεται] κατέστη 
Ep. || 32 Τὰς δὲ αἰτίας --- δεπούδιον] Τὰς αἰτίας δι᾿ ὧν 
εὐλόγως δύναται ἡ γυνὴ τοῦ ἀνδρὸς χωρισϑῆναε Pr. 
Ep. || 33 παρὰ] περὶ B' 





1 de ho V!, de om. T' || filis] uiris filiis T'^ || con- 
seruare 7.6 ᾿ 2 adulterium R! || coniunctum A!|| 5 ut 
Beck] et libri | si om. R* | habuerit 7' habeant αἱ. || 
6 fruatur mulier R || 7 eis V7! | 8 ex] extra £* || 9 qui- 
dem donationes V^ donationis quidem A | 10 omnem 
mariti T | 11 antiquam adplicamus legem 7 || 15 uiro 
RV! | 17 iuditiauerit &!| 18 marito et extraneis V' || 
convivit] coiuit iuncta 7'! | aut cum eis lauatur in ras. 
V? aut (ut T'!) eum eis lauetur 7' aut lauatur eum 
eis R | 21 apud] ad 7' || 22 aut anphiteatris 7 aut emphi- 
theatris R, om. V | interfuit RV | 25 si ergo] signo 
V! | eontigere 7' || circa 7} || 26 uxorem suam 
27 aut R! et Τῇ apud] ad R!V | posset T'| 29 marito 
nullam esse 7T'| 31 existit V] existat RT'vulg. || 32 rubr. 
De repudiis ab uxore mittendis ET' mg. (ez lul) | pro 
om. R! | 33 repudium mitti 7, mitti om. R || et add. 
Beck 











.ET ALIIS PARENTIBUS 


559 


Nov. CXVII 9 





ὧν δύναται τήν τε προῖκα λαμβάνειν καὶ τὴν διὰ 
τοὺς γάμους ἀπαιτεῖν δωρεάν, ὁμοίως τοῖς παισὶ φυ- 
ἀαχϑησομένης τῆς émi τῇ δωρεᾷ δεσποτείας, ἢ παί- 
ων μὴ ὑπόντων ἔχειν καὶ τὴν ταύτης δεσποτείαν, 
ταύτας εἶναι μόνας διατυποῦμεν. 
1 Ἐὰν κατὰ τῆς βασιλείας ἢ αὐτὸς βουλεύσηταΐ τε 
ἢ τοῦτό τισε βουλευομένοις συνειδὼς μὴ φανερώσῃ τῇ 
βασιλείᾳ ἢ δε ἑαυτοῦ ἢ δι᾿ οἱουδήποτε προξςώπου. 
2 Ἢ ἐὰν οἱῳδήποτε ὃ 
ξωῇ τῆς γυναικός, ἢ 
μὴ φανερώσῃ τῇ γυναικὶ καὶ σπουδάση κατὰ τοὺς 
νόμους ἐκδικῆσαι. . 
ὃ Ἐὰν ὁ ἀνὴρ τῇ τῆς γυναικὸς σωφροσύνῃ ἐπιβου- 
λεύων ἄλλοις ταύτην εἰς τὸ μοιχευϑῆναε 4 
προδοῦναι. 
4 Ἢ ἐὰν ὃ ἀνὴρ περὲ μοιχείας ἐγγράψηται τὴν γυ- 
veixa καὶ τὴν μοιχείαν μὴ ——— ἐξεῖναε τῇ 
ναικὲ βουλομένῃ καὶ ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας dendo 
πέμπειν τῷ ἀνδρί, xai ἀπολαμβάνειν μὲν τὴν ἰδίαν 


προῖκα, κομίζεσϑαι δὲ καὶ τὴν προγαμιαίαν δωρεάν, 20 Ἰοτα donationem, et pro huiusmodi calumnia, si 


καὶ ὑπὲρ τῆς τοιαύτης συκοφαντίας, εἰ παῖδας μὴ 
ἔχοι ἐκ τοῦ αὐτοῦ συνοικεσίου, τοσοῦτον κατὰ δεσπο- 
τέίαν λαμβάνειν τὴν γυναῖκα ἐκ τῆς ἄλλης τοῦ ἀνδρὸς 
περιουσίας ὅσον τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς τὸ τρίτον 


14510107) i 


et dotem accipere et propter nuptias donationem 
exigere (similiter filis servanda donationis proprie- 
tate, aut filis non extantibus habere etiam huius 
dominium) has esse solas disponimus: 


5 
1 Si contra imperium aut ipse cogitaverit aliquid 
aut cogitantibus conscius non indicaverit imperio 
aut per se aut per quamcumque nam. 


perso , 
τρόπῳ ὁ ἀνὴρ ἐπιβουλεύσῃ τῇ 92 Si quolibet modo vir insidiatus fuerit vitae mu- 
rie τοῦτο βουλομένων sióos1iÜ0lieris, aut aliis hoc volentibus sciens non manifesta- 


verit uxori et studuerit secundum leges ulcisci. 


9 Si maritus uxoris castitati insidiatus aliis eam 
adulterandam temptaverit tradere. 
5 


4 Si vir de adulterio inscripserit uxorem et adul- 
terium non probaverit, licere mulieri volenti etiam 
pro hac causa repudium destinare viro, et recipere 
quidem propriam dotem, lucrari autem et antenuptia- 
os 
non habuerit ex eodem matrimonio, tantum secun- 
dum proprietatem accipere mulierem ex alia viri 
substantia quantum antenuptialis donationis tertia 
ars esse cognoscitur. Si autem filios habuerit, iu- 


μέρος εἶναι γινώσκεται. εἰ γὰρ παῖδας ἔχοι, κελεύο- 25 bemus omnem viri substantiam filiis conservari, fir- 


μὲν πᾶσαν τὴν τοῦ ἀνδρὸς περιουσίαν τοῖς παισὶ φυ- 
λάττεσϑαι, βεβαίων μενόντων τῶν περὶ τῆς προγα- 
- - x ΄ Li ec 
“μαέας δωρεᾶς τοῖς ἄλλοις περιεχομένων νόμοις, οὕτω 
μέντοιγε ὥφτε καὶ διὰ τὴν ἐπαχϑεῖσαν τῆς μοιχείας 


κατηγορίαν καὶ μὴ ἀποδειχϑεῖσαν κἀκείναις τὸν ἄνδρα 30sura mulier, si huiusmodi 


ταῖς τιμωρίαις ὑποβληϑῆναι, ἃς ἔμελλεν ὑπομένειν 1| 
γυνή, εἴπερ [ἄν] ἡ τοιαύτη ἀπεδείχϑη κατηγορία. 
8. Eav ὁ ἀνὴρ ἐν τῷ αὐτῷ οἴκῳ, καϑ' ὃν μετὰ τῆς 
αὑτοῦ γυναικὸς συνοικεῖ. περιφρονῶν αὐτῆς μεϑ'᾽ ἐτέ- 


mis manentibus quae de antenuptiali donatione aliis 
legibus continentur, ita tamen ut etiam propter illa- 
tam adulterii accusationem et non probatam illis 
quoque maritus subdatur suppliciis, quae esset pas- 

Tuis et accusatio com- 
probata. 


5 Siquis in sua domo, in qua cum sua coniuge 
commanet, contemnens eam cum aliis inveniatur in 


gas εὑρίσκηται [£v τῷ αὐτῷ οἴκῳ] μένων, ἢ κατὰ t5v35ea domo manens, aut in eadem civitate degens in 
αὐτὴν πόλιν διάγων ἐν ἑτέρῳ οἴκῳ μετὰ ἄλλης yv- alia domo cum alia muliere frequenter manere con- 





dotem capere et donationem propter nupíias exigere potest, ita ut pariter liberis dominium donationis 
servetur, vel liberis non extantibus etiam dominium illius habere, hasce esse solas constituimus. 

1 Si quid contra imperatorem vel ipse molitus sit vel aliis id molientibus conscius non indicaverit impe- 
ratori aut per se aut per qualemcumque personam. 

2 Aut si quocumque modo maritus vitae uxoris insidiatus sit, aut aliis hoc volentibus conscius uxori non 


indicaverit nec secundum leges vindicare studuerit. 


8 Si maritus castitati uxoris insidiatus aliis eam in pai τος τῇ aen temptaverit. 


4 Aut si maritus adulterii de uxore libellum dederit neque ad. 


terium probaverit, liceat mulieri, si velit, 


propter hanc quoque causam repudium mittere marito, δίχως tam dotem suam recipere quam donationem 


ante nuptias auferre; et propter eiusmodi calumniam, si 


iberos non habeat ex eodem matrimonio, tantum 


iure dominii mulier ea: reliqua mariti substantia accipiat quantum donationis ante nuptias tertia pars esse 


intellegitur. Si enim liberos habeat, iubemus omnem mariti substantiam liberis conservari, atque 
maneant quae de donatione ante nuptias ceteris legibus continentur, ia tamen ut etiam 
nec vero probatam adullerii accusationem illis quoque poenis maritus subiciatur, quas m 


siquidem talis accusatio probata esset. 


firma 
opter delatam 
passura erat, 


9 Si maritus in eadem domo, in qua cum ugore sua habitat, illa contempta cum alia [in eadem domo] 
inveniatur manens, vel in eadem civitate degens in alia domo cum alia muliere assidue manere convin- 





1 τήν ve] καὶ τὴν B! | 4 ὄντων Pr. Ep. | ἔχειν] 
ἔχειν αὐτὴν B | αὐτῆς Pr.v.L, Ep. | 5. μόνας om. Pr. 
Ep. || 6 $8 1—5 numeros αἪ —& adponit L in marg., περῶ- 
τὸν — πέμσττον inserit Ep. || ἢ αὐτὸς] ὁ ταύτης ἀνὴρ 
Ep. || βούληταε Pr. Ep. (βουλεύηταε malit Zachariae sine 
causa) | τε om. B || 1 τοῦτό τισι om. | βουλομένοις L 
Bf! Pr. Ep. | ὃ Ἢ om. B*v. L, Pr. Ep. ς | ὃ ἀνὴρ τρόπῳ 
B! | 10 βουλευομένων LB* (probat Zachariae) ἢ 13 E] 
7 ἐὰν Bf ἢ τῇ om. LB*, ante σωφροσύνῃ add. B* v.L. ἢ 
14 αὐτὴν Pr.v.l, Ep.|| ἐπιχειρήσεε L| 16 Ἢ om. B* 
v. L, Pr. Ep.e || ἐγγράψηται τὴν γυναῖκα] τῆς ἑαυτοῦ 
(αὐτοῦ Pr. unus, Ep.) γυναικὸς ἐγγράψηται Pr. Ep. | 
11 xai] ἀπελέγξαι, καὶ Bs ἢ ἔξεστι Ep. | 18 xai — ai- 
vías om. Ep. | δεπούδιον — 19 ἀνδρῇ χωρίξεσϑαι 
τοῦ ἀνδρός Pr. Ep.| 19 μὲν om. Ep.| 21 τῆς om. B* ἢ 
22 ἔχοιεν Pr.unus, ἔχει Ep. | κατὰ δεσποτείαν om. Pr. 
Ep. | 23 τὴν ixa] αὐτὴν Pr. Ep. | zx (as 
τοῦ ἀνδρὸς Ep. | 25 εἶναι γινώσκομεν L^ ἐστίν B* | 
ἔχει Bf Ep. || 26 περιουσίας L | 27 τῶν] τὸν M, om. 
Bf |.28 τοῖς Pr.v.L, B*c] τῶν τοῖς MLB'', Pr. v. 1. 
29 «sre om. Ep. | 30 κατηγορίας M? || ἐπαχϑεῖσαν L^ | 


32 ἂν seclusi | 33 ᾿Εὰν] xai ἐὰν B* | ὃ ἀνὴρ] quis € 
ἐν τῷ αὐτοῦ (αὐτοῦ om.v.l) οἴκω B* in sua domo g 
34 avrov libri, corr. Serimger || συνοικῇ Pr.plerique 
αὐτῇ Pr. || us9'" ἑτέρας] cum aliis ς ἢ 35 εὑρέσκοετο 
Ep. || ἐν τῷ αὐτῷ οἴκῳ om. Ep., delenda vidit Οὐ EHeim- 
bachius || μένω» μένειν M. συνών Ep. || 7] ἢ καὶ Pr. 
Ep.|| 36 διάγειν IL || μετὰ τῆς ἄλλης L 





2 filis] suis add. ΚΡ in mg. || seruandam donationis 
proprietatem A | 3 existentibus & | huius] huiusmodi 
R || 4 solas esse 7' | 6 $$ 1—5 numeros 7— V adscr. ΕΓ ΤΆ 
in mg. | 9 vir] ubi R! | 10 nolentibus A! | 13 uxores 
γα || eastitatem 76 constituti £' || 14 temptauerit ad- 
ulterandam (esse add. T^) T || 16 alterio E aduless V! 
17 lueeri R!| etiam] etiam eam 7| 21 ex] et ex VT' | 
tn RT | 24 esse] est | iubemus om. R' | 25 conser- 
uare RVT, corr. vulg. | firmis om. ἢ | 26 de om. T' | 
21 eontinetur T'| tin & | 28 adulteri αὶ || et non pro- 
batam om. R! || illius 7" || 30 approbata E | 33 quam 





V* ἢ 34 manet V | aliis] alia vu/g. | 35 ea] eo V 


Nov. OXVII 9. 10 


900 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





, 


ναικὸς συνεχῶς μένων ἐλέγχηται, καὶ ἅπαξ καὶ δὶς 
ἐγκληϑεὶς ἢ διὰ τῶν ἑαυτοῦ γονέων ἢ διὰ τῶν τῆς 
γυναικὸς ἢ o ἑτέρων τενῶν “ἀξιοπίστων προρώπων 
τὴς τοιαύτης ἀσελγείαβ μὴ ἀπόσχηται, ἐξεῖναι τῇ γυ- 
-.4χ'Σαικὶ καὶ ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας διαλύειν τὸν γάμον, 

καὶ ἀναλαμβάνειν τὴν διδομένην σιροῖκα καὶ τὴν στρο- 
γαμιαίαν δωρεάν, καὶ ὑπὲρ τῆς τοιαύτης ὕβρεως τὸ 
τρίτον μέρος τῆς διατιμήσεως, ἣν ἡ προγαμεαέα ποιεῖ 
δωρεά, ἐκ τῆς ἄλλης αὐτοῦ περιουσίας λαμιβάνεῖϊν, 
οὕτω μέντοιγε ὥξθτε, εἰ παῖδας ἔχοι, τῆς χρήσεως μό- 
νὴηβ ἀπολαύειν τὴν γυναῖκα τῶν πραγμάτων, ἅπερ 
ἐκ τῆ! προγαμιαίας δωρεᾶς καὶ τῆς ποινῆβ τοῦ τρί- 
του μέρους τῆς τοῦ ἀνδρὸς περιουσίας λάβοι, τῆς δὲ- 
σποτείας τοῖς κοινοῖς παισὶ φυλαττομένης. εἰ γὰρ 


10 οἱ 


vincitur, et semel et secundo culpatus aut per suos 
parentes aut per mulieris aut per alias aliquas fide 
dignas personas huiusmodi luxuria non abstinuerit, 
licere mulieri pro hac causa solvere matrimonium, 
ὅ οὐ recipere datam dotem et antenuptialem donatio- 
nem, et pro tali iniuria tertiam partem aestimationis 
quam antenuptialis facit donatio ex eius substantia 
percipere, ita tamen ut, si filios habuerit, usu solo 
mulier potiatur rerum quas ex antenuptiali donatione 
poena tertiae portionis mariti substantiae acce- 
perit, dominio communibus filiis conservando. Si 
autem filios non habuerit ex eodem matrimonio, 
habere eam talium rerum etiam proprietatem prae- 
cipimus. 


παῖδας μὴ ἔχοι ἐκ τοῦ αὐτοῦ συνοικεσίου, ἔχειν αὖ- 1ῦ 


τὴν τῶν τοιούτων πραγμάτων καὶ τὴν δεσποτείαν 
, 
κελεύομεν. 


CAPUT X. 


"Enn; δὲ καὶ ἀπὸ συναινέσεώς τινὲς μέχρε τοῦ 
, ^ , r — 
παρόντος τοὺς πρὸς ἀλλήλους διέλυον γάμους, τοῦτο 


Quia vero et ex consensu aliqui usque ad prae- 
sens alterna matrimonia solvebant, hoc de cetero 


τοῦ λοιποῦ γένεσϑαι οὐδενὶ συγχωροῦμεν τρόπῳ, si20fieri nullo sinimus modo, nisi forte quidam castitatis 


μὴ τυχόν τινες σωφροσύνης ἐπιϑυμίᾳ τοῦτο ποιήσου- 
σιν. εἰ δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα πρόβθβωπα παῖδας ἔχοιεν, 
τοῦτο μὲν τὴν προῖκα τοῦτο δὲ τὴν προγαμιαίαν δω- 
* - 2 - , M d 
ρεὰν TOi; αὐτῶν φυλάττεσθαι παισὶ διατυποῦμεν. 


concupiscentia hoc fecerint. Si autem huiusmodi 
personae filios habuerint, tam dotem quam ante- 
nuptialem donationem eorum filiis conservari dispo- 
nimus. Si quis autem horum, aut maritus forsan 


εἰ δέ τις τούτων, ἀνὴρ τυχὸν ἢ γυνή, μετὰ τὸ διὰ 25 aut uxor, postquam propter castitatem ex consensu 


σωφροσύνην ἐκ συναινέσεως τὸν γάμον λυϑῆναι εὕὗρε- 
ϑείη ἄλλους συναλλάττων γάμους ἢ ἀσώτως ζῶν, κε- 
λεύομεν, εἰ μὲν (αἷς εἴρηται) παῖδες gw ἐκ τοῦ εἰρη- 
μένου συνοικεσίου, πρὸβ τῇ προικὲ καὶ τῇ διὰ τοὺς 


solvitur matrimonium, inveniatur alias contrahens 
nuptias aut luxuriose vivens, iubemus, si quidem, 
sicut dictum est, filii fuerint ex memorato coniugio, 
super dotem et propter nuptias donationem eis tradi 


γάμους δωρεᾷ αὐτοῖς παραδίδοσϑαι καὶ τὴν δεσπο- 80 et proprietatem poenae substantiae illius quae con- 


τείαν τῆς λοιπῆς περιουσίας τοῦ ταῦτα ἐλεγχομένου 
πλημμελῆσαι προβώπου. εἰ δὲ οἱ παῖδες ἀτελοῦς ὦσιν 
ἡλικίας, διοικεῖσθαι τούτους καὶ ἀνατρέφεσϑαι παρ᾽ 
ἐκείνου προβτάττομεν τοῦ γονέως, ὃς οὐδὲν τῷ παρ- 
ὄντε τόμῳ ἐναντίον ἔπραξεν. 

utem : ; - - 
—— TUO τοιουτῷ ποριπεσῶσε πταισματε, τηνέκαυτα 
τὴν ἑκατέρου τῶν γονέων περιουσίαν τοῖς παεσὲ προθ- 


vincitur deliquisse personae. $Si vero filii minoris 
sint aetatis, gubernari eos et pasci ab illo parente 
praecipimus, qui nihil praesenti legi contrarium egit. 
Si autem ambo parentes in huiusmodi vitio incidant, 


εἰ δὲ ἀμφότεροι oí35 tune utriusque parentis substantiam filis applicari, 


dispensatorem autem his qui in minore aetate sunt 
ordinari providentia competentis iudicis et aliorum 


κυροῦσϑαι, διοικητὴν δὲ αὐτοῖς ἐπὶ τῆς ἀτελοῦς ov- 
c ; - -' € M 
ci» ἡλικίας προβληϑῆναι προνοίᾳ τοῦ ἁρμοδίου &o- 


c. X exhibet Epanagoge 21 schol. 6; om. B et L, in quibus eius loco inseruntur Nov. X XII c. 19 ὃ 3 et 16 pr. — 
Summam habet Anonymus Bodleianus ap. Zachariae 4 νέκδ. p.215; initium respicit Nomoc. XIV tit. 19,4 p. 615 Pitra. 





catur, et semel aique iterum reprehensus vel per suos vel per uxoris parentes, vel per alias aliquas per- 
sonas fide dignas eiusmodi luxuria non abstinuerit, liceat mulieri propter hanc quoque causam dissolvere 
matrimonium, et recipere dotem datam et donationem ante nuptias, et pro eiusmodi iniuria tertiam partem 
aestünationis, quam donatio ante nuptias efficit, ez: reliqua illius substantia capere, ita tamen ut si liberos 
habeat, usufructu solo rerum quas ez donatione ante nuptias et poena tertiae partis substantiae mariti 
acceperit fruatur, cum dominium communibus liberis conservetur. Si enim liberos non habeat ea eodem 
matrimonio, eiusmodi rerum eam etiam dominium habere iubemus. 

X. Quoniam autem etiam ea consensu nonnulli usque adhuc matrimonia inter se contracta solve- 
bant, id in. posterum fieri nullo modo patimur, nisi qui forte castitatis desiderio id fecerint. Quodsi eius- 
modi personae etiam liberos habeant, tam dotem quam donationem ante nuptias liberis eorum custodiri 
statuimus. Si quis autem ez illis, maritus forte sive uxor, post matrimonium propter castitatem ea con- 
sensu solutum alias contrahere nuptias compertus sit vel lucuriose vivere, iubemus, si quidem, uti dictum 
est, liberi extent ex praedicto coniugio, iis praeter dotem et donationem propter nuptias etiam dominium 
tradi reliquae. substantiae eius personae quae haec commisisse convicta sit. Quodsi liberi imperfectae 
aetatis sint, praecipimus ut. gubernentur et alantur ab illo parente qui nihil huic legi contrarium fecit. 
. Si vero ambo parentes in eiusmodi peccatum inciderint, tum utriusque parentis substantia liberis addica- 
tur, administrator autem iis, dum imperfectae aetatis sunt, designetur cura competentis iudicis, vel etiam 





1 ἐλέγχηται] convincitur e || 2 τῶν «7s] τῶν om. L || 
3 προξώπων] μαρτύρων Pr. Ep. | 5 xai om. ς | 6 προ- 
γαμιαΐα»} πρὸ γάμου Pr. Ep. | 1 τὸ Pr. Ep.] om. M 
LB|9 ἄλλης om.e | 10 μόνης om. L || 16 καὶ om. Bf | 
18 συνενέσεως M || 21 ποιήσωσιν schol. Ep. | 22 xai 
om. schol. Ep. ς | 25 ἀνὴ 1} aut maritus (i.e. 7 ἀνὴρ) s || 
τυχὼν M|| 21 ἄλλως schol. Ep. || 29 τὴν διὰ τοὺς γά- 
μους δωρεὰν schol. Ep. || 31 τῆς λοιπῆς] poenae (i. e. τῆς 
ποινῆς) s | ταῦτα om.sg | 38 τῇ] τοῖς M 





1 eulpatus] al. pulsatus A? im mg. || 2 aut per alias] 
aut per om. V, alias om. Τὸ || 4 per hane causam 7' | 
6 tertia parte 7' || 7 donatio faeit R | 8 tm R || s 


filios ut V! ut filios 7* | 9 antenuptialis 7" || 10 ter- 
tia VT' | aeciperit V || 11 domino £A | filiis] liberis 7' | 
eonseruanda V | 13 rerum] filiorum || praecimus V | 
18 rubr. Ne liceat (Non lieet 7) matrimonium soluere 
nisi ex causa probabili RT in mg. (ez Jul.) | et om. V!7' || 
20 fieri] hoo fieri 7} | quidem AZ VT'| 21 fecerit. sin 
T'| 22 habuerit V || 26 soluerit &?V? vulg. || contrahere 
T || 21 si quidem om. 7'! | 28 sicuti R vulg. || 29 et] etiam 
T? | 30 pene libri, plenae Beck (cf. ad Graecum textum) || 
substantiae] ex substantia V || 31 persona libri, corr. 
vulg. | 32 praecipimus parente A | 33 praesente lege V, 
legi om. 11} 34 vitium vulj. | 35 utrisque 7'! || substan- 
tiam (substantia 7'?) parentis 7'| 36 in om. R* || minori 





V || sunt] constituti add. R? || 37 ordinati prouintia 7'* 





ἐν utm ὶ 


— 
- 


ET ALIIS PARENTIBUS 561 Nov. CXVII 10. 11 





ροξώπου περιουσ 
λογισμοῖς προεκυροῦσϑαι, καὶ τοὺς ταῦτα — 
σαντας νομέμοις ὑποβάλλεσθαι τιμωρίαις. ἃ γὰρ 


διάξευξιν γάμων γένεσϑαε ἐκ συναινέσεως οὐδενὶ λόγῳ permittimus. 
συγχωροῦμεν. 
CAPUT XI. 


Τὸ μέντοι παρ᾽ ἡμῶν νομοϑετηϑὲν περὶ τῶν ἐν 


Quod autem a nobis sancitum est de his qui in 
ἐξπεδίτῳ ὄντων xai ἐν στρατείαις καταλεγομένων, 


expeditionibus sunt et in militiis constituti, sive mi- 


εἴτε στρατιῶται εἶεν εἴτε φοιδεράτοι εἴτε σχολάριοι lOlites sint sive foederati sive scholares sive alii qui- 
εἴτε ἄλλοε τινὲς ὑφ᾽ ἑτέραν οἱανοῦν στρατείαν ἔν- dam sub alia quacumque militia armata constituti, 


οπλον καταλεγό . κάλ διατυπῶσαε συνείδομεν." 
καὶ κελεύομεν ὁσουςδήποτε ἐνιαυτοὺς ἐν ἐξπεδίτῳ μεί- 
γνῶσι, περιμένειν τὰς τούτων γαμετάς, κἂν μὴ Jesu- rum uxores, licet nec litteras nec responsum aliquod 
ματα ἢ ἀπόκρισίν τινα παρὰ τῶν ἰδίων ἀνδρῶν ἐ- 15 ἃ suis maritis susceperint. Si qua vero ex huius- 
ξωνται. εἰ δέ τις ἐκ τῶν τοιούτων γυναικῶν τὸν modi mulieribus suum maritum audierit mortuum, 
ἴδιον ἄνδρα ἀκούσει τετελευτηκέναι, οὐδὲ τότε εἰς neque tunc ad alias eam venire nuptias sinimus, nisi 
ἑτέρους αὐτὴν ἐλϑεῖν γάμους ἐπιτρέπομεν, εἰ μὴ πρό- prius accesserit mulier per se aut per suos parentes 
τερον» παραγένηται ἡ — δι᾿ ἑαυτῆς ἢ διὰ τῶν ἰδίων aut per aliam quamcumque personam ad priores 
γονέων ἢ δε ἄλλου οἱουδήποτε προςώπου πρὸς τοὺς 20 numeri et cartularios, in quo huius maritus milita- 
πρίοραις τοῦ ἀριϑμοῦ καὶ τοὺς cartulariove, ἐν o ὃ bat, et eos seu tribunum, si tamen adest, interroga- 
ταύτης ἀνὴρ ἐστρατεύετο, καὶ τούτους ἤτοι τὸν rQgi- — verit, si pro veritate mortuus est eius coniux, ut illi 
βοῦνον, εἴ ys πάρεστιν, ἐρωτήσῃ, si ταῖς ἀληϑείαις sanctis evangeliis propositis sub gestis monumento- 
ἐτελεύτησεν ὃ αὐτῇ συνοικήσας, dere ἐκείνους τῶν rum deponant, si pro veritate vir mortuus est. Et 
ἁγέων εὐαγγελίων προκειμένων ἐπὶ πράξεως ὕπομνη- 25 postquam haec gesta monumentorum confecta mulier 
μάτων κατατέϑεσϑαι, εἰ ταῖς ἀληϑείαις ὃ ἀνὴρ τετες pro suo testimonio perceperit, etiam post haec iube- 
Asórnxe: xal usd" 0 ταῦτα πράξεε τὰ ὑπομνήματα — mus manere eam unius anni spatium, ut etiam post 
ἀναληφϑέντα ἡ γυνὴ ὑπὲρ τῆς ἰδίας éx- hunc decursum liceat legitimas contrahere nuptias. 
λάβη, xal μετὰ ταῦτα κελεύομεν μένειν αὐτὴν Évós Si autem praeter hanc observationem mulier prae- 
ἐνιαυτοῦ διάστημα, Gere μετὰ τὴν αὐτοῦ παραδρομὴν 30 

ἐξεῖναε ταύτῃ νόμιμον συναλλάττειν γάμον. εἰ δὲ 

παρὰ ταύτην τὴν παρατήρησιν ἢ γυνὴ τολμήσεε εἰς 


melius ordinare perspeximus. Et iubemus quantos- 
cumque annos in ito manserint, sustinere ho- 





c. XI extat B 28,1,3 (decurtatum B* I' 4,3 p. 154 Zach.) et inde Nomoc." XIV tit. 13,3; marima pars (10 Εἴτε 
στρατιῶταε εἶεν — 562,8 ἀναλαμβάνειν») in Prochiro 11, 19—21, Epanagoge 21, 1. — Summa habetur Nomoc. XIV 
tit. 13,3 p. 612 Pitra, v. 141—30 summarium 'Poz. 24, 39. 





ceterorum quibus haec a legibus nostris commissa sunt. Sin liberi non extent, alterius personae substantia 
rationibus addicatur, atque qui haec talia commiserunt legitimis suppliciis subiciantur. Aliter 
enim solutionem matrimonii eg consensu fieri nullo modo patimur. 

XL Quod vero a nobis sancitum est de iis qui in expeditione sunt et in militias referuntur, sive 
milites sint sive foederati sive scholares sive alii aliqui in aliam e armatam militiam relati, 
melius constituere placuit. Atque iubemus, quotcumque annos in expeditione manserint, uxores eorum 
exspectare, etiamsi nullas litteras nec responsum a maritis suis acceperint. Si qua vero eiusmodi mulie- 
rum maritum suum defunctum esse audierit, ne tum quidem ei ut ad alias nuptias veniat concedimus, 
nisi prü ler per se vel per parentes suos vel per aliam qualemcumque personam priores numeri et 
chartularios, in quo maritus eius militabat, adierit et eos vel tribunum, si modo praesto est, interroga- 
verit, num re vera coniux ipsius defunctus sit, ut illi sanctis evangeliis propositis sub gestis monumento- 
rum deponant, num re vera maritus defunctus sit. Et ubi haec monumenta gestis excepía mulier pro 
testimonio suo accepit, etiam postea exspectare eam unius anni spatium iubemus, ut post eius decursum 
legitimum ei matrimonium contrahere liceat. Quodsi contra hanc observationem mulier ad aliud matri- 





1 ἢ οπι.ς | 3 ἑκατέρου (ς}] ἑτέρου ἢ ἑκατέρου Ep. 
ἑτέρου M ἢ 8 νομοϑετη ϑὲ»} nov. X XII c. 11 | ἐν om. L ἢ 
9 ἐξπεδίτῳ] ταξατίωνε Ls.v. ταξατεῶνε B! Nom.? ταξε- 
δίοις Bf ταξειδίοις B* | xai £y] xai τῶν £v L ἢ 10 εἴτε 
στρατιῶται — 13 καὶ om. Nom." ἢ 12 sg. κάλλιον — καὶ 
om. Pr. Ep. | 13 ἐξπεδίτῳ)] ταξατιῶνε B! Nom.^ ταξιδίῳ 
Bf | μένωσε Pr. μένουσε B, Pr.unus | 14 μὴ γράμ- 
ματα (γράμμα Nom.") ἢ àzxóxowiv|] nec litteras nec 
responsum ς ἢ 17 ἀκούσει MB] ἀκούσῃ L Pr. Ep. || οὐδὲ 
τότε] οὐδέπω Nom." οὐδέποτε Pr. plerique, Ep. | 18 av- 
τὸν Nom." | γάμους ἐλϑεῖν Ep.| ἐπιτρέπομεν») αὐτὴν 


ματα ἀναληφϑένταὶ πράξει ἐπὲ (ἐπὲ om. Ep.) ὑπομνη- 
μάτων ἂν ἐντα Pr. Ep. gesta monumentorum eon- 
fecta ς | 28 ἐκλάβοε Pr. unus, Ep. | 30 διαστήματα L ἢ 
ὥςτε! ut etiam c | μετὰ τὴν τοῦ ἐνιαυτοῦ παραδρομὴν 
Ep. post hune decursum ς | 31 ταύτῃ MB/] ταύτην L 
Ep. B* Nom." τῇ αὐτῇ Pr.om.s | νομίμως Pr. Ep. | 
32 τολμήσει LB Pr. Ep] τολμήσοι M Nom." 





3 delinquuntur A ἢ 4 subdet T'| separatione R* se- 
parationes A? | S8 rubr. De uxoribus militum AT'in mg. 


ἐπιτρέπομεν Δ ἢ 19 παραγενήσηται Pr. plerique, Ep. | 
ἑαυτῆς M Pr.c]| αὐτῆς LB Ep., Prunus | 20 δι᾽ om. 
Nom." | πρὸς τοὺς χαρτουλαρίους xal ληγαταρίους (Aa- 
γαταρίους Ep.) καὶ τρεβούνους vov ἀριϑμοῦ ἐν ᾧ, om. 
22 sg. τούτους — πάρεστιν Pr. Ep. [ 21 τοῦ ἀριϑμοῦ 
om. B! | tus eartularius M τοὺς χαρτουλαρίους (χαλτου- 
λαρίους (sic) Nom.^) LB ἢ ταύτης ὁ Fr. | 22 ἤτοι εἴ γε 
Nom." | 23 εἴ γε om. Nom." | ἐρωτήσῃ Pr.] ἐρωτήσοι 
MLB Ep. ἐρωτήσαιε Nom." |24 αὐτῆς M | 26 κατα- 
ϑέσϑαι Pr. Ep. B* | st om. L' | 9 ἀνὴρ! 9 ἀνὴρ av- 
τῆς BÍ ὃ ταύτης ἀνὴρ B*] 215g. πράξει τὰ ὑπομνή- 
HI. 





(er Iul) | Quod — 10 scolares ser. V? in ras. 2 vv. ' 
de is Εἰ ἢ quae 7T! ἢ in om. Κ΄ ἢ 9 constitutis &' T 
milites sint sive om. V(?), sint om. R ἢ 10 scolares (et 
sie infra RVT | 11 militi R! ἢ armata] est add. T^ || 
13 anno Τ᾽ ἢ expeditione V? | 16 suum] siue RT] 11 
eam om. V | 18 per se RV] aut per se 7'vulg. ἢ 19 quam- 
libet E ἢ. 20 et om. R! | 21 tm R' ἢ adest] addere 
T] 22 illis R! V^ | 23 gestis in ras. ΚΔ | 24 vir om. 
V] 25 confertur Κ᾿ | 26 etiam] et R* | 27 eam ma- 
nere V | etiam del. Beck | 28 diseursum RV T, corr. 
vulg. 
τι 


Nov. OXVII 11—13 


562 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





ἕτερον ἐλϑεῖν γάμον, καὶ αὐτὴ καὶ ὁ ἀγαγόμενος «v- 
τὴ» πρὸς γάμον ὡς μοιχοὲ τεμωρείσϑωσαν. εἰ δὲ οἱ 
ἐπὶ πράξεως ὑπομνημάτων μεϑ' δρκου καταϑέμενοι 
ἐλεγχϑῶσι μετὰ ταῦτα πλαστῶς καταϑέμενοι, αὐτοὶ 
μὲν τῆς στρατείας γυμνούμενοι δέκα χρυσίου λιτρῶν 
ποινὴν συνελαϑήσονται καταβάλλειν ἐπ᾽ ἐκεῖνον ὃν 
ἐψεύσαντο τετελευτηκέναι, αὐτὸς δὲ ἄδειαν ἐχέτω, εἰ 
βουληϑείη, τὴν ἰδίαν γαμετὴν ἀναλαμβάνειν. εἰ δὲ 
σχολάριος εἴη ἐκεῖνος οὕτινος περὶ τῆς τελευτῆς ἡ 


sumpserit ad aliud venire matrimonium, et ipsa et 
qui ducit eam uxorem velut adulteri puniantur. $i 
autem qui sub gestis monumentorum cum iureiurando 
testati sunt convincantur etiam postea false depo- 
bsuisse testimonium, ipsi quidem militia nudati X 
auri librarum poenam compellentur exsolvere illi 
quem mentiti sunt mortuum esse, ipse vero licentiam 
habeat, si voluerit, suam uxorem recipere. Si vero 
scholaris fuerit ille de cuius morte dubitatio est, ἃ 


ἀμφιββήτησίς ἐστι, παρὰ τῶν πρώτων τῆς σχολῆς καὶ 10 primis scholae et actuario, si autem foederatus, ab 


τοὺ ἀκτουαρίου, εἰ δὲ φοιδεράτος, maga. τοῦ ὀπτίο- 
vOS αὑτοῦ τὴν εἰρημένην κατάϑεσιν κομίζεσθαι τὴν 
ἐκείνου ju. τούτων παραφυλαττομένων καὶ περὶ 
τοὺς ἄλλους ἅπαντας τοὺς εἰς ἔνοπλον στρατείαν 
ἀναφερομένους. 


optione eius memoratam depositionem accipere eius 
uxorem. His observandis et circa alios omnes qui 
in armata militia referuntur. 


CAPUT XII. 


, Ταῖς δὲ εἰρημέναις αἰτίαιβ συνείδομεν καὶ ταύτας 
ὀνομαστὶ προςϑεῖναι, ἐξ ὧν τοὺς γάμους δίχα ποινῆς 
ἔξεστι διαλύειν, τουτέστι τήν τε περὶ τῶν μὴ δυνα- 
μένων ἐξ ἀρχῆς τοῦ γάμου μέγνυσθαι ταῖς ἑαυτῶν 


Praedictis itaque causis perspeximus etiam has 
nominatim adicere, ex quibus matrimonia sine poena 
licet transigere, hoc est de his qui non potuerint 
ab initio nuptiarum misceri suis uxoribus et quae 


γαμεταῖς xai τὰ παρὰ τὴς φύσεως ἀνδράσι δεδομένα 20 per naturam viris concessa sunt agere, insuper de 


πράττειν, καὶ πρόβ ys τὴν περὶ τῶν ἐν συνεστῶτε 
τῷ γάμῳ εὐλαβὴ βίον καὶ τὴν ἐν μοναστηρίοις οἴκη- 
σιν ἐπιλεγομένων ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν, καὶ (τὴν) περὲ 
τῶν ἐν αἰχμαλωσίᾳ ἐπί τινα χρόνον διακρατουμένων 


his viris ac feminis qui consistente matrimonio sancti- - 
monialem conversationem et monasterii habitationem 
elegerint, et de his personis quae in captivitate ali- 
quanto tempore detinentur. 1n his enim tribus ca- 


προβώπων. ἐπὶ τούτοις γὰρ τοῖς τρισὶ ϑέμασε và25sibus quae de eis prioribus nostris legibus continen- 


περὶ αὐτῶν τοῖς προτέροις ἡμῶν νόμοις περιεχόμενα 
βέβαια εἶναι ϑεσπίζομεν. Τὰς εἰρημένας τοίνυν aztá- 
σας αἰτίας τὰς τῷ παρόντι ἡμῶν νόμῳ περιεχομένας 
μόνας ἀρκεῖν κελεύομεν πρὸς τὴν διάλυσιν τῶν νομί- 


tur firma esse sancimus. Memoratas igitur omnes 
causas, quae in praesenti nostra lege continentur, 
solas sufficere iubemus ad transactionem legitimo- 
rum matrimoniorum, reliquas autem omnes vacare 


μων συνοικεσίων, τὰς δὲ λοιπὰς ἁπάσας ἀργεῖν παρα- 30 praecipimus, nullamque aliam causam citra eas 


κελευόμεϑα, καὶ μηδεμίαν ἄλλην αἰτέαν πλὴν τῶν 
ὀνομαστὶ ἐγκειμένων τούτῳ τῷ νόμῳ δύνασϑαει δια- 
λύειν νόμιμον γάμον, εἴτε ἡμετέροις εἴτε παλαιοτέροις 
περιέχεται νόμοις. 


nominatim insertae sunt huic legi 
timum matrimonium, sive nostris 
bus continetur. 


eri em 
sse solvere legi- 
Lo veteribus legi- 


CAPUT XIII. 


Ἐπειδὴ δέ τινες γυναῖκες ἢ ἄνδρες ἀσέμνως βουλό- 935 


μενοι ζὴν σπουδάζουσι τοὺς ἰδίους διαλύειν γάμους, 


. Quia vero quaedam mulieres inhoneste volentes 
vivere festinant propria matrimonia solvere, sanci- 


c. XII in. (— 18 διαλύειν) extat. B 28, 1, 3 (Bs I'4,4 p. 155 Zach.), clausula (21 Tas εἰρημέναξ ....) B 28,7, 5. 


c. XIII (— 564,11 δεσποτείαν) om. B et L, in quibus loco eius habetur nov. CX XXI 


c. 11. — Summae extant 


ANomoc. XIV tit. 11,1 p. 590 (— 5063,21) et 13,4 p. 614 Pitra. 
c. XIII — XV sunmas habet Anonymus Bodleianus ap. Zachariae ᾿Ανέκδ. p.216. 





monium venire ausa sit, et ipsa et qui eam duait tamquam adulteri puniantur. Si vero ii qui sub 
gestis monumentorum cum iureiurando deposuerunt postea convicti sint falso deposuisse, ipsi quidem 
militia ezuti decem librarum auri poenam solvere illi quem —— esse mentiti sunt compellentur, ille 
autem, si velit, potestatem habeat coniugem suam recipiendi. Quodsi scholaris sit ille de cuius morte dubi- 
tatio est, a primatibus scholae et actuario, sin foederatus, ab optione eius praedictam depositionem uaor 
illius accipiat; atque haec observentur etiam in ceteris omnibus qui ad armatam militiam referuntur. 

Xil. Praedictis autem causis etiam has nominatim addere nobis placuit, ex quibus nuptias sine 
poena solvere licet, hoc est et quae ad eos perlinet. qui ab initio matrimonii non possunt cum ucoribus 
suis se miscere neque ea quae a matura viris concessa sunt agere, et insuper quae spectat ad eos qui 
constante matrimonio vitam religiosam et habitationem in monasteriis elegerunt viros vel mulieres, deni- 
que quae ad eas personas quae in captivitate ad tempus aliquod. detinentur. In his enim tribus casibus 
ea quae de iis prioribus nostris legibus continentur firma esse sancimus. | Praedictas igitur omnes causas 
praesenti lege comprehensas solas sufficere iubemus ad solutionem legitimorum matrimoniorum, reliquas 
autem omnes cessare praecipimus, neque ullam aliam praeter eas quae nominatim huic legi insertae sunt 
posse —— matrimonium solvere, sive nostris sive antiquioribus continetur legibus. 

XIII. Quoniam autem mulieres quaedam vel viri inhoneste vivere volentes matrimonia sua solvere 





1 ἀγόμενος B* v. l., Pr. | 2 πρὸς] εἰς Pr. Ep. Nom." | 
εἰ οἱ B | 3 ὅρκων B* | 4 ἐλεγχϑῶσι μετὰ ταῦτα] 
μετὰ ταῦτα εὑρεϑεῖεν DB convincantur etiam postea e, 
ἐλεγχϑῶσε — καταϑέμενοι om. Nom." | 5 δέκα λέ- 
τρας χρυσίου Nom." | χρυσοῦ L| λυτρῶν post καταβα- 
λεῖν coll. B* || 6 συνελασϑήσονται Pr. v.l. || καταβάλ- 
λειν M] καταβαλεῖν LB Pr. Ep. | ἐστ᾽ ἐκείνου B* ἐκείνῳ 
Ep. || 8 ἀναλαβεῖν Nom." | εἰ δὲ — 15 ἀναφερομένους 
om. B5 || 9 ovv«os] οὗ L | 11 φοιδεράτου B! fures 
Nom." || 16 ταύταιβ L!|| 17 προστιϑέναι L | 21 τὴ» 
τὸν M || 22 τῷ om. L^ || 23 ἢ] ae ς || τὴν om. ML, add. 
Haloander | 26 νόμοις]: Cod. 1,3,52 $15. 5,17, 10. Nov. 
XXII c.5—1 || 29. ἀρκεῖν Me] ἁρμόζειν L || 32 δύνα- 
σϑαε om. Bí | 35 ἢ ἄνδρεβ om. & 


1 alium V || ipse 7'|| et de/. 7? | 2 qui ducit] ««« V! 
adulterii V7'* adulter 7? | puniatur V!7" | Sin 7 
3 sub gestis] subiectis A | 4 conuin|tur 7'' || etiam] et 
RAT, del. R? || disposuisse 7'* | 5 denudati vulg. || 6 libra- 
run auri 7' || compellantur 7'vuig. | illi] illi uere (uero 7'?) 
T |^" qui V! Z!| 8 uoluit 7'| uxorem suam Z ||9 fuerit 
scolaris R || dubitatio est] dubitatione R! | 10 primi V17' 
primis a A'|| autem] ergo 7'| ab] ad 7' || 11 dispositio- 
nem ER ΠῚ | 12 His] et his 7|| 16rubr. Ex quibus (qui- 
bus om. 7) causis matrimonia soluuntur (soluantur ἢ) sine 
pena AT in mg. (ex Iul.) | 20 uiri VT | 21 quae 7'| 23 quae 
aliquanto tempore in captiuitate 7' || 24 enim om. R || 25 
his 7'|| 26 causas omnes 7᾽ 29 uocare A!| 30 Li ^ 
mus V | 31 matrimonium legitimum 7' || 32 legibus om. & || 
33. *continentur libri || 35 rubr. Si mulier sine causa ma- 





rito suo repudium miserit 7'mg. (ex Iul.) | 36 persoluere 7 





909 


ϑεσπίζομεν, εἴ ποτέ τις γυνὴ δίχα τινὸς τῶν προειρη- mus, si quando mulier citra aliquam ictarum a 
μένων ἡμῖν αἰτιῶν βουληϑείη τὸν πρὸς τὸν συνοι- nobis causarum voluerit mariti solvere matrimonium, 
κοῦντα διαλῦσαι γάμον, ἄδειαν μὲν αὐτὴν μὴ ἔχειν licentiam quidem eam non habere hoc agere, si vero 
permanserit in huiusmodi impia voluntate et Tope 

em 


ET ALIIS PARENTIBUS Nov. CXVII 13 





τοῦτο πράττειν, εἰ δὲ ἐπιμείνῃ τῇ τοιαύτῃ ἀσεβεῖ — pt Ἰ 3 1 
προαιρέσει καὶ ῥεπούδιον πέμψῃ τῷ ἀνδρέ, κελεύομεν 5dium marito transmiserit, iubemus dotem q 

τὴν μὲν προῖκα τῷ ἀνδρὶ δοϑῆναι τοῖς κοινοῖς παισὲ — viro dari communibus filiis secundum legem servan- 
κατὰ τοὺς νόμους φυλαχϑησομένην, εἰ δὲ παῖδας μὴ dam, si autem filios non habuerit, lucrum fieri 
ἔχοιεν, κέρδος γίνεσθαι τῷ ἀνδρί, τὴν δὲ γυναῖκα — marito, mulierem vero periculo iudicis negotium 
κινδύνῳ τοῦ δικαστοῦ τοῦ τῆς ὑποθέσεως ἀκροασα- audientis tradi episcopo civitatis in qua communiter 
μένου παραδίδοσθαι τῷ ἐπισκόπῳ τῆς πόλεως xe 10 domicilium habuerunt, quatenus illius providentia in 
ἣν κοινῶς τὴν οἴκησιν εἶχον, ὥςτε τῇ ἐκείνου προ- monasterium ipsa mittatur, ut debeat donec ad- 
voía ἐν μοναστηρίῳ αὐτὴν ἐμβληϑῆναι ὀφείλουσαν vixerit ibi consistere. Et si quidem filios habuerit 


μέχρι τῆς ἰδίας ζωῆς ἐκεῖσε προξκαρτερεῖν. καὶ εἰ μὲν huiusmodi mulier, duas partes propriae eius sub- 
ΩΣ " un 


ας ἔχοι ἡ τοιαύτη γυνή, τὸ δίμοιρον μέρος ^ 
ἐδικῆς αὐτῆς περιουσίας δοϑῆναι τοῖς παισί, τὸ δὲ 
τρίτον μέρος τῷ μοναστηρίῳ ἐν ᾧ ἐμβάλλεται προς- 
κυρωϑῆναι δεσποτείας δικαίῳ εἰ δὲ παῖδας μὴ ἔχοι, 
εἰσὲ δὲ αὐτῇ γονεῖς, τὸ μὲν δίμοιρον tiges τῆς οὔσης 
αὐτῇ περιουσίας τῇ μοναστηρίῳ παρέχεσθαι ἔνϑα ἐμ- 


stantiae dari filiis, tertiam vero monasterio in quo 
15 mittitur applicari iure proprietatis; si vero 
non habuerit, sunt autem ei parentes, duas quidem 


partes eius substantiae monasterio praeberi ubi mit- 
titur, tertiam vero partem illius parentibus dari, nisi 
tamen sub potestate eam habentes inrationabili re- 


βάλλεται, τὸ δὲ τρίτον μέρος τοῖς ἐκείνης γονεῦσι 20 pudio consenserunt: in hoc enim consentientes nihil 


δίδοσθαι, πλὴν εἰ μὴ ὑπεξουσίαν αὐτὴν ἔχοντες τῷ 
ἀλόγῳ συνήνεσαν ῥεπουδίῳ- τούτῳ γὰρ συναινέσαν- 
' «as οὐδὲν αὐτοὺς παντελῶς ἐκ τῆς οὐσίας τῆς ϑυγα- 
τρὸς ἔχειν συγχωροῦμεν, ἀλλὰ πάντα τῷ εὐαγεῖ μονα- 
στηρίῳ προῤκυροῦσϑαι 
μήτε γονέων ὄντων αὐτῇ πᾶσαν ὁμοίως τὴν αὐτῆς 
περιουσίαν τῷ μοναστηρίῳ προφήκειν. εἰ δὲ ὃ δικα- 
στὴς ὁ τὴν ὑπόϑεσιν ἐξετάσας τοῦτο μὴ ποιήσει καὶ 
7 (GEL τὴν εἰς τοῦτο καταγινωσκομένην TQ τῆς 


πόλεως ἐπισκόπῳ ὀφείλουσαν ἐμβληϑῆναι ἐν μονα- 80 


στηρίῳ, εἰ μὲν κατὰ ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλιν εἴη 
0 ἄρχων, αὐτὸς μὲν εἴκοσι χρυσίου λιτρῶν * 
ἀπαιτηϑήσεται, ἡ δὲ τάξις αὐτοῦ ἑτέρας δέκα εἰ δὲ 
κατὰ χώραν εἴη ὃ τοιοῦτος ἄρχων καὶ μὴ πράξει τὰ 
ἡμῖν ἐπὶ τούτῳ παραστάντα, 
καταϑήσει ποινήν, καὶ ἡ τάξις αὐτοῦ ἑτέρων πέντε" 
εἰ δὲ δικαστὴς εἴη μὴ ἔχων ἀρχήν, αὐτὸς μὲν δέκα 
χρυσίου λετρῶν ποινὴν ἀπαιτηϑήσεται, οἱ δὲ ὑπουρ- 


γοῦντες αὐτῷ πέντε. ὥςτε τὸ ἐντεῦϑεν ἁρμόζον πρός- 
, 


TiuOV xarà τῶν εἰρημένων προξώπων διὰ τοῦ κόμη- 40 


τος τῶν πριβάτων καὶ τῆς τῶν παλατίνων σχολῆς 
ἀπαιτεῖσϑαι καὶ τῷ ἡμετέρῳ προςκυροῦσϑαε ταμιείῳ. 
Εἰ δὲ καὶ ὃ ἀνὴρ τὸν πρὸς τὴν γυναῖκα διαλῦσαι γά- 


δέκα χρυσίου λιτρῶν 80 igitur, r 


eos itus ex substantia filiae habere permittimus, 
sed haec omnia venerabili monasterio volumus ap- 
licari; porro neque filiis neque parentibus existenti- 
us ei omnem similiter eius substantiam competere 


βουλόμεϑα- μήτε δὲ παίδων 25 monasterio. Si vero iudex qui negotium examinat 


hoc non fecerit et tradiderit in hoc deprehensam 
civitatis episcopo, ut debeat in monasterium mitti, 
si quidem in hac felicissima civitate sit iudex, ipse 
quidem XXV librarum auri poenam exigitur, officium 
autem eius alias X; si vero in provincia sit huius- 


modi iudex et non egerit quae ἃ nobis in hoc iussa 


sunt, X librarum auri persolvat poenam, et officium 
eius alias V; si vero iudex fuerit non habens cin- 


gulum, ipse quidem poenam X auri librarum ex- 


tes autem ei quinque: quatenus multa 


quae hinc accedit a memoratis personis per comitem 


privatarum et palatinorum scholam exigatur et nostro 
assignetur aerario. Si autem et vir circa mulierem 





student, sancimus, si quae forte mulier sine aliqua praedictarum a nobis causarum matrimonium cum con- 

iuge solvere voluerit, id quidem non licere ei facere; si vero in eiusmodi impia voluntate perseveraverit 

e dumm marito miserit, iubemus dotem j marito dari liberis communibus se um leges ser- 

, $i autem liberos non habeant, lucrum fieri marito, mulierem — — iudicis qui eam cau- 

 $am cognoscat episcopo urbis, in qua communiter domicilium habebant, tradi, ut illius cura in monaste- 
rium immittatur usque ad finem vitae suae ibi permansura. Ac si quidem liberos habeat ea mulier, duae 

partes propriae eius substantiae liberis dentur, tertia autem pars monasterio in immittitur dominii 

ture icatur; sin liberos non habeat, parentes autem ei sint, duae quidem partes substantiae quam habeat 

monasterio in quod immittitur praebeantur, tertia vero pars parentibus illius detur, nisi si in potestate 
eam habentes de iniusto repudio consenserint: nam qui in hoc consenserint, eos nihil omnino ex patri- 
monio filiae habere patimur, sed omnia sacro monasterio addici volumus; si vero nec liberi nec parentes 


δὲ sint, 


id non fecerit nec tradiderit eam 


ariter omnis eius substantia ad monasterium pertineat. Quodsi iudex qui causam. examinavit 
erit : /am quae hoc nomine condemnata est. epis 
tendam, si quidem in hac felici urbe sit magistratus, et ab ipso viginti 


o urbis in monasterium immit- 
arum auri poena eaigetur et 


ab officio eius aliae decem; sin in provincia sit eiusmodi magistratus neque fecerit quae nobis hac in re 


nt, decem librarum auri poenam praestabit, et 
erai, ab ipso quidem decem 
competit multa a praedictis — per comitem rerum 
palatinorum eaigatur nostroque aerario addicatur. Se 


qui nullum magistratum 
eius quinque: ut quae ii 


— eius aliarum quinque; sin vero iudex sit 
arum auri poena exigetur, a ministris autem 
ivatarum et scholam 
etiam si maritus matrimonium cum uxore solvere 





9 πέμψει M, corr. Scrimger | 8 ἔχοιε»} habuerit ς || 
28 ποιήσῃ καὶ παραδώσῃ cum Scrimgero vulg. | 32 ci- 
xoc: M] viginti quinque c | 33 /eg. ἑτέρων Ἷ || 34 πράξῃ 
cum Scrimgero vulg. 





1 aliqua V | praedietarum eausarum a nobis 7' a no- 
bis praedietarum eausarum RA | 2 matrimonium marito 
soluere E | mariti V] marito ET (om. vulg.) | 4 eiusmodi 
R| 6 viro] marito V | dati V^ datam 7? || communi- 
bus filiis seeundum] «ss*s*2*»* V! | 7 /eg. habuerint? ἢ 
8 muliere uero perieulum V ἢ 10 habuerit V ἢ 11 mutatur 
V | 12 si quidem] quidem si R quidem V | 14 dare 





libri, corr. vulg. | monasterio] in matrimonio 75 | in quod 
vulg.|| 15 applicare libri, corr. Beck | 17 praebetur V | 
18 illis 7| 19 ἐπὶ RVT' | irrationabilem R* | 20 consen- 
serint 72 | enim om. R | 12 substantie V eius substantia 
T'|22 haec] ea | monasterio] domui monasterio R* | 
23 neque filii (filius 77) potentibus 7'! | 24 substantia T'!j 
26 et Hamburgensis] id est. R?T vulg., om. R'V || 28 εἰ 
qui R'| iudex sit R | ipsi Τὶ | 3t uisa A | 32 auri 
librarum penam persoluat A | 33 alias] alia si Τ᾿ ἢ 
34 librarum auri 7'vuig. | exigit T'! | 35 ei autem V 
36 huie V | eommittere V | 31 priuatorum A?T7 | et om. 
R* | scolam &VT 
11* 


Nov. CXVII 13—15 


964 


UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





μον σπουδάσει καὶ ἀλόγως δεπούδιον πέμψει, κελεύο- 
μεν ἀποδοῖναι μὲν αὐτὸν ἣν ὑπεδέξατο προῖκα ἅμα 
τῇ πρὸ γάμου δωρεᾷ, καὶ τοσοῦτον ἐκ τῆς ἄλλης αὖ- 
τοῦ περιουσία! παρέχεσϑαι τῇ γυναικὶ ὅσον τὸ τρίτον 
μέροβ τὴβ σρογαμεαΐίας δωρεᾶς ποιεῖ. καὶ εἰ μέν εἶσιν 
αὐτῇ παῖδεβ, μόνην τὴν χρῆσιν τῆς ve προγαμεαίαβ 
δωρεᾶς καὶ τοῦ παρ᾽ ἡμῶν προ:τεϑέντοβ τρίτου μέ- 
ρους ἔχειν τὴν γυναῖκα, τὴν δὲ δεσποτείαν τοῖς παισὶ 
φυλάττεσϑαι, παίδων δὲ μὴ ὑπόντων ἔχειν τὴν γυ- 


transigere studuerit matrimonium et inrationabiliter 
repudium destinare, iubemus reddere quidem eum 
quam suscepit dotem una cum sponsalicia largitate, 
et tantum ex alia eius substantia praeberi mulieri 
5quantum tertiam partem sponsaliciae faciet largi- 
tatis. Et si quidem sunt eius fili, solum usum et 
antenuptialis donationis et a nobis additae tertiae 
partis mulierem habere, proprietatem vero filiis con- 
servari, filiis autem non existentibus habere mulie- 


ναῖκα πρὸς τῇ χρήσει xal τὴν ἐπὶ vois αὐτοῖς zody-10rem super usum in ipsis rebus etiam proprietatem. 


μασε δεσποτείαν. Καὶ τὰς εἰρημένας μὲν διατυπώσϑις 
σερὶ τῶν εὐλόγως ἢ ἀλόγως διαλυομένων γάμων διεετυ- 
σώσαμεν, καὶ πάντα τὰ περὶ τῶν εἰρηπένων ϑεμάτων 
κατὰ ταύτην ἡμῶν τὴν διάταξιν κρίνεσθαί τε καὶ 
τέμνεσϑαι διορίζομεν. 


Et praedictas quidem dispositiones de solutis ratio- 
nabiliter aut inrationabiliter nuptiis ordinavimus, et 
omnia de memoratis casibus secundum hanc nostram 
constitutionem iudicari et decidi decernimus. , 


CAPUT XIV. 


Ei δέ vis τὴν ἰδίαν γαμετὴν μάστιξιν ἢ ξύλοις 
, , - - ^ * - 
τυπτήσει χωρίβ τινος τῶν αἰτιῶν, ἃς κατὰ τῶν γυ- 
- ^ * - , , 2 - 
γναικῶν πρὸς τὴν τοῦ γάμον διάλυσιν ἀρκεῖν σταρεκε- 
D 


λευσάμεϑα, γάμου μὲν διάλυσιν ἐκ τούτου γίνεσϑαι 


Si quis autem propriam uxorem flagellis aut 
fustibus ceciderit sine aliqua causarum, quas contra 
uxores ad matrimonii solutionem sufficere iussimus, 
matrimonii quidem solutionem ex hoc fieri nolumus, 


ov βουλόμεϑα, τὸν δὲ ἄνδρα τὸν δεικνύμενον χωρὶς 20 virum autem qui monstratur sine huiusmodi causa . 


τοιαύτης αἰτίας μάστιξιν ἢ ξύλοις τυπτῆσαι τὴν ἕαυ- 
τοῦ γαμετὴν τοσοῦτον ὑπὲρ τῆς τοιαύτης ὕβρεως ἐκ 
vs ἄλλης αὑτοῦ διδόναι περιουσίας τῇ γυναικὶ καὶ 
συνεστῶτος τοῦ γάμου, ὅσον τὸ τρίτον τῆς πρὸ γάμου 
ποιεῖ, δωρεᾶς. 


vel flagellis vel fustibus cecidisse suam uxorem tan- 
tum pro huiusmodi iniuria ex alia sua dare sub- 
stantia uxori etiam constante matrimonio, quantum 
tertia pars antenuptialis facit largitatis. 

Ὁ 


CAPUT XY. 


Πρὸς τούτοις δὲ κἀκεῖνο rmoocv(Ütusv, deve εἴστερ 
τιβ οἷς εἰκὸς ὑποπτεύσει τινὰ βούλεσϑαι τῇ τῆς ἰδίας 
γαμετῆς συμσταῖξαι σωφροσύνῃ καὶ παραγγελίαβ αὐτῷ 
ἐγγράφους τρεῖς ἐκστέμψει ἐχούσας μαρτυρίας ἀνδρῶν 


His quoque etiam illud adicimus, ut si quis forsan 
suspicatur aliquem velle suae uxoris illudere casti- 
tati et contestationes ei ex scripto tres destinaverit 
habentes testimonia virorum fide dignorum, et post 


ἀξιοπίστων, xai μετὰ ταύταβ τὰς τρεῖς ἐγγράφους 30 has tres ex scripto contestationes invenerit eum con- 


διαμαρτυρίας εὕροι αὐτὸν συντυγχάνοντα τὴ ἑαυτοῦ 
γαμετῇ, εἰ μὲν εἴθ τὸν ἴδιον οἶκον ἢ τὸν αὐτῆς τῆς 
γυναικὸς ἢ τοῦ μοιχοῦ ἢ ἐν προπίψαις ἢ ἐν προ- 
ἀστείοις, εἶναι ἄδειαν τῷ ἀνδρὶ vais οἰκείαις χερσὶ 


venientem suae uxori, si quidem in sua domo aut 
ipsius uxoris aut adulteri aut in popinis aut in sub- 
urbanis, esse licentiam marito propriis manibus ta- 


c. XIII extr. (11 Kai τὰς sigguévac....) XIV. XV extant B 28, 1,1 (inde e. XIV B* I' 4,6 p. 161 Zach. et 


Nomoc.^ XIV tit. 18, 4). 
c. XIV summarium exhibet Epitome 49, 8. 


c. X V pr. habet Prochiron 39, 42, pr. et 81 (— 566,6 σωτηρίαν αἰτήσεται) passim interpolata Epanagoge 40, 41. 48. 


Summam Theod. repetit B2. $ 





studeat et sine causa repudium mittat, iubemus reddere eum dotem quam accepit simul cum donatione 
ante nuptias, atque tantum ex reliqua eius substantia mulieri praestari quantum tertia pars donationis — 
ante nuptias efficit. Et si quidem illa liberos habeat, solum usumfructum et donationis ante nuptias et 

terliae partis a nobis additae habeat mulier, dominium vero liberis custodiatur; liberis autem mon ez- 
tantibus mulier praeter usumfructum etiam dominium in iisdem rebus habeat. Atque praedicta. quidem 


praecepta de nuptiis iuste vel iniuste solutis statuimus, et omnia quae ad casus mo 
cundum hanc nostram conslitutionem iudicari et decidi decernimus. 


dictos pertinent se- 


XIV. Si quis autem uxorem suam flagellis vel fustibus verberarit sine aliqua earum causarum, quas 


contra mulieres ad matrimonium solvendum sufficere iussimus, matrimonium quidem solvi eam 


ob cau- 


sam nolumus, virum autem qui sine eiusmodi causa flagellis vel fustibus uxorem verberasse convincatur 
tantum pro eiusmodi contumelia ex reliqua sua substantia constante etiam matrimonio mulieri dare vo- 
lumus (S tertia pars donationis ante nuptias efficit. 
V. Praeterea autem illud quoque adicimus, ut si quis forte, ut fit, suspicetur κάτι ΜΟΥ suae 
1 


castitati illudere velle, eique denuntiationes tres scriptas miserit testimoniis virorum fide 


gnorum munitas, 


atque post has tres lestationes scriptas deprehenderit eum. cum ugore sua convenientem, si quidem in 
propria domo vel in domo ipsius mulieris vel adulteri vel in popinis vel in suburbiis, liceat marito suis 





1 πέμψει) destinare (i. e. zr£uweu) ς || 6 αὐτῆς Me, corr. 
Serimger || 16 δέ om. Nom." || 19 sg. γάμου — βουλόμεϑα 
om. Nom." | 21 τοιαύτης] τῆς τοιαύτης Bf || μάστιξιν 
yel flagellis c | 22 γαμετὴν] γυναῖκα M^ | 23 αὐτῆς 
(sic) Nom." || περιουσίαβ διδόναι L.B || 21 ὑστοπτεύσει 
τινὰ ὡς εἰκὸς Β || 28 ἐμσταῖξαι Ep., quemadmodum coni. 
Tieitzius (illudere e ul.) Ϊ 29 ἐχπέμψῃ Ep. | ἀξιοπίστων 
ἀνδρῶν Pr. τριῶν ἀξιοπίστων ἀνδρῶν B'| 31 μα 
τυρίας Pr. plerique, Ep. || ἑαυτοῦ] αὐτοῦ Pr. Ep. || 32 ταύ- 
«58 Pr., om. Bf, Pr.v. l. || 33 τοῦ] τὸν τοῦ Pr. plerique || 
σροπίέναις] καπηλεέοις s. v. L; noníveus Reitzius: sed 
cf. Isidor. Orig. 15, 2, 42 (popinis g, popina, v. /. propisa, 
propriam, prupina Zu/.) | 31 £0£e«s$ B! pr. 





4 tn. R! T! | 6 ei vulg. | 7 donationem 7' || ad- 


dita RT!| 8 conseruare libri, corr. Beck | 10 etiam] et 
V|| 11 praedictam quidem dispositionem dissolutis (dis- 
solutionis 77) 7' || 13 de memoratis] demoratis ὦ de- 
monstratis V || constitutionem nostram V | 14 dieidi 7'* || 
16 rubr. Si quis uxorem suam flagellis castigaverit R 

mg. (ex Iul.) | 18 uxorem 7'| 21 excidisse T' | tà R! 
T" | 22 sua om. T' || 24 largitatem T'' || 26 rubr. Si quis 
suspicatus fuerit de aliquo uelle eum pudori uxoris sue 
deludere 7' mg. Si quis suspicatus fuerit ab aliquo illudi 
castitatem sue uxoris A mg. Si quis suspicatus fuerit ali- 
quem sue uxoris castitatem illudere uelle V mg. (ex Jul.) || 
etiam] et ad 7' || addimus 7'| 27 suspitiatur 7'' susci- 
piatur V! || velle suae] «s**«* A! | uxori 7' || 30 ex 
scripto vulg.] scripto AV scriptas T'|| contestatione V'* || 
inuenerint 7'? | 32 uxoris ipsius V | aut adulteri] ad- 





ulteri aut V^| 33 marito om. T 


ET ALIIS PARENTIBUS 


565 


Nov. CXVII 15 





τὸν τοιοῦτον ἀνελεῖν οὐδένα κίνδυνον ἐντεῦϑεν εὐλα- 
βουμένῳ. εἰ δὲ ἐν ἄλλῳ τόπῳ τὸν τοιοῦτον εὕροι 
μετὰ τῆς ἑαυτοῦ γαμετῆς διαλεγόμενον, οὐκ ἔλαττον 
τριῶν μαρτύρων ἀξιοπίστων συγκαλουμένων, Oi ὧν 
ἀποδεῖξαι δύναται ὅτιπερ αὐτὸν μετὰ τῆς ἑαυτοῦ γα- 
μετῆς εὗρε, τῷ ἄρχοντε παραδιδόναι τῷ τὰ ἐγκλήματα 
ἐξετάξοντι, ἐκεῖνον δὲ ταῖς ἀληϑείαις γινώσκοντα μετὰ 
τὰς τρεῖς ἐγγράφους διαμαρτυρίας τῇ τοιαύτῃ γυναικὶ 
τοῦτον συνευρεϑέντα τὸν μὲν τοιοῦτον ὡς ἐκ 


lem perimere nullum periculum ex hoc formidanti. 
Si autem in alio loco talem invenerit cum sua uxore 
loquentem, non minus tribus testibus fide dignis 
convocatis, per quos probare possit quia eum cum 
5sua coniuge comperit, iudici tradere crimina exami- 
nanti, illum vero pro veritate cognoscentem, post 
tres ex scripto contestationes cum tali muliere eum 
inventum, talem quidem tamquam ex hoc solo ad- 
ulterii crimini subiacentem nulla alia ratione quae- 


τούτου TQ τῆς μοιχείας ἐγκλήματι ὑποπεσόντα μηδε- 10 βία punire, licentiam autem (esse viro quomodo 


μιᾶς ἄλλης ζητουμένης ἀποδείξεως τιμωρεῖσϑαε, ἄδειαν 
δὲ εἶναι τῷ ἀνδρὶ ὡς ἂν βούληται τῆς ἰδίας γαμετῆς 
κατηγορεῖν καὶ κατὰ τοὺς νόμους τῷ ἐγκλήματι 
1 εξιέναι. Ἶ 


voluerit suam uxorem accusare et secundum leges) 
exequi crimen. 


é- " 
᾿Επειδὴ δὲ οὕτως εὑρίσκονταί τινες ἀσε- — 1 Quia vero ita comperiuntur aliqui impii, ut etiam 


βεῖς, deve xai ἐν σεβασμίοις οἴκοις τολμᾶν εἰς τοιαῦτα 15 in venerandis domibus praesumant in talibus se mi- 


ἑαυτοὺς ἐμμιγνύειν μύση κἀκεῖ περὲ ἁμαρτημάτων 
βουλεύεσθαι ὅπου εἰώϑασιν οἱ τὸν ϑεὸν φοβούμενοι 
τὴν τῶν ἁμαρτημάτων συγχώρησιν ἐξαιτεῖν, κελεύο- 
μεν, ὥςτε εἴ τις τοιοῦτος εὑρεϑείη ἐν τόποις εὐαγέσιν 
ἀλλοτρίᾳ γαμετῇ, εἰς ἣν ὑπονοεῖται, s 
εἴρηται διαμαρτυρίας διαλεγόμενος, ἄδειαν εἶναι τῷ 
ταύτης ἀνδοὶ ἑκάτερον πρόξωπον τῷ ἐκδίκῳ τῆς ἐκ- 
κλησίας ἢ τοῖς ἄλλοις κληρικοῖς παραδιδόναι, ὥςτε τῷ 
αὐτῶν κινδύνῳ κεχωρισμένους τούτους φυλάττεσϑαι, 
μέχρις ὅτον ὁ τοῦ τόπου ἄρχων τοῦτο 
πέμψει πρὸς τὸν ἐπίσκοπον τῆς πόλεως, ὥςτε αὐτῷ 
τούτους παραδοϑῆναι τιμωρίας ὀφείλοντας ὑποστῆναι 
κατὰ τοὺς vOMOVS, Ot ἀπαγορεύουσι τοὺς μοιχοὺς ἐκ 
τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησεῶν ἐκδικεῖσϑαι" μηδεμίαν μη- 


sceri sceleribus et ibi de peccatis tractare ubi con- 
sueverunt deum timentes peccatorum veniam postu- 
lare, iubemus, ut si quis talis inveniatur in locis 
venerabilibus alienae uxori, de qua in suspicione est, 


ἃ τρεῖς c$20 post tres, sicut dictum est, contestationes loqui, li- 


centiam esse eius marito utrasque personas defensori 
ecclesiae aut aliis clericis tradere, (ut) ad eorum 
periculum divisi isti serventur, donec iudex hoc 
cognoscens mittat ad episcopum civitatis, quatenus 


ενώσκων 25 ei isti tradantur, ut debeant sustinere tormentum se- 


cundum leges quae interdicunt adulteros a sanctis- 
simis ecclesiis vindicari, nullam neque in hoc aliam 
iudice quaerente de adulterio probationem nisi tres, 
sicut supra diximus, contestationes. His enim tribus 


δὲ ἐνταῦϑα ἑτέραν τοῦ δικαστοῦ ζητοῦντος περὶ τῆς 90 contestationibus ostensis omnibus modis illi sicut 


μοιχείας ἀπόδειξιν, εἰ μὴ τὰς τρεῖς, ὡς ἀνωτέρω εἴ- 
΄ , ΄ " - - 

ρήκαμεν, διαμαρτυρίας. τούτων yàp τῶν τριῶν δια- 

- , — - , A € 

Lagos i tpi — nne ri ied oed. — € ἔχεινοε ὡς 

μοιχοὲ τεμωρείσϑωσαν. οὐδὲ γὰρ ὀφείλει τὰ τοιαῦτα 


adulteri punientur. Non enim debent huiusmodi per- 
sonae in venerabili loco habere munimen, quem ipsi 
per scelus proprium despexerunt. Nam si eos qui 
alibi rapinas mulierum aut adulterium committunt 


πρόξωπα σεβασμίου τόπου ἔχειν ἀσφάλειαν, οὗπερ αὖ- 35 et ad orationum domos confugiunt ab eis vindicari 


τοὶ διὰ τοῦ ἰδίου μύσους κατεφρόνησαν. εἰ yàg τοὺς 
2 , ς * - * ΄ * 

ἀλλαχόσε ἁρπαγὰς γυναικῶν καὶ μοιχείας πλημμελοῦν- 
, - € 2 - 

τας εἰς εὐκτηρίους οἴκους προῤφεύγοντας ὑπ᾿ αὐτῶν 
κῶς. xb. , 2 “- - 

ἐκδικεῖσθϑαε OL ἡμέτεροε νόμοε οὐ συγχωροῦσι, πῶς 


nostrae leges non sinunt, quomodo illis qui in ipsa 


ἐκείνοις τοῖς ἐν αὐτῇ τῇ ἐκκλησίᾳ τοιαῦτα μύση σπου- 40 





manibus eiusmodi hominem occidere, neve ullum inde periculum metuat. Si vero alio loco illum depre- 
henderit cum uxore sua colloquentem, non minus tribus testibus fide dignis convocatis, per quos probare 
possi se eum cum sua ucore deprehendisse, iudici eum tradat crimina examinanti, is autem si revera 
comperiat eum post íres illas tesíationes scriptas una cum muliere illa esse deprehensum, illum qui- 
dem, utpote qui ex hoc solo in adulterii crimen inciderit, nulla alia probatione requisita supplicio af- 
ficiat, marito autem liceat quo voluerit modo uxorem suam accusare et crimen secundum leges persequi. 

1 Quoniam vero adeo impii nonnulli reperiuntur, ut etiam in venerabilibus domibus eiusmodi se flagitiis 
immiscere audeant aíque ibi de peccatis consilia inire, ubi qui deum timent peccatorum veniam precari 
solent, iubemus, si quis eiusmodi in sanctis locis deprehensus sit cum aliena uxore, de qua in suspicionem 
venit, post tres (uti dictum est) contestationes colloquens, licere marito eius utramque personam defensori 


ecclesiae vel ceteris clericis tradere, ut ipsorum periculo separati custodiantur, donec loci magistratus hoc 
comperto ad episcopum urbis mittat, ut sibi illi tradantur poenas subituri secundum leges, quae adulteros 
a sanctissimis ecclesiis vindicari vetant: ac ne hic quidem ullam aliam adulterii probationem praeter tres 


illas, sicuti supra diximus, testationes iudex: requirat. Nam his tribus testationibus probatis omnibus modis 


illi ut adulteri 


per proprium flagitium contempserunt. 


uniantur. Neque enim eiusmodi personae venerabilis loci securitate uti debent, quam ipsi 
Namque si eos qui alibi raptus mulierum et adulteria committunt 


ad aedes sacras confugientes ab iis vindicari leges nostrae non patiuntur, quomodo illis qui in ipsa ec- 





1 τὸν τοιοῦτο» τοῦτον L || εὐλαβούμενον L|3 at- 
τοῦ Pr.v.L, Ep. || διαλεγόμενο»͵Ἱ ἢ ἐν ἐκκλησίᾳ add. 
Pr.|| 4 τριῶν] τῶν τριῶν B Pr. Ep. | 5 αὐτοῦ Ep. | 
9 τοῦτον] τὸν τοιοῦτον Pr. Ep.| 12 ὡς] ᾧ ΒΓ | 15 xai 
om. Ep.|| ἐν σεβάσματε xai ἐν αὐτοῖς vois σεβασμίοις 
οἴκοις Bí | εἰς τὰ τοιαῦτα Ep. | 16 ἐμμιγνῦναε L 
ἐπιρρίπτειν Ep. ἢ 11 βούλεσϑαι Ep.| 19 εὑρεϑὴ L^ || 
20 ὃν L| ines τὰς τρεῖς Ep.|| 23 τῶ αὐτῶ κινδύνω 
1, τῷ κινδύνῳ αὐτῶν ΒΙ ἢ 25 μέχρε B || 26 πέμψῃ 
B Ep. | 21 τιμωρέας] tormentum e | 28 τὸν νόμον L? 
(cf. ad 39) | 29 μηδὲ om. Bf Ep. | 31 εἴρηται B | 32 
τῶν τριῶν διαμαρτυρεῶν om. Ep. || 35 τόπου] οἴκου 
Ep.  ὄνπερ --- "38 κατεμόλυναν Ep. | 31 μοιχείας] ad- 
ulterium € | 38 ἐπ΄ αὐτῶν Ep.| 39 νόμοι] nov. XVII, 
"i pr. | 40 τοιαῦτα μύση] tale scelus & 





2 talem] tantum V' del. V? | uxore sua V || 5 eoniunge 


T | compererit V, reperit Beck || criminant R* || exami- 
nati V! | 6 ueritatem V^ | 8 tamquam 7 vulg.] om. RV || 
9 eriminis V! T' | ratione] probatione Beck | conquisita 
T | 10 aut 7' | hiatum non notant libri, esse — leges supp. 
Beck || 14 rubr. Si post tres contestationes (testationes 7) 
inuenerit maritus (maritus inuenerit 7) uxorem suam 
in sancto loco cum suspecto homine (cum aliquo A) collo- 
quium habere (habere colloquentem 7) RT mg. (ex Iul.) || 
15 in domibus talibus 7'| commisceri V | 17 ueniam pee- 


catorum KT? peccatorum om. Τ᾽} | 18 tales V! || inueniat 
T | 19 in suspicione] suspitio V? || est om. 7! | 20 sieuti 
R || est om. Τ᾽" | 21 eius om. Εὖ || defensioni 7'? || 22 eccle- 


siae om. R!|| ut add. vulg. | 23 diuisim seruandas A5? | 
hoe om. V | 25 tormenta T'| 27 iudieari V | nullam] 
nullamque £t! | 28 de] dum T'! | 29 sicut supra diximus V] 
sicuti praediximus AT | 30 modis omnibus 7'| 31 /eg. 
| puniantur? | 32 minimen V^? | 33 propri V' | dispexe- 
| runt R!T!| 34 aut om. V| adulterio £* adulteria R3 


Nov. CXVII 15 ep. 


966 


"UT LICEAT MATRI ET AVIAE 





δάζουσε διαπράττεσϑαι συγχωρήσομέν τενα βοήϑειαν 
ἐκ τῶν ἐκκλησιαστικῶν εὑρίσκειν ὅρων; ἀλλὰ πᾶσι 
τρόποις τούτους τοῖς ἄρχουσι παραδίδοσϑαι, καὶ τεμω- 
ρίαν ὑπομένειν ἧς ἄξιοι καϑεστᾶσεν οἱ τοὺς ἁγιωτά- 
τους τόπου! μολύνειν τολμῶντες. ὁ γὰρ ἐκεῖσε ἁμαρ- 
τάνων ποῦ σωτηρίαν αἰτήσει; καὶ γενικῶς δὲ διατυ- 
ποῦμεν, ἵνα ἐάν τις εὕροι τὴν ἰδίαν γαμετὴν ἢ ϑυγατέρα 
ἢ ἐγγόνην ἢ νύμφην ἐν εὐαγέσι τόποις μετά τινος 
καὶ a aii καὶ ὑπονοήσειξ αἰσχρᾶς χάριν αἰτίας αὐὖ- 


ecclesia tale scelus studuerunt perpetrare permitti- 
mus aliquod auxilium ex ecclesiasticis terminis in- 
venire? Sed omnibus modis hos iudicibus tradi et 
oenam sustinere, qua digni sunt qui sanctissima 
5loca violare praesumunt. Qui enim ibi delinqui 
ubi salutem petet? Et generaliter disponimus, ut 
quis invenerit suam uxorem aut filiam aut neptem 
aut sponsam in venerandis locis cum aliquo loquen- 
tem et suspicatus fuerit turpis gratia causae eos col- 


τοὺς συνομιλεῖν, παραδιδόναι αὐτοὺς τῷ ἐκδίκῳ ἢ vois 101oqui, tradat eos defensori aut aliis eius sanctissimae 


ἄλλοις τῆς αὐτῆς &ywovavne ἐκκλησίας κληρικοῖς, ceca 
τούτους τῷ ἰδίῳ κινδύνῳ ἑκάτερα πρόβωπα κεχωρισ- 
μένως φυλάξαι, ἄχρις ἂν ὁ τοῦ τόπου ἄρχων τούτους 
παραλαβὼν κατὰ τοὺς νόμους τὸ πρᾶγμα σκοπήσειε, 


(Ἐπίλογος.) "neo τοίνυν διὰ τοῦ παρόντος καὶ 15 


εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύοντος νόμου ἡ ἡμετέρα διετύπωσε 
γαληνότης, ἐν πᾶσι τοῖς περοειρημένοις ϑέμασι κρατεῖν 
βουλόμεϑα, πλὴν εἰ μήπω ἢ δικαστικῇ ψήφῳ ἢ y 
Aw συμβάσει διετέϑησαν, ἅπερ καὶ τὴν ἰδίαν ἔχειν 


ἰσχὺν ϑεσπίζομεν. ἡ ἔνδοξος τοίνυν καὶ μεγαλοφυής 20 sancimus. 


σου αὐϑεντία ἐν ταύτῃ μὲν τῇ ἐνδόξῳ. πόλει ἰδίκτων 
προτιϑεμένων πρὸς ——— πάντων ἀγάγοι, ἐν δὲ 
ταῖς ἐπαρχίαις διὰ προοταγμάτων πρὸς τοὺς λαμπερο- 
τάτους τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας πεμπομένων ταῦτα 


ecclesiae clericis, ut ipsi suo periculo utrasque per- 
sonas divise custodiant, donec iudex eos accipiat et 
secundum leges causam discernat. 


(Epilogus.) Quae igitur per —35 et in 
perpetuum valituram legem nostra definivit tranquil- 
litas, in omnibus praedictis casibus valere volumus, 
nisi tamen nondum aut iudiciali decreto aut amicali 
conventione decisa sunt, quae suum robur habere 
Gloriosa igitur et eminentissima auctori- 
tas tua in hac quidem inclita civitate edictis propos 
sitis ad notitiam perducat universorum, in provinciis 
autem per praecepta ad clarissimos provinciarum 
iudices destinata haec omnibus facere manifesta fe- 


πᾶσι κατάδηλα γενέσϑαι σπουδασάτω, dere μηδένα 20 stinet, ut nullus penitus ignoret quae pro utilitate 


παντελῶς ἀγνοεῖν τὰ ὑπὲρ τῆς λυσιτελείας τῶν ἡμε- 
2 ς - —— er 
τέρων ὑποτελῶν παρ᾽ ἡμῶν διατυπωϑέντα, οὕτω μέν- 
- ? - E , 
τοι ὥςτε πᾶσιν ἀπαγορεῦσαε δι᾽ οἰκείων προῤτάξεων, 


ἐφ᾽ ᾧ δίχα τινὸς παρανόμου ζημίας τοῖς ἡμετέροις 


nostrorum collatorum ἃ nobis disposita sunt, ita ta- 
men ut omnibus per propria praecepta pronuntiet, 
quatenus sine quolibet iniusto dispendio nostris col- 
latoribus praesentis legis fiat insinuatio. 


ὑποτελέσι τὴν ἐμφάνειαν τοῦ παρόντος νόμου γενέσϑ'ιαι. 30 


Dat. xv. k. Ianuar. CP. imp. 


n. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVI. post cons. Basilii vc. ind. ς΄. 


[a. 542] 





clesia eiusmodi flagitia perpetrare student concedemus, ut ullum ausilium ex ecclesiasticis saeptis re- 
periant? Verum omnibus modis isti iudicibus tradantur, atque. supplicium subeant, quo digni sunt qui 
loca sancta polluere audent. Nam qui illic delinguit, ubi salutem petet? Atque in universum praecipimus, 
ut si quis ugorem suam: vel filiam vel neptem vel nurum in sanctis locis cum aliquo colloquentem depre- 
henderit et suspicatus sit eos turpis causae gratia convenisse, eos defensori vel ceteris eiusdem sanctissimae 
ecclesiae clericis tradat, ut hi suo periculo utramque personam separatim custodiant, donec loci magistra- 
tus iis acceptis secundum leges causam eaquirat. — : 

ilogus. Quae igitur per praesentem. et in perpetuum valituram legem serenias nostra con- 
stituit, in omnibus praedictis casibus valere volumus, si quae nondum aut iudiciali calculo aut amicali 
compositione decisa sunt, quae quidem suum robur habere sancimus. Gloriosa igitur. et sublimis auctori- 
tas tua in hac quidem gloriosa urbe edictis propositis ad notitiam omnium haec perducat, in provinciis 
autem per praecepta "s clarissimos provinciarum praesides missa haec omnibus manifesta facere studeat, 
ut nemo omnino ignoret quae pro utilitate nostrorum subiectorum a nobis constituta sunt: dta tamen ut 
omnibus per praecepta propria, edicat, ut sine ullo iniusto damno praesens lea: subiectis nostris insinuetur. 





1 studuerint A vulg. || leg. permittemus? | 2 ex] ee V! 
ab T, om. R* | terminum A! | 3 hos iudicibus om. R! || 
4 qua] quam V quia R!T'! | qui VT] quis A? vulg., om. 


1 συγχωρήσωμέν τινὰ Bf Ep. | 4 καϑεστήκασεν Ep. | 
ἁγίους Ep. || 6 αἰτήσεται Ep. || δὲ om. L || 1 εὕροι M] 
εὕρῃ LB || γαμετὴν] γυναῖκα Bf || 9 Ἐὑπονοήσοι libri, 


ὑπονοήσῃ Heimbach | 11 ὥςτε τούτους] ut ipsi ς | 12 
ἑκάτερα τὰ πρόσωπα B'| 14 παραλαμβάνων Bf | 
*oxon5co! MB σκοπήσει L, oxonneon Serimger || 21 
ἐδίκτων L? | 22 ἀγάγοι suspectat. Zacharia || 31 subscr. 
habet Iul.^, om. g | xv. k. iannuuar. M πρὸ i&' καλαν- 
δῶν ᾿Ιανουαρίων Ath. (μηνὲ ἰανουαρίῳ Theod.)] 1n. idus 
(idem Jul.^) decemb. Iul.*, vulg. | CP. — ind. ςἼ post dn. 
iust. aug. ann. XV. basilio uc. conss. ind. ς΄ M conpo. 
anno XOCI (leg. XVI) imp. iustiniani ag. post consola- 
tum uilisarii uir cs. Zul.^ βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ις΄ 
(ἔτει 4g βασιλείας Theod.) μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασι- 
λείου ἐνδ. ς΄ Ath. Theod. 


R!||5 enim om. 1 | ibi] ubi 7᾽ sibi | deliquerit sa- 
lutem ibi 7'* deliquit ubi salutem 7'7, postea ubi ra- 
sura del.|| 6 petet V] petat KT'vulg. | 7 nepotem 7'| 
9 suspicatur V! | turpis] temporis? A! || gratia eausae 
vulg.] gratiae causa libri || 10 eos om. T'* | eius om. T! 
13 eausas A ἢ decernat vulg. || 16 lege V || nostram A! 
18 tin RT || nondum om. T'*, del. R* | amali &' amica- 
bili &?|| 21 praepositis V7' | 22 prouintias 7'^ | 23 per 
praecepta] percepta V || 24 manifesta facere A || 26 tin 
R|| 21 propriam praecepta A praecepta propria T'| 28 
sine] sub 7'!|| 29 insinuatio] in 7' nullo spatio interiecto 
adicitur particula nov. VIII c. 9. 10. prouintiales si serint 
(sic) amministratorum — ἃ deo percipere (supra p. 12,34— 
14,28). Videtur in archetypo codicis h.l. folium alterius 
exempli intrusum fuisse || subscriptione carent libri 











567 


Nov. CXVIII pr. 1 





PiH 
AIATAEZIS ANAIPOYZA 
TA ADGNATIKA AIKAIA KAI 
TYIIOYSA TAX EZ AAIAGETOY 
ΚΛΗΣΕΙ͂Σ. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν τῆς ἕω πραετωρίων. 

{(Προοσέμιον.) Πολλοὺς καὶ δεαφόρους νόμους ἐν 

τοῖς π' ἐροις χρόνοις ἐκπτεφωνημένους εὑρίσκοντες, 


δὲ᾽ ὧν οὐ δικαίως διαφορὰ τῆς ἐξ ἀδιαϑέτου διαδο- 10 iuste di 


χῆξ μεταξὺ τῶν συγγενῶν ἐξ ἀρρένων τε καὶ ϑηλειῶν 
εἰξενήνεκται, ἀναγκαῖον εἶναε συνείδομεν πάσας ὁμοῦ 
τὰς ἐξ ἀδιαϑέτου τῆς συγγενείας διαδοχὰς διὰ τοῦ 
παρόντος νόμου σαφεῖ καὶ συντόμῳ διαιρέσει διατυ- 
πῶσαε, CST& τῶν προτέι 
τῆς αἰτέας τεϑειμένων vro τοῦ λοιποῦ ταῦτα 
μόνα παραφυλάττεσϑαι ἅπερ νῦν διατυποῦμεν. Ἐπειδὴ 
τοίνυν πᾶσα ἡ τοῦ γένους ἐξ ἀδιαϑέτου διαδοχὴ τρισὶ 


CXVIII. Auth. CXIIL Coll. IX tit. 1 


R DE HEREDIBUS 
AB INTESTATO VENIENTIBUS. 
ET DE AGNATORUM IURE SUP- 
LATO K 
Idem Aug. Petro pp. 


(Praefatio.) Plurimas et diversas leges veteri- 
bus temporibus prolatas invenientes, per quas non 
ntia ab intestato successionis inter cogna- 
tos ex masculis et feminis introducta est, necessa- 
rium esse i omnes simul ab intestato 
cogznationum successiones per praesentem legem clara 
compendiosaque divisione disponere, itaque prioribus 


νόμων τῶν ὑπὲρ ταύτης 1Ὁ legibus pro hac causa positis vacantibus de cetero 


ea sola servari quae nunc constituimus. Quia igitur 
omnis generis ab intestato successio tribus cognosci- 
tur gradibus, hoc est ascendentium et descenden- 


γνωρίζεται τάξεσι, τουτέστε τῇ τε τῶν ἀνιόντων xai tium et ex latere, quae in agnatos cognatosque di- 


τῇ τῶν κατιόντων καὶ 
adgnatovs καὶ cognatovs διαιρεῖται, πρώτην εἶναι δια- 


τυποῦμεν τὴν τῶν κατιόντων διαδοχήν. 


τῇ τῶν ἐκ πλαγίου, ἥτις εἰς 20 viditur, primam esse disponimus descendentium suc- 


sessionem. 


CAPUT 1. 


Εἴ τις τοίνυν τῶν κατιόντων ὑπείη τῷ ἀδιαϑέτῳ 
τελευτήσαντε οἷαςδήποτε φύσεως ἢ βαϑμοῦ, εἴτε ἐξ 


Si quis igitur descendentium fuerit ei qui inte- 
status moritur cuiuslibet naturae aut gradus, sive ex 


yovías εἴτε ἐκ Or Àvyovías καταγόμενος, καὶ εἴτε 25 masculorum genere sive ex feminarum 


αὐτεξούσιος εἴτε ὑπεξούσεος εἴη, πάντων τῶν ἀνιόν- 
τῶν καὶ τῶν ἐκ πλαγίου συγγενῶν προτιμάσϑω. xav 
γὰρ $ τελευτήσας ἑτέρον ὑπεξούσιος ἦν, Oper τοὺς 
αὐτοῦ παῖδας, οἱαςδήποτε ἂν «gi sos ἢ βαϑμοῦ, 
καὶ αὐτῶν τῶν γονέων προτεμᾶσϑαε 


et sive suae potestatis sive sub potestate sit, omni- 
bus ascendentibus et ex latere cognatis praeponatur. 
Licet enim defunctus sub alterius potestate fuerit, 
tamen eius filios, cuiuslibet sexus sint aut gradus, 


κελεύομεν ὧν 30 etiam ipsis parentibus praeponi praecipimus, quorum 


Nov. CX VIII (Authent. CXIII — Coil. 1X tit. 1: gloss.) Graece extat in ML, pr. extr. (11 Exeir, πᾶσα...... )' 
et c.1—4 in B 45,3,8 (B* K 16,39 p. 426 Zach.); c. 9 fuit B 31,4,19. — Epit. Theod. 118 (inde BE, Prochi- 
ron 30,2. 6. 8—10. 36, 8, Epanagoge 33, 14. 16. 19—21. 38, 11), Athan. 9, 10, Anonymus Bodleianus apud Zachariae 


ZAvéxÜora 20859. lulian. const. CIX. 


c.I Ei τις τῶν κατιόντων — 568,6 φυλάττομεν ex B habet Tractatus de peculiis 4 ap. Heimbach ᾿Δνέκδοτα 
II 251; adduntur summae er Symbatio et Theodoro excerptae. Anonymi Bodleiani summam praestat T 


᾿Δνέκδ. p. 211. 





CXVIII. 


CONSTITUTIO QUAE IURA ADGNATORUM TOLLIT ET SUCCES- 
SIONES AB INTESTATO DEFINIT. 
Idem Augustus Petro gloriosissimo praefecto sacro per Orientem praetorio. 


Praefatio. Cum multas et diversas leges antiquioribus temporibus 


omulgatas inveniamus, per 


: ; : : t : Fr ^ 
non iuste discrepantia successionis ab intestato infer cognatos ex masculis et feminis des 
iníroducia est, necessarium esse intelleximus omnes simul cognationis ab intestato successiones per 


sentem legem clara et compendiaria distinctione definire, ut cessantibus 
latae sunt in posterum ea sola observentur quae nunc defini 


ae- 
ioribus legibus quae hac de Le 
igitur omnis ab intestato 


generis successio tribus ordinibus internoscitur, id est et ascendentium et descendentium et ex latere ve- 


nientium, : 
L δὲ quis igitur des 
sive ex masculina 


ui in adgnatos —— dividitur, primam esse constituimus des 
tium supersit ei qui intestatus decessit. cuiuscumque sexus aut gradus, 
progenie sive ex feminina profectus, et sive sui iuris sive in potestate sit, is omnibus 


lum successionem. 


ascendenlibus et ez: latere cognatis praeponatur. Licet enim qui defunctus est in alterius potestate fuerit, 


tamen eius liberos, cuiuscumque sint sexus aut gradus, etiam ipsis parentibus. 


, quorum in potestate erat 





2rubr. Περὰ ἰσότητος agnatexà»w xai cognatuxow δὲ- 
καίων Theod.| διάταξις ML, inder Ath] H διάταξις 
Ath. in tertu| 3 và om. indez L | ἀδνατικὰ (ἀγνατικὰ 
ind.) Ath. adgnatix& (aonatixdà ind.) καὶ cognatixa L ἢ 
δίκαια om. Ath. in tertu | 1 ἐώας L ἢ 9 ἐκπεφωνημένας 
L^ | 13 τῆς eveíes| cognationum ς | 19 τε om. Β΄ ἢ 
20 τῇ τῶν ἐκ πλαγίου B*| τῇ om. ML Bf ἢ ἥτις --- 21 διαι- 
ρεῖταε om. B ἢ 21 adgnatus καὶ cognatovs M adgnatu καὶ 
xaicognatu (si) L ἢ εἶναε τῶν κατιόντων τὴν διαδο- 
χὴν τυποῦμεν L| 23 ἀδιαϑέτως LB ἢ 25 ἀρενογονέας 
L| 26 εἴη εἴτε ὑπεξούσιος B* | 27 συγγενῶν om. Tract. 
de pec. | 29 οἱουδήποτε ἂν ae: βαϑμοῦ Tract. 





2 hereditatibus 7'| 4 sublato iure V | 6 Imp. ἃ. 7 
9 prolatas 7'vuig.] probatas RV ἢ 10 differentie γ ἢ 
R | successoris V successiones R! | 12 perspeximus] corri- 
gere add. T' Set feminarum add. R!| simil R! 13 suc- 
cessionem 7'! | prae V? | 14 compendiosa RT | depo- 
nere 7 componere Καὶ ἢ 15 uocantibus R!T'| 16 con- 
stituimus nunc R | 17 genus A! | 18 hoe est (ab ite 
hoe est pr.) aseendentium descendentium ex latere V? 
in ras. 1 vs. | 19 inter 7? | 20 prima V ἢ 23 rubr. De 
hereditatibus que ab intestato deferuntur R marg. (er 
lul.) | 26 et dei. T? | sint R*| 27 cognato R | 28 fuerit 
Tvulg.] fuit RV | 29 tm R | filios Beck] filii libri | 
30 ipsi T' 


Nov. CXVIII 1. 2 


968 


DE HEREDIBUS 





ὑπεξούσιος ἣν ὁ τελευτήσας, ἐπ᾽ ἐκείνοις δηλαδὴ τοῖς 
πράγμασιν ἅτινα κατὰ τοὺς ἄλλους ἡμῶν νόμους τοῖς 
πατράσιν οὐ προβπορίξεται. ἐπὶ γὰρ τῇ χρήσει τῶν 
πραγμάτων τούτων ὀφειλούσῃ προβπορίξεσϑαι ἢ φυ- 
λάττεσϑαι τοὺβ περὶ τούτων ἡμῶν νόμους τοῖς yo- 
“γεῦσι φυλάττομεν" οὕτω μέντοιγε, ὥςτε εἴ τινὰ τού- 
τῶν τῶν κατιόντων παῖδας καταλιπόντα τελευτῆσαι 
συμβαίη, τοὺς ἐκείνου υἱοὺς ἢ ϑυγατέρας ἢ τοὺς ἄλλους 
κατιόντας sig τὸν τοῦ ἰδίου γονέως τόπον ὑπειριέψαι, 


΄ 


sub potestate fuit qui defunctus est, in illis vide- 
licet quae secundum alias nostras leges patribus 
non adquiruntur. Nam in usu earum rerum, qui 
debet adquiri aut servari, nostras de his leges pa- 
5rentibus custodimus, sic tamen ut si quem horum 
descendentium filios relinquentem mori contigerit, 
ilius filios aut filias aut alios descendentes in pro- 
rii parentis loco succedere, sive sub potestate de- 
uncti sive suae potestatis inveniantur, tantam de 


εἴτε ὑπεξούσιοι τῷ τελευτήσαντι εἴτε αὐτεξούσιοι svos- 10 hereditate morientis accipientes partem, quanticum- 


ϑεῖεν, τοσοῦτον ἐκ τῆς κληρονομίας τοῦ τελευτήσαν- 
τοβ λαμβάνοντας μέρος, δσοιδήσοτε ἂν ὦσιν, ὅσον ὁ 
αὐτῶν γονεὺς εἰ περιῆν ἐκομίζετο, ἥντινα διαδοχὴν 
in stirpes ἡ ἀρχαιότης ἐκάλεσεν. ἐπὶ ταύτης γὰρ τῆς 
τάξεως τὸν βαϑμὸν ζητεῖσϑαι οὐ βουλόμεϑα, ἀλλὰ 
μετὰ τῶν υἱῶν καὶ τῶν ϑυγατέρων τοὺς ἐκ (vov) 
προτελευτήσαντος υἱοῦ ἢ ϑυγατρὸς ἐγγόνους καλεῖσϑαι 
ϑεσπίζομεν, οὐδεμιᾶς εἰβαγομένης διαφορᾶς, εἴτε ἄρ- 
ρενες εἴτε ϑήλειαε ὦσε, καὶ εἴτε ἐξ ἀρρενογονίας εἴτε 
ἐκ ϑηλυγονίας κατάγονται, εἴτε ὑπεξούσιοι εἴτε καὶ 
αὐτεξούσιοι. εἴησαν. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τῆς τῶν 
κατιόντων διαδοχῆς ἐτυπώσαμεν: ἀκόλουϑον δὲ εἶναι 
συνείδομεν καὶ περὶ τῶν ἀνιόντων διατάξασϑαι, ὅπως 
ἂν εἰς τὴν τῶν κατιόντων. κληϑεῖεν διαδοχήν. 


que sint, quantam eorum parens si viveret habuisset: 
quam successionem in stirpes vocavit antiquitas. In 
hoe enim ordine gradum quaeri non volumus, sed 
cum filis et filiabus ex praemortuo filio aut filia ne- 


15 potes vocari sancimus, nulla introducenda differentia 


sive masculi seu feminae sint, et sive ex masculo- 
rum seu feminarum prole descendant, sive suae po- 
testatis seu sub potestate sint constituti. Et haec 
quidem de successione descendentium disposuimus: 


20 consequens autem esse perspeximus et de ascenden- 


tibus constituere, quomodo ad descendentium suc- 
cessionem vocantur. 


CAPUT Il. 


Ei τοίνυν ὃ τελευτήσας κατιόντας μὲν μὴ καταλίποι 25 


κληρονόμους, πατὴρ δὲ ἢ μήτηρ ἢ ἄλλοι γονεῖς αὐτῷ 
ἐπιζήσουσι, πάντων τῶν ἐκ πλαγίου συγγενῶν τού- 
τους προτιμᾶσϑαι ϑεσπίζομεν, ἐξηρημένων μόνων 
ἀδελφῶν ἐξ ἑκατέρου γονέως συναπτομένων τῷ τελευ- 


Si igitur defunctus descendentes quidem non de- 
relinquat heredes, pater autem aut mater aut alii 
parentes ei supersint, omnibus ex latere cognatis 
hos praeponi sancimus, exceptis solis fratribus ex 
utroque parente coniunctis defuncto, sicut per sub- 


τήσαντι, ὡς διὰ τῶν ἑξῆς δηλωθήσεται. si δὲ πολ- 80 sequentia declarabitur. Si autem plurimi ascenden- 


Àol τῶν ἀνιόντων περίεισι, τούτους προτιμᾶσϑαι κε- 
λεύομεν, οἵτινες ἐγγύτεροι τῷ βαϑμῷ εὑρεϑεῖεν, ἀρ- 
ρενάς «s καὶ ϑηλείας, εἴτε πρὸς μητρὸς εἴτε πρὸς 
πατρὸς εἶεν. si δὲ τὸν αὐτὸν ἔχουσι βαϑιμόν, ἐξ ἴσης 


tium vivunt, hos praeponi iubemus qui proximi gradu 
reperiuntur masculos et feminas, sive materni seu 
paterni sint. Si autem eundem habent gradum, ex 
&equo inter eos hereditas dividitur, ut medietatem 


εἰς αὐτοὺς ἡ κληρονομία διαιρεϑήσεται, ὥςτε τὸ uév35 quidem accipiant omnes a patre ascendentes, quanti- 


ἥμισυ λαμβάνειν πάντας τοὺς πρὸς πατρὸς ἀνιόντας, 
€ » ; c er 
δσοιδήποτε ἂν ὦσι, τὸ δὲ ὑπόλοιπτον ἥμισυ τοὺς πρὸς 


cumque fuerint, medietatem vero reliquam a matre 


c. ΠῚ Εἰ τοίνυν — 29 συναπτομένων εἰ 569,2 εἰ δὲ μετὰ — 13 δεδώκαμεν νόμου ex B habet Tractatus de 


peculiis l. c. 





is qui defunctus est, praeponi iubemus, in illis scilicet rebus quae secundum alias leges nostras patribus 
non adquiruntur. De usufruciu enim harum rerum qui iis adquiri vel servari debet leges nostras de his 
latas parentibus servamus; ita tamen ut si quem horum descendentium liberis relictis decedere contigerit, 
illius filii aut filiae. aut reliqui descendentes in parentis sui locum succedant, sive in potestate def unott 
sive sui iuris inveniantur, tantam ea: hereditate defuncti partem accepturi, quotquot sint, quantam parens 
ipsorum si superstes esset accepturus esset, quam successionem in stirpes antiquitas vocavit. In hoc enim 
ordine gradum requiri nolumus, sed cum filiis et filiabus nepotes ex praemortuo filio filiave vocari san- 
cimus, neve ulla differentia inducatur. utrum masculi an. feminae sint, et utrum ex masculina an ez fe- 
minina progenie descendant, utrum in potestate an etiam sui iuris sint. Et haec quidem de descendentium 
successione statuimus: consequens autem esse nobis visum est etiam de ascendentibus decernere, quomodo 
ad descendentium successionem vocentur. 

IL. Si igitur defunctus descendentes quidem heredes non reliquerit, pater autem vel mater vel alii 
parentes ei superstites sint, omnibus ez: latere cognatis eos praepont sancimus, exceptis solis fratribus de- 
functo ex utroque parente coniunctis, sicut per ea quae sequuntur declarabitur. Quodsi mulli ascen- 
dentium supersunt, eos anteponi iubemus, qui gradu propiores inveniantur, tam masculos quam feminas, 
sive materni sive paterni sint. Si autem eundem gradum obtinent, ex aequo inter eos hereditas dividetur, 

ut dimidiam partem omnes paterni ascendentes accipiant, quotcumque sint, reliquam. autem dimidiam ma- 





2 νόμους] od. 6, 61, 6. 8 | ὃ. προβπορίζονται Tract. | 
τῇ xouos) ov ἡ χρῆσιβ L* | 4 ὀφειλούσῃ M] ὀφεί- 
λουσι L' ὀφείλει L? ὧν (sic B, ἢ Bf, ἃ Tract.) ὀφεί- 
λουσι B || 12 λαμβάνοντες BB* || ὅσον ἑαυτῶν ὃ γονεὺς 
B* || 14 1n stirpes ΜΙ ς] κατὰ σειρὰν s. v. L, κατὰ σει- 
ρὰν ἐξ ἴσης B, τοῦ γένους in marg. manus recentissima 
M| 16 vov add. Haloander | 11 ἐκγόνους B* | 19 εἰσὶ 
B || καὶ om. B* | 20 κατάγωνται Scrimger || «ai om. 
B*g | 22 διετυπώσαμεν 1, ΒΓ || δὲ om. L || 25 xaca- 
λίσῃ Tract.| 26 αὐτῶν L αὐτοῦ B* || 28 τῶν om. 
Tract. | 29 ἀδελφῶν Msc] ἀδελφῶν xai ἀδελφοπαίδων 
LB (ex nov. CX XVII,1 interpolata, cf. ad 569, 2. 8) || 
32 strwes M || 88 ϑήλειαι B* || εἴτε πρὸς πατρὸς 
εἴτε πρὸς μητρὸς L? B (cf. ad c) || 39 sie αὐτοὺς] av- 
τοῖς 185 


1 in illis] illi 7" | 2 leges nostras alias 7'| parenti- 
bus V | 3 earum V7'] harum £ vuig. | quibus debet V 
quae debent 7?|| 5 tm RV| 6 relinquentes T'| 7 illis 
T! || 8 loeum vulg. | 9 inueniatur RVT, corr. vulg. | de 
hereditate] »**«***«s««e V! | 15 diffentie V || 16 seu 
femine V] siue feminae A7' vulg. || et om. RT | 17 siue 
feminarum V || 18 siue sub 7'vu/g. | 19 deposuimus A* || 
21 quodammodo 7'| 22 vocentur vuig.|| 26 autem om. 
T | aut alii] alii alii V^ | 27 eis V | 29 parentes A! 
conuietis V coniuncti coniunctis AR' | defunctos V. 
30 sin V | 31 uiuunt EV] iuuerit 7' | hos] hoo R^ 
** Κλ 32 siue materni seu paterni V] siue paterni siue 
materni AT'vulg.|| 33 habet A! | 34 hereditas om. v| 
diuidatur A vulg. || 35 descendentes V | 36 aliquam V 











a matre om. R 






— 
— 


AB INTESTATO VENIENTIBUS 


569 


Nov. CXVIII 2. 3 





μητρὸς ἀνιόντας, ὁσουεδήποτε ἂν αὐτοὺς εὑρεϑῆναι 
συμβαίη. εἰ δὲ μετὰ τῶν ἀνιόντων εὑρεϑῶσιν ἀδελ- 
goi ἢ ἀδελφαὶ ἐξ ἑκατέρων γονέων συναπτόμενοι τῷ 
τελευτήσαντε, μετὰ τῶν ἐγγυτέρων τῷ βαϑμῷ ἀνιόν- 
των κληϑήσονται, εἰ καὶ πατὴρ ἢ μήτηρ εἴησαν, δέεαι- 
φουμένης εἰς αὐτοὺς δηλαδὴ τῆς κληρονομίας κατὰ τὸν 
τῶν προοςώπων ἀριϑμόν, ἵνα καὶ τῶν ἀνιόντων καὶ 
τῶν ἀδελφῶν ἕκαστος ἴσην ἔχοιεν μοῖραν. οὐδεμίαν 
χρῆσιν ἐκ τῆς τῶν υἱῶν ἢ ϑυγατέρων μοίρας ἐν τού- 
E ἘΦ τῷ - * 3 * , - , , 

λῶς ἐκδικεῖν, ἐπειδὴ ἀντὲ ταύτης τῆς χρήσεως μέρος 
αὐτῷ τῆς κληρονομίας καὶ κατὰ δεσποτείας δίκαιον 
διὰ τοῦ παρόντος δεδώκαμεν νόμου. οὐδεμιᾶς φυ- 
λαττομένης διαφορᾶς μεταξὺ τῶν προοώπων τούτων, 


ascendentes, quantoscumque eos inveniri contigerit. 
Si vero cum ascendentibus inveniantur fratres aut 
sorores ex utrisque parentibus coniuncti defuncto, 
cum proximis gradu ascendentibus vocabuntur, si et 
5 pue aut mater fuerint, dividenda inter eos quippe 
ereditate secundum personarum numerum, uti et 
ascendentium et fratrum singuli aequalem habeant 
portionem. Nullum usum ex filiorum aut filiarum 
portione in hoc casu valente patre sibi penitus vin- 


ϑέματι δυναμένου vov πατρὸς ἑαυτῷ mawrs-lÜ dicare, quoniam pro hac usus portione hereditatis 


ius et secundum proprietatem per praesentem dedi- 
mus legem. Differentia nulla servanda inter perso- 
nas istas, sive feminae seu masculi fuerint qui ad 
hereditatem vocantur, et sive per masculi seu per 


εἴτε ϑήλειαε εἴτε ἄρρενες εἴησαν οἱ πρὸς τὴν κληρο- 19 feminae personam copulantur, et sive suae potestatis 


vouíav καλούμενοι, καὶ εἴτε δὲ ἄρρενος ἢ ϑήλεος 
προρώπου συνάπτονται, καὶ εἴτε αὐτεξούσιος εἴτε ὑπ- 
εξούσιος ἣν ὃν διαδέχονται. 

Ὑπόλοιπόν ἐστιν ἵνα καὶ τὴν τρίτην ὁρίσωμεν 


seu sub potestate fuerit cui succedunt. 


Reliquum est ut tertium ordinem decernamus, qui 


τάξιν, ἥτις ἐκ πλαγίου καλεῖται καὶ sis adgnatovs καὶ 20 vocatur ex latere et in agnatos cognatosque dividi- 


cognatovs διαιρεῖται, ἵνα xai τούτου τοῦ μέρους δια- 
— , € , r x 
τυπωϑέντος πανταχόϑεν ὃ νόμος τέλειος εὑρεϑείη. 


tur, ut et hac parte disposita undique perfecta lex 
inveniatur. 


CAPUT III. 


Εἰ τοίνυν ὃ τελευτήσας μήτε κατιόντας μήτε ἀνιόν- 
τας καταλείψει, πρώτους πρὸς τὴν κληρονομίαν κα- 
λοῦμεν τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὰς à 
αὐτοῦ πατρὸς καὶ τῆς αὐτῆς μητρὸς τεχϑέντας, ovs 
καὶ μετὰ τῶν πατέρων πρὸς τὴν κληρονομίαν ἐκαλέ- 
σαμεν. τούτων δὲ μὴ ὑπόντων ἐν δευτέρᾳ τάξει ἐκεί- 
vove τοὺς ἀδελφοὺς πρὸ! τὴν κληρονομίαν καλοῦμεν, 
οἵτινες ἐξ ἑνὸς γονέως συνάπτονται τῷ τελευτήσαντι, 
εἴτε διὰ τοῦ πατρὸς μόνου εἴτε διὰ τῆς μητρός. εἰ δὲ 
τῷ τελευτήσαντε ἀδελφοὶ ὑπείησαν καὶ ἑτέρου ἀδελ- 
φοῦ ἢ ἀδελφῆς προτελευτησάντων παῖδες, κληϑήσον- 
ται πρὸς τὴν κληρονομέαν ovtot μετὰ τῶν πρὸς πατρὸς 


Si igitur defunctus neque descendentes neque 
ascendentes reliquerit, primum ad hereditatem voca- 


ελφὰς τοὺς ἐκ τοῦ 25 mus fratres et sorores ex eodem patre et ex eadem 


matre natos, quos etiam cum patribus ad heredita- 
tem vocavimus. His autem non existentibus in se- 
cundo ordine illos fratres ad hereditatem vocamus 
qui ex uno parente coniuncti sunt defuncto, sive 
0patrem solum seu per matrem. 81 autem defuncto 
tres fuerint et alterius fratris aut sororis prae- 
mortuorum filii, vocabuntur ad hereditatem isti cum 
de patre et matre thiis masculis et feminis, et quanti- 
cumque fuerint, tantam ex hereditate portionem per- 


καὶ πρὸς μητρὸς ϑείων, ἀρρένων τε καὶ ϑηλειῶν, καὶ 35 cipient, quantam eorum parens futurus esset acci- 


ὁσοιδήποτε dv 04, τοσοῦτον ἐκ τῆς κληρονομέας λή- 
, € ? —- * , 
ψονται μέρος ὅσον ὁ αὐτῶν γονεὺς ἤμελλε λαμβάνειν 





terni ascendentes, quotcumque forte inventi sint. 


Si autem cum ascendentibus inveniantur fratres vel 


sorores defuncto per utrumque parentem coniuncii, cum propioribus gradu ascendentibus vocabuntur, 


etiamsi pater aut mater sint; hereditate scilicet inter. eos 
ascendentibus quam ez: fratribus aequalem quisque partem 
aut filiarum portione in hoc casu sibi omnino vindicare patri liceat, quoniam 


ei hereditatis ipso dominii iure per 
observetur, utrum feminae an masculi sint qui 


2 numero personarum dividenda, ut tam ex 
abeat. Neve ullum. usumfructum ez filiorum 
ro hoc usufructu partem 


raesentem legem dedimus. Neve ulla differentia inter has personas 
hereditatem vocantur, et utrum per masculum an per 


feminam coniungantur, et utrum sui iuris an in potestate fuerit is cui succedunt. 
Reliquum est ut tertium quoque ordinem definiamus, qui ex latere appellatur et in agnatos et cogna- 


tos dividitur, ut hac quoque parte definita lex undique perfecta 

Si igitur defunctus neque descendentes neque ascen 
vocamus fraíres et sorores ex eodem patre et eadem matre genitos, quos etiam cum 
ditatem vocavimus. His autem non extantibus in secundo ES a 


—— 
entes reliquerit, primos ad hereditatem 


arentibus ad here- 
illos fratres ad hereditatem vocamus, qui 


ex uno parente copulantur defuncto, sive per patrem solum sive per matrem. Quodsi defuncto fratres 


extent et alterius iam. defuncti fratris sororisve filii, hi cum thiis paternis et maternis, tam masculis 


quam 


feminis, ad hereditatem vocabuntur, et quotcumque sint, tantam ex hereditate partem capient quantam 





2 ἀδελφοὶ ἢ ἀδελφαὶ Mz] ἢ ἀδελφοὶ ἢ ἀδελφό- 
παιδες, 254 ἀδελφαὶ L ἀδελφοὶ ἢ & —— Be 
v.l. ἀδελφοὶ ἢ ἀδελφαὶ ἢ (ἢ om. B*) καὶ ἀδελφόπαιδες 
B5 v. L, ΒΓ ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφαὶ ἢ ἀδελφόπαιδες Tract. 
(cf. ad 568,29. 569,8.26. 570, 19) | 35g. ἐξ — τελευ- 
τήσαντε om. Tract. | 4 ἐγγυτέρω Tract. ἢ 6 δηλαδὴ om. 
Tract. | 1 τῶν ztgosoózov] iv κάπιτα s. v. L | 8 ἔχοιεν 
MB] ἔχει L^ ἔχη L^, ἔχοι cum Haloandro vulg. (Bf) || 
poioav| ἀλλὰ καὶ οἱ ἀδελφόπαιδες τὴν μοῖραν τοῦ ἰδίου 
γονέως λαμβάνουσιν (λαμβάνωσιν B) add. LB Tract. 
(cf. ad 968, 29. 569, 2. 26. 570,19) | 9 77 om. L^ | 10 é«v- 
τῶν L|11 ἀντὶ ταύτης τῆς χρήσεως μέρος αὐτῷ] pro 
hae usus portione e || 12 x«i om. Tract. || 16 ϑήλεως M Bf | 
20 καὶ sis — διαιρεῖται om. B || adgnátove καὶ xoyvá- 
rove M ἀδγνάτους ἢ xoyvérove L| 22 εὑρεϑῇ B*| 23 
Ἐμηδὲ - μηδὲ libri 24 καταλείψη ΒΓ vulg. | πρὸς] sis 
(om. v. 1.) B* | 26 τεχϑέντας] ὁμοίως δὲ xai τοὺς ἀδελφό- 
παιδας add. LB (cf. ad 568,29. 569,2. 8) | 31 εἴτε διὰ 
vns] ἢ τῆς Γ ἢ} εἰ δὲ! καὶ εἴγε B*|| 36 ὁσοιδήποτε! ὦσε 
δήποτε M | 37 ἔμελλε LB* 

lil, 





3 utriusque V || defuneti V, cum multo magis ergo 
eum ulterioribus add. R*' || 4 si] set &! || et] etsi R 
5 aut] et V | fuerint vu/g.] fuerunt (fuere 7) libri 
diuidendam V || 7 habent 7'| 9 pater R!V | 11 secundum 
om. T' | per om. Τ᾽ ὃ | legem dedimus 7'| 13 siue maseuli 
siue femine 7'| seu V] siue A vulg. | masculi] «««« A'] 
fuerit T'| 14 et om. T' | seu per] per om. T' || 15 potestates 
V*| 16 siue 7Z'vulg. | fuit R'| eui] qui A?| 19 ut] in 
R* | tertium] interium ΤΊ | 20 uocantur V | in] inter 
R? | 21 ae V! | 23 neque ascendentes neque descen- 
dentes V, ultimas litteras es et quae sequuntur usque ad 21 
his non existen| seripsit V? in ras. 3 versuum | 24 relin- 
querit R? relinquere R' | primos Κὶ vulg. | 25 ex eadem] 
ex om. V(?) | 26 etiam om. V(?) | 27 uocamus (uocamur . 
T!) VT | autem om. V(?) | 30 partem A! |31 fuerit At 
fuere T | et] » V'|32 filu] et filii V'| 33 de om. V|| 
this T? in ras. | 34 tanta V | pereipient portionem 
T vulg. 


12 


Nov. CXVIII 3 


910 


DE HEREDIBUS 





εἰ ἐπέζησεν. ὅϑεν ἀκόλουθόν ἐστιν, ἵνα εἰ τυχὸν ὃ 
προτελευτήσας ἀδελφός, ov οἱ παῖδες περίεισε, Ov 
ἑκατέρου γονέως τῷ νῦν τελευτήσαντι προξώπῳ συν- 
ἥπτετο, οἱ δὲ περιόντες ἀδελφοὶ διὰ τοῦ πατρὸς 
μόνου τυχὸν ἢ τῆς μητρὸς αὐτῷ συνήπτοντο, προτι- 
μηϑῶσιν οἱ τούτου παῖδες τῶν ἐδίων ϑείων, εἰ καὶ 
τρίτου εἰσὶ βαϑμοῦ (εἴτε πρὸς πατρὸς εἴτε πρὸς μη- 
τρὸς εἴησαν οἱ ϑεῖοι, καὶ εἴτε ἄρρενες εἴτε ϑηλειαι), 
ὥςπερ ὁ αὐτῶν γονεὺς προετιμᾶτο εἰ περιῆν. καὶ ἐκ 


pere si superstes esset. Unde consequens est, ut 
81 forte praemortuus frater, cuius filii vivunt, per 
utrumque parentem nunc defunctae personae iunge- 
batur, superstites autem fratres per patrem solum 
5forsan aut matrem ei iungebantur, praeponantur 
istius filii propriis thiis, licet tertio sint gradu (sive 
a patre sive a matre sint thii, et sive masculi sive 
feminae), sicut eorum parens praeponebatur, si vi- 
veret. Et e diverso, si quidem superstes frater ex 


τῶν ἐναντίων, εἰ ὃ μὲν περιὼν ἀδελφὸς ἐξ ἑκατέρου 10 utroque parente coniungitur defuncto, praemortuus 


γονέως συνάπτεται, τῷ τελευτήσαντι. ὃ δὲ προτελευ- 
τήσας δι᾽ ἑνὸς γονέως συνήπτετο, τοὺς τούτου παῖδας 
ἐκ τῆς κληρονομίας ἀποκλείομεν, ὥςπτερ καὶ αὐτὸς εἰ 
περιῆν ἐξεκλείετο. τὸ δὲ τοιοῦτον προνόμιον ἐν ταύτῃ 


autem per unum parentem iungebatur, huius filios 
ab hereditate excludimus, sicut ipse si viveret ex- 
cludebatur. Huiusmodi vero privilegium in hoc or- 
dine cognationis solis praebemus fratrum masculo- 


τῇ τάξει τῆς συγγενείας uóvouw παρέχομεν τοῖς τῶν 15rum aut feminarum filis aut filiabus, ut in suorum 


ἀδελφῶν ἀρρένων ἢ ϑηλειῶν υἱοῖς ἢ ϑυγατράσιν, 
ἵνα εἰς τὰ τῶν ἰδίων γονέων δίκαια ὑπειρέλθωσιν, 
οὐδενὶ δὲ ἄλλῳ παντελῶς προρώπῳ ἐκ ταύτης τῆς 
τάξεως ἐρχομένῳ τοῦτο τὸ δίκαιον συγχωροῦμεν. ἀλλὰ 


parentum iura succedant; nulli (autem) alii omnino 
personae ex hoc ordine venienti hoc ius largimur. 
Sed et ipsis fratrum filiis tunc hoc beneficium conferi- 
mus, quando cum propriis iudicantur thiis masculis et 


xal αὐτοῖς τοῖς τῶν ἀδελφῶν παισὶ τότε ταύτην τὴν 20feminis, sive paterni sive materni sint. Si autem 


εὐεργεσίαν παρέχομεν, ὅτε μετὰ τῶν ἰδίων κρίνονται 
ϑείων ἀρρένων τὸ καὶ ϑηλειῶν, εἴτε πρὸς πατρὸς 
εἴτε πρὸς μητρὸς εἶεν. εἰ δὲ μετὰ τῶν ἀδελφῶν τοῦ 
τελευτήσαντος καὶ ἀνιόντες, ὡς ἤδη προείπομεν. πρὸς 
τὴν κληρονομίαν καλοῦνται, οὐδενὶ τρόπῳ πρὸς τὴν 
ἐξ ἀδιαϑέτου διαδοχὴν τοὺς τοῦ ἀδελφοῦ ἢ τῆς ἀδεῖ- 
φῆς παῖδας καλεῖσϑαι συγχωροῦμεν, οὐδὲ εἰ ἐξ éxa- 
sin yovéos ὁ «αὐτῶν πατὴρ ἢ μήτηρ συνήπτετο τῷ 
τελευτήσαντι. ὅπότε τοίνυν τοῖς τοῦ ἀδελφοῦ καὶ τῆς 


cum fratribus defuncti etiam ascendentes, sicut iam 
diximus, ad hereditatem vocantur, nullo modo ad 
successionem ab intestato fratris aut sororis filios 
vocari permittimus, neque si ex utroque parente eo- 


25 rum pater aut mater defuncto iungebatur. Quando- 


uidem fratris et sororis filiis tale privilegium de- 
erimus, ut in propriorum parentum succedentes 
locum soli in tertio constituti gradu cum his qui in 
secundo gradu sunt ad hereditatem vocentur, illud 


ἀδελφῆς παισὶ τοιοῦτο προνόμιον δεδώκαμεν, ἵνα τὸν 30 palam est quia thiis defuncti masculis et feminis 


τῶν γονέων ὑπειβιόντες τόπον μόνοι τρίτου ὄντες 
βαϑμοῦ μετὰ τῶν ἐκ δευτέρου βαϑιμοῦ πρὸς τὴν κλη- 
ρονομίαν καλῶνται, ἐκεῖνο πρόδηλόν ἐστιν, ὅτε τῶν 
ϑείων τοῦ τελευτήσαντος ἀρρένων τὸ καὶ ϑηλειῶν, 
εἴτε πρὸς πατρὸς εἴτε πρὸς μητρὸς εἴησαν, προτιμῶν- 
ται, εἰ καὶ ἐκεῖνοι τρίτον ὁμοίως συγγενείας Bad'uóv 
1 ἔχοιεν. Εἰ δὲ μήτε ἀδελφοὺς μήτε παῖδας ἀδελ- 
φῶν, ὡς εἰρήκαμεν, ὁ τελευτήσας καταλείψει, πάντας 
τοὺς ἐφεξῆς ἐκ πλαγίου συγγενεῖς πρὸς τὴν κληρονο- 


Sive a patre sive ἃ matre praeponuntur, si etiam illi 
tertium similiter cognationis obtineant gradum. 


39 


1 Si vero neque fratres neque filios fratrum, sicuti 
diximus, defunctus reliquerit, omnes deinceps a la- 
tere cognatos ad hereditatem vocamus secundum 


μίαν καλοῦμεν κατὰ τὴν ἑνὸς ἑκάστου βαϑμοῦ προτί- 40 uniuscuiusque gradus. praerogativam, ut viciniores 
μησιν, ἵνα οἱ ἐγγύτερον τῷ βαϑμῷ αὐτοὶ τῶν λοι- 





parens eorum accepturus erat, si viveret. Unde consequens est, ut si forte frater iam defunctus, cuius 
filii supersunt, per utrumque parentem ei qui modo decessit copulabatur, superstites autem fratres per 
patrem solum forte vel matrem ei copulabantur, filii eius patruis suis praeferantur, etiamsi tertio gradu 
sint, sive paterni sive materni sint (hii, sive masculi sive feminae, sicut pater eorum praeferretur, si 
superstes esset. Alque ex conírario si superstes frater per utrumque parentem coniungitur defuncto, is 
autem qui ante decessit per unum parentem. coniungebatur, filios eius. ab hereditate eacludimus, qui 

modum ipse quoque si superstes esset emcluderetur. | Huiusmodi autem privilegium in hoc cognationis 
ordine solis praebemus fratrum vel sororum filiis filiabusve, ut in parentum suorum iura succedant , nulli 
vero omnino alii personae ex hoc ordine venienti hoc ius concedimus. Sed et ipsis fratrum filiis tum 
illud beneficium praebemus, ubi cum thiis suis certant et masculis et feminis, sive paterni sive materni 
sint. Si vero cum fratribus defuncti etiam ascendentes, uti supra dicimus, ad hereditatem vocantur, nullo 
modo ad successionem ab intestato fratris vel sororis filios vocari permittimus, ne tum quidem si ea 
utroque parente pater eorum vel mater defuncto coniunctus erat. Quoniam igitur fratris et sororis filiis 
eiusmodi privilegium dedimus, ut in locum parentum succedentes soli, cum tertio gradu sint, cum iis qui 
secundo gradu sunt ad hereditatem vocentur, illud manifestum est eos defuncti thiis et masculis et feminis, 
sive paterni sive materni sint, praeferri, etiamsi illi quoque tertium pariter cognationis gradum obtineant. 


1 δὲ vero neque fratres neque fratrum filios, uti diximus, defunctus reliquerit, omnes deinceps ez latere 
cognatos ad hereditatem vocamus secundum uniuscuiusque gradus praerogativam, ut propinquiores gradu 





1 ἔζησεν B*| 2 o£ παῖδες] υἱοὶ B* v. ἰ. | 4 περ!οιόν- 
τες (sp in ras.) .M || διὰ] παρὰ Bf | 6 τούτου] τοιοῦ- 
τοι L || εἰ (om. M?) καὶ ML] κἂν B | 1 ὦσι B || πατρὸς 
εἴησαν oí (οὗ om. Bí) ϑεῖοι εἴτε πρὸς μητρὸς LB | 
10 τοῦ ἐναντίου L || ὃ om. L* || 12 τούτου] τοιούτους 
L | 13. ἐκ om. B* | 16 υἱοῖς] ἢ υἱοῖς ΒΙ | 19 ἀλλὰ x«i — 
28 τῷ τελευτήσαντι om. LB (cf. ad 568,29. 569,2. 8. 26) || 
30 τὸν om. M τὸ L^ || 32 £x δευτέρου Mc] ἐκ πρώτου 
xai δευτέρου LB | 33 καλῶνται B] καλοῦνται ML | 
34 ϑηλειῶν, εἴτε] ϑηλειῶν, καὶ εἴτε Bf || 38 καταλείψῃ 
Bf vulg. 





3 utrumque parentem Spangenberg] utramque (utran- 
que AR) partem lJibri| nune] non A! del. 1.8} iungeban- 
tur R?T! ei iungebantur V | 4 partem A! || 5 ei erasum 
in V|6 istis Z* isti 7?| 7 sin thii & || et om. T || sivo 


maseuli om. R! | 8 praeponeretur 7 vulg. || 9 et Aic 
add., ante ex utroque del, vulg. || superstes] est super- 
stes T'|| frater et ex (fs«« ex A!) libri | 10 parte A! | 
coniungerit 7'! | 16 iura vulg.] iure libri || nulli alie 
V* nulle alio 7'!; autem addidi|| 18 et om. T' || con- 
ferrimus 7'7, conferimus — iudicantur tribus scr. V? 
in ras. 1 vs. || 19 thiis RV?T] tribus V(?) ««is V* || 
21 etiam] et 7'|| 23 successiones 7'^ | aut] uel 7' | 25 iun- 
gebatur V? in ras. iüngebatur (sic) &' iungebantur T'|| 
26 patris V^ | dedimus vulg. | 27 priorum 7' || 28 loeum 
soli &VT?] solis looum 7'! soli locum 7'? || 30 quia] 
qui ἃ 71} defunctis R defunctus V | 31 siue a matre 
siue a patre 7'| illi etiam V | 37 81 vero] siue V* || 
fratum V || sicut 7'vulg. || 38 defunctis V^ || 40 prae- 
rogatiuam (praerogatiuam sententiam altera vice R*?) — 





571,2 eiusdem gradus bis scripsit R! | ut] aut. &* 





5il 


Nov. CXVIII 3—5 





πῶ» προτιμῶνται. εἰ δὲ πολλοὶ τοῦ αὐτοῦ βαϑμοῦ 
εὑρεϑῶσι, κατὰ τὸν τῶν προΞώπων ἀριϑμὸν μεταξὺ 
αὐτῶν ἡ κληρονομία διαιρεϑήσεται, ὅπερ in capita οἱ 
ἡμέτεροι λέγουσε νόμοι. 


gradu ipsi reliquis praeponantur. Si autem plurimi 
eiusdem gradus inveniantur, secundum personarum 
numerum inter eos hereditas dividitur, quod in ca- 
pita nostrae leges appellant. 


CAPUT IV. 


Οὐδεμίαν δὲ εἶναε βουλόμεθα διαφορὰν ἐν οἱαδή- 
ποτε διαδοχῇ ἢ κληρονομίᾳ μεταξὺ τῶν πρὸς τὴν 
κληρονομέαν μένων ἀρρένων» ἢ ϑηλειῶν, ovs πρὸς 
τὴν κληρονομέαν κοινῶς ὡρίσαμεν καλεῖσθαι, εἴτε δι᾿ 

προξώπου συνήπτοντο τῷ 


Nullam vero esse volumus differentiam in qua- 
cumque successione aut hereditate inter eos qui ad 
itatem vocantur masculos ac feminas, quos ad 
hereditatem communiter definivimus vocari, sive per 
masculi seu feminae personam defuncto iunge- 


ἄρ εἴτε διὰ 
eivai: ἀλλ᾽ ἐπὶ πασῶν τῶν διαδοχῶν τὴν 10 bantur, sed in omnibus successionibus agnatorum 


τῶν δασπδίων τε xai cognatow διαφορὰν ἀργεῖν κε- 
λεύομεν, εἴτε διὰ ϑῆλυ πρόξωπον εἴτε Ow ἐμαγκιπα- 
τίονα ἢ ἕτερον οἱονδήποτε τρόπον τοῖς προτέροις 
Ὁ νόμοις, καὶ πάντας δίχα τινὸς τοιαύτης 


ἐτρακταΐζετ. 


cognatorumque differentiam vacare praecipimus, sive 
per femineam personam sive per emancipationem vel 
per alium quemlibet modum prioribus legibus tracta- 
batur, et omnes sine qualibet huiusmodi differentia 


διαφορᾶς κατὰ τὸν τῆς ἰδίας συγγενείας BaOuov sis 15 secundum proprium cognationis gradum ad cognato- 
y ; 


τὴν» ἐξ ἀδιαϑέτου τῶν Gvyysv αδοχὴν ἐλθεῖν κε- 


λεύομεν. 


rum successionem ab intestato venire praecipimus. 


CAPUT V. 


ἘΞ ὧν δὲ περὶ τῆς κληρονομέας εἰρήκαμέν τε καὶ 
διετυπώσαμεν, καὶ τὰ περὶ τῆς ἐπιτροπῆς δῆλα καϑ- 
ἕστηκε. 
καὶ τὴν τάξιν, καϑ' ἣν πρὸς τὴν κληρονομίαν καλεῖται 
ἢ μόνος ἢ μεθ᾽ ἑτέρων, καὶ τὸ λειτούργημα τῆς ἐπι- 
τροπῆς ὑπελϑεῖν, οὐδεμιᾶς οὐδὲ ἐν τούτῳ τῷ μέρει 
—— εἰξαγομένης ἐκ τῶν adgnatuxow ἢ οοσπϑδῖε- 
κῶν 

καλουμένων τῶν τε δε ἀρρενογονέας τῶν τε διὰ ϑη- 
λυγονίας τῷ ἀνήβῳ συναπτομένων. ταῦτα δὲ λέγομεν, 
εἰ ἄρρενες xai τέλειοε τὴν ἡλικίαν εἴησαν καὶ ὑπὸ 
Pine vóuov κωλύονται τὴν ἐπιτροπὴν ὑπελϑεῖν 
μηδὲ 
γὰρ — καὶ ἡμεῖς ἀπαγορεύομεν τὰ τῆς ἐπιτροπῆς 
ὑπελϑεῖν λειτουργήματα, εἰ μὴ μήτηρ ἢ μάμμη εἴη" 
ταύταις γὰρ μόναις κατὰ τὴν τῆς κληρονομίας τάξιν 
καὶ τὴν ἐπιτροπὴν ὑπελθϑεῖν ἐφίεμεν, ἐὰν ἐν ὑπομνή- 


pag, καὶ γάμοις ἑτέροις καὶ τῇ βοηϑείᾳ τοῦ Βελλεια- 35 


ψείου δόγματος ἀπαγορεύσωσι. ταῦτα γὰρ φυλάττου- 
σαι πάντων ἐῶν ἐκ πλαγίου συγγενῶν εἰς τὴν ἐπι- 
τροπὴν προτιμηϑήσονταε, τῶν testamentario» μόνων 
ἐπιτρόπων προλαμβανόντων αὐτάς" τὴν γὰρ τοῦ τε- 
λευτήσαντος βούλησίν τε καὶ ἐπιλογὴ 


ϑεσπίζομεν γὰρ ἕκαστον κατὰ τὸν βαϑμὸν 20 


ἣν προτιμᾶσϑαε 40 


Ex his autem, quae de hereditate diximus et dispo- 
suimus, et quae de tutela sunt manifesta consistunt. 
Sancimus enim unumquemque secundum gradum et 
ordinem, quo ad hereditatem vocatur aut solus aut 
cum aliis, et functionem tutelae suscipere, nulla ne- 
que in hac parte differentia introducenda de agna- 
torum seu cognatorum iure, sed omnibus similiter 


καίων, ἀλλὰ πάντων ὁμοίως εἰς τὴν ἐπιτροπὴν 25 ad tutelam vocandis quique ex masculorum quique 


ex feminarum prole descendunt minori coniuncti. 
Haec autem dicimus, si masculi et perfectae aetatis 
sint et nulla lege prohibeantur tutelam suscipere ne- 
que excusatione competenti sibimet utuntur. Mulieri- 


ατίονε ἁρμοζούσῃ αὐτοῖς κέχρηνται. ταῖς 30bus enim etiam nos interdicimus tutelae subire offi- 


cium, nisi mater aut avia fuerit: his enim solis 
secundum hereditatis ordinem et tutelam subire per- 
mittimus, si inter gesta et nuptiis aliis et auxilio 
Velleiani senatusconsulti renuntiant. Haec enim ser- 
vantes omnibus a latere is ad tutelam praepo- 
nuntur, testamentariis solis tutoribus praecedentibus 
eas: defuncti namque voluntatem «t electionem prae- 


v.30— 512,10 summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 13 $ 9. 





TIS ceteris praeponantur. Quodsi multi eiusdem gradus inveniantur, pro numero personarum inter eos 


editas dividetur, id quod in capita leges nostrae appellant. 
IV. Nullam autem differentiam esse volumus in ulla successione aut hereditate inter eos qui ad 
hereditatem vocantur masculos et feminas, quos communiter ad hereditatem vocari constituimus, sive per 


masculum sive per feminam defuncto coniungebantur: sed in omnibus successionibus adgnatorum et cogna- 
torum differentiam cessare iubemus, sive propter femininam personam sive propter emancipationem vel 
alium quemlibet modum prioribus legibus tractabatur, atque omnes sine ulla eiusmodi differentia secundum 
cognationis suae gradum ad cognatorum ab intestato successionem venire iubemus. 

V. Exc iis autem quae de hereditate diximus et constituimus etiam quae ad futelam pertinent 
manifesta sunt.  Sancimus enim, ut quo quisque gradu et ordine ad hereditatem vel solus vel cum alüs 
vocatur, etiam munus tutelae suscipiat, neve ulla differentia ne hac quidem in parte per alionis aut 
cognalionis iura introducatur, sed omnes similiter ad tutelam vocentur tam qui ex mascuüna progenie 
quam qui ex feminina impuberi coniunguntur. Haec autem dicimus, si masculi et perfectae aetatis sint 
nec lege tutelam suscipere prohibeantur neque excusatione sibi competente utantur. Mulieres enim 
. nos quoque (utelae munera subire vetamus, nisi mater vel avia sit: his enim solis secundum ordinem here- 
ditatis etiam tutelam suscipere permittimus, si actis intervenientibus et nuptiis aliis et beneficio Velleiani 
SCti renuntiaverint. Haec enim si observent, omnibus ex latere cognatis ad tutelam praeponentur, ut soli 
testamentarii tutores eas praecedant: nam defuncti voluntatem et electionem praeferri volumus. Si vero 





3 in cápita M] ivxazíra L κατὰ κεφαλὴν ἤτοι προσ- 
ὠπικῶς (προσωπικὴν L) Ls.v,B | 5 govious2a εἷ- 
vai L| 6 διακατοχὴ B* | 1 ἢ] ae ς | 9 ϑήλεως LBf | 
11 τῶν adgnaton τὲ xal xognaton M τῶν ἀδνάτων τε 
xai τῶν L ἐξ (τῶν ἐξ Bf) ἀρρενογονέας τε (τε 
om. Bf) xai ϑηλυγονίας B | 12 διὰ μαγκιπατίονα L àv 
αὐτεξουσιότητα B ἢ 13 ἢ ἕτερον] vel alium ς ἢ 14 
ἐτρακταΐζετο ML] διεσκοπεῖτο B ἢ —— τοιαύ- 
της L | 15 ἐδίας] οἰκείας Bí | 24 αὐσπατικῶν M ἀδ- 
γνατικῶν L| κογνατικῶν ΜΙ, ἢ 28 ἦσαν L | 32 λει- 





3 diuiditur V7] diuidatur Καὶ vulg. | in eapiteuita (sic) 
nostrae legis V! | 4 appellantur T! | 5 vero om. T | esse 
uolumus V] esse uolumus esse R uolumus esse 7' vulg. 
6 hereditate inter cet.] te inter — 9 nam ser. 
in ras. 2 versuum | 9 masculini RT | 12 femine T' ἢ 
13 modum quemlibet Τ᾽ ἢ tractabat T7'! | 16 ab intesto 
(sic) praecipimus uenire 7' | 18 rubr. De legitima tutela 
et de matre εἴ auia tutelam liberorum aministrantibus 
(amministrantibus liberorum 7) AT i» marg. (er Tul.) | 
20 enim om. V | 21 quo] quod V | uocantur R VT' | soli 


τουργήματα] ofücium e ἢ 35 βελλιανείου M βελιανείου Τ' ἢ 21 et om. R | 29 sibi metuuntur T' 30 etiam] et 
L| 36 ἀπαγορεύσουσε L renuntiant ς ἢ 38 testamenta- | T | tutele subite Τ᾽: subire tutele E | 31 fuerit vulg.] 
ríon M τε 6 (i. e. τε xai) tamentaríon L | fuerint RVT | 33 si] ita si V ἢ 84 Velleiani om. T | hoc 
| T 135 proponuntur V i 
12 


Nov. CXVIII 5. 6 ep. 


879 


DE HEREDIBUS AB INTESTATO 





βουλόμεϑα. Ei δὲ πολλοὶ τὸν αὐτὸν τῆς Gvyysvelas 
ἔχοντες βαϑμὸν καλοῦνται πρὸς τὴν ἐπιτροπήν, κ8- 
λεύομεν αὐτοὺς κοινῇ συνελϑόνταβ παρὰ τῷ ἄρχοντι, 
ᾧ τούτου μέλει τοῦ μέρουβ, ἕνα 7) καὶ σλείονας, ὅσοι 
πρὸς τὴν διοίκησιν τῆς οὐσίας ἀρκοῦσιν, ἐξ αὑτῶν 
ἐπιλέξασϑαι καὶ ὀνομάσαι, καὶ τοῦτον ἢ τούτους τὰ 
τοῦ ἀνήβου πράγματα διοικεῖν, τοῦ τῆς ἐπιτροπῆς 
κινδύνου πᾶσιν ἐπικειμένου τοῖς πρὸς τὴν ἐπιτροπὴν 
καλουμένοιβ, καὶ τῶν οὐσιῶν αὐτῶν σιωπηρῶς ὑπο- 
κειμένων τῷ ἀνήβῳ ὑπὲρ ταύτης τῆς διοικήσεως. 


oni volumus. Si autem plurimi eundem cognationis 
abentes gradum ad tutelam vocantur, iubemus com- 
muniter convenientibus apud iudicem, «cui huius 
partis sollicitudo est, unum aut plures, quanti ad 
ὅ gubernationem substantiae sufficiant, ex ipsis eligi 
et denuntiari, et eum vel eos minoris res gubernare, 
tutelae periculo omnibus imminente qui ad tutelam 
vocantur, et substantiis eorum minori tacite subia- 
centibus pro huiusmodi gubernatione. 


10 


CAPUT VI. 


Ταῦτα δὲ πάντα ὅσα περὶ διαδοχῶν τοῦ γένους 
ἐθεσπίσαμεν ἐπ᾽ ἐκείνοις βουλόμεϑα κρατεῖν, ὅσοι τῆς 
καϑολικῆς ὑπάρχουσε πίστεως. ἐπὶ γὰρ τοῖς αΐρετι- 
κοῖς τοὺς ἤδη παρ᾽ ἡμῶν τεϑέντας νόμους βεβαίους 
εἶναι κελεύομεν μηδένα καινισμὸν ἢ ἐλάττωσιν ἐκ τοῦ 
παρόντοβ ὑφισταμένους νόμου. ἅπερ τοίνυν διὰ ταύ- 
τηβ τῆς διατάξεως τῆς sie τὸ διηνεκὲς φυλαχϑησομέ- 
νης ἡ ἡμετέρα ἐϑέσπισε γαληνότης, ἐπ᾽ ἐκείνοις βου- 
λόμεϑα κρατεῖν τοῖς ϑέμασιν, ἅτινα ἐκ προοιμίων 


Haec autem omnia quae de successionibus generis 
sanximus, in illis volumus obtinere, qui catholicae 
fidei sunt. In haereticis autem iam a nobis positas 
leges firmas esse praecipimus, nullam novitatem aut 


15imminutionem ex praesenti introducentes lege. Quae 


igitur per hanc constitutionem in perpetuum obser- 
vandam sancivit nostra tranquillitas, in illis volumus 
obtinere casibus, qui a principiis Iulii mensis prae- 
sentis sextae indictionis evenerunt aut post haec 


τοῦ [JovA(ov μηνὸς τῆς παρούσης ἕκτης émwsungosos20emergunt. Praecedentes namque casus, qui usque 


συνέβη ἢ xai μετὰ ταῦτα συμβήσεται. τὰ γὰρ προ- 
λαβόντα ϑέματα τὰ μέχρι τοῦ μνημονευϑέντος χρό- 
vov ἀποβάντα κατὰ τοὺς παλαιοὺς νόμους τέμνεσϑαι 
σταρακελευόμεϑα. 


(Ἐπίλογος.) 'H ἐνδοξότης τοίνυν ἡ σὴ τὰ διὰ 25 


τοῦ παρόντος νόμου παρ᾽ ἡμῶν διατυπωϑέντα tis 
τὴν ἁπάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν προνοησάτω, ἐπὶ ταύτης 
μὲν τῆς βασιλίδος πόλεως ἰδίκτων κατὰ τὸ σύνηϑες 
σιροτιϑεμένων, ἐν δὲ ταῖς ἐπαρχίαις προςτάξεων πεμ- 


ad memoratum tempus pertransierunt, secundum ve- 
teres leges incidi praecipimus. s 


(Epilogus.) Tua igitur gloria per praesentem 
legem a nobis disposita ad omnium cognitionem ve- 
nire procuret, in hac quidem regia civitate edictis con- 
suete propositis, in provinciis autem praeceptis diri- 
gendis ad clarissimos praesides earum, ut nulli nostri 


πομένων πρὸβ τοὺς λαμπροτάτους τούτων ἡγουμένους, 30 imperii subiectorum sit ignota nostrae circa eos man- 


cere μηδενὶ τῶν τῇ ἡμετέρᾳ βασιλείᾳ ὑποκειμένων 
ἄγνωστον γενέσϑαι τὴν τῆς ἡμετέρας ἡμερότητος περὶ 
τούτους πρόνοιαν" οὕτω μέντοι ὥῤτε δίχα πάσης 
ζημίας τῶν πολιτῶν καὶ ἐπαρχεωτῶν ἐν παντὲ τόπῳ 
τὴν τοῦ παρόντος νόμου ἐμφάνειαν γενέσϑλαι. 

Dat. xvni. k. Aug. Septimo Miliario imp. dn. Iu- 
stiniani pp. Aug. anno XVII. post cons. Basilii vc. 
anno IL. ind. VI. [a. 543] 


13sg. summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 9 ὃ 9. 


35 


suetudinis providentia, ita tamen ut sine ommi dis- 
pendio civium aut provincialium in omni loco prae- 
sentis legis fiat insinuatio. 


Dat. 1x. id. «« CP. imp. Iustiniani anno XVI. pc. 
Basilii anno II. 





multi qui eundem cognationis gradum obtinent ad tutelam vocantur, iubemus eos communiter convenire 
apud magistratum, cui haec res curae est, et unum vel eiiam plures, quotquot ad bonorum admini- 
sirationem sufficiant, ex ipsis eligere et nominare, atque illum vel illos res impuberis administrare: ut 
periculum tutelae omnibus immineat qui ad tutelam vocantur, eorumque bona tacitae hypothecae iure im- 
puberi pro hac administratione obligentur. - 

VL Haec autem omnia quaecumque de successionibus generis sangimus, de illis valere volumus, qui- 
cumque catholicae sunt fidei. De haereticis enim leges iam a nobis latas firmas esse iubemus nullam in- 
novationem vel deminutionem ez: praesenti lege subituras. Quae igitur per hanc constitutionem in perpetuum 
observandam serenitas nostra sanait, de illis casibus valere si pins qui ab initio mensis Iulii praesentis 
sextae indictionis contigerunt vel etiam postea contingent. Praeteriti enim casus qui usque ad tempus 
modo memoratum evenerunt ut secundum veteres leges decidantur praecipimus. 

Epilogus. Tua igitur gloria quae per praesentem legem a nobis constituta sunt ut ad omnium 
notitiam veniant prospiciat, in hac quidem regia civitate edictis more solito propositis, in provinciis vero 
mandatis ad clarissimos earum praesides missis, ut nemini eorum qui imperio nostro subiecti sunt man- 
suctudinis nostrae circa eos providentia incomperta sit; ita tamen ut sine ullo civium et provincialium 


detrimento omnibus locis praesentis legis insinuatio fiat. 





4 μέλλει ML | 10 ταύτης τῆς] huiusmodi e || 11 9:a- 
δοχὴν M^ || 36 subscr. habet Iul", item Iul. cod. Utin. || 
Xvit. k. aug. Jul." (πρὸ «6 καλάνδων «ὐγούστων Ath.)| 
sxcn kl. ags. Jul. xuim χα («0 minus recte legit et k. dec. 
interpretatur Zachariae) M k. aug. Utin. μηνὶ αὐγούστῳ 
Theod., om. Iul.? (III id. e, ubi vid.) | septimo miliario 
(miliari Utin.) Zul.^ Utin.] cep. mic. M septimo Zul.", om. 
Iul? | impi. dnn. iustiniano anno XVII Utin. imp. donno 
iustiano anno XCII Zul^ imp.iusti. anno VII deci. Zul." 
domno postr. iustiniano septimo decimo Zul.? imp. dn. iust. 
pp. aug. βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εβ' (leg. & ) Ath. 
ἔτει τῆς βασιλείας v Theod. | 31 pons. consl. fl.* basili 
uc. anno secundo Jul" μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου 
τὸ β΄ Ath. (cf. c), pe. basili anni Jul." post consl. bilisarii 
anno tertio Utin. post consul. anno tertio Jul? μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βασιλείου Theod. basili uc. conss. M || 38 ind. 
VI (ef. v. 20)] ivÓ. ς΄ T'heod., om. cett. 





6 minores V || gubernari £t! || 7 ad tulam 7'1 | 11 rubr. De 
ui et (ac 1) potestate constitutionis in (constitutionibus 
et R) personis ct temporibus 1 7᾽ in marg. (ex Iul.) | 12 san- 
eimus libri, sancivimus vulg. || 16 hane per 7'| 18 qui] 
quia V' T!| a principiis iulii men| ser. V? in ras. || 19 
inditionis & VT || evenerunt] sue uenerunt AK seu cuene- 
runt VT' vulg. | aut RVT] seu vulg. | haee om. V | 20 
emergerint 7'! emerserint 7'3 vulg. || cedentes 1} | 21 per- 
transierint 7'| 22 decidi vulg. || 26 dispositam 7'|| omni 
T || 27 quidem Spangenberg] enim libri || civitate] urbe R ἢ 
28 praepositis VT' | diligendis V | 30 nostra V || 31 pro- 
videntia] prouidentia tua 117) || tm A || 36 subscriptionem 
unus habet Neoburgensis, quae tamen videtur ex luliani 
subscriptione praecedentis constitutionis perperam repetita 
esse et interpolata (cf. ad $66, 31) | iustinianus JVeob. || 31 
bili Neob. 








913 


LS 


Nov. CXIX 1. 2 





ΡΙΘ 


9*TE ΤῊΝ ΔΙΑ ΤΟΥ͂Σ 


ΓΑΜΟΥΣ A9PEAN IAIKON ZYN- 


CXIX. Auth. CXIV. Coll. IX tit. 2 


KR UT SPONSALICIA 
LARGITAS SPECIALIS SIT 


AAAATMA EINAIL ΚΑΙ ΠΕΡῚ CONTRACTUS, ET DE DIVERSIS 


ETEP9N ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
πραιτωρίων. 


CAPITULIS K 


Idem Aug. Petro gloriosissimo praefecto sacrorum 
per Orientem praetoriorum. 


CAPUT I. 


“Τὴν διὰ τοὺς γάμους δωρεὰν συνάλλαγμα ἰδικὸν 
is ἄλλαις δωρεαῖς 


εἶναί τε καὶ κρένεσϑαε καὶ μὴ ταῖς & 


Sponsaliciam largitatem contractum specialem esse 
et iudicari et non aliis donationibus eam connume- 


αὐτὴν συναριϑμεῖσϑαι διὰ τοῦ παρόντος νόμου ϑεσπί- 10 rari per praesentem sancimus legem, quoniam pro 


ἕξομεν, ἐπειδὴ ἀντ᾽ αὐτῆς ἰσότης προικὸς ἐπιδίδοται. 
εἴτε τοίνυν γένηταε ἐπὶ πράξεως τυπομνημάτῶν ἐμφα- 
νὴς εἴτε καὶ μή, κελεύομεν αὐτὴν διὰ πάντων τὴν 
ἐδίαν ἔχειν ἰσχύν, τοῦτο μὲν πρὸς τὴν γυναῖκα τοῦτο 
δὲ πρὸς τὸν ἄνδρα, εἴτε παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἀνδρὸς εἴτε 15 
παρ᾽ ἑτέρου τινὸς τῇ γυναικὶ ἐπιδίδοται ἤτοι κατα- 
γράφεται, ἤγουν εἰς τὸ τοῦ ἀνδρὸς πρόξωπον ἢ δωρεὰ 
γίνεται, ἐφ᾽ ᾧ τὰ αὐτὰ πράγματα εἰς γαμικὴν κατα- 
γράψαι δωρεάν. καὶ ταῦτα κρατεῖν κελεύομεν ὅσης 
ἂν εἴη ποσότητος ἡ δωρεά, κἂν μὴ γένηται, καϑὼς 20 


εἴρηται, ἐμφανής. 


ea aequalitas dotis offertur. Sive igitur fiat sub 
gestis monumentorum eius insinuatio sive etiam non, 
iubemus eam per omnia suum robur habere tam 
apud mulierem quam apud virum, sive ab ipso viro 
sive ab altero aliquo mulieri detur seu conscribatur, 
vel in viri personam donatio fiat, quatenus ipsas res 
in nuptialem conscribat donationem. Et haec valere 
praecipimus, cuiuscumque sit donatio quantitatis, 
vel si non, sicuti est dictum, insinuetur. 


CAPUT II. 


Kai τοῦτο δὲ διὰ τῆς παρούσης ϑεσπίζομεν δια- 
τάξεως, ὥξτε ἄδειαν εἶναι τοῖς νέοις ἐν αὐτῷ τῷ 


Et hoc quoque praesenti sancimus constitutione, 
ut licentia sit minoribus in ipso tempore, in quo 


καιρῷ, ἐν ᾧπερ ἔξεστιν αὐτοῖς διατέϑεσθαι περὶ τῆς licet eis testari de alia substantia, etiam suos ser- 
ἄλλης αὐτῶν περιουσίας, xai τοὺς ἰδίους οἰκέτας ve-25 vos in ultimis voluntatibus manumittere, nullo eis 


λευταίαις βουλήσεσιν ἐλευϑεροῦν, μηδένα τούτοις fu- 
ποδισμὸν τῆς ἡλικέας ποιούσης, ἀλλὰ σχολάζοντος τοῦ 
vóuov τοῦ πρώην κωλέίοντος. 





impedimento aetatis faciendo, sed vacante lege quae 
hoc primitus prohibebat. 


Nov. CXIX (Authent. CXIV — Coll. IX tit. 2: gloss.) Graece extat in ML, in B variis locis. — Epit. Theod. 119, 


Athan. 10,10. Julian. const. CX. 


c. I extat B 29,4,1 coniunctum cum nov. CX XVII capite 2, unde idem locus in L 


capiti I additur (cf. ad 


quoque 
v.21); maior pars (—19 καταγράψαιε δωρεάν) repetitur in B* I' 5,1 p. 160 Zach. — Summa Theodori est in B2. 
c. II Θεσπίζομεν (ὥστε add. Bf) ἄδειαν sivas..... extat B 48,26,2 (B* E 15,44 p. 309 Zach.). — Summaria 
habent Anonymus Bodleianus 16 (Zachariae 24véxÓ. p.218, ubi citatur νεαρὰ gs) et Pos. 33,2; summa Theodori 
repetitur in BX et schol. L, Athanasii in paratitlis Ath. 9 $ 16. 





CXIX. 


UT DONATIO PROPTER NUPTIAS SPECIALIS CONTRACTUS SIT, 
ET DE ALIIS CAPITIBUS. 


Jdem Augustus Petro gloriosissimo praefecto praetorio. 


LI Ut donatio propter nuptias specialis contractus sit et iudicetur neve reliquis donationibus adnumere- 
tur, per praesentem legem sancimus, quoniam pro ea aequalis quantitas dotis confertur. Sive igitur actis 
monumentorum insinuata sit sive non sit, iubemus eam per omnia vim suam habere, tam quantum ad mulie- 
rem quam quantum ad virum, sive ab ipso marito sive ab alio ullo mulieri offertur vel conscribitur, vel 
eliam in persona mariti donatio fit ia, ut easdem res in nuptialem donationem conscribat. Atque haec 
valere iubemus, cuiuscumque quantitatis sit donatio, etiamsi, quemadmodum dictum est, non sit insinuata. 

IL. Hoc quoque per praesentem constitutionem sancimus, ut minoribus eo ipso tempore, quo licet 
iis de reliquis ipsorum bonis testamentum facere, etiam servos suos in ultimis voluntatibus manumiltere 


liceat, neve ullum iis impedimentum aetas afferat, sed lex quae prius id prohibebat cesset. 





2sg. Ὥστε — εἶναε MLsz] Περὲ τοῦ τὰς διὰ vois 
γάμους δωρεὰς μὴ χρήζειν ὑπομνημάτων Ath. Περὶ 
προγάμου δωρεᾶς Theod. | 4 περὲ τῶν ἑτέρων L (in 
textu) περὶ ἄλλων Ath. Theod. de diversis ς || 13 εἴτε 
μὴ L| 14 ἰδίαν] οἰκείαν Bí | τοῦτο uiv Mz] ὅσον 
LB | τοῦτο — 15 ἄνδρα om. LB | 16 δίδοται B! | 
ἤτοι εἴτε B*] 21 ἐμφανής. ἐμφανής, ὅσον μέντοι πρὸς 
τὴν γυναῖκα. ᾿4λλ᾽ ἐπειδὴ ἐξ αὐτῆς τῆς τῶν πραγμά- 
τῶν εὑρίσκοντες πείρας — ἄτοπον ἡμῖν εἶναι δοκεῖ add. 
BL ez nov. CX XVII c.2, ubi vid. | 22 in marg. βε. τῶν 
βασιλικῶν ur τί. κε΄ νεαρὰ ρεϑ' xs. Y L || 25 αὐτῶν 
om. g || 26 μηδένα] καὶ μηδένα ΒΡ | 28 νόμου] Inst. 
1,68 1] κωλύοντος! μόνον ἐὰν ὦσε 40 ἐνιαυτῶν add. 
LL (interpolata ex Theod., ubi citatur Cod. 6, 22, 4) 





3 contraetus sit Καὶ | 4 diversis] ceteris V || 6 prae- 
fecto] pp. 7Z' ppo. V ἢ 7 praetorum A | 8 spiritualem 
T!| 10 legem sanecimus 7' | 11 aequalitas δὲ vulg.] et 
equalitas V7'| offeratur V| 13 suum] siue K*' | 16 per- 
sona donatio — 19 sicuti scr. R? in ras. 2 vv. | 11 do- 
nationem conseribat A(2) vulg. | hoe A(?) vulg. [ habere 
T | 22 rubr. Qui seruos suos manumittere possunt uel 
non RT ín marg. (ez lul) | constitutione sancimus V 
vulg.| 24 ei R'| seruos suos Τ᾽ ἢ 27 haeo primitus V 
primitus hoc A | prohibeat R 


Nov. ΟΧΙΧ 3—5 


914 


UT SPONSALICIA LARGITAS 





CAPUT III. 


Kai τοῦτο πρὸς ἐπὲ τούτοις παρακελευόμεϑα, ὥςτε 
εἴπερ τις ἔν vuv συμβολαίῳ ἑτέρου ποιήσηται μνήμην 
συμβολαίου, μηδεμέαν ἐκ “ταύτης τῆς μνήμης ἀπαίτη- 
σιν γίνεσϑαι, πλὴν εἰ £g καὶ τὸ ἕτερον συμβόλαιον, 
οὗτινος μνήμη κατὰ τὸ δεύτερον γέγονε, προκομισϑείη, 
ἢ ἑτέρα παρασχεϑείη κατὰ τοὺς νόμους ἀπόδειξις, 
ὅτιπερ καὶ ἡ ποσότης 7/6 μνήμη γέγονε ταῖς ἀληϑείαις 
ἐποφείλεται. τοῦτο γὰρ καὶ ἐν τοῖς παλαιοῖς ευρίσκο- 
μεν νόμοις. 


Et hoc insuper iubemus, ut si quis in aliquo 
documento alterius faciat mentionem documenti, nul- 
lam ex hac memoria fieri exactionem, nisi et aliud 
documentum, cuius memoria in secundo facta est, 

5 proferatur, aut alia secundum leges probatio exhi- 

beatur, quia et quantitas, cuius memoria facta est, 

ro veritate debetur. Hoc enim et in veteribus legi- 
us invenitur. 


CAPUT IV. 


Kai τοῦτο δὲ ϑεσπίζομεν, ὥςτε εἴποτε ἐκκλήτου 10 
HEY, 7) 


παρακολουϑησάσης ἐν τῇ τελευταίᾳ ἐμπροϑέσμῳ ἡμέρᾳ 
, ΄ , » , € lod , , 
ἢ μέρος ἑκάτερον ἢ μόνος ὁ τῇ ἐκκλήτῳ χρησάμενος 
φϑάσειε καὶ τὴν ἑαυτοῦ παρουσίαν φανερώσειε τῷ ἄρ- 
- * ^ - , c ΄ " 
χοντε τῷ μέλλοντι τὴν τῆς éxxAmvov ὑπόϑεσιν ἐξετά- 


Hoc quoque sancimus, ut si quando appellatione 
secuta in novissimo indutiarum die aut pars utra- 
que aut solus qui appellatione usus est occurrerit 
et suam praesentiam manifestaverit iudici futuro ap- 
pellationis examinare iudicium aut eius consiliariis 


ζειν ἢ τοῖς αὐτοῦ συνέδροις ἢ τοῖς τὰς δίκας εἰβάγουσι, 15 aut. qui lites intromittunt, et si iudex eum in de- 


καὶ ὁ δικαστὴς τοῦτον ἐν ταῖς ὡρισμέναις ἡμέραις 
δέξασϑαι ἀναβάληται, μηδὲν πρόκριμα τοῖς μέρεσιν 
ἢ évi τούτων ἐκ τούτου παντελῶς γίνεσϑαι, ἀλλὰ καὶ 
μετὰ ταῦτα ἐξετάζεσϑαι τὰς τοιαύτας ἐκκλήτους καὶ 
ψήφῳ περαιοῦσϑαε νομίμῳ. 


finitis diebus suscipere differat, nullum praeiudicium 
partibus aut uni harum ex hoc penitus fieri, sed et 
post haec examinari appellationes huiusmodi et sen- 
tentia legitima terminari. 


CAPUT V. 


Ἕτερον πρὸς τούτοις κεφάλαιον τῆς ἡμετέρας δεόμιε- 
vov νομοϑεσίας συνείδομεν ἐπανορϑώσασϑαι. ἐπειδὴ 
γὰρ οἱ ἡμέτεροι νόμοι διορίζουσιν, εἴποτε οἱ ἐνδοξό- 
«avo. ἔπαρχοι τῶν ἱερῶν πραιτωρίων ψῆφον προενέγ- 
κοιεν, μηδεμίαν ἔκκλητον κατ᾽ uer ἐπι 
σπίζομεν, ὁσάκις ψῆφος τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων 
οἱουδήστοτε κλίματος περοενεχϑ'δίη, καὶ els ce εἰκὸς τῶν 
δικαζομένων νομίσειε ἑαυτὸν βεβαρῆσϑαι, ἔχειν τὸν 
τοιοῦτον ἄδειαν διδασκαλικὸν προςφέρειν τοῖς ἐνδοξο- 


Aliud ad haec capitulum nostra indigens provi- 
dentia perspeximus emendare. Quia enim nostrae 
leges decernunt, si quando gloriosissimi praefecti 
sacrorum praetoriorum sententiam protulerint, nullam 


ἔδοσϑαι, 9-25 appellationem adversus eam offerri, sancimus, quo- 


tiens sententia gloriosissimorum praefectorum cuius- 
cumque regionis profertur, et unus forsan litigantium 
putaverit se gravari, habere eum licentiam petitio- 
nem offerre gloriosissimis praefectis qui sententiam 


τάτοις ἐπάρχοις τοῖς τὴν ψῆφον προάγουσιν ἢ τοῖς 30 protulerunt aut eorum consiliariis aut causas intro- 


τούτων συμπόνοις ἢ τοῖς τὰς δίκας εἰξάγουσιν ἐντὸς 
5 € - , * - * 

δέκα ἡμερῶν προϑεσμίαβ μετὰ τὸ προενεχϑῆναι τὴν 
Ll LU - ^ LÀ 

ψῆφον, ὥξτε τούτου παρακολουθοῦντος μὴ ἄλλως ἐκ- 


ducentibus intra decem dierum indutias post prola- 
tam sententiam, ut hoc subsecuto non aliter execu- 


c. III extat B. 22, 4, 1 extr. (B* B 5,2 p. 138 Zach); 2 ἐάν τις ἔν «wi — 6 ἀπόδειξις paucis mutatis in 
Epitome 12,34 p. 354 Zach. — Summa Theod. repetitur in B, Ath. in paratitlis Ath. 14 ὃ 9. 


c. IV Θεσπίζομεν ὥστε 


et V extant B 9,2, 8 (c. V Θεσπίζομεν ὁσάκις ψῆφος 


in B* E 9, ?3 


p.294 Zach. — Summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 1 $9; c. V summarium habetur "Por. 8, 8 (ubi citatur 


νεαρὰ os). 





HL Hoc quoque praeterea praecipimus, wt si quis in instrumento aliquo alterius instrumenti men- 


tionem fecerit, nulla ex hac mentione petitio nascatur, nisi alterum 


uoque instrumentum, cuius mentio 


in. altero facta est, prolatum sit, vel alia secundum leges probatio adhibita quantitatem, cuius mentio facta 
est, revera deberi. Hoc enim etiam in veteribus legibus invenimus. : pe 
Hoc quoque sancimus, ut si quando appellatione secuta ultimo fatali die vel utraque pars vel 


solus is qui appellatione usus est venerit et praesentiam suam manifestaveri magistratui causam p Lt 
lionis examinaturo vel consiliariis eius vel tts qui lites introducunt, et iudex eum intra statutos dies ad- 
mittere distulerit, nullum praeiudicium partibus vel uni ez: iis inde omnino oriatur, sed et postea huius- 
modi appellationes ecaminentur et legitima sententia terminentur. / : 

V Aliud praeterea caput quod legislatione nostra indiget emendare nobis placuit. Quoniam enim 
leges nostrae praecipiunt, ut si quando gloriosissimi praefecti sacro praetorio sententiam protulerint, 
nulla adversus eam appellatio porrigatur, sancimus, ut quoties sententia gloriosissimorum praefectorum 
cuiuscumque regionis prolata sit et unus forte litigantium se gravatum esse putaverit, liceat ei libellum 


— gloriosissimis praefectis qui sententiam protulerunt vel eorum consiliariis vel iis 


ui lites intro- 


ucunt iníra decem dierum spatium post sententiam prolatam, ut hoc subsecuto mon alter executioni 





204 inmarg. βι. τῶν βασιλικῶν τῳ τί. δ΄ νεαρὰ QuO* 
κα. δ΄ L || τοῦτο] διὰ τῆς παρούσης ϑεσπίζομεν add. L^ | 
πρὸς ἐπὶ ML) πρὸς B vulg. | 2 ποιήσεται B | 8 δὑρί- 
σκομεν invenitur g | 9 vópo:] cf. additamentum Dig. 
22,3 in e. appositum (I p. 649 n.1 Momms.) || 10 ε 1, 
marg. | δὲ om. L || εἴποτε om. B* | 11 παρακολουϑούσης 
B* | 13 Ἐφϑάσοι libri || αὐτοῦ B* | Ἐφανερώσοι (φανερώ- 
c£. ΒΩ) libri | 16 καὶ ὁ δικαστὴς] et si iudex ς | 17 &va- 
βάληται MB'*] ἀναβάλληται LBf | 19 ταῦτας (sic) L | 
20 ψήφῳ] τῇ ψήφῳ B | voutuo] δικαίου B*| 21 ς΄ £L 
marg. | 23 νόμοι] Nov. LXXXII c. 12 (cf. Cod. i, 42, 1. 
62, 19) | 25 ἔγκλητον M"Bf | 26 ὑπάρχων L^ ἀρχόντων 
B5 v. L. || 21 προσενεχϑείη M προενεχϑῇ B* v. l. || 28 
*vouico. (νομέσεε v. l. νομίσῃ DB*) libri | βαρεῖσϑ'αι B* 
v. l.|| 29 προσφέρειν MB] προφέρειν IL B* || 30 ὑπάρ- 
χοις L^, B* v. l. | ἢ vois τούτων — 81 siedyovour post 33 
ψῆφον colL L, ἢ vois τὰς δίκας εἰβάγουσιν om. Β΄ || 


32 προρενεχϑῆναι Be 





1rubr. Si quis in aliquo instrumento alterius instru- 
menti mentionem fecerit (mentionem fecit alteri instru- 
menti T) RT in marg. (ex Iul.) | 2 nulla V | 3 exactione 
V| a«liud Z'| 5 aut] ut R!| alia om. 7' | probatione 
R* || 6 post facta est vv. proferatur — exibeatur (v. 5) 
repetit I^ | 10 rubr. De appellationibus AKT'in marg. (ex 
Iul.) || 12 occurrit R! | 15 contromittunt 1:71 | etsi iu| 
scr. V? ín spatio vac. || difünitis diebus suscipere bis scr. 
Ri | 17 et om. RT | 21 rubr. De retractationibus sen- 
tentiarum praefecti 7'in marg. (ex Iul.) | hoe T'|| 22 per- 
speximus 1 prospeximus V 7' vulg. || 23 decenter T' 
gloriosissimi om. V || 24 protulerunt 7'| 25 offerre T 
26 praefectorum] pp. 7'|| 30 obtulerunt A || conscilia- 
rios T'^ | 31 probatam A7'^ | 32 secuto V || exeusa- 





tione A! 





915 


Nov. CXIX 5—7 





βιβασμῷ παραδίδοσϑαι τὴν φῆφον, εἰ μὴ πρότερον 

ἀξιοπίστους παράσχοι τὸ νικῆσαν μέρος τοσ- 
αὐτης ποσότητος ὅσης ἂν εἴη ἡ καταδίχη, ὡς εἰ 
μετὰ ταῦτα ἀναψηλαφήσεως νομίμῳ τρόπῳ προϊού- 
σης ἡ ψῆφος ἀνατραπείη, τὰ πράγματα αὐτῷ μετὰ 
τῶν νομίμων ἐπαυξήσεων ἀποκαϑίστασϑαι. εἰ δὲ ἐν- 
τὸς τῆς μνημονευϑείσης τῶν δέχα ἡμερῶν προϑεσμέας 
μετὰ τὸ τὴν ψῆφον προενεχϑῆναι μὴ ἐπιδοίη τὸν M- 
βελλον ὁ νομίζων βεβλάφϑ' 


«£t, κελεύομεν τὸν τοῦ 


tioni sententia contradatur, nisi prius fideiussiones 
dignas praebuerit victrix tantae quantitatis 
quantae fuerit condemnatio, ut si post haec retracta- 
tione modo legitimo procedente sententia resolvatur, 
5res ei cum augmentis legitimis restituantur. Si vero 
intra memoratas decem dierum indutias post prola- 
tam sententiam non obtulerit libellum is qui putat 
se laesum, iubemus causae executionem sine fideius- 
sione procedere, retractationis iure seryando illi qui 


πράγματος ἐχβιβασμὸν δίχα ἐγγύης προϊέναι, τοῦ τῆς 10 56 gravatum putaverit. 


ἀναψηλαφήσεως δικαίου φυλαττομένου ἐκείνῳ stus 
ἑαυτὸν βεβαρῆσϑαιε νομέσειε. 


CAPUT VI. 


Πρὸς τούτοις ϑεσπίζομεν, ὥςτε εἴπερ συμβαίη τοὺς Ad haec quoque sancimus, ut si contigerit mino- 
νέους βούλεσϑαι ἀποστῆναι τῆς εἰς αὐτοὺς περιελϑού- res velle se abstinere ab hereditate in se devoluta 
σης xai καταδεχϑείσης παρ᾽ αὐτῶν κληρονομίας, εἰ 1 et a se suscepta, si quidem omnes creditores prae- 
μὲν πάντες οὗ — παρόντες εὕρεϑεῖεν ἐν ἐχεί- sentes fuerint in illis locis in quibus in integrum 
γοις τοῖς τόποις ἐν οἷς ἡ εἰς ἀκέραιον ἀποκατάστασις — restitutio postulatur, vocentur & iudice creditores et 
αἰτεῖται, καλεῖσθαι παρὰ τοῦ ἄρχοντος τοὺς δανει- praesentibus omnibus ab huiusmodi hereditate se 
στὰς καὶ παρόντων πάντων ἀφίστασϑαε τοὺς νέου: minores abstineant. Si vero omnes aut aliqui cre- 


τῆς τοιαύτης κληρονομίας. εἰ δὲ πάντες ἢ vives τῶν 20 ditorum absentes fuerint, iubemus minores volentes 


δανειστῶν ἀπόντες εἶεν, μὲν τοὺς νέους βουλο- 
μένους τοῦτο πράττειν τῷ τῶν τόπων d, t ἐν οἷς 
αὐτοὶ διάγουσε προΞξιέναε, ἐκεῖνον δὲ διὰ τῶν συνει- 
ϑισμένων κηρυγμάτων iv τοὺς δανειστάς" καὶ εἰ 


hoc agere locorum iudicem in quibus ipsi degunt 
adire, illum vero per consuetas citationes vocare 
creditores, et si intra trium mensium spatium nus- 
quam appareant creditores, licere minoribus sine 


ἐντὸς τριῶν μηνῶν προϑεσμέας μηδαμῶς παραγένων- 25 periculo huiusmodi hereditate abscedere, iudice pro- 


ται οἱ δανεισταί, ἐξεῖναε τούτοις δίχα κινδύνου τῆς 
τοιαύτης ἀναχωρεῖν κληρονομίας, προνοοῦντος τοῦ ἄρ- 
χοντος παρ᾽ ᾧ ἡ εἰς ἀκέραιον ἀποκατάστασις πράτ- 
τεται, ποῦ ὀφείλει τὰ κληρονομιαῖα πράγματα κινητά 
τε καὶ ἀκίνητα φυλάττεσθαι, τῆς ποσότητος δηλαδὴ 
τούτων ἘΣ ntm ἀπογραφῆς κατὰ πρᾶξιν ὑπομνη- 
μάτων φανερουμένης. 


vidente apud quem agitur in integrum restitutio, ubi 
debeant hereditariae res mobiles et immobiles custo- 
diri, quantitate quippe harum publica descriptione 
sub gestis monumentorum manifestanda. 


δὴ 30 


CAPUT VII. 


Ἔτι ϑεσπίζομεν, ὥςτε εἴ τις κακῇ πίστει πράγματα 
γνεμόμενος ἢ κατὰ πρᾶσιν ἢ κατὰ δωρεὰν ἢ ἃ ταῦτα 


Rursus sancimus, ut si quis maia fide rem pos- 
sidens aut per venditionem aut per donationem aut 


ἐχποιήσει, ὃ δὲ νομίζων τὰ αὐτὰ πράγματα zx90s-35 aliter hanc alienet, qui vero putat easdem res com- 


ἥκειν ἑαυτῷ τοῦτο γινώσκων ἐντὸς δέκα ἐνιαυτῶν με- 


petere sibi hoc agnoscens intra decem annos inter 


e. VI extat B 10,21,3 (inde Ecloga Bas. libr. I—X). — Summarium habet Anonymus Bodleianus 16 (Zachariae 


AAvéxÓ. 218, ubi citatur νεαρὰ os). 
c. VII Εἴτις (Θεσπίζομεν εἴ τις B) 


ἢ πίστεε.... 


et VIII (— 516,21 ἀπὼν γέγονεν») habent Prochiron 38, 41, 


Epanagoge 39, 41; B 50, 14,11 (B* 4 4,69 p. 186 Zach.); App. Eclogae 24 cod. Paris. (Zach. 44véxÓ. 190 n. 14). — 


- 


Summa Ath. repetitur in libello περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $11 p. 196 Heimb. 





sententia tradatur nisi prius fideiussiones idoneas dederit victriz pars in tantam quantitatem in quantam 
condemnatio facta est, ut si postea retractatione legitimo modo procedente sententia rescissa sit, res illi 


cum legitimis augmentis restituantur. 


| infra memoratum decem dierum 


spatium post sententiam 


prolatam is qui se iniuria affectum putat libellum non obtulerit, iubemus executionem rei sine 
procedere, ut retractationis tus custodiatur illi qui se gravatum putaverit. 

VI. Praeterea sancimus, ut si forte minores hereditate ad ipsos delata et ab iis suscepta se ab- 
stinere velint, si quidem omnes creditores praesentes inveniantur illis locis ubi in integrum restitutio 
petitur, creditores a magistratu vocentur s praesentibus omnibus minores eiusmodi hereditate se ab- 

tineant. i 


| omnes vel nonnulli ex er 


toribus absentes sint, iubemus minores qui id agere volunt 


E 1 

magistratum locorum ubi ipsi degunt adire, illum autem per solita praeconia vocare creditores; atque si 
intra trium mensium spatium creditores non apparuerint, liceat illis sine periculo ab eiusmodi hereditate 
recedere, cum magistratus quem in integrum restitutio agitur prospiciat, ubi res hereditariae et mo- 


biles et immobiles servari debeant: 


venientibus manifestetur. 
VII 


Porro sancimus, uf si quis mala fide res possidens vel per 


ut scilicet quantitas earum per publicam descriptionem actis inter- 


venditionem vel per donationem 


vel alio modo eas alienaverit, is autem qui easdem res ad. se pertinere putat hoc sciens intra decem annos 





2 παράσχη B* v.l. ἢ τῷ νικήσαντι μέρεε Β΄ | 4 προ- 
βαινούσης Bf ἢ 6 αὐξήσεων 14 ἢ 11 φυλασσομένου L| 
12 Ἐνγομίσοε (νομίζοε L) libri | 13 £ marg. L ἢ πρὸς 
τούτοις] ad haee quoque ς || εἴπερ] εἴπερ ἄρα Ecl. ἢ 16 μὲν 
om. Bf | εὑρεϑῶσεν L ἢ 23 οὗτοι L | 36 τούτους L mi- 
noribus ς ἢ 33 £r«] πάλιν s. v. adscr. L? | πράγματα et 
34 ταῦτα] rem et hane c ἢ 85 ἐκποιήσεε Β΄» Epan.] ex- 
ποιήσοε ML B? Proch. | 36 αὐτῷ Proch. Epan. ἢ δέκα 
ἐνιαυτῶν} δὲ ἐνιαυτῶν L* ἐνιαυτῶν δέκα 1,3 





1 fideiussores E! [| 2 pars tantae] corruptae 7'! ἢ equi- 
tatis V' | 3 quantae vu/g.] quanta RVT | fuit T vuig. ἢ 
post haee 7} post hae AR'T? post hane A*V vulg. 


* 


retractationem R* vulg. | 5 restituatur Rvulg. | 6 pro- 
batam R| 7 his Τ᾽" | 8 laesum om. 7* grauatum s. v. 
13} 13 rubr. Si minor XXV annis (ai £, ἃ an (sic) T) 
in integrum (in integrum om. T) restitui uelit, ut ab 
hereditate abstineat AT in marg. (cf. fu.) | si om. T' ἢ 
14 deuolutata R | 16 fiunt Τ' ἢ 21 iudices T'| degent 
T* | 22 suetas R* | ortationes V* hortationes V? | 23 
trium terminum mensium T'4 | 24 minoribus] in bis mi- 
noribus 7'| 25 discedere καὶ ἢ 26 in integrum] dun T' ἢ 
21 hereditari Τ᾽ | 28 quippe] quie Κ΄ ἢ diseriptione Τ' ἢ 
29 subiestis R | 33 rubr. De male fidei possessoribus res 
alienas alienantibus (alienantibus alienas 4) RT' in marg. 





(er lul.) 


Nov. CXIX 7—9 


516 


UT SPONSALICIA LARGITAS 





ταξὺ τῶν παρόντων καὶ εἴκοσι μεταξὺ τῶν ἀπόντων 
μὴ διαμαρτύρηται κατὰ τοὺς νόμους τὸν ἀγοραστὴν 
ἢ τὸν τὴν δωρεὰν δεχόμενον ἢ ἐκεῖνον εἴς ὃν τὰ 
σράγματα ἄλλῳ οἱῳδήποτε τρόπῳ μετενεχϑείη, τὸν 
τὰ τοιαῦτα πράγματα κομιζόμενον βεβαίως ταῦτα 
ἔχειν, μετὰ τὴν vie δεκαετίας δηλονότι éni τῶν σταρόν- 
τῶν καὶ τῆς εἰκοσαξτίας ἐσὶ τῶν ἀπόντων παραδρο- 
μήν. εἰ δὲ ἀγνοεῖ ὁ ἀληϑὴς τῶν ἐκποιηϑέντων noay- 
μάτων δεσπότης καὶ ὅτε τὰ πράγματα αὐτῷ σπροςήκει 


praesentes et viginti inter absentes non contestatus 
fuerit secundum leges emptorem aut donationem ac- 
cipientem aut illum ad quem res alio quolibet modo 
translatae sunt, eum qui tales res habet firme eas 
5 habere, post decennii videlicet inter praesentes et 
vicennii inter absentes.decursum. $i autem ignorat 
verus alienatarum rerum dominus, et quia res ei 
competunt et quia alienatio facta est, non aliter 
hunc excludi nisi per tricennalem praescriptionem, 


καὶ ὅτι γέγονεν ἡ ἐκποίησις, κελεύομεν μὴ ἄλλως τοῦ- 10 non valente dicere eo qui res hoc modo possidet, 


vov ἀποκλείεσϑαι πλὴν εἰ μὴ διὰ τῆς παραγραφῆς 
τῆς τριακονταξδτίαβ, μὴ δυναμένου λέγειν τοῦ τὰ — 
ματα τούτῳ τῷ τρόπῳ νεμομένου, ὅτε αὐτὸς καλῇ 
πίστει νέμεται, ὁπότε παρὰ τοῦ κακῇ πίστει νεμη- 
ϑέντος ταῦτα ἐκομίσατο. 


quia ipse bona fide possidet, quando a mala fide 
possidente haec accepit. 


15 


CAPUT VIII. 


Περὶ δὲ τῆς παραγραφῆς τῆς δεκαετίας ταῦτα δια- 
τυπῶσαι συνείδομεν, ὥςτε εἴποτέ τις ἐν τῇ εἰρημένῃ 
τῆς δεκαετίας χρονικῇ παραγραφῇ ἐπέ τινας μὲν ἐνε- 
αὐτοὺς παρὼν εἴη ἐπί τινας δὲ ἀπών, ἄλλους τοσού- 


De praescriptione vero decennii haec ordinare 
perspeximus, ut si quando quispiam in praedicta de- 
cennii temporali praescriptione in quibusdam qui- 
dem annis praesens sit in quibusdam vero absens, 


τους αὐτῷ ἐνιαυτοὺς πρὸς τῇ δεκαετίᾳ προῤτεϑῆναι, 20 alios ei tantos annos super decennium adici quantos 


ὅσους ἐξ αὐτῆς τῆς Üexaevias ἀπῶὼν γέγονε. ταῦτα δὲς 


πάντα " ἅτινα περὶ τῆς χρονεκῆβ ὡρίσαμεν σταραγρα- 
φῆς, οὐκ ἐν «cic προλαβούσαις ἀλλ᾽ ἐν ταῖς μελλούσαιξ 
καὶ μόνον μετὰ τὸν παρόντα νόμον ὑποϑέσεσέί τὸ καὶ 
πράγμασε κρατεῖν παρακελευόμεϑια. 


ex ipso decennio absens fuit. Haec autem omnia 
quae de temporali praescriptione decrevimus, non in 
praeteritis sed in futuris et tantum post praesen- 
tem legem negotiis atque causis valere praecipimus. 


CAPUT IX. 


"Eni; δὲ πρὸ τούτου νόμον προηγάγομεν, ac& 
τοὺς διατιϑεμένους ἢ χειρὶ ἰδίᾳ ἢ διὰ τῶν μαρτύρων 
τὰ ὀνόματα τῶν κληρονόμων ἐγγράφειν ταῖς διαϑή- 
καιβ, ἔγνωμεν δὲ ἐκ τῆς τοιαύτης ἀκριβείας πολλὰς 


Quia vero ante hoc legem protulimus, ut testator 
aut manu propria aut per testes nomina heredum 
scribat in testamentis, agnovimus autem ex huius- 
modi subtilitate plurima testamenta destructa, testa- 


διαϑήκας ἀνατραπῆναι, ola τῶν διατεϑεμένων μὴ 30toribus non valentibus huiusmodi custodire subtili- 


δυναμένων τὴν τοιαύτην ἀκρίβειαν παραφυλάξαι ἢ ὡς 
εἰκὸς μὴ βουλομένων γνῶναί τιναβ τὴν ἰδίαν αὐτῶν 
βουλήν, κελεύομεν ἄδειαν. μὲν εἶναι τοῖς βουλομένοις 
- - 2 - ^ 
ταῦτα φυλάττειν ἐν ταῖς αὐτῶν διαϑήκαις" εἰ δὲ καὶ 


tatem aut forsan nolentibus scire aliquos suam vo- 
luntatem, iubemus licentiam quidem esse volentibus 
haec servare in propriis testamentis; si autem et 
haee non observent, sed secundum priscam consue- 


ταῦτα un φυλάξουσιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν παλαιὰν συνή- 35 tudinem testentur, etiam sic firmum testamentum esse 
ϑειαν διάϑωνται, καὶ οὕτω βεβαίαν εἶναι τὴν δια- 


v. 12 sg. summarium extat "Pos. 40, 10. 
c. IX non extat in B. — Summarium habet Anonymus Bodleianus 16 (Zachariae ᾿ἀνέκδ. 918, ubi citatur νεαρὰ ot 
[immo gs']); summa Ath. repetitur in paralitlis Ath. 9 $16 et in libello περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $11 p.196 Heimb. 





inter praesentes et viginti inter absentes testalione non denunliaverit secundum leges emptori aut ei qui 
donationem acceperit aut illi ad quem res alio quolibet modo delatae sint, is qui eiusmodi res accepit 
firmiter eas habeat, post decenni scilicet inter praesentes et vicennii inter. absentes decursum. | Quodsi 
verus rerum alienatarum dominus ignorat et res ad se pertinere et alienationem factam esse, iubemus hunc 
non aliter excludi nisi per triginta annorum praescriptionem, cum is qui res hoc modo possidet non possit 
dicere sese bona fide possidere, quandoquidem ab eo qui mala fide possedit eas accepit. 

De praescriptione autem decenni haec statuere nobis placuit, ut si quando quis in dicta tem- 
porali decennii praescriptione aliquot annis praesens aliquot absens sit, tot alii anni ad decennium ei 
addantur quot ex ipso decennio absens fuit. Haec autem omnia, quae de temporali praescriptione con- 
slituimus, non de praeteritis sed de f'uturis et iis tantum quae post praesentem legem emergent causis ac 
rebus valere iubemus. 

X. Quoniam autem antehac legem protulimus, ut testatores vel sua manu vel per testes nomina 
heredum testamentis inscribant, cognovimus autem ex eiusmodi subtilitate mulla testamenta subversa esse, 
cum testatores eiusmodi subtilitatem observare non possent vel forie quosdam voluntatem suam scire nol- 
lent, iubemus licere quidem iis qui volunt haec in testamentis suis observare; si autem haec mon observa- 
"verint, sed secundum veterem consuetudinem testati sint, sic quoque testamentum firmum esse sancimus, 





1 τῶν om. LB || καὶ] ἢ Epan. | τῶν om. L | 2 τὸν 
νόμον B* v. l1. || 3 ἤτοι τὸν Epan. | S ἐκστοιηϑέντων om. 
L | 10. MA B] om. Proch. plerique, Epan., B* v. 1. (/non 
male" Zachariae) || κελεύομεν οπι. ς || μὴ ἄλλῳ τοῦτον ΒΡ 
τοῦτον μὴ B*| 12 τοῦ] μὴ δυναμένου τοῦ L'| 16 δὲ 
om. L|| 17 εἴποτέ τις] εἴ τις ΠΙΡ | 20 νόμον] Cod. 6, 
23,29; cf. nov. LXVI, 1$1]| ὥστε τοὺς διατιϑεμένους] 
ut testator g 





4 res habeat T' habet rcs (tres /7!) E || firmas 7 || firme 
eas cei.] |me eas — 6 si ser. V? in ras. Ὁ || 5 post] 
per Τ᾽ || inter praesentes uidelicet V(?) || 6 diuicennii (sic) 
ΤῸ) | deeursum vw/g.] diseursum AZ ΚΠ || ignoret £ || 
7 dominus et] dominus ex A! | 10 discere V' | qui] 
quod 7| 11 quia] quam 7" || quia — possidet om. Zt || 


12 hoe T' | aecipere 11. | 16 rubr. De praesentibus et 
absentibus intra decennii praescriptionem (praeseriptio- 
nem decennii AR) AT' in marg. (ex Iul.) | 17 praedieta cet. 
[dieta (dietam pr.) — 20 alios tantos scr. V? in ras. 2 vv. | 
18 quidem om. Vi*) | 19 sit in] in om. RV(?) | 20 e 
tantos annos A] tantos annos ei 7", tantos ei annos vulg., 
ei om. V | addieci & | 21 decennio] X. 7'! | 23 tamen 
RT'| 26rubr. De testatore non cogendo sua manu pro- 
pria uel testium nomina heredum (propria testium uel 
heredum nomina A) seribere AT in marg. (ex Iul.) | hoc 
om. T || testatur V* || 29 testatoribus aut non ualenti- 
bus A non ualentibus testatoribus 7'| 32 quidem licen- 
tiam A? T, licentiam om. R* | 33 haee V] hoo RT vulg. || 
et] etiam E || 34 pristinam 7'||35 etiam] et T'|| esse 





testamentum A 


[ 
" 
* 

* 





πὰρ wx * A^ » P " r 


ri 


⸗ 


SPECIALIS SIT CONTRACTUS 


577 


Nov. CXIX 9—11 ep. 





ϑήκην ϑεσπίζομεν, εἴτε δι᾽ ἑαυτοῦ τις εἴτε δι᾽ ἑτέρου 
προβώπου τὸ ὄνομα τοῦ κληρονόμου ἐγγράψει, εἴπερ 
ὅλως τὴν λοιπὴν νόμιμον παραφυλακὴν ἐν τῇ δια- 
ϑήκῃ ὃ τεστάτωρ παραφυλάξει. 


sancimus, sive per se aliquis sive per alterius per- 
sonam nomen heredis inscripserit, si omnino reli- 
quam legitimam observationem in testamento testator 
servaverit. 


CAPUT X. 


Τὸν δὲ νόμον, δι᾽ οὗ ἐϑεσπίσαμεν μὴ μεταφέρε- 5 


σϑαι εἰς ἑτέρους τὰ εἰς τὸν ἡμέτερον οἶκον ἀπὸ eva 
ἐκκλησίας περιερχόμενα πράγματα, σχολάζειν ϑεσπί- 
ζομιεν, τοῦτο μὲν ἐπὶ τοῖς ἤδη εἰς τὸν ἡμέτερον οἶκον 
νομίμως περιελϑοῦσι, τοῦτο δὲ καὶ τοῖς μετὰ ταῦτα 
μέλλουσι περιέρχεσϑαι. 


Legem vero, per quam sanximus non transferri 
ad alios res quae ad nostram domum ex venerabili 
ecclesia pervenerunt, vacare sancimus tam in his 
quae iam ad nostram domum legitime peryenerunt 


quam quae postea pervenire futura sunt. 
0 " 


CAPUT XI. 


Εἴποτε δέ τις διάϑηται καί τι πρᾶγμα ἀκίνητον 

3 ΄ , » , * , PEN , 

τῇ ἰδίᾳ φαμιλίᾳ ἢ ἑτέρῳ τινὶ προςώπῳ ὀνόματε Anyá- 
, * - - , 

του καταλείψῃ καὶ ἰδικῶς εἴπῃ μηδενὲ χρόνῳ τὸ αὑτὸ 

- * 2 ^ L * - , E! 

πρᾶγμα ἐχποιεῖσϑαι, ἀλλὰ παρὰ τοῖς κληρονόμοις ἢ 


τ 


Si quando autem aliquis testamentum faciat et 
aliquam rem immobilem suae familiae aut alteri cui- 
cumque personae nomine legati reliquerit et specia- 
liter dixerit nullo tempore hanc rem alienari, sed 


διαδόχοις ἐκείνου ᾧτινι καταλειφϑῇ διαμένειν, ἐπὶ τού- 15 aut. apud heredes aut apud successores illius cui 


του TOU ληγάτου κελεύομεν τὸν φαλκίδιον νόμον χώ- 
ραν παντελῶς μὴ ἔχειν, ἐπειδὴ τὴν ἐχποίησιν τούτου 
αὐτὸς ἐκώλυσεν O διαϑέμενος. ταῦτα δὲ κρατεῖν κε- 
λεύομεν ἐπ᾽ ἐκείνοις τοῖς ϑέμασε τοῖς μήπω κατὰ 


relicta est permanere, in hoc legato iubemus Falci- 
diam legem locum penitus non habere, quoniam 
alienationem eius testator ipse prohibuit. Haec autem 
obtinere praecipimus in illis casibus qui nondum 


δικαστικὴν ψῆφον ἢ κατὰ φιλικὴν σύμβασιν ἢ καϑ' 20iudiciali decreto aut per amicalem conventum aut 


οἱονδήποτε νόμιμον τρόπον τμηϑεῖσιν. 
(Επίλογος.) 'H ὑπεροχὴ τοίνυν ἡ σὴ ἃ διὰ τοῦ 

παρόντος νόμου εἰς τὸ διηνεκὲς κρατήσοντος ἡ ἡμετέρα 

ἐθέσπισε γαληνότης ἰδίκτων μὲν ἐν ταύτῃ τῇ βασι- 


quolibet legitimo modo decisi sunt. 

(Epilogus.) Eminentia igitur tua quae per prae- 
sentem legem in perpetuum valituram nostra sanxit 
tranquillitas edictis quidem in hac regia civitate pro- 


λίδε πόλει προτιϑεμένων, προετάξεων δὲ πρὸς τοὺς 20 positis, praeceptis autem ad omnium provinciarum 


πασῶν τῶν ἐπαρχιῶν ἡγουμένους καταπεμπομένων εἰς 
τὴν τῶν πάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν παρασκευάσει. 

Dat. xir. k. Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVII. post cons. Basilii vc. anno III. ἴα. 544] 


c. X extat B 5,2,8. 


judices 
curet. 


estinatis ad omnium notitiam venire pro- 


e. XI (— v. 18 ὁ διαϑέμενος) extat B 41, 5,4 (B* $^ 1,23 p. 664 Zach.). — Summarium habet Anonymus Bod- 
leianus διάτ. τξς΄ ap. Zachariae Z4véxÓ. p. 210; summa Ath. repetitur in paratitlis Ath. 9 $ 16 et in libello περὶ 


διαφόρων ἀναγνωσμάτων $11 p. 196 Heimb. 





sive quis per se sive per aliam personam nomen heredis inscribat, dummodo testator omnino reliquam 


legitimam observationem in testamento custodiat. 


. Legem autem qua sanzimus, ne ad alios transferantur res quae ad domum nostram a venera- 
bili ecclesia pervenerint, cessare volumus (am in iis quae iam ad nostram domum legitime pervenerunt 


quam in us quae postea perventurae sunt. 
XI. $i : 


quis autem forte testatus sit et rem aliquam immobilem familiae suae vel alii alicui personae 


legati nomine reliquerit atque specialiter iusserit nullo tempore eam rem alienari, sed apud heredes vel 
successores illius cui relicta sit permanere, in hoc legato iubemus legem Falcidiam locum omnino non ha- 
bere, quoniam alienationem eius ipse prohibuit qui testatus est. Haec autem de illis casibus valere iubemus 


qui nondum iudiciali sententia vel amicali conventione vel ullo legitimo modo decisi sunt. 
Epilogus. Sublimitas igitur tua quae per praesentem legem in perpetuum valituram nostra sanzit 
serenitas et edictis in hac regia civitate propositis et mandatis ad praesides omnium provinciarum missis 


ut ad omnium notitiam veniant efficiet. 





1 δι᾽ αὐτοῦ L | 4 τεστάτωρ M] διαϑέμενος L || 
5 9΄ marg. L | νόμον} nov. LV c. 1 | καταφέρεσϑαι B | 
1 ἐκκλησίας] οἴκου Bf | ϑεσπίζομε») διὸ xai ἀκωλύτως 
ἐχποιεῖσϑαι κελεύομεν add. B || 9 περιελϑοῦσε νομίέ- 
nos ΒΙ | 11 εἴπητέ Γ' | δὲ om. LB | 12 λεγάτου B* 
(id. 16) | 13 καταλεέψεε MLB, corr. Serimger | χρόνῳ] 
τροόπω L^ | 14 ἀλλὰ] sed aut ς | ἢ διαδόχοις] aut apud 
suceessores ς ᾿ 15 κατελείφϑη B*v.l, Bf (c) | 21 τρό- 
πον νόμιμον L || 28 subscr. om.c || xim. k. febr. M] 
xir kal. feb. Jul? πρὸ ig καλάνδων Φεβρουαρίων Ath. 
μηνὲ φεβρουαρίῳ Theod. | CP. — anno III.] constp. imp. 
donn. iustian. aug. anno XCIII post balia. quarto Jui. 
constp. imp. dnn. iustiniano Zu/." cp. dn. iust. pp. aug. 
basilio ve. conss. M βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εζ΄ μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ γ' Ath. ἔτει ἐζ΄ μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βασιλείου τὸ y' Theod. 





4 seruauerint {δ᾽ observaverit vulg. || 5 rubr. De rebus 
inmobilibus quae ad loca uenerabilia pertinent AT in 
marg. (ex Iul.) | saneximus 7'3] sanecimus E 7'! sanctimus 
V|6 alias Καὶ | 7 in om. T | 8 conuenerunt 7" | 9 quam- 
que postea VT'| 11 rubr. Si quis familie uel alie (alii R) 
persone legatum reliquerit et rei legate alienationem 
prohibuerit AT in marg. (ex Iu.)|| et] atque 7'| 12 im- 
mobile K!| 13 reliquerat A'| spiritualiter ΠΥ 7| 14 
nullo RT] in nullo V || 15 illis 7! | 17 quoniam] quando 
(qn) 7 | 18 ipse om. T' | hoc 7' | 19 nondum] modum 7'! 
non A || 20 amieabilem A | 22 tua igitur quam per 
T|23 ualitura VT | 25 omnia VT | 27 subscriptione 
carent libri 





13 


Nov. CXX pr. 1 


518 


DE ALIENATIONE 





PK 
ΠΕΡῚ EKIIOIHZE9 


ΚΑῚ EM9$YTEYZEQ9Z EKKAH- 
ZIAZTIK9N IIPATMATSO9N. 


Ὃ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


{«Προοΐμεον Πολλῶν καὶ διαφόρων νόμων ἐπὶ 
- ^ , , , 
ταῖς ἐκποιήσεσε xal ἐμφυτεύσεσι καὶ μισϑώσεσι καὶ 


5 CONTRACTIBUS 


CXX. Auth. CXV. Coll.IX tit.3 


&R DE ALIENATIONE ET EMPHY- 


TEOSI ET LOCATIONE ET HY- 

POTHECIS ET ALIIS DIVERSIS 

IN UNIVERSIS 

LOCIS RERUM SACRARUM αὶ 
Idem Aug. Petro pp. 


.(Praefatio. Multis et diversis legibus super 
alienationibus et emphyteosibus et locationibus et 


τῇ λοιπῇ διοικήσει τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων 10 reliqua administratione ecclesiasticarum rerum plan- 


φοιτησάντων συνείδομεν πάντα τῷ παρόντε περιλα- 
βεῖν νόμῳ. 


tantibus praevidimus omnes praesenti comprehendere 


lege. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, μηδεμίαν ἄδειαν ἔχειν τοὺς 
διοικοῦντας τὰ πράγματα τῆς κατὰ τὴν βασιλέδα πό- 


Sancimus igitur nullam habere licentiam ordina- 
tores rerum huius regiae civitatis sanctissimae ma- 


λὲν ἁγεωτάτης μεγάληβ ἐκκλησίας 57 ὀρφανοτροφείου ἢ 15 ioris ecclesiae aut orphanotrophii aut xenodochii aut 


ξενοδοχείου ἢ πτωχοτροφείου ἢ νοσοκομείου ἢ ἄλλου 
εὐαγοῦς οἴκου ἐν τῇ βασιλίδε πόλει ἤτοι τῇ ταύτης 
ἐνορίᾳ τυγχάνοντος (ἐξῃρημένων μόνων τῶν εὐαγῶν 
μοναστηρίων») πιπράσκειν ἢ δωρεῖσϑαι ἢ ἀνταλλάτ- 


ptochotrophii aut nosocomii aut aliae venerabilis 
domus in hac regia civitate sive in eius finibus con- 
stitutae, exceptis venerabilibus monasteriis, vendere 
aut donare aut commutare aut sub alterno dono 


τειν ἢ ἐπὶ ἀντιδώρῳ διδόναι ἢ οἱῳδήποτε ἄλλῳ τρό- 20 dare aut quolibet alio modo alienare rem immobilem 


cp ἐκποιεῖν πρᾶγμα ἀκύνητον ἢ πολιτικὴν σίτησιν ἢ 
γεωργικὸν ἀνδράποδον, εἰ μὴ πρὸς βασιλικὸν οἶκον 1) 
ἀνταλλαγὴ γένηται μόνη" ἀλλ᾽ οὐδὲ παροικικῷ δικαίῳ 
δίδοσϑαί τε συγχωροῦμεν. τὰς δὲ ἐμφυτεύσεις παρὰ 


aut civilem annonam aut rusticum mancipium, misi 
ad imperialem domum commutatio sola facta est; 
sed neque de colonis iuste dari quid concedimus. 
Emphyteosis vero a praedicta sanctissima maiore ec- 


vis εἰρημένης ἁγιωτάτηβ μεγάλης ἐκκλησίας τῆς Baci- 25 clesia regiae civitatis et memoratorum fieri iubemus 
λέδος πόλεως καὶ vOv μνημονευϑέντων εὐαγῶν οἴκων 


Nov. ΟΧΧ (Authent. CXV —. Coll. IX tit. 3: gloss.) Graece extat in ML, Coll. XXV capitulorum 24 (— ΟἽ), 
praéter prooemium et epilogum in .B 5, 2,1—1. 9—13 (inde particulae in .B* E 11, 2—1 p. 298 Zach. summaria in 
Ecloga Bas. libr. I—X); particulae aliquot in Coll. LXX XVII capitulerum 14—17 (inde in appendice Nomocanonis L 
titulorum cap. eccl. 12—14 p. 665 Voell); pauca habet Prochiron 19, plura Epanagoge 10 (vid. infra). — Epit. 
Theod. 120 (inde pleraque repetit Bf, 8 1—'i schol. L), Athan. 2,2 (inde A f. 226 τύτλος «y', Coll. const. eccl. III 2, 2). 
Julian. cónst. C.XI (qui exemplum Graecum non tam in summam redegit quam ad verbum expressit). 

pr. habet Coll. LXXXVIII cap. 14 (inde app. Nomocan. L. c. 12). 





CXX. 


DE ALIENATIONE ET EMPHYTEUSI RERUM 
ECCLESIASTICARUM. 


Jdem Augustus Petro praefecto praetorio. 


Praefatio. Cum multae et variae leges de alienationibus et emphyteusibus et locationibus et 
reliqua rerum ecclesiasticarum administratione promulgatae sint, visum est nobis omnia praesenti lege com- 
rehendere. 
᾿ L Sancimus igitur τὶς qui adminisirant res sanctissimae maioris ecclesiae in regia civitate vel 
orphanotrophii vel enodochii vel ptochotrophii vel nosocomii vel alius venerabilis domus in regia civi- 
tate vel intra ΤῊΝ eius sitae (exceptis solis venerabilibus monasteriis) non licere vendere vel donare vel 
permutare vel in remunerationem dare vel alio ullo modo alienare rem immobilem vel anmonam civil 
vel rusticum mancipium, nisi cum regia domo permutatio sola fiat; sed me coloniario quidem iure 
quidquam dari permittimus. .Emphyteuses autem a praedicta sanctissima maiore ecclesia regiae civitatis 





1 rubr. Veot — πραγμάτων MLB) Περὶ ἐκκλησεαστι- 
" xv ἐμφυτεύσεων xai ἄλλων κεφαλαίων Coll. 81 cap. 

Περὶ ——— ἐκκλησιαστικῶν κεφαλαίων (ExxA. διαφ. 
χεφ. A) Ath. Περὶ ἐκκλησιαστικῶν συναλλαγμάτων 
Theod. Αλλη διάταξις περὶ ἐκκλησιῶν C || T inscr. Ὃ 
αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ (Ἰωάννῃ A) ἐπάρχῳ πραιτω- 
ρίων Ath. (A), app. Nomoc., c] om. MLC, Coll. 81 cap. I 
11 φοιτησάντω»] p'antantibus (i. e. φυτευσάντων Ἢ) c | 
ἅπαν C ἅπαντα app. Nom., om. Coll. 81 cap., omnes 
(i. e. πάντας) e | 13 τοίνυν om. B || ἔχειν ἄδειαν C | 
14 πόλιν om. C || 15 μεγάλης LBCs] om. M || 16 7 
πτωχοτροφείου om. C | 18 τυγχάνονταβ L || μόνων om. 
Cs || 19 ἐναλλάττειν C | 20 ἐπὶ ἀντιδώρῳ] ἐν παντὶ 
δώρῳ Cv. I. | 23 γένοιτο μόνη ΒΓ μόνη γένηται C. yé- 
νηται μόνον L? vulg. | οὐδὲ CB*] οὔτε MLBS* || προι- 
κικῷ δικαίῳ C de colonis iuste & (τουτέστιν ἵνα παροι- 
κοτόπιον δίδοται s. v. adscr. L) | 25 μεγάλης L^Cs] om. 
ML^B | 26 εὐαγῶν οἴκων om. € 





2 et emphiteosi A] emphiteosis V emphiteoseos 7' || 
4 aliis om. V | 7 inser. om. T | 9 emphiteosibus AV (ita 
libri fere constanter) enfiteosibus T'|| 10 reliqua 7] reli- 
quae ARV | *administrationis A VT || ecclesiarum AV | 
plantantibus 7'! vu/g.] plantatibus V? £n ras. plantibus 
R! de plantibus A? plantatis 7? || 13 rubr. Nulli licere 
rem ecclesiasticam uendere 7' im marg. || igitur] itaque 
T vulg. | 14 regiae] rei A! | 15 ecclesiae om. R'| or- 
fanotrophii 7' orphanotrofii V | xenodoxii V senodochii T' 
xenodochiis E! | aut. om. RV || 16 ptocotrophii V ptotro- 
chis R ptophii 7' || nosochonii A || aliis (pro alius?) adser. 
V3 s, v. | uenerabiles V! 7| 17 domui A^ | 18 monaste- 
riis] domibus monasteriis 7' || vendere] aut uendere 7' 
vulg. | 19 commutuare V' | dono dari V dare dono AR || 
20 alio om. T' | 22 ad om. 1", in T? (solo V | 23 iusto 
V | quidem 7 || 25 regia V! || memoratorum] locorum 
add. vulg. 





519 


Noy. CXX 1 





ἔνεσθϑαι κελεύομεν ἐπί τε τῷ ὕἡπῳ αὐτοῦ τοῦ 
Ζαιβάνοντο: καὶ ἄλλων δύο ἐφεξὴς κληρονόμων, μὴ 
πλέον ἕχτης μοίρας τοῦ ὑφεστῶτος κανόνος συγχω- 
ρουμένου τῷ τὴν ἐμφύτευσιν κομιζομένῳ. Περὶ δὲ 
τῶν διαφερόντων προαστείων τῇ αἰτῇ ἁγιωτάτῃ με- 
γάλῃ ἐκκλησίᾳ καὶ τοῖς εἰρημένοις εὐαγέσεν οἴκοις τοῖς 
ἐπὶ τῆς βασιλίδος πόλεως ἢ τῆς αὐτῆς περιοικίδος ovas 
κελεύομεν, εἰ μὲν τὰ τοιαῦτα προάστεια πρόεοδον 
ἔχει, ἐπὶ ὁλοκλήρῳ τῷ κανόνε παρὰ τῶν διοικούντων 
τοὺς αὐτοὺς εὐαγεῖς A — — 
τὸν 'rov τρόπον τῷ λαμβάνοντι καὶ d. : 
διαδοχαῖς δίδοσθαι, καὶ μηδένα παντελῶς κουφισμόν, 
ἀλλὰ καὶ προςϑήκην γίνεσθαι. εἰ δὲ μὴ ἔχει τὰ αὐτὰ 
προάστειά τινα παντελῶς πρόξοδον, ἄδειαν παρέχο- 


in persona eius qui accepit et aliis duobus deinceps 
heredibus, non amplius sexta parte instantis cano- 
nis dimittimus ei qui emphyteosis iure accepit. De 
competentibus vero iis ipsi sanctissimae ma- 
5iori ecclesiae et nominatis venerabilibus domibus in 
regia civitate aut in eius regione [aut mansione] 
constitutis iubemus, si quidem haec reditus habent, 
(in) integro canone ab his [ordinatoribus] qui regunt 
ipsa venerabilia loca in emph in haec secundum 


τόπους εἰς ἐμφύτευσιν ταῦτα κατὰ 10 praedictum modum accipienti et aliis duabus suc- 


cessionibus dari, et nullam omnino relevationem, 
sed augmentum fieri. Si vero non habent ipsa pro- 
astia aliquos omnino reditus, licentiam praebemus 
ordinatoribus venerabilium locorum in aliqua quanti- 


μὲν τοῖς διοικηταῖς τῶν εὐαγῶν τόπων ἐπί τινε zxo-l5tate haec, sicut praedictum est, in emphyteosin dare. 


σότητι ταῦτα, ὡς προείρηται, εἰς ἐμφύτευσιν διδόναι. 
1 E δὲ συμβαίη οἱονδήποτε πρᾶγμα ἔκ τινος τῶν 
εἰρημένων εὐαγῶν τόπων ἐμφυτευτικῷ δικαίῳ διδό- 
μενον ἢ εἰς βασιλικὸν οἶχον ἢ εἰς τὸ ϑεῖον ἡμῶν τα- 


1 Si vero contigerit quamlibet rem ex aliquo prae- 
dictorum venerabilium locorum emphyteotico iure 
dato aut in imperialem domum aut in sacrum nostrum 


μῶν 
μεεῖον ἢ εἰς πόλιν τενὰ ἢ εἰς βουλευτήριον ἢ εἰς ἄλλον 20aerarium aut in civitatem aliquam aut in curiam 


τινὰ εὐαγῆ οἶχον περιελϑεῖν, ἄδειαν παρέχομεν τοῖς 
διοικηταῖς τῶν εὐαγῶν τόπων ὑφ᾽ ὧν ἐξ ἀρχῆς ἡ ἐμ- 
φύτευσις γέγονεν, ἡνίκα περιέλϑῃ εἰς ἕν τῶν εἶρη- 


μένων προςώπων ἡ τοιαύτη ἐμφύτευσις, jv τὴν 


φανερουν 
ἑαυτῶν γνώμην εἴσω διετίας, καὶ ἢ παρ᾽ ἐκείνοις 25 Ξἶνθ ipsa emphyteo 


καταλιμπάνειν τὸ αὐτὸ πρᾶγμα εἰς OUS περιῆλϑε καὶ 
τὴν ἐνιαυσιαίαν πρόξοδον τὴν τῷ πάκτῳ περιεχομέ- 
γὴν κομίζεσθαι, ἢ τοῦτο ἀναλαμβάνειν τῆς ἐμφυτεύ- 
σεῶξ ἀυομένης, εἴπερ τοῦτο ἐς ἑαυτοῖς εἶναι 
2 νομίσαιεν. Εἰ 
ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ ἢ τινε τῶν εἰρημένων εὖ- 
αγῶν οἴκων προΞςήκοντες, ἐν οἷς παλαιαὶ οἰκήσεις τυγχά- 
γουσαι κατηνέχϑησαν καὶ ἐξ ὧν οὐδεμία παρέχεται 


4.1 $1 (Eàv συμβῇ 


"t n mnm 


aut in aliam aliquam venerabilem domum pervenire, 
licentiam praebemus ordinatoribus venerabilium loco- 
rum, à quibus a principio cr eee facta est, 
mox ut pervenerit in unam praedictarum personarum 
sis, manifestare suam voluntatem 
intra biennium, et aut his derelinqui eandem rem 
ad quos pervenit et annuam pensionem quae pacto 
continetur inferri, aut hoc recipere emphyteosi so- 
luta, eo quod hoc sibi prodesse aestimant. 


ἐ τινές εἰσε τόποι ἢ τῇ αὐτῇ 30 2 Si vero quaedam sunt loca aut ipsi sanctissimae 


maiori ecclesiae aut alicui venerabilium domorum 
competentia, in quibus antiquae habitationes depo- 
sitae sunt et ex quibus nullus praebetur reditus, 


) passim mutatam et auctam habet Epanagoge 10, 5. 


$2 habet Epanagoge 10,4; summam Theodori repetit Prochiron 15, 4. 





- 


et memoratis venerabilibus domibus fieri iubemus in persona et eius qui 


$ heredum, ita ut non plus 
D. suburbani. ? 


accepit et aliorum duorum dein- 


sexía pars canonis constituti ei qui emphyteusin accepit remittatur. 
anis vero quae ad eandem sanctissimam maiorem ecclesiam et pr 


ctas venerabiles domos in 


regia civitate vel eius territorio sitas pertinent praecipimus, si quidem eiusmodi suburbana reditum habeant, 


ut sub integro canone ab administratoribus eorundem venerabilium locorum ea in emphy 


teusin secundum 


praedictum modum ei qui accepit wie duabus successionibus dentur, neve ulla omnino relevatio, sed 


potius. tum fiat. Sin autem e 


suburbana nullum omnino reditum habeant , 


otestatem damus 


augmen 
administratoribus venerabilium locorum ea sub quadam quantitate, sicut supra dictum est, in emphyteusin 
1 dandi. ^ Quodsi quamlibet rem ab aliquo praedictorum venerabilium locorum emphyteutico iure datam 
vel ad regiam domum vel ad sacrum nostrum fiscum vel ad civitatem aliquam vel ad curiam vel ad aliam 
aliquam venerabilem domum pervenire contigerit, potestatem concedimus administratoribus venerabilium 
. locorum a quibus ab initio emphyteusis constituta est, quando ad unam ez praedictis personis talis emphy- 
teusis pervenit, voluntatem suam intra biennium declarandi, atque aut eandem rem eos ad quos 
pervenit relinquendi reditumque annuum qui pacto continetur accipiendi, aut eam recipiendi emphyteusi 
soluta, ἱ hoc sibi utile esse putaverint. 
3 Quodsi quae loca sunt quae vel ad eandem sanctissimam maiorem ecclesiam vel ad quandam ez prae- 
dictis venerabilibus domibus pertinent, in quibus antiqua aedificia diruta sunt et ex quibus nullus reditus 





᾿ς ἃ τοῦ προσώπον L | 2 λαβόντος L ἢ μὴ om. L || 
3 τῆς ἕκτης B* | ἐφεστῶτος C v. L, B* v. L, instantis c | 
συγχωρουμένου] dimittimus (i. e. συγχωροῦμεν Ἢ) ς | 4 τὴν 
ἐμφύτευσι») emphyteosis (v. 1, emphyteosin) iure ς ἢ δὲ 
om. B | 5 τῶ» om. M || αὐτῇ om. L ἢ ἐκκλησία μεγάλη M, 
μεγάλῃ om. B | 6 τοῖς ἐπὶ] vois om. L | 8 τὰ τοιαῦτα 
προάστεια) haec e ἢ 10 εἰς om. B* | 13 τὰ αὐτὰ Cc Iul.] 
ταῦτα τὰ ML τὰ — παντελῶς om. B | 15 τῶν τό- 
zov τῶν εὐαγῶν L | 18 τρόπων B' | διδόμενον) dato 
(i-e. διδομένῳ Ἢ) ς | 19 ταμεῖον LB Epan. | 20 ἢ εἰς 
βουλευτήριον Cs Iul. (cf. Ath., Theod. — Bf) ἢ Bovisv- 
τήριον ML, om. B Epan. | 22 ἀφ᾽ ὧν LBC Epan. | 23 
περιῆλϑεν ΟἹ £v] ἕν τε Epan. | 24 ἡ τοιαύτη] sive ipsa 
(i. e. ἤτοι αὐτὴ) ς | 25 ἢ] εἰ C plerique ἢ 26 παρῆλϑε M ἢ 
21 óacro (ἱ. ε. Ῥαοΐω) C| 29 εἴπερ] eo quod ς ἢ ἑαυτοῖς 
C Epan. e] αὐτοῖς MLB || 30 νομίσειεν C plerique ἢ δὲ 


om. Epan. | 31 &ÁAn om. B*, C v. L | 32 παλαιαὶ 
πάλας αἱ C abu MT 33 magáyevas Epan. 


1 persona E] personam VT vulg. || acceperit 7" ἢ 2 non] 
et non vulg. | sexta] de RD de sexta 7? || sexta parte in- 
stantis ea| V^inras., dess***22529555* V! Ι 3 emphiteo- 
sin Καὶ | 4 ipsis V ἢ 5 in] in hae K ἢ 6 aut mansione seclusit 
Beck | mansiones 7! mansionis R | 7 redditus 7'| ha- 
bent V] habet Καὶ habeant T'vuig. | 8 in add. Osenbrüggen ἢ 
*ordinatoribus seclusi | 9 in om. RT'!| emphiteosi καὶ ἢ 
11 reuelationem V17", s«s«««tionem — 31 maiori ecclesie 
scr. R? in ras. 11 versuum ἢ 12 sed] sed et Beck | argu- 
mentum A(?)| habent 7] habeant R(?) vulg. habeat V | 
probastia ser. V? in spat. vac. | 13 redditus (et sic saepius) 
RT |14 aliqua om. R(*) | 19 in emphyteosin om. E(*) ἢ 
11 eontingerit ΤΊ} 19 datam vuig.| in imperialem] in 
om. RVT'| saere nostrum V nostrum sacrum A(?)]| 20 
errarium RVT*!|autin euriam] in curiam aut V* | 
23 a principio — est ser. V? in ras, 20 litt. | 25 siue del. 
V3 | siue in ipsa enfiteosi 7' | 26 his RV] ab his T'vulg. ἢ 
res V? | 27 84] eis ad R(?) | 28 infferi R(?) | 29 esti- 
mare? V! existimant R(*) vulg. | 30 rubr. Si quas ruinas 
habent me. (sic) Τ' ἐπ marg. | quadam R(*) quidam quae- 





dam V*| sint A(?)T ἢ 31 maiore V! | 32 disposite 7! 


13* 


Νον. ΟΧΧ 1—3 


590 


DE ALIENATIONE 





79090008, οἱ δὲ μνημονευϑέντες εὐαγεῖς οἴκοι οἷς δια- 
φέρουσιν οὗ τόποι τούτους ἀνοικοδομῆσαιε μή δύναν- 
ται, ἄδειαν δίδομεν τοῖς τούτων διοικηταῖς τῷ τῆς 
ἐμφυτεύσεως διηνεκεῖ δικαίῳ ἐκδιδόναι τοὺς αὐτοὺς 


raedictae vero venerabiles domus, quibus competunt 
oca, haec reaedificare non possunt, licentiam damus 
ipsis ordinatoribus earum emphyteoseos perpetuo iure 
tradere ipsa loca, ita tamen ut emphyteosis in tertia 


τόπους, οὕτω μέντοιγε ὥθτε τὴν ἐμφύτευσιν ἢ ἐπὶ b parte pensionum, quae ex habitationibus adhuc stan- 


τρίτῃ μοίρᾳ τῶν στεγονομίων, ἅτινα ἐκ τῶν οἰκημά- 
* b , ΄ » - Ü 

vov ἔτε ἑστώτων συνήγετο, ἐκ προοιμίων τοῦ χρόνου 

" 2 , n * 2* ς ^ 

τοῦ ἐμφυτεύματος προϊέναι, ἢ εἴπερ ὁ ἐμφυτευτὴς 

βουληϑείη μᾶλλον éni τούτῳ τῷ δρῳ λαβεῖν τοὺς τό- 


tibus colligebantur, ex principiis temporis emphy- 
teoseos procedat, aut si emphyteota voluerit magis 
sub isto pacto accipi, ut loca primitus aedificet, et 
ex additis illic per aestimationem pensionibus medie- 


zt0v$, ὥρτε πρότερον οἰκοδομῆσαι καὶ ἐκ τῶν zt90c-10 tatem partis dari venerabili domui ἃ qua ipsa loca 


γινομένων ἐκεῖσξ κατὰ διατίμησιν στεγονομίων τὸ 
ἥμεσυ μέρος διδόναι τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ ἐξ οὗ τοὺς αὐτοὺς 
τόπους λαμβάνει, καὶ τοῦτο γενέσϑαι συγχωροῦμεν, 
κεχρῆσϑαι δὲ τὸν τοιοῦτον ἐμφυτευτὴν καὶ ταῖς ἐκεῖσε 


ς , - ᾿ » ΄ er 
εὑρισκομέναιβ ἐκ τῶν κατενεχϑέντων οἰκημάτων ὕλαις. 16 


accepit, et hoc fieri concedimus, uti vero huiusmodi 
emphyteotam et illic inventa (de) depositis habita- 
tionibus materia. 


CAPUT II. 


Ei δέ τις βουληϑείη οἱονδήσοτε πρᾶγμα ἀκίνητον 
ὀνόματι χρήσεως Po παρὰ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης 
ἐκκλησίας τῆς βασιλίδος πόλεως ἢ ἑνὸς τῶν μνημο- 
νευϑέντων εὐαγῶν οἴκων, μὴ ἄλλως τοῦτο λαμβα- 


Si vero aliquis voluerit quamlibet rem immobilem 
nomine usus accipere ἃ sanctissima maiore ecclesia 
regiae civitatis aut unius memoratarum venerabilium 
domorum, non aliter hoc accipiat nisi aliam mox 


vévo, εἰ μὴ ἕτερον εὐθὺς πρᾶγμα δεσποτείας δικαίῳ 20rem dominii iure praebuerit, ex quo eandem rem 


παράσχῃ τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ ἐξ ov τὸ αὐτὸ πρᾶγμα 
λαμβάνει, τοσαύτην ἔχον πρόβοδον ὁπόσην ἔχει τὸ 
πρᾶγμα, ὅπερ αὐτῷ δίδοται, καὶ μὴ πλείοσι δημο- 
σίοις τελέσμασε βεβαρημένον, ὥςτε μετὰ τὴν αὐτοῦ 


accepit, tantum habentem reditum quantum. habet 
res, quae ei datur, et non maioribus fisci praesta- 
tionibus pragravatam, ut post eius mortem, aut post 
tempus in quo datio usus convenit (non transcen- 


τελευτήν, ἢ μετὰ τὸν χρόνον ἐφ᾽ ὃν ἡ δόσις τῆς 20 dens videlicet accipientis vitam) utraque res integra 


χρήσεως συνήρεσε (μὴ ὑπερβαίνοντα δηλαδὴ τὴν τοῦ 
λαμβάνοντος ζωὴν) ἑκάτερον πρᾶγμα ἐπ΄ ἀκεραίῳ 
καὶ κατὰ δεσποτείαν καὶ κατὰ χρῆσιν εἰς τὸν αὐτὸν 
εὐαγῆ οἶκον περιελϑεῖν. 


et in dominium et in usum in eandem venerabilem 
domum perveniat. 


CAPUT ΠῚ. 
Τὰς μισϑώσεις δὲ παρὰ τῶν αὐτῶν εὐαγῶν oixov 30 — Locationes vero ab ipsis venerabilibus domibus 


γίνεσϑαι συγχωροῦμεν εἰς οὕς ἂν τοῖς συναλλάττου- 
τ , * € , ^ 
σιν ἐνιαυτοὺς συναρέσῃ, μὴ ὑπερβαινούσας δηλαδὴ 
^ - , 
τὸν τριακονταετῆ χρόνον. 


c. JI Ei 44$ .... habet Epanagoge 10, 9. 


fieri concedimus in quantoscumque contrahentibus 
annos placuerit, non transcendentibus videlicet tri- 
ginta annorum tempus. 


c. III interpolatum exhibent Prochiron 15,5, Epanagoge 10, 2. 





praebetur, memoratae autem venerabiles domus ad quas haec loca perüinent ea reficere non possunt, 
potestatem. damus. administratoribus earum perpetuo emphyteuseos iure illa loca locandi, ita tamen ut 
emphyteusis vel sub tertia parte pensionum, quae ex aedificiis adhuc stantibus colligebantur, ab initio 
temporis emphyteuseos procedat, vel si emphyteuta hac potius condicione ea loca accipere velit, ut prius 
aedificet et. ea POMA THOE illic secundum | aestimationem  redituris dimidiam partem. venerabili ui 
praestet a qua illa loca accipit, etiam hoc fieri permittimus, uti autem emphyteutam talem etiam materia 
ibi ez dirulis aedificiis inventa. 

ll. Quodsi quis voluerit quamlibet rem immobilem ususfructus nomine a sanctissima maiore ecclesia 
regiae civitatis vel una ex memoratis venerabilibus domibus accipere, non aliter eam accipiat nisi statim 
aliam rem venerabili domui a qua eam rem accepit dominii iure praestiterit, quae tantum reditum habeat 
quantum. habet res, quae ei datur, nec pluribus publicis tributis gravata sit, ut post mortem eius, vel post 
tempus in. quod usum dari placuit (non excedens scilicet vitam eius qui accepit) utraque res in integrum 


et dominii et ususfructus iure ad eandem venerabilem domum. perveniat. — 5 
lll Locationes autem ab iisdem venerabilibus locis fieri permittimus in tot annos quot conítra- 
hentibus placuerit, ut nimirum non excedant tempus triginta annorum. 





2 μὴ] οὐ L||3 τοὺς τούτων διοικητὰς L ipsis ordi- 
. natoribus earum g || 5 7) om. ς || 9 βουληϑῇ Epan. || τοὺς 
τόπους, ὥθτεῖ ut loca e || 10 ἀνοικοδομῆσαι B* || καὶ] 
ἢ B*|| 19 τόπους om. C || γένεσϑαι C Epan. || 14 δὲ] 
δὲ καὶ L, B* v.l.|| τοιοῦτον] τούτων C || ἐκεῖϑεν L, 
ΒΕ v. l.|| 19 ἐκ om. .B* v. l. || 16 «6 om. B* || κινητὸν 
€ | 17 λαμβάνειν B*| 19 εὐαγῶν om. C Epan. | 21 
παράσχοι C v. L, Epan. | τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ om. e || 22 ὁπό- 
σον C|25 7] ἢ καὶ Β ἢ} ὑφ᾽ ὃν M || 21 ἀκεραίῳ καὶ] 
xai om. C || 28 αὐτὸν om. C | 30 παρὰ τῶν αὐτῶν 
LBOIul. (παρὰ τῶν εἰρημένων Proch. Epan.)) παρ᾽ 
αὐτῶν τῶν Μς ἢ! 31 γίνεσϑαε om. € || oc] ὅσους .B* 
v. l., B*g Proch. Epan. (Iul.) | 32 ἐνιαυτοῖς M, om. Proch. 
Epan. | συναρέσῃ Proch.] evvagécow MLBOC Epan. || 
ὑπερβαίνοντας LB^ Epan. transcendentibus (i.e. ὑπερ- 
βαίνουσιν ἢ) & 





2 haeo loca E vulg. || rehedificare VT' | possint V 
3 eorum A? 7' eorum in V|| 4 tin EZ | 6 principibus Z 
1 uoluit V maluerit T'| 8 *accipi ut loca] accipiat loca 
RAT accipiat ut loca V accipiat (accipere Beck) loca ut 
vulg. | 9 aditis V | pensibus Z! | 10 dare Beck | 11 hoc 
T'vulg.] haee RV | uti T] ut A&' utatur V, R? in marg., 
vulg. | vero om. A! | 12 emphiteotam A!] emphyteota 
VTR?| inuentam 7'|| de add. vulg. | 13 materiam 7'|| 
16 quamlibet] aliam quamlibet V || 18 regia V! | memo- 
ratorum V | rem mox 7'|| 20 ex qua A* (id. Beck) || 
21 tamen R! T! | 22 ea &*|| 23 praegrauatam ser. V? in 
ras.'i lit.|| ut] et ut EK | mortem eius 7' | 24 in quod 
JBeck || transcendens 7'^] transcenden« 7'^ transcendente 
RAT | 25 accipientes (del. V3) V7' | uitam A] ita VT || 
26 in eadem A et in eandem 7" || 30 rubr. Venerabiles 
domus (huius regie ciuitatis add. 7") ultra triginta annos 
locare non posse 7'?n marg. || 32 transeuntibus A V, trans- 
cendentes Beck|| 33 tempus Beck] temporibus libri 





98] 


Nov. CXX 4. 5 





* 


CAPUT IV. 


Ei δὲ συμβαίη τινὰ τῶν εἰρημένων εὐαγῶν οἴκων 
ὀνόματε δημοσίων συντελειῶν ἢ ἄλλης οἱαςοῦν συμ- 
βαινούσης ἀνάγκης τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ χρημάτων δεηϑῆ- 
γαε, ἐξεῖναι τοῖς τούτου διοικηταῖς ἀκίνητον πρᾶγμα 
ὑποτέϑεσϑαι καὶ δοῦναι sis ἰδικὸν ἐνέχυρον, ἵνα ὃ 
δανειστὴς νέμηται τὸ αὐτὸ πρᾶγμα καὶ τοὺς τούτου 
καρποὺς ἀναλέγηταε καὶ λυγίζηταε ἑαυτῷ τὰ μὲν εἰς 
αὐτὰ τὰ δανεισϑέντα χρήματα, τὰ δὲ εἰς τόκους μὴ 
πλείους τοῦ τετάρτου μέρους τῆς ἑκατοστῆς. εἰ δὲ 


Si vero contigerit aliquam praedictarum venera- 
bilium domorum nomine fiscalium tributorum aut 
alterius cuiuslibet supervenientis necessitatis venera- 
bili domui pecuniis egere, liceat eius ordinatoribus 

5immobilem rem [aut] supponere et dare in speciale 
ignus, ut creditor possideat eandem rem et eius 
ctus colligat et reputet sibi tam in his creditis 
pecuniis quam in usuris, non autem maioribus quam 
quarta parte centesimae. Si vero persolverint debi- 


καταβάλωσι τὸ χρέος oí προεστῶτες τοῦ αὐτοῦ sv-lÜtum praepositi eiusdem venerabilis domus aut ex 


αγοῦς οἴκου ἢ ἐκ τῶν καρπῶν πληρωϑῇ ὁ δανειστής, 

ἐπανελϑεῖν πάλεν τὸ πρᾶγμα ἐπὶ τὸν εὐαγῆ οἶκον ἐξ 
4 : 

οὗ καὶ δέδοται. 


fructibus adimpleatur creditum, redeat iterum res ad 
venerabilem domum ex qua data est. 


CAPUT Y. 


Τὰς δὲ «ἐμφυτεύσεις xal ὑποθήκας xai τὰς ὑπὲρ 


Emphyteosis vero et hypothecas et ultra quin- 


meviaetíav μισϑώσεις βουλόμεϑα γίνεσϑαι παρὰ μὲν 15 quennium volumus fieri a sanctissima maiore eccle- 


τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας τῆς βασιλίδος πό- 

,yvoun καὶ συναινέσεε τοῦ μακαριωτάτου ταῦ- 
της ἀρχιεπισκόπου καὶ πατριάρχου, ὀμνύντων παρόν- 
τος αὐτοῦ τῶν τε ϑεοφιλεστάτων οἰκονόμων καὶ τῶν 


sia regiae civitatis conscientia et consensu beatissimi 
huius civitatis episcopi et patriarchae, iurantibus 
praesentibus deo amabilibus oeconomis et cartulariis 
eiusdem sanctissimae maioris ecclesiae, quia non ad 


χαρτουλαρίων τῆς αὐτῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας, 20 praescriptionem iuris eius contractus efficiatur; in 


ες οὐ πρὸς περιγραφὴν τῶν ταύτης δικαίων τὸ 
, , 3 ^ - S 2 , - 
συνάλλαγμα γίνεται" ἐπὶ δὲ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσεν oi- 
2 2 , 2 * ^ P. , 
xoi, εἰ μέν εἰσε χαρτουλάριοι, αὐτοὺς τὸν ἴσον τρόπον 
ὀμνύναι παρόντος τοῦ προεστῶτος τοῦ εὐαγοῦς οἴκου, 
, 


alis vero venerabilibus domibus, si quidem sunt 
cartularii, ipsos aequali modo iurare praesente eo 
qui praeest venerabili domui, si vero non sint car- 
tularii, per eos qui praesunt venerabilibus domibus 


εἰ δὲ μή εἰσι χαρτουλάριοι, αὐτοὺς τοὺς προεστῶτας 25 propositis sanctis evangeliis contractum fieri in scri- 


τῶν εὐαγῶν οἴκων προκειμένων τῶν ἁγίων svayys- 


λίων τὸ συνάλλαγμα ποιεῖσϑαι ἐγγραφομένους us" 


ptis cum iureiurando huiusmodi instrumentis, quod 
non ad laesionem aut praescriptionem venerabilis 


ὅρκου τοῖς τοιούτοις συμιβολαίοις, ὡς οὐ πρὸς ον domus contractus efficitur. 
7 


ἢ περιγραφὴν τοῦ εὐαγοῦς οἴκου γίνεται τὸ συν, 
Τοῖς δὲ οἰκονόμοις καὶ ὀρφανοτρό 
τῶν λοιπῶν εὐαγῶν οἴκων διοικηταῖς, ἔτε γε μὴν καὶ 
τοῖς πάντων χαρτουλαρίοις, καὶ τοῖς τούτων yovsUGí 
τε καὶ — καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς κατὰ γένος αὐτοῖς ἢ 
ἐκ γαμικοῦ δικαίου συναπτομένοις ἀπαγορεύομεν ἐμ 
— τε καὶ μισϑώσεις ipee voro kae —— 
τοῖς αὐτοῖς εὐαγέσιν οἴκοις προεηκόντων ἢ δι᾽ ἑαυτῶ 
7 διὰ παρενϑέτου προξςώπου λαμβάνειν, γινωσκόντων 


μα. 
ἐς καὶ τοῖς3801  Oeconomis vero et orphanotrophis et reliquis 


venerabilium domorum ordinatoribus, nec non et 
omnibus cartulariis et parentibus eorum et filiis et 
alis, qui per genus eis vel nuptiarum iure coniuncti 
sunt, interdicimus emphyteosis et locationes sive 


35 hypothecas rerum ipsis venerabilibus domibus com- 


petentium aut per semet ipsos aut per interpositam 
personam accipere, scientibus eis, quod si tale ali- 


c. IV v.85q. summa er Ath. repetitur in paratitlis Ath. 17 τ. 
c. V $1 clausula immutata eztat in Prochiro 15, 6 (inde excerpta in Epitome 1, 41 p. 329 Zach.), eadem ex B 
repetita legitur in Nomoc.?^. XIV tit. 10,1 et in Nomoc.4 8,13. — Summam habet Nomoc. XIV tit. 10, 1. 





IV. Quodsi contigerit aliquam ez: praedictis venerabilibus domibus nomine fiscalium tributorum vel 
alius cuiuslibet necessitatis venerabili domui supervenientis pecunia indigere, liceat administratoribus eius 


rem immobilem hypothecae obligare et in speciale pign 
eius colligat sibique imputet partim in ipsas pecunias creditas 
Quodsi debitum solverint qui eidem venerabili 


non maiores. 


us dare, ut creditor eandem rem possideat et fructus 
artim in usuras — parte centesimae 
omui praesunt vel ex fructibus creditori 


satisfiat, res rursus ad venerabilem domum a qua daía est redeat. 


T: 


Emphyteuses autem et hypothecas et ultra quinquennium locationes volumus fieri a sanctissima 


uidem maiore ecclesia regiae civitatis voluntate et consensu beatissimi eius archiepiscopi et patriarchae, 


turantibus eo praesente et deo carissimis oeconomis et chartularüis eiusdem sanctissimae maioris ecclesiae 
contractum non ad circumscriptionem iuris eius fieri; in reliquis vero venerabilibus domibus, si quidem 
chartularii sunt, eos simili modo iurare praesente eo qui venerabili domui praeest, sin nulli sunt chartu- 
larii, ipsos qui venerabilibus domibus praesunt propositis sacris evangeliis contractus facere et iureiurando 
praestito in eiusmodi instrumentis scribere non in fraudem vel circumscriptionem venerabilis domus 
1 fieri contractum. —— Oeconomos autem et orphanotrophos et reliquarum venerabilium domuum admini- 
stratores, ac praeterea omnium chartularios, eorumque et parentes et liberos et ceteros qui cognatione vel 
affinitatis iure illis coniuncti sunt, vetamus emphyteuses et locationes sive hypothecas rerum ad easdem 
venerabiles domos pertinentium sive per se sive per interpositam personam accipere, cum sciant, si quid 





7 ἀναλέγεται Cv. l. | λογίξζεταε C v. L., B* | 10 αὐ- 
τοῦ om. Cv.l. | 11 9 δανειστὴς] creditum ς || 12 ἐπ- 
ἀανέλϑη B*| 15 μισϑώσεις om. ς | 18 ἀρχιεπισκόπου] 
episcopi ς || παρόντος αὐτοῦ] praesentibus ς || 19 verba 
καὶ τῶν χαρτουλαρίων post ὀμνύντων (18) coll. L | 
20 χαρτουλλαρίων .M (et sic infra fere constanter) | αὐ- 
τῆς om. C | 21 αὐτῆς C | 22 γίνηται B || εὐαγεστά- 
τοις C || 21 ἐγγραφομένου C || 30 δὲ om. Proch. Nomoc.d" 
36 ἢ δι᾽ C Proch. ς Iu.] δε MLB|31 διὰ om. Nomoc. 
8,13 | παρενϑέτων προεώπων Proch. v.l., Nomoc.dm 10,1 || 
λαβεῖν Nomoc." 10,1 





9 necessitas R! nseesseess V! | 4 eius] «- V! | 
5 aut del. Beck || et] aut vulg. | 6 ut T?] et RVT' || ere- 
ditoribus 7"! ereditores 73} possideant 7' | 7 colligant 7' | 


reputent 7"? | ereditis vulg.] redditis (redditus V) libri 
9 quartam partem /ibri, corr. Beck (cf. Iul.) | persoluerit R 

11 ereditum redditum redeat 7.6 | 14 rubr. Iusiurandum 
elericorum T'in marg. | vero et] et om. V1 | 15 volumus] 
locationes uolumus 7'3, Beck || 16 regia V? || cum scientia 
T?| huius beatissimi 7'| 18 praesentibus] praesente eo 
Beck ἢ 19 quia non] quae non E! quod non A* qui an 
(i.e. ante) T! | 20 perscriptionem V | 21 sint Avulg. | 
22 ipsi T'| iurare A?vu/g.] cura et ἢ Τ᾽ iurare eura 
(eura del. V3) et V iurent 7? | 23 quae Καὶ || sunt T ἢ 
24 per eos qui ΤΊ eos qui E! ««««« V* ab his qui R* V* 
vulg. ἢ 25 praepositis R | 26 iureiurando] addito (adito R?) 
add. R? vulg., conseribendo in add. schol. T | 33 genus] 
ges R!| eis V] om. RT | 34 enphiteos 7'* enphiteoseos 
T? | 35 competentibus Α΄ ΤῈ | 37 eius 7* || quod si] 





qui V | aliquid tale R 


Nov. CXX 5. 6 


902 


DE ALIENATIONE 





αὐτῶν, ὡς εἰ τοιοῦτό τι γένηται, xal τοῦτο ἀνίσχυρον 
ἔσται καὶ πᾶσαν τὴν περιουσίαν αὐτῶν τε τῶν λαμ- 
βανόντων καὶ τῶν οἰκονόμων καὶ χαρτουλαρίων xai 
διοικητῶν, οἷς κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον συνάπτον- 
ται, εἰς τὸν εὐαγὴ οἶκον ἐξ οὗ τὸ πρᾶγμα λαμβάψουσε 
μετὰ τὴν αὐτῶν τελευτὴν περιελθεῖν κελεύομεν. 


quid fiat, et hoc invalidum erit et omnem substan- 
tiam tam eorum qui accipiunt quam oeconomorum 
et cartulariorum et ordinatorum, quibus secundum 
praedictum modum coniuncti sunt, in venerabilem 

5domum, de qua rem accipiunt, post obitum eorum 
pervenire iubemus. 


CAPUT VI. 


Kal ταῦτα μὲν ἐπὶ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλη- 
σίας καὶ τῶν εἰρημένων εὐαγῶν οἴκων τῶν ἐν τῇ 
βασιλέδε πόλει καὶ τῇ αὐτῆς περιοικίδε τυγχανόντων 
διετυπώσαμεν. 
κλησίαις καὶ μοναστηρίοις καὶ ξενῶσε καὶ νοσοκομείοις 
καὶ λοιποῖς εὐαγέσειν οἴκοις τοῖς ἐν ἁπάσαις ταῖς Ém- 
αρχίαις τῆς ἡμετέρας πολιτείας κειμένοις, οὐ μὴν ἀλλὰ 
καὶ μοναστηρίοις ἐν τῇ βασιλίδι πόλεε καὶ τῇ αὐτῆς 


Et haec quidem super his quae sunt maioris ec- 
clesiae et praedictarum venerabilium domorum in 
regia civitate et eius circuitu adhaerentium dispo- 


ἐπὶ δὲ ταῖς ἄλλαις ἀἁγιωτάταις ἐκ- 10 suimus. In aliis vero sanctissimis ecclesiis et mona- 


steriis et xenodochiis et nosocomiis seu reliquis vene- 
rabilibus domibus quae in omnibus provinciis nostrae 
reipublicae positae sunt, verum etiam monasteriorum 
in regia civitate et eius circuitu adhaerentium con- 


περιοικέδε τυγχάνουσιν ἀκολούϑως διορέσαε συνείδομεν. 19 sequenter definire praevidimus. 


1 -4ünav τοίνυν δίδομεν τοῖς εἰρημένοις εὐαγέσεν oi- 
X016 μὴ μόνον πρόβκαερον ἐμφύτευσιν ποιεῖσθαι τῶν 
ἀκινήτων πραγμάτων τῶν αὐτοῖς προρηκόντων, ἀλλὰ 
καὶ διηνεκῶς ταῦτα ἐμφυτευτικῷ δικαίῳ τοῖς βουλο- 
μένοις. διδόναι. καὶ εἰ μὲν ἁγιώταται ὦσιν ἐκκλη- 
σέίαε ἢ ἕτεροι εὐαγεῖς οἶκοι, ὧν τὴν διοίκησιν ὃ κατὰ 
τόπον ὁσιώτατος ἐπίσκοπος ἢ δε ἑαυτοῦ ἢ διὰ τοῦ 
εὐαγοῦς αὐτοῦ κλήρου ποιεῖται, κατὰ γνώμην αὐτοῦ 
xai συναίνεσιν γένεσϑαι τὸ τοιοῦτον συνάλλαγμα, ὄμι- 


1 Licentiam igitur damus, praedictis venerabilibus 
domibus non solum ad tempus emphyteosin facere 
immobilium rerum sibi competentium, sed 

haec emphyteotico iure volentibus dari. Et si qui- 


20 dem sanctissimae sint ecclesiae vel aliae venerabiles 


domus, quarum gubernationem loci sanctissimus epi- 
Scopus aut per se aut per venerabilem clerum faci 

cum voluntate eorum et consensu fieri huiusmodi 
contractum, iurantibus praesente eo oeconomis et 


ψνύντων παρόντος αὐτοῦ τῶν οἰκονόμων xai διοικη- 26 administratoribus et cartulariis ipsius venerabilis do- 


τῶν καὶ χαρτουλαρίων τοῦ αὐτοῦ δὐαγοῦς οἴκου, ὡς ἐκ 
ταύτης τῆς ἐμφυτεύσεωβς οὐδεμία ζημία τῷ αὐτῷ εὑ- 
αγεῖ οἴκῳ ἐπάγεται" εἰ δὲ πτωχεῖα ἢ ξενῶνες ἢ νο- 
σοκομεῖα ἢ ἕτεροι εὐαγεῖς οἶκοι ὦσιν ἰδίαν διοίκησιν 


mus, quod ex hac emphyteosi nullum damnum ei- 
dem venerabili domui infertur; si vero ptochia aut 
xenones auf nosocomia aut reliquae venerabiles do- 
mus sint propriam administrationem habentes, si 


ἔχοντες, si μὲν ἁγίους εὐκτηρίους οἴκους εἶναι συμ- 30 quidem venerabilia oratoria esse contigerií, cum vo- 


Bam, κατὰ γνώμην τοῦ πλείονος μέρους τῶν ἐκεῖσε 
4 - 2 * 2 * - 

λειτουργούντων κληρικῶν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῦ oixo- 
, 2 ^ M - Ej - » 

ψόμου, εἰ δὲ ξενὼν ἢ πτωχεῖον ἢ νοσοκομεῖον ἢ ἕτερος 


luntate maioris partis ibidem adorantium clericorum, 
nec non et oeconomi, si vero xenon aut ptochium 
aut nosocomium aut alia sit venerabilis domus, apud 


e. VI pr. (10 "Eni vois ἄλλαις. .... ) et $1 extant B* E 11.5, ὃ 2(— 583,19 παρακελευόμεϑα) io. 6 extr. se- 


quentium usque ad finem $ 2 summa ib. 6 in. — $1et2 in. (4δειαν τοίνυν δίδομεν τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις τοῖς ἐν 
ἁπάσαις ταῖς ἐπαρχίαις τῆς ἡμετέρας σπτολιτεέαβ κειμένοιβ, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ μοναστηρίοις ἐν τῇ βασιλέδε πόλει 
καὶ τῇ αὐτῆς περιοικίδε μὴ μόνον πρόῤκαιρον ἐμφύτευσιν --- 583,15 διδόμενον πρᾶγμα) passim mutatas et de- 
curtatas habet Coll. 81 cap. 14 (inde app. Nomoc. 12), earundem summarium Epitome 1,40 p. 328 Zach.). 





eiusmodi factum sit, et hoc irritum fore et omnem substantiam cum eorum qui acceperint tum oeconomo- 
rum et chartulariorum et administratorum, quibus secundum praedictum modum coniunguntur, ad. venera- 
bilem domum ex qua rem acceperunt post mortem eorum pervenire nos iubere. 

VI. Et haec quidem de sanctissima maiore ecclesia et praedictis venerabilibus domibus quae in regia 
civitate vel eius territorio sunt constituimus, In reliquis autem sanctissimis ecclesiis et monasteriis et 
aenonibus et nosocomiis et ceteris venerabilibus domibus quae in omnibus nostrae reipublicae provinciis 
silae sunt, nec non monasteriis quae in regia civitate et territorio eius sunt, consequenter definire nobis 
1 placuit. | Facultatem igitur praestamus praedictis venerabilibus domibus non solum temporariam emphy- 
teusin rerum immobilium quae ad eas pertinent faciendi, sed etiam perpetuo illas emphyteutico iure vo- 
lentibus tradendi. Et si quidem sanctissimae ecclesiae sint vel aliae venerabiles domus, quarum admini- 
strationem sanctissimus eius loci episcopus vel per se vel per venerabilem eius clerum exercet, eius voluntate 
et consensu huiusmodi contractus fiat , tait δὰ eo praesente oeconomis et administratoribus et chartu- 
lariis eiusdem venerabilis domus, nullum damnum ex hac emphyteusi eidem venerabili domui afferri. 
Quodsi ptochia vel zenones vel nosocomia vel aliae venerabiles domus sint. propriam administrationem 
habentes, si quidem forte sanctae domus oratoriae sint, voluntate maioris. partis clericorum qui ibi mini- 
steria obeunt, nec non oeconomi , sin genon vel ptochium vel nosocomium vel alia sit venerabilis domus, is 





1 αὐτῶν om. Proch. | εἴ τε τοιοῦτον C Nomoc." 10, 1 || 
γενήσεται B || 2 ἔστω ^ Proch. plerique | αὐτῶν om. No- 
moc.4 8,13 | τὲ τῶν] τῶν τὸ B|| 3 καὶ τῶν χαρτουλα- 
ρίων Οὺυ. ἰ. 1 ἐπὶ vc] super his quae sunt (1. e. ἐπὶ 
τοῖς ἢ) « || ἁγιωτάτης om. e, μεγάλης om. C v.l. | 10 &yco- 
τάταιξ] ἁγιωτάταις μεγάλαις C v. L|| 11 μοναστηρίων 
M^ | 12 καὶ] seu ς || 16 εἰρημένοι! om. C Coll. 81 cap. || 
17 ποιεῖσϑαι] γενέσϑαι M || 19 xai om.g || 21 ἕτεροι 
om. .B* || 22 ἁγιώτατος Coll. 81 cap. | 23 αὐτοῦ om. B* c | 
24 óuvvovvov Coll. 81 cap. (id. 583, 2) | 25 xai τῶν 
διοικητῶν L || vov svayove αὐτοῦ κλήρου L | 21 τῷ 
αὐτῷ om. Coll. 81 cap., αὐτῷ om. 1, || 29 οἶκοι εἰσὶν .B 
ὥσιν οἶκοι C. εἰσὶν οἶκοι app. Nom. || 30 sivo om. C unus, 
Coll. 81 cap. 





3 et ordinatorum] et om. V | 4 modum praedictum 7' || 
5 re R!|| 7 super his quae] secundum his qui A'V! (cf. 


ad 8) | sunt V?] om. RV*T || 8 *in] quae sunt in V? 7? 
vulg. quae eius sunt A! qui eius est V!T'!; verba inter- 
polata ad priorem locum v.'1 pertinere videntur || 9 cir- 
euitum V!T'| 11 exonodochiis 7' | et nosohomiis 7", 
om. R | reliquis] aliis 7'|| 12 provintieis T | 13 posita 
sint V | etiam] etiam in A7 | mosteriorum 7'!, mona- 
steriis vulg. "ρὲ in V] in hae AT vulg. || eireuitum 7' 

adherentem A, adhaerentibus vulg. | 18 sed] sed et RR 
T? vulg. || perpetuum V | 19 haec] ec V! e V? | 21 guber- 
nationes V gubernatione £ || 22 *elerum] chorum (om. R!, 
eorum T') clericorum .R*VT vulg. | facit Beck] facere 
RiV3T! faceret T? vulg. habet V? facere uidetur R?* || 
23 consensum V | 24 praesentibus 7| eo] et R7' epo 
(i.e. episcopo) et V eo et vulg. || 26 emphytosi (sic) V || 
damnum om. A! || 27 tochia A ptochii VT| 28 exenones 
T! | 31 adornatium A* adordinantium V* A? || 32 non 
om. 10 || et] etiam 7' | et eonomi 7'! | xenon Beck] xenones 





RV vulg. xenonis 7' | potochium V^ || 33 nosochomium AZ 





883 


Noy. CXX 6 





εἴη εὐαγὴς olxos, τὸν προεστῶτα τούτων τὸ συνάλ- 
λαγμα ποιεῖσϑαι, ὀμνύντων τῶν διοικητῶν τῶν αὐτῶν 
εὐαγῶν οἴκων 7 (a τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπισκό- 
που σπαρ᾽ οὗ προβάλλονται ἢ χειροτονοῦνται, ὡς οὐδὲν 
πρὸς βλάβην ἢ περιγραφὴν τῶν αὐτῶν εὐαγῶν oi- 
κῶν éni τῷ τοιούτῳ συναλλάγματι γίνεται. 

29 ἐπὶ δὲ τῶν εὐαγῶν μοναστηρίων τοὺς ἡγουμένους 
αὐτῶν μετὰ τοῦ πλείονος M pes τῶν ἐκεῖσε λειτυυρ- 
γούντων μοναχῶν τὸ συνάλλαγμα ποιεῖσϑαι. Καὶ ἐπὶ 
τῶν ε : δὲ πάντων κελεύομεν 
τῷ συμβολαίῳ μεϑ᾽ ὅρκου. εἰς οὐ πρὸς βλάβην ἢ 
περιγραφὴν τῶν αὐτῶν εὐαγῶν οἴκων τὸ πρᾶγμα 
πράττεται. καὶ ταύτης δὲ τῆς παραφυλακῆς οὕτω προ- 
ἴούσηβ κουφισμὸν μὴ πλείονα γίνεσθαι τοῦ ἕχτου μέ- 


praepositum ipsius contractum fieri, iurantibus ordi- 
natoribus earundem venerabilium domorum praesen- 
tia deo amabilis ὌΝ ἃ quo praeponuntur aut 
ordinantur, quod nihil ad laesionem aut praescriptio- 
5nem ipsarum venerabilium domorum de huiusmodi 
contractu efficitur. 
2 In venerabilibus vero monasteriis primates eorum 
cum ampliore [et maiore] parte ibidem deservientium 
monachorum contractum efíficiant. Praedictis vero 


ἐγγράφεσϑαι l0omnibus iubemus inscribi instrumentum cum iure- 


iurando, quod non ad laesionem aut praescriptio- 
nem earundem res agitur. Hac vero observatione 
huiusmodi procedente relevationem non amplius fieri 
sexta parte reditus, quem habet res quae in emphy- 


govs τῆς προξόδου ἣν ἔχει τὸ εἰς ἐμφύτευσεν διδόμενον 15teosin datur. Quaecumque vero de lapsis domibus 
πρᾶγμα. Ὅσα δὲ περὶ τῶν καταπεπτωκότων οἴκων competentibus venerabilibus domibus quae in regia 
τῶν σπιροξηχόντων τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις τοῖς ἐν τῇ Ba- — sunt positae civitate superius disposuimus, haec in 


σελίδε πόλει κειμένοις ἀνωτέρω διετυπώσαμεν, ταῦτα 
καὶ ἐπὲ τούτων τῶν εὐαγῶν οἴχων κρατεῖν παρακε- 


his venerabilibus domibus valere praecipimus. Haec 
etiam super ipsis venerabilibus domibus definire prae- 


λευόμεϑα. καὶ τοῦτο δὲ ἐπὲ τῶν αὐτῶν εὐαγῶν oi-20 vidimus, ut si quaedam ex eis sive pro publicis 


κων διατυπῶσαι συνείδομεν, ὥςτε εἴ τινες ἐξ αὐτῶν 
εἴτε ὑπὲρ δημοσίων συντελειῶν εἴτε ὑπὲρ ἄλλης ἄναγ- 
xaíac αἰτίας τοῦ αὐτοῦ οἴκου χρέεσιν ἔνοχοι γένωνται, 
καὶ οὐκ ἔστε δυνατὸν ἐκ πραγμάτων κινητῶν τὰ αὐτὰ 


collationibus sive pro alia necessaria causa eiusdem 
domus debitis obnoxiae fiant, et non est possibile 
de rebus mobilibus eadem persolvi debita, primo 
quidem ordine in speciali pignore dari immobilem 


διαλυϑῆναι χρέα, κατὰ πρώτην μὲν τάξεν εἰς ἰδικὸν 25 rem creditori, ut eius fructus colligens reputet sibi 


ἐνέχυρον δίδοσϑαι ἀκίνητον πρᾶγμα τῷ δανειστῇ, ἵνα 
τοὺς τούτου καρποὺς ἀναλεγόμενος καταλογίζηται éav- 
τῷ τὰ μὲν εἰς αὐτὰ τὰ δανεισϑέντα χρήματα, τὰ δὲ 
εἰς τόκου! οὐ πλείονας τοῦ τετάρτου μέσους τῆς ἕκα- 


tam in ipsis debitis mutuis pecuniis quam in usuris 
non amplius quarta parte centesimae. Si vero no- 
luerit isto modo transigere debitum, iubemus eos 
quidem qui à sanctissimo patriarcha ordinantur, sive 


τοστῆς. εἰ δὲ μὴ δυνηϑῶσι τούτῳ τῷ τρόπῳ διαλῦ- 80 metropolitae sive alii episcopi sint sive archiman- 


G«& τὸ χρέος, κελεύομεν TOUS μὲν ὑπὸ τῶν ἁγεωτάτων 
πατριαρχῶν χειροτονουμένους, εἴτε μητροπολῖται εἴτε 


dritae sive orphanotrophi aut ptochotrophi aut xeno- 
dochi aut nosocomi aut aliarum venerabilium domo- 


ἄλλοι ἐπίσκοποι ὦσιν εἴτε ἀρχιμανδρῖται εἴτε ὀρφα- 
νοτρόφοι ἢ πτωχοτρόφοι ἢ ξενοδόχοι ἢ νοσοκόμοι ἢ 


υ. 22 εἰ δὲ καὶ ὑπὲρ δημοσίων συντελειῶν — 29 τῆς ἑκατοστῆς passim mutata extant in Coll.81 cap. 15, se- 
quentium summa (— 584,33 προτεμη 1) ib. 14 (inde app. Nomoc. cap. eccl. 13 et 12). 





qui iis praeest contractum faciat, iurantibus earundem venerabilium domuum administratori,us praesente deo 
carissimo episcopo, a quo designantur vel creantur, nihil in fraudem vel ad —— earundem 
2 venerabilium domuum in tali contractu fieri. In venerabilibus autem monasteriis tes eorum cum 
maiore parie monachorum qui ibi ministeria obeunt contractus faciant. Atque in supra dictis omnibus 
iubemus inscribi instrumento cum iureiurando, non in fraudem vel ad circumscriptionem earundem vene- 
rabilium domuum agi negotium. Hac vero observatione ita procedente relevatio non ultra sextam partem 
reditus fiat quem habet res in emphyteusin data. Quae autem de aedificiis dirutis, quae ad venerabiles 
domos 1n regia civitate sitas pertinent, supra constituimus, ea in his quoque venerabilibus domibus valere 
praecipimus. Hoc quoque de iisdem venerabilibus domibus constituere nobis visum est, ut si quae ex dis 
vel propter publica tributa vel propter aliam necessariam causam eiusdem domus debitis obnoziae fiant, 
nec possint eadem debita ex rebus mobilibus solvi, tum primo quidem ordine in speciale pignus res im- 
mobilis detur creditori, ut fructus eius colligens sibi imputet partim in ipsam pecuniam creditam 1 

in usuras (a parte centesimae non maiores. Quodsi hoc modo solvere debitum nequeant, iubemus eos 
quidem qui a sanctissimis patriarchis creantur, sive meíropolitani sive alii episcopi sint. sive. archiman- 
dritae sive orphanotrophi vel ptochotrophi vel aenodochi vel nosocomi vel aliarum venerabilium domuum 





1 εἴη Cc] om. MLB (post οἶκος add. eum Haloandro 
vulg.) | và» προεστώτων malit Zachariae non recte || 
3 παρουσίᾳ] ἐπὲ παρουσέᾳ cum Haloandro vulg. (sub 
praesentia Jul.) | 4 οὐδὲ C plerique | 5 ἢ πρὸς περιγρα- 
φὴν L|11 τῶν συμβολαίων C| ἢ] καὶ B*|| 12 περι- 
γραφὴ») πρὸς περιγραφὴν L| αὐτῶν om. | εὐαγῶν 
om. C plerique, εὐαγῶν οἴκων om. ς | 13 οὕτω] huius- 
modi ς | 14 μὴ] xai Cv.L. || 15 5v] ἧς Coll. 81 cap. || 
18 zóÀs: om. C || 19 καὶ om. c | τούτων Ce Iul.] om. 
MLB || oiov om. B* | παρεκελευσάμεϑα B* || 20 rovro] 
haec ς | αὐτῶν Ce (cf. Iul)) om. MLB || 22 τελειῶν 
B* || 24 xai om. L | τὰ αὐτὰ] ταῦτα C, om. B* | 25 χρέα] 
τὰ χρέα C B* | μὲν om. Ο || eis] ὡς L ἢ 29 ov] μὴ 
Coll. 81 cap.; om. C v. 1. || 30 μὴ δυνηϑῦσιε noluerit c ἢ 
31 μὲν om. C|| ὑπὸ τῶν «ἁγιωτάτων πατριαρχῶν] xa- 
τριαρχῶν om. L, a sanetissimo patriarcha e ἢ 33 ἄλλοι 
C « Iu.] om. MLB 





1 fieri contraetum £ | ordinatoribus] et ordinatori- 
bus V | 2 tia] sub praesentia R*V? T? in prae- 
sentia vulg. | 3 amabili V || episcopo V! | 5 venerabilium 


cet] |lium — 7 monasteriis prima| ser. R? in ras. 1 vs. || 
de del. T? | 6 contractum 7'! contractus 7? contra V' 

afficitur 7" | 7 vero monasteriis] domonasteriis 7'! | pri- 
marius RT'!| 8 ampliori maiori 7; et maiore sec/usi || 
seruientium V | 9 efütiat V7' | Praedictis] In prae- 
dietis vulg. || 10 instrumentum (id. Zu/.)] instrumento Beck || 
12 hane 7'|| obseruationem V7 || 13 huiusmodi] leg. hoc 
modo? | * praecedente libri | reuelationem E releuatione 
V? relatione V! T | 14 sexta Beck] a sexta libri (cf. 
ad 21) | quae] quem A7 | in om. 7! | 15 detur 7| 17 
posite sint ciuitate 7' sunt ciuitate posite A | in] et in 
Beck || 18 Hoc vuig. | 20 quaedam vu/g.] quidam V7 qui- 
dem A| 22 obnoxii V7 | et om. R' | esse T' || 23 ean- 
dem V | primo V] et primo R7'| 26 quem £! | 27 am- 
plius om. R' | quarta] a quarta A&'V* || noluerit] non 
ualuerit 7? || 28 eos] per eos vulg. ; sed. cf. Iul., ubi Haenel 
temere correxit per eos (vid. ad 584,3) | 29 qui a] quia V! 
qui A!|| 30 sint episcopi £ | 31 orphanotrofii 7' || ptoco- 
trophi V toehotrophi A protrohii 7'| aut seenodochi V 
aut scenodochia AR, om. T'| 32 nosoecomia A! nosocomii 





R*T' | aut om. V! 


Nov. CXX 6 


9594 





ἄλλων εὐαγῶν ὀΐκων διοικηταί, παρ᾽ αὐτοῖς vois ἁγιω- 
τάτοις πατριάρχαις ὑφ᾽ ὧν χειροτονοῦνται ἢ προβάλ- 
λονται ὑπομνήματα ποιεῖσϑαι, καὶ μεϑ' ὅρκου τῶν 
διοικητῶν καὶ συναινέσεως τοῦ πλείονος μέρουβ τῶν 
ἐν αὐτοῖς λειτουργούντων τὸ χρέος γίνεσϑαι φανερὸν 
καὶ ὅτι οὐκ ἔστι δυνατὸν ἐκ πράγματος κινητοῦ τοῦτο 
διαλυϑῆναι" τοὺς δὲ ὑπὸ μητροπολιτῶν ἐπισκόπων 
χειροτονουμένους, εἴτε ἐπίσκοποι σιν εἴτε ἀρχιμαν- 
δρῖται εἴτε ὀρφανοτρόφοι εἴτε πτωχοτρύφοι ἢ ἄλλων 


rum ordinatorés, apud sanctissimos patriarchas, a 
quibus ordinantur aut praeponuntur, monumenta 
fieri, et cum iureiurando ordinatorum et consensu 
amplioris partis in eis deservientium debitum mani- 
5festari et quia non est possibile de rebus mobilibus 
istud persolvi; eos vero qui a metropolitis ordinantur, 
sive episcopi sint sive archimandritae sive orphano- 
trophi sive ptochii aut aliarum venerabilium do- 
morum ordinatores, apud eos similiter metropoli- 


εὐαγῶν οἴκων διοιχηταί, παρ᾽ αὐτοῖς ὁμοίως τοῖς 10 tas episcopos huiusmodi monumenta conscribi; ab 


μητροπολίταις ἐπισκόποις τὰ τοιαῦτα ὑπομνήματα 
συγγράφειν" παρ᾽ ἐκείνοιβ δὲ τοῖς ἐπισκόποις, οἵτινες ἢ 
παρὰ πατριαρχῶν ἢ παρὰ μητροπολυιτῶν ἐπισκόπων 
χειροτονοῦνταε καὶ ἔχουσιν ὑπὸ τὴν ἰδίαν δικαιοδοσίαν 
ἢ μοναστήρια ἢ πτωχεῖα ἢ ξενῶνας ἢ νοσοκομεῖα ἢ 
ἄλλους εὐαγεῖς οἴκους, κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον τὰ 
ὑπομνήματα γίνεσϑαι᾽ οὕτω μέντοιγε, ὥςτε εἴτε παρὰ 
πατριάρχαις εἴτε παρὰ μητροπολίταις εἴτε παρ᾽ ἀλ- 
λοις ἐπισκόποις τὰ τοιαῦτα ὑπομνήματα πράττεται, 


ilis vero episcopis, qui aut ἃ patriarchis aut metro- 

olitis episcopis ordinantur et habent sub propria 
iurisdictione aut monasteria aut ptochia aut xenones 
&ut nosocomia aut alias venerabiles domos, sub si- 


15 milem modum gesta fieri, ità tamen ut, sive apud 


patriarchas sive apud metropolitas sive apud alios 
episcopos huiusmodi gesta fiant, nullum pro his dis- 
pendium aut expensam venerabiles domos sustinere. 
Propterea enim nolumus de cetero apud iudices pro- 


μηδεμίαν ὑπὲρ αὐτῶν ζημίαν ἢ δαπάνην τοὺς εὐαγεῖς 20 vinciarum. aut defensores locorum huiusmodi monu- 


οἴκους ὑφίστασϑαι. διὰ τοῦτο γὰρ οὐ βουλόμεϑα τοῦ 
λοιποῦ παρὰ τοῖς ἄρχουσι τῶν ἐπαρχιῶν ἢ τοῖς ἐκδί- 
κοις τῶν τόπων τὰ τοιαῦτα ὑπομνήματα παρὰ τῶν 
μνημονευϑέντων προρώπων ἤγουν οἴκων πράττεσϑιαι, 


menta ἃ memoratis personis sive domibus agi, ut 
nullum dispendium sentiant. Postquam vero ista sub- 
secuta fuerint apud memoratos sanctissimos patriar- 
chas aut metropolitas aut alios episcopos, tunc 


ἵνα μηδεμίαν ζημίαν ὑφίστανται. μετὰ δὲ τὸ οὕτως 20 praedicti ordinatores debitricis domus venerabilis in 


ταῦτα παρακολουϑῆσαι παρὰ τοῖς μνημονευϑεῖσεν 
ἁγιωτάτοις πατριάρχαις ἢ μητροπολίταις ἢ ἄλλοις 
ἐπισκόποις τηνικαῦτα τοὺς εἰρημένους διοικητὰς τοῦ 
ἐποφείλοντος εὐαγοῦς οἴκου ἐγγράφως ἐν δημοσίῳ τῆς 
πόλεως τόπῳ προτιϑέναι ἐπὶ εἴκοσιν ἡμέραξβ, καὶ 
τούτῳ τῷ τρόπῳ προτρέπει» τοὺβ ἀγοράσαι βουλο- 
μένους τὸ ἀκένητον πρᾶγμα, ἵνα ὃ πλείω παρέχων 
τῶν ἄλλων προτιμηϑῇ. τούτων δὲ πάντων προϊόν- 
TOv τὴν πρᾶσιν γίνεσϑαι τοῦ τιμήματος πᾶσε τρό- 


Scriptis in publico civitatis loco proponant per vi- 
ginti dies, et isto modo hortentur eos qui emere 
volunt immobilem rem, ut qui plus praebet aliis 
praeponatur. His vero omnibus procedentibus ven- 


30 ditionem fieri pretio modis omnibus pro debito dando, 


ut non aliter habeat emptor munitionem, nisi pretium 


pro ipso debito persolvatur, et hoc evidenter inscri- 


70.6 ὑπτὲρ τοῦ ὀφλήματος διδομένου, ἵνα μὴ ἄλλως 9b 


ἔχοι ὁ ἀγοραστὴς τὸ ἀσφαλές, εἰ μὴ τὸ τέμημα ὑστὲρ 
αὐτοῦ τοῦ χρέους καταβάλῃ, καὶ τοῦτο ῥητῶς ἐγγραφῇ 


v. 20—33 sententia adumbratur "Foz. 10, 3, ubi citatur νεαρὰ qug. 





DE ALIENATIONE ' 


administratores, apud ipsos sanctissimos patriarchas a. quibus creantur vel designantur monumenta facere, 
et cum iureiurando administratorum aíque consensu maioris partis eorum qui ministeria in iis obeunt debitum 
manifestum fieri οἱ quod δα rebus mobilibus id solvi nequeat; eos autem qui a metropolitanis episcopis 
creantur, sive episcopi sint sive archimandritae sive dei jason sive ptochotrophi vel aliarum venera- 
bilium domuum administratores, apud ipsos similiter metropolitanos episcopos eiusmodi monumenta con- 
scribere; apud illos autem episcopos, qui vel a patriarchis vel a metropolitanis episcopis creantur et sub 
iurisdictione sua vel monasteria vel ptochia vel aenones vel nosocomia vel alias venerabiles domus habent, 
eodem modo monumenta fieri: ita tamen ut sive apud patriarchas sive apud metropolitanos sive apud alios 
episcopos eiusmodi monumenta fiant, nullum inde damnum vel sumptum venerabiles domus subeant. 

ropierea enim nolumus in posterum apud praesides provinciarum vel defensores locorum eiusmodi monu- 
menta a memoratis personis vel domibus confici, ne ullum damnum subeant. Postquam autem haec ita 
consecuía sunt apud memoratos sanctissimos patriarchas vel metropolitanos vel alios episcopos, tum prae- 
dicti administratores debitricis venerabilis domus in scriptis in publico civitatis loco per viginti dies pro- 
ponant, eoque modo adhortentur eos qui rem immobilem emere velint, ut qui plus offerat. ceteris prae- 
ponatur. is autem omnibus procedentibus venditio fiat, et pretium omnibus modis pro debito detur, ut 
emplor non aliter securitatem habeat nisi pretium. pro ipso debito solverit, idque nominatim cum iure- 





, 1 ἄλλως C | παρ᾽ αὐτοῖς τοῖς] παρὰ τοῖς Ce | 2 ἀφ᾽ 
ov B,Cv.l. | ἢ προβάλλονται om. C | 6 ἐκ πράγμα- 
τος κινητοῦ om. C || 7 ἐπισκόπων Haloander (a metro- 
: politanis episcopis /u/.)] ἢ ἐπισκόπων MLB ἐπισκό- 
zove C, om. € || 8 εἰσὶν LB |11 ἐπισκόποις Ce Iul.] 
ἢ ἐπισκόποις MLB || 13 ἐπισκόπων c Iul.] ἐπίσκοποι 
MLB ἢ ἐπισκύπων C|| 19 τοιαῦτα] αὐτὰ C || πράτ- 
τεσϑαι L || 25 μηδεμίαν ὑφίστανται βλάβην C | ὑφ- 
ἐστῶνται cum Scrimgero vulg. | 28 τοῦ ἐποφείλοντος Ce 
Iul. (cf. 585,12] τοῦ ἐπ᾽ ὠφελείᾳ ὄντος (ὄντας M) MLB || 
29 εὐαγοῦς] τοῦ εὐαγοῦς L τοῦ (deinde spatium 3 fere 
litt. fortasse casu relictum) M || vóz τὴς πόλεως L | 
32 πλείω CLB] τὸ πλεῖον M πλέον Coll. 8 cap., Ath. || 
34 γενέσϑαι C || 81 καταβάλλῃ 1», Cv. L. 





2 praeponantur 7'|| 3 fieri] facere proposuit Haenel ad 
Iul. 410 not. dd (sed cf. 581,25. 588,1) | et] ut R VT? | 
consensum V! | 4 partis om. R! || in eis deseruientibus 
RV! in eisdem seruientibus (seruientis 7") T' | debitum] 
in debitum A! id debitum R?V | 5 et om. T' || possibiles 


qui a] quia V!|| 7 orphanotrophii 7' | 8 siue ptochii 77] 
om. R V, sive ptochotrophi vulg. || 10 huiusmodi — 12 ordi- 
nantur scr. V? ín ras. 2 vv. || leg. conseribere? (sed cf. 
ad 3)| 11 aut a vu/g.] aut RV a T | 12 habeant 7'| 
propriam ai 13 iurisdictionem V || aut monasteria om. 
V | xenonas Z? xenona 7' | 14 domus 1} T' | 15 modum] 
domodum 7'4 | fieri gesta R | tn 7 || 17 fiant] sint V^ 
fiunt V^ | 18 domus A!7 || sustineant 7? | 19 uolu- 
mus AR7' | 20 huiusmodi om. T | monumentorum 2 
23 fiunt T' || sanctissimis.V! | 24 aut metropolitas] apu 

metropolitas V | 25 praedieti 7'?] praedietos R! V 7T per 
praedictos A? vulg. || domos V! | 26 *proponatur A* pro- 
ponantur V vulg. praeponantur 7' res proponatur A? 

27 isto] de isto f?! | ortent V | 28 qui plus] quibus V! 

praebent AK || 29 vero om. καὶ | procedentibus 7 praece- 
dentibus AV vulg. || 30 pretium 7' | 31 habeat emptor 
munitionem vu/g.] habeat emptor uenditionem V habeat 





mentionem (emptionem /7?) emptor A emptor habeat 
emtionem 7' | nisi] ut si A 


R! || 6 persolui istud 7'|| eos] per eos vulg. (cf. ad 10) || 


-— 


ΝΥ ΡΟ ΡΠ Cum oe emm 
23 eI NE Ite o Tm d 
i ?. TN LoT ἢ ^ — 


er er dur 


585 


Nov. CXX 6. 7 





ps9" ὅρκου τῇ ὠνεακῇ συγγραφῇ, καὶ ὅτε οὐδὲν πρὸς 
βλάβην ἢ περιγραφὴν τοῦ αὐτοῦ εὐαγοῦς οἴκου γίνε- 
ται. εἰ E, κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον ἀγοραστὴς τοῦ 
τοιούτου πράγματος μὴ εὑρεθῇ, κελεύομεν τὸν ὀφει- 
λόμενον £x τινος τῶν εἰρημένων εὐαγῶν οἴκων τῷ 
δικαίῳ ὅπερ pro soluto λέγεται τὴν αὐτὴν λαμβάνειν 
κτῆσιν, δικαίας καὶ ἀκρεβοῦς διατιμήσεως γινομένης, 
καὶ προςτιϑεμένης τῷ τιμήματε τῆς δεκάτης μοίρας 
τοῦ παντὸς τιμήματος εἰς ταύτην τὴν ποσότητα λαμε- 
βάνειν τὸ πρᾶγμα τὸν δανειστὴν ἀντὲ καταβολῆς 
βαίᾳ δεσποτείᾳ κτηϑησόμενον" οὕτω μέντοιγε ὥςτε 
τοὺς διοικητὰς τοῦ ἐποφείλοντος εὐαγοῦς οἴκου καὶ τὸ 
πλέον μέρος τῶν ἐν αὐτῷ λειτουργούντων ταῖς τοιαύ- 


batur, quia nihil ad laesionem aut praescriptionem 
eiusdem venerabilis domus efficitur. Si vero secun- 
dum praedictum modum emptor huiusmodi rei non 
invenitur, iubemus creditorem ex iure praedictarum 
5 venerabilium domorum, quod pro soluto dicitur, ean- 
dem accipere possessionem, iusta et districta aesti- 
matione facta, et addita in pretio decima parte uni- 
versae aestimationis in ipsa quantitate accipere rem 
creditorem pro solutione certo dominio possessurum, 


- 10 ita tamen ut ordinatores debitricis venerabilis domus 


et amplior pars in eo deservientium huiusmodi ven- 
ditionibus consentiat. Quae autem praebetur in hoc 
immobilis res non per electionem creditoris detur, 


ταις πράσεσι συναινεῖν. τὸ δὲ παρεχόμενον éni τούτῳ — sed secundum aequitatem aliud quidem fructiferarum 


ἀκίνητον πρᾶ ) κατ᾽ ἐπι 
δίδοσθαι, GAL κατὰ τὴν ἰσότητα τοῦτο μὲν τῶν εὐ- 
πόρων τοῦτο δὲ καὶ ἀπόρων κτήσεων τοῦ αὐτοῦ εὐ- 
myoUs οἴκου καὶ τῆς τούτων προΞξόδου καὶ δημοσίων 
9 καὶ τῆς λοιπῆς καταστάσεως. Εἰ δέ τις ἢ ἐπί- 


τοῦ δανειστοῦ 1ὃ aliud vero et sterilium possessionum eiusdem vene- 


rabilis domus et in reditu earum et in fiscali solu- 
tione et reliquae ordinationis. 


8 Si vero quis aut episcopus aut oeconomus aut 


σκοπος ἢ οἰκονόμος ἢ διοικητὴς οἱουδήποτε εὐαγοῦς 20 ordinator cuiuslibet venerabilis domus sive in regia 


οἴκου εἴτε ἐν τῇ βασιλίδι πόλει εἴτε ἐν ταῖς ἐπαρχίαις 
κειμένου χρήματα ἐδανείσατο ἢ μετὰ ταῦτα δανείσε- 
ται, κελεύομεν μήτε αὐτοῖς ταῦτα καταλογίξεσϑαι ὑπὲρ 
τοῦ εὐαγοὺς οἴκου, εἰ μὴ πρότερον δείξουσιν ὅτι eis 


civitate sive in provinciis constitutae pecunias cre- 
didit aut posthac crediderit, iubemus neque eis haec 
reputari pro venerabili domo, nisi primitus ostende- 
rint quia in utilitates praedictae venerabilis domus 


χρείας τοῦ εἰρημένου εὐαγοῦς οἴκου ταῦτα προεχώρησε, 25 ἰβίδ profecerunt, neque ipsum creditorem aut here- 


μήτε αὐτὸν τὸν δανειστὴν ἢ τοὺς κληρονόμους αὐτοῦ 
κατὰ τοῦ εὐαγοῦς οἴκου ἔχειν τενὰ ὑπὲρ αὐτῶν ἀγω- 
γή», εἰ μὴ δείξουσιν ὡς εἰς αἰτίας τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ 
προξηκοῦσας τὰ χρήματα προεχώρησεν, d κατὰ 
TM * 3 - , 

νόμων τὰς ἰδίας κινεῖν ἐναγωγάς. 


des eius contra venerabilem domum habere aliquam 
pro ipsis actionem, nisi monstraverint quod in utili- 
tatibus venerabili domui competentibus pecuniae pro- 
fecerunt, sed contra mutuas accipientem pecunias 


δανεισαμένου τὰ χρήματα ἢ τῶν αὐτοῦ κληρο- 380 aut heredes eius proprias moveant actiones. 


CAPUT VII. 


Kai τοῦτο δὲ κελεύομεν, ὥςτε ἐξηρημένης τῆς ἁγιω- 
τάτης μεγάλης ἐκκλησίας τῆς βασιλίδος πόλεως καὶ 


Hoc vero iubemus, ut excepta sanctissima maiore 
ecclesia regiae civitatis et venerabilibus orphano- 


c. VII pr. (Κελεύομεν ὥστε — 585,11) habet Epanagoge 10,10, summam Coll. 81 cap. 15 (inde app. Nomoc. 


eap. eccl. 13). 





iurando in insírumento emplionis inscriptum sit simulque hoc, nihil in fraudem vel ad circumscriptionem 


eiusdem venerabilis domus 


Quodsi. praedicto modo emptor eiusmodi rei mon inveniatur, tubemus 


creditorem alicuius ex: praedictis venerabilibus domibus iure quod pro soluto dicitur eandem possessionem 


accipere, iusta et subtili aestimatione facta, atque addita Breda 
tatem accipere creditorem rem pro solutione firmo 
tores debitricis venerabilis domus et maior pars eorum 


decima paríe totius aestimationis in hanc 
inio acquirendam: ita tamen ut administra- 
in ea ministeria obeunt eiusmodi venditionibus 


consentiant. Quae autem ad hoc praestatur res immobilis non secundum electionem creditoris detur, sed 
aequabili portione tam fertilium quam sterilium possessionum eiusdem venerabilis domus et reditus 


Ὁ 
Ἢ earum δέ publicorum íributorum et reliqui status. 


Si qui autem sive episcopus sive oeconomus sive 


administrator cuiuscumque venerabilis domus sive in regia civitate sive in provinciis sitae mutuam pe- 


cuniam acceperit. vel — accepturus sit, iubemus neque ipsis eam in rationes venerabilis 


tari, nisi prius osten 
vel heredes eius contra venerabilem 


domus impu- 


erint eam in usum praedictae venerabilis domus profecisse, neque ipsum creditorem 
um 60 nomine ullam actionem habere, nisi ostenderint in causas 


ad venerabilem domum pertinentes eam pecuniam profecisse, sed contra eum qui mutuam pecuniam accepit 


vel heredes eius suas actiones movere. 


VIL |. Hoc quoque iubemus, excepta sanctissima maiore ecclesia regiae civitatis et venerabili orphano- 





1 μεθ᾽ ὅρκου — συγγραφῇ καὶ om.c || ὠνειακῇ B 
Ath. νεαγικῇ (corr. in marg. cod. Monacensis) C || 2 a- 
τοῦ om. L| 3 τοῦ CL] om. M(B) | 6 ὅπερ — λέγεται 
τῆς προτιμήσεως B | pro soluto Οἷς Iul.] προσολούτο L 
προκόλουτο M πρὸ σολοῦτο Ath., τῆς (τῆς om. M) 
προτιμήσεως MLs.v.| 1 γενομένης B.| 9 ταύτην C 
lui] αὐτὴν MLB | λαμβάνειν Cz Iul.] καὶ λαμβάνειν 
MLB (rectius xai ante εἰς ταύτην legisse videtur Iul.) ἢ} 
11 μέντοι Ο | 13 ἐν αὐτῷ) ἐνιαυτῶ M ἢ 11 xai] καὶ 
τῶν B* τῶν B' | αὐτοῦ om. LB* | 18 τούτου B | 19 καὶ 
om. L | ἢ om. Γ, ἢ 22 δανείσηταε CB | 23 Ἐμηδὲ libri | 
leg. αὐτοὺς | ὑπὲρ CB c (cf. Iul. Theod.)] ὑπὸ ML (cf. 
Ath.) | 24 δείξωσεν C ἢ 25 προειρημένου C || 28 δείξωσιν 
C|30 ἢ Ce Iu.] καὶ MLB | x eet ui avrov C | 
31 ἀγωγάς Cunus, B | 33 μεγάλης om. Bf 





1 perseriptionem V | 2 ante Si uero in R inseruntur 
haec: emptore non inuento res estimata districte creditori 
datur in solutum, addita in praecio deeima parte uni- 
uerse estimationis eonsensu ordinatoris et maioris partis 
ibi seruientium accedente, set ea res sit mediocris inter 
ceteras inspecta qualitate et honore; scholion, quod repe- 
litur in margine, errore in contertum receptum delet R? 

IH. 


* 


nota vacat adscripta | 3 huiusmodi 7'zulg.] huius RV || 
6 pensionem T' | iusta] et iusta 7' | examinatione 7'! | 
7 addito R! | printipio 7'! | 9 creditorem om. V | posses- 
sorum V] 10 tin καὶ | ordinator V ordinatorum 7 | 11 in 
eo V] om. RT vulg. | desertium V! || uenditoribus libri, 
corr. vulg. | 12 consentiant T'vulg. | Quae Beck] quod 
libri | probetur T'| 13 immobiles £'VT | detur Καὶ vuls.] 
dentur VT' || 14 iniquitatem 7* aequalitatem 7'? | fructi- 
ferarium Καὶ | 15 et om. T'vulg. | sterelium V | 16 fisei R || 
17 reliqua ordinatione Beck | 19 rubr. Si episeopo aut 
yconomo uel ordinatori ecclesie peccuniam quis crediderit 
R in marg. || episcopo aut oeconomo aut ordinatori vulg. 

21 constitutae] ciuitate A? || eredidit aut posthae om. R 

22 posthae] post V | eredidit V | iubemus om. V | hoc T 

23 prius 7' | ostenderit R, V? in marg., om. V ! | 24 domus 
uenerabilis 72 | 25 ista om. R | profecerunt V?vulg.] pro- 
ferunt V^ ΤΊ profuerunt 7? | ante creditorem in E! in- 
seritur large hie ereditorem accipi (/eg. aecipe) alioquin 
fraudi loeus erit; scholion in margine repetitum del. R* || 
26 *uenerabilis domus (domus om. &!) libri | 29 accipien- 
tem Rvulg.] accipientes VT | pecunias] nuptias peccunias 
R* | 30 propriatur £! | 32 haee RV | ut] ex ut 7* | 





33 regia V! | orphanotrophis R 
14 


Nov. CXX 7 


596 


DE ALIENATIONE 





τοῦ εὐαγοῦς ὀρφανοτροφείου καὶ ξενώνων καὶ πτω- 
- - € 2 ^ LE À 

χείων τῶν ἐν τῇ βασιλέδε πόλει xal ὑπὸ τὴν αὐτῆς 

ὄντων ἐνορίαν ἐξεῖναι πάσαιβ ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλη- 
δ -* H $ » * 

σίαις xai vois εὐαγέσιν οἴκοις, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ uova- 


trophiis, xenonibus et ptochiis, quae sunt in regia 


civitate, sub eius constitutis ordinatione licentiam 
esse omnibus sanctissimis ecclesiis et venerabilibus 
domibus nee non et monasteriis tam in regia civi- 


στηρίοις ἔν τε τῇ βασιλίδι πόλεε καὶ ἐν διαφόροις 5tate quam in diversis provinciis constitutis permu- 


ἐπαρχίαις κειμένοις ἀνταλλαγὰς πρὸς ἀλλήλους ποιεῖ- 
σϑαι, ὅταν ἑκατέρῳ εὐαγεῖ οἴκῳ φυλάττηται τὸ ἀζή- 
μιον, συναινούντων ἐγγράφως ἢ διὰ καταϑέσεως τῷ 
τοιούτῳ συναλλάγματιε οὐ μόνον τῶν διοικητῶν ἕκα- 


τέρου εὐαγοῦς οἴκου, ἀλλὰ καὶ τοῦ πλείονος μέρους 10 sed et ampliore parte in eis deservientium. 


τῶν ἐν αὐτοῖς λειτουργούντων. τὰ δὲ ἀπὸ βασιλικοῦ 
* , 2 - , » ^ 
οἴκου εἰς οἱονδήποτε εὐαγῆ τόπον περιελϑόντα ἢ μετὰ 
- ΄ 2 2 , 
ταῦτα περιελευσόμενα xar. οὐδένα τρόπον πιπρά- 
δὺς » 2» , $» € 
σκεσϑαι ἢ ὑποτίϑεσϑαι ἢ ἀνταλλάττεσϑαι ἢ ὅλως ἐκ- 


tationes ad invicem facere, quando utrique venera- 
bili domui servatur indemnitas, consentientibus in 
scriptis aut per depositiones huiusmodi contractui 
non solum ordinatoribus utriusque venerabilis domus, 
Ea vero, 
quae ab imperiali domo in quemlibet venerabilem 
locum pervenerunt aut postea pervenerint, nullo 
modo vendi aut supponi pignori aut permutari aut 
omnino alienari concedimus, neque si ad alteras 


ποιεῖσϑαι συγχωροῦμεν, οὐδὲ si πρὸς ἀλλήλους oí15 venerabiles domos tale aliquid egerint. 


εὐαγεῖς οἶκοι τοιοῦτό τι πράξαιεν. 

1 Enc δὲ ἔγνωμεν παρά τινων γίνεσϑαι καὶ ἐκ- 
ποιήσεις μοναστηρίων ἐπὶ τῷ ταῦτα ἀπὸ ἱερατικοῦ 
σχήματος εἰς ἰδιωτικὴν διαγωγὴν μετασχηματίζεσϑαι, 
καὶ τοῦτο πᾶσι τρόποις κωλύομεν. , ρεοῦτ 
γενόμενον δὑρεϑείη, ἄδειαν παρέχομεν τῷ κατὰ τὸν 
τόπον ὁσιωτάτῳ ἐπισκόπῳ τὸ τοιοῦτον μοναστήριον 
ἐκδικεῖν καὶ εἰς τὸ ἀρχαῖον σχῆμα ἐπανάγειν. εἰ δέ 
τις ἐκ τῶν εἰρημένων εὐαγῶν οἴκων τῶν vs ἐν τῇ βα- 


1 Et quoniam cognovimus ab aliquibus fieri alie- 
nationes monasteriorum, ut haec a sacra figura in 
privatorum conversatione transferantur, et hoc omni- 


εἰ δέ τι τοιοῦτο 20 bus modis prohibemus. Si vero tale aliquid factum 


deprehendatur, licentiam praebemus sanctissimo loci 
episcopo hoc monasterium vindicare et in antiquam 
figuram reducere. Si vero quis de praedictis vene- 
rabilibus domibus quae in regia civitate sive in aliis 


σιλίδε πόλει τῶν τε ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ὄντων (ἐξηρη- 25 provinciis sunt, excepta sanctissima maiore ecclesia 


μένης τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας τῆς βασιλίδος 
στόλεως) κτῆσιν ἔχοι πολλοῖς δημοσίοις τελέσμασι βε- 
βαρημένην, ἐξ ἧς οὐδεμία εἰράγεται περόξοδος τῷ εὐαγεῖ 
οἴκῳ, ἄδειαν παρέχομεν τοῖς τοῦ αὐτοῦ εὐαγοῦς οἴκου 


regiae civitatis, praedium habeat plurimis fiscalibus 
tributis gravatum, ex quo nullus infertur reditus 
venerabili domui, licentiam praebemus eiusdem ve- 
nerabilis domus ordinatoribus tale praedium alienare 


διοικηταῖς τὴν τοιαύτην κτῆσιν ἐκποιεῖν οἷῳδήποτε 80 quolibe& modo voluerint ad perfectam securitatem 


τρόπῳ βουληϑεῖεν πρὸς τὸ λυσιτελὲς τοῦ αὐτοῦ εὐαγοῦς 
οἴκου, ὑπομνημάτων δηλαδὴ καὶ ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ἐκ- 
ποιήσει πραττομένων παρ᾽ ἐκείνοιβ, ἀφ᾽ ὧν οἱ διοι- 
κηταὶ τῶν τοιούτων τόπων προβάλλονται ἢ χειροτο- 


eiusdem venerabilis domus, gestis monumentorum 
videlicet in huiusmodi alienatione conficiendis ab illis 
& quibus ordinatores talium locorum praeponuntur 
sive ordinantur, et iurantibus in sanctis scripturis 


νοῦνται, καὶ ὀμνύντων ἐπὶ vOv ἁγίων γραφῶν τῶν 35 


81 v.17—32 habet B* E 11,7. — v. 11---28. clausula immutata extant.in Epanagoge 10, 11, eadem ez B ex- 
seripta in Nomoc.?^ XIV tit. 11,1; summaria habent Coll. S1 cap. 11, Nomoc. XIV tit. 14,1, Ecloga ad Prochiron 
mutata 23,2 p. 116 Zach. 





trophio et cenonibus et ptochiis quae in regia civitate et intra eius fines sunt licere omnibus sanctissimis 
ecclesiis et venerabilibus domibus nec non monasteriis et in regia civitate et in diversis provinciis sitis 
permutationes inter se facere, dum utrique venerabili domui indemnitas servetur, consentientibus in scriptis 
aut per depositionem eiusmodi contractui non solum administratoribus utriusque venerabilis domus, sed 
etiam maiore paurte eorum qui in iis ministeria obeunt. Quae autem ab imperiali domo ad quemcumque 
venerabilem locum pervenerunt vel postea perventura sunt nullo modo vendi vel obligari vel permutari 
vel.omnino alienari permittimus, ne tum quidem si inter se venerabiles domus eiusmodi quid egerint. 

1 Quoniam autem cognovimus ab aliquibus etiam alienationes monasteriorum ita fieri ut ea ec sacro 
statu in privatam condicionem transferantur, hoc quoque omnibus modis prohibemus. δὲ quid vero eius- 
modi factum deprehendatur, facultatem concedimus sanctissimo loci sllius episcopo tale monasterium vin- 
dicandi et in pristinum statum reducendi. Quodsi quae ex praedictis venerabilibus domibus tam quae in 
regia civitate quam quae in provincüs sunt (excepta sanctissima maiore ecclesia regiae civitatis) posses- 
sionem habeat multis publicis tributis praegravatam, ez qua nullus reditus venerabili domui proveniat, 
facultatem concedimus eiusdem venerabilis domus administratoribus talem possessionem quocumque modo 
velint ad utilitatem eiusdem venerabilis domus alienandi, ut scilicet monumenta in tali quoque alienatione 
conficiantur apud illos, a quibus administratores eiusmodi locorum designantur aut creantur, iurentque per 





1 τοῦ εὐαγοῦς ὀρφανοτροφείου] venerabilibus orphano- 
trophiis e || 2 καὶ om. Epan.e || 7 φυλάττεται Epan. ἢ 
9 μόνων C Bf | 11 ἐν αὐτοῖς] ἑαυτοῖς C plerique || Ba- 
— οἴκου] βασιλικῆς Bf || 12 τόπον MC c Iul. Ath. 
(Theod.]] οἶκον LB  περιελϑόντα] ἢ περιελϑόντα C 
plerique || 14 ἐναλλάττεσϑαι BB ἄλλως Coll. 81 cap. 
Ath. || ἐκποιεῖσϑ'αε Coll. 81 cap. ς Iul. Ath. (Theod.)] ὑὕπο- 
κεῖσϑαι MLBCO| 15 εἰ] oí M | πρὸς ἀλλήλους] ad 
alteras g || o£ om. .B || 16 πράξοιεν C || 17 ante $1 in- 
seritur in B novellae CXIX c. 10 || xai om. C & Epan. || 
18 τῷ] τὸ Epam.|| 19 ἐναγωγὴν (ἀγωγὴν v.L) C || 21 
γινόμενον CB* || εὑρεϑῇ C v.i. | τῷ] ὡς ὃ C || τὸν 
om. Cv. L, LB* | 22 ὁσιώτατος ἐπίσκοστος C || 23 éx- 
αναγαγεῖν LB* | 24 ve ἐν τῇ] τε om. CL || 25 ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις] in aliis provinciis e || 26 μεγάλης Ce Iul] 
om. MLB || 30 ἐκστοιεῖν τὴν τοιαύτην κτῆσιν post βου- 
ληϑεῖεν (31) coll. Bf  οῳδήσοτε Οἷς Iul] ἐν οἱῳδή- 
ποτε MLB | 31 πρὸς τὸ λυσιτελὲξ) ad perfectam se- 





curitatem ς || 32 «ai om. ς || 33 ὑφ᾽ ὧν Zachariae (cf. ad 
519, 22. 584, 2) | B5. τῶν προεστώτων] praeside(?) & 





2 civitate] quam in diuersis prouintiis add. K^ || sub] 
et sub Beck || eis VT'! | 4 nec] et nec E || 6 utreque 
Vt| 8 contractum A'| 10 et] etiam 7'vulg. | 11 uene- 
rabilium Z| 12 peruenerint aut postea peruenerunt V || 
13 pignori supponi Avulg. | 15 domus 7] domos RV 
vulg. | quid 7' | egerunt V || 17 rubr. Alienationes mona- 
steriorum non fleri RK in marg. | 18 a om. T' | 19 con- 
versationem vulg. || transferatur 7'| haec RT ' 20 tale 
om. T | 21 depraeenderetur A? || sanctissimis 7' sanotis 
V || locis 7' | 22 episcopis V7' || haec R | monasterium V] 
monasterio 47} || 24 regia] hae regia Z vulg. || siue V vulg.] 
uel AT || 25 maiore ecclesia sanctissima T l| 26 regia V 
habet pluribus 7 | 30 uoluerit 7'|| securitatem om. V! 
32 in] et in Beck || huiusmodi om..R || 34 sive] si uero 
ΤΊ || sanctis om. R 





ET EMPHYTEOSI 591 Nov. CXX 7. 8 





7 evum» τοῦ τοιούτου εὐαγοῦς οἴκου καὶ τοῦ praeside eiusdem venerabilis domus et ampliore 
»x iiw τῶν ἐν αὐτῷ λειτουργούντων, ὡς parte in ea deservientium, quod neque per proditio- 
οὔτε κατὰ προδοσίαν οὔτε πρὸς χάριν ἢ οἱανδήποτε nem neque per gratiam aut quamlibet praescriptio- 
περιγραφὴν ἡ ἐκποίησις γίνεται, ἀλλὰ διὰ τὸ φυλαχϑῆ- nem alienatio fiat, sed ut servetur immunitas eidem 
voi τὸ ἀβλαβὲς τῷ αὐτῷ εὐαγεῖ οἴκῳ. τοῖς δὲ oixo- 5 venerabili domui. Oeconomis vero et ordinatoribus 
ψόμοις xal διοικηταῖς καὶ χαρτουλαρίοις τῶν ὅπουδή- οἷ cartulariis ubicumque venerabilium domorum con- 
ποτε ὄντων εὐαγῶν οἴκων καὶ τοῖς αὐτῶν γονεῦσί τε — Stitutarum et parentibus eorum et filis et aliis, 
καὶ παισὶ καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς ἢ κατὰ γένος ἢ κατὰ — qui secundum genus aut secundum matrimonii iura 
γαμικὸν δίκαιον αὐτοῖς συναπτομένοις μισϑώσεις ἢ eis coniunguntur, locationes aut emphyteosis aut 
ἐμφυτεύσεις ἢ ἀγορασίας ἢ ὑποθήκας πραγμάτων dxi-l0emptiones aut hypothecas rerum immobilium ipsis 
γνήτων τοῖς αὐτοῖς εὐαγέσιν οἴκοις περορηκόντων ὕπειΞ- venerabilibus domibus competentium subire aut per 
iévas ἢ 0£. ἑαυτῶν ἢ διὰ παρενθϑέτου προςώπου, x«Jà 586 aut per interpositam personam, secundum quod 
καὶ τοῖς ἐν τῇ βασιλίδε πόλει οὖσιν, ἐπὶ ταῖς αὐταῖς et his qui in regia civitate sunt, eisdem poenis pro- 
ποιναῖς ἀπαγορεύομεν. hibemus. 


CAPUT VIII. 


Ei δὲ τις ἢ μισϑωτὴς ἢ ἐμφυτευτὴς modyuaros15 — Si vero quis aut locator aut emphyteota alicuius 
διαφέροντος ἢ τῇ ἁγιωτάτῃ —— ἐκκλησίᾳ ἢ ét rei competentis aut sanctissimae maiori ecclesiae aut 
εὐαγεῖ οἴκῳ ἐν οἷῳδήποτε τόπῳ τῆς ἡμετέρας mo alteri venerabili domui in quolibet loco nostrae rei- 


τείας κειμένῳ ἢ χεῖρον ποιήσεε τὸ πρᾶγμα, ὅπερ ἢ publicae constitutae aut deteriorem faciat rem, quam 


ἔλαβεν ἢ μετὰ ταῦτα λάβοι, ἢ ἐπὶ διετίαν μὴ κατα- — [quod] aut accepit aut post haec acceperit, aut per 
βάζῃ τὸν παρ᾽ αὐτοῦ ὁμολογηθϑέντα ἐμφυτευτικὸν ἢ 20 biennium non intulerit quod ab eo promissum est 
μισϑωτικὸν κανόνα, δίδομεν ἄδειαν τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ, — emphyteoticum aut locationis canonem, damus licen- 
ἐξ ov ἡ μίσθωσις ἢ ἡ ἐμφύτευσις γέγονε, xai τὰ — tiam venerabili domui, ex qua locatio aut emphyteosis 


ὀφειλόμενα τοῦτον ὑπὲρ τοῦ προλαβόντος χρόνου xai  Íacta est, et quae debentur sola pro praecedenti tem- 
τὴν —— κατάστασιν τοῦ μισϑωϑέντος ἤτοι ἐμ- pore et antiquum statum locatae sive emphyteoticae 
φυτευϑέντος πράγματος ἀπαιτεῖν καὶ ἐκβάλλειν τῆς 20 τοὶ exigi et eici de emphyteosi sive locatione, non 
ἐμφυτεύσεως ἤτοι μισϑώσεως, μὴ δυνάμενον περὶ ἐμ- valente de emponematis actionem aliquam contra ve- 
πονημάτων ἀγωγήν τινα κατὰ τῶν εὐαγῶν οἴκων  nerabiles domos movere. Si vero noluerint praedicti 
κινεῖν. εἰ δὲ μὴ βούλοιντο oí τούτων διοικηταὶ éx- —ordinatores expellere eum, exigi quidem eum prae- 
βάλλειν τοῦτον, ἀπαιτεῖσϑαι μὲν αὐτὸν παρακελευό- —cipimus quae pro locatione sive emphysteosi debere 
μεϑα ἅπερ ἐκ τῆς μισϑώσεως ἤτοι Óugvrevosos ἐπ- 80 cognoscitur, usque ad definitum vero tempus com- 
οφείλειν γινώσκεται, μέχρι δὲ τὸν δρισϑέντα χρόνον  pletum datam sibi rem tenere eum et quae placita 
περαιώσει, τὸ δεδομένον αὐτῷ πρᾶγμα κρατεῖν αὐτὸδ Sunt dare. Si vero refugiat, licentiam  praebemus 
xai và συνδόξαντα διδόναι. εἰ δὲ ἀποφύγοι, ἄδειαν praepositis eorundem venerabilium locorum indemni- 
παρέχομεν τοῖς προεστῶσι τῶν αὐτῶν εὐαγῶν τόπων 


v. 5—14 ezrtant B* E 11, 1 et Nomoc.? XIV tit. 8, 13. 
e. VILI epitomen habet Anonymus Bodleianus 11 (Zachariae Z4véxÓ. p. 218), summam 'Poz. 25, 19. 





sacras scripturas ii qui praesunt tali venerabili domui et maior pars eorum qui in ea ministeria obeunt, 
save er proditionem neque ad gratiam aut ad. ullam circumscriptionem fieri alienationem , sed ut vene- 
rabili Pas indemnitas servetur. Oeconomos autem et administratores et chartularios venerabilium quae 
ubique sunt domuum eorumque parentes et liberos et ceteros qui vel cognatione vel affinitate iis coniun- 
guntur locationes vel emphyteuses vel emptiones vel hypothecas rerum immobilium ad easdem venerabiles 
domos pertinentium vel per se vel per interpositam personam subire, sicuti etiam eos qui in regia civi- 
tate sunt, sub iisdem poenis vetamus. 

Si qui autem conductor vel emphyteuta rei quae pertinet vel ad sanctissimam maiorem 
ecclesiam vel ad aliam venerabilem domum quocumque loco rei publicae nostrae sitam aut deteriorem 
reddiderit rem quam aut accepit aut postea accepturus est, aut per biennium emphyteuticum vel loca- 
tionis canonem a se promissum mon solverit, facultatem damus venerabili domui, a qua locatio vel 
emphyteusis facta est, ef ea quae pro tempore praeterito debentur aique veterem statum rei locatae vel 
in emphyleusin datae ab illo exigendi et expellendi eum de emphyteusi vel locatione, ut de melio- 
rationibus nequeat ullam actionem contra venerabiles domos movere. Quodsi administratores earum 
nolint eum expellere, praecipimus ut ab eo exigantur quae ex locatione vel emphyteusi debere intelle- 
gitur, donec autem tempus definitum praeterierit, rem ipsi datam retineat eaque de quibus convenerit 
praestet. Quodsi refugerit, facultatem praebemus praepositis eorundem venerabilium locorum, indemni- 





2 αὐτοῖς L | 3 "οὐδὲ — οὐδὲ libri | ἢ om. C v.L, | eidem uenerabili VR' eidem uenerabili immunitas T 
post οἱανδήποτε coll. O unus | 4 ἡ om. C v.I. | 5 αὐτῷ | 6 constitutorum V || 1 et Beck] ut RT aut Vvulg. || et aliis 
om. C || 6 ὁπουδήποτε óvrov] οἷωνδήποτε L | 1 *s | om. R| 8 *qui] quibus (de quibus 7) libri | 9 eius 7" 
om. L| 8 τοῖς ἢ] vois om. Nomoc.4, ἢ om. ς | 12 éav- | ei R||coniungitur VT || emphyteosis V] emphiteosin ΕΖ ἢ 
τοῦ C|| 13 vois om. C v. 1. | 15 ἢ om. L || μισϑωτὴς BC | 10 emptionem 7 | 11 competentibus libri, corr. vulg. | 13 
Ath. Theod. (e Iu.)] μισϑωτὸς ML | πράγματος] alicuius | his] ipsis Καὶ | qui vu/g.] quae libri | eisdem poenis V, om. 
réi ς | 18 ποιήσῃ Anon. BodL, cum Scrimgero vulg. | | RT'vulg.; sub iisdem poenis Beck | 15 enphiteoti T * 
ὅπερ ἢ] ἢ om. C v. Ll, L | 20 αὐτῶ L || iggvrevrixóv] | emphiteotieus E | alicuius vu/g.] euius (om. 7'') üibri ἢ 
ἢ ἐμφυτευτικὸν Cv.1.] 22 ἢ ἡ] ἡ om. L | 23 τοῦτον L | 16 competentibus R!| 17 adulteri R' ἢ 19 quod] quidem 
(Jul.)]| τούτων C τούτῳ MB sola « | 26 περὶ] μηδὲ περὶ vulg., del. Beck || 20 non] m i.e. mihi R | qui ab eo 
L (cf. ad 588,2) | 28 εἶ] οὗ M || μὴ om. C || o£ τούτων | promissus est Beck; quod et est del. Heimbach | 21 em- 
διοικηταὶ) praedicti ordinatores & | ἐκβαλεῖν Cv.L, LB|| | phyteotieis V37' emphiteotieus E | canonem ΚΞ] ca- 
30 ἐκ MLB] ὑπὲρ Cs | 32 περαιώσῃ eum Scrimgero | none R! T! canon R? | dabimus κ΄ | 23 sola VT] solo R 
vulg. | διδόμενον L| 34 αὐτῶν om. Cv.L, Β ἢ τόπων] | solum valg. | pro praecedenti] procedenti Εὖ ἢ 24 locare 
οἴκων τόπων (sic) L V | 25 rei om. Εὖ | egi R* | deiei E? | sive] uel 72, 
om. T'! | 26 valentem vu/g. | de emponimatis V de epone- 
1 *praesente libri, praepositis Osenbrüggen|| uenerabili- | matis & deponematis T! | uenerabilem domum 7'|28 
bus V? | domus om. V*| 2 deseruitium V'| proditione | quidem eum] eum om. R ἢ 29 sive] sue A | 30 cogno- 
R* perditionem 7: | 3 aut] aut per R | 4 imminutas | seeretur R^ | diffnitiuum 7' | 33 indemmitates 7' 

: 4* 








Nov. CXX 8.9 


900 


DE ALIENATIONE 





τὸ ἀζήμιον τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις ἐκ τῶν ἐκείνου may- 
, - ^ , ^ —- 

μάτων περισοιεῖν, μὴ δυναμένου μηδὲ ἐνταῦϑα περὶ 

ἐμστονημάτων τε προτεϑέναι. 


tatem venerabilibus domibus de eiusdem rebus fieri, 
Bon valente neque hic de emponematis aliquid prae- 
tendere. 


CAPUT IX. 


Ταῖς δὲ ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις ᾿Οδησσοῦ xal Tópscs 


τῶν πόλεων ἐπιτρέπομεν ἐκποιεῖν πράγματα ἀκίνητα 5 
2 


ὑπὲρ τῆς τῶν αἰχμαλώτων ἀναρρύσεωβ, πλὴν εἰ μὴ 
ἐπὶ ταύτῃ τῇ αἱρέσει κτήσειβ τενὲς αὐταῖς ἐδόϑησαν, 
ἐφ᾽ ᾧ κατὰ μηδένα τρόπον ταύτας ἐχκποιεῖσϑαι. καὶ 
τοῦτο δὲ συγ ὠὡροῦμεν, ὥρτε τὴν κατὰ τὴν vOv Ἵερο- 


Sanctissimas vero ecclesias Odessi et TTomeos ci- 
vitatum praecipimus alienare res immobiles pro capti- 
vorum redemptione, nisi sub hac condicione posses- 
siones aliqui eis dederunt, ut nullo modo has alienent. 
Et hoc autem concedimus, ut Hierosolymorum sanctis- 
sima ecclesia licentiam habeat domos competentes ei 


σολυμιτῶν ἀγιωτάτην ἐκκλησίαν ἄδειαν, ἔχειν τοὺς 10 et positas in eadem sancta civitate vendere, non in 


οἴκουβ ποὺς αὐτῇ προφρήκονταβ xal κειμένουβ ἐν τῇ 
αὐτῇ ἁγίᾳ πόλει πιπράσκειν μὴ ἐπ ἐλάττονε τιμή- 
ματι ἥπερ ἐκ τῶν ἐνοικίων αὐτῶν ἐπὶ πεντήκοντα 
ἐνιαυτοὺς συνάγεται, ὥθτε ἐκ τῆς τούτων τιμῆς ἄλλην 


minori pretio quam de pensionibus eis in quinqua- 
ginta annis colligitur, ut ex earum pretio alios reditus 
meliores emat. Si vero quidam cuilibet venerabili 
domui sive in hac regia civitate sive in provinciis 


σπρόξοδον καλλίονα ὠνεῖσϑαι. Εἰ δέ «wes οἷῳδήστοοτε 15 positae steriles possessiones donaverint aut vendide- 


εὐαγεῖ οἴκῳ εἴτε ἐν τῇ βασιλίδι πόλει εἴτε ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις κειμένῳ ἀπόρους κτήσεις δωρήσωνται ἢ πω- 
λήσωσιν ἢ ἄλλῳ τρόπῳ παράσχωσιν ἢ καταλείψωσι, 
κδλεύομεν ὑπὲρ τῶν τοιούτων πραγμάτων μηδεμίαν 


rint aut alio modo concesserint aut dereliquerint, 
iubemus pro talibus rebus nullam laesionem sustinere 
venerabilem domum in quam huiusmodi possessiones 
pervenerunt, aut fiscalium nomine aut alterius cu- 


βλάβην ὑπομένειν τὸν εὐαγῆ οἶκον, εἰς ὃν ἡ τοιαύτη 201uslibet causae gratia praegravari, sed omne huius- 


κτῆσις περιῆλθεν, ἢ δημοσίων ὀνόματι ἢ ἄλλης οἷαε- 
δήποτε αἰτίας χάριν βαρύνεσθαι, ἀλλ᾽ ἅπαν τὸ τοι- 
οὔτο βάρος εἰς τοὺς δεδωκότας καὶ τοὺς αὐτῶν κλη- 
— ἐπανιέναι, ἀναγκαζομένους ἀναλαβεῖν τὰς 


εδομένας τοιαύτας κτήσεις καὶ ἀποκαϑιστᾶν ἐκ vie290casione ei contigerit. 


ἰδίας περιουσίας τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ πᾶσαν ζημίαν ἐκ 
τοιαύτης αἰτέας αὐτῷ συμβαίνουσαν. εἰ δὲ καὶ τοιοῦ- 
τος δόλος ἐν τῷ πράγματε παρακολουϑήσειξ, ὥςτε καί 
τινα χρήματα ὑπὲρ τούτου τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ δοθῆναι, 


καὶ ταῦτα κελεύομεν εἰς ἴδιον κέρδος αὐτὸν τὸν εὐαγῆ 80 


οἶκον ἔχειν, τὰ ἄπορα δὲ πράγματα τῷ δεδωκότι καὶ 
τοῖς αὐτοῦ κληρονόμοις παντὶ τρόπῳ ἀποκαταστῆναι. 
1 Πρὸς τούτοις κελεύομεν, ὥςτε μηδεμίαν ἀνάγκην 
ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις ἢ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσιεν 


modi onus in dantes et eorum heredes recurrere, 
necessitatem habentibus recipere datas huiusmodi 
possessiones et restituere de propria facultate vene- 
rabili domui omne damnum quod ex huiusmodi oc- 
Si vero et talis dolus in re 
subsecutus est, ut aliquae pecuniae pro hoc venera- 
bili domui darentur, et eas iubemus in proprium 
lucrum venerabilem domum habere, steriles vero res 
ei qui dedit et heredibus eius omni modo restitui. 


1 Ad haec iubemus, ut nulla necessitas sanctissi- 
mis ecclesiis vel aliis venerabilibus locis tam in regia 


c. IX pr. v. 8$—14 summém habet Coll. 81 cap. 16 (inde app. Nomoc. cap. 14). — v. 15—32. excitat Nomoc. X1V. 
tit. 2, 1 p. 491 Pitra, exscripsit INomoc." ib.; summarium extat in Epitome 8,8 p. 330 Zach., Theodori summa repetitur 


B 5,2,15 (18 Fabr.). 





tatem venerabilibus domibus ex illius rebus praestandi, ut ne tum quidem de meliorationibus quidquam 


proponere possit. 


IX. Sanctissimis autem ecclesiis Odessi et Tomidis civitatum permittimus res immobiles alienare ad 


captivorum redemptionem , nisi quae forte possessiones ea condicione iis datae sunt, ne ullo modo alie- 
nentur. Hoc quoque concedimus, ut sanctissima Hierosolymitana ecclesia facultatem habeat domos ad se 
pertinentes et in eadem sancta. civitate sitas vendendi, non minore tamen pretio quam quantum ea: earum 
pensionibus per quinquaginta annos colligitur, ut ez: earum pretio alium reditum meliorem emat. Si qui 
aulem cuicumque venerabili loco sive in regia civitate sive tn provinciis sito steriles possessiones dona- 
verint vel vendiderint vel alio modo praestiterint vel reliquerint, iubemus pro eiusmodi rebus nullum dam- 
num subire venerabilem domum ad quam talis possessio pervenit, aut tributorum publicorum nomine vel 
ob aliam ullam causam gravari , i eiusmodi onus omne αὐ eos qui dederunt eorumque heredes redire, 
qui cogantur recipere traditas eiusmodi possessiones et restituere ex sua substantia venerabili domui omne 
damnum, quod ex (ali causa ei contigit. Quodsi etiam eiusmodi dolus ea in re intercesserit, ut pro eo 
ecuniae quaedam venerabili domui datae sint, iubemus has quoque in proprium lucrum ipsam venera- 
bilem domum habere, res vero steriles ei qui dedit eiusque heredibus omnibus modis restitui. 
1 Praeterea iubemus nullam necessitatem sanctissimis ecclesiis vel ceteris venerabilibus locis et in regia 





2 stepuzvoseiv] fieri € || περὶ] μηδὲ περὶ B || 3 προστι- 
ϑέναι Cv.L., B || 402 om. L || Οδησσοῦ (ful. cf.c)] ὀδύσσου 
(ὀδυσσοῦ .B) ML BC Theod. (Μυσίας Ath.) | 1 προαιρέσει 
M || 9 τὴν κατὰ τὴν M] τὴν κατὰ L κατὰ τὴν B, τὴν 
Ο(ς) fortasse rectius || 18 εἴστερ C ὅπερ L || 16 ἐν τῇ βασι- 
λίδι] in hae regia e || 11 δωρήσωνταε Haloander] δωρή- 
σονται MLBCO || πωλήσωσιν et 18 καταλείψωσε L, C 
v.l., Nomoc."] σπτωλήσουσιν et καταλεέψουσι M B, C v.1. || 
20 ἡ τοιαύτη κτῆσις περιῆ}.8}} huiusmodi possessiones 
pervenerunt g | 21 ἤδη δημοσίῳ .B* | 22 ἀλλὰ πᾶν LC 
Nomoc.^ | 24 ἀναγκαζομένους — 25 κτήσεις om. B || 
ἀπολαβεῖν C v.l.| 26 ἐκ τῆς τοιαύτης L Nomoc." || 28 
Ἐπαρακολουϑήσοι libri | xai om. | 29 τούτων Nomoc." | 
30 αὐτὸν om. C | 32 τοῖς κληρονόμοιβ αὐτοῦ C 





1 eisdem 7'|| 4 Odessi et Tomeos] omnes seu (eius V!) 
yconomos (economos 7) VT'vulg. seu yconomos ft! seu 
et toneos A?|| ciuitatum — 8 gerosolimorum scr. E? in 





ras. 2 vv. | 5 pro redenptione captiuorum XA per captiuo- 
rum redemptionem 7' pro captiuorum ereptione (ereptione 
V? in ras.) V || 7 aliquis eis dederit 7᾽| 8 At V || sanctis- 
sime ecclesie V! | 9 licentiam habeat om. RT' || domus 
RT | competens E | 10 eadem] eadem regione 7'^ || 
sanctissima AT' || in om. R vulg. | 11 eis ZV?] eius 7'vulg. 
“ὦ V1] 12 alios V] om. RT vulg. || meliores redditus 7' || 
18 emat vulg.] emant libri || rubr. Si res sterilis aut pos- 
sessio detur ecclesiis detur eclesiis (sic) R in marg. || ciui- 
libus 7! ex ciuibus 7'? | 155g. donauerit aut uendiderit 
et concesserit T'|| 16 derelinquerint A!VT' derelinquerit 
15} 18 qua ZT || 19 alterius om. R* | 20 causa V || 


:21 heorum 7'!| recurre Z*|| 24 quod om. VA!|| 25 ei] 


quod ei V quae ei R! | continget. sin V || in re] in te 71 
iure V | 26 ut] aut T'! | aliquem 7 quaelibet 7? 
darentur uenerabili domui 7'|| 27 eis T'^ || 28 res om. T 
29 et in heredibus A! | omni modo V] omnino A7' vulg. 
34 vel aliis om. V 


ΝΥ ΣΑΙ ΡΕΦΕ ἘΠ T 


ET EMPHYTEOSI 


989 


Nov. ΟΧΧ 9. 10 





τόποις ἔν τε τῇ βασιλίδε πόλεε καὶ ἐν πάσαις ταῖς 
τῆς ἡμετέρας 23 dass ἐπαρχίαις κειμένοις ἐπάγεσϑαι 
κτήσεις ἀπό ἢ εὐπόρους ὁπουδήποτε κειμένας 
ὠνεῖσϑαι, ἵνα μὴ εὑρεϑῶσε διὰ ταύτην τὴν πρόφα- 
σιν καὶ ἃς ἔχουσιν ἀπολλύντες ἢ χρέεσεν ἐνεχόμενοι. 
εἰ δέ τις βουληϑείη πρᾶγμα ἀκίνητον ὀνόματι χρή- 
σεως λαβεῖν παρά τινοῖ τῶν εἰρημένων εὐαγῶν οἵ- 
κων (καϑὰ καὶ ἀνωτέρω περὶ τῶν εὐαγῶν οἴκων τῶν 
ἐν τῇ βασιλίδε πόλει κειμένων διετυπώσαμεν), μὴ 


civitate quam in omnibus nostrae reipublicae pro- 
vinciis positis inferatur possessiones steriles aut frugi- 
feras ubilibet constitutas emere, ut non inveniantur 
per hanc occasionem et quas habent perdere aut 
5debitis obnoxiare. Si vero quis voluerit rem immo- 
bilem nomine usus accipere ab aliqua praedictarum 
venerabilium domorum (secundum quod superius de 
venerabilibus domibus quae in regia civitate sunt 
positae disposuimus), non aliter hoc accipiat, nisi 


ἄλλως τοῦτο λαμβανέτω, si μὴ ἕτερον εὐθὺς πρᾶγμα 10 aliam mox rem dominii iure praestiterit venerabili 


δεσποτείας δικαίῳ παράσχη τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ, ἐξ ov 
τὸ αὐτὸ πρᾶγμα λαμβάνει, τοσαύτην ἔχον πρόξοδον, 
ὁπόσην ἔχεε τὸ πρᾶγμα ὅπερ αὐτῷ δίδοται, καὶ μὴ 
πλείοσι τελέσμασι βεβαρημένον, ders μετὰ τὴν ἐκεί- 
vov T zv ἢ τὸν χρόνον ἐφ᾽ 
σεως συνήρεσε (μὴ ὑπερβαίνοντα δηλαδὴ τὴν τοῦ λαμ- 
βάνοντος ζωὴν») ἑκάτερον πρᾶγμα ἐπ᾽ ἀκεραίῳ καὶ 

τὸν αὐτὸν εὐαγῆ 


κατὰ δεσποτείαν καὶ κατὰ χρῆσιν εἰς D 

οἶκον περιελϑεῖν. Καὶ ταῦτα μὲν περὲ τῶν ἀκινήτων 
, , 
πραγμάτων ἐκελεύσαμεν. 


domui, a qua eandem rem accepit, tantum habentem 
reditum quantum habet res quae ei datur, et non 
maioribus tributis gravatam, quatenus post eius 
transitum aut tempus, in quo datio usus est pla- 


ἐφ᾽ ὃν ἡ δόσις τῆς χρή- lo cita, non transcendens scilicet eius qui acceperit 


vitae tempus, utramque rem integro iure et secun- 
dum dominium et secundum usum in ipsam venera- 
bilem domum pervenire. Et haec quidem de im- 
mobilibus rebus iubemus. 


20 


CAPUT X. 


Περὶ δὲ τῶν ἱερῶν σκευῶν τῶν διαφερόντων τῇ 
αὐτῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησέᾳ τῆς βασιλίδος πόλεως 
ἢ τοῖς ἄλλοις εὐκτηρίοις οἴκοις ἔν οἷῳδήποτε τόπῳ 
τῆς ἡμετέρας πολιτείας κειμένοις γενικῶς διατυποῦ- 
μεν, ὥςτε μὴ ἄλλως ταῦτα — 5 
ϑέσϑαι εἰ μὴ ὑπὲρ τῆς τῶν αἰχμαλώτων ἀναρρύσεως. 
εἰ δὲ πλείονα σκεύη ἔν τινε τῶν μνημονευϑέντων 
εὐαγῶν οἴκων εἴη εἰς μηδεμίαν ἀναγκαίαν χρῆσιν 
ποιοῦντα, καὶ συμβῇ τὸν τοιοῦτον εὐαγῆ τόπον χρέεσε 


De sacris autem vasis competentibus sanctissimae 
maiori ecclesiae regiae civitatis aut aliis venerabili- 
bus oratoriis domibus in qualicumque loco nostrae 
reipublicae positis generaliter constituimus, ut non 


ὑποτί- 25 aliter haec vendantur aut supponantur nisi pro capti- 


vorum redemptione. Si vero sunt plura vasa in ali- 
qua memoràtarum venerabilium domorum nullum 
necessarium usum facientia, et contigerit huiusmodi 
venerabilem locum debitis adgravari, et non sunt 


βαρύνεσθαι, xai ovx ἔστιν ἄλλα κινητὰ πράγματα ἐξ 80 aliae manifestae res de quibus debeant debita reddi, 


ὧν ὀφείλει τὰ χρέα ἀποδοθῆναι, ἄδειαν αὐτοῖς δίδομεν 
πράξεως ὑπομνημάτων, ὡς ἀνωτέρω εἴρηται, συνιστα- 
μένης τὰ εὑρισκόμενα περιττὰ σκεύη ἢ ἄλλοις εὐαγέσε 
τόποις χρείαν ἔχουσι πωλεῖν ἢ χωνεύειν καὶ ὁμοίως 


licentiam eis damus gestis monumentorum, sicut su- 
perius dictum est, constitutis praedicta superflua 
vasa aut aliis venerabilibus locis necessaria habenti- 
bus vendere aut conflare et similiter vendere et eo- 


πιπράσκειν, xal τὴν αὐτῶν τιμὴν εἰς τὸ χρέος παρ- 80 rum pretium in debitum praebere, ut non immobiles 


ἔχειν, ὥςτε μὴ và ἀκίνητα πράγματα ἐκποιεῖσϑαι. 


res alienentur. 


c. IX $1 (6 Et τις βουληϑείη..... ) et c. X. XI (— 590,18) ex .B erscripta extant Nomoc.?" XIV tit. 10, 4. 
c. X fere ad verbum citat Nomoc. XIV tit. 2,2, exscriptum ex B exhibet Nomoc.4" ib. 





civitate et in omnibus rei publicae nostrae provinciis sitis imponi possessiones steriles vel ferliles ubi- 

sitas i, ne propter hanc causam eveniat ut etiam eas quas habent amittant vel debitis ob- 
noz fiant. Si quis autem voluerit rem immobilem ususfructus nomine accipere ab aliqua praedictarum 
venerabilium domuum (quemadmodum supra quoque de venerabilibus domibus quae in regia civitate sitae 
sunt constituimus), non aliter eam accipiat nisi aliam statim rem dominii iure venerabili domui, a qua 
illam rem accipit, praestiterit, quae tantum reditum habeat, quantum habet res quae ipsi datur, nec pluri- 
bus tributis gravata sit, ut post mortem illius vel tempus in quod usum dari placuit (non excedens sci- 
licet vitam eius qui accepit), utraque res in integrum et dominii et ususfructus iure ad eandem venerabilem 


domum perveniat. Atque haec quidem de rebus immobilibus praecepimus. 

De sacris autem vasis quae ad eandem sanctissimam maiorem ecclesiam regiae civitatis vel ad 
alias domos oratorias quocumque rei publicae nostrae loco sitas pertinent generaliter constituimus, ne 
aliter illa venéant vel oppignerentur nisi pro captivorum redemptione. Quodsi plura vasa in aliqua ex 


memoratis venerabilibus 


omibus sint quae nulli usui necessario inserviant, et contingat talem venerabilem 
locum debitis praegravari, neque aliae res mobiles ex quibus debita solvi debeant in 
latem iis concedimus, actis, sicuti supra dictum est, intervenientibus quae esse sup 
vel aliis venerabilibus locis quae iis indigent vendendi vel conflandi et similiter v 


omptu sint, facul- 
ua reperiuntur vasa 
endi, pretiumque eo- 


rum in debitum praestandi, ne res immobiles alienentur. 





1 τόποις] yg. xai οἴκοις C Monacensis in mg. | ταῖς ἡ με- 
τέραις πολιτείαις καὶ ἐπαρχίαις L|| 3 ἢ] xai C| 4 e 
om. C || 6 ὀνόματε χρήσεως πρᾶγμα ἀκίνητον Nomoc. 
χρέους L | 8 καϑὰ — οἴκων om. C || οἴκων om. L^ | 
: 9 διετυπώσαμε»] cap. 2 | 11 εὐαγῆ M || 12 sq. λαμβάνει 

- πρᾶγμα om. B* | 13 ὅσην Nomoc dm Ι μὴ — 15 χρό- 
vov om, Nomoc." ἢ 15 ἐφ᾽ οὗ C || τῆς om. Nomoc.? | 11 ἐπ᾿ 
ἀκεραΐίῳ om. L | καὶ L Cg Nomoc."] om. M(B) l| 19 xe4- 
ϑεῖν Nomoc.4 | 22 αὐτῇ om. e, Nomoc.?n 2,2 | ἁγεωτάτῃ 
om. C v.i. | 23 ἄλλοις om. Nomoc." pr. 2,2 || οἴκοις om. 
C plerique | τόπῳ om. L | 25 αὐτὰ πιπράσκειν Nomoc." 
2,2 | ἢ ὑποτέϑεσϑαι om. C | 26 τῆς om. L^ ἢ 28 εἰς om. 
C (certe abest a Monacensi) ς ful. | χρῆσεν ἀναγκαίαν No- 
moc." 10, 4 | 29 τόπον εὐαγῆ Nomoc."^ 2,2 | 30 ἄλλα om. 
C v. I. || κινητὰ] manifestae ς | 31 ὀφείλη Nomoc." 2,2 | 
χρέη Nomoce. am 10,4 | ἄδειαν αὐτοῖς δίδομεν om. L || 33 
τὰ εὑρισκόμενα] praedicta g memorata Zul. (i. e, và εἰρη- 
péva) | περιττὰ] περὲ τὰ C unus, Nomoc.^ 10,4 | εὐαγέ- 


v. 
* 


σιν οἴκοις B^ | 34 xai] ἢ B*, Cv.L., ἢ καὶ C unus |] 
35 αὐτὴν Nomoc."2,2 





2 inferantur 7'! | frutiferas V | 5 obnoxiare V? in ras. ἢ 
6 aliquo Καὶ | praedictorum R* | 8 domibus om. E | po- 
site sunt Τ᾽ | 9 accipiant libri, corr. vulg. | 10 mox om. R, 
rem om. T | praestitit 7'| 11 acceperit 7'| tamen R!7' || 
habentes 7'| 13 grauatum Τ' ἢ 14 obitum 7'| in quo] a 
quo A, in quod Beck | 15 accepit Καὶ | 16 integram T' || 
17 dominii V| 18 perueniret &!| hoe £ | 21 rubr. De 
sacris uasis cuiusuis ecclesie uel oratorii sub certa forma 
alienandis R in marg. (cf. Iul.) | sacrosanetis 7'| 23 ora- 
torii domibus R vulg. domibus oratorii T'|loco nostrae] 
εἶν V1| 24 positis R3vu/g.] posite V! posite δ᾽ V? 
25 aliter om. V || 26 ereptione "αὶ V | aliquem V aliquo Εἰ 
21 memoratorum V | 29 domum T'| debitis agrauari 
aggrauari debitis T' | 31 ei RT' | 32 praedicta] supra- 





dicta V| 35 non om. R!, post res add. R? 


Nov. ΟΧΧ 11 ep. 


590 


DE ALIENATIONE ET EMPHYTEOSI 





CAPUT XI. 


Ei δὲ παρὰ τὰ διηγορευμένα ἡμῖν τῷ παρόντι 
γόμῳ συνάλλαγμά τε γένηται ἐπὶ τοῖς διαφέρουσι 
πράγμασι κινητοῖς τε καὶ ἀκινήτοις ἑνὶ τῶν εἰρημέ- 
vam εὐαγῶν οἴκων, ἀναδίδοσϑαι μὲν τῇ αὐτῇ ἁγιω- 
τατῇῃ ἐκκλησίᾳ ἤτοι τῷ εὐαγεῖ οἴκῳ τὸ πρᾶγμα ἐφ 
Q τοιοῦτό τε παρηκολούϑησε μετὰ τῶν τοῦ μέσου 
χρόνου καρπῶν, μενέτω δὲ παρ᾽ αὐτῇ καὶ τὸ τίμημα 
ἢ τὸ ἀντίδωρον ἢ τὸ ὑπὲρ ἀμεέψεως ἢ ἄλλης οἱαςοῦν 
αἰτίας αὐτῷ δεδομένον. si δὲ ἐμφύτευσις πραχϑείη 


Si vero praeter haec quae inserta sunt praesenti 
legi contractus fiat super competentibus rebus mo- 
bilibus et immobilibus uni memoratarum venerabi- 
lium domorum, reddi quidem eidem sanctissimae ec- 

5 clesiae sive venerabili domui rem, super quam tale 
aliquid subsecutum est, cum medii temporis fructi- 
bus, maneat autem apud eam et pretium aut anti- 
dorum aut quod pro permutatione aut alia qualibet 
occasione ei datum est. Si vero emphyteosis agatur 


παρὰ τὰ διηγορευμένα ἡμῖν, ἀναδίδοσϑαι τῇ ἁγιω- 10 praeter haec quae disposita sunt a nobis, reddi 


τάτῃ ἐκκλησίᾳ ἢ τοῖς εὐαγέσι τόποις τὸ αὐτὸ πρᾶγμα 

κελεύομεν, καὶ τὸν ἐμφυτευτὴν τὸ πάκτον τελεῖν κατὰ 

τὴν δύναμιν τῶν ἐμφυτευτικῶν συμβολαίων. εἰ δὲ 
- ^ EJ 2: i» 2 - 
[2 

δωρηϑείη πρᾶγμα ἐκκλησιαστικὸν ἢ ἑτέρου εὐαγοῦς 


sanctissimae ecclesiae sive venerabilibus locis ean- 
dem rem iubemus, et emphyteotam secundum quod 
placitum est dare et pactum finire secundum virtutem 
emphyteoticalium instrumentorum. $i vero donetur 


οἴκου, καὶ αὐτὸ ἀναδίδόσϑαι τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ 10 res ecclesiastica aut alterius venerabilis domus, et 


ἢ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσε τόποις μετὰ τῶν τοῦ μέσου 
, p" e - er x 

χρόνου καρπῶν, xai τοσοῦτον ἕτερον ὅσου ἄξιόν ἐστι 
M 3 - 2 ς , ^ - 

τὸ αὐτὸ πρᾶγμα. εἰ δὲ ὑποθήκη παρὰ ταῦτα δὸο- 


ϑείη, ὃ δανειστὴς τὸ ἐσοφειλόμενον ἀπολλύτω καὶ τὸ 


hane reddi sanctissimae ecclesiae aut aliis venera- 
bilibus locis cum medii temporis fructibus, et tan- 
tum aliud quantum valebat res ipsa. Si vero hypo- 
theca contra haec detur, creditor quod debetur 


αὐτὸ πρᾶγμα τῷ εὐαγεῖ τόπῳ ἀποδιδότω. τῶν συμ- 20 perdat, et res venerabili loco reddatur. Tabellioni- 


βολαιογράφων τῶν ϑαρρούντων παρὰ τόνδε ἡμῶν 
τὸν νόμον τοιούτοις ὑπουργεῖν συμβολαίοις διηνεκεῖ 
ἐξορίᾳ καταδικαζομένων. Ei δέ τι πρὸ τούτου τοῦ 
vóuov κατὰ τὰς παλαιὰς διατάξεις γέγονε, κελεύομεν 


bus praesumentibus praeter hanc nostram legem 
talibus ministrare instrumentis perpetuo exilio con- 
demnandis. Si vero aliquid ante hanc le secun- 
dum antiquas constitutiones factum est, iubemus hoc 


τοῦτο πᾶσι τρόποις τὴν ἰδίαν ἔχειν ἰσχύν. πάντα 25modis omnibus propriam habere virtutem. Omnia 


δέ, ὅσα παρὰ τοὺς παλαιοὺς νόμους γέγονεν, ἀνατρα- 
πῆναι ϑεσπίζομεν, καὶ τὰ πράγματα τὰ παρὰ τὴν 
δύναμιν αὐτῶν δεδομένα τοῖς δὐαγέσιν οἴκοις ἀναδέ- 
δοσϑαι. τοῦ δὲ λοιποῦ κατὰ τὸν παρόντα νόμον 


vero quae contra antiquas leges facta sunt revocari 
sancimus, et res quae contra virtutem earum data 
est venerabilibus domibus reddatur; et de cetero se- 
cundum praesentem legem omnia fieri disponim 


πάντα γένεσϑαι διατυποῦμεν, σχολαζουσῶν μετὰ ταῦτα 30 vacantibus post haec omnibus aliis constitutionibus 


πασῶν τῶν ἄλλων διατάξεων τῶν éni τοῖς τοιούτοις 
, , - 
ϑέμασι πρώην φοιτησασῶν. 
) c c N € € Η͂ 
(Ἐπίλογος.) ἫἪ ὑπεροχὴ τοίνυν ἡ σὴ ἅπερ διὰ 
τοῦ παρόντος νόμου εἴς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντος ἡ ἣμε- 


quae super talibus casibus dudum loquebantur. 


(Epilogus.) Eminentia igitur tua quae per prae- 
sentem legem in perpetuum valituram nostra sanxit 


τέρα ἐθέσπισε γαληνότης ἄτρωτα παραφυλάξαι σπου- 35 tranquillitas inconvulsa observare festinet, edicto 


δασάτω, ἰδίκτων ἐν τοῖς συνήϑεσε xal μόνον τόποιβ 


in sollemnibus et legitimis locis per decem dies 





XL ' Quodsi adversus ea quae praesenti lege a nobis constituta sunt contractus aliquis 
mobilibus et immobilibus ad unam praedictarum venerabilium domuum pertinentibus, red 


ὁ de rebus 
quidem 


eidem sanctissimae ecclesiae seu venerabili domui res de qua tale quid contigit cum medii — fructi- 
alterivs cuius- 


bus, maneat autem apud. eam etiam pretium vel remuneratio vel quod permutationis aut 
cumque causae momine ei datum est. Quodsi gmphy ἶ 
ocis eandem rem iubemus, emphyteutamque secundum 


sunt, reddi sanctissimae ecclesiae vel venerabilibus 


eri 
teusis facía 511 adversus ea quae a nobis constituta 


tenorem emphyteuticorum instrumentorum pactum praestare. Quodsi donata sit res ecclesiastica vel alterius 
venerabilis domus, et ipsa reddatur sanctissimae ecclesiae vel ceteris venerabilibus domibus cum medii 
temporis fructibus et alterum tantum quanti eadem res aestimatur... Quodsi 35 adversus haec daía 
sit, creditor debitum amittat atque eandem rem venerabili loco reddat. Tabelliones autem qui contra 
hanc legem nostram eiusmodi instrumentis ministrare ausi sint, perpetuo exilio condemnentur. δὲ quid 
vero aníe hanc legem secundum veteres constitutiones factum est, id omnibus modis vim suam habere 
iubemus. Omnia autem quaecumque contra veteres leges facta sunt everti sancimus resque contra tenorem 
earum datas sides is domibus reddi. n reliquum vero tempus ut secundum. praesentem le 

omnia fiant constituimus, cessantibus postea ceteris omnibus constitutionibus quae de eiusmodi casibus 


prius promulgatae sunt. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas quae per praesentem legem in perpetuum valituram serenitas 
nostra sancit illaesa servare studeat, edictis locis sollemnibus dumtaaat per decem dies propositis, nec 





1 παρὰ τὰ διηγορευμένα ἡμῖν] praeter haec quae in- 
serta sunt e (ἡμῖν om. M^) | τῷ] ἐν τῷ Nomoc.^ | 2 γέ- 
γηταί τε C, τε om.e | 4 ἀναδίδοσϑαι MLBg (iubemus 
reddi Ju.)] ἀναδιδόσϑω C Nomoc." αὐτῇ om. L | 5 ἐφ᾽ 
δ᾽ Cv.l. ἢ 6 τι τοιοῦτον Nomoc.^" || 8 ἢ post τέμημα 
om. B*|| 9 διδόμενον LB* | 11 ἢ] ἤτοι C || τόποις] ot- 
«ois ἢ τόποιβ C Monac. (cf. ad e) | 12 xai τὸν — 13 συμ- 
βολαίων om. L || τὸ πάκτον (ó&erov C, cf. ad 519, 27) τε- 
Asiv] seeundum quod plaeitum est dare et (i. e. καϑάπερ 
συνήρεσε διδόναι wai?) pactum finire c | 15 αὐτὸ] τὸ 
αὐτὸ B*| τῇ] τῆ αὐτὴ L| ἁγιωτάτῃ L*BC Nomoc." c] 
ἁγιωτάτη μεγάλη ML | 16 ew οἴκοιβ LL Nomoc.t | 
17 ὅσον (οσε Nomoc.? pr.) I Nomoc.*, Cv. l. | 20 αὐτὸ 
om. Οἷς || ἀναδιδότω C v.l. | 23 εἴ τε δὲ C || 24 διαστίξεις 
L| 21 τὰ πράγματα τὰ — 28 δεδομένα — ἀναδίδο- 
cO'w] res — data — reddatur g || τὰ παρὰ] τὰ οπι. Ο || 
29 νόμον om. B || 32 φοιτησάντων L^ || 34 ἰσχύσαντος C 
v.l.| 36 ἐδέκτων L edicto e| μόνον MC] μόνων L 
legitimis (i.e. νομέμοιθ) € 


1rubr. Quibus penis subitiatur qui praesentem ocon- 
stitutionem uiolauerit X in marg. (ex Jul.) | 2 legi vulg.] 
lege R VT || rebus om. V || 5 qua 7, Beck || tale — 7 apud 
ser. R? in ras. 1 vs. || 6 fructibus temporis T | 1 autem] 
aut V | eum A?7 || antidotorum 78 antidorum torum 
T'| 8 aut alia] aliqua (om. aut) VT | 9 ei om. T* | 11 
locis 7 domibus ARV | 12 emphiteoticam A || 13 secun- 
dum uirtute 7! «««««tem V!|| 16 sanctissima ecclesia 
V | 18 res ipsa ualebat 7' || *ypothece A VT' hypothecae 
vulg.|| 19 detur EV] dentur 7'vulg. | quod ei debetur 
T vulg. | 20 reddantur T'| 21 praesentibus V | 22 mini- 
strare] ministratur re R! || 25 uirtutem habere R vulg. || 
25 rubr. De ui et potestate constitutionis inperatorum (sic, 
leg. in tempore) E in marg. (ex Jul.) | 26 antiquas leges 
antiquas A! | reuocare 7'| 27 contra] contra hec T'* || 
uirtute (uirtutea pr.) T'!| 28 uenalibus V! wueneralibus 
V?|| 29 disposuimus 7'|| 30 uocantibus V' || post haec] 





praeter haeo. RV post hane T! post hae 7" vulg. | 31 
casibus om. καὶ || 34 legem om. R ὶ 


δι μδοιι νὼ ms ——É— 


OIM TRE -1:Mx—- “αν ΤῊΣ aw ὺ 
"d E roc Fugit der Y 


591 : 


roposito et nullo pro tali occasione in provinciis 
estinando. Nos enim providimus, quali modo sine 
collatorum laesione omnibus praesens nostra gene- 


UT QUAE PER PARTES FIUNT Nov. CXXI pr. 1 





ἐπὶ δέκα ἡμέρας προτιϑεμένων, xal μηδενὸς ὑπὲρ 
ταύτης τῆς αἰτίας ἐν ταῖς ἐπαρχίαις στελλομένου. 
ἡμεῖς γὰρ προνοοῦμεν, ποίῳ τρόπῳ δίχα τῆς τῶν. 


συντελεστῶν ἧς πᾶσιν ἡ παροῦσα ἡμῶν γενικὴ — ralis constitutio manifesta fiat. 
διάταξις ἐμφανὴς κατασταίη. 5 


Dat. vir. id. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 


Dat. vii. id. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVIII. post cons. Basilii vc. anno III. ἴα. 544] 


anno XVIIL pc. Basilii vc. anno III. 





PKA 
ΠΕΡῚ TOY TAX MEPIKAS KATABOAAZ ΤΩΝ TOK9N EI TO 
AIIIAAZION ΛΟΓΊΖΕΣΘΑΙ. 10 


Αὐτοκράτωρ ᾿ἸἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος ᾿Φρσιλίῳ ἄρχοντι Ταρσοῦ. 


(Προοέμεον.) Βουλευτὰς δεομένους ὁρῶντες φειδόμενοί τε αὐτῶν εἰκότως τὰς κατὰ τῶν ἡμετέρων 
νόμων τέχνας καὶ σεσοφισμένας ὁμολογίας κρατεῖν οὐ συγχωροῦμεν. 


CAPUT I. 


᾿Εδίδαξαν γὰρ Εὐσέβιος xai ᾿ἀφϑόνιος τὸ ἡμέτερον κράτος ἔγγονοι Δημητρίου γενέσϑαι τεχϑέντες ὑπὸ 
Παλλαδίου τοῦ Δημητρίου παιδός, ἐποφλῆσαι δὲ Δημήτριον ᾿Αρτεμιδώρῳ πεντακοσίους χρυσοῦς κατὰ δανεί- 15 
σματος πρόφασιν καὶ ἐπερωτηϑῆναιε καὶ τόκον, καὶ ἔναγχος ϑεῖον πορίσασϑαι τύπον τὸν βουλόμενον, si δὲ- 
πλάσιον κατεβλήϑη τὸ ὄφλημα, μηδεμίαν εἶναι κατ᾽ αὐτῶν εἴρξπραξιν κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους" τοὺς δὲ 
᾿Αρτεμιδώρου τοῦ δανειστοῦ διαδόχους ᾿Επίμαχόν τε καὶ ᾿Αρτέμωνα φῆσαι φεύσασϑαι αὐτοὺς ἐν τῇ δεήσειε 
καὶ μὴ δεῖν τῆς ἡμετέρας τυχεῖν βοηϑείας, οὐδὲ γὰρ πεπληρῶσϑαι τὸ ὄφλημα, ἀλλὰ μόνους TonO" xara- 
βεβλῆσϑαι χρυσοῦς. Παλλάδιον γὰρ οἱ ἱκέταε φασὶ τὸν αὐτῶν πατέρα ἅμα Παύλῳ καὶ Δημητρίῳ τῷ αὐτοῦ 
πατρὶ ὠξζ΄ καταβαλεῖν χρυσοῦς, ᾿ἀρτέμωνα δὲ xai Πρισκιανὴν τοὺς ᾿ἀρτεμεδώρου παῖδας προγόνους τε Ἔπι- 
μάχου καὶ ᾿ἀρτέμωνος φῆσαε τὴν κατὰ μέρος καταβολὴν μὴ προφςξάψασθαι τοῦ κεφαλαίου, ἀλλὰ πάντα εἰς 
τόκον λογίζεσθαι βούλεσϑαι (ταῦτα δὲ καὶ ψῆφον τοῦ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος λέγειν), καὶ διὰ τοῦτο ἀπαιτῆ- 
σαι Παλλάδιον ἀντὲ τῆς προτέρας τῶν πεντακοσίων νομισμάτων δανειακῆς συγγραφῆς ἑτέραν χρυσῶν ἕξακο- 
σίων" καταβαλεῖν δὲ καὶ αὐτοί φασι διαφόρως Παλλάδιον μὲν οβ΄ χρυσοῦς, Εὐσέβιον δὲ καὶ ᾿ἀφϑόνιον δέκα, 


20 


25 


Nov. CX XI Graece tantum extat in ML. — Epit. Theod. 121 (inde Β — ΒΣ 23,3, 78), Athan. 11,3 (cf. etiam 
Ecloga privata aucta 11, 6 p. 32 Zach.) Appendiz Iuliani p. 196 Haenel. 





ullo — hanc causam in provincias misso. Nos enim providemus, quomodo sine collatorum damno 
omnibus praesens nostra generalis constitutio manifesta fiat. 





CXXI. 


UT QUAE PER PARTES FIUNT USURARUM SOLUTIONES IN 
DUPLUM COMPUTENTUR. 
Imperator lustinianus Augustus Arsilio praesidi Tarsi. 


Praefatio. Cum curiales nobis supplicare videamus iisque consulamus, merito artes legibus nostris 
conírarias εἰ concessiones per fraudem excogitatas valere non patimur. 

. Docuerunt enim Eusebius et Aphthonius potentiam nostram, se nepotes Demetrii esse ex Pal- 
ladio Demetrii filio natos, Demetrium autem ab Artemidoro debiti nomine quingentos aureos mutuatum esse 
et usuras quoque stipulatum, atque nuper se sacram sanctionem impetrasse, quae si duplum debiti so- 
lutum sit, nullam adversus eos exactionem esse secundum leges nostras iuberet; Artemidori autem credi- 
toris successores Epimachum et Artemonem dizisse, mentitos se esse in precibus suis neque auxilio nostro 
potiri debere: neque enim debito satisfactum, sed solos nongentos quadraginta novem aureos solutos esse. 
Palladium enim supplices dicunt ipsorum patrem una cum Paulo et Demetrio patre eius octingentos 
sexaginta septem aureos solvisse, Artemonem vero et Priscianam Artemidori liberos, Epimachi et Artemonis 
avos, dixisse solutionem per partes factam sortem non attigisse, sed omnia in usuras computari velle (idem 
autem sententiam quoque praesidis provinciae dicere), et propterea a Palladio pro priore quingentorum 
aureorum feneralicia cautione alteram sescentorum aureorum exegisse; iam se ipsos quoque dicunt di- 
versis temporibus Palladium septuaginta duos, Eusebium et Aphthonium decem aureos solvisse, ut inde 





1 δέκα — ἱπὲρ om. L Ap qeesc peni (προσκαϑη- 
μένων unus) C, proposito ς | 2 στελλομένων T συστελ- 
λομένου Cv.l.|| 4 συντελεστῶν Ce] ὑπηκόων σντελε- 


ἑρπὴν (l. ἔρφψιν ἢ τῶν τόκων Ath. Περὶ τόκων Theod. | 


11 ἀρσιλίω M app. Iul.] ᾿ἀρσίμῳ Ath. βασεῖ i, e. βασι- 
Mo E| 15 παλαδίου L (et sic infra) | zovcovs libri fere 


σϑέντων ML ὑπηκόων συντελεστῶν τε cum Haloandro 
vulg. | 6. vix (cr Jul? 1v Cunus) id. mai. M Cz Iul.^] id. 
Iun. A;A. μηνὶ ἰουλίῳ Theod.| CP. — XVIII.] conp. 
imp. donn. iustiniano ag. ann. XCIIII Zul^ cp. imp. dn. 
iust, pp. eog. an. XIII & cod. cp. imp. dn. anno XVIII 
(XVH v.i) C cp. dn. iust. pp. aug. βασιλείας "Tov- 
στινιανοῦ (τὸ c add. Fabrotus) Ath. ivÓ. ζ΄ Theod. | 
7 post consulat. (osulat. i. e. 9sulat. libri) basilio an. 
IIl C pe. bas. ve. an. IL € cod. basilio ue. conss. M μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ γ΄ Theod. τὸ y' μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βασιλείου Ath. cons. XIILI. (antea spatio vacuo 
relicto) Iul" | 9 rubr. Περὶ — λογίζεσϑαε (καταλογί- 
ζεσϑαι L) ML app. Iul.] ᾿Αντιγραφὴ ἑρμηνεξύουσα τὴν 


constanter || 16 τύπον] Nov. CX X X VIII (cf. Zachariae in 
editione Novell. I p. 5 not. 4) | 11 νόμους] Cod. 4, 32, 21. 
8, 40,29 | 18 ἀρτεμιδώρω L^ | ἀρτέμονα Μ (et sic sem- 
per) | 19 μὴ δεῖν M] μηδὲν L || μόνους om. M|20 γὰρ 
ML^| μὲν γὰρ L^ | 25 * xai αὐτοί (nisi malis xai αὐϑὲς}} 
xal αὐτῷ L7 (xai αὐτοῖς malit Zachariae) 





1 praeposito AR | 2 enim om. £ | praeuidimus A pro- 
videmus vuig.|| 3 nostra om. T' | 6 subscriptionem unus 
praestat cod. Escorialensis, ubi praescribitur constitutioni 
CX VI (— nov. CX X V ) inter extravagantes positae || iust. 





pp. cog. an. XIII. po. bas. vc. an. IL. Escor. 


592 


ὡς ἐντεῦϑεν συνάγεσθαι τὴν τῶν TyuÓ" νομισμάτων ποσότητα" τὸν δὲ τῆς ὑποϑέσεως ἀκροασάμενον, οὐκ 
ἐντεϑυμημένον μίαν εἶναι τοῦ παντὸς ἐγκλήματος αἰτίαν, μὴ προοδέξασϑαι αὐτούς, ἀλλὰ βουληϑῆναι κατα- 
δικάσαι αὐτοὺς τοὺς ἑξακοσίουβ χρυσοῦς τοῦ κεφαλαίου. καὶ ἤτησαν ταύτης ἐκβληϑῆναι τῆς ἀνάγκης, καὶ 
συλλογιζομένου τοῦ παντὸς ὀφλήματος τῶν πεντακοσίων χρυσῶν, εἰ καταβάλοιεν τοὺς πεντήκοντα καὶ ἕνα 
τοὺς λειπομένους εἰς τὴν τῶν χιλίων νομισμάτων ποσότητα, τοῦ vs παντὸς ὀφλήματος ἀπηλλάχϑαι ἀναλα- 
βεῖν τε τὴν δανειακὴν συγγραφὴν τῶν X' χρυσῶν. 


CAPUT II. 


Τῶν τοίνυν ἡμετέρων νόμων μηδὲν ὑπὲρ τὸ διπλάσιον καταβάλλεσϑαι βουλομένων καὶ ταύτην ἐχόν- 
«ov πρὸς τοὺς ἔμπροσϑεν διαφοράν, ὅτε οἱ μὲν ἵστων μέχρι τοῦ διπλασίονος τὰ χρέα, εἰ μηδεμία γέγονε 
καταβολή, ἡμῶν δὲ καὶ τὰς μερικὰ καταβολὰς λύειν τὰ ὀφλήματα δεξαμένων, εἴπερ ἄχρι τοῦ διπλασίονος 
γένοιντο, ϑεσπίζομεν κατὰ τοῦτο γίνεσϑαι τὸν συλλογισμόν, καὶ ὅσον dv tis τοὺς χιλίους ἐλλείσοι χρυσοῦς, 
τοῦτο αὐτοὺς καταβάλλοντας ἀναλαβεῖν καὶ τὴν τῶν xy νομισμάτων δανειακὴν συγγραφήν, ders μὴ πολλα- 
πλάσιον ἐκ ταύτης τῆς αἰτίας εὑρεϑῆναι τὸ χρέος ἀπαιτούμενον. 

(Ἐπέλογος.) Ἡ τοίνυν σὴ μεγαλοστρέπεια τὰ παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματι- 
κοῦ δηλούμενα τύπου ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω, τῆς τε παρὰ ταῦτα γινομένης ἑρμηνεία ἐν 
ταῖς ψήφοις, ὧν οἱ ἱκέται μέμνηνται, σχολαζούσηβ, πάντων 48 τῶν κατὰ συναρπαγὴν καὶ ἐκ μιᾶς μοίρας 
παρὰ τὸν νόμον πεπραγμένων ἢ πραχϑησομένων ἀργούντων. Divinitas te servet per multos annos, frater 
iucundissime. Dat. xvii, k. Mai. CP. Belisario vc. cons. [a. 535] 


Nov. CXXII pr. 1 EDICTUM DE CONSTITUTIONE 








PKB 


IAIKTON ΠΕΡῚ AIATYIIS9ZEQ9Z TEXNITO9N. 


{(Προοίμιον.) "Eyvousv ὡς μετὰ τὴν παίδευσιν τὴν κατὰ φιλανϑρωπίαν τοῦ δεσπότου ϑεοῦ ysvo- 
μένην οἱ τὰς πραγματείαθ καὶ τὰς μεϑοδείαβ μετερχόμενοι καὶ οἱ διαφόρων τεχνῶν καὶ οἱ περὶ τὴν γῆν ἐρ- 
γάται, ἔτε ye μὴν καὶ οἱ ναῦται, ὀφείλοντες μᾶλλον καλλίονες γενέσϑαει, εἰς πλεονεξίαν δεδώκασι, καὶ δισελα- 
Gíovas καὶ τριπλασίονας τιμάς τὸ καὶ μισϑοὺς παρὰ τὴν ἀρχαίαν συνήϑειαν ἐπιζητοῦσι. 


CAPUT I. 
Zwvelüouev τοίνυν διὰ ϑείου ἰδίκτου πᾶσιν ἀπαγορεῦσαι τὴν τοιαύτην πλεονεξίαν, καὶ μηδένα. τοῦ 
λοιποῦ τολμᾶν πραγματευτὴν ἢ ἐργάτην ἢ τεχνίτην ἐξ οἱαβδήποτε μεϑόδου ἢ ἐμπορίας ἢ γεηπονέας πλείονα 


Nov. ΟΧΧΙ͂Ι Graece tantum extat ἐπ .M f. 3947 in appendice Edictorum lustiniani serto loco posita, ín serie 
novellarum omittitur (ἡ δὲ xf. οὐχ εὑρέϑη schol. M in marg.). Fuisse eam in .B 55, 14, 4 testantur Tipucitus, index 
Coislinianus, indez Reginae (Bv. τῶν βασιλικῶν νε΄ τί. i ἡ ὅλη veagd adnot. in marg. L), — Epit. Theod. 122 
(inde D), Athan. 21, 3. : 


nongentorum quadraginta novem aureorum summa conficiatur ; eum vero, qui de eo negotio cognovisset, 
cum non considerasset unam esse totius accusationis causam, $e non admisisse, sed in sortem sescentorum 
aureorum condemnare voluisse. ltaque petierunt ut hac necessitate ezuerentur, et computato toto debito 
quingentorum aureorum, si unum et quinquaginta solverent qui reliqui essent ad mille solidorum quanti- 
tatem, et a toto debito liberarentur et feneraticiam cautionem sescentorum aureorum reciperent. 

IL Itaque quoniam leges nostrae nihil supra duplum solvi volunt, eamque a prioribus discrepantiam 
habent, quod. illae quidem debita usque ad s e sistebant, si nulla solutio facía esset, nos autem eas 
quoque solutiones quae per partes fiant debita solvere permisimus, siquidem usque ad. duplum perveniant, 
sancimus wut secundum hoc fiat computatio, atque illi si quantum reliqui sit ad mille aureos solvant 
eliam feneraticiam sescentorum aureorum cautionem recipiant, ne ez hac causa eveniat ut multiplicatum 
debitum eaigatur. 

pilogus. Magnificentia igitur tua quae nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam 
sanctionem declarantur ad opus et effectum — studeat, ut οἱ interpretatio contra haec prolata in 
sententiis, quarum supplices meminerunt, abiciatur, et omnia quae per obreplionem et ab una parte ad- 
versus legem acta sunt vel agentur cessent.  Divinitas te servet per multos annos, frater iucundissime. 








CXXII. 
EDICTUM DE CONSTITUTIONE ARTIFICUM. 


Praefatio. Cognovimus post castigationem quae secundum domini dei clementiam contigit eos 
qui negoltiationes et artificia ezcercent et diversarum artium opifices et agricultores nec non nautas, cum 
potius meliores fieri deberent, avaritiae se dedisse, et duplicia atque triplicia pretia mercedesque contra 
veterem consuetudinem exigere. : 

1. Placuit igitur nobis per sacrum edictum omnibus eiusmodi avaritiam interdicere, neve ullus 
in posterum megoliator aut agricola aut arlifex ea quacumque aríe vel negoliatione vel agricultura 





1 τῶν L] om. M || ἐνακοσίων τεσσαράκοντα ἐνέα L || 
4 καταβάλοιεν Haloander] καταβάλοι ML, καταβάλλοιεν 
cum Scrimgero vulg. || ἕνα Serimger] ἐκ M £v L || 5 λιστο- 
μένους L || 7 νόμων] Cod. 4,32,27; nov. CX XXVIII || 
8 oí μὲν] Cod. 4,32,10 || 9 εἴπερ 1] «eo M, αἵπερ 
Zachariae | 10 τοῦτον ML, corr. Haloander | 11 τοῦτο 
αὐτοὺς Zachariae] τοὺς αὐτοὺς ML || 14 «e M] δὲ £L | 
γενομένης Haloander || 16 clausulam latinam cum subser. 
om. L | 17 xvi M A/A] xvm app. ful. | maias om. 
lul." | bilisario ue. cons. (uc. om. Zul.", cons. om. Jul.) 
app. Iul. bilisar. uo. conss. M ὑπατείας Βελισαρίου Ath. || 





19 rubr. Ἴδικτον (Ἔδικτον L, om. B) περὶ διατυπώσεωβ 
τεχνιτῶν Theod.(L) B] Ἴδιυκτον τοῦ svasfeovávov ἡμῶν 
δεσπότου ἰουστινιανοῦ M Ὥστε τοὺς πραγματουτὰβ καὶ 
τεχνίτας καὶ γεηπόνους καὶ ναύτας καὶ πάντα τὰ ἐπι: 
τηδεύματα κατὰ τὴν ἀρχαίαν συνήϑειαν λαμβάνειν καὶ 
διδόναι, ὡς ἢν πρὸ τοῦ ϑανατικοῦ [i. e. ante pestem 
anni 541, cf. Theophanes chronogr. ad lustiniani am- 
num X V.], xai μηδὲν πλέον Ath. | 20 παίδευσιν] ἱ. e. τὸ 
ϑανατικόν, cf. Ath. | 25 οἱαθδήπουτε M || μεϑοδείαβ 
malit Zachariae sine causa 


20 


25 





ud Z' aa LU M TU, T 


1 


NRUR-FOME S 


DE SANCTISSIMIS ET DEO AMABILIBUS 


593 


Nov. CXXIII pr. 





τῆς παλαιᾶς συνηϑείας ἐπιζητεῖν τιμήματα ἢ μισϑούς. κελεύομεν qo xal τοὺς τὰς μετρήσεις τῶν oixoÓo- 


μικῶν καὶ γεηπονικῶν καὶ τῶν ἄλλων ἔργων ποιοῦντας μηδὲν πλέον : ; P κα 
λάττει»ν. ταῦτα δὲ παραφυλάττειν κελείομεν καὶ τοὺς ἐπιτάττοντας οἱαδή- 


αὐτοῖς τὴν ἀρχαίαν συνήϑειαν 
^ 


γίζεσϑαε τοῖς ἐργαζομένοις, ἀλλὰ καὶ 


ποτε ἔργα ἢ καί τινα εἴδη ὠνουμένους" οὐδὲ γὰρ αὐτοῖς ἐξεῖναι πλέον τοῦ ἔϑους τοῦ διατεταγμένου 
παρέχειν συγχωροῦμεν. γινωσκόντων τῶν πλέον τε τῆς παλαιᾶς συνηϑείας ἐπιξζητούντων, ὡς τριπλασίονα 


ποσότητα εἰβκομέίσαε τῷ δημοσίῳ ἀναγκασϑήσονται, εἰ παρὰ τὸ ἐξ ἀρχῆς διατεταγμένον 


κότες φανείησαν. 


tts ἢ δεδω- 


CEmíloyos) Ταῦτα δὲ ζητεῖσϑαε καὶ ἐκδικεῖσϑαι κελεύομεν παρά τε τῆς σῆς ὑπεροχῆς καὶ τοῦ ἐν- 


δοξοτάτου ἐπάρχου ταύτης τῆς εὐδαίμονος πόλεως. 


βουλόμεθα γὰρ δι᾽ ὑμῶν τοὺς παραβαίνοντας ταύτην 


ἡμῶν τὴν διατύπωσιν ἀπαιτεῖσϑαι τὴν δρισϑεῖσαν ποινὴν καὶ τιμωρίαις ὑποβάλλεσϑαε" —— ἐπικειμένης 


πέντε χρυσίου λιτρῶν ταῖς πειϑομέναις ὑμῖν τάξεσιν, 


εἴ τε τῶν παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένων ἀμ 


Dat. x. k. Apr. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno XVII. post cons. Basilii vc. anno III. 


ηϑείη. 
[a. 544] 





PKT 
ΠΕΡῚ EKKAHSIAZTIKQ9N AIA- 
ΦΟΡΩ͂Ν KEPAAAIQ9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ μαγίστρῳ 
τῶν ϑείων ὀφφικίων. 


CXXIIL Auth. CXXXIV. Coll.IX tit. 15 
KR DE SANCTISSIMIS ET DEO 


15 AMABILIBUS ET REVERENTIS- 


SIMIS EPISCOPIS ET CLERICIS 
ET MONACHIS K 
Imp. Iustinianus Aug. Petro gloriosissimo pp. 


{(Προοΐμεον. Περὶ διοικήσεως xal προνομίων 20 (Praefatio. De gubernatione et privilegiis aliis- 


xai ἄλλων διαφόρων κεφαλαίων εἰς τὰς ἁγιωτάτας ἐκ- 
κλησίας καὶ τοὺς ἄλλους εὐαγεῖς οἴκους ἀνηκόντων ἤδη 
τινὰ διετυπώσαμεν, ἐπὲ δὲ τοῦ παρόντος τὰ περὶ 
v» ὁσιωτάτων ἐπισκόπων καὶ κληρικῶν καὶ μοναχῶν 


que diversis capitulis ad sanctissimas ecclesias et 
alias venerabiles domos pertinentibus iam quaedam 
disposuimus, super sanctissimis autem episcopis et 
clericis e£ monachis dudum in diversis constitutioni- 


πρώην ἐν διαφόροις διατάξεσε διατυπωϑέντα μετὰ τῆς 25 bus disposita cum competenti correctione hac com- 
σπιροςηκούσης ἐπανορϑώσεως τῷδε περιλαβεῖν τῷ νόμῳ  prehendere lege perspeximus. 
συνείδομεν. 


Nov. CX XIII (Authent. CX XXIV — Coll. IX tit. 158: gloss.) Graece extat in M et cum nov. CXXXFII conta- 
zinata in L, cap.2$1— 32 in B 3,1, 9—16. 20—33. 35—48, cap. 34—44 in B 4,1,2—16. Mazima pars novellae 
quamvis passim contracta et immutata habetur ἐπ Collectione LX X XVII capitulorum 28—81 (— 8; inde pleraque 
repetuntur diverso ordine disposita in Nomocanone L titulorum eiusve appendice), particulae in Epanagoge 8—10 
(vid. infra). — Epit. Theod. 123, Athan. 1, 2 (inde Coll. const. eccl. III 1,3; A f. 184" in parte tituli primi inter 
novellae CX X XI c. 4 et ὃ inserta). Iulian. const. CXV (gui exemplum Graecum non tam excerpsit quam ezpressit). 

Prooemii (novellae V praemissi) translationem latinam a vulgata diversam in appendice collectionis canonum Dio- 
nysio-Hadrianae exhibent codices aliquot saeculi IX. et X. (cf. Maassen Sitzungsberichte der k. Akad. der Wissensch. 
Wien 1860 p.91 n. 4), primi ediderunt Pithoei fratres in Obss. ad Cod. et Nov. (Paris. 1689) p. 693. 





maiora quam secundum veterem consuetudinem pretia mercedesve exigere. lubemus autem eos quoque 
qui aedificiorum et agrorum colendorum aliorumque operum mensuras faciunt nihil amplius operariis im- 
putare, sed ipsis quoque antiquam consuetudinem servare. Atque haec eos quoque observare iubemus, qui 
qualiacumque opera imperant vel etiam species quasdam redimunt: quibus ne ipsis quidem ut plus quam 
more conslitutum est praestare liceat permittimus. Sciant autem qui quicquam amplius quam vetus con- 
suetudo fert exigunt, se triplicem quantitatem fisco inferre coactum iri, si contra id quod ab initio con- 
- Stitutum erat eos accepisse vel dedisse appareat. 

Epilogus. Haec autem examinari atque vindicari iubemus et a tua sublimitate et a gloriosissimo 
praefecto huius felicis urbis. Per vos enim ab iis qui hanc nostram constitutionem violaturi sint multam 
definitam exigi eosque poenis subici volumus; cum officiis quae vobis apparent quinque librarum auri 
poena ümmineat, si quid eorum quae a nobis constituta sunt neglectum fuerit. 





CXXIII. 
DE DIVERSIS CAPITIBUS ECCLESIASTICIS. 


Idem Augustus Petro gloriosissimo magistro sacrorum officiorum. 


Praefatio. De administratione et privilegiis aliisque diversis capitibus quae ad sanctissimas ec- 
clesias aliasque venerabiles domos pertinent iam quaedam constituimus, in praesentia autem ea quae de 
religiosissimis episcopis et clericis et monachis in diversis constitutionibus antea disposita sunt, cum idonea 

tione hac lege comprehendere placuit. 


1 δὲ add. Scrimger | 4 εἴδη M (cf. nov. CXXVIII c.1. 
2.3.9.15. CXXX c. 1. 2. 3)] ἤδη cum Serimgero vulg. || 
12 subscr. d. 11. k. apr. cp. dn. iust. pp. aug. post bilisario ἤδη μέν τινα S || 23 διετυπώσαμε» nov. CXXXI || ἐπὲ 
uc. conss. M; ἐγράφη πρὸ ε΄ — AztoiA. βασιλείας δὲ τοῦ παρόντος τὰ περὶ) τὰ δὲ "e sola legisse vide- 
Ἰουστινιανοῦ τὸ εζ’ ὑπατείας Βασιλείου τὸ y' Ath., unde | tur ς | 25 διατάξεσι] cf. nov. VI. Val. 
subscriptionem restituit Zachariae | 14 rubr. Περὶ ἐπισκό- 
zov καὶ κληρικῶν Ath. Theod. (cf. s et infra v.24) Περὶ 
τῶν τὰ ψηφίσματα τῶν ἐπισκόπων ἐπιδιδόντων ὅπως 
χρὴ γίνεσϑαι S | 18 μαγίστρω τῶν ϑείων (ἡμῶν add. L) 





confirmat in fine novellae | 24 ἄλλων διαφόρων κεφα- 
λαίων LSslul.] διαφόρων κεφαλαίων ἄλλων M | 22 





14 sanctissimis cit. Gregor. ep. 13, 45] sanctissimis epi- 
scopis libri, vulg. | 15 et] ae Gregor. || 16 episcopis et 


ὀφφικίων ML] ἐπάρχῳ πραιτωρίων Ath. s, Gregorius 

Magnus Epist. 13, 45 ΠῚ p. 1252 ed. Benedict. Exemplar 

constitutionis ad Petrum praef. praet. missum fuisse M 
ΠῚ, 





elerieis Gregor.] episcopis et de clerieis V εἰ clerieis R 

clericis T' vulg. | 11 Be L-XL-II- (sic) T ἢ 18 pp.] prae- 

fecto VT' p. Καὶ | 25 cum om. T'| correptione £ | hane V 
15 


Qt 


Nov. ΟΧΧΙΠ 1 


994 


DE SANCTISSIMIS: 





CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, ὁσάκις ἂν χρείὰ γένηται ἐΖεί- 
σκοστον χειροτονηϑῆψαι, τοὺς κληρικοὺς καὶ τοὺς πρώ- 
TOUS τῆς πόλεωςβ, 179 μέλλεε. ὁ ἐπίσκοπος χειροτονεῖ- 
σϑαε, ἐπὶ. τρισὶ προβώποιβ. ψηφίσματα. ποιεῖν προκει- 

, - € , 2 - * 
μένων τῶν ἀγέων εὐαγγελίων κινδύνῳ τῶν ἰδίων 
"νυχῶν [καὶ ἕκαστον αὐτῶν ὀμνύναι κατὰ τῶν ϑείων 
Sh καὶ ἐγγράφειν ἐν. αὐτοῖο] λέγονταξβ ἐν αὐτοῖς 
voi ψηφίσμασιν, ὅτε: οὔτε: διά. τενα δόσεν οὔτε διὰ 
ὑσόσχεσιν ἢ, φιλίαν ἢ 0v ἄλλην —— αἰτίαν, 


Sancimus igitur, quotiens opus fuerit: episcopum 
ordinare, clericos et; primates civitatis, cuius futurus 
est episcopus: ordinari, mox in tribus personis de- 
creta facere propositis sacrosanctis evangeliis peri- 


5 culo suarum animarum dicentes in ipsis decretis, quia 


neque propter aliquam donationem neque propter 
promissionem aut amicitiam' aut propter-aliam quam- 
libet. causam, sed' scientes: eos rectae et catholicae 
fidei et honestae vitae esse (et) litteras nosse hos 


ἀλλ᾽ εἰδότεβ. αὐτοὺς τῆς ὀρϑῆς καὶ καϑολικῆς πίστεως 10 elegerunt, et quia neque uxorem neque filios aliquis 


καὶ σεμνοῦ εἶναι — [καὶ ὑπὲρ τὸ τριακοστὸν Pros] 
καὶ γράμματα εἰδέναι τούτους ἐπελέξαντο, καὶ Ott 
οὔτε γαμετὴν οὔτε παῖδάς τις ἐξ αὐτῶν ἔχει, οὐδὲ 
σταλλακὴν ἢ παῖδας φυσικοὺς γινώσκουσιν αὐτὸν ἐσχη- 


eorum habet, neque concubinam aut filios naturales 
cognoscunt eum habuisse aut habere, sed et si prius 
uxorem aliquis ex eis habuit, et ipsam unam et 

rimam et neque viduam.neque viro coniunctam nec 


κέναε ἢ ἔχειν, ἀλλ᾽ εἰ καὶ πρότερον γαμετήν τιβ ἐξ 1ὅ ]egibus aut sacris canonibus interdictam; sed neque 


- » 7 

αὐτῶν. ἔσχες καὶ αὐτὴν μίαν καὶ πρώτην xci οὐδὲ 
, γῶ κι 2 ^ 2 - γῶν - , 
χήραν οὐδὲ ἀνδρὸς ἀποζευχϑεῖσαν οὐδὲ τοῖς νόμοις 
2 - φ - , . ΄ 2 M 
οὐδὲ τοῖς ἱεροῖς: κανόσιν ἀπηγορευμένην. ἀλλ᾽ οὐδὲ 

* E , - ^ 
βουλευτὴν ἢ ταξεώτην τοῦτον εἶναε γινώσκουσιν, ἢ &i- 


περ βουλευτικῇ ἢ ταξεωτικῇ ὑπέκειτο τύχῃ, ἴσασιν 20 


αὐτὸν ἐν μοναστηρίῳ. οὐχ. ἧττον. δεκαπέντε ἐνιαυτῶν 
1l μοναχικὸν βίον. ἐκτελέσαντα:. καὶ τοῦτο δὲ. τοῖς 
ψηφίσμασι δεῖ ἐντίϑεσϑαι, ὅτιπερ οὐχ ἧττον ἢ τριά- 
κοντα πέντε τῆς ἡλικίας ἐνιαυτοὺς ἔχειν τὸ ἐπιλεγὲν 


curialem aut officialem hunc esse cognoscunt, aut! 
si curiali vel officiali subiacet fortunae, sciunt eum 
in monasterio: non minus- quindecim- annis monachi- 
cam conversationem implesse. 


1 Hoc quoque decretis oportet inseri, quia. non 
minus quam triginta. quinque aetatis annos habere 
Si qua eligitur ab eis cognoscunt personam: ut ex 


παρ᾽ αὐτῶν. πρόβωπον γινώσκουσιν " ἵνα ἐκ τῶν τριῶν 25 trium. personarum- pro quibus talià decreta facta 


σεροξώσεων, ὑπὲρ. ὧν. τὰ τοιαῦτα ψηφίσματα γέγονεν, 


0. βελτίων χειροτονηϑῇ τῇ ἐπιλογῇ καὶ τῷ κινδύνῳ. 


τοῦ χειροτονοῦψντος. τὸν: δὲ βουλευτὴν ἢ τὸν. ταξεώ- 
^ € * ^ , 
την» τὸν (ὡς εἴρηται) ἐπὶ δεκαπέντε. ἐνιαυτοὺς ἐν uova- 


sunt melior ordinetur electione et: periculo: ordi- 
nantis: Curialem vero vel officialem qui, sicut dictum 
est, quindecim annis in monasterio conversatus est 
et ad episcopatum provocatus, liberum esse propria 


στηρίῳ διαγαγόντα καὶ sis ἐσισκοστὴν προαχϑέντα 80 fortuna, ita tamem ut liberatus a' curia quartam 


ἐλεύϑερον εἶναι τῆς ἰδίας τύχης, οὕτω μέντοι ἵνα 
ἐλευϑερωϑεὶς τῆς βουλῆς τὸ τέταρτον μέρος τῆς ἰδίας 


partem suae substantiae sibi retineat, reliquis eius 
rebus secundum nostram legem curiae et fisco 


περιουσίας ἑαυτῷ. παρακατάσχῃ, τῶν ὑπολοίπων. αὐτοῦ 
πραγμάτων κατὰ τὸν ἡμέτερον νόμον τῇ, βουλῇ καὶ 
cap. Iet II pr. in. Lj omittuntur, eorum loco inserta sunt. που. CXEXX.X VII pr; δὲ ci 1-—3. (similiter in..B. e; 118 4 
excipit novellae CX XXVII capita 2. 3). 
9.sg. summarium Ath. repetunt paratitla, Ath. 20. 8.1. — Summarium v. 18—22 extat "Pon. 34,2, v.23—25. 
"Post. 41,15. Ath. summam v. 18—22.. 28 — 595,1 repetunt :paratitla. Ath. 8:$2..18.$ 1. 


L JSancimus igitur, ut'quoties episcopum creari opus sit, clerici et' primores civitatis, cuius epi- 
scopus creandus est, de íribus personis. decreta faciant propositis: sanctis evangeliis periculo animarum 
suarum [et unusquisque: eorum per- sancta evangelia iuret, aíque in iis scribat] dicentes in ipsis de- 
crelis se neque propter largitionem. ullam neque propter promissionem aut amicitiam aut aliam ullam 
causam. eos elegisse, sed. cum sciant eos recíae et catholicae fidei atque. honestae vitae. esse. [et triginta 
annis maiores] et litteras nosse, et neque uxorem neque liberos quemquam ea iis habere, neque concubi- 
nam aut liberos naturales se scire eos habuisse vel habere, sed et si quis. eorum. prius uxorem habuerit, 
jin quoque unam et primam nec. viduam neque a viro separatam nec legibus aut. sacris canonibus pro- 

ibitam; nec magis curialem aut officialem esse eum se scire, aut siquidém curiali vel officiali condicioni 
obnoxius fuerit, scire se eum in monasterio non minus quindecim annis vitam monasticam. peregisse. 

1 Hoc quoque decretis. inseri oportet, scire eos non minus . quam triginta. quinque aetatis annos-habere 
personam. a se electam: ut ex tribus personis, pro quibus. eiusmodi déere(a. facia sunt, melior: creetur 
electione et periculo creantis. Curialis vero vel officialis qui (sicuti dictum est) per. quindecim. annos 
in monasterio degit et ad episcopatum. provectus est, a. condicione sua liber sit, ita tamen ut liberatus 
a curia quartam partem substantiae suae sibi retineat, cum reliquae eius res secundum legem nostram 








4 ἐπὶ τρισὶ] mox in tribus c || προκειμένων τῶν ἁγίων 
εὐαγγελίων S s Iul. Ath.] om. M || 6sg. xai ἕκαστον — αὖ- 
τοῖς in M interpolata ex nov. CXX X VII c.2 om.Se Iul. | 
sq. λέγοντας --- ψηφίσμασιν. om, S || 8 :0v« οὔτε! ὡς 
οὐ S || οὔτε διὰ] ἢ S (cf. ad c) | 11 xai — ἔτος in M inter- 
polata ex nov. CX X X VII c. 2 om..S c Iul. (cf. infra v. 23) || 
13..-Ἐοὔτε — οὔτε] οὐδὲ ---- οὐδὲ MS ||| 15 πρότερόν τις 
ἐξ αὐτῶν γαμετὴν ἔσχε. || 11 ἀνδρὸς ἀσοζευχϑιεῖσαν) 
viro. coniunctam. c.|| 21 χεεροτονηϑείη S | κινδύνῳ Μ] ὃς 
Iul] κρίματε M s. v. (ex nov. CXX XVII c. 2), vulg. || 32 
μέρος om. S || 34 νόμον] fuit Cod. 10, 35, 4; cf. Cod. 1,3, 
52 $1, Nov. VI 1 $1, XXX VIII pr. $2. Sed ea constitutio 
quarlam substantiae curiae vel fisco offerri vult. Itaque 
pro τέταρτον v. 32 Zachariae ἡμέσυ τέταρτον correzit: 
quo non dodrans (3) significatur, sed- tres partes et di- 
midia (33); quamquam &vvaovyxiov intellegi voluisse etiam 
Athanasius videtur τὸ ἡμισυτέταρτον μέρος τῆς ἰδίας 
ὑποστάσεως παρέχων τῇ βουλῇ. Quartam h. l. ipsi curiali 
vel officiali relinqui, novem uncias curiae vel fisco vindi- 
cari consentiunt cum M Sg epitomatores Iul. Ath. Theod. 
Id ipsum 1n constitutione deperdita sancitum fuisse vix cre- 
dam: videtur potius ipsius auctoris errore praeceptum illius 
constitutionis confundi! cum tis quae de novem unciis uti- 





que curiae servandis in donatione vel ín successione cu- 
rialis valent: cf. nov. LX X XVII pr. p. 423, 20; CI c.3 
p. 490, 2. 31; c. 4 p. 492, 13 αἱ. 





1rubr. De episcoporum. consecratione 7) in marg. (ex 
Iul.)|| igitur] itaque 7} 2 ordinari vu/g. | primatos 7'! | 
euius ciuitatis V. || 4 praepositis 7 | 6 donationem: neque 
V:vulg.] donationem: aut RT'al. || propter (per A!) ali- 


quam promissionem Z vulg. ||. 7 causam. quamlibet : V. || 


8 sientes. 7! || 9 honestate 7! || esse uitae 7'vulg. || et 
add. vulg. || nossece V nosce 7 || 10 aliquis 7?] aliqui 
(alios R^). RVT' vulg. | 11 habet 77] habent AV vulg. 
ht * | coneuninam V? || 12 haber« ££! || sed: et si vulg.] 
set si VR? et si R!T | priuatus £*! | 13 habuerit V'| 14 
viro] eum uiro 7'* | 15 canonibus] canonibus uel constitu- 
tionibus V7 constitutionibus 1.73 vulg. | 16 carnalem 
R* | 17 curiali] fiscali £ | eum] enim 7" || 18 'monachicam 
causam conuersationem 7* | 22 detraetis T'! || inseri 7" 
vulg.] inferri RV | 23 annis V || habere Beck] habet: 
libri | 24 eis RT'al;] eis qui Vvulg. | cognoseeseeeesest 
ex R! | personam vuig.] personas /ibri | ut] aut T'! | 

25 sunt facta V || 27 vero om. T'! || 29 'prouoecatis T'* | 

30. ut] si .£ | partem: quartam: £ || 91 rebus eius V 


ἘΠ᾿ DEO AMABILIBUS 


595 


Nov. CXXIII 1. 2 





9 τῷ δημοσίῳ ἐκδικουμένων. Δέδομεν δὲ ἄδειαν τοῖς 
τὰ ψηφίσματα ποιουμένοις, εἴ τενα κοσμικὸν Olga βου- 
λευτοῦ καὶ ταξεώτου ἄξιον τῆς προειρημένης ἐπιλογῆς 
εἶναι ψομέσουσιν, τὸν τοιοῦτον ἅμα ἄλλοις δύο κληρι- 
κοῖς ἢ '“μοναχοῖς ἐπιλέξασϑαε, οὕτω μέντοι ἵνα ὃ κοσμι- 
κὸς O πούτῳ τῷ τρόπῳ εἰς ἐπισκο:τὴν ἐπελεγεὶς μὴ 
εὐθέως ἐπέσκοτπτος χειροτονηϑῇ, ἀλλὰ πρῶτον τοῖς 
κληρικοῖς obw ἔλαττον τρεῶν μηνῶν συναριϑιμηϑῇ, καὶ 
οὕτω τοὺς «ἁγίους κανόνας καὶ τὴν ἑἱερὼν τῆς ἐκκλη- 
σίας λειτουργίαν διδαχϑεὶς ἐπίσκοπος χειροτονηϑῇ" 0 
γὰρ ἄλλους ὀφείλων διδάσκειν παρ᾽ ἑτέρων μετὰ τὴν 
χειροτονίαν διδάσκεσθαι οὐκ ὀφείλει. Εἰ δὲ εἷς εἰκὸς 
ἔν τισι τόποις μὴ εὑρεϑεῖεν τρία πρόβωπα πρὸβ τὴν 
τοιαύτην ἐπιλογὴν ἐπιτήδεια, ἐξέστω τοῖς τὰ ψηφέ- 


2 vindicandis. ^ Damus autem licentiam decreta 
facientibus, si quempiam laicorum praeter curialem 
et officialem :dignum memorata electione esse puta- 
verint, hunc cum aliis duobus :elericis aut monachis 
Seligere, ut si laicus hoc "modo ad episcopatum eliga- 
tur, non repente episcopus ordinetur, sed primo 
clericis non minus tribus mensibus connumeretur, 
et ita sanctas regulas .et cotidianum ecclesiae mini- 
sterium edoctus episcopus ordinetur; qui enim alios 


10 debet.docere, ab aliis post ordinationem 'doceri non 


debet. Si vero, ut evenit, in quibusdam locis non 
inveniantur tres personae ad talem electionem op- 
portunae, liceat decreta facientibus in duabus et una 
persona decretum facere, ommes tamen dictas a no- 


σματα ποιουμένοις ἐπὶ δύο ἢ καὶ ἑνὶ προρώπῳ wngi-15 bis habente testationes. Si vero qui debent :episco- 


σματα ποιεῖσϑαι, πάσας μέντοι τὰς εἰρημέναβ ἡμῖν 
ἔχονπε μαρτυρίας. Ei δὲ οἱ ὀφείλοντες τὸν ἐπέσκοπον 
ἐσυλέξασϑαι và τοιαῦτα ψηφίσματα ἐντὸς ἕξ μηνῶν 
μὴ ποιήσουσι, πηρμκαῦτα πῷ κινδύνῳ τῆς ἰδέας ψυχῆς 


pum eligere, «citius ipsa decreta intra sex menses 
non faciant, tunc periculo propriae animae ille quem 
competit ordinare episcopum ordinet, ommibus aliis 
quae praediximus observandis. Si quis autem citra 


ἐκεῖωιος «p ι᾿ἁρμόξει χειροτονῆσαι -τὸν émícxomov χειρο- 20 memoratam observationem episcopus ordinetur, iube- 


τονείτω, πάντων τῶν ἄλλων ὧν εἰρήκαμεν παραφυ- 
λαττομέμων. Εἰ δέ τις παρὰ τὴν μνημονευϑεῖσαν 
παραφυλακὴν ἐπίσκοπος χειροτονηϑῇ. κελεύομεν τοῦ- 
τον πᾶσι τρόποις τῆς ἐπισκοπῆς ἐκβάλλεσθαι, ἀλλὰ 


κἀκεῖνον ὅξτες παρὰ ταῦτα ἐτόλμησε χειροτονῆσαι 25 dominium : 


χωρίζεσϑαι ἐπὶ ἕνα ἐνιαυτὸν τῆς ἱδρατικῆς AsvrOvo- 
γέας, καὶ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν περιουσίαν, ἥτις xa" οἷον- 
δήποτε χρόνον ἢ τρόπον εἰς τὴν αὐτοῦ δεσποτείαν 
περιῆλϑε, διὰ τὸ πταῖσμα Ó ἐποίησε τῇ δεσποτείᾳ 
τῆς ἐκκλησίας ἧς ἐπίσκοπός ἐστιν ἐκδικεῖσϑ'αι. 


mus hunc omnibus modis episcopatu depelli; sed 
etiam illum, qui praeter haec praesumpsit ordinare, 
segregari uno anno sacro ministerio, et omnem «eius 
substantiam quae quolibet tempore aut modo in eius 
| cta est propter culpam quam fecit 
dominio ecclesiae euius episcopus est vindicari. 


CAPUT II. 


Ei δέ τις τοῦ πρὸς τὴν χειροτονίαν ἐπιλεγέντος 
ἐπισκοπῆς κατηγορήσει ἐφ᾽ οἱᾳδήποτε αἰτέᾳ δυναι 
κατὰ τοὺς νόμους ἢ ποὺς κανόνας τῇ αὐτοῦ 
χειροτονίᾳ, ὑπερτεϑέσϑω ἡ τούτου χειροτονία, xal πρό- 


Si quis autem ad ordinationem electum episco- 
patus accusaverit in qualibet causa quae possit se- 
cundum leges aut canones eius impedire ordinatio- 
nem, differatur huius ordinatio et prius contra eum 


ὃ 2 Κελεύομεν τοὺς ψηφιζομένους, st τινα κοσμικὸν ἄξιον τῆς προειρημένης --- 12 οὐκ δφείλει habet Epana- 
goge 8,4. — ὃ 2 ex S repetit Nomoc. L tit. 8 p. 612 Voell.). 
Summaria v. 1— 8 habent *Pozt. 15, 8 e 34, 2; Nomoc. XIV tit. 1, 11. — v. 11—920 summarium eztat 'Poz. 34,2; 


v. 11—21 summaria "Poz. 19, 8 et Nomoc. XIV tit. 1,9. 
c. II. III ex S repetit Nomoc. L tit. 16 p. 623 Voell. — Summarium c. 11 pr. habet Nomoc. XIV tit. 1, 8. 





j 
9 curiae et fisco vindicentur. — Damus autem facultatem iis qui decreta faciunt, si quem laicum, praeter 
curialem et officialem, praedicta electione. dignum putaverint, talem hominem cum aliis duobus clericis 
aut monachis eligendi, ita tamen ut laicus qui hoc modo ad episcopatum electus est non statim episcopus 
. ereetur, sed prius clericis non minus tribus mensibus adnumeretur, atque ita sanctos canones et sacrum 
ecclesiae ministerium edoctus episcopus creetur: qui enim alios docere debet, ab aliis post creationem do- 
ceri non debet. Quodsi forte in quibusdam locis non inveniantur ires personae ad eiusmodi electionem 
idoneae, liceat iis qui decreta faciunt de duabus vel etiam una persona — facere, quae tamen omnia 
a nobis modo dicta testimonia habeat. Si vero ii qui episcopum eligere debent eiusmodi decreta intra sea 
menses non fecerint, tunc periculo animae suae is cui competit creare episcopum creet, ut tamen reliqua 
omnia quae diaimus observentur. Si quis vero contra observationem modo memoratam episcopus creatus 
sit, —— eum omnibus modis ab episcopatu repelli; verum etiam illum qui adversus haec creare eum 
ausus sit, per unum annum separari a sacro minislerio, aque omnem eius substantiam, quae qualicumque 
tempore aut modo in dominium eius pervenerit, propler delictum quod commiserit dominio ecclesiae cuius 


episcopus sit vindicari. 


Si quis autem eum qui ad creationem episcopatus electus est accusaverit ez qualicumque causa 
quae secundum leges vel canones creationem eius impedire possit, differatur eius creatio, et prius causam 





3 καὶ] ἢ S|| 4 νομέσουσιν M, Nomoc. L tit. 8] vo- 
μέσωσε S Epan. || δύο] τρισὶ Epan. | 9 οὕτω μέντοι 
om. ς || 6 ὁ om..Epan. | 1 εὐθέως om. Epan. || 9 ἑερὰν} 
cotidianum (i. e. καϑ' ἡμέραν ς | 13 εὑρεϑείη 5 ! 
15 ἢ M] om. Ss Iul. | ψηφίσματα] decretum ς | 18 τὰ 
τοιαῦτα ψηφίσματα] citius ipsa decreta ς || 19 ποιήσωσι 
5S v.l. | 20 χειροτονείτω M, Nomoc. L tit] χειροτονεί- 
σϑὼ S| 32 Ἐἐπισκοπῆς dedi ez ς Iul., qui habent epi- 
scopatus] ἐπεσκόπου .M, om. S || κατηγορήσῃ S v. I. 





1 uendicantis A!| autem] autem ei E | 2 quempiam 
V vulg. quemquam AT | earnalem? A:| 3 electionem 
R* | esse om. V | 4 cum] eum eum EZ || 5 ut V7] aut 
RT? (ut corr. T?) | si laicus] alicuius .£! || huius modi 


* 





T" | 7 elericus E || 8 cotidianum usum ecclesie uel mini- 
sterium V | 10 docere debet 7'| post] prae A'| 11 ut 
euenit in V vuig.] ut conuenit in A! ut euenerit 7'' 
euenit ut in 7 euenerit ut in A?|| 12 oportuere Κ͵ || 
14 omnes tamen 7'] eos tamen omnes (os A!) A vulg. 
eos omnes V || dietas 71] iam dictas V vulg. praedictas 
T? | 15 *habentes /ibri|| 16 cuius 7'!|| inter A! ||sex] 
v T!| 17 non et periculo om. 7} | 18 ordinari A!7' | 
19 diximus 7'vu/g. | 21 modis omnibus 7'|| 22 hoe prae- 
sumpserit A& vulg. | 25 culpam quam] quam culpam quam 
Τὶ | 31 rubr. De accusationibus episcoporum ΚΠ) in marg. 
(ex Iul.) | autem om. V | electus 7'* electum om. V! || epi- 
scopus 7'! episcopum 7'?|| 32 eausa] eam A || 33 can- 
nones 7' | impediri E! || ordinationi R! 7'! || 34 diffatur V 
differebatur 7" 
75* 


Nov. CXXIII 2 


596 


DE SANCTISSIMIS 





τερον τὴν κατ᾽ αὐτοῦ προτεϑεῖσαν αἰτίαν (εἴτε παρόν- 
TOS τοῦ κατηγόρου καὶ τῇ παρ᾽ αὐτοῦ προτεϑείσῃ 
αἰτίᾳ ἐπεξιόντος, εἴτε καὶ ἀναβαλλομένου ἐστὶ τρεῖς 
μῆνας τὴν ἰδίαν κατηγορίαν πληρῶσαι) ἐπιμελῶς ἐξ- 
εταζέτω ἐκεῖνοβ, ὑφ᾽ οὗ ἤμελλεν ὁ ἐπίσκοπος χειρο- 
τονεῖσϑαι. καὶ εἰ μὲν ὑπεύϑυνον αὐτὸν τῇ κατηγορίᾳ 
εὕροι, κωλυέσϑω ἡ χειροτονία, εἰ δὲ ὑπεύϑυνος μὴ 
φανείη, ἡ μὲν χειροτονία μὴ ἐμποδιζέσϑω, ὁ δὲ κατή- 
γορος, εἴτε μὴ ἀπέδειξεν εἴτε καὶ ἀπέφυγεν τὴν προ- 


propositam causam (sive praesente accusatore et ab 
eo propositam causam exequente, sive etiam differente 
per tres menses suam accusationem implere) diligenter 
examinari ab illo a quo futurus erat episcopus or- 
5dinari. Et si quidem obnoxium eum accusationi in- 
venerit, prohibeatur ordinatio; si vero obnoxius non 
ostendatur, ordinatio quidem non impediatur, accu- 
sator autem, sive non probavit sive etiam fugit pro- 
positam a se accusationem, provincia in qua habitat 


τεϑεῖσαν παρ᾽ αὑτοῦ κατηγορίαν, ἐκ 45s ἐπαρχίας ἐν 10 abiciatur. Si quis autem ante examinationem accu- 


ἢ οἰκεῖ ἐκβαλλέσϑω. Εἰ δέ vus πρὸ ἐξετάσεως τὸν 
κατηγορηϑέντα χειροτονήσει, ὃ μὲν χειροτονηϑεὶς τῆς 
ἱερωσύνης ἐξωθείσϑω, ὁ δὲ τὸν τοιοῦτον τολμήσας 
χειροτονῆσαι τῇ ἀνωτέρω εἰρημένῃ ὑσποκείσϑω ποινῇ, 


satum ordinaverit, ordinatus quidem sacerdotio re- 
pellatur, qui vero talem ordinare festinaverit, superius 
dictae subiaceat poenae tam in annali prohibitione 
sacri ministerii quam etiam ut omnes eius res ec- 


τοῦτο μὲν ἐπὶ τῇ ἐνιαυσιαίᾳ κωλύσει τῆς ϑείας λει- 19 clesiae vindicentur. 


τουργίας τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τῷ πάντα αὐτοῦ τὰ πράγ- 
1 ματα τῇ ἐκκλησίᾳ ἐκδικηϑῆναι. Πρὸ δὲ πάντων 
ἐκεῖνο φυλαχϑῆναι ϑεσπίζομεν, ἵνα μηδεὶς διὰ δόσεως 
χρυσίου ἢ ἄλλων πραγμάτων ἐπίσκοπτος χειροτονῆται. 


1 Prae omnibus illud servari sancimus, ut nullus 
per suffragium auri aut aliarum rerum episcopus 
ordinetur. Si quid autem tale committatur, ipsi 


εἰ δέ τε τοιοῦτο ἁμαρτηϑῇ, αὐτοῦ ἑαυτοὺς oí διδόν- 20 semet ipsos et dantes et accipientes et mediatores 


τες καὶ oí λαμβάνοντες καὶ oí μέσοι αὐτῶν κατὰ τὰς 
ϑείας γραφὰς καὶ τοὺς ἱεροὺς κανόνας κατακρίσει ὑπο- 
βάλλουσι, καὶ διὰ τοῦτο καὶ 0 διδοὺς καὶ ὁ λαμβάνων 
καὶ ὃ μέσος γινόμενος τῆς ἱερωσύνης ἢ τῆς τοῦ κλή- 


eorum secundum sanctas scripturas et sacras regu- 
las damnationi subiciunt, et propterea et qui dat et 
qui accipit et mediator eius factus sacerdotii aut 
cleri honore removeatur; quod autem pro hac causa 


ov τιμῆς ἀποκινείσϑω" τὸ δὲ ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας 25 datum est, ecclesiae illi vindicetur cuius voluit sa- 


δοϑὲν τῇ ἐκπλησίᾳ ἐκείνῃ ἐκδικείσϑω, ἧς ἠβουλήϑη 
- τὴν ἱερωσύνην ὠνήσασϑαι. εἰ δὲ κοσμικὸς εἴη ὁ ὑστὲρ 
ταύτης τῆς αἰτίαβ τε λαμβάνων ἢ μέσος τῷ πράγματι 
γινόμενος, τὰ δοϑέντα πράγματα ἐν διπλῷ αὐτὸν 


cerdotium comparare. Si vero laicus forte pro hac 
causa aliquid accipiat aut mediator rerum factus, 
datas res in duplum eum exigi iubemus ecclesiae 
vindicandas. Non solum autem quae secundum hunc 


ἀπαιτεῖσϑαι κελεύομεν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐκδικηϑησόμενα. 30 modum dantur vindicari praecipimus, sed etiam om- 


οὐ μόνον δὲ và κατὰ τοῦτον δεδομένα τὸν τρόπον 
ἐκδικεῖσϑαι σπεροετάττομεν, ἀλλὰ καὶ πᾶσαν ἀσφάλειαν 
nio τούτου xaO" οἱονδήποτε τρύπον ἐχτεϑεῖσαν καὶ 
τὴν τῶν ἐνεχύρων ἢ τὴν τοῦ ἐγγυητοῦ ἐνοχὴν καὶ 
πᾶσαν ἄλλην οἱανδήποτε ἀγωγὴν à 
καὶ πρὸς τούτοις Ó τὴν ὑπόσχεσιν λαμβάνων μὴ μό- 

c 2 , 2 ^ LÀ - 
vov τὴν ὁμολογίαν ἀποδιδότω, ἀλλὰ καὶ ἄλλο τοσοῦ- 
τον ὅσον ἡ ὁμολογία περιέχεε ἀπαιτείσϑω ὀφεῖλον 
τῇ ἐκκλησίᾳ δοϑῆναι. 


A^ “ϑεσπίξομεν" 35 


nem cautionem p hoc quolibet modo expositam 
et pignorum vel fideiussorum obligationem et omnem 
aliam quamlibet actionem vacare sancimus; et su- 
p hoc qui promissionem accepit non solum pro- 
essionem reddat, sed etiam aliud tantum quantum 
professio continet exigatur, quod debet ecclesiae 
dari. 


c. II 81(— 80 ἀπαιτεῖσϑαι αὐτὸν κελεύομεν) initio in brevius contracto habet Epanagoge 8,15. — Summarium 
$1 in. ex Ath. repetit Nomoc. L tit. 14 p. 615 Voell, v. 25—2' Ath. summa eztat in paratitlis Ath. 2 $ 2. 





coníra eum propositam (sive praesens sit accusator et causam a se propositam 


ersequatur, sive per íres 


menses accusationem suam exequi differat) ille a quo episcopus creandus erat diligenter ezaminet, Μὲ si 
quidem eum obnogium accusationi invenerit, prohibeatur creatio; sin non appareat obnoxius, creatio 
non impediatur, accusator vero, sive non probaverit sive etiam destituerit propositam a se accusationem, 
ex provincia in qua habitat expellatur. Si quis autem ante ezxaminationem reum creaverit, qui creatus 
est a sacerdotio expellatur, qui autem. talem. hominem creare ausus est poenae supra dictae subiciatur, 
tam ut per unum annum a sacro ministerio prohibeatur quam ut omnes eius res ecclesiae vindicentur. 

1 Ante omnia autem illud observari sancimus, ne quis per largitionem auri vel aliarum rerum episcopus 
creetur. Quodsi quid eiusmodi commissum sit, semet ipsi et qui dant et qui accipiunt 2t mediatores eo- 
rum secundum divinas scripturas et sacros canones condemnationi subiciunt, ac propterea et qui dat et 
qui accipit et qui mediator fit a sacerdotio vel cleri dignitate removeatur ; Qu autem ob eam causam 
datum est illi ecclesiae vindicetur cuius sacerdotium emere voluit. Quodsi laicus sit qui quid pro hac 
causa accipiat vel mediator rei fiat, res quae datae sunt in duplum ab eo exigi iubemus ecclesiae vin- 
dicandas. Non solum autem quae hoc modo data sunt vindicare praecipimus, sed etiam omnem. cautio- 
nem pro his qualicumque modo expositam et pignorum aut fideiussoris obligationem et aliam omnem 
qualemcumque actionem cessare sancimus; ac praeterea is qui promissionem accipit, non solum cautionem 


reddat, sed etiam alterum tantum quantum cautio continet, ab eo exigatur ecclesiae dandum. 





13 ὃ — τολμήσας] qui — festinaverit g qui — prae- 
cipitatus est Jul. (i.e. ὃ — ὁρμήσας ἢ) | 19 χειροτονεῖ- 
ται L || 20 ἁμαρτηϑείη LBf || οἱ διδόντες] et dantes e | 
28 vv om. L || λαβὼν et 29 γενόμενος Epan. (Iul.) 
πράγματα et αὐτὸν om. B* | 34 τοῦ ἐγγυητοῦ] fideius- 
sorum c|| 35 ἄλλην] ἀπειλὴν M || ἀγωγὴν] ἐνοχὴν B* || 
91 διδότω L 





1 5. sive — causam om. T'!| 5 eum] κα T' || accu- 
sationi Osenbrüggen] accusatio t VT'!* aceusator T'^vulg. || 
6 non ostendatur — 7 inpediatur (pediatur in ras.) add. 
T?, om. T! | 8 probauerit V vulg. | 9 accusatione T'* 
actus actionem £ || in qua] quam 7'! | 10 habitiatur T'! | 
ante] eau 7.65 | 12 festinauerit V vulg.] festinauit AT | 
13 in A vulg.] om. VT. || 14 misterii VT' | res eius 7' || 
15 iudicentur £ || 17 rubr. Ut nulla pecunia data episcopus 





consecratur (sic) T in marg. (ex Iul.) | omnibus] autem add. 
Beck || obseruari 7Z'(Zul.) | 18 per om. V | 19 ordinentur 
R!||quod 7| aut A&!| ipse 7'* | 20 semet ipsos cet.] 
[tipsos — 24 pro hae causa da| ser. T'? in ras. 3 versuum) 
21 sanctas RT] sacras V | 22 donationem subitiunt V 
(s. v. .5: subiciuntur V3) subiciunt damnationi T'(?)| 23 
aut] et Καὶ | 24 cleri vulg.] clerici RV elericatu TY?) || 
remoueantur A remouentur T'(?)| 25 illius RV ἢ 27 re- 
rum del. T? | factus & VT'?] factus est T'! vulg. | 28 da- 
tam res R! datam rem A?T' | 29 uendicandam Κ᾿ Τ᾽ 
uendieandus A | 30 sed) se V | omne A'!|| 32 fideius- 
sionum 7'! || obligationem scAo/ AK] dominationem T' 
donationem V dationem A! T? | 33 actionem Beck] cau- 
tionem /ibri | super hoo qui V] qui super hoc hp 
qui super haec qui (qui del. 77) 7 || 34 professione V | 
35 alium R 


. 


ER. 





997 


ΝΟΥ. CX XIII 3 





CAPUT III. 


Εἴ τις μέντοι ἐκ τῶν ἐπισκόπων εἴτε πρὸ τῆς ἰδίας 
χειροτονίας εἴτε μετὰ τὴν ovíay βουληϑῇ τὰ 
ἴδια πράγματα ἢ μέρος ἐξ αὐτῶν προΞαγαγεῖν τῇ Éu- 
κλησίᾳ ἧς τὴν ἱερωσύνην λαμβάνει, οὐ μόνον οὐ κω- 


λύομεν καὶ πάσης καταδίκης καὶ ποινῆς τοῦ παρόντος 
νόμου ἐλεύϑερον αὐτὸν εἶναι ϑεσπίζομεν, i καὶ 


παντὸς ἐπαίνου ἄξιον κρίνομεν, ἐπειδὴ τοῦτο οὐκ 
ἐστὶν ἀγορασία, ἀλλὰ προεφορά. Ὑπὲρ συνηϑειῶν 
δὲ ἐκεῖνα μόνα συγχωροῦμεν παρέχεσϑαε ἀπὸ τῶν 


χειροτονουμένων ἐπισκόπων, ἅτινα ἐφεξῆς τῷ παρόντι 10 ἱπδογτία sunt. lubemus igitur beatissimos 


ψόμῳ ἐμφέρεται. κελεύομεν τοίνυν» τοὺς μὲν uaxaguo- 
, * , ΄ 2 

τάτους ἀρχιεπισκόπου καὶ πατριάρχας, τουτέστι τῆς 
n € , * ^, *. 
πρεσβυτέρας Ῥώμης xai Κωνσταντινουπόλεως καὶ 
LI , * Li .o€ ΄ 23 
avüpsías xai Θεουπόλεως καὶ Ἱεροσολύμων, εἰ 


μὲν ἡ συνήϑεια ἔχει ἐπισκόποις ἢ κληρικοῖς ἐν τῇ αὖ- 15 XX. libras auri dari, ipsa solummodo 


τῶν χειροτονίᾳ ἔλαττον ἥπερ κ΄ χρυσίου λέτρας δί- 
δοσϑαι, ταῦτα μόνα παρέχειν ἅπερ ἡ συνήϑεια γε- 
γνώσκει" εἰ δὲ πλέον πρὸ τούτου τοῦ νόμου παρεΐχετο, 
μηδὲν ὑπὲρ τὰς κ' τοῦ χρυσίου λίτρας δίδοσθαι. τοὺς 


Si quis autem episcoporum sive ante suam ordi- 
nationem sive post ordinationem voluerit proprias 
res aut partem earum ecclesiae offerre cuius sacer- 
dotium accepit, non prohibemus et omni condem- 

Snatione et poena praesentis legis liberum eum san- 
cimus, sed etiam omni laude dignum iudicamus, 
quoniam hoc non est emptio, sed oblatio. Pro con- 
suetudinibus illa sola permittimus praeberi ab ordi- 
natis episcopis, quae subsequenter praesenti legi 

uidem 
archiepiscopos et patriarchas, hoc est senioris Romae 
et Constantinopoleos (et Alexandriae et Theopoleos) 
et Hierosolymorum, si quidem consuetudo habet epi- 
scopis aut clericis in eorum ordinatione minus quam 

raeberi quae 
consuetudo recognoscit, plus autem εὖ hac quanti- 
tate nihil supra XX aurilibras praeberi  Metropo- 
litas autem a propria synodo aut a beatissimis patri- 


archis ordinatos et alios omnes episcopos, qui aut a 


δὲ μητροπολίτας τοὺς ὑπὸ τῆς ἰδίας συνόδου ἢ ὑπὸ 20 patriarchis aut metropolitis ordinantur, (si quidem 


τῶν μακαριωτάτων πατριαρχῶν χειροτονου͵ καὶ 
τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἐπισκόπους τοὺς ἢ ὑπὸ πατρέαρ- 
χῶν ἢ ὑπὸ μητροπολιτῶν χειροτονουμένους, εἰ μὲν 
μὴ ἐλάττονα À χρυσίου λιτρῶν πρόξφοδον £y& ἡ ἐκ- 


non minorem XXX auri libris reditum habet ecclesia 
ordinati) dare pro intronisticis quidem solidos C, 
notariis autem ordinantis et aliis ministrantibus ei 
et sollemniter accipientibus solidos CCC. Si vero ec- 


κλησία τοῦ χειροτονουμένου, διδόναε ὑπὲρ ἐνθρονια- 25 clesiae reditus minus quidem quam XXX auri libras 


στικῶν μὲν νομίσματα ρ΄, νοταρίοιβ δὲ τοῦ χειροτο- 
γοῦντος καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς ὑπηρετοῦσιν αὐτῷ καὶ 
ἐξ ἔϑους λαμβάνουσι νομίσματα τ΄. εἶ δὲ αἱ τῆς ἐκ- 
κλησίας πρόξοδοι ἔλαττον μὲν ἥπερ λ΄ χρυσίου 
κατ᾽ ἐνιαυτὸν συντελοῦσιν οὐχ 

ἐνθρονιαστικῶν διδόναε vou. ο΄, τοῖς δὲ 


π υ Toas quidem quam 
ἧττον δὲ ἢ δέκα, ὑπὲρ 30 ecclesiae reditus esse contigerit, pro intronisticis 
ἄλλοις 


per annum reddant non minus autem X, pro intro- 
nisticis (solidos C dari, aliis autem omnibus ex con- 
suetudine ————— solidos CC. Si vero minus 

non minus autem V auri libras 


ἅπασε τοῖς ἐκ συνηϑείας λαμβάνουσι vou. σ΄. si δὲ 
ἔλαττον ἥπερ δέκα οὐκ ἔλαττον δὲ τῶν πέντε 
χρυσίου λιτρῶν τὰς τῆς ἐκκλησίας εἶναε προςόδους 


c. III in. (— 8 προςφορά) habet Epanagoge 8, 6; summarium er Ath. repetit Nomoc. L tit. 46 p.651 Voell. 





HL δὲ quis vero ex episcopis sive ante creationem suam sive post creationem res suas vel partem 
earum ecclesiae cuius. sacerdotium suscipiat offerre velit, non solum id non prohibemus eumque omni 
condemnatione et poena praesentis legis liberum esse sancimus, sed etiam omni laude dignum iudicamus, 
quoniam ea non emptio est, sed oblatio. Pro consuetudinibus autem illa sola ab iis qui episcopi creantur, 
praestari permittimus, quae deinceps praesenti lege inseruntur. Iubemus igitur beatissimos — 
et patriarchas, id est veteris Romae et Constantmopolis et Alexandriae et Theopolis et Hierosolymorum, 
si qui consuetudo est ut episcopis aut clericis in. eorum creatione minus quam viginti auri librae 
dentur, ea sola praebere quae consuetudo agnoscit; sin plus ante hanc legem praestabatur, nihil ultra 
viginti auri libras dari. Metropolitanos autem qui a concilio suo vel a beatissimis patriarchis creantur 
€t ceteros omnes episcopos ἊΣ vel a patriarchis vel a metropolitanis creantur, si quidem non minorem 
. triginta auri libris reditum et ecclesia eius qui creatur, dare pro cathedratico solidos centum, notariis 
auíem eius qui creat et ceteris qui ei ministrant et ex consuetudine accipiunt solidos trecentos. Sin ec- 
clesiae reditus minus quidem quam triginta auri libras non minus autem quam decem per annum reddunt, 
pro cathedratico dare solidos centum, ceteris autem omnibus qui ex consuetudine accipiunt solidos du- 
centos. Sin forte minores quidem decem non minores autem quinque auri libris ecclesiae reditus sint, 





1 μέντοι ἐκ om. Epan., ἐκ erasum videtur in L | 2 κατὰ 
Bf | 4 οὐ μόνον om.c | 9 δὲ! τὲ 1,5. om. Sv. l, e | 10 
ὑφεξὴς L| 11 μὲν om. S | 12 ἐπισκόπους Β΄ Nomoc. L 
tit. 16 || πατριάρχας] πόσοι εἰσὶ πατριάρχαε adscr. M s.v. | 
τουτέστι om. B* ἢ 13 πρεσβυτέρας in ras. M | 15 ἐπε- 
σκόπους ἢ κληρικοὺς M || 16 ἔλλαττον (et sic semper) L | 
λίτρας MSc] λιτρῶν LB | 11 ἡ συνήϑεια γινώσκει Sg 
Bf (Iul.)] 17 συνηθεία γίνεται ML ἡ συνήϑεια γένεται 
B*| 18 εἰ δὲ --- παρείχετο! plus autem ab hae quanti- 
tate ς || πρὸ] μέχοε Nomoc. L tit. 16, om. S | 19 παρέχε- 
σϑαιῖ, | 20 ἀπὸ τῶν LB | 22 τοὺς om. L | ἀπὸ LBS ἢ 
23 ἀπὸ LB, om. ἢ 25 ἐνθρονιαστικοῦ L | 29 ἤπερ) 
ὑπὲρ L || λέτρας Sc] λιτρῶν MLB Nomoc. L tit. 16 | 33 
μὲν om. S | εἴπερ L^ | τῶν S] ἢ τῶν MLB|34 zev- 
σίου] τοῦ χρυσίου S plerique | τὰς om. B 





V| 7 hoe non] non hoe non A? | est om. V || Pro] et 
pro 7?| 8 illam solam 7'* autem illa sola vulz. | prae- 
beri] pbri (i. e. presbyteri) 7'! (id. 15. 17) | 9 subsequen- 
tur RV! | 10 igitur] ergo V igitur consuetudo E! ἢ qui- 
dem om. V vulg..| 11 seniores V* | 12 et om. T'! | et 
alexandrine add. T?, et Alexandriae et Theopoleos add. 
vulg. | 14 in om. Κ΄ | ordinationem RVT, corr. vulg. || 
manus quam V nusquam A!| 15 ipsam A? ipsas 7 | 
16 recognoscat V | plus autem] p««sses V! | quantita- 
tem R?| 17 supra] sunt A! | libras auri V | 18 proprio 
V|a om. RT | 19 ordinatis V* | a] à V, om. RT || 20 
patriarchas 7'! | ordinante« V ordinanter V? | si qui- 
dem — 22 ordinati supplevi cum Beckio | 23 ordinatis 
T!]| alios R! | 25 redditus VR? redditos (reditos T") 
RT! | 26 non minus] si minus V?, verbis autem X 





1rubr. Si episcopus ante consecrationem suam uel postea 
res suas ecclesie obtulerit V in marg. Si episcopus res suas 
ecclesie dederit ante consecrationem uel post T in marg. 
(ez Iul.) | 2 post suam ordinationem RT | 3 partes V? ἢ 
earum] earum (eorum E?) dum partem earum Κ᾽ || ecclesiae 
auferre V! aecclesiae oferre aecclesie R* | 4 non] /eg. 
(non modo) non? | omni] omnino E «« T'! | condempna- 
tionem T'! | 5 eum] esse V eum esse 77? | 6 iudicauimus 


* 


lineola subducta notatis | pro — 598,4 reditus habeat om. 
R!, add. et s. v. et in marg. schol. R || intromesticis V1 
introincestis R (schol) intronicestis E? | 27 dari add. T'?, 
solidos C dari — 28 percipientibus supplevi (sim. vulg.) 
29 quidem om. V | auri libris T? libras auri  (schol.) 
30 eeclesie — 598, 8 quidem solidos scr. T'? in ras. 6 vv. 
redditus R VT (et sic infra) | pro — 598, 3 ecolesiae reddi- 
tus esse contigerit lineola subducta notat V? | intromisti- 





cis V introincestis A (schol) tronostis T'()) 


Nov. CXXIII 3. 4 


598 


(DE .SANCTISSIMIS 





συμβῇ, διδόναε ὑπὲρ ἐνθρονιαστικῶν μὲν vou. w, 
πᾶσι δὲ τοῖς ἄλλοις τοῖς ἐξ ἔϑους λαμβάνουσι vop. ο΄. 
εἰ δὲ ἔλαττον μὲν τῶν πέντε οὐκ ἔλαττον δὲ τῶν 
τριῶν τοῦ χρυσίου λιτρῶν πρόξοδον ἡ ἐκκλησία ἔχει, 
σταρέχει»ν ὑστὲρ μὲν ἐνθϑρογνιαστικῶν vou. er, πᾶσι δὲ 
τοῖς ἐξ ἔϑους λαμβάνουσε vou. κδ΄, εἰ δὲ ἔλαττον 
μὲν τῶν τριῶν οὐκ ἔλαττον δὲ τῶν δύο τοῦ χρυσίου 
λιτρῶν ἡ ποσότης τῶν προρόδων τῆς ἐκκλησίας svos- 
ϑείη, διδόνα, ὑπὲρ ἐνθρονιαστικῷν μὲν vop. «ff , ὑπὲρ 


quidem dari solidos L, omnibus autem aliis ex con- 
Suetudine percipientibus solidos CC. Si autem minus 
quidem V non minus autem III auri libras ecclesia 
reditus .habet, praebere pro intronisticis solidos X 
5et VIII, omnibus autem ex consuetudine percipienti- 
bus.solidos XXIIII. Si autem minus tres non auteni 
minus duas auri libras quantitas redituum .ecclesiae 
comperiatur, dare pro intronisticis quidem solidos 
XII, pro omni vero alia consuetudine solidos VI. 


δὲ πάσης ἄλλης συνηϑείας vou. iw. ἐπίσκοπον γὰρ 10 Episcopum enim ecclesiae minus duas auri libras 


ἐκκλησίας ἔλαττον δύο χρυσίου λιτρῶν πρόξφοδον ἐχού- 
σης οὔτε ὑπὲρ ἐνθοονιαστικῶν οὔτε ὑπὲρ ἄλλης οἷας- 
δήποτε συνηϑείας δοῦναί τε συγχωροῦμεν. Ταῦτα δέ, 
ἅπερ παρέχεσθαι διετυπώσαμεν, ὃ πρῶτος πρεσβύ- 
τερος τοῦ χειροτογοῦντος ἐπισκόπου καὶ ὁ ἀρχιδιάκο- 
vos ὑποδεχόμενοι τοῖς ἐξ ἔϑους λαμβάνουσιν διαιρεί- 
τῶωσαν. Ταῦτα τοίνυν κελεύομεν πᾶσε τρύποις παρα- 
φυλάττεσϑαι, ἵνα μὴ ἐκ τῶν τοιούτων προφάσεων 
καὶ αἱ ἐκκλησίαι χρέεσε βαρύνωνται xai αἱ ἱερωσύναι 


πράσιμοι γίνωνται. εἰ δὲ τις ὑπὲρ τὴν παρ᾽ ἡμῶν 20 consuetudinibus 


ὁρισϑεῖσαν ποσότητα ὑπὲρ ἐνθρονιαστικῶν ἢ συν- 
ηϑειῶν xc" οἱονδήσοτε τρόπον τολμήσειε λαβεῖν, κε- 
λεύομεν, εἴ τε πλέον λάβοι, τριπλάσιον ἐκ τῶν σιραγ- 
μάτων αὐτοῦ ἐκδικεῖσϑιαι τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ δεδωκότος. 


15tes ex consuetudine percipientibus dividant. 


reditus habentem neque pro introristicis neque pro 
alia qualibet consuetudine dare aliquid permittimus. 
Haec autem quae praebere disposuimus, primus pre- 
Sbyter ordinantis episcopi et archidiaconus suscipien- 
aec 
igitur iubemus omnibus modis observari, ut non ex 
talibus .occasionibus ecclesiae debitis praegraventur 
et sacerdotia venalia fiant. Si quis autem ultra 
quantitatem a nobis definitam pro intronisticis aut 
uolibe& modo praesumat accipere, 
iubemus, quicquid plus acceperit, triplum ex rebus 
eius vindicari ecclesiae dantis. Sed haec quidem 
pro episcoporum ordinatione dicta sunt. 


Kal ταῦτα μὲν ὑπὲρ τῆς τῶν ἐπισκύπων χειροτονίαβ 25 


εἴρηταε. 


'CAPUT IY. 


Μετὰ δὲ τὴν χειροτονίαν καὶ δουλικῆς καὶ ἐν- 
απογράφου τύχης τοὺς ἐπισκόπους ἐλευϑέρους εἶναι 


Post ordinationem vero servili et inscripticia for- 
tuna episcopos liberos esse praecipimus; nisi curia- 


κελεύομεν" εἰ μὴ βουλευτὴς ἢ ταξεώτης παρὰ τὴν 118 aut officialis citra praedictam observationem ordi- 
προειρημένην παρατήρησιν χειροτονηϑείη" «ovs yao30netur: tales enim — remotos curiae aut 


τοιούτους τῆς ἐπισκοπῆς ἀποκινουμένους τῇ βουλῇ ἤτοι 
τῇ τάξει ἀποκαϑίστασϑαι κελεύομεν, ἵνα μὴ ἐκ τῆς 
τοιαύτης τύχης τῇ ἱερωσύνῃ ὕβρις γένηται. ἐκείνους 
δέ, οἵτενες πρὸ τοῦδε ἡμῶν τοῦ νόμου ἀπὸ βουλευτι- 


Officio restitui iubemus, ut non ex tali fortuna sacer- 
dotio fiatiniuria. Illos autem, qui ante hanc nostram 


c. 111 extr. (Ταῦτα μὲν ὑστὲρ ...) et IV ex B habet Nomoc. am XIV tit. 1, 36. 
c. IV extr. (599,1—40) habent Nomoc. L tit. 44 p.619 Voell. ex 5, IB* Ὁ 5,1 p. 648 Zach. ex B. — iSummam 


Ath. v. 211—890. 599, 1—10 repetunt paratitla Ath. 48 $1 et INomoc. XIV tit. 1, 86, v.33— 599,7 paratitla Ath. 8 $2 
et iNomoc. IL tit. 9 p.601 Voeli. 





dare pro cathedratico solidos qui. inta, ceteris autem omnibus qui ex: more accipiunt solidos septua- 
— Sin minorem quidem Iani a minorem auiem tribus auri libris reditum ecclesia habet, prae- 
stare pro cathedratico solidos octodecim, omnibus autem qui ex more accipiunt solidos viginti quat- 
iuor. Sin minor quidem tribus mon minor auiem duabus auri libris quantitas redituum ecclesiae ve- 
periatur, dare pro cathedratico solidos duodecim, pro omni autem. reliqua consuetudine solidos sedecim. 
Episcopum enim ecclesiae quae minorem duabus libris auri. reditum habeat nec pro cathedratico mec 
pro alia ulla consuetudine quicquam dare permittimus. Ea autem quae — constituimus, primus 
presbyter episcopi creantis et archidiaconus accepta iis qui ex consuetudine capiunt dis Haec 
igitur omnibus modis observari iubemus, ne ex: eiusmodi causis et ecclesiae debitis praegraventur et sacer- 
otia venalia fiant. Si quis vero ultra definitam a nobis quantitatem pro cathedratico vel consuetudine 
ullo modo accipere quicquam ausus sit, iubemus, quidquid plus acceperit, triplum ex rebus ipsius ecclesiae 
eius qui dedit vindicari. Atque haec quidem de episcoporum creatione dicta sunt. ὁ : 
Post creationem autem et servili et adscripticia condicione episcopos liberos esse iwbemus; 

nisi curialis vel officialis contra praedictam observationem creatus sit: tales enim homines ab episcopatu 
remotos curiae vel officio restitui iubemus, ne ex: tali condicione sacerdotio iniuria fiat. Illos autem, qui 





1 μὲν om. S | vou.» SBAth.] 7» vou. ΜῺ 2 ἄλλοις 
τοῖς et λαμβάνουσι om. S | o] o8 CO (i. e. σ) « | 
8 μὲν om. S | 4 λιτρῶν τοῦ χρυσίου LB|7) ἐκκλησία 
om. L|| ὅ μὲν ὑπὲρ LB  ἐνθρονιαστικοῦ L (id. 9) | 
πᾶσι δὲ vois MBs Iul] xai τοῖς S πᾶσι δὲ vois &À- 
λοις τοῖς L vulg. ἢ 9 εβΊ ἕξ Ath. | 10 ες΄ S Iul.] ς΄ vel 
ἕξ MLBsg «f. Ath. | 11 χρυσίου om. LB | 12 οὐδὲ — 
οὐδὲ S| 19 καὶ om. Le Iul. | βαρύνονται L | 22 *coà- 
μήσοι MLB (τολμήσει Scrimger) | 24 τοῦ] αὐτοῦ L | 
21 Μετὰ δὲ — 599," διετυπώσαμεν om. S (cf. ad 33) || 
καὶ δουλικῆθ] καὶ om.e€ || ἐναπογράφουϊ καὶ βουλευτε- 
κῆς addi malit Zachariae 29 βουλευτὴς ἢ om. B 151 
τῇ βουλῇ ἢ L, om. B || 88 ἐκείνους ---- 599, 1 διετυπώσα- 
μὲν om. B | 34 πρὸς τόνδε ἡμῶν τὸν νόμον L 





1 ex] pro 7 |[ 2 sin αὶ ἢ ὃ quidem AT] quam vulg., 
quidem quam V, ubi |dem quam — 5 ex consuetudine scr. 
V? in ras. 34 vv. | V] decem V(?) | autem III] -V« V(?) | 
ecclesia ed. Ven. a 1494] ecclesiae libri, vulg. || 4 habet T'(*)] 
habeat R(schol.), vulg. esse contigerit V(?)|| praebere T'(?)] 


om. E. V vulg. | intronosticis 7'|| solidos] quidem dari sol. 
V(?)|| X et VIII] uel V(?) XVIII V? || 5 autem] autem aliis 
V(*) vulg. | ex] pro 7 || — — RV| 6 ΧΧΠΠῚ 
XVIIII 7' | non aut A*|| 7 redditurum V || ecelesiae om. 
T? || 8 comperatur Z7 || intromestieis V (id. 11) || 10 eecle- 
siae| eedere V! || liberas V || 11 sg. habentem — dare in 
ras. V | 12 quamlibet V | dare] ea re? Z'| 13 praeberi 
vulg. | primus om. V | 14 episcopis £* episcopus V! R? ! 
archidiaeonos 7'!| 15 praeeipientibus A! || diuidane V. 
diuidat 7' diuidatur 1.73 | Haec] om. V haec. Haee 
R3 || 17 ecclesiae debetis V^ debitis ecclesiae 7' || 18 sacer- 
dotalia A | 19 introniastieis 7'!| aut] a 7'! Ι 22 eius] 
suis 7, om. V | uendicati ecclesie dant| ser. V? in ras. || 
dantis] datis 7'?, dantis esse praecipimus Εὖ} rubr. De 
seruis et ascriptitiis et taxiotis et curialibus ad episeo- 
patum peruenientibus 7' ἐπ marg. (ex Iul.) | Sed] Et Beck | 
hoe V || 23 ordinatione — 27 Post om. R* || 27 ordinatione 
V | inseripti &!|| 29 citra] etra A! || ordinationem 7'| 
31 ut] aut 7'!|| ex tali] e««ali £' ex tali nec V? || sacer- 








dotia V^ || 32 iniusta 7'! 





Hi" BIG: ΑἸΣΑΈΠΉΒΌΒ 599: Nov. ΟΧΧΗ͂Ι 4—6 


j - χειροτονηϑέντες, τῆς legem ex curiali'fortuna inveniuntur episcopi ordi- 
μὲν τοιαύτης τύχης ἐλευϑέρους εἶναι, τὸ δὲ νόμιμον — nati, huiusmodi quidem fortuna liberos esse, legiti- 
μέρος ἐκ τῶν avrOW πῇ των" τῇ βουλῇ καὶ τῷ mam vero partem ex propriis rebus curiae et fisco 
δημοσίῳ διδόναι: οὕτω pgérrorys ὥςτε μηδεμίαν ἐλάτ- — dare, sic tamen ut nullam inminutionem ecclesiastica 
τῶσιν τὰ ἐκκλησιαστικὰ" δίκαιακ' ὑπομεῖναε ἐπὶ τοῖς 5iura sustineant in rebus, quas in oo we adqui- 
πράγμασιν, ἅπερ μετὰ τὴν ἐπισκοπὴν ἐπικτηϑέντα — sitas ecclesiae eorum ^ competere disposuimus. $i 
τῇ ἐκκλησίᾳ αὐτῶν διαφέρειν διετυπώσαμεν. Εὲ δὲ  veró contigerit ordinatum' episcopum sub proprii 
συμβῇ τὸν χειροτονούμενον ἐπίσκοπον ὑπὸ τὴν τοῦ parentis potestate esse, ex ipsa ordinatione suae 
ἰδίου. γονέως ἐξουσίαν εἶναι, ἐξ αὐτῆς τῆς χειροτονίας. — potestatis sit. 

αὐτεξοίσιος ἔστω. 10 





CAPUT V. 


Τοὺς δὲ ϑεοφιλεστάτους ἐπισκόπους καὶ μοναχοὺς Deo autem amabiles episcopos et monachos ex 
ἐκ μηδενὸς νόμου ἐπιτρόπους ἢ κουράτωρας οἷουδή- nulla lege tutores aut curatores cuiuscumque per- 
πότε προςώπου γίνεσϑαι συγχωροῦμεν. τοὺς δὲ πρε-ς  sonae fieri permittimus. Presbyteris autem et dia- 
σβυτέρους xai διακόνους xai ὑποδιακόνους τῷ δικαίῳ conis et subdiaconis iure et lege cognationis [tutelam 
καὶ nóvq τῆς συγγενείας sis ἐπετροπὴν ἢ xovoato-15 aut curam suscipere hereditatis permittimus proprie 
gelav καλουμένους τὴν» τοιαύτην λειτουργίαν ὑποδέχε- et solo gradu cognationis] ad tutelam et curam vo- 
σϑαι συγχωροῦμεν, εἰ μέντοιγε εἴσω τεσσά μηνῶν catis huiusmodi suscipere administrationem permitti- 
— ἐξ οὗ ἐκλήϑησαν παρὰ τῷ ἁρμοδίῳ mus, 51 tamen intra quattuor menses ex quo vocati 

Ἱκαστῇ ἐγγράφως φανερώσουσι τὸ τοιοῦτον λειτού sunt apud competentem iudicem scripto declarent 
γημα οἰκείᾳ προαιρέσει καταδέξασϑαι. καὶ εἴ τις c20tàlem administrationem propria voluntate suscepisse. 
εἰκὸς αὐτῶν τοῦτο ποιήσει, μηδὲν ἐξ τούτου περὶ ἄλλην — Et si quis eorum forsan hoc fecerit, nullum ex hoc 
ἐπιτροπὴν ἢ κουρατωρείαν πρόκριμα ὑπομενέτω. in alia tutela aut cura praeiudicium patiatur. 

CAPUT VI. 

"AAÀ οὐδὲ: ἐκλήπτορα ἢ: ἀπαιτητὴν δὴ μοσίων σὺ»- Alium autem fieri susceptorem aut exactorem fisca- 
τελειῶν ἢ μισϑωτὴν" τελῶν n ἀλλοτρίων κτήσεων ἢ. lium functionum aut conductorem publicorum aut 
κουράτωρα: οἴκου ἢ ÉvroAéa —— 5 ἐγγνητὴν ὑπὲρ 25 alienarum possessionum aut curatorem: domus aut 
τῶν» τοιούτων αἰτιῶν: ἐπίσκοπον ἢ οἰχονῦμκον ἢ ἄλλον procuratorem litis aut fideiussorem pro talibus cau- 
κληρικὸν οἱουδήποτε βαϑμοῦ ἢ μοναχὸν ἰδίῳ ὀνόματε 518. episcopum. aut. oeconomum aut alium clericum 
ἢ τῆς ἐκκλησίας ἢ τοῦ μοναστηρίου ὑπειβιέναε συγχω- — cuiuslibet gradus aut monachum proprio nomine aut 
ροῦμενς. ἵνα μὴ; διὰ ταύτης τῆς προφάσεως. καὶ" rois ecclesiae aut monasterii subire non sinimus, ut non 
ἁγίοις οἴκοις ζημία γένηται xai ai ϑεῖαι ὑπηρεσέαι ἐμ- 30 per hanc occasionem et sanctis: domibus damnum fiat 


e. V(— 11 συγχωροῦμεν») habent Epanagoge 9,1. 2 et ex S Nomoc. L tit. 14 p. 619 Voell. Initium (— 13 avyzo- 
ροῦμεν) er B repetit B* E 31,2 p.335 Zach. — Summaria extant "Poz. 11, 4, Nomoc. XIV tit. 8,13, ipsum caput 
er B erscripsit Nomoc.A ib. — Theodori summam repetit schol. L, Ath. summam paratitla Ath. 18 $1. 

e. VI (— 600,15) ez S habet Nomoc. L tit. 14 p. 618 Voell, ex B B* K18,1-1- E11,1(p. 434. 298 Zach.); eadem 

igi mutáta Epanagoge 9,3 -1- 10,3. Er B initium (— 30 ἐμποδίζωνται) repetit Nomoc.?" XIV tit. 8,2, 
p. 600, 17—32 INomioc."* 8, 13, in caput Nomoc.* ib. .— Summarium ertat in Nomoc. XIV tit. 8, 13; summam Ath. 
600, 171—21 repetunt paratitla 2 $2, v. 25—32 paratitla Ath. 15 $1. 


ante-hünc | legem? nostram δα curiali. condicione: extiterint: episcopi creati, tali quidem: condicione liberos 
esse, legitimam autem partem. ea» rebus suis: curiae et fisco dire ita tamen ut nullam deminutionem iura 
ecclesiastica patiantur: in rebus, quas: post capessitum" episcopatum adquisitas ad ecclesiam eorum pertinere 
constituimus; | Quodsi forte: episcopus creatus sub patris sui potestate sit, ex" ipsa creatione sui iuris sit. 
V. Deéovarissimos autem episcopos-et monachos ex nulla lege tutores vel curatores ullius personae 
fieri permittimus: | Presbyteros vero et diaconos'et' subdiaconos iure solo cognationis ad tutelam vel curam 
vocatós: huiusmodi : munus suscipere permittimus, si tamen intra quattuor menses numerandos' abeo tem- 
pore. quo vocati sunt apud competentem iudicem inscriptis déclaraverint se huiusmodi munus. sua sponte 
suscepisse. ΕἾ si quis eorum forte hoc fecerit, nullum rn Aper en dé: alia tutela vel cura patiatur. 
VIL. Sed ne exceptorem. quidem. aut! exactorem: fis tributorum aut' conductorem vectigalium 
vel alienarum I 'aut curatórem: domus aut procuratorem litis: aut fideiussorem pro talibus causis 
episcopum: vel oeconomum vel alium cuiuscumque: gradüs clericum vel monachum proprio aut ecclesiae aut 
monasterii nomine ezistere- permittimus, ne per hanc causam et sanctis: domibus: damnum inferatur. et di- 








2 τύχης om. L ἢ εἶναι Mz Iul.] siva« ϑεσπέζομεν L, | scopatum (in episcopatu 7?) Τ' ἢ 6 competere] competere 
vulg. | 3 μέρος Lc Iul. Ath.] μέρος, τουτέστι τὸ ἐνναού eorum R!|S8 ex] et ex V|| 11rubr. De presbyteris dia- 
xo» M (cf. ad 594,34) | αὐτῶν dedi ες ς Τωϊ. (αὐτῶν Za- | conis et subdiaconis iure cognationis ad tutelam uoca- 
chariae)] avrov ML rli ed μέντοι L| 6 μετὰ | tis T in marg. (ex Iu.) | deos π᾿ [| amabiles autem V || 
τὴν ἐπισκοπὴν] in (i.e. κατὰ ἢ) episeopatu «|| 10 αὖτ- | 12 cuiusque A | 13 presbyteros 7'vulg. | diaconibus A^ 
&Eovewov- εἶναι ΒΓ, ἔστω om. Nomoc. | 12 κουράτοραθ B | diaconos (diacones 75) T vulg. | 14 subdiaconos 7 vulg. | 
Epan: (et sic-infray ἢ 14 καὶ διακόνους] καὶ om. Nomoc4|| | iure cognationis et lege V, et lege om. R, et lege — 15 
15 xel:om: M*' | ᾿νόμῳ᾽ Sv.L, Nomoc4, c | ἢ] xai No- | proprie εἰ 16 gradu delet Osenbrüggen || tutelam — 16 cog- 
v10c.4 | 16 τοταύτην᾽ om. Epan. | ὑποδέχεσϑαε Ae rovo- | nationis del. Beck | 16 cognationis] et cognationis V ἢ 
γίαν S | 1T μέντοε Bf | 18 ἀριϑμουμένων om. «| 21 | 17 hüiusniodo administrationem susciperé R ἢ 18 tm V ἢ 
ποιήσοι B* | 23 2444" o$82] Alium autem (i. e. ἄλλον δὲ | 19 seripto declarant R' seripto dess*s» 7T! declae«s V! 
fieri ς "24 μεσϑωτὸν M | ἢ κουράτωρα) κουράτορα xai | declaret scripto V? | 20 propria] pro V | 23 rubr. De 
Epan.'| 25 οἴκου] οἴκου (om. L9) 7; διοικητὴν L | 26 τῶν | clericis ut exeeptores uel exactores publicarum tributio- 
τοιούτων S Tul: Ath- (cf.600,5)] τούτω» τῶν" MLB| | num aut conductores uectigalium aut aliarüm (scr. aliena- 
29 iva — 30 ἐμποδίζωνταε om. S Epan: | 30 a£ om: M | rum possessionum) uel curatores litis uel fideiussores in 
ἐμποδίζονται ML Nomoc. talibüs eausis non' fiant 7'in marg. (ez Iul.) | autem om. 

.| T'|'exauctorem: 7* | 24 publicarum libri, corr. d ] 
SEN. ὩΣ Les aut alienarum] aut om. R? || 25 possessionum aut ser. 

1 :ordinanti 12 quidem] qui dé V! quidem'de V?| | in ras. 6 litr. i 26 X sio ὡς T'| 27 yeonomos V yco- 
esse; legitimam] colegitimam 7} ἢ 5 suseipiant T'| quas] | nium 7'! | 28 nomine proprio V ἢ 29 inimus & simus V] 
quia 7'!| in episcopatum adquisitas V? adquisitas epi- | ut] aüt ΕΣ ἢ 30 sanctis] in sanctis Rt 








Nov. OXXIII 6 


600 


DE SANCTISSIMIS 





σποδίζωνται. Εἰ μέντοι ἐκκλησίαις ἢ μοναστηρίοις κτή- 
σεις τινὲς παρακείμεναι εὑρεϑεῖεν, καὶ βουληϑεῖεν oi 
διοικηταὶ τῶν αὐτῶν εὐαγῶν οἴκων εἰς μίσϑωσιν ἢ 
ἐμφύτευσιν ταύτας λαβεῖν, τηνικαῦτα πάντων τῶν 
κληρικῶν καὶ τῶν μοναχῶν ὑπὲρ τῶν τοιούτων αἰτιῶν 
ἢ ἐν αὐτῷ τῷ συμβολαίῳ ἢ imi πράξεως ὑπομνημά- 
TOv καὶ συναινούντων καὶ φανερούντων, ὑστὲρ τοῦ 
συμφέροντος τοῖς εὐαγέσιν οἴκοιβ τοῦτο γίνεσϑαι, τὴν 
τοιαύτην μίσϑωσιν καὶ ἐμφύτευσιν προϊέναι συγχω- 


et sacra ministeria impediantur. Si autem ecclesiis . 
aut monasteriis possessiones quaedam adiacentes in- 
veniantur, et voluerint dispensatores ipsarum venera- 
bilium domuum in conductionem aut emphyteosim 
5 has accipere, tunc omnibus clericis et monachis pro 
his causis in ipso instrumento sub gestis monumen- 
torum consentientibus et manifestantibus, pro utili- 
tate venerabilium domuum hoc fieri, talem conduc- 
tionem et emphyteosim procedere sinimus. Sed etiam 


poUuev. ᾿Αλλὰ καὶ αὐταῖς ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις 10 ipsis sanctissimis ecclesiis et aliis venerabilibus domi- 


καὶ τοῖς ἄλλοις σεπτοῖς οἴκοις δίδομεν ἄδειαν μισϑώ- 
σεις καὶ ἐμφυτεύσεις πρὸς ἀλλήλους ποιεῖν, καὶ τοῖς 
κληρικοῖς ὁμοίως τῶν οἰκείων ἐκκλησιῶν τὰς κτήσεις 
μισϑοῦσϑαι καὶ διοικεῖν (γνώμῃ μέντοι τοῦ ἐπισκό- 


bus damus licentiam conductiones et emphyteosis 
facere ad invicem, et clericis similiter propriarum 
ecclesiarum possessiones conducere et gubernare (cum 
voluntate tamen episcopi et oeconomi) permittimus, 


που καὶ τοῦ οἰκονόμου) συγχωροῦμεν, ἐξῃρημένων τῶν 10 exceptis personis quas per aliam legem hoc facere 


στροξβώπων, ἅτινα δι᾽ ἑτέρου νόμου τοῦτο ποιεῖν ἐκωλύ- 
σαμεν. Εἰ δέ «u6 παρὰ τὰ εἰρημένα τε ποιήσει, εἰ 
μὲν ἐσίσκοπος εἴη, πάντα αὐτοῦ τὰ πράγματα τὰ 
ἐξ οἱαβδήποτε αἰτίας ἢ προεώπου εἴτε πρὸ τῆς ἐπι- 


prohibuimus. $Si quis autem contra ea quae dicta 
sunt aliquid fecerit, si quidem episcopus fuerit, om- 
nes eius res ex qualibet causa vel persona sive ante 
episcopatum sive post haec ad eum venientes eius 


σκοπῆς εἴτε μετὰ ταῦτα sig αὐτὸν περιελϑόντα τῇ 20 ecclesiae vindicari sancimus. Si autem oeconomi auf 


ἐκκλησίᾳ αὐτοῦ ἐκδικεῖσϑαι ϑεσπίζομεν εἰ δὲ oixo- 
νόμοι ἢ ἄλλοι κληρικοὶ εἶεν οἱ τοῦτο πλημμελήσαντεβ, 
ποινὴν αὑτοὺς χρηματικὴν ἣν ἂν ὁ ἐπίσκοπος αὐτῶν 
δοκιμάσειδ εἰβπράττεσθϑαι τῇ ἐκκλησίᾳ ἐκδικηϑησομέ- 


clerici alii fuerint hoc delinquentes, poenam eos pe- 
cuniariam qualem episcopus eorum probaverit exigi 
ecclesiae vindicandam: cum etiam qui conductionem 
teloneorum aut cuiuslibet possessionis aut publica- 


γὴν" ὁπότε xal oí τὴν μίσϑωσιν τῶν τελῶν ἢ οἷας- 20 rum collationum perceptionem aut exactionem aut 


δήποτε κτήσεως ἢ δημοσίων φόρων ἔκληψιν ἢ ἀπαί- 
» ? » E 3 » * 
τησιν ἢ φροντίδα οἴκου αὐτοῖς πιστεύσαντες ἢ ἐγγυητὰς 


αὐτοὺς ὑπὲρ τῶν μνημονευϑεισῶν αἰτιῶν δεξάμενοι 


μηδεμίαν κατὰ τῆς ἐκκλησίας ἢ τοῦ μοναστηρίου ἢ 


sollicitudinem domus haec credentes aut fideiussores 
eos pro memoratis causis suscipientes nullam contra 
ecclesiam aut monasterium aut res eius aut guber- 
nantium, aut contra illas personas quibus crediderint 


τῶν πραγμάτων αὐτοῦ ἢ διοικητῶν, ἢ κατ᾽ ἐκείνων 30 aut contra facultates aut fideiussores eorum habeant 


τῶν προβώπων, ols πιστεύσουσιν, ἢ κατὰ τῶν οὐ- 
σιῶν ἡ ἐγγυητῶν αὑτῶν ἐχέτωσαν ἀγωγήν. ἐκεῖνοι 
δὲ οἵτινες δημοσίων συντελειῶν ἢ τελῶν ἔκληψιν ἢ 
μέσϑωσιν ἢ ἀπαίτησιν τοῖς μνημονευϑιεῖσε περορώποις 


actionem. Illi vero qui publicarum collationum aut 
tributorum susceptionem aut conductionem aut ex- 
actionem memoratis personis crediderint aut fide- 
iussores eos acceperint, si quod publico damnum 


σιστεύσουσιν ἢ ἐγγυητὰς αὐτοὺς δέξαιντο, εἴ τις τῷ 39 contingat, hoc ex propria facultate restituere com- 


δημοσίῳ ζημία συμβαίη, ταύτην ἐκ τῆς οἰκείας ὑπο- 
, -- 2 , 
στάσεως ἀποκαταστῆσαι ἀναγκασϑήσονται. 


pelluntur. 





vina ministeria impediantur. Si quae vero ecclesiis vel monasteriis possessiones confines inveniantur, ac 
velint administratores earundem venerabilium domuum in conductionem vel emphyteusin eas accipere, tunc 
omnibus clericis et monachis pro talibus causis vel in ipso instrumento vel per actorum — et 
consentientibus et pro utilitate venerabilium locorum hoc fieri declarantibus, eiusmodi conductionem et 
emphyteusin procedere permittimus. Sed et ipsis sanctissimis ecclesiis ceterisque venerabilibus domibus 
facultatem damus conductiones et emphyteuses inter se faciendi, et clericis similiter ut ecclesiarum suarum 
possessiones conducant et administrent (consensu tamen episcopi et oeconomi) permittimus, exceptis per- 
sonis quas per aliam legem hoc facere prohibuimus. Si quis autem quid contra ea quae dicta sunt fe- 
cerit, si quidem episcopus sit, omnes eius res quae ex quacumque causa vel persona sive ante episcopatum 
sive postea ad eum pervenerint ecclesiae eius vindicari sancimus; sin autem oeconomi vel alii clerici sint 
qui id. commiserint, pecuniariam ab iis poenam quam episcopus eorum aestimaverit exigi ecclesiae vin- 
dicandam: quandoquidem etiam qui locationem vectigalium vel cuiuscumque possessionis vel publicorum 
tributorum susceptionem vel exactionem vel curationem domus iis crediderint. vel fideiussores eos pro 
memoratis causis acceperint, nullam coníra ecclesiam vel monasterium vel res eius vel administratores, vel 
coníra eas personas quibus crediderint vel contra substantias aut fideiussores eorum actionem habeant. 
lili autem. qui publicorum tributorum aut vectigalium susceptionem vel locationem vel eacactionem memo- 
ratis personis crediderint vel fideiussores eos acceperint, si quod damnum publico contigerit, hoc ea pro- 


pria substantia resarcire compellentur, 





2 εὑρεϑῶσιν S || 8 αὐτῶν om. L | 4 τῶν μοναχῶν 
xai τῶν κληρικῶν DB* | 5 τῶν μοναχῶν] τῶν om. L^ || 
6 7 om.g || z om. & || 7 καὶ συναινούντων] κατατιϑεμέ- 
vov xai συναινούντων B*, καὶ om. Sz | 11 ἀλλοις] Jos. 
στοῖς L | 12 ἀλλήλας Nomoc.? | τοὺς κληρικοὺς Nomoc.^ | 
14 τοῦ οἰκονόμου καὶ τοῦ ἐπισκόπου Nomoc.? | 16 ἃ S | 
νόμου] Cod. 1, 2, 24 ὃ 1. 8 || ἐκωλύσαμεν] reliquam partem 
capitis. om. S || 17 τε ποιήσει 1, ΒΓ Nomoc.?] vt ποιήσοι 
M B* ποιήσει τι Nomoc.^ || 18 αὐτοῦ τὰ] τὰ αὐτοῦ 
Nomoc.^ | τὰ ἐξ M Nomoc.^"] τὰ om. LB || 19 σκοπτῆς 
ANomoc."^ || 20 περιελϑόντα] εἴτε πρὸ τῆ! ἐπισκοπῆς 
εἴτε μετὰ ταῦτα add. Nomoc.? || 24 Ἐδοκιμάσοι libri | 
21 αὐτοῖς] haec el 28 ὑπὲρ -— αἰτιῶν om. Nomoc." | 
31 πιστεύουσιν BÍ Nomoc."^ || 32 αὐτῶν om. Bf || 35 
πιστεύουσιν LB Nomoc./ δέξαιντο INomoc.4] δέξοιντο 
ΜΠΗΒΙ δέξονται B* 











1 misteria libri, corr, vulg. | inpediatur 7} impediat £ || 
3 uoluerit T'! | 4 conductione V || enphiteosin 7' | 6 iestis 


V || 7 a consentientibus 7'* || 8 conductorem 7᾽ 1 καὶ κούϊο- 
nem ZA! [ 9 emphiteosin A | praecedere A || finimus R 
siminus V! sinimus ecclesiis 7'! |. 10 sanctis V | 11 con- 
duetiones om. A' || emphiteosin A7' | 12 eleriei AT || 13 
conduei 1171 | 14 tamen om. V || yconii 7'!|| 15 hoc 
om. T'! || 16 prohibemus tribuimus (tribuimus de/. 7?) T' || 
con £ || 17 fuerit] fecerit 1} omnis 7* | 18 ex qualibet] ex 
equalibus 7! qual ex qualibet V^? || 19 post hae V || huius 
V: || 20 yeoniei 7" || 23 eum] eum V ut 7" || et 7'|| qui del. 
vulg. (sed cf. Tul.) | 24 teloneorum VT'] teloniorum A te- 
lonicorum 7'! | possessiones V" || aut om. & || 25 collatione 
V? || perceptionum aut exaetionum /ibri, corr. vulg. || aut 
om. V | 26 contradentes A | fideiussiones 7'! (id. 30) || 
28 ecclesia A || 30 habent 7'|| 31 actiones. R VT, corr. 
vulg. | publicorum Μ᾿ || 32 suspectionem V' || conducerem 
R! | aut exactionem om. V || 33 crediderit Z!|| 34 eorum 
T' | aeciperint V aeceperit A&7' | quod] quidem 7' || 
publieum A! | dampnum A?7] damno A?V dum non. 





R! | 35 haeo V 





601 
CAPUT VII. 


Οὐδενὶ δὲ τῶν ἀρχόντων ἐξέσται τοὺς ϑεοφιλεστά- Nulli vero iudicum licebit deo amabiles episcopos 
τους ἐπισκόπους ἀναγκάξειν εἰς δικαστήριον παραγε- — cogere ad iudicium venire pro exhibendo testimonio, 
ψέσθϑαι ὑπὲρ τοῦ νεῖμαε μαρτυρίαν, ἀλλ᾽ ὁ δικαστὴς — sed iudex mittat ad eum quosdam ex personis mini- 
πεμπέτω πρὸς αὐτούς τινας ix τῶν προξώπων τῶν  Strantium sibi, ut propositis evangeliis secundum 
ὑπηρετουμένων αὐτῷ, ἵνα προκειμένων τῶν ἁγίων 5quod decet sacerdotes dicant quae noverunt. 
eva. κατὰ TO πρέπον ἱερεῦσιν εἴπωσιν ἅπερ 
γεινωώσκουσεν. 


Nov. CXXIII 7—9 





CAPUT VIII. 

I4ÀÀ οὐδὲ ὑπέρ τινος χρηματικῆς ἢ ἐγκληματικῆς Sed neque pro e rete pecuniaria vel criminali 
αἰτίας ἐπίσκοπον πρὸς ἄρχοντα πολιτικὸν ἢ στρατιω- causa episcopum ad iudicem civilem aut militarem 
τικὸν ἄκοντα ἢ διάγεσϑαι ἢ παρίστασϑαι δίχα βασε- 10 invitum producere vel exhibere citra imperialem ius- 
λικῆς κελεύσεως συγχωροῦμεν, ἀλλὰ τὸν ἄρχοντα τὸν — sionem permittimus, sed iudicem, qui tale aliquid 
τοῦτο εἴτε ἐγγράφως εἴτε ἀγράφως προετάξαι τολμή- — sive ex scripto sive ex non scripto praesumpserit 
σαντα μετὰ τὴν τῆς ξώνης ἀφαίρεσιν κ΄ χρυσίου Ài- imperare, post cinguli privationem XX librarum auri 
τρῶν ποινὴν καταβαλεῖν κελεύομεν τῇ ἐκκλησίᾳ ἧς 0 poenam persolvere iubemus ecclesiae cuius episco- 
ἐπίσκοπος διαχϑῆναε ἢ παραστῆναι προςξετάχϑη 0o-15 pus produci aut exhiberi iussus est; executorem si- 
ϑησομένην καὶ τοῦ ἐκβιβαστοῦ; ὁμοίως μετὰ τὴν τῆς militer post cinguli privationem et verberibus sub- 
ξώνης ἀφαίρεσιν xai βασάνοις ὑποβαλλομένου xai ἐν dendum et in exilium deportandum. 
ἐξορίᾳ πεμιπομένου. 


CAPUT ΙΧ. 

ZAmayopsíousv δὲ τοῖς ϑεοφιλεστάτοις ἐπισκόποις Interdicimus autem deo amabilibus episcopis pro- 
τὰς οἰκείας καταλεμιπάνειν ἐκκλησίας xal εἰς ἄλλας 20 prias relinquere ecclesias et ad alias regiones venire. 
ἐπαρχίας παραγίνεσθαι. εἰ δὲ xal &váyxm τις τοῦ δὶ vero necessitas faciendi hoc contigerit, non aliter 
ποιῆσαι τοῦτο συμβῇ, μὴ ἄλλως si μὴ μετὰ γραμμά- nisi cum litteris beatissimi eorum patriarchae aut 
τῶν τοῦ μακαριωτάτου αὐτῶν πατριάρχου ἢ μητροπο-  metropolitae aut per imperialem videlicet iussionem 
λέτου ἢ κατὰ βασιλικὴν δηλαδὴ κέλευσιν τοῦτο ποιή- — hoc faciant, ita tamen ut nec illis episcopis qui sub 
σουσιν, οὕτω μέντοι ἵνα μηδὲ ἐκείνοις τοῖς ἐπισκόποις, 25 beatissimo archiepiscopo Constantinopoleos et patri- 
οἵτινες ὑπὸ τὸν μακαριώτατον ἀρχιεπίσκοπον Κων- archa fuerint liceat citra permissionem eius aut 
σταντινουπόλεως καὶ πατριάρχην εἰσέν, ἐξείη δίχα ἐπι. — nostrae iussionis ad regiam civitatem venire. Si vero 
τροπῆς αὐτοῦ ἢ ἡμετέρας κελεύσεως sis τὴν βασιλίδα — etiam secundum hunc modum episcopus cuiuscum- 
πόλιν ἐλθεῖν. εἰ δὲ xal κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπέ- 


c. VII paucis mutatis habet Epanagoge 11,12; ex 5 repetit Appendix Nomocanonis L tit. cap. eccl. 4 p. 662 Voell., 
er B repetit B* E 31,3 p.335 Zach. — Ath. summam repetunt paratitla Ath. 5 $1. 

c. VIII paucis mutatis habet Epanagoge 11,13; ex S repetit Appendix Nomocanonis L tit. c, er B B* Lc, 
Nomoc.?^" XIV tit. 9, 1. — Summarium extat Nomoc. XIV tit. 9, 1 p. 541 Pitra, Ath. summam repetunt paratitla 
Ath. 5 $2. — Versionem latinam cum Auth. prorsus congruentem exhibet Gregorius Magnus in epistula a. 603 seripta 
Epist. 13, 45 (Opp. II p. 1252 ed. Bened., accuratius edita a Baudi di Vesme Atti della R. Accademia delle Scienze 
di Torino V [1869—70] p. 250). 

c. IX. om. S, paucis mutatis habet Epanagoge 9, 4; ex B repetit Nomoc.? XIV tit. 8, 2, priorem partem (— 602, 2 2x- 
κλησίαν) B* E 31,4 p. 335 Zach. — Summarium ertat Nomoc. XIV tit. 8,2, v.29— 602,2 argumentum 'Poz. 24, 12. 





VIL Nulli vero magistratui licebit deo carissimos episcopos cogere in iudicium venire ad testimo- 
nium dicendum, sed iudex ad eos mitíat aliquos ex personis ipsi ministrantibus, ut propositis sanctis 
evangeliis, quemadmodum sacerdotes decet, dicant quae sciant. 

VIIL Af ne propter causam quidem pecuniariam vel criminalem ullam episcopum invitum ad ci- 
vilem vel militarem magistratum aut produci aut sisti sine imperiali iussione permittimus, sed magistratum 
qui hoc sive scripto sive sine scripto praecipere ausus sit, cingulo privatum viginti librarum auri poenam 
solvere iubemus ecclesiae praestandam cuius episcopus produci vel sisti iussus est: ut similiter litis executor 
Ie et tormentis subiciatur et in exilium mittatur. 

Vetamus autem deo carissimos episcopos proprias ecclesias relinquere et in alias provincias 
venire. Si quae vero necessitas id faciendi inciderit, non aliter nisi cum litteris beatissimi eorum patri- 
archae vel metropolitani aut per imperialem nimirum iussionem hoc facient, ita tamen ut ne illis quidem 
episcopis qui beatissimo archiepiscopo Constantinopolis et patriarcha sunt sine permissu eius aut 
nostra iussione in regiam urbem venire liceat. Quodsi etiam hoc modo episcopus cuiuscumque loci pro- 





1 ἐξέστω Nomoc. L tit. ἔξεστε Β΄ | 2 παραγίνεσϑαι 
SB | 3 ὑπὲρ τοῦ] exi τῶ L| εἶναι S v.I. | 4 αὐτούς] 
eum c || 5 ἐξυπηρετουμένων S | ἁγίων om. ς | 6 ἃ 
Epan. || 10 ἢ διάγεσϑαι] ἢ om. ς | 12 τοῦτο] tale ali- 
quid c, τοῦτο post ἀγράφως coll. Epan. | 13 ἀφαίρεσιν 
xai βασάνοις ὑποβαλλομένου add. L" | κ΄ λιτρῶν zov- 
σίου Nomoc.?", χρυσίου om. L | 14 καταβαλλεῖν L κατα- 
βάλλειν Epamn. | κελεύομεν] χρυσίου L | 15 ἀχϑῆναι 
Epan. || δοϑησομένην xai om.c, δοϑησομένην — 18 zxeu- 
πομένου om. Epan. | 17 xai ἐξορίᾳ παραπεμπομένου B* || 
19 τοῖς] τῶ L^| 20 ἀπολιμπάνειν Bf | 21 καὶ om. B 
Epan. ς | τοῦ — evuBz] τοῦτο συμβῇ ποιῆσαι Bf| 22 
εἰ μὴ}] ἢ Epan. | 24 δηλαδὴ om. Bf ἢ ποιήσωσιν Bf 
ποιείτωσαν B* Epan. | 25 μέντοιγε Epan. | 26 éxíaxo- 
πον Epan. || 21 ἐξήεε L | 28 eis] κατὰ Epan. | 29 εἰσελ- 
Oe» B*| δὲ! γὰρ Epan. | xai om. LB* Nomoc.4 || τὸν 
τρόπον τοῦτον Epan. 





irubr. De episcopis in iudieium testimonii causa uo- 
Ir 


eatis T'in marg. (ez Iul.) | Nonnulli R* | iuditium 7' | 
2 aduenire V | 3 eum] eos vulg. | quosdam] quos dari 
Ε΄ ΤΊ ministrantibus a/.| 4 positis R | euangeliis s-- 
V* euangeliis sanctis seeundum ΚΞ, sanctis evangeliis 
seeundum vulg. | 5 quod] pro quod Καὶ | 8rubr. De episco- 
pis in iudicium non uocandis 7' in marg. (ex Iul.) | quali- 
eumque Gregor. | uel criminali causa V Greg.] causa uel 
eriminali ET ' vulg. | 9 episcopum] ipsum ZA; episcopum 
post inuitum (10) co/l. Greg. || aut] uel T | 10 inuitium | 
citra cet.] [tra — 22 patriarche aut scr. R? in ras. 6 vv. ἢ 
11 permisimus A(?)| talem 7' | 13 imperare post ein- 
guli ΤΆ in ras. | auri librarum V | 15 producti 7'! | aut 
exhiberi om. V | 17 exiliis 7'|| deputandum V] 19 rubr. 
De episcoporum profectione 7'in marg. (er Iul.) | autem 
om. V | 21 hoe contigerit vu/g.] eontingerit hoe 7' con- 
tigerit RV | 22 beatissimi eorum Beck] beatissimorum 
libri | 25 beatissimum archiepiscopum V! | patriarchas 
RV? T | 26 fuerit T | promissionem 7'! | 28 etiam R*V] 





haee (et E?) et R'!T 
16 


Nov. CXXIII 9. 10 


002 


DE SANCTISSIMIS 





σκοπος οἱουδήποτε τόπου ἀποδημήσει, μὴ. πλέον ἑνὸς 
ἐνιαυτοῦ τὴν ἰδίαν καταλιμττανέτω ἐκκλησίαν. τοὺς 
δὲ ἐπισκόπους τοὺς κατὰ τὴν βασιλίδα πόλιν, ὡς εἴρη- 
ται, παραγενομένουξβ, οἱαρδήποτε εἶεν διοικήσεως, πρὸ 
πάντων ἀπιέναι πρὸς τὸν μακαριώτατον ἀρχιεπίσκο- 
πον Κωνσταντινουπόλεως καὶ πατριάρχην, καὶ οὕτως 
δι᾽ αὐτοῦ πρὸς τὴν ἡμετέραν sicévos γαληνότητα. 
τοῖς δὲ παρὰ ταύτην ἡμῶν τὴν διατύπωσιν ἢ ἀποδη- 
μοῦσιν ἢ ὑπὲρ τὸν ὡρισμένον τοῦ ἐνιαυτοῦ χρόνον 


que loci profectus fuerit, non amplius uno anno 
suam relinquat ecclesiam. Episcopos autem in re- 
ue civitatem (sicut dictum est) venientes, cuiuslibet 
uerint diocesis, prae omnibus ire ad beatissimum 
5 archiepiscopum Constantinopoleos et patriarcham, et 
ita per eum ad nostram introire tranquillitatem. 
Citra autem hanc nostram dispositionem aut pro- 
ficiscentibus aut ultra definitum unius anni tempus 
extra suam ecclesiam facientibus primum quidem non 


ἔξω τῆς ἰδίας ἐκκλησίας ποιοῦσε πρῶτον μὲν μὴ χορη- 10 ministrari ab oeconomis propriae ecclesiae expensas, 


γεῖσϑαι παρὰ τῶν οἰκονόμων τῆς ἰδίας ἐκκλησίας δα- 
πάναβ, ἔπειτα δὲ ὑπομιμνήσκεσϑαει αὐτοὺς διὰ γραμ- 
μάτων τῶν ἱερέων ὑφ᾽ os τελοῦσιν, ὥςτε ἐπανελϑεῖν 
εἰς τὰς ἰδίας ἐκκλησίας, ὑπερτιϑεμένους δὲ ὑποστρέψαι 


deinde admoneri eos per litteras sacerdotum sub 
quibus agunt, ut revertantur ad suas ecclesias, diffe- 
rentes autem reverti secundum sanctas evocari re- 
gulas. Et nisi intra definitum a sacris canonibus 


κατὰ τοὺς ἱεροὺς καλεῖσϑαι κανόνας. καὶ εἰ μὴ ἐντὸς 15 tempus revertantur ad suas ecclesias, ipsos quidem 


τοῦ ὁριζομένου παρὰ τῶν ἱερέων χρόνου ὑποστρέψου- 
σιν εἰς τὰς ἰδίας ἐκκλησίας, αὐτοὺς μὲν τῆς ἐπισκοπῆς 
ἐξωθεῖσϑαι, ἑτέρουβ δὲ ἀντ᾽ αὐτῶν καλλίονας χειρο- 
τονεῖσϑαι κατὰ τὴν τοῦ παρόντος νόμου δύναμιν. 


episcopatu expelli, alios autem pro eis meliores ordi- 
nari secundum praesentis legis virtutem. Hoc ipsum 
et super clericis valiturum, cuiuscumque ordinis fue- 
rint aut ministerii. 


τούτου αὐτοῦ xal ἐπὶ τοῖς κληρικοῖς κρατοῦντος, oiov- 20 


δήποτε βαϑιμοῦ εἶεν ἢ ὑπηρεσίας. 


CAPUT X. 


cr * - € ^ , € 
Iva δὲ πᾶσα ἡ ἐκκλησιαστικὴ κατάστασις καὶ oi 
- , - , 
ϑεῖοι κανόνες ἐπιμελῶς φυλάττοιντο, κελεύομεν ἕνα 
ἕκαστον μακαριώτατον ἀρχιεπίσκοπον καὶ πατριάρχην 


Ut autem omnis ecclesiasticus status et sacrae 
regulae diligenter custodiantur, iubemus unumquem- 
que beatum archiepiscopum et patriarcham et metro- 


xal μητροπολίτην «ovs ὁσιωτάτους ἐπισκόπους τοὺς 20 politam sanctissimos episcopos sub se constitutos in 


ὑπ᾽ αὐτοὺς τελοῦντας κατὰ τὴν αὐτὴν ἐπαρχίαν ἅπαξ 
ἢ δὶς xaO" ἕκαστον ἔτος πρὸς ἑαυτὸν συγκαλεῖν, καὶ 
πάσας τὰς αἰτίας ἀκριβῶς ἐξετάζειν ἅςτινας οἱ ἐπί- 
σκοποι ἢ κληρικοὶ ἢ μοναχοὶ πρὸς ἀλλήλους ἔχουσι, 


eadem provincia semel aut secundo per singulos 
annos ad se convocare, et omnes causas subtiliter 
examinare, quas episcopi aut clerici aut monachi ad 
invicem habent, easque disponere, et super haec 


xai ταύτας διατιϑέναι κατὰ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς xa- 30 quicquid extra regulas a quacumque persona delin- 


vóvaé, καὶ πρὸς τούτοις εἴ τε παρὰ τοὺς κανόνας ἐξ 
οἱουδήποτε προβώπου ἡμάρτηται διορϑοῦσϑαι. 

1 ᾿Ζπαγορεύομεν δὲ τοῖς ὁσιωτάτοις ἐπισκόποιβ καὶ 
πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις καὶ ὑποδιακόνοις καὶ ἀνα- 


quitur emendari. 


1 Interdicimus autem sanctissimis episcopis et pres- 
byteris et diaconibus et subdiaconibus et lectoribus 


6. X. pr. (— 32) om. B'et L, in quibus pro hac particula inseruntur nov. CXX XVII c. 4—0. S quoque non 


habet nisi $ 1 v. 33— 603, 1 (inde Nomoc. L tit. 28 p. 635 Voell.) et $ 2 (inde Appendix Nomoc. L tit. cap. eccl. 5. p. 662 
Voell). Ez B 81(v.33— 603,4 παραγένεσϑ'αι) repetit B* T 2 p. 611 Zach. — Summarium prioris partis extat 
ANomoc. XIV tit. 8,8 coniunctum cum argumento nov. CX XXVII c. 4 sq., alterius partis ib. 9, 21 p. 559 Pitra; Ath. 
summam pr. repetit Nomoc. LL tit. A9 p. 659 Voell. 





fectus sit, non amplius uno anno ecclesiam suam relinquat. Episcopi autem. qui in regiam urbem, uti 
dictum. est, veniunt, cuiuscumque sint dioeceseos, ante omnia beatissimum archiepiscopum Constantinopolis 
et patriarcham adeant, aíque i(a per eum ad serenitatem nostram ingrediantur. Qui autem contra hanc 
constitutionem nostram vel proficiscuntur vel ultra definitum anni tempus extra ecclesiam suam degunt, 
iis primum quidem impensae ab oeconomis ecclesiae suae ne ministrentur, deinde ipsi per litteras sacer- 
dotum quibus subiecti sunt admoneantur, ut ad ecclesias suas redeant; quodsi reverti differant, secundum 
sacros canones vocentur. Et nisi intra tempus a sacerdotibus definitum ad. ecclesias suas reverterint, ipsi 
quidem episcopatu repellantur, alii autem ipsorum loco meliores secundum vim praesentis legis creentur. 
Atque hoc idem etiam in clericis valeat, cuiuscumque gradus sint vel ministerii. 
X. Ut autem omnis ecclesiasticus status sacrique canones diligenter custodiantur, iubemus unum- 
uemque beatissimum archiepiscopum et patriarcham et metropolitanum sanctissimos episcopos sibi sub- 
tectos in. eadem provincia fui: aut bis per singulos annos apud se convocare, eí omnes causas quas 
episcopi vel clerici vel monachi inter se habent accurate ezxaminare, easque componere secundum eccle- 
siastico$ canones, ac praeterea si quid contra canones a qualicumque persona commissum est emendare. 
1 Znterdicimus autem sanctissimis episcopis et presbyteris et diaconis et subdiaconis et lectoribus et 





1 ο͵ἱοσδήποτε, om. τόπου Epan. || ἀποδημήσῃ Bf |: 
2 καταλαμβανέτω Nomoc. | 4 παραγενομένους Epan. ἢ 
8 τὴν om. L || ἢ om. Epan. Iul. || 10 ποιοῦσε i. e. de- 
gentibus (lul, cf. exempla a C. de Boor collecta Theo- 
phanis p.161)] διατριβὴν add. cum Haloandro vulg. (Bf) | 
μὴ] κελεύομεν μὴ Bí sancimus non Zul. | 13 ἐφ᾽ οἷς B*| 
14 ὑπερτιϑεμένοις B* || 16 δρισμένου Nomoc. Ath. | 
παρὰ τῶν ἱερέων χρόνου ML Nomoc.? Iul.] χρόνου παρὰ 
τῶν ἱερέων B ἃ sacris canonibus (i.e. παρὰ τῶν ἱερῶν 
κανόνων) tempus c | 18 ἀντ᾽ αὐτῶν om. Bf || καλλίο- 
vesc] ἀμείνους Epan. | 19 νόμου om. Nomoc. | 20 τοῦ 
αὐτοῦ B| τῶν κληρικῶν Epan.|| 21 ἢ ὑπηρεσίας LB 
c Iul] ὑπηρεσίας MNomoc. ἢ ἐν ὑπηρεσίᾳ Epan. | 30 
κατὰ — κανόνας om.c|| 34 xai ὑποδιακόψοις καὶ δια- 
κόγνοις L, καὶ ὑποδιακόνοις om. Bf 








1 loco R!| 2 relinqueret .RT'! | aut ΚΠ || 4 fuerint 
vulg.] fuerit libri || 5 et patriarcham] et om. T'* | 7 autem 
T vulg.] om. RV || aut] et aut V | 10 yconiis Z'* || 11 
admonere /ibri, corr. Beck | per] qui V^ || sub] pro T'* | 
12 agere R!|| 13 secundum reuerti V^? || euocari V (Iul.)] 
reuoeari ART'vulg. || 14 inter 7! | ad V || 16 episcopa- 
tum T'!| depelli T'| meliores pro eis 7 ἢ 17 ipso vulg. || 
18 valituro vulg. | euiusque ZA | ordinis aut ministerii 
fuerint 7'| 22 rubr. De episcoporum conciliis per singu- 
los annos faciendis 7'in marg. (ex Iul.)| autem] καὶ T'! 
saero /t|| 23 custodiatur V? | 24 metropolitani A'|| 2 
simul 71 | 28 ad invicem om. Τ᾽. || 29 eosque AT | 
et om. R! T | super RT] insuper V | hoc V | 31 emen- 
dare vulg. || 33 rubr. De episcopis ucl aliis religiosis uiris 
ad tabulam ludentibus 7'i» marg. (ex Iul.) | sanctis EV || 
34 ae subdiaconibus V 





603 


Nov. CXXIII 10. 11 





γνώσταις καὶ παντὶ ἄλλῳ οἱουδήποτε εὐαγοῦς τάγμα- 
τος ἢ σχήματος καϑεστῶτε ταβλίζειν ἢ τῶν τὰ τοι- 
«vira παιζόντων κοινωνοὺς ἢ ϑεωρητὰς γένεσϑαι ἢ 
εἰς οἷανδήποτε ϑέαν τοῦ ϑεωρῆσαι χάριν παραγίνε- 
σϑαι. εἰ δέ τις ἐξ αὐτῶν τοῦτο ἁμάρτοι, 
τοῦτον ἐπὲὶ τρεῖς ἐνιαυτοὺς ἀπὸ πάσης εὐαγ, 
σίας κωλύεσθαι καὶ μοναστηρίῳ ἐμβάλλεσϑαι. εἰ δὲ 
ἐν τῷ μέσῳ χρόνῳ δείξει ἀξίαν τοῦ ἰδίου πταίσμα- 
τος μετάνοιαν, ἄδειαν εἶναι τῷ ἱερεῖ ὑφ᾽ ὃν τέτακταε 


- € 


et omni alii cuiuslibet venerandi collegii aut sche- 
matis constitutis ad tabulam ludere aut talia ludenti- 
bus participes aut inspectores fieri aut ad quodlibet 
spectaculum spectandi gratia venire. Si quis autem 
5ex eis hoc deliquerit, iubemus hunc in tribus annis 
venerabili ministerio prohiberi et monasterio redigi. 
Si autem in medio tempore ostenderit dignam sui 
vitii paenitentiam, liceat et sacerdoti sub quo con- 
stitutus est minuere tempus et hunc rursus pro- 


καὶ ἐλαττοῦν τὸν χρόνον xal τοῦτον πάλιν τῇ ἐδίᾳ 10 prio reddere ministerio, scientibus quoque sanctissi- 


ἀποδιδόναι ὑπηρεσίᾳ: εἰδότων xai τῶν ὁσιωτάτων 


ἐπισκόπων τῶν ὀφειλόντων ταῦτα διεκδικεῖν, εἷς εἴ 


τε τοιοῦτο μαϑόντες μὴ ἐχδικήσουσιν, αὐτοὶ λόγον 


τῷ ϑεῷ ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας ὑφέξουσε 


2 Μηδένα δὲ ἐπίσκοπον ἄκοντα καταναγκάξεσϑαι 15 2 Nullum 
H » ] . 


mors κληρικὸν ὕπ᾽ αὐτὸν ὄντα τοῦ ἰδίου κλή- 
ρου ἀπολύειν. 


mis episcopis debentibus haec vindicare, quia si tale 
aliquid agnoscentes non vindicaverint, ipsi rationem 
deo pro tali causa persolvent. 


autem episcopum invitum cogi quemlibet 
: sub se constitutum de proprio clero di- 
mittere. 


CAPUT XI. 


“Πᾶσι δὲ τοῖς ἐπισκόποις xal πρεσβυτέροις ἀπαγο- 


ρεύομεν * quvà τῆς ἁγίας κοινωνίας, πρὶν 7 
αἰτία Dey ἣν oi ; Ü 
yevéadas ὕουσεν. εἰ δὲ τις παρὰ ταῦτα τῆς ἁγίας 


κοινωνίας τινὰ χωρίσει, ἐκεῖνος μὲν ὃ: ἀδίκως ἀπὸ 
τῆς κοινωνίας ἐχωρίσϑη λυομένου τοῦ χωρισμοῦ ὑπὸ 
τοῦ μείζονος ἱερέως τῆς ἁγίας ἀξιούσϑω κοινωνίας, 
ὃ δὲ ἀδίκως ns ἃ 

μήσας πᾶσι τρόποις ὑπὸ τοῦ ἱερέως ὑφ᾽ ὃν τέτακταε 
χωρισϑήσεται τῆς κοινωνίας ἐφ᾽ ὅσον χρόνον ἐκεῖνος 
συνίδοι, ἵνα ὅπερ ἀδίκως ἐποίησε δικαίωΞ ὑπομείνῃ. 


Omnibus autem episcopis et presbyteris interdici- 
mus aliquem sancta communione, ante- 


segregare 
ἐχκλησιαστικοὲ κανόνες τοῦτο 20 quam causa monstretur propter quam sanctae regulae 


hoc fieri iubent. Si quis autem praeter haec sancta 
communione quemquam segregaverit, ille quidem qui 
iniuste a communione segregatus est soluta excom- 
municatione a maiore sacerdote sanctam mereatur 


τινὰ τῆς ἁγίας κοινωνίας χωρίσαι τολ- 25 communionem; qui vero aliquem sancta cummunione 


are praesumpserit, modis omnibus a sacerdote 
sub quo constitutus est separabitur communione 
quanto tempore ille perspexerit, ut quod iniuste fecit 


1 ᾿41λλ᾽ οὐδὲ οἰκείαις χερσὶν ἔξεστιν ἐπισκόπῳ τινὰ — 1 iustesentiat. Sed neque propriis manibus licere 
πλήττειν" τοῦτο γὰρ ἀλλότριόν ἐστιν ἱερέων. 30 episcopum aliquem percutere; hoc enim extraneum 

c. XI er S repetit Nomoc. L tit. 15 -- 11 p. 619.625 Voell. Pr. (— 28) habet Epanagoge 9,5, ex B pr. repetitur 
Nomoc.ó" XIV εἶ. 9,9, 8.2 i5.9,10, ὃ 1 Nomoc." ib. 9, 26 et B* E 31, 5 p. 336 Zach. Summaria extant in 
Nomoc. XIV tit. locis cit. 


omnibus aliis in qualicumque religioso collegio vel habitu constitutis, ne tabula ludant vel eorum qui talia 
ludunt socii aut spectatores fiant, vel ad ullum spectaculum tandi gratia veniant. Si quis vero ex 
dis hoc commiserit, iubemus eum per tres annos αὖ omni religioso ministerio prohiberi et in monaste- 
rium immitti. Quodsi medio tempore dignam peccato suo paenitentiam ostenderit, liceat sacerdoti sub quo 





constitutus est et minuere tempus et eum rursus ministerio suo restituere: cum sciant sanctissimi 
| haec vindicare debent, si quid eiusmodi cognoverint neque vindicaverint, se rationem deo hac 


reddituros esse. 
dimittere. 
XI 


ralione a maiore 


suis pulsare quemquam episcopo 


. Omnibus autem episcopis et presbyteris interdicimus, ne quemq 
gent, antequam causa probetur propter quam ecclesiastici canones hoc fieri iubent. 
adversus ea a sacra communione separaverit, ille qui iniusíe a communione separatus est, sublata 


iscopi 
causa 


Nullus autem episcopus invitus cogatur clericum ullum sibi subiectum de clero suo 


uam ἃ sacra communione segre- 


uis quem 
ü- 


sacram communionem admittatur, is vero qui iniuste a sacra communione 
aliquem separare ausus est, omnibus modis per sacerdotem sub ] 
1 bitur, in quantum tempus illi placuerit, ut quod iniuste fecit iuste — Sed ne manibus quidem 
Ἵ icet; hoc enm alienum est a sacerdotibus. 


constitutus esí a communione separa- 





1 οἱουδήποτε MB! Nomoc. c] οἱωδήποτε LB** ὅσοι- 
δήποτε S | svÀagovs S | 2 ἢ σχήματος om. L || xa9- 
εστῶσιε Sv. Ll, B*| τῶν τοιαῦτα (ταῦτα B* v. D) παι- 
ζόντων SL B | 3 γενέσϑαε SB* | 4 παραγενέσθαι 
SBf | 6 ἀπὸ om. S | εὐλαβοῦς ὑπουργίας S | 1 ἐν uova- 
στηρίῳ Nomoc.| 8 δείξει L] δείξοε MB | 9 τῷ ἱερεῖ! 
et sacerdoti ς ἢ ὑφ᾽ ὧν L | 10 xai ante ov» om.s | 
πάλαι Bí | 12 διεκδικῆσαι Bf ἢ os] ὡς xai B ἢ εἴ τι 
— ἐκδικήσουσιν om. Bí | 15 ἄκοντα om. S ἢ 18 Πᾶσι 
δὲ om. Epan., Nomoc. L tit. | x«i] ἢ xai B | 19 ἀφορί- 
tur ML] μὴ ἀφορίζειν B μὴ (ur om. S unus, Nomoc. 
L tit) χωρίζειν S Epan. | τινὰς Epan. | ἢ M*L^B 
Ἔραπ., Nomoc. L tit.] ἢ MeL? S Nomoc.^ | 20 δειχϑείη 
Epan. | 21 γίνεσθαι Nomoc. L tit. | 22 τινὰ χωρίσεε 
S unus, Nomoc.?] τενὰ χωρίσοι MLS B Epan. χωρίσει 
τινὰ Nomoc. L tit., Nomoc.^ | os] ὡς S Nomoc.? | 23 zo- 
ρισϑεὶς S | λυό pan. | τοῦ δεσμοῦ Nomoc.5" | 
24 τοῦ om. S | ἀξιουσϑαι (sic) L ἢ 25 ὁ δὲ ἀδίκως τινὰ 
τῆς ἁγίας χωρίσας κοινωνίας Bí ὁ δὲ ἀδίκως τοῦτον 
τολμήσας χωρίσαι B* ó δὲ χωρίσαι τολμήσας Epan., 

















ἀδίκως om.c | 26 ὑφ᾽  Sv.L|| 28 ὑπομείνοε B* ὑπο- 
μείνει Bf sentiat & | 29 ἐξέσται S v. L, ἐξέστω Nomoc. L 


tit. licere ς | ἐπέσκοπον S, 2? | 30 iocos Se 





1 chematis R V | 2 talia ludentibus Bec] aliis Iudenti- 


* 


bus (ludentibus aliis V) libri, vulg. | 3 fieri aut inspectores 
ΤΊ δὰ] ἃ V|4 rum libri, corr. Beck ἢ 5 reli- 
querit καὶ | 6 uenerandi A' 7? | misterio R'VT? monaste- 
rio Τ᾽ E? | 1 ostenderit Vvulg.] ostendat T' ostendatur R ἢ 
sui] si R! [ 8 paenitentiam] penitentie ἃ (sic) V ! | et anze 
minuere 9 fr. it Beck ἢ sacerdotii T'! | 9 reddere pro- 
prio ΤῊ 10 misterio A V ἢ quoque] quos 7! que V || 11 iu- 
dieare T' | quia si] q»««»1 Z'! | talem 7᾽ | 12 iudicauerint 
RVT'! | 13 persolueret R ἢ 15 rubr. Ut nullus episcopus 
cogatur subiectum sibi clericum de suo clero dimittere 7' in 
marg. (ez Iul.) | nullus autem episeopus £ ἢ inuitium ! ἢ 
quamlibet £ | 16 constitum 7'! | clero dimittere V '] elero 
dimittere et alii (aliis V3) dare R?V? clerieo alii dare 
dimittere A! dimittere clero alii (et alii 77?) dare T7'j 
18 rubr. De his qui sine causa excommunicant 7'in marg. 
(ex lul) | 19 segregate R! | aliquam Τ᾽ aliquem a 
vulg. | sanctam communionem AT7' | 20 causa] causa 
aliqua 7? | proprie £! | saere R ἢ 22 quamquam E VT' ἢ 
qui V? T?] quod R quam 7'!, om. V! | 23 a communione] 
actione R, a om. T! ἢ est om. T' ἢ solato] solutus ab 
T? | 24 saneta V | 25 aliquam £ V ἢ sanctam communio- 
nem A| 26 omnibus modis 7'] 27 constitus £ ἢ 28 fe- 
cerit V | 29 iuste om. VT' | sustineat vulg. ἢ rubr. De 
episcopis manu sua cedentibus T'in marg. (ez Iul.) ἢ liceat 
vulg.; leg. licet? ἢ 30 aliquam V ἢ extraneum] eontrarium 





V, est add. V? T 
16* 


Nov. CXXIII 11—14 604 


DE SANCTISSIMIS 





2 EV τις δὲ ἐπίσκοπος κατὰ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς 
κανόνας τῆς ἱερωσύνης ἐκβληϑεὶς τολμήσειεν ἐπιβῆναι 
τῆς πόλεως ἐξ ἧς ἐξεβλήϑη, ἢ καταλιπεῖν τὸν τό- 
πον ἐν ᾧ ἐκελεύσϑη διάγειν, κελεύομεν τοῦτον μονα- 
στηρίῳ ἐν ἄλλῃ ἐπαρχίᾳ καϑεστῶτε παραδίδοσϑαε, 
ἵνα ἅπερ ἐν τῇ ἱερωσύνῃ ἥμαρτε διάγων ἐν τῷ μονα- 
στηρίῳ διορϑώσηται. 


2 sacerdoti. Si quis autem episcopus secundum ec- 
clesiasticas regulas sacerdotio pulsus praesumpserit 
ingredi civitatem ex qua pulsus est, relinquens lo- 
cum in quo iussus est degere, iubemus hunc mona- 


5sterio in alia regione constituto tradi, ut quae in 


sacerdotio deliquit degens in monasterio corrigat. 


CAPUT XII. 


Κληρικοὺς δὲ οὐκ ἄλλως χειροτονεῖσϑαι συγχωροῦ- 
μεν, εἰ μὴ γράμματα ἴἔσασε καὶ ὀρϑὴν πίστιν καὶ 


. Olericos autem non aliter ordinari permittimus, 
nisi litteras sciant et rectam fidem vitamque habeant, 


βίον σεμνὸν ἔχουσι, καὶ οὔτε παλλακὴν οὔτε φυσικοὺς 10 et neque concubinam aut naturales habuerunt aut 


ἔσχον ἢ ἔχουσε παῖδας, ἀλλ᾽ ἢ σωφρόνωβ βιοῦντας ἢ 
γαμετὴν νόμιμον καὶ αὐτὴν μίαν καὶ πρώτην ἐσχη- 
κότας ἢ ἔχοντας, καὶ μηδὲ χήραν μηδὲ διαζευχϑεῖσαν 
ἀνδρὸς μηδὲ ἄλλως vois νόμοις ἢ καὶ τοῖς ϑείοις xa- 
ψόσιν ἀπηγορευμένην. 


habeant filios, sed caste viventes aut uxorem legiti- 
mam et ipsam unam et primam habentes neque vi- 
duam neque separatam ἃ viro neque aliter legibus 
aut sacris canonibus interdictam. 


CAPUT XIII. 


Πρεσβύτερον δὲ ἐλάττονα τῶν τριάκοντα ἐνιαυτῶν 
γίνεσϑαι οὐκ ἐπιτρέπομεν, ἀλλ᾽ οὐδὲ διάκονον ἢ ὑπο- 
διάκονον ἥττονα τῶν εἰκοσιπέντε, οὐδὲ ἀναγνώστην 
ἐλάττονα τῶν ὀκτωκαίδεκα ἐνιαυτῶν, διακόνισσαν δὲ 


Presbyterum autem minorem XXXV annorum 
fieri non permittimus, sed neque diaconum aut sub- 
diaconum minorem XXV, neque lectorem minorem X 
et. VIII annorum, diaconissam vero in sanctam ec- 


ἐν ἁγίᾳ ἐκκλησίᾳ μὴ χειροτονεῖσϑαι ἥτις ἐλάττων 20 clesiam non ordinari quae minor est annorum XL 


ἐστὶν ἐνιαυτῶν τεσσαράκοντα ἢ εἰς δευτέρους ἢλϑ:ε 
, 
γάμους. 


aut ad secundas venit nuptias. 


CAPUT XIV. 


Εἰ δὲ ἐν τῷ καιρῷ τῆς χειροτονίας τοῦ κληρικοῦ 
οἱουδήποτε τάγματος ἢ βαϑμοῦ κατήγορός τις ἀνα- 


φανῇ, λέγων αὐτὸν ἀνάξιον εἶναι τῆς χειροτονίας, 25 


ὑπερτεϑέσϑω ἡ χειροτονία, καὶ πάντα προβαινέτωσαν 
τοῦτο μὲν ὑπὲρ τῆς ἐξετάσεως τοῦτο δὲ ὑπὲρ τῶν 
ἐπιτιμίων, ἅτινα ἐν ταῖς τῶν ἐπισκόπων χειροτονίαις 
ἀνωτέρω ἐϑεσπίσαμεν. 


Si autem tempore ordinationis. clerici cuiuscum- 
ue collegii aut ordinis accusator aliquis apparuerit, 
icens eum indignum esse ordinatione, differatur 
ordinatio, et universa procedant tam pro examina- 
tione quam pro multis, quas in episcoporum ordi- 
nationibus superius sanximus. 


e. XII repetunt Nomoc. L tit. 25 p. 623 Voell. ez S, Nomoc.^ XIV tit. 9,29 et B* K 18,3 p. 484 Zach. ez B. 
Argumentum notat Nomoc. XIV tit. 1,23 (ubi ipsum caput exscripsit Balsamo: p. 840 Voell.). 
c. XIII ez S repetit Nomoc. L tit. 25 p. 623 Voell., ez B Nomoc.4" XIV tit. 1,28. — Summae extant Nomoc. XIV. 


tit. 1. c., "Port. 40, 15. 38, 1. 30, 1. 42, 9. 


c. XIV.pr. habet Appendiz Nomoc. L tit. cap. eccl. 6 p. 662 Voell., $1 (605,2 μὴ ἄλλως δὲ χειροτονεῖσϑαιε — 


9 ἐχβαλλέσϑω) et ὃ 2 Nomoc. L tit. 25. 26 p. 632. 633 Voell. ez S. Ex BB habent ὃ 1. 2 Nomoc."^ XIV tit. 9,29, 
$ 1 Nomoc.?" XIV tit. 9,22... $ 2 (— 11 προβαινέτω) extat in Epanagoge 8, 12. — Summarium $ 1. 2 exhibet ΝΝο- 
moc. XIV tit. 9, 29; Ath. summam repetunt paratitla Ath. 10. $ 1^. 





2 δὲ quis autem episcopus secundum ecclesiasticos canones sacerdotio deiectus ingredi civitatem, ez: qua 
eapulsus est, vel relinquere locum, in quo degere iussus est, ausus sit, iubemus eum monasterio in alia 
provincia sito tradi, ut quae in sacerdotio peccavit degens in monasterio emendet. 

: Clericos autem non aliter creari permittimus, nisi litteras sciant et rectam fidem atque hone- 
stam vitam habeant, et neque concubinam neque naturales liberos habuerint habeantve, sed qui aut caste 
vivant aut uxorem legitimam eamque unam et primam habuerint habeantve, nec vero viduam neque a 
viro separatam neque aliter legibus vel etiam sacris canonibus reprobatam. 

Xm Presbyterum autem minorem triginta annis fieri non permittimus, sed ne diaconum quidem 
vel subdiaconum minorem viginti quinque annis, nec lectorem octodecim annis minorem; neve diaconissa 
in sancta ecclesia creetur quae minor sit annis quadraginta vel ad secundas —— venerit. E. 

Quodsi tempore creationis clerici cuiuscumque collegii aut gradus accusator eztiterit qui 
eum indignum esse creatione dicat, differatur creatio omniaque procedant tam de examinatione quam de 


mullis quae in episcoporum creationibus supra sanaimus. 





2 Ἐτολμήσοι (τολμήσει S v. L) libri | 8 ἀφ᾽ ἧς S ev ἧ 
INomoc.? || ἢ καταλείπειν S v. L., relinquens ς || 4 ἐκε- 
λεύϑη M || 6 τῷ om. S | 8 συγχωροῦμεν χειροτονεῖ- 
σϑαι S | 10 σεμνὸν om. c | ἔχωσι S v. I. | *o902 — οὐ- 
δὲ Δι φύσει Β}} 11 ἔχουσι (ἢ ἔχουσι v. 1.) ἢ ἔσχον 
85} ἀλλ᾽ ἢ] ἢ om. €|| 12 πρώτην καὶ μέαν Nomoc." | 
ἐσχηκόταξ ἢ ἔχοντας LB (habentem vel si iam habuerit 
Iul.) écz5gxóvas M habentes c | 14 xai om. B* v.L, e || 
16 πρεσβύτερον λ΄ ἐνιαυτῶν ἐλάττω S || τριάκοντα (4) 
MS B (Nomoc.?") Tul. Ath. Nomoc. XIV tit. Ροτε. 40, 15] 
λε΄ Le Theod. | 11 o? συγχωροῦμεν L|| 18 οὐδὲ B No- 
moc. L tit.] οὔτε δὲ ML δου dm ἀλλ᾽ οὐδὲ S | 19 ὀκτω- 
καίδεκα M δεκαοκτὼ B uj (€ 1.4) Le Nomoc.?"^ Theod. 
Ath. (cf. Iul.]] ὀκτὼ S Pon. 30,1 x' Nomoc. XIV tit., ubi 
η΄ legit Balsamo in schol. p. 841 Voell. (inconsiderate nume- 
rum in ipso contextu novellae positum in Basilicis auctum 
esse dictitans) || 21 ἐνιαυτῶν τεσσαράκοντα B] £viav- 
τοῖς u M ἐτῶν u S τεσσαρακόντων L! τεσσαράκοντα 
L? || 28 ἐν ταῖς χειροτονίαις τῶν ἐπισκόπων L | 29 
ἀνωτέρω] c. 2 





1rubr. Episcopus si deiciatur de episcopatu, in mona- 
sterio sit 7'in marg. || quis] is E* || 3 locus V! || 4 in 
om. T'* || est iussus V || monasterio in] in monasterio 7' 
monasterio RV | 5 aliqua religione 7'! | tradi] traditum 
RiV|S8rubr. Quales clerici fieri debeant T'in marg. (ez 
Iul.) || nos V? | praecipimus V | 9 habent 7'|| 10 et om. 
V || habuerint V? vulg., uitaque add. V! || aut habeant 
lineola subducta del. 1? | 11 legitimam] le (sic) 7' | 12 ne- 
que viduam] uiduam non 7'! | 13 neque om. R! la om. V | 
14 interdictum A!|| 16 rubr. Cuius etatis presbiteri dia- 
coni subdiaconi item diaconisse fleri debeant 7'ín marg. 
(ez Iul.) || 17 diaconem 7'| aut] neque V || subdianum 
T| 18 XV T'||]lectorem minus R minus lectorem 71 
minores lectores T?| XVIII 7 || 19 sancta eclesia T || 
20 non om. T' | qua. Z* | XL annorum A7' | 23 rubr. De 
aecusationibus clericorum 7' in marg. (ez Iul.) || tempore om. 
V'| cuiusque RV | 24 aliquid A'|| 26 uniuersas A! 
27 quas A!| mudis 7'!|| quas] tam quas A^; quae ed. 
Ven. 1494 αἱ. | 28 sancciuimus A?T'! 


pw ον Éu 


dite Ad c d 





ET DEO AMABILIBUS 605 Nov. CXXIII 14. 15 
1 Εἰ δὲ ὃ μέλλων χειροτονεῖσθαι διάκονος μὴ ἔχοε 1 Si vero futurus ordinari diaconus non habuerit 


fortes καϑὰ ἀνωτέρω εἴρηται ξευχϑεῖσαν αὐτῷ, μὴ 
ἄλλως χειροτονείσϑω, εἰ μὴ τερον ὑπὸ τοῦ χει 
τονοῦντος αὐτὸν —— — δύνασϑαι 


μετὰ τὴν χειροτονίαν καὶ χωρὶς νομίμης γαμετῆς σε- ὃ 


μνῶς βιοῦν, οὐ δυναμένου τοῦ χειροτονοῦντος ἐν τῷ 
καιρῷ τῆς χειροτονίας ἐπιτρέπειν τῷ διακόνῳ μετὰ 
τὴ» χειροτονίαν γαμετὴν λαμβάνειν εἰ δὲ τοῦτο γέ- 
γνηται, ὁ ἐπιτρέψας ἐπίσκοπος τῆς ἐπισκοπῆς ἐκβαλ- 


uxorem sicut superius dictum est iunctam sibi, 
non aliter ordinetur nisi prius ab ordinante eum 
interrogatus promiserit posse post ordinationem et 
sine legitima uxore honeste vivere, non valente eo 
qui ordinat in tempore ordinationis permittere dia- 
conum aut subdiaconum post ordinationem uxorem 
accipere. Is autem qui permittit episcopus expella- 
tur ab episcopatu. Si vero post ordinationem pres- 


λέσϑω. εἰ δὲ μετὰ τὴν χειροτονίαν πρεσβύτερος ἢ 10 byter aut diaconus aut subdiaconus uxorem duxerit, 


διάκονος ἢ ὑποδιάκονος ἀγάγηται γαμετήν, ἐκβ, 
cJ« τοῦ κλήρου καὶ τῇ βουλῇ τῆς πόλεως, ἐν ἡ κλη- 
gei /* μετὰ τῶν ἰδίων πραγμάτων παραδιδόσϑω. 
εἰ δὲ ἀναγνώστης δευτέραν γαμετὴν ἀγάγηται, ἢ 
πρώτην μὲν χήραν δὲ ἢ ὃ νδρὸς ἢ vo 
νόμοις ἢ τοῖς ἱεροῖς κανόσιν ἀπηγορευμένην, μηκέτε 
εἰς ἄλλον Pcia vay decede βαϑμὸν eoi εἰ δὲ 
οἷῳδήποτε τρόπῳ εἰς μείζονα βαϑμὸν προαχϑείη, ἐκ- 
βαλλέσϑω αὐτοῦ καὶ τῷ προτέρῳ ἀποκαϑιστάσϑω. 





expellatur a clero et curiae civitatis illius in qua 
clericus erat cum propriis rebus tradatur. 


2 $i vero lector secundam ducat uxorem, aut pri- 


ἐν χήραν δὲ ἢ διαξευχϑεῖσαν ἀνδρὸς ἢ τοῖς 15 mam quidem viduam (autem) aut separatam viro aut 


legibus aut sacris canonibus interdictam, nequaquam 

ad alium ecclesiasticum ordinem provehatur; sed si 

quolibet modo ad maiorem ordinem perducatur, ex- 
eo et priori restituatur. 


CAPUT XV. 


AM μηδὲ βουλευτὰς ἢ ταξεώτας κληρικοὺς yive- 20 


σθαι, ἵνα μή τις ἐκ τούτου τῷ εὐαγεῖ κλήρῳ ὕβρις 
προῤβγένηται. εἰ δὲ τὰ τοιαῦτα πρόξωπα ἐν κλήρῳ 
καταταγῇ, 0e μὴ γενομένης τῆς χειροτονίας τῇ ἰδίᾳ 
τύχῃ ἀποκαϑιστάσϑωσαν, πλὴν εἰ μὴ ὡς εἰκὸς μοναχε- 


Sed neque curialem aut officialem clericum fieri, 
ut non ex hoc venerabili clero iniuria fiat. Si vero 
tales nae in clero constituantur, tamquam nec 
ad ordinationem perductae propriae fortunae resti- 
tuantur, nisi forsan monachicam vitam aliquis eo- 


κὸν βίον τις ἐξ αὐτῶν ovx ἔλαττον δεκαπέντε ἐνιαυ- 25 rum non minus XV annos implevit: tales enim or- 


τῶν διήνυσε" τοὺς τοιούτους yàg χειροτονεῖσθαι κε- 
λεύομεν, τῆς νομίμης δηλονότι μοίρας ἀπὸ τοῦ βου- 
λευτοῦ τῇ βουλῆ καὶ τῷ δημοσίῳ διδομένης. ἀλλὰ 
καὶ ἐν τῷ κλήρῳ καταλεγόμενοε μοναχῷ πρέποντα 
βέον ἐκτελείτωσαν. εἰ γὰ 
μὴν γυναῖκά τις ἐξ αὐτῶν ἀγάγηταε παλλακὴν σχοίη, 
τῇ βουλῇ ἢ τῇ τάξει ἢ τῇ τύχῃ 3 ὑπέκειτο ἀποδιδό- 
σϑω, εἰ καὶ τὰ μάλιστα τοιούτῳ ἐκκλησιαστικῷ βαϑμῷ 


dinari praecipimus, legitima videlicet parte (a) curiali 
curiae et fisco danda. Sed in clero constituti mo- 
nacho condecentem vitam impleant. Si enim post 
clericatus honorem uxorem aliquis eorum duxerit aut 


si yàg μετὰ τὴν τοῦ κλήρου τε- 3Üconcubinam habuerit, curiae et officio cuius sub- 


iacebat fortunae reddatur, si etiam maxime tali ec- 


e. XV (— 28 διδομένης) ez S —— Appendir Nomoc. L tit. cap. eccl. 3 p. 661 Voell. Ez B pr. habet No- 


moc.?" XIV tit. 9,29, $1 (— 12 παρα 


οϑήσονται) id. 9,16 et Β' K 18, 4 p. 434 Zach. — Summam pr. praestat No- 


moc. XIV tit. 9,29. v. 24sg. argumentum notatur 'Poz. 34, 2. 
— Alteram cap. XV partem (inde a v. 28 ἀλλὰ xai ...) et c. XVI pr. om. S. 





1 Si autem qui diaconus ordinandus est uxorem non habeat secundum ea quae supra dicta sunt sibi con- 
iunctam , non aliter creetur, nisi prius ab eo qui eum creaturus est interrogatus promiserit se post crea- 
tionem etiam sine legitima uxore caste vivere posse, neve liceat ei qui creaturus est tempore creationis 
diacono permittere, ut post creationem uxorem ducat. Si vero hoc fiat, qui id permisit episcopus episco- 
atu repellatur. Quodsi post creationem presbyter aut diaconus aut subdiaconus uaorem duxerit, de 
clero repellatur et curiae civitatis in qua clericus erat cum rebus suis tradatur. Si vero lector 
secundam wuaorem duxerit, vel primam quidem sed viduam vel separatam a viro vel legibus sacrisve 
canonibus —— nequaquam in alium ecclesiasticum gradum procedat; quodsi qualicumque modo in 
maiorem ordinem promotus sit, repellatur eo et priori restituatur. 

XV. Sed ne curiales quidem aut officiales clerici fiant, ne qua inde venerabili clero iniuria fiat. 
Quodsi eiusmodi personae in clerum adlecti sint, tamquam non facta creatióne condicioni suae restituan- 
tur, —2— quis ex iis vitam monachicam non minus quindecim annis transegerit: tales enim homines 
creari iubemus, ut scilicet legitima pars a curiali curiae et fisco detur. Sed etiam in clerum adlecti dignam 
monacho vitam peragant. Nam si quis ex iis post honorem clericatus uxorem duxerit vel concubinam 
habuerit, curiae vel officio vel fortunae cui subiectus erat reddatur, quantumvis in (alem ecclesiasticum 





2 ζευχϑεῖσαν αὐτῷ καϑὰ ἀνωτέρω εἴρηται Nomoc.dm 
9,33} 3 ὑπὸ M] ἀπὸ LB || 4 ἐπαγγέλεταε L | 5 μετὰ] 
καὶ μετὰ Nomoc.^ | xai om. Nomoc.?" | νομέμου γαμε- 
τῆς L νομέμης γυναικὸς Nomoc.dm, νομέμης om. B || 6 χει- 
ροτονήσαντος S | 1 τῷ διακόνῳ) ἢ ὑποδιακόνῳ add. 
SS plerique, € | S λαβεῖν Nomoc." || s& — γένηταε om. ς | 
11 ἢ ὑποδιάκονος om. Nomoc." 9,29 ! ἀγάγεται γαμετὴν 
1, γαμετὴν ἀγάγοιτο S | 12 τῇ βουλῇ Γὸς Iul. Ath.] τῇ 
τάξαι B, Ls.v. τῇ βουλῇ καὶ τάξει M (cf. ad v. 30. 32. 
606,11; Heimbach Anecd. II p. LXIT) | ἐν Z] ὑφ᾽ ἣν 
S || ἐν ἡ — 13 πραγμάτων om. Bf | 13 ἐδίων»] οἰκείων 
Nomoc." 9,22 | 19 avrov] ἀπ᾽ avrov L, om. S | 20 βου- 
λευτὰς ἢ ταξεώτας κληρικοὺς γίνεσϑαι MS Nomoc." (No- 
moc.? a γίνεσϑαε incipii)) ταξεώτας (s. v. add. ἢ βουλευ- 
Ts) κληρικοὺς γίνεσθαι L, βουλευτὰς ἢ om. B; curialem 
aut officialem —— fieri & (sim. Iul.) | 21 κλήρῳ Sg] 
οἴκω ἢ κλήρω M oixo LB | 22 γένηται Nomoc.? | τὰ 
om. S v.L, B Nomoc.^ | 23 καταγάγῃ B | 25 ἐλάττων 
B*| 21 τῆς vouiuns — 28 διδομένης om. Β΄ Nomoc.4", 
τῆς νομέμης — 606,6 εἴησαν om. B! | 29 καὶ ἐν LB] 
xai οἱ ἐν M (xai om. c) | 32 τῇ βουλῇ ἢ om. B| ἢ] et ς | 
7 τῇ τύχῃ ἡ ὑπέκειτο (ἐπέκειντο D*)| cuius subiacebat 





fortunae e, unde Zachariae ἧς τῇ τύχῃ ὑπέκειτο 





1 ταῦτ. De nuptiis clericorum 7᾽ in marg. (ez Iul.) ἔα τε 
ordinarius A, ordinari del. T? | non om. R! T | 4 per- 
miserit V | ordinationem] uxorem a add. 76 | et om. V | 
δ eum RV|6 in om. T || 7 ordinatione V || 12 propriis] 
proprius erat V! | 15 autem addidi | viro] 2- V* a uiro 
T? vulg. | 16 uel saeris V | 17 ecclesiasticum ordinem 
cet.] |eum. ordinem — 20 fieri ut ser. R? in ras.2 vv. || si 
RT] et si V vulg. || 20 rubr. De curialibus et taxeotis ad 
clericatus honorem uenientibus 7'in marg. (ez Iul.) || 23 or- 
dinatorem A! || produete Τ᾽ perdueti V? vulg. | 24 forte V] 
aliquis eorum non] non aliquis eorum non E! non eorum 
aliquis 71 | 25 annis R? 7? vuig. | enim om. R' V | ordi- 
nare R!| 26 legitimae A!| partem £!| a add. Beck | 
euriali curie R] curialie V! curiae V? T' vulg. | 21 et] ei 
V, om. R* | rubr. Si monachus clerieatus honorem me- 
ruerit T' in marg. (ez Iul.) | Sed R!V] Si R?T et si vulg., 
Sed et Beck || constituto 7' | 28 concedentem R condes«n- 
tem 7 | impleant Beck] impleuerint V impleuerit RT 
29 duxerit aliquis eorum 7' | 30 habuerit] duxerit V 
eius 7!| 31 reddantur A! credatur 7'! | si] set R1 7! 


Nov. CXXIII 15. 16 


606 


DE SANCTISSIMIS 





ἐγκαταλεγῇ, ἐν ᾧ τις τεταγμένος οὐ κωλύεται ἀπὸ τῶν 
ἱερῶν κανόνων καὶ τῶν νόμων γαμετὴν λαμβάνειν. 
τὰ αὐτὰ δὲ καὶ ἐπὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι μοναχοῖς κρα- 
τεῖν ϑεσπίζομεν τοῖς ἀπὸ μοναστηρίων εἰς οἱονδήποτε 
ἐκκλησιαστικὸν βαϑιμὸν μεταφερομένοις, si καὶ μηδὲε- 
1. μιᾷ τύχῃ ὑπεύϑυνοι εἴησαν. καὶ γενικῶς νομοϑ'- 
τοῦμεν, μηδενὲ ἐξεῖναι ἐν οἷῳδήποτε ἐκκλησιαστικῷ 
βαϑμῷ καϑεστῶτι ἀναχωρεῖν ἐξ αὐτοῦ καὶ κοσμικὸν 
γίνεσϑαι, ἐπισταμένων τῶν οὕτω ποιούντων, ὅτε καὶ 
τῆς 006 εἰκὸς ἐπικειμένης αὐτοῖς ζώνης ἢ ἀξίας ἢ στρα- 
τείας γυμνωθήσονται, καὶ τῇ βουλευτικῇ τύχῃ τῆς 
ἐδίας πόλεως παραδοϑήσονται. τοὺς δὲ πρὸ τοῦ ἡμι6- 
τέρου νόμου κληρικοὺβ χειροτονηϑέντας ἀπὸ βουλευτι- 
κῆς τύχης διὰ ὑποκαταστάντων προρώπων τὰς χρη- 


clesiastico gradu tenebatur, in quo quis constitutus 
non prohibetur sacris canonibus et legibus uxorem 
accipere. Haec autem et super aliis omnibus mona- 
chis tenere sancimus, qui de monasteriis ad quem- 
5 libet ecclesiasticum gradum transferuntur, etsi nullae 
1 fortunae subiecti fuerint. ^ Et generaliter sanci- 
mus, nulli licere in quolibet ecclesiastico gradu con- 
stituto discedere ab eo et saecularem fieri, scientibus 
tale aliquid facientibus, quia et quasi apposito sibi 


10cingulo aut dignitate aut militia nudabuntur et cu- 


riali fortunae propriae civitatis tradentur. Qui autem 
ante nostram legem clerici ordinati sunt ex curiali 
fortuna, per substitutas personas pecuniaria munia 
complere, a corporalibus autem liberos servari. 


ατικὰς λειτουργίας πληροῦν, ἀπὸ δὲ τῶν σωματικῶν 15 
5 07. ἤθουν, " 


ἐλευϑέρους φυλάττεσϑαι. 


CAPUT XVI. 


.4λλ᾽ οὐδὲ κληρικὸν οἱουδήποτε βαϑιμοῦ διδόναι 
τι ἐκείνῳ, ὑφ᾽ οὗ χειροτονεῖται, ἢ ἄλλῳ οἱῳδήποτε 
προβώπῳ συγχωροῦμεν, μόνας δὲ παρέχειν αὐτὸν τὰς 


Sed neque clericum cuiuscumque gradus dare ali- 
quid ei a quo ordinatur aut alii cuilibet personae 
permittimus, solas autem praebere eum consuetu- 


συνηϑείας τοῖς τῷ χειροτονοῦντε ὑπηρετουμένοιβς καὶ 20 dines his qui ordinanti ministrant ex consuetudine 


ἐξ ἔϑους κομιζομένοιβ, ἑνὸς ἐνιαυτοῦ διάρια μὴ ὑπερ- 
βαινούσας. ἐν δὲ τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ ἐν 7; κατατάτ- 
τεται τὴν ϑείαν πληροῦν λειτουργίαν, καὶ μηδὲν παν- 
τελῶς τοῖς ἰδίοις συγκληρικοῖς διδόναι ὑπὲρ τῆς ἰδίας 


accipientibus, unius anni emolumenta non transcen- 
dentes. In sancta vero ecclesia, in qua constituitur 
sacrum complere ministerium, nulla penitus propriis 
conclericis dare pro sua insinuatione, neque ob hanc 


ἐμφανείαβ, μηδὲ διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τῶν ἰδίων 2ὅ causam propriis emolumentis aut aliis portionibus 


παραμυϑιῶν ἢ τῶν ἄλλων μεριτικῶν αὐτὸν ἀποστε- 
1 ρεῖσϑαι. ἀλλὰ μηδὲ ξενοδόχον ἢ πτωχοτρόφον ἢ 
vogcoxóuov ἢ ἄλλου οἱουδήποτε εὐαγοῦς οἴκου διοικη- 
τὴν ἢ οἱονδήποτε ἐκκλησιαστικὸν φρόντισμα χειρίζοντα 
διδόναι τε ἐκείνῳ, ὑφ᾽ οὗ προβάλλεται, ἢ ἄλλῳ oiq- 
δήποτε προρώπῳ ὑπὲρ τῆς ἐμπιστευϑείσης αὐτῷ διοι- 
κήσεως. ὁ δὲ παρὰ ταῦτα ἅπερ διετυπώσαμεν ἢ δὲ- 
δοὺς ἢ λαμβάνων ἢ μεσίτης γενόμενος τῆς ἑερωσύνης 


hunc privari. 

1 Sed neque xenodochum aut nosocomum aut pto- 
chotrophum aut alium quemlibet venerabilis domus 
gubernatorem aut quamcumque ecclesiasticam  solli- 


30 citudinem agentem dare aliquid illi à quo constitui- 


tur aut alii cuicumque personae pro commissa sibi 
gubernatione. Qui vero praeter haec quae disposui- 
mus aut dat aut accipit aut mediator fit, sacerdotio 


δ 1 v.12—16 summam Ath. repetunt paratitla Ath. 8 $2. 
c. XVI (— 607,15 ἀλλὰ καὶ μᾶλλον ἐπιτρέπομεν) initio in summam contracto paucisque mutatis habet Epanagoge 
8,13. 14; ez B integrum caput exscripsit Nomoc.^ XIV tit. 1,24, pr. et $81 Βε K 18,5 p. 434 Zach. — Summam habet 
Nomoc. .X1V tit. l.c., Ath. summam 601,2—4 repetunt paratitla Ath. 2 $2. 





gradum adsumptus sit, in quo quis constitutus non prohibetur a sacris canonibus et legibus uxorem du- 
cere. Eadem autem in reliquis etiam omnibus monachis valere sancimus, qui a monasteriis ad qualem- 
1 cumque ecclesiasticum gradum transferantur, etiamsi nulli condicioni subiecti fuerint. — Atque genera- 
liter sancimus, nemini in ullo ecclesiastico gradu constituto licere ab eo recedere et laicum fieri, ut qui 
hoc faciant sciant se et cingulo quo forie praediti sunt vel dignitate vel militia spoliatum et curiali 
condicioni civitatis suae traditum iri. Qui vero ante nostram legem clerici creati sunt ea; curiali con- 
dicione, per substitutas personas pecuniaria munera impleant, a corporalibus autem immunes custodiantur. 

XVI. Sed ne clericum quidem ullius gradus ei a quo creatur vel alii ulli personae quicquam 
dare permiitimus, sed solas praestare eum consuetudines iis qui creanti ministrant et ec more acci- 
piunt, unius anni emolumenta non excedentes. In sanctissima autem ecclesia, in qua constituitur, sacro 


ministerio fungatur, neu —— omnino conclericis * re processu suo det, neve propter hanc 
e 


1 causam solaciis suis vel ali 
aut nosocomus aut alius ullius religiosae 


alis portionibus privetur. Ὁ lem. 
omus administrator vel ullam ecclesiasticam curam gerens 


ne eenodochus quidem aut ptochotrophus 


quicquam det ei a quo proponitur vel alii ulli — pro commissa sibi administratione. Qui vero 


contra haec quae disposuimus aut dederit. aliqui 


aut acceperit aut. mediator factus sit, sacerdotio vel 





1 ἐγκατελέγη IL κατελέχϑη Nomoc.!'^| 2 λαβεῖν No- 
moc." |3 τὰ αὐτὰ δὲ L] ταῦτα δὲ Bg ταῦτα δὲ αὐτὰ 
M (idemque ZuL.) || 6 ἦσαν Nomoc." || καὶ om. Nomoc-" | 
9 τῶν] καὶ vOv Nomoc. | ὅτε καὶ] καὶ ὅτε Bf, ὅτι 
om. L| 11 τῇ βουλευτικῇ τύχῃ ς (τῇ βουλῇ Ath. Theod. 
lul) τῇ βουλευτικῆ τύχη καὶ τάξει M τῇ τάξει BL || 
12 τοὺς --- 16 φυλάττεσϑαι om. B |Π14 ὑποκαταστάτων 
ΜΊ 20 xai οπι. ς || 22 ἐκκλησίᾳ! ταύτη add. Nomoc." || 
23 xai om. (ul.), non male | 26 μερίδων Nomoc." μερι- 
κῶν B* v. l. (μερισμῶν Haloander)  ἀποστερεῖσϑιαε ante 
ἢ τῶν coll. Bf | 21 aut nosocomum aut ptochotrophum ς || 
28 ἄλλον οἱουδήστοτε B* alium quemlibet c | 32 7) om. No⸗ 
moc.^ || 33 yevóuevos LB* 





1 tenebat KR! T'| 2 probetur 7'| et om. T' | 3 capere 
T | monachis] et monachis 71 | 4 quamlibet Z&||5 gra- 
dum ecclesiasticum T'|| transferatur V* transferantur V? 
transferetur HK! || etsi nulle V] etsi nulli (nuli 8?) TR? 
et simile A! || 7 constitutos V constitutus A! || 9 tale] 


et tale AR etiam tale 7'*| et quia 7'||a posito RV a 
proposito 7'| 10 aut] a 73 | dignitatem aut militiam 
R! | 11 rubr. De his qui ante tempora constitutionis 
clerici facti sunt 7᾽ ἐπ marg. (ez Iul.) | Qui] quia R* | 13 
per om. R! || peccunia AZ | munia (om. 10) complere A] 
complere munia V munera complere 7'vulg. || 17 rubr. Ut 
(neque add. T'*) eleriei sine pecunia fiant 7'in marg. (ez 
lul.) || elericus RV?7' | cuiusque RV || 18 ei om. RT 

alii om. V | cuilibet] eiuilibus 7'! | 19 committimus R* 

20 his om. R! || *ordinantium (ordinatum 7") ministran- 
tes libri (sunt add. vulg.) | 21 emolumento T' | 22 con- 
stituuntur 7, 23 nulla] ét nulla vulg. || propriis om. V || 
24 clericis V vulg. || 27 rubr. Ut locorum uenerabilium 
aministratores sine pecunia flant 7᾽ in marg. (ez lul.) || 
xenodochium aut nosocomium AT! || ptocotrophum A pto- 
chotrophium 77 || 28 alium om. V || quamlibet V || 29 gu- 
bernationem 7'!|| quicumque 7'! || ecclesiasticam om. R || 
30 illi a] illa 1 | 31 alicuicumque A || commissa] com- 
promissa AR || 32 gubernationem V'!|| 33 fit R? vulg.] sit 








VT, om. R! 





lx τς tK d, c ΟΝ E 

rade — — 
ET DEO AMABILIBUS 607 Nov. CXXIII 16. 17 
ἤτοι τοῦ κλήρου ἢ τῆς ἐμπιστευϑείσης αὐτῷ olacür mors aut huiusmodi clero commissae sibi cuiuscumque 
Devise; yupva raras; τῶν δεδομένων ἐκδικουμέ- gubernationis nudabitur, his quae accipiuntur vindi- 


νῶν τῷ εὐαγεῖ τόπῳ, «οὕτενος τὸ τοιοῦτον πρόξωπον 
τὴν χειροτονίαν ἢ φρόντισμα ἢ διοίκησιν ἔλαβεν. εἶ 
δὲ κοσμικὸς εἴη ὁ λαμβάνων ἢ μεσίτης γινόμενος, τὸ 
δοϑὲν διπλοῦν ἀπαιτηϑήσεται, καὶ τῷ εὐαγεῖ τόπῳ 
ἐν ᾧ τὸ τοιοῦτον πρόξωπον τὴν διοίκησιν ἢ τὴν 
χειροτονίαν ἢ τὴν φροντίδα ἔλαβε παρεχέσϑω. 

2 Εἰ δέ τις κληρικὸς! οἱουδήποτε βαϑμοῦ ἢ διοικητὴς 


candis venerabili loco cuius talis persona ordinatio- 
nem aut sollicitudinem aut gubernationem accipit. 
5Si autem saecularis sit qui accepit aut mediator 
factus est, quod datum est duplum repetitur et vene- 
rabili loco in quo talis persona gubernationem aut 
ordinationem aut sollicitudinem suscepit praebeatur. 
2 Si quis autem clericus cuiuslibet gradus sive gu- 


οἱουδήποτε εὐαγοῦς οἴκου ἢ πρὸ τῆς χειροτονίας ἢ τῆς 10 bernator cuiuslibet venerabilis domus aut ante ordi- 


ἐμπιστευϑείσης αὐτῷ οἱαςδήποτε διοικήσεως ἢ φρον- 
τίδος ἢ μετὰ ταῦτα βουληϑῇ τε τῶν ἰδίων πραγμά- 
τῶν προβαγαγεῖν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἐν ἡ χειροτονεῖται, ἢ 
τῷ τόπῳ, οὕτινος τὴν διοίκησιν ἢ τὴν φροντέδα ἀναδέ- 


, 


nationem commissam sibi cuiuscumque gubernationis 
aut sollicitudinis aut postea aliquid voluerit suarum 
rerum offerre ecclesiae, in qua ordinatur, aut loco, 
cuius gubernationem aut sollicitudinem suscepit, non 


χεται, οὐ μόνον ov κωλύομεν τοῦτο γίνεσθαι, ἀλλὰ 15 solum non prohibemus hoc fieri, sed etiam magis 


xal ud προτρέπομεν αὐτοὺς τὰ τοιαῦτα ὑπὲρ τῆς 
σωτηρίας τῆς iüías ψυχῆς ποιεῖν. ἡμεῖς γὰρ ἐκεῖνα 
μόνον δίδοσθαι κωλύομεν, ἅτινα —— προςώποις 
τισὶ παρέχεται, οὐ μὴν τὰ ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις 
καὶ τοῖς ἄλλοις εὐαγέσιν οἴκοις προξφερόμενα. 


invitamus eos talia pro salute animae suae facere. 
Nos enim illa solum dari prohibemus quae propriis 
personis quibusdam praebentur, non quae sanctis 
ecclesiis aut aliis venerabilibus locis offerentur. 


20 


CAPUT XVII. 


᾿Εὰν δοῦλος εἰδότος wal οὐκ ἀντιλέγοντος τοῦ Óe- 
σπότου £v κλήρῳ καταλεγῆ, ἐξ αὐτοῦ τοῦ καταλεγῆ- 
vat ἐλεύϑερος καὶ εὐγενὴς ἔστω. εἰ γὰρ ἀγνοοῦντος 
τοῦ δεσπότου ἡ χειροτονία γένηταε, ἐξέστω τῷ δε- 
σπότῃ εἴσω προϑεσμίας ἐνεαυτοῦ καὶ μό ὴ 
ἀποδεικνύναι καὶ τὸν ἴδιον δοῦλον ἀναλαμβάνειν. Εἰ 
δὲ δοῦλος εἴτε εἰδότος εἴτε ἀγνοοῦντος τοῦ δεσπότου, 
καϑάπερ εἰρήκαμεν, ἐκ τοῦ καταλεγῆναε τῷ κλήρῳ 
ἐλεύϑερος γενόμενος τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπηρεσίαν 


καταλέποι καὶ εἰς τὸν κοσμικὸν 


Si servus sciente et non contradicente domino in 
clero ordinatus fuerit, ex hoc ipso quod constitutus 
est liber et ingenuus erit. Si vero ignorante domino 
ordinatio fiat, licet domino intra spatium unius anni 


τὴν τύχην 25 et servilem fortunam probare et suum servum ac- 


cipere. Si vero servus sciente domino sive nesciente 
sicuti diximus eo, quod in clero constitutus est, 
liber factus ecclesiasticum ministerium reliquerit et 
ad saecularem transierit vitam, suo domino ad ser- 


ἐλϑοι βίον, τὰ ἰδίῳ 30 vitium contradatur. 


δεσπότῃ εἰς δουλείαν παραδιδόσϑω. 


e. XVII pr. ez S repetit Nomoe. L tit. 33 p. 640 Voell.; er B pr. Nomoc.^" XIV tit. 1,36 et 9,32, $ 1 id. 1,34. — 
Summas habet Nomoc. XIV tit. locis cit., pr. summam Ath. repetunt paratitla Ath. 18 $1, Theodori c. 40 particulam 
schol.L et BX. V. 23—26 summaria extant 'Poz. 24, 15. 43. 





clero vel commissa sibi qualicumque administratione privabitur, et quae data sunt religioso loco vin- 
dicentur, cuius talis persona creationem vel curam vel administrationem accepit. Quodsi laicus sit qui 
accepit vel mediator factus est, duplum eius quod datum est ab eo exigetur, et religioso loco in quo 
2 talis persona administrationem vel creationem vel curam accepit praestetur. δὲ quis vero clericus 
cuiuscumque gradus vel administrator cuiuscumque religiosae domus aut ante creationem vel commissam 
sibi qualemcumque administrationem vel curam aut postea ex propriis rebus ecclesiae, in qua creatur, vel 
loco, cuius administrationem aut curam recipit, aliquid offerre voluerit, non solum non prohibemus hoc 
fieri, sed potius exhortamur eos, ut pro salute animae suae haec (alia faciant. Nos enim illa tantum dari 


prohibemus, quae privatis quibusdam personis praestantur, nec vero quae sanctis ecclesiis aliisque reli- 


iosis domibus offeruntur. 
? XVII. 


δὲ servus sciente nec contradicente domino in clerum adlectus sit, ez: ipsa adlectione liber 
et ingenuus sit. Nam si ignorante domino creatio facta sit, liceat domino intra anni unius spatium con- 


dicionem eius 
adlectione in cle 
transierit, domino suo in servitutem tradatur. 


obare et servum suum recipere. Si vero servus sive sciente sive ignorante domino ex 
, Sicuti diximus, liber factus ecclesiasticum ministerium reliquerit et ad laicam vitam 





1 ἤτοι τοῦ] aut huiusmodi (;. e. ἢ τοιούτου) ς ἢ ἢ τῆς] 
ἢ erasum in L, om.c | 2 τῶν δὲ διδομένων Nomoc." his 
quae accipiuntur ς ἢ 3 τῷ] αὐτῶ L^ | τόπῳ] οἴκω L | 
οὗτινος] ἐν ὦ L^| 4 φροντίδα Epan.| ἢ τὴν διοίκη- 
σιν ἔλαβον Nomoc.^ | 5 ἢ Εραη. | λαβὼν Epan.(s) | 
γενόμενος L Epan., B* v.l. (s) | 6 δοϑὲν om. L^ | 1 τὴν 
χειροτονίαν ἢ τὴν διοίκησιν ἢ τὸ φρόντισμα Nomoc." || 
9 εἴ τις δὲ S. εἰ δέ ποτέ τις Bf fr 10 εὐαγοῦς οἱουδή- 
ποτε S, οἱουδήποτε om. Epan. || οἴκου] τόπου S Epan. 
ἢ τῆς] ἢ πρὸ τῆς S, ἢ om.c|| 11 πιστευϑείσης Epan. 
οἱαςδήποτε om. 8 ἢ 12 βουληϑείη S | 14 τὴν διοίκησιν 
ἢ φροντίδα 1, τὴν φροντίδα ἢ τὴν διοίκησιν Nomoc." | 
19 οὐ κωλύομιεν) ov om. Nomoc.^ | 16 ἐπιτρέπομεν S 
Epan. || ὑπὲρ σωτηρίας Nomoc."^ | 18 μόνον MBf c (Iul.)) 
μόνα SLB* Nomoc.^ | ἃ S | 195g. ov μὴν --- προςφερό- 
μενα om. Bf | ἁγίαις B* '« L || 20 οἴκοις locis (i. e. τόποις) 
s Tul. | προφερόμενα Β΄ | 21 εἰδότος τοῦ δεσπότου xai 
μὴ ἀντιλέγοντος L | 22 καταλέγει Nomoc." 9, 32 | κατα- 
ταγῆναε S plerique ἢ 23 ἔστω] erit (i. e. ἔσται) ς | &yvo- 
ovvros] ov voovrros S | 24 ἐξέστω] licet ς || 25 ἐνιαυ- 
τοῦ καὶ μόνου] ἑνὸς ἐνιαυτοῦ S | τὴν τύ » 
τὴν τύχην S et servilem fortunam ς | 26 ἀποδεικνύειν 


S | ἀναλαβεῖν Nomoc." | 21 εἴτε εἰδότος] εἴτε om.c ἢ 
29 ὑπηρεσία») ἀκολουϑίαν Nomoc." 1,36 | 30 καταλεί- 
ποι Bí. καταλεέψεε (v. l. καταλείψῃ) S | τὸν om. S | μετ- 
ἐλϑῃ S unus ἢ A παραδίδοσθαι Nomoc.?" 1, 36 





1 euiusque A V | 2 gubernationibus Z' | his quae] his- 
que V is qui R! | 4 accepit 7 vulg. | 5 aut] ut Καὶ | 
6 repetit V repitur R!|| 8 suscepit V a/.] susceperit R7 
vulg. | 9 rubr. De amministratoribus uenerabilium loco- 
rum suas res offerentibus 7' in marg. (ez Jul.) | 11 com- 
missa R! | 12 aut postea T?vuig.] postea RVT? 

T | 13 rerum om. V || ecclesie offerre 7 | ordinatus T' ἢ 
14 non] e£ non R! | 15 non om. ΕἾ ΤΊ | 16 facere om. 
R!| 17 non V! | enim om. 7' || solum illa V| qua V 

19 aut] aut in 7'|aliis om. E V | uenerabilioribus E 

offeruntur R? vulg. | 21 rubr. Si seruus clericus fiat 7' ἐπ 
marg. (ez Tul.) | condicente £ | 22 fuit V' fiat R est T'| 
hoe om. Τα | eonstitus 7'* (id. 27) | 23 ingenuerit V' 
ingenuus est V? | ignorante domino] e«««««« R! ἢ 24 





inter V! intra in T'! | 25 et servilem] et om. T'|| seruo 


τούτου | BR! | 27 est om. R! T | 28 misterium RVT | 29 seeun- 


darem V 


Nov. CXXIII 17—19 608 


DE SANCTISSIMIS 





1 Τοὺς δὲ ἐναπογράφους ἐν αὐταῖς μόναις ταῖς κτή- 
σεσιν, ἐν αἷς εἰσιν ἐναπόγραφοι, κληρικοὺς καὶ παρὰ 
γνώμην τῶν δεσποτῶν γίνεσϑαι συγχωροῦμεν, οὕτω 
μέντοιγε ὠβτὰ κληρικοὺς αὐτοὺς γινομένους τὴν ἐπι- 
κειμένην αὐτοῖς γεωργίαν πληροῦν. 


1 Adscripticios autem in ipsis possessionibus qua- 
rum sunt inscripticii clericos et praeter voluntatem 
dominorum fieri permittimus, ita tamen ut clerici 
facti impositam sibi agriculturam adimpleant. 


CAPUT XVIII. 


Εἴ τις εὐκτήριον οἶκον κατασκευάσει, καὶ Bovig- 
ϑείη ἐν αὐτῷ κληρικοὺς προβάλλεσϑαι ἢ αὐτὸς ἢ οἱ 
τούτου κληρονόμοι, εἰ τὰς δαπάνας αὐτοὶ τοῖς κληρι- 
κοῖς χορηγοῦσι καὶ ἀξίους ὄὀνομάσουσε, τοὺς ὀνομα- 


Si quis oratoriam domum fabricaverit et voluerit 
in ea clericos ordinare aut ipse aut eius heredes, si 
expensas ipsi clericis ministrant et dignos denomi- 
nant, denominatos ordinari. Si vero qui ab eis eli- 


σϑέντας χειροτονεῖσϑιαι. εἰ δὲ τοὺς παρ᾽ αὐτῶν ἐπι- 10guntur tamquam indignos prohibent sacrae regulae 


λεγέντας ὡς ἀναξίους κωλύσουσιν οἱ ϑεῖοε κανόνες 
χειροτονηϑῆναι, τηνικαῦτα Ó τῶν τόπων ὁσιώτατοβ 
ἐπίσκοπος ov6 ἂν νομίσῃ καλλίονας προβάλλεσϑαι φρον- 
1 τιζέτω. Θεσπίζομεν δὲ τοὺς εὐλαβεστάτους κληρι- 


ordinari, tandem sanctissimus episcopus quoscumque 
putaverit meliores ordinari procuret. 


1 Sancimus autem reverentissimos clericos suis ec- 


κοὺς ταῖς ἰδίαις ἐκκλησίαις παραμένειν καὶ sücav15clesiis observare et omne eis competens ecclesiasti- 


αὐτοῖς ἁρμόζουσαν ἐκκλησιαστικὴν ὑπηρεσίαν σπτληροῦν, 
τοῦτο καταζητοῦντος τοῦ ἑκάστης πόλεως ὁσιωτάτου 
ἐπισκόπου καὶ τῶν ἐν ἑκάστῳ βαϑιμῷ ἐκκλησιαστικῷ 
πρωτευόντων, καὶ τοὺς ταῦτα μὴ παραφυλάττοντας 
κανονικῷ ἐπιτιμίῳ ὑποβαλλόντω». 


cum ministerium adimplere, hoc requirente unius- 
cuiusque civitatis sanctissimo episcopo, et uniuscu- 
iusque ordinis ecclesiastici primatibus eos qui haec 
non custodierint regulari multae subdentibus. 


CAPUT XIX. 


Τοὺς δὲ πρεσβυτέρους καὶ διακόνους καὶ ὑποδια- 
κόνους καὶ ἀναγνώστας καὶ qvas, os πάντας κλη- 
ρικοὺς καλοῦμεν, τὰ πράγματα τὰ ἀφ᾽ οἱουδήποτε 
τρόπου εἰς τὴν αὐτῶν δεσποτείαν περιελϑόντα ἔχειν 


Presbyteros autem et diaconos et subdiaconos et 
lectores et cantores, quos omnes clericos appellamus, 
res quolibet modo ad eorum dominium venientes 
habere sub sua potestate praecipimus ad similitu- 


ὑπὸ τὴν ἰδίαν ἐξουσίαν προῤρτάττομεν xaO" ὁμοιότητα 25 dinem castrensium peculiorum, et donare secundum 


τῶν castrensio» peculio», xai δωρεῖσϑαι κατὰ τοὺς 
b - 2 ^ 
vóuovs xai ἐπ᾽ αὐτοῖς διατίϑεσϑαι, εἰ καὶ ὑπὸ τὴν 


leges et in his testari, licet sub parentum sint pote- 


c. .XVIII om. S. Post c. XVIII BL inserunt nov. VI c. 8 (ubi vid.). 
c. XIX habet Epanagoge 9,8; ez S repetit Nomoc. L tit. 8 p. 601 Voell., ez .B Nomoc.4" XTV tit. 1,31 et 10,5. — 


Summam praestat. Nomoc. XIV tit. 10,5 (cf. 1, 31), Ath. summam repetit. INNomoc. IL tit. 10 p. 614 Voell. — Initium 


latine versum (Presbyteros — appellamus) ex LI capitulo constitutionis citat Gregorius Magnus ἐπ epistula de qua 
dirimus ad c. VIII, 





1 Adscripticios autem in ipsis solum possessionibus, in. quibus sunt adscripticii , €tiam contra voluntatem. 


dominorum clericos fieri permittimus, tta tamen ut clerici facti impositam 115 agriculturam exerceant. 

XVIIL δὲ quis oratoriam domum aedificaverit, in eoque clericos constituere voluerit vel ipse vel 
heredes eius, si sumptus ipsi clericis ministrant atque dignos nominaverint, qui nominati sunt creentur. 
Si vero qui ab iis electi sunt tamquam indignos sacri canones. creari prohibuerint, tunc eius loci sanctis- 
1 simus episcopus quos meliores putaverit constituendos curet. — Sancimus autem, ut religiosissimi clerici 
in ecclesiis suis maneant et omne ecclesiasticum ministerium, quod sibi competat, impleant: ut in hoc 
sanciissimus cuiusque civitatis episcopus et em in quoque ecclesiastico gradu prinates sunt inquirant, eos- 
que qui haec non custodiant canonicae multae subiciant. 

X Presbyteros autem et diaconos et subdiaconos et lectores et cantores, quos omnes clericos 
vocamus, res quae quocumque modo in eorum dominium pervenerint in potestate sua habere iubemus ad 
similitudinem castrensium peculiorum, et donare eas secundum leges deque dis testari, etiamsi in pote- 





1 τοὺς] εἰ S || nóvous om. c || κτήνεσιν Nomoc.? | 2. ἐν 
ais] ὧν ὃς ἢ 3 γενέσϑαι S | συγχωροῦμεν} o? συγχω- 
ροῦμεν Nomoc." ἢ οὕτω S (cf. ς Iul.)] ἐφ᾽ o MLBS, quod 
si malis retinere, delendum ὥστε | 4 μέντοι Bf || ὥστε] 
ὥστε xai Nomoc.?" Iul. [γενομένους S unus, cum Ha- 
loandro vulg. || 5. £egovoytav πληροῦν Nomoc." || clausu- 
lam nescio quam de capitatione in. contextu novellae olim 
additam in Basilica non esse receptam Balsamo ad No- 
moc. XIV tit. 1,34 p. 856 Voell. ez ipsis Nomocanonis verbis 
male intellectis fingit | 6 βουληϑῇ B* | " αὐτοῖς M || 
σροβαλέσϑαι Β΄ | 9 χορηγοῦσι 1.85] χορηγῶσι Bf χο- 
ρηγήσουσιε L vulg. || ὀνομάσωσι Bf || 10 τοὺς om. L^ | 
12 τῶν τόπων om. e | ὁσιώτατος Zachariae (cf. &)] 
ϑειότατος MLB | 13 νομίσῃ B] νομέσοι ML || 17 κατα- 
ζητοῦντος LB Iu] πάντως ζητοῦντος M || 185. zai 
- πρωτευόντων om. Bí | 19 xai om.c || 20 ὑποβά- 
Aovros Bf | 21 xai ὑποδιακόνους om. Epan., Nomoe.d 
1,31 || 22 ovs] τοὺς 5 | 23 τὰ] xai τὰ 8, om. Epan. | 
τὰ MS] om. LB Epan. || ἀφ᾽ οἱουδήποτε (oir rove No- 
moc.^) τρόπου ML Nomoc/, Nomoc.^ 10,5] ἀφ᾽ otcov- 
δήποτε τρόπων B^ ἀφ᾽ (ἐφ᾽ Β΄) οἱονδήποτε τρόπον 
Bf Nomoc. 1,31 οἷῳδήποτε τρόπῳ S Epan. || 26 οαδίτω- 
siopeulion 5. κανστρενσίων πεκουλίων M ἰδιοχτήτων 
πεκουλέων L Epan. στρατιωτικῶν πεκουλέων B || καὶ] 
ὥστε δύνασϑαι αὐτοὺς καὶ B | τοὺς om. Bf | 27 δέεα- 





τίϑεσϑαι ἐπ᾽ αὐτοῖς Nomoc.m 10, 5 | && καὶ κἂν S 
Epan., εἰ om. Nomoc.? 1,31 





1 rubr. Si ascriptieius clericus fiat T'in marg. (ez Tul.) | 
Anscriptationes 7'* Inscriptionis Vt Inscriptios R | illis 
T || 2 inseripti R V7? | et] etiam 7? | 6rubr. De clericis 
eligendis ab edificatoribus uenerabilium locorum uel here- 
dibus eorum 7' in marg. (ez Iul.) | oratoriam domum Beck] 
oratorium domum V oratorium AT7'(oratorii domum vulg.) || 
fabricauerint A || 7 eo 7'| ordinauerit 7'! | ipsi 7'! || eius 
heredes V? in ras., vulg.] heredes eius A? 7, eius om. A? || 
8 ipsi R!] ipsis R?V T vulg. | ministrauerit A7 || denomi- 
nat RV | 11 tandem V] t«decet R*! tune R? vulg., om. T'|| 
12 melioris ordinari A! ordinari meliores V || 14 rubr. De 
clericis ministerium dei non implentibus 7'in marg. (ez 
Iul.)|| 15 omnem A'!| eius A | competentes K!'V! eom- 
petenter V? || 16 misterium V'|| 17 sanetissimos 7'^| 18 
ordinis ecclesiasticis V ecelesiastieis ordinis A ecclesia- 
stiei ordinis 7'|| 19 custodierint] quos omnes clericos ap- 
pellamus add. K^ (cf. ad 22) | gulari T'! | 21 rubr. De pe- 
culio quasi castrensi clericorum et de signifleatione cleri- 
catus 7᾽ in marg. (ez Tul.) | et subdiaconos om. T'* || 22 et 
cantores om. E | quos] cos qui haec non custodierint quos 
R! (cf. ad 19) | 24 similitudine V* | 25 peculiorum et] 
et peceuliorum 7'! | 26 et om. T 





ET DEO AMABILIBUS  - 


609 


Nov. CXXIII 19—21 





τῶν γονέων εἰσὶν ἐξουσίαν, οὕτω μέντοιγε ὥςτε τοὺς 
τούτων παῖδας ἢ τούτων μὴ ὑπόντων τοὺς γονεῖς 


αὐτῶν τὸ νόμιμον μέρος κομέζεσϑαι. 


state, sic tamen ut horum filii aut his non extanti- 
bus parentes eorum legitimam partem ferant. 


CAPUT XX. 


Τοῖς δὲ εὐλαβεστάτοις πρεσβυτέροις xal διακόνοις, 
εἰ εὑρεϑεῖεν ὑπὲρ χρηματικῆς αἰτίας ψευδομαρτυρή- 
σαντες, ἀρκέσεε ἀντὲ βασάντων ἐπὶ τρεῖς ἐνεαυτοὺς 
χωρίζεσθαι τῆς ϑείας ὑπηρεσίας καὶ μοναστηρίοις 
παραδίδοσθαι. ὑπὲρ δὲ ἐγκληματικῶν αἰτιῶν εἰ ψευ- 
δομαρτυρίαν εἴποιεν, τῆς ἐν τῷ κλήρῳ ἀξίας γυμνου- 


-T , € 


Reverentissimis autem presbyteris et diaconibus 
5etiam si inventi fuerint pro pecuniaria causa falsum 
testimonium perhibuisse, sufficiat pro verberibus in 
tribus annis separari sacro ministerio et monasteriis 
tradi. Pro criminalibus autem causis si falsum 
testimonium dixerint, clero nudatos legitimis subdi 


μένους vais νομίμοις ὑποβάλλεσθαι ποιναῖς moostár- 10 poenis praecipimus. Reliquos autem omnes in aliis 


τομεν. τοὺς δὲ λοιποὺς τοὺς ἐν ταῖς ἄλλαις σια- 
στικαῖς τάξεσιν ἀναφερομένους, εἰ πλαστὴν μαρτυρίαν 
ἐν οἷῳδήποτε t, —— εἴτε χρηματικῷ εἴτε — 
τικῷ εἰρηκέναι διελεγχϑείησαν, μὴ μόνον τοῦ κλήρου 
καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως ἐκβάλλεσ 

βασάνοις ὑποβάλλεσϑαι. 


ecclesiasticis ordinibus constitutos, si falsum testi- 
monium cuiuslibet causae sive pecuniariae sive cri- 
minalis dixisse convincantur, non solum ecclesiastico 
officio repelli, sed etiam verberibus subdi. 


ϑαι, ἀλλὰ καὶ 15 


CAPUT XXI. 


Εἴ τις κατά τινος κληρικοῦ ἢ μοναχοῦ ἢ διακονίσ- 
σης ἢ μοναστρίας ἢ ἀσκητρίας ἔχοι τινὰ ἀγωγήν, δὲ- 
δασκέτω πρότερον τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκοπον qui 


Si quis contra aliquem clericum aut monachum 
aut diaconissam aut monastriam aut ascetriam habet 
aliquam actionem, doceat prius sanctissimum episco- 


τούτων ἕκαστος ὑπόκειται, ὃ δὲ τὸ πρᾶγμα μεταξὺ 20 pum cui horum unusquisque subiacet, ille vero cau- 


αὐτῶν διακρινέτω. καὶ εἰ uiv ἑκάτερον μέρος vois 
κρινομένοις ἐφησυχάσει, κελεύομεν διὰ τοῦ κατὰ τὸν 
τόπον ἄρχοντος ταῦτα ἐκχβιβασμῷ τελείῳ παραδίδο- 
σϑαι. εἰ δέ τις τῶν δικαζομένων ἐντὸς δέκα ἡμερῶν 


sam inter eos iudicet. Et si quidem utraque pars 
his quae iudicata sunt adquieverit, iubemus per loci 
iudicem haec executioni —— contradi. Si quis 
autem litigantium intra X dies contradicat his quae 


ἀντείποι τοῖς κεκριμένοις, τηνικαῦτα ὃ τῶν τόπων 25 Iudicata sunt, tunc locorum iudex causam examinet. 


ἄρχων τὸ πρᾶγμα ἐξεταξζέτω, καὶ εἰ εὕροι τὴν κρίσιν 
ὀρϑῶς γενομένην, καὶ διὰ ψήφου ἰδίας ταύτην βε- 
βαιούτω καὶ ἐκβιβασμῷ παραδιδότω τὰ κριϑέντα, καὶ 


Et si invenerit iudicium recte factum, etiam per sen- 
tentiam propriam hoc confirmet et executioni ——— 
tradat quae iudicata sunt, et non liceat secundo in 


μὴ ἐξέστω τῷ δεύτερον ἐν τῷ τοιούτῳ πράγματε 

e. XX er S repetit Appendir Nomoc. L tit. cap. eccl. 4 p. 661 Voell, ez B Nomoc.?" XIV tit. 9, 11. Priorem 
partem (— 10) additamentis auctam habet Epanagoge 9,12. — Ath. summam repetunt paratitla. Ath. 5 $2. 

c. XXI ez B repetit Nomoc.?" XIV εἰ. 8,4 εἰ Nomoc." 9,17; ez S pr. (— 610,5 γυμνάζεσϑαι) et clausulam $2 
(611,5—9) repetit Nomoc. L tit. 15 p. 620 Voel., $ 1 et ὃ 2 (— zo0sozov 611,5) Appendiz Nomocanonis L tit. 
cap. eccl. 18 p. 610 Voell. — Summae ertant Nomoc. XIV tit. 9,1 p. 538 Pitra, pr. ib. 9,6, ὃ 2 in. 1b. 9, 34; Ath. 
summa pr. et $ 2 repetitur in paratitlis Ath. 4 $2, 5 $2, 15 $1; v. 241 — 610,5 summarium est Poz. 8, 9. — Initium 
latine versum (Si quis — 23 perfectae contradi, cf. ad €) er kapitulo LVI constitutionis citat Gregorius Magnus in 
epistula de qua diximus ad c. VIII. XIX. 





purs Lor peus sint, i(a tamen ut eorum liberi vel his non extantibus parentes eorum legitimam partem 
auferant. 

XX. Religiosissimis autem presbyteris et diaconis, si de causa pecuniaria falsum testimonium dixisse 
deprehendantur, tormentorum loco sufficiet, ut per tres annos a sacro ministerio separentur et monasteriis 
tradantur. De criminalibus autem causis si fa testimonium dixerint, dignitate cleri nudatos legitimis 
poenis subici iubemus. Ceteri autem in reliquos ecclesiasticos ordines relati, si falsum testimonium in 
quacumque causa sive pecuniaria sive criminali dixisse convicti sint, non solum ez clero et ecclesiastico 
ordine eiciantur, sed etiam tormentis subiciantur. 

XXL δὲ quis contra quem clericum vel monachum vel diaconissam vel monacham vel ascetriam 
actionem aliquam habeat, prius edoceat sanctissimum episcopum cui eorum unusquisque subiectus est, is 
autem causam inter illos diiudicet. ΕἾ si quidem utraque pars iudicatis lescat, iubemus ea per prae- 
sidem loci | iso: executioni tradi. Si quis autem ex litigantibus intra decem dies contradixerit iudi- 
catis, tunc locorum praeses causam cognoscat, et si sententiam recte latam reppererit, suo quoque calculo 
eam confirmet et executioni tradat iudicata, neve liceat ei qui iterum in tali causa victus est appellare. 





1 μέντοι Epan. | 2 μὴ om. Nomoc.* | 5 εἰ] καὶ εἰ Sg | 
6 sq. ἐνιαυτοὺς — μοναστηρίοις om. Nomoc." | 8 ἐπι- 
δίδοσθαι S | & om. L | wevóz μαρτυρίαν SL Νο- 
moc.* || 9 τῆς ἐν τῷ κλήρῳ ἀξίας MLB Iul.] τοῦ κλήρου 
Ss Epan. | 12 &] εἰς ΒΙ Nomoc.? | 13 εἴτε ἐγκλημα- 
Tix) εἴτε χρηματικῶ L | 14 διελεγχϑεῖσαν L διελέγ- 
χϑησαν B*| τοῦ κλήρου xai om.z|| 15 τῆς τάξεως τῆς 
ἐκκλησιαστικῆς L| 11 κληρικοῦ] ἢ κληρικοῦ L | 18 ἢ 
μοναστρίέας om. S | ἔχοε MLB Iul. Nomoc. L tit.] £ye« Sc 
ἔχον Nomoc.^ 9,11 || ἀγωγήν MB*, S v.1.] ἐναγωγήν S 
v. L, L Nomoc. am D testi Bf | 19 ὁσιώτατον om. B || 20 
vovrov| τόπων Nomoc.? | ὁ δὲ] ἐκεῖνος δὲ S || 21 δια- 
κρινέτω] In Bf reliqua pars pr. in epitomen redacta, $1 
omissa est ἢ 22 κρινομένοις MLB Nomoc. L tit] κεκρεμέ- 
vois S || $govzaaos Nomoc.4 | κατὰ τὸν (τὸν om. L7) τό- 
zov MLs (lul.)]] κατὰ τὸν νόμον B*, om. S | 23 τελείῳ 
om. S | 25 ὁ ἐπὶ τῶν τόπων 8 [Κ 21 καὶ om. Nomoc.? | 
28 éxBiBaa uo] executioni propriae ς | 29 τῷ LB] τὸ M, 
om. S | ἐν om. S 

Il. 


1 filium T'!|2 eorum om. 7'! | ferantur 7? | 4 rubr. 
De testimoniis clericorum 7' ἐπ marg. (ez Iul.) | et T vuig.] 
aut E V | 5 etsi T'! | fuerint om. 7! | pro om. Καὶ | 6 pro- 
hibuisse T'! | in del. 7? vulg. | 7 misterio &VT | 9 dixerit 
R duxerint V! | nudatus RT | legitimos subdi V! subdi 
legitimis 7' | 10 1n aliis om. R! | 12 cuilibet &?7' ciuilibet 
R* | eriminali R | 13 eommunieantur ΚΕ | 14 expelli 7 ἢ 
sed — subdi om. R! | etiam om. T'! | 17 rubr. De clerieis 
monachis diaconissis assisteriis conueniendis in ciuili uel 
eriminali causa T'in marg. (ez Iul.) | aliquam A V | 18 mo- 
nasteriam V7? monasteria R! ΤΊ | aut om. R* | assistriam 
R assisteriam ΡΠ ἢ habeat T'vulg.| 19 doceat] adeat V? 
in ras., R? vulg. | 21 diiudicet Gregor., uidelicet T'! || 
Et om. R!T | 22 is V | qui £* | dicta 7'* || adquieuerint 
R, Gregor. υ. 1. | iudicem loci T | 23 executione A! | 
24 X dies (dies — iudicata sunt t| scripsit E? in ras. 1 vs.) 
RT vulg.] dies X V | 26 etiam per sententiam] et prae- 
sentiam 7'!| 27 et om. V | 28 secundo] 5:20 R' 





Ti 





Nov. OXXIII 21 610 DE SANCTISSIMIS 
ἡττηϑέντι ἐκκαλεῖσϑαι. εἰ δὲ ἢ τοῦ ἄρχοντος ψῆφος tali causa victo 8 pellare. Si vero iudicis sententia 


ἐναντία εἴη τοῖς παρὰ τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπισκόπου 
κεκριμένοις, τηνικαῦτα χώραν ἔχειν τὴν ἔκκλητον κατὰ 
τῆς ψήφου τοῦ ἄρχοντος, καὶ ταύτην κατὰ τὴν τῶν 
νόμων τάξιν ἀναφέρεσϑαΐί τε καὶ γυμνάζεσθαι. εἰ 
μιέντοιγε ἐκ βασιλικῆς κελεύσεως ἢ δικαστικῆς προς- 
τάξεως ἐπίσκοπος κρίνῃ μεταξὺ οἱωνδήποτε προῦς- 
cov, ἡ ἔκκλητος ἐπὶ τὴν βασιλείαν ἢ ἐπὲ τὸν 
παραπέμψαντα τὴν ὑπόϑεσιν ἀναφερέσϑω. 


contraria fuerit his quae ἃ deo amabili episcopo 
iudicata sunt, tunc locum habere appellationem con- 
tra sententiam iudicis, et hanc secundum legum or- 

5 dinem referri et exerceri. Si tamen ex imperiali 
iussione aut iudiciali praecepto episcopus iudicat 
inter quascumque personas, appellatio ad imperium 
aut ad eum qui transmisit negotium referatur. 


1 Εἰ δὲ ἔγκλημα εἴη τὸ xaO" οἱουδήποτε τῶν μνημο- 101 Si vero crimen fuerit quod adversus quamlibet 


νευϑέντων εὐλαβεστάτων προρώπων ἐπιφερόμενον, si 
μὲν παρὰ ἐπισκόπῳ τιβ κατηγορηϑῇ καὶ αὐτὸς τὴν ἀλή- 
ϑειαν εὑρεῖν δυνηϑῇ, ἀπὸ τῆς τιμῆς ἤτοι τοῦ βαϑμοῦ 
τοῦτον κατὰ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς κανόνας ἐκβαλλέτω, 


memoratarum reverentissimarum personarum infera- 
tur, si quidem apud episcopum aliquis accusatur et 
ipse veritatem invenire potuerit, ab honore aut gradu 
hune secundum ecclesiasticas regulas eiciat, et tunc 


καὶ τηνικαῦτα ὁ πρόξφορος δικαστὴς τοῦτον συνεχέτω 15 competens iudex hunc comprehendat et secundum 


καὶ κατὰ τοὺς νόμους τὴν δίκην ἐξετάζων πέρας ai- 
τῇ ἐπιτιϑέτω. εἰ δὲ πρότερον τῷ πολιτικῷ ἄρχοντι 
προφέλϑῃ ὁ κατήγορος καὶ τὸ ἔγκλημα διὰ νομίμου 
ἐξετάσεως δυνηϑείη ἀποδειχϑῆναι, τότε τῷ ἐπισκόπῳ 
τῶν τόπων τὰ ὑπομνήματα 4 Av 
αὐτῶν γνωσθῇ «à προτεϑέντα ἐγκλήματα πλημμελῆς 
σαι αὐτόν. τότε αὐτὸς ὁ ἐπίσκοπος τοῦτον κατὰ τοὺς 
κανόνας ἀπὸ 5S τιωιῆθ ἤτοι τοῦ βαϑμοῦ ὃν ἔχει 
χωριζέτω, ὁ δὲ δικαστὴς ἐκδίκησιν αὐτῷ ἐπιφερέτω 


leges litem examinans finem imponat. Si vero prius 
civilem iudicem adeat accusator et crimen per legi- 
timam examinationem potuerit approbari, tunc epi- 
8copo locorum gesta monumentorum palam faciat, et 


ύσϑω, καὶ εἰ ἐξ 208i ex eis cognoscatur proposita crimina commisisse 


eum, tunc ipse episcopus hunc secundum regulas 
ab honore seu gradu quem habet separet, iudex 
autem ultionem ei inferat legibus congruentem. $i 
vero putaverit episcopus gesta non iuste confecta, 


νόμοις ἁρμόδιον. εἰ δὲ νομίσει ὁ ἐπίσκοπος τὰ mt-25tunc liceat ei differre nudare honore seu gradu ac- 


πραγμένα μὴ δικαίως συστῆναι, τότε ἐξέσταε αὐτῷ 
ὑπερϑέσϑαε τὸ γυμνῶσαι τῆς τιμῆς ἤγουν τοῦ βαϑιμοῦ 
τὸ κατηγορηϑὲν πρύξωπον, οὕτω μέντοιγε ἵνα τὸ τοι- 
οὔτον πρόξδωπον ὑπὸ τὴν νομίμην ἀσφάλειαν γένηται, 


cusatam personam, ita tamen ut huiusmodi persona 
sub legitima cautela fiat, et ita ad nos negotium 
tam ab episcopo quam a iudice referatur, ut nos 
hoc cognoscentes quae videntur nobis iubeamus. 


^ ς - € € , “ ^ € 4 
καὶ ovtoS πρὸς ἡμᾶς ἡ ὑπόϑεσιξ τοῦτο μὲν ὑπὸ τοῦ 90 


ἐπισκόπου τοῦτο δὲ καὶ ὑπὸ τοῦ δικαστοῦ ἀνενεχϑῆῇ, 
tva ἡμεῖς ταύτην γινώσκοντες τὰ φαινόμενα ἡμῖν κε- 

λεύσωμεν. Εἰ δέ τιβ ὑπὲρ χρηματικῆς αἰτίας κατά 
τινος τῶν μνημονευϑέντων προρώπων ἐναγωγὴν ἔχοι 


2 Si quis autem pro pecuniaria causa coníra ali- 
quam memoratarum omnium personarum actionem 


τινά, wal ὁ ἐπίσκοπος ὑπέρϑηται μεταξὺ αὐτῶν δι- 88 habuerit aliquam, et episcopus distulerit inter eos 


κάσαε, ἄδειαν ὁ ἐνάγων ἐχέτω τῷ πολιτικῷ ἄρχοντι 
, e ν᾽ «er J , 

προξιέναε, οὕτω μέντοιγδ ἵνα τὸ αἰτιαϑὲν 7to06c 0v 

, 2 , ^ 2 M 

μηδενὲ τρόπῳ ἀναγκάζηται ἐγγυητὴν διδόναι, ἀλλὰ 


iudicare, licentiam habeat actor civilem iudicem adire, 
ita tamen ut accusata persona nullo modo cogatur 
fideiussorem dare, sed solam cautionem sine iure- 





Si vero sententia praesidis contraria sit iis quae a deo carissimo episcopo iudicata sunt, tunc appellatio 
contra seníentiam praesidis locum habeat, eaque secundum legum ordinem referatur et exerceatur. 
Quodsi ex imperiali iussu. vel iudiciali praecepto episcopus inter qualescumque personas iudicet, appellatio 
1 ad imperatorem vel ad eum qui causam transmisit referatur. Si vero crimen sit quod Sus 
qualemcumque ex memoratis religiosissimis personis deferatur, si quidem. apud episcopum quis accusetur 
et ipse veritatem. invenire possit, de honore vel gradu eum secundum regulas ecclesiasticas deiciat, atque 
tunc iudex competens eum comprehendat et secundum leges causam. examinans eidem finem imponat. Quodsi 
prius civilem praesidem accusator adeat et crimen per legitimam inquisitionem probari possit, tunc epi- 
$copo locorum acía manifesta fiant, et si ex iis compertum sit proposita illum crimina commisisse, (tunc 
ipse episcopus eum secundum canones honore vel gradu quem habet privet, iudeo: autem vindictam ei 
legibus congruam inferat. Si vero —— acía non iuste confecta putaverit, tunc licebit ei moram fa- 
cere quominus personam accusatam honore vel gradu privet, ita tamen ut (alis persona legitimae cautelae 
subiciatur, itaque causa ad nos cum ab episcopo tum vero etiam a iudice referatur, ut nos ea cognita 
29 quae nobis videantur iubeamus. Si quis autem de pecuniaria causa contra aliquam ea: memoratis 
personis actionem aliquam habeat, et episcopus inter eos iudicare differat, liceat actori. civilem. praes 

adire, ita tamen ut persona accusata nullo modo cogatur fideiussorem dare, sed tantummodo promissionem 





1 κινηϑέντε S νικηϑέντε Nomoc. L tit. παϑέντε (sic) 
ANomoc." 8,4 || zov] παρὰ τοῦ SS | 2 τοῖς ϑεοφιλεστά- 
τοις ἐπισκόποις Nomoc." 9,17 || 5 τὲ M.S Nomoc.d"] om. 
LB*, Sunus || 6 μέντοι S. δὲ L ἢ ἢ ἀρχοντικῆς S || 
πράξεως B* || 1 κρίνῃ MB(Iul)] κρίνει LSg κρίνοι No- 
.moc.^, S unus || μεταξὺ] τὰ μεταξὺ S || οἱουδήποτε προς- 
eov 8 || 8 ἔγκλητος M || 9 τὴν om. S v.1. || 10 οἱουδήποτε 
B Nomoc." c Iul.] οἱονδήποτε MLS vulg. | 12 ἐπισκόπου 
S v. 1. ἢ} vs LBSS Iul] τοῦτο M || κατηγορηϑείη S || ov- 
vos S | 13 δυνηϑείη S || 14 τοῦτο M || 16 τοὺς νόμους] 
ψόμους (νόμον Nomoc." 8, 4) B || ἐξετάζων ὃς Iul.] é£- 
εταζέτω xai MLB || αὐτῆς B*, om. ς || 11 δὲ] enim Zu. | 
18 προςέλϑῃ MB, 8 plerique] προξέλϑοι L Nomoc.4n, S 
v. l. || 19 δυνηϑῇ .B Nomoc.?" || ἀποδεῖξαι Nomoc.^ 
τότε] τηνικαῦτα S v. l. | 21 γνωσϑείη S γνωρισϑῆ L 

προςτεϑέντα Nomoc." 9,17 || 22 αὐτὸς ὁ] ὁ αὐτοῦ L | 
23 0v] ov S | 24 χωριζέτω] τοῦτον χωριζέτω B* || 25 
ἁρμοδίαν Nomoc. L tit. | νομέσεε (νομίσῃ unus) 8] νομί- 
co. MLB || 26 ἐξέστω S Nomoc.?" g Iul. | 27 τὸ] τοῦ 
S | ἤγουν τοῦ βαϑιμοῦ om. S || 29 vouiur» ML Nomoc."] 
νόμιμον SB* || 31 xai om. B || ἀνενεχϑείη 8 | 32 ἡμεῖς 
ANomoc." 8, 4 || κελεύσομεν IL, Nomoc.^ || 34 προρώπω»ν]) 


omnium personarum g || ἀγωγὴν S || ἔχει 1, Nomoc. L tit. || 
36 πολιτικῶν S v. l. ποντικῶ Nomoc." | 31 οὕτω — 
611,5 πρόξωπον om. Bf 





2 contrariam A" || a om. V | 3 iudieata] tunc iudi- 
cata R! | habere appellatione V appellationem accipere 
(uel habere s.v. 77) 7'| 8 ad om. T' || referatur (trans- 
feratur V), et quando lieet episcopali appellari senten- 
tiae καὶ V7, adnotatione male in textum recepta || 10 Si 
vero] Si« 11} 11 remoratarum 7'!|| reuerentissimarum 
om. 1} | 12 aecusetur ed. pr. | 13 ab] id A' || hono- 
rem A"? || 15 compraeendatur K*| et om. 1} || 16 legem 
V | 18 approbare A? aprobare 7'|| 20 ex his cognos- 
catur V? in ras. || agnoscatur AK vuig. || 21 hunc secun- 
dum] per 7 | 22 ab honore] ad honorem AZ! || quam V || 
separari 72 semper 7'! | 23 ei ultionem 7'| 24 disputa- 
uerit R VT, corr. vulg. | 25 ei om. Τ 1 | diffes« 15 | ho- 
nores A! | 29 hoe om. &7' | quando Z!'|| iubeant A || 
33 peecuniria 7' peecunia A || eontra om. R*! || aliquem 
T' | 34 omnium om. A, personarum om. A! || 35 intra R || 
eas vulg. || 36 auctor 7'| 37 accusata ut V^ || 38 sola 





cautione A 





ET DEO AMABILIBUS 


611 


Nov. CXXIII 21. 22 





μόνον ὁμολογίαν ἄνευ 0 ὰ ὑποθήκης τῶν ἰδίων 
— — — — δὲ ὑπὲρ ἐγκληματικῆς ci- 
τίας κατηγορία κατά τενος τῶν μνημονευϑέντων προΞ- 
ὥπων ἀποτεϑείη, ὑπὸ τὴν νόμεμον «Xm τὸ 
κατηγορούμενον γίνεσϑαιε πρόξωπον. Εἰ δὲ ἐχκλησια- 
στικὸν εἴη τὸ πρᾶγμα, μηδεμίαν κοινωνέαν ἐχέτωσαν 
οἱ πολιτικοὶ ἄρχοντες πρὸς τὴν τοιαύτην ἐξέτασιν, 
ἀλλ᾽ οἱ ὁσιώτατοι ἐπίσκοποε κατὰ τοὺς ἱεροὺς xavó- 
vas τῷ πράγματε πέρας ἐπιτειϑέτωσαν. 


iurando cum hypotheca suarum rerum exponere. 
Si vero pro criminali causa accusatio contra ali- 
quam memoratarum personarum proponatur, sub 
legitima cautela accusata fiat persona. Si autem 


5ecclesiastica causa est, nullam communionem ha- 


beant iudices civiles circa talem examinationem, sed 
sanctus episcopus secundum sacras regulas causae 
finem imponat. 


CAPUT XXII. 


Εἴ τινες δὲ ὁσιώτατοι ἐπίσκοποι τῆς αὐτῆς συνόδου 10 


ἀμφιεβήτησίν τινα πρὸς ἀλλήλους ἔχοιεν εἴτε ὑπὲρ 

σιαστικοῦ δικαίου εἴτε ὑπὲρ ἄλλων τινῶν περαγ- 
μάτων, πρότερον ὁ μητροπολίτης αὐτῶν μεϑ' ἑτέρων 
δύο ἐκ τῆς ἰδίας συνόδου ἐπισκόπων τὸ πρᾶγμα 


sge- 
véro, xai εἰ μὴ ἐμμείνῃ ἑκάτερον μέρος τοῖς κεκριμέ- 15 


ψοις, τηνικαῦτα ὁ μακαριώτατος πατριάρχης ἐκείνης 
τῆς διοικήσεως μεταξὺ αὐτῶν ἀκροάσϑω, κἀκεῖνα ὄρε- 
ζέτω ἅτινα τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς κανόσε καὶ τοῖς νό- 
μοις συνάδει, οὐδενὸς μέρους κατὰ τῆς wn; αὐτοῦ 
ἀντιλέγειν δυναμένου. εἰ δὲ καὶ παρὰ κληρικοῦ 
ἄλλου οἱουδήποτε προςέλευσις κατὰ ἐπισκόπου γένηται 
διὰ oíavünnore αἰτίαν, πρῶτον ὃ ὁσιώτατος αὐτῶν 
μητροπολέτης κατὰ τοὺς ἁγίους κανόνας καὶ τοὺς rus- 
τέρους νόμους τὸ πρᾶγμα διακρινέτω, καὶ εἴ τιβ τοῖς 


κεκριμένοι ἀντείποι, ἐπὶ τὸν μακαριώτατον πατριάρ- 25 


χην τῆς διοικήσεως ἐκείνης ἀναφερέσϑω τὸ πρᾶγμα, 
κἀκεῖνος κατὰ τοὺς κανόνας καὶ τοὺς νόμους τούτῳ 
παρεχέτω πέρας. εἰ δὲ κατὰ μητροπολίτου τοιαύ 
ἔλευσις γένηταε εἴτε παρὰ ἐπισκόπου εἴτε παρὰ 
κήσεως ἐκείνης μακαριώτατος πατριάρχης κατὰ τὸν 
ὅμοιον τρόπον τὸ πρᾶγμα κρινέτω. Ὑπὲρ δὲ πασῶν 


7 
— ἢ ἄλλου οἱουδήποτε προφώπου, ὃ τῆς διοι- 30 


Si qui vero sanctissimorum episcoporum eiusdem 
synodi dubitationem aliquam ad invicem habeant 
sive pro ecclesiastico iure sive pro aliis quibusdam 
rebus, prius metropolita eorum cum aliis de sua 
synodo episcopis causam iudicet, et si non ratum 
habuerit utraque pars quae iudicata sunt, tunc bea- 
tissimus patriarcha dioceseos illius inter eos audiat, 
et illa determinet quae ecclesiasticis canonibus et 
legibus consonant, nulla parte sententiae eius contra- 
dicere valente. Si autem et a clerico aut alio quo- 


ἢ 20cumque aditio contra episcopum fiat propter quam- 


libet causam, apud sanctissimum eius metropolitam 
secundum sacras regulas et nostras leges causa 
iudicetur, et si quis iudicatis contradixerit, ad bea- 
tissimum archiepiscopum et patriarcham dioceseos 
ilius referatur causa, et ille secundum canones et 
l huic praebeat finem. Si vero contra metro- 
politam talis aditio fiat ab episcopo aut clerico aut 
alia quacumque persona, dioceseos illius beatissimus 
patriarcha simili modo causam iudicet. Pro omni- 


ce. XXII ez B repetit Nomoc.?" XIV tit. 8,4; ez S initiun (— 20 δυναμένου) repetit Nomoc. L tit. 1 p. 601 


Voell., clausulam (v. 32 —612, 6) Appendiz Nomoc. L 


tit. cap. eccl. 19 p. 611 Voell. — Summa eztat Nomoc. XIV 


tit. 9,1 p. 539 Pitra, clausulae summarium ib. 9,34. — Mediam sententiam (19—26 Si autem — praebeat finem, cf. 
ad s) latine versam citat Gregorius Magnus in epistula de qua diximus ad c. VIII. XIX. XXI. 





sine iureiurando cum —— suarum rerum edere. Sin de criminali causa accusatio contra aliquam ea 


memoratis personis deferatur, persona accusata 


legitimae cautelae subiciatur. Quodsi ecclesiastica sit 


causa, magisiratus civiles nullam communionem habeant in eiusmodi cognitione, sed sanctissimi episcopi 


secundum $acros canones negotio finem imponant. 
de iure ecclesiastico sive de aliis 
sui epis 
dioecesis inter eos cognoscat, atque illa 
ita quidem 
interpellatio contra episcopum 


Si qui vero sanctissimi episcopi eiusdem concilii controversiam aliquam inter se habeant sive 
ibusdam rebus, prius metropolitanus eorum cum duobus aliis concilii 
copis causam iudicet; et nisi utraque pars iudicatis adquieverit, tunc beatissimus patriarcha illius 

dafinlat quae cum ecclesiasticis canonibus et legibus concinant, 
μὲ sententiae eius neutra pars contradicere possit. Si autem «a clerico vel alio quocumque 
propter qualemcumque causam facía sit, pri ; 


sanctissimus eorum metro- 


—— secundum sacros canones et leges nostras causam diiudicet, et si quis iudicalis contradixerit, ad 
eatissimum paíriarcham illius dioecesis res deferatur, et ille secundum canones et leges ei finem praebeat. 


Quodsi contra metropolitanum eiusmodi in 
persona facta sit, 


) terpellatio sive ab 
ecesis illius beatissimus patriarcha simili modo causam iudicet. 


iscopo sive a clerico vel alia qualicumque 
i 7 In omnibus autem 





1 μετὰ πάσης ὑποθήκης M | ἰδίων] οἰκείων Sv. l. | 
5 γινέσϑω πρόξβωπον Nomoc."^ 9,17 ztoóco mov yiwéad'o 

omoc." 8, 4 || 1 πρὸς --- ἐξέτασιν om. S | 85g. o£ ὁσιώ- 
τατοι ἐπίσκοποι — ἐπιτεϑέτωσα»} sanctus (religiosus 
lul) episcopus — imponat eJul ὁ ἐπίσκοπος (oí ἐπί- 
σκοποι Nomoc. L tit.) S, ubi om. vv. τῷ πράγματε πέρας 
ἐπιτειϑέτωσαν | 9 πέρας τῷ πράγματα Nomoc e ἢ 12 
τινῶν om. Nomoc." | 14 δύο om. Sz Iul., fortasse recte ἢ 
15 Zuusives L ἢ 11 κἀκεῖνα — 32 κρινέτω om. Bf | 18 
ἅτινα] ἃ Nomoc.*" | 20 xai om. S | 21 κατὰ om. Nomoc.? ἢ 
ἐπισκόπων Nomoc.^ | 22 πρῶτον om. | αὐτῶν om. L, 
eius s, unde αὐτοῦ malit Zachariae | 23 ἁγίους] ἱεροὺς 
S | 24 τιβ om. S | 25 ἀντείπη L | πατριάρχην MB Iul. 
ἀρχιεπίσκοπον xal (καὶ om. L) πατριάρχην LSc | 26 
ἀναφερέτω τὸ πρᾶγμα Nomoc.?*, τὸ πράγμα ἀναφέρε- 
σϑαι S | 28 πέρας] τὸ πέρας Nomoc." ἢ 29 γένηται εἴτε] 
εἴτε om.s ἢ 31 ἐχείνης μακαρεώτατος om. Nomoc."^, ubi 
—— quoque pars capitis decurtata est ἢ κατὰ] καὶ 
κατὰ 





1 rerum om. R! | 4 rubr. De hisdem personis procanica 
(i. pro eanoniea) causa conueniendis Tin marg. (ex Iul.) | 
6 eiuiles iudiees T'| 7 sanctus om. V, sanctissimus vulg. | 
sanctum episcopum A! | causae] caue 7'! | 10 rubr. De 
rebus dubiis in episcoporum consiliis em(er)gentibus Τ᾽ in 
marg. (ez ful)| qui V] quis AT vulg. | 11 sino dubita- 
tione A! | habeant V] habeat RT'vuig. | 13 cum] una 
eum 7? | eum — 14 iudicet scr. R* in ras. 1 vs. | sua sy- 
nodo] s»»» 7' | 14 si om. R* | rata 7'vuig. || 16 illius 
dioceseos (dioceos 7'!) Τ ἢ 17 determinet] inter eos deter- 
minet Τ' ἢ ecelesiasticis om. V ἢ 13 sententia ee R* | 
19 rubr. Si elerieus uel quisuis alius contra episcopum 
adire potestatem maluerit 7' in marg. (ez Jul) | clerico 
Gregor] elero RVT | aut] et Τ᾽" || alio] laieo Gregor. || 
quoque A'| 20 quamlibet] aliquam 7' ἢ 22 sanctas 7* 
Gregor., om. ΤΊ | 23 contradixerit] cum dixerit T! | 26 
huie Gregor., vulg.] hic (hoo ἢ RVT | rubr. Si quis 
eontra metropolitam adire potestatem maluerit 7' in marg. 
(ez Iul.) | 27 elero libri, corr. Beck ἢ 29 causam indicet V 
causa iudet R! iudicet causam (eausam om. 7.3) T'| rubr. 
De episcopis adeundis conuocandis, et ut fideiussores uel 
eautiones non praestent T' in marg. 


ΤΙ 


Nov. CXXIII 22. 23 


612 


DE SANCTISSIMIS 





τῶν αἰτιῶν, εἴτε παρὰ τῷ ἰδίῳ μητροπολίτῃ εἴτε 
σταρὰ πατριάρχῃ εἴτε παρ᾽ ἄλλοις οἱοιξβδήποτε δικα- 
σταῖς ἐπίσκοποι ἐνάγονται, μηδεμίαν ἐγγύην ἢ Óuo- 
λογίαν ὑπὲρ τῆς δίκης ἀπαιτείσϑωσαν, οὕτω μέντοι 


bus autem causis, pro quibus apud proprium metro- 
politam sive apud patriarcham sive apud alios quos- 
cumque iudices episcopi conveniantur, nullam fide- 
iussionem aut cautionem pro lite exigantur, sic 


(va καὶ αὐτοὶ σπουδάσωσι τῶν ἐπαγομένων αὐτοῖς 5tamen ut ipsi studeant illatis sibi causis semet ipsos 


αἰτιῶν ἑαυτοὺς διευλυτοῦν. 


absolvere. 


CAPUT XXIII. 


Τοὺς δὲ οἰκονόμους καὶ πτωχοτρόφους xal ξενοδό- 

* , * ^ * * - 

X0vs καὶ νοσοκόμους καὶ τοὺς τῶν ἄλλων εὐαγῶν 
" * 3 * x er 

οἴκων διοικητὰς καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας κληρικοὺς 


Oeconomos autem et xenodochos et nosocomos 
et ptochotrophos et aliorum venerabilium locorum 
gubernatores et alios omnes clericos iubemus pro 


κελεύομεν ὑπὲρ τῶν ἐμπιστευϑεισῶν αὐτοῖς διοική- 10 creditis sibi gubernationibus apud proprium episco- 


σεων παρὰ τῷ ἰδίῳ ἐπισκόπῳ ᾧ ὑπόκεινται ἀπο- 
κρίνεσϑαι καὶ τοὺς λογισμοὺς τῆς ἰδίας διοικήσεως 
ποιεῖσϑαι, καὶ εἰβσεράττεσϑαι ὅπερ ἐξ αὐτῶν ὀφεί- 
λοντες ἀποδειχϑείησαν, ἐκείνῳ τῷ εὐαγεῖ ἀποδοϑησό- 


pum cui subiacent conveniri et rationem suae guber- 
nationis facere, et exigi quod ex ipsis debentes osten- 
dantur, ili venerabili reddendum domui, ex cuius 
ordinatione debitum apparuerit. Si vero putaverint 


μενον οἴκῳ οὕτενος ἐκ τῆς διοικήσεως τὸ χρέος φανείη. 15 se gravari, post repetitionem metropolita causam 
γ 


ei δὲ νομίσαιεν ἑαυτοὺς βεβαρῆσϑαι, μετὰ τὴν ἀπαί- 
τησιν ὁ μητροπολέτης τὸ πρᾶγμα ἐξεταζέτω. εἰ δὲ 
μητροπολίτηβ εἴη Ó κατά τινος τῶν εἰρημένων προθ- 
πων τὰβ τοιαῦτα αἰτίας ἐξετάσας καὶ τὸ χρέος 


εἰςπράξας, καὶ ὁ εἰβπραχϑεὶς νομίσαι ἑαυτὸν βεβλά- 20 βᾶτη determinet. Non enim concedimus 


ga, ὃ τῆς διοικήσεως ἐκείνης μακαριώτατος πατριάρ- 
qns τὸ πρᾶγμα διακρινέτω. οὐδὲ γὰρ συγχωροῦμεν 
τοῖς προειρημένοις προξώποις ἐπὲ τῶν μνημονευϑεισῶν 
αἰτιῶν πρὸ τῆς ἐξετάσεως καὶ τὴς ἀπαιτήσεως τοῦ 


examinet. Si vero metropolita fuerit contra quam- 
quam praedictarum personarum huiusmodi causas 
examinans et debitum exegerit, et exactus putaverit 
se gravatum, dioceseos illius beatus patriarcha cau- 
praedictis 
personis pro memoratis causis ante examinationem 
et exactionem debiti pr episcopos declinare et 
ad alia venire iudicia. 5i quis autem ex ecclesiasti- 
cis, cui aliqua talis dispensatio credita est, ante 


χρέους τοὺς ἰδίους ἐπισκόπους ἀποφεύγειν καὶ εἰς ἄλλα 25 rationum expositionem et debitorum solutionem mo- 


σπαραγίνεσϑαι δικαστήρια. εἴ τις δὲ ἐκ τῶν ἐκκλησια- 
στικῶν τινα τοιαύτην διοίκησιν ἐμπιστευϑεὶς πρὸ τῆς 
τῶν λογισμῶν παραϑέσεως καὶ τῆβ τῶν ἐποφειλομένων 
καταβολῆς τελευτήσειδ, κελεύομεν τοὺς αὐτοῦ κληρο- 


΄ ^ * er , - - 
νόμους κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον καὶ τοῖς λογισμοῖς 80 


καὶ ταῖς ἀπαιτήσεσιν ὑποκεῖσϑιαι. 


riatur, iubemus eius heredes simili modo οὐ rationi- 
bus et exactionibus subiacere. 


c. XXIII ez B repetit Nomoc.?^ XIV tit. 9,1; ez S, ubi huius cápitis excerpta tantum habentur, repetit Nomoc. L 


tit. 8 p. 613 Voell. 


Initium (— 18 xai εἰςπράττεσϑ'αι) habet Epanagoge 9,19. — Summam praestat Nomoc. XIV 


lit 9,1 p. 539 Pitra; Ath. summam repetunt paratitla Ath. 2 $2. 





causis, sive apud metropolitanum suum sive apud patriarcham sive apud alios quoscumque iudices episcopi 
conveniuntur, nulla ab iis fideiussio aut promissio pro lite ezigatur, i(a tamen ut ipsi quoque studeant 
a causis sibi illatis sese expedire. 

XXIII. Oeconomos autem et ptochotrophos et aenodochos et nosocomos et ceterarum venerabilium 
domuum administratores atque ceteros clericos omnes iubemus de commissis ipsis administrationibus apud 
episcopum suum cui subiecti sunt respondere et rationes administrationis suae reddere, atque exigi ab iis 
si quid eos debere inde probatum sit, illi venerabili domui reddendum cuius ex administratione debitum 
apparuerit. Si autem se gravatos putent, post exactionem metropolitanus rem examinet. Quodsi metro- 
politanus sit qui contra aliquam ex praedictis personis eiusmodi causas ezaminaverit et debitum exegerit, 
atque is a quo exactum est se detrimento affectum esse putet, dioecesis illius beatissimus patriarcha rem 
diudicet. Neque enim praedictis personis permitiimus in memoratis causis ante examen et exactionem 
debiti episcopos suos fugere atque ad. alia iudicia venire. Si quis autem ea ecclesiasticis cui talis admini- 
síratio commissa est ante rationes redditas et debita soluta decesserit, iubemus heredes eius simili modo et 


rationibus et eaactionibus subici. 





1 αἰτιῶν, sire] causis pro quibus e || 2 παρὰ τῷ 
πατριάρχῃ 5 Nomoc. L tit. || 4 δίκης] διοικήσεως 8 
plerique | 1 cap. X XIII praeter clausulam κελεύομεν τοὺς 
κληρονόμους τῶν διοικητῶν — ὑποκεῖσϑ'αι, item cap. 
XXIV— XXVII in. (614,11) om. Bf || ἢ πτωχοτρόφους L, 
καὶ πτωχοτρόφους post 8 καὶ vocoxóuovs coll. Epan. 
lul.g || 8 τοὺς om. Nomoc.^ | 10 ἐμπιστευϑέντων Νο- 
moc.^ || 13 πληροῦσϑαε Epan. || 16 νομίσαιεν Nomoc.?"] 
vouicowv MLB || 20 εἰβπραχϑὲν jNomoc.A Ι *vouíco: 
MLB | βεβαρῆσϑαι Le | 22 ov γὰρ L || 23 εἰρη- 
μένοιβ INomoc.t^ || 25 xai om. S plerique || 26 εἰ δέ τις 
L || £x om. Nomoc. L tit. || 29 * τελευτήσοι (τελευτήσῃ S 
unus, τελευτήσει Nomoc. L tit) MLBS || 31 At. in epi- 
tome inter capita XXIII et XXI V haec inserit (repetita in 
Nomoc. L tit. 20 p. 628 Voell.): 0 κληρικὸς παρὰ γνώμην 
τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου μὴ ἀποδημείτω, τὰς προειρημέ- 
vas ποινὰς εὐλαβούμενος, ἃς κατὰ τῶν ἐπισκόπων 
ἐπήγαγεν ἡ διάταξιθ. | Quibus quae respondeant in con- 
textu novellae non inveniuntur 





1 pro quibus V vulg.] om. ET; leg. sive? || 3 fidei- 
iussione V fidem iussionem 7'| 5 tn V | isti Z i«« R* || 
7 rubr. De aministrationibus (l. administratoribus) uene- 
rabilium locorum propter administrationem suam ad iu- 
dicium uocatis 7'in marg. (ez Tul). In seqq. rubricae non 
iam adnotantur | Iconos 7'! || xenodothos V || nosochomos 
T || 8 ptocotrophos V ptochotrochos A | 11 subiacet Z7! 
subiaceret V || «ueniri 75 | gubernationis sue rationem T| 
12 ex ipsis vulg.] et ipsi /ibri|| ostendatur T'! ostendant R 
ostenduntur VR? | 13 illi om. E | domui (et domui 7'!) 
reddendum 7'|| 14 appauruerit V || putauerit R? T' peese« 
R* || 15 metropolitam A^ | 18 examinatus /ibri, corr. 
vulg. | exigerit V7T'* | 19 beatissimus vulg. | 21 personis 
om. R! || moratis T'! | 22 et exactionem om. V || deberi 
T | episcopos] debitos R*' | 23 ad] ab * || ex om. R* T'| 
ecclesiasticus 7' || 24 condita V^ || ante rationum] a nostro- 
rum A! ante horum? A? | 25 expositionum A || debi- 
tarum A!7'| 26 eius heredes] heredes eius V? eius V! 
eos R 





613 


Nov. CXXIII 24—26 





CAPUT XXIV. 4 


Εἴ τις δὲ ἐπίσκοπος ἢ κληρικὸς ἐξ οἱαεδήποτε én- 
ἀρχίας ἐν Κωνσταντινουπόλει εὑρεϑείη, καί τις βου- 
ληϑῇ ἐναγωγὴν κατ᾽ αὐτοῦ προϑεῖναι, εἰ μὲν προ- 
κάταρξις ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ ὑπὲρ τῆς αὐτῆς ὑποϑέσεως 
γέγονεν, ἐκεῖ τὴν * πληροῦσϑαε- εἰ δὲ μήπω ἤρχϑη, 
παρὰ μόνοις τοῖς ἐνδοξοτάτοις ἐπάρχοις τῶν τῆς ἄνα- 
τολῆς πραιτωρίων ἢ τοῖς παρ᾽ ἡμῶν ἀφοριζομένοις 


“δικασταῖς τοῖς ἐνάγουσιν αὐτὸν ἀποκρίνεσϑαι. 


Si quis episcopus aut clericus ex quacumque pro- 
vincia in Constantinopoli reperiatur, et voluerit ali- 
quis adversus eum actionem proponere, si quidem 
litis contestatio in provincia pro ipso negotio facta 

5est, ibi litem compleri; si vero nondum incohata 
est, apud gloriosissimum praefectum Orientis prae- 
toriorum aut apud eos qui a nobis fuerint deputati 
iudices convenientibus eum respondere. 


CAPUT XXV. 


OÍ. δὲ εὐλαβέστατοι ἀποκρισιάριοι οἷαςδήποτε ἁγιω- 

τάτης ἐκκλησίας oí ἐν τῇ βασιλιδ, πόλει d 

? παρὰ τοὺς μακαριωτάτους πατριάρχας ἢ μητροπο- 
τας παρὰ τῶν ἰδίων ἐπισκόπων στελλό 

ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἐπισκόπων μήτε 9 

τῆς ἐκκλησίας ἢ χρέους δημοσίου ἢ i 


A 5 


ὑπὲρ πράγματος 
τωτικοῦ Tiva Év- 


4 
ατρίβοντες 10 ctissimae ecclesiae, 


μενοι μήτε 


Reverentissimi vero apocrisiarii cuiuscumque san- 
qui in regia civitate degunt, aut 
ad beatissimos patriarchas aut metropolitas a suis 
episcopis destinati neque pro suis episcopis neque 
pro causa ecclesiae aut debito publico aut privato 
aliquam conventionem sustineant, nisi mandatum ha- 


—— ἢ ἀπαίτησιν ὑπομενέτωσαν, εἰ μὴ ἐντολὰς 1Ὁ buérint a suis episcopis aut oeconomis, ut aliquos 


οἱεν παρὰ τῶν ἰδίων ἐπισκόπων ἢ οἰκονόμων, cett 
τισὶν ἐνάγειν" τηνικαῦτα γὰρ μόνοις τοῖς παρ᾽ αὐτῶν 
ἐναγομένοις δίδομεν ἄδειαν, ἐάν τινα ἐναγωγὴν ἔχωσι 
κατὰ τῆς ἐκκλησίας ἢ τοῦ ἐπισκόπου, κατ᾽ αὐτῶν προ- 


conveniant: tunc enim solis illis qui ab eis conve- 
niuntur damus licentiam, si quam obligationem ha- 
bent contra ecclesiam aut contra episcopos eorum 
proponere. Si vero et in quibusdam causis vel actio- 


τιϑέναι. εἰ δὲ xal ἐπέ τισι πράγμασιν 5 ἀγωγῇ érv-20nibus semet ipsos obligatos fecerint in tempore in 


τοὺς ἐνόχους ποιήσουσιν ἐν τῷ καιρῷ ἐν ᾧ τὰς ἀποκρί- 
- ^ c * * 

σειξ ποιοῦνται, καὶ τὰς ὑπὲρ τούτων ἐναγωγὰς αὑτοὺς 

c , 

ὑποδέχεσϑαι. 


quo IRIS faciunt, et pro his conventiones susci- 
pient. 


CAPUT XXVI. 


Εἰ δὲ xal ἐπίσκοποι ἢ κληρικοὶ ὑπὲρ 
ἢ τῆς ἰδίας ἐκκλησίας διὰ πρεσβείαν τινὰ ἢ χει 
νίαν ἐπισκόπου εἰς τὴν βασιλίδα πόλεν ἢ ἐν ἄλλῳ 
οἷῳδήποτε τόπῳ ἐνδημήσουσι, κελεύομεν αὐτοὺς μηδὲε- 
μίαν ἐπάχϑειαν ἢ ὄχλησιν ἀπὸ —— προβώπου 


— ἀδείας οὔσης τοῖς ὑπευϑύνους αὐτοὺς ἔχειν 


ἧς πόλεως 
o-25 suis ecclesiis propter legationem vel ordinationem 


Si vero et episcopi vel clerici pro civitate aut pro 


episcopi ad regiam civitatem vel ad alium quemlibet 
locum proficiscantur, iubemus eos nullam molestiam 
aut importunitatem a qualibet persona sustinere, li- 
centia existente his qui obligatos eos putant se ha- 


ψομίζουσι, us" δ᾽ εἰς τὴν ἐπαρχίαν ὑποστρέψουσιν 30 bere, postquam ad provinciam revertuntur, convenire 


c. XXIV—XXVIII ez B repetit Nomoc.?" XIV tit. 9,1, summam praestat Nomoc. ib. p. 540 Pitra. 
c. XXVI summam Ath. repetit libellus περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 1 p. 191 Heimbach. 





XXIV. δὲ qui autem ex quacumque provincia 
quis actionem conira eum movere voluerit, si quidem 


—— vel clericus Constantinopoli inveniatur, et 
itis contestatio in provincia de eadem causa facta 


est, ibi lis peragatur; sin nondum coepta est, apud solos gloriosissimos praefectos praetorio Orientis vel 
apud iudices a nobis destinatos iis qui eum conveniunt respondeat. 
XXV. Religiosissimi autem apocrisiarii cuiuscumque sanctissimae ecclesiae, qui in regia civitate 


degun 


t aut ad beatissimos patriarchas aut metropolitanos ab 


iscopis suis mittuntur, neque pro episcopis 


suis neque pro negotio ecclesiae suae vel debito publico aut privato actionem ullam vel exactionem subeant, 


nisi m 


andatum habeant ab episcopis suis aut oeconomis, ut aliquos conveniant: tunc enim solis iis qui 


ab ipsis conveniuntur facultatem damus, si quam actionem contra ecclesiam aut episcopum habeant, eam 
adversus illos instituendi. Quodsi etiam in quibusdam causis vel actione se obligaverint eo tempore quo 


responsa faciunt, de his quoque actiones suscipiant. 
— 


. δὲ autem episcopi vel clerici pro civitate vel ecclesia. sua propter legationem aliquam aut 


episcopi creationem in 
onus auí molestiam ab 


—— civitatem sive in alium 
la persona pati, cum liceat iis qui se illos obnogios habere putant, postquam in 


ue locum pervenerint, iubemus eos nullum 





1 ἐπ mz. A9" capitis numerum notat M (μ' est in B) | 
εἴ τις δὲ S] εἰ δέ τις L εἴ τις MB | 2 εὑρεϑῇ S || Bov- 
ληϑείη 5.Β (Nomoc.4") | 4 τῇ ἐπαρχέα in litura ez τῇ 
ἰδία ἐπαρχέα corr., τῇ ἰδία πόλει s.v. add. L | 6 παρὰ --- 
ἐπάρχοις] apud gloriosissimum praefectum e || ὑπάρχοις 
JNomoc." | 8 δικασταῖς MBSz Iul.] τοῖς ϑείοις δικασταῖς 
L vulg. male interpolatum || αὐτὸν om. S ἢ ἀποκρίνασϑαε 
S | 11 παρὰ] πρὸς S παρὰ (τῶν μητροπολιτῶν) πρὸς 
et deinde ἢ {πρὸς τοὺς) μητροπολίτας coni. Zachariae; 
sed traditam lectionem firmat Iul. | 12 στελλόμενοι om. 
pr, post πατριάρχας v.11 suppl. Nomoc.^ | Ἐμηδὲ SL, 
μήτε — ἐπισκόπων om. MB Nomoc." | 13 *uzó? ML 
BS | 14 δημοσιακοῦ Nomoc.!" | 15 ἢ ἀπαίτησιν om. c | 
16 z] 5 xai S unus | 17 τοῖς] ἐκείνοις (om. unus) S | 18 
ἐναγωγὴν SLB] ἀγωγὴν M obligationem (i. e. ἐνοχην» 7) 
s | 19 A ἢ κατὰ ὃς | τοῦ (rov om. L?) ἐπισκόπου, 
κατ΄ αὐτῶν] episcopos eorum ς | 20 ἀγωγῇ MLB] &yo- 
γαῖς ὃς ἢ 21 ἐνόχους ποιήσωσιν 5. ποιήσουσεν ἐνόχους 


Β΄ ἢ κρίσεις 1.5. | 23 ὑποδέξασϑαι S | 24 ἐπίσκοπος ἢ 
κληρικὸς Nomoc." | 25 ἢ — ἐκκλησίας om. L | τενὰ om 
Se(Iul.) | 21 ἐκδημήσουσε 5 





2 in] et in V, om. T! | uoluerint V noluerit AR! | 
3 quid R'| 4 prouintiam 7'| 6 praefectis V^ | 7 fuerit 
RT | S reddere £ | 9 Reuerentissimis V! || apocrisarii 
RV? apocrisariis V! aposarii 7} apofarii, deinde apo- 
eripharii 77 | cuiusque 7'|| 12 destinati episcopis V 
episcopis ordinati (ordinari E) RT | 13 ecclesiae causa 
T' | aut privato] a priuato R | 14 habuerit V | 15 yeo- 
nomo RVT et conomio 7 ἢ ut] aut 7' | aliquis con- 
ueniat R | 16 ilii Τ᾽ ἢ conueniunt T'!] 19 et om. V | 
quidam A! | 20 fecerit E | 21 suscipient V] suscipiunt 
RT suscipiant vulg. | 24 et om. E vulg. || 25 propter] 
per R! | legationem] suam legationem V legacionem suam 
ἘΞ | vel] aut R | 29 his] is R! | eos om. & || 30 post- 





quam — 614,1 habere om. T'! 


Nov. CXXIII 26—28 


614 


DE SANCTISSIMIS 





ἐνάγειν αὐτοῖς, οὐδενὸς τοῖς νομίζουσιν ἔχειν αὐτοὺς 

ς , , 

ὑπευϑύνους γινομένου προκρέματος περὲ χρονίαν παρα- 
* ^ ^ , e - , 2 

γραφὴν διὰ τὸν χρόνον, ὃν ἐν τῇ τοιαύτῃ ἀποδημίᾳ 

σπαρεέλκυσαν. 


eos; nullo [in] his qui se putant habere eos faciendo 
praeiudicio de temporalibus praescriptionibus propter 
tempus, quod in tali causa protraxerant. 


CAPUT XXVII. 


Et ποτε δὲ αἰτία ἀναφυῇ τοῦ ὑπόμνησιν ἢ ixfi- 
βασμὸν προβενεχϑῆναι ὑπὲρ οἱαβδήποτε χρηματικῆς 
αἰτίας εἴτε δημοσίας εἴτε ἰδιωτικῆς κληρικῷ ἢ μοναχῷ 
ἢ μοναστρίᾳ ἢ ἀσκητρίᾳ οἱουδήποτε μοναστηρίου, καὶ 
μάλιστα γυναικῶν, ὕβρεως χωρὶς καὶ μετὰ τῆς srgoc- 


Si quando &utem causa emerserit, ut admonitio 
et executio inferatur pro qualibet pecuniaria causa 
sive publica sive privata clerico aut monacho aut 
monastriae aüt cuicumque monasterio maxime femi- 
narum, iubemus sine iniuria et cum competenti ho- 


ηκούσης τιμῆς κελεύομεν τὴν ὑπόμνησιν xai τὸν ἐκ- 10 nore admonitionem fieri, non tamen monastriam aut 


βιβασμὸν γίνεσϑαι, μηδεμίαν δὲ μονάστριαν ἢ ἀσκή- 
τρίαν τοῦ μοναστηρίου ἀφέλκεσθαι, ἀλλ᾽ ἐντολέα ἐξ 
αὐτῶν προβάλλεσθαι τὸν ὑπὲρ τοῦ πράγματος ἀπο- 
xguvoUusvov. τοῖς δὲ μοναχοῖς ἐξέστω εἴτε 0v. ἑαυτῶν 


ascetriam monasterio abstrahi, sed procuratorem ab 
his ordinari qui pro causa respondeat. Monachis 
autem liceat sive per se sive per procuratorem mo- 


nàsterii causas agere; sciente qui haec praevaricatur 


εἴτε δι᾽ ἐντολέων τὰς ἰδίας ἢ τὰβ τοῦ μοναστηρίου ib iudice vel executore, quia et cingulo spoliabitur et 


δίκας πράττειν" εἰδότος τοῦ ταῦτα παραβαίνοντος 
- X » - - 
δικαστοῦ ἢ ἐκβιβαστοῦ, ὡς xal τῆς ζώνης γυμνωϑή- 


σεται καὶ ποινὴν ε΄ χρυσίου λιτρῶν εἰεπραχϑήσεται. 


παρὰ τοῦ μεγαλοπρεπεστάτου κόμητος τῶν πριβάτων" 


poenam V librarum auri exigitur per magnificentis- 
simum comitem privatarum rerum; executore vide- 
licet super haec et verberando et in exilium diri- 
gendo: locorum sanctissimis episcopis provisuris, ut 


vov ἐκβιβαστοῦ δηλονότε πρὸς τούτοις καὶ βασάνους 20 nihil his contrarium fiat, aut si aliquid committatur, 


ὑπομένοντος καὶ sis ἐξορίαν πεμπομένου. τῶν κατὰ 
, € , 

τόπον ὁσιωτάτων ἐπισκόπων προνοούντων, ἵνα μη- 
M] , , » * - 

δὲν τούτων ἐναντίον γένηται εἴπερ τε ἁμαρτηϑῇ 

e c 2 , ,, ᾽, * 22 

ἵνα ἡ εἰρημένη ἐκδίκησις προέλϑοι. τοῦ δὲ ἄρχοντος 


τὴν ἐκδίκησιν ἀναβαλλομένου ἐπιϑεῖναι εἰς ἡμετέραν 25 


εἴδησιν ὁ ἐπίσκοπος ἀναφερέτω. 


memorata ultio procedat. Iudice vero vindictam 
— imponere ad nostram scientiam episcopus 
reterat. 


CAPUT XXVIII. 


“Σπορτούλων δὲ ὀνόματι πᾶν πρόφωπον £v οἱᾳδή- 
ποτε ἐκκλησιαστικῇ τάξεε καταλεγόμεγνον, καὶ πρὸς 


Sportularum vero nomine omnem personam in 
quocumque ecclesiastico officio constitutam, et ad 


c. XXVII in. (— 13 ἀποκρινούμενοψ) ez S repetit Nomoc. L tit. 33 p. 640 Voell. — Ath. summam prioris partis 


repelunt paratitla Ath. 5 $2. 


c. XXVIII summam Ath. repetunt paratitla Ath. 5 $ 2. 





provinciam reverterint eos convenire, neve ullum iis qui se illos obnoxios habere putant praeiudicium fiat 
in temporali praescriptione propter tempus quod. in tali profectione traxerint. 

Quodsi quando causa emerserit, ut admonitio vel executio de qualicumque pecuniaria 
causa sive publica sive privata afferatur clerico aut monacho aut monachae aut ascetriae cuiuscumque 
monasterü, et maxime mulierum, sine iniuria et cum convenienti honore admonitionem et executionem 
fieri iubemus, nullam vero monacham vel ascetriam a monasterio deírahi, sed procuratorem ab iis institui 
qui de causa respondeat. Monachis autem liceat sive per se sive per procuratores proprias vel monasterii 
lites agere; sciatque A haec transgressus sit iudea: vel executor, fore ut et cingulo spolietur et multa quin- 
que librarum auri ab ipso exigatur per magnificentissimum comitem privatarum; atque executor quidem 
praeterea tormenta quoque subeat et in eailium mittatur. Sanctissimi autem locorum episcopi provideant, 
ne quid his contrarium fiat, aut si quid commissum sit, ut praedicta vindicta procedat. Quodsi praeses 


vindictam inferre differat, ad notitiam nostram id episcopus referat. — D E : 
XXVIIL | Sportularum autem nomine unamquamque personam in qualicumque ecclesiastico ordine 





1 αὐτοῖς --- ἔχειν om. B^, v. μηδενὸς inserto ante yevo- 
μένου || μηδενὸς S || αὐτοὺς ἔχειν Nomoc." || 2 ὑπευϑύ- 
vovs om.g || περὶ — 4 παρείλκυσαν om. S || eoi χρο- 
víav παραγραφὴν] de temporalibus praeseriptionibus g || 
3 ἀποδημίᾳ] causa e || 5 αἰτέα LBSs Iul] αἰτία τις M | 
ἀναφανῇ Sunus || ἢ] et &|| 7 κληρικῷ] ἢ κληρικοῦ No- 
moe." | 8 μοναστρίαβ Nomoc." μοναστρίω Β΄ Nomoc.? 
μοναστῖϑ p |7 ἀσκητρίᾳ om. Se Tul.|| οἱουδήποτε uo- 
Ψναστηρίου] aut (vel Ju.) cuicumque monasterio e Iul. | 
9 xai om. Nomoc.?" c | 10 xai τὸν ἐκβιβασμὸν om. ς || 
11 μηδεμίαν δὲ! μὴ μέντοι Se(Iul.) | μοναστηρίαν L^ | 
12 ἐφέλκεσϑαι Nomoc." || 13 cer krMena M B*| ἀπο- 
κρινόμενον SL Bf Nomoc.?" | 15 δι᾿ ZvcoAéov] per pro- 
curatorem &|| τὰς iü/as ἢ om. c || vov om. ΒΓ || 16 eis- 
πράττειν INomoc." | 18 λετρῶν χρυσίου Nomoc.? || 19 
παρὰ — πριβάτων om. Bf | τῶν πριβάτων»] τῶν ἰδὲ- 
κῶν ML s.v., B* Nomoc.!n || 20 πρὸς τούτοις om. Bf | 
21 τῶν — 24 προέλϑοι om. S || 22 τόπον) τόπων MB" (c) 
τὸν τόπον Bí Nomoc.^ || 23 ἐναντία Bf || z; — 24 προ- 
ἐλϑοι om. Bf || τῇ τινι Nomoc.^ | 24 zrgos£A9; B* || 25 
ἀναβαλλομένου τὴν ἐκδίκησιν S || 26 dvagepéro) ὁ ἀνα- 
φερέτω (sic) 1, || 21 σπουρτούλων M σπορτούλλων S 
plerique (et sic infra), δυνηϑειῶν M 5,υ., B 





1 nullo] nullo eos A^ || in dei. Beck || qui V ἢ quae 
RT que V? | habere eos Beck (qui add. obligatos)] habere 
eis (in ras. V?) libri | praeiudicio fatiendo .R?, fatiendo 
om. R! | 3 protraxerant V] protraxerint 7'vulg. protraxe- 
rit R || 5 ut vulg.] tune A VT || 6 exeusatio ὦ || 7 mo- 
nache 7? | aut monasterie V: aut monasterio V? T', 
del. T?| 8 cuique R || 10 amonitione 7 adhomonitio- 
nem Z? || monasteria 71 monasterio V || aut assistriam 
(assisteria 7'!) monasterio (monasteria R?) RT, om. V ! 
11 procuratione A!|| 12 qui] quod A || pro om. V || 1 
sive per] sive om. & || sive per] per Tt monasteriis A | 
14 scienti R! | quam 7'! | haee om. V || praeteruaricatur 
R^| 15 iudicem AK! ἃ iudiee 7" | exeeutorem A! exe- 
cutione 7 1}} et] in Z'' || ecingulos 7.6 || expoliabitur V || 
16 V| X V|| 17 eómitem 7| rerum om. [δ᾽ | exeeuto- 
rem VZ'! exeoutes« 1} [ 18 et AT] etiam V || uerbe- 
ramdo A? uerba«s«sta Fi! uerberamenta 7' uerbera sunt 
inepta V! uerbera sumpta V? | dirigendum R'VT? 
degendum 7} | 19 sanctis 7' | 20 fiat (contra fiat R^) 
eontrarium A | aut] ut AR'T | aliqui A! | 21 uitio R 
T" | iudicem Z V^ 7'! | 22 differentem imponere A? dif- 
ferente intempore V inferre differentem (differente 7'?), 
in marg. al. inponere 7'|| 23 referatur V || 27 Sportula- 
rum] de sportularum A'|| personam om. V? || 28 eoccle- 
siastico om. T'i 





πο ον σι M Πὰν Mh o ltd «319 o 
Ξε. * — 3 y "ut vdc- 3 - 


"S 


- 


ET DEO AMABILIBUS 


615 


Nov. CXXIII 28. 29 





τούτοις διακόνισσαν καὶ μοναχὸν καὶ ἀσκήτριαν καὶ 
— 
αἰτίας, ὅσης ἂν εἴη ποσότητος, εἴτε ἀπὸ κληρικοῦ 
εἴτε ἀπό τινος ἐν στρατείᾳ καταλεγομένου ὑπόμνησιν 
δέξονται. ἢ ἐν τῇ βασιλίδε πόλει ἢ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις 
ἐν αἷς διάγουσιν, οὐ πλέον τεσσάρων κερατίέων δὲ- 
δόναι συγχωροῦμεν. εἰ δέ τις ἐξ ἡμετέρας κελεύσεως 
ἢ ἄρχοντος ἢ ἅτου πατριάρχου σταλεὶς ἐκ- 
βιβαστὴς εἰς ἄλλας ἐπαρχίας ὑπόμνησιν προξαγάγοι 
τινὶ τῶν μνημονευϑέντων προςώπων, μὴ περαιτέρω 
ἑνὸς νομίσματος κομιζέσϑω. εἰ δὲ καὶ ὑπὲρ μιᾶς καὶ 
τῆς αὐτῆς αἰτίας πολλοὺς ἐκ τῶν μνημονευϑέντων 
προεώπων ὑπομνησϑῆναι συμβαίη, ἑνὸς καὶ μόνου 
προεώπου ὑπὲρ πάντων σπόρτουλα κομίζεσθαι O- 
σπίζομεν. ἐπίσκοπος δὲ ὑπὲ 

ἐδίας ἐκκλησίας μηδεμίαν μεϑοδοίαν ἢ ὄχλησιν ὕφιστα- 
σϑω" σπόρτουλα δὲ εἰ ὑπὲρ τῶν ἰδικῶν πραγμάτων 
ὑπομνησϑείη, ἀπαιτείσϑω" τὰς ἐναγωγὰς δηλαδὴ τὰς 
κατὰ τῆς ἐκκλησίας προτιϑεμένας τῶν oixovóuov ὑπο- 


haec diaconissam et monachum aut ascetriam aut 
monastriam pro omni criminali et pecuniaria (causa), 
cuiuscumque sit quantitatis, sive a clerico sive a 
quolibet in militia constituto admonitionem susci- 
5piant aut in regia civitate aut in provinciis quibus 
egunt, ne amplius quattuor siliquas dare permitti- 
mus. Si vero ex nostra iussione aut ad iudicem aut 
ad beatissimam ascetriam missus executor in aliam 
provinciam admonitionem offerat alicui memoratarum 


10 personarum, non ultra unum solidum accipiat. Si 


vero pro una eademque causa multas ex memoratis 
personis admoneri contingat, unam et solam perso- 
nam pro omnibus sportulas dare sancimus.  Episco- 
pus enim pro rebus suae ecclesiae nullam exactio- 


τῶν πραγμάτων τῆς 16 nem molestiamque sustineat, sportularum vero si pro 


talibus causis admoneatur, exigatur; actiones vide- 
licet contra ecclesiam propositas oeconomis susci- 
pientibus aut illis qui in ea causa ordinati sunt. 
Qui vero contra haec exigere sportulas praesumpserit, 


δεχομένων, ἢ ἐκείνων οἵτινες ἐπὲ ταύτῃ τῇ αἰτίᾳ προ- 20in duplum quod — exactae personae reddere 


βληϑεῖεν. ὁ δὲ παρὰ ταῦτα εἰςπρᾶξαε σπόρτουλα compellatur, et si quidem militat, cingulum perdat, 
τολμῶν ἐν διπλῷ ὅπερ ἔλαβε τῷ ἀπαιτηϑέντε προς- si vero clericus fuerit, a clero removeatur. 


cmq ἀποδοῦναι συνωθείσϑω, καὶ εἰ μὲν στρατεύεται, 
καὶ τὴν ζώνην ἀπολλύτω, εἰ δὲ κληρικὸς εἴη, τοῦ κλή- 
ρου ἐκβαλλέσϑω. 


CAPUT XXIX. 


Presbyteris autem et diaconibus et subdiaconibus 
et omnibus in clero conscriptis non habentibus uxo- 
rem secundum sacros canones interdicimus etiam 

—— καὶ ἡμεῖς κατὰ τὴν τῶν ἁγίων κανόνων nos secundum sanctarum virtutem mulie- 
ὕναμεν, ix& τινα ἐν τῷ ἰδίῳ οἴκῳ ἐπείξακτον 80 rem aliquam in propria domo superinductam habere, 
ἔχειν, δίχα μέντοι μητρὸς καὶ ϑυγατρὸς xal ἀδελφῆς tamen citra matrem aut sororem aut filiam et alias 


e. XXIX ez B repetit Nomoc.^ XIV tit. 8,14; in. (— 610,1 ἐκφεύγει) et clausulam (616, 12 ἐπίσκοπον...) ez 5 
—— Nomoc. L tit. 28. 21 p. 635. 634 Voell, er B habet B* K 18,6 p. 435 Zach. — Summam praestat Nomoc. 
^o XIV tit. 8,14. 


Τοῖς δὲ πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις καὶ ὑποδιακό- 
vois καὶ πᾶσε τοῖς ἄλλοις τοῖς ἐν κλήρῳ τεταγμένοις 
μὴ ἔχουσε γαμετὰς κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας ἀπαγο- 





constitutam, ac praelerea diaconissam et monachum et ascetriam et monacham pro omni criminali et pecu- 
niüria causa, cuiuscumque sit quantitatis, sive a clerico sive ab aliquo in militia constituto admonitione 
petiti sint, sive in regia civitate sive in provinciis in quibus degunt, non plus quam quattuor siliquas dare 
ermittimus. Si quis autem ex iussione nostra sive praesidis sive beatissimi patriarchae executor missus 
in alias provincias alicui ex memoratis personis admonitionem obtulerit, ne ultra solidum unum accipiat. 
Sed etiam si forte de una eademque causa plures ex memoratis personis admoniti sint, ut unius solius 
pro omnibus sportulas accipiat sancimus. | Episcopus autem pro rebus ecclesiae suae nullam exe- 
cutionem aut molestiam subeat; sportulae vero, si de propriis causis admonitus sit, ab eo exigantur: ut 
scilicet actiones quae coníra ecclesias instituuntur oeconomi suscipiant, vel illi qui ad eam causam con- 
stituti sunt. Qui vero adversus haec sportulas exigere ausus sit, in duplum quod accepit personae a 


ua 
ezacíae sunt reddere compellatur, et si quidem militat, etiam cingulum amittat, sin clericus sit, e Aie 


ellatur. 
ed XXIX. 


Presbyteris autem. et diaconis et subdiaconis et ceteris omnibus in clero constitutis uxores 


non habentibus secundum sacros canones nos quoque interdicimus secundum sanctorum canonum vim, ne 


quam mulierem in domo sua exírinsecus intr 


tam habeant, excepta tamen matre et filia et sorore et 





1 καὶ ἀσκήτριαν καὶ uovécroiav] aut asectriam aut 
monastriam e || 2 x«i] ἢ B | 3 ὁπόσης S || 5 ἢ om. S | ἐν 
τῇ — ἐπαρχίαις om. Bf || 6sg. συγχωροῦμεν διδόναι Bf | 
7 τις MLB] om. Ss Iul. | 8 ἢ ἀπὸ ἄρχοντος S aut ad iu- 
dicem e  μακαριωτάτου πατριάρχου LB] τοῦ μακαρεω- 
τάτου πατριάρχου M ἐκ τοῦ (τοῦ om. codd. duo) μακα- 
ριωτάτου πατριάρχου S ad beatissimam ascetriam ς || 
σταλῇ S| 9 εἰς] ἐπ᾿ S | ἄλλας ἐπαρχίας] aliam provin- 
ciam ς | προξάγων SS || 11 ἑνὸς om. c Iu. || δὲ καὶ καὶ 
om. L | 14 σπόρτουλλα M, συνηϑείας (et sic infra) B ἢ 
κομίζεσθαι MLB) δίδοσθαι Sc(IuL) | 15 δὲ! enim ς || 
16 ἐνόχλησιν SS || 11 δὲ om. Nomoc.?" | εἰ Se (Ath. Theod. 
ANomoc. XIV tit.)] μηδὲ εἰ (δὲ εἰ add. s. v. in litura L, εἰ 
om. Nomoc.?"), MLB (Iul) tam antiqua quam manifesta 
interpolatione | ὑπὲρ τῶν ἰδικῶν} pro talibus c ἢ πραγ- 
μάτων om. B| 18 ἀγωγὰς S| 19 κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν 
S (Iul. v. L) | 21 σπόρτουλα s.v. συνηϑείας L ἢ 24 καὶ 
om. Nomoc.* | τοῦ κλήρου om. Bí || 25 ἐκβαλέσϑω M || 
26 μδ΄ nota capitis in mg. M (ue est in B) | 21 πᾶσι om. 
Ivl., τοῖς ἄλλοις om. Sg ἢ ἐν τῷ κλήρῳ B* | καταλεγο- 
μένθιβ ur (καὶ μὴ v. L) S ἢ 28 γαμετὰς uxorem ς || 
29 ὑ M J ἁγίων] ϑείων Bí | 31 μέντοι MLBS] μὲν 
τῆς Nomoc. 


1 aut sistriam AV et aut assisteria T'! | aut mona- 
steria T'!, om. RV | 2 pecunia V | causa add. vulg. 
3 si uero a clerico A! | 5 quibus] in quibus Beck 
6 deget 7| né R' non A? nee vulg.| siquas T'! fili 
quas R! | 7 nostra ex V | 8 beatissima £!V' || asistriam 
(sistriam KR?) missus R?V? sistria rea missus R'V'! si- 
stiare amissus 7'! assistriam remissus 7'? | alias pro- 
uineias 7' vulg. | 9 moratarum V | 10 solidum A'T'] 
unum solidum V7? vulg. sol. unum Zschol. | 11 una 
pro AR! | multis R! T | 12 personis] causis personis R* 
ammoneri V ammess« R* ante mori Τ᾽ | contigerit T'|| 
13 prae V | dari E || 14 enim] vero vulg. | suae eccle- 
siae] siue ex rebus R | 15 molestiam 7''| sportulas A! || 
vero si] nomine si 7? set V | 16 amoneatur 7' admoneat 
V?|exigatur Beck] exactor libri| 17 ecclesias 7'| eco- 
noniis E' ycononiis A? | 18 illis vulg.] aliis (om. T!) 
libri| 19 vero om. Κ΄ | hoc? 7" | sportulas exigere 7 5, 
exigere om. 7'! || umpserint V | 20 que 7'!| aece- 
perit Τ' ἢ eredere 7'* | 21 compellantur V | militant et 
perdant VT 27 et om. 7T'| uxores 7 | 28 sacras V | 
29 sacrarum 7' | mulierum V7'! | 30 propriam domum 7' 
superinduetum A! | 31 tamen] tum Z!, del. R? | matrem 





in matrem A! 


Nov. CXXIII 29—31 616 


DE SANCTISSIMIS 





* 


καὶ τῶν ἄλλων moosomov, ἅτινα πᾶσαν ὑποψίαν ἐκ- 
φεύγει. εἴ τις δὲ παρὰ ταύτην τὴν παραφυλακὴν γυ- 
vaixa ἐν τῷ ἰδίῳ οἴκῳ σχῇ, ἥτις δύναται αὐτῷ ὑπο- 
ψίαν ἐπάγειν, καὶ ἅπαξ καὶ δὶς ἢ ὑπὸ τοῦ ἰδίου 
ἐπισκόπου ἢ ὑπὸ τῶν ἰδίων συγκληρικῶν ὑπομνη- 
σϑείς, mere μετὰ τοιαύτης γυναικὸς μὴ οἰκεῖν, ἐκβα- 
λεῖν αὐτὴν ἐκ τοῦ ἰδίου οἴκου μὴ ϑελήσῃ, ἢ κατηγόρου 
φαινομένου ἀποδειχϑῇ ἀσέμνως μετὰ τοιαύτης γυναι- 
κος ἀναστρέφεσθαι, τηνικαῦτα ὁ ἐπίσκοπος αὐτοῦ 


personas, quae omnem suspicionem effugiunt. Si 
quis autem absque hac observatione mulierem in 
sua domo habet quae potest ei suspicionem inferre, 
et semel et secundo ἃ suo episcopo aut a suis cleri- 


5cis admonitus, ne cum tali muliere habitaret, eicere 


eam de sua domo noluerit, aut accusatore appa- 
rente probetur inhoneste cum muliere conversari, 
tunc episcopus eius secundum ecclesiasticos canones 
clero eum amoveat curiae civitatis cuius clericus 


κατὰ TOUS ἐκκλησιαστικοὺς κανόνας τοῦ κλήρου αὐτὸν 10 erat tradendum. Episcopum vero nullam penitus mu- 


ἐκβαλλέτω, τῇ βουλῇ τῆς πόλεως ἧς κληρικὸς ἣν παρα- 
δοϑησόμενον. ᾿Επίσκοπον δὲ μηδεμίαν παντελῶς γυ- 
ναῖκα ἔχειν ἢ μετ᾽ αὐτῆς οἰκεῖν συγχωροῦμεν. εἰ δὲ 
ἀποδειχϑείη τοῦτο μηδαμῶς παραφυλάξας, τῆς ἐπισκο- 


πῆς ἐκβαλλέσϑω" αὐτὸς γὰρ ἑαυτὸν ἀνάξιον δείκνυσι 1 


τῆς ἱερωσύνης. 


lierem habere aut cum ea habitare permittimus. Si 
autem probetur hoc nequaquam custodiens, episco- 
patu proiciatur: ipse enim se indignum ostendit 
sacerdotio. : 


CAPUT XXX. 


Διακόνισσαν δὲ οὐδενὶ τρόπῳ μετὰ ἀνδρός, ἐξ ov 

, y s dh 2 , y7 

δύναται ἀσέμνου βίου ἀναφύεσϑαι ὑποψία, οἰκεῖν 

-- 2 - ^ , € ^ 

συγχωροῦμεν. εἰ δὲ ταῦτα μὴ παραφυλάξει, ὁ ἱερεὺς 
€ ? € , 


Diaconissam vero nullo modo cum viro, ex quo 
potest inhonestae vitae emergere suspicio, habitare 
permittimus. Si vero haec non observet, sacerdos 


vp ὃν τέτακται ὑπομιμνησκέτω ταύτην, ἵνα πᾶσι 20 Sub quo subiacet admoneat eam, ut omnibus modis 


, — - E ΄ 2 29 * 
τρόποιβ τὸν τοιοῦτον ἄνδρα ἐκβάλλῃ τοῦ ἰδίου οἴκου. 
εἰ δὲ τοῦτο ὑπέρϑηται πρᾶξαι, τῆς ἐκκλησιαστικῆς 
ὑπηρεσίας καὶ τῶν ἰδίων διαρίων ἀλλοτριουμένη ἐν 
μοναστηρίῳ παραδιδόσϑω, κἀκεῖ πάντα τὸν τῆς ἰδίας 


talem virum eiciat sua domo. δὶ vero hoc distulerit 
agere, ecclesiastico ministerio et propriis emolumen- 
tis alienata monasterio tradatur, et ibi omni suae 
vitae tempore degat: rebus eius, si quidem filios 


ζωῆς χρόνον διατελείτω" τῶν πραγμάτων αὐτῆς, s(25 habeat, inter se et illos secundum numerum perso- 


μὲν σαῖδας ἔχοι, μεταξὺ αὐτῆς κἀκείνων κατὰ τὸν 
ἀριϑμὸν τῶν προβρώπων διαιρουμένων, ἵνα τὸ &ouó- 
ζον τῇ αὐτῇ γυναικὶ μέρος τὸ μοναστήριον λαμβάνον 
ταύτην ἀποτρέφοι᾽ εἰ δὲ μὴ ἔχοι παῖδας, πᾶσα ἡ αὐὖ- 


narum dividendis, ut competentem ipsi mulieri par- 
tem monasterium accipiens eam alat; si autem non 
habuerit filios, omnis eius substantia inter monaste- 
rium, ubi immittitur, et ecclesiam, in qua prius erat 


τὴς περιουσία μεταξὺ τοῦ μοναστηρίου ὅπου ἐμβάλ- 30 constituta, ex aequa portione dividatur. 


λεται καὶ τῆς ἐκκλησίας ἐν ἣ πρότερον ἐτέτακτο ἐξ 


tons μοίρας διαιρείσϑω. 


CAPUT XXXI. 


Εἴ τιβ τῶν ϑείων μυστηρίων ἢ τῶν ἄλλων ἁγίων 
λειτουργιῶν ἐπιτελουμένων ἐν ἁγίᾳ εἰφρελϑὼν ἐκκλη- 


Si quis cum sacra mysteria aut alia sancta mini- 
steria celebrantur, in sanctam ingrediens ecclesiam 


c. XXX ex B habent B* K 18, 7 p. 435 Zach. et Nomoc.* XIV tit. 8, 14. — Summa extat Nomoc. ib.; Αἰ. 


summam repetunt paratitla Ath. 9 $1. 2 $2. 


c. XXXI (— 617,10 ὑπομείνῃ) habet Epanagoge 9,17; ex S repetit Nomoc. L tit. 20 p. 628 Voell. 





ceteris personis, quae omnem suspicionem effugiunt. δὲ quis vero contra hanc observationem mulierem in 
domo sua habeat, quae ei suspicionem adferre possit, et semel atque iterum aut ab episcopo suo aut a 
conclericis suis admonitus, ne cum tali muliere dubitet, expellere eam domo sua noluerit, aut cum accu- 
satór eatiterit inhoneste cum tali muliere versari convictus sit, tunc episcopus eius secundum ecclesiasticos 
canones clero eum repellat, curiae civitatis in qua clericus erat tradendum. | Episcopo autem nullam om- 
nino mulierem habere aut cum muliere habitare permittimus. Quodsi id nequaquam observasse probatus 
sit, episcopatu deiciatur: ipse enim sacerdotio sese indignum ostendit. à E: v - 
XXX. Diaconissam autem. nullo modo cum viro, ex quo inhonestae vitae suspicio oriri possit, 
habitare permittimus. δὲ autem haec non observaverit, sacerdos cui subiecta est eam admoneat, ut omni- 
bus modis talem virum e domo sua eiciat, Quodsi id facere distulerit, ecclesiastico ministerio et emolu- 
mentis suis privata monasterio tradatur, ibique omne vitae suae tempus peragat; res autem eius, si quidem 


liberos habeat, inter ipsam et illos secundum numerum personarum 


ividantur, ut partem quae mulieri 


competit monasterium pii aal eamque alat; sin non habeat liberos, tota eius substantia inter monasterium, 


in quod immittitur, et ecc 


esiam, in qua prius constituta erat, aequa portione dividatur. 


XXXI. Si quis, cum sacra mysteria vel alia sancta ministeria celebrantur, sanctam ecclesiam in- 





1 ἐκφεύγοι L | 2 εἰ δέ cis S || φυλακὴν M" | 3 εἴ 


᾿ σις M || 4 ἐπαγαγεῖν 5 ἢ] ἢ om.e|| ἀπὸ S||5 ἀπὸ SL I 
6 ὥστε μὴ μετὰ τῆς τοιαύτης γυναικὸς, om. wv. μὴ 
οἰκεῖν — 8 γυναικὸς Nomoc.4 | Ἵ ἐκ om. S || μὴ] οὐ 
Bf | ϑελήσῃ L] ϑελήσοι MBS | 8 τοιαύτης M] τῆς 
τοιαύτης S.L B, om. || 11 τῇ βουλῇ --- παραδοϑησό- 
μενον om. Β || 13 μετὰ ταύτης S plerique|| 14 φυλάξας 
.B* | 15 sq. αὐτὸς — ἱερωσύνης om. S || δείκνυσιν àv- 
άξιον B* | 18 ἀναφαίνεσϑαι LB* Nomoc.? | 19 παραφυς- 
λάξοι S Νοπιος.4 φυλάξει B* φυλάξῃ Bf || 20 ὑφ᾽ οὗ 
Nomoe.a || αὐτὴν ἅπασε (om. ἵνα) S || 21 ἐκβάλῃ (ante 
τὸν τοιοῦτον coll. ΒΡ) MB* ἐκβάλλοι L. ἐκβάλλειν S | 
τοῦ] ἐκ τοῦ B*|| 22 τοῦτο et πρᾶξαι om. S || 23 ἀλλο- 
τριουμένην τῷ μοναστηρίῳ παραδιδότω S || 28 μέροβ 
om. B* | 29 ἀποτρέφῃ 5.85, B* v. L. | ἔχῃ B* v. 1. || αὖ- 
τῆς ἡ Nomoc. | 30 ὅπου] ἐν Q B* v.i. | 31 τέτακταε 
S plerique 





1 suspitionem — 7 cum mu| ser. A? ín ras. 4 wv. || 
si quis absque autem V?, si quis «««»«« obseruatione 
egs sse V 1 || 2 obseruatore A || 3 sua om. "n 
5 nec V! || 6 eam de] eadem V || suo ΚΠ} || accusatione 
accusato 7'? | apparente] aut apparente 7'! | 9 clero] a 
clero 1.8 | admoueat 7" admoneat A! || 10 *tradendo (tra- 
hendo T') libri | episcopus A! | 12 hoe probetur £ || epi- 
scopatum V || 13 ipsi V!|| ostendit] ostendit se V'|| 17 
diaconissa 18 honestate A'!T7' inhonestate Rꝰ ho- 
neste A? 7| suscipieio A&'|| 19 hoc V7' | 21 haec V || 
22 agere — 26 mulieri par| ser. R? in ras. 3 vv. || 23 mona- 
sterio RT! | uite sue V || 25 habet A || se et om. T' | 
27 alat vulg.] agat RVT || 28 inter] in VT! || 29 ubi 
om. V || immittitur V] mittitur AT vulg. || ecclesia V ἢ 
30 statuta A | diuidetur A || 33 aut alia sancta misteria 
V T, del. V?, om. R || 34 celebretur T'|| ingrediens ee- 
clesiam V] egrediens ecclesiam 7' ecclesiam ingrediens 
K vulg. 





1 
; 


ET DEO AMABILIBUS 


617 


Nov. CXXIII 31—233 





σίᾳ ἢ τῷ ἐπισκόπῳ ἢ τοῖς κληρικοῖς ἢ τοῖς ἄλλοις 
ὑπηρέταις τῆς ἐκκλησίας ὕβρεώς τι ἐπαγάγοι, κελεύο- 
μεν τοῦτον βασάνους ὑπομεῖναι καὶ εἰς ἐξορίαν πεμ- 


φϑῆναι" εἰ δὲ καὶ αὐτὰ τὰ ϑεῖα μυστήρια καὶ τὰς 


ϑείας λειτουργίας ταράξει ἢ ἐπιτελεῖσθαι κωλύσει, ὃ 


κεφαλικῶς τιμωρεῖσθαι. τούτου αὐτοῦ καὶ ini ταῖς 
- » » € 

λιταῖς ἐν als ἢ ἐπίσκοποι ἢ κληρικοὶ εὑρίσκονται φυ- 
τομένου, iva εἰ μὲν ὕβριν μόνον ποιήσει, βασάνοις 


καὶ ἐξορίᾳ παραδοϑῇ, εἰ δὲ καὶ τὴν λιτὴν διασκεδά- 


episcopo aut clericis aut ministris aliis ecclesiae in- 
iuriae aliquid inferat, iubemus hunc verbera sustinere 
et in exilium mitti, Si vero et haec sacra mysteria 
(et sacra ministeria) conturbaverit aut celebrari pro- 
hibuerit, capitaliter puniatur. Hoc ipso et in letaniis 
in quibus episcopi aut clerici reperiantur custo- 
diendo; et si quidem iniuriam solum fecerit, verberi- 
bus exilioque tradatur, si vero etiam letaniam con- 
cusserit, capitale periculum sustinebit. Et vindicare 


σει, κεφαλικὸν κίνδυνον ὑπομένοι. καὶ ταῦτα 0ux0i- 10 iubemus non solum civiles, sed etiam militares 


κεῖν κελεύομεν οὐ μόνον τοὺς πολιτικούς, ἀλλὰ καὶ — iudices. 
τοὺς στρατιωτικοὺς ἄρχοντας. 
CAPUT XXXII. 


Πᾶσι δὲ τοῖς λαϊκοῖς ἀπαγορεύομεν λιτὰς ποιεῖν 
-- ς , - s, , Σ t 
δίχα τῶν ὁσιωτάτων τῶν τόπων ἐπισκόπων καὶ τῶν 


ὑπ᾽ αὐτοὺς εὐλαβεστάτων κληρικῶν" ποία γάρ ἐστε 10 verentissimis clericis: 


λιτή, ἐν f ἱερεῖς οὐχ εὑρίσκονται καὶ τὰς συνήϑεις 
ποιοῦσιν εὐχάς; ἀλλὰ καὶ τοὺς τιμίους σταυρούς, ned" 
ὧν ἐν ταῖς λιταῖς ἐξέρχονται, μὴ ἀλλαχόσε πλὴν εἰ 
μὴ ἐν εὐαγέσε τόποις ἀποτέϑεσϑαι" καὶ εἴ ποτε χρεία 


Omnibus autem laicis interdicimus letanias facere 
sine sanctissimis episcopis et qui sub eis sunt re- 
qualiter enim est letania, in 
qua sacerdotes non inveniuntur et sollemnes faciunt 
orationes? $Sed etiam honorandas cruces, cum qui- 
bus in letaniis ingrediuntur, non alibi nisi in vene- 
rabilibus locis reponi, et si quando opus vocaverit 


καλέσει τοῦ λιτὰς ἐπιτελεῖσθαι, τότε μόνον τοὺς αὖ- 20 ad letanias celebrandas, tunc solum ipsas sanctas 


τοὺς ἁγίους σταυροὺς λαμβάνειν τοὺς εἰωθότας αὐτοὺς 
βαστάζειν, καὶ μετὰ τοῦ ἐπισκόπου καὶ τῶν κληρι- 
κῶν τὰς λιτὰς ἐπιτελεῖσθαι. Ταῦτα παραφυλαττόν- 
τῶν τῶν ὁσιωτάτων τῶν τόπων ἐπισκόπων καὶ τῶν 


cruces accipere eos qui consuete eas portare solent, 
et cum episcopo et clericis letanias celebrari. Haec 
custodientibus sanctissimis locorum episcopis aut 
etiam eorum clericis et per loca iudicibus. 8:1 quis 


αὐτῶν κληρικῶν καὶ τῶν κατὰ τόπον ἀρχόντων. εἰ 20 autem in hoc capitulo praesentis nostrae legis vir- 


δέ τις ἐν τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ τὴν τοῦ παρόντος 
ἡμῶν νόμου δύναμιν ἢ παραβὴ ἢ μὴ ἐκδικήσῃ, τὰς 
εἰρημένας ποινὰς ὑποστήσεται. 


tutem aut transcenderit aut non vindicaverit, prae- 
dictas poenas patietur. 


CAPUT XXXIII. 


Ὑπόλοιπον ἡμῖν icri καὶ περὶ τῶν εὐαγῶν μονα- 


[De monasteriorum et reverentissimorum mona- 


στηρίων καὶ τῶν εὐλαβεστάτων μοναχῶν διατυπῶσαι. 30 chorum dispositione.] 
c. XXXII (--- 23 ἐπιτελεῖσϑαι) habet Epanagoge 9,18; initium tantum (— 16 εὑρίσκονται) exhibet S indeque 


Appendiz Nomoc. L tit. cap. eccl. 9 p. 662 Voell. 


e. XXXIII. XXXIV ez S repetit Appendir Nomoc. L tit. cap. eccl. 20 p. 611 Voell.; c. XXXIV ex. B repetit 
Nomoc.?^ XIV tit. 11,3. — Summam habet Nomoc. XIV tit. 11,3. 





gressus aut episcopo aut clericis aut ceteris ecclesiae ministris iniuriam aliquam intulerit, iubemus eum 
tormentis subici et in exilium mitti; si autem etiam ipsa sacra mysteria et sacra ministeria conturbaverit 
vel quominus celebrentur ——— capitali supplicio afficiatur. Atque hoc ipsum etiam in litaniis, in 
quibus vel episcopi vel clerici reperiuntur, observetur, ut si quidem. iniuriam solum fecerit, tormentis et 
exilio tradatur, sin etiam litaniam concusserit, capitis periculum subeat. Et haec non solum civiles, sed 
etiam militares magistratus vindicare iubemus. 

, XXXII. autem laicos vetamus litanias facere sine sanctissimis locorum episcopis et des en 
sissimis qui sub ds sunt clericis: qualis enim litania est, in sacerdotes non reperiantur mec solitas 
preces faciant? | Sed etiam venerabiles cruces, cum quibus in litanüis incedunt, non alibi nisi in religiosis 
locis reponantur; et si quando mecessitas postulet ut litaniae celebrentur, tum demum easdem sanctas 
cruces 8i accipiant qui eas portare solent, et cum episcopo et clericis litaniae celebrentur. Atque haec 
sanctissimi locorum episcopi eorumque clerici et magistratus cuiusque loci observent. Si quis autem in 
hoc capite praesentis legis nostrae vim vel transgressus sit vel non vindicaverit, praedictis poenis subicietur. 


Reliquum nobis est, ut etiam de venerabilibus monasteriis et religiosissimis monachis 


statuamus. 





1 ἢ τῷ] 7 om. € | 2 ἐπάγοι Epan. ἐπαγάγῃ B | 
3 ὑπομεῖναι SB Epan.] ὑπομένειν ML | 4 αὐτὰϊ haec 
(i.e. ταῦτα ἢ) ς ἢ ὃ ταράξει S] ταράξοι MLB Epan., S 
unus || ἐπιτελείσϑω L || κωλύσει MLB*, S v.l.] κωλύσοιε 
S v. L., Bf Epan. || 6 τιμωρείσϑω B* Epan. | τούτου --- 
10 ὑπομένοι om. S | vov αὐτοῦ Bf | 1 ἢ ἐπίσκοποι MB] 
οἱ ἐπίσκοποι L vulg., ἢ om. Epan. ς Iul. | 8 ποιήσῃ B | 
9 διασκεδάσοι B* διαοιοδάσῃ Bf | 10 ὑπομείνῃ Epan. 
ταῦτα om. ς | 11 μόνους δ plerique | 13 δὲ om. Bf 
Epan. | 14 τῶν τόπων om. B Epan. e, S unus || xai] ἢ 
S unus | καὶ τῶν — 24 ἐπισκόπων om. L errore propter 
homoeoteleuton commisso | 16 οὐχ] μὴ Bf | 17 ποιοῦσι» 
ov τελοῦσιν Epamn. | 18 εἰ μὴ om. B* || 20 Ἐκαλέσοι 
libri | 21 αὐτοὺς βαστάξει» φέρειν αὐτοὺς Epan.||24 
τῶν τόπων ὁσιωτάτων (ὁσιωτάτων om. Bí) ἐπισκό- 
zov B | καὶ] aut etiam (i. e. ἢ καὶ) P. 25 κατὰ τὸν 
τόπον LB* per loca c ἢ 21 ἡμῶν om. Bf || ἐκδικήσει M 
διεκδικήσεε B^ διεκδικήσῃη Bf | 28 ποινὰς om. M 
295g. c. XXXIII om. ς | 30 καὶ τῶν] καὶ περὶ τῶν L 
μοναχῶν] κληρικῶν xci μοναχῶν Sw. 








1 ministeriis aliis V aliis ministris (ministeriis 7!) T 

iniuriam ΚΠ vulg. | 2 aliquam V'vulg. | ubera 7' | 

3 et in] aut in VT aut etiam in Καὶ ἢ hie R | 4 et sacra 
1L 





ministeria add. Beck || 5 capite puniantur 7? | ipsum 
T | litaniis (et sic constanter) vulg. | 6 reperiuntur Beck || 
7 et] ut Beck | verberibus] et uerberibus AR | 8 etiam 
om. T!|| 9 sustineat 7| Et] Et haee Beck || 10 etiam] 
et R | 14 sanctis 7" | 15 qualis 7? vulg. | in qua] ubi 
V | 16 non om. 7" | et] qui R? V? | faciunt om. Κ᾿ 
V | 17 etiam] etiam qua (quas V quasi, in marg. al. quos 
R?) sacerdotes R VT, quae er versu superiore temere re- 
petita sunt | 18 in vulg.] et RVT | letanias 7? | in 
om. T' | 19 preponi 7? | et del. 7? || uocauerint 7 5 uaca- 
uerint 732 | 20 cebrandas 7' ἢ sacras V | 21 consuere 
eos T'!| perfare V! perferre V 3|| 22 clericis et episco- 
pis (episcopos 7!) 7'| celebrare 7T'| hoe 7'| 23 sanetis 
R| 25 praesente nostras leges uirtute Κ᾽ ΚΤ praesenti 
nostrae legi uin (sic) A?, corr. vulg. | 26 transcendere R! T' 
transceen eum spatio 3 litt. V! | iudicauerit 7' | prae- 
dietas poenas patietur inserit R? (vulg.) ex Iul., ni fallor, 
om. R! V! T' praedictis penis subiacebit s. v. V3. 7n codd. 
sententia continuatur verbis monasteriorum et reuerentissi- 
morum monachorum dispositionem manifesto corruptis ex 
rubrica capp. segq. inscripta (cf. ad 622, 29), qua quidem 
er margine in contertum temere intrusa ipsa enuntiati 
clausula loco suo deturbata est | 29 De om. R'VT, add. 
R?| 30 dispositionem /ibri, corr. vulg. 
18 


Nov. ΟΧΧΠῚ 34. 35 


618 


DE SANCTISSIMIS 





CAPUT XXXIV. 


Κελεύομεν τοίνυν τὸν ἀββᾶν ἢ τὸν ἀρχιμανδρί- 
τὴν ἐν ἑκάστῳ μοναστηρίῳ προβάλλεσϑαι μὴ πάντως 
κατὰ τοὺς βαϑμοὺς τῶν μοναχῶν, ἀλλ᾽ ὃν πάντες οὗ 
μοναχοὶ ἢ oí καλλίονος ὑπολήψεως ὄντες ἐπιλέξονταε, 
προκειμένων τῶν ἁγίων εὐαγγελίων λέγοντες, ὡς οὐ- 
δὲ διὰ φιλίαν ἢ Ov ἄλλην οἱανδήποτε χάριν, ἀλλὰ 
γινώσκοντες αὐτὸν καὶ τῇ πίστει ὀρϑὸν καὶ τῷ βίῳ 
σώφρονα καὶ τῆς διοικήσεως ἄξιον καὶ δυνάμενον τὴν 
τῶν μοναχῶν ἐπιστήμην καὶ πᾶσαν τὴν τοῦ μονα- 


Iubemus igitur abbatem aut archimandritam in 
unoquoque monasterio ordinari non omnino secun- 
dum gradum monachorum, sed omnes monachi me- 
lioris opinionis existentes eligant, propositis sanctis 

5evangeliis dicentes, quia neque propter amicitiam 
aut aliam quamlibet gratiam, sed scientes eum et 
fide rectum et vita castum et gubernatione dignum 
et qui possit monachorum disciplinam et omnem 
monasterii statum utiliter custodire eum elegerunt; 


στηρίου κατάστασιν χρησίμως φυλάξαι αὐτὸν ἐπελέ- 10 sanctissimum autem episcopum, sub quo monaste- 


ξαντο" τοῦ ὁσιωτάτου ἐπισκόπου ὑφ᾽ ὃν τὸ μοναστή- 
ον τέτακται τὸν οὕτως ἐπιλεγόμενον πᾶσε τρόποις 
ἡγούμενον προβαλλομένου. ταῦτα δὲ πάντα τὰ παρ 
ἡμῶν διατυπωϑθϑέντα διὰ τὴν προβολὴν τῶν ἡγουμέ- 


rium constitutum est, eum qui ita electus est omni- 
bus modis abbatem ordinare. Haec autem omnia 
quae ἃ nobis disposita sunt propter ordinationem 
abbatum valere praecipimus et in venerabilibus fe- 


νῶν κρατεῖν παρακελευόμεϑα καὶ ἐπὶ τοῖς εὐαγέσε 1Ὁ minarum monasteriis et asceteriis. 


τῶν γυναικῶν μοναστηρίοιβ καὶ ἀσκητηρίοις, 


CAPUT XXXV. 


Et τις δὲ εἰς μοναχικὸν βίον ἐλϑεῖν βουληϑείη, 

, er E] , «r — 

κελεύομεν, ἵνα εἰ μὲν γνώριμός ἐστιν ὅτε οὐδεμιᾷ 
, € , € € ^ - 

τύχῃ ὑπόκειταε, ὁ ἡγούμενος τοῦ μοναστηρίου ὅτε 


Si quis autem ad monachicam vitam venire vo- 
luerit, iubemus, si quidem notus est quia nullae 
fortunae subiacet, abbas monasterii si perspexerit, 


συνίδοε τὸ σχῆμα αὐτῷ παράσχοι, εἰ δὲ μὴ γνωρίξε- 20 Schema ei praebeat. Si vero non cognoscitur aut 


ται εἰ οἷᾳδήποτε ὑπόκειται τύχη, ἐντὸς τριῶν ἐνεαυ- 
— , 2 * * hd ^ 

τῶν μὴ λαμβάνειν αὐτὸν τὸ σχῆμα τὸ μοναχικόν, 

^ - , , , id 

ἀλλ᾽ ἐντὸς τοῦ εἰρημένου χρόνου ἀποπειράσϑω τῆς 
΄ - - ς , 

τούτου ἄνα 0 τοῦ μοναστηρί ἃ ὲ 

0v ἀναστροφῆς μοναστηρίου ἡγούμενος. καὶ 


cuilibet fortunae subiacet, intra tres annos non 80- 
cipere eum schema monachicum, et intra memora- 
tum tempus experiatur huius conversationem mona- 
sterii praesul. Et si intra triennium emerserit aliquis 


εἰ ἐντὸς τριετίας ἀναφυῇ τις λέγων ἢ δοῦλον ἢ κολω- 25 dicens aut servum aut colonum aut adscripticium 


νὸν ἢ ἐναπόγραφον ἴδιον τοῦτον εἶναι, ἢ καὶ ὡς φεύ- 
γοντα τὴν γεωργίαν ἢ 0€ τι κλέψαντα ἢ διά τι 
σιταῖσμα εἰς τὸ μοναστήριον αὐτὸν εἰςεληλυϑέναι, καὶ 
ταῦτα ἀποδειχϑείη, τῷ ἰδίῳ δεσπότῃ τοῦτον ἀποκαϑ- 


suum hunc esse, aut etiam tamquam fugientem agri- 
culturam aut quasi aliquid rapientem aut propter 
aliquam culpam in monasterium eum ingressum, pro- 
prio domino hunc restitui cum rebus quas probatur 


ἔστασϑαι μετὰ τῶν πραγμάτων ἅπερ δειχϑείη sis τὸ 30 


Ante c. XXXIV in L inseritur novellae V c. 1 (ubi vid.) ez B 4,1, 1, ubi idem caput praecedit huius novellae 


e. 394—444. 


Ex B c. XXXIV— XLIII paucis mutatis habet Ecloga Bas. lib. I—X, c. XXXV— XL Nomoc.?" XTV tit. 11,1; 
argumenta c. XXXIV—XLI refert B* M 11,2 p.507 Zach., c. XXXV—XL Nomoc. XIV tit. 11,1. 

c. XXXV ex B repetit Nomoc.?^ XIV tit. 9, 32. Initium tantum. integrum (— 22 τὸ μοναχικὸν σχῆμα), reli- 

uorum brévis epitome est in S indeque in Nomoc. L tit. 33 p. 639 Voell. — Summaus praestant Nomoc. XI V tit. 11,3, 


Post. 20,12; Ath. summam repetunt paratitla Ath. 18 81. “ 





XXXIV. Jubemus igitur abbatem vel archimandritam in singulis monasteriis non omnino secundum 


gradus monachorum crea. 


; €ari, sed quem cuncti monachi vel qui melioris existimationis sunt. elegerint, pro- 
positis sanctis evangeliis dicentes se non propter amicitiam vel aliam ullam. gratiam, 


sed. quod. sciant 


esse eum et fidei rectae et vitae castae et administratione dignum et qui possit monachorum. disciplinam 
omnemque monasterii síatum utiliter custodire, eum elegisse; atque sanctissimus episcopus, sub quo mona- 
sterium constitutum est, eum qui ita electus est omnibus modis abbatem creet. Haec autem omnia quae 
a nobis statuta sunt de creatione abbatum, etiam in venerabilibus feminarum monasteriis et asceterüis 
valere iubemus. 

XXXV. Si quis autem ad monachicam vitam se conferre voluerit, iubemus, si quidem cognitum sit 
eum nulli condicioni subiectum esse, praesulem monasterii, cum ei visum sit, habitum illi praestare. 
Sin autem cognitum non est, num ulli condicioni subiectus sit, per tres annos non accipere eum habi- 
tum monachicum, sed intra praedictum tempus praesulem monasterii vitam. eius experiri. Et δὲ quis 
intra triennium. extiterit qui dicat eum vel servum vel colonum vel adscripticium suum esse, vel etiam cum 
agriculturam fugerit vel cum quid. furatus sit vel propter delictum aliquod monasterium eum. intrasse, ea- 
que comprobata sint, domino suo ille restituatur una cum rebus quas in monasterium introduxisse probatus 





1 τοίνυν] δὲ LB | ἀμβᾶν M ἀβᾶν Bí ἀβὰν L 
2 ἐν MS] τοὺς ἐν LB || ἃ τοὺς βαϑμοὺς] gradum e 
μοναχῶν] ἀλλὰ κατὰ τὰς πράξεις add. L (ex Theod., ut 
vid.) || ὃν om. e || 4 ἢ] καὶ Ecl., om. || ἐπιιλέξωνται Ecl. 
5 λέγοντεβ ante προκειμένων coll. Nomoc.?", om. Ecl. 
οὐδὲ MB'sc] o? LB! Ecl. Nomoc.^" Iul. | 604 om. LB*e 
(Iul.) || χάριν] σχέσιν Bf | 1 τὸν βίον Nomoc.?" || 10 zoz- 
σίμως om. Bf | 15 vois τῶν γυναικῶν εὐαγέσε S || 11 
μοναστικὸν Bl || 18 εἰ om. Nomoc." 9,32 || γνώριμος] δῆ- 
Aos S κληρικὸς INomoc.^ 9, 32 || μηδεμιᾷ Ecl. || 19 τύχῃ] 
τύχη δουλικῆ L || 20 συνείδοι S v.l. || παράσχῃ Ecl. No- 
moc.* 9, 32 || γνωρίζηται S plerique | 21 εἰ .B* Nomoc." 
9,32] 7 Ecl.e ἐν Nomoc." 11,1, om. MLS || ὑποκείμενος 
S unus | 22 λαβεῖν Nomoc." 9, 32 || τὸ μοναχικὸν σχῆμα 
S Nomoc.?" 9, 32 || 23. ἐκτὸς Nomoc."^ 9,32 || 24 αὐτοῦ 
Ecl. || 25 τις om. Β΄ || κολωνὸν] μισϑ'ωτὸν LB Nomoc.?" 
11,1; s. v. ἤτοι μισϑωτὸν M || 26 τοῦτον ἴδιον Nomoc." 
9,32 || 21 γεωργικὴν Ecl. || 28 πταῖσ (sic) D! || καὶ ταῦτα 
ἀποδειχϑείη om.e || 90 ἅπερ] τῶν ὧνπερ Df 








2 non omnino V? in ras. 4 litt., non ideo R! || 4 eli- 
gantur libri, corr. vulg. || praepositi V || 5 propter] per 
VT || amicitias £ || 8 disciplina 7'* | 10 sanctissimum 7] 
et sanctissimum V vulg., et sanotum & || 11 constitutum est 
V? in ras. | modis omnibus A vulg. | 13 propter] prae 
1 1}} ordinationum X || 14 abatum V || 15 architriis R 
archiatris VT'|| 17 monasticam 7'|| 18 quod 7'|| nulli 73 
vulg. | 19 subiaceat 7'|| 20 praebeat vulg.] praebet libri ! 
21 eiuilibus £! | subiaceat 7'| inter V7' | 22 et] ut VT 
vulg., sed Heimbach|| 23 excipiat 7'*| huius V7'?] ho- 
minis huius R7! huius hominis vulg. || conuersatione 7' 
eonuersionem AV || 24 emiserit 7'! | 25 dicens] dicens 
se T' | ascriptitium V?7' inscriptitium V! hunc inoripti- 
tium AK || 26 suum] siue 7'' | hune om. R (cf. ad 25) || 
esse aut] aut esse 7'5, aut om. V || etiam. R^ T'vulg.] et 
RiV | fugientes R^|| 29 hunc] eum R 


ET DEO AMABILIBUS 


619 


Nov. €CXXIII 35. 36 





μοναστήριον sisayayow, λόγον πρότερον ὡς οὐδὲν ὑπο- 
μενεῖ παρὰ τοῦ ἰδίου δεσπότου λαμβάνοντα. εἰ δὲ 
ἐντὸς τριετίας μηδεὶς ἐναγάγῃ τινὲ τῶν εἰρημένων 
προφρώπων, ὃ ἡγούμενος τοῦ μοναστηρίου μετὰ τὴν 
παραδρομὴν τοῦ τριετοῦς χρόνου, εἰ τὸν τοιοῦτον ἄνδρα 
ἄξιον κρίνῃ, τότε διδότω αὐτῷ τὸ σχῆμα, καὶ μηδεὶς 
αὐτῷ μετὰ ταῦτα ὄχλησιν ὑπὲρ τύχης ἐπιφερέτω, ἐν 
ὅσῳ μέντοιγε ἐν τῷ μοναστηρίῳ διάγει" τὰ δὲ πράγ- 
ματα, ἅπερ εἰς τὸ μοναστήριον εἰβαγαγὼν φανείη, τῷ 


in monasterium introduxisse, iusiurandum primum 
quia nihil patietur a suo domino percipientem. Si 
autem intra triennium nullus quaesierit aliquam me- 
moratarum personarum, abbas monasterii post trans- 
5 cursionem triennalis temporis, si talem virum dignum 
iudicaverit, tunc det ei schema, et nullus ei postea 
sit molestus pro fortuna, donec tamen in monasterio 
deget; res autem, quas in monasterium introduxisse 
videtur, illaesae domino reddantur. Si quis autem 


δεικνυμένῳ δεσπότῃ ἀποδιδόσϑω. εἰ δέ τις τῶν εἰρη- 10 memoratarum personarum reliquerit monasterium et 


μένων προξώπων καταλείψει τὸ μοναστήριον καὶ εἰς 
κοσμικὸν ἔλθοι βίον, ἢ ἐν ταῖς πόλεσιν ἢ ἐν ἀγροῖς 
περιέρχεται, τῇ ἰδίᾳ τύχῃ παραδιδόσϑω. 


ad saecularem veniat vitam, aut in civitatibus aut 
in agris circumiens propriae fortunae tradatur. 


CAPUT XXXVI. 


Ἐν πᾶσε δὲ vois μοναστηρίοις, ἅπερ xowófha xa- In omnibus autem monasteriis, quae coenobia di- 
λοῦνται, κελεύομεν κατὰ τοὺς μοναχικοὺς κανόνας ἐν 15 cuntur, iubemus secundum monachicos canones in 
ἑνὲ οἴκῳ πάντας οἰκεῖν καὶ κοινῶς τρέφεσθαι, καὶ uno habitaculo omnes (habitare et communiter ali, 
κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον ἐν Évi οἴκῳ πάντας κεχω- οἷ simili modo in uno habitaculo omnes) separatim 
ρισμένως καϑεύδειν, ὥςτε ἀμοιβαδὸν ἀλλήλοις μαρτυ- dormire, ut mutuum alterutris testimonium castae 
ρίαν τῆς σώφρονος διαγωγῆς παρέχειν αὐτούς, πλὴν conversationis praebeant, nisi quidam tamen ex eis 


εἰ μή τενες ἐξ αὐτῶν ἢ διὰ τὴν χοονίαν ἐν μοναστη- 20 aut propter longaevam in monasterio conversationem 


Qíp ἄσκησιν ἡσύχως βουλόμενοι ζῆν ἢ γήρως ἢ σω- 
ματικῆς ἀσϑενείας χάριν ἐν ἰδιάζουσιε κελλίοις ἔνδον 
τοῦ μοναστηρίου τυγχάνουσι διαιτῶνται" τοῦτο δὲ 


quiete volentes vivere aut senectutis atque corporis 
infirmitatis causa in remotis cellulis intra monaste- 
rium constitutis dezant; hoc autem cum conscientia 


μετὰ εἰδήσεως xai γνώμης τοῦ ἡγουμένου γίνεσϑαι. et voluntate abbatis fieri. Haec omnia in monaste- 
τούτων ἁπάντων xci περὶ τὰ μοναστήρια καὶ àcxr-25riis et asceteriis feminarum servantibus. In nullo 
τήρια τῶν γυναικῶν παραφυλαττομένων. Kar ov- loco nostrae reipublicae (in uno monasterio monachos 
δένα δὲ τόπον τῆς ἡμετέρας πολιτείας ἐν Évi μοναστη- et monastrias habitare vel dicta duplicia) esse mona- 
Ha μοναχοὺς καὶ μοναστρίας οἰκεῖν ἢ τὰ λεγόμενα steria permittimus. Ubi autem tale monasterium in- 
unÀ& εἶναε μοναστήρια συγχωροῦμεν. ὅπου δὲ vo venitur, omnibus modis iubemus viros a feminis se- 
οὔτο μοναστήριον εὑρεϑείη, πᾶσι τρόποις κελεύομεν 30 parari, et feminas quidem in quo sunt monasterio 
τοὺς ἄνδρας ἀπὸ τῶν γυναικῶν χωρίζεσθαι, καὶ ràs remanere, viros autem aliud monasterium sibimet fa- 
μὲν γυναῖκας ἐν — εἰσὶ μοναστηρίῳ ἀπομένειν, cere. Si vero plura sunt monasteria, ut non necesse 
τοὺς δὲ ἄνδρας ἀλλο μοναστήριον ἑαυτοῖς ποιεῖν. εἰ sit nova monasteria aedificare, locorum sanctissimus 
δὲ πλείονα εἴη τὰ τοιαῦτα μοναστήρια, ἵνα μηδὲ 
ἀνάγκη γένηται νέα μοναστήρια οἰκοδομεῖσϑαι, ὁ τῶν 39 Ξ 


c. XXXVI om. 8. 
sit, fide prius a domino suo accepía nihil se passurum esse. Si vero inira triennium nemo aliquam ec 





praedictis personis convenerit, praesul monasterii post triennii tempus praeterlapsum , si talem. virum 
dignum et, tunc ei habitum praebeat, neu quisquam ei postea molestiam propter condicionem adferat, 
uam scilicel in monasterio degit; res autem quas eum in monasterium D Eae apparuerit, ei qui 


amdiu 
onm probatus sit reddantur. Si quis autem ex praedictis personis monasterium reliquerit et ad sae- 
cularem vitam íransierit, vel in civitatibus vel agris deambulet, suae condicioni tradatur. 

XXXVL In omnibus autem monasteriis, quae coenobia vocantur, iubemus secundum monachicos 
canones in una domo omnes habitare et communiter ali, atque simili modo in una domo omnes separatim 
dormire, ut mutuum sibi invicem testimonium castae vitae praebeant, nisi qui ez iis aut propter diutur- 
nam in monasterio exercitationem quiete vivere volentes aut senectutis vel imbecillitatis corporis gratia in 
separalis cellulis intra monasterium constitutis degant: hoc vero sciente ac volente praesule fiat. Atque 
haec omnia etiam in monasteriis et asceteriis feminarum observentur. Nullo autem reipubücae nostrae 
loco in uno monasíerio monachos et monachas habitare vel duplicia quae dicuntur monasteria esse 
permittimus. | Ubi vero tale monasterium reperiatur, omnibus modis iubemus viros a feminis separari, et 
mulieres in quo sunt monasterio manere, viros autem aliud sibi monasterium condere. Quodsi plura sint 


eiusmodi monasteria, ut necessitas nulla sit nova monasteria aedificandi, sanctissimus locorum episcopus 





1 οὐδὲν LBe Iul.] οὐδὲν δεινὸν M (ες οὐδὲν αὐτὸν 
δράσεε κακόν nov. V, 2 $1 extr.) | 2 ἐδίου om. Ecl. | λαμ- 
βάνοντος L^ ἀπολαμβάνοντα Nomoc.^ 11,1 || 3 ἐναγάγοι 
ANomoc.*? 11,1 || 6 κρένῃ ΜΒ" Nomoc.?" 9, 32] κρένοε L 
Nomoc.?" 11,1 vulg., κρίνει Bf Ecl. | 1 ὄχλησιν μετὰ 
ταῦτα B| τύχης] τῆς τύχης Nomoc." 9,32 || εἰσφερέτω 
INomoc.?" 9, 32 | 9 τῷ δεικνυμένῳ)] illaesae ς | 10 ἀπο- 
διδότω Ecl. ἀποδιδόσϑωσαν Bf | «« Nomoc.t" 11,1 || 
12 ἔλθῃ Nomoc.?? 11,1 | ταῖς om. Ecl.|| πόλεσι») ἢ ἐν 
ταῖς ἐπαρχίαις add. Bf || 13 περιέρχεται] cireumiens s || 
ἀποδιδόσϑω Ecl. | 14 ἅπασε B* Ecl. Nomoc.?" || xaAovv- 
ται κοινόβια Bf | 15 κανόνας] τύπους L || ἐν om. B* | 
11 κατὰ] μὴ κατὰ L | ἐν B] om. ML || 19 πλὴν εἰ uz; — 
24 γίνεσϑαε om. LB ἢ 21 ἢ σωματικῆς! atque corpo- 
ris € || 25 xai περὶ] xai om.s | xai ἀσκητήρεα om. B* | 
26 φυλαττομένων Nomoc.A | 27 δὲ om. Le (Iul.) | τρό- 
zov M || 29 ὅπου — 620,5 δεαιρείσϑω om. Bí Eci. | 
32 ἀπομένει»] ὡς ἀσϑενεῖς ἀπομένειν L ἢ 34 τοιαῦτα 
em. ς || ἵνα om. L 





1 primum] primum quidem V | 2 patiatur | domino 


* 


om. T || percipiente A^V? praecipiente 7? praetinere 
T!|3 intra triennium autem RV || quaesierit V7] con- 
uenerit & vulg. | aliquem V | 4 ionem K trans- 
itionem 7' | 5 si talem] fatalem V: | 6 postea ei V || 
7 propter 7'! | fortunam V?7' | tn 7'| deget in mona- 
sterio £ | 8 quae 7'| intra Z7? | monasterio 7'! | 12 
eireuiens VT' circumueniens R | 16 habitare — 17 omnes 
omissa in libris cum Beckio supplevi | 18 alterius E | 
19 praebeatur EV | nisi] tempori nisi 7| tin 7? [| ex 
om. T | 20 per V | 21 quiete] et quiete £ | uolente Z' || 
aut vulg.] et RVT' | senenectus Τ᾽ | corporeae £ || 22 in- 
firmitas 7} | eausam £? | 23 degunt 7'|| hoc autem V] et 
hoe autem E et hoc 7'vuig. || 24 et] aut E | abbe T' | 25 
ascithiis V aschitiis (sic) ?! achitiis Rẽ assisteriis T' || ser- 
ventur Beck; malim His omnibus — servandis || 26 nostrae 
om. V | in uno — 27 duplicia suppl. Beck | 28 ubi autem 
tale Beck] aliter ubi autem /ibri| 32 sint A | ut ibi non 
necesse sit noua monasteria add. V? in marg., om. V! 
s*sers»ss (ut noua non A?) necesse sit monasteria R 
aut non sinf non necesse si£ noua monasteria Ὁ} ut non 





sit necesse noua monasteria 7? 
18* 


Nov. CXXIII 36. 37 


620 


DE SANCTISSIMIS 





τόπων ὅσιώτατος ἐπίσκοπος τοὺς μοναχοὺς μετὰ τῶν 
μοναχῶν καὶ τὰς γυναῖκας μετὰ τῶν γυναικῶν κεχω- 
ρισμένωξβ ἐν ἄλλοι καὶ ἄλλοις μοναστηρίοιβ συναγαγεῖν 
φροντισάτω, τὰ δὲ πράγματα ὅσα ἔχουσε κοινὰ με- 
ταξὺ αὐτῶν κατὰ τὸ ἁρμόζον αὐτοῖς δίκαιον δὲιαι- 
ρείσϑω. ταῖς δὲ γυναιξὶν ὃν ἂν αὐταὶ ἐπιλέξωνται 
εἴτε πρεσβύτερον εἴτε διάκονον εἰς τὸ ποιεῖν αὐταῖς 
vds ἀποκρίσειβ ἢ τὴν «yíav αὐταῖς κοινωνίαν φέρειν 
ὁ ὁσιώτατος ἐπίσκοπος ὑφ᾽ ὃν εἰσιν ἀποκληρούτω, 


episcopus monachos cum monachis et feminas cum 
feminis separare et in aliis monasteriis congregare 
procuret, quaecumque vero habent communia, inter 
eos secundum competens eis ius dividere. Feminis 
9 autem quemcumque ipsae elegerint sive presbyterum 
sive diaconum ad faciendum eis responsum aut 
sanctam eis communionem portandam sanctissimus 
episcopus sub quo sunt deputet, quem rectae fidei 
et vitae bonae esse cognoverit. Si vero qui ab eis 


εἰ ὀρϑῆς πίστεως καὶ βίου καλοῦ τοῦτον εἶναι γνοίη. 10 electus est, non sit presbyter aut diaconus, dignum 


εἰ δὲ ὁ παρ᾽ αὐτῶν ἐπιλεγεὶς μὴ εἴη πρεσβύτερος 

διάκονος, ἄξιον δὲ αὐτὸν τῆς τοιαύτης ὑπηρεσίας ὁ 
ἐπίσκοπος κρένῃ, χειροτονίαν αὐτῷ ἐπιτιϑιείς, ἧς ἄξιος 
εἶναι φανείη, ταῖς ἀποκρίσεσιν, ὡς εἴρηται, τοῦ μονα- 


tamen eum huiusmodi ministerio episcopus iudica- 
verit, ordinationem ei imponat qua dignus esse vide- 
bitur, et responsis, sicuti dictum est, monasterii 


distribuat, ita tamen ut neque sic electus ad re- 


στηρίου ἀπονεμέτω, οὕτω μέντοι ἵνα μηδὲ ὁ οὕτως 1ῦ sponsa feminarum in monasterio maneat. 


ἐπελεγεὶς πρὸβ τὰς ἀποκρίσεις τῶν γυναικῶν ἐν τῷ 
μοναστηρίῳ μείνῃ. 


CAPUT XXXVII. 


Εἴ τις ἐπὶ αἱρέσει γάμου ἢ παιδοποιίας, ἢ χάριν 


σιροικὸς ἢ γαμικῆς δωρεᾶς ἢ δωρήσηταΐ τε ἢ κατα- 


λείψῃ τοῖς ἰδίοις παισὶν ἢ ἀλλῳ οἱῳδήποτε προρώπῳ, 20 
Ed 


ἢ κληρονομίαν ἢ ληγάτον ἐξ ἀρχῆς καϑαρῶς κατα- 
λιμπάνων αὐτοῖς βαρήσει αὐτοὺς ὑποκαταστάσει ἢ 
ἀποκαταστάσει ὑπὸ μίαν τῶν μνημονευϑεισῶν αἷρέ- 
σεων, κελδύομεν, εἴπερ οἱ ταῖς τοιαύταις αἱρέσεσιν 


Sed et haec praesenti addimus sanctioni: si forte 
qua sub condicione nuptiarum sive liberorum, sive 
otis causa sive ante nuptias donationis donaverit 
seu reliquerit suis liberis seu aliae cuicumque per- 
sonae hereditatem sive legatum, aut ab initio pure 
relinquens eis oneret eos substitutione vel restitutione 
sub unà praedictarum condicionum, iubemus, si tali- 


ὑποκείμενοε ἄρρενες ἢ ϑήλειαι εἰς μοναστήρια εἰθέλ- 25 bus condicionibus subiecti masculi vel feminae [reli- 


ϑῶώσιν, ἢ κληρικοὶ ἢ διακόνισσαε ἢ ἀσκήτριαι γένων- 
ται, τὰς τοιαύτας αἱρέσεις ἀνισχύρους καὶ ἀντὶ pin 
γεγραμμένων εἶναι. ταύτης δὲ τῆς βοηϑείας καὶ κλη- 
Quxol καὶ διακόνισσαε τῶν ἐκκλησιῶν ἀσπολαυέτωσαν, 


querit vel donaverit, substitutiones vero vel restitu- 
tiones eis fecerit adiectis condicionibus quibuscumque 
ex his quae superius enumeratae sunt, sancimus, 
personae talibus condicionibus subiectae sive mas- 


30 culi sive feminae] monasteria ingrediantur aut clerici 


aut diaconissae aut ascetriae fiant, tales condiciones 
invalidas et pro neque scriptis esse. Hoc autem 80- 
lacio et clerici et diaconissae ecclesiarum fruantur, 


e. XXXVII ex B repetit Nomod am XIV tit. 2,1. — Theodori summarium partis prioris repetit schol. L. 
c. XXXVII. XXXVIII et XL. XLI summas Ath. repetunt paratitla Ath. 9 $1 (cf. 2 $2). 





prospiciat, ut monachi cum monachis et feminae cum feminis separatim in aliis atque aliis monasteriis 
congreget, res aulem quascumque communes habent inter eos secundum ius iis competens. distribuantur. 
Feminis autem quemcumque ipsae elegerint sive presbyterum sive diaconum ad —— ipsis facienda aut 
sanctam communionem praebendam, religiosissimus episcopus cui subiectae sunt designet, si rectae fidei et 
vitae bonae eum esse cognoverit. Si vero qui ab illis electus est non sit presby(er vel diaconus, episcopus 
autem dignum eum tali ministerio iudicet, creatione ei impertita, qua dignus esse videatur, ad responsa, 
sicuti dictum est, monasterii eum destinet, i(a tamen ut ne is quidem qui ita ad responsa feminarum electus 
est in monasterio maneat. 

XXXVII. Si quis quid cum condicione nuptiarum vel procreationis liberorum, vel dotis vel ante 
nuplias donationis gratia aut donaverit aut reliquerit liberis suis vel alii cuicumque personae, sive here- 
ditatem vel legatum ab initio pure relinquens iis substitutione vel restitutione cum una ea praedictis con- 
dicionibus eos oneraverit, iubemus, si τὰ qui eiusmodi condicionibus subiecti sunt masculi aut feminae 


monasteria intrent, aut clerici vel diaconissae vel ascetriae fiant, eiusmodi condiciones irritas et 
Hoc autem auailio etiam clerici et diaconissae ecclesiarum fruantur, 


non scriptis esse. 


pro 


si per vitam 





8 καὶ ἄλλοις om. | 4 «à πράγματα om. ς | 6 αὗται 
Nomoc." || ἐπιλέξονται L" Nomoc.^ ἐπιλέγωνται Bf 
7 Oidxovov] διάκονον ἀσποκρισιάριον Bf || ποιῆσαι Bf 
9 ἁγιώτατος Nomoc.?^ | 10 εἰ — τοῦτον] quem e || xi- 
γνοίη Nomoc.^ | 11 εἰ δὲ — 15 ἀπονεμέτω om. Bf | 
παρ᾽] ὑπ᾽ Nomoc.^" | 12 αὐτὸν om. L | 13 κρίνοι No- 
moc.!^ | 15 ὃ om. B || οὗτος ΒΓ || 17 μένῃ Bf | 18 ἐάν 
τιβ Nomoc.?" 2,1; Sed et haec praesenti addimus sanctioni, 
si forte quis & | 19 7 δωρήσεται L, ἢ om. Bf e (Iul.) | τε 
om. S e Iul. | καταλείψει S v. L., Bf Nomoc.^ 11,1 xaca- 
λήψει M || 21 ἢ om. S Iul. | κληρονομία L^ | Aeyácov 
ML Bf Nomoc.^ 11, 1 λεγάτου Nomoc." 2,1 | ἐξ MLB] ἢ 
ἐξ Se Iul. | καϑαρῶς ἐξ ἀρχῆς Nomoc.!" 11,1, καϑαρῶς 
om. Bf | καταλεμπάνων) reliquerit vel donaverit Zul. (cf. 
ad e) || 22 αὐτοῖς] αὐτοὺς Nomoc.4^2,1, om. Nomoc.n 
11,1 Iomoc.^ 2,1 || βαρήση INomoc.?^" 2,1 | 23 μίαν τῶν 
om. Nomoc.d 11,1 || μνημονευϑέντων L| 24 oi] εἰ No- 
moc." 11,1 || αἴρεσιν L^ || 25 μοναστήριον Bf Nomoc." 
11,1 | ἔλϑωσιν Ecl. | 26 γένωνται ἢ ἀσκήτριαι Νο- 
moc.?" 11,1 || γένοιντο Nomoc.am 2,1 || 27 τὰς] καὶ τὰς 
S || μηδὲ! μὴ S | 28 ταύτης — 621,10 κελεύομεν om. ΒΙ | 
xai κληρικαὶ καὶ διακόνισσαι Ecl. οἱ κληρικοὶ καὶ ai 
διακόνισσαε S | 29 ἀπολαβέτωσαν ML 


2 separari R^ | in aliis] et aliis add. Beck || 3 om- 
nia T'| 4 eis] eius 7! | 5 aut. V | quaecumque 7' | eli- 
gerint V elegunt 7'| siue puf«s Κ΄} 6 seu £ || diaco- 
nus V! | ad] aut VT" | 7 eius E? | communione V || 
portandam] al. praestandam s. v. A? || sanctissimum epi- 
scopum A! || 8 quam 7 et quem V | 11 misterio V || 
12 quam A! | 13 et VT] in R! ut A? || 14 sic] sio- 
ut V| electus est ad R!' | 18 Sed et Avulg.] Set V? 
et V! || adimus V! | 20 antenuptialis R vulg. | 21 alie 
RAV:iT!)ali R*V9T?]| 22 aut R?T'vulg.] om. R'V | 
23 relinquens — 25 masculi uel feminae A vulg.] om. 
VTal. | honeret R | 24 conditione Καὶ | 25—30 quae 
seclusimus ut glossema notavit R? *vaeat! adiciens; nimi- 
rum paraphrasis prioris sententiae ex luliano petita in 
contextum irrepsit | 27 ei RT || 28 his] eis 7'|| 29 con- 
dictionibus T'!|| 30 monasteria R] siue monasteria V T'! 
si monasteria 7'? | 31 assistrie XA 73 assistie 7} assi- 
sterie V | 32 inuallidas 76 | neque £' 7 non R* VT? 
vulg.|| solatio autem 7'!| 33 aut diaconisse T' 








hd 
— 


orm 





ET DEO AMABILIBUS 


621 


Nov. CXXIII 37. 38 





εἰ μέχρι τῆς ἰδίας ζωῆς τοῖς αὐτοῖς 
τὰ πράγματα τὰ ὑπὸ τὴν τοιαύτην 
μένα ἢ κατ μένα εἰς εὐσεβεῖς χρείας δαπανή- 
σουσιν ἢ καταλείψουσιν. ἐπὲ γὰρ τοῖς ὕποιξ, 
ἅτινα εἰς μοναστήριον ἢ ἀσκητήριον εἰρέλϑωσε καὶ 
καταλείφψωσε τὴν τοιαύτην σώφρονα ἀναστροφήν, τῷ 
μοναστηρέῳ y τῷ ἀσκητηρί 


ἐπιμείναιεν, καὶ 


αἵρεσιν δεδωρη- 


οίῳ, ὅπου τὴν ἀρχὴν εἰςῆλ- 
ϑον, τὰ πράγματα τὰ ὑπὸ τὴν τοιαύτην αἵρεσιν δωρη- 
ϑέντα ἢ καταλειφϑέντα μετὰ τῆς ἄλλης αὐτῶν ὑπο- 
στάσεως διαφέρειν κελεύομεν. 
αἰχμαλώτων ἢ πτωχῶν ἀποτροφή ὑπὸ τὰς εἰρημένας 


coy ὑποκατάστασις ἢ ἀποκατάστασις γένηταε, ἐξ 
ὃς τῶν εἰρημένων τρόπων ταύτην Gt ϑαι 


συγχωροῦμεν. 


si usque ad suam vitam in his perseveraverint, et res 
sub tali condicione donatas aut relictas ad pia opera 
vel expendant vel relinquant. In personis enim, quae 
in monasterium vel asceterium ingrediuntur et relin- 
5quunt huiusmodi castam conversationem , monasterio 
aut asceterio ubi a principio ingrediuntur res sub 
tali condicione donatas aut relictas cum alia eorum 
substantia competere volumus. Si tamen in redemp- 
tionem captivorum aut egentium alimenta sub prae- 


εἰ μέντοι ἐπὶ ἀναρρύσει 10 dictis condicionibus substitutio aut restitutio fiat, ex 


nullo memoratorum modo eam excludi permittimus. 


CAPUT XXXVIII. 


Ei δὲ γυνὴ ἢ ἀνὴρ τὸν μοναχικὸν ἐπελέξηται βίον 15 


καὶ εἰξέλϑῃ εἰς τὸ μοναστήριον παίδων ovy ὑπόντων, 
τῷ —— ἐν ᾧ εἰρηλϑε τὰ πράγματα αὐτοῦ 
διαφέρειν ὕομεν. εἰ δὲ τὸ τοιοῦτον πρόξωπον 
παῖδας ἔχοι, καὶ μὴ πρὶν εἰξέλϑῃ sis τὸ μοναστήριον 


Si qua mulier aut vir monachicam elegerit vitam 
et intraverit in monasterium filiis non extantibus, 
monasterio in quo ingreditur et res eius competere 
iubemus. $Si vero talis persona filios habeat, et non 
antequam intret in monasterium de suis rebus fe- 


περὶ τῶν οἰκείων πραγμάτων ποιήσεε διατύπωσιν» 20 cerit dispositionem et legitimam partem filiis depu- 


καὶ τὸ νόμιμον μέρος TOUS παισὶν £L, καὶ Ov- 
10€ ἐξέστω αὐτῷ xai μετὰ τὸ εἰςελϑεῖν sis τὸ μονα- 
στήριον τὴν ἰδίαν οὐσίαν εἰς τοὺς ἰδίους διελεῖν παῖ- 
δας, οὕτω μέντοιγε ὥςτε μηδὲ ἐπὶ ἑνὲ τῶν ἑαυτοῦ 


lezi 
παίδων ἐλαττῶσαι τὸ νόμεμον uégos: τὸ δὲ μὴ δεδο- 25 tem, monasterio competa 


μένον τοῖς παισὶ μέρος τῷ μοναστηρίῳ διαφερέτω. 
εἰ δὲ πᾶσαν τὴν ἰδίαν οὐσίαν μεταξὺ τῶν παίδων 
διελεῖν βουληϑείη, τοῦ οἰκείου αὐτοῦ προςώπου τοῖς 
παισὲ συναριϑμουμένου, ἕν ἑαυτῷ μέρος πᾶσε τρόποις 


taverit, etiam sic liceat (ei) et postquam ingreditur 
monasterium suam facultatem in proprios dividere 
filios, ita tamen ut nulli filiorum suorum minuat 

itimam partem; quam vero non dederit filiis par- 
t. Sivero omnem substan- 
tiam inter filios dividere voluerit, propria sua per- 
sona filis connumerata, unam sibi partem modis 
omnibus retineat quae debeat iuri monasterii com- 
petere. Si vero in monasterium degens moriatur, 


παρακρατείτω ὀφεῖλον τῷ δικαίῳ τοῦ μοναστηρίου 80 antequam inter filios suos proprias distribuat res, 


διαφέρειν. εἰ δὲ ἐν τῷ μοναστηρίῳ διάγων τελευτή- 
σει, πρὶν μεταξὺ τῶν οἰκείων παίδων τὰ ἴδια δια- 
reium πράγματα, τὸ μὲν νόμιμον μέρος oí παῖδες 


ἥψονται, τὸ δὲ λοιπὸν τῆς οὐσίας τῷ μοναστηρίῳ 
9 


διαφερέτω. 


legitimam partem filii percipient, reliqua vero sub- 
stantiae pars monasterio competat. 


5 


e. XXXVIII—XL ez S repetit Nomoc. L tit. 34 p. 641 Voell. 
c. XXXVIII summas exhibent Anonymus Bodleianus 18 apud Zachariae 44véx9. 219, Harmenopulus 5, 4,5. Theo- 


dori summam repetunt Prochiron 24, 3, Epanagoge 9, 10. 





suam in iisdem permanserint, et res cum tali condicione donatas vel relictas ad pia opera impenderint 
vel reliquerint. In personis enim quae monasterium vel asceterium ingressae castam eiusmodi vitae ratio- 
, ad monasterium vel asceterium, quod ab initio intraverunt, res sub tali condicione donatas 


nem 
vel relictas cum reliqua earum substantia pertinere iubemus. δὲ tamen ad redemptionem 
pauperum alimoniam cum praedictis condicionibus substitutio vel restitutio facta sit, ez n 


rum modorum eam excludi permittimus. 


—— vel 
o praedicto- 


XXXVIIL δὲ autem mulier vel vir monachicam vitam elegerit δέ monasterium intraverit liberis non 


extantibus, ad monasterium quod intravit res eius 


ertinere iubemus. | Sin talis persona liberos habeat, 


neque antequam monasterium intret de rebus suis fecerit dispositionem et partem legitimam liberis suis 
destinaverit, sic quoque liceat ei etiam postquam intravit monasterium substantiam suam inter liberos suos 


ad 


dividere, ita tamen ut nulli liberorum suorum legitimam portionem diminuat; pars autem liberis non data 
monasterium pertineat. Quodsi omnem substantiam suam inter liberos disider 

liberis connumerata, unam sibi pariem omnibus modis retineat quae ad ius monasterii 
Si vero in monasterio degens decesserit, antequam inter liberos suos res suas dividat, 


dere voluerit, ipsius persona 
ertinere debeat. 
gitimam quidem 


portionem liberi accipient, reliqua autem substantia ad monasterium pertineat. 





1 ἰδίας] αὐτῶν S | Ἐἐπιμείνοιεν MB. ἐπιμένοιεν S 
Nomoc.^ 2,1]| 2 τὴν om. Ecl.| 3 καταλείψουσιν ἢ δα- 
πανήσουσιν (ἢ δαπανήσουσιν — 6 καταλείψωσε om. No- 
moc. 11, 1) Nomoc. am, ἢ δαπανήσωσιν ἢ καταλείψωσιν 
Sg consumpserint vel donaverint vel reliquerint Iul. || 
4 ἐπὶ γὰρ — 6 καταλείψωσε propter homoeotoleuton om. 
M | 5 μοναστήρια S ἢ ἢ] ἢ εἰς S Nomoc.? 2,1 | ἀσκη- 
τήρια S || εἰξέλϑουσι LB*, S unus ἔλθωσι Ecl. | 6 κατα- 
λείψουσε LB, S unus | 1 εἰσῆλθον B* Nomoc.?" c] εἰσῆλ- 
pst — ἣν —— ML ἦσαν εἰςελϑόντα malit 

achariae | 11 ἀνατροφῇ Bí ἀνατροφῆς Ecl.| 13 τρό 
zov] προσώπων S | τοιαύτην Ecl. | 15 Ei δὲ] Si qué él 
ἀνὴρ ἢ γυνὴ S| ἐπιλέξεται ΒΙ Ecl. Nomoc.?" | 16 εἰσ- 
ἐλϑοι L ἀπέλθη Nomoc.^ | τὸ om. Bf, τε malit Zacha- 
riae | 11 τὰ πράγματα] et res ς | 19 ἔχει Ecl. | εἰσέλϑοι 
LB! | 20. διατυπώσεις L | 21 ἀφορίση L^ | 23 οἰκείαν 
S || οἰκείους S v.l. ἢ 24 μέντοι Bí || μὴδὲ ἐπι δ᾽ ἑνὶ M 
μηδὲν ἐπὶ ἑνὶ Ecl. μηδενὶ S, quod praefert Zachariae ἢ 
ἑαυτοῦ M Ecl] αὐτοῦ SLB | 25 διδόμενον S lerique, 
Bf Nomoc.^ | 26 μέρος vois παισὶ S v.1. || 21 ἰδίαν om. 


Ls | 30 π ρείτω Nomoc.4^ | 31 τελευτήσεε L Ecl. 
τελευτήσοιε MSB || 32 οἰκείων om. S ἢ διανεῖμαι 5 


33 uiv M] om. SLB 





1 si usque] »«** T7' | perseuerauerit RV | 2 tali 
om. R' | 3 uel expendantur uel relinquantur R | enim 
om. T* | 4 in] uel in αὶ | monasteriis 7'| asisterium £ 
assisterium VT'! assisteriis 7? | 5 conuersationem castam 
Rvulg., castam om. T! || 6 aut asisterio V aut assiste- 
rio RT?, om. T! | ubi om. R | 1 donatas] nominatas E | 
eum eorum substantia alia & | 8 redemptione libri, corr. 
vulg. | 10 condicionibus cet.] [onibus — 11 nullo me| ser. 
V? in ras. 1 vs. | ex] in V(?) | 11 eam. om. T | 15 mona- 
chiam eligerit T' | 16 intrauit V || existentibus T' | 17 in- 
grediuntur V | 18 persona talis V, talis om. R! 7 | 19 in- 
tret] intra et T'| de suis (de su in ras. 3 litt.) — 22 suam 
add. T?, om. ΤΊ || 20 legitima V | 21 *ei et] et V ei vulg., 
om. RT | monasterium ingreditur vulg., in monasterium 
ingrediuntur R | 23 suorum filiorum 7' | imminet Rt 
imminuat R? | 24 legitima parte V | dederit non V! | 25 
competat om. R* | omnem] et (etiam T?) omnem T | 21 
connumeratam R!T!| omnibus modis £ vulg. | 28 mona- 
sterium 7'! | 29 monasterio vulg. | 30 suas 7| 31 partem 





f| V? in ras. | praecipient 7| pars substantiae V 


Nov. CXXIII 39—41 


622 


DE SANCTISSIMIS 





CAPUT XXXIX. 


Μνηστείας δὲ μεταξύ τινων κατὰ νόμον yevoué- 
νῆς, εἴτε ὃ μνηστὴρ εἰς μοναστήριον εἰφέλϑῃ, ἀνα- 
λαμβανέτω τὰ ὑπὲρ τῆς μνηστείας ἀρραβώνων ὀνό- 
ματι δεδομένα, εἴτε ἡ μνηστὴ τὸν μοναχικὸν (fiov 
ἐπιλέξηται, ἐκεῖνα μόνον ἀποδιδότω ἅτινα ὁμοίως 
ἀρραβώνων ὀνόματε ἔλαβε, τῆς ποινῆς ἑκατέρῳ μέρει 
συγχωρουμένης. 


Sponsalibus quoque secundum leges factis inter 
aliquos, sive sponsus in monasterium ingrediatur, 
recipiat quae pro sponsalibus arrarum. nomine data 
sunt, sive sponsa monachicam vitam elegerit, illa 

5solummodo reddat quae similiter arrarum nomine 
accepit, poena utrique parti concedenda. 


CAPUT XL. 


Ei δὲ συνεστῶτος ἔτε τοῦ γάμου ὁ ἀνὴρ μόνος ἢ 
ἡ γυνὴ μόνη εἰξέλϑῃ εἰς μοναστήριον, διαλυέσϑω ὁ 


γάμος καὶ δίχα ῥεπουδίου, ue" 0 μέντοι τὸ πρόξςωπον 10 matrimonium et citra repudium, 


τὸ εἰβερχόμενον εἰς μοναστήριον τὸ σχῆμα λάβῃ. καὶ 
εἰ μὲν ὁ ἀνὴρ τὸν μοναχικὸν ἐπιλέξηται βίον, ἀπο- 
καϑιστάτω τῇ γυναικὶ καὶ τὴν προῖκα καὶ εἴ τι ἄλλο 
ἀπ᾽ αὐτῆς ἔλαβε, καὶ πρὸς τούτοις ἐκ τῆς γαμικῆς δω- 
ρεᾶς τοσοῦτον μέρος, ὅσον ἐκ τῆς τελευτῆς τοῦ ἂν- 
δρὸς ἤρμοζε τῇ γυναικὶ κατὰ τὸ σύμφωνον τὸ τοῖς 
προικῴοιβ συμβολαίοις ἐμφερόμενον. εἰ δὲ γυνὴ εἴη ἡ 
éis τὸ μοναστήριον εἰβελϑοῦσα, τὸν ὕμοιον τρόπον 
σπταρακρατείτω ὃ ἀνὴρ τὴν γαμικὴν δωρεὰν καὶ τὸν 


Si vero constante adhuc matrimonio aut vir solus 
aut uxor sola intraverit in monasterium, solvatur 
ostquam tamen 
persona pergens ad monasterium schema perceperit. 
Et si quidem vir elegerit monachicam vitam, resti- 
tuat mulieri post dotem etiam si quid aliud ab ea 
perceperit, et super haec ex nuptiali donatione tan- 


15tam partem, quanta ex morte viri competebat mu- 


lieri secundum pactum dotalibus instrumentis inser- 
tum. $i vero mulier fuerit in monasterio ingressa, 
simili modo retineat vir nuptialem donationem et 
casum dotis ex morte mulieris placitum, reliquum 


κάσσον τῆς προικὸς τὸν ἀπὸ τῆς τελευτῆς τῆς γυναι- 20 vero dotis mulieri restitui praecipimus, et si quid 


xós συμφωνηϑέντα, καὶ τὸ λοιστὸν τῆς προικὸς τῇ " 
ναικὲ ἀποκαϑιστᾶν παρακελευόμεϑα, καὶ εἴ τι ἄλλο 
ἐκ τῶν πραγμάτων τῆς γυναικὸς παρ᾽ αὐτῷ εὑρεϑείη. 
ἀμφοτέρων δὲ τὸν μοναχικὸν βίον ἐπιλεγομένων κε- 


aliud ex rebus mulieris apud eum inveniatur. - 
bobus autem monachicam vitam eligentibus iubemus 
vacantibus dotalibus placitis virum retinere donatio- 
nem nuptialem et mulierem propriam accipere dotem 


Aetousv, ἀργούντων τῶν προικιμαίων συμφώνων vóv25et quicquid aliud viro dedisse probetur, ut unus- 


ἄνδρα παρακρατεῖν τὴν γαμικὴν δωρεάν, καὶ τὴν yv- 
ναῖκα τὴν ἰδίαν λαμβάνειν προῖκα καὶ εἴ τι ἄλλο τῷ 
ἀνδοὶ δεδωκέναι δειχϑείη, ἵνα εἷς ἕκαστος δίχα ζημίας 
τῶν ἰδίων ἀπολαύσῃ πραγμάτων" εἰ μὴ ὡς εἰκὸς Ó 


quisque citra damnum suis fruatur rebus; nisi forte 
Sponsus sponsae aut sponsa sponso aut maritus 
—— aut uxor marito donare aliquid aut cedere 
voluerit. 


μνηστὴρ τῇ μνηστῇ ἢ ἢ μνηστὴ τῷ μνηστῆρι ἢ ὃ 80 


ἀνὴρ τῇ γυναικὶ ἢ ἡ γυνὴ τῷ ἀνδρὲ δωρήσασϑαί τε 
ἢ συγχωρῆσαι βουληϑείη. 


CAPUT XLI. 


Oiüsuíav δὲ ἄδειαν δίδομεν ἢ vois γονεῦσι τοὺς 
- » - * ^ , ^ 
παῖδας ἢ τοῖς παισὶ τοὺς γονέας τὴν κοσμικὴν διαγω- 


Nullam vero licentiam damus aut parentibus filios 
aut filis parentes saecularem vitam [sectantes et] 


c. XL—XLII summas exhibet Anon. Bodleianus c. 482—486 apud Zachariae ᾿ἀνέκδ. 210. 
ce. XLI ex S repetit Nomoc. L tit. 32 p. 638 Voell., ex B Nomoc."^ XIV tit. 9,32. 





XXXIX. Sponsalibus autem inter quosdam secundum legem contractis, sive sponsus monasterium 
intraverit, recipiat quae pro sponsalibus arrharum nomine data sunt, sive sponsa monachicam vitam ele- 
gerit, illa solum reddat quae similiter arrharum nomine accepit, poena utrique parti remissa. 

Si aulem consiante maírimonio vir solus vel mulier sola monasterium intraverit, solvatur 


etiam sine repudio matrimonium, posíquam scilicet persona monasterium ingressa habitum acceperit. Et si 
quidem vir monachicam vitam elegerit, restituat mulieri et dotem et si quid aliud ab illa accepit, ac prae- 
terea ex nuptiali donatione tantam partem, quanta ez morte mariti secundum pactum instrumentis do- 
talibus insertum mulieri competebat. Sin mulier sit quae monasterium intraverit, simili modo maritus re- 
ineat donationem nuptialem et ez: dote quod in casum mortis mulieris pacto convenerat; atque reliquam 
partem dolis mulieri eum restituere iubemus, et si quid aliud ea: rebus mulieris apud eum fuerit inventum. 
Quodsi ulerque vitam monachicam eligat, iubemus cessantibus pactis dotalibus maritum | donationem 
nuptialem retinere et mulierem dotem suam recipere et si quid aliud viro dedisse probetur, ut unusquisque 


sine detrimento rebus suis fruatur; nisi quid forte sponsus sponsae vel sponsa sponso vel vir mulieri vel 


mulier viro donare vel concedere voluerit. 


XLL Nullam autem potestatem damus vel parentibus liberos suos vel liberis parentes saecularem 





1 νόμον MLB] τὸν νόμον S, cum Scrimgero vulq., 
leges e || —— S Bf || 2 εἰσέλϑοι Sv. L, L.B* ἀστέλϑῃ 
Ecl. | 4 διδόμενα 8 v. l., Ecl. | ) om. Bf || 5 ἐπιλέξεται 
Ecl. ἐξελέξεται Nomoc.3 | μόνα Bf || ἐπιδιδότω ΒΓ || 
"ἃ Ecl. ἢ ἅτινα ἀρραβώνων ὀνόματε ὁμοίως B^ ἀρρα- 
βόνων ὀνόματι ἅτινα ὁμοίως Bf | 8 τοῦ γάμου ἔτει Bf, 
ἔτε om. S | ὁ ἀνὴρ MLB (Nomoc. L tit.) 1ω1 ἢ ὃ ἀνὴρ 
Sg || 9 μόνη om. Bí || εἰβέλϑη (εἰξέλϑοι L, Nomoc. L 
ti.) εἰς τὸ (τὸ om. Sv. l.) μοναστήριον SL εἰς uova- 
στήριον εἰφέλϑῃ (εἰθέλϑοι Bl) B Nomoc." | 10 δέχα δια- 
ζυγίου LB || 11 eis τὸ μοναστήριον Bf Nomoc." ἐν «à 
μοναστηρίῳ S || τὸ om. S — l| σχῆμα MBs] μονα- 
χικὸν σχῆμα SLwulg. | λάβῃ ΜΘ Β] λάβοι L, Nomoc. 
L tit. || 12. ἐσιλέξεται B, ἐκεῖνα μόνον ἀποδιδότω add. 
L^ (ex v. 5) || ἀποκαϑιστάσϑω L || 18 xai τὴν προῖκα 
τῇ γυναικὶ καὶ S mulieri post dotem etiam ς || 14 παρ᾽ 
αὐτῆς S| τοῦτο Bf | 16 κατὰ om. S plerique | 11 evu- 
φερόμενον S υ.]. | om. S v.L., L | 18 τὸ om. Nomoc." 
ἐλϑοῦσα Νοπιος. | 20 x&cov S Ecl. || τὸν] καὶ τὸν L 
21 xai τὸ λοιστὸν] reliquum vero ς || 22 κελεύομεν Ecl. || 
εἴ vi] εἴ τε ἂν L| 23 εὑρεϑῇ S plerique | 21 τὴν] καὶ 








τὴν Bf || ἀναλαμβάνειν S || καὶ om. B* | 28 ζημίαν M || 
29 οἰκείων Nomoc.^" | ἀπολαύσει Ecl. ἀπολαύη L || ὁ] 
j o S|| 30 «zv μνηστὴν M || 32 βουληϑῇ Sv. 1. | 33 
diboue om. B^ Nomoc.", post γονέας 34 coll. Bf 





3 pro om. V | archarum 7'! arrharum (id. 5) vulg. ] 
4 sponsam monachiam 7'!||5 quae — 6 concedenda V 
in ras. || similiter om. V(?) | arcarum 7'! || 6 recepit V(?) | 
9 sola uxor V | 11 perciperit 7'! (id.14)|| 12 vir] iure 
1 || 13 post] ipsius 7? | quid] quidem 7'! || 14 datione T'|| 
tanta V | 15 quantam A7'| 17 monasterium 7' vulg. || 18 
teneat 7'!| vir om. 1} | 20 mulieris 7! ex morte mu- 
lieri & || et om. 7| 23 uocantibus 7'!|| placitis om. 7'* || 
uerum 7''| 28 marito om. V!, uiro V? || cedere] conce- 
dere AZ? T'? (ez Iul.?) ««*«»«liquid A! | 29 voluerit] quando 
(pro quandoquidem 7'schol in marg.) neque ex paoetis 
nuptialibus uiro aut mulieri lucrari aliquid conceditur 
add. libri, vulg.; glossema ortum ex rubrica capitis in mar- 
gine adnotata || 34 saeculares 7'! || £ (ἡ. e. seeundum) tan- 
tes 18", sectantes et seclusi 


T 0 


uL a f md 





625 


Nov. CXXIII 41—43 





γὴν καταλεμπάνοντας ὡς ἀχαρίστους ἀποκλείειν τῆς 
(as κληρονομίας ὑπὲρ αἰτίας πρὸ τοῦ μοναχεκοῦ βίου 
παρακο άσης. ᾿“]παγορεύομεν δὲ τοῖς γονεῦσε 
τοὺς ἰδίους παῖδας μοναχικὸν βίον ἐπιλεγομένους τῶν 


relinquentes velut ingratos a sua excludere heredi- 
tate ministerium ante monachicam vitam subsecutos. 
Interdicimus autem parentibus filios suos monachi- 
cam vitam eligentes ex venerabilibus monasteriis 


5 abstrahere. 


CAPUT XLII. 


᾿Ἐὰν μοναχὸς καταλείψη τὸ ἴδιον μοναστήριον xal 


εἰς ἄλλο εἰςέλϑῃ, εἴ τενα —— ἐν τῷ καιρῷ xa^ 
ὃν τὸ μοναστήριον καταλέλοιπεν ἔχων τ“ τῷ 
πρώτῳ μοναστηρίῳ, ἐν ᾧ ἐξ d εἰοηλθε, ταῦτα 
δεαφέρειν κελεύομεν. Προνοεῖν δὲ 

τῶν τόπων ἐπισκόπους, ἵνα μήτε μοναχοὶ μήτε μο- 
νάστριαι εἰς τὰς πόλεις περιέρχωνται, ἀλλ᾽ εἴ τινα 
ἀναγκαίαν ἀπόκρισιν ἔχοιεν, διὰ τῶν ἰδίων ἀποχρι- 
σιαρίων ταύτην πραττέτωσαν ἐν τοῖς ἰδίοις αὐτοὶ 
1l μένοντες μοναστηρίοις. 
τὸ μοναστήριον καὶ εἰς κοσμικὸν βίον μετέλθη, τοῦ- 
τον τῆς στρατείας καὶ τῆς τιμῆς, εἴ τινα ἔχει, πρῶτον 


- , ΄ 


γυμνωθέντα ἐκ τοῦ ἐπισκόπου τῶν τόπων καὶ τοῦ 
τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος εἰς μοναστήριον βάλλεσϑαι, 





Si monachus reliquerit suum monasterium et in 
aliud ingrediatur, quascumque res tempore quo mo- 
nasterium dereliquit habere videbitur, priori mona- 
sterio in quo ab initio i us est eas competere 


? τοὺς ὁσιωτάτους i0iubemus. Providere autem sanctissimos locorum epi- 


Scopos, ut neque monachi neque monachae circum- 
eant civitates, sed si quod necessarium responsum 
habuerint, per proprios responsarios hoc agant in 
suis manentes monasteriis. 


"Eàv μοναχὸς καταλείψη 151 Si monachus reliquerit monasterium et ad saecu- 


larem vitam migraverit, hunc militia et honore, si 
quem habet, prius spoliatum ab episcopo locorum 
et provinciae iudice in monasterio mitti, et res, quas 
postea habuisse probatus fuerit, monasterio in quo 


xai τὰ πράγματα, ὅσα μετὰ ταῦτα ἔχειν δειχϑείη, τῷ 20 mittitur competere. Si vero rursus reliquerit mona- 


μοναστηρίῳ ἐν ᾧ ἐμβάλλεται διαφέρειν. εἰ δὲ καὶ 

πάλιν καταλείψει τὸ μοναστήριον, τότε αὐτὸν Ó ἄρ- 

χων τῆς ἐπαρχίας ἐν ἡ ἂν εὑρεθῇ κρατείτω καὶ τῇ 
αὐτῷ τάξει συναριϑμείτω. 


sterium, tunc eum iudex provinciae in qua inventus 
fuerit teneat et subdito sibi officio connumeret. 


CAPUT XLIII. 
Εἴ τις ἁρπάσεε ἢ ὑπονοθεύσει ἢ διαφϑείρῃ ἀσκή- 5 Si quis rapuerit aut sollicitaverit aut — 
τριαν ἢ διακόνισσαν ἢ μονάστριαν ἢ ἃ οἱανοῦν  ascetriam aut diaconissam aut monastriam aut ali 


γυναῖκα εὐλαβὴ βίον ἢ σχῆμα ἔχουσαν, τὰ τούτου 
πράγματα καὶ τῶν τοῦ τοιούτου μύσους αὐτῷ μετα- 
σχόντων κελεύομεν τῷ sVaysi τόπῳ, ἐν ᾧ ἡ τοιαύτη 
yvy qQxs, 


quamlibet feminam venerabilem habitum habentem, 
huius res et talis sceleris eius participum iubemus 
venerabili loco in quo talis femina habitabat per 


διὰ τῶν κατὰ τόπον ὁσιωτάτων émigxó-30locorum sanctissimos episcopos et oeconomos eorum 


c. XLII er S repetit Nomoc. L tit. 34 p. 642 VoelL, ez B repetunt B* M 11,3.4 p. 508 Zach., Nomoc.?^" XIV 
ti. 11,4, $1 Nomoc.?" 9,32. Initium (— 10 δεαφέρειν κελεύομεν) habet Epanagoge 9, t1. — Summam praestat 


ANomoc. XIV tit. 11,4 4- 9,32; $1 summam Ath. repetun 


t paratitla Ath. 8 $ 2. 


c. X LIII ex S repetit Nomoc. L tit. 24 p.631 Voell, ez B Nomoc.4" XIV tit. 9,14. — Summam exhibet Nomoc. XIV 
tit. 9,29 — 9, 30 p. 565. 569 Pitra; argumentum ex Ath. repetunt paratitla Ath. 4 $2. 2 $2. 





viiam re ingratos ab hereditate sua excludendi propter causam quae ante monachicam 
opere quunt — Pe erum d 


vitam 
monasterüs absirahant. 


autem, ne parentes liberos suos vitam monachicam eligentes de venerabilibus 


XLIL δὲ monachus monasterium suum reliquerit et ad aliud transierit, si quas res eo tempore 
monasterium reliquit eum habere apparuerit, eas ad prius monasterium, quod ab initio intraverat, 


pertinere iubemus. | Provideant autem sanctissimi 


um episcopi, ut neque monachi neque monachae 


civitates pervagentur, sed si quod necessarium responsum habeant, per suos apocrisiarios id agant in suis 
ipsi monasteriis manentes. Si monachus monasterium reliquerit et ad saecularem vitam transierit, is 
militia et honore, si quem habet, prius spoliatus ab episcopo locorum et provinciae praeside in monaste- 
rium coniciatur, et res quascumque postea habere probatus sit, ad monasterium in quod conicitur per- 
tineant. δὲ vero etiam tterum monasterium reliquerit, tunc eum praeses provinciae, in qua inventus sit, 
comprehendat et officio sibi subiecto adnumeret. 
XLIIL δὲ quis rapuerit aut sollicitaverit aut corruperit ascetriam vel diaconissam vel monacham 
vel aliam quamlibet mulierem quae religiosam vitam vel habitum habeat, iubemus bona illius et eorum, qui 
eiusmodi sceleris participes fuerint, venerabili loco, in quo talis mulier habitabat, per sanctissimos illius 





1 καταλιμπάνοντες L^ | 2 ὑπὲρ αἰτέας] ministerium 
(i. e. ὑπηρεσίας) c | 3 δὲ LBSelIu.] δὲ καὶ ΜῈ Ἰ εἰσ- 
ἐλϑοιε 1, ἔλθη B* Ecl. Epan. | εἴ τινα MSB Epan. (c)) 
ἢ τινὰ 1, ἅτινα Bí (ἅπερ Nomoc., ἃ Theod.) | ἐν om. 
L| 8 κατέλεπτεν Nomoc. L tit. | ἔχων M] ἔχειν SLB | 
9 κελεύομεν ταῦτα διαφέρειν Ecl. | 10 IIoovosiv — 15 
μοναστηρίοις om. SB*| 11 ἐπισκόπους τῶν τόπων Bf 
12 ἔρχονται L, Nomoc.^ 11,4 pr. | 14 αὐτοὶ om. c i 
15 καταλείψει L | 16 μετέλϑοι S v. L, LBA Nomoc.ó? 
εἰσέλϑοι Ecl. || 17 & viva L B*f Νοπιος. πῇ ἥντινα Ecl. ἧς 
B* εἶτα ὧν M ἢ ἔχοι Bf || πρῶτα Ecl. | 18 τοῦ τόπου 
Bí τὸν τόπον Nomoc," 9,32 | 19 ἐμβάλλεσϑαε Ecl. || 
20 ἔχειν μετὰ ταῦτα B* | 21 évov ἐμβάλλεται M quod 
ab eo relictum est Zul. (al. Theod. Nomoc. XIV tit. 
9, 32) | xai om. S | 22 καταλείψῃ SS plerique, Bf, B* v. L, 
Nomoc.^ 11, 4 || 23 εὑρεϑείη Ecl. Nomoc.** 9,33 | 25 ἀρ- 
πάσῃ S v.l., BÍ Nomoc.5 pr. Ath. | ὑπονοθεύσῃ S v. L, Bf 
Ath. || διαφϑείρεε 5 edi M? L Nomoc.^, Nomoc.? pr. || 
ἀσκήτρια M | 2i βίον ἢ om. &| 28 τῶν] τὸν Nomoc." | 
τοῦ MLS Nomoc."] om. S v. L, B | μύσσους L | αὐτῶν 


* 





S plerique | 29 τῷ svaysi] εὐλαβεῖ Bf | 30 γυνὴ om. Bf 





1 hereditatem V! | 2 ante R7*?] aut VT'! vulg. ἢ uitam 
monachicam V | subsecutos vulg.] subsecutus VT'! sub- 
secutum AK subsequentium 7'3| 4 ex] et 7! | 6 relin- 
querit T!| suum om. R | 7 alium E ἢ 8 derelinquit A|| 
uidetur R| *priori] proprio libri] 11 monaehae] mona- 
sterio R | circueant 7' circuerat R ἢ 12 civitates om. E! 
si] se V'! | quid V' T | 13 habuerit RT | per om. 7! 
egeant ΤΊ | in suis manentes in ras. V? | 14 maneptes R! 
16 migrauerit uitam R || militiam V! | 17 spoliauee Τὶ 
episcoporum 7' | 18 iudices R'| rem quam AR'V ἢ 19 
fuit V | 20 competit αὶ »» competere 7᾽ ἢ 22 sibi om. E] 
eonnumeret Beck] commonere (ser. in spat. vac. V?) Rt 
commoneat R*vulg. | 25 rapuerit et 7, aut adscr. T? in 
marg. || soluerit citauerit 7'! | corripuerit 7' || 26 assistriam 
RVT | aut diaconissam aut monastriam om. V | monaste- 
riam 7'| 28 et Osenbrüggen] ex libri| tali 7'* | parti- 
eipum Osenbrüggen] participio libri | 29 habitabat V] 
habitat RZ'vulg.|] 30 et om. T'! 


Nov. CXXIII 43. 44 


624 


DE SANCTISSIMIS ET DEO AMABILIBUS 





«ov xal τῶν οἰκονόμων αὐτῶν, ov μὴν ἀλλὰ καὶ 
τῶν ἑκάστης ἐπαρχίας ἀρχόντων καὶ τῶν αὐτῶν 
τάξεων ἐκδικεῖσϑαι, τοὺς δὲ τὰ τοιαῦτα πλημμελή- 
σαντας καὶ τοὺς μετασχόντας αὐτῶν τὸν εἰς κεφαλὴν 
κίνδυνον ὑπομένειν, τὴν δὲ τοιαύτην γυναῖκα παν- 
ταχοῦ ἀναζητεῖσϑαι καὶ μετὰ vOv ἰδίων πραγμάτων 
ἐν μοναστηρίῳ ἐμβάλλεσϑαι, ἐν ᾧ ἀσφαλέστερον φυ- 
λάττεσϑαι δύναται, ἵνα μὴ καὶ πάλιν ἐν τῷ αὐτῷ 
ἐγκλήματι εὑρεϑείη. εἰ μέντοιγε διακόνισσα εἴη καὶ 


nec non etiam cuiuslibet provinciae iudices et eorum 
officia vindicari, eos autem qui talia deliquerunt et 
participes eorum sceleris capitale periculum susti- 
nere, talem vero mulierem ubique (quaeri) et cum 
5 propriis rebus (in) monasterio recondi, in quo cau- 
tius custodiri possit, ut non rursus in eodem crimine 
reperiatur. Si vero diaconissa fuerit et filios ha- 
buerit legitimos, legitimam partem dare filiis. Si 
vero intrà unum annum postquam cognoverint tale 


σαῖδας ἔχοι νομίμους, τὸ νόμιμον μέρος δίδοσθαι τοῖς 10facinus tales res iuri venerabilium domorum non 


παισίν. εἰ δὲ εἴσω ἑνὸς ἐνιαυτοῦ μετὰ τὸ γνωσθῆναε 
τὸ τοιοῦτο μῦσος τὰ τοιαῦτα πράγματα παρὰ τῶν 
εὐαγῶν οἴκων μὴ ἐκδικηϑ'είη, κελεύομεν πᾶσι τρόποις 
τὸν κόμητα τῶν πριβάτων τῷ ἡμετέρῳ φίσκῳ ταῦτα 


vindicentur, iubemus omnibus modis comitem priva- 
tarum nostro fisco has assignare, locorum iudice 
qui neglexerit easdem vindicare cingulo privando 
et multam V librarum auri a comite privatarum 


προςκυροῦν, τοῦ τῶν τόπων ἄρχοντος τοῦ ἀμελήσαν- 15 exigendo. 


τος τὰ αὐτὰ πράγματα ἐκδικηϑῆναι τῆς ζώνης ἀφαι- 
ρουμένου καὶ πρόξτεμον ε΄ χρυσίου λιτρῶν ὑπὸ τοῦ 
κόμητος τῶν πριβάτων εἰςπραττομένου. 


CAPUT XLIV. 


Πᾶσι δὲ καϑάπαξ τοῖς ἐν κοσμικῷ ἀναστρεφομέ- 


Omnibus itaque generaliter in saeculari vita con- 


voi6, καὶ μάλιστα τοῖς τὰ σκηνικὰ μετερχομένοις &v-20 versantibus et maxime theatralia exercentibus viris 


δράσι τὸ καὶ γυναιξί, καὶ μὴν καὶ ταῖς προϊσταμέναιβ 
ἀπαγορεύομεν κεχρῆσϑαι σχήματε μοναχοῦ ἢ μονα- 
στρίας ἢ ἀσκητρίας ἢ οἷῳδήποτε NA τοῦτο μιμεῖ- 
σϑαι, ἐπισταμένων πάντων τῶν τολμώντων ἢ χρῆσα- 


ac mulieribus nec non et prostantibus interdicimus 
uti schemate monachi aut monastriae aut ascetriae 
aut cuiuscumque personae huius imitari, scientibus 
universis praesumentibus aut uti tali schemate aut 


σϑαι τῷ τοιούτῳ σχήματε ἢ μιμήσασϑαε ἢ ἐμπαῖξαι 25 imitari eum. aut illudere in quacumque ecclesiastica 


εἰς οἱανδήποτε ἐκκλησιαστικὴν κατάστασιν, ὅτε καὶ 
σωματικὰς τιμωρίας ὑποστήσονται καὶ ἐξορίᾳ παρα- 
δοϑήσονται. προνοούντων τοῦ τοιούτου οὐ μόνον 
τῶν κατὰ τόπον ὁσιωτάτων ἐπισκόπων καὶ τῶν ὑπ᾽ 


disciplina, quia et corporalia supplicia sustinebunt 
et exilio contradentur; providentibus huic rei loco- 
rum episcopis et qui sub eis sunt clericis, sed etiam 
civilibus militaribusque iudicibus et quae sub eis 


αὐτοὺς κληρικῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν πολιτικῶν καὶ τῶν 30sunt officiis e£ locorum defensoribus. Poenas autem 


στρατιωτικῶν ἀρχόντων καὶ τῶν ὑπ᾽ αὐτοὺς τάξεων 
δ 2 ^ , ^ * — 
xai τῶν κατὰ τόπον ἐκδίκων. Τὰς δὲ ποινὰς τὰς τῷ 


c. X LIV et epil. ín S decurtata repetit Appendix Nomoc. L tit. cap. eccl. 21 p. 611 Voell., c. XLIV (--- 21 παρα- 


δοθήσονται) ex B repetunt B* M 17, 5 p. 508 Zach., Nomoc.?^ XIV tit. 11, 12. Summam eiusdem partis habet 
Nomoc. XIV tit. 11,12, Ath. summam repetunt paratitla Ath. 12 $ 1. 





loci episcopos eorumque oeconomos nec non provinciae cuiusque praesides eorumque officia vindicari, eos 
autem qui haec talia commiserint eorumque participes periculo capitis subici, talem vero mulierem ubivis 
investigari et cum rebus suis in monasterium conici, in quo securius custodiri possit, ne etiam iterum in 
eodem crimine deprehendatur. Quodsi diaconissa sit et legitimos liberos habeat, legitima pars liberis 
detur. Si vero intra annum post cognitum tale scelus eiusmodi res a venerabilibus domibus non vindi- 
centur, iubemus omnibus modis comitem rerum privatarum eas fisco nostro addicere, atque praeses loco- 
rum qui easdem res vindicare neglexerit, cingulo privetur ab eoque multa quinque librarum auri per comitem 
rerum privatarum exigatur. 

ΚΠ Omnibus vero omnino qui in saeculari vita versantur, et maaime iis qui rem scaenicam 
exercent et viris et mulieribus nec non etiam. prostitutis interdicimus, ne habitu monachi aut monachae 
aut ascetriae utantur, aut ullo modo eum imitentur, cum sciant omnes, qui aut tali habitu uti aut 
eum imitari aut ulli ecclesiastico statui illudere audeant, se et corporis poenas subituros esse et 
exilio traditum iri. Atque ei rei prospiciant non solum sanctissimi cuiusque loci episcopi et qui iis sub- 
iecti sunt clerici, sed etiam civiles et militares magistratus et officia iis subiecta et loci cuiusque defen- 





8 ταξεωτῶν Ecl. || διεκδικεῖσϑαι S || τολμήσαντας S || 
4 εἰς κεφαλὴν] ἐκ τοῦ νόμου LB κεφαλικῶς τιμωρεῖ- 
σϑαι s.v. 1, (κεφαλικῶς τιμωρεῖσϑαι ἔχει ὁ ϑεόδωρος 
Nomoc. in marg.) | 5 ὑποφέρειν Ecl. | 6 ἰδίων] αὐτῆς 
S | 7 εἰς μοναστήριον Nomoc.4" | 8 xa£ om. Bf | 9 uév- 
τοι S || 10 ἔχει -.S v. L., M Ecl. Nomoc.?" | διδόσϑω S | 
11 ἑνὸς om. B^|| 12 παρὰ] ὑπὸ S iuri e || 13 μὴ διεκ- 
δικηϑῇ post πράγματα 12 coll. S| 14 τῶν πριβάτων] 
^s. v. τῶν ἰδικῶν L τῆς ἰδικῆς ἡμῶν περιουσίας Bf 
Ecl. ἢ υμετέρω M || φίσκῳ] οἴκῳ Β | 16 τὰ αὐτὰ] 
τὰ τοιαῦτα Β΄ Nomoc.", Νοηιοο. L tit. || πράγματα 
om. eg ἐκδικῆσαι (post ἀμελήσαντος v. 15 coll) S | 
ἀφαιρουμένης Bf | 11 λιτρῶν LBS(s Iul.) λέτρας M | 
18 εἰσπραχϑησομένου S plerique, LBA Nomoc.^ || 19 
κοσμικῷ] κοσμικῷ βίῳ Haloander ex ς | 20 τοῖς om. L | 
22 ἢ μοναστρίας LSeglul.] om. MB || 23 οἱῳδήποτε 
τρόπῳ τοῦτο] cuiuscumque personae (i. e. προςώπου) hu- 
ius e || 25 ἐμπαῖξαε eis] ἐμπαίζειν B* | 28 τοῦ τοιούτου] 
τούτου ὃς || o? μόνον om. S plerique, € || 29 ὁσιωτά- 
τῶν om. Sg || x«i — 30 κληρικῶν om. S | 30 ἀλλὰ] οὐ 

ἣν ἀλλὰ S plerique | τῶν στρατιωτικῶν) τῶν om. SL 
fortasse rectius" Zachariae 





1 non etiam eorum cuiuslibet R non unius cuiuslibet V || 


iudicem T'|| et] etiam V || 2 iudieari 7"! | autem om. 7' 

3 sustinebit R!T || 4 vero om. T! || ubique V 7''] ubi- 
eumque A7? vulg. | *quaeri addidi | 5 in add. vulg. 

recondi 7'! vu/g.] reddi A VT? || cautus E! [| 6 eadem il 
8 legitimam A?T'vulg.] et legitimam A'V || dari vulg. || 
9 citra KR! | annum unum 7, annum post cognouerit 
coll. V || *eognouerit VT' cognoscitur Zvulg.; an leg. 
cognitum sit? || 10 facinus] commisisset s. v. add. V?, com- 
misisse add. vulg. | iure K! 7?, om. T* | domuum AZT'| 
non om. R?V | 11 commitem V comiti & committi T'e 
commiti 7'^ | 12 fisco nostro £ vulg. || has] haec A || iudi- 
cem 7", iudiee restituit T'* | 13 easdem] res add. vulg. || 
14 auri om. R auri ἃ om. T | commite V | 15 exigendo 
vulg.] exigenda VT' exigendam AK || 19 itaque] itaque in 
Τα || saeculari] saeculo in 7'! | 21 prostrantibus £V pro- 
stratibus 7'? | 22 uti vu/g.] ut A T' ««« V! nee non et V? 
et ut V? | seemati &V!7'| monasterie 7' | aut asistrie V 
àut sistrie 72, om. RT || 23 huius 7'!] 1us V his A7? 
huiusmodi vu/g., hoe etmbach || inmitari V immutari 
R|24 aut] ut R! || uti tali] in tali R! 7? vtilitati 7! | 
25 inmitari KR | eum om. vulg. || illudere] illud est R 

disciplina ecclesiastica A^ || 26 quia et] et del. T? || 27 con- 





traduntur A || huic vu/g.] huius Jibri | 28 etiam] et 7" 
29 cuilibet 7'| quae vulg.] qui RV7'| 30 sunt om. R* 
Poenas] P«»»« V! 


on ΡΟΝ. τῶ 








625 


Nov. CXXIV pr. 1 





παρόντι νόμῳ ἐγκειμένας, αἵτινες xal τοῖς π΄ 
ψόμοις εἰσὲν bri ons οὐ μόνον ἐν τοῖς μέλλουσιν, 
ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς προλαβοῦσε ϑέμασιν ἤτοι ἁμαρτή- 
μασε κρατεῖν καὶ πᾶσε τρόποις ἐκδικεῖσϑαι ϑεσπίζο- 
μεν" τὰ δὲ διὰ τοῦ παρόντος νόμου νεωστὲ διατυπω- 
ϑέντα ἐπὶ μόνοι τοῖς μέλλουσε χρόνοις παραφυλάτ- 
τεσϑαι κελεύομεν. 

(Ἐπέλογος.) Ἡ σὴ τοίνυν ἐνδοξότης ἅτινα διὰ 
τοῦ παρόντος νόμου τοῦ εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντος 
ἡ ἡμετέρα ἐθέσπισε γαληνότης, κατὰ πάντα φυλαχϑῆ- 
vo προγοησάτω, καὶ εἰς τὴν ἁπάντων γνῶσιν κατὰ 
ταύτην τὴν βασιλίδα πόλιν προτιϑεμένων ἰδίκτων 
ἀγάγοι. Dat. k. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XX. post cons. Basilii vc. anno V. ind. IX. 

KavenéugOr Πέτρῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


ἕροις 


[a. 546] 


praesenti legi insertas, quae et prioribus legibus 
sunt notae, non solum in futuris, sed etiam in 
praecedentibus casibus seu delictis valere et omni- 
bus modis vindicari sancimus; per praesentem enim 


5legem nuper dispositas in solis futuris temporibus 


servari iubemus. 


(Epilogus.) Tua igitur gloria quae per prae- 
sentem legem in perpetuum valituram nostra sanxit 


i0tranquillitas per omnia custodiri provideat. 


D. kal. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. A. anno 
XVIII. post cons. Basilii vc. anno III. 





PKA 
ΠΕΡῚ ΤΩΝ AIKAZOMENON. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων 


(«Προοέμεον» Τὸν παρόντα νόμον προφέρομεν, 25 


ἵνα καὶ ἡ τῶν δικαστῶν καϑαρότης φανερωθῇ καὶ 
oí δικαζόμενοε μὴ ἰσχύσωσε διὰ δόσεως τοὺς νόμους 
περιγράψαι. 


CXXIV. Auth. CXVII. Coll. IX tit. 5 


R: UT LITIGANTES 
IURENT QUIA NEQUE PROMISERUNT DARE 
IUDICIBUS NEQUE DABUNT; ET DE SPOR- 


20 TULIS; ET UT QUAE IUBENTUR REFEREN- 


DARII COMPLEANT ET NON MISCEANT 
SEMET IPSOS CAUSAE ET PER SE EXE- 
QUANTUR R 


Idem Aug. Petro pp. 
(Praefatio. Praesentem legem proferimus, ut 


et iudicum puritas appareat et non valeat litigan- 
tium suffragium circumvenire leges. 


CAPUT I. 
Κελεύομεν τοίνυν, Ogéwis παρ᾽ οἱοιεδήποτε δικα- Iubemus igitur, quotiens apud quoscumque iudi- 
σταῖς ἢ ἄρχονταε δίκαε ἢ ἔκκλητοι ἐξετάζονται, πρὸ 80 ολπξεβ aut administratores lites aut appellationes 


Epil. om. L, ubi eius loco adicitur novellae ΟΧΧΧΥΠ c. 6 extr. (Βεβαιοῦμεν δὲ καὶ ....) et epil. 
Nov. CX XIV (Authent. CX VII — Coll.IX tit 5: gloss. Graece extat in ML, B 1,4,5. — Epit. Theod. 124, 
Athan. 5,3.  Tulian. const. CXXII. 
c. I in. (— 626, 11 δεδτύπωσαν) ex B. habent B* 4 26, 9 p. 229 Zach., Nomoc.^ XIV tit. 13, 18; 626, 11—21 repetit 
Ecloga I—X Bas. 





sores. Poenas autem praesenti legi insertas, quae quidem etiam prioribus legibus cognitae sunt, non solum 
in futuris, sed etiam in praeteritis casibus seu delictis valere et omnibus modis irrogari sancimus; quae 
vero per praesentem — recens δίαίμίαθ sunt, eas solis futuris temporibus observari iubemus. 

Epilogus. 4 igitur gloria quae per praesentem legem in perpetuum valituram serenitas 
nostra sanxit ut per omnia observentur prospiciat et ad omnium notitiam edictis in hac regia civitate 
propositis perducat. 





CXXIV. 


DE LITIGANTIBUS. 
ldem Augustus Petro praefecto praetorio. 


: —— 0. Praesentem - proferimus, ut et iudicum integritas appareat neve litigantes per 
largitionem leges circumscribere valeant 


1. lubemus igitur, quotiescumque apud quoslibet iudices vel lites incohantur vel appellationes 





1 ἐγκειμένας vóuo L | 2 οὐ uóvov] ov μὴν Bf | 
5 δὲ! enim ς || 11 sg. xai sis — ἀγάγοε om. ς | 12 προ- 
τιϑεμένην S plerique || ἰδίκτων om. S | 13 subser. habent 
Jul"", item Iul.* (i. e. Coloniensis Wallrafianus) || k. mai. 
(mag. Jul.") MS Iul.c] μηνὲ (p. Ath.) μαΐῳ Ath. Theod. | 
ep. imp. dom. iustin. (v. /. iustian.) pp. aug. 8 (cf. &) cp. 
iustin. pp. aug. M po. (sic) dn. iustin. pp. Zu." constan- 
tinopoli dom. iust. pp. Zul^ imp. iustnia. Jul" i». 9' 
βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ Ath., om. Theod. | 14 aun. XX 
(XXn S v. L) S Zul^" có x' Ath.] ann. XVIII ς Zrec εη΄ 
Theod., om. M Iul." | post cons. (fs. pro 9s.libri) basilii 
ann. V 5 basilio anno V Jul" μετὰ τὴν ὑπατείαν 
Βασιλείου τὸ & (τὸ εἰ om. Ath. cod.) Ath. Theod. ; basilio 
reliquis omissis M, pc. bilisarii ann. consol. Zu/.^ post cons. 
bilisarii Jul." (post cons. Basilii ve. ann. III (v. 7. IT) c) ἢ 
15 κατεπέμφϑη --- πραιτωρίων unus addit M (cf. ad 
593, 18) || 17 rubr. Περὶ τῶν δικαζομένων ML (ἡ 545 
νεαρά [i. e. in B recepta est] add. L in textu)] Περὲ δὲ- 
καξομένων Theod., inder L Ὥστε τοὺς δικαξζομένους 
ὀμνύειν ὅτι οὐδὲν ἔξω τῶν ὁρισϑέντων τῇ διατάξει 

nr. 





διδόασε xaO" οἱονδήποτε τρόπον ἔχει δὲ καὶ ἄλλα δύο 
κεφάλαια Ath. (cf. ς Iul), ἡ περὶ τῆς καϑαρότητος τῶν 
ὅρκων τῶν δικῶν διαλαμβάνουσα ρκδ΄ νεαρά cit. Nomoc. 
XIV tit. 18,18. || 24 πραιτωρίων M Ath. c] τῶν ἱερῶν 
πραιτωρίων L | 26 xai oí — 21 διὰ δόσεως] et non va- 
leat litigantium suffragium e | 28 παραγράψαι L || 30 ἢ 
om. B* | ἄρχουσε LL ς || ἐξετάζονται ἔκκλητοι Bt 





1 legi 7? vulg.] lege RVT'! | et] et in V etiam vulg. || 
3 relictis E VT, corr. vulg. | 4 iudicari R || 5 dispositam 
libri, corr. vulg. | 9 sg. tranquillitas sanexit nostra T' || 13 
subscr. dedimus ex Bamb. I et Pistoriensi | mad. Pist. 
dono iust. Bamb., om. Pist. | an. XVIII Bamó.] ante Pist. 
14 post onis bils vn. Bamb. ps8 uic. Pist. | an. III Pist.] 
an. II Bam. | 18 promiserint R || 20 ut et V, et om. Καὶ 
iubentur om. E || referendarum 7'* | 21 et] et ut T' ἢ 22 se 
ipsos Τ' [ et se ex persequantur 7' | 24 pp. petro R 
25 legem proferimus] ponimus legem 7'| 26 et om. V 
iudicium Z| puritas] suffragium et puritas V | ualeant 
R || 21 suffragium om. V*| 30 litis 7 

19 


Nov. ΟΧΧΙΥ 1. 2 


626 


UT LITIGANTES IURENT 





πάντων và πρωτότυπα τῶν δικαζομένων πρόβωπα, 
ἢ ἐκείνους εἰς οὖς ὡς εἰκὸς ἐν μέσῳ ἣ ὑπόϑεσις 
μετενεχϑῇ, παρουσίᾳ τῶν δικαστῶν ἁπτομένους τῶν 
ΟΥ̓ΡᾺ 2 y , ^ e 295 " * 
ἁγίων εὐαγγελίων ὀμνύναι, ὅτε οὐδὲν παντελῶς τοῖς 
δικασταῖς προστασίας χάριν ἢ ἄλλῳ οἷῳδήποτε προρ- 
cQ ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας xaO" οἱονδήποτε τρόπον 
δεδώκασιν ἢ ὑπέσχοντο ἢ μετὰ ταῦτα δώσουσιν ἢ δι᾽ 
ἑαυτῶν ἢ δι᾽ ἄλλου οἱουδήποτε μέσου προρώπου, ἐξ- 
ῃρημένων τούτων ἅτινα τοῖς ἰδίοις συνηγόροις “ὑπὲρ 
τῆς συνηγορίας παρέχουσιν ἢ voie ἄλλοις προθώποις, 
ἅπερ οἱ ἡμέτεροι νόμοι δίδοσϑαι διετύπωσαν. τοῦτο 
δὲ παραφυλάττεσϑαι͵ προῤςτάττομεν καὶ ἐν τῷ ϑείῳ 
ἡμῶν consistorip, ὅταν consultationes εἰβάγωνται, 
aere παρουσίᾳ τῆβ ἱερᾶς συγκλήτου τοὺς μνημονευϑέν- 
ταβ OQxOve παρέχεσϑιαι. εἰ δὲ ὡς εἰκός τενες τῶν δὲ- 
καζομένων μὴ δύνανται πρὸς τοὺς δικαστὰς παρα- 
γίνεσϑαι, τότε κελεύομεν τοὺς παρόντας μὲν ὀμνύειν 
τὸν προειρημένον ὅρκον, πέμπεσθαι δὲ πρὸς τοὺς 
ἀπόντας ἐκ τῶν υὑπηρετουμένων τάξεών τινας μετὰ 


examinantur, prae omnibus principales litigantium 
personas, aut illos ad quos in medio negotium forte 
migraverit, praesentia iudicum tangentes sancta evan- 
gelia iurare, quia nihil penitus iudicibus [aut] patro- 
5cinii causa ipsis vel alii cuicumque personae pro 
hae causa quolibet modo dederunt aut promiserunt 
aut postea dabunt vel per se vel per aliam quam- 
cumque mediam personam, exceptis his quae pro- 
priis advocatis pro patrocinio praestant aliisque per- 


10sonis, quae nostrae leges dari disposuerunt. Hoc 


&utem servari praecipimus et in sacro nostro con- 
sistorio, quando consultationes intromittuntur, ut 
sub praesentia sacri senatus memorata sacramenta 
praestentur. Si autem, ut contingit, aliqui litigantium 


15nequeunt ad iudices advenire, tunc iubemus prae- 


sentes quidem iurare praedictum iusiurandum, ad 
absentes autem dirigi ex officiis ministrantibus ali- 
quos cum adversa parte, ut eis praesentibus memo- 
rata sacramenta similiter praebeantur. Si vero mu- 


τοῦ ἐξ ἐναντίας μέρους, «eve παρόντων αὐτῶν vo)c20lier fuerit, quae propter honestatem vitae extraneis 


εἰρημένους ὅρκουβ ὁμοίως παρέχεσϑιαι. εἰ δὲ γυνὴ εἴη, 
qus διὰ τὴν σεμνότητα τοῦ βίου ἐξωτικοῖς ἀνδράσιν 
ἑαυτὴν δεικνύναι οὐκ εἴωϑεν, τηνικαῦτα καὶ ἀπόντος 
τοῦ ἀντιδίκου τοὺς ἐκ τῆς τάξεως πεμπομένους τοὺς 
μνημονευϑέντας δέχεσϑαι ὅρκους. εἰ δὲ ἀπεῖναι τὰ 
μέρη ἐν ἄλλοιβ τόποις συμβαίη ἢ Ev ἐξ αὐτῶν, κελεύο- 
μὲν τὸν ἀπόντα ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ ἐν E διάγει τοὺς 
ὅρκους κατὰ τὸν εἰρημένον παρ᾽ ἡμῶν «τρόπον ἐπὶ 
πράξεωβ ὑπομνημάτων παρὰ τῷ ἄρχοντε τῆς ἐπαρ- 
χίας ἢ παρὰ τῷ τῶν τόπων ἐκχδίκῳ παρέχειν. 
δηλονότε γενικῶς παραφυλαττομένου, ἵνα εἴ τις τῶν 
δικαζομένων ἀπὼν ἢ παρὼν τὸν τοιοῦτον ὅρκον παρα- 
σχεῖν μὴ ϑελήσει, καὶ τοῦτο ανερωϑῇ τῷ δικαστῇ, 
κατὰ ψῆφον αὐτοῦ ὁ μὲν ἐνάγων τὴν ἔκπτωσιν» τῆς 
ἀγωγῆς, 0 δὲ ἐναγόμενος καταδίκην ὑπομείνῃ. 


viris se monstrare non consuevit, tunc et absente 
adversario ex officio missos memorata suscipere 
sacramenta. Si autem abesse partes in aliis locis 
contingat aut unam earum, praecipimus absentem 


25 in provincia in qua deget iusiurandum modo ἃ nobis 


dicto sub gestis monumentorum apud iudicem pro- 
vinciae aut apud locorum defensorem praebere. Illo 
videlicet generaliter observando, ut si quis litigantium 
absens aut praesens huiusmodi iusiurandum praebere 


ἐκείνου 30 noluerit, et hoc manifestetur iudici, per sententiam 


eius actor quidem casum actionis, reus autem con- 
demnationem sustineat. 


35 


CAPUT II. 


Ei δέ τις ἐκ τῶν δικαζομένων εἴπῃ δεδωκέναι τινὶ 
» € — ^ , ^ - 
ἢ ὑποσχέσθαι, καὶ τὸ πρόρωπον ἐξείπῃ, καὶ τοῦτο 


Si quis autem ex litigatoribus dixerit dedisse ali- 
cui aut promisisse, et personam declaraverit et hoc 


c. I extr. (v. 309—935) et 11 (— 6271,31) ex B. habet Nomoc. XIV tit. l. c.5 c. II in. (— 6271, 22) exhibet B* l.c. 





examinantur, ante omnia principales litigantium personas, vel illos ad quos, ut fit, interim causa trans- 
lata sit, in praesentia iudicum tactis sanctis evangeliis iurare, se nihil penitus iudicibus patrocinii gratia, 
vel alii ulli personae ob hanc causam ullo modo dedisse vel promisisse, vel postea daturos esse sive per 
se ipsos sive per aliam ullam interpositam personam , exceptis iis quae advocatis suis pro patrocinio 
praebent vel ceteris personis, quae quidem leges nostrae dari statuerunt. Hoc autem observari praecipi- 
mus etiam in sacro nostro consistorio, quando consultationes introducuntur, ut in praesentia sacri senatus 
memorata iuramenta praestentur. Quodsi qui ea litigantibus ad iudicem forte venire non possunt, tunc 
iubemus praesentes quidem praedictum. iusiurandum iurare, ad absentes autem aliquos eo ministrantibus 
officiis mitti una cum parte adversaria, ut ipsis praesentibus praedicía iuramenta similiter praestentur. 

i vero mulier sit, quae propter vitae honestatem extraneis viris se ostendere non soleat, tunc etiam ab- 
sente adversario officiales missi memorata sacramenta suscipiant. Quodsi abesse partes aliis in locis vel 
unam earum contigerit, iubemus eum qui absens est in provincia in qua degit sacramenta secundum 
praedictum a nobis modum actis intervenientibus apud praesidem provinciae vel apud. defensorem locorum 

raestare. Atque illud nimirum in universum observetur, ut si quis litigantium absens vel praesens tale 
iusiurandum praestare noluerit, idque iudici manifestum factum sit, per sententiam eius si actor est actio- 


nis iaciuram, si reus condemnationem subeat. 


IL δὲ quis autem ec litigantibus dixerit se dedisse alicui vel promisisse, et personam nominaverit 





2 ὡς om. L || ἡ om. Bf || 3 παρουσίᾳ] ἐν παρουσίᾳ (id. 16) 
Haloander (Bf) | 5 χάριν] χώρα Nomoc." || 7 ἄλλῳ] ipsis 
vel alii e || 6 ὑπὲρ --- τρόπον om. B* | 8 δι΄ om. B* v.L, 
INomoc." || μέσου om. Nomoc." pr. | 11 ἅπερ] quibus Zul., 
unde oiemeg Haloander (cf. Theod. χωρὶς τῶν συνηγο- 
ρικῶν καὶ τῶν ἐξ ἔϑους διδομένων) || 12 zroocrácco- 
μεν om. B* Ecl. | 13 constitetorio M ἀκροατηρίῳ M s. v., 
B || xovsultationes M evveAsóasis B. συνέλευσις s. v. L || 
εἰσάγονται L | 16 δύναται B* δύνωνται Bf. δύνονται 
L || 18 δὲ om. L^ | 19 ταξεωτῶν B* || 26 συμβαίνει Bf | 
21 τοὺς 0pxovc] iusiurandum ς || 33 ϑελήσει M Nomoc."| 
ϑελήση 1, Β | 35 ὑπομείνοι L ὑπομένει B^ || 36 ἐκ 
om. L || εἴποι Bs v.1. || δεδυκέναι B* || τινὲ Lc] τισὶν Β΄ 
τι ML! B*f, om. B* v. l., Iul. (in Nomoc." locus parte folii 
abscisa periit) | 31 ἐξείποι .B* 


2 quos] quoscumque iudieantes A^ || medio 7 me- 
dium AV vulg. | 3 euangeliea 7.6 | 4 aut del. Beck || 
5 aliis A! V*| Τ vel perse] vel om. E | alium. £! | me- 
diam quameumque V7'| 8 prius A! || 10 haec A vulg. || 
11 et om. T'| 12 quando] qm i. e. quoniam A! || ut] aut 
R! | 14 contigerit 7'" non contigerit R' contigit RR? 
aliquid V! || 15 uenire V? vulg. | 16 ad om. V || 17 aliquis 
T* | 19 praebeant 7'| 21 consueuerit 7'|| 24 abscente 
11} 25 in om. V || prouintiam EV| in om. 7' ἢ degit 
vulg.|| a nobis modo 7'| 27 locorum defensores 7'^ de- 
fensionem locorum A || 28 obseruando generaliter A || 
29 huiusmodi iusiurandum om. V || iurandum 7'!|| 30 
et] ex V! || 36 dedisse om. & || 37 promixisse R 








ἊΨ ΩΨ απ ΡΟ 


es. 
" Ὁ 
À 
* 
' 
"1 
d 
- 
1. 
a 
4 
E 
* 


097 Nov. CXXIV 2 


QUIA NEQUE PROMISERUNT 
ἀποδείξει, αὐτὸς μὲν imi τῇ τῆς δίκης ἐκβάσεε συγ. probaverit, ipse quidem in eventu litis veniam me- 

curs ἀξιούσϑω, ὃ δὲ ἢ δόσιν ἢ ὑπόσχεσιν κατα- — reatur, qui vero accepit aut promissionem suscepit 
ἔξασϑαι δεικνύμενος, si μὲν χρηματικὴ εἴη ἡ ὑπό- aut ei probatur, si quidem pecuniaria sit causa, 
ϑεσις, τὸ μὲν διδόμενον τριπλοῦν, τὸ δὲ ὑποσχεϑὲν — quod quidem datur triplum, quod vero promittitur 
διπλοῦν ὑπὸ τοῦ κόμητος τῶν πριβάτων sismoavré- 5 duplum a comite privatarum exigatur, et dignitatem 
σϑω, καὶ τὴν ἀξίαν ἤτοι ἀρχὴν ἣν ἔχει ἐφ᾽ ἑκατέρου 5608 cingulum quod habet in utroque casu amittat. 
ϑέματος ἀπολλύτω. εἰ δὲ πρανῆ εἴη 5 κατηγο- Si autem criminalis sit accusatio, confiscationem 
φία, δήμευσεν xo ἐδίας περιουσίας ὑπομενέτω xai tis propriae substantiae patiatur et mittatur in exilium, 
Boo 





(av πεμπέσϑω, ὅετις διὰ λῆψεν ἀλλότριον ἔγκλημα — qui propter acceptionem alienum crimen in se trans- 
sis ἑαυτὸν ἐσπούδασε μετενεγκεῖν. εἰ δὲ τὴν δόσιν ἢ 10 poni festinavit. Si vero datum aut promissum liti- 
τὴ» ὑπόσχεσιν ὁ litigator μὴ δυνηϑῇ δεῖξαι, ὀμνύτω gator probare nequiverit, iuret persona quae datum 
τὸ zQósomov τὸ τὴν δόσιν ἤτοι ὑπόσχεσιν λεγόμενον aut promissum dicitur suscepisse, quia neque per se 
καταδέξασϑαι, ὅτε οὔτε δι΄ ἑαυτοῦ οὔτε δι᾽ ἄλλου neque per aliam personam aut accepit aut promis- 
προξώπου ἢ ἔλαβέ τι ἢ ὑπόσχεσεν ἔσχε, καὶ τοῦ vow — sionem habuit, et hoc praebito sacramento ipse qui- 
ovrov ὅρκου παρεχομένου αὐτὸς uiv ἐλεύϑερος ἔστω, 15 dem liber sit, litigator autem, qui non potuit osten- 
ὁ δὲ litigator ὁ μὴ δυνηϑεὶς δεῖξαι émi μὲν vais zog- dere, in pecuniariis quidem causis aestimationem 
ματικαῖς αἰτίαις τὴν ἀποτίμησιν τῆς δίκης ὑπὸ τοῦ litis ἃ comite privatarum exigatur, lite quippe even- 
χόμητος τῶν πριβάτων εἰςπραττέσθω, τῆς δίκης δη- tum proprium sustinente, in criminalibus autem con- 
λονότε τὴν ἰδίαν ἔκβασιν ἀναμενούσης, ἐπὶ δὲ veis —fiscationem suarum rerum sustineat, et causa apud 
ἐγκληματικαῖς δήμευσιν τῶν οἰκείων πραγμάτων ὑπο- 20 competentes iudices secundum legum ordinem ter- 


μενέτω, καὶ τὸ πρᾶγμα παρὰ τοῖς ἁρμοδίοις δικασταῖς 
κατὰ τὴν τῶν νόμων τάξιν περαιούσϑω. εἰ δὲ τὸ 
παρὰ τοῦ δικαζομένου φανερωϑὲν πρόξωπον τὸν μνη- 
μονευϑέντα παραιτήσεται ὅρκον, τοῦτο μὲν ἐπὲ ταῖς 


ἐγκληματικαῖς τοῦτο δὲ καὶ ἐπὲ ταῖς χρηματικαῖς ci- 25 


τίαις ταῖς μνημονευϑείσαις ὑποκείσϑω ποιναῖς. εἰ δέ 
τις τῶν δικαζομένων ὁμόσεε μὴ δεδωκέναε ἢ ἐπαγ- 
γείλασϑαι, ἐντὸς δὲ τεσσάρων μηνῶν μετὰ τὸ προ- 
εἐνεχϑῆναι τὴν ψῆφον ἀριϑμουμένων δειχϑῇ δοϑέν τε 


minetur. Si autem ἃ litigatore manifestata persona 
memoratum refutaverit iusiurandum, tam in crimina- 
libus quam in pecuniariis causis memoratis subiaceat 
— Si quis autem litigantium iuraverit non 
edisse aut promisisse, intra X vero menses post 
prolatam sententiam numerandos ostendatur dedisse, 
memoratae poenae et contra dantes et contra acci- 
pientes habeant locum. In causis autem, quae 

tutores aut curatores aguntur, sacramenta quidem 


ἢ ὑποσχεϑέν, at εἰρημέναε ποιναὶ κατά τε τῶν διδόν- SÜtutores aut curatores praestent, si qua vero memo- 
τῶν κατά τε τῶν λαμβανόντων χώραν ἕξουσιν. Ἔν  ratarum poenarum locum habuerit per talia sacra- 
δὲ ταῖς δίκαις ταῖς δι᾿ ἐπιτρόπων ἢ κουρατώρων πρατ- 

τομέναιξ τοὺς μὲν 0gxovs οἱ ἐπέτροποε ἤἦτοε κουράτωρες 

παρεχέτωσαν᾽ εἴ τι δὲ ἐκ τῶν εἰρημένων ποινῶν χώ- 

ραν λάβοι διὰ τῶν τοιούτων ὅρκων, ταύτην oí ἐπίέ- 85 


v. 26—31 summarium ertat '"Poz. 17,5, argumentum notat Nomoc. XIV tit. 13,18. 
v. 31— 628, 3 summam Ath. repetunt paratitla Ath. 13 $ 4. 





et hoc probaverit, ipse quidem in exitu litis veniam mereatur, p autem datum vel promissum accepisse 
convictus erit, si quidem pecuniaria sit causa, triplum eius quod datum est, duplum autem eius quod pro- 
missum est per comitem rerum privatarum ab eo exigatur, atque dignitate seu magistratu quem habet in 
utroque casu exuatur. Sin criminalis sit accusatio, publicationem substantiae suae patiatur et in exilium 
mittatur, qui quidem largitione accepta crimen alienum in se transferre studuerit. Quodsi dationem vel 
promissionem (itigator probare non potuerit, persona quae datum vel promissum dicitur accepisse iuret 
se neque pe se neque per aliam personam vel accepisse quicquam vel promissum sibi habere, atque tali 
iureiur praestito ipse quidem liber sit, a litigatore vero, qui probare rem non potuerit, in pecuniariis 
quidem causis aestimatio litis per comitem rerum privatarum exigatur, lite scilicet exitum suum expectante, 
in criminalibus autem publicationem rerum suarum patiatur, atque res apud competentes iudices secundum 
legum ordinem terminetur. Quodsi persona a litigante nominata memoratum iusiurandum dare recusa- 
verit, tam in criminalibus quam in pecuniariis causis memoratis poenis subiciatur. Si quis autem ez liti- 
gantibus iuraverit non dedisse sese neque promisisse, et intra quattuor menses a prolata sententia nume- 
randos probetur —* datum vel promissum esse, praedictae poenae tam contra dantes quam contra 
accipientes locum habebunt. In causis autem. quae per tutores vel curatores aguntur. sacramenta. quidem 
tutores vel curatores praestent, si qua vero ex praedictis poenis propter eiusmodi sacramenta locum 





1 ἀποδείξοι B* v.l., ἀποδείξη Haloander (&vaOsi£r Bf) | 
2 ἢ δόσιν] accepit c || καταδέξασϑαι δεικνύμενος) δεξά- 
μενος B* suscepit aut ei probatur ς | 3 7j om. B* | 4 δεδο- 
μένον ΒῪ | 5 τῶν πριβάτων]) τῆς ἰδικῆς ἡμῶν (ἡμῶν 
om. B*) περιουσίας B** (Nomoc." ) | εἰσπράττεσϑαε L ἢ 
1 ἡ om. L || 8 οἰκείας Bf | οὐσίας Nomoc." || 11 olitigator 
M ólitigator L ὃ διάδικος (0 διάκονος Nomoc.") M s. v., 
ΒΒ. 12 ἤτοι] ἢ τὴν B* Nomoc.^ | 13 "οὐδὲ MLB || «v- 
Tov L| *o?08 MLB | ἀλλοτρίου L|| 14 ἢ om. B* | τι 
om. € || ἢ om. M || 15 ἔσταε ΜΒ: Nomoc." | 16 λετιζα- 
tor L λετιγάτϑρ (sic) M διάδικος (διάκονος Nomoc.") B | 
18 τῶν πριβάτων)]) τῆς ἰδικῆς (ἡμῶν add. Nomoc.") περι- 
ουσίας B** Nomoc.^ || 19 δὲ om. Nomoc.^ ἢ 20 ἐγκλημα- 
τικαῖς om. Nomoc." pr. || 24 παραιτήσηταε Nomoc." ἢ 
26 ταῖς — mowais] τὴν ἀποτίμησιν τῆς δίκης ὑπὸ τοῦ 
κόμητος τῶν πριβάτων (ez v. li sq. errore repetita) L^ || 
27 ὁμόσῃ Bf | 28 τεσσάρων] decem s (err. ex à nota 
orto) | 29 τε om. L, τε ἢ ὑποσχεϑέν om. ς | 30 ἡρημέναι 
M || διδόντων» δικαζομένων διδόντων B* | 33 ἤτοι] ἢ 
L| 80 τὸν τοιοῦτον ópxov L 


* 





1 quide me inuentu R! quidem inuentu A?| 2 susce- 
pit aut ei] suscepisse Beck; leg. suscepit et? | 3 si] et 
si Rt | 5 privatarum] rerum add. 7? (vuig.) | 8 mittant 7! 
mutatur A!| auxilium 7" | 9 propter] per Τ᾽ ὃ | 11 pro- 
bauerit V*| iure V'| personam £!| 12 nec 7, neque 
per se om. E | nee Τ᾽ ἢ 15 quae V | 17 priuatorum £ pri- 
uatarum rerum 7'(vu/g.) | 19 causae 7'vu/g. | apud com- 
petentem iudicem T'| 20 terminetur [5] terminentur VT' 
vulg., om. R! | 21 * manifestatur libri | persona V !] per- 
sone R* persona quae A?V? T' vulg. | 22 memoratum re 
V? in ras. 10 litt. | 23 memoratis] memoratis causi V? 
24 autem om. R! | 25 promisse & non promisisse 7'vulg. || 
X vero] uero X V X decem uero R X et VIIII uero 
T'| 26 propalatam 7'! | dedisse] dedisse aut promisse 
intra X H?, dedisse aliquid aut promisisse Beck | 27 meo 
rate V | 28 habent T'| 29 agantur V | aguntur — 30 
euratores om. R!| tutores quidem A(?)T' | 30 memora- 
torum R 


19* 


Nov. CXXIV 2—4 628 


UT LITIGANTES IURENT 





τρόποι ἤτοι κουράτωρες ὑπομενέτωσαν, μήδενὸς ἐκ 
τούτου προκρίματος γινομένου τοῖς ὑπὸ ἐπιτροπὴν 
ἤτοι κουρατωρείαν εἶναι γινωσκομένοις. 


menta, hanc tutores aut curatores sustineant, nullo 
ex hoc praeiudicio generando his qui sub tutela aut 
cura esse noscuntur. 


CAPUT TII. 


Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν παρὰ πάντων τῶν δικα- 


Et hoc quoque praecipimus ab omnibus iudicibus 


στῶν τοῦτο μὲν στρατιωτικῶν τοῦτο δὲ πολιτικῶν ἐν 5tam militaribus quam civilibus in omni loco nostrae 


σιαντὶ τόπῳ τῆς ἡμετέρας πολιτείας παραφυλάττεσϑαϊ, 
e " “ - , "e e". , 

ἵνα μήτε τοῖς μαγιστριανοῖς uice τοῖς ἐπαρχικοῖς μήτε 
ἄλλῳ οἱῳδήποτε ἐκβιβαστῇ συγχωρῶσι πλέον τι παρ 


δι 5 


οἱουδήποτε προρώπου σπορτούλων ὀνόματε λαμβάνειν 


reipublicae custodiri, ut neque magistrianis neque 
praefectianis neque alio cuicumque executori conce- 
dant aliquid amplius a quacumque persona sportu- 
larum nomine percipere quam nostris legibus decla- 


τῶν τοῖς ἡμετέροις διηγορευμένων vwóuow, οὐδὲ sil0ratum est, nec si sacram nostrae tranquillitatis pro- 


ϑείαν τοῦ ἡμετέρου κράτους πιροφέροιεν κέλευσιν. ἀλλ᾽ 
εἴ τινα δὕροιεν πλέον τι ἀπαιτοῦντα, ἄδειαν ἐχέτωσαν 
καὶ συνέχειν καὶ ἐγκλείειν τοῦτον, καὶ τετραπλάσιον 
ἀπαιτεῖν ὅπερ πλέον λάβοι, ἵνα τὸ μὲν ἁπλοῦν τῷ 


ferant iussionem. Sed si quem invenerint aliquid 
amplius exigentem, licentiam habeant et comprehen. 
dere hunc et includere et quadruplum exigere quod 
plus acceperit, ut simplex quidem damnum passo 


τὴν ζημίαν ὑπομείναντι ἀποδιδῶται, τὸ δὲ τριπλοῦν 16 reddatur, triplum vero inferatur aerario. Si autem 


τῷ φίσκῳ εἰξφρέρηται. εἰ δὲ ὁ πολιτικὸς ἢ στρατιωτικὸς 
Ps ar , ΄ 
ἄρχων εἴτε προςελευσϑεὶς εἴτε οἷῳδήποτε τρόπῳ γινώ- 


σκων τοῦτο ἀμελήσει τὸν βλαπτόμενον καϑὼς εἴρηται 


ἐκδικῆσαι, ἐκ τῆς ἰδίας περιουσίας τὸ τετραπλάσιον 


civilis aut militaris iudex sive interpellatus seu quo- 
libet modo neglexerit laesum, sicut diximus, vindi- 
care, ex sua substantia quadruplum secundum prae- 
dictum exigetur modum. Ipsam vero poenam exigi 


κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον εἰεπραχϑήσεται. τὴν 0220iubemus per comitem nostrarum privatarum et com- 


αὐτὴν ποινὴν εἰεπράττεσϑαε κελεύομεν διὰ τοῦ κόμη- 
τος τῶν ἡμετέρων πριβάτων καὶ τοὺς ἁρμοδίους ἄρχον- 
τας, εἰ yvoiév τινας ἐκ τῶν ἰδίων τάξεων ἐκβιβαστὰς 
σπορτούλων ὀνόματι παρὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους εἰς- 


petentes iudices, si cognoverint aliquos ex suis officiis 
executores sportularum nomine contra nostras leges 
aliquid exigere et hoc neglexerint vindicare. Damus 
licentiam exactis nihil amplius exigentibus quam ex 


πρᾶξαΐ τε καὶ τοῦτο ἀμελήσουσιν ἐκδικῆσαι. δίδομεν 20 nostra constitutione definitum est dare, et si quid 


δὲ ἄδειαν καὶ vois μεϑοδευομένοις μηδὲν πλέον τοῖς 
ἐκβιβασταῖς διδόναι τῶν διωρισμένων παρὰ τῆς vus- 
τέρας διατάξεως, καὶ εἴ τι πλέον αὐτοὺς εἰθπρᾶξαι 
βουληϑεῖεν, ἐχέτωσαν ἄδειαν αὐτοῖς ἀντιστῆναι. 


amplius exigere eos voluerint, habeant licentiam eis 
resistendi. 


CAPUT IV. 


Ἐπειδὴ δὲ νόμος τοῦτο μὲν τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως 30 


πατρὸς ἡμῶν τοῦτο δὲ καὶ τῆς ἡμετέρας γαληνότητος 
διετύπωσε, μηδενὲ τρόπῳ τοὺς δικαστὰς ταῖς ἰδίαις 
ψήφοις ἐγγράφειν, ὡς ἐκ βασιλικοῦ ῥήματος ἀγρά- 
φως προενεχϑέντος κελευσϑῆναί τινας διαχϑῆναι ἤτοι 


Quia vero lex tam piae memoriae patris nostri 
quam etiam nostrae tranquillitatis disposuit nullo 
modo iudices suis sententiis inscribere, tamquam ex 


imperiali verbo ex non scripto procedente iussum sit . 


aliquos exhiberi aut praesentari, sed etiam spectabiles 


παραστῆναι, ἀλλὰ καὶ τοὺς περιβλέπτους ῥεφερενδα- 35 referendarios nostras iussiones secundum quod com- 
θαστῆνα e qso q 


Qíovs τὰς ἡμετέρας κελεύσεις κατὰ τὸ προθῆκον ποιεῖν, 
c. 111 in. (— 16 εἰβφέρηται) ex B habent B* E'1,1 p. 281 Zach. 


Summam Ath. repetunt paratitla Ath. 4 $ 8. 





habeat, eam tutores vel curatores subeant, neve ullum inde praeiudicium fiat iis qui sub tutela vel cura 


esse intelleguntur. 


IIL Sed hoc quoque praecipimus ab omnibus iudicibus tam militaribus quam. civilibus in. omni 
loco reipublicae nostrae observari, ne aut magistrianis aut praefectianis aut alii ulli ezecutori permittant 
plus ab. ulla persona sportularum nomine —— quam legibus nostris statutum est, ne si sacram 


quidem maiestatis nostrae iussionem proferant. 


eum comprehendendi et includendi, et quadruplum eaigendi eius quo 
ei qui damno affectus est reddatur, triplum vero fisco ye * 


sive interpellatus sive quolibet modo 


$ o de ea re certior ; 
vindicare neglexerit, ea substantia ipsius quadruplum praedicto mo 


ed si quem píus exigere compererint, potestatem habeant 


lus acceperit, ut simplum quidem 
Quodsi civilis vel militaris magistratus 
actus eum 3 damnum passus est uti dizimus 

o ecigetur. Eandem autem poenam 


eaigi iubemus per comitem nostrarum rerum privatarum a iudicibus competentibus, si quos executores ea 
0 — suis sportularum nomine quicquam adversus leges nostras eaegisse cognoverint e vindicare 
neglexerint. Damus autem potestatem iis quoque qui conventi sunt, ne plus dent executoribus quam ea 
constitutione nostra definitum est, et si plus ab iis ezigere voluerint, potestatem habeant illis resistendi. 
IV. Quoniam autem lez tam piae memoriae patris nostri quam etiam serenitatis nostrae statuit, 
ne iudices sententiis suis ullo modo inscribant se ea imperiali voce sine scriptis prolata iussos esse ali- 
quos exhibere aut sistere, sed etiam ut spectabiles referendarii iussiones nostras quemadmodum decet 





3 κουρατωρίαν B || γινοσμένοις (sic) L* | 5 τοῦτο 
μὲν -- πολιτικῶν om. L | 1 *ugóà — μηδὲ — μηδὲ 
MLB || 8 συγχωροῦσι L, B*v.l. συγχωρήσωσι B* | 
9 οἱωδήποτε προσώπω L^ ——— M συνηϑειῶν 
B (id. 24) || 10 νόμοις]. Cod. ὃ, 2,5 (ει 62) 11 ϑεῖα 
L^ || κράτους] tranquillitatis (i. e. γαληνότητος) e || προσ- 

ἔροιεν M || 14 λάβῃ B* v. 1. || fva. om. L || 15 ἀποδί- 
bus L | 16 «à φίσκω εἰσφέρεται M. τῷ δημοσίῳ 
εἰσφέρηται (εἰσφ. τῷ δημ. BF) B|z] ἢ 9 LB | 17 ye 
νώσκων τοῦτο om. e || 22 τῶν ἡμετέρων πριβάτων] 
ἰδικῶν s. v. 1, τῆς ἡμετέρας ἰδικῆς περιουσίας .B* || 23 
τινα L! | 24 εἰςπρᾶξαι] εἰσπράξαντας LL | 26 δὲ et καὶ 
om. € || 29 αὐτοῖς om. Bf || 30 νόμω .L (cf. ad 32); est 
Cod. 1,15,2 | 31 ἡμῶν πατρὸς Β΄ | 32 διετυπώσαμεν L 
(cf. ad e) | 33 ὡς ἐκ MB*sc] ὥστε L ἐκ Bf | ἐγγράφως 
Be ἀγράφου Bf || 34 προενεχϑέντως M || 35 Qaupegev- 
δαρίους (id. 629,2) ML.B* 





1 hae V || aut] uel £ || 4 rubr. De sportulis ab exactori- 
bus exigendis A in marg.|| 5 loco om. V || nostre rep. 7' 
nostra reipubliea V? | 6 ut om. R, ut neque om. V || magi- 
stranis R.| 7 perfectianis 7'|| alii V? vulg. | quocumque 
V quaeumque V? || eonceda Τ᾽" || 8 sportulàrum (sic) V 
9 quas V!| 10 proferat & proferà 7} | 11 quem Beck 
quidem /ibri | inuenerit 7| 12 habent 7'!| 14 aceiperit 
M passio V! || 16 interpellatus] interpellatur VT' inter- 
pelletur R vulg. | 17 neglexit & || sicuti V || sicut diximus 
lesum A! | 19 modum exigetur R l 21 cognouerit T' || 
22 executiones T7'|| sportulorum V || nomine] miae (i. e. 
memoriae?) a nostram legem T'|| 23 neglexerit R VT, 
corr. vulg. | uindieari V7'! | Damus] autem add. Beck Ϊ 
24 exhaetis V | executoribus Beck | 25 constitutio Κ᾽ 1 
26 uolunt T'|| eis om. T' | 31 disposuimus 7'! || 32 sentiis 
R|34 expeetabiles AV! | 35 referentarios A | nostras 
vulg.] nostros RVT 








clo Wes — 
me AE Ir ICE , E r Fe . . 
: 2 I. “4 » m. A x » - 


p 
E 


QUIA NEQUE PROMISERUNT 


629 


Nov. COXXIV 4 ep. 





γεράς, τὸν αὐτὸν vó εβαιοῦντες κελεύομεν, τοὺς 
Cip Lon dis ῥεφερεν. —— ταῖς αἰτίαις αἷς δὲ- 
δάσκουσιν ἤτοι ἀναφέρουσι πρὸς τὴν ἡμετέραν γαλη- 
γνότητα μηδεμίαν ἔχειν ἄδειαν ἢ αὑτοὺς ἢ τοὺς αὑτῶν 
Bordowe δι᾽ ἑαυτῶν ἢ δι᾿ ἄλλου οἱουδήποτε προξώπου 
κρατεῖν τινα ἢ ὑπὸ ἐγγύην ποιεῖν ἢ τε εἰξπράττειν 
ἢ ἀναγκάζειν διαλύσεις ἢ σύμφωνά τινα μετὰ τῶν 
ἰδίων ἀντιδίκων τίϑεσθϑαι, ἢ οἷῳδήποτε τρόπῳ ἐν 
οἷῳδήποτε πράγματι ἑαυτοὺς ἐμμιγνύναι. οὐδὲν γὰρ 
ἄλλο ποιεῖν αὐτοὺς συγχωροῦμεν, εἰ μὴ μό 
ἡμετέρας κελεύσεις ἐφ᾽ οἷᾳδήποτε ὑποϑέσει ἐγγράφως 
ἢ ἀγράφως προφερομένας τοῖς ἁρμοδίοις ἢ τοῖς & 
ρισμένοις δικασταῖς ἐμφανίζειν. εἰ δὲ τε τῷ παρόντι 
νόμῳ ἐναντίον τις ἐξ αὐτῶν τολμήσειε διαπράξασϑαι, 


petit facere manifestas, easdem leges firmantes iube- 
mus spectabiles referendarios in causis quas docent 
seu referunt ad nostram tranquillitatem nullam ha- 
bere licentiam, eos aut adiutores eorum, vel per se 


5 vel per aliam quamcumque personam tenere aliquem 


aut sub fideiussores facere aut aliquid exigere, aut 
cogere transactiones aut pacta quaedam cum suis 
adversariis exponere, aut quolibet modo in quacum- 
que causa se permiscere. Nihil enim aliud facere 


μόνον τὰς 10 eos concedimus nisi solas nostras iussiones in quo- 


cumque negotio aut ex scripto aut ex non scripto 
prolatas competentibus aut deputatis insinuare iudi- 
cibus. Si quid autem praesenti legi contrarium ali- 
quis eorum praesumpserit agere, is quidem qui dam- 


ὁ μὲν ζημίαν τινὰ ἢ περιγραφὴν ἐπὶ τοῖς οἰκείοις lo num aliquod aut cireumventionem in suis rebus 


πράγμασιν ὑπομεμενηκὼς οὐδὲν bar ry παντελῶς 
περὶ τὸ ἴδιον δίκαιον ὑποστήσεται, ὁ δέ τε τοιοῦτο 
, - 298 , x ΄ * - 
—— ἐκ τῆς ἰδίας περιουσίας τὴν ξημίαν τὴν τῷ 
β, , D - » 


βέντε προςώπῳ ἐπενεχϑεῖσαν διὰ τοῦ ἁρμοδίου 


pertulerit, nullum praeiudicium penitus circa ius 
proprium sustinebit, qui vero tale aliquid egit, ex 
sua substantia damnum laesae personae delatum per 
competentem iudicem restituere compellitur, et su- 


ἄρχοντος ἀναγκασϑήσεταε ἀποκαταστῆσαι, καὶ πρὸς 20 per haec cinguli et dignitatis sustinebit amissionem. 


τούτοις τὴν τῆς ζώνης xai ἀξίας ἀποβολὴν ὑποστή- 
σεται. Ταῦτα δὲ πάντα κρατεῖν κελεύομεν μὴ μόνον 
ἐν τοῖς μέλλουσι πράγμασιν, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ἤδη 
ἀρχϑεῖσιν οὔπω δὲ περαιωϑεῖσιν. 


QEmiAoyos) Ἡ σὴ τοίνυν ὑπεροχὴ τὸν παρόντα 25 


νόμον εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντα ἰδίκτων κατὰ τὸ 
εἰωθὸς ἐν τῇ βασιλίδε πόλει προτιϑεμένων εἷς τὴν 
ἁπάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν παρ τω, ὥςτε πάν- 
τας γνῶναι τὰ ὑπὲρ τῆς αὐτῶν κοινῆς εὐεργεσίας 
emo ἡμῶν διατυπωϑέντα. 

at. xvir. k. Iul. (imp. dn.) Iustiniani (pp. Aug.) 
anno XVIII. pc. Basilii vc. anno III. ind. VII. — [a. 514] 





Haec autem omnia iubemus non solum in futuris 
causis, sed etiam in his quae iam incohatae nondum 
tamen sunt terminatae servari. 


(Epilogus. "Tua igitur eminentia praesentem 
lezem in perpetuum valituram edictis sollemnibus in 
regia civitate propositis ad omnium notitiam venire 
procuret, ut omnes agnoscant quae pro communi 
eorum beneficio a nobis disposita sunt. 


Dat. xvi. kal. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIX. pc. Basilii vc. (anno IV.) [a. 545] 





manifestas faciant, eandem legem confirmantes praecipimus , ut spectabiles referendarii in causis quas 
docent vel referunt ad nostram serenitatem nullam habeant potestatem, sive ipsi sive eorum adiutores, per 
se vel per aliam ullam personam quemquam comprehendendi aut fideiussioni subiciendi aut quicquam 
esised. , aut cogendi transactiones aut pactiones ullas cum adversariis suis facere, aut ullo m in 


ulla causa sese immiscendi. 


Neque enim quicquam aliud eos facere permittimus, nisi ut nostras tantum 


iussiones in quacumque causa in scriptis vel sine scriptis prolatas competentibus vel delegatis iudicibus 


insinuent. Quodsi quid quis ex üs 


uic legi contrarium peragere ausus sit, is quidem qui damnum 


aliquod vel circumscriptionem in rebus suis passus est nullum omnino praeiudicium circa ius suum sustine- 
bit, qui autem eiusmodi quid fecit ex substantia sua damnum personae iniuria affectae illatum. per com- 
petentem iudicem resarcire cogetur, et praeterea cinguli vel dignitatis amissionem subibit. Haec autem 
omnia non solum in causis futuris valere iubemus, sed etiam in iis quae iam incohatae nondum vero ter- 


minatae sunt. 


Epilogus. Tua igitur sublimitas uf praesens lex in perpetuum valitura ad omnium notitiam 
veniat edictis more solito in regia civitate propositis provideat, ut omnes agnoscant quae in commune eo- 


rum beneficium a nobis constituta sunt. 





^ 


1 τὸν αὐτὸν τρόπον L^ easdem leges ς ἢ κελεύομεν 
om. L || 4 ἢ αὐτοὺς] ἢ om. ς | ἑαυτῶν M || 5 δε᾽ ἑαυτῶν] 
ἢ δι’ ἑαυτῶν Bf | 6 /nv] fideiussores ς || τι] v«v& 
L | 8 *év scripsi ez ς (Iu.)) ἢ MLB, delendum censet 
Zachariae (cf. Theod. μήτε μὴν ἐμμεγνυέτωσαν ἑαυτοὺς 
ὅλως τοιούτοις πράγμασι ἢ 9 οὐδὲ Bf || 10 αὐτοῖς Bf ἢ 
μόνον] solas ς | 11 ἐγγράφως) aut ex scripto ς vel 
seriptis Jul.; unde leg. ἢ ἐγγράφως | 14 Ἐτολμήσοι 
MLB | 26 ἐδίκτων L| 28 παρακελευσάτω M ἢ 31 sub- 
scr. dat. basilio uc. conss. reliquis omissis M || dat. xvu 
(xen b, xu Utin.) kal. iulias anno. XVIII (Utin., anno 
XVIII om. b:w) post cons. basilio (w, uelisarii b, bilisari 
Utin.) anno III (anno III om. b) ind. VIII (indictione 
hoetaua b, debebat esse ind. VII) Jul"" Utin. ἐξεφω- 

jUn ἐν ἔτει τη΄ τῆς βασιλείας ὑπατείᾳ Βασιλείου 
τὸ y' Theod., ex quorum consensu subscriptionem constitui; 
diversam exhibent g (ubi vid.) et (praeter diei notam cum € 
consentiens) Ath.: ἐγράφη πρὸ wj καῖ. Ιανουαρίων Ba- 
σιλείας ᾿Ιουστιγεανοῦ τὸ εϑ' μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασι- 





λείου τὸ δ' (αἰ cod.), qui est a. 545, quem si sequeris cum 
Zachariaeo, ind. VIII servari poterit 





1 manifestissimas V | leges easdem £ | 2 expectabiles 
RVT | 4 iutores RT! | 5 quamcumque aliam & | 6 sub 
lineola subducta del. T? || fideiussores R!V (cf. Ful.)] fide- 
iussore R? fideiussiones T'vulg. | 9 semper miscere 7' per 
se permiscere E! | 10 quocumque negotio V? in ras. 1—9 
litt. | 11 ex scripto] ex om. T'^ | 12 deportatis V || iudi- 
eibus insinuare 7' | 14 his VT | 15 aliquid Z | 17 agit 7' 
egerit vulg. | 18 delatam V1| 19 restituare V! restitu- 
tum est T' | 20 hoc T7'vulg. | sustinebis 7'! | 22 in- 
choare 7'!| 23 tm T, om. R | terminante 7'! || 28 eorum 
communi A || 29 disposita] sanecita disposita 7'^ | 31 sub- 
seriptionem unus praestat cod. Escorialensis, ubi praescri- 
bitur constitutioni CX VIII (— nov. CX XX) inter extra- 
vagantes positae | dni. à, iust. pp. cog. an. XIX pc. bas. 
ve. es. Escor. 





Nov. CXXV 


030 


UT IUDICES NON EXPECTENT 





PKE 


ΠΕΡῚ AIKAZTO9N. 


(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων.) 


{«Προοΐμεον.) ᾿Επειδή τινες τῶν δικαστῶν μετὰ 
πολλοὺς τῆς δίκης ἀγῶνας καὶ πλείστας ζημίας τοῖς 
δικαζομένοις γινομένας ἐπὶ ταῖς παρ᾽ αὐτοῖς κινουμέ- 
vous ὑποϑέσεσε μηνύσεσι κέχρηνται πρὸς τὴν ἡμετέ- 


ραν γαληνότητα, καὶ τοῦτο τῷ παρόντι γενικῷ νόμῳ 10rali lege haec perspeximus emendare, 


συνείδομεν διορϑώσασϑαι, ὥςτε μὴ ὑπέρϑεσιν ταῖς 
«€ , , , ; X , 
ὑποϑέσεσιν ἐκ τούτου γίνεσϑαι καὶ ἄλλο πάλιν προ- 
οἶμιον τὰς ἐξετάσεις λαμβάνειν. 


ΟΧΧΥ. Auth. CXVI. Coll. IX tit. 4 


R UT IUDICES NON EXPECTENT 
IUSSIONEM, SED QUAE VIDEN- 
TUR EIS DECERNANT αὶ 

5 Idem Aug. Gabrielio p. u. 


(Praefatio) Quoniam quidam iudicantium post 
multa litis certamina et plurima litigantibus facta 
dispendia in negotiis apud eos motis suggestionibus 
utuntur ad nostram tranquillitatem, praesenti gene- 
ne dilationes 
negotiis ex hoc fiant et aliud rursus principium 
examinationes accipiant. 


CAPUT I. 


Κελεύομεν τοίνυν μηδένα τῶν δικαστῶν xa9" οἷον- 


Iubemus igitur nullum iudicantium quolibet modo 


δήποτε τρόπον ἢ χρόνον ἐπὶ ταῖς παρ᾽ αὐτοῖς προ- 10 vel tempore pro causis apud se propositis nuntiare 


τιϑεμέναις δίκαις μηνύειν πρὸς τὴν ἡμετέραν γαλη- 
γνότητα, ἀλλ᾽ ἐξετάζειν τελείως τὸ πρᾶγμα καὶ ὅπερ 
αὐτοῖς δίκαιον καὶ νόμιμον φανείη κρίνειψ. καὶ εἰ 
μὲν τὰ μέρη ἐφησυχάσει τοῖς κεκριμέγοιβ, τὴν ψῆφον 


ad nostram tranquillitatem, sed examinare perfecte 
causam et quod eis iustum legitimumque videtur de- 
cernere; et si quidem partes cessaverint in his quae 
decreta sunt, executioni contradi sententiam secun- 


xai ἐκβιβασμῷ παραδίδοσθαι κατὰ τὴν τῶν νόμων 20dum legum virtutem. Si autem aliquis putaverit ex 


δύναμιν. εἰ δέ τις νομίσειδ ἐκ τῆς αὐτοτελοῦς ψήφου 
ἑαυτὸν βεβλάφϑαι, ἐκκλήτῳ κεχρῆσϑαι νομέμῳ, καὶ 
αὐτὴν κατὰ τὴν ὑπὸ τῶν νόμων διωρισμένην &y- 
γυμνάζεσϑαε τάξιν καὶ τέλειον πέρας δέχεσϑαι. εἰ δὲ 


prolata novissima sententia se laesum, appellatione 
utatur legitima, et haec secundum ordinem legibus 
definitum examinetur et perfectum suscipiat termi- 
num. Si autem duo vel amplius fuerint cognitores 


δύο xal πλείονες εἶεν τῆς δίκης διαγνώμονες, καὶ ue-25litis, et aliqua inter eos emergat dissonantia, etiam 


ταξὺ αὐτῶν ἀναφυῇ διαφωνία, xai οὕτω κελεύομεν 
ἕνα ἕκαστον τούτων κατὰ τὰ φαινόμενα αὐτῷ τὴν 
ἐδίαν διδόναι ψῆφον. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν διὰ τοῦ παρόντος νόμου 


Sic iubemus unumquemque horum secundum quod 
videtur ei suam dare sententiam. 


(Epilogus.) Quae igitur per praesentem 1] 


τοῦ εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντος παρὰ τῆς ἡμετέρας 80 ἴῃ perpetuum valituram nostra tranquillitas definivit, 


Nov. CXXV (Authent. CXVI — Coll. LX tit. 4: gloss.) Graece extat in ML, cap.1 in B Ἴ,1,18. cum schol. — 
Epit. Theod. 125, Athan. 4,11 (inde paratitla Ath. 5 $9. 8 $5). Iulian. const. CXII. 





CXXV. 
DE IUDICIBUS. 
Idem Augustus Petro praefecto praetorio. 
' (Praefatio) Quoniam nonnulli ex iudicibus post mulía litis ceríamina et plurima damna liti- 


gantibus in causis apud ipsos motis illata relationibus usi sunt ad nostram serenitatem , hoc quogue prae- 
senti generali lege emendare nobis visum est, ne inde in causis dilationes fiant et aliud rursus principium 
cognitiones capiant. x: 

1. Jubemus igitur nullum iudicum ullo modo aut tempore in causis apud eos propositis ad nostram 
serenitatem rem deferre, sed perfecte ezaminare causam. et quod. sibi iustum atque legitimum. visum sit 
iudicare. Et si quidem partes iudicatis acquieverint, sententia etiam eaecutioni tradatur secundum legum 


tenorem. Si quis autem ex definitiva sententia se damno affectum esse putaverit, legitima — — 


utatur, eaque secundum ordinem a legibus definitum exerceatur et perfectum 
issensus oriatur, sic quoque i 


pluresve sint litis cognitores, et inter eos 
quemadmodum ipsi videatur sententiam suam ferre. 


nem accipiat. odsi duo 
emus unumquemque eortum 


Epilogus. Quae igitur per praesentem legem in perpetuum valituram a nostra serenitate. statuta 





2 rubr. Περὶ δικαστῶν ML Theod.] “Ὥστε τοὺς Ói- 
καστὰς μὴ ἀναμένειν ϑείας κελεύσεις, ἀλλὰ τὰ δοκοῦντα 
αὐτοῖς ψηφίζεσϑαι Ath. ς | 5 inser. om. ML, supplevi 
ex Ath. (cf. subser. Theod. infra ad 631,10). Gabrieli 
praef. urbi inscriptum exemplar sequitur s, ubi vid. || 
6 ᾿Επειδή τινες Le Ath. Theod.] Πολλοὶ τινὲς M || 10 
καὶ τοῦτο] haee e || 12 ὑπόϑεσιν L! | τούτων L| 19 
ἐφησυχάσῃ Bf | 20 καὶ om. «|| 21 *vouico. MLB || ἐκ 
τῆς αὐτοτελοῦς ψήφου] ex prolata novissima sententia ς || 
23 διωρισμένην ἐκγυμνάζεσϑαι IL, ἐγγυμνάζεσϑαι διω- 
ρισμένην Bf | 25 τῆῇρ] οἱ τῆς .B* || καὶ] et aliqua (1. e. 
καί τις ἢ g | 26 ἀναφύει B^ | 27 αὐτῶν Β΄ 





1 Nov. CXX V — Auth. CXVI om. R, in T' repetitur 
inter extravagantes in appendice ab alio librario scripta 
f. 119 (— D). In cod. Monacensi (olim Frisingensi) 6359 


extat extremo loco scripta post nov. CX XIII — Auth. 
CXXXIV f. '16 (— F) || 2 rubr. om. DF 5 inser. om. F, 
Id. A. reliquis omissis D || pprum 7' ppórum V ppo αἱ. 
(i.e. praetoriorum ve/ praetorio); p. u. i. e. praefecto urbi 
restituit Zachariae (cf. Io. Lydus de mag. 3, 38) || 6 qui- 
dem P | iudieanti V iudicantibus 7'!D | 7 htiganti- 
bus] a litigantibus F vulg. | 9 tranquillitatem] legem uel 
ad tranquillitatem 2D || lege generali V | 10 hoc F' vulg. | 
11 ex hoo negociis F|| 17 legitimum V'!| desinere Δ᾽ 

18 et om. F || cetauerint P non cessauerint 7'?| in] et 
F | quod T!|| 19 decerta V! creata T! detracta T? F 

contradi] mandarent F'|| sententia 7'| 20 ex] esse F 

21 laesus T'!| 22 legitima utatur 7Z'|| hoe Fvulg.|| 2 

suscipiatur 7| 24 autem] enim T'| duo] uel duo F || 
cognieione F'| 25 aliquam — dissonantiam 7'| 26 sie 
om. D || unumquem 7'* | eorum Z'vulg. || 27 διὰ dare 





sententia V! | 29 igitur] autem 7᾽ 





EXEMPLUM SACRAE LEGIS 


- 


631 


Nov. CXXVI pr. 1 





αληνότητος ὁρισϑέντα τοῦτο ἡ σὴ ὑπεροχὴ τοῦτο 
δὲ καὶ is κεῖ vm ἄλλοι Hee μείζονές i xai ἐλάτ- 
τονες παραφυλάξαι σπευσάτωσαν, ἰδίκτων μὲν ἐν ταύ- 
τῇ τῇ βασιλίδι πόλει κατὰ τὸ σύνηϑες παρὰ τῆς σῆς 
ὑπεροχῆς προτιϑεμένων, προςτάξεων δὲ πρὸς τοὺς 
τῶν ἐπαρχιῶν λαμπροτάτους ἄρχοντας καταπεμπο- 
μένων, ὥςτε πάντας γνῶναι τὰ ὑπὲρ τῆς τῶν δικα- 
ζομένων ὠφελείας παρ᾽ ἡμῶν νομοϑετηϑέντα. 


tam tua celsitudo quam omnes alii iudices maiores 
et minores custodire festinent, ut nullus penitus 
ignoret quae pro utilitate nostrorum collatorum a 
nobis disposita sunt, ita tamen ut universis interdi- 

5 catis per propria praecepta, quatenus sine ullo in- 
iusto dispendio nostris collatoribus insinuatio legis 
praesentis fiat. 


Dat. id. Oct. CP. i. dn. Iustiniani pp. Aug. anno 9- Dat.xv. kal. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 


XVII post cons. Basili vc. anno Il. 


[a. 543] 


anno XVII. post cons. Basili vc. anno II. 





Ῥκς 


EON ΘΕΤΟΥ ΝΌΜΟΥ ΠΕΡῚ ἘΚΚΛΉΤΩΝ. 


(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Θεοδότῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων».) 


(Ipooíui0ov.) Θεοδόσιος καὶ Οὐαλεντινιανὸς οἱ τῆς ϑείας λήξεως νόμῳ διετύπωσαν, φανερὰς ἐκκλής- 
των ὑποϑέσεις τὸν κοιαίστωρα τοῦ ϑείου παλατίου ἅμα τῷ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν ἱερῶν πραιτωρίων τῷ 
κατὰ καιρὸν τὸν ϑρόνον τῆς σῆς ὑπεροχῆς διέποντε κατὰ τὸ σχῆμα τῶν σάκρων ἐξετάζειν. εὕρομεν δὲ ἐν 
ταῖς τοιαύταις ἐξετάσεσε πρᾶγμα γίνεσθαι καὶ τῆς πολιτείας καὶ αὐτῆς τῆς βασιλείας ἀνάξιον. οἱ γὰρ δικα- 
ζόμενοι καὶ οἱ ἐντολεῖς καὶ οἱ τούτων συνήγοροε καὶ πάντες οἱ ἐν ταῖς τοιαύταις ὑποϑέσεσιν ὑπηρετοῦντες 
ὡς ἡμῶν αὐτῶν καϑημένων καὶ ἀκροωμένων τοῦτο μὲν ἐσθῆτε τοῦτο δὲ ὑποδήμασε καὶ ῥήμασι παρὰ τοῖς 
ἡμετέροις ἄρχουσιν ἐκέχρηντο, οἷς μόνους κεχρῆσϑαε προξήκεε τοὺς πρὸς τὴν βασιλείαν εἰξιόντας" ἀλλὰ καὶ 20 
αὐτοὶ οὗ δικασταὶ οὐκ ἐξ ἰδίου προεώπου, ἀλλ᾽ ὡς ἡμῶν αὐτῶν παρόντων καὶ διαλαλούντων τὰς οἰκείας 


προέφερον ψήφους. 


CAPUT I. 
Ὅπερ τοῦ λοιποῦ £v οἱῳδήποτε δικαστηρίῳ γίνεσϑαε κωλύομεν, ϑεσπίζοντες τὸν μὲν κατὰ καιρὸν 
κοιαίστωρα τοῦ ϑείον ἡμῶν παλατίου ἅμα τῇ σαυτοῦ ὑπεροχῇ ἤτοι τῷ κατὰ καιρὸν ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν πραι- 


τωρίων τὰς τοιαύτας ὑποϑέσεις ἐξετάζειν, μὴ ἐξ ἡμετέρου 
φέρειν καὶ νόμοις ἐγνωσμένην διδόναε ψῆφον" τῶν εἰωϑότων δηλαδὴ σκρινίων ἐν ταῖς τοιαύταις διαίταις τὴν 
ἰδίαν παρεχόντων ὑπηρεσίαν, καὶ εἰδότων τῶν ἀρχόντων τῶν τὰς τοιαύτας δίκας κρινόντων, ὡς εἴ τε παρὰ 


ταῦτα τοῦ λοιποῦ καϑ' οἱονδήποτε τρόπον πλημμεληϑείη, τῷ τῆς καϑοσιώσεως ἐγκλήματι ὑποκείσονται. 


Nov. CXX VI Graece tantum extat in ML, c. 1 (Θεσπίζομεν τὸν μὲν κατὰ καιρὸν ....) —3 B 9, 3, 9. — 


Epit. Theod. 126, Athan. 7, 6. Iulian. const. CXIII. 


δὲ ἀλλ᾽ ἐξ ἰδίων moosc nov τὰς διαλαλιὰς προ- 25 





sunt, tam tua sublimitas quam ceteri omnes iudices e( maiores et minores observare studeant, edictis qui- 
dem in hac regia civitate more solito a tua sublimitate propositis, praeceptis autem ad clarissimos provin- 
ciarum prae. missis, u£ omnes cognoscant quae ad utilitatem litigantium a nobis sancita sunt. 





CXXVI. 


EXEMPLUM SACRAE LEGIS DE APPELLATIONIBUS. 
Idem Augustus Theodoto praefecto praetorio. 


Praefatio. Theodosius et Valentinianus divinae memoriae lege constituerunt, ut manifestas causas 
appellationum quaestor sacri palatii una cum praefecto sacro per Ori praetorio qui quoque tempore 
se tuae sublimitatis obtinet. secundum formam sacrorum iudiciorum examinet. perimus autem in 
eiusmodi ezxaminationibus rem fieri et re publica et ipso imperio indignam.  Litigantes enim et procura- 
tores et eorum advocati et omnes in eiusmodi causis ministrantes tamquam nobis ipsis sedentibus et 
audientibus tam vestitu quam calceis et verbis apud isíratus nostros utuntur, quibus eos solos uti decet 
qui ad imperatorem ingrediuntur; quin etiam ipsi iudices non ex sua persona, sed tamquam nobis ipsis 
praesentibus et interloquentibus suas sententias proferebant. 

Quod in posterum in ullo iudicio fieri prohibemus, sancientes ut sacri nostri palatii qui quoque 

ore quaestor est una cum tua sublimitate. sive qu quoque tempore praefectus sacro praetorio est 

huiusmodi causas examinet, neu vero ex nosíra sed ez suis personis interlocutiones proferant aíque 

sententiam legibus agnitam ferant; ut scilicet solita scrinia in eiusmodi cognitionibus ministerium suum 

praestent, sciantque magistratus qui de talibus causis iudicant si quid adversus ea in posterum ullo modo 
commissum sit, se maiestatis crimini obnoxios fore. 





3 ἐδίκτων L | ἰδίκτων — 6 καταπεμπομένων om. e, 
ubi segg. quoque diversam formam exempli ad praef. urbi 
dati produnt | 6 λαμπροτάτους om. L || 9 subscr. om. Iul. | 
id. oct. M] καλανδ. 'Oxro oiov Ath. xv. kal. Ian. ς μηνὲ 
tavovagío Theod. | imp. dn. Iustiniani pp. aug. anno 


τοῦ CGEHeimbach] avrov MLB | ἐπάρχῳ B] ὑπάρχω 
ML ἢ iepa»] ἑερῶν ἡμῶν B* | 26 cf. nov. XX 





1 tamen .D tune V | 4 sunt om. D | ἐπὶ F]ut] et F] 


XVIII (/eg. XVII) c] cp. dn. iust. pp. aug. M βασιλείας 
᾿Ιουστενιανοῦ τὸ ες’ (leg. εζ) Ath., om. Theod. || 10 post 
cons. Basilii ve. anno II c] ὑπατείᾳ Βασιλείου τὸ B. ἐπὶ 
Πέτρου ὑπάρχου Theod. μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου 
Ath. basil. vc. eonss. M | 12 rubr. Ἶσον — ἐκκλήτων ΜΙ, 
Theod.) Περὶ ἐκκλήτων Ath.; ἡ ὅλη νεαρὰ (sc. in B re- 
cepta est) s. v. L || 13 inscr. om. ML, addidi ex Ath. | 14 
Βαλεντινιανὸς cit. Theod. | ϑείας] εὐσεβοῦς cit. Ath. ἢ 
γόμῳ] Cod.'i, 62,32 (cf. nov. XXIII ς. 4) | 15 ἐπάρχῳ 
(Ath.)] ὑπάρχω ML (Theod.) | 20 "μόνοις ML ἢ 24 σαυ- 





interdictis VF | 5 per om. F | propria] pria 7! pro éa 
(sic) T? | ullo iniusto] iusto ullo δ: iniusto om. D | 
6 nostris] nisi 7' || collacionibus F' | 9 subscr. praestat 
cod. Paris., item Berolinensis a. 1344 scriptus, ex quo eam 
protulit Bienerus Gesch. d. Nov. p. 924 || constantinopoli 
imperante domino iustiniano perpetuo augusto Paris. cp. 
imp. iust. Berol. | 10 ann. XVIII Berol, vulg., annos 
XXIII Paris. | basil. Berol. | uo clarissimo Paris. om. 
Berol.| anno IIl vuig., rectius imperii annum. XVII re- 
stituit Heimbach 


Nov. CXXVI 2. 3 ep. 632 EXEMPLUM SACRAE LEGIS 





CAPUT II. 


"Ev πάσαις δὲ ταῖς ἐκκλήτοις τοῦτο κρατεῖν κελεύομεν, ἵνα ὁσάκις ἐκκλήτου γινομένης ἐντὸς τοῦ ὡρισμένου 
χρόνου ἑκάτερον μέρος τὴν κυρίαν ἡμέραν παραφυλάττει, ἀνυπερϑέτως οἱ δικασταὶ τοῦτο μὲν τὰ πεπραγμένα 
τοῦτο δὲ τὰ κεκριμένα ἐξετάζειν σπουδάσωσι καὶ μετὰ τοῦ νόμου καὶ τοῦ δικαίου ψῆφον διδόναι. εἰ δὲ μόνος 
ὁ ἐκκαλεσάμενος εἰθέλϑοι, κελεύομεν τοὺς δικαστὰς ἀναμένειν μέχρι τῆς τελευταίας κυρίας, καὶ εἰ ἀναζητηϑεὶς 
0 νικήσας! μὴ εὑρεϑείη, ἐξεταζομένων τῶν πεπραγμένων νόμιμον δοῦναι πέραθ. εἰ δὲ μόνος ὃ τὴν νικητικὴν 
ψῆφον λαβὼν εἰβέλϑοι, καὶ ἐπιζητηϑεὶς ὃ ἐκκαλούμενος μὴ εὑρεϑείη, ἀναμένειν τοὺς δικαστὰς μὴ μόνον τὴν 
τελευταίαν κυρίαν, ἀλλὰ καὶ τὸν τῆς reparationos χρόνον, τουτέστι τοὺς τρεῖΞ uijvae. καὶ εἰ μηδὲ τηνικαῦτα 
ὁ ἐκκαλούμενοβ εὑρεϑείη, μηκέτε τῇ τοῦ χρόνου παραδρομῇ κυροῦσϑαι τὴν ψῆφον, ἀλλὰ καὶ ἐκ μιᾶς μοίρας 
τοὺς δικαστὰς ἐξετάζειν τοῦτο μὲν τὰ πεπραγμένα τοῦτο δὲ τὰ κεκριμένα" καὶ εἰ μὲν ὀρϑῶς τὴν ψῆφον 
δεδομένην εὕροιεν, ταύτην βεβαιοῦν, εἰ δέ τε παρῶπται, τοῦτο διορϑοῦσϑαι, καὶ νόμιμον διδόναι ψῆφον. 
ἅπαξ δὲ τῆς ἐφεσίμου δίκης ἐν ταῖς ἐμπροϑέσμοις ἡμέραις εἴτε παρ᾽ ἑκατέρου μέρους εἴτε παρὰ τοῦ ἑνὸς sic- 
αχϑείσης μηκέτι τῇ τοῦ διετοῦς χρόνου παραδρομῇ τοῦ λοιποῦ βεβαιοῦσϑαι τὴν ψῆφον, ἀλλὰ τῆς ἀληϑείας 
καὶ τοῦ δικαίου σκοπουμέγου στέραβ ταῖς τοιαύταις ὑποϑέσεσι δίδοσθαι νόμιμον, εἴτε τοῦ ἑνὸς εἴτε ἑκατέρου 
μέρους παρόντος. καὶ διὰ τοῦτο κελεύομεν ἐν ταῖς τοιαύταις ὑποϑέσεσιν μηκέτε (καϑὰ μέχρι τοῦ 7t ὄντος 
ἐκράτει) εἰς τὴν πρώτην ἔκκλητον πάσας τὰς διαγνώσεις ἀναφέρεσϑαι, ἀλλὰ μέαν ἑκάστην τὴν ἰδίαν ἡμέραν 
ἔχειν προγεγραμμένην. " 


CAPUT III. 


Πρὸς τούτοις ϑεσπίζομεν, cere πάντας τοὺς δικαστὰς τὴν μὲν ἔκκλητον ταῖς διωρισμέναις ἡμέραις 
στροβαγομένην καὶ τοῖς νόμοις οὐκ ἀπηγορευμένην παντὶ τρόπῳ δέχεσϑαι, ἐντὸς δὲ λ΄ ἡμερῶν μετὰ τὸ ἐπιδο- 
ϑῆναι τὴν ἔκκλητον τὰ πεπραγμένα μετὰ τῆς ἰδίας ὑπογραφῆς παρέχειν τοῖς δικαζομένοιβ, ἕνα ἐκεῖνοι ὑστὲρ 
τῆς ἰδίας βοηϑείαβ τῷ ἁρμοδίῳ ἄρχοντι ταῦτα δυνήσονται ἐμφανίζειν. si δέ τις τῶν δικαστῶν τοῦτο ποιῆσαι 
ὑπέρϑοιτο, ἡ μὲν ψῆφος τῇ τοῦ χρόνου παραδρομῇ βεβαιωϑήσεται, αὐτὸς δὲ ὃ δικαστὴς Ó ταῦτα μὴ σταρα- 
φυλάξας καὶ οἱ τούτῳ ὑπηρετοῦντες πᾶσαν ζημίαν, ἣν (àv) ὑπομείνῃ ὃ δικαζόμενος διὰ τὸ μὴ δοϑῆναε αὐτῷ τὰ 
πεπραγμένα, ἐκ τῶν ἰδίων οὐσιῶν ἀποδοῦναι αὐτῷ ἀναγκασϑήδονται, καὶ ἀνὰ δέκα χρυσίου λιτρῶν ποινὴν 
καταβαλοῦσι τοῖς ἡμετέροις εἰβκομισϑησομένην —— 

(Ἐπίλογος.) 'H ἔνδοξος τοίνυν καὶ μεγαλοφυὴβ αὐϑεντία σου τὸν παρόντα νόμον καὶ ἐν ταύτῃ τῇ 


βασιλίδι πόλει προϑεῖναι σπευσάτω, ἵνα πάντες γινώσκωσι, τί ὀφείλουσι παραφυλάττειν. — Dat.(...... imp. 
dn. Iustiniani pp. Aug. anno XX. pc. Basilii vc. anno V.) [a. 546] 


c. II Ἔν πάσαις ---Ἴ0 ψῆφον ex B habet B* E 9,24 p.295 Zach., 11 “παξ --- 16 προγεγραμμένην Be ib. 26 
p. 296 Zach. et Ecloga I—X Bas. 
c. III summarium extat "Port. 11, 6 (ubi citatur νεαρὰ oAy ). 





IL. 7n omnibus autem appellationibus hoc valere iubemus, ut quotiescumque appellatione interposita 
intra statutum tempus utraque pars fatalem diem observat, sine dilatione iudices tam acta quam iudicata 
examinare studeant atque legi et iuri congruam sententiam ferant. Quodsi solus qui appellavit intra- 
verit, iubemus iudices usque ad ultimum fatalem diem —— et si is qui vicit requisitus non invenia- 
tur, examinatis actis causae legitimum finem impertire. Sin autem solus qui victricem sententiam accepit 
intraverit, et is qui appellavit requisitus non inveniatur, iudices non solum ultimum fatalem diem eapec- 
tare, sed etiam tempus reparationis, id est tres menses. |. Et si ne tum quidem is qui appellavit inveniatur, 
non amplius temporis decursu sententiam confirmari, sed etiam una parte praesente iudices tam acta quam 
iudicata perscrutari; ac si quidem sententiam recte latam. compererint, eam confirmare, sin vero quid 
neglectum sit, id corrigere et legitimam sententiam ferre. Semel autem causa appellationis intra fatales 
dies sive ab utraque parte sive ab alterutra introducta non amplius biennii temporis decursu in poste- 
rum sententia confirmetur, sed veritate et iustitia. considerata fom eiusmodi causis legitimus imponatur, 
sive una sive utraque purte praesente. Et propterea iubemus in eiusmodi causis non amplius (quem 
modum usque ad praesens tempus valebat) in primam appellationem omnes cognitiones referri, sed singulas 
propriam diem praescriptam habere. ; 

IIL — Praeterea sancimus, ut omnes iudices appellationem intra statutos dies interpositam neque 


legibus prohibitam omnibus modis recipiant, atque inira triginta dies post oblatam appellationem acta cum ἡ 


subscriptione sua litigantibus praebeant, ut illi ad auxilium suum competenti magistratui haec insinuare 


possint. Quodsi quis ez iudicibus id facere distulerit, sententia quidem decursu temporis confirmabitur, 1 


ipse vero iudex qui haec mom observaverit et qui ei ministerium exhibent omne damnum quod .litigans 
propter acta ei non edita subierit ex propriis substantiis reddere ei compellentur, et poenam denarum quri 
librarum solvent nostris privatis rebus inferendam. ; 

Epilogus. Gloriosa igitur et magnifica auctoritas tua praesentem legem in hac quoque regia ci- 
vitate proponere studeat, ut omnes intellegant, quid observare debeant. 





1 ἐγκλήτοις (et sic infra constanter) M || yevouévgs L || 
2 παραφυλάττεζ Scringer (B* Leunclavii)) παραφυλάτ- 
τειν M παραφυλάττῃ LBf παραφυλάττοι 65 (observa- 
verit Zu.) | ὃ σπουδάζουσι B* || 4 εἰσέλϑηῃ B*|| 6 ὃ om. 
M || ἐκκαλεσάμενος (id. 8) Bf || 1 τῆς eparatíonos M. τῆς 
beparationos L τοῦ προευτρεπισμοῦ L s.v., Bf τοῦ £- 
τρεπισμοῦ M s.v., B* || μηδὲ! μὴ .B* v. ἰ. || S μηκέτε κτέ! 
cf. nov. XLIX c. 1 | τῇ om. L^ || 11 ἐνπροϑέσμοις L 
12 τῇ om. M || τοῦ διετοῦς χρόνου] τῆς διετίας Ecl. 
14 καϑάπερ Ecl | 15 εἰς τὴν πρώτην ἔκκλητον] in 
primo introitu Jul. ἐν τῇ πρώτῃ συνόδῳ Ath. (ceterum 











cf. Cuiacius Ohss. 18, 36) || 16 προςγεγραμμένην Theod. 
19 ὑπὲρ τῆς ἰδίας βοηϑείας ἐκεῖνοι L | 20 ταῦτα LL 
lul] ταύτην M || δυνήσωνταιε cum Scrimgero vulg. | 21 
ὑπέρϑηται L || BeBavoO'rj/aevoi] non confirmabitur Zul. 
22 πᾶσαν] x«i πᾶσαν B* | "ὑπομείνη M ὑπομένῃ 
ὑπομένοι L Bf || 23 χρυσοῦ L | λιτρῶν M B*] λίτρας LBf | 
24 καταβαλλοῦσι L || πριβάτοις] ἰδικοῖς B | 25 ἐνδοξο- 


τάτη L || 26 γινώσκουσι L | dat. M, ἐγράφη Ath. ipsu.—— 
ovi 


subscriptione omissa, deest. etiam apud lul. ἐξεφ 
τῷ x ἔτει τῆς βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ μετὰ ὑ 
Βασιλείου Theod., unde subscriptionem refinxit Zachariae 





ὑπατείαν. 


20 


25 


Doxdbat. aii a te 





UT FRATRIS FILII SUCCEDANT 


633 


Nov. CXXVII pr. 1 





PKZ 
ΠΈΡΙ AAEADOIIAIAQN KAHPONOMOYNTON 


AMA ΤΟΙ͂Σ ANIOYXI, ΚΑΙ ΠΕΡῚ ἙΤΈΡΩΝ 
ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Βάσσῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 15 


πραιτωρίων. 


, Mioooíuiov.) Τοὺς ἡμετέρους νόμους ἐπανορϑοῦν 
ἡμεῖς οὐκ ὀκνοῦμεν, πανταχοῦ τὸ συμφέρον τοῖς ὕπη- 
κόοις εὑρίσκειν βουλόμενοι. μεμνήμεϑα τοίνυν γρά- 
po νόμον, δι᾿ ov παρεκελευσά ἵνα εἴ 

ἥσειε καταλιπὼν ἀδελφοὺς καὶ παῖδας ἑτέρου προ- 


τελευτήσαντος ἀδελφοῦ, (x«9^ ὁμοιότητα τῶν ἀδελφῶν 

t€ - ΄ 2 — - » 
καὶ οἱ τοῦ προτελευτήσαντος ἀδελφοῦ) παῖδες πρὸς 
τὴν κληρονομίαν καλοῦνται τὴν πατρῴαν ὑπειξιόντες 


CXXVII. Auth.CXX. Coll.IX tit. 7 


UT FRATRIS FILII SUCCEDANT AD IMI- 
TATIONEM FRATRUM ET ASCENDENTIBUS 
EXTANTIBUS; ET UT MULIERES NON IN- 

5SINUATA ANTENUPTIALI DONATIONE NON 
LAEDANTUR, NON INSINUANS AUTEM VIH, 
VEL SI COMPETAT NUPTIALE LUCRUM, EO 
NON FRUATUR; ET RURSUS UT MULIERES 
NON SECUNDO NUBENTES DOMINAE SINT 


10PARTIS SPONSALICIAE LARGITATIS, QUAN- 


TUM PARS FACIT UNIUS FILII; ET UT SIMI- 
LES SINT POENAE UTRIUSQUE SEXUS, DUM 
SINE CAUSA RATIONABILI REPUDIUM 
MITTITUR. 


Idem Aug. Basso pp. 


.(Praefatio. Nostras leges emendare nos non 


piget ubique utilitatem subiectis invenire volentes. 
eminimus igitur scripsisse legem, per quam iussi- 


μεθα, ἵνα εἴ Tis τε- 20 mus, ut si quis moriatur relinquens fatres et filios 


alterius praemortui fratris, ad similitudinem fratrum 
et praemortui fratris fili ad hereditatem vocentur 
paternum adingredientes gradum et illius ferentes 
portionem. Si vero moriens relinquat ascendentium 


τάξιν καὶ τὴν ἐκείνου κομιζόμενοι μοῖραν" εἰ δὲ ὁ 25 aliquos et fratres ex utrisque parentibus coniunctos 


τελευτήσας καταλίποε τῶν ἀνιόντων τινὰ καὶ ἀδελ- 
φοὺς ἐξ ἑκατέρων γονέων συναπτομένους αὐτῷ καὶ 
παῖδας ἐκ προτελευτήσαντος ἀδελφοῦ, τοὺς μὲν ἀδελ- 
φοὺς ἐκελεύσαμεν διὰ τοῦ αὐτοῦ νόμου μετὰ τῶν γο- 


sibi et filios ex praemortuo fratre, fratres quidem 
iussimus per ipsam legem cum parentibus vocari, 
fratris vero filios exclusimus. 


γνέων καλεῖσϑαι, τοὺς δὲ ἀδελφόπαιδας ἀπεκλείσαμεν. 30 


CAPUT I. 


Ταῦτα τοίνυν δικαίως ἐπανορϑοῦντες ϑεσπίζομεν, 
ἵνα εἴ τις τελευτήσας καταλείψεε τῶν ἀνιόντων τινὰ 
καὶ ἀδελφοὺς δυναμένους μετὰ τῶν γονέων καλεῖσϑαι 
καὶ ἑτέρου ἀδελφοῦ προτελευτήσαντος παῖδας, μετὰ 


Hoc itaque iuste corrigentes sancimus, ut si quis 
moriens relinquat ascendentium aliquem et fratres 
qui possunt cum parentibus vocari et alterius fratris 
praemortui filios, cum ascendentibus et fratribus 


τῶν ἀνιόντων καὶ τῶν ἀδελφῶν καλῶνται καὶ oí35 vocentur et praemortui fratris filii, et tantam acci- 


τοῦ προτελευτήσαντος ἀδελφοῦ παῖδες, xal τοσαύτην 
λαμβάνωσι μοῖραν, ὅσην ἤμελλεν ὃ αὐτῶν πατὴρ κο- 


piant portionem, quantam futurus erat eorum pater 


Nov. CXXVII (Authent. CX X — Coll. IX tit. 1: gloss.) Graece extat in M (de BL vid. ad cap. II. III). — 


Epit. Theod. 121, Athan. 9,12. ulian. const. CXIV. 


c. I summas habent Ecloga privata aucta 1,3 p.23 Zach., Anonymus Bodleianus ap. Zachariae "AvexÓ. p. 219. 
T'heodori summam 1n fine auctam exhibet Prochiron 30, 1, schol. Epanagoges 33, 16. 





CXXV II. 


DE FRATRIS FILIIS SUCCEDENTIBUS UNA CUM ASCENDENTIBUS, ET DE ALIIS 
CAPITIBUS. 


Idem Augustus Basso gloriosissimo praefecto praetorio. 
Praefatio. Leges nostras emendare non piget nos, qui usquequaque id quod subiectis nostris 


st reperire velimus. Meminimus igitur nos legem scripsisse, qua 
relictis fratribus et liberis alterius fratris antea defuncti, (ad similit 
defunct)) liberi ad hereditatem vocentur in paternum successuri locum. aíque illius portionem accep 


aecepimus, ut si quis decesserit 
inem fratrum etiam fratris antea 
turi ; 


$in quem ascendentium defunctus reliquerit et fratres ex utroque parente sibi coniunctos et liberos ex 
fratre antea defuncto, fratres quidem cum parentibus vocari eadem lege iussimus, liberos autem fratris 


eaclusimus. 


l Haec igitur iure emendantes sancimus, ut si quis quem defunctus reliquerit ex ascendentibus et 
fratres qui cum parentibus vocari possint et alterius fratris antea defuncti liberos, cum ascendentibus et 
fratribus etiam fratris antea defuncti liberi vocentur, et tantam partem accipiant, quantam pater eorum 





2 rubr. Περὶ διαδόχων (leg. διαδοχῶν) ἀδελφοπαίδων 


καὶ περὶ ἐμφανείας ἕδνων Theod. Ὥστε τοὺς παῖδας 
τοῦ προτελευτήσαντος ἀδελφοῦ κληρονομεῖν & τῶν 
? » 2 , € 7 

ἀδελφῶν καὶ ἀνιόντων ὑπόντων, καὶ περὶ ἕδνων Ath. 


(cf- s) | 15 Βάσσῳ -- πραιτωρίων ΜΞ] Θεοδότῳ ἐπ- 
ἄρχῳ πραιτωρίων Ath. | 18 ἡμεῖς ἐπανορϑοῦν cit. Ath. ἢ 
20 νόμον] nov. CX VIII c.3 || Ἐτελευτήσοι M | 22 καϑ' 
ὁμοιότητα --- 23 ἀδελφοῦ propter homoeoteleuton omissa 
in M ex ς add. Zachariae | 24 καλῶνταε Scrimger (cf. 
35) | 26 τινὰ (cf. 32) M] aliquos (i.e. τενὰς) ς | 31 Ταῦτα 
Serimger] τα M initio versus, Hoe g 





2 suecedant] suceedant paterne A (succedant patruo 
Iil. 


* 


Hamburgensis) | inmitationem AR | 3 et RV] etiam T 
vulg. | 4 estantibus AT | 6 autem om. Rt | 7 vel] et T 

9 domine sunt 7' desint A! | 10 partis] patris partis A 

11 partis V? | 12 pene sint E | 14 mittatur RT | 15 
inscr. om. T | 17 emendare leges £T | nos om. 7'| 18 pi- 
guet V | 21 alterius — 22 hereditatem ser. R? in ras. 1 vs. ἢ 
postmortui R(?)| 22 et praemortui fratris filii ad Ex 
suppl. V? in spat. vac. 1 vs. | 23 paternam V | et om. R* | 
25 utriusque V | sibi coniunctos 7'| 31 rubr. De succes- 
sionibus quae ab intestato deferuntur et parentibus et 
filiis fratrum Τ' in marg. (ex Jul.) | iuste om. ΤΊ | 33 prae- 
sunt T'!| 34 praemortui] «« A!]| et om. T' || fratres 7? 
al. | 35 vocentur] succedunt T'|| et] etiam 7'! ἢ fratribus 





V!]et om. RT? | tantum V!| 36 pater eorum 7 
80 


Nov. CXXVII 1. 2 


634 


UT FRATRIS FILII SUCCEDANT 





μίζεσϑαι εἰ περιῆν. ταῦτα δὲ ϑεσπίζομεν περὲ ἐκεί- 
vov τῶν ἀδελφοπαίδων ὧν ὃ πατὴρ ἐξ ἑκατέρου γο- 
γέως συνήπτετο τῷ τελευτήσαντι, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν 
οἵαν αὐτοῖς δεδώκαμεν τάξιν ὅτε μετὰ μόνων κα- 
λοῦνται τῶν ἀδελφῶν, ταύτην αὐτοὺς ἔχειν κελεύομεν 
καὶ ὅτε μετὰ τῶν ἀδελφῶν καλοῦνται τῶν ἀνιόντων 
τινὲς πρὸς τὸν κλῆρον. 


accipere si vixisset, Haec vero sancimus de illis 
fratris filiis quorum pater ex utroque parente iunge- 
batur defuncto, et absolute dic(endum quem eis dedi)- 
mus ordinem quando cum solis vocantur fratribus, 

5eundem eos habere iubemus et quando cum fratri- 
bus vocantur ascendentium aliqui ad hereditatem: 
hoc iubentes ex kalendis Ianuariis praesentis unde- 
cimae indictionis. 


CAPUT II. 


Κἀκεῖνό ys μὴν ἄξιον ἐπανορϑώσεώς τινος εἶναι 


Illud quoque dignum correctione aliqua esse iudi- 


νομίζοντες, μέρος αὐτὸ τοῦ παρόντος ποιούμεϑα νό- 10 cantes, partem hoc praesentis facimus legis. Ex 


μου. ἐξ αὐτῆς γὰρ τῆς τῶν πραγμάτων εὑρίσκοντες 
σείρας ἀναγκαῖον εἶναι ταῖς γυναιξὶ πραττομένων 
ὑπομνημάτων τὰς πρὸ τῶν γάμων δωρεὰς ἐμφανίζε- 
σϑαι, ἵνα κἂν εἰ τῶν πρωτοτύπων συμβολαίων ἐκ- 


ipso enim rerum invenientes experimento necessarium 
esse mulieribus actis monumentorum antenuptiales 
donationes insinuari, ut vel si principalia instru- 
menta pereant, quod facile est, per monumenta eis 


πέσοιεν, σπρόχειροι διὰ τῶν ὑπομνημάτων αὐταῖς αἱ 15 matrimonii probatio maneat, sancimus necessitatem 


περὶ τοῦ γάμου συστάσεις ὑπάρχοιεν, ϑεσπίξομεν 
ἀνάγκην ἔχειν τοὺς ἄνδρας αὐτοὺς ἢ καὶ τοὺς ὑπὲρ 
αὐτῶν πρὸ γάμου ἤτοι διὰ γάμον δωρεὰς καταγρά- 
φοντας, ἐὰν φ' χρυσῶν ὑπερβαίνῃ ποσότητα, ἐμφα- 


habere viros ipsos aut etiam qui pro eis antenuptia- 
les seu propter nuptias donationes scribunt, si quin- 
gentorum solidorum transcendit quantitatem, insi- 
nuare eam in actis monumentorum in regia quidem 


νίζειν ταύτην πραττομένων ὑπομνημάτων ἐπὲ uiv20civitate apud magistrum census, in provinciis autem 


τῆς βασιλίδος πόλεως παρὰ τῷ μαγίστρῳ τῶν κήν- 
cov, ἐν δὲ ταῖς ἐπαρχίαις παρὰ τῷ τῆς πόλεως Éxd- 
στης ἐκδίκῳ ἢ παρ᾽ οἷς ὅλως τὰ τοιαῦτα ὑπομνήματα 
συνίστασϑαι δύναται. εἰ δὲ μὴ ἐμφανέσουσε ταύτας, 


apud civitatis uniuscuiusque defensorem aut apud 
quos omnino talia documenta confici possunt. Si 
vero non insinuent eas, quantum quidem ad partem 
mulieris etiam sic eas valere iubemus, et si tempus 


ὅσον uiv πρὸς τὸ μέρος τῆς γυναικὸς καὶ οὕτως «v-25 fiat exactionis donationis aut partis eius, non m 
1 


τὰς ἐρρῶσϑαι κελεύομεν, καὶ st καιρὸς γένηται τῆς 
ἀπαιτήσεως τῆς δωρεᾶς ἢ καὶ μέρους αὐτῆς, μὴ ἀντι- 
κεῖσϑαι τῇ γυναικὶ τὸ μὴ ἐμφανισϑῆναι τὴν δωρεάν. 
εἰ δὲ τὰ τῶν προικῴων σύμφωνα καὶ aí τούτων 


poni mulieri non fuisse insinuatam donationem. 

vero dotalium pacta et horum eventus parti viri 
concedant exactionem dotis aut etiam partis eius, 
nullam eum habere iubemus actionem, si non dona- 


ἀποβάσεις τῷ μέρει τοῦ ἀνδρὸς δῷ τὴν ἀπαίτησιν 30 


τῆς προικὸς ἢ καὶ μέρους αὐτῆς, οὐδεμίαν αὐτὸν ἔχειν 
2 , ^ ^ ^ ^ , 
κελεύομεν ἀγωγήν, ἐὰν μὴ τὴν δωρεὰν ἐνεφάνισε 


c. II (AAA ἐπειδὴ ἐξ αὐτῆς τῆς τῶν πραγμάτων 
indeque eodem loco in L f.149. 


—— ) post που. CXTX c. 1 inserium extat in B 29,4 


c. II. III summaria praestat Anonymus Bodleianus c. 445—447 apud Zachariae ᾿Ανέκδ. p.210, Athanasii sum- 


mam repetunt paratitla Ath. 10 $ 9. 





accepturus erat si viveret. Haec autem de illis fratris liberis sancimus quorum pater ex utroque parente 
coniunctus erat defuncto; et ut simpliciter dicamus, quem iis dedimus ordinem quando cum solis fratri- 
bus vocantur, hunc eos habere volumus etiam quando cum fratribus aliqui ex ascendentibus ad heredita- 
tem vocantur. 

IL. Verum illud quoque cum correctione aliqua dignum iudicemus, partem praesentis legis facimus. 
Ex ipsa enim rerum experientia edocti necesse esse mulieribus donationes ante nuptias actis intervenienti- 
bus insinuari, ut etiam si instrumenta principalia amittant, per acta probatones matrimonii iis in 
promptu sint, sancimus ut ipsi viri vel qui pro iis ante nuptias sive propter nuptias donationes. scribunt, 
si donatio quingentorum solidorum quantitatem excedat, necesse habeant. eam actis insinuare conficiendis 
in regia quidem civitate apud magistrum census, in provinciis autem apud civitatis cuiusque defensorem 
vel apud quos omnino talia monumenta confici possunt. Quodsi eas non insinuaverint, quantum ad partem 
mulieris sic quoque eas validas esse iubemus, et si occasio sit exigendae donationis vel eliam partis eius, 
non opponi mulieri insinuatam non esse donationem. δὲ vero pacta dotalia eorumque eventus marito 
concedant exactionem dotis vel etiam partis eius, iubemus nullam eum actionem habere, nisi donationem 





5 ταύτην] eundem (i. e. τὴν a?«7»?) c Iul. | 1 τὸν 
κλῆρον») hoe iubentes ex kalendis lanuariis praesentis 
. undecimae indictionis add. c; τούτου κρατοῦντος ἀπὸ 
καλανδῶν Ἰανουαρίων τῆς ια' ἐπινεμήσεως Ath. (carent 
additamento Iul. Theod.) | 11 γὰρ om. L || εὑρίσκονται 
B'|| 13 τὰς τῶν πρὸ τῶν (πρώτων Bf) B | 15 πρό- 
χειροι BL] πρόχειρον M quod facile est ς || ὑπομνη- 
μάτων] quae sequuntur desunt in B! pluribus foliis er- 
cisis | a£ περὶ τοὺς γάμους συστάσεις ὑπάρχοιεν BL 
matrimonii probatio maneat ς || 17 καὶ om. L^ | 18 δεὰ 
γάμων B | 19 zo"' (sic) M | 24 ἐμφανίσωσιν B || 26 καὶ 
εἰ καιρὸς xTÉ.] disertius epitomatores ἐὰν ταῖς γυναιξὶν 
ἁρμόσῃ Ó casos Théod. καὶ ἀπαιτήσει ταύτην κατὰ 
τοὺς κάσους Ath. et ideo matrimonio soluto mulieri qui- 
dem ante nuptias donatio sive ex toto sive ex parte se- 
eundum quod casus tulerit ... competat Jul || 27 τῆς 
δωρεᾶς] ὑμῖν δωρεᾶς M || καὶ om. L(e) μέρος L || 31 
μέρους) ἐκ μέρους BL 





2 ex utroque pater A || 3 *dicendum quem eis dedimus 
(sim. Beck)] dicimus libri (in V post dicimus rasura est) || 
6 ascendentium aliqui V] aliqui ascendentium A7'vulg. || 
1 ieiunariis V | 8 inditionis RVT || 9 rubr. Si propter 
nuptias donatio gestis intimata fuerit T' in marg. (ex Iul.) || 
10 sanctimus V || 11 experimento inuenientes 7'|| 12 haetis 
V! | 13 ut om. R* | 14 quod] quodsi Z! | eius & || 16 uisos 
LAS | autem 7'| qui etiam 7᾽} antenuptiales seu propter - 
nuptias V] ante nuptias 7' antenuptiales vulg. ante A || 
20 ciuitatem V | 21 defensores RT'|| 22 sin A || 24 eam 
T | 25 aut Beck] et libri; aut etiam Osenbrüggen I 
parti &! | 26 mulieribus 7' || fuisse] fuisse se V! || 2 
concedunt 7' concederet K! concederent /i* || exacetio- 
nem Osenbrüggen] actionem libri || 29 si non] sine R! T'!|| 
donatione T' : 





Lu As €" in^ 54 Ww oW. 


ΨΥ PR 
pr p da n Dot SEL τ ΝΝ 3E 2 


635 


Nov. CXXVII 2—4 





AD IMITATIONEM FRATRUM 


πραττομένων ὑπομνημάτων ὡς εἴρηται. τὸ γὰρ τῶν 
ἀνδρῶν ἐχόντων ἐξουσίαν τοῦ ἐμφανίζειν τὰς δωρεὰς 
τὸν ὑπὲρ τοῦ μὴ ἐμφανισϑῆναε κίνδυνον ταῖς γυναιξὶν 
ἐπικεῖσθαι ἄτοπον ἡμῖν εἶναι δοκεῖ. 


tionem insinuavit actis monumentorum, sicuti dictum 
est. Viris enim habentibus potestatem insinuare do- 
nationes pro non insinuatis culum mulieribus 
imminere ineptum nobis esse videtur. 


CAPUT Ill. 


Ἐπειδὴ δὲ καὶ τὰς γυναῖκας τὰς εἰς δεύτερον ya- 
μὸν oix ἐρχομένας προτιμήσεώς τινος ἀξίας παρὰ τὰς 
δευτερογαμούσας εἶναι νομίζομιεν, ϑεσπίζομεν, εἴ τις 
ἄπο Bad lonévi τὸν ἄνδρα ἑτέρων ἀπόσχοιτο γάμων, 
ἔχειν μὲν αὐτὴν τὴν χρῆσιν τῆς πρὸ γάμου δωρεᾶς, 
καϑὰ καὶ πρότερον ἐθεσπίσαμεν, ἔχειν δὲ αὐτὴν καὶ 
δεσποτείας τοσοῦτον ὅσον ἡ πρὸς τοὺς παῖδας &va- 
λογία ποιεῖ, ἵνα κατὰ τὸν τῆς δεσποτείας λόγον ἑνὸς 
καὶ αὐτὴ παιδὸς πρόξωπον ἔχειν δοκῆ. ταῦτα δὲ 


κρατεῖν οὐκ ἐπὶ μητέρων μόνον κελεύομεν, ἀλλὰ καὶ 


5 Quia vero et mulieres ad secundas nuptias non 
venientes praepositione aliqua dignas ultra eas quae 
secundo nubunt esse putamus, (sancimus, si qua 
amisso viro alteris abstineat nuptiis, habere quidem 
eam [ad] usum antenuptialis donationis, sicut prius 


10sancivimus, habere vero eam et proprietatis tantum 


quantum filiorum quantitas facit, ut secundum pro- 
prietatis rationem unius et ipsa filii personam ob- 
tinere videatur. Haec vero valere non in matribus 
solis iubemus, sed etiam in patribus et aliis ascenden- 


éni πατέρων καὶ τῶν ἄλλων ἀνιόντων βουλόμεϑα 10 tibus volumus ad secundas nuptias non venientibus. 


τῶν εἰς δευτέρους γάμους οὐκ ἐρχομένων. 


CAPUT IV. 


"Ext; δὲ ἀπηγορεύσαμεν πρώην δι᾽ ἡμετέρου vé- 
μου τοῖς τε ἀνδράσι καὶ ταῖς γυναιξὶ ῥεπούδια πέμ- 
πεῖν καὶ διαλύειν τοὺς γάμους, πλὴν εἰ μή τίς ἐστιν 


Quia vero interdiximus dudum per nostram legem 
et viris et mulieribus repudia mittere et transigere 
matrimonia, nisi tamen quaedam sit causa nostrae 


αἰτία τῷ ἡμετέρῳ νόμῳ γνωριζομένη, καὶ ποινὰς 20 legi cognita, et poenas hoc facientibus et viris et 


τοῖς τοῦτο τολμῶσε ποιεῖν ἀνδράσε τε καὶ γυναιξὶν 
7 z αγήν τινα περὶ τὰς ποινὰς τοῦ 
τε ἀνδρὸς καὶ τῆς γυναικὸς ποιησάμενοε, πρὸς τὸ κάλ- 


mulieribus imposuimus, mutationem quandam circa 
poenas viri et mulieris facientes et ad melius hoc 
transformantes sancimus, nullam esse differentiam 


λιον τοῦτο μεταποιοῦντες ϑεσπίζομεν, μηδεμίαν εἶναι — quantum ad poenas inter virum et mulierem hoc 


ν᾿ 


διαφορὰν τό ys inl ταῖς ποιναῖς μεταξὺ 
καὶ γυναικὸς τοῦτο τολμώντων, ἀλλὰ ταῖς αὐταῖς ποι- 
veis ταῖς κατὰ τῶν γυναικῶν παρ᾽ ἡμῶν ὁρισϑείσαις, 
- ἐπειδὰν χωρὶς αἰτίας τῷ ἡμετέρῳ νόμῳ γνωριξομένης 
τὰ συνοικέσια λύσωσι, τοὺς ἄνδρας ὑπάγεσϑαι τοὺς 


ἀνδρός τε 25 praesumentes, sed iisdem poenis quae contra mu- 


eres à nobis definitae sunt, si sine causa nostrae 
legi cognita matrimonia distrahunt, etiam viros sübdi 
hoc praesumentes, et similes esse poenas in viro et 
muliere. In delicto enim aequali proximas eis im- 


τοῦτο τολμῶντας, xal ὁμοίας silvas τὰς ποινὰς ἐπί τε 80 minere poenas iustum putavimus esse. 


ἀνδρὸς καὶ γυναικός. ἐπὶ γὰρ ἁμαρτήματος ἴσου παρα- 
πλησίας αὐτοῖς ἐπικεῖσϑαι καὶ τὰς ποινὰς δίκαιον ἐνο- 
μέίσαμεν εἶναι. 


e. III in nov. XXII c. 20 $1 insertum extat in B 28, 12,1 (B* 4 6,1 p. 191 Zach.) indeque eodem loco in L f. 40 (cf. 


p.100 ad v. 33). — Theod. summam repetit B9, eiusdem summae initium Proc. 


hiron 6, 1 in. (inde Epanagoge 19, 12 in.). 


c. IV argumentum notat Nomoc. XIV tit. 13,4 p. 614 Pitra, ubi legendum ἐκ τῆς 9x5 (pro ριζ νεαρᾶς. 





actis confectis, sicuti dictum est, insinuaverit. Nam cum viri potestatem habeant insinuandi donationes, 
periculum ex non insinuatis donationibus mulieribus imminere ineptum nobis esse videtur. 

IIL Quoniam autem etiam mulieres ad secundas nuptias non venientes praerogativa aliqua di, 

ae üs quee secundo nubunt esse existimamus, sancimus, ut si quae viro amisso secundis nuptiis abstineat, 
eat illa quidem usumfructum donationis ante nuptias, quemadmodum etiam antea sanximus, habeat 
autem etiam proprietatis iure tantum quantum proportio cum liberis efficit, ut secundum proprietatis ratio- 
nem unius et ipsa filii personam sustinere videatur. Haec autem. non solum in matribus valere iubemus, 
sed etiam in patribus ceterisque ascendentibus volumus qui ad secundas nuptias non veniant. 

IV. Quoniam autem nuper lege nostra et viris et mulieribus interdizimus repudium mittere et matri- 
monia solvere, nisi quae causa sit legi nostrae cogniía, et poenas iis qui id facere audeant et viris et 
mulieribus imposuimus discrimine quodam inter poenas viri et mulieris facto, in. melius id mutantes 
sancimus, ut nulla sit differentia quantum ad poenas inter virum et mulierem qui hoc audeant, sed iis- 
dem poenis quae in mulieres a nobis statutae sunt, ubi sine causa legi nostrae cognita matrimonia solve- 
rint, viri subiciantur qui hoc audeant, similesque sint poenae tam in viro quam in muliere. In pari enim 


delicto aequales etiam poenas iis imminere iustum putavimus esse. 





2 τοῦ om. L | 3 τὸν μὲν ὑπὲρ B | 5 καὶ om. (vel 
infra vs. additum rasura dél.) L (cf. ad c) | 8 ἀποβαλομένη 
cum Serimgero vulg. | ἑτέρων» δεύτερον L* δευτέρων L? | 
γάμον L ἷ 10 ἐϑεσπίσαμε» cf. που. XCVIII | 11 τοσ- 
οὔτον — 12 δεσποτείας om. M|| 13 αὐτὴ Haloander (s)] 
αὐτῆ ML B! | δοκεῖ ML? | 14 μόνων ez ς Scrimger, vulg. | 
11 νόμου] nov. CX VII c. 12. 13 | 21 τολμιῶσε] facienti- 
bus &|| 23 πρὸς τὸ κάλλιον] et ad melius ς || 29 τοὺς 
ἄνδραξ)] etiam viros ς || 32 καὶ om.g 





1. actis] hoc est aetis ET' | sicut 7| 4 inéptum V^? | 
esse nobis AT'| 5 rubr. De his qui seeundas nuptias non 
contrahunt sine causa T'in marg. (ex Ju.) | Qui 8171} 
et T vulg.] om. R V | mulieres] ultra eas add. Τα | 6 prae- 
positione Heimbach| propositione RVT portione &3 T? 
s. v., vulg. | digna E! || eas quae] esse ad seeundas nuptias 
— digna ultra eas quae ez 5 sq. errore repetita add. V* || 


* 


7 *saneimus addidi | 8 alteris VT^] alterius RT* vulg. I 
9 ad — donationis et 10 sg. tantum — quanti| V? in ras. 

ad del. vulg.; leg. et? | usum T'! vuig.] summam Καὶ V usum 
summam 7'* | 10 saneximus R | tamen R* 7'! | 11 quanti- 
tatis R | fecit R'| 12 ratione V | unius ipsa et perso- 
nam filii 7'| 13 uideantur A'!| ualere post solis eod. E | 
14 iubemus in ras. V | aliis] in aliis V | 17 rubr. Ut 
eadem pena uir et mulier diuertens teneatur 7᾽ in marg. || 
nostras leges RT'| 18 et viris] et om. V | 19 tin RT! | 
nostrae om. R|| 20 cognitas V^ | et in uiris R, et om. 
V | 21 mulieribus] repudia mittere add. T^ | 22 pena 
R! | uiris Κα | mulieri V | 24 ad] esse ad V|| poenas V] 
penam RT vulg. | haec αὶ | 25 hisdem R*V 7' ibidem 
R* | 26 a nobis definitae] disposite a nobis 7'| si om. 
RAT, si sine in spat. vac. scr. V? | 27 distrahant vulg. ἢ 
28 hoe om. R | praesumentis V | 29 mulierem AR! in 
muliere T' | delicto V? in spat. vac. | ei E | 30 putamus 








T vulg. 
80* 


Nov. CXXVIII 1 


636 


DE COLLATORIBUS 





(Ἐπίλογος.) Τὸν παρόντα τοίνυν γενικὸν ἡμῶν 
γόμον δῆλον ἡ σὴ ἐνδοξότης ποιήσει διὰ τῶν συνει- 
ϑισμένων ἰδίκτων vois τὸ τὴν μεγάλην ταύτην oi- 
κοῦσι πόλιν τοῖς τε τὰς ἐπαρχίας οἰκοῦσιν, ὥςτε μηδένα 
τῶν πάντων τὰ ἐπὶ σωτηρίᾳ κοινῇ νενομοϑετημένα 
παρ᾽ ἡμῶν ἀγνοῆσα. Dat. k. Sept. CP. imp. dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno XXII. post cons. Dasilii vc. 
anno VII. ind. XI. [a. 548] 


PKH 
ILEPI ΤῊΣ T9N AHMOZISN 


ANYZEQ9Z2 ΚΑΙ KATABOAHZ2 
ΚΑῚ ETEP9N KES?AAAIQ9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
πραιτωρίων. 


(Epifoguam Praesentem igitur generalem no- 
stram legem manifestam tua gloria faciat per edicta 
sollemnia et his qui hanc maximam civitatem et qui 
rovincias habitant, ut nullus omnium quae ad sa- 
5lutem communem sancita sunt a nobis ignoret. 


CXXVIIL Auth. CXXXIII. Coll. IX tit. 14 


i10 DE COLLATORIBUS ET ALIIS 


CAPITULIS R 


Idem Aug. Petro pp. 


CAPUT I. 


"Oca πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἡμετέρων ὑποτελῶν δρᾷ 15 


σπουδάζοντες διαπράττεσϑαι καὶ τὸν παρόντα τίϑε- 
uev νόμον, δι᾽ οὗ ϑεσπίζομεν, κατὰ τὸν ᾿Ιούλιον ἤτοι 
«Αὔγουστον μῆνα uis ἑκάστης ἐπινεμήσεως vàs μερι- 
κὰς διατυπώσεις τῶν συντελειῶν τῆς μελλούσης ἐπι- 


Quaecumque ad utilitatem nostrorum collatorum 
respiciunt (studentes perficere et praesentem ponimus 
legem, per quam sancimus) per Iulium vel Augustum 
mensem uniuscuiusque indictionis particulares dis- 
positiones collationum futurae indictionis in foro 


veuncsue ἐν τῷ δικαστηρίῳ τῶν ἑκάστης διοικήσεως 20 uniuscuiusque diocesis gloriosissimorum nostrorum 


ἐνδοξοτάτων ἡμῶν ἐπάρχων πραττομένων ὑπομνημά- 
τῶν φανεροῦσϑαι, σημαινούσας τὸ ὁπόσον ἐν ἑκάστῃ 
ἐπαρχίᾳ ἤτοε πόλει ὑπὲρ ἑκάστου ἰούγου ἢ ἰουλίων 
ἢ κεντουρίων ἢ ἄλλων οἱἷωνδήποτε ὀνομάτων τοῦτο 


praefectorum sub confectione monumentorum mani- 
festari, declarantes quantum unicuique provinciae 
sive civitati pro unoquoque iugo aut iuliis aut cen- 
turis aut alio quolibet tam in specie quam in auro 


μὲν ἐν εἴδει τοῦτο δὲ ἐν χρυσίῳ δημοσίων ἕνεκεν 25 fiscalium causa imminet, indicantes quoque specierum 


ἐπίκειται, φανερούσας δὲ καὶ τῶν εἰδῶν τὴν ἀποτί- 
^ , ^ ^, , 
μησὶν κατὰ τὴν τράπεζαν καὶ τὴν ἐν ἑκάστῳ τόπῳ 


aestimationem secundum mensam et in unoquoque 


Nov. CX X VIII (Authent. CX X XIII — Coll. LX tit. 14: gloss.) Graece extat in ML, c. 22—24 in B 6,3, 41. 11.14; 
prior pars fuit in .B 56,18 (Bu. τῶν βασιλικῶν ve/ νεαρὰ ρκη ἀπὸ τῆς ἀρχῆς ἡ νεαρὰ μέχρι διαερέσεωβ xf 
schol. L), unde particulas servavit B* (vid. infra). — Epit. Theod. 128, Athan. 20,1 (inde partem repetunt paratitla 
Ath. 4 $21, lib. περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $ 20 p. 197 Heimbach). lulian. const. CXXIV. 





Epilogus. —Praesentem igitur generalem legem nostram tua gloria manifesíam per consueta edicta 


faciet ei iis qui in hac magna citate habitant et 
communi salute a nobis sancita sunt ignoret. 


qui provincias incolunt, ut nemo omnium ea quae pro 





XXVIII. 


DE PUBLICORUM TRIBUTORUM EXACTIONE ET SOLUTIONE 
ET ALIIS CAPITIBUS. 
Idem Augustus Petro gloriosissimo praefecto praetorio. 
L Cum quaecumque ad utilitatem subiectorum nostrorum spectant perficere studeamus, etiam prae- 


sentem legem 


erimus, qua sancimus, ut mense lulio vel Augusio uniuscuiusque indictionis particulares 


delegationes tributorum futurae indictionis in iudicio gloriosissimorum cuiusque dioeceseos praefectorum 
nostrorum actis confectis manifestae fiant, quae — ——— quantum in unaquaque provincia vel civitate 
pro singulis iugis vel iuliis vel centuriis vel. quibuscumque aliis nominibus tam in specie quam in auro 
. tributorum nomine impositum sit, ac specierum quoque aestimationem indicent secundum mensam et secun- 





6 subser. om. e, habent Iul." | k. sert. M kal. setb. Zul.^; 
καλανδῶν ᾿Ιουλίων Ath., μηνὶ ἰανουαρίῳ (cf. ad 634, 1) 
Theod. | conp. inp. donn. iustian. aug. ann. XXII Zul.^ 
βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ κβ' Ath. ἔτει κβ' τῆς βασι- 
λείας Theod. ep. ἀπ. iust. pp. aug. M || 7 post cons. — 
ind. XI (cf. ad 634, 1)] ὑπατείᾳ Βασιλείου τὸ ζ΄ ivà. «' 
(corr. τα "Theod. μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ ζ΄ 
Ath. post cons. basilii (ual|L Zu/.^) ann. sexto (vel VI) Jul. 
conss. M || 10 rubr. Περὶ --- κεφαλαίων ML, B 56,18] Περὶ 
συντελεστῶν καὶ ἄλλων κεφαλαίων Ath. ς Περὶ τοῦ de- 
legatov καὶ περὶ ἀρχόντων Theod. 18 ἐπάρχῳ πραι- 
τωρίων M Αιλ.] ὑπάρχω L | 15 τῶν] zwi τῶν cit. Ath. ἢ} 
ὑποτελῶν ML Ath.] συντελεστῶν cit. Theod. | 17 ἰούλ- 
λιον L | ἤτοι] ἢ L| 21 *ox&ozov ML || 22 ἐν om. L^ | 
23 ἰούγου ἢ ἰουλίων Ms] ἰούγγε ἰουλίων L (iovyov ἢ 
οὐϊλίων Haloander; ἰουγαλίων pro οὐϊλέων coniciebat 





Cuiacius ad Cod. 10, 31,2); cf. 631,35; που. XVII, 8 
p. 122,13 || 24 "ἄλλων οἷωνδήποτε (οἱωδήποτε M) óvó- 
ματε ML alio quolibet &, unde ὀνόματι glossema esse 
arbitratur Zachariae; correxi ὀνομάτων, T. nov, XVII, 8 
ἢ ὁπωςδήποτε dv αὐτὰ κατὰ χώραν καλοῖεν 





1 generalem nostram V? ín spat. vac. | 4 inhabi- 
tant 7) || 5 subscriptione carent libri | 9 nov. CXXVIII 
(— Auth. CX X XIII) om. R, in particula ab altera manu 
perscripta exhibet T' f. 114 || 10 rubr. om. T' (add. schol. 
in marg.) || collationibus V | 13 Idem a. V a.] Imperator 
iustinianus 7'|| 16 respitiunt V vulg.] pertinent T'||stu- 
dentes — sancimus om. libri, similiter suppl. Contius, vulg. 
17 vel] uel per 7'|| 18 inditionis (et sic infra saepius 
V | partieularis V | 25 causarum 7'|| 26 mensam Aeck] 
mensuram /ibri | et 7] om. V vulg. 








ET ALIIS CAPITULIS 


637 


Nov. CXXVIII 1—3 





οὖσαν συνήϑειαν, καὶ τέ ἐξ αὐτῶν εἰς τὴν ἄρκαν 
εἰςφέρεσϑαι ἢ ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ δίδοσϑαι ἢ δαπανᾶ- 
σϑαε προφήκει" οὕτω δὲ συντειϑεμένας τὰς τοιαύτας 
διατυπώσεις τοῖς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχουσιν εὐθέως né, 
πεσϑαε ἐν προσιμίοις ἑκάστης ἐπινεμήσεωξ, καὶ δὲ 
αὐτῶν προτέϑεσϑαι ἐν ταῖς ὑπ᾽ αὐτοὺς καϑεστώσαις 
πόλεσιν ἐντὸς τοῦ Σεπτεμβρίου μηνὸς ἢ ᾿Οκτωβρίου" 
ἀλλὰ xai τοῖς βουλομένοις τὰ ἴσα τούτων ἐκ τοῦ δὲε- 
καστηρίου τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ἀνυπερϑέτως 


loco tenentem (consuetudinem), et quid ex his in 
arcam inferri aut in unaquaque (provincia) dari aut 
expendi oportet; sic igitur compositas tales dispo- 
sitiones provinciarum iudicibus mox destinari in pro- 
50emiis uniuscuiusque indictionis et per eos proponi 
in civitatibus sub eis constitutis intra Septembrem 
aut Octobrem mensem; sed etiam volentibus exempla- 
ria horum ex foro gloriosissimorum praefectorum 
sine dilatione dari, ut collatores agnoscant quemad- 


δίδοσθαι, ὥςτε τοὺς συντελεστὰς γινώσκειν, καϑ' ὃν 10modum debent collationes inferre. Si vero ante in- 


τρόπον ὀφείλουσιν τὰς συντελείας εἰςφέρειν. εἰ δὲ πρὸ 
τῆς ἐμφανείας εἰς ἑτέρους τίτλους παρὰ τοὺς περιεχο- 
μένους τῇ μερικῇ διατυπώσει τοῦ αὐτοῦ ἐνιαυτοῦ οὗ 
συντελεσταὶ τὰ δημόσια καταβάλωσιν ἢ κατὰ τὴν 


sinuationem in alios titulos praeter eos qui conti- 
nentur particulari dispositione anni collatores fiscalia 
exsolvant aut in provincia expendant, iubemus eis 
in eiusdem indictionis collationes haec reputari, ut 


ἐπαρχίαν δαπανήσουσε, κελεύομεν αὐτοὺς sis τὰς τῆς 15 nullum ipsi patiantur damnum. Si vero secundum 


αὐτῆς ἐνδικτέωνος συντελείας ταῦτα λογίζεσϑαι, ὥςτε 
μηδεμίαν αὐτοὺς ὑπομένειν ζημίαν. εἰ δὲ κατὰ τὸν 
παρ᾽ ἡμῶν ὁρισϑέντα καιρὸν μὴ ἐκπεμῳφϑῶῦσιν αἱ 


τοιαῦται μερικαὶ διατυπώσεις, οὗ μὲν κατὰ καιρὸν 


a nobis definitum tempus non dirigantur huiusmodi 
particulares dispositiones, qui quidem per tempus 
gubernant nostrum praetorium librarum auri 

persolvant, uniuscuiusque vero provinciae 


poenam 
διοικοῦντες τὰ ἡμέτερα πραιτώρια À χρυσίου λιτρῶν 20 tracteutae viginti librarum auri poenam exigentur. Si 


ποινὴν καταϑήσουσιν, οἱ δὲ ἑκάστης ἐπαρχίας τρακτευ- 
ταὶ x χρυσίου λετρῶν ποινὴν εἰςπεραχϑήσονται. εἰ δὲ 
ὁ ἄρχων στελλομένας τὰς αὐτὰς μερικὰς διατυπώσεις 
ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ μὴ oo ges, & χρυσίου λιτρῶν ποινὴν 


autem iudex missus easdem particulares dispositio- 
nes in provincia non proposuerit, decem librarum 
auri damnabitur et spoliationem cinguli sus- 
tinebit; eius quoque officium quinque auri libras 


ὠϑήσεται καὶ ἔκπτωσιν τῆς ζώνης ὑπομενεῖ, τῆς 25 exigetur. 


αὐτοῦ τάξεως ε΄ χρυσίου λιτρῶν ποινὴν εἰξπραττομένης. 


: CAPUT Il. 


Κελεύομεν δὲ τὴν μὲν τῶν εἰδῶν εἰςκομιδὴν si- 
ϑέως ἐκ προοιμίων ἑκάστης ἐπινεμήσεως ἄρχεσϑαι, 


τοὺς δὲ ἀργυρικοὺς τίτλους κατὰ τοὺς καιροὺς τοὺς 
90 


ὡρισμένους. 


Iubemus vero specierum quidem illationem mox 
ex principiis uniuscuiusque indictionis incipere, ar- 
genti vero illationis titulos secundum tempora de- 
finita. 


CAPUT III. 


, Ὑπὲρ δὲ τῶν δημοσίων συντελειῶν τὰς ἀποχὰς 
ἤτοι ἀμεριμνίας μερικάς τε καὶ πληναρίας mcs 
ποιβ. παρὰ τῶν τὰ δημόσια ὑποδεχομένων yiveadeu 
μεν, σημαινούσας τὴν τῶν χρημάτων ποσότητα 
καὶ τῶν εἰδῶν, οὐ μὴν ἀλλὰ 
τῶν ioviiow ἤγουν κεντουρίων, καὶ τὰ ὀνόματα τῶν 
κτήσεων, ὑπὲρ ὧν τὰς συντελείας ὑποδέχονται. εἰ δὲ 


Pro fiscalibus autem collationibus desuscepta sive 
securitates particulares aut plenarias omnibus (modis) 
ab his qui fiscalia suscipiunt fieri definimus, mani- 
festantes et solidorum quantitatem et specierum nec 


x«i τῶν ἐούγων ἤτοι δῦ n0n et iugorum sive iuliorum sive centuriarum, et 


nomina possessionum pro quibus functiones susci- 


c. III ex B 56,18,2 servat B* T 1,21 p. 617 Zach. 





dum consuetudinem singulis locis receptam, et quid ex iis in arcam inferri vel in singulis provinciis dari 
aut expendi oporteat; atque ita compositae eiusmodi delegationes ad provinciarum praesides statim initio 
(yit m indictionis mittantur, et per eos in civitatibus sub ipsis constitutis infra mensem Septembrem vel 
Octobrem proponantur; sed etiam exempla earum volentibus ex iudicio gloriosissimorum praefectorum 
sine mora edantur, ut subiecti intellegant quemadmodum tributa inferre — Quodsi ante insinuatio- 
nem in alios titulos praeter eos qui particulari delegatione eiusdem anni continentur subiecti tributa sol- 
verint vel in provincia expenderint, iubemus eos in eiusdem indictionis tributa haec reputare, ut nullum 
damnum patiantur. Si vero tempore a nobis definito eiusmodi particulares delegationes non sint missae, 
quá quoque tempore praetoria nostra moderantur triginta librarum auri poenam persolvent, a tractatori- 
autem cuiusque provinciae viginti librarum auri poena exigetur. Quodsi magistratus missas easdem 
particulares delegationes in provincia non proposuerit, decem librarum auri poena multabitur et amissio- 

nem des patietur, atque ab officio eius D librarum auri poena exigetur. 
. Jubemus autem specierum quidem illationem statim ab initio cuiusque indictionis, argentarios 


vero litulos secundum constituta tempora incipere. 
IL Pro publicis autem tributis ut apochae 


; i L sive securitates et particulares et plenariae omnibus 
modis fiant ab iis. qui tributa suscipiunt constituimus, quae significent quantitatem 
rum nec non iugorum vel iuliarum vel centuriarum, et nomina possessionum pro qui 


ecuniarum et specie- 
tributa suscipiunt. 





1 ἄρκλαν L | 2 δίδοσθαι — 3 προφήκεε om. M in 
hiatu 12. litt. | 7 ὀκτωμβρίου L | 9 Ἐὑπάρχων ML ἢ 
13 αὐτοῦ om. ς | 14 καταβάλλουσιν L | 15 δαπανή- 
σῶσε Serimger || 16 ἐνδικτίονος M || 18 μὴ om. L^ ἢ 
πεμῳφϑῶσιν L | 22 x' et ποινὴν om. M | 23 ἐν τὴ éxag- 
xia διατυπώσεις L, ἐν om. in lacuna 5 litt. M || 24 προσ- 
ϑήσει L | 26 εἰσπραττομένης L εἰσπραχϑήσεται M, 
cf. «| 29 κατὰ τοὺς ὡρισμένους καιρούς L | 32 τε καὶ] 
aut « | 34 χρημάτων MLB* Iul.] νομισμάτων Ath.c | 
90 ἐούγγων L ξευγῶν B* (cf. ad p. 122,13) | 36 τῶν 
om. B* | ἤγουν M] εἴτε οὖν LB: 





1 consuetudinem add. Beck | quidem V | 2 provincia 
add. Beck || aut] et V | 4 provinciarum om. T' | prooemiis 


vulg.] praemiis V primis T' | 7 aut] et 7' || octubrem VT | 
mensem V] menses 7'vulg.| 10 sin 7| 14 haee V] hoe 
T' vulg. | 16 huiusmodi — 21 dispositiones suppi. V? ἐπ 
spat. vac. 5 vs. | 17 qui quidem] quod quidem V quieuque 
(sie, que in ras.) T | 18 auri om. Τ ἢ 19 unius uero euius- 
que prouincie 7' uniuscuiusque prouinciae uero V | 20 
tracteutae Beck] tracte ut et V tractantes T' | exigantur 
T vulg. | 21 eas T'| 22 prouintia V] prouincias T pro- 
vineiis vulg. | proposuerunt V | quindecim 7'| 23 ciguli 
expoliationem T'|| 24 librarum auri 7' | 25 exigentur 
VtT!]|27 vero om. T | quidem specierum 7' | 29 illatio- 
nem T'| titulos Osenbrüggen] titulis VT, titulum vulg. || 
32 securitate particulare V? | planarias 7'| *modis ad- 
didi | 34 et specierum om. T' | 36 functiones] et functio- 
nes T' 





Nov. OXXVIII 3—6 


638 


DE COLLATORIBUS 





κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον τὰς ἀποχὰς ἤγουν ἀμερι- 
μνίας μὴ ποιήσουσι, κελεύομεν αὐτοὺς καὶ ποινὴν δέκα 
χρυσίου λιτρῶν ἀπαιτεῖσϑαι καὶ βασάνους ὑπομένειν. 
τοῦ ἄρχοντος ομοίωξς τὴθ ἐπαρχίας ε χρυσίου λιτρῶν 
ποινὴν εἰβπραττομέγου, st περὶ τούτου προΞελευσϑ᾽ εὶς 
μὴ ἐκδικήσει καὶ συνελάσει τὰς ἀποχὰς ἤτοι ἀμεριμνίας 
xa" ἣν διωρίσαμεν τάξιν συγγραφῆναι. 


piunt. Si vero secundum praedictum modum desus- 
cepta sive securitates non fecerint, iubemus eos et 
poenam decem auri librarum exigi et tormentis subdi ; 
similiter iudicem provinciae decem auri librarum poe- 

5 nam exigi, si de hoc interpellatus non vindicaverit 
et compulerit desuscepta sive securitates secundum 
quem definivimus ordinem conscribi. 


CAPUT IV. 


^ — * , w «r » 

Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν παραφυλαχϑῆναε, cere εἴ 

€ » - - » , , 

τιβ ὡς εἰκὸς τῶν συντελεστῶν ἀμφιβάλοε περὶ κτή- 


Haec autem iubemus observari, ut si quis forsan 
collatorum dubitat de possessione, pro qua fiscalia 


σεωξβ, ὑπὲρ ἧς δημόσια εἰβσπεράττεταει, ἢ ὑπὲρ τῆς τῶν 10 exigitur, aut pro fiscalium quantitate, omnibus modis 


δημοσίων ποσότητοβ, πᾶσι τρόποις τοὺς τῶν δημοσίων 
ἀπογραφῶν φύλακας ἀναγκάξεσϑ'αι ὑπὸ τοῦ τῆς ἐπαρ- 
χίας ἄρχοντος, ἢ ἐκείνου ἀμελοῦντος παρὰ τοῦ τῶν 
τόπων οσιωτάτου ἐπισκόπου, ταὐτας προφέρειν καὶ 


fiscalium descriptionum custodes cogi ἃ provinciae 
iudice, aut illo neglegente à locorum sanctissimo 
episcopo, eas proferre et fiscalium ostendere quanti- 
tatem et secundum virtutem publicae descriptionis 


τὴν τῶν δημοσίων ἀποδεικνύναι ποσότητα κατὰ τὴν 15 exigi possessorem. 


— τῆς δημοσίας ἀπογραφῆς, καὶ οὕτως εἰβπράττε- 
σϑαι τὸν κεκτημένον. 


CAPUT Y. 


Kai ἐν τούτῳ δὲ τοῖς ἡμετέροις συντελεσταῖς βοη- 
- , e 385 - 
ϑῆσαι συνείδομεν, were μὴ ἀνάγκην ἐπάγεσϑαι τοῖς 


Etin hoc quoque nostros collatores adiuvare per- 
speximus, ut non necessitas inferatur possessoribus 


κτήτορσιν ὑποδέκτας ὀνομάζειν τῆς ἐν χρυσίῳ συντε- 20 sub hypothecas decimationes nominare in auro col- 


λείας πρὸς τὸ μή τινα ἐκ τούτου ὑπομένειν αὐτοὺς 
βλάβην, ἀλλὰ τούτους οἷς ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ ἢ πόλει 
ὃ κίνδυνος τῆς τῶν δημοσίων ἀπαιτήσεως ἐπίκειται, 
εἴτε ἄρχοντες εἶεν εἴτε πολιτευόμενοι εἴτε ἐξάκτωρες 


lationis, ut non aliquam ex hoc patiantur ipsi laesio- 
nem, sed eos quibus in unaquaque provincia aut 
civitate periculum fiscalium exactionis imminet, sive 
iudices sint sive curiales sive exactores seu vindices 


εἴτε βίνδικες εἴτε κανονικάριοι ἢ ἄλλοι τινές, τῷ ἰδίῳ 25 aut canonicarii aut alii quidam, proprio periculo et 


κινδύνῳ ὑστοδέχεσϑαι τὰ χρήματα xal ἐκπέμστειν, ἢ 
eet: , ^ 2 , , 
καὶ ἀναλίσκειν εἰς ἃς ἀφωρίσϑησαν χρείας. 


suscipere pecunias et transmittere et expendere in 
quibus deputatae sunt utilitatibus. 


CAPUT VI. 


Kal τοῦτο δὲ παραφυλαχϑῆναι κελεύομεν, ὥςτε κα- 
- -" , T 
ψονικάριον τοιοῦτον ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ στέλλεσϑαι, δετις 


Et hoc custodiri iubemus canonicarium talem in 
provinciam destinari, qui possit periculo ordinantium 


δύναται τῷ κινδύνῳ τῶν προβαλλομένων αὐτὸν sic- 30 eum exigere fiscalia tributa, ut per nullam occasio- 


πράττειν τὰ δημόσια τέλη, ὥςτε κατὰ μηδεμίαν πρό- 
φασιν ἐξπελλευτὴν μετ᾽ αὐτὸν ἐκπέμπεσϑαι καὶ ζη- 
μίαν τοῖς ὑποτελέσιν ἐπάγειν" τοῦ γὰρ ἐξπελλευτοῦ 
καὶ αὐτὴν τὴν προβηγορίαν τοῦ λοιποῦ ἀναιροῦμεν. 


nem impulsorem post eum mitti et damnum subiectis 
inferri: impulsoris (enim) et ipsum vocabulum de ce- 





Quodsi secundum praedictum modum apochas seu securitates non fecerint, iubemus eos decem librarum 
auri poena peti et tormenta subire. Pariterque a praeside provinciae decem librarum auri poena exiga- 
tur, $i ea de causa conventus id non vindicaverit neque effecerit ut apochae seu securitates 60 quo statui- 
mus modo conscribantur. 

IV. Sed hoc quoque observari iubemus, ut si quis forte subiectorum de possessione, cuius nomine 
tributa exiguntur, vel de tributorum quantitate dubitet, omnibus modis publicarum descriptionum custodes 
cogantur a provinciae praeside, aut illo neglegente a sanctissimo locorum episcopo, illas proferre et 
tributorum. quantitatem secundum tenorem pubíicae descriptionis demonstrare, aique ita a possessore 
exigantur. 

— Sed in hoc quoque subiectos nostros adiuvare placuit, ne possessoribus necessitas afferatur sus- 
ceptores nominandi P6 ch quae in auro conferuntur, ne quid ipsi damni inde subeant, sed ut ii qui- 
bus in quaque provincia vel civitate periculum ecactionis tributorum impositum est, sive iudices sint. sive 
curiales sive exactores sive vindices sive canonicarii sive alii ulli, suo periculo pecunias suscipiant et trans- 
mittant, vel etiam in eos usus ad quos destinatae sunt erogent. 

VI. Sed hoc quoque observari iubemus, ut canonicarius íalis in. provinciam mittatur, qui possit 
periculo eorum qui eum instituerint tributa publica exigere, neve ulla de causa compulsor (expelleuta) 
post eum mittatur et damnum subiectis inferat: compulsoris enim ipsum momen in posterum. tollimus. 





^4 ἤτοι (εἴτε ovv υ. 1.) B*| 6 ἐκδικήση L| 1 δεωρί- 
cauev| δὲ ὡρίσαμεν M || συγγεγραφέναι L || 8 τοῦτο] 
haec c || δὲ 1] om. M || 15 κατὰ] et secundum ς || 16 «ai 
οὕτως om.e|| 20 ὑποδέκτας] sub hypothecas decimatio- 
nes e (lectio ni fallor orta ex duplici scriptura ὑποϑήκας 
et δεκάτας) | τῆς ἐν χρυσίῳ (χρυσῷ Ath.) συντελείας 
Ath. ς (ὑποδέκτας τοῦ χρυσίου Theod. susceptores eorum 
quae in aere — pensitantur 7μ].}} τοὺς ἐν χρυσίω συντελε- 
στὰς ML | 24 ἐξάκτορες M ἐξάκῶρ (sic), s. v. ἀπαιτητὴς 
L (cf. ad 639, 33) || 25 βίνδιεκες] s. v. ἔκδικοι L || 26 ὑπο- 
δέχεσϑαι] et suscipere e || ἢ M] om. Le || 32 ἐξπιλευτὴν 
(et ita constanter) IL (ἐξπτιλευτής etiam Ath. cod., ἐξσπ - 
λευτής cod. Theod., ἐξπελευστής Cod. 10,19, 9) | μιετ΄ av- 
vov] cum eis (sc. canonicarüs, i. e. μετ᾽ αὐτοῦ 1) Iul. | 
ἐκπέμσπεσϑαι Lg (πεμπέσϑω Ath., transmittimus Zul.)] 
διέπεσϑαι M. An leg. μετ᾽ αὐτοῦ διέπεσϑ'αι (i. 6. eum 
sequi) ? | 33 ὑπάγειν L* 


2 non] et non V || fecerit 7T' | 3 librarum auri T 
vulg. | exig V! | 4 iudice V | auri librarum penam exigi 
V] librarum auri exigi poenam 7'vulg. | 5. vindicaverit 
Leunclavius Notat. 2, 344] iudicauerit /ibri | 6 compelli- 
tur T'|| securitate V seeurites 7'|| 7 diffinimus 7'|| con- 
scribi 7] seribi V vulg. | 10 exiguntur 7᾽ | 11 a] et 
a T | 14 secundum — descriptionis in ras. 7" | 18 ad- 
iuuare nostros collatores T'vuig. | prospeximus 7' || 19 
possessoribus] eollatoribus T' || 20 «ominare 7'! nomina 
V| 21 patiantur ipsi V] ipsi patiantur Z'vulg.|| 22 in 
om. T' | 23 exaetionis V] exactionem 7'! exactionum 
T? vulg. | 24 sive exactores seu vindices om. T'| 25 ca- 
nonacarii 7T' | quidem 7'|| 28 talem in prouinciam ca- 
nonicarium 7'|| 30 ut Hamburgensis] aut VT' et vulg. ἢ 
31 et] ad 7'|| subieetis om. 7' || 32 inferri — fieri T, 
inferre al. || impulsoris V] impulsionis Z'vulg. || enim 





add. Beck 





A “νου o 
«M * nd — — 
— 8 εἶν 

cm 


TODO 
-— : - xxv Jr 


ET ALIIS CAPITULIS 639 Nov. CXXVIII 6—8 
tero perimimus. Si vero non opportunus inveniatur 
canonicarius, non impulsor mittatur, sed illo remoto 
alter dirigatur canonicarius. Ipsum quoque canoni- 
carium contentum esse iubemus — consuetu- 

5dinibus et nullam subiectis inferre ionem. 





€ 


εἰ δὲ ἀνεπιτήδειος εὑρεϑῇ ὃ κανονικάριος, μὴ ἐξπελ- 
Sec c ἀλλ᾽ ἐκείνου ἀποκινουμένου ἄλλος 
στελλέσϑω κανονικάριος. καὶ αὐτὸν δὲ τὸν κανονικά- 
ριον ἀρκεῖσθαι κελεύομεν ταῖς ὡρισμέναις συνηϑείαις 
καὶ μηδεμίαν τοῖς ὑποτελέσιν ἐπάγειν βλάβην. 


CAPUT VII. 


Εἴ ποτε δὲ συμβαίη ἐπιβολὴν ο͵ἱαςδήποτε κτήσεως Si autem aliquando contigerit superindictionem 
ὁμοδούλων ἢ ὁμοκήνσων γενέσθαι, ἐξ ἐκείνου τοῦ cuiuslibet possessionis conservae aut contributariae 
χρόνου κελεύομεν τὸν τὴν ἐπιβολὴν δεχόμενον ἅπαι- — fieri, ex illo tempore iubemus superindictum susci- 
τεῖσϑαι ὑπὲρ αὐτῆς τὰ δημόσια, ἐξ ov παρεδόϑη αὐτῷ  pientem exigi pro eo fiscalia, ex quo tradita est ei 
ἡ ἐπιβαλλομένη κτῆσις. μὴ ἄλλως δὲ τὴν ἐπιβολὴν 10 superindicta possessio; non aliter autem superin- 
γίνεσθαι, εἰ μὴ ἐγγράφως περὶ τούτου ἐξέτασις γένη- dictum fieri, nisi ex scripto de hoc examinatio fiat 
ται παρὰ TQ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντι, καὶ ψῆφος αὐτοῦ apud provinciae iudicem et sententia eius procedat 
προέλϑη διορίζουσα τὸν ὀφείλοντα δέξασϑαι τὴν ἐπι- — definiens eum qui debet suscipere superindictum. Si 
βολήν. si δέ τις νομίσειε βεβλάφϑαι, ἐξέστω αὐτῷ — quis autem putaverit se laedi, liceat ei provocare, 
ἐκκαλεῖσθαι, ἵνα ἐν τῷ δικαστηρίῳ τῶν ἐνδοξοτά- 15 ut in foro gloriosissimorum praefectorum appellatio 
τῶν ἐπάρχων ἡ ἔτκλητο ἐγγυμνάζηται καὶ κατὰ rove — examinetur et secundum leges terminum suscipiat. 


vOLOVS πέρας δέχηται. 
CAPUT VIII. 


Εἴ ποτε δὲ συμβαίη δεσπότην ο͵αεδήποτε κτήσεως 
ἢ μὴ φαίνεσϑαι Ἶ πρὸς τὴν τῶν δημοσίων καταβολὴν 


μὴ ἀρκεῖν, ὥςτε διὰ τοῦτο τὴν τῆς ἐπιβολῆς ἀνά 
γενέσϑαι, κελεύομεν παραχρῆμα ταύτην παραδίδο- 


σθαι τοῖς ὁμόδουλα ἢ ὁμόκηνσα χωρία κεκτημένοις 
μετὰ πάντων τῶν ἐν αὐτῇ εὑρισκομένων γεωργῶν 


καὶ πεκουλίων αὐτῶν καὶ ἐνθηκῶν καὶ καρπῶν καὶ 


Si vero aliquando contigerit dominum cuiuscum- 
que possessionis aut non apparere aut ad fiscalium 


20solutionem non sufficere, ut ex hoc superindictionis 


necessitas suscipiatur, iubemus repente hanc tradi 
his qui conserva aut contributaria praedia possident 
cum omnibus qui in ea inveniuntur agricolis et pe- 
culis eorum et enthicis et fructibus et animalibus 


ξἕῴων xal παντὸς ἄλλου instructov x«i instrumentov 25 et ommi alio instructo instrumentoque ibi invento. 


TOU ἐκεῖσε εὑρισκομένου. εἰ δὲ ἢ τὸ πρόξωπον τὸ 
2 - 3- 4 * » , € * 
ὀφεῖλον αὐτὴν κατὰ τοὺς νόμους ὑποδέξασϑαι μὴ 
ε " - 2 € , , € —- * 
εὑρεϑῇ ἢ ἄλλῳ οἱῳδήποτε τρόπῳ ὑπερτεϑῆναι τὴν 


ἐπιβολὴν συμβαίη, κελεύομεν ὑπομνήματα γενέσϑαε 
X. ὕντα τὴν ποιότητα 30 tatem et statum eius possessionis et omnia in ea in- 


παρὰ τῷ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντε 
καὶ κατάστασιν τῆς αὐτῆς κτήσεως καὶ πάντα τὰ ἐν 
αὐτῇ εὑρισκόμενα, ἵνα οὕτως αὐτὴν οἱ πολιτευόμενοι 
ἤγουν ἐξάκτωρες ἢ βίνδικες ἢ ταξεῶται παραλαμβά- 


Si vero aut persona quae debeat eam secundum 
leges suscipere non inveniatur, aut alio quocumque 
modo differri superindictum contigerit, iubemus gesta 
confici apud provinciae iudicem significantia quali- 


venta, ut sic eam curiales seu exactores aut vindices 
aut officiales suscipiant, et si postea inveniatur qui 
debeat eam secundum leges suscipere, non aliter 


vovgwv, Gre si μετὰ ταῦτα εὑρεϑεῖεν οἱ ὀφείλοντες 
αὐτὴν κατὰ τοὺς νόμους δέξασθαι, μὴ ἄλλως τοῦτο 35 


e. VII (— 18 ἐπιβολήν) εἰ VIII ex B 56,18, 6 [50, 20, 8 cit. B* in ed. Zachariae] servat B* E 34,1 p. 333 Zach. 





Si vero canonicarius parum idoneus inveniatur, ne compulsor mittatur, sed illo remoto alter delegetur 
canonicarius. Sed ipsum quoque canonicarium contentum esse iubemus consuetudinibus constitutis neque 
ullum subiectis damnum inferre. 

VIL. Sed si quando contigerit adiectionem cuiuscumque possessionis conservorum vel contributario- 
rum praediorum fieri, ex: illo tempore iubemus ab eo qui adiectionem recipit pro ea publica tributa exigi, 
ex quo tradita ei est adiecta possessio. Neve tamen aliter. adiectio fiat, nisi in scriptis de ea re exami- 
natio apud praesidem provinciae instituta et sententia eius prolata sit quae designet eum qui adiectionem 
recipere debeat. Si quis vero se damno affectum putet, liceat ei appellare, ut in iudicio gloriosissimorum 


praefectorum appellatio exerceatur et secundum leges terminum accipiat. 


VIII. 


serva aut contributaria 


tectionem 
et síatum eiusdem 


erum si quando dominum cuiuscumque 
venda non sufficere contigerit, ut idcirco adiectionis 
praedia possident cum omnibus colonis qui in ea reperiuntur e 
et dotibus (enthecis) et fructibus et animalibus et omni alio instructo instrumento. 
Quodsi aut —— quae eam secundum leges suscipere debeat non inveniatur, aut 
fferri contingat, iubemus acta apud praesidem provinciae confici , 
possessionis omniaque quae in ea reperiuntur, ut ita eam curiales vel exactores vel vin- 


—— aut non apparere aut ad tributa sol- 


ὁ necessitas, iubemus eam confestim iis qui con- 
1 1 ue peculiis 
ibi reperto tradi. 
io quolibet modo ad- 
significent qualitatem 


dices vel officiales suscipiant: ut si postea reperiantur qui debeant eam secundum leges recipere, non aliter 





6 éxiBovAzr, s. v. ἐπιβολὴν M ἢ 11 γενέσϑαι B5 
ἐγγράφως Me(lu.)) ἔγγραφος LB* | 13 προέλϑοι L ] 
ὀφειλόμενον M || 14 ἐξέστω Lc] ἐξέστιν (sic) M, ἔξεστιν 
vulg. | 15. ἐγκαλεῖσϑαι et 16 ἔγκλητος M | 16 ὑπάρχων 
L^ | ἐγγυμνάζεται ML, corr. Haloander | 22 ὁμόκινσσα 
L | 25 παντὸς ἄλλου ἱνστρούκτου καὶ instrumentu τοῦ 
M παντὸς ἄλλου ivstrue (s. v. ἄλλης ἐξοπλίσεως) καὶ 
ivstrumentu τοῦ (s. v. ἀμιιφιάσεως) L πάσης ἄλλης ἐξ- 
οπλίσεως καὶ ἀμφιάσεως B*| 26 εὑρισκομένης B* || 21 
αὐτὸν L| 28 εὑρεϑῆ M] εὑρεϑείη LB* | 29 γίνεσϑαι 
B*, quod recepit Zachariae | 30 τὴ»] τινὰ Ὁ [8 ἢ ποιό- 
Tta LB* ς Ath. Iul] ποσότητα M (Theod.) | 31 τῆς αὐ- 
vrs] eius ς | 32 *iva (ut ς Iul)] καὶ MLB* ἢ 33 ἤγουν] 
εἴτε οὖν B* | ἐξάκτορες B: ἐξάκζρ (sic), s. v. ἀπαιτηταὶ 
L | bivó;ces, s. v. ἔκδικοιε L || πὶ βάνωσεν cum 
Serimgero vulg. | 34 εὑρεϑεῖεν oí ὀφείλοντες] inveniatur 
qui debeat ς | 35 τοῦτο om. « 





3 quoque canoniearius V? | 4 contemptum V7 ἢ esse 
om. T | deputatis] de priuatis 7'| 5 et om. 7 | infert 7'! 
inferat 7'*| 6 superdictiones T superindictiones 7? 
1 eonseruare aut contributaria V | 9 pro eo fiscalia] pro 
fisealibus 77^ | 10 possessio superindicta 7'| 11 nisi om. 
V | ex rescripto 7' vulg. | 12 scientia 7' | procedens 7' | 
15 gloriosimorum 7' | 16 terminos V | 18 contingat T' | 
euiusque V | 20 ut] aut T']| ex] per 7'| superindietio V 
indietionis 7 | 23 eum — ea scr. V? in spat. vac. | 24 
enthieis V] emphiteoticis 7, enthecis vulg. || et fruetibus] 
et om. T | 25 instrumento quae V | iniuneto 7' | 27 leges 
V] legem 7 vulj. | quocum 7' || 28 contingit V | 29 quali- 
tatem V] et qualitatem 7'vulg. | 30 et omnia in ea in- 
uenta ser. V? in spat. vac. || 31 seu V] siue Τ' | iudices 
T | 32 et] leg. ut? | inuerit 7'| 33 legem accipere T 


Nov. CXXVIII 8—12 


640 


DE COLLATORIBUS 





γίνεσθαι, εἰ μὴ τὸ διὰ τῆς προφάσεως τῶν ἐξακτώρων 
ἢ βουλευτῶν ἢ βινδίκων ἢ ταξεωτῶν χεῖρον ἢ ἧττον 
γενόμενον τῷ παραλαμβάνοντε ἀποκατασταϑείη. 


fieri, nisi quod pro occasione exactorum aut curia- 
lium aut vindicum aut officialium eius peius aut 
minus factum est ei qui suscepit restituatur. 


CAPUT IX. 


Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν, ὥςτε ὑπὲρ τῶν χρημάτων 
ἢ εἰδῶν τῶν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις δαπανωμένων μὴ εἰς- 
πράττεσϑαι τοὺς συντελεστὰς τὰ λεγόμενα παραπομι- 
πικά, καὶ ὑπὲρ τῶν ἐκπεμπομένων δὲ μὴ πλέον 
παρέχειν τῶν ἐξ ἀρχῆς ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ διατυπω- 
ϑέντων. 


Hoc quoque iubemus, ut pro pecuniis et specie- 

5 bus in provinciis expensis non exigantur collatores 
ea quae dicuntur transmissoria, et pro his autem 
quae transmittuntur non amplius praeberi horum 
quae ex initio in unaquaque provincia deputata sunt. 


CAPUT X. 


Τοὺς δὲ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ὑπὲρ oiíacobv δημο- 10 


σίων εἰβπράξεως στελλομέγνους μὴ ἄλλως ἄρχεσϑαι 
τῆς ἀπαιτήσεωβ, εἰ μὴ πρότερον ἐν τῷ κατὰ χώραν 
δικαστηρίῳ ἐμφανίσουσε τὰς ἐπιτεϑείσας αὐτοῖς περὶ 
τούτου κελεύσεις, ὥςτε τοὺς καταβάλλοντας τὰ δημό- 


Eos autem qui in provinciis pro quibuscumque 
publicis exactionibus diriguntur, non aliter incohare 
exactionem, nisi prius in provinciali iudicio insinua- 
verint impositas sibi de hoc iussiones, ut exsol- 
ventes fiscalia tributa nulli pro his periculo aut 


cia τέλη μηδενὶ ὑπὲρ τούτων κινδύνῳ ἢ ζημίᾳ vxo-15 damno subiaceant; hoc ipso et super privatis nego- 


- , 2 - E] * - 2 - ς 
κεῖσθαι τούτου αὐτοῦ καὶ ἐπὲὶ ταῖς ἰδιωτικαῖς ὕπο-. 


ϑέσεσε φυλαττομιένου. 


tiis observando. 


CAPUT XI. 


* - * , e - F E 
Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν, ὥςτε τοῖς δημοσίων ἀπαί- 
, , 2v - , 
τησιν ἐγκεχειρισμένοις μηδένα ἰδιωτικῶν πραγμάτων 


Hoc quoque iubemus eis quibus fiscalium exaetio 
iniungitur nullam privatarum causarum executionem 


ἐκβιβασμὸν καταπιστεύεσϑαι, ἀλλὰ καὶ εἴ τι αὐτοῖς 20 committi, sed et si quid eis tale iniungatur, nullo 


τοιοῦτον ἐγκεχείρισται, μηδενὲ τρόπῳ τολμᾶν αὐ- 
τοὺς τοῦτο πράττειν, ὥςτε μὴ τῇ προφάσει τῶν δη- 
μοσίων συντελειῶν τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς κατα- 
βλάπτεσϑαι. 


modo eos praesumere hoc agere, ne occasione publi- 
carum functionum nostri subiecti laedantur. 


CAPUT XII. 


Ei δὲ καί τις ταῖς ἀληϑείαις δημοσίας ἐποφείλων 25 


συντελείαβ εἴποι τῷ ἐκβιβαστῇ εἶναε αὑτῷ ἕτερον 
χρεώστην, μὴ ἐξεῖναε τῷ ἐκβιβαστῇ ὄχλησίν τινα τῷ 
ὀνομασϑέντε ἐπάγειν, εἰ μὴ ὁ πρῶτος χρεώστης ἀπο- 
Orgy; κατὰ μηδένα τρόπον παντελῶς δυνάμενος τὰς 


Si autem et aliquis pro veritate publica debens 
tributa dicat executori esse sibi alium debitorem, 
non licere executori molestiam aliquam denominatis 
inferre, nisi primus debitor probetur nullo modo 
omnino posse publica tributa persolvere. Hoc tamen 


δημοσίας συντελείας καταβάλλειν" καὶ τοῦτό ys μέν- 80 prius requiri apud iudicem provinciae, si pro veri- 


τοι πρότερον ξητείσϑω παρὰ τῷ ἄρχοντι vijé ἐπαρ- 
χίας, εἰ ταῖς ἀληϑείαις χρεώστης ἐστὶν ὁ ὀνομασϑιείς, 
καὶ ovro νομίμως —— ἡ εἴβπραξις ἐν ἑκατέρῳ 
ϑέματι. εἰ δέ τιβ ἐκβιβάσαε ἢ ἀπαιτῆσαι παρὰ τὰ 


tate debitor est is qui denominatus est, et ita fiet 
" exactio. In utroque vero casu si quis exequi aut 


6. XII summarium habet B* T 1,22 p. 617 Zach. (ex .B 56, 18, 9). 





hoc fiat nisi id quod nomine exactorum vel curialium vel vindicum vel officialium peius factum aut de- 


minutum sit ei qui suscepturus est restituatur. 


IX. Sed hoc quoque iubemus pro pecuniis vel speciebus quae in provinciis erogantur, non exigi 
a subiectis parapompica quae dicuntur, neque pro iis qui emittuntur plus praestare eos quam quod ab 


ulis provinciis constitutum est. 


initio in sin 

X. h autem qui in provincias propter quamvis publicorum exactionem mittuntur ne aliter exactio- 
nis initium faciant nisi prius in. provinciali iudicio datas ipsis de ea re iussiones. insinuaverint, ut qui 
publica tributa solvunt nulli periculo aut damno ea de causa subiciantur; atque hoc ipsum etiam in pri- 


vatis causis observetur. 


XL Sed hoc quoque iubemus iis quibus tributorum exactio iniuncta est. nullam. privatarum rerum 
exactionem committi, verum etiam si quid dis eiusmodi iniunctum sit, nullo modo id eos agere audere, ne 


nomine (ees 


corum tributorum subiecti nostri damno afficiantur. ΔΗ : 1x i 
Sed. etiam si quis qui revera publica tributa debeat executori dicat alium sibi debitorem esse, 


ne liceat executori molestiam ullam ei qui nominatus est afferre, nisi primus debitor nullo omnino modo 
publicis tributis solvendis par esse probatus sit; hoc tamen prius apud praesidem provinciae quaeratur, num 
revera debitor sit is qui nominatus est, atque ita legitime exactio fat in utroque casu. Si vero quis adversus 





1 γενέσϑαι B* || ἐξακτόρων B* | 2 ἢ βουλευτῶν 
om. B* | ταξεωτῶν] officialium eius & || 10 ὑπὲρ ocacovv 
δημοσίων εἰῤβπράξεως] pro quibuseumque publicis ex- 
actionibus e, ὑπὲρ — στελλομένους om. L || 18 δὲ om. LZ. || 
τοὺς — 19 ἐγκεχειρισμένους L || 26 αὑτῷ Haloander| 
αὐτῶ ML || 21 τῷ ὀνομασϑέντι] denominatis ς || 30 
καταβαλεῖν M | γε μέντοι M] μέντοιγε L (s) fort. rectius || 
33 νομέμως om. ς | £v ἑκατέρῳ ϑέματι. εἰ δέ τις 
(cf. Ath. ἑκάτερον τοῦ ἄρχοντος δοκιμάζοντος. ὁ δὲ κτέ.}} 
in utroque vero casu si quis e, quod praefert Zachariae, 
ἑκάτερον ϑέμα ad cap. 11 et 12 referens (cf. Theod. 
8 13. 14) 


1 quod om. T'| per occasionem vulg. || 2 iudieum T 
vulg. | 3 suscipit vulg. | 4 quoque] etiam T' || speciebus 
in 7? in ras. | 8 unaque V || 10 autem om. T' || 12 auditio 
V^? | insinuauerit 7'|| 13 imposita V! | exsolventes] hee 
soluentes V|| 15 subiaceant V] subieiant 7' subiciantur 
vulg.| 18 Hec 7 ῃ 19 iungitur 7' | «««cutionem 7'* 
21 eos praesumere 7] praesumere eos vulg., eos om. V 
25 sin V? || et om. T' vulg. | publica cet.] blica — 30 prius 
requi| ser. V? in spat. vac. 41 vs. | 27 molestia aliquam V 
aliquam molestiam 7'|| nominatis 7'| 28 primus Beck] 
prius τὶ | debitorem 7' | 29 tin V || 31 debitor est] 
debitorem 7'! | quidem nominatus V qui nominatus T || 





fiat vulg. | 32 casus V! 





— —— 
F e ^ * 


LPS 


"aem a a ES 


m AT 


ADS C 


- 


ET ALIIS CAPITULIS 


641 


Nov. CXXVIII 12—16 





παρ᾽ ἡμῶν διατυπωθέντα τολμήσειε, καὶ τῆς ζώνης 
γυμνωϑήσεται καὶ δημευϑεὶς ἐξορίᾳ παραδοϑήσεται" 
ὁ δὲ ἐγχειρήσας ἢ ἐπιτρέψας ἄρχων δέκα χρυσίου λε- 
τρῶν εἰςπραττέσϑω ποινήν, καὶ ἡ τάξις αὑτοῦ πέντε 
χρυσίου λιτρῶν ὑποκείσϑω ποινῇ. 


exigere citra ea quae a nobis disposita sunt prae- 
sumpserit, et cingulo nudabitur et confiscabitur et 
exilio tradetur; qui autem iniunxit aut Lg τῃ 
iudex decem librarum auri exigatur poenam, et offi- 


9 cium eius quinque auri librarum subiaceat poenae. 


CAPUT XIII. 


"Μηδενὶ δὲ παντελῶς ἐξέστω τῶν δημόσια τέλη sis- 
πραττόντων μηδὲ wnvc ς ἢ λογογράφοις ἢ ἄλλοις 
τισὶ τῷ δημοσίῳ ὑπηρετουμένοις λόγῳ ἀσυλίας κεχρῆ- 
σϑαι πρὸς τοὺς λέγοντας βεβλάφϑαι παρ᾽ αὐτῶν ἐπὶ 
τῇ τῶν δημοσίων εἰςπράξει. 


Nulli vero penitus liceat publica tributa exigen- 
tium neque censualibus aut rationum scriptoribus 
aut aliis quibusdam publico ministrantibus excusa- 
tione quod in loco sacro resideant uti contra eos qui 


10 dicunt se laesos ab eis in fiscalium exactione. 


CAPUT XIV. 


Μηδεὶς δὲ τὸ σύνολον ἐνοχλείσϑω ὑπὲρ συντελείας 
γηδίων ἅπερ οὐ κέκτηται, ἀλλὰ καὶ εἰ συμβαίη γεωρ- 
γούς τινε προήκοντας ἢ ἐναπογράφους ἰδίαν ἔχειν 
κτῆσιν, ἐκείνους ὑπὲρ αὐτῆς τὰς δημοσίας εἰςπράτ- 


τεσϑαι συντελείας, τοῦ δεσπότου αὐτῶν μηδεμίαν 15 exigi 


ὄχλησιν ὑπὲρ αὐτῶν ὑπομένοντος, εἰ μὴ ὡς εἰκὸς 
αὐτὸς ἰδίᾳ προαιρέσει τῇ τοιαύτῃ συντελείᾳ ἑαυτὸν 
ἐποίησεν ἔνοχον. 


Nullus autem penitus molestetur pro tributis ter- 
rarum quas non possidet, sed etiam si contingat 
agricultores alicui competentes aut inscriptos pro- 
priam habere possessionem, illos (pro ea publica 
tributa, domino eorum nullam pro eis) mole- 
stiam sustinente, nisi forte propria voluntate tali 
functioni se fecit obnoxium. 


CAPUT XV. 


Τοὺς δὲ τὰ δημόσια τέλη εἰςπράττοντας δικαίοις 
σταϑμοῖς τε καὶ μέτροις κεχρῆσϑαι κελεύομεν 
μηδὲ ἐν τούτῳ τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς ἀδικῶσιν. 
εἰ δὲ oi συντελεσταὶ νομίσουσε βαρεῖσϑαι εἴτε ἐν 
σταϑμοῖς εἴτε ἐν μέτροις, ἐχέτωσαν ἄδειαν τὰ μὲν 


τῶν εἰδῶν μέτρα τε καὶ σταϑμὰ παρὰ τῶν ἐνδοξο- et pondera 
τάτων ἐπάρχων, τὰ δὲ τοῦ χρυσίου καὶ τοῦ ἀργυρίου 25 argenti et re. 


καὶ τῶν λοιπῶν μετάλλων σταϑμὰ παρὰ τοῦ κατὰ 
καιρὸν ἐνδοξοτάτου κόμητος τῶν ϑείων λαργιτιόνων 
λαμβάνειν. καὶ τὰ αὐτὰ μέτρα καὶ σταϑμὰ ἐν τῇ 
ἁγιωτάτῃ ἑκάστης πόλεως ἐκκλησίᾳ φυλάττεσϑαι, ἵνα 
κατὰ ταῦτα δίχα βάρους τῶν GvvT. 
δημοσίων εἰςκομεδὴ καὶ αἷ στρατιωτικαὶ καὶ αἱ ἄλλαι 
δαπάναι γίνωνται. 


Eos autem qui publica tributa exigunt iustis pon- 


, iva 20 deribus et mensuris uti praecipimus, ut neque in 


hoc nostros tributarios laedant. Si autem collatores 
putent gravari se sive in ponderibus sive in men- 
suris, habeant licentiam specierum quidem mensuras 
e gloriosissimis praefectis, auri vero et 

iquorum metallorum pondera (a) glorio- 
sissimo pro tempore comite sacrarum largitionum 
accipere; et has mensuras et pondera in sanctissima 
uniuscuiusque civitatis ecclesia servari, ut secundum 
ea extra gravamen collatorum et fiscalium illatio et 


τῶν xci ἡ τῶν 30 militares et aliae expensae fiant. 


CAPUT XVI. 


Τῶν δὲ πόλεων τῆς ἡμετέρας πολιτείας xai τῶν 
οἰκούντων αὐτὰς τελείως προνοοῦντες κελεύομεν μηδε- 


Civitatum yero nostrae reipublicae et habitantium 
eas perfecte prospicientes iubemus nullam omnino 


c. XIV. XV ες B ὅθ, 18,12. 13 servat. B* Τ' 1, 23.24 p. 618 Zach. 





ea 4 c a nobis constituta sunt exequi vel exigere ausus sit, et cingulo exuetur et bonis publicatis exilio 
tradetur; a magistratu autem qui id iniunzerit vel commiserit decem librarum auri poena exigatur, eius- 


que officium 


torum exactione damno affectos esse dicant. 


inque librarum auri poenae subiciatur. 
ulli autem omnino eorum qui publica íribuía exigunt neque censualibus aut logographis 
aut alüs ullis qui rei publicae ministeria praestant liceat asyli iure uti 


versus eos qui se ab iis in tribu- 


Nemo autem omnino propter íributa praediorum quae non possidet molestia —— sed 


eliam si contigerit colonos ad aliquem pertinentes vel adscripticios propriam possessionem ha 


ere, ab illis 


o ea publica tributa exigantur, neve dominus eorum ullam molestiam eorum nomine patiatur, nisi forte 


ipse sua sponte eiusmodi tributis se obligavit. 


XV. &Eos autem qui publica tributa exigunt iustis ponderibus et mensuris uti iubemus, ut ne in eo 
quidem subiectos nostros iniuria afficiant. Quodsi subiecti vel in ponderibus vel in mensuris se putaverint 


damno affici, liceat iis specierum quidem mensuras et pondera a gloriosissimis praefectis, auri autem et 
argenti et reliquorum metallorum pondera a gloriosissimo qui quoque tempore est comite sacrarum largi- 
tionum accipere. Aíque eaedem mensurae et pondera in sanctissima cuiusque civitatis ecclesia custodiantur, 
ul secundum haec sine molestia subiectorum et tributorum illatio et militares et reliquae expensae fiant. 


XVL Ut autem civitatibus rei publicae nostrae earumque incolis perfecte prospiciamus, iubemus 





1 Ἐτολμήσοι ML || 4 5. εἰςπραττέσϑω — λιτρῶν om. 
M || 6 δὲ Lc] om. M ἢ δημόσια ML] τὰ δημόσια Ha- 
loander ἢ 7 * μηδὲ! μήτε δὲ ML || 8 ὑπηρετουμένους L* 
11 τὸ σύνολον om. L| 12 xai om. B* | 15 avrov M 
16 ἑαυτῶν M | 11 αὐτὸς om. ς | 20 χρῆσϑαι B* v.1.| 21 
μηδὲν B* v. L| 22 οἱ δὲ εἰ ΜῚ 24 στάϑμα ML (id. 26.28) | 
25 ἐπάρχων Β ὑπάρχων ML (B*v.L) | χρυσοῦ B: 
(At^.) | ἀργύρου LB* | 27 vrórov| ϑησαυρῶν B*, 
zagóyove δαψιλειῶν s.v. L || 28 τὰ αὐτὰ) has (i. e. ταῦτα 
τὰ ἢ ς | 29 ἐκκλησία ἑκάστης πόλεως L | 30 κατὰ B*c 
lul] καὶ ML 





1 exigere] agere 7' ἢ 2 priuabitur 7' | 3 tradatur V! 7 | 
Hii. 





4 exigitur V | pena T | 5 auri libris V librarum auri 7' 
vulg.| pene subiaceat 7'| 7 scriptorum V 7! ἢ 8 mini- 
strantibus publico 7'!| excusationem Τ' ἢ 9 resedeant T'|| 
uti] ut in V! | 10 ab eis om. T' | in] in se V | exactio- 
nem V?]| 12 possident 7'| contingant T'!] 13 inscriptis 
VT! inseripticios ed. princ. | 145g. pro ea — pro eis sup- 
plevi (sim. Beck et Osenbrüggen) | 15 molestia V | 16 susti- 
nentem V sustinentes 7, corr. Osenbrüggen || propria forte 
T | tali] et tali 7| 17 functione V vulg. successione T' || 
sese Τ᾽ ἢ 20 in] ex 7'| 22 se om. V | siue in mensuris siue 
in ponderibus 7'vu/g. | 23 habeat T' | 24 εἰ 25 a add. 
vulg. | 26 pro tempore 7'] per tempora V vulg. | 21 in om. 
T|29 *extra] ex V et vulg., om. T | illatio] in laico V 
81 


Nov. CXXVIII 16. 17 


642 


DE COLLATORIBUS 





μέαν παντελῶς εἶναι ἄδειαν τοῖς τῶν δημοσίων ἄπαι- 
τηταῖς ἐπικοινωνεῖν τοῖς χρήμασιν, ἅτινα τοῖς K γοιβ 
καὶ σιτωνικοῖς τῶν πόλεων ἦτοε ἀγωγοῖς ἢ ἄλλοις 
οἱοιβδήπτοτε σολεμνίοις ἢ σαλαρίοιβ ἀφωρίσϑησαν, ἢ 
παρακρατεῖν τε ἐξ αὐτῶν ἢ εἰς ἴδιον κέρδος ἀποφέρε- 
σϑαι, ἀλλὰ δίχα τινὸς ἀναβολῆς ἢ μειώσεως ταῦτα 
παρέχειν, Deve προχωρεῖν εἰς ἃς ἐξ ἀρχῆς ἀφωρίσϑη- 
σαν χρείαβ. ἀλλὰ μηδὲ τοὺς κτήτορας τῶν πόλεων ἢ 
οἰκήτοραβ τολμᾶν οἱῳδηποτοῦν τρόπῳ ἀφαιρεῖσϑαΐ τι 
ἐξ αὐτῶν τῶν χρημάτων ἢ ὀνόματι διαγραφῶν ἢ 
ὑπὲρ σπορτούλων διδόναι τι ἐκ τούτων ἢ ἀναλίσκειν. 
εἰ δέ τις ἢ δοῦναι ἢ λαβεῖν ἐξ αὐτῶν τολμήσειε, κε- 
Asvouev αὐτὸν οἴκοϑεν ἐν διπλῇ ποσότητι τοῦτο τῇ 
πόλει ἀποδιδόναι. ἀλλὰ μηδὲ τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρ- 


esse licentiam fiscalium exactoribus communicare 
pecuniis quae operibus et frumentis civitatum et 
aquaeductis aut aliis quibuslibet sollemnibus aut sa- 
lariis deputatae sunt, aut retinere aliquid ex eis aut 
5 ad proprium lucrum redigere, sed sine aliqua dilatione 
aut imminutione has praebere, ut proficiant in qui- 
bus ab initio deputatae sunt operibus. Sed neque 
possessores aut habitatores civitatum praesumere 
quolibet modo auferre aliquid ex ipsis pecuniis aut 


10 nomine descriptionum aut pro sportulis dare aliquid 


ex his aut expendere. Si quis autem aut dare aut 
accipere ex his praesumpserit, iubemus eum de suo 
in duplici quantitate hoc civitati reddere. Sed ne- 
que provinciarum iudices aut eorum officia aut alium 


χοντας ἢ τὰς τούτων τάξεις ἢ ἄλλον οἱονδήποτε mav-15 quemlibet omnino participium habere aliquod ad 


τελῶς μετουσίαν ἔχειν τινὰ πρὸς τὰ εἰρημένα χρή- 
ματα ἢ τῇ τούτων διοικήσει ἑαυτὸν παρεμβάλλειν" 
ἀλλὰ τὸν ἑκάστης πόλεως ὁσιώτατον ἐπίσκοπον καὶ 
τοὺς πρωτεύοντας τῆς πόλεως, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς 


praedictas pecunias aut eorum dispensationi semet 
ipsum miscere; sed civitatis sanctissimum episcopum 
et primates nec non et eius possessores constituere 
quidem patrem civitatis et frumentarium et alios 


αὐτῆς κτήτορας προβάλλεσϑαι μὲν τὸν πατέρα τὸν 20 huiusmodi dispensatores, singulis autem annis im- 


τῆβ πόλεως καὶ τὸν σιτώνην καὶ ἄλλους τοιούτους 
διοικητάς, ἑκάστου δὲ ἐνιαυτοῦ πληρουμένου τὸν ὁσιώ- 
τατον ἐπίσκοπον μετὰ πέντε πρωτέυνόντων τῆς πό- 
λεως τοὺς λογισμοὺς ἀπαιτεῖν τοὺς παρ᾽ αὐτῶν προ- 


pletis sanctissimum episcopum cum quinque primati- 
bus civitatis rationes exigere eos qui ab ipsis ordi- 
nati sunt, et si quid ex talibus ratiociniis apparuerit 
debitum aut remansisse, exigi huiusmodi dispensato- 


βληϑέντας' καὶ εἴ τι ἐκ τῶν τοιούτων λογισμῶν 20 Υγ88 periculo eos constituentium et utilitatibus quibus 


φανείη ἐποφειλόμενον ἢ ἀπομεῖναν, εἰρπράττεσϑιαι 
τοὺς τοιούτους διοικητὰς τῷ κινδύνῳ τῶν αὐτοὺς προ- 
βαλλομένων, καὶ ταῖς χρείαις αἷς ἀφώρισται φυλάτ- 
τεσϑαι. εἴ τις δὲ ἐκ τῶν εἰρημένων διοικητῶν àv- 


deputata sunt reservari. Si quis autem ex praedictis 
dispensatoribus inefficax inveniatur, repente hunc 
removeri iubemus aliumque pro eo ef a sanctissimo 
civitatis episcopo et reliquis possessoribus, sicut 


ἐπιτήδειος εὑρεϑ'είη, παραχρῆμα τοῦτον ἀποκινεῖσϑ'αι 80 praedictum est, ordinari; scientibus his qui denomi- 


κελεύομεν καὶ ἄλλον ἀντ᾽ αὐτοῦ ὑπό τε TOU ὁσιωτάτου 
τῆς πόλεως ἐπισκόπου ὑπό τε τῶν λοιπῶν κτητόρων, 
καϑὼς εἴρηται, προβάλλεσϑαι" εἰδότων τῶν ὀνομα- 
ζόντων αὐτούς, Os εἴ τις ζημία τῇ πόλει συμβαίη, ἐκ 
τῶν ἰδίων οὐσιῶν ταύτην ϑεραπεύσουσιν. 


nant eos, quia si quod damnum civitati contigerit, 
ex propriis substantiis hoc medebuntur. 


CAPUT XVII. 


Mrjsvi δὲ ἐξέστω («Àw) ἢ ἐν τῇ τάξει τῶν ἐνδοξο- 
τάτων ἐπάρχων ἢ ἐν ἄλλῃ τάξει ἢ ἐν σχολῇ ἄνα- 
φερομένων τὰ τοιαῦτα “λογοθϑέσια ἐπιτρέπεσϑαι, μήτε 


ἐκ προρτάξεως τῆς αὐτῆς ἀρχῆς ἢ ἄλλου ἄρχοντος," 


Nulli vero liceat eorum qui in officio sunt glorio- 
sissimorum praefectorum, aut in alio officio aut schola 
constitutorum talia ratiocinia committi, neque ex 
praecepto eiusdem administrationis aut alterius iudicis 





nullam omnino potestatem esse tributorum ezxactoribus attingendi pecunias, quae operibus et frumentis 
civitatum vel aquaeductibus vel aliis ullis sollemnibus aut salariis destinatae sunt, aut quicquam ea iis 
retinendi aut ad proprium lucrum auferendi, sed sine ulla dilatione aut deminutione eas praebeant, ut 
ad quos ab initio destinatae sunt usus erogentur. Verum ne possessores quidem aut habitatores civita- 
tum ullo modo auferre quicquam ex ipsis pecuniis vel descriptionum nomine vel pro spor(ulis quicquam 
de iis dare vel expendere audeant. Quodsi quis quid aut dare aut accipere ex iis ausus sit, iubemus eum 
id de suo duplicata quantitate civitati reddere. Sed ne praesides quidem provinciarum vel eorum officia 
vel ullus omnino alius communionem ullam habeant in praedictis pecuniis vel earum. administrationi se 
immisceant: verum civitatis cuiusque sanctissimus episcopus et primates civitatis nec non possessores eius 
patrem civitatis et frumentarium et ceteros eiusmodi administratores instituant, singulis autem annis im- 
pletis sanctissimus episcopus cum quinque primatibus civitatis rationes ezigant ab is qui ab ipsis instituti 
$unt; et si quid ex eiusmodi rationibus debitum aut reliquum esse appareat, id ab eiusmodi administra- 
toribus exigatur periculo eorum qui eos instituerunt, atque quibus destinatum est usibus servetur. Si 
quis vero ex praedictis administratoribus parum idoneus inveniatur, statim eum removeri iubemus et 
alterum in eius locum et a sanctissimo civitatis episcopo et a reliquis possessoribus, uti dictum est, in- 
stitui: sciantque qui eos nominant, si quid inde detrimenti civitati allatum sit, ea suis sese facultatibus id 
resarturos esse. 

XVIL Nulli autem eorum qui in officium gloriosissimorum praefectorum vel in aliud officium aut 
in scholam relati sunt talia ratiocinia committi liceat, neque ex praecepto eiusdem magistratus vel alterius 





2 χρηματικοῖς L || 3 ἤτοι] et & l| 5 τε ἐξ αὐτῶν ἢ 
Lc (lIu.)) ἤ τε ἐξ αὐτῶν M | 10 διαγράφων M | 11 
σπορτούλλων M| 12 Ἐτολμήσοι ML | 11 αὐτὸν παρ- 
εμβάλειν 1, | 19 τῆς πόλεως om. e || 20 τὸν τῆς M] 
τὸν om. L | 21 τοιούτους] τοὺς τοιούτους L || 23 προ- 
τευόντων M || 32 ἐπισκόπου τῆς πόλεως L || 36 τῶν 
add. Zachariae | ἢ om. «|| 38 Ἐμηδὲ ML 





2 peeuliis 7' | et aqueduetis et aliis ser. V? in spat. 
vac. | 3 aquaeductibus vu/g. || 4 deputata VT, corr. vulg. ἢ} 
his 7'| aut ad vulg.] aut T' adut (sic) V || 5 ante luerum 
spat. vac. 1—2 litt. est in V | exigere T || 6 inminutios«» 
praebere 7} | has vulg.] haee /ibri | in om. T' || 7 de- 


pute V | neque] ne 7'|| 8 preasumpmere 7'|| 11 ex his 
autem 7" om. V | aut dare V] dare 7'vulg. | 12 eum om. 
T | 13 in om. V | 14 aut eorum] aut om. V! | 15 quae- 
libet V || aliquid V || 16 disceptationi T'|| 17 civitatis] eu- 
iusque addit Beck | 19 patres T'|| frumentarios 7'vulg. | 
alie V* | 20 dispensatores singulis] |res singulis 77^ in 
ras. || 22 ciuitatum 7' civitat cwm spat. vac. 4 litt. V* | 
ab] cum 71 | 24 remansisset VT, corr. vulg. || 25 periculo 
suo periculo 7'| 26 deputati 7'||seruari 7'|| 27 inefieax 
T || repente] repente igitur 7'|| hane V | 28 a] ad V || 29 
sicuti V? | 30 dictum V || est om. V || quis V! || 31 eos 
quia om. 7' | 32 medebunt V habebunt 7' || 36 horum V' | 
officio so sunt V* | 37 aut in — 643,3 huiusmodi fiat 





scr. V? in spat. vac. 51 vs. | 38 mitti 7'|| 39 aut om. V 





1 
1 
; 
| 
1 
: 
E. 


ET ALIIS CAPITULIS 


- 643 


Nov. CXXVIII 17—19 





μήτε si πραγματικὸν ἢ ἄλλον τύπον ἢ ϑεῖον κομ- 
μονιτόριον λάβοι ἐπιτρέπον αὐτῷ τι τοιοῦτον. ἀλλ 
εἴ τε τοιοῦτο γένηται, ἄδειαν ἔχειν τὸν ἑκάστης πό- 
λεως ὁσιώτατον ἐπίσκοπον καὶ τοὺς ταύτης πρωτεύον- 
τας μὴ ἀποκρίνεσθαι ὑπὲρ τῶν εἰρημένων κεφαλαίων 
τοῖς τοιούτοις προξώποις, ἀναφέρειν δὲ εἰς ἡμᾶς, ἵνα 
τοῦτο γινώσκοντες καὶ τὴν ἐπαχϑεῖσαν ταῖς πόλεσι 
ζημίαν ἐκ τῆς αὐτῶν οὐσίας ἀποκαταστῆναι κελεύσω- 
μὲν καὶ τὴν προρήκουσαν ἐκδίκησιν τοῖς τοιούτοις 
ἐπαγάγωμεν. 


[scripti], nec si pragmaticam aut aliam sanctionem 
aut sacrum commonitorium accipiat praecipiens ei 
aliquid tale. Sed si quid huiusmodi fiat, licentiam 
habere uniuscuiusque civitatis sanctissimum episco- 

5 pum et eius primates non — pro memoratis 
capitulis talibus personis, referre autem ad nos, ut 
hoc agnoscentes et illatum civitatibus damnum ex 
eorum substantia restitui iubeamus et competentem 
vindictam talibus inferamus. 


10 


CAPUT XVIII. 


Πρὸς τούτοις κελεύομεν τοὺς σκρινιαρίους τῶν ἔρ- 
yov τοὺς ὑπὸ τοὺς ἐπάρχους τῶν ἱερῶν πραιτωρίων 
τελοῦντας μηδεμίαν μετουσίαν πρὸς τὰ τοιαῦτα λογο- 
ϑέσια παντελῶς ἔχειν, ἀργούντων ἁπάντων δι᾽ ὧν 


Super hoc iubemus scriniarios operum sub prae- 
fectis sacrorum praetoriorum constitutos nullum par- 
ticipium ad talia ratiocinia omnino habere, vacanti- 
bus omnibus per quae eis sive generaliter sive spe- 


αὐτοῖς εἴτε γενικῶς εἴτε ἰδικῶς τε τοιοῦτο πρώην ἐπι- 15 cialiter aliquid tale pridem concessum est aut postea 


τέτραπται ἢ μετὰ ταῦτα πορισϑείη. τοὺς γὰρ ὑπὲρ 
τῶν εἰρημένων αἰτιῶν λογισμοὺς οὐδένα ἐπιτρέπεσϑαι 
βουλόμεϑα, εἰ μὴ ἡμεῖς συμφέρειν ταῖς πόλεσιν ἡγη- 
σάμενοι ἄνδρα εὐυπόληπτον καὶ ἀξίᾳ κεκοσμημένον 


ἐπιλεξόμεϑα τὸν ὀφείλοντα παρ᾽ ἡμῶν ἔγγραφον ϑείαν 20 iussionem percipere continentem 


κέλευσιν λαβεῖν περιέχουσαν διὰ ἡμετέρας εὐσεβοῦς 
ὑποσημειώσεως καὶ τὸ ἐκείνου ὄνομά τε καὶ ἀξίαν 
καὶ τὰς αἰτίας καὶ τοὺς χρόνους ὧν αὐτῷ τοὺς λογι- 
σμοὺς ἐπιτρέπομεν. τοὺς δὲ ὑπὸ τῶν τοιούτων προς- 
ὥπων À 


κελευόμεϑα, ἑτέραν ζήτησιν μηδαμῶς ὑπομένοντας. 


impetretur. Pro praedictis enim causis rationes nulli 
committi volumus nisi nos prodesse civitatibus aesti- 
mantes virum bonae opinionis et dignitate ornatum 
elegerimus, qui debeat a nobis in scriptura divinam 
r nostram piam 
subscriptionem et illius nomen et dignitatem et cau- 
sas et tempora quorum ei ratiocinia committimus. 
Eos autem qui a talibus personis rationes exiguntur 
omnem habere cautelam iubemus, aliam quaestionem 


οϑετουμένους πᾶσαν ἔχειν ἀσφάλειαν παρα- 29 nullatenus sustinentes. 


CAPUT XIX. 


Πρὸς τούτοις ϑεσπίζομεν μηδενὲ τῆς ἡμετέρας πο- 
λιτείας τόπῳ τὸν αὐτὸν καὶ ἄρχοντα εἶναι καὶ τοπο- 
τηρητὴν τῶν ἐνδοξοτάτων ἐπάρχων ἢ στρατηγίδος 
ἀρχῆς, 
λειῶν χειρίζοντα τοποτηρητὴν εἶναι τῶν ἐνδοξοτάτων 
ἐπάρχων καὶ στρατηγίδος, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν μηδένα 
ἐν ταῖς ἐπαρχίαις γένεσϑαε τοποτηρητὴν ἐπάρχων, εἰ 
μὴ ἐξ ἥμετ ἐγγράφου κελεύσεως ἐν τοῖς ἐξπεδίτοις, 
ὃ 


τῆς αὐτῆς ἐπαρχότητος τὸν ὀφείλοντα προνοεῖν τῶν 


Ad haec sancimus nullo reipublicae nostrae loco 
eundem ipsum et iudicem esse et loci servatorem 
gloriosissimorum praefectorum aut magistromilitatus 


ἀλλὰ μηδέ τινα εἴβπραξιν δημοσίων συντε- 80 cinguli, sed nec aliquem exactionem fiscalium tribu- 


torum agentem loci servatorem esse gloriosissimorum 
praefectorum aut magistrorum militum; et simpli- 
citer dicendum, nullum in provinciis fieri loci ser- 
vatorem praefectorum, nisi per nostram scriptam 


που χρεία ἐστὲ xai τοποτηρητὴν ἐπάρχων πέμπεσϑαε 88 iussionem in expeditis, ubi utilitas exigit et loci 


servatorem mitti eiusdem praefecturae, qui debeat 


e. XVIII argumentum ex Ath. notant paratitla Ath. 22 ὃ 9. 


c. XIX. XX om. L. 





iudicis neque si pr 
aedicíis capitibus eiusmodi personis non resp 


[ | agmaticam vel aliam sanctionem vel sacrum commonitorium accipiat quod ei tale ali- 
D commitíat. Sed si quid eiusmodi fiat, liceat sanctissimo cuiusque civitatis episcopo et 1 
pr j ondere, sed 


primatibus eius 
nos referre, ut his cognitis et illatum 


civitatibus damnum ez: ipsorum substantia restitui iubeamus et convenientem vindictam talibus personis 


infligamus. 


XVIIL Praeterea iubemus scriniarios operum qui sub praefectis sacro praetorio constituti sunt 


nullam omnino communionem in eiusmodi ratiociniis habere: ut omnia cessent per quae iis sive genera- 
liter sive specialiter tale quid olim commissum fuit vel post haec concedatur. Rationes enim de prae- 
dictis causis nemini committi volumus, nisi nos civitatibus id conducere arbitrati virum bonae existima- 
lionis et dignitate ornatum elegerimus, qui a nobis sacram iussionem litteris perscriptam accipere debeat, 
quae per piam subscriptionem nostram contineat et nomen et dignitatem illius et causas et tempora 
quorum ei ratiocinia committimus. Eos autem a quibus rationes per eiusmodi personas repetuntur omnem 
securitatem habere praecipimus neque aliam uam quaestionem subire. 

* XIX. Praeterea sancimus, nullo rei publicae nostrae loco eundem et magistratum esse et vicarium 
gloriosissimorum praefectorum aut isfrorum militum, nec is quemquam cui exactio publicorum 
tributorum iniuncía est vicarium esse gloriosissimorum praefectorum aut magistrorum militum; atque ut 

liciter dicamus, nullum in provinciis fieri vicarium praefectorum nisi ex nostra iussione litteris per- 
scripta in expeditionibus, ubi opus est vicarium praefectorum eiusdem praefecturae mitti, qui militaribus 





1 Ἐμηδὲ ML || κομονητόριον, s.v. cvuBóAatov L | 8 κε- 
λεύσομεν L| 11 Πρὸς τούτοις] Super hoe c | 12 ἐπάρ- 
xovs Scrimger (Theod. én&oyow)] ὑπάρχους ML | 22 

σημειώσεως L| 25 λογοθετουμένους om. L 


1 seripti V^ T' seriptis V? vulg., del. Beck || 2 com- 
monitarium V eommentarium T'||aecipia V | 4 sanctum 
T || 1 agnoscentes] hac noscentes V | 8 iubemus 7 || et] ut 
T || 9 sg. inferamus. super hoe ser. V? in spat. vac. 1 vs. | 
11 Insuper 7 | hoc] leg. haec (cf. c. 23 in.)? | praefextis 
T | 13 habere om. V | 15 pridem tale V|| 16 Pro om. 
T |easis T'| 17 existimantes 7'vulg. | 19 qui om. V? 
diuina iussione 7'| 20 percipere om. 7' | contempnentem 








T | 21 et illius] ut illius Τ ἢ dignitates 7| 22 et tem- 
pora] ipsas 7' || ratiocini 7'* | 23 qui a] quia V | 24 
aliquam 7'vulg. | 25 sustinemus T | 27 sanceiess T' ἢ 
nullo] in illo V in nullo 7? vulg., om. T' || nostre in ras. 
T' nostro V | 28 ipsum delendum videtur | 29 magistro- 
militatus V!| magistrorum militatus (limitatus 7) V*T 
vulg. || 30 set nec aliquem in ras. V | aliquem V] aliquam 
T vulg. | exactiones V! | 32 magistrorum militum cet.] 
lrum militum — 35 et loci seruato| in ras. 43 vs. om. V !, 
34 nisi — 35 loci seruato| suppl. V? | 34 praefectorum] 
praefectorum gloriosissimorum 7'| per uestram V(?) pro 





nostra 7'| scriptam V(?)] om. T' vulg. | 35 iussione 7' | 
exigitur V 
81* 


Nov. CXXVIII 19—21 


644 


DE COLLATORIBUS 





στρατιωτικῶν δαπανημάτων. εἰ δέ τε παρὰ ταῦτα 
πλημμεληϑείη, ὁ μὲν τοποτηρητὴν ἑαυτοῦ ποιήσας A 
λιτρῶν χρυσίου ποινὴν εἰβξπραχϑήσεται, ἀποκαϑιστῶν 
καὶ πᾶσαν δαπάνην ἢ ζημίαν ἣν ἂν διὰ τοῦ παρ᾽ 
αὐτοῦ σταλέντος τινὲς ὑπομείναιδν, ὃ δὲ γενέσϑαι 
ϑαρρήσας καὶ τῆς ἰδίας ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ στρα- 
τείας ἐξαιρεϑήσεται καὶ δέκα χρυσίου λιτρῶν ποινὴν 
enu ϑήσεται. 


WARS militaribus expensis. Si quid autem extra 

aec delinquatur, qui quidem loci servatorem suum 
fecit, XXX auri librarum poenam exigitur, restituens 
et omne damnum quod per eum qui ab eo directus 

5est aliqui pertulerint, qui vero fieri praesumpsit et 
proprio cingulo et dignitate et militia privabitur et 
decem auri librarum poena multabitur. 


CAPUT XX. 


Κωλύομεν δὲ πρὸς τούτοις καὶ vois ἐν ταῖς ἐπαρ- 


Prohibemus ad haec et in provinciis existentes 


χίαις ὄντας ἄρχοντας πολιτικούς τε xal στρατιωτι- 10 iudices civiles et militares in civitatibus aut castris 


xo)s ἐν ταῖς πόλεσιν 1/tO& κάστροις τοποτηρητὰς ἐν 
ταῖς καταπιστευϑείσαις αὐτοῖς ἐπαρχίαις ποιεῖν, ἐξ 
οὗ δηλαδὴ sis τὴν ἐπαρχίαν παραγένωνται καὶ ἐν 
ὅσῳ ἐν αὐτῇ &oyovgw πέντε χρυσίου λιτρῶν ποινῆς 


loci servatores in commissis sibi provinciis facere, 
ex quo videlicet in provinciam accesserint et in 
quantum in ea administrant; quinque auri librarum 
poena imminente tam facienti loci servatorem iudici 


ἐπικειμένης τοῦτο uiv τῷ ποιοῦντε τοποτηρητὴν 0-15 quam fieri praesumenti. Antequam vero in provin- 


χοντε τοῦτο δὲ τῷ γενέσϑαι τολμήσαντι. πρὶν δὲ ἐν 
- , E E 
ταῖς ἐπαρχίαις παραγένωνταε οὗ ἄρχοντες, δίδομεν av- 


τοῖς ἄδειαν τοποτηρητὰς ἑαυτῶν προβάλλεσϑαι πάντα᾽ 


ὀφείλοντας μέχρι τῆβ αὐτῶν παρουσίας διαπράττεσϑαι, 
ἅτινα δύνανται οἱ αὐτοὶ ἄρχοντες ποιεῖν, δίχα 
τοιγε ἐσχάτης τιμωρίας ἢ μέλους ἀποκοπῆς. ἀλλ᾽ εἰ 
καί τιβ ἐκ τῶν ἀρχόντων κατὰ κέλευσιν ἡμετέραν εἰς 
ἄλλην ἐπαρχίαν ἐκπεμφϑῇ, ἐξέστω αὐτῷ κατὰ τὸν 
ὅμοιον τρόπον τοποτηρητὴν ἑαυτοῦ ποιεῖν. 


- 


στρατιωτικοὺς τοῦτο δὲ καὶ πολιτικοὺς δι᾽ ἑαυτῶν 
ἀναζητεῖν τοὺς λῃστείας ἢ βίας ἢ ἁρπαγὰς πραγμά- 
vov ἢ γυναικῶν ἢ ἄλλα οἱαδήποτε ἀτοπήματα ἐν 
ταῖς ἐπαρχίαις πλημμελοῦντας καὶ τιμωρίας αὐτοῖς 


ciis veniant iudices, damus licentiam eis vices agentes 
suos instituere, qui omnia debeant usque ad sui 
praesentiam agere quae possint ipsi iudices facere, 
citra tamen novissimum supplicium aut membri in- 


'v- 20 cisionem. Sed et si quis ex iudicibus secundum ius- 


sionem nostram in aliam regionem mittatur, liceat ei 
per similem modum loci servatorem suum facere. 


CAPUT XXI. 


KeAevousv δὲ πάντας τοὺς ἄρχοντας τοῦτο ui» 25 


Iubemus autem omnes iudices tam militares quam 
civiles per se requirere eos qui latrocinia aut vio- 
lentias aut rapinas rerum aut feminarum aut alia 
quaelibet inlicita in provinciis committunt et sup- 
plicia eis legitima inferre, neque pro his causis 


νομίμους ἐπάγειν, καὶ μηδὲ ὑπὲρ τούτων τῶν αἰτιῶν 30accipere aliquid consuetudinum nomine, ut omnes 


κομίζεσϑαέ τε συνηϑειῶν ὀνόματι, ὥςτε πανταχόϑεν 
τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς ἀβλαβεῖς φυλαχϑῆναι. οὐδὲ 
γὰρ συγχωροῦμεν οἷῳδήποτε μείζονι ἢ ἐλάττονε στρα- 
τιωτικῷ ἢ πολιτικῷ ἄρχοντε ἢ λῃστοδιώκτας ἢ βιο- 


undique nostri collatores inlaesi serventur. Non 
enim permittimus cuilibet maiori aut minori mili- 
tari iudici aut latronum insecutores aut violentia- 
rum inhibitores aut tribunos pro talibus causis in 


κωλύταςβ ἢ τριβούνους ὑπὲρ τῶν τοιούτων αἰτεῶν ἐν 35 provinciis ordinare, aut qui debeant aliquos exar- 


ταῖς ἐπαρχίαις προβάλλεσϑαε, ἢ τοὺς ὀφείλοντάς vag 


c. XXI partem (Κελεύομεν πάντας — 32 ἀβλαβεῖς φυλάττεσϑαι et 645,2 εἰ δὲ τις — 5 ποινὴν καταβαλεῖν) 


habet Epanagoge 1, 1. 





eapensis prospicere debeat. Si quid vero adversus haec eommissum sit, qui quidem vicarium sibi fecerit 
triginta librarum auri poena multabitur, restituturus etiam omne dispendium vel damnum quodcumque per 
eum qui ab ipso missus est aliqui passi sint, qui autem vicarius fieri ausus sit et magistratu suo et pote- 
state et militia privabitur et decem librarum auri poena multabitur. : 
Praeterea autem. prohibemus etiam magistratus qui in provinciis sunt. et civiles et militares, 
ne in civitatibus vel castris vicarios in commissis sibi provinciis faciant, ex quo scilicet in. provinciam 
venerint et quamdiu in ea magisiíratum gerant; cum quinque librarum auri poena immineat tam qui fa- 
ciat vicarium magistratui quam ei qui fieri ausus sit. Antequam vero magistratus in provincias veniant, 
potestatem iis damus vicarios sibi constituendi, qui usque ad eorum adventum omnia quae ipsi magi- 
siratus facere possunt peragere debeant, excepto tamen ultimo supplicio aut membri abscisione. Sed 
eliam si quis ez magistratibus iussu nostro in aliam provinciam mittatur, liceat ei simili modo vicarium 
sibi constituere. 
. ubemus autem omnes magistratus tam militares quam etiam civiles ipsos inquirere in 
605 qui latrocinia aut violentias aut rapinas rerum vel mulierum aut alia ulla facinora in provincüs 
committunt et supplicia is legitima inferre, ac ne his quidem de causis quicquam - accipere. consuetu- 
dinum nomine, ut subiecti nostri undique illaesi serventur. Neque enim ulli maiori vel minori militari 
vel civili magistratui permittimus aut latronum persecutores aut biocolytas (violentiarum  prohibitores) 
aut tribunos propter eiusmodi causas im provinciis constituere, aut eos qui exarmaré aliquos debeant, 





4 δαπάνην ἢ om. ς | 9 *vzoueivoiev M || 20 oí 
αὐτοὶ] ipsi e | 25 τοὺς ἄρχοντας Le Epan. Iul. (Theod.)] 
τοπάρχας M || 27 τοὺς L Epan.] τὰς M | ἁρπαγῆς M || 
30 vou(uas L^ | 32 διαφυλαχϑῆναι L | 34 ἢ πολι- 


τικῷ Om. & 





1 militaribus] militibus in V? || quis V! || 2 delin- 
quatur committant quidam seruatorem loci suum fecit 
XXX (committant — XXX ser. V? ín ras. 11 vs.) V deli- 
quatur. loci quidem seruatorem siue qui hoc fecit XXX 7' 
delinquatur et committatur, qui quidem loei seruatorem 
suum fecit XXX vulg. || 3 auri librarum V] librarum auri 
T vulg. | pena V T || exigetur V? vulg. || 5 aliqui 7] ali- 


quid V || protulerint 7' | praesumpserit 7'vulg. | 1 libra- 
rum auri Z'vulg. | 9 ad om. T' | etiam T'|| 10 castri V || 
11 loeis V? || commissi V! || provinciis om. T | 13 admise- 
rint T' | librarum auri 7' | 14 faciente V! | iudicis V!7' | 
15 fleri om. 71| praesument V! || prouintias V | 16 iudi- 
ces] ad iudices V || eis om. T | 17 que 7! | 19 eura V || 
tamen om. T'|| 20 et si] et om. T'| 21 regionem] regionem 
nostram 7'||ei om. T'| 22 locis V || 29 causis om. T' || 30 
consuetudinum ZHeimbach] consuetudinem V econsuetudi- 
nis T'vulg. | nominem V || 31 nostri om. T' || illese«««- 
uentur 7'!| 32 militari om. V || 33 insecutores latronum 
T | uiolentiarue««»tores 7'' | 34 casibus T || 35 exar- 





mare V? ín, ras.] examinare 7' vulg. 





ΡΥ ΨΥ ΝΡ — 2 TT 
Dur ἊΝ 2» EIU PES, SER OR. EE . 


ar e 
"ó ct — 


— 
— 


ET ALIIS CAPITULIS 


645 





ἀφοπλίζειν, ὥςτε μὴ διὰ τῶν τοιούτων προφάσεων 
πλείονας βίας ἐπάγεσϑαι τοῖς ἐπαρχεώταις. εἰ δέ τις 
τῶν ἀρχόντων ταῦτα μὴ παραφυλάξει, γινωσκέτω μὴ 


mare, ut non per tales occasiones ampliores violen- 
tiae inferantur provincialibus. Si quis autem iudi- 
cum haec non custodierit, cognoscat non solum com- 


μόνον τῆς καταπιστευϑείσης αὐτῷ ἀρχῆς ἀφαιρεῖσθαι, misso sibi cingulo spoliandum, sed decem librarum 


ἀλλὰ καὶ δέκα 
τολμῶντος τοιοῦτο πρᾶγμα βεῖν μετὰ βασάνους 
καὶ τὴν τῆς οὐσίας δήμευσιν εἰς ἐξορίαν πεμιπομένου. 


(ov λιτρῶν ποινὴν καταβάλλειν" τοῦ 5 


auri poenam exsolvere; eo qui praesumpserit talem 
causam adsumere post tormenta et substantiae con- 
fiscationem in exilium dirigendo. 


CAPUT XXII. 


Πρὸς τούτοις κελεύομεν τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχον- 


τας καὶ τὰς αὐτῶν τάξεις, εἴ ποτε ἐκ πόλεως εἰς πόλεν 


Ad haec iubemus provinciarum iudices et officia, 
si quando de civitate aut ad civitatem veniunt, neque 


παραγένωνται, μήτε ἀγγαρείαις μήτε διαγραφαῖς ἢ ἅλ- 10 angariis neque descriptionibus aut aliis expensis col- 


λοις δαπανήμασε τοὺς ὑποτελεῖς 


βαρύνειν, ἀλλ᾽ ἐκ  latores gravare, sed ex deputatis sibi de fisco annonis 


τῶν ἀφωρισμένων αὐτοῖς ἐκ τοῦ δημοσίου àvvóvov expensas facere. 


τὰς δαπάνας ποιεῖν. 


CAPUT XXIII. 


Πρὸς τούτοις ϑεσπίζομεν τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρ- 


Super haec sancimus provinciarum iudices omni- 


χοντας πᾶσε τρόποις μετὰ τὸ ἀποϑέσϑαι τὴν ἀρχὴν 1Ὁ bus modis post depositionem cinguli quinquaginta 


πεντήκοντα ἡμέρας ἐν ταῖς ἐπαρχίαις διατρίβειν καὶ 
τοῖς ἐναγωγάς τινας xav! αὐτῶν κινοῦσιν ἀποκρίνε- 
σϑαι. εἰ δὲ συμβαίη τινὰς ἐξ αὐτῶν πρὸ τοῦ πληρῶ- 
σαι τὰς ν΄ ἡμέρας καταλιπεῖν τὴν χώραν, : 


πάντας τοὺς παρ᾽ αὐτῶν ζημίαν τινὰ ὑμομείναντας 20aliquod passos simul 


συνιέναι παρὰ TQ ὁσιωτάτῳ τῆς μητροπόλεως ἐπι- 
σκόπῳ τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας, καὶ Émi πράξεως ὑπομνη- 
μάτων ἕνα ἕκαστον ἁπτόμενον τῶν ἁγίων εὐαγγελίων 


dies in provinciis commorari et conventiones aliquas 
contra se moventibus respondere. Si vero contigerit 
aliquem ex eis ante completos quinquaginta dies de- 
serere provinciam, iubemus omnes ab eo damnum 
i i apud sanctissimum 
metropoleos episcopum eiusdem provinciae, et sub 
gestis monumentorum unumquemque tangentem sancta 
evangelia palam facere illata sibi dispendia, et ex 


φανεροῦν τὰς ἐπαχϑείσας αὐτῷ ζημίας, καὶ ἐκ τῆς illius substantia contra quem talia facta sunt monu- 
ἐχείνου περιουσίας xaO" ov τὰ τοιαῦτα γέγονεν ὕπο- 20 menta omne damnum laesis restitui, providentia et 


^ , 


μνήματα πᾶσαν ζημίαν τοῖς βλαβεῖσιν ἀποκαϑίστα- 
σϑαι, προνοίᾳ καὶ κινδύνῳ τῶν κατὰ καιρὸν ἐπάρχων 
καὶ τρακτευτῶν τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας, εἰδότων ὡς εἰ 
τοῦτο πληρῶσαε ἀμελήσουσιν, αὐτοὶ ἐκ τῶν ἰδίων περι- 


ουσιῶν πάσας τὰς ζημίας τοῖς βλαβεῖσιν ἀποκαταστῆ- 80 


2 , 
σαε ἀναγκασϑήσονται. 


periculo per tempus praefectorum et tracteutarum 
eiusdem provinciae; scientibus quia, si hoc com- 
plere neglexerint, ipsi ex propriis facultatibus omnia 
damna laesis restituere compellentur. 


CAPUT XXIV. 


Ei δέ τις τῶν ἀρχόντων τῶν ἐπαρχεῶν ἢ μετακλη- 
ϑείη εἰς ἄλλην ἀρχὴν ἢ χρείαν εἰς ἄλλην ἐπαρχίαν 


Si quis autem ex iudicibus provinciarum aut evo- 
cetur ad aliam administrationem aut opus ad aliam 


e. X XII extat B 6,3, 41. Post hoe caput in L inseritur particula nov. CLXI c.1 μὴ περατωϑείσης δὲ τῆς δίκης — 


κατὰ τὰ προειρημένα προϊούσης (— B 6,3, 9). 


c. XXIII (Κελεύομεν τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν — 26 ἀποκαϑίστασϑαι) et XXIV clausula immutata habet. Epan- 
agoge 1,6; c. XXIII (18 Ei δὲ ovuBaín....). XXIV. XXV extant B 6,3,11.14. 





ne per eiusmodi occasiones 


lures violentiae provincialibus inferantur. Si quis autem ex magistratibus 


haec non observaverit, intellegat se non solum commisso sibi magistratu privatum iri, sed etiam decem 
librarum auri poenam soluturum esse; is autem qui eiusmodi rem suscipere audeat post tormenta et sub- 


stantiae publicationem in exilium mittatur. 


Praeterea iubemus praesides provinciarum eorumque officia, si quando de civitate in civi- 


talem aliam transeant, neque 


angariis neque descriptionibus aut aliis expensis 


subiectos onerare, sed ea 


annonis quae ex fisco publico iis designatae sunt sumptus facere. 
XXIIL Praeterea sancimus, ut praesides ——— omnibus modis post depositum magistratum 
quinquaginta dies in provinciis commorentur iisque qui actiones aliquas contra ipsos moturi sint respon- 


deant. Si 
omnes qui 


s vero eorum aníe completos quinquaginta dies provinciam deserere contigerit, iubemus 
um aliquod ab iis perpessi sunt convenire ! 


sanctissimum metropoleos episc eius- 


dem provinciae, et actis confectis —— tactis sanctis evangeliis damna sibi illata manifesta facere, 


aique ex substantia eius contra quem eiusmo 
et periculo eorum 
hoc nme neglexerint, se ipsos ez propriis 


acía confecta sunt omne damnum laesis resarciri, providentia 
qui quoque tempore sunt praefectorum et tractatorum eiusdem provinciae: qui sciant, si 
L4 tatibus omnia damna iis qui laesi sunt resarcire coactum iri. 


IV. Siquis autem ex praesidibus provinciarum vel evocetur ad alium magistratum vel negotium 





2 ἐπαρχιώταις cum Haloandro vulg. | 8 παραφυλάξει 
Τὴ παραφυλάξοι M παραφυλάξῃ Epam. | 4 ἀφαιρεῖ- 
σϑαι γυμνοῦσϑαι Epan.| 5 καὶ om.£ ἢ 9 καὶ] ov M | 
αὐτῶν om. ς ἢ εἴ ποτε] εἴτε L || eic] aut ad ς ἢ 10 Ἐμηδὲ 
— μηδὲ IT ἐναγωγὰς --- κινοῦσι») ἐνάγειν αὐ- 
τοῖς βουλομένοις Epan. || 18 τινὰ Β ς Epan. | ἐξ αὐτῶν 
om. B | 19 καταλιπεῖν] λαϑεῖν καὶ καταλιπεῖν Β | 20 
αὐτῶν ML] avro? Be Epan. Iul. | ζημίας τινὰς Epan. || 
21 ἁγιωτάτῳ B | τῆς μητροπόλεως ἐπισκόπῳ LBs 
Epan.] ἐπισκόπω τῆς μητροπόλεως M | 23 ἕκαστον] 
ἕκαστον avrov B ἔραη. ἢ 25 γέγονεν} συνέστη Epan.|| 
26 ἀποκαϑίστασϑαι --- 30 βλαβεῖσεν om. L ἢ 29 πληρῶ- 
cat B] om. M in lac. εἶτα. 10 litt. | 32 ἢ om. Epan. || μετα- 
κληϑῆ L | 33 εἰς ς Epan. Iul] ἢ MLB || εἰς MB] ἢ L, 
εἰς — 646,1 καταπιστευϑείη om. Epan. 





1 ut non] ne 7' ἢ 2 prouincialibus inferantur 7' | 
3 agnoscat V | 5 qui V] quod 7'vulg. | praesumpsit 7' | 
6 assumere 7'| tormenta] tormentorum V tormenta uero 
T vulg. | 1 *dirigendo] dirigendum et in (in om. V) exi- 
lium relegando (relizando V) VT | 8 et om. Τ᾽ | officia] 
eorum add. vulg. | 9 aut om. vulg. | uenerit T | 10 ne- 
que deseriptionibus] aut descriptionibus 7'| 11 fiseó (sic) 
V| 14 Nuper V | 15 depositione V | 18 completos V? 
in spat. vac. | 20 aliquos V | 21 sub gestis] subieetis 7 | 
23 sibi V] om. T' vulg. | 24 talia] a talia V^ | facta om. T 
25 restitui lesis T' | 26 et tracte ut horum eius 7' et 
contrate ut horum eiusdem V? in ras., corr. Osenbrüggen | 
27 hec T' | 28 neglexerit T'| ex V] de T'vulg. | 29 com- 
pelletur 7'| 33 opus ad] ad om. V 





Nov. CXXVIII 24. 25 ep. 


646 


DE COLLATORIBUS 





καταπιστευϑείη, κελεύομεν αὐτὸν νομίμου ἐντολέως 
σιροβαλλομένου τοῖς τὰς ἐναγωγὰς ὑπὲρ ζημιῶν προτι- 
ϑεῖσιν ἀποκρίνεσϑαι. ὅπερ εἰ μὴ πράξειε, ϑεσπίζομεν 
καὶ ὑπομνήματα παρὰ τῷ ὁσιωτάτῳ ἐπισκόπῳ, καϑὼς 
ἀνωτέρω εἴρηται, πράττεσϑαι, καὶ τοῖς ὑπὲρ τῶν ζη- 
μιῶν τῶν ἐπαχϑεισῶν αὐτοῖς ὀμόσασι κατὰ τὴν τῶν 
πεπραγμένων δύναμιν πᾶσαν ζημίαν ἀποδίδοσϑαι, 
προνοίᾳ ὁμοίως καὶ κινδύνῳ τῶν κατὰ καιρὸν ἐπάρ- 
χων καὶ τῶν ἑκάστης ἐπαρχίαβ τρακτευτῶν. 


provinciam ei credatur, iubemus eum legitimo pro- 
curatore constituto conventiones pro damnis propo- 
nentibus respondere. Quod nisi fecerit, sancimus 
monumenta apud sanctissimum episcopum, sicut su- 

5 perius dictum est, agi, et pro damnis illatis eis iu- 
rantibus secundum gestorum virtutem omne damnum 
reddi, providentia similiter et periculo per tempus 
praefectorum et uniuscuiusque provinciae tracteu- 
tarum. 


CAPUT XXV. 


Πάσας δὲ «àe χρηματικὰς ποινὰς «às τῷ παρόντε 10 


νόμῳ περιεχομένας ὑπὸ τοῦ κατὰ καιρὸν κόμητοβ τῶν 
πριβάτων εἰβπράττεσϑαι τοὺς τὸν παρόντα νόμον μὴ 
φυλάττοντας καὶ τῷ ἡμετέρῳ φίσκῳ ἐκδικεῖσϑαι ϑὲ- 
σπίέζομεν, ὅφτις si μὴ ταῦτα ἐκδικήσει, αὐτὸς μετὰ 


Omnes autem pecuniarias poenas quae praesenti 
lege continentur à comite per tempus privatarum 
rerum exigi eos qui praesentem legem non servant 
et nostro fisco vindicari sancimus, qui nisi eas vin- 
dicaverit, ipse cum ministrante sibi schola ex propria 


τῆς ὑπηρετούσης αὐτῷ σχολῆς ἐκ τῆς ἰδίας αὐτοῦ 15 facultate huius quantitatem solvere cogitur. 


περιουσία! τὴν τούτων ποσότητα καταβαλεῖν ἀναγ- 
κασϑήσεται. 

(Ἐπίλογος.) Ἅτινα τοίνυν διὰ τοῦ παρόντος 
σωτηριώδους νόμου τοῦ εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντος 


(Epilogus.) Quae igitur per praesentem salu- 
tarem legem in perpetuum valituram pro utilitate et 


ὑπὲρ τῆς ὠφελείας wai καταστάσεως τῶν ἡμετέρων 20statu nostrorum collatorum disposuimus, tua gloria 


ὑποτελῶν διετυπώσαμεν, ἡ σὴ ἐνδοξότης ἄτρωτα καὶ 
ἀσάλευτα διὰ πάντων podés, Fatti σπευσάτω, xci 
εἰς τὴν ἁπάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν ποιησάτω ἰδίκτων 
κατὰ τὴν βασιλίδα πόλιν προτεϑεμένων, ἵνα δι᾿ αὖ- 
τῶν πᾶσε δῆλα γένηται. 

D. vri. id. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIX. post cons. Basilii vc. anno IV. ind. V 


inviolata et immota per omnia servare festinet (et) 
in omnium notitiam venire faciat, edictis quidem in 
hac regia civitate sollemniter propositis, praeceptis 
autem apud clarissimos provinciarum iudices directis, 


25 ut per eos omnibus collatoribus manifesta fiant. 


[a. 545] 





in alia provincia ei credatur, iubemus eum legitimo procuratore constituto iis qui actiones propter damna 
illata proposituri sint respondere. Quod nisi fecerit, sancimus ut et acía apud. sanctissimum episcopum, 
sicut supra dictum est, conficiantur, et iis qui de damnis sibi illatis iurarint. secundum actorum tenorem 
omne damnum restituatur, providentia similiter et periculo praefectorum qui quoque tempore sunt et pro- 
vinciae cuiusque tracíatorum. : 

XXV. Omnes aulem pecuniarias poenas quae praesenti lege continentur per comitem rerum pri- 
vatarum qui quoque íempore est exigi ab is qui praesentem legem non servaturi sint et fisco nostro 
vindicari sancimus: qui nisi eas vindicaverit, ipse cum schola quae ei ministrat ez sua substantia earum 


quantitatem solvere cogetur. 


ilogus. Quae igitur per praesentem salutarem legem in perpetuum valituram pro utilitate et 


tranquillitate subiectorum nostrorum constituimus , 


tua gloria illibafa et immota per omnia custodire 


studeat, atque in omnium notitiam perferenda curet, edictis in regia civitate propositis, ut per ea omnibus 


manifesta fiant. 





1 νόμιμον ἐντολέα προβαλλόμενον Epan. | 3 Ἐπράξοι 
MLB Epan. | ϑεσπίζομεν om. B || 4 xai om. ς Epan. || 
παρὰ] γένωνται παρὰ, om. v. 5 πράττεσϑαι B || 5 τοῖς 
om. D || 10 ποινὰς τὰς om. M, vàs om. D | 11 τῶν 
zoiBávow] τῆς ἰδικῆς περιουσίας B || 12 μὴ om. L | 
13 φίσκῳ] δημοσίῳ B | 14 ταῦτα] eas « || 15 αὐτῷ 
om. L || αὑτοῦ cum Haloandro vulg. || 16 τούτων] huius s | 
18 sq. ἅτινα --- ἰσχύσοντος bis scripsit L || 19 σωτηριώδους 
vóuov τοῦτο sic M, νόμου τοῦ σωτηριώδους τοῦ εἰς 
L priore loco | 20 εὐσεβείας M^ || 23 MON L edictis 
quidem e, unde μὲν add. cum Haloandro vulg. [ 24 τὴν M] 
ταύτην τὴν Le || sollemniter propositis, praeceptis autem 
ad clarissimos provinciarum iudices directis &, unde 
συνήϑως προτιϑεμένων, προῤρτάξεων δὲ πρὸς τοὺς 
"λαμπροτάτους τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας στελλομένων 
cum Haloandro vulg. || 25 πᾶσι] omnibus collatoribus (;. e. 
πᾶσι τοῖς ὑποτελέσιε) €|| 26 subscriptionem om. e, habent 
Iul.bpu, item codd. Iul. Mediolanensis et Utinensis || vri. id. 
Iun.] η΄ «à. ἰουνε. Ath. id. iun. M. vin (ou b vir w) kal. 
iun. (iul. b) Zul., μηνὲ tovvío Theod. | CP. — anno XIX] 
βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εϑ' Ath. ἔτει ιη΄ τῆς βασι- 


λείας Theod. dn. iust. pp. aug. M || 27 post cons. Basilii 
anno IV.] uez& τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ 0. Ath. Theod. 
post cons. bilisarii (uelisaria ὁ) anno IV. Iul. (om. Iul."), 
basilio uc. cos. JM || ind. VIIT. Zu/., om. cett. 





1 eredatur vulg.] cedatur V? in ras. concedatur T'|| 
5 agere 7' | 7 similite 7' | 8 prouintia V? in ras. || tractaeu- 
tarum V tractutarum 7'|| 10 poenas om. T' | 11 |tarum 
rerum V? in spat. vac., rerum o. vulg. || 14 administrante 
T | 15 cogetur vulg. | 18 per om. T || salutarem legem V] 
legem salutarem nostram 7' legem nostram salutarem 
vulg. || 21 et immota] non mota 7'|| festinet — venire 
om. T || et add. vulg. | 22 pervenire vulg. || faciat — 25 
fiant om. V!, suppl. V? | 24 apud VT] ad vulg. || claris- 
simos V(3) vulg.] gloriosissimos 7' | iudices prouinciarum 
V(3)| 25 manifeste 7' || fiant] latinarum add. V? latine 
add. T' | 26 subscriptione carent libri; nam quae in T 
extat üt. kal. septembris constan. a iust. imperatore pp. 
an. XIL. pe. coniuncta cum rubrica constitutionis inse- 
quentis Auth. LII nov. XL V pertinet ad const. Auth. LI 





-— nov. LII 





us ὦ 








647 


Nov. CXXIX pr. 1 





PKO 
ΠΕΡῚ ZAMAPEITO9N. 

(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿ἀδδαίῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων.) 

{«Προοέμεον. Οὐδὲν οὕτω μέγα τῶν ὑπηκόων 
τινὸς τῶν ἡμετέρων ἐστὶν ἁμάρτημα, dc μὴ τῆς ἐξ 
ἡμῶν ἀξιωϑῆναι φιλανϑρωπίας. κἂν γὰρ εἰ τὰ παρ 
αὐτῶν γεγονότα μισήσαντες πρὸς τὴν ὑπὲρ αὐτῶν 
διαναστῶμεν ἐκδίκησιν, ἀλλὰ τὸν καιρὸν ϑεραπεύον- 
τες καὶ τοῖς προΞήκουσε τοὺς ἁμαρτάνοντας νουϑετή- 


CXXIX. Auth. CXXII 


DE SAMARITIS. 
Idem Aug. Addaeo pp. 
(Praefatio) Nullum ita magnum subiectorum 


5nostrorum delictum est, quod non nostra clementia 


medeatur. Licet enim eorum facta odio habentes ad 
vindictam pro eis i us, tamen tempus meden- 
tes et commonentes modis competentibus delinquen- 
tes rursus ad nostram clementiam remeamus, iusti- 


σαντες τρόποις πάλιν πρὸς τὴν ἡμῶν αὐτῶν gquÀav-10tiam iracundiae benignitatis reconciliantes rationibus. 


ϑρωπίαν ἐπάνιμεν, τὸ 
καταλεαίνοντες 


€ 


δίκαιον τῆς ὀργῆς ἀγαϑότητος 
ζ λογισμοῖς. ὁποῖον δή τε καὶ ὁ παρὼν 
μῶν πραγματεύεται νόμος. Σαμαρείτας γὰρ πρώην 


Quale quiddam et praesens nostra celebrat lex. Sa- 
maritas enim pridem atroces et elatos contra Chri- 
stianos et in omnium velut novissimam superbiam 


ασυνομένους καὶ κατεπαιρομένους Χριστιανῶν καὶ excedentes plurimis quidem poenis affiisimus, una 
πρὸς τὴν ἁπάντων ὥςπερ ἐσχάτην ἀπόνοιαν ἐξοκεί- 1Ὁ vero maxime, quod neque testamenta ipsi possint 


ἄαντας πολλοῖς μὲν ἐπιτιμίοις ἐσωφρονίσαμεν, ἑνὶ δὲ 
μάλιστα τῷ μήτε διαϑήκας αὐτοὺς δύνασθαι γράφειν 
is τούτων τελευτῶντας [διαϑήκης] χωρὶς τοῖς ἐξ 
ἀ 

κλῆρον, πλὴν εἰ μὴ τοὺς πρὸς τοὺς 
τέρῳ ϑέματι καλουμένους τῆς ὀρϑῆς τῶν Χριστιανῶν 
εἶναι πίστεως συμβῇ. ἀπηγορεύσαμεν δὲ αὐτοῖς καὶ 
ληγάτα διδόναι καὶ δωρεὰς γράφειν, ἢ Twas ὅλως 
ἐχποιήσεις ἐπὶ τοῖς οἰκείοις τίϑεσϑαι πράγμασιν, ἐπει- 


conscribere neque horum defuncti absque cognatis 
qui ab intestato vocantur hereditatem transmittere, 
nisi ad hereditatem ex utroque casu vocatos rectae 


uxüérov καλουμένοις συγγενέσε παραπέμπειν τὸν Christianorum fidei esse contingeret. Interdiximus 
7 ἥρους ἐφ᾽ éxa-20 autem eis et legata dare et donationes scribere, aut 


aliquas omnino alienationes in suis ponere, nisi forte 
orthodoxa fide percipiens persona esset. Licet enim 
lege generali haec comprehendentes tunc memineri- ἡ 
mus, tamen non eandem in operibus quam litteris 


δὰν μὴ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τὸ λαμβάνον πρός- 20 subtilitatem reservavimus: nam neque nostrum fiscum 


cov εἴη. ταῦτα μὲν ovv νόμῳ γενικῷ διαλαβόντες 
τηνικαῦτα μεμνήμεθα, πλὴν ἀλλ᾽ οὐ τὴν αὐτὴν ἐν 
τοῖς ἣν ἐν τοῖς γράμμασιν ἀκρίβειαν ἐφυλάξα- 
us»' οὔτε γὰρ τὸν ἡμέτερον φίσκον οὔτε τινὰ τοῦ 


δημοσίου μοῖραν ἑτέραν τῶν ἐκεῖϑέν τι λαβεῖν ἠνεσχό- 80 


- 


α, xü» εἰ τοῦτο ῥητῶς ὁ νόμος ἐδίδου. 


nec aliquam publici partem ex his quicquam acci- 
pere passi sumus, licet hoc expressim lex daret. 


CAPUT I. 


Nov δὲ δὴ πρὸς τὸ μέτριον ἐπαναχϑέντας αὐτοὺς 
ἐδόντες, ἡμῶν τε αὐτῶν ἀνάξιον εἶναι νομίσαντες 


Nunc itaque ad moderationem reductos videntes 
eos, et nostrorum ipsorum indignum esse putantes 


Nov. CX XIX (Authent. CX XII) Graece extat in M. — Epit. Theod. 129, Athan. 3, 2 (inde Coll. constitutionum 


eccl. III 3, 2), Anonymus 
Nomoc. XIV tit. 10, 8 p. 586 Pitra. 


Bodleianus 20 apud Zachariae ᾿Ανέκδ. p. 219.  Iulian. const. CXVI. | Argumentum notat 





CXXIX. 
DE SAMARITIS. 


Praefatio. Nullum adeo magnum est ullius δὰ subiectis nostris delictum, ut non humanitate 
nostra dignum aestimetur. Licet enim quae ab iis facta sunt exosi ad vindictam de iis statuendam sur- 
gamus, tamen tempus curantes ubi delinquentes convenientibus modis in aliam mentem adduximus, rursus 
ad humanitatem nostram redimus iustam iram benignitatis rationibus lenientes. Quale quid etiam praesens 
lez nostra agit. Samaritas enim prius atroces et adversus Christianos elatos atque ἐδ extremam omnium 
quasi dementiam delapsos cum multis poenis castigavimus tum una potissimum, ut neque testamenta scribere 
neque sine tesiamentis decedentes ad cognatos qui ab intestato vocantur hereditatem transmittere possent, 
nisi forte qui ad hereditates in utroque casu vocantur rectae Christianorum fidei essent.  Vetuimus autem 
eos et legata dare et donationes scribere, vel ullas omnino in rebus propriis alienationes facere, ubi per- 


sona quae acceptura sit orthodoxae fidei non sit. Atque haec quidem nos generali lege complezxos esse 


meminimus, nisi que non eandem in factis quam in litteris 
ullam rei publicae partem quicquam inde accipere passi sumus, licet hoc diserte 


nostrum neque a 
lez concederet. 


ligentiam servavimus: neque enim fiscum 


L Verum nunc quidem cum eos ad moderationem reductos videamus, nobisque ipsis indignum esse 





2 rubr. Περὶ Σαμαρειτῶν indez M, Ath. Theod. No- 
moc.] Περὶ τῶν σαμαρειτῶν M in textu; Περὶ τοῦ τοὺς 
Za (rac κληρονομεῖν καὶ κληρονομεῖσθϑαι καὶ τὰ 
ἄλλα ποιεῖν συναλλάγματα καϑὼς τὸ πρότερον Anon. 
Bodleianus ἢ 3 inser. om. M, praestant Ath. et ς (4ρεο- 
βίνδῳ pro ᾿4δδαίῳ cum Leunclavio vulg.) ἢ 5 τενὸς om. « | 
* 5 ἡμῶν (nostra ς}] ἐξ ἧς M, ἑξῆς cum Serimgero vulg. ; 
ἐμῆς coni. Zachariae | 15. ἐξωκείλαντας M | 18 Ἐτελευ- 
τώντων M; τ ὥντας correri εἰ διαϑήκης seclusi 
(cf. &) coll. 648,11. 24 | 19 καλουμένους M || 23 *vivac 
(aliquas ς}] τὰς M ἢ 24 πράγμασιν om. ς | δὰν μὴ] 
nisi forte ς | 26 νόμῳ] Cod. 1, 5,11 | 28 ἣν vulg. ez s] 
τὴν M | 29 "οὐδὲ — οὐδὲ M | 30 ἑτέραν om.c 


* 





1 nov. CXXIX — Auth. CX XII om. R, inter extra- 
vagantes in appendice ab alio librario scriptam exhibet T 


f. 180 | 2 rubr. De Samaritis vu/g.] De Samaritanis T, 


om. V | 3 addeo pporum VT | 4 Nullum] Set illum Τ᾽ || 
5 nostrorum om. T' | 6 odio vu/g.] deo VT | S eompo- 
nentes V | 11 nostras V | 14 affligimus V afüximus T 
15 testamentis 7Z'| 17 uocatur V | 18 easu 7T] om. V 
vocatos vulg.) uocatus V, om. T'| 19 interdicimus 7'| 21 
ponere] rebus add. vulg. || forsan vulg. || 23 tuno memi- 
neribus V | 24 eadem V | 25 reseruabimus V | 26 nee] 
neque nostram (nostram del. m. rec.) nee. T'| 27 expres- 
sum 7 


Nov. CXXIX 1—3 


648 


.DE SAMARITIS 





ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένειν ὀργῆς κατὰ τῶν οὐ νοσούντων 
τὰ παραπλήσια, ἐνδόντες τε μάλιστα πάντων ταῖς 
Σεργίου τοῦ ὁσιωτάτου τῆς Καισαρέων μητροπόλεως 
ἐπισκόπου δικαίαις αἰτήσεσιν &c ὑπὲρ αὐτῶν ἐποιή- 
σατο, μαρτυρῶν μέν τοὶ καλλίονα αὐτοὺς γεγονέναι, 
τὴν ἡσυχίαν δὲ τὴν πρὸς τὸν ἔπειτα χρόνον αὐτῶν 
ἐγγυώμενοβ, ἐπὶ τὸν παρόντα ϑεῖον ἡμῶν ἐληλύϑα- 
μὲν νόμον, 0t οὗ ϑεσπίζομεν ἄδειαν εἶναι Σαμιαρεί- 
τας λοιπὸν γράφειν διαϑήκας καὶ τὰβ σφῶν αὐτῶν 
διοικεῖν οὐσίαβ, ὡς οἵ τε ἄλλοι παρέχουσι νόμοι διά 
τὸ τοῦ παρόντος διορίζομεν, (xal) διαϑηκῶν τελευ- 
τῶντας χωρὶς ἐκ τῶν ἐξ ἀδιαϑέτου καλουμένων κατὰ 
μέμησεν κληρονομεῖσϑαι τῶν ἄλλων ἀνθρώπων αὐ- 
τούς, στλὴν ὅσα διὰ τοῦ παρόντος ἡμεῖς μεϑαρμόσο- 
pev vóuov. καὶ δωρεὰς δὲ αὐτοῖς ἐπιτρέπομεν γρά- 
φειν καὶ ληγάτα διδόναι τε καὶ λαμιβάνειν καὶ τὰ 
τοιαῦτα συναλλάττειν ἐπ᾽ ἀδείας ἁπάσης. οἱ γὰρ δὴ 
διατέϑεσϑαι δεδωκότες καὶ πᾶσαν διοικεῖσϑαι τὴν 
οὐσίαν αὐτοὺς πῶς ἂν περὶ μερικῆς διοικήσεως Üveys- 
ράναιμιεν s 


in ipsis permanere contra eos qui non in propiori- 
bus languent, praestantes maxime omnium Sergii 
sanctissimi Caesariensium episcopi iustis petitioni- 
bus quas pro eis facit, testimonium ae es per- 
5 hibentis meliores eos factos, quietem vero eorum in 
futuro tempore promittentis, ad praesentem sacram 
nostram venimus legem, per quam sancimus licen- 
tiam esse Samaritis iam scribere testamenta et suas 
proprias dispensare substantias, sicut et aliaé prae- 


10 bent leges et per praesentem nos decernimus, et sine 


testamentis morientes ab intestato vocatos secundum 
imitationem aliorum hominum heredes habere eos, 
praeter ea quae (per) praesentem nostram trans- 
ponimus legem. Sed et donationes eis permittimus 


15 scribere et legata dare et accipere et huiusmodi 


contractus facere cum omni licentia. Qui enim testari 
dedimus eis et omnem dispensare substantiam, quo- 
modo de particulari dispensatione negabimus? 


20 


CAPUT II. 


Πλὴν ἀλλ᾽ οὐ τὴν αὐτὴν ἀποδίδομεν τάξιν Χρι- 
στιανοῖς τε διαδόχοις καὶ Σαμαρείταις, πολλὴν δὲ 
εἰκότως τοῖς τὰ καλλίω ϑρησκεύουσε τὴν προνομίαν 
παρέχομεν. ὅϑεν εἴ τις αὐτῶν διαϑηκῶν τελευτῶν 
χωρὶς [ἢ καὶ] παῖδας τὰ πρὸς ϑεὸν διῃρημένους κατα- 
λέποι, μόνοι κληϑήσονται πρὸς τὴν τούτου κλήρονο- 
μίαν οὗ τὴν ὀρϑὴν τῶν Χριστιανῶν πρεσβεύοντες 
σίστιν, τῶν ἄλλων ἐκκλειομένων ὅσοι τῆς αὐτῆς ἔχον- 
ται τῷ τελευτήσαντε πλάνης. ταῦτα δὲ φαμὲν οὐκ 


Sed tamen non eundem reddimus ordinem Chri- 
stianis et Samaritis, multum vero et merito meliora 
sectantibus privilegium praestamus. Unde si quis 
eorum sine testamentis moriatur filios ad deum di 


25 cretos relinquens, soli vocabuntur ad huius heredi- 


tatem qui rectam Christianorum allegant fidem, aliis 
exclusis quicumque ipso detinentur quo defunctus 
errore. Haec autem dicimus non super filiis solis, 
sed etiam aliis cognatis, ex quacumque sint linea, 


ἐπὶ παίδων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων συγγενῶν, 80 ut recta sectantes illis qui non proxima colunt prae- 


ἐξ ὁποίας dv εἶεν σειρᾶς, ὥθτε τοὺς ὀρϑὰ ϑρησκεύον- 
τας τῶν οὐ παραπλήσια τιμώντων προτίμησιν ἔχειν" 
πλὴν εἰ τὸν αὐτὸν πάντες oí καλούμενοι βαϑμὸν 
ἐπιγράφοιντο ἢ μίαν πρὸς τὸν κλῆρον ἔχοιεν τάξιν. 


ponantur; tamen si eundem qui vocantur omnes 
gradum adscribant aut unam ad hereditatem ha- 
beant vocationem. Non enim his qui ex longiore 
gradu sunt et ἃ vicinioribus [et] exclusi licet meliora 


οὐδὲ γὰρ δὴ τοῖς ἐκ μακροτέρου βαϑμοῦ καὶ ὑπὸ 39sectantes, damus privilegium. 


τῶν ἐγγυτέρων ἐκκλειομένοις, κἂν si τὰ καλλίω ϑρη- 
σκεύοιεν, τὴν κατὰ τῶν ἐγγυτέρων προτέμησιν δίδομεν 
καὶ προνομίαν. 


Πλὴν ἀλλ᾽ οὐχ ὥςτε καὶ ἀμεταμέλητον εἶναι τὸ 
?] HET oO LEN 


CAPUT Ill. 


Nec tamen paenitentiae locum in causa exclu- 


πρᾶγμα τοῖς ἀποκλειομένοις ἐκ τούτου. si γὰρ δὴ 40sis auferimus ex hoc. Nam si voluerint et postea 





putemus in eadem ira perseverare adversus eos qui pari morbo non iam affecti sunt, atque maaime omnium 
indulgeamus Sergii sanctissimi Caesariensium metropolis episcopi iustis precibus, quibus pro dis usus est, 
quippe qui et testetur meliores eos factos esse et quietem eorum in futurum tempus promittat, ad prae- 
sentem divinam legem nostram venimus, qua sancimus, ut Samaritis iam liceat testamenta scribere et de 
bonis suis disponere, quemadmodum et ceterae leges permittunt et per praesentem statuimus, et sine 
testamento defunctis wt ea: iis qui ab intestato vocantur ad imitationem ceterorum hominum heredes suc- 
cedant, exceptis iis quaecumque nos per praesentem legem mutabimus. Ac donationes quoque iis scribere 
permittimus legataque et dare et accipere et eiusmodi contractus cum omni licentia facere. Qui enim 
concesserimus iis testari et de omni substantia disponere, quomodo in particulari dispositione gravemur?. 

Quamquam non eundem locum reddimus Christianis successoribus et Samaritis, sed magnum 
merito privilegium iis qui meliora sectantur concedimus. Unde si quis eorum sine testamento decedens 
liberos quod attinet ad dei cultum discrepantes relinquat,. soli ad hereditatem eius vocabuntur qui rectam 
Christianorum fidem praeferunt, exclusis ceteris quicumque eodem. cum defuncto errore tenentur. Haec 
autem non de liberis solum, sed reliquis quoque cognatis dicimus, ex quacumque sint linea, ut qui recta 
sectantur prae iis qui non similia colunt praerogativam habeant: ita tamen si eundem omnes qui vocantur 
gradum sibi vindicent vel unum ad hereditatem ordinem habeant. Neque enim iis qui remotiore gradu 
sunt et a propinquioribus excluduntur, etiamsi meliora sectentur, contra propinquiores praerogativam et 


— damus. 


Quamquam res non eo valet, ut ne paenitentiae quidem locus relinquatur iis qui hinc exclu- 





1 ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένειν ὀργῆς (cf. 641,11) Zachariae] 
ἐπὶ τῆς αὐτῆς μένειν ὁρίοις M 1n ipsis permanere eg, ἐστὶ 
τοῖς αὐτοῖς μένειν ὁρίοις cum Scrimgero vulg. || 3 τῆς 
Καισαρέων μητροπόλεως] Caesariensium ς || 4 ἐποιήσατοϊ 
facit ς ἢ 5 τοι del.? || 10 διά τε Zachariae ex c] διὰ 02 M| 
11 xai ex ς add. Zachariae | 16 λεγάτα M || 19 αὐτοῖς 
ex e malit Zachariae sine causa ἢ 22 διαδόχοις om. ς || 
23 εἰκότως] et merito e | 24 Ἐδιαϑηκῶν τελευτῶν χω- 
gis ἢ xal παῖδας — 25 καταλίποι M, sine testamentis 
moriatur filios — relinquens ς΄ (τελευτήσῃ et εἰ xai corr. 
Zachariae); ἢ «ai delevi || 30 μόνον] solis (i. e. μόνω») c | 
34 τάξιν] vocationem g || 37 τὴν --- προτέμησιν et 38 


καὲ om. ς 


| *prioribus /ibri (cf. 30) | 2 leg. (et) praestantes? || 
4 quas] quas sibi 7'||fecit Beck | 5 qui edem 7'|| 7 sei- 
mus 7'| 8 samaritanis 7 | 9 ahi V | 11 uocatus VT, 
corr. vulg. j 13 eaque 7' | per add. vulg. || transponemus 
Beck | 14 legem om. V || 16 eontraetos V | 17 omne V 
dispensare — particulari om. V || 18 dispensationem 
dispositione 7' | negauimus V || 22 sg. sectantibus meliora 
T | 24 ad deum vulg.] ad eum 7' adeun V || 27 ex- 
eusis V | quaecumque VT || 30 recta vulg.] recte Jibri || 
proxima vu/g.] proxime 7' proximunt V^  proxim i. e. 
proximum V^ | 31 eundem vu/g.] eadem /ibri | 33 is T 
loguiore gradus sunte aduicinioribus V || 34 et om. vulg. 
35 sectantibus vulg. | 40 ex hoc JBeck| et hoe V et ex 





hoe T'vulg. 








|J Wa τα ΨΥ ΨΚ TY 
A i 4 — [ Es » 
DT —— —— - 


DB βαμλῃιτιϑ 





649 Nov. CXXIX 3. 4 
βουληθεῖεν καὶ μετὰ ταῦτα πρὸς τὴν ὀρϑὴν τῶν ad rectam Christianorum fidem reverti, qui pro hoc 


Χριστιανῶν πίστιν ἐπανελθεῖν οἱ παρὰ τοῦτο rOv hereditate exclusi sunt suas recipient portiones, ita 
κλήρων ἀποκλεισϑέντες, τὰς οἰκείας ἀπολήφονταε uoí- vocandi ad hereditatem tamquam si rectae huius 
ρας, οὕτω καλούμενοι πρὸς τὸν κλῆρον we ἂν εἰ καὶ religionis extitissent, solis fraudati medii temporis 
τὴν ἀρχὴν τῆς ὀρϑῆς ταύτης ϑρησκείας ὄντες ἐτύγχα- ὃ fructibus. Si vero et testamenta scripserit aliquis 
vov, μόνων στερούμενοι τῶν τοῦ μέσου χρόνου καρ- eorum, valere quidem ea quantum ad religionem 
πῶν. εἰ δὲ καὶ διαϑήκας γράψειέ τις αὐτῶν, ἐρρῶσϑαε — iubemus. Si autem pater aut etiam aliquis ascen- 
μὲν ταύτας τό ys ὅσον émi τῇ ϑρησκείᾳ κελεύομεν dentium alter aut aliquis descendentium est qui testa- 
εἰ δέ ye πατὴρ ἢ καί τις τῶν ἀνιόντων ἔτ ἢ menta conscribit, si quidem omnes ex ordine qui ad 
καὶ τῶν κατιόντων ὁ τὰς διαϑήκας γράφων ὑπάρχοι, 10 hereditatem vocantur eiusdem cum eo erroris sint, 
εἰ μὲν πάντες ἐφεξῆς οἱ πρὸς τὸν κλῆρον καλούμενοε disponat de substantia sicut voluerit; si vero horum 
τῆς αὐτῆς αὐτῷ πλάνης ὑπάρχοιεν, διοικήσεε τὰ zxegl — qui ex gradu hoc vocantur aliqui eiusdem quo pater 
TES οὐσίας ὡς ἂν ἐθελήσει" εἰ δέ ys τῶν ἐκ τοῦ erroris sint, his non relinquat ultra (duas) substan- 
αὐτοῦ βαϑμοῦ καλουμένων τινὲς τῆς αὐτῆς τῷ πατρὲ tiae uncias, reliquis ad eos qui recta colunt deferen- 
πλάνης ὑπάρχοιεν, τούτοις οὐ περαιτέρω καταλεέψεε 15 dis, tamen nisi aliqui forte Christianis ex eis relin- 
τῶν δύο τῆς περιουσίας οὐγκεῶν, τοῦ λειπομένου πρὸὸ quat legata: servando etiam hic paenitendi locum 
τοὺς τὰ ὀρϑὰ ϑρησκεύίοντας ἀγομένου, πλὴν si μή — volentibus, ut possint aequalitate frui cum eis 5 
τις τυχὸν Χριστιανοῖς ἐξ αὐτῶν xac πρεσβεῖα. ab initio Christiani fuerunt, sicut ab intestato du- 
gvÀerrouévov κἀνταῦϑα τοῖς μεταμελεῖσθαι βουλομέ- dum decrevimus. Ad hunc itaque ordinem et partem 
vois τοῦ δύνασϑαι τῆς ἰσότητος ἀπολαύειν πρὸς τοὺς 20 deinofficiosi damus ascendentibus et descendentibus 
ἐξ ἀρχῆς Χριστιανούς, ὥςπερ imi τῶν ἐξ ἀδιαϑέτου recta sectantibus dogmata et forte laesis per cele- 
φϑάσαντες διωρίσαμεν. πρὸς ταύτην δὲ τὴν τάξιν τε — bratas in testamentis rerum divisiones. 

καὶ τὴν μοῖραν καὶ de inofficioso δέδομεν ἀνιοῦσί τε 

καὶ κατιοῦσι τοῖς τὰ ὀρϑὰ ϑρησκεύουσε δόγματα καὶ 

ἴσως ἀδικηϑεῖσε κατὰ τὰς γενομένας ἐπὶ ταῖς διαϑή- 25 

καὶς τῶν πραγμάτων διανομάς. 


CAPUT IV. 


Δίδομεν δὲ αὐτοῖς καὶ δωρεὰς διδόναι τε xal πρε- Concedimus autem eis et donationes dare et ac- 
σβεῖα καταλεμιπάνειν ἐλευϑερίαις τε οἰκέτας Tipav — cipere et legata relinquere, libertatibus servos hono- 
συναλλάττειν τε καὶ πρὸς ἀλλήλους, οὐδὲν τοῦ πρώην rare, contrahere quoque ad invicem, nihil ea quae 
zao' ἡμῶν τεϑειμένου κωλύοντος τόμου. τὸν γὰρ 80 ἃ nobis pridem posita est prohibente lege. Nostrum 
ἡμέτερον qícxov xal πᾶσαν ἄλλην τοῦ δημοσίου uoi- enim fiscum et aliam omnem publici partem exclu- 
ραν —— παντελῶς, οὐδεμίαν ἐξ ἐκείνου vov dimus ommino, nullum ex illa lege eorum here- 
vóuov πρὸς τοὺς αὐτῶν κλήρους ἢ τὰς αὐτῶν οὐσίας  ditates eorumque substantias aut documenta parti- 
ἢ τὰ συμβόλαια μετουσίαν ἔχειν δυνάμενον. ταῦτα — cipium habere valentibus. Haec autem dicimus non 

ἐ φαμεν οὐκ ἐπὶ τοῖς μέλλουσι μόνον, ἀλλὰ γὰρ δὴ 35in futuris solum, sed etiam in praeteritum, ut nec 


καὶ ἐπὶ τῷ φϑάσαντι, ὥθτε μηδὲ ὑπὲρ τῶν τηνικαῦτα 
γεγονότων ἢ τὸν ἡμέτερον φίσκον ἢ ἕτερον τῶν πάν- 
τῶν τινὰ τὰς οὐσίας πολυπραγμονεῖν τὰς αὐτῶν. oí 


pro his quae tunc facta sunt aut noster fiscus aut 
alter omnium substantias perscrutetur eorum (qui 
enim in futuris clementiam dedimus, quomodo de 
praeteritis subtilem tractatum habemus?): ut omni 


γὰρ τὰ μέλλοντα φιλανϑρωπευσάμενοε πῶς ἂν περὶ 
τῶν παρελϑόντων ἀκριβολογησαίμεϑα; ὥςτε αὐτοὺς 40 modo praesentem nostram promerentes clementiam 


, 


τῆς παρούσης ἡμῶν ἠξιωμένους φιλανϑρωπίας χάρι- 





duntur. Etenim si postea ad rectam Christianorum fidem redire velint qui hac de causa ab hereditatibus 
exclusi sunt, portiones suas accipient, ita ad hereditatem vocandi tamquam si ab initio rectae huius reli- 
gionis fuissent, solis medii temporis fructibus privati. Quodsi quis eorum etiam testamentum scripserit, 
valere qui hoc quantum ad religionem iubemus. Si vero pater vel etiam quis alius. ascendentium vel 
etiam descendentium sit qui testamenta. scribat, si quidem omnes deinceps qui ad hereditatem vocantur in 
eodem cum ipso versentur errore, de substantia quomodo voluerit disponet; sin autem ex iis qui ex eo- 
dem gradu vocantur aliqui in eodem cum patre errore versentur, his non ultra duas uncias substantiae 
relinquet, reliquum autem ad eos qui recta sectantur, deferetur, nisi D forte ex iis legata Christianis 
reliquerit. Atque hic quoque iis qui paenitentiam agere voluerint facultas servetur aequalitate cum iis qui 
ab initio Christiani fuerunt fi i, quemadmodum de iis qui ab intestato vocantur supra constituimus. 
Praeter hunc vero ordinem et partem etiam de inofficioso querelam ascendentibus et descendentibus 
—— qui recía dogmaía sectantur et forsitan per distributiones rerum in testamentis factas iniuria 
ecti sunt. 

IV. Concedimus autem iis etiam ut et donationes faciant et legata reli. t et servos libertate 
honorent et inter se quogue conítrahant, neve ullo modo prius a nobis lata his obstet.  Fiscum enim 
nostrum et omnem aliam rei publicae partem omnino exzcludimus, ne quicquam ez illa lege cum eorum here- . 
ditatibus vel substantiis eorum vel coníractibus commune habeant. aec autem non de futuris solum, sed 
etiam de tempore praeterito dicimus, ut ne propter ea quidem quae iam facta sunt aut fiscus noster aut 
alius omnium ullus substantias eorum perscrutetur. Qui enim de futuris humanitate usi simus, quom 
de praeteritis subtilem rationem ineamus? Itaque praesenti humanitate nostra digni habiti gratias pro- 





, 4 καὶ τὴν ἀρχὴν M (lul)] om. € | 9 ἢ καὶ τῶν κατ- 
10vro»] aut aliquis descendentium ς | 13 *22zizso 
M | ἐκ τοῦ αὐτοῦ βαϑμοῦ] ex gradu hoc c ἢ 23 μοῖ- 
ραν xai] xai om.e | Qe«vogguxioso M || 30 νόμου] cf. ad 
647, 26 | 34 δυνάμενον) valentibus (i. e. δυναμένων») ς ἢ 
39 τὰ Serimger (cf. M τὸν M | 40 cce] ut omni modo 
(i. e. ὥστε παντὲ τρόπῳ) c | 41 ἠξιωμένοις M 





1 ad om. V || fidem Christianorum vuz., fidem om. T | 
reuertis T' | 2 hereditatem Τ᾽ | 3 si] ab iiio edd. Beck | 
HI. 





5 aliquid T'| 6 ualere in ras. T'| 9 eonseribat T'| 11 
disponant et uoluerint libri ἢ 12 quo] qui Τ᾽ ἢ 13 relin- 
quant T'| duas add. vulg. | 14 *recte libri] uolunt V ἢ 
15 aliquis vulg. | relinquat V] relinquatur T | 16 loeo 
vulg.| 18 fiunt 7 | dudum V] om. T vulg. | 19 decerni- 
mus T'|adhue utraque ordinem V | partem vuig.] pater 
VT | 20 deinofüciosi] et de inoffeioso vulg. | descenti- 
bus VT | 21 delebratas V | 28 (et) libertatibus vulg. ἢ 
29 contradere V | ei 7'| 32 hereditatem T'| 33 sub- 
stantias| substantias rerum V ἢ 35 in futuris] in om. V || 
neque 7'| 37 alter om. T' | eorum qui] eorumque 7' 
82 


"Nov. CXXX pr. 1 


650 


QUOMODO OPORTEAT 





τας ὁμολογεῖν ϑεῷ τε xal ἡμῖν, καὶ Xeoy(o ys μὴν 
τῷ ὁσιωτάτῳ τῷ πρὸς ταύτην ἡμᾶς ὡς μάλιστα τὴν 
περὶ αὐτοὺς ἐκκαλεσαμένῳ φιλανϑρωπίαν. 

(Επίλογο!β.) Ἢ τοίνυν σὴ ἐνδοξότης τὴν παρ᾽ 
ἡμῶν εἰς αὐτοὺς ἐπιδεδειγμένην φιλανϑρωπίαν διὰ 
τοῦ παρόντος ἡμῶν νόμου γινώσκουσα δῆλα ταῖς ἐπ- 
αρχίαις διὰ τῶν συνειϑισμένων ἰδίκτων τὰ νῦν ἡμῖν 
παραστάντα ποιήσει, ὥθτε διηνεκοῦς ταύτης αὐτοὺς 
ἀπολαῦσαε τῆς βοηϑ'είας 


D. xvir. k. Iul. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 10 
[a. 551] 


anno XXV. pc. Basilii vc. anno X. 


gratias profiteantur deo et nobis et Sergio sanctis- 
simo ad hanc nos quam maxime circa eos provo- 
canti clementiam. 
(Epilogus. Tua igitur gloria nostram in eis 
5 declaratam humanitatem (per) praesentem nostram 
legem cognoscens manifesta per provincias sollemni- 
bus edictis quae nune nobis placuerunt faciat, ut 
perpetuo hoc ipsi fruantur auxilio. 


Dat. xvir kal. Iul. CP. imp. dn. Iustiniani anno 
XXV. pc. Basilii anno X. 





PA 


ΠΕΡῚ IIAPOAOY ZTPATIQ9TON. 


15 


Ὃ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν πραιτωρίων. 
(Hopooíuiov.) Πρώτην καὶ μεγίστην ἡγούμεϑα 
σύστασιν εἶναι τῆς ἡμετέρας πολιτείας τὸ καὶ ἀμέμ- 


ΟΧΧΧ. Auth. CXVIII 


QUOMODO OPORTEAT MILITES 
TRANSITUM IN CIVITATIBUS 
FACERE, ET DE INTROITU. 
Idem Aug. Petro pp. 


: (Praefatio. Primum et maximum arbitramur 
statum esse nostrae reipublicae, ut et inculpabiliter 


πτως τὸ ἡμέτερον στράτευμα ἐν ταῖς παρόδοις ἀπο- 20 noster exercitus in itineribus conversetur et in- 


τρέφεσϑαι καὶ τὸ ἀβλαβὲς καὶ ἀξήμεον τοῖς ἡμετέροις 
ὑποτελέσι φυλάττεσϑαι. 


— atque indemnitas nostris collatoribus custo- 
iatur. 


CAPUT I. : 


Κελείομεν τοίνυν, ὁσάκις πάροδος γένηται τῶν 
ἡμετέρων ἀρχόντων τε καὶ στρατευμάτων, delegatoras 


Iubemus igitur, quotiens transitus fit nostrorum 
iudicum et exercituum, delegatores simul esse cum 


συνιέναι αὐτοῖς τοὺς τὴν φροντίδα ποιουμένους τῆς 20 eis, qui curam habeant eorum alimenti, et singula- 


αὐτῶν ἀποτροφῆς, τοὺς δὲ ἑκάστης ἐπαρχίας ἄρχοντας 
δι᾽ ὧν πάροδος γίνεται ἑτοιμασίαν ποιεῖσϑαι τῶν 
ὀφειλόντων γέίνεσϑαι δαπανημάτων, ὥςτε τοὺς τοῦ 
ἡμετέρου στρατεύματος ἐν. ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ παριόντας 


rum provinciarum iudices per quas transitus fit prae- 
parationem facere expensarum, ut nostri exercitus 
in unamquamque provinciam ascendentes inculpabi- 
liter conversentur; et uniuscuiusque numeri optiones 


ἀμέμπτως ἀποτρέφεσϑαι. καὶ τοὺς μὲν ἑκάστου váy- 30 


Νου. ΟΧΧΧ (— Authent. CX VIII) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 130, Athan. 20,2.  Iulian. const. OX XIII. 





fiteantur et deo et nobis et vero Sergio viro sanc(issimo, qui potissimum ad hanc nos erga eos humani- 


tatem excitavit, 
Epilogus. 


Tua igitur gloria humanitatem erga illos a nobis per praesentem legem nostram de- 


monstratam intellegens quae nobis nunc placuerunt provinciis per consueta edicta manifesta faciet, ut illi 


perpetuo hoc aucilio fruantur. 





CXXX. 
DE TRANSITU MILITUM. 


Idem Augustus Petro gloriosissimo praefecto sacro praetorio. 


Praefatio. Primam et mazimam reipublicae nostrae condicionem esse arbitramur, wt et exer- 
citus noster in transitibus sine reprehensione alatur et' subiecti nostri ab omni damno iniuriaque vacui 


serventur. 


L Jubemus igitur, quotiens transitus fiat nostrorum ducum et exercituum, delegatores eos comitari 
qui alimentis eorum curam adhibeant, praesides autem cuiusque provinciae per quam transitus fit efficere 


ut expensae quae fieri debeant in promptu sint, quo 


qui ea exercitu nostro per quamque provinciam 


transitum. facturi sint. sine reprehensione alantur; atque cuiusque numeri optiones species suscipere sine 





10 subser. om. Iul. | xvrr. k. iul. Me Ath.] μηνὶ ἰουλίῳ 
"Theod. || CP. imp. — XXV. (c)] cp. dn. iust. pp. aug. ann. 
XXV. M βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ xe Ath. ἔτει κβ΄ 
τῆς βασιλείας Theod. ἢ 11 pe. Basilii vc. anno X. ς μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ V Ath. Theod.] basilio πο. 
conss. M || 13 rubr. Περὶ παρόδου στρατιωτῶν ML 
"Theod. (Iul.)] ΤΙερὶ τοῦ (Περὶ τοῦ om. index Ath.) στῶβς 
δεῖ τοὺς στρατιώταβ τὴν πάροδον ποιεῖσϑαι ἐν ταῖς 
πόλεσιν καὶ περὶ introitov Ath.g || 10 ὑπάρχω L | 19 
ταῖς ἡμετέραις L^ || καὶ om. L || ἄμεμπτον L^ || 20 ἀσο- 
τρέφεσϑ'αι] conversetur (i. e. &zrogvoégsa Das?) ς (id. 30) | 
24 διλιγάτορας M diligatorao (i.e. καὶ), s. v. εὔτρεστι- 
cras L | 25 συνιέναι αὐτοῖς] simul esse (i. e. evreivou?) 
cum eis e | 28 ὀφειλόντων γίνεσϑαι 11 ὀφειλομένων 
γίνεσϑαι M (cf. ad 639,13. Edict. VII c. 1), om. € || 





τοὺς om. L || 29 παριόντος L 





1 deo (vu/g.)] hoe Jibri| 2 nobis V | prouocati VT' 
4 nostra V | 5 per add. vulg. | 7 ut] in 7| 8 ipso T^ 
10 subser. praestat unus .Escorialensis, ubi praescribitur 


constitutioni C.X XIII (— nov. CX L V) ínter extravagantes — — 


positae || d. ntri iusti. an. XXII (sic) po. bas. vo. an. X 
Escor. | 12 nov. CXXX — Auth. CXVIII om. R, inter. 
extravagantes in appendice ab alio librario seripta habet 
T f.179 | 13 rubr. om. V | 14 transitum in rye 
in ciuitatibus transitum 7'| 18 arbitramus V || 19 et 
om. T' vulg. || 20 nostra V || exercitus vulg.] expeditus 7' 
al. expeditis V (cf. 652,36) | in itineribus] ut ineribus 
V| 21 cultoribus Zbri, corr. vulg. | 25 alimenti vulg.] 
alimentis /ibri | 26 quas vulg.] quos libri 











ΝΥ ΝΕ τοο T ν- ΌΡ —— 
ΟΦ HER π᾿ E 





651 


Nov. CXXX 1—3 





ματος ὀπτίονας ὑποδέχεσϑαι τὰ εἴδη δίχα τινὸς δια- 
στροφῆς καὶ ῥογεύειν τοῖς ἐξάρχοις καὶ τοῖς στρατιώ- 
ταις τὰς ἐν εἴδεε χορηγουμένας ἀννόνας, ἔχειν δὲ τοὺς 
αὐτοὺς ὀπτίονας καὶ τὴν ἀφωρισμένην αὐτοῖς προ- 
φάσει παραμυϑίέας πεντεκαιδεκάτην μοῖραν. τὰ δὲ ἐξ 
ἔϑους recauta γένεσϑαι παρὰ τῶν ὀπτιόνων τοῖς ὑπο- 
τελέσιν ὑπὲρ τῶν παρ᾽ αὐτῶν δαπανωμένων, κινδύνῳ 
τῶν σὺν αὐτοῖς ὄντων ἐξάρχων καὶ τριβούνων καὶ 
κομήτων καὶ διασωστῶν καὶ ἀο]οραίοτων καὶ τῶν 


suscipere species sine qualibet tergiversatione et ero- 
gare magistris militum et militibus in specie mini- 
stratas annonas, habere autem eosdem optiones de- 
putatam eis occasione emolumenti quintam decimam 
5 portionem. Ex consuetudine autem et recauta fieri 
ab optionibus collatoribus pro his quae ab his ex- 
penduntur, periculo eorum qui cum eis sunt iudicum 
et tribunorum et comitum et diasostarum et delega- 
torum et uniuscuiusque numeri primatum; et nullo 


ἑκάστου τάγματος πρωτευόντων" xci κατὰ μηδένα 10 modo gratis expendere milites ἃ collatoribus aut 


τρόπον δωρεὰν ἀναλίσκειν τοὺς στρατιώτας παρὰ τῶν 

συντελεστῶν, εἴτε προφάσει τοῦ μὴ γίνεσθαι ὡς εἰ- 

κὸς ἑτοιμασίαν εἴτε ἱπίγοϊΐων ὀνόματι, ὧν καὶ αὐτὴν 
ὴ ne παντελῶς ἀναιροῦμεν, ἐφ᾽ ᾧ παντα- 

χόϑεν a 

τέρους ὑποτελεῖς. 


occasione non factae forsan praeparationis aut in- 
troitorum nomine, quorum etiam ipsum vocabulum 
omnino perimimus, ut undique inlaesi et indemnes 
custodiantur nostri subiecti. 


αβεῖς wal ἀξημίους φυλάττεσϑαι τοὺς ἡμε- 15 


CAPUT Il. 


Τὰ δὲ εἴδη và εὑρισκόμενα ἐν ἑκάστῳ τόπῳ αὐτὰ 
λαμβάνειν τοὺς στρατιώτας, καὶ μὴ ἕτερα ἐπιζητεῖν 
ἅπερ ἐν τῇ αὐτῇ ἐπαρχίᾳ οὐχ εὑρίσκονται, καὶ ἐκ 


Species autem quae inveniuntur in unoquoque loco 
ipsas accipere milites, et non alias quaerere quae in 
ipsa regione non inveniuntur, et propter hoc tergi- 


τούτου διαστροφὴν ἢ ζημίαν ἐπαγαγεῖν τοῖς ἡμετέροις 20 versationem aut damnum inferre nostris collatoribus. 


ὑποτελέσι. 


CAPUT III. 


Τὴν δὲ γινομένην παρὰ τῶν κτητόρων δαπάνην 
καὶ —— διὰ τῶν recautow κελεύομεν λογίζε- 


σϑαι αὐτοῖς παρὰ τοῦ ϑρόνου τῆς σῆς ὑπεροχῆς χωρὶς 


Eam vero quae fit ἃ nostris possessoribus ex- 
pensa et declaratur per recauta iubemus reputari 
eis a sede tuae celsitudinis sine qualibet tergiversa- 


τῆς οἱαςοῦν διαστροφῆς ἢ ξημίας ἢ ἐπινοίας εἰς τὴν 25 tione aut damno aut inventione in collatione quam 


συντέλειαν τὴν παρ΄ αὐτῶν τῷ δημοσίῳ διδομένην 
ὑπὲρ τῆς ἐπινεμήσεως ἐκείνης, xaO" ἣν ἡ δαπάνη γί- 
ψεται. εἰ δὲ πλείονα τῶν συντελουμένων παρὰ τῶν 
δεδωκότων τὰ εἴδη εὑρεϑῇ và ἀναλισκόμενα, κελεύο- 


μὲν ἐκ τοῦ παντὸς σώματος τῶν δημοσίων τῆς αὐτῆς 30 compleri eos 


ἐπαρχίας πληροῦσϑαι τοὺς ὑπὲρ τὴν ἰδίαν συντέλειαν 
δαπανήσαντας. εἰ δὲ μὴ ἔχει ἡ αὐτὴ ἐπαρχία δημόσια 
ἀρκοῦντα εἰς τὴν γενομένην δαπάνην, πληροῦσϑαι 
τοὺς τὴν αὐτὴν δαπάνην ποιησαμένους ἐκ τῆς ysvi- 


ab eis fiscus capit pro indictione illa, in qua ex- 
pensa fit. Si vero amplius quam professionis sunt 
ab his qui dant species inveniantur expensae, iube- 
mus ex omni corpore fiscalium eiusdem provinciae 
ui ultra suas functiones exhibuerunt. 
Si vero non habeat ipsa provincia fiscalia sufficien- 
tia ad —— quae fit, compleri eos qui hanc ex- 
pensam faciunt ex generali mensa quae regitur (a) 
tua gloria, aut retinere haec eos ex his quae ab 


xis τραπέζης τῆς διοικουμένης παρὰ τῆς σῆς ἐνδοξό- 35 eis inferenda sunt secundum sequentem indictionem, 


11106, ἤγουν παραπρατεῖν αὑτοὺς ταῦτα ἐκ τῶν παρ᾽ 
αὐτῶν συντελουμένων κατὰ τὴν ἐφεξῆς ἐπινέμησιν, 
καὶ ταῦτα λογίζεσθαι αὐτοῖς ἐκ τρόπου παντὸς διὰ 


et haec reputari eis ex omni modo ab eis qui 





ullis ambagibus et ducibus ac militibus annonas in specie subministratas erogare, habere autem eosdem 
optiones etiam destinatam ipsis emolumenti nomine quintam decimam partem. Solita vero recauta ab 
optionibus fieri collatoribus pro impensis ab iis factis, periculo ducum qui cum iis sunt et tribunorum et 
comitum et diasostarum et delegatorum et uniuscuiusque numeri praepositorum; neque ullo modo gratis 
milites a collatoribus sumptus accipere, sive ex causa apparatus forie non facii sive introituum nomine, 
quorum ipsam appellationem prorsus tollimus, ut undique illaesi et indemnes subiecti nostri serventur. 

. Species autem quae quoque loco reperiuntur ipsas milites accipiant, neve alias requirant quae 
in eadem provincia non reperiuntur, indeque vexationem vel damnum subiectis nostris inferant. 

IH. Sumptus autem a possessoribus factos et per recauta demonstratos iubemus imputari iis a 
sede tuae sublimitatis sine ulla vexatione aut damno aut fraude in tributa ab üs fisco praestanda per 
illam indictionem , in qua sumptus fiunt. Quodsi plura quam ab iis conferenda erant ab iis qui species 
dederunt erogata inveniantur, iubemus ex toto corpore fiscalium eiusdem provinciae iis satisfieri qui ultra 
propria tributa expenderint. δὲ vero eadem provincia non habet fiscalia quae sufficiant ad expensam 
factam, iis qui illam expensam fecerunt ez: generali mensa satisfiat quae a tua gloria administratur, vel 
relineant haec ex iis quae ab ipsis insequenti indictione conferenda sunt, eaque omnibus modis imputentur 





1 ὀππίονας (et sic infra constanter) M | 4 καὶ om. ς || 
6 recauta] s. v. εὐτρεπίσματα L (id. 652,15) || 7 δια- 
zavouévov L| 9 κομίτων L || diligatórowv, s.v. £vvos- 
πιστῶν L διλιγατώρων M | 13 ivtroitóv, s. v. εἰσόδων 
L iwteroíton M| αὐτῶν 1,5 ἢ 11 εἴδη τὰ] τὰ om. L | 
20 ἢ Ms] καὶ L ἢ ἐπάγειν L || 22 παρὰ τῶν κτητό- 
θω»} a nostris possessoribus ς | 23 recauton M recau- 
τῶν, s. v. εὐτρεπισμάτων L ἢ 28 πλείονα τῶν συντε- 
λουμένων amplius quam professionis sunt ς | 29 zvoe- 
Sem L | 32 ἔχει] habeat ς | ἡ αὐτὴ M (Iul.)] αὐτὴ ἡ 
Le|934 τὴν αὐτὴν] hane (i. e. ταύτην τὴν ἢ ς | 36 αὐ- 
τοῖς L|| 51 αὐτῶν Ls] αὐτοῦ M 





1 facies T'| sine] nisi V | 2 magistri V magistrorum 
T | speciem 7' spem V | ministratus 7' ministratur V | 
3 easdem T'| 4 occasione emolumenti vulg.] occasionem 


in (et in V) emolumentis /ibri | quintam] qui nostram 
T | 5 partem T'| 6 ab optionibus] adoptionibus V | ex- 
pediuntur 7'| 8 diacostarum 7'| 11 factae vulg.] facta 
libri | introitorum] anthidotorum 7'|| 12 etiam] contra 7'|| 
13 perémimus (sic) V | indemnis V | 17 qui V || in om. 
V | 18ipsas Beck] ipsos V ipsos quoque 7' | milites aeci- 
pere 7^ milites om. in spat. vac. 10 itt. V | in om. V | 19 in- 
uenitur V | 20 inferre Beck] inferri /ibri | 22 Eam vulg.] 
ea libri | a nostris] nostris a 7' | expensam vulg. | 23 pro 
T | 24 tergiuersatio V | 25 quam] que 7' neque V | 26 
inditione V (et sic infra) || ex qua inpensa V | 27 fit] sit 
VT | professionis sunt 7] professiones sunt vulg. profes- 
sionis V; leg. pro functionibus? | 28 inueniuntur T'|| 30 
eo V | qui ultra — 32 eos om. V | 31 fisealia T'] om. 
vulg.|| 32 quae fit ΤΊ factam vulg. | 33 a add. vulg. ἢ 





35 cis] his T" ea V | 36 reputari vulg.] reputare libri 
82* 


Nov. CXXX 3—6 


652 


QUOMODO OPORTEAT 





τῶν τὰ δημόσια ἀνυόντων. τούτων ἁπάντων προϊόν- 
τῶν τὰ καὶ παραφυλαττομένων κινδύνῳ τῆς τὸ σῆς 
ἐνδοξότητος καὶ τῶν ἑκάστης ἐπαρχίας τρακτευτῶν 
καὶ ἀρχόντων καὶ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων καὶ 
ἐκληστετόρων καὶ πολιτευομένων καὶ πάντων σῶν τὰ 
δημόᾳσια χειρειζόντων. 


fiscalia exigunt. His omnibus admittendis et ob- 

servandis periculo et tuae gloriae et singularum pro- 

vinciarum tractatorum et iudicum et obsequentium 

eis officiorum et susceptorum et curialium et omnium 
5 fiscalia tractantium. 


CAPUT IV. 


Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν παραφυλάττεσϑαι, Oets 
μηδένα τῶν ἐξάρχων ἢ τῶν στρατιωτῶν προφάσει 
σιαρόδου ἢ ἀπὸ τῶν πόλεων ἢ (τῶν) χωρίων ἐν &n- 


Hoc quoque iubemus servari, nullum iudicum aut 
militum occasione transitus aut a civitatibus aut 
praediis in nummo aliquid accipere. Si autem in- 


αργυρισμῷ τι λαμβάνειν. εἰ δὲ ee τις ὑπὲρ 10 ventus fuerit aliquis pro transitu in nummo annonam 


παρόδου ἐν ἀπαργυρισμῷ λαμβάνων, κελεύομεν τὸν 
- , » - - 
τοιοῦτό τε πράττοντα ἀπαιτεῖσϑαι διπλάσιον πᾶν 
— € * , , 
ὅπερ λαβεῖν ὑπὲρ τούτου τολμήσει. 


accipere, iubemus tale aliquid agentem exigi duplum 
totum quod accipere pro hoc praesumpserit. 


CAPUT V. 


Ei δέ τινες τῶν ἡμετέρων ἐξάρχων ἢ τῶν στρα- 


Si quis vero nostrorum iudicum aut militum aut 


τιωτῶν ἢ τῶν ὀπτιόνων αὐτῶν μὴ recauta z0:00v0(15 optionum ipsorum non recauta fecerit factae ab eis 


τῆς γενομένης παρ᾽ αὐτῶν δαπάνης, κελεύομεν τοὺς 
τὴν δαπάνην χορηγήσαντας συντελεστὰς πρᾶξιν ὑπο- 
μνημάτων συνιστᾶν, εἰ μὲν εὑρεϑῇ ὁ ἄρχων ἐν τοῖς 
τόποις ἐκείνοις, παρ᾽ αὐτῷ καὶ τῷ ὁσιωτάτῳ τῆς 


expensae, iubemus expensas facientes collatores gesta 
monumentorum conficere, si quidem inveniatur iudex 
in locis illis, apud eum et sanctissimum civitatis 
episcopum, si vero non inveniatur iudex in locis illis, 


πόλεως ἐπισκόπῳ, εἰ δὲ μὴ εὑρεϑῇ ὁ ἄρχων ἐν voc 20apud sanctissimum civitatis episcopum aut defen- 


αὐτοῖς τόποιβς, παρὰ τῷ ὁσιωτάτῳ τῆς πόλεως ἐπι- 
, » - ὰ E , * e c - 

σκόπῳ ἢ τῷ ἐκδίκῳ τῶν τόπων, ὑφ᾽ oUs ἡ κτῆσις 
, , € , ^M 

διάκειται ἐξ ἧς 2n ἡ δαπάνη, καὶ διὰ τῆς του- 


αὕτης πράξεως δῆλα ποιεῖν, τίνες τῶν ἡμετέρων ἀρ- 


sores locorum sub — — iacet ex qua 
facta est expensa, et per talia gesta palam facere, 
qui nostrorum iudicum et cum quali exereitu trans- 
itum facientes non fecerunt recauta et quantam quan- 


χόντων ἢ μετὰ ποίου στρατεύματος τὴν πάροδον 25titatem expenderunt, et talia gesta mitti ad tuam 


ποιρύμενοι οὐκ ἐποίησαν recauta xai πόσην ποσότητα 
ἐδαπάνησαν, καὶ τὴν τοιαύτην πρᾶξιν πέμπεσϑ'αι 
πρὸς τὴν σὴν ἐνδοξότητα, τὴν δὲ σὴν ὑπεροχὴν ὡς- 
«vel recautow γενομένων τοῖς μὲν ὑποτελέσε παρέχειν 


gloriam, tuam vero celsitudinem utpote recautis factis 
collatoribus quidem praebere aut etiam reputare quae 
ab eis facta est expensa, sicuti superius diximus, 
retinere autem hanc quantitatem quae ex gestis de- 


ἢ καὶ λογέζεσϑαι τὴν παρ᾽ αὐτῶν γενομένην Óazávgv,30 claratur ex his quae delegata sunt de fisco principi- 


καϑάπερ ἀνωτέρω εἰρήκαμεν, παρακρατεῖν δὲ αὐτὴν 
τὴν ποσότητα τὴν διὰ τῆς πράξεως δηλουμένην ἐκ 
τῶν δηληγατευομένων ἀπὸ τοῦ δημοσίου τοῖς ἐξάρχοις 
καὶ τοῖβ στρατιώταις τοῖς τὴν δαπάνην ποιησαμένοιξ. 


bus militiae et militibus qui expensam fecerunt. 


CAPUT VI. 


lloós τούτοιβ κελεύομεν τοὺς ἡμετέρουβ ἐξάρχους 35 


εἴτε καὶ τοὺς διασώζοντας τὸ στράτευμα καὶ delega- 

ἴοταβ ἐν ταῖς παρόδοις προπέμστειν εἰς ἐκεῖνον τὸν 
, , 09. 1 [4 , - 

τόπον ἐν ᾧ μέλλει τὸ ἡμέτερον στράτευμα καταντᾶν, 


Ad haec iubemus principes militiae nostros sive 
eos qui deducunt exercitum et delegatores in trans- 
itus praemittere ad illum locum, in quo futurus est 
noster exercitus applicare, et praeparationem facere 





üs per eos qui fiscalia exigunt. (que haec omnia procedant atque observentur periculo et tuae gloriae 
et cuiusque provinciae íractatorum et praesidum et officiorum iis obsequentium et susceptorum et curia- 
lium et omnium qui fiscalia tractant. : 

IV. Sed ἣν quoque observari iubemus, ne quisquam ducum aut militium nomine íransitus vel a 
civitatibus vel praediis in pecunia numerata quicquam auferat. Si quis vero inveniatur qui pro transitu 
in pecunia numerata quicquam. auferat, iubemus ab eo qui quid eiusmodi fecit duplum eius, quod eo 
nomine auferre ausus sit, exigi. 

V. δὲ qui vero ec nostris ducibus aut militibus aut optionibus eorum non fecerint recauta facta- 
rum ab ipsis expensarum , iubemus collatores qui expensas subministrarunt, acta conficienda curare, si 

uidem praeses in illis locis inveniatur, apud eum et sanctissimum civitatis episcopum, sin praeses in illis 
ocis non inveniatur, apud sanctissimum civitatis episcopum vel defensorem locorum, quibus possessio sub- 
iecía est ex qua expensae factae sunt, et per eiusmodi acta palam facere, quinam ec: ducibus nostris vel 
quali cum. exercitu transitum facientes recauía non fecerint, et quantam summam eapenderint ; ee 
eiusmodi acía ad tuam gloriam mittantur, tua vero sublimitas tamquam recautis factis subiectis qui 
praebeat vel etiam imputet expensam ab iis factam, quemadmodum supra diaimus, ipsam autem quantitatem 
acíis demonstratam retineat ex iis quae a fisco delegata sunt. ducibus et militibus qui ezpensam fecerunt. 

VL. Praeterea iubemus duces nosíros vel etiam eos qui exercitum deducunt et delegatores in transitu 
faciendo ante mittere ad illum locum in quem exercitus noster perventurus est, et ezpensas apparandas 





8 ἐξαρχόντων L| 9 τῶν add. Zachariae | 10 sg. τι 
λαμβάνειν — ἀπαργυρισμῷ om. M | 11 λαμβάνων] anno- 
nam aceipere g || 14 sg. τένεβ --- ποιήσουσι] quis — fe- 
cerit e | στρατεωτῶν dedimus ex ς Iul.] στρατευμάτων 
ML | 20 εὑρεϑείη L || 22 τῷ ἐκδίκῳ] defensores c 
25 7] et e || 28 ὑπεροχὴν] ἐδαπάνησαν καὶ τὴν add. L^ 
31 αὐτὴν M] ταύτην Ls | 33 διλιγατευομένων ML, δὲ- 
λεγατευομένων cum Haloandro vulg. | τῶν δημοσίων L| 
36. delegatoras (s. v. μηνυτὰς L) ΜΠ, [[ 31 τοῖς M 











1 fiscali V || His om. T | 3 et iudieum] et om. T' | 4 eis 
vulg.] eos libri || et curialium] et om. T | omnia T || 


7 nulli V|| 8 ἃ om. V|| aut V vulg.] aut a T'| 9 prae- 
cediis V | 10 annonam delet Beck || 12 praesumpserit 
acceperit praesumpserit T'^ || 15 faeta ab eis expensa V 

16 iubent 7'| faciendas 7' || 17 confitere VT' | quidem 
quis T' || 18 sanctissimo ciuitatis episcopo libri, corr. vulg. 

19 inueniantur V || illis in locis 7'|| 20 defensorem malit 
Osenbrüggen || 21 pensio V || 23 et cum quali ex eum quali 
exercitu V | 24 quantam quantitatem vulg.] quantitatem 
quam 7 quantitatem V | 29 ex] etiam ex V || 30 delegata 
sunt] declarata sunt siue delegata 7'| 31 militiae om. T' || 
36 exercitum vu/g.] expeditum /ibri | Ftransitos libri, trans- 








itibus vulg. | 38 nostre V || applicare] ibi applicare 7' 








653 


Nov. CXXX 6—9 





καὶ ἑτοιμασίαν ποιεῖν τῶν δαπανημάτων, καὶ μὴ πέμ- 
πεῖν εἰς ἑτέρας πόλεις ἢ κτήσεις ἢ χωρία, ὡς δὴ ὄφει- 
λόντων τῶν τοῦ στρατεύματος ἐκεῖσε μεῖναι, καὶ ἐκ 
τούτου & εἶν τὰς κτήσεις καὶ τὰ χωρία. εἰ δὲ 
λαβεῖν τι ὑπὲρ τούτου τολμήσουσι, κελεύομεν καὶ οὕτω 
μὲν τὴν εἰρημένην πρᾶξιν γίνεσθαι δηλοῦσαν τό τε 
δοϑὲν xai τίνε δέδοται, λογέζεσϑαι δὲ τοῖς ξημεω- 
ϑεῖσι παρὰ τῆς σῆς ξότητος ἢ παρέχεσϑαε κατὰ 
τὸν ἀνωτέρω ἡμῖν εἰρημένον τρόπον πάντα ὅσα διὰ 
τῆς τοιαύτης —— ἃ 

τοὺς ὁπωςοῦν διασώζοντας τὸ ἡμέτερον στράτευμα 
καὶ τοὺς delegatoras ἐν διπλασίονε ποσότητε δοῦναε 
ἅπερ λαβεῖν τολμήσουσιν ὑπὲρ τούτου, τοὺς δὲ προ- 
μητάτορας καὶ τιμωρίας καὶ ἐξορίαν ὑπομένειν. 


expensarum, et non mittere ad alias civitates aut 
possessiones. aut praedia, quasi —— exercitus ibi 
manere, et ex pecunias accipere de possessioni- 
bus et villis. Si autem accipere ali ud pro hoc 


5 praesumpserit, iubemus etiam sic quidem memorata 


gesta fieri significantia et unde et cui datum est, et 
reputari damnificatis a tua gloria aut praeberi se- 
cundum praedictum modum omnia quae ex talibus 
gestis significantur, principes autem militiae et quo- 


λωϑείη, τοὺς δὲ ἐξάρχους καὶ 10 cumque modo diasostas nostri exercitus et delega- 


tores in duplici quantitate dare quae accipere prae- 
sumpserint, pro hoc autem metatores etiam suppli- 
cium et exilium sustinere. 


CAPUT VII. 


Ei δέ τινες τῶν ἀρχόντων τῶν ἐπαρχιῶν συνδοια- 15 


ζόμενοι πολλάκις τοῖς ——— τὸ ἡμέτερον στρά- 
τευμα μὴ ἑτοιμάσωσι τὰς δαπάνας, καὶ ἐκ τούτου εἰς 
διαφόρους πόλεις τε καὶ χωρία τούτους παραγάγωσε, 
κελεύομεν τοὺς τοιούτους τῆς ἀρχῆς πανυομένους δη- 


Si qui vero iudicum provinciarum colludentes forte 
diasostis nostri exercitus non praeparaverint expen- 
sas, et ex hoc diversas civitates et villas eos 
perducant, iubemus eos cingulo remotos confiscationi 
et exilio cum oboedientibus eis officiis subdi, nostros 


καὶ ἐξορίᾳ μετὰ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων 20 autem collatores et ita indemnes servari ex recauto- 


μεύσει 
ὑποβάλλεσθαι, τοὺς δὲ ἡμετέρους ὑποτελεῖς καὶ ov- 
vos at φυλάττεσθαι ἢ ἐκ τῆς τῶν recautov 
δόσεως ἢ ἐκ τῆς κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον ὀφειλού- 
σης γίνεσϑαι πράξεως. 


rum datione aut ex gestis quae secundum praedictum 
modum debent fieri, 


CAPUT VIII. 


Ταῦτα δὲ φυλάττεσϑαι παρακελευόμεϑα οὐ μόνον 25 


΄ 2 


ἐν ταῖς παρόδοις τῶν nur. ὄντων καὶ στρα- 
τιωτῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἃ τῶν ἐξ οἱουδήποτε 
ἔϑνους εἰς συμμαχίαν τῆς ἡμετέρας πολιτείας παρ᾽ 
ἡμῶν πεμπομένων. 


Hoc autem ipsum servari praecipimus non solum 
in transitus nostrorum iudicum et militum, sed etiam 
aliorum qui ex qualibet gente in auxilium nostrae 
rei publicae a nobis mittuntur. 


CAPUT IX. 
Pere μὴ δὲ προφάσει τῆς τῶν μητάτων δόσεως 0 ^ Ut non autem occasione metatorum dationis in- 


ἐνυβρίζεσϑαι τὴν τῶν ἡμετέρων ὑπηκόων ἐλευϑερίαν, 
ϑεσπίζομεν μηδενὲ ἐξεῖναε παντελῶς τῶν ἥμετέ, 
στρατιωτῶν εἰς τὰς αὐϑεντικὰς οἰκήσεις, ἐν αἷς οἱ δὲ- 
σπόται τῶν οἰκημάτων εὑρεϑεῖεν μένοντες, λαμβάνειν 
ἑαυτοῖς μητάτα, ἀλλ᾽ 
λάττεσϑαε τοῖς ἰδίοις δεσπόταις, λαμβάνειν δὲ τοὺς 
στρατιώτας ἐν ἑτέραις διαίταιβ μητάτα. 


iurietur nostrorum collatorum libertas, iubemus nulli 
In licere nostrorum militum in authenticas ha- 
itationes, in quibus domini domuum inveniuntur 
manentes, accipere sibi metata, sed illas quidem 


ἐκείνας μὲν ἀνενοχλήτους gv-35sine molestia reservare propriis dominis, accipere 


autem milites in aliis diaetis metata. 





curare nec vero ad alias civitates vel possessiones vel praedia mittere, quasi exercitus ibi manere debeat, 


rw p inde pecunias exigere a possessionibus et 
iubemus sic 


praediis. Si quid 
que praedicta acta confici quae declarent et quid datum et cui datum sit, iis autem qui 


autem 60 nomine accipere ausi sint, 


damno affecti sunt a tua gloria imputari vel praestari secundum supra dictum a nobis modum omnia 


quae 


ue per eiusmodi acta declarata sint, dures vero et eos qui utrumque exercitum nostrum dedu- 


M p 
cunt et delegatores duplum eius dare quod eo nomine accipere ausi sint, prometatores vero et supplicium 


et exilium subire. 


VIL δὲ qui autem ex praesidibus provinciarum colludentes fortasse cum iis qui exercitum nostrum 


deducunt non 
illos magistratu motos publicationi bonorum et 


averint expensas, atque inde per diversas civitates et praedia eos 


perducant, iubemus 


io cum officiis quae iis parent subici, subiectos autem 


nostros sic quoque indemnes servari aut ex recautis datis aut ex actis quae secundum praedictum modum 


fieri debent. 


VII. aec autem servari iubemus non solum in transitu nostrorum ducum et militum, sed etiam 
ceterorum qui ex: qualibet gente auxilio rei publicae nostrae a nobis mittuntur. 


IX. Ne vero metatorum dationis nomine libertati subiectorum nostrorum iniuria 
omnino ex militibus nostris licere in principalibus habitationibus, i ibus domini 
veniuntur, metata sibi sumere, sed illas quidem sine molestia proprüs domi 


cenaculis metata accipere. 


f, sancimus nulli 
versari in- 
nis servari, milites vero in aliis 





9 τολμήσουσι ML^| τολμήσοι L^g 
(i. e. o9ev) ς || λογίζεσθαι δὲ M] xai λογίζεσϑαι Le | 
9 τὸν] vov M | 12 delegatoras (s. v. μηνυτὰς) L δελε- 
γάτορας M | 13. ὑπὲρ τούτου sequentibus iungit s || προ- 
μητάτορας (Theod.)) προμιτάτορας ML (προμετάτορας 
——— 18 χῶρας L | 19 τοὺς τοιούτους] eos c || 
25 Ταῦτα δὲ] Hoe autem ipsum (i. e. Ταὐτὸ δὲ) ς | 
παρακελεύομεν L^ | 30 ὥστε μὴ δὲ L (ubi vv. ὥστε --- 
ἐλευϑερίαν prioribus continuantur) c] ὥστε μὴ M || uz- 
τάτων (cf. Theod.]) μετάτων ML ἢ 32 ἐξεῖναι παντε- 
àos M) παντελῶς ἐξεῖναι Lg ἢ 35. 31 μιτάτα ML 


1 δοϑὲν} unde 





4 Si vulg.] om. libri | aliquis T | 5 sie] si V | 6 et 
eui] e£ om. V | 7 dampnificantis V7? [ a tua — 9 signi- 
fieantur om. V | praebere Τ᾽ ἢ 9 quodcumque V | 10 dio- 
sostas 7' | 11 praesumpserunt libri, corr. vulg. | 16 dia- 
sostas V diosostas 7, cum diasostis vulg. | praeparauerunt 
V | 18 produeant V || 21 donatione V | 22 modum om. 7'| 
26 *transitos libri íransitibus vulg. (cf. ad 652, 36) | 27 
qui om. V| 28 ἃ VT] om. vulg. | 30 ut non autem V] 
ut autem non 7' vulg. | mercatorum V | 33 domuum] 
dominium V | 34 sibi metata vulg.] si inmetata V T' | 
39 leg. reservari? | 36 dictis T' deceptis V 


Nov. CXXXI pr. 1 


654 


DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





(Ἐπέλογος Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 
διὰ τοῦ παρόντος δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
ἔν τὸ τῇ βασιλίδι πόλει ***, καὶ τοῖς κατὰ τὸν τό- 
στον ὁσιωτάτοις ἐπισκόποις τοῖς τε λαμπροτάτοις τῶν 
ἐπαρχιῶν ἄρχουσι καὶ πᾶσι τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσιν 
ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ καὶ πόλει δῆλα καταστησάτω, Ocre 
εἰδέναι τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς τὰ παρ᾽ ἡμῶν ὑπὲρ 
τῆς αὐτῶν ἀβλαβείας διατυπωϑέντα καὶ γινώσκειν, 
ὡς εἴπερ παρὰ ταῦτά τι πραχϑείη καὶ οἱ ἀδικού- 


(Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et 
per praesentem declarata sunt legem, tua gloria in 
regia civitate et per loca sanctissimis episcopis cla- 
rissimisque provinciarum iudicibus et omnibus nostris 

osubiectis in unaquaque provincia et civitate palam 
faciat, ut sciant nostri subiecti quae a nobis pro 
eorum indemnitate disposita sunt et agnoscant, quia 
si contra haec aliquid agatur et qui laeduntur taci- 
turnitati causam tradiderint, ipsi huiusmodi laesio- 


pevoi σιωπῇ τὸ πρᾶγμα παραδώσουσιν, αὐτοὶ c7«10mis sibi auctores fient, 


τοιαύτης βλάβης ἑαυτοῖς αἴτιοι γενήσονται. 
Dat. k. Mart. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVIII. post cons. Basilii vc. anno IV. ind. VIII. 
[a. 545] 





PAA 


ΠΕΡῚ EKKAHZIAZTIK9N 


KANONQ9N ΚΑΙ IIPONOMI9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
πραιτωρίων. 


{«Προοέμεον.) e τῶν ἐκκλησιαστικῶν κανόνων 20 


xai προνομίων καὶ ἄλλων κεφαλαίων εἰς τὰς ἁγιω- 
τάτας ἐκκλησίας καὶ τοὺς λοιποὺς σεβασμίους οἴκους 
δρώντων τὸν παρόντα νόμον σπροφέρομεν. 


15 


CXXXI. Auth. CXIX. Coll.IX tit. 6 


R DE ECCLESIASTICIS 
TITULIS αὶ 
Idem Aug. Petro pp. 


(Praefatio. De regulis ecclesiasticis et privi- 
legiis aliisque capitulis ad sacrosanctas ecclesias et 
reliquas venerabiles domos pertinentibus praesentem 
proferimus legem. 


CAPUT I. 


Θεσπίξομεν τοίνυν, τάξιν νόμων ἐπέχειν τοὺς ἁγίους Sancimus igitur vicem legum obtinere sanctas ec- 
ἐκκλησιαστικοὺς κανόνας τοὺς ὑπὸ τῶν ἁγίων τεσσά- 25 clesiasticas regulas, quae ἃ sanctis quattuor conciliis 


Nov. CXXXI (Authent. CXIX — Coll. LX tit. 6: gloss.) Graece extat in ML, in A f. 184. 188ν---190 (ubi 
tituli primi partem efficit), praeter epilogum in .B 5, 3, 1—17; c. 1—39 in. c. 5. 6. 10. 11. 12 partim decurtata in 
Collectione L.X XXVII capitulorum 22—26 (— S; inde Nomoc. L tit.1 et appendix cap. eccl. 15. 16 p. 604 sg. 667 sq. 
Voell.); c. 18. 14 in Collectione XXV capitulorum 25 (— C) — Epit. Theod. 1931, Athan. 2, 3 (inde Coll. const. eccl. 
III 2, 3; particulae repetuntur in paratitlis Ath. 1 $1, 3 $3, 9 $3). Iulian. const. CXIX. 

c. I ex B habent Ecl. Bas. I1—X, Nomoc./" XIV tit. 1, 2; argumentum notat Nomoc. XIV tit. ib. 





Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per praesentem legem declarantur, tua gloria et in 
regia civitate ««««», et sanctissimis qui ubique sunt episcopis et clarissimis provinciarum praesidibus et 
omnibus subieclis nostris in unaquaque provincia et civitate manifesta faciat, ut subiecti nostri sciant 
quae a nobis pro ipsorum incolumitate constituta sunt et — si quid adversus haec agatur et qui 
damno affecti sunt silentio rem transmiserint, ipsos sibi eiusmodi damni auctores extituros. 





CXXXI. 
DE ECCLESIASTICIS CANONIBUS ET PRIVILEGIIS. 


Idem Augustus Petro gloriosissimo praefecto praetorio. 


Praefatio. JDe ecclesiasticis canonibus et privilegiis et aliis capitibus quae ad sanctissimas eccle- 
sias ceterasque venerabiles domos pertinent praesentem legem ferimus. . 
L Sancimus igitur, ut legum vicem obtineant sancti ecclesiastici canones qui a sanctis quattuor 





2 δηλουμένου L^ || ἐνδοξότης Ms] ὑπεροχὴ L || 3 lacu- 
nam slatuit Zachariae; supplendum fere (xai ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις εἰς τὴν πάντων — ἐλϑεῖν παρασκευα- 
σάτων || 12 subscr. om. e, habent Iul."", item Iul. Uti- 
nensis || k. Mart. M Zul. Ath.] μηνὶ μαρτίῳ Theod. || OP. 
— XVIII] cp. dn. iust. pp. aug. M βασιλείας ᾿Ιουστι- 
ψγιανοῦ τὸ uj Ath., om. Tul. Theod. || 13 post cons. Ba- 
sili (uasili Uzin. bilisarii w) anno IV. (anno IV. om. 0) 
indie. VIII. (indie. VIII. om. w, Conspl..add. Utin.) Iul. 
μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ δ΄ Theod. μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Βασιλείου τὸ y' Ath. basili uc. conss. M || 
16 rubr. Περὶ ἐκκλησιαστικῶν κανόνων καὶ προνομίων 
(αὐτῶν add. B^) SB] Περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν κανό- 
vov καὶ προνομίων τῶν (τῶν om. L) sis τὰς ἁγιωτάτας 
ἐκκλησίας (ὁρώντων add. Haloander ex v. 23) ML vulg. 
Περὶ τῶν (τῶν om. index Ath.) ἐκκλησιαστικῶν τίτλων 
Ath.e Περὶ ἐκκλησιαστικῶν κανόνων καὶ πραγμάτων 
ἀποκαταστάσεως καὶ ὀρφανοτρόφων. Ἴσον ϑείου τύπου 





Theod.; om. A || 18 Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς] αὐτοκράτωρ ἰου- 
στινεανὸς Α || 19 πραιτωρίων MA) τῶν πραιτωρίων L | 
20 τῶν ML Αἰλ.] om. A.B Theod. | 22 ἐκκλησίας) τοῦ 
ϑεοῦ ἐκκλησίας A|| καὶ τοὺς — οἴκους om. Bf || οἴκους 
LABsg] τόπους καὶ οἴκους M || 28 ὁρῶντα A || προς- 
φέρομεν Bf | 24 νόμου S v.l. | 25 τεσσάρων LAS Ath., 
lul, Nomoc. XIV tit.] ἑπτὰ MB 








2 declarata sunt] declaratas V | 3 et per] et om. T' 

5 in om. V | 8 contra vulg.] citra V T' || taciturnitatt — 
vulg.] taciturnitatis 7' taciturnitate V | 9 eausa T'| tra- - 
derint V | huiusmodi om. V || 10 fiant 7'|| subscriptione 
carent libri (nam quae in T' adicitur cum rubrica const. 
insequentis Auth. CX XII (— Nov. CXXIX) coniuncta 
dat. xvir kal. oet. cap. (sic) imp. domini nostri iusti- 
niani pp. cog. (sic) ad const. Auth. CX XI (— Edict. 8) 
pertinet) || 17 titulis] constitutio noua add. V || 22 perni- 
tentibus A!| 24 saeras V 








655 


Noy. CXXXI 1—3 





συνόδων ἐκτεθϑέντας ἢ βεβαιωθέντας, τουτέστε 
τῆς ἐν Νικαίᾳ τῶν τιη᾿ καὶ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόζει 
τῶν ἁγίων Qv πατέρων καὶ τῆς ἐν ne πρώτης. 
ἐν 3j Νεστόριος κατεκρίϑη, καὶ τῆς ἐν Καλχηδόνε, καϑ' 
ἣν Εὐτυχὴς μετὰ Νεστορίου ἀνεϑεματίσϑη. τῶν γὰρ 
προειρημένων ἁγίων δ᾽ συνόδων καὶ τὰ δόγματα 
καϑάπερ τὰς ϑείας γραφὰς δεχόμεθα καὶ τοὺς κανό- 
νας ὡς νόμους φυλάττομεν». 


expositae sunt aut firmatae, hoc est in Nicaena tre- 
centorum decem et octo et in Constantinopolitana 
sanctorum centum quinquaginta patrum et in Epheso 
Prima, in quo Nestorius est damnatus, et in ce- 


5 done, * quo Eutychis cum Nestorio anathematizatus 


est. edictarum enim quattuor synodorum dog- 
mata sicut sanctas scripturas accipimus et r 
Sicut leges servamus. 


CAPUT II. 


Kai διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, κατὰ τοὺς αὐτῶν ὅρους 


τὸν Ier τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης πάπαν πρῶ- τὸ 
τον ΄ , 


ναι πάντων τῶν ἱερέων, τὸν δὲ u «rov 

(gxonov Κωνσταντινουπόλεως τῆς νέας Ῥώμης 
δευτέραν τάξιν ἐπέχειν μετὰ τὸν ἁγεώτατον ἀποστο- 
λικὸν ϑρόνον τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης, τῶν δὲ ἄλλων 
πάντων προτιμᾶσϑαι. 1 


Ideoque sancimus secundum earum definitiones 
sanctissimum senioris Romae papam primum esse 
omnium sacerdotum, beatissimum autem archiepisco- 
eem Constantinopoleos Novae Romae secundum ha- 

locum post sanctam apostolicam sedem senioris 
Romae, alis autem omnibus sedibus praeponatur. 


CAPUT IIT. 


Τὸν δὲ κατὰ καιρὸν μακαρεώτατον ἀρχιεπίσκοπον 
τῆς Πρώτης ᾿Ιουστινιανῆς τῆς ἡμετέρας πατρέδος ἔχειν 


τὴ» οἰκείαν δικαιοδοσίαν τοὺς ἐπισκόπους 
τῶν ἐπαρχιῶν Dacias mediterraneas καὶ Dacies ri- 


Per tempus autem beatissimum archiepiscopum 
Primae lustinianae nostrae patriae habere semper 
sub sua iurisdictione episcopos provinciarum Daciae 
mediterraneae et Daciae ripensis, Privalis et Darda- 


ies, Praevalees x«i Dardanies xai Μυσίας τῆς 20 niae et Mysiae superioris atque Pannoniae, et ab eo 


ἀνωτέρας xai llavvovíac, xai παρ᾽ αὐτοῦ τούτους 


χειροτονεῖσθαι, αὐτὸν δὲ ὑπὸ τῆς οἰκείας συνόδου 


c. II ex B habet Ecl. Bas. I—X. 


c. II (Θεσπίζομεν κατὰ τοὺς τῶν ἁγίων συνόδων ὅρους 


(5 83" et Γ᾿, 85); argumentum notat Nomoc. XIV tit. ib. 


hos ordinari, ipsum vero a proprio ordinari con- 


— AV ες B bis exhibet Nomoc.? XIV εἰ. 1.5 





conciliis expositi vel confirmati sunt, hoc est Nicaeno frecentorum decem et octo et Constantinopolitano 


centum 


gmata t 


— dar sancíissimam apostolicam sedem veteris 


Beatissimus autem qui quoque tempore est archi. 
semper habeat sub propria iurisdictione episcopos provinciarum 


Pri 


quinquaginta sanctorum patrum et Ephesino primo, 
in quo Eutyches cum — — — est. 
o 


in quo Nestorius condemnatus est, et Calche- 
Praedictorum enim sanctorum quattuor con- 


divinas scripturas accipimus et canones tamquam leges.servamus. 
IL Ac Fco sancimus ut secundum eorum regulas sanctissimus veteris Romae pa, 
omnium sacerdotum sit, beatissimus autem archiepiscopus Constantinopolis Novae Romae secun 


a primus 
locum 
, ceteris vero omnibus anteponatur. 


iscopus Primae lustinianae patriae nostrae 
aciae mediterraneae et Daciae ripensis, 


et Dardaniae et Moesiae superioris et Pannoniae, üque ab ipso creentur, ipse vero a pro- 





2 τῇς] τῶ» LS ἢ τῶν τιη ἁγίων πατέρων xai uaxa- 
add. A, xa" ἣν 0 ἄρειος ἀνεϑεματίσϑη s. v. 
add. L, xaO" ἣν (πατέρων xa9" zv Bf) A, ὃ τῆς 
; ἐπώνυμος ἀνεϑεματίσϑη add. B | της] τῶν SS |] 
xortuvovzóÀa L| 3 τῶν ἁγίων om. S, ἁγίων et πα- 
τέρων om. Α ἢ πατέρων» ὑφ᾽ ἣν ὃ μακεδόνιος ὃ πνευ- 
ματομάχος ἐστηλιτεύϑη s. v. add. L, $g^ ὧν 0 πνευ- 
ματομάχος Μακεδόνιος ἐστηλετεύϑη add. B | πρώ 
* (e.a?) τῶν 5 A ἢ 4 καλχηδόνε M L S Nomoc." (c)] 
“Χαλκηδόνε B Ath. vulg. χαλκηδόνι τῶν ἑξακοσίων A | 
xaJ ἣν — ὃ ἀνεϑεματίσϑη) ὁμοίως S|5 ἀνεϑεμα- 
τίσϑη)] πρὸς ταύταις τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει τὸ 
δεύτερον, δι᾽ ἧς ᾿Ωριγένης μετὰ τῶν αὐτοῦ συγγραμ- 
μάτων καὶ ἕτεροί τινες δυσσεβεῖς παρεδειγματίσϑησαν" 
καὶ ἔτε τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει τὸ τρίτον, ἥτις δια- 
φόρους αἱρέσεις ϑριαμβεύσασα τὰ τῶν προγενεστέρων 
; ἁγίων συνόδων Osa δόγματα ἐπεκύρωσεν" 
καὶ ἐπὲ πάσαις τῆς ἐν Νικαίᾳ τὸ δεύτερον, ἐξ ἧς oi 
κατὰ τῶν ἁγίων εἰκόνων λυττήσαντες ἐξ ἴσου τοῖς 
προλαβοῦσεν αἱρετικοῖς τῆς καϑολικῆς ἁγίας τοῦ ϑεοῦ 
(ac ἀπεκηρύχϑησαν add. B; 0 (pro 011) μὲν yovv 
δεχόμενα (pro δεχόμεθα) τοὺς κανόνας ὡς νόμους add. 
A16 δ' ASc] ἑπτὰ M, om. LB | καὶ τὰ M A Nomoc."] 
τὰ SLBc]|i δεχόμεθα — νόμους om. S|9 Καὶ διὰ 
τοῦτο ϑεσπίζομεν om. Α ἢ 10 πάππαν L, οπι. S | πρό- 
τερον S ἢ 11 τῶν ἱερέων πάντων Α ἢ ἔριον Β ἢ 
12 κωντινουπόλεως L, om. Ecl. | τῆς om. A Nomoc." | 
13 ἔχειν τάξιν S | ἁγεώτατον MS] ἅγιον ALB | 16 τὸν 
δὲ μακαριώτατον κατὰ καιρὸν L, δὲ om. A, δὲ κατὰ 
καιρὸν om. εἰ τὸν τατον cum προτεμᾶσϑαε (15) 
iungit S(cf. ad 11) ἢ ἐπίσκοπον SA ἢ Vi ἔχει») καὶ ἔχειν 5 





ἔχειν τας (sic) Α ἢ 18 ἰδίαν L Nomoc. L tit.1 | 19 éxag- 


χιῶν xal τὰ ἑξῆς reliqua parte capitis omissa S as 
L: datias L? δακίας M B Theod. Ath. δακείας n po 
terraneas T —— Theod. μεδιτερρανέας B. μεδε- 
ταρρανέας Nomoc." μαδιτερανέας M μεδιτερράνης Ath. 
e VE ΤῊΣ ΤΩΝ 
δακείας A | ripensias Theod.] rirensias L διπενσίας B 
Ath. πιπενσίας Α διπερσίας M | 20 Praevaleos] zoraae- 
ualeas L'! yoroualeas L* πραεσάλεος Ath. cod. prebaleos 
Theod. πριβαλέως 4 Πραιβαλέας Bf. πρεβαλέαΞ B* προ- 
βαλέας M προβαλεᾶς (aitero loco προβολεᾶς) Nomoc.? 
προβόλεως Coll. const. eccl. Privalis € (Iul. c. 50S corr. 
Praevaleos er codd. meliorum scriptura praeualenos); cf. 
nov. XI pr. | καὶ ALB c] om. M | dagdanias L δαρδανίας 
MAB Theod. Ath. | 21 ἀνωτέρω Nomoc.* | παννωνίας 
Theod. (as L' nzxavovías Nomoc.^ | 22 ὑπὸ M 
Nomoc.*| ἀπὸ ALB | οἰκείας) ἰδίας αὐτοῦ A 





Ἢ ΤΣ R]|2 et in] in om. Καὶ ἢ 3 effeso T 
vulg. | 4 primi VT] prima R vulg. | qua vulg. ἢ in om. E 

caleedone ΤΊ ealeedona RV Chalcedonia vu/g. | 5 in quo] 
in quo et V in qua vulg. | eutichis & eutichii (al euti- 
ches schol. s. v.) sunt 7'| anathematizatus est] anathe- 
matizati T'| 7 saeras R | accepimus £V | 8 obseruamus 
T vulg. | 9 rubr. De ordine patriarceharum E T in marg. 
(ex 711.) ἢ eorum Ε΄ ἢ 13 locum om. V!| 14 autem om. 
T | praeponantur A (praeponi BecE) | 16 rubr. De archi- 
episcopo prime iustiniane AT' in marg. (ez Iul.) | arehiepi- 
scopum om. RT | 17 nostrae iustiniane T 18 episcopus 
T']|vuintiarum £! | 19 mediteraneae 7' meditaranee δὲ ἢ 
dati responsis 7'| Privalis et om. in lac. 3 litt. T; Prae- 
valis Becc | 20 et misaeae T' et miset V missie R [at- 
que] e£ Τ' | panonie A pantioniae T'| 21 ordinari om. R 


Nov. CXXXI 3—5 


656 DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





χειροτονεῖσϑιαι, καὶ ἐν αὐταῖς ταῖς ὑποκειμέναις αὐτῷ 
ἐπαρχίαις τὸν τόπον ἐπέχειν αὐτὸν τοῦ ἀποστολικοῦ 
Ῥώμης ϑρόνου κατὰ τὰ ὁρισϑέντα ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
πάπα Βιγιλίου. 


cilio, et in subiectis sibi provinciis locum obtinere 
eum sedis apostolicae Romae secundum ea quae 
definita sunt à sanctissimo papa Vigilio. 


CAPUT IV. 


* ^ d ^ 
Kal τὸν ὅμοιον τρόπον τὸ δίκαιον τῆς ἀρχιερω- ὃ 


σύνης, ὅπερ τῷ ἐπισκόπῳ Ἰουστινιανῆς Καρχηδόνος 
τῆς ᾿Τφρικῆς διοικήσεως δεδώκαμεν ἐξ οὗπερ ὁ ϑεὸς 
'ταύτην ἡμῖν ἀποκατέστησε, φυλάττεσϑαι κελεύομεν. 
καὶ αἱ ἄλλαι δὲ πόλεις καὶ οἱ τούτων ἐπίσκοποι, οἷς 


ἐν διαφόροις τόποις μητροπολιτικὸν δίκαιον  z«o-10iusmodi privilegio in perpetuum potiantur. 


ἐσχέϑη, τοῦ τοιούτου προνομίου εἰς τὸ διηνεκὲς ἀπο- 
λαυέτωσαν. πάντα δὲ τὰ προνόμια καὶ τὰς παραμυ- 
ϑίας, ἅπερ ἐκ βασιλικῆς φιλοτιμίας ἢ καὶ xaO" ἕτερον 
οἱονδήποτε τρόπον ταῖς ἁγίαις ἐκκλησίαις ἢ ἑτέροις 


σεβασμίοις τόποις παρεσχέϑη, βεβαίως αὐτοῖς διὰ πάν- 15 


τῶν φυλάττεσϑαι. 


Simili quoque modo ius pontificis, quod episcopo 
Iustinianae Carthaginis Africanae civitatis dedimus 
ex quo deus hanc nobis restituit, servari iubemus. 
Sed et aliae civitates et harum episcopi, quibus in 
diversis locis metropolicum ius praestitum est, hu- 
Omnia 
(autem) privilegia vel solacia, quae ex imperiali 
munificentia aut etiam alio quolibet modo sanctis 
ecclesiis aut aliis venerabilibus locis collata sunt, 
firme eis per omnia conserventur. 


CAPUT V. 


Πρὸς τούτοις ϑεσπίζομεν, xal πασῶν τῶν ἁγιω- 
- " t x ἢ 
τάτων ἐκκλησιῶν καὶ τῶν ἄλλων σεβασμίων οἴκων 
^ , ᾿ * P, 
τὰς κτήσεις μήτε ῥυπαρὰς Aevrovoyíae μήτε extra- 


Ad haec sancimus omnium sanctarum ecclesiarum 
et omnium venerabilium domuum possessiones ne- 
que sordidas functiones neque extraordinarias de- 


ordinarias διαγραφὰς ὑπομένειν. εἰ μέντοι ὁδοστρω- 20 scriptiones sustinere. Si tamen itineris sternendi aut 


σίας ἢ γεφυρῶν οἰκοδομῆς ἢ ἀνανεώσεως χρεία yévn- 
ται, κατὰ μέμησιν τῶν ἄλλων κτητόρων τὸ τοιοῦτον 
ἔργον καὶ τὰς ἀγίας ἐκκλησίας καὶ τοὺς ἄλλους σε- 
βασμίους οἴκους πληροῦν, ἡνίκα ὑπ᾽ ἐκείνην κέκτηνται 
τὴν πόλιν ὑφ᾽ ἢ 
τινα δὲ πράγματα ἀπὸ βουλευτικῶν ὑποστάσεων εἰς 
οἱανδήποτε ἁγιωτάτην ἐκκλησίαν ἢ ἄλλον σεβάσμιον 
οἶκον κατὰ τοὺς νόμους ἐληλύϑασιν ἢ μετὰ ταῦτα 
περιέλϑωσιν, ἐλεύϑερα εἶναε ταῦτα ϑεσπίζομεν τῆς 
τῶν lucrativor διαγραφῆς. 


ontium aedificii vel reparationis opus fuerit, ad 
instar aliorum possessorum huiusmodi opus et sanetas 
ecclesias et venerabiles domos complere, dum sub 
illa possident civitate sub qua tale fit opus. Si quae 


ἣν τὸ τοιοῦτον γίνεται ἔργον. εἴ 20 vero res ex curialium substantiis ad quamlibet sacro- 


sanctam ecclesiam aut aliam venerabilem domum 
secundum leges venerunt aut postea venerint, liberas 
eas esse sancimus descriptione lucrativorum. 





pria synodo creetur, et iw ipsis provinciis ei subiectis locum obtineat sedis apostolicae Romanae secundum 


ea quae a sancto papa Vigilio constituta sunt. 


IV. Atque pari modo ius pontificatus, quod episcopo lustinianae Carthaginis Africanae dioeceseos 


dedimus eo quo deus hanc nobis restituit, servari iubemus. 


Sed etiam ceterae civitates earumque episcopi, 


quibus in diversis locis ius. metropoliticum praestitum est, eiusmodi privilegio in perpetuum fruantur ; 


omnia autem 


rivilegia et solacia, quae ex tmperiali liberalitate vel etiam alio qualicumque modo sanctis 


ecclesiis vel aliis venerabilibus locis praestita sunt, firmiter dis per omnia serventur. b: 
V. Praeterea sancimus et omnium sanctissimarum ecclesiarum. et reliquarum venerabilium domuum 


possessiones neque sordida munera neque extraordinarias descriptiones subire. δὲ tamen viarum sternen- 
darum vel pontium struendorum aut reficiendorum necessitas inciderit, ad instar ceterorum possessorum 
eiusmodi opus etiam. sancíae ecclesiae ceteraeque venerabiles domus exequantur, ubi quid in ea civitate 
possident in qua eiusmodi opus fit. Quodsi quae res ex curialium substantiis ad qualemcumque sanctis- 
simam ecclesiam vel aliam venerabilem domum secundum leges venerunt vel postea perventurae sunt, liberas 


eas esse sancimus a descriptione lucrativorum. 





1 αὐταῖς om. Ac || 3 J'oóvov ῥώμης A|| τὰ] τὸν B* 
«à ἤδη Nomoc." | ἀπὸ MLB] ὑπὸ A Nomoc || ἁγιω- 
τάτου A |  πάπσα ML || βασιλείου A|| 5 Koi] Κατὰ 
malit Zachariae | 6 τῆς ἰουστινιανῆς Nomoc." || χαλκη- 
δόνος L Nomoc^ | 1 Lows] ἐν ἀφρικῇ Nomoc." | 
διοικήσεως] civitatis ς || 8 ἡμῖν ταύτην Nomoc." || ἀπε- 
κατέστησε LB*| 9 αἱ om. AL | 10 μητροπολικὸν Mc 
» μητροπολιτεκ A" || 11 ἀπολαβέτωσαν Nomoc.^ || 12 
πάντα — 16 φυλάττεσϑαε om. A, ubi (f. 184* med. — 
f. 1887) ante c. 5 inseruntur novellae CX XIII excerpta 
Athanasiana (cf. Witte in Krit. Jahrbücher f. deutsche 
Rechtswiss. 1847, p. 187) || xai] vel & | αἱ παραμυϑέαιε 
Haloandrum secutus Serimger, vulg. (cf. ad 16) || 13 ἅπερ 
Haloander| ἅσπερ M LB | καὶ om. B^ Nomoc." ἢ 14 
ἁγιωτάταις Bf || 16 φυλάττεσϑαι Zachariae] φυλατ- 
τέσϑω MLB | 11 Πρὸς τούτοις ϑιεσπίζομεν) Θεσστίζο- 
μὲν φυλάττεσϑαι πρὸς τούτοιβ S || καὶ om. c || πάσας 
τὰς ἀγιωτάτας ἐκκλησίας καὶ τοὺς ἄλλους σεβασμίους 
olxovs, om. τὰς κτήσεις Α ἢ] ἁγεωτάτων om. δ, sancta- 
rum g | 18 τῶν ἄλλων] omnium c | 19 Ἐμηδὲ ῥυπαρὰς 
MLB μὴ óvxagàs SA || uve MLB] μηδὲ A ἢ S υοὶἱ!,, 
ἢ προσκαίρους ἐξορίας ἢ S plerique || exstraordinarias Z, 
ἐξιταοτδιναρίας M. ἐκστραόρδινα vel ἐξτραύρδεινα 5. ἔξω 
τῶν τεταγμένων (διατεταγμένων L) MLs.v., B | 20 
Qiayoepàc] οἱαρςδήποτε διαγραφὰς A οἷαδήποτε S | 





ὁδοστρωσία et 21 οἰκοδομὴ S | 21 γένηται χρεία A, 
χρεία om. A" | 22 κατὰ μίμησιν om. A || ἄλλων om. 
S || οἰκητόρων ΒΙ | 23 καὶ τὰς] καὶ om. L || ἄλλους 
om. € || 24 πληρῶν M || ἡνίκα — 30 διαγραφῆβ om. S | 
κέκτηνται τὴν πόλιν] τὴν πόλιν καϑίστανται τελοῦ- 
σαι A|| 25 ὑφ᾽ ἣν om. B || ἔργον γίνεται B, ubi reli- 


qua pars capitis omittitur || 28 τοὺς om. .A|| 29 περιέλε 
ϑουσιν ἢ, || ταῦτα εἶναι L, ταῦτα om..A || 30 lueraté- 


fov L locrati&ov A 





5 rubr. De archiepiscopo cartaginesi A& im marg. (cf. 
IuL)| modo quoque A | pontifici 7'| 6 cartagimss AT 
chartaginis V || affricane A VT || civitatis] dioecesis Beck || 
dedie« AK'| 7 hune A | 8 episcopis V* || 9 metropoliti- 
eum vulg. | praestitutum V? || 10 patiantur 7'! | 11 autem 
add. vulg. || vel] et Beck || solatio 71 || 12 alios V || 
14 firma V | confirmetur V! confirmentur V? | 17 rubr. 
De priuilegiis possessionum ad uenerabiles locos perti- 
nentium (pertinentibus 7) A7'in marg. (er Jul.) || sanetis- 
simarum ecclesiarum 7' ecclesiarum sanctarum A || 18 do- 
morum Z vulg. | 19 extraordinarios V! | 20 si om. RT 
tin R | 21 opus] si opus A7 || 22 posserorum V | 23 
V? vulg.] om. RV! T, et alias Beck | compleredum Κ7 || 
24 possidet. A VT, corr. vulg. | si& ΚΠ 21 venerint] ue- 
niunt T'| 28 diseriptione 7| lueratuorum 7'! 








NNI OPERUM NE PP HE ET SN T nus ὩΣ 
DE ECCLESIASTICIS TITULIS 657 Nov. CXXXI 6—8 
CAPUT VI. 


wii δὲ τῶν χρονίων παραγράφῶν τῶν δέκα καὶ 
xoci καὶ τριάκοντα ἐνιαυτῶν ταῖς ἁγίαις ἐκκλησίαις 
καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασε σεβασμίοις τόποις μόνην τὴν 
τῶν τεσσαράκοντα ἐνιαυτῶν eere βία ἀντιτέϑε- 
σϑαι προςτάττομεν" τούτου αὐτοῦ φυλαττομένου καὶ 
ἐν τῇ ἀπαιτήσει τῶν ληγάτων καὶ τῶν κληρονομιῶν 
τῶν εἰς εὐσεβεῖς αἰτέας καταλελειμμένων. 


Pro temporalibus autem praescriptionibus X et 
XX et XXX annorum sacrosanctis ecclesiis et aliis 
universis venerabilibus locis solam quadraginta anno- 
rum praescriptionem opponi praecipimus; hoc ipsum 


5servando et in exactione legatorum et hereditatum 


quae ad pias causas relictae sunt. 


CAPUT VII. 


Εἴ τις δὲ βουληϑείη οἰκοδομῆσαι σεβάσμιον εὐκτή- 
ριον ἢ μοναστήριον, μὴ ἄλλως ἀρχέσϑω τοῦ οἰκοδο- 
εὐχὴν ἐκεῖσε ποιήσει καὶ τὸν τίμιον πήξει σταυρόν. 
1 Ὁ δὲ ἅπαξ ἀρχόμενος ἢ νέον κτίζειν εὐκτήριον ἢ 
παλαιὸν ἀνανεοῦν, τρόποις ἅπασιν ἀναγκαζέσϑω παρὰ 


Si quis autem voluerit fabricare venerabile orato- 
rium aut monasterium, non aliter incohandam fabri- 


ματος, εἰ μὴ ὁ τῶν τόπων ὁσιώτατος ἐπίσκοπος 10 cam, nisi locorum sanctissimus episcopus orationem 


ibi fecerit et venerabilem fixerit crucem. 
1 Si vero semel coeperit aut novam aedificare ba- 
silicam aut veterem renovare, modis omnibus com- 


τοῦ μακαριωτάτου τῶν τόπων ἐπισκόπου καὶ τῶν oi- pellatur a beatissimo locorum episcopo et oeconomis 
κονόμων αὐτοῦ καὶ τοῦ πολιτικοῦ ἄρχοντος ἢ αὐτός, 15 eius et civili iudice eam explere, et si is distulerit, 
εἰ περιείη, ἢ τούτου τελευτῶντος οἱ κληρονόμοε «v- hoc moriente heredes eius opus incohatum adim- 
τοῦ τὸ ἀρχϑὲν ἔργον πληροῦν. pleant. 


CAPUT VIII. 


Εἴ τις ἐν τῷ ἰδίῳ οἴκῳ ἢ προαστείῳ ἢ χωρέῳ &x- Si quis in sua domo aut suburbano (aut) praedio 
κλησιαστικὴν λειτουργίαν τολμήσει ἐπιτελέσαι ἢ ἄλλοις ecclesiasticum ministerium ministrare praesumpserit 
ἐπιτελέσαε συγχωρήσει δίχα κληρικῶν τῷ ὁσιωτάτῳ 20aut aliis celebrare concesserit sine clericis sanctis- 
ἐπισκόπῳ τῶν τόπων ὑποκειμένων, κελεύομεν τὸν simo locorum episcopo subiacentibus, iubemus hanc 
olxov τούτου ἢ προάστειον ἢ χωρίον ὅπου τοιοῦτό τε domum aut suburbanum aut praedium, ubi tale ali- 
ἃμαρτηϑείη τῇ κατὰ τὸν τόπον ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίς quid delinquitur, loci illius sanctissimae ecclesiae 


ἐκδικεῖσϑαε διὰ τοῦ ϑεσοφιλεστάτου ἐπισκόπου καὶ 


vindicari per deo amabilem episcopum et oecono- 


τοῦ οἰκονόμου αὐτοῦ xci τοῦ πολιτικοῦ τῶν τόπων 25 ταῦτῃ eius et civilem iudicem locorum. 


1 ἄρχοντος. εἰ δὲ ἀγνοοῦντος τοῦ τῶν τόπων δε- 
σπότου οἱ αὐτοῦ φροντισταὶ ἢ μισϑωταὶ ἢ ἐ £v- 
᾿ ταὶ ἐναντίον ti ποιήσουσιν ἢ γενέσϑαι συγχωρήσουσε, 


1 Si vero nesciente locorum domino eius curatores 
aut conductores aut emphyteotae contrarium aliquid 
exerceri permiserint, dominum quidem loci nullum 


c. VI ex B habet Ecl. Bas. I—X; summarium eztat 'Poz. 42, 8. 

c. VII ez B habent Nomoc.Ó^ XIV tit.3,14, pr.(— 11) Eel. Bas. I— X. — Summaria erhibent Nomoc. XIV 
tit. 9,14. 11, 1; summam $1 Ecloga ad Prochiron mutata 23,12 p.117 Zach. 
| €. VIII ez B habent Nomoc.?* XIV tit.3,14, idem passim interpolatum cod, Vat. ib. apud Pitra p. 506; pr. (— 26) 


Ecl. Bas. I—X. | Summam praestat Nomoc. XIV tit. 3, 14. 





VL Pro temporalibus autem — — decem aut viginti aut triginta annorum uf sanctis- 


simis ecclesiis ceterisque omnibus venerabi 


ἐς Ε locis soía quaranta annorum praescriptio opponatur, 
—— idque ipsum observetur etiam in exactione 
icíarum. 


gatorum et hereditatum ad pias causas re- 


VIL Si quis autem venerabile oratorium vel monasterium aedificare voluerit, ne aliter initium fa- 
ciat aedificandi , nisi sanctissimus locorum episcopus precationem ibi fecerit et venerabilem crucem fixerit. 
1 Qui autem semel coepit sive novum oratorium condere sive vetus renovare, modis omnibus a beatissimo 


locorum episcop 
heredes cus coeptum opus perficere. 


o eiusque oeconomis et civili magistratu cogatur vel ipse, si superstes sit, vel eo defuncto 


3 Si quis in domo sua vel suburbano vel praedio ecclesiasticum ministerium exercere ausus sit 
vel aliis exercere permiserit sine clericis sanctissimo locorum episcopo subiectis, iubemus domum eius vel 
suburbanum vel praedium, ubi tale quid commissum sit, sanctissimae loci ecclesiae per deo carissimum 


1 episcopum eiusque oeconomum et civilem locorum magistratum vindicari. 


Quodsi ignorante locorum 


domino procuratores eius vel conductores vel emphyteutae contrarii quid fecerint aut fieri. permiserint, 





2 xai] ἢ L | ταῖς] xai ταῖς S | 3 τόποις M Βίς Poz.] 
οἴκοις S LA Β΄ | 5 τούτου αὐτοῦ ΜΙ, ΒΙς] τοῦ αὐτοῦ 
B* Ecl, τοῦ τοιούτου SA | καὶ om. 8 υ. ἰ. | 6 ἐν] exi 
Ecl. | τῶν λεγάτων LA τοῦ ληγάτου Ecl. | 1 κατα- 
λιμπανομένων SAB | 9 ἢ μοναστήριον om. A || &o- 

εσϑαε A | 10 τῶν τόπων] κατὰ τὸν τόπον A 
ἁγιώτατος Ecl.| 11 ποιήσῃ ΒΓ Nomoc.? (Nomoc. 11,1) 
πήξῃ σταυρόν Bf (Nomoc. 11,1) σταυρὸν πήξει L | 12 
ἅπαξ ἀρχόμενος L B e Iul.] ἀπαρχόμενος ΜΙ ἀπαρξά- 
μενος A (ἀρξάμενος Nomoc. 8,14. 11,1) | 14 τοῦ οἰκονό- 
μου ΑἹ 15 τῶν πολιτικῶν 45 ἢ ἢ αὐτὸς εἰ περιείη 7] 
ἵν αὐτὸς εἰ περίεστιν ἢ A eam explere, et si is dis- 
tulerit ,U- 6. υπερϑείη ἢ & | 16 τούτου τελευτῶντος om. 
A | αὐτοῦ] avro? τελευτήσαντος A | 18 τῷ ἰδίῳ (cf. 
nov. LVIIT)| ἰδιωτεκῷ Ecl. (Ath. Theod. Nomoc.) || προ- 
στασίω Nomoc.^ | 19 τολμήσει &x«reAéaas Ecl. Nomoc.t] 
τολμήσοι ἐπιτελέσαι MLB Nomoc." ποιῆσαι τολμήσοι 
ΑἹ ἢ ἄλλοις ἐπιτελέσαι om. B* NomocJ || 20 συγχωρή- 
cs. L B* Ecl] συγχωρήσοι M A ΒΓ Nomoc.?" | 22 τού- 
vov MB] τοῦτον [1,3 ς, om. Α ἢ ἢ τὸ προάστειον ἢ τὸ 
χωρίον Α ἢ προαστείου ἢ χωρίου Nomoc.^ | 23 κατὰ 
τῶν τόπων Nomoc" κατὰ τόπον Nomoc. | 25 τοῦ 

ΠΙ. 





om. Nomoc." ἢ αὐτῶν Ecl. ἢ τῶν] τὸν M | 26 τοῦ δεσπό- 
του τῶν τόπων L| 21 μισϑωτοὶ Γ, Nomoc.?" | 28 τι 
om. Bf ἢ ποιήσουσιν ἢ om. € : 





1rubr. De praescriptione XL annorum contra uene- 
rabiles domos competente RV in marg. (ex Iul.) | talibus 
autem descriptionibus R!| 3 uniuersis om. E | 4 ipsum 
RV] ipso 7'vulg. | 5 seruand« ΤΊ} 8 rubr. De edifica- 
tione (ediffieatione R) uenerabilium locorum RT in marg. 
(ex Iul.) | fabieare V | uenerabilem R | 9 inchoandum 
R | fabricam] praecipimus s. v. add. scho/. T' | 10 oratio 
R* | 11 ibi om. Τ' | 14 beatissimorum A* | et ycono- 
mis eius V? in spat. vac. | 15 eam] eum T' | expese V! 
16 adimpleatur Τ᾽} | 18 rubr. Si quis in domo sua (in 
suo loeo A) eeclesiastica ministeria fecerit E T' in marg. 
(cf. Iul) ἢ aut add. Beck || praedio V] om. RT vulg. 
19 misterium 7 | 22 aut praesidium 7'!, aut om. V 
aliquid tale V | 24 deum E | yconum 7'!]|25 ciuile V 
civili 7| iudiee 7| 27 aut emphyteote — 28 loei nul| 
ser. V? in ras. 14 vs. | 28 exerceri] fecerint aut exerceri 
Beck || permiserit £7 | domino V? 


83 


Nov. CXXXI 8—10 


658 


DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





τὸν uiv δεσπότην τοῦ τόπου μηδὲν πρόκριμα ἢ ζη- 
μίαν ὑπομένειν, τοὺς δὲ τοῦτο ποιήσαντας ἢ γενέσϑαι 
συγχωρήσαντας ἐκ τῆς ἐπαρχίας ὅπου τοῦτο ἁμαρτη- 
ϑείη ἐκβάλλεσϑαι, τῶν πραγμάτων αὐτῶν τῇ κατὰ 
τὸν τόπον ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ ἐκδικουμένων. 


praeiudicium aut dispendium sustinere, eos autem 


qui hoc fecerunt aut fieri permiserunt ex provincia 
ubi hoc commissum est expelli, rebus eorum loci 
ilius sanctissimae ecclesiae vindicandis. 


CAPUT IX. 


, E τις εἰς ὄνομα τοῦ μεγάλου ϑεοῦ καὶ σωτῆρος 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κληρονομίαν ἢ ληγάτον κατα- 
λείψει, κελείομεν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ τόπου ἐν ᾧ ὃ 
διαϑέμενος τὴν οἴκησιν εἶχε λαβεῖν τὸ καταλελειμμέ- 


Si quis in nomine magni dei et salvatoris nostri 
Iesu Christi hereditatem aut legatum reliquerit, iube- 
mus ecclesiam loci in quo testator domicilium ha- 
buit accipere quod demissum est. 


1 vov. si δέ τις ἕνα τῶν ἁγίων κληρονόμον γράψει 101 Siquis autem unum sanctorum heredem scripserit 


ἢ ληγάτον αὐτῷ͵ καταλίποι, καὶ μὴ ἰδικῶς ὀνομάσει 
τὸν τόπον ἐν ᾧπερ ἐστὴν ὁ σεβάσμιος οἶκος, εὑρε- 
ϑείησαν δὲ ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ ἢ τῇ πόλει πλείονα 
εὐκτήρια τοῦ αὐτοῦ ἁγίου, ἐκείνῳ μᾶλλον τῷ οἴχῳ 


aut legatum ei reliquerit, et non specialiter nomina- 
verit locum in quo est venerabilis domus, invenian- 
tur autem in eodem loco aut civitate plura oratoria 
eiusdem sancti, illi magis domui quae pauperior est 


τῷ πενιχροτέρῳ τὸ xovaAewpOiv παρεχέσϑω. εἰ 0215 quod relictum est praebeatur. Si autem non est in 


| μή ἐστιν ἐν τῇ πόλει οἶκος τοῦ ὀνομασϑέντος ἁγίου, 
| εὑρίσκεται δὲ ἐν τῇ ἐνορίᾳ αὐτῆς, ἐκείνῳ διδόσϑω. 
εἰ δὲ μηδὲ ἐν τῇ ἐνορίᾳ εὑρίσκεται τοιοῦτος οἶκος, 
τότε τῇ ἐκκλησίᾳ τῆς πόλεως ἐν ἡ ὃ διαϑέμενος τὴν 
οἴκησιν εἶχε τὸ καταλειφϑὲν παρεχέσϑω. 


civitate basilica nominati sancti, invenitur autem in 
territorio eius, illi detur. Si autem neque in terri- 
torio reperitur huiusmodi domus, tunc ecclesiae civi- 
tatis, in qua testator domicilium habuit, quod de- 


20 missum est praebeatur. 


CAPUT X. 


, Et τις κατασκευὴν σεβασμίου εὐκτηρίου ἢ ξενῶνος 
7 πτωχείου ἢ ὀρφανοτροφείου 7) νοσοκομείου ἢ ἄλλου 
σεβασμίου οἴκου ἐν τελευταίᾳ βουλήσει γενέσϑαι δια- 
τυπώσει, τὸ εὐκτήριον μὲν εἴσω πέντε — σελη- 


Si quis aedificationem venerabilis oratorii aut 
xenodochii aut ptochii aut orphanotrophii aut noso- 
comii aut alterius reverendae domus in novissima 
voluntate fieri disposuerit, oratorium quidem intra 


ροῦσϑαι κελεύομεν προνοίᾳ τοῦ τῶν τόπων ἐπισκό- 20 quinque annos compleri iubemus providentia locorum 


που καὶ τοῦ πολιτικοῦ ἄρχοντος, τὸν δὲ ξενῶνα καὶ 
τὸ πτωχεῖον ἢ ἄλλον σεβάσμιον οἶκον εἴσω ἑνὸς ἐνιαυ- 
1 τοῦ γίνεσϑαι. εἰ δὲ ἐντὸς τοῦ ἐνιαυτοῦ μὴ ποιή- 
σουσιν οἱ κληρονόμοι τὸν ξενῶνα ἢ οἱονδήποτε σε- 


c. IX—XII ex B habet Nomoc. am XIV tit. 2,2 extr. 


c. LX $ 1 summam Theodori repetit Bl. 


episcopi et civilis iudicis, xenodochium autem et 
ptochium aut aliam venerabilem domum intra unum 
1 fieri annum. Si autem intra annum non fecerint 
heredes xenodochium aut quamlibet venerabilem do- 


c. X pr. 81 ex B habent Nomoc.!^ XIV tit. 2,1, B* 4 21,1 p.218 Zach. — Summaus praestant Nomoc. XIV 


tit. 2,1 p. 484 Pitra, Epitome 8, 13 p. 331 Zach.; Theodori summam repetit Bf; pr. argumentum notatur Tom. 28, 16 
et 24, 41. 





dominus quidem loci nullum praeiudicium aut damnum patiatur, qui autem id fecerunt vel fieri permise- 
den ex provincia ubi hoc commissum fuerit expellantur, atque eorum res sanctissimae loci ecclesiae vin- 
icentur. 
IX. δὲ quis nomini magni dei et servatoris nostri lesu Christi hereditatem vel legatum reliquerit, 
1 iubemus ecclesiam loci ubi testator domicilium habuit accipere quod relictum est. Si quis autem 
unum ez sanctis heredem scripserit vel legatum ei reliquerit, nec proprie locum ubi sit venerabilis domus 
nominaverit, atque in eodem loco vel civitate icta oratoria eiusdem sancti inveniantur, pauperiori po- 
tius domui quod relictum est praebeatur. Quodsi in civitate non sit domus eius qui nominatus est sancti, 
inveniatur autem in territorio eius, illi detur. Si vero ne in territorio quidem eiusmodi domus inveniatur, 
tunc ecclesiae civitatis in qua testator domicilium habuit pns relictum est praebeatur. 
Si quis aedificationem venerabilis oratorii vel genodochii vel ptochii vel orphanotrophii vel 
nosocomii vel alius venerabilis domus in. ultima voluntate fieri statuerit, iubemus oratorium quidem intra 
quinque annos cura episcopi locorum et magistratus civilis perfici, acenodochium autem et ptochium vel aliam 


1 venerabilem domum intra unum annum fieri. 


Quodsi intra annum heredes aenodochium vel qualem- 





1 τὸν δεσπότην uiv A | 6 εἰς τὸ ὄνομα L ὀνό- 
ματι Bf 1 λεγάτον AL Nomoc.^ | 8 9] 7; A || 9 ἔσχε 
B Nomoc." | 10 δέ om. L | κληρονομίαν A || γράψει M] 
γράψοι ALB | 11 λεγάτον A Nomoc." || καταλείποι M || 
᾿ ὀνομάσει Α Nomoc.? corr.] óvouáco. ML ὀνομάσῃ B^ 
Nomoc.* pr. Nomoc.^ | 12 εὑρεϑῶσι A || 13 ἢ om. M || 
14 sq. ἐκείνῳ — στενιχροτέρῳ)] τῷ πενιχροτέρῳ μᾶλλον 
οἴκῳ A|| 15 τὸ καταλειφϑὲν)] παραληφϑὲν M || παρα- 
σχεϑήτω Α || 16 οἶκος] ὃ οἶκος B*|| 11. αὐτῆς — οἷ- 
xos om. A || 18 μηδὲ Nomoc.^"] μήτε ML μὴ B*|20 
ἔσχε B || 21 παρασκευὴν Nomoc." 2,2 || σεβασμίου om. 
in lacuna Μ || εὐκτηρίου] οἴκου εὐκτηρίου S. οἴκου No- 
moc.?" | 22 vocoxógov INomoc."2,2]| 23 ἐν} ἐν τῇ B* 
app. Nomoc. L tit. 15 | yiveas'as S plerique | διατυπτώσῃ 
S v. 1. || 24 τὸ] τὸν Α || μὲν om. L || κληροῦσϑαι M  ye- 
νέσϑαι Nomoc.!" | 25 κελεύομεν om. M | τῶν «óztov] 
ϑεοφιλεστάτου S || 26 πολιτικοῦ om. S || τὸν 02 — 659, 4 
nÀnoo eir om. S | καὶ ΜΑΒ ςἸ ἢ L || 21 ἐνιαυτοῦ ἑνὸς 
A || 28 γενέσϑαι .B* v. L, Nomoc.^" | τοῦ om. B* No- 
moc.?? || σσοιήσωσεν INomoc.? 2, 2 





1 aut sustinere dispendium A VT, corr. vulg. | 3. per- 
missum 7'|| 6 rubr. Si quis in nomine domini nostri 
(nostri om. T") lesu Christi hereditatem uel legatum reli- 
querit (reliquerit hereditatem uel legatum 7") KT in marg. 
(ex Zu.) | dei magni A [| 8 testor V || 9 demissum V'!] di- 
missum AKV?T'vulg. | 10rubr. Si quis in nomine sancti 
martiris (sancte marie A) hereditatem uel legatum relique- 
rit RV in marg. (ex Tul.) | unum sanctorum] uniuersorum 
ΤΥ} 11 ei om. V | relinquerit RT! | 14 est om. R | 16 
nominatim A!||in territorio] interitorio R7' (id. in 2 
17 detur om. R! | Si] neque si V! | 18 repperitur V | 1 
habuerit 7'vulg.|| demissum A&'V] dimissum A?T'vulg. || 
20 est om. T' | 21 rubr. Si quis in ultima uoluntate 
domum religiosam (uenerabilem domum A) fieri —59 — 
suerit (disposuit 7) RT in marg. (ex Iul.) | 22 xenochii 
R| phitochii aut orphatrophii 7'|| nosochomii V noxo- 
chomii T nosocomia A^ || 26 autem et VT] aut 1) autem 
aut vulg. | 27 pthoehium 7 || domum] a testatore add. 
T^ | inter 71 | 28 Sin 7' || fecerit &* | 29 quamlibet] 
pthochium auf aliam 7' 


659 


Nov. CXXXI 10. 1t 





βάσμιον οἶκον ὑπὸ τοῦ διαϑεμένου διατυπωϑέντα 
γενέσϑαι, κελεύομεν τούτους οἶκον ἢ ἀγοράζειν ἢ 
μισϑοῦσϑαι, ὅπου δύνανται τὰ κελευσϑέντα πληρῶ- 
σαι ἕως ἂν ὃ τοιοῦτος σεβασμιώτατος οἶκος πληρωϑείη. 
2 xai εἰ μὲν αὐτὸς ὁ διαϑέμενος ὁρίσει τοὺς ὀφεί- 
λοντας ξενοδόχους γενέσϑαι ἢ πτωχοτρόφους ἢ ἄλλους 
τοιούτουΞ διοικητὰς εἴτε τοῖς ἰδίοις πληρονόμοις τὴν 
τοιαύτην ἐπιλογὴν παράσχοι, κελεύομεν τρόποις ἅπασε 


τοὺς κληρονόμους αὐτοῦ τὰ παρ᾽ αὐτοῦ διατυπω- 


mum a testatore dispositam fieri, iubemus eos domum 
aut comparare aut locare, ubi possunt quae iussa 
sunt adimplere, donec huiusmodi domus venerabilis 
expleatur. ' 

52 Etsiquidem ipse testator decreverit, qui debeant : 
xenodochi fieri aut ptochotrophi aut alteri tales 
gubernatores, sive suis heredibus huiusmodi electio- 
nem commiserit, iubemus modis omnibus heredes 
eius quae ab eo definita sunt adimplere, locorum 


ϑέντα πληροῦν, τῶν κατὰ τὸν τόπον μακαριωτάτων 10 beatissimis episcopis inspicientibus, si gubernatio recte 
ἐπισκόπων ἐποπτευόντων, εἰ καλῶς ἡ διοίκησις προ- procedit, et si invenerint non utiles existentes recto- 
βαίνει, xal εἰ εὕρωσι μὴ χρησέμους ὄντας τοὺς διοικη- res, licentiam habentibus sine damno alios pro eis 


τάς, ἄδειαν ἐχόντων ἄνευ ζημίας ἄλλους ἀντὲ τούτων 
ἐπιτηδείους ποιεῖν. 


opportunos efficere. 


CAPUT XI. - 


Εἰ δὲ καί τις ὑπὲρ ἀναρρύσεως αἰχμαλώτων ἢ ἀπο- 15 


τροφῆς πενήτων κληρονομίαν 7 ληγάτον καταλίποι ἐν 
πράγμασι κινητοῖς ἢ ἀκινήτοις, εἴτε ἅπαξ εἴτε ἐτήσιον, 
καὶ τοῦτο τρόποις ἅπασι κατὰ τὴν τοῦ διαϑεμένου 
γνώμην ἀπὸ τῶν κελευσϑέντων τοῦτο ποιῆσαι πλη- 


Si quis autem etiam pro redemptione captivorum 
aut alimentis pauperum hereditatem aut legatum reli- 
querit in rebus mobilibus aut inmobilibus, sive semel 
seu annale, et hoc modis omnibus secundum testa- 
toris voluntatem ab his quibus iussum est hoc facere 


1 ρούσϑω. εἰ δὲ μὴ ἰδικῶς εἴποι ποίου τόπου πένησε 201 compleri. Si autem non specialiter dixerit, quo- 


ταῦτα κατέλιπε, κελεύομεν τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκοπον 
τῆς πόλεως ἐν ἦ τὴν οἴκησιν ὁ διαϑέμενος εἶχε παρα- 
λαμβάνειν τὰ αὐτὰ πράγματα καὶ τοῖς τῆς αὐτῆς 
2 πόλεως πένησι διανέμειν. εἰ δὲ καὶ ὑπὲρ ἀναρρύ- 


modo pauperibus haec reliquit, praecipimus sanctis- 
simum episcopum civitatis in qua testator habuit 
domicilium percipere easdem res et eius civitatis pau- 
2 peribus erogare. Si autem pro redemptione capti- 


σεῶς αἰχμαλώτων τι καταλέλειπται καὶ μὴ ὀνομαστὶ 25 vorum aliquid relinquitur, et non nominatim testator 


ὁ διαϑέμενος εἴποι, διὰ τίνος χρὴ ἐσϑαι τὴν 
ἄνάρρυσιν, καὶ οὕτως κελεύομεν τὰ πράγματα τὰ ἐπὶ 
τούτῳ καταλειφϑέντα τὸν τῶν τόπων ἐπίσκοπον καὶ 
τὸν τούτου οἰκονόμον λαβεῖν καὶ τὸ τοιοῦτον εὐσεβὲς 


ἔργον πληροῦν. ἐν πάσαις γὰρ ταῖς τοιαύταις εὐσε- 80 sanctissimos locorum 


βέσε βουλήσεσε τοὺς ὁσιωτάτους τῶν τόπων ἐπισκό- 


dixerit, per quem oporteat fieri redemptionem, etiam 
Sic iubemus res ad hoc relictas locorum episcopum 
et eius oeconomos accipere et huiusmodi pium opus 
implere. In omnibus enim talibus piis voluntatibus 
episcopos volumus providere, 


- € XI pr. $ 1. 2 ez B habet Nomoc.4 XIV tit. 2,1, eadem bis exscripta Nomoc. ib, f. 184* et f. 189; $3 — 

XII $ 1 Nomoc.?^". XTV tit, 2,1. — Maior pars (— 660,10 ἀπολλύναι) in epitomen redacta exhibetur B* 4 21,2 p. 218 

Zach., eiusdem partis summa, ὃ 4 integra extat in Ecl. Bas. I—X. — Summaria ὃ 1 sunt in. Nomoc. XIV tit. 2,1 

— Pitra, summa $3 — XII $1 ib. p. 484 Pitra. Argumentum $ 3. 4 notat ΒΣ 41, 4,1 (IV p. 149 n. 5 
eim E 


cumque venerabilem domum a testatore 





1 | iussam non perfecerint, iubemus eos domum vel emere vel 
2 conducere, ubi iussa expleri possint, c eiusmodi venerabilis domus perficiatur. Ac sive ipse testa- 
tor definiverit, -3 aenodochi vel ptochotrophi vel alii eiusmodi administratores fieri debeant, sive heredi- 
bus suis eiusmodi electionem concesserit, iubemus modis omnibus heredes eius quae ab ipso statuta sunt 
exequi: atque beatissimi locorum poda inspiciant, num administratio recte procedat, et si administra- 
tores parum utiles esse invenerint, liceat ipsis sine damno alios in eorum locum idoneos constituere. 

XL Quodsi quis etiam pro redemptione captivorum vel alimoniis pauperum hereditatem vel legatum 
in rebus mobilibus vel immobilibus sive semel sive quotannis reliquerit, hoc quoque modis omnibus secun- 
1 dum testatoris voluntatem ab iis qui hoc facere iussi sunt impleatur. δὶ vero non proprie dixerit, 
cuius loci pauperibus ea reliquerit, tubemus sanctissimum episcopum civitatis in qua testator domicilium 
2 habuit easdem res accipere et pauperibus eiusdem. civitatis distribuere. — Quodsi quid etiam pro capti- 
vorum redemptione relictum est, neque nominatim testator dixerit, per quem redemptionem fieri oporteat, 
sic quoque iubemus res ad hoc relictas locorum episcopum eiusque oeconomum accipere, et pium eiusmodi 
opus perficere. In omnibus enim eiusmodi piis voluntatibus sanctissimos locorum episcopos providere 





1 διατεϑεμένου B* | τυπωϑέντα B* διατυπωϑέντος 
Nomoc." 2,1|| 2 ἢ ἀγοράζει») ἢ om. A | 3 πληροῦσϑαι 
AL (Nomoc. XIV tit. 2,1) | 4 σεβάσμιος LB*(c) | πλη- 
ρωϑείη M] πληρωϑῇ LB τελειωϑῆ A || 5 δρίζει (Oper 
unus) S || 6 γενέσϑαε om. S|| 1 εἴτε] ἢ καὶ A || 9 τοῖς 
κληρονόμοις S | αὐτοῦ om. SA | παρ᾽ αὐτοῦ om. S || 
10 πληρῶσαι Nomoc. | κατὰ τῶν τόπον M κατὰ τό- 
πον (τόπων Nomoc.") S L B || μακαριωτάτων om. S ἢ} 
12 ὄνταξ! εἶναι S A || 13 ἔχειν SA || ἀντ᾽ αὐτῶν S | 
15 Εἰ — 30 πληροῦν om. S| δὲ καί om. Nomoc." 2, 1, 
καί om. A ἢ ἢ καὶ ἀποτροφῆς Nomoc.! 2,2 | 16 λεγάτον 
AL Nomoc." (et sic infra) | καταλείποι B! Nomoc." 2, || 
11 εἴτε ἐτήσιο»] ἢ xai ἐτήσιον A | 18 τὴν γνώμην vov 
διαθεμένου ΒΓ} 19 ποιεῖσϑαι L B*, om. Bf || πληροῦ- 
σϑαι Nomoc."2,2 πληροῦσϑαι κελεύομεν Nomoc." 2,1 
πληρῶσαι Bf | 20 μὴ om. L!, oix post ἰδικῶς add. L? | 
εἴπῃ B! Nomoc.*^ 2,2 || ποίου τόπου] quomodo (i. e. ποίου 
τρόπου ἢ c | ταῦτα πένησι Nomoc." 2,1 altero loco | 21 
καταλέλοιπε AB* Nomoc.!" κατέλοιπε L^ || τῆς πόλεως 
ἐπίσκοπον Α | 22 παραλαβεῖν Nomoc.^ 2,1 | 23 τοῖς 
om. M || 24 xai om. Bf | ἀναρρύσεως τῶν αἰχμαλώτων 
M αἰχμαλώτων ἀναρρύσεως Bf | 25 καταλέλοιπεν AB* | 
xai μὴ ὀνομαστὶ) μὴ ὀνομαστὶ δὲ Nomoc." 2,2 | 26 εἴπη 


Nomoc.? 2,2 | τένων A || γένεσϑαε L vulg. | 21 τὰ πράγ- 
ματα om. πράγματα post καταλειφϑέντα add. A || 28 
ἐπίσκοπον τῶν τόπων Α || τόπον Nomoc." 2,2 | 29 τὸν 
τούτου οἰκονόμον» eius oeconomos g | λαβεῖν} λαμβά- 
v£w Nomoc.?" 2,1 || 30 πᾶσι A || ταῖς οπι. S | 31 τοὺς] καὶ 
τοὺς L | τῶν τόπων ἐπισκόπους SALBz| ἐπισκόπους 
τῶν τόπων M 





1 disposita Ε΄ [ 2 uisa A'|| 6 xenodochii 7' sceno- 
dochi V | optoeotropbi V pthochii 7'[aliter V!| 7 gu- 
bernationes 7'!||electionem huiusmodi E | 8 comiserint 
V | 9 eius] eis Τ᾽ || 11 inuenerit VT || 12 aliis £j 15 rubr. 
De redemptione eaptiuorum et de alimoniis (alimentis T') 
pauperum AT in marg. (ex lul) | 16 aut om. αὶ || aut 
legum (legatum V3) — aut inmobili| ser. V? in spat. 
vac. | 17 aut inmobilibus om. R* || 18 seu V] aut ET 
sive vulg. | testationis 7"! testatorem A! | 19 uisum Zt | 
20 autem non om. V || 21 reliquerit praeeimus 7'|| 22 
eiuitatis episeopum R || 23 et om. A! | 24 errogare T' || 
rubr. De his per quos fiat redenptio KR in marg. || 25 ali- 
quid] et aliquid V | relinquatur £T | 26 dixit T'| opor- 
tet V | 28 eiusdem | conomos EK yconomus 7' yco- 





nomum 7?]| 29 impleri libri, corr. vulg. 
83* 


Nov. CXXXI 11. 12 


660 


DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





πους βουλόμεϑα προνοεῖν, ὥςτε πάντα κατὰ τὴν τοῦ 
τελευτήσαντος βούλησιν προβαΐνειν, εἰ καὶ τὰ μάλιστα 
παρὰ τῶν διαϑεμένων ἢ τῶν δωρησαμένων ἀπηγο- 
εὐϑὴ αὐτοῖς ἔχειν πρὸς ταῦτά τινα μετουσίαν. 
ὃ εἰ δὲ οἵ ταῦτα ποιῆσαι κελευσϑέντες ἅπαξ καὶ δὶς 
παρὰ τοῦ μακαριωτάτου τῶν τόπων ἐπισκόπου καὶ 
τῶν τούτου οἰκονόμων διὰ δημοσίων προξώτεων ὕπο- 
μνησϑέντες ὑπέρϑωνται τὰ διατυπωϑέντα πληρῶσαι, 
κελεύομεν τούτους ἅπαν κέρδος καταλειφϑὲν αὐτοῖς 
παρὰ τοῦ ταῦτα κελεύσαντος ἀπολλύναι, τοὺς δὲ ὁσιω- 
τάτους τῶν τόπων ἐπισκόπους πάντα τὰ πράγματα 
τὰ πάσαις, ὡς εἴρηται, ταῖς εὐσεβέσεν αἰτίαις ἀφορι- 
σϑέντα μετὰ καρπῶν καὶ ἐπαυξήσεων τοῦ μέσου χρό- 
vov καὶ τοῦ μνημονευϑέντος κέρδους ἐκδικεῖν καὶ 


ut secundum defuncti voluntatem universa rocedant, 
licet praecipue a testatoribus aut donatoribus inter- 
dictum sit eis habere ad haec aliquod participium. 


53 Si autem qui haec facere iussi sunt semel et ge- 
cundo ἃ beatissimo locorum episcopo aut huius oeco- 
nomis per publicas personas admoniti distulerint 
quae disposita sunt adimplere, iubemus eos omne 
lucrum relictum eis ab eo qui haec praecepit amit- 


10tere, et locorum epíscopos omnes res cunctis, sicuti 


dictum est, piis causis distributas cum fructibus et 
augmentis medii temporis et memorato lucro vindi- 
care et quae testator disposuit adimplere, scientes 
quia, si neglexerint, pro his omnibus rationem deo 


ἅπερ ὁ διαϑέμενος διετύπτωσε πληροῦν, εἰδότας ὡς 105 persolvent. 


εἰ ῥᾳϑυμήσαιεν ὑπὲρ τούτων πάντων λόγον τῷ ϑεῷ 
4 παρῤέξουσιν. εἰ μέντοι 0 ὁσιώτατος τῶν τόπων 
ἐπίσκοπος παραλίποι τε τῶν ἡμῖν εἰρημένων, ἐξέστω 
καὶ τῷ ὁσιωτάτῳ αὐτοῦ μητροπολίτῃ ταῦτα ἀπαιτεῖν 


4 Si autem sanctissimus locorum episcopus reli- 
querit aliquid horum quae a nobis dicta sunt, liceat 
et sanctissimo eius metropolitae haec omnia exigere 


καὶ πληροῦν. καὶ παντὲ δὲ ἑτέρῳ ἄδεια ἔστω τὴν 20 οὐ complere, et omni alio licentia sit huiusmodi 


τοιαύτην ζήτησιν κινεῖν καὶ σπουδάζειν, ἵνα τρόποις 
ἅπασιν αἱ τοιαῦται εὐσεβεῖς αἰτέαι πληρωϑῶσιν. 


movere quaestionem et studere, ut modis omnibus 
causae piae compleantur. 


CAPUT XII. 


Ei δὲ 0 κληρονόμος τὰ εἰς εὐσεβεῖς αἰτίας κατα- 
λελειμμένα μὴ πληρώσει, λέγων τὴν καταλειφϑεῖσαν 


Si autem heres quae ad pias causas relicta sunt 
non impleverit, dicens relictam sibi substantiam non 


αὐτῷ περιουσίαν μὴ ἀρκεῖν εἰς ταύτας, κελεύομεν 25 sufficere ad ista, praecipimus omni Falcidia vacante 


παντὸς τοῦ ἐκ τοῦ φαλκιδίου κέρδους σχολάζοντος 
ὁσονδήποτε εὑρεϑῇ ἐν τῇ τοιαύτῃ οὐσίᾳ προχωρεῖν 
προνοίᾳ τοῦ ἁγιωτάτου τῶν τόπων ἐπισκόπου εἰς τὰς 
αἰτίας εἰς ἃς καταλέλειπται. 


quicquid invenitur in tali substantia —— pro- 
visione sanctissimi locorum episcopi ad causas qui- 
bus relictum est. 


Ex B repetunt c. XII ὃ 1 Nomoc." XIV tit.9,27, $2 Nomoc.An XIV tit. 2,1 et 10, 4; pr. $1 saepius decurtata 


B* 4 21,2 p. 218 Zach., pr. — ὃ 2 in. (— 661, 12 éxmroweio Dou) Ecl. Bas. I—X. — Summaria $1 exhibent INomoc. 
XIV tit. 9, 21 p. 560 Pitra, "Pon. 19, 1 (ubi citatur νεαρὰ qz), Ath. summam repetunt paratitla Ath. 11 $2. Summam 
$2 habet Nomoc. XIV tit. 2,1 p. 493 Pitra; Theodori summam Bf. 





volumus, ut omnia secundum voluntatem defuncti procedant, etsi vel maxime a testatoribus vel donatori- 
8 bus vetiti fuerint quicquam cum dis commune habere. Si vero qui haec facere iussi sunt. semel 
aut bis a beatissimo locorum episcopo eiusque oeconomis per publicas personas admoniti distulerint exequi 
quae siatuta sunt, iubemus eos omne lucrum ab eo qui haec iussit tpsis relictum amittere, sanctissimos 
autem locorum episcopos omnes res omnibus piüs causis, siculi dictum est, destinatas cum fructibus et 
incrementis mediü temporis et lucro modo memorato vindicare et quae testator s(atuit implere, cum sciant 
4 se, si id neglexerint, de his omnibus deo rationem reddituros esse. Si quid tamen eorum quae a 
nobis dicta sunt sanctissimus locorum episcopus praetermiserit, liceat etiam sanctissimo eius metropolitano 
ea exigere et exequi. Aíque cuivis alii liceat eiusmodi quaestionem movere et operam dare, ut modis 
omnibus eiusmodi piae causae eapleantur. ME 

XIL δὲ vero heres quae ad pias causas relicta sunt non executus sit, dicens relictam sibi substan- 
tiam ad illas non sufficere, iubemus omni lucro ea Falcidia cessante quantumcumque $n tali substantia 


inventum sit cura sanctissimi locorum episcopi proficere ad causas ad quas relictum est. 





8 παρὰ τῷ διαϑεμένῳ ἢ τῷ δωρησαμένῳ Bf | ἢ 
τῶν] ἢ καὶ Nomoc.4^ 2,1, ἢ 4} 4 αὐτῷ Bf || ἔχειν om. 
6} τινὰ om. Bf || 5 τοιαῦτα δ || κελευσϑέντες ποιῆσαι 
Bf Nomoc.? 2,2 || 6 τῶν μακαριωτάτων A, μακαριω- 
τάτου om. || ἐπισκόπου τῶν τόπων S | 1 τούτων A | 
ὑπομνησϑέντες om. Α | 8 ὑπερτίϑενται A || ποιῆσαι A || 
9 τούτοις Nomoc." 2,1 || ἅπαν τὸ κέρδος τὸ καταλειφϑὲν 
S | 10 παρὰ τῶν ταῦτα διαϑεμένων A || τοὺς --- 11 
σπιαρέξουσιεν om. Bf | 11 ἐπισκόπους τῶν τόπων S τῶν 
ἐπισκόπων, om. τόπων L^| τὰ πράγματα πάντα A ἢ 
12 τὰ om. S || εὐσεβείαις Nomoc.?2,1 || 13 μετὰ καρπῶν 
ἐπαυξήσεως Nomoc.! 2,2 | 15 εἰδότας — 20 πληροῦν 
om. S, εἰδότας cs εἰ ῥᾳθυμήσαιεν om. A* | 16 τῷ ϑεῷ 
om. B* | 11 εἰ μέντοι 0] εἰ μέντοι Nomoc.? 2,1 ὃ μέντοι 
Nomoc.^ 2,1 & μὲν ó Nomoc." 2,2 | 18 παραλελίσοε (sic) 
Nomoc.? 2,2 || ἡμῖν] vvv INomoc." 2,1|| 19 καὶ om. LL || 
ταῦτα] πάντα A haee omnia g || 20 ἔσται L || 21 ἵνα 
τρόποις ἅπασιν] τρόποις ἅπασιν ὅπως A]| 22 τοιαῦ- 
ται οπι. ς | αἰτίαι — 23 εὐσεβεῖς om. M || 23 τὰς Nomoc." 
2,2 | 24 πληρώσῃ S plerique, Bf ἐκσεληρώσει Nomoc.*" | 
25 οὐσίαν B5 v.l. || ἐπαρκεῖν A Nomoc.?^ || eie] πρὸς B*, 
om. S, Nomoc." pr. 2,2 | ταύτας] αὐτὰς B. ταῦτα Ss || 
26 παντὸς vov ἐκ τοῦ φαλκιδίου κέρδους] παντὸς 


τοῦ φαλκιδίου μέρους S οταπὶ Faleidia c | 27 εὑρεϑῇ 
SALB)| εὑρεϑείη M (app. Nomoc. L tit. 16) || τοιαύτῃ 
SAL Bg] αὐτῇ M|28 ὁσιωτάτου τῶν τόπων S τῶν 
τόπων ὁσιωτάτου Α, om. B* | τόπων] ἐπισκόπων Νο- 
moc. 2, 9 || ἐπισκόπων Nomoc.^ pr. 2,2 || eis — 29 ds] 
εἰς ἃς αἰτίας A ᾿ 





2 praecipue post donatoribus co/l T' || & om. V^ | 
3 eius 7! | hoe E || 5 rubr. Si heredes (heres A) piam dis- 
positionem inplere noluerint (noluerit AR) Καὶ 7'in marg. 
(ex Iul.) | seeundum 7'* || 6 episcopo (episcoporum R^) lo- 
eorum AV | 7 ammoniti 7 amoniti & | 8 implere V 
omme om. K || 9 relictum lucrum 7'|| quod 7 || 10 cuneti 
(defuneti RA? s. v.) sicuti R sicuti cuncti V || 14 sing- 
lexerint 7''| 15 prosoluent A persoluerint T'!|| 17 san- 
etissimorum A^ | 20 alii V97' vulg. || licentiam 7* || 
22 piae om. R || «copleantur 7᾽ | 23 rubr. Si heres testa- 
toris substantiam ad pias causas non sufficere dixerit 
R in marg. (ex Iul) Sài testatoris substantia dieatur nom 
sufficere ad ista T' im marg. | Si] Si quis V | 24 re- 
licta R'| 26 quiequid] qui quid A || prouisione V] pro 





iussione ἢ T vulg. 





ΟΡ ees TX NUT Res 
UPS ES UN T A "rune Me- 7 , d 





Fac Koo AYTUEIÉ 661 Nov. CXXXI 12. 13 





1 s δὲ ληγάτον παρά τινος εἰς εὐσεβεῖς αἰτίας x«ra- 1 Si autem legatum ab aliquo ad pias causas re- 
λειφϑείη, κελεύομεν εἴσω μηνῶν i$ ἀπὸ τῆς Éug«vi-  linquitur, iubemus intra menses sex ab insinuatione 
σεως τῆς διαϑήκης ἀριϑμουμένων τοῦτο πᾶσε τρύποις — testamenti numerandos hoc modis omnibus praeberi 
παρέχεσϑαι οἷς καταλέλειπται. εἰ δὲ ὑπέρϑωνται oí quibus relictum est. Si autem distulerint qui in 
τούτῳ βεβαρημένοι τὸ τοιοῦτο ληγάτον παρασχεῖν, x«i 5 hoc onerati sunt huiusmodi praebere legatum, et. 
καρποὺς καὶ τόκους xal πᾶσαν νόμιμον ἐπαύξησι» — Íructum et usuras et omne legitimum exigantur aug- 
ἀπαιτηϑήσονται ἀπὸ τοῦ καιροῦ τῆς τελευτῆς τοῦ mentum & tempore mortis eius qui hoc reliquit. 
2 τοῦτο καταλιπόντος. εἰ δὲ ληγάτον ἐτήσιον oig- 2 Si autem annale legatum cuilibet venerabili do- 
δήποτε σεβασμίῳ οἴκῳ καταλειφϑῆ, εἰ μὲν oí ταῦτα — mui relinquatur, si quidem qui hoc dare iussi sunt 
δοῦναι κελευσϑέντες, 7 ὁ τόπος ἐξ οὗ ἐκελεύσϑη τοῦτο 10 aut locus ex quo iussum est hoc praeberi in ipsa 
παρέχεσθαι, iv τῇ αὐτῇ ἢ τῇ γείτονε ἐπαρχίᾳ εἴη, aut vicina provincia fuerit, iubemus nullo modo tale 
κελεύομεν μηδενὲ τρόπῳ τὸ τοιοῦτον ληγάτον. ἐχποιεῖ- legatum alienari. Si vero loca aut personae ex qui- 
σϑαι. εἰ δὲ oí τόποι ἢ τὰ πρόξςωπα ἐξ ὧν τοῦτο bus hoc dari praeceptum est longius fuerint, tunc 
δοϑῆναι προξετάχϑη πορρωτέρω εἴησαν, τηνικαῦτα — liceat illis quibus hoc relictum est, si et pars obli- 
ἐξέστω ἐκείνοις οἷς τοῦτο καταλέλειπται, εἰ καὶ τὸ l5 gata consentit, commutare legatum et iuxta pro eo 
ἐνεχόμενον μέρος συναινεῖ, ἀμείβειν τὸ ληγάτον xai percipere reditus idoneos, et cum augmento non mi- 
πλησίον λαμβάνειν ὑπὲρ τούτου πρόξοδον εὔπορον nus quartae partis relictae quantitatis, et neque plu- 
καὶ μετὰ προςϑήκης ovx ἐλάττονος τοῦ τετάρτου u£- rimis tributis fiscalibus praegravatos; aut vendere, 
qovs τῆς καταλειφϑείσης ποσότητος καὶ μηδὲ xoi lois si voluerint, huiusmodi legatum et non minus pro 
ἡμοσίοις τελέσμασε βεβαρημένην. εἰ δὲ καὶ πωλῆσαι 20 pretio percipere quam ex tali legato in triginta 
βούλοιντο τὸ τοιοῦτο ληγάτον, μὴ ἔλαττον sic τὸ τί. quinque annos colligetur, ita tamen ut huiusmodi 
uua λαμβάνειν τοῦ ὅσον ὑπὲρ τοῦ τοιούτου ληγάτον pretium ad utilitatem praedictae venerabilis domus 
éni Às& ἐνιαυτοὺς συνάγεταε, οὕτω μέντοι cete τὸ δὶ relictum est proficiat. 
τοιοῦτο τίμημα εἰς τὸ συμφέρον τοῦ προειρημένου σε- 


βασμίου οἴκου ὅπου κατελείφϑη προχωρεῖν. 25 
᾿ CAPUT XIII. 
"Antayogeiousv δὲ τοῖς ὁσιωτάτοις ἐπισκόποις πράγ- Interdicimus autem sanctissimis episcopis res mo- 


para κινητὰ ἢ ἀκίνητα ἢ avroxivyra, ὅσα μετὰ τὴν biles aut immobiles seseque moventes, quaecumque 
ἐπισκοπὴν εἰς αὐτοὺς οἷῳδήποτε τρόπῳ περιέλϑοι, εἰς — post episcopatum ad eos quoquo modo pervenerint, 
ἐδίους συγγενεῖς ἢ ἀλλα ο͵αδήποτε πρόξωπα οἷῳδή- in proprios cognatos aut in alias quascumque trans- 


e. XIII. XIV erhibet Coll. XXV cap.25 (— C), inser. Ἴσον ϑείου νόμου (cf. ad 654, 16). 
ce. XIII ez B habent Ecl. Bas. I—X, pr. ὃ 1. 2 Nomoc.^^ XIV tit. 10,2, $3 Nomoc.?" XIV tit. 10,5. — 
Summam praestat Nomoc. XIV tit. 10,5; Theodori summam $1.2 repetit Bf. 





1 Ouodsi legatum ab aliquo ad pias causas relictum sit, iubemus intra menses sex ab insinuatione testa- 
menti computandos id omnibus modis iis quibus relictum est praestari. Si vero qui eo onerati sunt eius- 
modi legatum — — distulerint, et fructus et usurae et omne legitimum incrementum a tempore mortis 
2 eius qui id reliquit ab iis exigetur. — Quodsi annale legatum cuicumque venerabili domui relictum sit, 
si quidem ii qui id dare iussi sunt, vel locus ez quo id praestari iussum est, in eadem vel vicina provincia 
sint, iubemus nullo modo eiusmodi legatum ahenari; sin autem loca vel personae unde id dari prae- 
ceptum est longius absint, tunc liceat illis quibus id relictum est, si etiam pars obligata consentiat, lega- 
tum permutare, et pro eo propinquum reditum accipere fertilem et. cum accessione non minore quarta 
uhr reliciae quantitatis nec multis publicis tributis praegravatum. Quodsi etiam vendere velint eiusmodi 
gatum, non minus in pretium accipiant quam quantum ez tali legato in triginta quinque annos colligi- 
tur, ita tamen ut tale pretium ad commodum praedictae venerabilis domus ubi relictum est proficiat. 
XIIL — Jnterdicimus autem sanctissimis episcopis, ne res mobiles vel immobiles vel se moventes, 
quaecumque post episcopatum susceptum ad eos ullo modo pervenerint, ad cognatos suos vel alias ullas 





1 δὲ om. Ecl.| λεγάτον LB* Nomoc. um ληγάτα Bf | | ἐπισυνάγεται A in litura, ἐνάγεται B* | 25 κατελείφϑη 
παρά τινος — 2 κελεύομεν) sim S | παρά τινος post | SL B] καταλειφρϑὴ A? M | προχειρεῖν Nomoc." 2,2 | 
καταλειφϑῇ coll. B* | καταλειφϑῇ LB: Ecl καταλει- | 21 ἢ αὐτοκένητα] seseque moventes e, ἢ αὐτοκένητα — 
φϑὲν A | 3 τῆς διαθήκης) ἢ τῆς ἀσφαλείας τουτέστι | 28 αὐτοὺς om. C | 28 τρόπῳ om. Ecl. | περεέλϑη B, om. 
τοῦ ἰδιοχείρου ἐκείνου ὅστις ἠσφαλίσατο δοῦναί τε sis | 1.5 || 29 ἄλλο οἱονδήποτε πρόσωπον Ecl. | ἄλλα] in 
εὐσεβεῖς αἰτίας add. "Pon. ἢ 4 παρέχεται Nomoc.^ 9, 51 | | alios ς ἢ οἷἱῳδήποτε τρόπῳ om. c, κατὰ οἱονδήποτε τρό- 
5 rovro] τούτων M τοῦτο Sv.l, A Β΄5 Nomoc." 2,2, | zov A 
in hoe ς | βαρημένοι M || τὸ] xai τὸ Nomoc.4 || λεγά- 
τον AL B* Nomoc.t" || παρέχειν 8. Nomoc."^ 9,21 || xai 
om. Α || 6 καρποὺς] fructum g | νόμεμον] ὁμοῦ Bf || 1rubr. Si intra VI menses pia uoluntas inpleta non 
1 τοῦ τοῦτο] τοῦ om. S Nomoc." 2,1. 9,27, τοῦτο om. | fuerit (non adimpleatur 7) AT' in marg. (ex lul.) | ab 
B* || 8 δὲ om. Ecl. Nomoc.^" 2,1. 10,4 || λεγάτον ML | aliquo legatum V | pias relinquitur causas 7'vuig.] cau- 
INomoc." (et sim. infra) | ἐτήσιον οἷῳδήποτε om. S οἷῳ- | sas pias relinquitur A? pias relinquitur P V | 2 sex] tres 
δήποτε om. Nomoc.?" 10,4 || 9 οἴκῳ] vivi οἴκῳ 8 ἢ xaza- | V | 3 numerandas V || 4 relictum] relinquitur A? | distu- 
λειφϑείη S Nomoc.*" | εἰ μὲν — 12 κελεύομεν om. 5 lerit T'| 5 honerati ZVT | 6 usura R!| omnem A ἢ 
τοῦτο Αἢ 10 δοῦναι om. B* | 11 ἐν τῇ — εἴη post ἐκ- | augmentum exigatur 7'| 7 reliquerit Τ᾽ ἢ 8rubr. De lega- 
ποιεῖσϑαι (12) coll. ΜῈ || 13 εἰ] οὗ Nomoc.4 10, 4 | 14 | tis annalibus (analibus A) ad religiosa loca pertinentibus 
πορρωτάτω Nomoc.d" 2, 2 | εἰσὶ A | 15 ἐκείνους Nomoc.^ | RT in marg. (ex Iul.) | ciuilibet V? | 9 relinquaetur 7 
2,1. 2,2 || 16 evuBatve (συμβαίνειν v. 1) S || $zxsg- | qui om. R'| iussi sunt] iussis Εὖ | 10 hoc] et hoc V 
ἀμείβειν S plerique || 11 ὑπὲρ τούτου λαμβάνειν 4 λα- | 13 dare R || 14 et] aut libri etiam vulg. | obligati & ἢ 
Beiv ὑπὲρ τούτου Nomoc." | 18 xai om. A || vo? τετάρ- | 15 consensit V | 16 redditus R?V?7' reditos V^ redidtos 
vov om. Β΄ | 20 εἰ δὲ xai πωλῆσαι βούλοιντο) aut ven- | V^, om. R' || non om. T' | 20 accipere 7 | 21 annis 
dere si voluerint ς | xai om. S Nomoc." 2,2 | 21 βούλοιτο RT' | eolügitur T'vuig. | tin E | ut om. Vt | 23 est om. 
ML Nomoc.^"^ βουληϑῶσε SA || τὸ τοιοῦτο ληγάτον on. | V! | 26rubr. De testamento episcopi uel alterius ammini- 
S | uz] et non c || εἰς τὸ SALB e] om. M | 22 λαβεῖν S | stratoris (aministratoris KR) uenerabilis loci RT' in marg. 
Nomoc." 10,4 αὐτοῦ λαμβάνειν A | ὅσον ὑπὲρ) ὅσον | (er lul)| sanctis T ἢ 27 aut immobiles om. V | 28 quo- 
ἥπερ (εἴπερ v. L) S ὅσονπερ ἢ ἐκ A | τοιοῦ Nomoc." | quo] quocumque Κα || peruenerunt V pereunt T' | 29 pro- 
10,4 | 23 4 xai εἰ Nomoc.i" ᾿Φυβεοῦτ; B*? χρόνους A || | priis V | in alias] in om. T 








Nov. CXXXI 13. 14 


662 


DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





πότε τρόπῳ μεταφέρειν. εἰς αἰχμαλώτων δὲ ἀνάρρυ- 
σειν καὶ πτωχῶν ἀποτροφὰς καὶ εἰς ἄλλας εὐσεβεῖς 
αἰτίας, ἢ ὑπὲρ τοῦ συμφέροντος τῆς ἰδίας ἐκκλησίας 
1 ἐκ τούτων δαπανᾶν ἄδειαν ἐχέτωσαν. καὶ εἴ τε 
ἐκ τῶν τοιούτων πραγμάτων μετὰ τελευτὴν αὐτῶν 
εἰς τὴν αὐτῶν περιουσίαν μείνῃ, κελεύομεν τοῦτο τῇ 
δεσποτείᾳ τῶν ἁγιωτάτων ἐκκλησιῶν ὧν τὴν ἱερω- 
σύνην εἶχον διαφέρειν. ἐπ᾽ ἐκείνοις γὰρ μόνον τοῖς 
πράγμασιν ἄδειαν αὐτοῖς τοῦ ἐκποιεῖν ἢ καταλιμπά- 


ferre personas. In captivorum vero redemptionem 
et egentium pabula et alias pias causas aut pro 
utilitate propriae ecclesiae ex his expendere licen- 
1 tiam habeant. Et quicquid ex huiusmodi rebus 
5 post obitum eorum in ipsorum facultate remanserit, 
iubemus hoc ad proprietatem ecclesiarum quarum 
sacerdotium habuerunt competere. In illis enim so- 
lummodo rebus licentiam eis alienandi aut relin- 
quendi quibus voluerint damus, quas ante episcopa- 


v&v οἷς ἂν βουληϑείησαν συγχωροῦμεν, ἅστερ πρὸ 10tum probantur habuisse, post episcopatum vero quae 


τῆς ἐπισκοπῆς ἀποδειχϑῶσιν ἐσχηκότες, ἢ μετὰ τὴν 
* 2 - ^ , 3 - , 

ἐπισκοπὴν ἀπὸ τῶν κατὰ γένος αὐτοῖς συνημμένων 

» 2 * Li [3] 3 r , , 

εἰς αὐτοὺς περιέλϑοι, οὖς ἐξ ἀδιαϑέτου δύνανται μέχρε 
H - * - " 

2 τετάρτου βαϑμοῦ διαδέχεσϑαι. ταῦτα δὲ ἅπαντα, 


ex genere sibi coniuncto ad eos devolutae sunt, 
quibus ab intestato usque ad quartum gradum suc- 
cedere potuerunt. 

2 Haec autem omnia, quae diximus de rebus quae 


ἅπερ εἰρήκαμεν περὶ τῶν πραγμάτων τῶν μετὰ τὴν 15 post episcopatum devolutae sunt ad sanctissimos 


ἐπισκοπὴν περιερχομένων εἰς τοὺς ὁσιωτάτους ἐπισκό- 

à - 2 2 * 

πους, καὶ ἐπὶ τῶν εὐλαβεστάτων ὀρφανοτρόφων xai 

πτωχοτρόφων καὶ νοσοκόμων καὶ γεροντοκόμων καὶ 
, , ^- x - - 

ξενοδόχων καὶ πάντων τῶν ἄλλων διοικητῶν τῶν 


episcopos, et in reverentissimis orphanotrophis et 
ptochotrophis et nosocomis et gerontocomis et xeno- 
dochis et omnibus aliis rectoribus venerabilium do- 
muum valere sancimus in rebus quae in tempore 


σεβασμίων οἴκων κρατεῖν ϑεσπίζομεν émi vois πράγ- 20 propriae administrationis secundum praedictum mo- 


μᾶσε τοῖς ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἰδίας διοικήσεως κατὰ 
τὸν εἰρημένον τρόπον εἰς αὐτοὺς περιερχομένοις. 

ὃ Εἰ δέ τις ἐπίσκοπος ἢ κληρικὸς ἢ οἱουδήποτε ἐκ- 
κλησιαστικοῦ βαϑμοῦ ὑπηρέτης 7) ἐκκλησίας διακόνεσσα 


dum ad eos pervenerunt. 


3. Si quis autem episcopus aut clericus aut cuius- 
libet ecclesiastici gradus minister aut ecclesiae dia- 


τελευτήσει ἄνευ διαϑηκῶν καὶ νομίμων διαδόχων, ἡ 25 conissa moriatur sine testamentis et legitimis suc- 


τούτων διαδοχὴ τῇ ἐκκλησίᾳ διαφερέτω ἐν 7, ἔτυχον 
κεχειροτονῆ μένοι. 


cessoribus, horum successio ecclesiae competat in 
quà constituti fuerunt. 


CAPUT XIV. 


Κελεύομεν δὲ μηδένα αἱρετικὸν μήτε κατὰ μίσϑω- 
σιν» μήτε κατ᾽ ἐμφύτευσιν μήτε κατὰ ἀγορασίαν ἢ 


ἄλλῳ οἷῳδήποτε τρόπῳ πράγματα ἀκίνητα λαμβάνειν 80 nem aut alio quo 


ἀφ᾽ οἱαβδήποτε ἁγιωτάτης ἐκκλησίας ἢ ἄλλου σεβασ- 


Iubemus autem nullum haereticum neque per con- 

ductionem neque pt — neque per emptio- 
ibet modo res immobiles acci 

& qualibet sancta ecclesia aut alio venerabili loco. 


c. XIV om. Bí; extat etiam in .B* 1,1, 53 (Bf 1,1, 49, ubi initio KeAevousv — 31 ἐκκλησίας praemisso adduntur 


epitomae Theodori ὃ 21. 22. 25, cf. Index reginae ad nov. CX XXI, Zachariae Beitr. z. Kritik u. Restitution der 
Basiliken p. 14). .Ex B exhibet pr. Nomoc.?" XIV tit. 10,8, $ 2. 3 (ex B 1, 51[— 53]) Nomoc. am XIV tit. 10, 6. — 
Summas praestat Nomoc. XIV tit. 10, 8 p. 586. 584 Pitra. 





personas ullo modo transmittant. Ad captivorum autem redemptionem et pauperum alimenta et ad alias 
1 pias causas, vel ad commodum ecclesiae suae ex his impensas faciendi facultatem habeant. — Et si 
quid ex: eiusmodi rebus post eorum mortem in bonis eorum manserit, iubemus hoc ad dominium sanctis- 
simarum ecclesiarum quarum sacerdotium habuerunt pertinere. In illis enim tantummodo rebus facul- 
tatem alienandi vel divert cuicumque voluerint 15 concedimus, quas ante episcopatum eos habuisse 
probatum sit, quaeve post episcopatum. susceptum ab iis qui genere illis iuncti sunt. ad eos pervenerint, 
2 quibus ab intestato usque ad quartum. gradum. succedere possunt. .— Haec vero omnia, quae diaimus 
de rebus post episcopatum susceptum ad sanctissimos episcopos pervenientibus, etiam de religiosissimis 
orphanotrophis et ptochotrophis et nosocomis et gerontocomis et cenodochis et celeris omnibus admini- 
stratoribus venerabilium domuum valere sancimus in rebus quae tempore administrationis eorum praedicto 
8 modo ad éos perveniant. ^ Quodsi qui episcopus vel clericus vel. qualiscumque ecclesiastici gradus 
minister vel ecclesiae diaconissa defuncta sit sine testamento et legitimis successoribus, eorum successio 
ad ecclesiam in qua constituti erant pertineat. ! 

XIV. lubemus autem nullum haereticum neque per conductionem neque per emphylteusin neque per 
emptionem aut alio ullo modo res immobiles ab ulla sanctissima ecclesia vel alio venerabili loco accipere. 





1 μεταφέρειν ' ante 601, 28 εἰς ἐδίους coll. L || 2 εἰς 
om. € | 3 ἢ om. C || 6 μείνοι 7, ἀπομείνῃ (&zxousivet 
C v. L) AC || τοῦτο᾽ om. C|| 1 ἁγίων Ecl, om. ς || 8 uó- 
vou AC| 9 αὐτοῖς om. Ecl. Ϊ ἢ καὶ C || 10 βουλη- 
ϑεῖεν A | 115g. ἢ μετὰ — συνημμένων)} post episco- 
patum autem quae ex genere sibi coniuncto g || 12 συνημ- 
μένω» εἰρημένων B*|| 13 περιέλϑῃ A Ecl. || 14 πάντα 
AC | 15 κατὰ Ecl. || 16 ἁγιωτάτους Ecl. | 11 ἐπὲ πάν- 
vOv τῶ, om. ὀρφανοτρόφων — 19 τῶν ἄλλων C | 
21 οἰκείας A || 22 περιερχομένους L^ περιερχομένων, 
v. l. περιερχομένου C || 23 δὲ om. Ecl. | οἱοσδήποτε AB | 
ἐκκλησιαστικοῦ om. Nomoc.tn | 25 τελευτήσει L Nomoc.!] 
τελευτήσῃ B. τελευτήσοι ACM Nonoc." | διαϑήκης Ecl. ἢ 
26 τούτου Bf | ἐν om. L ἢ 28 sq. μήτε — μήτε E 
μήτε ΑἹ μηδὲ — μηδὲ — μηδὲ M CL B || 29 μήτε κατ 
ἐμφύτευσιεν om. B* 5, 3,16 || 30 ἄλλον οἱονδήποτε τρό- 
zov Nomoc.^ | ἀκίνητα om. B* λαβεῖν Nomoc." | 
91 ἁγιωτάτης] αἰτίας C (pro quo corrigendum «yías), 
sancta c, om. AL 


1 captivorum] eaput eorum A! || 4 rebus om. R || 5 fa- 
cultatem T || 6 ad utilitatem R' || 7 habuerint T'|| 9 quas 
vulg.] quae RVT | 10 qui 7'!|| 13 potuerunt EV] po- 
tuerint T' poterunt vulg. | 16 et] ut V || reuerentissimos 
V || et totochotochis E, om. VT || 17 nosocomiis A noxo- 
chomiis T'||et gerontocomis et xeodochiis V et geronto- 
chomiis et xetiodochiis 7' et xenodochis (xenodotis 1) 
et gerontocomis FK vulg. || 20 estimationis A || 23 rubr. De 
successione ab intestato ueniente episcopi uel elerici uel 
euiuslibet religiose persone (cuiuseumque persone reli- 
giose 7) RT in marg. (ex Iul.) | 24 ecclesiasti V || gra- 
dus] ordigradus T'^|| diaconisse &7' diaconissae vulg. || - 
25 moriantur A vulg. || successionibus 7'* | 26 in om. 
RT |27 fuerint AT vulg. | 28 rubr. De contractibus eo- 
rum qui non rectam fidem reciperunt 7' in marg. (er 
Iul.) | haereticum V] haereticorum .R7' vulg. || 29 enfiteo- 
sin 7' || 30 accipere — 663, 6 communione ser. V? ἐπ 
spat. vac. θὲ vv. | 31 1oco] loco a quo etiam A* 











663 


Noy. CXXXI 14 





μίου τόπου. εἰ δέ τι τοιοῦτον ἁμαρτηϑείη, ὃ μὲν αἷρε- 
τικὸς εἴ τι ὑπὲρ ταύτης τῆς αἰτίας παράσχοι τοῦτο 
ἀπολέσει, τὰ δὲ τοιαῦτα πράγματα τῷ σεβασμέῳ τόπῳ 
ἀφ᾽ οὗ xai ἐδόϑησαν ἐχδικείσϑωσαν, ὁ δὲ διοικητὴς 
τοῦ οἴκου ὁ τὰ αὐτὰ πράγματα τῷ αἱρετικῷ δεδωκὼς 
πάσης ἀποκινείσϑω διοικήσεως καὶ εἰς μοναστήριον 
ἐμβαλλέσϑω, καὶ ἐπὶ ἕνα ἐνιαυτὸν τῆς ἁγίας κοινω- 
ψέας χωριζέσϑω. ὅετις αἱρετικοῖς Χριστιανοὺς περοδέ- 
1 δωχεν. Εἰ δὲ ὀρθόδοξος κτῆσιν ἔχων, ἐν ἦ ἐστιν 
ἁγία ἐκκλησία, ἐκποιήσει ἢ κατα 
σιν ἢ μίσϑωσιν ἢ κατὰ οἱανδήποτε διοίκησιν ταύτην 
δέδωκεν ᾿Ιουδαίῳ ἢ Σαμαρείτῃ ἢ Ἕλληνε ἢ Μοντανι- 
στῇ ἢ -“Ἡρειανῷ ἢ αἱρετικῷ, ἡ ἁγιωτάτη ἐκκλη- 
σία τῆς αὐτῆς κώμης τὴν τούτων δεσποτείαν ἐκδὲ- 


Sin quid tale committitur, haereticus quidem quicquid 
pro tali causa praebuerit amittat, huiusmodi vero 
res venerabili loco a quo etiam datae sunt vindicen- 
tur, rector autem domus, qui ipsas res dedit haere- 
5tico, omni gubernatione removeatur et in monaste- 
rium recludatur, et uno anno sancta communione 
segregetur, cum haereticis prodidit Christianos. 


1 Si autem orthodoxus possessionem habens, in qua 


ψει ἢ κατ᾽ ἐμφύτευ- 10 est sancta ecclesia, alienaverit aut reliquerit aut per 


emphyteosin aut per conductionem aut quam- 
libet gubernationem hanc dedit Iudaeo aut Samari- 
tano aut pagano aut Montano aut Ariano aut alio 
haeretico, sancta ecclesia eiusdem vici huius vindicet 


9 κείτω. Ei δέ τις τῶν αἱρετικῶν, οἷς συναριϑμοῦ- 15 2 proprietatem [alienationis]. Si quis autem haere- 
^4 , * * 


psv xai τοὺς Νεστοριανοὺς καὶ τοὺς καὶ 
τοὺς Εὐτυχιανιστάς, τολμήσειε σπήλαιον τῆς ἰδίας 
ἀπιστίας οἰκοδομῆσαι ἢ ᾿Ιουδαῖοε νέαν συναγωγὴ 
κατασκευάσαι, ἡ τῶν τόπων ἁγία ἕα τὰς oi- 


ticorum, quibus etiam connumeramus Nestorianos et 
Acephalos et Eutychianistas, praesumpserit spelun- 
cam suae incredulitatis aedificare, aut Iudaei novam 

agogam constituere, locorum sancta ecclesia aedi- 


syn 
8 κοδομὰς τῇ ἰδίᾳ δεσποτείᾳ ἐκδικείτω. εἰ δέ τις κατ᾿ 20 ὃ ficia suae proprietati defendat. Si vero quis per 


ἐμφύτευσιν ἢ μίσϑωσιν ἢ ἑτέραν οἱανδήποτε διοίκη- 
σιν τὴν ἰδίαν δέδωκε κτῆσιν τῷ τοιούτῳ προεςώπῳ, 
εἰ μὲν ἐγένωσκεν ὁ δεσπότης τῆς κτήσεως, ὅτε αἱρετικῷ 
ταύτην κατεπίστευσεν, πάσας τὰς προΞξόδους ἐκείνου 
τοῦ χρόνου τοῦ περιεχομένου 

κλησίαν τῆς πόλεως ὑφ᾽ ἣν ἡ κτῆσις διάκειται ἐκδικεῖν" 
εἰ δὲ ἠγνόει ὁ δεσπότης τῆς κτήσεως, ὅτι αἱρετικὸς 
ἣν ὃ ταύτην ἐμπιστευϑείς, αὐτὸν μὲν τὸν δεσπότην 
διὰ τὴν ἄγνοιαν ἀξήμιον φυλαχϑῆναι, τὸν δὲ αἵρετι- 
κὸν ἐν ἑκατέρῳ ϑέματε καὶ ἐκβληϑὴν 
καὶ τὴν οὐσίαν αὐτοῦ τῷ δημοσίῳ προεκυρωϑῆναι. 


emphyteosin aut conductionem aut etiam aliam quam- 
cumque gubernationem dedit possessionem huiusmodi 
personae, si quidem sciebat dominus possessionis 
quia haeretico hanc commisit, omnes reditus illius 


TQ συναλλάγματι τὴν ἐκ- 25 temporis quod in contractu transiit ecclesiam civi- 


tatis sub qua possessio constituta est vindicare. Si 
vero ignorabat dominus possessionis, quia haereticus 
erat cui haec commissa est, ipsum quidem dominum 
propter ignorantiam indemnem servari, haereticum 


αε τῶν κτήσεων 30 vero in utroque casu expelli de possessionibus et 


substantiam eius applicari fisco. 





venerabili illi loco a 


Quodsi quid eiusmodi commissum sit, haereticus quidem si quid pro ea causa praestitit id amittet, res autem 
—— etiam datae sunt vindicentur, administrator vero domus qui easdem res 


haeretico dedit ab omni administratione removeatur et in monasterium coniciatur, ac per unum annum a 


1 sacra communione separetur, rd td haereticis Christianos 
ia, eam alienaverit vel reliquerit vel in emphyteusin vel con- 

administrationem Iudaeo vel Samaritae vel pagano vel Moníanistae vel 

t derit, sanctissima eiusdem vici ecclesia horum — 

vero haereticorum, quibus etiam Nestorianos et Acephalos et Eutychianistas adnumeramus, 


sessionem habens, in qua est sancta € 
ductionem vel in 


2 Ariano vel alii haeretico 


a, 


odiderit. δὲ autem orthodoxus pos- 


um vindicet. δὲ quis 


eluncam im- 


lelatis suae aedificare, sive Iudaei novam synagogam exítruere ausi sint, sancta locorum ecclesia aedificia 


dominio suo vindicet. 


Si quis autem in emphyteusin vel conductionem vel aliam qualemcumque admini- 


strationem possessionem suam eiusmodi personae dederit, si quidem dominus possessionis noscebat se eam 


haeretico commisisse, omnes reditus illius 


temporis quod contractu continetur ecclesia civitatis cui possessio 


subiecta est vindicet; sin ignorabat dominus possessionis haereticum esse cui ea commissa sit, ipse quidem 


dominus ob ignorantiam 
et eius substantia fisco addicatur. 


servetur, haereticus autem in uíroque casu et possessionibus exuatur 





1 τοιούτῳ C | 2 ταύτης τῆς] τῆς τοιαύτης A || παρά- 
640: τοῦτο M] παράσχοιτο LB, παράσχοι AC | 3 ἀπο- 
λέσεε CB] ἀπολέσοε MAL ἢ τὰ δὲϊ xai τὰ A || τόπῳ] 
οἴχω L ἢ 4 καὶ om. A || ἐκδικηϑήσονται C | 5 αὐτὰ] 
τοιαῦτα AL | 6 sis] eis τὸ Cv. (. | 1 βαλλέσϑω C | ἕνα 
om. A || 8 ὅετις --- προδέδωκεν om. A | προσδέδωκεν C 
plerique, παρέδωκεν LB | 10 ἢ xav] ἢ om. A M] 11 ἢ 
xarà μίσϑωσιν Ce, B*1,1,53 | ἢ οἱᾳδήποτε διοικήσει 
ΑἹ 12 δεδωκὼς L? vulg. || Jovóaíg] ἰουδαίω 7 αἷρε- 
τικῶ L (cf. ad 13) οἱῳδήποτε αἱρετικῷ C ἢ ἢ Σαμαρείτῃ 
— 22 προςώπῳ οπι. C. Sane $2 inserta (quam Iulianus 
quoque praetermisit) sententiarum et continuatio turbatur et 
ralio obscuratur: ut vv. 13 ἡ ἀγεωτάτη — 22 προεώπῳ 
postmodo ii lata esse suspicio sit| 13 ἢ ἄλλῳ αΐρε- 
τικῷ om. L | ἁγία As | 14 τούτου Az || διεκδικείτω B* 5, 
3,16 | 16 «ai τοὺς Εὐτυχεανεστάς] xai τοὺς om. A, τοὺς 
om. Nomoc." | 17 044760: MLB || 18 ἀπιστίας] πίστεως 
LB (ϑρησκείας Nomoc. XIV üt.) | 19 7] ἢ L^|| ἁγιω- 
τάτη B Nomoc? ἢ 20 τις om. A ἢ 21 ἢ ἑτέραν] ἑτέραν 
om. A aut etiam aliam ς ἢ 22 τὴν iav] τις A, om. e ἢ 
23 οτι — 31 προβκυρωϑῆναι] ὅτε αἱρετικὸς ἣν ὃ ταύτην 
ἐμπιστευϑεὶς τὴν κτῆσιν ἀπωλέτω (sic A^, ἀπωλέτο A^, 
corr. ἀπολέτω xai) μοναστηρίω κατακλειέσϑω ἐνιαυ- 
τὸν ὅλον τῆς ἀγίαξ χωριζόμενος κοινωνίας" εἰ δὲ ἠγνόει, 
αὑτὸν μὲν ἀξήμιον φυλαχϑῆναι διὰ τὴν ἄγνοιαν, τὸν 
δὲ αἱρετικὸν ἐν ἑτέρῳ ϑέματιε ἐκβληϑέντα τῶν κτή- 
σεω» ἐξορισϑῆναι τῶ δημοσίω τῆς οὐσίας αὐτοῦ προ-- 
κυρουμένης A || 24 ἐπίστευσε Nomoc." | τοῦ χρόνου 
ἐκείνου C v. ἰ., Nomoc.*" | 25 περιερχομένου C pleri- 
que, L*s | 28 πιστευϑεὶς C ἢ τὸν δεσπότην onm. L | 


* 


29 δι᾽ ἄγνοιαν ἀζήμιον B*5,8,16. ἀξήμιον διὰ τὴν 
ἄγνοιαν B^1,1,53 || 30 xa om. ς | 31 αὐτοῦ om. C plerique 





1 Sin quid (Si quid autem vulg.) — 2 causa scripsi 
cum vulg.] Si quid (quidem A?) tale (pro tali R) com- 
mittitur, haereticus si quidem quicquid (qui quid E) pro 
(uero Κα non 7'!) tali eausa E T' (reliqua praeter vv. pro 
tali haereticus eausa lineola subducta del. R?) si quid pro 
tali eausa V(?) | 2 ammittat 7'| vero om. T | 3 uendi- 
cetur KR! uendicemus Τ᾽ ἢ 4 dederit R | 5 remoueant V(?) 
remouentur T' remouetur 7? | 6 recludant V(?) reclau- 
datur 7'| 7 segregatur VT' segregentur R? | haerecicis 
V | prodiderit & vulg. | 9 autem] ante V! | 10 est] et 
(om. V?) libri, est et vulg. | ecelesia] est add. V, T schol. 
s. v.| 11 emphyteusin V | per om. R || per om. Κὶ vuig. 
12 samarito αὶ | 13 arriano R VT | alii R?*7*? vulg. 
15 alienationes A!, delevit Beck ἢ rubr. Si iudeus aut 
heretieus speluncam aut sinagogam ediffcauerit KE in 
marg. | 16 etiam] et Καὶ | Nestorianos om. R || 17 ace- 
falos V aecephalos Καὶ | eutichianistas Τ᾽" eutichinanistas 
T' euthichiastas V euticanistas E | 18 ineredulitati 7' ἢ 
edieare V | 19 eonstruere Beck non recte | 20 proprietatis 
T | vero quis 1 uero ET quis enim V? s«« V1] 
21 enphiteosin RV T ἢ aut per conducetionem T || etiam 
aliam R] aliam etiam V, aliam om. T | 22 dederit 7' 
vulg. | 23 dominus] dms i. e. dieimus ΤΣ | possessio- 
nis V] possessionis eius E T'vulg. | 24 redditus T' re- 
ditos V | 25 qui 7' | transiit V vulg.] transit Καὶ Τ' || ec- 
clesiae vulg. | 26 *uindicari (uendieari RV) libri, vulg. ἢ 





27 quia] qui ΤΊ ἢ 30 de om. R 


Nov. CXXXI 15 ep. 


664 


DE ECCLESIASTICIS TITULIS 





CAPUT XV. 


Οἱ δὲ ὀρφανοτρόφοι ἐπιτρόπων καὶ κουρατώρων 
τάξιν ἐχέτωσαν, οὕτω μέντοι ἵνα καὶ χωρὶς ἱκανοδο- 
σίας καὶ ἐνάγωσι καὶ ἐνάγωνται περὶ τῶν πραγμάτων 
τῶν τοῖς ὀρφανοῖς κυρίως καὶ αὐτοῖς τοῖς ὀρφανοτρο- 
φείοιβ ἀνηκόντων. τὰ δὲ πράγματα, ἅπερ ἔτυχόν τινι 
τῶν ὀρφανῶν διαφέρειν, δημοσίων ταβουλαρίων παρόν- 
τῶν καὶ ὑπομνημάτων πραττομένων ἐν μὲν τῇ βασε- 
λίδε πόλει παρὰ τῷ μαγίστρῳ τῶν κήνσων, ἐν δὲ ταῖς 
ἐπαρχίαις παρὰ τοῖς ἄρχουσιν αὐτῶν ἢ τοῖς ἐκδίκοις 
τῶν τόπων λαμβάνειν τοὺς ὀρφανοτρόφους καὶ φυλάτ- 
τειν, καὶ εἰ ἀναγκαῖον νομίσουσι, καὶ ἐκποιεῖν καὶ τὸ 
τούτων τίμημα τοῖς ὀρφανοῖς φυλάττειν, ἢ ἕτερα πράγ- 
ματα ἀντ᾽ ἐκείνων ἀγοράζειν" μὴ ὑποκεῖσϑαι δὲ ἐπι- 
1 τροπικοῖς ἢ κουρατωρικοῖς λογισμοῖς. Φυλάττεσϑαι 


Orphanotrophi vero tutorum et curatorum fungan- 
tur officio, ita tamen ut et sine satisdatione (et con- 
veniant) et conveniantur de rebus orphanotrophiis et 
ipsis propriis orphanis competentibus. Res autem 

5 competentes alicui orphanorum publicis praesentibus 
tabulariis et sub gestis monumentorum in hac qui- 
dem regia civitate apud magistrum census habitis, in 

rovinciis autem apud iudices earum aut defensores 
ocorum orphanotrophos accipere et custodire, et si 


10necessarium putaverint, etiam alienare et pretium 


earum orphanis conservare, aut alias res pro illis 
emere, non autem subiacere tutelaribus aut cura- 
toriis rationibus. 

1 Servari autem iubemus venerabili orphanotrophio 


δὲ κελεύομεν τῷ svaysi ὀρφανοτροφείῳ ταύτης τῆς βα- 15 huius regiae urbis et xenodochio quod appellatur 


σιλίδος πόλεως καὶ τῷ ξενῶνε τῷ καλουμένῳ τοῦ τῆς 
ὁσίας μνήμης Σαμψὼν καὶ τοῖς ὑπὸ τὴν αὐτοῦ δικαιο- 
δοσίαν καϑεστῶσιν εὐκτηρίοις ἢ ξενοδοχείοιβ ἢ ἄλλοις 
σεβασμίοις οἴκοις πάντα τὰ προνόμια, ἅπερ ἔχει 7 
ἀγιωτάτη μεγάλη ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως. 

(Ἐπίλογος.) Ἅτινα τοίνυν διὰ τοῦ παρόντος 
ψόμου εἰς τὸ διηνεκὲς ἰσχύσοντος ἡ ἡμετέρα ἐϑέσπισε 
γαληνότης, ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἰδίκτων κατὰ τὸ σύνηϑες 
κατὰ τὴν βασιλίδα ταύτην πόλιν προτιϑεμένων sis 
τὴν ἁπάντων γνῶσιν ἐλϑεῖν σπευσάτω. 7, 
σπρονοήσομεν, ὅπως ἄνευ πάσης τῆς τῶν ὑποτελῶν ζη- 
μίας καὶ ἐν ταῖς ἐπαρχέαιβ φανερωϑ'είη. 

Dat. xv. kal. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVIII. post cons. Basilii vc. anno IV. ind. VIII. 


sanctae memoriae Sampso et sub eius gubernatione 
constitutis oratoriis aut xenonibus aut aliis venera- 
bilibus domibus omnia privilegia quaecumque habet 
sanctissima maior ecclesia Constantinopolitana. 


(Epilogus.) Quae igitur per praesentem legem 
in perpetuum valituram nostra sanxit tranquillitas, 
tua celsitudo edictis sollemniter in hac regia civitate 
propositis ad omnium studeat pervenire notitiam. 


ἡμεῖς γὰρ 20 Nos enim providebimus, quatenus sine collatorum 


dispendio fiat etiam in provinciis manifesta. 


[a. 545] 30 


c. XV pr. ez B habet B* O 9 p. 533 Zach., pr. in. (— 5 ἀνηκόντων) et $1. Ecl. Bas. I—X. — Summam Theod. 
repetit Bf, Ath. summam pr. repetunt paratitla Ath. 158 $2. (Apud Iul. huius cap. summa non eztat.) 





XV. Orphanotrophi auiem tutorum et curatorum locum obtineant, ita tamen ut etiam sine satis- 


datione et conveniant et conveniantur de rebus quae ad orphanos proprie et ad ipsa orphanotrophia per- 
tinent. Res autem quae forte ad aliquem ex orphanis pertinent praesentibus publicis tabulariis actisque 
confectis, in regia quidem civitate apud magistrum censuum, in provinciis autem apud praesides earum vel 
defensores locorum, orphanotrophi accipiant et custodiant, et si necessarium putaverint, etiam alienent 
earumque pretium orphanis custodiant, wel alias res pro illis emant; meve subiaceant tutelaribus vel 


1 curatorüs rationibus. 


tinopolitana. 
Epilogus. Quae igitur 


Servari autem. iubemus venerabili orphanotrophio huius regiae civitatis et 
aenoni qui Sampsonis piae memoriae nomen habet et oratoriis 
dochiis vel aliis venerabilibus domibus omnia privilegia, quae 


e sub eius gubernatione sunt vel aeno- 
bet sanctissima magna ecclesia Constan- 


er praesentem legem in perpetuum valituram serenitas nostra sanait, tua 


sublimitas edictis more solito in hac regia civitate — ut ad omnium notitiam perveniant operam det. 


Nos enim providebimus, ut sine ullo subiectorum 


€ 


trimento etiam in provinciis manifesta fiant. 





1 δὲ! τοίνυν A, om. Ecl. | ἐπιτρόπων» καὶ ἐπιτρόπων 
Be ἐπιτρόπων «8 Α || κουρατόρων δ" || 3 καὶ ἐνάγωσι 
καὶ om. A ἢ ἐνάγονται LL || 4 τοῖς ὀρφανοῖς κυρίως καὶ 
αὐτοῖς τοῖς ὀρφανοτρόφοις L τοῖς ὀρφανοτρόφοις καὶ 
αὐτοῖς τοῖς ὀρφανοῖς κυρίως (xvglos ὀρφανοῖς A^) A 
orphanotrophiis et ipsis propriis orphanis g || 6 ταβουλ- 
λαρίων LB* | 8 μαίστρω τῶν κίνσσων L| 9 τῶ ἐκ- 
δίκω A || 11 καὶ && — 12 φυλάττειν om. A || καὶ ἐκστοιεῖν] 
xai om.L, B*vw.1. | 12 ἢ] ἢ M καὶ B* | 15 ταύτης 
om. L || 16 τῷ om. Al| τῷ καλουμένῳ τοῦ om. b, τοῦ 
om. AB || 11 αὐτοῦ] αὐτὴν B^ ἰδίαν A || δικαιοδοσίαν 
: MA(s)] διοίκησιν LB || 19 ἔχει κτλ. hinc in L margine 
inferiore absciso reliqua pars novellae deest praeter initium 
epilogi diserepans a MAs: (Κωνσταντινου)πόλεως" (T)à 
τοί(νυν) διὰ τοῦ παρόντος νόμου ϑεσπισϑέντα. Epi- 
logus in MAs traditus num ad exemplar praefecto praetorio 
inscriptum pertineat, Zachariae dubitat || 24 σόλιεν om. À | 
26 προνοήσωμεν M προνοήσομεν ϑεοῦ συνεργίᾳ A | 
πάσης om. s || 28 subser. om..A e, habet Iul." | xv. kal. april. 
lul" xv. cal. app. M] πρὸ i (v. 1. «B') xaAavÓ. ᾿“πριλ- 
λέων Ath. μηνὶ ἀπριλίῳ Theod. || ep. imp. dn. iustiniano 
p.anno XVIII. Jui." cp. dn. iust. pp. aug. M βασιλείας 


᾿Ιουυστινιανοῦ τὸ τη΄ (η΄ vel «B' traditur, corr. Fabrotus) 
Ath. ἔτει ιη΄ Theod. || 29 basilio uc. ann. u. ind. VII. 
(corr. ann. IV. ind. VIII.) Jul." basil. ue. conss. M ὕστα- 
τείας Βασιλείου δ΄ Ath. μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου 
(leg. Βασιλείου τὸ δ ivà. η΄ Theod. 





— 


1 rubr. Vt orphanotrophi tutorum fungantur officio 
R in marg. | 2 ita] ut R' | tin & | ut et E] et ut V, 
et om. T, ut etiam vulg. || satisdationem R* || et con- 
veniant add. vulg.|| 3 conueniatur T'| et — 4 orphanis 
om. R* | 5 competentes] competentibus R^ || 6 et Beck] 
aut libri|| 7 regia] in hae regia V | 9 orphanotrophis T7' 
orphanotrophiis V ! vulg. | 10 putauerit ΤΊ etiam om. R] 
praecium aL] pretia VT'vulg. | 11 eorum RVT | 1 
autem] aut 7' | curatoris & curationis 7᾽ [ 14 orphano- 
tropho RVT, corr. vulg. | 15 urbis] ciuitatis A || xeno- 
nochio V || 16 memoriae] mariae R7'vulg. || sanso K vulg. 
gubernationem 7'* | 17 orationis V" || aliis om. RT vulg. 
18 quaeeumque V? in ras. 4 lit, quoque T*! quae 7'* 
habeat T'| 22 sanexit R VT || 25 prouidemus V || 26 dis- 





pesss V! | etiam] et T || subscriptione carent libri 








665 


Nov. CXXXII 





PAB 
IAIKTON ΠΕΡῚ ΠΙΣΤΕΩ͂Σ K9N- 
ZTANTINOYIIOAITAIZ. 


Πρῶτον iva: καὶ μέγιστον ἀγαϑὸν πᾶσιν ἀνϑοώ- 
ποις πιστεύομεν τὴν τῆς ἀληϑοὺς xai ἀμωμήτου τῶν 
τιαγῶν πίστεως ὀρϑὴν ὁμολογίαν, εἰς τὸ διὰ 


CXXXIL Auth. CXXX. Coll.IX tit.12 


K DE INTERDICTIS COLLECTIS 


HAERETICORUM R 


Imperator Caesar Flavius Iustinianus felix inclitus 


5 victor ac triumphator semper Augustus edictum Con- 


stantinopolitanis. 


Primum esse et maximum bonum omnibus homi- 
nibus credimus verae et immaculatae Christianorum 
fidei rectam confessionem, ut per omnia haec robo- 


πάντων αὐτὴν πκρατύνεσϑαι, καὶ πάντας τοὺς τῆς lÜretur et omnes orbis terrarum sanctissimi sacerdotes 


οἰχουμένης ὁσιωτάτους ἱερέας εἰς ὁμόνοιαν συναφϑῆ- 
vai καὶ ὁμοφώνως τὴν ὀρϑὴν τῶν Χριστιανῶν ní- 
στιν ὁμολογεῖν τε καὶ κηρύττειν, καὶ πᾶσαν πρόφα- 
σιν παρὰ τῶν αἱρετικῶν ἐφευρισκομένην ἀφαιρεϑήναε" 
ὅπερ δείκνυται ἐκ τῶν παρ᾽ ἡμῶν διαφόρως γραφέν- 
τῶν λόγων τε καὶ ἰδίκτων. ἀλλ᾽ ἐπείπερ οἱ αἱρετικοὶ 
μήτε τὸν τοῦ ϑεοῦ ἐννοοῦντες φόβον μῆτε τὰς ἤπει- 

νας τοῖς τοιούτοις ποινὰς ἐκ τῆς τῶν νόμων 


αὐστηρίας ἐνθυμούμενοι τοῦ διαβόλου ἔργον πληροῦσι, 


ad concordiam copulentur et consone immaculatam 
Christianorum confessionem praedicent et omnem 
occasionem quae ab haereticis invenitur auferant: 
uod ostenditur et ex diversis conscriptis a nobis 


i5libris et edictis. Sed quoniam haeretici neque dei 


cogitantes timorem neque interminatas talibus poenas 
ex legum severitate considerantes diaboli opus im- 
plent et quosdam simplicium seducentes sanctae dei 
catholicae et apostolicae ecclesiae adulteras collectas 


καὶ τινας τῶν ἁπλουστέρων ἀπατῶντες τῆς ἁγίας 20 et adultera baptismata latenter faciunt, pietatis aesti- 


τοῦ ϑεοῦ καϑολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας παρα- 
συνάξεις καὶ παραβαπτίσματα λαϑραίοςς ποιοῦσιν, 
εὐσεβὲς ἡγησάμεθα διὰ τοῦ παρόντος ἡμῶν ἰδίκτου 
παραινέσαι τοῖς τοιούτοις, ἐφ᾽ ᾧ καὶ αὐτοὺς ἀπο- 


΄ 


mavimus per praesens nostrum edictum monere eos 
qui tales sunt, quatenus et ipsi recedant ab haere- 
tica vesania et nec aliorum animas per simplicitatem 
perdant, sed magis concurrant ad sanctam dei ec- 


στῆναι τῆς αἱρετικῆς μανίας καὶ μηδὲ τὰς frr 25 clesiam, in qua recta praedicantur dogmata et om- 


ψυχὰς δι᾽ ἀπάτης ἀπολλύναι, ἀλλὰ μᾶλλον moocÓpa- 


nes haereses cum principibus suis anathematizantur. 


μεῖν τῇ ἁγίᾳ τοῦ ϑεοῦ ἐκκλησίᾳ, ἐν ἡ τὰ ὀρϑὰ  Nosse enim volumus omnes, quia si de cetero aliqui 
πρεσβεύεταε δόγματα καὶ πᾶσαι αἱ αἱρέσεις μετὰ — inveniantur aut contrarias collectas facientes aut 
τῶν ἀρχηγῶν αὐτῶν ἀναϑεματίζονται. γινώσκειν γὰρ — apud semet ipsos collecti, nequaquam omnino eos 
ἅπαντας βουλόμεθα, ὡς εἰ τοῦ λοιποῦ τινες εἰρεϑῶ- 3Üferimus, sed domus quidem ubi aliquid delinquitur 
σιν Tj παρασυνάγοντες ἢ πρὸς αὑτοὺς συναγόμενοι, 
οὐχέτε παντελῶς τούτων ἀνεξόμεϑα, ἀλλὰ τοὺς μὲν 
οἴκους, ἔνϑα τι τοιοῦτον ἁμαρτάνεται, τῇ ἁγέᾳ προς- 


ANov. CXXXII (Authent. CXXX — Coll. IX tit. 12: gloss.) Graece eztat in ML, B 1,1, 58 [54; cf. Zachariae 
Beitr. z. Krit. u. Restitution der Basiliken, St. Petersb. 1817, p. 4.15] (inde Nomoc.!? XIV tit. 3,15). — Epit. 
Theod. 132, Athan. 3,4 (inde Coll. const. eccl. 111 3,4, paratitla Ath. 2 $ 5), Nomoc. XIV tit. 3, 15. 





CXXXII. 
EDICTUM DE FIDE CONSTANTINOPOLITANIS. 


Primum et summum bonum omnibus hominibus esse credimus verae et integrae Christianorum 
fidei rectam confessionem , ut ea per omnia corroboretur, et omnes orbis terrarum sanctissimi sacerdotes 
concordia coniungantur et uno ore rectam Christianorum fidem profiteantur et praedicent, et omnis prae- 
textus ab haereticis inventus tollatur, id quod ex libellis et edictis diverso modo a nobis conscriptis de- 
monstratur. quoniam etici neque dei timorem mente concipientes neque poenas ex legum severi- 
tate huiusmodi hominibus denuntiatas reputantes diaboli opus perficiunt, et nonnullos ex simplicioribus 
decipientes a sancta dei catholica et apostolica ecclesia aliena conventicula et baptismata clam celebrant, 
pium esse existimavimus per praesens edictum nostrum tales homines hortari, ut et ipsi ab haeretica in- 
$ania abs(ineant neve aliorum animas per fraudem perdant, sed ut potius ad sanctam dei ecclesiam ac- 
currant, in qua recta dogmata coluntur omnesque haereses cum ipsarum auctoribus anathemate petuntur. 
Scire enim omnes volumus, si qui in posterum reperiantur aut qui conventicula illicita habeant aut qui 
apud eos conveniant, nullo omnino pacto nos haec fieri passuros esse, sed domos ubi tale quid committatur, 





2 "Ioixvov M B Theod., inder L] Ἔδικτον L in textu, 
Ath. | περὲ πίστεως MLB] περὲ αἱρετικῶν Ath. Theod. 
(cf. &)  κωνσταντένου πολίταις (κωντενουπολέταις L in 
tertu, κωνσταντίνουπόλεως inder L) MLB) inscr. 4vvo- 
κράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Κωνσταντινουπολίταις (xovotav- 
T eod.) Ath. (cf. s) | 7 καὶ om. Nomoc." | 11 
ὁσίους 12 ὁ ὄνως Nomoc.4^ | ὀρϑὴν} imma- 
eulatam g | 13 —— τε καὶ οπι. s || 14 παρὰ] περὲ 

, om. Bf || εὑρισκομένην Nomoc.?" | 15 x] et ex ς ἢ 
dris Sind διαφόρως (διαφερόντως B^) Beſ diversis 
i. e. 
infra) Cf. nov. XX XVII ὃ 5—8 et quae Bienerus affert 
Gesch. d. Nov. p. A84 sq. ἢ Mr Vh dm * 
σίᾳ om. Bí | 11 “μηδὲ — 
Nomoc.^ | 20 ἀπαντῶντες Nomoc.* | 22 ποιοῦντι M || 23 
εὐσεβὲε] pietatis & || παρόντος ἡμῶν Nomoc." g] παρ᾽ 

* MLB | 26 δι᾿ ἀπάτης] per simplicitatem (ἡ. e. δε 
ἁπλότητος ἢ ς | 27 ἐκκλησί καϑολικῆ ἐκκλησία No- 
moc.?^ | 28 πιστεύεται Nomoc.?^ ἢ aí om. Nomoc.?" | 29 
γὰρ] δὲ L | 33 τοιοῦτον LB] om. Mc | ἁμαρτηϑείη L 

Iu. 





conseriptis ς | 16 ἐδίκτων L (et sic | 


— 666,1 ἐκκλη- | 
μηδὲ MLB | 19 ἐκπληροῦσε | 


2 collectis &T'al.] collegiis Val. | 4 flavius E] fl. V sal. 
T | iust. V iusti. E. pius iust. Pistoriensis || inclitor uictor 
atriumphatore V | 5 edictum £V] edicto T' a. | eonstan- 
tinopolitanis E] constantinopolitano pp. 7' constantino- 
poli V | 7 Plurimum (Summum corr. 7?) Τ' a. ἢ et om. 
T'|donum 7!| 9 hec omnia V | 10 *omnis Zbri | 11 
eopulantur 7'| 12 confessione V | 13 auferatur V auffe- 
ratur T'| 14 ostendunt T' | et EVai.] om. T vulg. || 15 
dei] de dei T'| 16 cogitantes Beck] cogitant libri | timore 
ΤΊ 17 inplere T'| 18 quosdam] quosdam animes 7 ἢ sup- 
plitium A | dei Beck] fidei libri (cf. ad 24) || 19 eol- 
leetas] eetas om. V? in spat. vac. | 20 lateretur R* latent 
V*|24 currant 7 | ad om. £ | dei] fidei V | 25 recta 
om, R' | 26 anathematizentur 7' anathematizemus V | 27 
nosse] nos E! | si om. V^ [| aliquid V7 | 29 collecti ne- 


| quaquam R'a/.] collectionem nequaquam V vulg. collec- 


tionem quamquam A?7'|30 ferens T 


84 


Nov. CXXXIII pr. 


666 


QUOMODO OPORTET 





κυρώσομεν ἐκκλησίᾳ, vois δὲ παρασυνάγουσιν ἢ πρὸς 
^ , - 
αὑτοὺς συναγομένοις τὰς ἐκ τῶν διατάξεων ποινὰς 


sanctae assignamus ecclesiae, his autem qui colligunt 
aut qui apud se colliguntur ex constitutionibus poe- 


ἐπαχϑῆναι πᾶσι τρόποις κελεύομεν. nas inferri omnibus modis iubemus. 
Dat. prid. non. April. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XVIII. post cons. Dasili vc. anno f. 9 


[a. 544] 





PAT 
ΠΕΡῚ MONAX9N ΚΑΙ AZKH- 
TPI9N KAI ΔΙΑΓΩΓΗ͂Σ AYTQN. 


? , ^ ΄ - 
«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς “Αὔγουστος ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐν- 10 
, , - - ^ € , 
δοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς ῳας πραιτωρίων 
. , 2 , 
τὸ δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων (ὀρδιναρίων) καὶ πατρικίῳ. 


CXXXTII. 


& QUOMODO OPORTET MONA- 
CHOS VIVERE R 


Idem Aug. Menae beatissimo episcopo. 


{«Προοέμεον.) Ὁ μονήρης βίος καὶ ἡ κατ΄ αὐτὸν (Praefatio.) Singularis vita eiusque contem- 
ϑεωρία πρᾶγμά ἐστιν ἱερὸν καὶ ἀνάγον αὐτόϑεν vàc  platio res est sacra et ex hoc evehens animas ad 
ψυχὰς εἰς ϑεόν, xai οὐ μόνον ὠφελοῦν αὐτοὺς τοὺς |5 deum, et non solum iuvans eos qui ad hoc acce- 
εἰβ τοῦτο παριόντας, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι Óv& — dunt, sed etiam aliis omnibus per eius puritatem et 
τῆ! αὐτοῦ καϑαρότητος καὶ τῆς πρὸς ϑεὸν ixertíae supplicationem ad deum praebens inspectam utilita- 
παρεχόμενον τὴν πρέπουσαν ὠφέλειαν. ὅϑεν τοῖς ve tem. Unde et priscis imperatoribus studii fuit et a 
πρώην αὐτοκράτορσι τοῦτο διεσπούδασται καὶ ἡμῖν nobis non pauca sancita sunt de eorum honestate 
ov μέτρια νενομοϑέτηται περὶ τῆς αὐτῶν σεμνότητός 20et ornatu. Sequimur etenim sacras regulas et anti- 
τε xal κοσμιότητος. ἀκολουϑοῦμεν γὰρ τοῖς ϑιείοις κα- ἥν patres, qui haec sanxerunt, quia nihil segne 
νόσι καὶ τοῖς ἁγιωτάτοις πατράσιν, οἵπερ ταῦτα Évo- t ad quaestionem imperio communem omnium ho- 
μοϑέτησαν, ἐπειδὴ μηδὲν ἄβατόν ἐστιν sis ζήτησιν minum sollicitudinem ex deo suscipienti. Dudum 
τῇ βασιλείᾳ κοινὴν πάντων ἀνθρώπων ἐπιστασίαν quidem scripsimus constitutionem volentem in multi- 
ἐκ ϑεοῦ παραλαβούσῃ. ἤδη μὲν οὖν ἐγράψαμεν διά- 25 tudine existentes monachos in commune degere se- 
vaíuv βουλομένην τοὺς εἰς πλῆϑος ὄντας μοναχοὺς ἐν 


Nov. CXX XIII (— Authent. CX XXI) Graece extat in ML, A tit. A f. 201, in Collectione XXV capitulorum 23 
(— C), c. 1 (667,15 Θεσπίζομεν μηδένα. .... )—6 in B* 4,1,17-24. — Epit. Theod. 133 (inde pleraque in Bf 4, 
1,17—23), Athan. 1,14 (inde Coll. const. eccl. III 1,14). Duo servantur exemplaria constitutionis in lectionibus haud 
raro inter se discrepantia, alterum inscriptum lohanni praef. praet. in MLAB, alterum Menae archiepiscopo in C 
et € (idemque secuti sunt. Ath. et T'heod.). 





sancíae ecclesiae esse addicturos, iis autem, qui conventicula illicita habeant aut qui apud eos conveniant, 
poenas ec legibus constitutas infligi nos omnibus modis iubere. 





CXXXIII. 
DE MONACHIS ET SANCTIMONIALIBUS ET VITA EORUM. 


Imperator lustinianus Augustus Iohanni forte Me praefecto sacro Orientis praetorio iterum, ea 
; consule (ordinario) et patricio. 


Praefatio. Vita monachica et quae in ea peragitur contemplatio res est sacra quaeque suapte 
natura animas ad deum adducat neque ipsis solum utilis sit qui se ad eam conferunt, sed etiam ceteris 
omnibus per puritatem suam deique precationem idoneam utilitatem praestet. Unde et ab anterioribus im- 
peratoribus in ea re studium collocatum est et a nobis non pauca de eorum honestate atque dignitate 
sancita sunt. Sequimur enim divinos canones et sanctissimos patres, qui haec sanxerunt, quandoquidem 
nihil non pervium ad inquisitionem eaistit imperatoriae maiestati quae communem omnium hominum curam 


« deo percepit. Atque iam scripsimus quidem constitutionem, quae vult monachos, qui magnam multitu- 





4 subscr. om. e || d. pri. ἢ apr. ep. M δατ. vov. 44:944. 
Ath. ἐξεφωνήϑη urvi μαΐῳ Theod. | βασιλείαβ ᾿Ιουστι- 
ψιανοῦ τὸ wj Ath. dn. iust. pp. aug. M, om. Theod. || 
5 μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ τέταρτον (δ΄ Theod.) 
. Ath. Theod. basilii uc. conss. 14; anno III. restituit Biener | 
8rubr. Περὶ — αὐτῶν ML (cf. rubr. B 4,1)] Περὶ vov 
(om. e, "Eréga διάταξις τοῦ αὐτοῦ C) πῶς δεῖ βιοῦν 
τοὺς (τοὺς om. Ath.) μοναχούς Οἷς Ath. T'heod. || 10 inscr. 
«ὐτοχράτωρ — πατρικίῳ Α (ubi pro ὑπάρχω correxi 
ἐπάρχῳ et inserui ὀρδιναρίων) Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Μηνᾷ 
τῷ μακαριωτάτῳ ἐπισκόπῳ Ος ὋὉ αὐτὸς βασιλεὺς 
Μηνᾷ ἐπισκόπῳ Κωνσταντινουπόλεως Ath, Ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς ἰωάννη τῶ μακαριωτάτω ἀρχιεπισκόπω ML 
duorum exemplarium inscriptionibus perperam contami- 
natis | 13 αὐτῶν M || 14 évayov C v. 1. || αὐτόϑεν v- 
τεῦϑεν A|| 15 eic] πρὸς A || αὐτοὺς om. A || 16 τοῦτο] 
αὐτὸ Á| παρόντας AL || 11 πρὸς] εἰς 4] ἱερατείας C 
v. I. | 18 πρέπουσαν] inspectam? e || ὠφέλειαν] ὄνησιν 
A || 19 τοῦτο οπι. || διεσπουδάσϑη A ἐσπούδασται L | 
20 μετρίως C || 21 τε xai κοσμιότητος om. M | 22 ἁγιω- 
τάτοις MA] ἁγίοις L ἀνωτέροιβ Οἷς || οἷσπερ ταῦτα 





γνενομοϑέτηται A || 28 ἄβατον] ἀργὸν C() | εἰς ζήτη- 
σιν ἐστὴν ΟἹ} 25 ἐκ τοῦ ϑεοῦ AC || παραλαβοῦσιεν 1, || 
οὖν om. Α || διάταξιν») ῥχγ add. C v. l. Est nov. V 





1 assignamus A vulg.] eas signamus V eas assignamus 
T || eollegunt V || 2 colleguntur 7' || 4 subscriptionem om. 
libri, nam quae ex Neoburgensi prolata est ab Heimbachio, 
ad Auth. CX X XI — nov. CXX XIII pertinet || 7T nov. 
CXXXIII — Auth. CX XXI omittitur in RV, in T bis 
legitur f. 163" et a diversa manu scripta in appendice extra- 
vagantium f. 182 (— ὃ) || 8 oportet 7'a..] oporteat t vulg. || 
10 menne 7'|| beatissimo pp. 7' episcopo beatissimo f 
(archiepiscopo corr. vulg.) || 13 Singulis 7'! || vita eiusque 
(huiusque vulg. uite ius atque ὁ uitae utriusque 7' | 
14 res est vulg.] rei est t al. est roi T' | 17 insptam (sic) t5 
leg. iustam ? | 18 fuit studii 7| 19 non om. T" || saneta 
T!1|20 ornato 7.5 | 21 *segne fit ad quaestionem im- 
perio] significat (sigé ἡ) quaestionem et tii perit (periit 7 
parit 7?) ΤΊ al. sine via ad quaestionem est imperio vulg. || 
22 omnium vu/g.] omnibus t omnibusque 7' | 23 quidem 
dudum 7'| 25 degerere t 


»“»Ὄν»ν»υ 











MONACHOS VIVERE 


667 


Nov. CXXXIII pr. 1 





κοινῷ διαιτᾶσϑαι κατὰ τὸ τῶν καλουμένων κοινοβίων 
σχῆμα, καὶ μήτε ἰδίας ἔχειν οἰκήσεις μήτε περιουσίαν 
αϑροίξειν μήτε βίον ἔχειν ἀμάρτυρον, κοινῇ μὲν 
αὐτοὺς σιτεῖσϑαι, καϑεύδειν δὲ ἅπαντας ἐν κοινῷ, 
καὶ τὸν εὐσχήμονα μεταδιώκειν βίον καὶ μάρτυρας 
εἶναι τῆς ἀλλήλων κοσμιότητος, καὶ τοὺς νεωτέρους 
αἰδεῖσϑαι τὴν πολεὰν τῶν ταῦτα ἐποπτευόντων καὶ 
ἐξεπίτηδες καὶ ἀγρυπνίαν nooshauBávew, ἵνα μή τε 


πάρεργον μηδὲ ἐξ ὕπνου γένηται μηδὲ ἀσχήμων ϑέα 
—— ΟΣ 


cundum quod ap coenobiorum schema, et 
neque propria habere habitacula neque substantias 
congregare neque vitam sine testimonio, sed com- 
muniter quidem eos comedere, dormire vero omnes 
5in commune, et honestam sectari vitam et testes 
esse ornatus alterutris, et iuvenes quidem vereri ca- 
nitiem haec respicientium et ex studio etiam vigilias 
assumere, ut ne quid facinoris veluti per somnum 
fiat neque turpis videatur alis, sed unusquisque 


' ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ κοσμιότητα κἀν 10 suam honestatem etiam dormiendo custodiat. 


TQ καϑεύδειν φυλάττοι. 


CAPUT I. 


Τινῶν δὲ ἡμῖν προςαγγελϑέντων, ἅπερ καὶ μείζο- 
γος καὶ —— νόμου προςεδεῖτο, εἰχότως ἐπὲ 


τὴν παροῦσαν — γνομοϑεσίαν εἰς ἐκείνης τε- 


Quibusdam vero nobis nuntiatis, quae digna et 
maiori cautela legis egebant, recte ad praesentem 
venimus sanctionem ad illius perfectionem et supple- 


λείωσέν τε καὶ ἀναπλήρωσιν, δι᾽ ἧς ϑεσπίζομεν, μη- 1Ὁ mentum, per quam sancimus, nullum penitus licen- 


δένα παντελῶς ἰδίαν ἔχειν οἴκησιν μηδὲ τὸ καλοΐμενον 
κελλίον, εἰ μὴ μόνος εἴη κατὰ τὸ μοναστήριον ἕνὶ 
τυχὸν ἢ δύο χρώμενος ὑπουργοῖς καὶ τὸν ἐν ϑεωρίᾳ 
τε καὶ ἡσυχίᾳ διαζῇ βίον, ἀλλ᾽ ὅλως ὄντων πλειόνων 
ἀνδρῶν μίαν εἶναι τὴν αὐτῶν 

μένων καὶ τὰ τῆς φύσεως ἔργα πραττόντων, ὅπόσα 
ἄμεμπτά τε καὶ ἀδιάβλητα καϑέστηκε, καὶ κοινῇ μὲν 
ὡς εἴρηται σιτεῖσϑαι, κοινῇ δὲ καϑεύδειν. καὶ εἰ μὲν 
τοσοῦτον εἴη τὸ πλῆϑος ὅσυν εἰς ἕνα οἶκον χωρεῖ- 


tiam habere habitandi appellatam cellulam, nisi so- 
lus fuerit et monasterium duobus utens ministris et 
continentem et quietam degat vitam, sed omnino 
cum sint plurimi viri, una sit eorum conversatio et 


συνέλευσιν xai εὐχο- 20 orantium et quae naturae sunt opera facientium, 


quatenus inculpabiles et inaccusabiles consistant; ef 
communiter quidem, sicut dictum est, comedere, com- 
muniter quoque dormire. Et si quidem tanta sit 
multitudo quanta in uno habitaculo capiatur — alio- 


σϑαι ---" ἐπείτοιγε τυχὸν δύο ἢ τρεῖς οἴκους εἶναι τοὺς 29 quin duo forsan aut tria habitacula esse quae ca- 


δεχομένους αὐτούς. μηδένα μέντοε παντελῶς ἴδιον 
ἔχειν μηδέν, ἀλλ᾽ ἐν κοινῷ ξὴν νύκτωρ τε καὶ usd" 
ἡμέραν, ἵνα αἱ νύκτες αὐτοῖς τὴν αὐτὴν ταῖς ἡμέραις 


piant eos. Nullum tamen omnino —— habere, 
sed in commune vivere noctibus et diebus, ut noctes 
eis eandem habeant quam dies observationem. Non 


ἔχοιεν παρατήρησιν. οὐ γὰρ καϑεύδουσιν ἅπαντες ἀεί, enim dormiunt omnes semper, est quia 
ἀλλὰ πρόδηλον ὡς oí μὲν ἐν τῷ καϑεύδεεν εἰσίν, οἱ 30alii quidem in somno sunt, alii vero vigilant, et om- 


δὲ ἐγρηγόρασι, xai πάντως ἔσονταί τινες oí τοὺς xaO ev- 
δοντας ἐποπτεύοντες. εἰ δὲ tiva οἰκήματά ἐστιν ἐν 


nino sunt quidam dormientes inspicientes. Si autem 


v. 15 Θεσπίζομεν — 29 παρατήρησιν ertant Bí 4,1, 11, v. 19. Θεσπίζομεν — 32 ἐποπτεύοντες B* M 11,6 


p. 508 Zach. 





dinem €, 
habit. 


iunt in communi vivere secundum formam coenobiorum quae vocantur, ac neque propria habere 
neque opes cumulare neque vitam absque testibus agere, sed communiter eos cenare et in com- 


muni omnes cubare, et honestam vitam sectari, et testes esse invicem honestatis, ac iuniores canitiem 


eorum qui 
custodiat. 


curant revereri et data opera etiam vigilias agere, ne 
quidem fiat neve inhonestum ceteris spectaculum , se 


jim intempestivum ne per somnum 


suam quisque honestatem eiiam inter dormiendum 


1. Sed cum nuntiata mobis sint quaedam, quae et maiore et firmiore lege indigerent, merito ad 


hanc legem illius fos el supplendae causa ferendam pervenimus, per quam sancimus, neminem 


omnino propriam 


abere habitationem neque cellulam quae vocatur, nisi solus in monasterio sit uno forte 


duobusve ministris utens et vitam in contemplatione et solitudine peragat, sed utique cum plures sint viri, 


unum esse eorum conventum et dum orant et dum naturae opera peragunt quaecumque reprehensione et 
suspicione carent; et communiter, uti dictum est, cenare communiterque cubare. Ac si quidem tantus sit 
numerus, —— una domus capiat (ita res habeat): alioqui duae fortasse íresve sint domus quae eos re- 
cipiant. Nemo vero omnino quidquam proprii habeat, sed noctu dieque in communi vivant, ut noctes iis 
eandem cum diebus observationem habeant. Neque enim omnes semper dormiunt, sed manifestum est alios 
dormire alios vigilare, et utique fore aliquos qui dormientes inspiciant. Quodsi quae sunt habitacula in 





1 τὸ τῶν καλουμένων] τὸ καλούμενον τῶν Ας 
2 οἰκήσεις Οἷς (cf. nov. V c. 3 p. 31, 28)] κτήσεις MLA ἢ 
3 ἔχειν om. Ce | 4 δὲ! τε A || ἅπαντας A (cf. p. 31,30) 
πάντας Cg] αὐτοὺς ML || 5 μεταδιώκοντας βίον u&o- 
τυρας Α | 6 τοὺς νεωτέρους] iuvenes quidem ς ἢ 7 πολι- 
τείαν Cv.l| 8 xai om. Α ἢ 9 μηδὲ! veluti c, om. A ἢ 
μηδὲ ἀσχήμων ϑέα τοῖς ἄλλοις] xai vois λοιποῖς ἄσχη- 
uos ϑέα A neque turpis videatur aliis ς (ϑέα τοῖς ἀλ- 
λοις om. C v. L.) | 10 ἕκαστον A | 11 φυλάττειν MA ἢ 12 
ἅπερ M] ἀξίαν (pro ἀξίων") A ἅπερ ἄξια LCz | 13 xai 
ἀσφαλεστέρου] cautela ς | zroossÓsiro om. A || ἐπὶ] xai 
ἐπὶ ΟἿ 15 διε zv A || μηδένα] τῶν μοναχῶν μηδένα A || 
16 ἰδίαν ἔχειν οἴκησιν») licentiam habere habitandi (i. e. 
ἄδειαν ἔχειν οἰκῆσαι") ς | μηδὲ! ἢ C, om. s ἢ 11 εἰ (πλὴν 
εἶ 4) μὴ μόνος ACz (cf. nov. V c. 3 p.31,38)] om. MLB | 
κατὰ] et (i.e. xai?) ς | ἑνὶ τυχὸν ἢ om.s | 18 δυσὶ C 
v.l. | χρώμενος AC(z)] χρώμενον B χρωμένους ML || xai 
A Cs] κατὰ MLB | τὸν] τὸν τῶν (r.L vov) B* | 19 
διαζῇ ACs] διαξῆν MLB | ὅμως Cv. 1. | ὄντων] ὃ τῶν 
B* τῶν A | 20 αὐτῶν om. A | συνάλισιν C || καὶ εὐχομέ- 
vov] εὐχομένων τε Α | 21 ποιούντων A | ὁπόσα MLB] 
ὅπως ACs | 22 τε om. B* | καϑέστηκε MLB] καϑεστή- 
xo. ὃς διαμένοι A || 23 ὡς εἴρηται om. A || σιτείσϑωσαν 
et καϑευδέτωσαν A| καὶ (om. B* υ. 1.) εἰ μὲν] εἰ μέν- 





τοι cum Haloandro vulg. (Bf) male; omittitur ex usu per-: 
vulgato prioris enuntiati apodosis facile supplenda || 24 εἶεν 
A || ὅσον] ὡς A | 25 δύο τυχὸν ἢ voti: Ce τρεῖς ἢ δύο, 
om. τυχὸν Α ἢ 26 μηδενὶ LB: ἢ μέντοι] δὲ cum Haloandro 
vulg. (Β΄ | 21 μηδὲν om. Ce | 28 ἵνα ai] ὅτι xai À || 
29 οὐ γὰρ] οὐχ ἀεὶ (sic) A || ἀεὶ om. A | 31 ἐγρηγόρασε 
LAC] ἐγρηγόρησαν (ἐγρηγόρησε B* cod. Lips.) M B | 


, 


πάντες Cv. lL, L πάντα B* | οἱ om. A| 32 τένων A? 








1 cenobium (scenobium 1?) libri, corr. vulg. | sceme 
et t semet T' | 2 neque — habitacula om. T' | substan- 
tiam £||4 eos quidem coinedere 7'| 6 ornatos übri, corr. 
vulg. | alterutri libri, corr. vulg. | inueniens 7' | uerere 
(uere ὃ) eanitiem 7'1? uenerandae canitiei 7? | 1 hoe T' ἢ 
8 sompnium 1 || 12 quaedam libri, corr. vulg. | 13 maiori] 
que digna maiori Τ᾽} ἢ leges 7'£| praesentes ἐ ἢ 15 per 
quam] quamquam 7'| nullam t, om. T' | 17 et monasterium] 
leg. in monasterio? | 18 *degunt T't degant aL, vulg. || 
19 cum] cum tune ἐ | 20 orantium vu/g.] operantium 
Tt| 21 ineulpabilem t^ | inaceusabilem 19 inaceurabiles 
T | et om. Τ᾽" ἢ 22 sie t | comedere 7" | communiterque 
dormire Τ᾽ ἢ 27 ut et noctem £| 29 quia] quoniam t| 30 
vero non 71] 31 quidem : ἢ 51 om. 7'* | autem] ante 7' 

84* 


Nov. CXXXIII 1 


668 


QUOMODO OPORTET 





οἱῳδήποτε μοναστηρίῳ τῶν ὑπὸ τὸν οἰκουμενικὸν 
πατριάρχην (εἴτε imi) ταύτης τῆς μεγάλης πόλεως [ἢ 
τῶν υπὸ τὴν σὴν ὄντων ἁγιωσύνη») εἴτε ἐπὶ τῆς αὖ- 
τῆς περιοικίδος, εἴτε παρ᾽ ἡμῶν αὐτῶν φκοδομημένα 
εἴτε παρ᾽ ἑτέρων, ἰδιάξουσαν οἴκησιν ἔχοντά τινων 
μοναχῶν, ταῦτα πᾶντα καϑαιρήσειβ τρόποις ἅπασιν, 
ἀνοίξειβ τὲ αὐτοῖβ τὴν ἀλλήλων ϑέαν, καὶ ὄψονται 
πάντες τὰ παρ΄ ἀλλήλων πραττόμενα. τί γὰρ δὴ καὶ 
εὐλαβηϑήσονται τοῦτο πράττοντεβ, ἅπαξ ἑαυτοὺς ἀνα- 


aliqua habitacula sunt in quolibet monasterio sub 
tua constitutorum sanctitate, sive in hac ma, ci- 
vitate sive in eius per circuitum habitaculis sive ἃ 
nobis ipsis aedificatis sive ab aliis, seorsum habita- 
5tionem habentia aliquorum monachorum, haec omni- 
bus modis depones Aporteeqne eis alterutra, ubi cele- 
brentur. Quid enim formidabunt hoc agentes, semel 
ipsos dicantes deo et abrenuntiantes publicae comes- 
sationi? Et hoc quidem ita valere nunc et in fu- 


ϑέντες ϑεῷ xai üzteunóvtee πρὸς πᾶσαν δημώδη δέαι- 10 turum omne volumus tempus, nullo (sicut dictum 


ταν; καὶ τοῦτο μὲν ταύτῃ κρατεῖν νῦν τε xal εἰς τὸν 
ἑξῆς ἅπαντα βουλόμεϑα χρόνον, οὐδενὸς ὡς εἴρηται 
ἔχοντος οἴχησιν ἰδίαν, ἀλλὰ συναϑροιζομένων ἁπάντων 
καὶ ϑεωμένων τὰ παρ᾽ ἀλλήλων πραττόμενα" πρό- 


est) habente habitaculum seorsum, sed congregandis 
omnibus et inspicientibus quae (ab) alterutris agun- 
tur. Certum enim est quia talia studebunt ea con- 
stituere qualia omnino inculpabilia manent, (Et) si 


δηλον γὰρ ὅτε τοιαῦτα σπεύσουσιν αὐτὰ καϑεστάναι 15 quis apparuerit tantum impudens, ut audeat temptare 


υἷα παντελῶς ἀνεπίληπτα μένει. εἰ δέ «iu ὀφϑείη 
τοσοῦτον ἀναιδής, ders τολμᾶν ἐπιχειρεῖν παραβαί- 
vew ti τῶν νενομοϑετημένων, ὁ τῆς μονῆς ἡγούμενος 
ταῦτα ἐξεταζέτω. βουλόμεθα γὰρ τῆς νῦν σφοδρο- 
τέραν γενέσϑαι τὴν παρατήρησιν, καὶ πιρῶτον μὲν μὴ 
πολλὰς εἶναι τὰς eig τὸ μοναστήριον εἰξόδουβ, ἀλλὰ 
μίαν ἢ δύο τυχόν, ἐφεστάναι τε τῇ πυλίδε ἄνδρας 
γεγηρακόταβ καὶ σώφρονας καὶ μεμαρτυρημένους ἐξ 
ἁπάντων, οἵπερ οὔτε τοῖς εὐλαβεστάτοιβς μοναχοῖς συγ- 


raevaricari quod sancitum est, monasterii praesul 

ec examinet. Volumus enim vehementiorem quam 
nunc est fieri observationem, et primum quidem non 
plurimos esse in monasterium ingressus, sed unum 


20 aut secundum forte, et adstare ianuae viros senes et 


castos et testimonii boni ex omnibus, qui neque re- 
verentissimis monachis concedant sine abbatis volun- 
tate deserere monasterium, sed intus eos detineant 
quae dei sunt zelantes nec semet ipsos lacerantes, 


χωρήσουσι χωρὶς τῆβ τοῦ ἡγουμένου γνώμης ἐκφοιτᾶν 25 nec actus nec studia, nec alios quosdam introire in 


ἐκ τοῦ μοναστηρίου, ἀλλ᾽ εἴσω τούτους καϑέξουσι τὰ 
πρὸς ϑεὸν ζηλοῦντας καὶ μὴ διασπῶντας ἑαυτούς, 
μήτε τὰς πράξεις μήτε τὰς ἐπιτηδεύσειβ, οὔτε ἑτέρους 
τινὰς γενέσϑαι κατὰ τὸ μοναστήριον νύκτωρ τε καὶ 


monasterium noctibus et diebus sinant, quod non 
recte manere procuret venerabilium voluntatem. Sit- 
que cautissima maceria muhitum monasterium, ut 
nullus exitus aliunde nisi per ianuas sit. 


μεϑ' ἡμέραν ἐάσουσιν, οἵπερ ovx ὀρϑὴν μένειν τὴν 80 


τῶν εὐλαβεστάτων μοναχῶν παρασκευάσουσι δόξαν. 
ἔστω δὲ ἀκριβεῖ ϑριγκίῳ neue θαγμένον τὸ μονα- 
στήριον, ὥςτε μηδεμίαν ἔξοδον ἀλλαχόϑεν πλὴν ἢ διὰ 
τῶν πυλίδων εἶναι. 


v.20 μὴ πολλὰς δὲ ἔχειν τὰς --- 30 ἐάσουσιν extant. B5 1. c. 





ullo ez: monasteriis sub oecumenico patriarcha sive in hac magna civitate [sive quae sub sanctitate tua 
sunt] sive in eius territorio constitutis, sive a nobis ipsis aedificata sive ab alüs, quae separatam habitatio- 
nem nonnullorum monachorum habeant, haec omnia omnibus modis tolles, aperiesque iis mutuum infer se 
adspecium, ut quae invicem inter eos aguntur omnes conspiciant. Cur enim tandem hoc agere vereautur, 
qui semel.deo sese consecrarint omnique saeculari vitae renuntiarint? Et hoc quidem ita valere et nunc 
et per omne deinceps tempus volumus, neu quisquam, uti dictum est, propriam habitationem habeat, sed 
omnes congregeniur et quae inter eos invicem aguntur conspiciant ; RUN enim est operam eos da- 
turos ut ea talia existant qualia omni reprehensione careant. Si quis autem adeo impudens appareat, ut 
aliquid ex iis quae sancita sunt violare audeat, praesul monasterii haec examinet. | Volumus enim severio- 
rem quam nunc est fieri observationem, ac primum quidem non multos esse ad monasterium aditus, sed 
unum vel forte duos, poríaeque adstare viros senes et casios et omnium testimonio probatos, qui neque 
religiosissimis monachis permittant. sine praesulis voluntate monasterio egredi, sed eos intus detineant 
quaé dei sunt secíantes, ne se ipsos, sive actiones suas sive sludia, distrahant, neque alios ullos noctu 
dieque versari in monasterio patiantur, qui quidem effecturi sint ne bona maneat existimatio religiosissi- 


mis monachis. 
portas pateat. 


Sit autem monasterium firma maceria. circumsaeptum, ne exitus ullus aliunde nisi per 





1 τῶν ὑπὸ — πόλεως om. Ce, i. e. exemplar Menae 
archiepiscopo missum; ibidem quae eorum loco substituta 
sunt verba ἢ (ἢ om. c) τῶν ὑπὸ τὴν σὴν ὄντων ἁγιωσύ- 
γην, eadem in altero quoque exemplari (MLAB) temere 
interpolata leguntur || 2 εἴτε ἐπὲ add. Zachariae ex ς 3 ἐπὶ 
τῆς] περὶ τῆς B περὶ τὴν A|| αὐτῆς om. M || 4 περιοι- 
κίδα A (per circuitum habitaculis ς) || stre om. A ll «?- 
τῶν om. C ἢ οἰκοδομημένα M aedificatis, i. e. φκοδομη- 
uévov? g || 5 ἰδιάζουσαν οἴκησιν (ἐδιαζούσας οἰκήσεις A) 
ἔχοντα τινῶν μοναχῶν ACs] om. MLB | 6 πάντα — 
ἅπασιν MLAB] πᾶσε τρόποις καϑαιρήσεις Ce || 1 τὴν 
ἀλλήλων ϑέαν — 8 πραττόμενα] τὴν ἀλλήλων πάροδον 
C alterutra ubi celebrentur c || 9 πράττοντες ΑΟ-ς] πράτ- 
τειν MLB | 10 2e] τῶ ϑεῶ L || πᾶσαν om. s || at- 
aia» Cv.l.| 11 cavit Ο}} 12 ἐφεξῆς C | 14 eicouévov 
Ο || 15 τοιαῦτα ABC] τὰ τοιαῦτα ML || αὐτὰ ABCs] 
αὐτοὶ ML || 16 ἀνεπιτίμητα A || μενεῖ Cv.l, 1, μένειν 
A εἰ δὲ! xai εἰ C|| 11 ἐπιχειρεῖν τε καὶ zragaalvew 
A || 18 τε τῶν νενομοϑετημένων MB] τὰ νενομοϑετη- 
μένα LA quod sancitum est g, τέ om. C plerique, ante 
παραβαίνειν coll. C unus|| 19 γὰρ om. Cv. l. | τὴ viv 
σφοδροτέραν Ac] τὴν viv σφοδροτέραν MLB σφοδρο- 
τέραν νυνὶ C | 20 τὴν AC(s)] om. MLB || 21 εἶναι Ο(ς}} 
ἔχειν MLAB || «às om. A | 22 δύο] δευτέραν Ce Theod. | 
ἐφεστάναι τε] ἐφεστάναι δὲ B^ καὶ épsaxávaa C || πύλῃ 
AB*C | 24 τοὺς εὐλαβεστάτους μοναχοὺς LA | 20 ἐκφυ- 





γεῖν C || 26 ἐκ om. C' || ἔσω C || 21 ϑεὸν] τὸν ϑεὸν L || ζη- 
τοῦντας cum Haloandro vulg. (de A non constat) ἢ xa£ om. 
B* || διάγοντας ἑαυτοῖς A, διασπῶντας om. B^ | 28 μήτε 
τὰς der tie μήτε τὰς ἐπιτηδεύσεις om. B* || τινὰς ἑτέρους 
A || 29 γίνεσϑαι C introire ς || ve om. Cv. ἰ. || 80 καϑ' 
ἡμέραν B*|| ἐάσωσιν C || ὅπερ οὐκ Οἷς οἵτενες xai A || 
μένειν om. M(B?) | 31 μοναχῶν om. Cs || παρασκευάσεε 
Cc | 32 ϑριγκίω M] ϑριγγίω L τριγχίῳ AC ϑριγκῷ 
B|33 ἢ om. C 


1 aliquam 7'! | quolibet] testimoniorum add. t^ || 
monasteriorum t vu/g. || 4 aedificata Beck || *habitationem 
habentia] habitantia 7'? (habitata vulg.) || 6 deponens t || 
qui enim ὁ qui hoe 7'* || *semel] semet /ibri | 8 conver- 
sationi vulg. j 9 et in] et om. t^ | 10 omne] esse T'|| 11 
habitaeulo 7: | 12 ab add. vulg. | 13 enim est] est 
hoe 7, est enim vulg. | studebant t | constitutum est 
T*'| 14 maneant t | * Kt addidi (autem post quis add. 
vulg.)|| 16 praeuaeam 7'| 17 enim] hoe 71 || 18 quidem 
primum 7'7| non] in 7'| 19 esse vu/g.] fuisse libri || in- 
gressus vulg.] ingressos libri | 20 et castos om. t || 21 testi- 
moni, om. boni 7 | *qui neque] quinque Zbri|| 22 con- 
cedat T'| 23 *deserere] segerere (seregere 7) /ibri || 25 
studia] custodia ὦ || 26 noctis Z'! | sinant] sin autem 7' 
21 rectam vulg. ἢ uoluntate T' | 28 materia t || 29 alii t 
ianua 7'! ianuam 7" 








ΝΎ ὙΠ σου τὸ ΠΡ τ 
εν, ΕΝ πὰ αν " 
* 2 ἮΝ ⸗ - Ἢ “ἡ 5 
E? E ; 
v" 


. MONACHOS VIVERE 


669 


Noy. CXXXIII 2. 3 





CAPUT II. 


Ἔπειτα κἂν εἰ μή τις ἐκκλησία — μομαστή- 

. 8 οὕτως προφάσει τῶν ἐκκλησιῶν ἐκφοι- 

« Ts xal περιπάτου: ἐκεῖσε ποιεῖσϑαι καὶ 
ἐντυγχάνειν τισὶν οἷς οὐ προρῆκον, ἀλλὰ παραχγένε- 
σϑαι μὲν ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἱερᾶς λειτουργίας ἅμα τῷ 
ἡγουμένῳ ἢ τοῖς αὐτῶν πρωτεύουσί τε καὶ γεγηρα- 
κόσι, τῆς δὲ λειτουργίας πληρωϑείσης τὸ μὲν μοναχε- 
κὸν ἅπαν αὖϑις VAN τὸ κοινόβιον χωρεῖν κἀκεῖσε 
καϑῆσϑαι, καὶ τόν τε μέγαν ἱκετεύειν ϑεὸν ταῖς τε 


Deinde vel si nulla ecclesia in monasterio sit, 
neque sic occasione ecelesiarum egredi (et) deambu- 
lationes illicite illic facere et confabulari cum quibus 
non convenit, sed venire quidem tempore sacri mi- 


5nisterii cum abbate suisque prioribus et senibus, 


sacrificioque completo omnes monachi rursus ad 
coenobium revertantur ibique sedeant ποτὰ" ns 
deum honorent et sacris scripturis incumbant. Plu- 
rimus itaque est talium librorum chorus, et possi- 


ϑείαις ἐντυγχάνειν yoagais. σολὺς γὰρ ὁ ἱερὸς τῶν 10 bile est unicuique animam corrigere atque rigare 


τοιούτων βιβλίων χορός, xai δυνατός ἐστιν ἑκάστου 
τὴν φυχὴν ἐπανορϑοῦν καὶ ἐπάρδειν τοῖς ἱεροῖς Ào- 
γίοιξ, ἅστερ εἰ συνεχῶς ἀναγινώσκοιεν, οὐκ ἄν πότε 
σφαλεῖεν οὐδὲ εἰς ἀνϑρωπένας κατενεχϑεῖεν μερίμνας. 


sacris, quae si uenter legerit, nunquam decipitur 
nec ad humanas descendet sollicitudines. Quattuor 
autem vel quinque seniores ex ipso monasterio esse 
in monasterii constituta ecclesia, quibus iam omnis 


τέσσαρας δὲ ἢ πέντε πρεσβύτας ἐκ τῆς αὐτῆς μονῆς 10 exercitatio est expleta in continentia et qui ordi- 


εἶναι κατὰ τὴν ἐν τῷ μοναστηρίῳ καϑεστῶσαν ἁγεω- 
τάτην ἐκκλησίαν, ois ἤδη πᾶς ἀγὼν διήνυσταε κατὰ 
τὴ» ἄσκησιν καὶ οἵπερ χειροτονίας ἠξίωνται τῆς ἐν τῷ 
κλήρῳ, σπερεσβυτέρων τυχὸν ἢ διακόνων ἢ τῶν ἐφεξῆς 


nationem habere meruerunt in clero presbyterorum 
forsan aut diaconorum aut deinceps habentium 
schema. Dicti namque et supervenientibus loquen- 
tur et de divinis eloquiis disputabunt, et putari om- 


ἔχοντες σχῆμα. οὗτοι γὰρ καὶ τοῖς ἀφικνουμένοις év- 20 mnes esse tales procurabunt, et custodient iuventutem 


τεύξονται xai τὰ ἐκ τῶν ϑείων δεαλέξονταε γραφῶν 
καὶ νομέξεσϑαι πάντας εἶναι τοιούτους παρασκευά- 


exardescentem et suos terminos exire volentem con- 
tinentia detinebunt. 


σουσε καὶ φυλάξουσε τὸν ἱερὸν oixov, τὴν νεότητα 
ϑρασυνομένην καὶ τῶν οἰκείων ὅρων ἐξιέναι βουλο- 
μένην ὑπὸ τῆς καρτερίας ἐπέχοντες. 


CAPUT IIL 


Non ingredientur autem neque mulier penitus in 
δρικὸν μοναστήριον οὔτε ἀνὴρ εἰς γυναικεῖον ἢ προ- virile monasterium neque vir in femineum occasione 
φάσει τελευτήσαντος κἀκεῖσε κειμένου μνήμης ἢ κατὰ — mortui et ibi sepulti memoriae vel per aliam cau- 
2A αἰτίαν, xal μάλιστα εἴ τις ἀδελφὸν τυχὸν ἢ sam, et maxime si qui fratrem forte vel sororem 
ἀδελφὴν T τινα τῶν ἐκ τοῦ γένους ἔχειν ἐν τῷ uova-30aut aliquem ex genere habere in monasterio dicat. 
στηρίῳ φήσειε. συγγένεια γὰρ μοναχοῖς ἐπὶ γῆς ovx Cognatio namque monachis in terra non est cae- 


Ovx εἰξελεύσεται δὲ οὔτε γυνὴ παντελῶς εἰς ἀν- 
» 


c. IH particulae (v. 26—010,1. 16—18. 22—24. 611,1—18) extant in B* l.c., v. 31sg. συγγένεια --- βίον citat Bf 
4, 1,15. — pr. summarium habet Ecloga ad Prochiron mutata 23,9 p. 116 Zach. 





IL Deinde etiam si nulla ecclesia in monasterio sit, ne tum quidem per causam ecclesiarum licen- 
ter exeant, vel ibi iones conficiant et quibuscum non decet congrediantur, sed tempore quidem 
sacri ministerü una cum praesule vel primoribus eorum et senioribus eo accedant, ministerio autem 
peracto omnes monachi ad coenobium revertantur ibique consideant, et tam magno deo supplicent quam 
sacras scripturas lectitent. Magnus enim est sacer eiusmodi librorum chorus et qui possit uniuscuiusque 
animam e sacrisque eloguiis irrigare, quae si continuo legant, numquam decipiantur nec ad 
manas sollicitudines delabantur. In sanctissima autem quae in monasterio est ecclesia quattuor vel quin- 
D senes ex: eodem monasterio sint, quibus iam omne certamen in exercitatione peractum est quique digni 

abiti sunt clericali ordinatione, presbyterorum forte vel diaconorum vel eorum qui deinceps sequuntur 

habitu praediti. Hi enim et cum adeuntibus colloquentur et quae ez sacris scripturis sunt disserent et 

efficient, ut omnes esse tales viri perhibeantur, et sacram domum custodient, cum iuventutem audacem et 
terminos suos egredi volentem continentia coerceant. 

. JNeque vero omnino ingredietur aut mulier in virile monasterium aut vir in muliebre vel no- 

mine memoriae defuncti ibique sepulti vel ob aliam causam, et mazime si quis fratrem forte vel sororem 

vel aliquem ex cognatis se in monasterio habere dicat. Cognatio enim monachis in terra non est, quippe 





1 ἔπειτα] ἔπειτα δὲ A || & μή τις Ce] εἴ τις μὴ 1, 
μή τις B ἢ τις M (de Α non liquet) | κατὰ] ἔξω κατὰ 
Α1}2 εἴη om. ΜῚ 3 ἀδεῶς ante ἐκεῖσε coll. Cg | ἢ om. 
Αδς | 4 o» ACc] οὐδὲ MLB | 5 uiv om. MB, ἐν om. 
AC | 6 ἢ τοῖς αὐτῶν C (suisque c) ἢ vois αὐτοῦ ML 
AB || 1 λειτουργίας) ϑείας λειτουργίας A | 8 ἐπὲ AC(g)] 
εἰς MLB || 9 καϑίσαι C ἢ τε] ye M || ἱκετεύειν ϑεὸν) 
ϑεὸν ziu&v Cg | 10 yàg] δὲ C itaque ς || ὁ om. A, 
ἱερὸς om. ς | 11 δυνατός Haloander] δυνατόν libri | ἑκά- 
στου MLAB] ἑκάστῳ C «| 12 ἐπάδειν C v. ἱ. ἢ λογίοις 
om. Cg | 13 συνεχῶς] ἡσύχως A | ἀναγινώσκοιεν — 
σφαλεῖεν — xe«reveyOsiev|] legerit — decipietur — de- 
scendet ς ἢ 14 σφάλοιεν A || 15 ἢ om. L? πρεσβυτέρους 
Cz | 16 ἀγεωτάτην om. ς | 11 διήνυσται AC] ἤνυσται 
MLB | 18 οἵπερ] οἵπερ πρώην C ἢ τῆς om. C v. 1. | 20 
ἔχοντες! habentium g | οὗτοι] dicti ς | 21 τὰ om. Cc, 
quod probat Zachariae | 22 τοιούτους εἶναι A ἢ παρα- 
σκευάσουσε (zt κευάζουσε C v. 1) ACs] παρασκευά- 
σαιεν MLB | 23 φυλάξουσι ACs] φυλάξαιεν MLB || 
τὸν ἱερὸν οἶκον ante φυλάξουσι coll. A, om. Cs ἢ τὴν 


*. 





νεότητα ΑΟ-] τὴν νεότητα δὲ MLB |24 xai] τε καὶ 
C | 27 οὐδὲ ML ἢ εἰς om. MJ ἢ om. ACg | 28 κειμένου) 
γινομένης C | μνήμης] μνήμης χάριν A | 29 ἀλλην] 
ἄλλην τινὰ B* | 30 τῶν om. B* | 31 μοναχοῖς AC] 
vois uovazois MLB | ἐπὲ τῆς γῆς Bf 





2 et add. vulg. || deambulatione si licite illi cfacere 
T deambulatione illieite facere 7'? | 4 misterii Τ᾽ || 
5 eum abba 7' cum ab abbate 7 | 7 ubique 7| 8 pluri- 
mus vulg.] pluribus (pluribusque ὁ bri | 9 liberorum 
T | ehorus vulg.] quorum bri] 11 quae om.:| legitur 
T | decipitur] dicetur decipitur Τ᾽" | 12 descendant T'! 
descendit 7? | 14 in om. 7T | 16 in clero] uinculo : || 
18 *alloquuntur T aloeuntur : (cf. 612,33. 673, 6) | 19 
putari vu/g.] portuarii 7' portunarii t portauit αἱ. | omnes 
esse tales] esse tales communes ὁ | 21 uolentes 7' | 26 
aut Τ ἢ πο: 7| 28 et] ei 7| memoriae Beck] memo- 
riam 7't| per om. t | 29 sorem 7! | 30 aliquam 7' || 
31 eongregatio 7'! 


Nov. CXXXIII 3 070 QUOMODO OPORTET 


ἐστὶ vole γε τὸν ἐν οὐρανῷ ζηλώσασι βίον. τί γὰρ δὴ  lestem zelantibus vitam. Quid enim volentes tales 
κἂν βουλόμενοι τὰς τοιαύτας εἰβόδους ποιήσαιντο, ingressus faciant, nisi volunt agere aliquid inter- 
δὲ μὴ βούλονταί τε πράττειν τῶν ἀπηγορευμένων; dictorum? cum liceat et viris competentia in virili- 
ἐξὸν ὃν καὶ τὰ ἀνδράσε πρέποντα ἐν τοῖς ἀνδρι- bus monasteriis (viros facere et mulieribus similiter 
κοῖς μοναστηρίοις ἄνδρας ποιεῖν, καὶ τὰ γυναιξὶν ὅ deputata in muliebribus monasteriis) celebrare, nullo 
opoíos ἀἁπονενεμημένα ἐν τοῖς γυναικείοις μοναστη-  permixto alteri nec si quis forte frater dicatur 
Qío:s πράττειν yvyoixas. οὐδενὸς ἐπιμιγνυμένου ϑα- esse aut soror aut cognatus alter: non enim per 
τέρῳ, οὐδὲ εἴ τις τυχὸν ἀδελφὸς εἶναι λέγοιτο ἢ ἀδελρΡὴ — hanc occasionem ingredi sinemus alicui. Si enim 
ἢ συγγενὴβ ἄλλος. οὐδὲ γὰρ κατὰ ταύτην τὴν πρό- ipsa principia abscidamus et per ipsum aspectum 
φασιν εἰβιτητὸν εἶναί τισι συγχωροῦμεν. εἰ γὰρ αὐτὰς 10insertam animabus dilectionem et ex hoc lapsum 
τὰς ἀρχὰς ἐκκόψαιμεν καὶ τὴν Ov αὐτῆς τῆς ὁράσεως  prohibeamus, erit multo possibilis ac facilior sacris 
εἰβκρινομένην ταῖς ψυχαῖς ἀπάτην καὶ τὸν ἐντεῦϑεν decertatoribus melioris vitae status. Omnes igitur 
ὄλισϑον κωλύσαιμεν, ἔσται πολλῷ ῥάων τε καὶ εὐκο- huic legi oboediant, et neque viri recondant in mu- 
λωτέρα τοῖς ἱεροῖς ἀγωνισταῖς ἡ τοῦ κρείττονος βίου liebri monasterio sepulcra neque mulieres in virilibus 
κατάστασις. πάντες τοίνυν τῷδε τῷ νόμῳ mt9£-l5asceteris fodiant. Nec viros enim mulierum studia 
σϑωσαν, xal μήτε ἄνδρες ἀποτιϑέσϑωσαν ἐν γυναι- — decent nec rursus virorum in muliebribus collegiis ; 
κείων μοναστηρίων τάφοις μήτε γυναῖκες ἐν ἀνδρικοῖξ — nec ex hoc propter defunctos viventibus turpes et 
ἀσκητηρίοις κατορυττέσϑωσαν. οὔτε γὰρ ἀνδράσι yv- — mali principii tales permixtiones agi, ut non iter ex 
ναικωνέτεδες πρέπουσιν οὔτε αὖϑιβ ἀνδρῶνες τοῖς τῶν hoc fiat naturae apud se inhoneste grassari et lu- 
γυναικῶν καταλόγοις" οὐδὲ ἐντεῦϑεν διὰ τοὺς τελευ- 20 dere et suas confundere causas et pietatis quasi ve- 
τήσαντας τοῖς περιοῦσι τὰς ἀσχήμονας ταύτας καὶ Goys- lamine cognationis schemate haec agere, quae neque 
xdxovs ἐπιμιξίας γίνεσϑαι βουλόμεϑα, ἵνα μὴ πάροδος — dicere neque cogitare singularem vitam eligentibus 
ἐντεῦϑεν γένοιτο τῇ φύσει πρὸς ἑαυτὴν ἃ μὴ ϑέμις — est bonum. Illo existente manifesto, quia necessa- 
τρυφᾶν τε καὶ παίξειν καὶ τὰ ϑεῖα καταισχύνειν πράγ- rium est sepulturae ministrantes et maxime lectis 
ματα, xal εὐσεβείας δῆϑεν προκαλύμματι καὶ τῷ τῆς 20 [non] ingredi monasteria. Sed in virilibus quidem 
ὁσίας σχήματι ταῦτα πράττειν, ἅπερ οὔτε λέγειν οὔτε — monasteriis causa facilis est, in muliebribus non ita, 
ἐννοεῖν τοῖς μονήρη βίον ἀσκοῦσίν ἐστε καλόν. ᾿Εκεί- propter memoratam interdictionem. 

vov δὲ ὄντος φανεροῦ, ὡς ἀνάγκη καϑέστηκε τοὺς 

ταῖς ταφαῖς ὑπηρετουμένους καὶ μάλιστα τούς τε τὴν 

κλίνην φέροντα! τούς τε ὀρύττοντας εἰξφοιτᾶν εἰς τὰ 80 

μοναστήρια, ἐν μὲν τοῖς ἀνδρικοῖς μοναστηρίοις τὸ 

σιρᾶγμα εὔκολόν ἐστιν, ἐν δὲ τοῖς γυναικείοις οὐχ Ov- 

τως, διὰ τὴν εἰρημένην ἀπαγόρευσιν. 








qui caelestem vitam sectentur. Nam quid. tandem spectantes eiusmodi ingressus faciant, nisi quid eorum 
quae prohibita sunt agere velint? cum et viris quae viros decent in virilibus monasteriis et similiter 
quae mulieribus destinata sunt in muliebribus monasteriis mulieribus agere liceat, nullo alteri admiato, ne 
tum quidem si quis forte frater esse dicatur aut soror aut cognatus alius: nam ne per hanc quidem cau- 
sam aditum patere cuiquam permittimus. |. Nam si ipsa principia praecidamus et illecebras quae per ipsum 
adspectum. animis se insinuant et lapsum inde imminentem prohibeamus, multo facilior et ezpeditior existet 
sanctis luctatoribus melioris vitae institutio. Omnes igitur huic legi obtemperent, ac neve viri recondantur 
in muliebrium monasteriorum sepulcris neve mulieres in virilibus asceteriis sepeliantur. Neque enim viros 
mulierum sedes neque rursus virorum habitacula mulierum collegia decent; neque inde propter defunctos 
iis qui superstites sunt. inhonestas illas et perniciosas comunizxtiones fieri volumus, ne via inde naturae 
aperiatur adversus se quod fas mon est luxuriandi et ludendi et divinas res dedecorandi, atque pietatis 
nimirum velamento et specie exequiarum ea agendi quae neque dicere neque cogitare iis qui monachicam 
vitam exercent. bonum est. Cum autem illud appareat, necesse esse eos qui sepulturis inserviunt et prae- 
sertim qui feretrum portant quique fodiunt monasteria ingredi: in virilibus monasteriis res facilis est, in 
muliebribus non ita, propter prohibitionem modo" dictam. 





1 τὸν ἐν οὐρανῷ] τὸν οὐράνιον A | 2 *x&v] καὶ libri| | xove ταύτας (tales c) Ce, xai ἀρχεκάκους om. MLB | 
βουλόμενοί μὴ βουλόμενοι C, om. A || Ἐποιήσοιντο | 22 βουλόμεϑα om. C c | 23 ἐντεῦϑεν MLB c] ἐντεῦϑεν 
MLAB ἐποιήσαντο C | 3 βούλοιντό τε B || πράττειν | διὰ τοὺς τελευτήσαντας (ex 20) C, om. .A || γένοιτο τῇ 
τι C | 4 ἐξὸν ὃν LB] ἐξὸν (eorr. ἐξ ὧν) ὃν M φύσει C «5 φύσει γένοιτο A || 24 ϑεῖα MLAB] οἰκεῖα 
ἐξὸν γὰρ A || và] τοῖς C v. ., om. B | 5 ἀνδράσι C || | Ce || 25 καὶ τῷ] xai om. Ce || 26 ὁσίας] ὁσίας ζωῆς A 
τὰ om. Α || 6 ἀπονενεμημένοις Α ἢ] 1 γυναῖκας MLAB] | ἀσελγείας C cognationis (i. e. συγγενείας ἢ ς | Ἐρὺδὲ — 


om. C « | ϑατέρῳ ΑΟς] ϑατέρων ML ϑατέρου B. (C | οὐδὲ libri| 21 νοεῖν B [μονήρη] τὸν μονήρη M | ἔχου- | 


unus)|| 8 οὐδὲ εἴ vis] εἰ καὶ A|| ἀδελφὸν A || εἶναι A&- | ow A || ἐστὶ AC] om. MLB || 28 δὲ] om. C e, δὴ cum 
γοιτο MB) εἶναι λέγεται 1, εἶναι λέγοι 4. λέγοι elvat C | Scrimgero vulg.|| ὄντος φανεροῦ] οὕτως φανεροῦ ὄντος 
dieatur esse e | ἀδελφὴν A || 9 7 συγγενὶς C plerique, | LB || ὡς ACc] om. MLB (ὅτι Haloander) | 29 ταῖς om. 
ἢ κἂν συγγενὴβ A || ἄλλος] ἢ ἄλλος C | 10 εἰσιτητὸν | Cv.L|| ve A] om. MLBCO || τὴν κλίνην — ὀρύττοντας 
εἶναι τισὶ (τισὲ om. L) συγχωροῦμεν MLB] εἰς uova- | MLAB] τὴν κλίνην βαστάζονταξ C lectis c || 30 τὸ 
στήριον γυναικεῖον εἰσητητὸν εἶναι συγχωροῦμεν τινί A | μοναστήριον A, τὰ om. C | 31 ἐν ALB] καὶ iv M 
sigiévat συγχωροῦμεν τινί Ce || αὐτὰς om. B || 11 ex- ἀλλ᾽ ἐν Ος || 32 τοῖς om. C 

κόψαιμεν —* ἐκκόψομεν MLAB | δι᾽ αὐτῆς] διὰ B || IM 

12 sisxgwon£évrv] μὴ κρίνωμεν (κρίνομεν unus) C || τῆς 1 qui 7 quod t| 2 uoluerit 7| 3 uiris (uir T' ὃ ex 
ψυχῆς Cv.l. || ἀπάτην MLAB] ἀγάπην Ce | 13 κωλύ- | competentia 7Z't||4 *viros — monasteriis in libris omissa 
σοιμεν C κωλύσομεν cum Haloandro vulg. (B) | ἔστω L | supplevi | 6 nee 17 ne T' || frater] super ὁ || 7 cognatos 
ῥάων τε A] óaós τὸ C πρᾶος và MLB possibilis c Τ᾽ al. | 8 alicui 7᾽ αἰ. aliquem ὁ vulg. || 9 aspectum] 
14 τοῖς ἱεροῖς ἀγωνισταῖξ)] ταύταις A, om. C|| 15 κατά- | spacium 7| 10 animalibus 7| 12 detraetoribus 7'| vitae 
στασις Cc] κατόρϑωσις MLAB | 16 ἄνδρα L| zo- , status] intestatus 7 | 14 mulieris in uiribus 75 | 15 asi- 
τιϑέσϑωσαν post τάφοις (VI) coll. B*|| £v γυναικείων | steriis T't|| 16 decet T | muliebribus 7] mulieribus ὁ αὐ: 
μοναστηρίων τάφοις MLB] ἐν γυναικείῳ μοναστηρίῳ | mulierum vulg. | 17 turpes vulg.] turpis libri || 20 uele- 
ταφὰς (ταφῆς χάριν A) Αὖς || 18 ἀσκητηρίοις] uova- | mine 77| 21 cognitionis t | hoe :|| 22 condicere, corr. 
στηρίοις ἢ ἀσκητηρίοις 7, μοναστηρίοις C unus | Ἐοὐδὲ | codicere t || 25 non del. Beck || monasterio libri, corr. 
MLAC οὐ B || 19 οὐδὲ C v.1. | ἀνδρῶνες MA] ἀνδρῶν ! vulg. | 26 muliebribus vulg.] mulieribus T'al. meliori- 
ἐν LBCg | 21 ταύτας xai ἀρχεκάκους A] καὶ ἀρχεκά- .- bus t|| non] autem non vu/g. | 27 inditionem 7' 











MONACHOS VIVERE 


671 


Nov. CXXXIII 3. 4 





1 ϑεσπίζομεν τοίνυν, εἴ ποτε μέλλοι τοιοῦτό τε yivs- 
σϑαι καὶ ϑάπτεσϑαί τι: γυνὴ ἐν γυναικείῳ μοναστη- 
ρίῳ (ἄνδρα γὰρ οὐκ ἐφίεμεν), τὰς μὲν εὐλαβεστάτας 
γυναῖκας ἐν τῷ οἰκείῳ μένειν καταγωγίῳ, μόνην δὲ 
τὴν ϑυρωρὸν ἢ τὰς ϑυρωροὺς καὶ τὴν ἡγουμένην ἴσως 
αὐτὴν εἰ βουληϑείη παρεῖναε τοῖς γινομένοις, καὶ ϑᾶτ- 
τον ἐκείνους πράξαντας τὰ περὶ τὴν ὁσίαν νενομεσμένα 
καὶ τὸν τάφον ὀρύξαντας καὶ τὸ σῶμα καλύψαντας 
εὐθὺς ἀποχωρεῖν, μήτε ϑεασαμένους τινὰς τῶν svÀa- 


1 Sancimus igitur; uando aliquid futurum sit 
tale fieri, et sepeliri ier in muliebri monasterio 
(virum namque non sinimus), reverentissimas quidem 
feminas in suo manere habitaculo, solam vero ostia- 
5riam aut ostiarias et abbatissam, in quo forte me 
voluerit, interesse his quae aguntur, et ipsos illos 
agentes quae circa funus sollemnia sunt et sepulchrum 
fodientes et corpus obvelantes repente discedere, ne- 
que videntes aliquas reverentissimarum neque ab ali- 


βεστάτων γυναικῶν μήτε παρά τινος αὐτῶν ϑεαϑέν- 10 qua earum visos. Sed neque aliam excogitent occa- 


τας. ᾿4λλὰ μηδὲ ἄλλην ἐπινοείτωσαν πρόφασιν ἢ ἄν- 
δρες τῶν εἰς γυναικεῖα μοναστήρια παρόδων ἢ γυναῖκες 
τῶν ἀνδράσιν ἀφωρισμένων, προφάσει τῶν περὶ τὴν 
ὁσίαν πραττομένων, ἃς δὴ μνήμας καλοῦσιν, εἰς τρί- 


* € 


sionem aut viri ad muliebria monasteria ingrediendi 
aut mulieres viris deputata, occasione horum quae 
circa funus aguntur, quas utique memorias vocant, 
in tertiam et nonam convenientes diem, aut dum 


τὴν καὶ ἐνάτην συνιόντες ἡμέραν, ἢ ἡνίκα τεσσαρά- 15 quadraginta complentur aut etiam annus: cum liceat, 


κοντα ἐξήκοιεν ἢ καὶ ἐνιαυτός" ἐξόν, εἰ μὲν γυναικεῖον 
εἴη τὸ μοναστήριον, γυναῖκας ἅπαντα πράττειν, εἰ δὲ 
ἀνδρεῖον ἄνδρας, καὶ μὴ προφάσει τῶν τοιούτων παρα- 
τηρήσεων ἀδοξίαν τινὰ τοῖς εὐαγέσε μοναστηρίοις 
προςτρέβεσϑαι. 


si quidem muliebre sit monasterium, mulieres omnia 
agere, si vero virorum, ipsos similiter, et non occa- 
sione talium observationum inhonestatem venerabili- 


bus monasteriis imponere. 
20 


CAPUT IV. 


᾿Επειδὴ δὲ οὐδὲν τῶν νομοϑετουμένων si μὴ gv- 
Aexiv ἔχοε τὴν προξήκουσαν δύναται τηρεῖσϑαι προς- 
ηκόντως, ϑεσπίζομεν τὸν κατὰ καιρὸν ἑκάστου μονα- 
προεστῶτα συνεχῶς ἐποπτεύειν καὶ περιεργά- 


Quia vero nihil quod sancitur nisi custodiam ha- 
beat competentem poterit servari decenter, sancimus 
per tempus uniuscuiusque monasterii praesulem fre- 
quenter inspicere et perscrutari uniuscuiusque con- 


στηρίου 
ξεσϑαι τὴν ἑκάστου πολιτείαν τε καὶ κατάστασιν, καὶ 25 versationem et disciplinam, et sicubi aliquid parvum 


εἴ πού τι βραχὺ γένηταε παρὰ τὸ πρέπον, τοῦτο 
εὐθὺς ἐπανορϑοῦν, καὶ μὴ συγχωρεῖν μείζω γένεσϑαε 
τὸν ὄλισϑον μηδὲ ἀπολέσϑαι ψυχὴν πρὸς τὴν ἐκ τῆς 
ἀσκήσεως σωτηρίαν καταφεύγουσαν. ὁ δὲ τῶν μονα- 


fiat contra quam decet, hoc repente corrigere, et 
non sinere maius fieri lapsum et perire animam ad 
salutem conversationis confugientem. Monasteriorum 
autem us, si quis fuerit per loca, sicut in 


στηρίων ἔξαρχος (εἴγε ris εἴη κατὰ τὸν τόπον, ὥξςπερ 30 hac felicissima civitate, (haec perscrutetur et mittat) 


ἐπὶ ταύτης ἐστὶ τῆς εὐδαίμονος πόλεως) ταῦτα περι- 
- εργαζέσϑω xai στελλέτω τοὺς καλουμένους ἀποκρισια- 





1 Sancimus igitur, si quando eiusmodi quid faciendum sit et sepelienda mulier aliqua in muliebri mona- 
sterio (virum enim non permittimus), ut religiosissimae mulieres in habitaculo suo maneant, sola autem 
ostiaria vel ostiariae et ipsa forte abbatissa si velit intersint iis quae fiunt, atque illi simulac peregerint 

uae in exequiis fieri solent et sepulerum effoderint atque corpus texerint, statim discedant, neque vi- 

entes ullas ez: religiosissimis mulieribus neque ab ulla earum visi. Verum ne alium quidem praeteztum 
eccogitent aut. viri in muliebria monasteria ingrediendi aut mulieres in ea quae viris destinata sunt, ut 
eorum nomine quae in exequiis peraguntur, quas quidem memorias vocant, in tertium et nonum diem 
conveniant, vel ubi quadraginta dies praeterierint vel etiam annus: cum liceat, si quidem muliebre sit 
monasterium, mulieres omnia agere, sin virile, viros, nec vero nomine eiusmodi observationum malam fa- 
mam aliquam venerabilibus monasteriis adspergi. 

. Quoniam autem nihil eorum quae sanciuntur iuste servari potest, nisi iusta custodia utatur, 
sancimus ut qui cuique monasterio pro tempore praeest assidue observet et perscrutetur uniuscuiusque 
vitam et statum, ac sicubi quid leve contra decorum committatur, hoc statim corrigat neve patiatur 
maiorem fieri lapsum nec perire animam quae ad salutem per exercitationem obtinendam confugerit. Mona- 
steriorum autem exarchus (si qui eo loco sit, sicut est in. hac felici civitate) haec perscrutetur suosque 





1 ϑεσπίζομεν roívvy] ϑεσπίζομεν δὲ L διὸ xai Oe- 
σπίζομεν A| τε μέλλοε τοιοῦτο Cz | 2 ϑάπτεταε L || 
τις γυνὴ om. C, τι om. c || 3 ἀνδρὶ C || ἀφίεμεν A | 
4 μόνας A|| 5 τὴν ϑυρωρὸν ἢ om. A, ἢ τὰς ϑυρωροὺς 
om. B* | τὰς] τοὺς L | ἴσως αὐτὴν si] ἐν οἷς ἴσως αὐτὴ 
C(s) εἴγε B* | 6 γενομένοις C | ϑᾶττον ἐκείνους} ipsos 
illos ς | 7 ὁσίαν] ὁσίαν ταφὴν A | 8 xai τὸν] xai om. A ἢ 
9 εὐθέως B*| ἀναχωρεῖν M || μήτε ϑεασαμένους AB* 
€ e] μὴ τεϑεαμένους MLEB* | 10 γυναικῶν om. c | «vos 
ABCs] τινων ML | 11 μήτε AC || ἄλλην — 13 ἀφωρισ- 
μένων om. B* (cf. ad 16) | 13 τῶν sis ἀνδράσιν ἀφωρισ- 
μένα malit Zachariae (cf. s) | προφάσει (s)] καὶ προφάσει 
MLB*C|9ogáazi và» — 16 ἐνιαυτός] τῇ περὶ τὴν ὁσίαν 
πραττομένη Tag ἣν δὴ καὶ μνήμην καλοῦσι τρίτην 
ἐνάτην καὶ τεσσαρακοστὴν ἐξηκοστὴν καὶ ἐνιαύσιον 
ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνιόντες A || 15 ἐννάτην MLB, Ον.1.}} 
7 BCs] om. ML (xai cum Haloandro vulg.) | 16 ἐξίκοιεν 
C | ἐνιαυτός] τὴν εἰς τὰ γυναικεῖα πάροδον ἄνδρες ἐπι- 
γ»οείτωσαν μοναστήρια add. B* | ἐξὸν MLB] ἐξὸν ὃν 
— pcs) Las dne ovv A| γυναικῶν C ἢ 11 &sv A 
18 ἀνδρεῖον ἄνδρας) ἀνδρῶν, αὐτοὺς ὁμοίως Cs || μὴ 
προφάσει) μηδὲ A | παρατηρήσεων} ὑποθέσεων A | 
19 τενὰ om. Ce | 20 προστίϑεσθαι Cg | 21 οὐδὲν 
(οὐδὲ v.L) νομοϑετούμενον C | 22 ἔχει et ἔχῃ Cv.1. | 


* 


πρεπόντως A | 24 ἐποπτεύειν Ce] ἐποπτεύειν αὐτοὺς 
MLAB (αὐτὸν coni. Zachariae) | 25 τε om. Cv. I. || 26 
γένοιτο βραχὺ A || παρὰ] πρὸς B | πρέπον, τοῦτο] zooc- 
ἧκον ΑἹ 21 μείζονα LC | γενέσϑαι AC ἢ 28 μήτε C 
et ς ἢ τὴν ψυχὴν C | 29 καταφυγοῦσαν AC || δὲϊ δέ 
ys AC | 30 εἴγε τις A] εἴ τις Ce εἴ γε M εἴ τε L 
si Β ἢ τὸν om. C 131 ἐστὶ MLAB] om. Cc | εὐδαίμο- 
vos om. L  περεεργαζέτω MLB 





2 mulier] mulierem 77? | 4 hostiariam aut hostiarias ? 
monhostiarias 7 hostiarias Τ᾽} | 5 abbatissas t | *in quo] 
quos Τ᾽" a]. quas 77: | 6 *ille Jibri (illa vulg.) | 8 re- 
pentes T'1| 10 visos vulg.] uisi libri | 11 ad] aut 7t] 
12 uiri T | deputata vulg.] deputate tal. deputati T'|| 
13 memoriam ὁ | 14 conuenites 7} | 15 quadraginta] 
luna ἐ | eomplentur 7] completur :a4 | annus] minus 
ΤΊ 10 51}] sit in: sitin 7' sine uiris in 7? | mulieres 
omnia vulg.] mulieres omnes ? omnes T'| 17 oceasionem 
T | 18 inhonestatum :7 | 21 habeat à] hane T'| 22 ser- 
vari vulg.] seruare libri | 23 monasterii — 24 uniuscuius- 
que om.t | 25 parum 7': | 26 quae t || repetente T'; 
repetere 7? | 27 sine 7'! | lapso 7 αἱ. | 28 fugientem 
T || 29 exartuschus 7'! t exartus 7? | 30 * haec — mittat 





in libris omissa supplevi 


Nov. CXXXIII 4. 5 


672 


QUOMODO OPORTET 





οἵους tots αὑτοῦ κατὰ τὰ μοναστήρια, καὶ πυνϑανέσϑω 
καὶ παρὰ τῶν γειτόνων, μή πού τε πονηρὸν ἐπί τινὸς 
τῶν μοναστηρίων τῶν ἐγγύϑεν γίνεται, καὶ ταῦτα 
ἅπαντα σωφρονϊζέτω καὶ τῆς προφηκούσης ἀξιούτω 
στρύνοίάς. ἀλλὰ καὶ ὃ πόλεως ÉkdotQs ἐπίσκοπος τού- 
τοῦ πρόνοιαν ἐχέτω, εἴτε πατρί οχῆς εἴτε μητροπολί- 
τήξ εἰτὲ καὶ τῶν καϑ' ἕχαδτον εἴη, καὶ τοὺς εὐλαβε- 
τάτους ἐκδίχκους τῆς ἐκκλησίας τῆς αὐτὸῦ στελλέτω 
ταῦτά ἀναξζητοῦντας καὶ παῤαφυλάττονταξ καὶ μὴ 


eos qui appellantur responsarii eius per monasteria, 
et requirat etiam vicinos, ne forte aliquid nequam 
in aliquo monásteriorum eng fit, et háec uni- 
versa castiget et competenti digna faciat providehtia. 
5 Sed etiam uniuscuiusque civitatis episcopus huius 
rovidentiàm habeat, sive patriarcha sive mietropo- 
ta sive singuli sint episcoporum, et reveréntissiros 
defensores ecclesiae mittat haec requirentes et ser- 
vantes et non sinentées quicquam fieri extra quam 


συγχωροῦντας μηδ᾽ ὁτιοῦν γίνεσϑαι ἔξω τοῦ πρὸς- 10 decet, sed et si quid fiàt, velociter hoc emendare. 


ἠκόντος, ἀλλὰ xal εἴ τι yÉvotto, ϑᾶττὸν τοῦτο Énuvog- 
ϑοῦντας. ὁ δὲ ἁγιώτατος πατριάρχης ταὐτῆς τῆς εὐ- 
δαίμονος πόλεως τὰ περὶ τῶν ἐνταῦϑα μοναστηρίων 
ὁμοΐως ἐξετὰἀζέτω, καὶ φύλακας τοῦ πράγμάτος τοὺς 
ϑεὀόφιλεστάτόυς ἐκκλησιεκδίπους τῆς ἁγιωτάτης μεγά- 
Abs ἐκκληδίας καὶ ots ἂν Ψομίσειεν ἀκριβεῖς καὶ δεμινο- 
τάτους sivit καταστησάσϑω, ἵνα διὰ πλειόνων τῆς 
φυλάκῆς γινόμένης ἔτε μείζων ἣ τήρησις καὶ ἡ ἐπὶ 
τοῖς ἁμαρτήμασιν ἐκδίκησις γένηται. 


Sanctissimus autem patriarcha felicissimae huius 
urbis de monasteriis hic positis similiter exáminet, 
(et) custodes rei deo amabiles ecclesiae defensores 
sanctissimae maioris ecclesiae et quos putaverit per- 


15fectos et honestissimos esse constituat, ut per plures 


custodia facta adhuc amplius observatio et super 
peccatis vindicta fiat. 


CAPUT Y. 


Δεῖ δὲ ἕκαστον μοναστήριον ὑπὸ ἡγούμενον τελοῦν 20 


ἔχειν, αϑιάπτεῤ εἰπόντες ἔφϑημεν, τοὺς λεγομένους 
ἀπὸκρισιαρίους, ἄνδρας γεγηρακότας καὶ ἤδη τὸν μο- 
γψαχικὸν ἀϑλον ἀγωνισαμένους καὶ οὐ ῥᾳδίως τὰς σω- 
ματικὰἂς ἐπηρείας ὑφισταμένους, οἱ τοῖς πράγμασι καὶ 


ταῖς αὐτῶν ἀπησχόληνται χρείαις. καὶ οὐ μόνον εἴ- 2 pentur utilitatibus. 


zo ἀνδρῶν εἴη τὸ μοναστήριον, ἀλλ᾽ εἰ καὶ γυναικῶν 
͵ » — x » 2 , 
τυχόν, εἶναι δύο τινὰς ἢ τρεῖς ἄνδρας ἢ εὐνούχους, εἰ 
» 


δυνατόν τῶν γεγηρακότων τε καὶ ἐπὶ σωφροσύν 
ἀρ Rn al iro eme ett eor o et] 
ἀεμαρτυρημένων, οἵπερ và πράγματα αὐταῖς πράξουσι 


Oportet autem unumquodque monasterium sub 
abbate constitutum, sicut praediximus, habere eos 
qui vocantur responsarii, viros senes et iam monachi- 
cum certamen superantes et non facile corporales 
violentias passuros, qui eorum rebus et eorum occu- 
t non solum si virorum mona- 
sterium, sed si etiam mulierum contingat, esse duós 
aliquos aut tres viros aut eunuchos, si possibile est, 
aut senes et castitatis testimonium habentes, qui 
causas agant et ineffabilem eis praebeant commu- 


καὶ τὴν ἄρρητον αὐταῖς διαδώσουσι κοινωνίαν, ἡνίκα 30 nionem, cum huius tempus fuerit. Si vero de ali- 


τούτου xc4góS. εἰ δὲ περί τινος τοῦ μοναστηρίου 
χφείας ἢ εἰς μίαν τῶν εὐλαβεστάτων ἀσκητριῶν ἀνα- 
——— εἰπεῖν τε τῶν ἀναγκαίων βούλοιντο, ἐντεύ- 
ονται τῇ ἡγουμένῃ μόνῃ καὶ ἑτέρᾳ παντελῶς οὐδεμιᾷ 


qua monasterii utilitate aut ad unam reverentissima- 
rum ascetriarum pertinente dicere aliquid necessario- 
rum voluerint, loquentur abbatissae et alteri penitus 





— —— qui vocantur in monasteria mittat, et ex vicinis quoque quaerat, nun quid forte mali in 
ali 


quo ed monasteriis vicinis fiat, atque haec omnia castiget et ea qua decet providentia digna : 


habeat. 


Sed eliam cuiusque civitatis episcopus curam ei rei adhibeat, sive patriarcha sive metropolitanus sive unus 
ex singulorum locorum episcopis sit, et religiosissimos defensores ecclesiae suae mittat, qui haec exxquirant 
et custodiant nec quidquam praeter id quod decet fieri patiantur, sed etiam si quid — sit, id pro- 
tinus emendent. | Sanctissimus autem. patriarcha huius felicis civitatis quae ad monasteria hic sita perti- 
nent similiter eacaminet, et custodes rei deo carissimos defensores sanctissimae maioris ecclesiae et quos- 
cumque diligentes viros honestissimosque esse putaverit constituat, ut custodia per plures praestita etiam 
maior observatio et pro delictis vindicta existat. 

Oportet autem unumquodque monasterium sub praesule constitutum, sicut antea dizcimus, habere 
apocrisiarios qui vocantur, viros aetate provectos et monachico certamine iam perfunctos nec facile cor- 
poris impetus passuros, qui rebus atque utilitatibus eorum occupati teneantur. . Nec tantum si virorum sit 
monasterium, sed etiam si forte mulierum, duos vel tres esse viros aut eunuchos, si fieri polest, aut ec 
senibus et propter castitatem probatis, qui negotia earum peragant et arcanam communionem, ubi eius 
rei tempus est, dis distribuant. Quodsi de negotio aliquo monasterii vel quod ad unam ex religiosissimis 


sanctimonialibus pertineat, verba necessaria facere velint, cum sola abbatissa neque alia omnino ulla ea: 





1 τοὺς ἀὐτοῦ MLBOz, τοὺς om.A || κατὰ] καὶ B* | 
τὰ om. C v. l. | 2 καὶ zapà τῶν C(s)] καὶ τῶν ἐκ (ἐν M) 
MLB ἐκ τῶν xci ἐκ τῶν cui Haloandro vulg. | μή 
zov CLB] urn» M μήπως A||3 τῶν £yyóOtv] τῶν 
 é&yybOsv αὐτῶν C, om. A || ταὐτὰ om. ΑἿ 4 πάντα C, 
σιάνταξς À || 5 πόλεως] τῆς πόλεῶς Α τούτων A || 6 τι- 
ϑέτω C ἢ 1 εἴτε xai — εἴη] sive singuli sint episcopo- 
rum e| καὶ om. Cg || 8 τῆς ἐκκλησίας τῆς αὐτοῦ (αὐτῆς 
ML) ᾿στελλέτω BML τῆς ἑαυτοῦ στελλέτω ἐκκλησίας A 
τῆς ἐκκλησίας xai οὕτω στελλέτω C 'ecclésiae mittat e || 
10 ZEo γίϑεσϑαι C ἔξω γενέσϑαι A || 11 καὶ εἴ τῇ κἂν τι 
A || γένοιτο 'C] γένηται ἢ συμβαίη A, om. ML || τοῦτο 
om. A || *éxavogOovv libri 12 τῆς εὐδαίμονος ταύτης 
Cs || 13 ἐντεῦϑεν B || 14 ὁμοίως om. C || 15 ἐκκλησιεκδί- 
xovs MB] ἐκδίκους LAC || 16 νομίσοιεν M || 11 κατα- 
στησάτω C || διὰ πλειόνων] πλείονος L | 18 γενομένης] 
πιροβαιρούσης A | μεῖζον L^ | 19 γίνεται C | 20 μονα- 
στήριον ἕκαστον À|| 21 ἔχειν om. Ce || τοὺς λεγομένους] 
στέλλειν τοὺς λεγομένους C habere (i.e. ἔχει») eos qui 
vocantür e | 22 τὸν μοναχικὸν àOAov AC] τὸ uova- 
χικὸν MLB | 23 ἀγωνισαμένους MLAB] διανυσαμέ- 
ψους Ce||24 oi] οἱ καὶ B|| vois] τοῖς αὐτῶν Οἷς | 25 


ἀπησχόληνται MLB] ἀπασχολοῖντο Cg ἐναπασχολή 
σονται A || 21 τύχοιεν Ο' (ς) ll ἢ τρεῖς om. L || om. A 
εἰ LACs] ἢ ei MB | 28g. ἢ τῶν — μεμάρτυρημένων 
ACzs] μαρτυῤουμέγους MLB | 29 αὐταῖς om. Ac [ πρά. 
Eos. A || 31 τούτου] τοῦ τοιούτου L, om. A || καιρός 
MLB] καιρὸς εἴη Ce δεήσοι καιρός Α ἢ 82 ἢ om. A || 
34 μόνη τῇ ἡγδυμένη A, μόνῃ om. C e | παντελῶς ov- 
δεμιᾶ ἑτέρα τῶν εἰς τὸ μοναστήριον γυναικῶν A 





2 etiam] οὐ Z'| nequamquam 71 | 3 monasterio 7 | 
fit] sit Zt | 6 prouidentia 7'| 7 singulis £ || et om. 
T | 8 ecclesiae mittat Beck] et committant T't l 10 οἵ 
om. t | 11 urbis huius £ | 12 hic vulg.] his T't || 13 et 
add. vulg. | 14 quos] tres t| 16 amplior vulg. | 21 con- 
stitum sicut supra diximus 7'|| 22 et iam] etiam 75 ὲ 
et T'! vulg. | monachichum : || 25 utilitatibus] hercditati- 
bus hutilitatibus ^ | uirorum 7'i] sit add. vulg. || 26 etiam 
si T'vulg. | congat t^ | 27 viros aut] uiros aut uel 7 t 
enuchos 7'|| 28 senex 7'||29 eis vulg.] ei 7't || 30 ali- 
qua Beck] alia T': ! 31 ad unam aut 7' | reuerentis- 
simam /ibri, corr. vulg. | 32 asistriarum T' assistriam t || 





pertinenti ὁ pertitiet 7 || 33 uoluerit 7'| loquebantur t 





MONACHOS VIVERE 


673 


Nov. CXXXIII 5 





τῶν γυναικῶν τῶν εἰς τὸ μοναστήριον, τοῦτο ἅμα διὰ 


τῶν εὐλαβεστάτων Pe rius πράττοντες" δεῖ γὰρ 
τοιαύτας τινὰς ἐπὶ ταῖς ϑύραις τετάχϑαι, αἵπερ ὁμοίως 


τὰς εἰξόδους καὶ ἐξόδους τὰς εἰς τὸ μοναστήριον ἐπο- 
πτεύουσαι καὶ τὰς ἐξόδους κωλύσουσι καὶ ἀβάτους ἀν- 
δράσι τὰς εἰςόδους πλὴν τῶν ἀποκχρισιαρίων καταστή- 
σουσιν. οἱ δὲ ταῖς ϑυρωροῖς ἐντεύξονται καὶ ἐροῦσε 
τὴν ἑαυτῶν ἄφιξιν, ἡ δὲ ἡγουμένη μανϑάνουσά τε 
καὶ κατιοῦσα τούτοις ἐντεύξεται, αὐτοὶ δὲ ἀνοίσουσιν 
ἐπ᾽ ἐκεί ^ 
χρείας ἡ παραγεγόνασε" καὶ οὕτως καὶ τὰ ἂν- 
—— ————— καλῶς καὶ ἡ σωφροσύνη δια- 
μενεῖ πανταχόϑεν ὑπ᾽ οὐδενὸς πειραζομένη κακοῦ. 
4 Ei δέ τις ἁμάρτοι (καὶ γὰρ πολλὰ τὰ ἀνθρώπινα, 
ἁμαρτάνειν μηδέν" τοῦτο γάρ ἐστε μόνου ϑεοῦ), τοῦ- 
τον μετρίου μὲν ὄντος τοῦ πταίσματος καὶ νουϑετεῖν 
καὶ καϑείργειν καὶ μετανοίας αὐτῷ διδόναι καιρόν, 
ἵνα καλλίω τάξιν λαβὼν αὐὖϑις ἐπανέλϑοι πρὸς ἑαυ- 
τὸν 

μείζων ὁ τοῦ πταίσματος εἴη τρόπος, πρὸς 
τὴν d (av καὶ τὴν ἐπιμέλειαν τῆς ἐπανορϑώσεως 
εἶναι καὶ αὖϑις νουϑεσίαν σφοδροτέραν καὶ μετάνοιαν 
ἰσχυρὰν ἀπαιτεῖν. καὶ εἰ μὲν ἰσχύσειε τούτοις τοῖς 


nulli feminarum quae in monasterio sunt, haec 
reverentissimas ostiarias agentes. rtet enim tales 
aliquas ad ianuas ordinari, quae similiter ingressus 
et egressus in monasterium inspiciant et egressus 
5 prohibeant et inaccessibiles viris ingressus praeter 
apocrisiarios constituant. Illi vero ad ostiarias lo- 
quentur et dicent suum adventum, abbatissae vero 
per eas agnoscentes et descendentes his loquentur, 
et illi referent ad illas de earum gubernatione aut 


và περὶ τῆς αὐτῶν διοικήσεως vi vjsiüutilitate pro qua venerunt; et ita et quae humana 


sunt aguntur bene et castitas permanet undique ἃ 
nullo temptata malo. 


1 Siquis autem deliquerit (nam multa sunt humana, 


xai ovx ἄν τις δύναιτο τὴν φύσιν οὕτως ἐπισχεῖν ὡς 15 et nullus poterit naturam sic retinere ut non peccet 


nihil: hoc enim proprium est solum dei) hunc si 
quidem mediocre peccatum est, et monere et sus- 
pendere et paenitentiae ei dare tempus, ut meliorem 
ordinem sumens mox revertatur ad semet ipsum et 


xai m τοὺς ἤδη καταβεβλημένους ἀπολέσειε πό- 20 non quos iam posuit amittat labores; si vero maio- 
vovs' εἰ δὲ ) τοῦ 


ris culpae sit modus, secundum commissum et me- 
delam correctionis esse et rursus admonitionem ve- 
hementiorem et paenitentiam fortem exigere. Et si 
quidem valuerit istis modis amovere lapsum susci- 


τρόποις σῶσαι τὸν ὀλισϑαίνειν ἀρχόμενον (τὸ αὐτὸ 25 piendum (hoc autem et in mulieribus conversis et in 


- 


δὲ καὶ ἐπὶ αἰκῶν ἀσκουσῶν καὶ ἀνδρῶν φαμεν), 
χάριν εἰδέναι τῷ μεγάλῳ ϑεῷ τῷ καὶ ἐν οὐρανῷ γέ 
ψεσϑαι χαρὰν ταῖς ἀγγελικαῖς εἰπόντε δυνάμεσιν, ἡνίκα 
τις σωθείη τῶν ἁμαρτανόντων" εἰ δὲ κρεῖττον ἢ 


viris dicimus), grates agere magno deo, cum et in 
caelo fiat gaudium angelicis virtutibus, quando ali- 
quis salvus fit peccatorum; si vero potiores ultra 
medicinam causae fiant, tunc etiam expelli eum 


κατὰ ϑεραπείαν τὸ πρᾶγμα γένηται, τηνικαῦτα καὶ 30 monasterio, quatenus dans semet ipsum ex meliori- 


ἐξωϑθϑεῖν αὐτὸν τοῦ μοναστηρίου, ὅπως ἂν ἐχδοὺς éav- 
τὸν ἐκ τῶν καλλιόνων τοῖς χείροσιν αὐτὸς τῆς ἑαυτοῦ 
κακέας ἀπολαύσειε μόνος καὶ μή τε τῶν ἑαυτοῦ κακῶν 


bus ad peiora ipse suis malis potiatur solus et non 





mulieribus quae in monasterio sunt colloquentur, id simul per religiosissimas ostiarias acturi. Tales enim 


aliquas oportet ad fores constitui, quae similiter ingressus et egressus in monasterio observent, et egressus 
prohibeant et invios viris ingressus exceptis apocrisiariis reddant. Atque hi cum ostiariis loquentur suum- 
que adventum nuntiabunt, abbatissa autem certior facta et descendens cum illis loquetur, ipsi vero ad 
eam referent om ad administrationem suam vel negotium propter quod advenerunt pertinent: itaque et 
humanae res eragentur et castitas undique servabitur malo temptata. 

1 Si quis vero deliquerit (multa enim sunt humana, nec quisquam naturam ita continere possit, ut nihil 
delinquat; id enim solius dei est), eum si quidem mediocre sit delictum, et admoneat et coerceat et paeni- 
tentiae ei tempus concedat, ut in meliorem ordinem redactus ad se redeat neve quos iam impendit labores 
perdat. Sin gravius sit delicti genus, pro ratione peccati etiam cura lonis adhibeatur itemque ad- 
monitio severior atque fortis paenitentia exigatur. Et si quidem his modis servare eum qui labi coepit 
valuerit (idem autem et de mulieri ibus sanctimonialibus et de viris dicimus), gratiam habeat magno deo, qui 
in caelo quoque gaudium parari angelicis potestatibus dixit, si quis peccantium servetur; 51 vero maior 
res sit quam cui medela adhiberi possit, tum etiam expellat eum monasterio, ut cum se ipse a melioribus 
ad peiora contulerif, suae ipse malitiae solus fructum capiat neve quid vitiorum sworum etiam alüs 





1 Ἐτοῦτο ἅμα] τοῦτο ἀλλὰ MLB ὅλα A καὶ τοῦτο C 
haec ς (τοῦτο αὐτὸ coni. Zachariae) | 2 πράττοντες 
ante διὰ τῶν coll. A| 3 τοιαύτας] τοιαύτας εἶναι B 
τινὰς post ϑύραις coll. A || exi] καὶ ἐπὶ MLB || τῆς 
ϑύρας C | 4 τὰς om. A | xai] τε καὶ C | τὰς eis — 
ἐξόδους om. A | ἐποπτεύσαιεν Ce | 5 ἀβάτους ἀνδρῶν 
εἰξόδους C ἢ 7 oí δὲ! οὐδὲ M ἢ ἐντεύξονται (τεύξον- 
ται L) MLB] τε ἐντεύξονται AC ἢ τὴν ἑαυτῶν ἐροῦ- 
σιν A | 8 ἡ δὲ ἡγουμένη μανϑάνουσα μὲν καὶ κατιοῦσα 
MLB ἡ δὲ ἡγουμένη μανϑάνουσά τε καὶ δι᾽ αὐτῶν 
κατιοῦσα Α αἱ δὲ ἡγούμεναι δι΄ αὐτῶν μανϑάνου- 
σαΐ τε καὶ κατιοῦσαι ὅ. € | 9 ἐντεύξονται Ce || αὐτοὶ δὲ] 
xai αὐταὶ δὲ C | &vócovsw C plerique | 10 ἐπ᾽ ἐκείνῃ B 
ἐπικρένασαε (leg. ἐπ᾽ ἐκείνας) C ad illas c | ἑαυτῶν MB 
vulg. | 11 ἣν C || xai τὰ] xai om. B | 12 διαμένει B ἢ 13 
ἐπηρεσαξομένη (pro ἐπηρεαξζομένη) A ἢ 16 ἐστι ἴδιόν 
ἐστε Ce. Hespicitur versus (Simonidis) proverbii loco cele- 
bratus μηδὲν ἁμαρτεῖν ἐστε ϑεοῦ xal πάντα κατορϑοῦν 
(cf. Cod. 1,11,2 $ 13) || μόνου] solum (i. e. μόνον ἢ) c | 
τούτου C τούτω A| 11 μέτριον A ἢ πταίσματος ex c 
Zachariae (ef. 21} πράγματος MLABC | 18 αὐτῆι L | 
19 καλλίαν A | ἀναλαβὼν A | 20 uj] μηδὲ C v.L| 
&zoÀéco: A | 21 ὧν ὁ] maioris (i. e. μείζονος ἢ) c | 
πράγματος B | 22 ἀνορϑώσεως L | 25 ὄλισϑον Ος | 
ἐρχόμενον A | τὸ αὐτὸ (ταὐτὸ A) δὲ! τοῦτο C c || 26 xai 

I, 


* 


ἀνδρῶν} et in viris e | 27 τῷ xai] τῷ om. Ο | 28 εἰ- 
πόντε om.$; cf. Evang. Lucae 15,10 | 29 ἁμαρτώντων 
(sic) et ἁμαρτωλῶν Cv.l. | κρείττων M κρείττονα C 
v.l,g| 30 τὰ πράγματα Ος ἢ τηνικαῦτα γένηται C ἢ 
καὶ ἐξωθϑεῖν ΑΟ'΄ς] δεῖ xai ἐξωθεῖν M δεῖ ἐξωϑεῖν 
διεξωθεῖν L^ ἐξωϑθεῖν L9| 33 καὶ μή τις τῶν αὐτοῦ 
κακῶν Α καὶ μὴ ἡ αἰτία τῶν αὐτοῦ (ἑαυτοῦ unus) xa- 
κῶν C et non per eius malum ς΄ 





2 reuerentissimam t ἢ hostiarias Τ᾽ hostiariam : | opor- 
teat T'1| 3 ingressus vulg.] ingressos libri| 4 et egres- 
sus vulg.] et egressos t, om. T'| egressum ὁ ἢ 5 uiros in- 
gressibus libri, corr. vulg. | 6 apocrisarios T't | constituant 
vulg.] constituunt 7' constituerit ὁ | vero] non 7" || hostia- 
rias T't| 8 descendentes vulg.] discedentes T't | loquen- 
tes ἐδ loquetur 7?| 9 illas] eas 7Z'| 15 poterit] poterit 
dampnare 77 | natura 7':| peccet vulg.] peecetur T't || 
16 enim hoe 1|| 17 est om. 7 | 20 amittat 7'| maiores t; 
maior vu/g.| 21 medele 7' | 24 àmouere 7' admouere t | 
*suscipiendus libri | 25 in mulieribus] in om. T' | 26 ui- 
riis t | deo magno TA 128 peccato T'!| potiores vulg.] 

tiosa Τ᾽ praetiosa 7^: potiora ai.| 29 medicine eau- 





sam T'!]|tunc] ut 7| 30 dari t 
85 


Νογ. CXXXIII 5. 6 


674 


^ 


QUOMODO OPORTET 





καὶ. ἑτέροις προεραπομάξηται, ὥρπερ τε τῶν λοιμωτ- 
τόντων καὶ ἀϑεράπευτα νοσούντων βοσκημάτων. οὐδὲ 
χὰρ ἡ βασιλεία περιόψεται τούτων ἀμελουμένων οὐδὲ 
ἀφέξεται τῆς ἀγανακτήσεως κατὰ τοῦ ἡγουμένου οὐδὲ 


per eius malum etiam alii violentur, sicuti morbosorum 


et incurabiliter languentium iumentorum. Non enim 
imperium. —— hos negligi neque retinebit in- 
dignationem. adversus abbatem neque contra locorum 


κατὰ τοῦ τῶν τόπων ἐπισκόπου καὶ τῶν vg. αὐτὸν. bepiscopum et sub eo positos defensores eeclesiae, si 


ἐκκλησιεκδίκων, εἰ μὴ ταῦτα. τηροῖεν, εἷς. ἀναγκαίας 
ouons καὶ τῇ βασιλείᾳ τῆς τοῦ. πράγματος ἐπιμελείας. 
εἰ γὰρ ἐκεῖνοι, καϑαραῖς. ταῖς χερσὶ καὶ γυμναῖς ταῖς 
ψυχαῖς τὰς ὑπὲρ. τοῦ πολιτεύματος εὐχὰς προβάγοιεν 


non haec observaverint, tamquam necessaria sit etiam 
imperio rei diligentia. Si enim illi puris manibus et 
nudis animabus pro re publica supplicent (deo, mani- 
festum quia. et exercitus) habebit bene et civitates. 


τῷ ϑεῷ, πρόδηλον ὡς xai τὰ στρατεύματα. ἕξει καλῶς 10 bene disponentur (deo quoque beneplacito et propitio 


καὶ a£ πόλεις. εὐσταϑήσουσε, (Deo) δὲ ἵλεω τε. καὶ εὐ- 
μενοῦς καϑεστῶτος πῶς οὐκ ἔσται πάντα μεστὰ πάσης 
εἰρήνης ve καὶ εὑνομίέαβ,) καὶ ἡ γῆ τὸ ἡμῖν οἴσει καρ- 
ποὺς καὶ ἡ ϑάλαττα τὰ οἰκεῖα δώσει, τῆς ἐκείνων. εὐχῆς 


existente quomodo, non universa. plena totius pacis 
et devotionis?) terraque nobis offeret fructus et mare 
que sua sunt dabit, illorum oratione propitiationem 

ei ad omnem rempublicam deducente. Sed et ipsum 


τὴ» εὐμένειαν τοῦ ϑεοῦ πρὸς ἅπασαν τὴν πολιτείαν 15 commune schema. hominum reverentius erit et vivet 


συναγούσης. ἀλλὰ καὶ αὐτό γε, τὸ κοινὸν σχῆμα. τῶν 
ἀνϑρώπων αἰδεσιμώτερον ἔσται καὶ ζήσει κάλλιον. τὴν 
ἐκείνων αἰσχυνόμενον καϑαρότητα. deve μία σύμ- 
πνοια γενήσεται, πάντων ὁμοῦ πρὸς τοῦτο συνερε- 


melius. illorum. erubescens perdurationem. Ideoque 
pariter conspiratio erit omnium simul pro malitia 
omni, melioribus et sanctioribus studiis introductis 
et decentibus rerum. Quod nos requirentes causam 


χόντων καὶ ἐξοριζομένης καϑ'᾽ ὅσον οἷόν τέ ἐστε κακέας 20 agimus ut putamus utilem. 


ἁπάσης, τῶν καλλιόνων τε καὶ ὁσιωτέρων ἐπιτηδευ- 

, Fr , - 

μάτων ἀντειβαγομένων τε καὶ ἐμπρεπόντων τοῖς πράγ- 
* — - - , 

μασιν" ὅσπερ ἡμεῖς ἐπιξητοῦντες πρᾶγμα πράττομεν, 

ὡς γ8. πεπιστεύκαμεν, χρηστόν. 


CAPUT VI. 


Κἀκεῖνό γε μὴν πᾶσε φυλάττεσϑαι βουλόμεϑα τρό- 25 


σοῖς, ὥρτε εἰ φανείη vus τῶν εὐλαβεστάτων μοναχῶν 
εἴς τε τῶν καπηλείων ἀναστρεφόμενος, τοῦτον εὐϑὺς 
σαραδίδοσθαε τοῖς τῶν πόλεων ἐκχδίκοις ἢ ἐνταῦϑα 
τῷ δικαστηρίῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς, σωφρονίζεσϑαί ve 


Illud quoque omnibus servari volumus modis, si 
visus fuerit aliquis reverentissimorum monachorum 
in aliquam tabernarum conversari, hunc repente dari 
locorum defensoribus aut hic gloriosissimis. praefectis 
sacrorum praetoriorum, et castigari convictum et nun- 


διελεγχόμενον καὶ μηνύεσϑαε τοῦτο τῷ ἡγουμένῳ, ocve 30tiari hoc abbae, quatenus eum expellat monasterio 


αὐτὸν ἐξελαύνειν τοῦ μοναστηρίου τὸν ταῦτα πλημ- 
μελήσαντα, οἷα τὸν ἐν αἰσχύνῃ βίον τῆς ἀγγελικῆς 


qui talia deliquit, utpote in confusionem vitae ange- 


c. VI pr. Κἀκεῖνο μέν j8 πᾶσι — 639, 6 ἀποτέκοι extat. B* l.c, p. 509, — 615,1 ἀλλαξάμενον Nomoc.n. XIV 
tit. 9,11, 675,1. δεῖ. — 6. ἀστοτέκοι citat schol. Bí 4,1. Summarium habet. Nomoc. XIV tit. 9, 35. 





adiinat, tamquam unum, eq iumentis fetis laborantibus et insanabiliter. aegrotantibus. Neque enim 
e. 


imperium, fieri. patietur ut. haec. neg 


gantur neque indignatione. contra. abbatem aut. contra. locorum. 


episcopum et defensores ecelesiae sub eo constitutos abstinebit, si haec non observent, utpote cum imperio 


quoque . eius. ret. cura necessaria. sit. 


Etenim si, illi. puris. manibus. nudisque. animabus . preces. pro. re 


pubíica deo offerant, manifestum. est fore ut et. exercitus bene se habeant et civitates. floreant (deus enim 
cum. propitius et benevolus sit, quomodo non omnia. plena erunt. summa pace bonaque legum disciplina?) 
et terra, nobis. ferat. fructus et mare bona. sua praestet, illorum precibus. dei benevolentiam. universae rei. 

ublicae .concilantibus. |. Atque. etiam ipsa communis hominum condicio religiosior. existet. et. melius se ha- 

ebit, cum. illorum puritatem revereatur. Itaque una omnium conspiratio fiet ,, omnibus. simul ad. hoc .con- 
currentibus. et. exterminata. quoad. fieri potest. omni malitia, cum. pro.ea meliora atque. sanctiora studia 
introducantur et rebus conveniant: id quod nos quaerentes rem agimus, sicut persuasum: habemus, utilem. 


VL Verum. illud 


TUN uogue. omnibus modis servari volumus, ut. si s ex. religiosissimis monachis. 
—— in caupona aliqua versari, is statim defensoribus civitatum ve 


hic iudicio sublimitatis tuae tra- 


tur, et convictus castigetur idque abbati indicetur, ut monasterio eum expellat qui haec commisit, utpote: 





1 ἑτέρῳ Ο ἕτερος. A || προσαναμάξεται L || τῇ τὰ 
Cz ἢ λιμοττόντων M μμωττόντων B || 2 βοσκήματα C | 
οὐδὲ ΜΊ οὐδὲϊδὲ A. o9 .LBC s |. 3.7 om..B || 4/0203. τοῦ 
κατὰ τὸν τόπον 4, C unus | 5 αὐτῶν Μα αὐτοὺς L | 1 τῶν 
πραγμάτων Α ἢ 8.. ἐκεῖνοι) καὶ ἐκεῖνοι. C || vais ψυχαῖς 
ACs] om. MLB | 9 τὰς MLB] om. AC ἢ προσαγάγοιεν 
€ || 11 δὲ! om. C; malim γάρ || τ: AC] om. MLB || 12 
. ἔσται om. ς || μετὰ BC || 13 τε om. BC || εὐθηνίας C 
devotionis e || καὶ ἡ γῆ τε] ἡ γῆ τε γὰρ A || καρπὸν L || 
14 τὰ οἰκεῖα ἡ ϑάλαττα A || ἡ om. MLB || 15 τὴν (om. A) 
εὐμένειαν τοῦ ϑεοῦ ACs] evusvela ϑεοῦ MLB || πρὸς 
om. L || πᾶσαν. πολιτείαν 45 C. |, 10. συναγούσης L B] 
συνιούσης M ἀναγούσης Cs ayovens A]| ye AC] om. 
MLB ἢ} 18..καϑαρότητα), perdurationem.s | ue] pariter 
(i.e. ὁμοίως  ς || 19 πρὸς τοῦτο --- 20 κακίας] ἀντὶ "s 
κακίας Οἷς || 21 πάσης C ἢ τῶν καλλεόνων ACc] xai γε 
λιόνων M καλμόνων LB | ve om. Α | 22 ἀντεισαγομέ- 
γῶν AC] εἰσαγομένων MLB || 28 ζητοῦντες B || 24 ὡς 
ye AC] ὥσπερ ML ὅπερ B || νενομέκαμεν C(s) |. 21 τι 
τῶν κασοηηλείων ACgs] τι καπηλεῖον MLB | 28 πόλεων 
MLAB] τόσων Xl 29 τῷ δικαστηρίῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς 
MLAJB] τοῖς ἐνδοξοτάτοιβ. ἐπάρχοις τῶν ἑερῶν πραι- 
τωρίων Οἷς (cf. ad 615,20) | τ8. om. A |.30 τοῦτο] τούτῳ 
C v. L, om. A || ὥστε αὐτὸν» τοῦ A'|| 31 ἐξελαύνεσϑαε 





€ || ταῦτα] talia ς || 82. οἷα (in litura A) ACc] xa MLB || 
ἀγγελιυκῆᾷ ταύτης] πνευματικῆς Α 





1 morbosorum vulg.] morbos. horum: /ibri [.2 ineura-- 
biliter 777] inexeusabiliter 7'* t vulg. || 3 negnigi T' || 
retinebis t.|| 4 abbatem t aL] abbam. 7' vulg. | eontra 
vulg.] citra. Z'! tal. cirea. T? | 7 imperio om. T'| 8 sup- 
plent £ | deo.—. exereitus in libris omissa suppl. vulg. 
(hiatum notat T'?, habebit bene lineola.subducta del. t?) ||. 
9 et om; T' | 10 disponent /ibri, corr. vulg. || beneplaeito T']- 
placita t placito αἰ. [11 quomodo 7] quando : αἱ. || non]- 
non erunt Beck || 12 offerret 7T' auferet. * || 13. orationem . 
T || propriatione 7|| 14: deducentes || 15 reuerentis 7'* ||: 
16.perpurgationem Contius || 17 pariter] una pariter vulg.||- 
conspirationem. 7'! | *simul pro] simulque libri (simul- 
que malitia. del. Τ᾽ lineola subducta) || 18 omni euin) 
omnium libri | sanctionibus £.sacratioribus 7' || 19 
centibus vu/g.] de contractibus Jibri | uos || 25 illum t ||: 
26 usus t| 27 in Z'aL] et in. t vulg. || aliquam 7' ἢ ali- 
qua. vulg. || tabernacularum 711 || 28. defensoribus loco- 
rum || aut vulg.] ut T'!t uel 7? || 30 abbatisse. || ex- 
pellat a monasterio || 31.in confusione t || /eg. in eon- 
fusione vitam angeliea hac conversatione mutantem? 





ML Ox 


675 


Nov. CXXXIII 6 








τοῦτο ἔργον τοῖς μοναχοῖ 
ἐνασχολεῖσϑαι γραφαῖς ἢ tà μοναχοῖς πρέποντα ἅπερ 
rco nc ancor do fite v7 ir σόν τ τὰ 
διάνοια γὰρ μάτην σχολάζουσα οὐδὲν ἂν τῶν ἀγαϑῶν ὃ vacans 


ἀπότεχοι. : 
Ὑπὲρ τούτων ovv τόνδε τίϑεμεν τὸν νόμον ἐπί 
: 7 os πόλεω: κρατοῦντα ἐπί τε 


p— * € * * 
d τε καὶ φυλακῇ moocnxovor, οἱ δὲ πρὸς τοὺς 
ὑφ΄ ἑαυτοὺς τεταγμένου μητροπολίτας ἐκπέμφουσιν, 
ἐχεῖνοε δὲ τοῖς Coss ἅπασι Sides ———— 


΄σ 


καὶ διὰ τῶν ἐπισκόπων ἅπαντα ταῦτα τοῖς εὔλαβε- 


ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 


(ay τῆς τοῦ 30 


Pro his namque hanc ponimus legem et in hac regia 
civitate valentem et in gentibus omnibus. Utique ad 


καὶ γὰρ δὴ πρὸς ἕκαστον τῶν singulos patriarcharum dirigimus eam ad 
ὃν καταπέμψομεν αὐτὸν ἐπ᾽ lÜobservationemque competentem, illi vero sub se con- 


stitatis eam metropolitis mittent, illi quoque omni- 
bus aliis innotescent episcopis, et per episcopos omnia 
haec reverentissimis monachis et abbatibus eorum 
fient manifesta. Damus autem causae observatio- 





qui inhonestam vitam cum angelico hoc statu commutaverit. .N. 
esse oportet, ut aut sacris scripturis vacent aut quae monachos 


duplex hoc opus monachis propositum 
ecent manuum operas quas vocare solent 


meditentur et exerceant; mens enim temere otiosa nihil boni pariet. 
De his igitur hanc legem ferimus tam in hac regia civitate quam inter ommes gentes valituram. 


Etenim | ad 


sanctissimorum patriarcharum eam transmitíemus 


idoneam securi- 


tatem aíque custodiam, hi autem ad metropolitanos sub ipsis constitutos eam emitient, illi vero ceteris 
omnibus episcopis tradent, atque per episcopos haec omnia religiosissimis monachis et abbatibus eorum 
fient manifesta- Nec vero soli abbati obs j 


cuius monasterii rei 
locorum episcopo neque visere iesimis unis meítropolitanis neque sanctissimis patriarchis, sed hic 


servationem committimus neque soli deo 


quidem etiam sublimitati tuae, ut si qua severiore emendatione res indigeat, a deo carissimis viris edoctus 


eam perse is, in provinciis autem illarum pr 


ibus qui prius a deo carissimis episcopis quid facto 


opus sit antur. Sintque per omnia et sacerdotum personis et magistratibus incorrupta quae ad 


spectant ef anie omnia imperatori: cum nulla ex 


divinis rebus et quas custodiri 


par est a nobis negle- 


gatur, sed per omnia operam demus ut communis res publica magni dei et servatoris nostri Iesu Christi 





1 διπλοῦν τοῦτο τὸ C τοῦτο διπλοῦν 


—3 ovra om. C | 3 μοναχοῖς — 4 εἰώϑασιν om. 
schol. Bf, ἅπερ καλεῖν. εἰώϑασιν om. B*, εἰώϑασεν om. 


Cs || 4 τε om. C, schol. Bí ἢ 5 ἂν om. C || 7 οὖν A] δὲ C 
namque c, om. MLB ἢ τόνδε] τόνδε ἡμῶν A ἢ 9 τῶν 
ὁσιωτάτων πατριαρχῶν A] τῶν πατριαρχῶν Cg ὁσιώ- 
τατον πατριάρχην ML B ἢ 11 zxoosrxovor] τῇ προσ- 
ηκούσῃ. C| πρὸςξ] ἐπὶ A ὑπὸ ΟΓ 13 ἑαυτῶν M? ἢ ἐκ- 
ovg: μητροπολέτας B cam metropolitis mittent ς | 

139 κακέῖνοε τε πρὸς τοῖς ἄλλοις A ἢ διαδώύσουσιΨ»] in- 
notescent ς | 14 ἅπαντα ταῦτα Cc] ἅπαντα Α ταῦτα 
ΜΙΗΒκ 18 καὶ τοῖς] τοῖς om. A] 11 μόνῳ C unus | τῷ 
μένῳ] abbatibus ς ἢ 18 μόνον Ac] μόνῳ MLB, om. 

ἢ deo libus episcopis ς | τῶν τόπων om. Cc | 
οὐδὲ — 19 μητροπολέταις om. c 1 20 xai (om. L^) τῇ 67, 
ὑπεροχῇ MLAB] «ois ἐνδοξοτάτοις ἐπά τῶν ἱερῶν 





ταῖον M, C unus | εἴη] ἡ (pro ἢ ἢ C, om. C v. l. | διὰ πάν- 
Tow τοῖς τε ἱερωμένοις προΞώποις À || 26 τοῖς προςώποις 
(προεστῶτι 1.5) — ἀρχαῖς] τοῖς ἱεροῖς κανόσε καὶ τοῖς 
ἡμετέροις ψΨόμοις καὶ ἐν vai ἐπαῤχίαις C (cf. ad c) | 
27 ϑεὸν) τὸν ϑεὸν Cplerique | γὲ om. C || ἁπάντων 
AC | 29 δικαίως C ἢ ἃ μένου M B] à ; 
LAC | παρ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ διὰ MLB] ἀλλ᾽ ἡμῶν διὰ 
AC | 31 Ἰησοῦ Χριστοῦ om. A s 





1 imitantem 2] 2 duple 7'* | 3 monachicos ὃ ἢ decent 
vulg. | 4 enim] hoe 7! ἢ 
om. 


Beck | eum 73 2 | cautele obseruatione (obserustionem- 
que 7'?) competentemque 7 | 11 eam] eum ἐ omnibus 
eam (eum 7 3) 7 | quoque] uero uel quoque : ἢ 13 haee om. 
T ἢ $ent eorum (corr. ez earum) Τ' ἢ 14 obseruationes T' || 
15 abbatibus in monasteriorum : | 16 episcopis] nee sane- 
tissimis metropolitanis add. vulg. ἢ 17 hie vwig.] si libri 

18 *eausa eguerit] causae habuerit (habuerint ἐ) T't 

19 correctione (sim. vuig.) confectione libri ἢ a sanctis- 
simis] altissimis 7'! | 21 agitur] agi etf 7' agitur et? 
T?| 22 hiatum significavi; Et (sint per omnia et perso- 
nis sacratis et) suppl. vulg. | 23 eustodire om. vulg. || 
quam 7'':|24 sanctius vulg.; verba corrupta et hiantia 
restituere non ausim propter graeci tertus memoriam dis- 
crepantem; corr. fere tamquam nihil ex sanctis et custo- 
diri (iustis neglezentibus, sed nobis per omnia studenti- 
bus éommunem) rem publicam (sim. Beck) ἢ eustodire 1 

85* 


Nov. CXXXIV pr. 


676 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





ἐλανϑρωπίας ἀπολαύειν διὰ τῆς τῶν εὐλαβεστάτων 
ἀνδρῶν καϑαρότητος, ἣν φυλάξουσι καὶ κληρικοὶ καὶ 
μοναχοὶ καὶ ἐπίσκοποι μείζους τε καὶ ἐλάττους, τῶν 
τὸ ἱερῶν μεμνημένον κανόνων τῶν τὸ ἡμετέρων vó- 
pov καὶ διατάξεων τῶν περὶ τούτου γεγραμμένων, 
oUs καὶ κρατεῖν καὶ κυρίους εἶναι καὶ διὰ τοῦ παρόν- 
τος ϑεσπίζομεν νόμου. 

(Enihoyos.) Ἡ τοίνυν σὴ ἐνδοξότης τὰ παρα- 
στάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου 
γινώσκουσα ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 

Dat. xvir. k. Apr. CP. (imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIL) Apione vc. cons. 


[a. 539] 


Christi clementia frui per reverentissimorum  viro- 
rum puritatem, (quam) custodient quoque monachi 
et clerici et episcopi maiores et minores, sacrorum 
memores canonum $acrarumque legum et constitu- 

5tionum de hoc scriptarum, quas et valere et ratas 
esse et per praesentem sancimus legem. 


(Epilogus.) "ua igitur beatitudo quae placue- 
runt nobis et per hanc sacram declarata sunt legem 


10 cognoscens operi effectuique tradere festinet. 


Dat. rv. non. Mart. (imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIL) Apione vc. cons. 





PAA 


ΠΕΡῚ TOHOTHPHT9N ΚΑΙ 


CXXXIV. Auth. CXXVII. Coll.IX tit. 9 
R UT NULLI IUDICUM LICEAT 


MOIXEYOMENQ9N FYNAIKQ9N:! HABERE LOCI SERVATOREM, 


ΚΑῚ ETEP2N KE9?AAAI9N. 


Ἔν ὀνόματε τοῦ δεσπότου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ 
ἡμῶν «Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς 


NISI CERTIS IN CAUSIS DIVINA 
CONCESSERIT IUSSIO αὶ 
Idem Aug. Petro pp. 


Zhapavixós Γοτϑικὸς Φραγγικὸς l'eguavixós ᾿Αἀντικὸς 20 


4iavixós Βανδαλικὸς 3A. Quxavós εὐσεβὴς εὐτυχὴς ἔν- 
δοξος νικητὴς τροπαιοῦχος ἀεισέβαστος «Αὔγουστος 
Movoovíg ἐπάρχῳ πόλεως. 


T (Ilgooíuvov.) Τὰ πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἡμετέρων 


(Praefatio. Quae δᾶ utilitatem nostrorum sub- 


ὑπηκόων περισκοποῦντες ἀεὶ εὕρομεν διαφόρους BAá-25iectorum intentionem habent semper invenimus di- 


Nov. CX X XIV (Authent. CX X VII — Coll. IX tit.9: gloss.) Graece extat in ML, in B variis locis (vid. infra). — 
Epit. Theod. 134, Athan. 4,22. Appendix luliani p. 192 Haenel. 





clementia per religiosissimorum virorum puritatem fruatur, quam servabunt et clerici et monachi et epi- 
$copi cum maiores tum minores, et sacrorum canonum memores et nostrarum legum atque constitutionum 


de his scriptarum; quae ut valeant et ratae sint per praesentem quoque legem sancimus. 


Eptlogus. 
cognoscens ad opus effectumque adducere studeat. 


Tua igitur gloria quae nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur 





CXXXIV. 


DE VICARIIS ET MULIERIBUS ADULTERIS ALIISQUE 
CAPITIBUS. 


In nomine domini lesu Christi dei nostri Imperator Caesar Flavius lustinianus Alamannicus Gothicus 


Francicus Germanicus Anticus Alanicus V. 


alicus Africus pius felio inclutus victor ac triumphator 


semper Augustus Musonio praefecto urbi. 


Praefatio. Cum semper circumspiciamus 


quae ad utilitatem subiectorum nostrorum faciant, 





1 εὐλαβῶν C || 2 xai μοναχοὶ xci κληρικοὶ Cg κληρικοί. 


ve καὶ μοναχοὶ A||3 μείζοι (sic) τ καὶ ἐλάττονες A || 
4 τὲ om. C || μεμνημένων C plerique τῶν τὸ ἡμετέ- 
co] sacrarumque e | 5 τῶν] τὴν L || τούτων A || 6 καὶ 
κρατεῖ» καὶ om. AC || xai διὰ] καὶ om. BC || 8 ἐνδοξό- 
17s MLAB] μακαριότης Οἷς (ὑπεροχὴ Zachariae, v. i.) || 
9 xai om. C v.l. | 10 γινώσκουσα] γινώσκουσα ἡ σὴ 
ὑπεροχὴ M (quod ad exemplar praefecto praetorio mis- 
sum refert Zachariae, allocutione ἡ σὴ ἐνδοξότης prae- 
fectum urbi significari ratus) ἔργῳ καὶ πέρατι ἔργῳ 
τάχος καὶ πέρατε πάντως Α || 11 subscr. d. xvi. (xv. 
corr. Zachariae) k. apr. ep. apione uc. conss. M ἐγράφη 
δ΄ (πρὸ δ΄ v. 1) νόνων μαρτ. (uatov Leunclavius) βασε- 
λείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιγ΄ (v. l. η΄, corr. εβ΄) ὑπατείᾳ 
zAniovos Ath. ἐξερωνήϑη μηνὲ μαρτίῳ ὑπατείᾳ ᾿ἀπίο- 
vos T'heod. dat. τιι. id. Mart, Apione voe. g dat. vir. reli- 
quis omissis C || 14 rubr. Περὶ — κεφαλαίων M L B] 
Περὲ ἀρχόντων καὶ τοποτηρητῶν καὶ διαλύσεως (δια- 
λύσεων index) γάμων καὶ τιμωριῶν καὶ ἑτέρων κεφα- 
λαίων Ath. Περὶ ἀρχόντων καὶ περὲ μοιχείας καὶ περὶ 
τιμωριῶν καὶ περὶ δανειστῶν Theod. De vicariis app. 
Iul. (cf. €) || 19 ᾿Ιουστινιανὸς] αὔγουστοβ add. ML ἢ 20 
ἀλλαμανικός" γοϑϑικός M || ᾿Αντικὸς - 21 ᾿Δφρικανὸς 
om. L | 21 44goixavós M] rectius ᾿ἀφρικὸς, cf. ad inscr. 


nov. XVII p. 117, 42 | *evrvyns εὐσεβὴς ML || 23 Mov- 
σωνίῳ ἐπάρχῳ πόλεως M.L Ath. (de Musonio cf. Theo- 
phanes ad a. 556 p. 230,21 ed. de .Boor, Malalas p.488 
Dind.)] Petro praefecto praetorio g (rescripta lex ad Mo- 
nachium (sic) p. u. subscriptioni constitutionis add. App. 
Iul"; cf. quae ad epilogum adnotavimus) || 25 περεσκο- 
στοῦντες] intentionem habere (leg. habent) i. e. περισκο- 
σποῦντα Ἱ g 





1 frui praeuerentissimorum 7'! | 2 quam add. vulg. || 
quoque] namque 7'|| 5 scriptorum Jbri, corr. vulg. || ratas 
Beck] gratas tvulg. saeras T'|| 9 et om.t, per om. T' | 
11 subscr. dat.1rr id. marc. apinione uice consul. servat 
unus Neoburgensis, ubi additur praecedenti nov. CX XXII 
z Auth. CX X X; restitui ex Ath. subscriptionem exemplaris 
ad Menam archiepiscopum dati | 18 nov. CXX XIV — 
Auth. CXXVII extat. etiam. in Appendicis Juliani cod. 
Berolinensi f. 194 (— b) et Vindobonensi const, CX XII 
(7 v) || 15 loeum 5 || 16 certus 5 || 17 concessit || 18 Id. 
ἃ. RV T] Imp. iustinianus aug. b Impr. aug. iustinia- 
nus v | 24 subiectorum] pertinent s. v. adser. V? || 25 in- 
centionem b || *habent] habere /ibri habentes vulg. || sem- 





per] eupientes s. v. adscr. V?|| diuersos b diuerso A!T' 


-—————Á"— — —— eva. 





HABERE LOCI SERVATOREM 


677 


Nov. CXXXIV 1 





Bas τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσιν ἐπάγεσϑαι ἐκ τῶν προ- 

λομένων τοποτηρητῶν ἐν vais ἐπαρχίαις παρά τε 
τῶν πολιτικῶν καὶ τῶν στρατιωτικῶν ἀρχόντων, καὶ 
περὶ τούτου ἤδη νόμον ἐγράψαμεν μερικήν τινα ποιού- 
μενοι τοῦ πράγματος ἐπανόρϑωσιν. 


versas laesiones nostris subiectis inferre ab emissis 
vicariis in provincias ab aliquibus civilibus et mili- 
taribus iudicibus, et de hoc dudum legem scripsimus 
particularem aliquam facientes rei emendationem. 

5 : 


CAPUT I. 


Νῦν δὲ τελειότερον βοηϑῆσαε τοῖς ἡμετέροις ὕπο- 
τελέσε σπουδάζοντες ϑεσπίζομεν, μηδεμίαν ἄδειαν 
ἔχειν τοὺς κατὰ καιρὸν ἐπάρχους τῶν τε ἀνατολικῶν 
τῶν τε παρὰ ᾿Ιλλυριοῖς πραιτωρίων ἢ κόμητα largi- 


Nunc vero perfecte iuvare nostros subiectos stu- 
dentes sancimus nullam licentiam habere pro tem- 
pore praefectos tam Orientis quam Illyrici praeto- 
riorum aut comitem largitionum aut comitem priva- 


tiono» ἢ κόμητα πριβάτων τοποτηρητὰς ἐκπέμπειν lÜtarum loci servatores destinare in provinciis, aut 


ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, ἢ αὐτοὺς TOUS τῶν ἐπαρχιῶν ἃ 
χοντας ποιεῖν καὶ τῆς ἰδίας ἀρχῆς τοποτηρητάς" ἀλλὰ 
μηδὲ τοὺς ἐπιχωρίους ἄρχοντας ἐν ταῖς ἐμπιστευϑ εἰ- 
σαις αὐτοῖς ἐπαρχίαις τοποτηρητὰς προβάλλεσϑαι ἐν 
οἷᾳδήποτε πόλει. ἦγον 
τηρητὴν τῆς ἐπαρχότητος τὸν ἐν ᾿Οσροηνῇ καὶ Μεσο- 
ποταμίᾳ, καὶ εἰ χρεία ἴσει, εἰς ÉTÉ τόπους 
καιρῷ ἐκστρατεύματος ὑπὲρ ἀποτροφῆς αὐτοῦ σταλῆ- 
vaí τινα, καὶ τοῦτο μέντοε κατὰ κέλευσιν ἡμετέραν. 


⸗ 
* 


ipsos provinciarum iudices facere et proprii cinguli 
loci servatores, sed neque vicaneos iudices in creditis 
eis provinciis loci servatores emittere in qualibet 
civitate. Solum vero iubemus esse loci servatorem 


δὲ κελεύομεν εἶναε τοπο- 1Ὁ praefecturae in Osroena et in Mesopotamia, et si 


necessitas vocaverit, in aliis locis tempore expeditio- 
nis pro nutrimentis eius destinatos, et hoc quidem 
per nostram iussionem. His insuper iubemus, ut 
neque magistri militum neque duces in provinciis, in 


τούτοις κελεύομεν, ὥςτε μήτε στρατηλάτας μήτε 20 quibus administrare iussi sunt, (habere) loci serva- 


δοῦκας ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, ἐν αἷς ἄρχειν ἐκελεύσϑησαν, 
ἔχειν τοποτηρητὰς ἢ βιοκωλύτας ἢ , ἐς γα πέψις εἰ δὲ 
συμβῇ χρείας καλούσης εἴτε στρατηλάτας εἴτε δοῦκας 
πεμφϑῆναι καϑ' ἡμετέραν κέλευσιν ἐν ἑτέροις τόποις, 


tores &ut biocolytas aut latronum expulsores. Si 
vero contigerit necessitate faciente sive magistros 
militum sive duces destinari per nostram iussionem 
in aliis locis, tunc fieri loci servatorem absentis, et 


τότε γίνεσθαι τοποτηρητὴν τοῦ ἀπόντος, καὶ τοῦτο 25 hoc secundum nostram praeceptionem. Nulli vero 


κατ᾽ ἐπιτροπὴν ἡμετέραν. Μηδενὶ δὲ ἐξέστω πολι- 
τικῷ ἢ στρατιωτικῷ ἄρχοντε περιιέναε τὴν ἐπαρχίαν 
αἰτίας ἀναγκαίας χωρίΞ. εἰ δέ τις ἀνάγκη καλέσει 
τοιοῦτό τι γίνεσθαι, δαπάναις οἰκείαις τοῦτο ποιεῖν 


liceat civili aut militari iudici circuire provinciam 
Sine causa necessaria. Si vero aliqua necessitas vo- 
caverit tale aliquid fieri, expensis propriis hoc facere 


c. I (Θεσπίζομεν urüsuíav ....) —VI extat Β΄ 6, 19, 1—6. 
€. I in. (Θεσπίζομεν — 12 τοποτηρητάς) habet Bf 6, 19, 1. 
v. 28—678, 8 BovióusÓ'a paucis mutatis habet Epanagoge 1,8. — Summam 618,2—8 ἐς Ath. repetunt 


paratitla Ath. 20 $ 4. 





comperimus subiectis nostris varia inferri damna a vicariis qui in. provinciis tam a civilibus mili- 
qM fum. seripsi wandam. emen- 


magistratibus instituuntur, atque ea de re 
dationem rei adhibentes. 


legem iam scripsimus particularem q 


L Nunc vero perfectius subiectos nostros iuvare studentes sancimus, nullam facultatem habere qui 


pro tempore sunt praefectos praetorio et Orientis et Illyrici aut comitem largitionum aut comitem rerum 
privatarum vicarios in provincias emittendi, aut ipsos provinciarum praesides sui magistratus vicarios fa- 
ciendi; sed ne provinciales quidem magistratus in commissis sibi provinciis vicarios 1n ulla civitate insti- 
tuant. Solum vero iubemus esse vicarium praefecturae in Osroena et Mesopotamia, atque si necessitas 
postulaverit, in alia loca tempore expeditionis pro alimentis eius mitti aliquem, et hoc qui secundum 
iussum mosírum. Praeterea iubemus neque magistros militum n duces in provincüs, in quibus cum 
imperio esse iussi sunt, vicarios aut biocolytas aut latrunculatores ere. Quodsi contingat ut necessitate 
exigente sive magistri militum sive duces ex iussu nosíro in alia loca mittantur, tunc vicarius fiat in locum 
absentis, idque ex nostro mandato. Nulli autem civili aut militari magistratui sine necessaria causa circumire 
provinciam liceat. Si quae vero necessitas ut eiusmodi aliquid fiat exegerit, sumptibus propriis id facere 





1 προβαλομένων L | 2 παρά τε vOw] ab aliquibus 

(i. e. τενῶν) € | 3 τῶν om. M| 4 vóuov] nov. CXXVIII 
c. 19. 20 (cf. nov. VIII c. 4) | 6 ὑποτελέσι)] ἐπάγεσϑαι ἐκ 
τῶν προβαλομένων add. L* (ex v.1) | 9 largitióvov L 
“τεόνων, s. v. ἤτοι τῶν ϑησαυρῶν M τῶν ϑησαυ- 
ρῶν B | 10 πριβάτων L] om. M, τῆς ἰδικῆς περιουσίας 


M s.v., B | 12 xai om. Bf | 14 προβάλεσϑαι L | 16 ἐπαξ, 
(sie) L'] ὀσροένῃ B* ἢ 11 "καλέσοι libri ἢ 18 σταλῆναί 
τινα] destinatos ς | 20 "μηδὲ --- μηδὲ libri | 24 ἡμέ- 
ραν L| κελεύστην Ὁ L?| 25 τοῦτο LB] τοῦτον M (cf. 
ad e) | 26 μηδὲ évi L ἢ 27 παριέναι L || 28 xaAéco: 
Epan. κελεύσει L ἢ 29 γενέσϑαι, δαπανήμασιν οἷ- 
κείοις Epan. 





1 nostri T ἢ inferri vulg. | ab emissis] habere misi ὁ | 
2 alicibus ὁ ἢ et militaribus iudicibus om. R| 3 et om. 
T |lege ὃ ἢ 4 partieulare ὁ | 6 iubare bv| 7 nulla ὁ ἢ 
8 perfectos KR! prefectus bv ἢ praetoriorum] praeposito- 
rum T' praefectorum praetoriorum (pporum V) Vv hii 
prefectorum preturiorum b | 9 aut comitem largitionum 
om. R! | commitem T'^ committem T' | largiotionum 5 ἢ 
commitem V | priuatorum ΠΥ Τ᾽ υ | 10 locum 5 locorum 


* 


R V vul;. | locorum (altera vice locum) seruatores — 11 cin- 
guli bis ser. R | in om. T | 11 ipsas 5 ἢ iudices] princi- 
pes v ἢ faeere om. T'! ἢ singuli ὁ || 12 loci seruatores emit- 
tere (516). Sed neque — 14 eiuitate A? in ras. | locum 
VT b|seruationes T! obseruatores v | sed neque — 15 
hos(druma) add. T? in marg., om. ΤΊ | 13 eas 5 | locum 
b v||seruatoris b | emitteret V' mittere b, om. v | 14 loci 
seruatores A! loeum seruature b seruatorem loci T'(?) || 
15 hos-d.ruena b hosdruina E? V hosdruma 7 2 υ druma 
T' hos cum spatio vacuo 8 litt. R! | mesophotamiam v ἢ 
16 necesitas b | loeis om. T'1| expositionis E! | 17 pro 
nutrimenti 5, nutri suppl. V? in spat. vac. | eis 7? | 
destinatos R!] destinato ΕΣ ΡΤ b distingunt v; leg. de- 
stinatum ? | quod 5 | 19 magistro ὅ magistrum v " iudi- 
ces R | 20 *habere addidi || locus ὁ ἢ obseruatores 7' ser- 
uature b| 21 byocolitas v bioculitas ὁ biocolitarum Re 
iocalitas T'| 22 contingerit ὁ ἢ necessitates facientes v || 
magistro militum 5v ἢ 23 iudiees 7 axprps b desti- 
nare R* V T, om. Κ᾿ | 24 in aliis] onaliis ὁ [| loci] locum 
RVT! b locorum 7? | seruatores A | absentis 5] absentes 
RVT absentem v || 25 hune V5 | nostra precemptione ὃ 

26 iudices ὁ v | cireuiri v | prouintia 5| 28 proprii 5 





facere vulg.] fieri libri 


Nov. CXXXIV 1. 2 


678 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





κελεύομεν τούς τὸ doyovvag καὶ τοὺς προρήκοντας 
αὐτοῖς καὶ τὴν πειϑομένην αὐτοῖς τάξι», μήτε δὲ ἀγ- 
γαρείαις ἢ τοῖς καλουμένοις ἐπιδημητικοῖς ἢ ἑτέρᾳ 
οἷᾳδήσποτε ξημίᾳ βαρύνειν τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς, 
μήτε δὲ συνηϑείας ὀνομάξειν ἢ ζητεῖν, ἄςπερ τυχὸν 
vive6 τῶν προηγησαμένων εἰς οἰκεῖον κέρδος ἀδίκως 
ἐπενόησαν: τὰ γὰρ κακῶς ἐπινοούμενα οὐδὲ μακρᾷ 
συνηϑείᾳ βεβαιοῦσϑαι βουλόμεϑα. εἰδότων ἁπάντων 
τῶν προειρημένων ἀρχόντων τῶν πολιτικῶν τὸ καὶ 


iubemus tam iudices quam competentes eis et ob- 
oediens eis officium, neque vero angariis aut his 
quae vocantur epidemeticis aut alio quolibet dispen- 
dio gravare nostros subiectos, neque vero consuetu- 
5dines nominare aut quaerere, quas forsitan aliqui 
praedecessorum in proprium lucrum iniuste adin- 
venerunt: male enim adinventa nec ex longa consue- 
tudine confirmantur. Scientibus omnibus praedictis 
iudicibus civilibus et militaribus, quod si aliquid 


στρατιωτικῶν, OS εἴ τὶ παρὰ ταῦτα γένηται, καὶ ὃ 10 praeter haec fiat, et qui facit loci servatorem 


ποιῶν τοποτηρητὴν κ' χρυσίου λιτρῶν καταϑήσει ποι- 
viv καὶ τῆς ζώνης ἔξω γενήσεται, καὶ ὃ γενέσϑαι 
καταδεξάμενος ὀκσείσσετων τῆβξ οὐκείαβ περιουσίας ἐξορίᾳ 
ὑποβληϑήσεται. 


auri libras inferet poenam et cingulo spoliabitur, et 
m fieri se adquievit, cadens propria substantia exilio 
subicietur. 


CAPUT 1l. 


Πρὸς πλείονα δὲ τῆς ἡμετέρας διατυπώσεως ἄσφά- 15 


λειαν κελεύομεν, τοὺς κατὰ τόπον ἐπισκόπους καὶ τοὺς 
τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας καὶ αὐτοὺς τοὺς τὰς πόλεις 
οἰκοῦντας μηδένα παρὰ τὴν παροῦσαν ἡμῶν διατύπω- 
σιν δέχεσθαι ἢ βιοκωλύτην ἢ λῃστοδιώκτην" καϑόλου 


Ad maiorem autem nostrae dispositionis cautelam 
iubemus, per loca episcopos et provinciarum recto- 
res et eos qui civitates habitant nullum contra prae- 
sentem nostram dispositionem suscipere ioco tam 
aut latronum persecutorem; omnino enim n 


yàp οὐδένα τῶν ἀρχόντων πολιτικῶν τὸ καὶ G19a-20iudicum civilium et militarium constitutum in pro- 


τιωτικῶν ἐνδημοῦντα κατὰ τὴν χώραν ἔχειν τοπὸ- 
τηρητὴν συγχωροῦμεν. καὶ μάλιστα μὲν κελεύομεν 
τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας οὕτως ὀρϑῶς διαγένε- 
σϑαι καὶ τὰ πράγματα καλῶς διοικεῖν, ὡς μὴ χρείαν 


vincia habere loci servatorem concedimus. Praecipue 
quidem iubemus provinciarum rectores sic recte con- 
versari et res gubernare, ut non necessitas fiat de 
qualibet re deébente quaeri aut gubernari ad pro- 


γίνεσθαι περὶ — πράγματος ὀφείλοντος ζητη- 25 vincias aliquem destinari. Si vero opus fuerit trans- 


ϑῆναε ἤγουν διοικηϑῆναι εἰς τὰς ἐπαρχίας τινὰ mt&u- 
φϑῆναι. εἰ δὲ καὶ χρεία καλέσει πεμφϑῆναί τινας ἐν 
ταῖς ἐπαρχίαις προφάσει δημοσίων εἰςπράξεων ἢ évé- 
ρῶν οἱωνδήποτε ἀναφνομένων ζητήσεων [τοποτηρη- 


mitti aliquos in provinciis occasione publicarum ex- 
actionum aut quarumlibet emergentium querellarum, 
neque ordinem neque nomen habere loci servatoris; 
destinatus vero in provinciam nullum quidem sub- 


vác], μήτε πρόφταξιν μήτε ὄνομα ἐχέτω τοποτηρητοῦ᾽ 30iectis inferat dispendium, creditum vero sibi opus 


γινόμενος δὲ ὁ πεμπόμενος κατὰ τὴν ἐπαρχίαν μηδε- 

μίαν μὲν τοῖς ὑποτελέσιν ἐπαγέτω ζημίαν, τὴν δὲ 
- 2 - ΄ μι * 

καταπιστευϑεῖσαν αὐτῷ χρείαν πληρούτω, τοῦ ἄρχὸν- 


c. II in. summam Ath; repetunt paratitla Ath. 1 $ 4. 





iubemus et magistratus et qui ad eos pertinent et officium quod tis obtemperat, neque vero angariis aut 
epidemeticis quae vocantur aut alio ullo incommodo subiectos nostros onerare, neque consuetudines vocare 
aut quaerere, quas foríasse aliqui praedecessorum ad proprium | lucrum . iniuste. excogitarunt: quae 
enim male excogitata sunt, ne longa quidem consuetudine confirmari volumus, Ac sciant omnes praedicti 
magistratus tam civiles quam militares, si quid adversus haec fiat, et eun qui vicarium instituerit viginti 
librarum auri poenam soluturum atque cingulo spoliatum iri, et eum qui id in se receperit, privatum sub- 
stantia sua exilium subiturum esse. 

Ad maiorem autem constitutionis nostrae cüutionem iubemus episcopos locorum et praesides 
provinciarum et ipsos qui civitates habitant nullum adversus praesentem constitutionem nostram aut bio- 
colytam aut latrunculatorem suscipere; neque enim omnino ullum ex magistratibus et civilibus et mili- 
taribus, qui in provincia versetur, vicarium habere concedimus. Atque maxime quidem iubemus provincia- 
rum praesides ita recte se gerere et res bene administrare, μέ necessitas non fiat ob ullam rem quae 
inquiri vel administrari debeat in provincias —— mittendi. Verum etiam $i necessitas exegerit ul 
aliqui in provincias publicarum excactionum vel. aliarum quarumvis quaestionum emergentium causa mittan- 
tur [vicarii], neve mandatum neve nomen vicarii habeat qui mittitur; missus autem dum in provincia 
versatur, neve ullum subiectis detrimentum inferat et negotium. sibi commissum exequatur, praeside 





male A! V quidem male V?) consuetudines neo ex 

longo tempore (üfirmentur add. τ RV T vulg. || nec] 

haec 5| longa] longo tempore A^ | consuaetudinem ὁ 

8 iudicibus praedictis T' l 9 civilibus]: et ciuilibus 7' 
à 


2 αὐτῶ διάταξιν (διάταξιν del. L^) τάξιν L | 3 δημη- 
τικοῖς L^ | 5 ἅσπερ M.B Epan. e] ἅπερ L vulg. ἢ 6 τῶν 
om. B || 1 οὐδὲ ἐκ μακρᾶς συνηϑείας βοηϑεῖσϑαι Epan. | 
8 βεβαιοῦσϑαι BovióusD'a] confirmantur g | 9 τῶν πο- - 
10 fiant 


λυτικῶν} τῶν om. L || 10 γένοιτο L? | 11 λιτρῶν M] 
Aivoas LB |l καϑίστησε L | 17 αὐτοὺς om. ς | 19 ἢ 
βιοκωλύτην] ἢ om. « | 22 καὶ om. «|| 24 καλῶς om.s || 
26 τινὰ om. L | 21 καὶ om. L ς | Ἐχρεία καλέσοι MLB 
opus fuerit ς || 28 ἑτέρων om. ς || 29 Ἐτοποτηρητάς de- 
levi cum & (cf. app. Iul. c. 8 p. 193 Haenel.) | 80 Ἐμηδὲ 
— κηδὲ libri || πρόφταξι»] ordinem & ὀνόματα L* 





1 oboedientes b v | 2 neque] eum neque 5 v || aut 
his] audis ὁ | 3 quae] qui AV | epidemedicis b hepy- 
demedieis v epidimiticis AV epidimaticis T epidima- 
tacis T'^ | alio] ἃ A']|| 4 gravare vulg.] grauari («««ari 
R!) libri || vero om. 7'vulg. | consuetudinis 7'! | 5 ali- 
quid bv || 6 praedecessorum Beck] praedictorum libri ] 
" adinuenta v] adinuentas b adinuenta malaeque (quo 


aliquod A | tiant V || faeis locum ὁ | 11 
liberas b | inferet V euig.] inferret b inferat RT'v | 
gineulo b || exspoliabitur v et populi habetur ὁ | 15 ma- 
rem V! | nostro v || 16 episcopi ^ v || lectores v Es 
fectores b || 17 et eos — contra om. ὁ v | ciuitatem V 7' || 
18 dispositione b || hiocolitam 7' biocolitas b byoeoly- 
fas v|| 19 aut] an bv || persecutores & V 7'! ὃ | nulli v || 
20 iudicium A | prouintiam ὁ | 21 loeum ὁ | seruato- 
res Tb | 22 quidam ὁ autem quedam v || uersari à v || 23 
et Vb v| aut AT' vulg. | 24 qualibus 7'| debentem Z VT 
dibentem b dicente v | quaerere bv || aut (et v) gubernare 
bv, om. T, gubernari om. &! || prouintiam v prouintia- 
rum b || 25 distinari b | 26 aliquas b || occasionem » || 
exactio KR! | 27 emengentium ὁ | 28 locum ὁ || serua- 





tori v || 29 prouintiis 5 v || nullus 5v || inferat subiectis 
I, subiectis om. R! j 


: 





679 Nov. CXXXIV 2. 3 





impleat, iudice provinciae eum et eius officio adiu- 
vante. Si vero et contra ipsum iudicem forte accu- 
satum transmittatur, tunc iubemus et provinciale 
officium oboedire ei. Quemadmodum enim prohibe- 
5mus loci servatores fieri, ità omme periculum iube- 
mus habere iudices provinciarum et eorum officium, 





κείῳ κινδύνῳ ταύτας ἐξετάζειν καὶ νόμιμον πέρας — ponant. —— haec iubemus provinciarum iudices 
αὐταῖς ἐπεϑεῖναε. Πρὸς τούτοις κελεύομεν τοὺς τῶν — mox quod futuri sunt cingula suscipere, sive prae- 
ἐπαρχιῶν ἄρχοντας, ἡνίκα μέλλδεεν τὰς ἀρχὰς παρα- 20 sentes sive absentes sint, cautelam impendere tam 
λαμβάνειν, εἴτε παρόντες οὖσιν εἴτε ἀπόντες, ἀσφά- praefecturae quam nostris largitionibus et comiti 
λειαν προβκαϑιστᾶν τῇ τε ἐπαρχότητε καὶ ταῖς ἥμε- privatarum pro inferendis pecuniis unicuique prae- 
τέραις λαργιτίοσιν καὶ τῷ κόμητι τῶν πριβάτων ὑπὲρ — dictarum dignitatum, cum etsi non caveant, tam- 


τῶν εἰξαγομένων χρημάτων ἑκάστῃ τῶν εἰρημένων quam facientes cautelam ita iubemus eos et eorum 
ἀρχῶν, ὁπότε κἂν μὴ ἀσφαλίσωνται, ὡς ποιήσαντας 25 officia subiacere ictis dignitatibus. In illis vero 


οὕτω κελεύομεν αὐτοὺς καὶ τὰς αὐτῶν provinciis et civitatibus volumus iudices periclitari 


, 


εἰς ὑποκχεῖσϑαε ταῖς εἰρημέναις ἀρχαῖς. ᾿Εν ἐκεί- 
veis δὲ ταῖς ἐπαρχίαις καὶ πόλεσι βουλόμεθα τοὺς 
ἄρχοντας ἐγκινδυνεύειν ὑπὲρ τῆς τῶν δημοσίων εἰς- 


pro fiscalibus et exigi, im quibus neque scriniarii 
neque vindices neque alii quidam proprio periculo 
exactionem faciunt. 


πράξεως, ἐν αἷς μήτε σκρενιάριοι μήτε βίνδικες μήτε 30 
ἕτεροί τινες εἶεν ἰδίῳ κινδύνῳ. τὴν ἀπαίτησιν ποιού- 


μενοι. 
CAPUT ΠῚ. 
Kai τοῦτο δὲ ἤλ:ϑεν εἰς ἡμᾶς, ὥς τινες τῶν ἐν Et hoc pervenit ad nos, quod quidam provincia- 
ταῖς ἐπαρχέαις ἀρχόντων οὕτως ἀσεβῶς φέρονταε z90- rum iudices ita inique agunt occasione lucrorum, 


v. 19—27 summam Ath. repetunt ματαία Ath. 15 $ 2. 
c. III in. summam Ath. repetunt paratitla Ath. 1 $ 4, respiciunt paratitla 6 $1. 20 $ 4. 





provinciae et officio eius ipsum adiuvantibus. Quodsi etiam contra praesidem forte accusatum missus sit, 
tum iubemus provinci — — illi apparere. —* autem — quominus vi- 
carii fiant, ita omne um praesi ovinciarum. eorumque officium sustinere iubemus, ut et ex- 
actioni (ributorum P^ Petit securitati ee omni iniuriae. damnoque reprimendo curam adhibeant. Si 
vero in provincis vel vindices vel exceplores tributorum sunt, ique uo aucilio indigeant, iubemus 
praesides. provinciarum eorumque. officia. omnem operam studiumque dis conferre, ut sine impedimento 
tributorum exactio procedat. Atque omnes quae moventur sive pecuniarias sive criminales causas provin- 

1 idibus com, les eos inquirere praecipimus, ut ipsi suo periculo eas examinent et legitimum 
finem. its. imponant. Praeterea iubemus praesides provinciarum , ubi magistratus suscepturi sint, sive 


praesentes sint. sive absentes, et praefecturae et largitionibus 


praestare. pro 


nosíris et comiti rerum privatarum cautionem 


ue praedictorum. magistratuum inferendis, cum etiamsi non caverint, tamen 


unicuig 
tamquam cautione praestita pariter ipsos e officia praedictis magistratibus obnoxios esse iubeamus. 


In ilis autem. provincüs et. civitati 


seriniarii neque vindices 
IL Sed hec quoque ad nos pervenit, 


periclitari de exactione 
neque alii ulli sint qui proprio periculo exactionem faciant. 


volumus, in quibus 
eorum qui in provinciis magistratum gerunt adeo 





2 xai om. L | κατὰ τοῦ] contra ipsum (i. e. κατ᾽ 
αὐτοῦ τοῦ ἢ e | 4 ὥσπερ) β' L in marg. || τοποτηρη- 
τὰς κωλύομεν 1, | 1 ve om. L | 9 καταστέλλειν L ἢ 
Ei. δὲ. ἐν ταῖς ἐπαρχέαις} In quibus vero provinciis g || 
10 βίνδεκες ML) £xóexos-M s.v. B:| 11 καὴ κῶν L | 
13 σύναρσεν LB] συνάρμοσιν M | συνεισάγεεν M] συν- 
ἀγαγεῖν. L. εἰσάγειν. B | 15 εἴτε χρημωτικὰς om. Β΄ | 
16 xaà om. L | 18 νομέμως L | 19 αὐτοῖς ML | 21 


ozeis. B || τῶν: πριβάτων} τῆς 6 
24 συν 





, 1 adinpleat T vulg. | iudieem 5 iudex v | eum) eius. 5 || 
eis T | oftium. R.| 2 *et] haec (hie 4) libri ἢ 8. trans- 
mittitur R transmittantur 5» | prouintialem ὁ in prouin- 


* 


cialem v || 4 ei] et. v | 5 locum 5 ἢ seruatoris ὁ seruatori v 
omnes b omnem v || habere iubemus V | 6 iudicem 1 
Tut om. b || faciat b | 8 locarum 5 v ἢ quietis Beck] quie- 
tem EVI quiete ὁ quietum v | ut et v | omnes ὁ 7 | 
iniustitiae » lesos v | 9 iudiees R | 10 haecleptores ὃ 
heeliptores V eeliptores R exdiptores Τ᾽ hoc lectores v, 
exactores s..v. adscr. V? | sint V | habuerit 5 v | 11 habe- 
mus b v | iudieem V | 12 omnes ὁ v | et om. 5 v | 13 in- 
pedimentum 5| 14: qui V quos v | mota 5 morte R' ἢ 
15.causas bv] cause Καὶ VT vulg. || et om. b || 16 iudiees 
R' | 17 haee v.|| diseutiat ὃν ἢ finem eis imponat v eis 
inponant finem V | 18 haee] autem add. T'vuig. | 19 mox 
quod R'5] mox quidem v mox qui A?VT | eingulos ὁ ἢ 
21 praefectorum v perfectum est 7᾽ | quam] quam in v || 
lesionibus v | comitis ὃ commiti V7 | 22 priuatorum 7 || 
unieui 7'*| praetorum v ἢ 23 dignitatem 5 ἢ 24 ita om. 
ΤΊ ἢ 25 offitias ^» | praedietis dietis dignitatibus ὁ ἢ} 26 
prouinciis — 29 exaetionem ser. R? im ras. 2 vv. || digmi- 
tatibus-b v|| 27 per T? | fieisealibus 7'| neque] si neque 





ΤΆ | 28 iudiees αὶ || 29 exaetionum ὁ ἢ faciant v | 33 
haee υ ἢ quod] quidem A!| 34 agant v 


Nov. CXXXIV 3. 4 


690 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





φάσει αἰσχροκερδείας, ὡς μηδὲ διαϑήκας συγχωρεῖν 
γίνεσϑαι μηδὲ γινομένας ἐμφανίξεσϑαι, μηδὲ γάμοις 
τινὰς προβομιλεῖν μηδὲ τὰ ἐπὶ ταῖς γαμικαῖς δωρεαῖς 
ὑπομνήματα συντάττεσϑαι, μηδὲ τὰ τῶν τελευτώντων 
σώματα ταφαῖς παραδίδοσθαι, μηδὲ πραγμάτων ἄνα- 
γραφὴν συγχωρεῖν γίνεσϑαι ἢ ἄλλο τε τῶν τοιούτων 
σιράττεσϑαι ἢ ἐν ὑπομνήμασιν ἢ ἐν ἐκμαρτυρίαις. 
διὰ τοῦτο ἀπαγορεύομεν πᾶσι τοῖς ἄρχουσε πολιτικοῖς 
τε καὶ στρατιωτικοῖς καὶ ταῖς αὐτῶν τάξεσιν ἢ καὶ 


ut neque testamenta concedant facere neque facta 
insinuare, neque nuptias aliquos facere aut super 
nuptialibus donationibus monumenta componere, ne- 
que defunctorum corpora sepulturae tradi neque re- 
5rum descriptionem concedant fieri aut aliud quid 
huiusmodi agi aut ex gestis aut ex testimoniis. 
Propterea interdicimus omnibus iudicibus tam ci- 
vilibus quam militaribus et eorum officiis aut alio 
cuilibet tale aliquid praesumere. Si vero quidam 


ἑτέρῳ οἱῳδήσοτε τοιοῦτό τε τολμᾶν. εἰ δέ τιβ τοιοῦτο 10 huiusmodi odibilem rem in quolibet loco nostrae rei 


€ 


μῦσος ἐν — τόπῳ τῆς ἡμετέρας πολιτείας 
ἐπιχειρήσει διαπράξασϑαι ἢ ὑπουργῆσαι τῷ ταῦτα 
τολμῶντε, κελεύομεν τοὺς τοιούτους ἔξω τῆς ζώνης 
γινομένους ἐν ἐξορίᾳ πέμπεσϑαι, καὶ ἐκ τῆς οὐσίας 


publicae praesumpserit agere aut ministrare ei qui 
haec praesumpserit facere, iubemus huiusmodi extra 
cingulum factos in exilium destinari, et de substantia 
eorum eveniens dispendium laesis in duplum restitui, 


αὐτῶν τὴν συμβαίνουσαν ζημίαν τοῖς ἠδικημένοις 15 non sublato eis neque alio quod est ex legibus ad- 


κατὰ τὸ διπλάσιον ἀποδίδοσϑαε, οὐκ ἀνῃρημένης αὐὖ- 
τοῖς οὐδὲ τῆς ἄλλης τῆς ἀπὸ τῶν νόμων βοηϑείας. 
πᾶσαν δὲ δίδομεν ἄδειαν τοῖς κατὰ τὸν τόπον ὁσιω- 
τάτοις ἐπισκόποις καὶ τοῖς πρωτεύουσε τῶν πόλεων 


iutorio. Omnem vero damus licentiam locorum san- 
ctissimis episcopis et primatibus civitatum huiusmodi 
praesumptiones prohibere, et studere ut haec omnia 
sine impedimento et sine dispendio secundum legum 


τὰ τοιαῦτα ἐγχειρήματα κωλύειν, καὶ φροντίζειν τοῦ 20 virtutem procedant, et de his nobis nuntiare. 


ταῦτα πάντα ἀνεμποδίστως καὶ ἀζημέως κατὰ τὴν 
τῶν νόμων δύναμιν προϊέναι, καὶ τὰ περὶ τούτων 
μηνύειν ἡμῖν. 

1 Τὰς μέντοε κατὰ νόμους ἐπιδεδομένας ἐκκλήτους 


1 Illas vero quae secundum leges offeruntur appel- 


xal δέχεσϑαι βουλόμεϑα πάντας τοὺς ἄρχοντας xai25]lationes et suscipere volumus omnino iudices et eos 


τοὺς xc" ἡμετέραν κέλευσιν ἀκροωμένους, εἴτε μείζο- 
ves εἴτε ἔλάττονες εἶεν, καὶ ἐκδιδόναι τὰ πεπραγμένα 
δίχα τινὸς ὑπερϑέσεως τοῖς δικαζομένοις, ὥςτε ἐξέτα- 
σιν νόμεμον περὲ τούτων προϊέναι. πρὸς τούτοις κε- 


qui secundum nostram iussionem audiunt, sive maio- 
res sive minores sint, et edere gesta sine aliqua 
dilatione litigantibus, ut quaestio legitima de his pro- 
cedat. Super haec iubemus appellatione porrecta 


λεύομεν, ἐκκλήτου ἐπιδεδομένης κατὰ τὸν νόμον μήτε 30secundum leges neque exactionem fieri neque pos- 


ἐκβιβασμοὺς γίνεσϑαι μήτε νομὰς πραγμάτων usta- 
τίϑεσθϑαι μέχρι τελείας ἐπ᾽ αὐτῇ κρίσεως. 


sessiones rerum transferri usque ad finitivum super. 


ea iudicium. 


CAPUT IV. 


Ἐπειδὴ δὲ συμβαίνει μοιχείας ἢ ἁρπαγὰς γυναικῶν 


Quoniam vero contingit adulteria aut raptus mu- 


ἢ φόνους ἢ ἕτερα οἱαδήποτε ἐγκλήματα ἐν ταῖς ἐπαρ-  lierum aut homicidia aut alia quaelibet crimina in 
χίαις ἁμαρτάνεσθϑαι, κελεύομεν τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν 35 provinciis committi, iubemus provinciarum iudices 


ἡγουμένους πάντα κατὰ vóuove διεκδικεῖν, καὶ τοὺς 
c. J11, 8 1 om. B^ 6, 19, extat B 9, 2, 10. 


omnia secundum leges vindicare, et peccantes tenere, 


c. IV— VI summa Ath. ín codice omissa extat in libello περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων 8 6 p.192 Heimb.; 


c. IV in. summa in paratitlis Ath. 6 $2. 





impie turpis lucri studio agi, ut ne testamenta quidem patiantur fieri nec facta insinuari, neque matrimoniis 


aliquos inter se iungi neque instrumenta donationum nuptialium confici, neque corpora 


efunctorum se- 


pulturis tradi, nec permittant rerum inventaria fieri aut aliud quidquam eius generis vel per acta vel per 
testationes celebrari. Propterea interdicimus omnibus magistratibus. tam civilibus — militaribus 60- 
e 


rumque officiis vel cuilibet alii, ne. quid eiusmodi audeant. Si quis vero tale sci 


us in quocumque rei 


publicae nostrae loco perpetrare vel ei qui haec audeat praesto esse temptaverit, iubemus eos cingulo 
privatos in exilium mitti, et ez: eorum substantia damnum iis qui iniuria affecti sunt illatum in duplum 
restitui, ne reliquo quidem ex legibus auzilio iis adempto. Omnem autem facultatem. damus sanctis- 
sünis locorum episcopis et primatibus civitatum eiusmodi conatus cohibendi et providendi ut haec omnia 


sine impedimento οἱ detrimento secundum legum tenorem. procedant, atque de his ad nos referendi. 


1 Appellationes vero quae secundum leges offeruntur omnes magistratus eosque 


ui iussu nostro causas 


cognoscuni, sive maiores sive minores sint, et suscipere volumus et acta litigantibus sine ulla dilatione 


nr. ut legitima ecaminatio de his procedat. 


Praeterea iubemus — secundum legem oblata 
neque executiones fieri neque possessiones rerum (transferri usque ad 


finitivam sententiam de ea latam, 


IV. Quoniam autem contingit adulteria vel raptus mulierum. vel homicidia vel qualiacumque alia 
crimina in provinciis committi, iubemus provinciarum praesides omnia secundum leges vindicare, et delin- 





2 μήτε B || γενομένας cum Haloandro vulg. | 3 τὰ 
᾿ ἐπὲ om. L ἢ 4 μήτε B || 12 διαπράξασϑαι M] δια- 
πρᾶξαι LB || 14 γενομένους L || 16 ἀναδίδοσϑαι L | 
ἀνηρημένοις M | 18 τὸν M] om. LB || 21 ἀζημίως om. 
L| 23 μηνύειν ἡμῖν ML) μηνύειν B|24 ἐπιδεδομέ- 
vas MBf] ἐπιδιδομένας LB* | 25 πάντας] omnino (t. e. 
z&vros) e|| 30 ἐπιδιδομένης Bf | τὸν νόμον] leges c || 
Ἐμηδὲ libri | 31 ἐκβιβασμοὺς] exactionem ς ἢ Ἐμηδὲ libril 
32 κρατήσεως L| 36 ἡγουμένους LB] ἄρχονταβ καὶ 
ἡγουμένους M 





2 insinuari b v || aliquas T' vulg. || 4 defunetos E? | 
eorpora om. R || 5 discriptionem ὃ v conscriptionem A' || 
concedant Beck] concedunt libri | aliud quid V vulg.] 
aliud qui ὁ aliquid id v aliquid quidam A aliud aliquid 
T | 6 agit ὁ | gentis V! | 8 quam militaribus om. v || alii 
R? vulg. ali v aliud ὁ | 9 ciuilibus 7' || tali v || quidam] 





quia ὁ qui et v || 10 odiuilem ὁ || nostrae — 12 haec om. v || 
re publica ὁ | 12 hoe E vulg. || sumpserit T'|| extra] et ex 
R* et extra A? | 13 cingulo ὃν || faetus v || distinari ὁ 
de om. v || 14 eueniet bv || dispendiis »] 15 subla V1 
alio (aliud v) quod (quodam V?) est ex legibus V v] ali- 


adiutorium v et adiutorium 5 || 18 praesumptionis v 

prohibere et] prohiberet ὁ | 19 inpedimentum ὁ || et om. b 

20 uirtutum procedat υ ἢ] 24 qui A!|| offerentur v|| 26 
nostras iussiones R l audiunt b v] specialiter quia (et 
quia A!) et (et à T? vulg.) diuinis licet appellare iu- 
dicibus audiunt ARV T vulg.|| 27 sint] int b, om. V || et 
om. b | dere R!V ea dare v || gestas 5 || 28 legitimam ὁ || 
29 appellationem porrectam v ! 30 exactione KR! || pos- 
sessionis ὁ ἢ 31 finitiuum Vv] finitum A diffünitiuum 7'* 
diffinitum 7'? definitum vulg. || 33 uerti 5 | contigit Vv | 
34 humicidia ὁ | aut alia] capitalia v ab italia 5| 35 


quod est et legibus ὁ alio quidem ex legibus AT'vulg. | 





committit b comiti V | iudices] principes v 











LBERE LOCI SERYVATOREM 


681 


"d 1] -— ad M adu z E F&. "m'a JS W 4 "Ts eo ᾿ ἃ Pct — uen "Wr — » 


Nov. CXXXIV 4. 5 





ἁμαρτάνοντας κρατεῖν, xci μὴ ἑτέρους ἀνθ᾽ ἑτέρων, 
ἢ ἐξ ὧν ὥρμηνται χωρίων οἱ τὰ ἐγκλήματα τολμή: 
σαντες ἄλλον ἀντ᾽ ἄλλου — 5 ξημέαν τοῖς αὖ- 
τῶν ἐπάγειν χωρίοις, ἀλλὰ μηδὲ ἐνεχυρασμοὺς ποιεῖν 
διὰ τὸν ἡ ὕτα, ἢ τὴν τοῦ ἐγκλήματος ἐκδίκησιν 
ἐδίου κέρδους ἕνεκα καταλύειν ἢ τὰ τῶν πλημμελη- 
σάντων πράγματα οἰκεῖον κέρδος ποιεῖσϑαι. ἡμεῖς 
γὰρ τοὺς μὲν αἰτίους τὰς ἐκ τῶν νόμων» ποινὰς vxo- 
μένειν βουλόμεθα, ξημέαν δὲ τοῖς ὑποτελέσιν ἡμῶν 


pi 

ϑροώποις ἤγουν τάξεσι γίνεσϑαι οὐδαμῶς συγχωροῦμεν, 
ἵνα μὴ διὰ τὴν τῶν πραγμάτων ἐπιϑυμίαν εὑρεϑῶ- 
σιν zr m τινὰς τεμωρούμενοι καὶ τοὺς ἁμαρτήσαν- 
τας πιπράσκοντες. εἰ γὰρ δή τι παρὰ ταῦτα γένηται, 
αὐτὸς μὲν ὁ τῆς ἐπαρχίας ἄρχων πᾶσαν τὴν 
προςγινομένην τοῖς ἠδικημένοις θεραπεύσει ζημίαν καὶ 
τεμωρίαις ὑποβληϑεὶς ἐξορίᾳ παραδοθήσεται, καὶ ὁ 
τούτου δὲ πάρεδρος τὴν ὁμοίαν ὑποστήσεται τιμωρίαν, 
ἐὰν τοῖς γινομένοις παρὰ τοῦ ἄρχοντος ὑπεναντίον 
τῶν νόμων 
τοῦ καὶ οἱ ἃ οἱ περὲ τὰ τοιαῦτα διὰ κέρδος ἴδεον 
αὐτῷ ὑπουργοῦῖντες οὐ μόνον τὰς ζημίας τοῖς ἠδικη- 
μένοις ἀναγχασϑήσονταε ἀποκαταστῆσαε, ἀλλὰ καὶ οἱ 
αἰτιώτεροι αὐτῶν ταῖς ἐκ τῶν νόμων τιμωρίαις ὑπο- 


βληϑέντες ἐξορίᾳ παραδοθήσονται. 


et non alios pro aliis, aut ex quibus nati sunt vicis 
qui crimina praesumpserunt alium pro alio compre- 
hendere, aut — eorum inferre vicis, sed ne- 
que pignerationes facere propter peccantem, aut cri- 
5minis vindictam propc Jas causa inferre aut de- 
linquentium res proprium lucrum facere. Nos enim 
reos quidem ex lezibus sustinere volumus, 
damna vero subiectis nostris aut lucrum ex 
iudicibus aut eorum hominibus sive officialibus fieri 


ἐκ τούτου τοῖς ἄρχουσιν ἢ vois αὐτῶν ἀν- 10 nullatenus concedimus, ut (non) propter rerum desi- 


derium inveniantur iniuste aliquos castigantes aut 
peccantes vendere. 81: enim praeter haec fiat, ipse 
provinciae iudex omne ex hoc accidens laesis dam- 
num medebitur et suppliciis subiectus exilio tradetur, 


τεῦϑεν 15 et consiliarius eius simile sustinebit supplicium, si 


factis a iudice contraria legibus in scriptis consen- 
tiat, officium vero eius et alii, qui circa haec propter 
lucrum proprium ei obsecundant, non solum damna 
laesis compellentur restituere, sed culpabiliores eo- 


ράφως συναινέσῃ, xai ἡ τάξις δὲ αὖ- 20 rum legalibus suppliciis subiecti exilio tradentur. 


CAPUT V. 


Ei δέ τις τῶν ἐνεχομένων ἐγκλήμασι διαλάϑοι ἢ 
καταλίποι τὴν ἐπαρχίαν ἐκείνην ἐν ἡ τὰ ἐγκλήματα 
ἐπλημμέλησε, κελεύομεν νομέμοις κηρύγμασιε παρὰ τοῦ 


ἄρχοντος καλεῖσϑαι αὐτόν. εἰ μὴ ὑπακούσει, 


Si vero quis comprehensorum criminum latuerit 


aut reliquerit —— illam in qua crimina deli- 
quit, iubemus legitimis edictis a iudice evocari eum, 


et si non obaudiat, illa in eo procedere quae nostris 


ἐχεῖνα ἐπ᾽ αὐτῷ προϊέναε τὰ τοῖς ἡμετέροις vóuors30legibus definita sunt. Si vero cognoscatur quod in 


διωρισμένα“ εἰ δὲ γνωσθῇ ὡς xaJ ἑτέραν ἐπαρχίαν 
- διάγει, κελεύομεν τὸν τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενον, καϑ' 
ἣν ἁμαρτηϑῆναί τε τοιοῦτο συμβαίη, ἐπιστολῇ δημο- 
σίᾳ κεχρῆσθαι πρὸς τὸν τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης ἄρ- 


χοντα, ἐν 7j τὸ πλημμελῆσαν πρόξωπον διάγει, ἐκεῖνον 35 cas. susceperit 


δὲ τὸν τὰ δημόσια δεχόμενον γράμματα κινδύνῳ αὖ- 
τοῦ καὶ τῆς τάξεως αὐτοῦ συνέχειν τὸν τοιοῦτον καὶ 


aliam provinciam degit, iubemus provinciae illius 
iudicem, in qua i quid huiusmodi contigit, 
epistola publica uti ad — iliius iudicem, in 
qua delinquens po egit, illum vero qui publi- 

i periculo suo et officii sui 





quentes prehendere, neque alios pro alüs, aut quibus ex regionibus 
1 io detinere, aut regionibus eorum damnum inferre, 


sunt alium pro alio 


ei e crimina commiserunt profecti 
sed ne pignerationes quidem facere 


opter eum qui deliquit, aut criminis vindictam proprii lucri gratia tollere aut delinquentium res suum 
«t facere. Nos enim reos legiti: subire volumus, damnum vero subiectis nostris aut lucrum 


inde magistratibus vel eorum hominibus sive officiis fieri nullo pacto permittimus, 
aliquos poena afficere et delinquentes 
inci uum. inde obveniens iis qui iniuria affecti sunt resarciet sup- 


bonorum iniuste 
haec fiat, ef ipse praeses provinciae omne dam: 


antur. Etenim si ul adversus 


ne ter cupiditatem 
vendere depre AT Pang 


tus in NR mittetur, et assessor eius simile supplicium subibit, si iis quae a praeside 


agantur contra leges in scriptis consentiat, et officium eius atque ceteri qui in eiusmodi rebus proprii lucri 


gratia ei operam praestituri sunt non solum damna 
| mazime sontes sunt eorum supplicüs legitimis subiecti in exiltum mittentur. 
iminibus obnoxii sunt latuerit vel reliquerit 


isi 


Si quis autem eorum qui cri 


ds qui iniuria —— sint. restituere cogentur, sed 


provinciam illam in qua 


crimina commisit, iubemus eum legitimis edictis a magistratu citari. Ac si non oboedierit, ea adversus 
illum procedant quae legibus nostris definita sunt; si autem compertum sit eum in alia — degere, 


provinciae, in qua eiusmodi delictum committi contigerit, lica 


uli ad pro- 


iubemus praesidem 
vinciae illius ius praesidem, in qua persona quae deliquit degit, illum vero qui ltteras publicas accipit peri- 





2 ἢ LBz] om. M | 4 ἐνεχυριασ, 
ανύειν Hombergk male | 9 £ruíav] damna c ἢ 11 τάξεσι] 
officialibus ς | συγχωροῦμεν») κελεύο L ἢ 13 καὶ] 
aut c] 14 δή τῇ μὴ E dO Ur αὐτὸς] ὃ αὐτὸς L | 
19 ὑπεναντίο» ἀπ᾿ ἐναντίας B | 20 συναινέσει L | 
21 τὰ τοιαῦτα] haec ς ἢ 22 αὐτῶ Afc] αὐτῶν LB | 26 
ἐνεχομένων LB] ἀνεχομένων M comprehensorum (i. e. 
-svreyouévav?) c ἢ διαλάθῃ B] 21 καταλίπη M ἢ 32 
διάγοι B | τῆς ἐπαρχίας] provinciae illius ς ἢ 33 vo:- 
οὗτό τι L| 36 αὐτοῦ MLB, corr. Haloander | 31 αὖ- 
τοῦ Haloander 





1 alios] aliis bv | uiees ὁ uocibus v iudices R' | 
2 praesumpserit R ἢ alium] alio V! ὃν ἢ 3 uices A? ui- 
cissitudo 5 | 4 pignerationis b pignerantes v pignora- 
tiones T'vulg. | 7 reus quidem 5 v quidem reos T | poe- 
nam bv pens V ἢ 8 dampnum 7' dampno V ἢ nostris 
subiectis 7 | ex] et b aut v ἢ 9 iudicium 5 v | eorum om. 
T'|omnibus v] 10 *ut non] ut Jibri, al. ne V? s. v., 

m 


* 


μοὺς LB ἢ 6 χκατ- | 


ut ne vulg. | 11 iuste bv[aliquae ὃ aliquae eausae v ἢ 
aut] e£ Beck ἢ 12 uindieare ὃ ἢ ipse] et ipse v | 13 om- 
nem ὁ ἢ accedens b | dampnum lesis Καὶ (vulg.) | 14 sub- 
iectis V* T? bv | tradatur übri, corr. vulg. | 15 et om. v ἢ 
similem 5v ἢ si] textum si V*| 16 ad tudicem ὁ ἢ con- 
traria legis v, contra leges vul;. | consentiant v ἢ 17 alii 
qui] aliquid b, qui om. R!| citra ! ἢ 19 ineulpabiliores 
τὰ 20 subiectis bv ἢ tradebuntur ὃν ἢ 26 quis] dum 
b v | eriminibus Beck | 27 relinquaerit R* ἢ 28 3] ad 5 ἢ 
uocari bv | 29 et om. ὁ | obaudiet v obaudit V* obedit 
V3]illam 5| 30 in alia prouincia ὁ vuig. | 31 legit ὁ 
deget v | iubemus — 682, 2 legitimis ser. E? in ras. 3 vv. ἢ 
prouintiam ipsius v ἢ 32 iudice ὁ ἢ in qua — 33 iudicem 
om. Τ᾿", add. T? in marg. | peccare v | quid] aliquid A(?), 
om. T (^) | contingit 7(*) contigit id v eonstitit ὁ ἢ 33 epi- 
stolam V3 | publica uti ad] publieantia bv publica (publi- 
eam V3, om. V in spat. vac.) ad RVT | illius om. 7(5) ἢ 
34 degit R] deget VT'v egit b ἢ illum 7? vulg.] ille 
RVbv illis T! | 35 recceperit et litteras v ἢ suo periculo 





R | officiis ὃ | sui om. RV 
86 


Nov. ΟΧΧΧΙΝ 5—7 


692 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





πρὸς τὸν ἄρχοντα τῆς ἐπαρχίας αὐτὸν παραπέμστειν 
ἐν ἡ ἥμαρτε, τὰς ἀπὸ τῶν νόμων τιμωρίας ὑποστη- 
σόμενον. εἰ δὲ ὃ τὴν δημοσίαν ἐπιστολὴν δεχόμενος 
ῥᾳθυμήσει τοῦτο ποιῆσαι, ἢ οἱ τῆς τάξεως αὐτοῦ 
προδώσουσιν ἢ ἐπιτραπέντες ἀμελήσουσι, τηνικαῦτα 
καὶ αὐτὸν τὸν ἄρχοντα τρεῖς χρυσίου λίτρας καὶ τὴν 
τάξιν αὐτοῦ ἑτέρας τρεῖς ὑπὲρ ποινῆς καταβάλλειν 
κελεύομεν. εἰ δὲ ὃ ἄρχων ἢ τις τῶν τῆς τάξεως αὖ- 
τοῦ διὰ κέρδος τὸ τοιοῦτο πρόφωπον μὴ συσχῇ ἢ 


comprehendere huiusmodi et ad iudicem provinciae 
transmittere, in qua peccavit, suppliciis legitimis 
subiciendum. Si vero qui publicam epistolam sus- 
ceperit neglexerit hoc facere, aut officiis eius tra- 
5 dere, aut imperata neglexerint, tunc et ipsum iudicem 
tres auri libras et officium eius alias tres pro poena 
inferre iubemus. Si vero iudex aut aliquis officii 
eius propter lucrum huiusmodi personam non com- 
prehendat aut comprehendens non transmittat, et hoc 


συσχὼν μὴ παραπέμψει, καὶ τοῦτο πράξας ἐλεγχϑῇ, 10 agens convincatur, spoliatus cingulo exilio tradatur. 


γυμνωϑεὶς τῆς ζώνης ἐξορίᾳ παραδιδόσϑω. 


CAPUT VI. 


Καὶ τοῦτο δὲ κελεύομεν παραφυλάττεσϑαι παρὰ 
πάσης ἀρχῆς, ἵνα ἐὰν συμβῇ ἔγγραφον ἡμετέραν κέ- 
λευσιν γενέσϑαε πρός τινα τῶν ἀρχόντων, καὶ ἐν τῷ 
μεταξὺ οὗτος παυϑῆ τῆς ἀρχῆς, τὸν μετ᾽ ἐκεῖνον παρα- 
λαμβάνοντα τὴν ἀρχὴν δέχεσϑαιε ταύτην καὶ ἐμφανί- 
ζειν" καὶ εἰ μὲν ἰδιωτικὸν εἴη τὸ πρᾶγμα, καὶ πλη- 
ροῦν αὐτὸ καὶ ἐπεξιέναι, ὡς ἂν εἰ πρὸς αὐτὸν ἔτυχε 
γεγραμμένη" εἰ δὲ ἡ τοιαύτη ἔγγραφος κέλευσιβ εἰς τὸ 


Et hoc vero iubemus observari ab omni admini- 
stratione, ut si contigerit in scriptis nostram iussio- 
nem fieri ad aliquem iudicem, et interea iste quiescat 


15 ab administratione, is qui post illum susceperit digni- 


tatem accipiat eam et insinuet, Et si quidem privata 
est causa, et implere eam et exequi, quemadmodum 
ad eum promeruit rescriptum; si vero huiusmodi in 
scriptis iussio publicum respicit, inquirat eam, et si 


δημόσιον ὁρᾷ, ἐξετάζειν ταύτην, καὶ si μὲν μὴ βλά- 20 quidem non laeditur fiscus, quae in ea comprehensa 


πτεται τὸ δημόσιον, τὰ ἐν αὐτῇ περιεχόμενα πληροῦν, 

» H H , - ? 4 3 4 
εἰ δὲ πρὸς βλάβην ἐστὶ τοῦ δημοσίου, μηδὲν ἐπ᾽ αὐτῇ 
παντελῶς πράττεσϑαι, μηνύειν δὲ εἰς ἡμᾶς πρῶτον, 


r 


er » 
ὥςτε δευτέραν ἡμῶν γίνεσϑαε περὶ τούτου κέλευσιν. 


sunt adimpleat, si vero ad laesionem est fisci, nihil 
super ea omnino agi, nuntiare vero nobis primum, 
ut secunda nostra fiat de hoc iussio. Si vero et 
praecepta cuiuslibet iudicis sint, et prius quam in- 


εἰ δὲ xai προῤφτάξεις οἱουδήποτε ἄρχοντος εἴησαν, x«i25 sinuentur haec, aut praecipientem aut ad quem prae- 


πρὶν ἐμφανισϑῆναι ταύτας ἢ τὸν προρτάξαντα ἢ πρὸς 
ὃν αἱ προβτάξεις γεγόνασι συμβῇ ἀποκινηϑῆναι τῆς 
ἀρχῆς, καὶ οὕτως ὁ γινόμενος ἄρχων ταύτας δεχέσϑω 
καὶ ἐκβιβαζέτω, εἰ νομίμως γεγόνασιν" εἰ δὲ παρὰ 


cepta facta sunt contigerit removeri de cingulo, et 
Sic qui factus fuerit iudex haec suscipiat et exigat, 
si legitime facta sint; si vero contra legem aut 
contra publicum facta sint, haec pro non scriptis 


τὸν νόμον ἢ κατὰ τοῦ δημοσίου ἐγένοντο, ταύτας 30 esse iubemus. 


ἀντὶ μηδὲ γεγραμμένων εἶναι κελεύομεν. 


CAPUT VII. 


"Enti; δὲ καὶ τοιαύτην ἀσέβειαν ἐν διαφόροις τό- 
ποις 47€ ἡμετέρας πολιτείας ἔγνωμεν ἁμαρτάνεσϑαι, 


Quia vero et huiusmodi iniquitatem in diversis 
locis nostrae reipublicae cognovimus admitti, quia 


c. VII. VIII extat B 23,2,3.4 — B* X 2,29. 30 p. 685 Zach. — Summam er Ath. habet libellus περὶ δὲεα- 


φόρων ἀναγνωσμάτων 8 6 p. 193 Heimb., Theodori summaria repetit B2. 
c. VII exhibet Anonymus Bodleiunus tit. 16 (cf. Heimbach 24véx0. I p. LXXV ). 


Ath. 15 ὃ 2, Bf 52, 1, 60. 


Summam Ath. repetunt paratitla 





culo suo et officii sui comprehendere talem. hominem Sea id 
commisit transmittere supplicia legitima subiturum. | Quodsi 


ad praesidem provinciae in qua delictum 
qui publicam epistolam accipit hoc facere 


neglexerit, aut officiales eius prodiderint vel imperata omiserint, tunc et ipsum praesidem tres auri libras 
et eius officium alias tres poenae nomine solvere iubemus. δὲ vero praeses provinciae sive quis ex officio 
eius. lucri causa. eiusmodi personam non comprehenderit vel comprehensam non transmiserit, idque fecisse 


convictus sit, cingulo exutus in exilium mittatur. 
. Sed 
ad aliquem ea: magistrati 


si ad ipsum scripta fuisset; sin eiusmo 
fiscus damno non afficitur, 


0C ciet ad ab omnibus magistratibus observari iubemus, ut si forte scripta iussio nostra 
us destinata sit, aique is interim magistratum deponat, qui post eum magistratum 
suscipit illam accipiat et insinuet: ac si — privata causa sit, eam et peragat et exequatur, tamquam 
| scripta iussio ad fiscum spectat, eam examinet, et si quidem 

uae in ea continentur exequatur, si autem. ad damnum fisci pertinet, nihil 


omnino de ea agatur, sed ad nos primum referat, ut secunda nostra ea de re iussio pr Quodsi etiam 


mandaía cuiuscumque magistratus sint, et ante quam ea insinuentur vel qui mandavit ve. 


ad quem mandata 


edita sunt magistratu moveri contigerit, sic quoque is ἊΝ magistratu potitur ea suscipiat ei exequatur, si 


legitime facta sunt ; 
vi 


si vero praeter legem vel contra 


scum facta sunt, ea pro non scriptis esse iubemus. 


Quoniam autem eiusmodi quoque impietatem in diversis rei publicae nostrae locis committi com- 





1 αὐτὸν om. | 3 ὁ] καὶ L| 4 ῥαϑυμῆσαι L || ἢ οἱ 
.— 5 ἀμελήσουσι] aut officiis eius tradere, aut imperata 
neglexerint ς || 6 αὐτοῖς τοῖς ἄρχουσι L^ || 8 εἰ δὲ Mz] 
εἴτε δὲ LB || ἢ] εἴτε B || «ze om. B || 10 παραπέμψει 
ML) παραπέμψῃ B vulg.|| 16 ταύτην] «e L || 18 xai 
om. B* | 19 γεγραμμένον L| ἡ om. M | 20 uz, om. L^ || 
24 γίνεσϑαι (γενέσϑαι B) περὶ τούτου 1, Βς] γένεσϑαι 
στερὶ τούτου γίνεσϑαι (sic) M || 28 οὗτος L || γενόμενος 
L'|31 γεγονότων L||33 ἁμαρτάνοντας Le 





1 et om. V || 3 subieiendos b subiciendo v | publicam] per 
publieam A! | susciperit b, suscepit Beck | 4 neglexit A 
negleserit b si neglexerit v | officii R officium vulg. || 5 im- 
petrata T'| neglexerit b || 6 tres auri] tres in ras. V? || 
poenam inferre b penam ferre V || 7 aliqui || officii] 
ex offieium v || 8 persona ὦ || non om. bv || 9 aut con- 
praehendentem ὃ | non om. V || et] ex v || 10 conuoca- 
tur v | spoliatur b exspoliatus v | 12 ob A! | administra- 


tionis b administrationis traditionis v | 13 contingerit 5 || 
14 et] haee v, om. b || interea iste] inter eas ὁ | 15 ab om. 
RT | administrationem 7'!5v || his V bv || post] pus v 
ilam 7 || trinitatem b v|| 16 accipi A! et accipiat T 
insinue b | Et om. R!, Et — 19 inquirat eam om.b 
17 *exequi] assequi /ibri || 18 promeruerit 7'|| rescriptio v 
19 publica v | respitiet &!| 20 ledatur AK vulg. ledebi- 
tur 7} | ficum v | qui 7* | eam 5v || comprehensi v 
conprehensos b | 21 ad] et v || leccionem ὁ lesio T" || est 
om. T'bv || sysci b | 22 ea RV vulg.] eam T'b v || agi 
nuntiare] hane nuntiare b, adnuntiare v || primo 5 || 24 
sunt v| insinuantur v | 25 haec] «« 7'! | aut] et v || aut 
ad] ad om. R! | quam 5 pr. || 26 facta sint v sunt facta 7, 
facta om. R!|| contingerit 7'* | remouere b v|| de] a T 
27 fuit A est fuerit T'^ || 28 legitimae ὁ || facte R* Tbv 
sint A? Vbv) sunt T'vulg. fuit R| sin ὃ || lege ὁ | 29 
publico v | sunt 7'vuilg. | 32 qui v | vero] autem Δ Ὃν 





om, R! | et om. R || 33 qui 5 





dec 


dE xegcini one pt d DM EG 


—— 


bcd 
^j 


HABERE LOCI SERVATOREM 


693 


Nov. CXXXIV 7—9 





ὅτι οἱ δανεισταὶ τὰ τέκνα τῶν εωστούντων τολμῶσι 
κατέχειν ἢ εἰς ἐνέχυρον ἢ εἰς ουλικὴν ὑπηρεσίαν ἢ 
μισϑοῦν, τοῦτο πᾶσε τρόποις κωλύομεν, καὶ κελεῦο- 
μεν, εἴ τις τοιοῦτό τι πλημμελήσει, μὴ μόνον ἐκ- 
σίπτειν αὐτὸν τοῦ χρέους, ἀλλὰ καὶ τοσαύτην ἄλλην 
ποσότητα καταδικάζεσϑαι δοϑησομένην τῷ κρατη- 
Oévr. παρ᾽ αὐτοῦ ἢ τοῖς γονεῦσιν αὐτοῦ, καὶ μετὰ 
τοῦτο καὶ σωματικαῖς ποιναῖς αὐτὸν καϑυποβάλλεσϑαε 
παρὰ τῶν κατὰ τόπον ἀρχόντων, ἐπειδὴ πρόξωπον 


creditores filios debitorum praesumunt retinere aut 
in pignus aut in servile ministerium aut conductio- 
nem, hoc modis omnibus prohibemus, et iubemus, 
ut si quis huiusmodi aliquid deliquerit, non solum 
5 debito cadat, sed tantam aliam quantitatem adiciat 
dandam ei, qui retentus est ab eo aut parentibus 
eius; et post hoc etiam corporalibus poenis ipsum 
subdi a loci iudice, quia personam liberam pro de- 
bito praesumpserit retinere aut locare aut pignorare. 


ἐλεύθερον ὑπὲρ χρέους ἐτόλμησε κατασχεῖν ἢ μισϑῶ- 10 


σαι ἢ ἐνεχυριάσαι. 


CAPUT VIII. 


Küwsivo δὲ συνείδομεν ὑπὲρ τῆς τῶν ὑποτελῶν 
2 ΄ - e E * - 
ὠφελείας ἐπανορϑῶσαι, iva εἴ τις ἐν δανειακῷ 
γραμματείῳ συναινέσει τῷ οἰκείῳ ἀνδρὲ ἢ ὑπογράψει 


Et illud vero praevidimus pro subiectorum utili- 
tate corrigere, ut si qua mulier crediti instrumento 
consentiat proprio viro aut scribat et propriam sub- 


xal τὴν οἰκείαν περιουσίαν ἢ xai ἑαυτὴν ἔνοχον ποι- io stantiam aut se ipsam obligatam faciat, iubemus 


ἥσει, κελεύομεν μηδὲν τοιοῦτον ἰσχύειν ἢ κρατεῖν, εἴτε 
ἅπαξ εἴτε πολλάκις τοιοῦτό τε ὑπὲρ τοῦ αὐτοῦ πράγ- 

TOS γένηται, εἴτε ἰδιωτικὸν εἴτε δημόσιον εἴη τὸ 
ὄφλημα, ἀλλ᾽ οὕτως εἶναι ὡς ἂν si μη 8 γεγραμμένον 


2 e D 


nullatenus huiusmodi valere aut tenere, sive semel 
sive multotiens huiusmodi aliquid pro eadem re fiat, 
sive privatum sive publicum sit debitum, sed ita esse 
ac si neque scriptum esset: nisi manifeste probetur 


ἣν, εἰ μὴ φανερῶς ἀποδειχϑείη, ὅτε τὰ χρήματα sis20quia pecuniae in propria ipsius mulieris utilitate ex- 
ἰδίας αὐτῆς τῆς γυναικὸς χρείας ἐδαπανήϑη. pensae sunt. 
CAPUT IX. 


2 - 

Zvayxaiov δὲ νομίζομεν κἀκεῖνο προφηκούσῃ βοη- 
ϑείᾳ ἐπανορθῶσαι, ἵνα μηδεμία ἡ περὲ οἱουδή- 
ποτε πράγματος χρηματικοῦ ἐξ οἱουδήποτε ἄρχοντος 


ἐγκλείηται ἢ φυλάττηται. ἀλλ᾽ εἰ μὲν ὑπὲρ δημοσίων 25 


χρεῶν ἢ ἐδιωτικῶν ἐναχϑείη κατὰ τὸν νόμον ἡ γυνή, 


: T5 τοῦ ἀνδρὸς ἢ δι᾿ ἑαυτῆς ἢ δι᾽ οἵου δᾶν βού- 


“τὸ προξώπου νομίμως ἀποκρινέσϑω xal διοικείτω 
τὸ πρᾶγμα. εἰ δὲ καὶ χήρα εἴη ἢ μηδὲ τὴν ἀρχὴν 


c. VIII habent Prochiron 9, 20, Epanagoge 18, 29. 


Necessarium vero credimus et illud competenti ad- 
jutorio emendare, ut nulla mulier de qualibet re 
includatur aut custodiatur. Sed si quidem pro fis- 
calibus debitis aut privatis pulsetur secundum legem 
mulier, aut per virum suum aut per se aut per 
quam voluerit personam legitime respondeat et trans- 
igat rem. Si vero vidua sit aut non a principio viro 


€. IX extat B 6,19, 3. — Summam Ath. repetunt paratitla Ath. 5 $10. 





perimus 
audeant, omnibus modis prohibemus, et 


, μέ creditores debitorum liberos vel pignoris loco vel ad servile ministerium detinere vel locare 
emus, si quis íale quid commiserit, eum non solum debito 


privari, sed etiam in alteram tantam quantitatem condemnari dandam ei qui ab eo detinetur vel parentibus 


eius, et 
pro deb 


VIL Verum illud 


D etiam corporalibus poenis eum a magistratibus locorum subici, quoniam liberam personam 
ito detinere vel locare vel pignerare ausus sit. 

quoque pro subiectorum utilitate emendare nobis visum est, ut si qua mulier in 
instrumento crediti consenserit viro suo aut subscripserit et pro, 
ligaverit, iubeamus nihil eiusmodi valere aut obtinere, sive seme 


am substantiam vel etiam se ipsam ob- 
sive saepius tale quid pro eadem re fiat, 


sive privatum sive publicum sit debitum, sed perinde haberi ac si scriptum non esset, nisi manifeste pro- 
betur pecuniam in proprios ipsius mulieris usus consumptam esse. 
Necessarium autem ducimus illud quoque idoneo auxilio emendare, ut nulla mulier de ulla 


causa pecuniaria ab ullo magistratu includatur vel custodiatur. 


Verum si quidem pro publicis privatisve 


debitis secundum legem mulier conveniatur, vel per virum vel per se vel per — ig ersonam vo- 
luerit legitime respondeat et causam peragat. Duodsi etiam vidua sit vel ne ab initio pri paid nupserit, 





1 τὰ τέκνα oí δανεισταὶ Bf | κατέχειν τολμῶσιν 

L | 2 ὑπηρεσίαν ἢ] ἢ om. ΒΓ | 3 μισϑοῦντες B* v. I, con- 
ductionem (i.e. μέσϑωσιν) « λύομεν M || 5 καὶ] xai 
sis Bf, om.e || 6 καταδικάζξεσϑαι δοϑησομένην LB s] 
καταδικαζομένην δοϑήσεσϑαι M | 7 μετὰ τοῦτο xai 
om. L | S καϑυποβάλλουσι L^ καϑυποβάλεσθϑαι L^ | 
9 τῶν — ἀρχόντων] iudiee ς | τόπο» om. M || 11 évezv- 
en B* || 12g. Κἀκεῖνο — ἵνα om. B* Proch. Epan. | 
ὃ om. LB || συνίδωμεν Bf ἢ 14 συναινέσῃ Epan. 1 δίῳ 
Proch. Εραη. ἢ ὑπογράψῃ Epan. scribat ς | 15 xai om. 
L ἢ οἰκείαν) αὐτῆς L ἰδίαν Proch. unus ἢ ἔνοχον ποιήση 
L^ ἐνοχοποιήσεε Proch. Epan. ἢ 16 sq. κελεύομεν — κρα- 
τεῖν} οὐδὲν τοιοῦτον ἰσχύει ἢ κρατεῖ Proch. || 11 τοιοῦτό 
τι] τοιοῦτον Proch. Epan. (τὸ τοιοῦτον Proch. unus) | 
18 ἐδικὸν Proch. Epan. | 19 ὄφλημα] χρέος Proch. Epan. | 
dyysyonunévoy Bf | 20 FRA n a M] ἀποδειχϑὴ LB 
och. Epan. | 21 ἐδαπανήϑησαν B* v.l. ἐδανείσϑη 
Proch. Epan. (ἐδανείσϑησαν Proch. unus) | 24 χρηματι- 
κοῦ — ἄρχοντος om. ς || 26 τὸν om. L Bf | 5 om. L | 
27 διὰ τοῦ ἀνδρὸς} per virum suum c | ἢ δὲ οἵου — 
684,1 04 ἑαυτῆς om. Β΄ ἢ 28 νομίμως om. Bf 


1 filias ὁ | 2in pignus] in om. R!T' | seruilem 5 || miste- 
rium 7'| aut] aut in V vulg. | condicionem 5| 3 hee v || 
4 reliquerit b | 5 tantam E? 7?] tantum V bv tamen T! 
te» R'|alia ὁ ἢ adiciat 7'vulg.] addieiat R? addicatur 
R'Vw abdicatur b | 6 danda 5b | retemptus ὁ senten- 
tus v| aut] aut a 7' | 7 hee V7 || poenas v | ipsi 5v | 
8 subsidi v | iudicem 5 iudicet v | pro om. T'1|| 9 prae- 
sumpsit b v | pignerare 5 | 12 Et om. b v | vero om. R 
utilitatem 5 humilitate V || 13 credidit 5 | instrumenti v 
14 proprium ὃ | uero bv | /eg. subseribat? | 15 ipsa 
V*]| 17 huius A [| aliqua v| rem ^v aliquid re 7.6 | 
18 sie b | debitum] debitum sit 7! | 19 ae] hae ὁ hee v || 
esse b v || nisi] si non v || probatur 7'! probabitur v | 20 
pecunia v p. (i.e. publica?) V! | in om.v || ipsius in 
propria 7'| propriam vwig. | utilitatem b vulg. | ex- 





pensa v | 21 sint bv || 22 credidimus v erededit ὁ ἢ 
illum v | adiutorium 5| 23 emendari v | ut om. ὃ || nul- 
lam b ἢ de om. v ἢ rem ὃ ἢ 26 per om. Εὖ | suum om. V] 
21 personae v | legitim V legitimam hee ὁ | tra 

diat v | 28 rem] nam v | uiduam ὃ pr. uiduat V^ || a] 
(.ad b|| coniuncta uiro T 


86* 


Nov. CXXXIV 9 


604 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





» * — , € - HE ? 
ἀνδρὶ γαμηϑεῖσα, ἐξέστω ὁμοίως «τῇ γυναικὶ ἢ δὲ 
ἑαυτῆς ἢ 0v ὧν ἂν βουληϑείη τὰ οἰκεῖα προτιϑέναι 
δίκαια κατὰ τὸν vóuov. τὸν δὲ παρὰ ταῦτα voÀ- 
μῶντα πρᾶξαί τι τῶν προειρημένων “καλεύομεν, e μὲν 
μείξων ἄρχων εἴη, x χρυσίου λιτρῶν, εἰ δὲ ἥττων, 
ἐ χρυσίου λιτρῶν ποινῇ ὑποκεῖσϑαι, τοὺς δὲ ὑπουρ- 
γοῦντας αὐτοῖς émi τοῖς προειρημένοι γυμνουμένους 
τῆς ζώνης βασάνοις ὑποβάλλεσϑαι καὶ εἰς ἐξορίαν 
πέμπεσϑαι. εἰ δὲ ἡ γυνὴ μετὰ νόμιμον ὑπόμνησιν 


coniuncta, liceat similiter mulieri aut per se aut 
er quos voluerit propria iura proponere secundum 
egem. Eum vero qui praeter haec — 
agere aliquid praedictorum iubemus, si quidem ma- 
5iores iudices sint, XX auri librarum, si vero minores 
sunt, X auri librarum poenae subiacere, oboedientes 
autem eis in praedictis causis spoliatos cingulo poe- 
nis subici et in exilium destinari. Si vero mulier 
post legitimam admonitionem noluerit instituere ali- 


μὴ βουληϑείη προβάλλεσϑαί τινα τὸν ὑπὲρ αὐτῆς 10 quem, qui pro ea respondeat, aut litigans addicta 


— 7 καὶ δικασαμένη κατακριϑῇ, μηδὲ ov- 
A , CE 
10S ἐγκλείεσϑαι ἢ φυλάττεσϑαι αὐτήν, ἀλλὰ τὰ vó- 
" " , γ ὦ " * 
papa ἐπὶ τοῖς προφήκουσιν αὐτῇ πράγμασι προϊέναι. 
2 3, var a ^ 4, - 2 
l Εἰ δὲ ἔγκλημα εἴη τὸ ἐπαγόμενον τῇ γυναικί, ἐφ 


sit, nec sic includi-aut custodiri eam, sed legitima 
in competentibus ei rebus procedere. 


1 Si vero crimen sit quod infertur mulieri, in quo 


Q ἀνάγκη ἐστὶν αὐτὴν φυλαχϑῆναι, si μὲν ἐγγυητὴν 15 necessarium est ipsam custodiri, si quidem fideius- 


προβώπου δυνηϑείη παρασχεῖν, αὐτῷ πιστευϑῇ, si δὲ 
ὁμόσει μὴ δύνασϑαι δοῦναι ἐγγυητήν, ἐξωμοσέαν ποιή- 
σεε περὶ τῆ! εἰς τὸ δικαστήριον προβξεδρείας. εἰ δὲ 
βαρύτατον εὑρεϑείη τὸ ἔγκλημα ἐφ᾽ ᾧ κατηγορεῖται, 
εἰς μοναστήριον ἢ εἰς ἀσκητήριον ἐμβάλλεσϑαι, ἢ yv- 
φιαιξὶ παραδίδοσθαι αὐτὴν δι᾽ ὧν — σωφρόνως 
καὶ ἐλευϑερίως αὐτὴν φυλαχϑῆναι, ἕως οὗ τὸ πρᾶγμα 
αὐτῆς φανερωθῇ" τότε δὲ ἐκεῖνα προβαίνειν ἐπ᾽ αὐτῇ 
τὰ τοῖβ νόμοις διωρισμένα. οὐδεμίαν γὰρ γυναῖκα 


sorem personae potest praestare, ipsi credatur, si 
vero iuraverit non posse se dare fideiussorem, 

toriam cautionem faciat de observatione iudicii. Si 
vero gravissimum inveniatur crimen in quo accusa- 


20tur, in monasterium aut in asceterium mittatur, aut 


mulieribus tradatur, per quas potest pudice et libere 
custodiri donec causa eius manifestetur, tunc autem 
illa procedant in ea quae legibus definita sunt. Nul- 
lam enim mulierem pro pecuniaria fiscali sive pri- 


ὑπὲρ χρηματικῆς αἰτέας δημοσίας ἢ ἰδιωτικῆς ἢ ὑπὲρ 25 vata causa aut pro criminali quolibet modo aut in 


ἐγκλήματος οἱουδήποτε ἢ εἰς φρουρὰν βάλλεσϑαι συγ- 
χωροῦμεν ἢ δι᾽ ἀνδρῶν φυλάττεσϑαι, ἵνα μὴ διὰ τῶν 
τοιούτων ἀφορμῶν εὑρεϑῶσε περὶ τὴν σωφροσύνην 
2 ὑβριζόμεναι. Μονάστριαν μέντοι ἢ ἀσκήτριαν δι᾽ 


carcerem mitti concedimus aut ἃ viris custodiri, ut 
non per huiusmodi occasiones inveniantur circa ca- 
stitatem iniuriatae. 

2 Monastriam quidem aut ascetriam per nullam 


οὐδεμίαν ἐναγωγὴν ἀφέλκεσϑαι συγχωροῦμεν ἐκ τῶν 80 actionem trahi concedimus de propriis monasteriis 


οἰκείων μοναστηρίων ἢ ἀσκητηρίων. 


aut asceteriis. 


$ 1 clausula (24—31) extat Nomoc.?"^ XIV tit. 9,1. — Summa Ath. & 1 repetitur in paratitlis Ath. 19 $2, 
$ 2 summa ib. 1 $4; summarium $ 2 habet Nomoc. XIV tit. 9,1 p. 541 Pitra. 





similiter mulieri vel per se vel per quoscumque voluerit iura sua. secundum legem proponere liceat. Qui 
vero contra haec quicquam ex praedictis rebus facere audeat, iubemus eum, si maior sit magistratus, - 
viginti librarum auri, sin minor, decem librarum auri poenae subiacere; qui vero operam praestant dis in 
praedictis rebus, eos cingulo eœutos tormentis subici atque in exilium mitti. Quodsi mulier post legitimam 
citationem noluerit instituere aliquem. qui pro ipsa respondeat, vel etiam litem persecuta  condemnata sit, 
ne sic quidem includatur aut custodiatur, sed quae legitima sunt in rebus ad eam pertinentibus procedant. 
1 Sivero crimen sit quod in mulierem conferatur, propter quod eam custodiri necesse sit, si quidem fide- 
iussorem pro persona sua dare possit, ei fides habeatur, si autem iuraverit se fideiussorem dare non posse, 
iuratoriam cautionem praestet se in iudicio praesto fore. Quodsi gravissimum esse inveniatur crimen propter 

uod accusetur, in monasterium vel in asceterium coniciatur, aut mulieribus íradatur per quas caste et 
liberaliter custodiri possit, donec causa eius .probetur; tunc vero illa contra eam procedant quae legibus 
definita sunt. Neque enim ullam mulierem propter causam pecuniariam publicam vel privatam aut propter 
crimen ullum aut in carcerem mitti aut. per viros custodiri permittimus, ne per huiusmodi occasiones casti- 
2 tali earum iniuriam inferri comperiatur. IMonacham vero vel sanctunonialem per nullam actionem 
e monasteriis suis vel asceteriis abstrahi concedimus. 





1 γαμηϑεῖσα ἀνδρὶ Bf | 2 αὐτῆς L | 3 τὸν om. 
L || 4 εἰρημένων LB | 5 μείζων ἄρχων εἴη] maiores 
iudices sint ς | λέτρας L || ἥττων» minores sunt g || 
6 ποινὴν Β΄ || 1 ἐπὶ τοῖς περοειρημένοις (cf. 4) Hombergk] 
ἐπὶ ταῖς προειρημέναις ἀρχαῖς MLB, ex ς αἰτίαις pro 
ἀρχαῖς corr. Leunclavius Notatt. II 212, verba tamquam 
- glossema v. αὐτοῖς delenda iudicat Zachariae || 8 βασάνοις] 
poenis ς || 9 ei] ἡ M || 10 προβαλέσϑαει L.B* | 11 ἀγωνι- 
Cóuevov B" || 18 ἐπὶ τοῦ προσήκοντος αὐτῇ πράγμα- 
τος Bf || αὐτοῖς L | 15 φυλαχϑῆναι αὐτὴν L, αὐτὴν 
om. Bf | 16 πιστευϑείη B^; leg. πιστευϑῆναι | 20 ἢ 
ἀσκητήριον L (cf. ad e), om. B | 23 αὐτῆς om. LB ἢ 
δὴ L^ | αὐτῆς Bfí| 25 ὑπὲρ ἐγκλήματος οἱουδήποτε] 
ro criminali quolibet modo ς || 31 ἐδέων Nomoc.?" || 
ἀσκητριῶν L^. 





1 aut per se] agere v | 2 quod v || seeundum] set £' || 
3 eumque T'|| vero om. V || preces ὁ || 4 aliquid] ali- 
quid aliqui 7'? | maioris ὁ | 5 librarum vu/g.] libras 
libri | si vero] siue £ || 6 sint vulg. || X] decennarum Z || 
librarum auri E vulg., auri om. T'| pene E] pena V 


penam T'v poenas b | 7 spoliatos 7''vu/g.] spoliato R | 


spoliati V' spoliatis 7? b v || cingulis v || 8 subiei et] 
subitiet V7' subiaceant et b | exilio 5 »|| 9 noluerit in- 
stituere] instituerit A! non instituerit A? | alique £* ali- 
quid v || 10 eam ὁ || addicta] aut dieta v uieta R || 11 sit] 
siue ὁ || includit 5 || custodire 7'5 || legitimam 5 legitima 
iura E vulg.| 12 eis v | 14 mulieris v || quod 5| 15 ne- 
cessario est ipsam b v ipsam necessarium est T'|| ipsa V || 
si quode fideiussoris personam v || 16 praestare potest R 
vulg. | ipsa V || dedatur E* || 17 se non posse 7^ se om. R || 
iuratoria cautione v | 19 in quo] hii quod 5 || 20 mona- 
sterio b v | in om. RT' | asciterium ὁ asisterium V assiste- 
rium A sisterium 7' ascytherio v | mitatur 7' | 21 *pudice] 
publiee /ibri || 22 autem] «« 11 | 23 procedant illa ὃ 
procedat illa v | eam E VT || nulla δυ ἢ 24 muliere v 

pecuniariam b v peeunia AV ||fiscalis V fisealium 7 1 

priuatam eausam v | 25 pro om. bv || eriminalia v 

26 carcere VT'b| credimus 5v || aut] aut si ὁ | a om. 
KR | iuris E! | custodit ὁ | ut| aut Ν᾽, om. ὁ | 27 
per non A! | occasionem v || inueniatur 5|| 28 iniuriae 
bv || 29 monasteriam V^b monasteria R' V^«v mona- 
sterias A? | ascitriam 5 ascytheria v asistriam 7' assi- 
steria R! assisterias A? ascisteriam V ascisteria V^ || 





31 asciteriis b ascyteriis v asisteriis T' assisteriis R 88: 
scisteriis V 





685 


Nov. CXXXIV 10 





CAPUT X. 


Εἴ ποτε δὲ μοιχείας ἔγκλημα φανερῶς ἀποδειχϑείη, 
κελεύομεν ἐκείνας τὰς ποινὰς τοῖς ἁμαρτάνουσιν ἐπ- 
ἄγεσϑαι, ἃς Κωνσταντῖνος ὃ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως 
διετύπωσε" κἀκείνων τὰς ὁμοίας ὑπομενόντων ποινάς, 


Si quando vero adulterii crimen probetur, iube- 
mus illas poenas peccantibus inferri, quas Constan- 
tinus divae memoriae disposuit; et illis similibus 
subiciendis poenis, qui medii (aut) ministri huiusmodi 


οἵτενες μέσοι ἢ ὑπουργοὶ τῷ τοιούτῳ ἀσεβεῖ ἐγκλή- 5impio crimini facti sunt. De substantia vero ad- 


ματε γεγόνασιν. ἐκ τῆς οὐσίας δὲ τοῦ μοιχοῦ, εἰ ἔχοε 
γαμετήν, τὴν προῖκα καὶ τὴν πρὸ γάμου δωρεὰν αὐτῇ 
περισώζεσθαι, ἢ τὴν ἀπὸ τοῦ ἡμετέρου νόμου μοῖ- 


ulteri, si habeat uxorem, dotem et propter nuptias 
donationem ei salvari, aut partem ἃ nostra lege da- 
tam si dotalia instrumenta non subsecuta sunt; 


si προικῷα συμβόλαια μὴ παρηκολούϑησαν, τὴν residuam vero eius substantiam, si quidem sint ascen- 
δὲ λοιπτὴν αὐτοῦ περιουσίαν, si μέν sit κατιόντες 710 dentes aut descendentes usque ad tertium gradum, 


ἀνιόντες ἕως τρίτου βαϑμοῦ, λαμβάνειν αὐτοὺς κατὰ 
τὰς τάξεις xai τοὺς βαϑμούς, εἰ δὲ μή εἶσε τοιοῦτοί 
τινες, τῷ φίσκῳ προξκυροῦσϑαι ταύτην κελεύομεν. 
1 τὴν δὲ μοιχευϑεῖσαν γυναῖχα ταῖς προΞξηκούσαις 


accipiant hi secundum ordines et gradus, si vero non 
sint huiusmodi aliqui, fisco applicari haec iubemus. 


1 Adulteram vero mulierem competentibus vulneri- 


ποιναῖς ὑποβαλλομένην ἐν μοναστηρίῳ ἐμβάλλεσϑαι. 16 bus subactam in monasterio mitti. Et si quidem 


xai εἰ μὲν εἴσω διετίας ἀναλαβεῖν αὐτὴν ὁ ἀνὴρ Bov- 
ληϑείη, ἐξουσίαν αὐτῷ δίδομεν τοῦτο ποιεῖν καὶ συν- 
οικεῖν αὐτῇ, μηδένα κίνδυνον ἐντεῦϑεν εὐλαβουμένῳ 


intra biennium recipere eam vir suus voluerit, pote- 
statem ei damus hoc facere et copulari ei, nullum 
periculum ex hoc metuens, nullatenus propter ea 


μηδὲ διὰ τῶν ἐν μέσῳ γινομένων καταβλαπτομένου quae in medio tempore facta sunt nuptias laedi. Si 
τοῦ γάμου. εἰ δὲ ὁ προειρημένος χρόνος παρέλϑῃ, ἢ 20 vero praedictum tempus transierit, aut vir prius 


ὁ ἀνὴρ πρὶν ἀναλαβεῖν τὴν γυναῖκα τε £L, κε- 
λεύομεν κουρεύεσϑαι αὐτὴν καὶ τὸ μοναχικὸν σχῆμα 
λαμβάνειν, καὶ οἰκεῖν ἐν τῷ αὐτῷ μοναστηρίῳ ἐπὶ 
2 ὅλον τὸν χρόνον τῆς οἰκείας ζωῆς. καὶ εἰ μὲν ἔχοι 


κατιόντας, τὰ δύο μέρη λαμβάνειν αὐτοὺς τῆς περιου- 25 


σίας αὐτῆς κατὰ τὴν τῶν νόμων διαιρούμενα τάξιν, 
τὸ δὲ λοιπὸν τρίτον μέρος τῷ μοναστηρίῳ ἐν ᾧ ἐμ- 
βάλλεται δίδοσθαι: εἰ δὲ κατιόντες μὴ εἴησαν, ἀλλὰ 
'ἀνιόντες εὑρεϑῶσι μὴ συμπράξαντες τῷ τοιούτῳ ἀσε- 


quam recipiat mulierem moriatur, tondi eam et mo- 
nachicum habitum accipere, et habitare in ipso mo- 
nasterio in omni propriae vitae tempore. 

2 Et si quidem habeat descendentes, duas — 
accipere eos substantiae secundum legum divisas 
ordinem, reliquam vero tertiam monasterio 
in quo mittitur dari. Si vero descendentes non 
fuerint, sed ascendentes inveniantur non consentien- 
tes huiusmodi inquitati, quattuor uncias eos secun- 


βήματι, τετραούγκιον αὐτοὺς κατὰ τὴν τοῦ νόμου 80 


6. Χ. ΧΙ in textu huius novellae om. L. 

€. X (xai εἴπερ τὸ τῆς μοιχείας ἔγκλημα φανερῶς ἀποδειχϑείη, τηνικαῦτα διαζυγίου πεμπομένου κελεύομεν 
ἐκείνας τὰς ποινὰς ...... ) extat B 28, 7, 1 adnexum novellae CX VII c. 8 $2 in. (551, 23, ubi vid.), unde idem eodem loco 
pariter contaminatum legitur in L f.143. Ez B habent B* M 16,21 p. 506 Zach, Nomoc.^" XIV tit.11,1; pr. et $1 
ANomoc,!n XIV tii. 1,32 (pr. εἰ ὃ 1 in. Balsamo ad Nomoc. XIV tit. 13,5 p. 1103 Voell). — Summas praestant Anonymus 
Bodleianus 21.A apud Zachariae ᾿Ανέκδ. p. 220, B2 θ0, 31,4 $1 p. 117 Heimb. (ubi falso citatur Cod. 9, 9,29), ὃ 1. 2 
-JNomoc. XIV tit. 11,1 p. 592 Pitra, summaria ὃ 1 'Poz. 25,12, Nomoc. XIV tit. 1,32; $1. 2 argumentum ex Ath. repetunt 
paratitla Ath. 1 $4, 2$ 6. 





. X. Si quando autem adulterii crimen manifeste probatum sit, iubemus illas poenas delinquentibus 
infligi, quas Constantinus piae memoriae constituit; ut illi quoque similes — subeant, qui mediatores 
aut ministri eiusmodi impii criminis extiterunt. ἔπ substantia autem adulteri, si ugorem habeat, dos et 
donatio ante nuptias ei servetur, vel portio lege nostra statuta si dotalia instrumenta subsecuta non sint ; 
reliquam vero eius substantiam, si quidem sint descendentes vel ascendentes usque ad. tertium gradum, hi 
secundum ordines et gradus capiant, sin autem nulli eiusmodi sint, fisco eam adici iubemus. 

1 Mulier autem adultera competentibus poenis subiecta in monasterium coniciatur. Εἴ si quidem intra 
biennium recipere eam vir voluerit, potesiatem ei damus id faciendi et cum ea habitandi, ita ut nullum peri- 
culum inde metuat nec matrimonium per ea quae medio tempore facía sunt detrimentum capiat. Si vero 


ctun tempus transierit, vel maritus ante quam mulierem reciperet mortuus sit, iubemus eam tonderi 


οἱ habitum monachicum assumere et in eodem monasterio per omne vitae suae 


pum descendentes habeat, 


habitare. ΕἸ si 


duas partes substantiae eius ipsi accipiant secundum ordinem legum dividen- 
, reliqua autem pars tertia monasterio detur in quo 1 cendente. 


conicitur; sin $ non adsint, sed 


ascendeníes praesto sint, qui tamen non adiuverint eiusmodi scelus, quattuor uncias ii secundum legum 





1 φανερῶς om.c | 3 ἅς — 4 διετύπωσεϊ] ἃς οἱ vó- 
μοι διατυποῦσι BL | εὐσεβοῦς] divae (i.e. 9eíasc?) ς | 
4 διετύπωσε! Cod. 9, 9,39 $ 4 | ὁμοίας M e, B* v. L] vo- 
μέμους LB || 6 Zye Nomoc.? 11,1 || 8 ἡμετέρου] eior- 
μένου L νόμου] Nov. XXII c. 18 (cf. CXVII c. 5) | 
9 εἰ] εἰσ .L | προικῶσα Nomoc.? ἢ μὴ om. M ἢ 10 εἰσὶν 
ἀἁγνιόντες ἢ κατιόντες Βίς | 11 τρίτου] τοῦ τρίτου 
CG.EHeimbach male | λαβεῖν Nomoc.^ | 13 φίσκῳ] δη- 
μοσίῳ (δήμω Nomoc? 1,32) B || ταύτην M] ταύτας 
(ταύτα Bf) LB, haec c | 15 ποιναῖς] πεληγαῖς Nomoc. XIV 
tit. 11,1 v. L, Anon. Bodl.,& || ὑποβαλλομένην ποιναῖς B | 
£v. om. Nomoc.?" 11,1 || 16 ὁ ἀνὴρ αὐτὴν Bf | 19 "μήτε 
libri, nullatenus (i. e. μηδὲν ἢ) ς | γενομένων Bí Nomoc.? 
1,32 | 20 παρέλϑη παρέλϑοι LB| 21 zoiv] πλὴν 
ANomoc." 1,32 | τελευτήσει LB] τελευτήσοι M Nomoc.?7 | 
κελεύομεν om.c|| 23 ἐν τῷ αὐτῷ] in ipso ς, αὐτῷ om. 
Β5}} μοναστήριον L^ || 24 τῆς ἰδίας ζωῆς Nomoc.4" 11,1 
τὴῆβ ξωῆς αὐτοῦ Bf | £ye .B* v. L, Nomoc. ἢ 26 αὐτῆς 
om. ς || διαιρουμένων Bí | 28 εἰ δὲ μὴ κατιόντες εἰσὶν 
ΒΓ || 29 εὑρεϑῶσι καὶ εὑρεϑῶσιν Β΄ | 30 τέσσαρας οὐγ- 
κίας LB || τὴν τοῦ νόμου διάταξιν Β5 Nomoc.4 leges c 





1 adulteria A7 | probatur v ἢ 3 exposuit v | illi à £* | 
4 subitientibus 7'! | medio V media b mediis v | aut 
addidi | ministris huiusmodi 5 v huiusmodi ministri T' || 
9 crimine b | substantiam v || adulterii R! V! | 6 abeat ὁ 
habet 7 | uxorem om. V! | et om. V* | 7 eius bv | 
patrem ὁ || nostram 5 v | legem Re ^ v | 8 subsecutae 5 v | 
9 substantia b | 10 et descendentes V, om.v | 11 acci- 
piat hii b accipient hi v accipiatur ab his 7 ἢ 12 sunt 
Rvulg.| aliquis v aliquid ὁ ἢ haec] et v | 14 adultera 
bv| mulier v mulieres? Rt | 15 subacta v || monaste- 
rium ΤΣ vulg. | quid ὁ | 16 vir] ubi £!| 17 et om. V! 
copulare 7'| 18 /eg. metuenti? | et nullatenus E? vulg. 
20 aut prius quam uir (ubi E!) accipiat K | 21 mori- 
tur R|tundi bv|| monachitum 7! monachum A! | 22 
abitum accipere 7'v accipere habitum £ | ipsum 5 v | 
monasterium v | 24 discendentes b | 25 accipere eas V! 
eos accipere 7'| substantiae] et substantiam v | diuisa bv 
diuersas T! | 26 monasterium b | 27 dari] ei dari R* || 
descendentis b || 28 conuenientes v|| 29 quattuor om.v, 
quattuor — 6586, 9 legem ser. R* in ras. 3 vv. | eos om. b 


Nov. CXXXIV 10. 11 


696 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 





τάξιν διαιρούμενον λαμβάνειν, τὰς δὲ ὀκτὼ οὐγκίας 
δίδοσθαι τῷ μοναστηρίῳ ἐν ᾧ ἐγκλείδταε ἡ τοιαύτη 
γυνή" εἰ δὲ μήτε κατιόντας μήτε ἀνιόντας ἔχοι, ἢ καὶ 
ἁνιόντες συνέπραξαν τῇ τοιαύτῃ ἀσεβείᾳ, πᾶσαν αὖ- 
τῆς τὴν οὐσίαν λαμβάνειν τὸ μοναστήριον. ἐκείνου 
παραφυλαττομένου cre δι᾿ ὅλων τῶν ϑεμάτων τῷ 
ἀνδρὶ τὰ σύμφωνα τὰ τοῖς προικῴοις ἐμφερόμενα 
συμβολαίοις φυλάττεσϑαι. 


dum leges divisas accipere, octo vero uncias dari 
monasterio in quo includitur huiusmodi mulier, $i 
vero neque descendentes neque ascendentes habeat, 
aut ascendentes consenserint huiusmodi iniquitati, 
5omnem eius substantiam accipere monasterium illi 
conservandam, ut per omnes casus viro pacta dotali- 
bus illata instrumentis serventur. 


CAPUT XI. 


"msi? δέ τινες τὸν ἡμέτερον νόμον παραβαίνειν 


Quia vero aliqui nostram legem transcendere stu- 


σπουδάζουσιν, ἐν ᾧ ἰδικῶς τὰς αἰτίας ἀπηριϑμησά- 10 dent, in qua evidenter causas enumeravimus ex qui- 


Li , € , , , » 
μεϑα ἐξ ὧν μόνων ῥεπούδια δύναται πέμπεσϑ'αι 3) 
ἐκ τοῦ ἀνδρὸς ἢ ἐκ τῆς γυναικός, κελεύομεν παρ᾽ ἐκεί- 
vas τὰς αἰτίας μηδενὶ τρόπῳ ῥεπούδια γέίνεσϑαι ἢ 
ἐρρῶσϑαι γινόμενα, ἢ κατὰ συναίνεσιν τοὺς γάμους 
διαλύειν καὶ συγχωρεῖν ἀλλήλοις τὰ ἁμαρτήματα. 
1 εἰ δὲ παρὰ τὰς ἀφ᾽ ἡμῶν διωρισμένας αἰτίας τολ- 
μήσουσέ τινες διαλύειν τὸν γάμον, κελεύομεν, εἰ μὲν 
κατιόντας ἔχοιεν εἴτε ἐξ αὐτοῦ εἴτε ἐξ ἄλλου γάμου, 
τὰς οὐσίας αὐτῶν ἐκείνοις δίδοσϑαιε κατὰ τὴν τῶν 


bus solum repudia possunt transmitti aut ἃ viro aut 
a muliere, iubemus praeter illas causas nullo modo 
repudia fieri, aut per consensum nuptias solvi et 
concedere invicem delictis. 


15 


1 Si vero praeter ἃ nobis definitas causas prae- 
sumpserint aliqui solvere matrimonium, iubemus, si 
quidem descendentes habuerint sive ex ipso sive ex 


alio matrimonio, substantiam eorum illis dari secun- 


νόμων τάξιν, xai τόν vs ἄνδρα τήν vs γυναῖκα εἰς 20 dum legum ordinem, et tam virum quam mulierem 


μοναστήριον ἐμβάλλεσϑαι, ἐπὶ πάντα τὸν τῆς ξωῆς 
αὑτῶν χρόνον, xai ἐκ τῆς ἑἕκαστου περιουσίας ἀνὰ 
τέσσαρας οὐγκίας τοῖς μοναστηρίοις ἐν οἷς ἐμβάλλον- 
ται ἀφορίζεσϑαι" τοῦ ἀνδρὸς δηλονότι μηδὲ χρῆσιν 


in monasterium mitti in omnibus vitae suae tempo- 
ribus, et de singulorum facultatibus quaternas uncias 
monasteriis in quibus mittuntur separari; viro nihilo 
minus neque usum habente datae partis filiis. Si 


ἔχοντος τοῦ διδομένου τοῖς παισὶ μέρους. εἰ δὲ κατιόν- 25 vero descendentes non habeant, sed ascendentes in- 


τας μὴ ἔχοιεν, ἀλλὰ ἀνιόντες εὑρίσκονται, τὸ τρίτον 
μέρος τῆβ οὐσίας λαμβάνειν αὐτούς, εἰ μὴ τῇ ἀσεβείᾳ 
τῆς λύσεως τοῦ γάμου συνήνεσαν, τὰ δὲ δύο μέρη τοῖς 
μοναστηρίοιβ ἐν οἷς ἕκαστος ἐμβάλλεται ἀφορίζεσϑαι. 


veniantur, tertiam partem substantiae accipere eos, 
si non iniquitati solutionis matrimonii consenserint, 
duas vero partes monasteriis in quibus unusquisque 
mittitur separari. Si vero neque descendentes ne- 


εἰ δὲ μήτε κατιόντες μήτε ἀνιόντες εἶεν, ἢ καὶ ἀνιόν- 30 que ascendentes inveniantur, vel ascendentes consen- 


τες συνήνεσαν τῷ γεγονότι, κελεύομεν πᾶσαν τὴν οὐ- 


c. XI extat B 28, 7, 6 post που. CXVII c. 12 et inde eodem loco in L f. 145 (cf. p. 562 ad c. 13). 


serunt facto, iubemus omnem substantiam monaste- 
$ 1—3 


ex B habet Nomoc." XIV tit. 18, 4; pr. — $3 ín epitomen redacta B* I' 4, 5 p. 156 Zach. — Summam pr. — ὃ 3 


praestat Anonymus Bodleianus 21 B. apud Zachariae 24véx0. p. 220. 


Theodori summam capitis repetit B2, Athanasii 


summarium $ 1 (— v. 25) libellus περὲ διαφόρων ἀναγνωσμάτων ὃ 6 p. 193 Heimbach, Anon. Bodleianus 21 C 
apud Zachariae l. e., summarium ἃ 2 repetunt paratitla Ath. 14 $2. Argumentum notant paratitla Ath. 2 $ 6, 10 $3. 





ordinem dividendas accipiant, octo autem wnciae monasterio dentur in quo eiusmodi mulier includitur ; 
si vero neque descendentes neque ascendentes habeat, vel etiam ascendentes eiusmodi impietatem adiuverint, 
omnem eius substantiam monasterium accipiat. Atque illud simul observetur, ut in. omnibus casibus pacta 
dotalibus instrumentis inserta marito serventur. 

Quoniam autem nonnulli legem nostram violare student, in qua specialiter causas enume- 
ravimus ea: quibus solis repudia aut a viro aut a muliere mitti possunt, iubemus praeter illas causas nullo 
modo repudia fieri vel facía valere, aut coniuges consensu matrimonia solvere atque delicta sibi invicem 
1 condonare. Quodsi. qui praeter causas a nobis definitas matrimonium solvere ausi sint, iubemus, si 
quillem descendentes habeant sive eas ipso sive ex alio matrimonio, illis bona eorum dari secundum ordi- 
nem legum, et tam virum quam mulierem in monasterium conici per omne vitae eorum tempus, ac de 
utriusque substantia quaternas uncias monasteriis in quae coniciuntur destinari: ut scilicet vir ne usum- 


fructum. quidem partis quae liberis datur habeat. 


Si autem descendentes non habeant, sed ascendentes 


praesto sint, tertiam partem substantiae ii accipiant, nisi impietati matrimonii solvendi consenserint, duae 
vero partes monasteriis in quae quisque conicitur. destinentur. Sí vero neque descendentes neque ascen- 


dentes sint, vel etiam ascendentes ei quod factum 


est. consenserint, iubemus omnem substantiam mona- 





1 διαιρουμένας LB || λαβεῖν Nomoc." || οὐγγίας M 
Nomoc.^ | 2 ἔγκλεισται Nomoc." | 3 ἢ om. Ere Il 
καὶ oí ἀνιόντες L Nomoc.n | 4 ἔπραξαν BS v. L. || του- 
avr] αὐτῇ B*|| αὐτοῖς B' | 5 ἐκείνου παραφυλαττο- 
μένου] illi conservandam (i. e. ἐκείνῳ σταραφυλαττομέ- 
viv?) e | 1 τὰ vois] τὰ om. Bf | προικῴοις M] γαμιε- 

«ois M s.v., LB | 8 συμβολαίοις ἐμφερόμενα LB 19 
παραβαίνειν σπουδάζουσι νόμον B || νόμον] nov. CXVII 
c. 8. 9 || 10. ἀπηρεϑμήσαμεν M? | 11 μόνων] solum (i. e. 
μόνον) e || δεπούδια] διαζύγια LB (id. 13) | δύνανται 
σέμπεσϑαι B πέμπεσϑαε —— L | 12 παρ᾽ περὶ 
DB! | éxetvas] ταύτας B'* | 13 τὰς εἰρημένας αἰτίας Β || 
δεπούδια)] διαλύειν γάμους xai διαξύγεα Bf (cf. ad 14) | 
ἢ — 14 γινόμενα om. B* g || 14 γινόμενα M] τὰ γινόμενα 
LB | ἢ κατὰ — 15 διαλύειν om. Bf || συναίρεσιν L || 
τοὺς om. B! | 16 εἰ] Οἱ Nomoc."^ | ὑφ᾽ ἡμῶν L || 18 ἐκ 
τοῦ αὐτοῦ malit CGEHeimbach || 19 τὰς οὐσίας] sub- 
stantiam g || τοῦ νόμου Nomoc.^ | 22 αὐτῶν om. M" || 
23 οὐγγίας ML Nomoc." | 28 vov om. Bf || 29 ἐμβάλ- 
λεσϑαι M || 30 μήτε ἀνιόντες μήτε κατιόντες D* || μὴ 
ἀνιόντες M^ || εἶεν} inveniantur g καὶ] καὶ εἰ Βὶ | 
ἀνιόντες] οἱ ἀνιόντες LB (cf. ad 3) 


1 legem A(?)v| diuisa ὁ diuersas 75. || accepere ὁ 
2 concluditur 7'|3 vero neque] neque om. ὁ || habet v 
4 conserint b | 5 accipiat v | monasterio ὁ | illi uero 
conseruandam (conseruanda v) b v; leg. illo uero obser- 
vando? || 6 viro] uel v uae ὃ | pacto V* facta v || 7 illate 
V1 | 9 aliquid » alii qui v | student om. £* | 10 quo 7'* | 
uidenter 12} uidentur V! || eausas] causas quae V || 11 
repudiatae b | 12 mulier b | propter 5| 13 fuerit ὁ || 14 
delicti b v derelieti A | 16 practer] praedictas 5 || prae- 
sumpserit A! || 17 aliquis V! v aliquid R! ὁ | 18 habuerit 
V || ex alio] ad alio ὁ || 19 substantia v || 20 ordinem legum 
T | 21 monasterio Vv|| 22 quaternis untiis 7'| 23 mit- 
tur T'| reparari A?| uero 7Z''v uae ὁ ui V!|| 24 usque 
V*| usu habere 105 || filiis bv] filiis. quando pater rerum 
filii in potestate positi non habet (habeat 7") usumfructum 
RVT vulg. | Si om. b | 26 tertiam] tertiam uero v || acei- 
pere eos substantiae 7' | 27 iniquitatis v (103, sed restituit 
iniquitati) | matrimonium ὁ, om.v || 28 monasterii v mo- 
nasterii his V! | unusquisque de/. V? || 29 seperari 7'* | 
neque ascendentes om. A, ascendentes ante descendentes 
add. R? | 30 uel R?] et R!VT ὃ aut al. | ascendens V 
consenserunt V ὁ] consenserint AT'vulg. conuenerunt v 





31 faetum ὁ | monasterii ὁ maioris monasteriis Ai^ 








PRU Le 


HABERE LOCI SERYATOREM 


697 


Nov. CXXXIV 11. 12 





σίαν τοῖς μοναστηρίοις ἐν οἷς ἐνεβλήϑησαν δίδοσθαι, 
fva μὴ διὰ ταύτης τῆς περινοίας καὶ τὸ τοῦ ϑεοῦ 
κρίμα καταφρονηϑείη καὶ ὁ ἡμέτερος νόμος παραβαϑῇ. 
9 ᾿Αλλὰ καὶ τοὺς ὑπουργοῦντας ταῖς τοιαύταις λύσεσι 
τῶν γάμων ἢ τὰ τοιαῦτα ἀϑέμιτα συμβόλαια συντι- 
ϑέντας ταῖς εἰς σῶμα ποιναῖς ὑποβάλλεσϑαι κελεύο- 
ὃ μεν καὶ εἰς ἐξορίαν πέμπεσϑαι. Εἰ δὲ οἱ τὸν γά- 
μὸν λύειν ἐπιχειρήσαντες βουληϑῶσε πάλεν ἑαυτοῖς 
συζευχϑῆναε πρὶν ἐμβληϑῶσε μοναστηρίοις, ἄδειαν 
αὐτοῖς 
ποινὰς συγχωροῦμεν αὐτοῖς καὶ τὰς ἰδίας περιουσίας 
ἔχειν καὶ οὕτως πρὸς ἀλλήλους ζῆν, ὡς ἂν εἰ μηδὲν 
τοιοῦτο ἡμαρτημένον ἐτύγχανεν. τοῦ ἑνὸς δὲ βου- 
λομένου τὸν γάμον ἀνακαλέσασϑαε, εἰ μὴ συναινέσεε 


riis in quibus missi sunt dari, ut non propter hunc 
contemptum et dei iudicium contemnatur et nostra 
lex transgrediatur. 
2 Sed et ministros talis solutionis nuptiarum aut 
5 qui huiusmodi incesta instrumenta composuerint cor- 
poralibus poenis subici iubemus et in exilium desti- 
3 nari Si vero hi qui matrimonium solvere prae- 
sumpserunt voluerint iterum sibi coniungi — quam 
mittantur in monasterio, licentiam eis damus hoc 


δίδομεν τοῦτο ποιεῖν, καὶ τὰς ztpotigruévasl0facere et praedictas poenas concedimus eis et pro- 


prias habere substantias et ita ad invicem vivere, 
tamquam si nihil delictum fuisset. Uno vero volente 
matrimonium revocare, si non consentiat alia per- 
sona, contra eum qui noluerit teneant poenae. 


τὸ ἕτερον mo0sc7tOv, κατὰ τοῦ μὴ βουλομένου κρατεῖν 15 


τὰς ποινάς. Ταῦτα δὲ πάντα φυλάττεσϑαε κε- 
λεύομεν ἔν τε τῇ βασιλίδε ταύτη πόλει καὶ ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις, διά τε τοῦ κόμητος τῶν πριβάτων καὶ τῆς 
τῶν παλατίνων σχολῆς καὶ τῶν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις 


Haec vero omnia servari iubemus tam in regia 
hac civitate quam in provinciis, tam a comite pri- 
vatarum quam ἃ tinorum schola et provinciarum 
iudicibus et officiis eorum, scientibus quod si neg- 


ἀρχόντων xai τῶν τάξεων αὐτῶν; εἰδότων αὐτῶν, ὡς 20lexerint huiusmodi alicuius delicti et non omnia haec 


εἰ ῥᾳϑυμήσουσε τοιούτου τινὸς ἁμαρτανομένου καὶ μὴ 
ταῦτα πάντα παραφυλάξουσε, καὶ ἐξορίαν καὶ δήμευ- 
σιν ὑποστήσονται. ταῦτα δὲ αὐτὰ παραφυλάττειν κε- 
λεύομεν καὶ τοὺς κατὰ τόπον ὁσιωτάτους ἐπισκόπους, 


custodierint, et exilium et proscriptionem sustine- 
bunt. Haec vero iubemus servare et locorum san- 
ctissimos episcopos, ut providentia eorum traditae 
personae in monasteriis mittantur, et de rebus ea- 


ὥςτε προνοίᾳ αὐτῶν τὰ παραδιδόμενα πρόξωπα év25rum quod a nobis definitum est monasteriis vin- 


μοναστηρίοις ἐμβάλλεσϑαι xai ἐκ τῶν πραγμάτων 
αὐτῶν τὰ παρ᾽ ἡμῶν διορισϑέντα τοῖς μοναστηρίοις 
παρέχεσϑαι. 


dicent. 


CAPUT XII. 


Εἴ τις δὲ κατηγορηϑεὶς ἐπὲ μοιχείᾳ προδοσίᾳ τῶν 


Si quis vero accusatus in adulterio per proditio- 


δικαστῶν ἢ ἄλλῳ οἱῳδήποτε τρόπῳ τὰς ἀπὸ τοῦ νό- 30 nem iudicum aut alio quolibet modo a legibus poe- 


μου ποινὰς ἀποφύγοι, καὶ μετὰ ταῦτα εὑρεϑείη τῇ 
, γυναικὲ περὲ ἧς κατηγορήϑη αἰσχρῶς συναναστρεφό- 
μενος ἢ εἰς γάμον λαμβάνων αὐτήν, καὶ τοῦτο γένη- 


ται ζῶντος τοῦ ἀνδρὸς ἢ καὶ μετὰ τὴν 


nas effugerit, et post haec inveniatur mulieri de qua 
accusatus est turpiter conversatus aut in matrimo- 
nium accipere eam, et hoc fiat vivente marito aut 


αὐτοῦ τελευ- post eius mortem, neque matrimonium valere iube- 


τήν, οὐδὲ τὸν γάμον ἐρρῶσθαι κελεύομεν, ἀλλὰ καὶ 85 


A 
6. XII. XIII extant B 6, 19, 8. 9. 


e. XII ez B habet Nomoc.ó^ XIV tit.11,1; summam praestat Nomoc. XIV tit. ib., Ath. summam repetit No- 


moc. L tit. A1 p. 652 Voell. 








steriis in quae coniecti sunt dari, ne per hanc astutiam et dei iudicium contemnatur et lez: nostra violetur. 
2 Sed eos quoque qui eiusmodi matrimoniorum solutionibus operam praestant vel eiusmodi illicita in- 
8 strumenta componunt, corporalibus poenis subici et in exilium mitti iubemus. Si vero qui matrimo- 
nium solvere conati sunt, prius quam in monasteria coniciantur, rursus inter se coniungi velint, facultatem 
iis damus hoc faciendi, et praedictas poenas iis remittimus, utgue bona sua habeant ac peri inter se 
vivant tamquam si nullum eius generis peccatum commissum esset concedimus. Quodsi alter nuptias re- 
4 vocare velit, si non consenserit altera persona, contra eum qui noluerit poenae valeant. — Haec autem 
omnia custodiri iubemus tam in hac regia civitate quam in provinciis per comitem rerum privatarum et 
scholam palatinorum et praesides provinciarum eorumque officia: qui sciant, si quid eiusmodi commissum 
neglexerint neque haec omnia observaverint, se et exilium et publicationem bonorum subituros esse. Haec 
ipsa vero etiam sanctissimos locorum episcopos observare iubemus, uf cura eorum personae traditae in 


monasteria coniciantur atque ex bonis eorum ea 


a nobis statuta sunt monasteriis praestentur. 


XIL δὲ quis autem adulterii accusatus proditione iudicum vel alio ullo modo legitimas poenas 


effugerit, atque postea deprehensus sit cum muliere, 


opter accusatus est, turpiter conversari 


vel eam in matrimonium accipere, idque vivo marito vel etiam post mortem eius factum sit, ne valere 





1 ἐβλήϑησαν Bf | 2 ταύτης] τὸ Nomoc." | τοῦ om. Bf | 
3 καταφρονη ϑὴ cum Scrimgero vulg. | xai — παραβαϑῇ 
om. Nomoc.^ || 5 τοῦ γάμου B* || συντιϑέντες L || 8 éxe- 
χειροῦντες L | ἑαυτοὺς ov& vas B | 9 μοναστηρίω 
ANomoc.^ ἐν μοναστηρίοις L| 10 αὐτοὺς Nomoc." || 13 
τοιοῦτον BL, om. « || ἀμαρτημένον L | 17 ταύτῃ om. 
B' | 18 τῶν πριβάτω»] τῶν βασιλικῶν πριβάτων, 
s.v. τῶν βασιλικῶν περιουσιῶν LL, καὶ τῆς περιουσίας 
add. Bí | 21 εἴ ἐὰν ΒΓ 22 πάντα om. B ἢ 23 αὐτὰ 
om. Bí g || κελεύομεν παραφυλάττειν LB | 25 αὐτοῦ 
M* | παραδεδομένα B | 30 τρόπῳ] προσώπῳ B' | 
τὰ M | ἀπὸ vov νόμου] a legibus & || 34 ἢ καὶ] εἴτε 
ANomoc.i, ἢ B^ ἢ αὐτοῦ) ἀετὴν 1,5 ἢ 35 xai om. L 





1 missi] si ὁ ἢ 2 contemptum] con — um V! cum spat. 
vac. 6—7 litt. | de iuditio R* in dei iudicium 5 ἢ 4 tali 
V, om. b v | 5 *incerta VT ὃ certa R v | instrumentum 
V! || eonposuerunt ὁ | 7 uero hii RT uobi V, hi om. 5v | 
praesumpserint v | 8 uoluerit R | eontingi 5 | 9 mitta- 


tur v | monasterium RT'vulg. || eis licentiam v ἢ 10 facere 
et] et om. b | 11 et om. T'| vivere] uere 7, om. R! || 12 
Si om. v | nih ὁ | fuisse ὁ | uno] non 5v || uoliente 7' || 
13 reuocari V | alia] et alia b altera 7' | 14 uoluerit 
ἘΞ noluerint 7'! | teneat b sentiat v | poaene 5| 16 
vero om. V | regiam hae ciuitatem v | 17 comitem 5 | 
18 a palatinorum] ««s«»« R || et om. v | 19 et officiis — 
neglexerint ser. V? im spat. vac. 11 vs. | si om. δ | neg- 
lexerit R | 20 alicuius ἀεὶ. V?, alterius v | 21 eustodient 
R! | praescriptionem 7'5 v proseriptione A' | 22 seruari 
VT | ante et in ὃ litura est 2—3 ütt. | 23 prouidentiam 
eos v | 24 sg. et — quod ser. V? in spat. vac. ὃ vs., et 
— vindicent om. v | eorum V(?3) | 25 uendicetur 7'?, vin- 
dicetur vulg.| 29 accusator υ ἢ in alterio R' ad adulte- 
rium v, in om. b | prodictionem 5 | 30 alium 5 v | quod- 
libet ὁ | 31 efugierit ὁ | haec om. V? || 32 accusatum 
est b accusatur v | matrimonio Vv | 33 aeceperit v || ui- 
uentem v || 34 post eius] postenus 5|| neque] et neque? 





b pr. | matrimonio 5 


Nov. CXXXIV 12. 18 


698 





τὸν τοῦτο πλημμελῆσαι τολμήσαντα, si καὶ τὸ πρό- 
τερον διέφυγεν, ὅμως ἄδειαν δίδομεν παντὲ δικαστῇ 
καὶ συνέχειν αὐτὸν καὶ μετὰ βασάνους ταῖς ἐσχάταις 
τιμωρίαις ὑποτιϑέναι, μηδεμιᾶς ἄλλης κατηγορίας ἢ 
ἀποδείξεως δεομένῳ καὶ τὴν γυναῖκα σωφρονισϑεῖσαν 
καὶ καρεῖσαν μοναστηρίῳ ἐμβληϑῆναι ——— κἀκεῖ 
μένειν ἐπὶ ὅλον τὸν χρόνον τῆς οἰκείας ζωῆς" τὴν 
ἑκατέρου δὲ περιουσίαν κατὰ τὴν προειρημένην τάξιν 
διαιρεῖσϑαι, κινδύνῳ (καϑὼς προείπομεν) τοῦ τε κό- 


UT NULLI IUDICUM LICEAT 


mus, Sed et eum qui hoc delinquere esumpsit, 
etsi prius perfugit, attamen licentiam us omni 
iudici et comprehendere eum et post tormenta ulti- 
mis suppliciis subicere, nulla alia excusatione aut 
5 probatione faciente; et mulierem castigatam et de- 
tonsam monasterio immitti iubemus et ibi manere in 
omne tempus propriae vitae; utriusque vero sub- 
stantiam secundum praedictum ordinem dividi, peri- 
culo (sicut diximus) tam comitis privatarum quam 


μητος τῶν πριβάτων καὶ τῶν κατὰ τὸν τόπον ἀρ- 10 iudicis loci. 


χόντων. 


CAPUT XIII. 


, Ἐπειδὴ δὲ δεῖ ἡμᾶς τὴν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους 

ἀσϑένειαν σκοπεῖν, τὰς εἰς σῶμα ποινὰς κατά τι μέ- 
- 2 , , * - 

ρος ἐλαττοῦντες ἀπαγορεύομεν ἑκατέρας τὰς χεῖρας ἢ 


Quia vero nos oportet humani generis infirmita- 
tem protegere, corporales poenas secundum aliquam 
partem imminuentes interdicimus alterutras manus 


xai πόδας τέμνεσθαι, ἢ τοιαύτας τισὶν ἐπάγεσϑαι 1δ aut pedes abscidi, aut huiusmodi quaedam inferri 


τιμωρίας δι᾿ ὧν τὰ ἄρϑρα διαλύονται, ἐπειδὴ ἡ τῶν 
ἄρϑρων διάλυσις βαρυτέρα ἐστὶ τῆς ἑκατέρων τῶν χει- 
ρῶν ἐκτομῆς. διὸ κελεύομεν, εἰ μὲν τοιοῦτό τι ἁμαρ- 
τηϑείη ἐξ ov oí νόμοι ϑάνατον τοῖς ἁμαρτάνουσιν 


supplicia per quae articuli dissolvuntur, quia mem- 
brorum dissolutio gravior est utriusque manus ab- 
scisione. Propter quod iubemus, si quidem tale ali- 
quid delinquatur unde leges mortem delinquentibus 


ἐπάγουσιν, κατὰ τὴν τῶν νόμων δύναμιν vzt£sv20inferunt, secundum legum virtutem sustinere eum 


αὐτὸν τὰς ποινάς, εἰ δὲ τοιοῦτο εἴη τὸ ἔγκλημα ὥςτε 
ϑανάτου ἄξιον μὴ εἶναι, ἄλλως αὐτὸν σωφρονίζεσϑαι 
ἢ εἰς ἐξορίαν πέμπεσϑαι, εἰ δὲ ἡ τοῦ ἐγκλήματος ποιό- 
της μέλους ἀποτομὴν ἀπαιτήσει γενέσϑαι, μέαν μόνην 
1 χεῖρα τέμνεσϑαι. 
παντελῶς οἱονδήποτε μέλος τέμνεσϑαει ἢ ἀποϑνήσκειν, 
ἀλλ᾽ ἑτέρως αὐτὸν σωφρονίζεσϑαι. κλέπτας δὲ κα- 
λοῦμεν τοὺς λάϑρα καὶ ἄνευ ὅπλων τὰ τοιαῦτα πλημ- 
μελοῦντάς. τοὺς γὰρ βιαίως ἐπερχομέγουβ ἢ μετὰ ὅπλων 
ἢ χωρὶς ὅπλων, ἐν οἴκῳ ἢ ἐν ὁδῷ ἢ : 
τὰς ἀπὸ τῶν νόμων κελεύομεν ὑπομένειν ποινάβ. 


poenas; si vero tale fuerit crimen quod morte dignum 
non sit, sed ut ipse castigetur aut in exilium trans- 
mittatur; si vero criminis qualitas membri abscisio- 
nem exigat fieri, unam solam manum abscidi. 


"Puio κλοπῆς δὲ o9 βουλόμεϑα 251 Pro furto vero nolumus omnino quodlibet mem- 


brum abscidi aut mori, sed aliter eum castigari. 
Fures autem vocamus qui occulte et sine armis hu- 
iusmodi delinquunt; eos vero qui violenter adgre- 
diuntur aut cum armis aut sine armis, in dómo aut 


ἐν ϑαλάσσῃ, 80 in itineribus aut in mari, poenis eos legalibus subdi 


jubemus. 


c. XIII in. et 8. 2 summam ex Ath. repetit libellus περὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων $6 p.193 Heimbach., v. 14sq. 
summarium exhibent Prochiron 39,23, Epanagoge 40, 26, Ecloga ad Prochiron mutata 3'1, 15 p. 152 Zach. 








quidem matrimonium iubemus, sed. etiam eum qui hoc committere ausus sit, etiamsi antea effugerit, tamen 
omni iudici facultatem damus comprehendendi et post tormenta ultimis suppliciis afficiendi, ita ut nulla 
alia accusatione vel probatione indigeat; et mulierem castigatam et tonsam in monasterium conici iube- 
mus ibique manere per omne vitae suae tempus ; utriusque vero substantiam secundum praedictum ordinem 
dividi, periculo (quemadmodum diximus) et comitis rerum privatarum et praesidum locorum. " 
XI. Quoniam autem humani generis infirmitatem considerare nos oportet, poenas corporales ali- 
qua ex parte minuentes veíamus utramque manum vel etiam pedem abscidi, aut eiusmodi poenas aliquibus 
infligi per quas articuli solvuntur, quandoquidem articulorum dissolutio gravior est utriusque manus 
abscisione. Propterea iubemus, si quidem quid eiusmodi commissum sit. de quo leges mortem delinquenti- 
bus inferunt, secundum tenorem legum eum poenas subire; sin tale sit crimen ut morte dignum non sit, 
alio modo castigari vel in exilium mitti; si vero criminis qualitas membri abscisionem exigat, unam solum 


1 manum abscidi. 


Propter furtum autem omnino nolumus membrum ullum abscidi, aut occidi eum, sed 


alio modo castigari. .Fures vero vocamus eos qui clam et sine armis eiusmodi delicta committunt; nam qui 
violenter grassantur sive cum armis sive sine armis, in domo sive in via sive in mari, eos poenas ἢ ὃν 


statutas subire iubemus. 





1 τοῦτο Msc] τοιοῦτο (om. Nomoc.") LB || τὸ om. No- 
moc.! | 3 ἐσχάταις M c] νομίμοις LB || 4 ἐπιτιϑέναι M, 
ὑποτιϑέναε — κατηγορίας om. L || μηδεμιᾶς) καὶ μη- 
δεμιᾶς Bf | δ᾽ δεομένων L faciente e | 7 τῆς οἰκείας 
ξωῆς (ξωὴν L*) 1, Βς (cf. 685,24)] τῆς ξωῆς αὐτῆς M || 
10 τῶν πριβάντων LL τῆς ἰδικῆς περιουσίας (τῶν ἰδὲ- 
κῶν Νοπιος.) B τῶν — ἀρχόντων) iudicis ς, unde 
τοῦ --- ἄρχοντος Haloander | τὸν om. L Bf | τόπων No- 
moc," | 12 ἀνϑρωπίου 1, ἀνθρώπου B*| 13 σκοπεῖν] 
protegere g, unde Gxézt&w corr. Haloander | 14 τὰς om. 
L^ || 15 ἢ xai τοιαύτας L || 17 vzs] vov Β΄ || ἑκατέρας 
B* | 21 τοιοῦτον L.B | 22 ἀλλως] sed ut i. e. ἀλλ᾽ 
ὡς c || 28 πέμπεσθαι! αὐτὸν πέμπεσϑαι D || εἰ δὲ ἡ] 
ἡ δὲ 1,}} 24 ἀπαιτήσει M] ἀπαιτήσοι L B. | μία μόνον 


χεὶρ ἢ εἷς ποὺς τοῦ πλημμελήσαντος ἀποτεμνέσϑω 
"Theod. || 25 βολόμεϑα M || 26 οἱουδήποτε Bf || 29 éx- 


ἐρχομένους ἢ μετὰ ὅπλων om. Bf 





1 et om. ὃ vulg. || derelinquere V 5 | praesumpserit R 
T'vulg.|| 2 profugit A?vulg.|| attin RT' alterum T' | 
omnem ὁ || 3 et om. v | eum om, T' | tormentum ὁ || 4 ex- 
eusationem ὁ, aceusatione malit Osenbrüggen || 5 proba- 


tionem bv || facientem b v, facienda vulg. | et] in bv || - 
muliere eastigata RV T' | detonsam Cramer in Zeitschr. ὦ 
f. gesch. Rechtswiss. 1, 309] detrusa RV T5. detur ad v || - 
1 omni ὃ omnem v || utrisque 7'* | substantia 5 sub- 
stantiae v | 8 praedietum ordinem om. b v, ubi in prozi- 
mis quoque versibus verba aliquot omittuntur propter 
labem archetypo adspersam || periculo om.v || 9 comiti 
b v || quam — 12 nos om. bv || 12 infirmitates 5| 13 cor- - 
porales poenas om.b v || aliquas partes A || 14 interdiei- . 
mus inminuenti v | alterutrasque manus 7' utrasque ma- - 
nus AR!, om. b v | 16 per quae articuli dis| om. ὃ v || sol- 
uantur ὁ | 17 dissoluatio ὁ solutio v | manuum abseisione - 
V, om. b v|| 18 talem 5v|| 19 delinquantur AZ! || delin- - 
quentium v || 20 inferant ὁ | uirtutes v | eos v | 21 
talis v || mortem 5|| 22 set uti R! aut A? | ipse] et ipse — 
V||in om. b || transmitatur 7' transmittetur b, hoe pro- - 
cedere add. V | 23 absisione R!|| 24 sola ὃ solum Vv || - 
25 furtum ὁ | quolibet V b v|| 26 mori« 7} castigare — 
V) 27 vocamus vulg.] uolumus /ibri, uocari s. v. add. — 
V? | carmis ὁ || 28 relinqui v || uiolenter scr. V? Zn ras. || 
agrediuntur A 7' egrediuntur 5 | 29 arma 6 v || arma 
b v || domo Osenbrüggen] domos libri | aut in] aut om. V, 





in om. H vulg. | mare ARV ὃ 








089 


Nov. CXXXIV 13. 





2 "Qsre δὲ μὴ μόνον τὰς εἰς σῶμα ποινάς, ἀλλὰ καὶ 
τὰς εἰς χρήματα μετριωτέρας γίνεσϑαι, ϑεσπίζομεν 
τοὺς ἐπὶ ἐγκλήμασι κατηγορουμένους, éq ὧν οἱ νὸ- 
μοι δήμευσιν ἢ ϑάνατον ὁρίζουσιν, ἐὰν ἐλεγχϑῶσιεν 
ἢ κατακριϑῶσι, τὰς αὐτῶν περιουσίας μὴ γίνεσϑαι 
κέρδος τοῖς ἄρχουσιν ἢ ταῖς αὐτῶν τάξεσιν, ἀλλὰ 
μηδὲ κατὰ τοὺς παλαιοὺς νόμους τῷ δημοσίῳ αὐτὰς 
προςκυροῦσϑαι. ἀλλ᾽ εἰ μὲν ἔχοιεν κατιόντας, αὐτοὺς 
ἔχειν τὴν οὐσίαν, χωρὶς τῶν διὰ τοῦ τοιούτου ἁμαρ- 


2 Utautem non solum corporales poenae, sed etiam 
pecuniariae mediocriores fiant, sancimus eos qui in 
criminibus accusantur, in quibus leges mortem aut 
proscriptionem definiunt, si convincantur aut con- 
5 demnentur, eorum substantias non fieri lucrum iu- 
dicibus aut eorum officiis, sed neque secundum ve- 
teres leges fisco eas applicari: sed si quidem habe- 
ant descendentes, ipsos habere substantiam, si vero 
non sint descendentes, sed ascendentes usque ad ter- 


τήματος αὐτοῖς προςγενομένων, εἰ δὲ μὴ ὕπεισε κατεόν- 10 tium gradum, eos habere. 


τες, ἀλλ᾽ ἀνιόντες ἄχρε τρίτου βαϑμοῦ, αὐτοὺς ἔχειν. 
8 εἰ δὲ γαμετὰς ἔχουσιν οἱ οὕτως καταπκριϑέντεξ, 
πᾶσε τρόποις κελεύομεν ταύτας καὶ τὴν προῖκα καὶ 
τὴν γαμικὴν δωρεὰν λαβεῖν. εἰ δὲ καὶ δίχα προικὸς 


8 Si vero mulieres habent qui condemnati sunt, om- 
nibus modis iubemus istas et dotem et nuptialem 
donationem accipere; si vero et sine dote talibus 


τοῖς τοιούτοις προξςώποις συνῴκησαν, τὴν ἀπὸ τῶν 5 personis coniunctae fuerunt, a legibus definitam par- 


ἡμετέρων νόμων ὁρισϑεῖσαν μοῖραν ἐκ τῆς ὅλης οὐσίας 
TOU κατακριϑέντος ταύτας λαμβάνειν, εἴτε τέκνα ἔχου- 
σιν εἴτε καὶ μή. εἰ δὲ μηδένα τῶν προειρημένων 
ἔχοι ὁ πλημμελήσας, τότε τῷ φίσκῳ προςκυροῦσϑαιε 


tem de tota substantia condemnati eas accipere, sive 
filios habeant sive non. Si vero neminem praedicto- 
rum habeat qui deliquit, tunc fisco sociari eius sub- 
stantiam. In maiestatis vero crimine condemnatis 


τὴν ἐκείνου περιουσίαν βουλόμεϑα. ᾿Επὶ μέντοι vois 20 veteres leges servari iubemus. 


ini καϑοσιώσει κατακρινομένοις τοὺς παλαιοὺς νόμους 
φυλάττεσϑαε κελεύομεν. 

Irt) Προνοησάτω τοίνυν ἡ σὴ ἐνδοξότης 
τὸν παρόντα ϑεῖον ἡμῶν νόμον κατὰ ταύτην τὴν 


εὐδαίμονα πόλιν προϑεῖναι, καὶ στεῖλαι κατὰ τὰς 25 


ἐπαρχίας καὶ καταφανῆ ποιῆσαι τοῖς τούτων ἡγουμέ- 
ψοις, ἐφ᾽ qp πάντας τοὺς ὑπηκόους μαϑεῖν ὅσην αὐτῶν 
ποιούμεϑα πρόνοιαν. D. k. Mai. CP. imp. dn. Iusti- 


Dat. kal. Mai. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno 


niani pp. Aug. anno XXX. pc. Basilii vc. anno XV. 29 XXX, p. c. Basilii vc. anno XV. 
[a. 556.] Rescripta lex ad Monachium pu. 


ὃ 2. 3 summarium (ex Theod.) habet .BX 60, 52,16 p. 884 Heimb. 
$ 3 (— v. 171) summam Ath. repetunt paratitla Ath. 10 ὃ 3. 





2 Ut autem non solum c 
crimina accusantur, de quibus leges 


orales poenae, sed etiam pecuniariae moderatiores fiant, sancimus, qui propter 
ublicationem vel mortem statuunt, si convicti vel condemnati sint, 


ne eorum substantiae magistratibus vel officiis eorum lucro cedant, sed ne fisco quidem secundum veteres 
leges addicantur ; verum si descendentes habeant, ut hi bona accipiant, exceptis iis quae per tale delictum 
ipsis accesserunt, sin descendentes non supersint, sed ascendentes usque ad tertium gradum, hi ea habeant. 





Si autem uxores habent qui ita condemnati sunt, omnibus modis iubemus has et dotem et donationem 


nuptialem accipere. 


Quodsi etiam sine dote cum eiusmodi personis copulati fuerunt, portionem legibus 


nostris statutam ex tota condemnati substantia accipere eas, sive liberos habeant sive non habeant. Si 
vero is qui deliquit nullum ex praedictis habeat, tunc fisco substantiam illius addici volumus. In iis tamen 
qui maiestatis crimine condemnantur veteres leges servari iubemus. 


Epil 0gus. Provideat igitur tua gloria, ut 


aesentem sacram legem nostram in hac felici civitate 


proponat et in provincias mittat earumque praesidibus manifestam reddat, ut omnes subiecti intellegant, 


quantam iis curam adhibeamus. 





1 μόνας L| 3 τοὺς --- κατηγορουμένους (cf. 688, 1)] 
τῶν — κατηγορουμένων coni. Zachariae, cui correctioni 
adversatur αὐτῶν v. 5 || 4 δήμευσιν ἢ ϑάνατον] mor- 
tem aut proscriptionem ς | 5 μὴ om. M | 6 ἄρχουσι» 
ἐπὲ μέντοι τῆς καϑοσιώσεως oi παλαιοὶ νόμοι κρατοῦσι 
xai δημεύεται ἡ οὐσία τοῦ ἠνομηκότος add. L?, scho- 
lion ad v. 20 sg. ex margine huc intrusum (cf. Theod. 

36) erpunrit L^ | 9 χωρὶς — zrgosyevou£vo om. s | 
10 αὐτῶ LB*| 11 τρίτου] τοῦ τοιούτου L | 12 οὕτως 
om. ς | 13 ταῦτα L^ || xai om. Bf | 15 συνώκισαν L | 16 
ἡμετέρων οπι. ς | vóuov] cf. ad 685,8 | 17 ταῦτα L || εἰ 
τέκνα L || 18 xai om. Bf || προειρημένων» πρὸ ἡμῶν L! 
] 19 ἔχει L | φίσκῳ] δημοσίῳ LB | 20 βουλόμεϑα om. c 
[21 émi om. B | κατακριϑεῖσε LL ἢ 23 epilogi in ML 
additi pars prior (--- προϑεῖναι. 25) ad Musonium praef. 
urbi, altera ad Petrum praef. praetorio spectat (cf. ad 
676, 23); om. epilogum Bg || 28 subscr. om. Ath., habent 
lul."", item Ultinensis in appendice Iul. p. 190 Haenel; 
ἐξερωνήϑη μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου ις΄ ἔτει τῆς 
βασιλείας Theod. | dat. k. mag. Iul." || ep. M] constanpt. 





Utin., pe. Zul.", om. Zul"z | imp. dn. (dn. om. Jul*v) 
iust. pp. a. ann. XXX. (XV. Zul.") Zul. ς dn. iustiniani 
pp. aug. M ceteris omissis || pc. uasilii uc. an. XV ς uc. 
basilii an. XV Zui.? p. cons. bilisari anno XV Utin. (om. 
lul") basilio uc. conss. M 





1 Ut] aut v | poenas V!T'bv|sed etiam om. V] 2 
pecuniarias 7'bv pecuniares V | medioeres V vulg. | 3 
legem v || morte b | 4 proscriptione Κ΄ V pro inscriptione ὁ 
[finiunt ὁ | communicantur &'| 6 sed om. Vj 7 eis καὶ 
[habeant] heres ant AR! | 8 discendentes ὁ | ipsos — 
descendentes (discendentes δ) bv] om. R VT vulg. || haberi » 
[9 sunt v | sed bv] et RVT vulg. | descendentes v | 10 
605] esse v || 12 et dotem] ei dotes v | 14 donàtionem] et 
donationem ZA donationis v | et om. V vu/g. | dote tali- 
bus 7'vu/g.] dotalibus RV bv | 15 fuerint £V vulg. ἢ 
partem totam substantiam v || 16 eas vulg.] eam /ibri || 
18 delinquit R | 19 In om. Vv | crimine om. v | con- 
dempnari v | seruare RV || subscriptionem servant bv | 
29 uasilii bv 





81 


Nov. CXXXV 1. 690 NE QUI CESSIONE UTI 





PAE 


ΠΕΡῚ TOY MH ANATKAZEZOAI ΤΙΝΑΣ EKZTASZIQSI 
XPH2AZOAI. 


(II ooo ἐξ ον} Ὅσα τὸ ϑεῖον ἐξευμενίζεσϑαι ὑφ᾽ ἡμῶν προτρέπεται, ταῦτα ἐπὶ τοῖς ὑπηκόοις 
αὐξάνεσϑαί «s καὶ διαλάμπειν ἀγωνιζόμεϑα. Ζωσάριός τιβ ἐκ τῆς Μυσῶν ἐπαρχίας καϑεστὼς σὺν δάκρυσι 
δεηϑεὶς ἡμῶν ἐδίδαξεν, ὡς ἐπὶ χρήμασι δημοσίοις τε καὶ ἰδεωτικοῖς μεϑοδείαν ὑπομένων ὑπὸ τοῦ τῆς χώρας 
λαμσιροτάτου ἄρχοντος ἐπὶ ὕβρει καὶ μόνῃ (οὐ γὰρ ἐπὶ τῶν χρημάτων πέπονϑ'ε στερσεκουτίονος ἐπιδίδοσϑθ'κε 
λιβέλλους τῶν οἰκείων πραγμάτων αὐτοῦ)" ὅπερ ἀδικώτατον καὶ τῶν ἐν κεφαλαίοις λυπηρῶν καϑέστηκε. 
σοῦ γὰρ δίκαιον, τὸν na ἐκ τοῦ συμβεβηκότος καὶ οὐ ῥᾳϑυμίέᾳ παραδεδυμένον ἐκτὸς τῶν αὑτοῦ γεγονότα 
αὐϑὲς ἀσχήμονα τὸν βίον ἑαυτῷ περιτιϑέναι, καὶ τῆς ἐφημέρου τροφῆς ὡς εἰκὸς τῆβ τε τοῦ σώματος σκέπηβ 
ἔξω βιαίως καταστῆναε; 


CAPUT I. 


1 Ταῦτα μαϑόντες καὶ τῷ κρείττονε τὸ χεῖρον διορϑώσασϑαι πρὸς ϑεραπείαν τοῦ «s ἄγαϑοῦ τῶν 
ἁπάντων ϑεοῦ καὶ τοῦ μή τι ϑλιβερὸν ἐπὶ ἡμῶν πολιτεύεσϑαι προϑυμηϑέντες ϑεσπίζομεν, μηδενὲ ἐξεῖναι 
τῶν ἐνδυξοτάτων ἢ μεγαλοπρεπεστάτων ἀρχόντων ἐχστασίου πράγματος χάριν ἀνάγκην ἐπάγειν τινὲ τῶν 
τὰς εὐθύνας ἐπὶ ταῖς εἰρημέναις χρείαις (ἐπὶ χρήμασι τυχὸν δημοσίοις ἢ ἰδεωτικοῖς) ὑπομενόντων, ἢ τοιουτο- 
τούποις αἰκισμῶν κεχρῆσϑαι προφάσεσιν, ὡς ἂν αὐτοὺς τῆς τοῦ σώματος φειδομένους τιμωρίας αἱρεῖσϑαι 
μᾶλλον τὴν τῶν ἰδίων στέρησιν δέχεσϑαι, καὶ μὴ σὺν τῷ τῆς ἀπορίας ζυγῷ καὶ τῷ τῆς ἀσχημοσύνης πιέζεσϑαι 
μέχρι ϑανάτου ὀνειδισμῷ. ὅρκον δὲ πρὸς τῶν προρκυνητῶν παρέχειν λογίων, οἷς οὔ τιβ αὐτῷ πρόφασις 
σιραγμάτων χάριν ὑπολέλειπται ἢ χρυσίου, ὅϑεν τὴν τοῦ χρέους ποιήσεται πλήρωσιν. εἰ δὲ δίκαια αὐτῷ 
τινα ὃ νόμος ἢ ἀπὸ κληρονομίας ἢ δωρεᾶς συγγενῶν δίδωσι κινητῶν ἢ ἀκινήτων πραγμάτων, καὶ τούτων 
ἔτι ἐντὸς μὴ κατέστη. ἁομόζειν δὲ αὐτῷ φαίνεται, καὶ δυνατὸν μέρος ἐξ αὐτῶν ἢ καὶ τὸ ὅλον τοῖς ὀφειλο- 
μένοις συνάξαι (δίχα μέντοι τῶν τῆς γαμετῆς πραγμάτων, τῇ ἀληϑείᾳ εἴπερ διαφέρει αὐτῇ), τοῦτο γένεσϑαι, 
καὶ ἄδειαν εἶναι τοῖς ὀφειλομένοις οἰκειοῦσϑαι τὰς τοιαύτας ἀγωγὰς καὶ εἰς πρόβωπον τοῦ τότε τῶν δικαίων 
κυρίου τὰς ἐναγωγὰς ποιεῖσϑαι, εἴτε πάρεστιν ὁ ὀφειλέτης εἴτε καὶ μή, καὶ εἰς πρόφωπον αὐτοῦ ἁπλῶς εἰπεῖν 
vov ὑπευϑύνου ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ἐναγωγῇ ἢ ἐκδικήσει τῶν πραγμάτων καϑεστάναι. 


Nov. CXXXV Graece tantum extat in ML, c. 1 Θεσπίζομεν μηδενὶ ἐξεῖναε... 


Theod. 135, Athan. 16, 4, Anon. JBodleian. ap. Zachariae ᾿ἡνέκδ, p. 220. 
c. 1 14 Θεσπίζομεν — 20 πλήρωσιν ex B habet Ecl. Basilicorum lib. I—X. 


... in B 9,5,18. — Epit. 





CXXXV. | 
NE QUI CESSIONE UTI COGANTUR BONORUM. 


Praefatio. Quaecumque ad numen divinum a nobis placandum invitant, haec ut inter subiectos in- 
erementa capiant et elucescant contendimus. | Zosarius quidam ea: Moesia provincia oriundus cum lacrimis 
nobis supplicavit docuitque se ob publicas et privatas pecunias a clarissimo provinciae praeside insidiis 
petitum esse per solam contumeliam (neque enim de pecuniis passus est libellos persecutionis rerum suarum 
datos): id quod iniustissimum et in primis acerbum est. Qui enim par est eum, ju semel fortuito eventu 
nec vero neglegentiae deditus res suas amisit, denuo ignominiosam vitam amplecti, et victu quotidiano 
forte atque corporis tegimento per violentiam eaui? t : : 

Hoc comperto cum deieriora melioribus emendare cupiamus, ut et optimus omnium deus concilietur 
neve quid iniqui nostris temporibus usu veniat, sancimus nulli gloriosissimorum aut magnificentissimorum 
magistratuum licere cessionis bonorum gratia in angustias compellere quemquam eorum, qui de debitis 
quas dicimus (pecuniis scilicet publicis vel privatis) conventuntur, aut eiusmodi contumeliarum uti 
praeteztibus, ut. illi ad supplicium corporis evitandum malint. rerum. suarum potius amissionem pati, ac 
non cum inopiae iugo etiam contumeliae probro ad mortem usque premi. lusiurandum autem per ado- 
randa evangelia praestet, nullam sibi facultatem reliquam esse in rebus aut auro, unde debito satisfaciat. 
Si quae vero iura ei lec aut ex hereditate aut ex donatione cognatorum in mobilibus aut immobilibus 
rebus tribuat, earumque possessione nondum potitus sit, competere tamen ei videantur, ac possint creditores 
partem earum vel etiam totum colligere (exceptis tamen rebus ugoris, siquidem re vera ad eam pertineant) : 
hoc fiat, atque liceat creditoribus eiusmodi actiones sibi vindicare, et ex persona eius qui tum iurium 
illorum dominus sit, actiones instituere, sive adsit debitor sive non adsit, et in personam ipsius debitoris, 
ut. simpliciter dicamus, in eiusmodi actione vel rerum vindicatione substitui. 





2 rubr. Περὶ τοῦ μὴ ἀναγκάξεσϑαί τινα ἐξίστασϑ'αι 
Theod. Περὶ ἐκστάσεων Anon. Bodl. ἢ τινὰς] τινὰ index 
Ath., Theod. || ἐκστάσει κεχρῆσϑαι (ἐξστάσει χρήσασϑ'αι 
index) καὶ τὰ ἑξῆς Ath. ἐξίστασϑαι Theod. || inser. Ὁ 
αὐτὸς βασιλεύς add. Ath. Constitutionem ad praetorem 
Thraciae datam esse videri ez appellatione 691,1 prae- 
sidibus comitibusve apta Zachariae conicit, quod nimis 
incertum est|| 4 προτρέπει Ath. || 5 αὔξεσϑαι L compen- 
dio «v in fine vocabuli s. v. adscripto || zz] τῶν L || 
καϑεστὼς 11 ἐστὼς M || 6 ἡμῖν L || Ἴ πέποιϑε Haloander 
|| περσεκουτίονοΞ] s.v. ἀπαιτήσεως L προφεσσίονοβ malit 
Zachariae coll. Cod. 1,11,6 (cf. add.) | 8 αὑτοῦ eum Serim- 
gero vulg. | 9 παραδεδομένον Haloander] παραδεδομένη 
 παραδιδομένῃ L vulg. | αὑτοῦ Haloander] αὐτοῦ ML 
| 10 «e om. M ἢ 13 ϑεραπείαν M] ϑεράπευμα L || 14 
TOV] τὸ Zachariae, v. 13 τε abundare ratus || ἐπὶ ἡμῶν 
ML] παρ᾽ ἡμῶν male cum Scrimgero vulg. (παρ᾿ ἡμῖν 





coni. Zachariae) |15 πράγματος χάριν ἐκστασίου ἀνά 

Haloander; leg. πραγμάτων Υ | ἐπάγειν MB] ἐπαγαγεῖν 
L vulg. | 16 ἐπὶ ταῖς εἰρημέναις χρείαιβ om. D, ἐπὶ 
χρήμασι --- ἰδιωτικοῖς om. L || 11 αἰκισμοῖς L| 18 μὴ 


delendum censet Heraldus de rerum iudic. auct. 2, 25 (000 
"Thes. iur. YU p. 1281), μὴν corr. R. Schneider, utrumque — 
iniuria | καὶ τῷ] καὶ τὸ L | 19 οὔ τις Haloander] οὐδεὶθ 


MLB (οὐδεμία Ath.) | 20 πράγματος Bf || χάριεν e v. 15 
illatum esse suspicatur Kroll; at cf. CLXIII c.2 || χρυσίου 
MB* Ecl. (Ath.)) χρυσίον LB! vulg. | 21 ἢ prius] καὶ 
Bf || ἢ ἀκινήτων om. LL || 22 μὴ κατέστη ἐντὸς L || Qvva- 
τῶν L|| μέρος ἐξ αὐτῶν M] ἐξ αὐτῶν μέρος LB | 23 


τῆς τῶν L| αὐτοῖς L | γενέσϑαι L| 24 τότε Kroll] — 


σοτε libri !Π 25 εἴτε ---- μή} plenius Ath. εἴτε κατα ἐ- 
, * - 
χονται τοὺς κλήρους ἢ τὰς δωρεὰς ἐκεῖνοι 
ri ; * Do * LB , 
εἴτε καὶ μή, καὶ εἴτε πάρεισιν εἴτε ἀπτολιμπτάνονται 


|? om. L| 26 ἐναγωγῆ MJ ἀγωγῇ LB 


10 
153 
20 


25 — 





691 Nov. CXXXVI 1. 


(Ἐπίλογος.) 'H oj τοιγαροῦν ἐπιμελὴς xai φιλάρετος μεγαλοπρέπεια τὰ οὕτως ἡμῖν εὐσεβῶς παρα- 
στάντα παραφυλαξάτω, ε΄ χρυσίου λιτρῶν ἐπιτέμιον τῷ παραβαίνειν τε τῶν ἐπὶ τοῦτοις παρ ἡμῶν ϑέεσπε- 
σϑέντων τολμῶντε δρίξζουσα. οὐδὲ γὰρ κινδύνου χωρίς, ἀλλὰ καὶ περὶ τὴν σωτηρίαν οὗτος ἐπαχϑήσεται τοῖς 
ἕως ἐνθυμήσεως ψιλῆς iem τὰ δικαίως xag ἡμῶν διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου νόμου τετυπωμένα ἐπεχει- 
ροῦσι. d. VL k. Mart. CP. (imp. dn.) lustiniani (pp. Aug. anno ... post) cons. Basilii vc. (anno . . .) 


DE ARGENTARIORUM 








PAS 


HEPI APTYPOHPATIK9N ZYNAAAATMATSO9N. 


(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Στρατηγίῳ, κόμητε Aaoyvrióvov.) 


{(Προοίμεον. Οἱ ἐκ τοῦ συστήματος τῶν ἀργυροπρατῶν τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως ἑκέταε 
γεγονότες τοῦ ἡμετέρου κράτους περὶ πολλῶν ἡμᾶς ἥτησαν κεφαλαίων βοηϑείας αἰτοῦντες τυχεῖν, οἷα καὶ αὐτοὶ 
πολλοῖς ἑαυτοὺς παρεχόμενοι χρησέμους, ἐξ ὧν ἀντιφωνήσεις καὶ δανείσματα ὑπέρχονταε παντὸς κινδύνου 
μεστά, ϑείας γὰρ ἡμῶν οὔσης διατάξεως τῆς βουλομένης κατὰ τάξιν γίνεσϑαι τὰς ἀπαιτήσεις, καὶ πρῶτον 
μὲν τοὺς zn γα, εὐθύνεσϑαι καὶ τὰ αὐτῶν πράγματα, ὕστερον δὲ ἐγγυητὰς xai μανδάτωρας καὶ ἄντε- 
φωνητάς, ἐξηρῆσϑαε δὲ ταύτης τῆς νομοϑεσίας τὸ xaT αὐτοὺς σύστημα καὶ πάσχειν τὰ πάντων δεινότατα, 
εἰ μέλλοιεν αὐτοὶ μὲν μὴ δύνασθαι χρῆσϑαι τῇ τῆς διατάξεως βοηϑείᾳ, ἀλλ᾽ εὐθὺς ἀπαιτεῖσϑαι, εἰ δὲ ἀντι- 
φωνήσεις παρ᾽ ἑτέρων λάβοιεν, μὴ ποιεῖν αὐτοῖς τὸ ἱκανὸν τοὺς ἀντιφωνήσαντας 7 τοὺς τούτων μανδάτωρας 
ἢ ἐγγυητάς. xai προβήκειν καὶ αὐτοῖΞ ἢ μετεῖναε τῶν κοινῶν νόμων ἢ μηδὲ αὐτοῖς ἀντικεῖσϑαι τὴν ἥμε- 
τέραν διάταξιν. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, ἡνίκα τινὲς τῶν ἀργύρου τραπέζης προεστώτων δανείσειάν τινι, xal ἢ ἀντιφώνησιν 
λάβοιεν ἢ ἐγγυητὰς ἢ μανδάτωρας, ἀντιτίϑοιτο δὲ αὐτοῖς ἡ διάταξις καὶ ἡ ἐξ ἐκείνης εἰβαγομένη τάξις, τότε 
κρατεῖν καὶ ἐπ᾿ αὐτῶν τὴν διάταξιν, εἰ μὴ σύμφωνον ἰδεκὸν ποιήσαιντο, ciere ἄδειαν εἶναι τῷ δανείσαντε χωρεῖν 
καὶ κατὰ τοῦ πρωτοτύπου καὶ (xarà τοῦ μανδάτωρος καὶ τοῦ ἐγγυητοῦ, μὴ ἀναμένοντε τοὺς τῆς διατάξεως 
βαϑιμούς. διὰ γὰρ τὴν τῶν ἀργυροπρατῶν περὶ τὰ κοινὰ συμβόλαια σπουδὴν τὰ τοιαῦτα προΞιέμεϑα σύμ- 
φωνγα, οὐ δοκοῦντα παρὰ τὸν νόμον εἶναι, διότε ἔξεστιν ἑκάστῳ τῶν δεδομένων αὐτῷ παρὰ τοῦ νόμου κατα- 


Nov. CXXXVI Graece tantum. extat in ML, c. 1—0 in B 23, 4, prooemium add. ΒΣ, — Epit. Theod. 
136 (inde BX) Athan. 15, 3, Anonymus Bodleianus ap. Zachariae 14véxÓ. p. 221. Iulian. const. CXVIII. 





Epilogus. Diligens igitur et virtutis amans magnificentia tua, quae tam pie nobis placuerunt, 
observet ac decem librarum auri multam statuat ei qui quid ex iis quae de his a nobis sancita sunt trans- 
cendere audeat. Neque enim absque periculo erunt, verum ipsum de vitae salute periculum üs inferetur, 
si qui vel mero consilio ea quae iuste a nobis per hanc sacram legem constituta sunt labefactare temptent. 





CXXXVI. 
DE ARGENTARIORUM CONTRACTIBUS. 


ldem Augustus Strategio comiti largitionum. 


Praefatio. Qui in collegio sunt argentariorum huius felicis civitatis supplices facti potentiae 
nostrae de mullis capitibus nos rogarunt auxilio potiri cupientes, quippe qui ipsi quoque multis sese 
uliles praestent, unde constitutae pecuniae et mutui obligationes subeant omnis periculi plenas. .Nam cum 
sacra nostra extet constitutio, quae velit ut exactiones secundum ordinem fiant, et primum quidem prin- 
cipales rei eorumque res excutiantur, deinde autem fideiussores el mandatores et constitutae pecuniae rei, 
eximi ab hac lege collegium ipsorum et acerbissima quaeque pati, quoniam ipsi quidem constitutionis 
auzilio uti nequeant, sed protinus exigantur, cum vero ab aliis constitutae pecuniae obligationes percipiant, 
ipsis non satisfaciant pecuniae constitutae rei vel eorum mandatores aut fideiussores; ac par esse ut aut 
ipsi quoque communium legum participes sint aut ne ipsis quidem constitutio nosira adversetur. 

L Sancimus igitur, cum qui ex iis qui mensae argentariae praesunt mutuam pecuniam alicui 
dederint, et vel constitutae pecuniae obligationem vel fideiussores vel mandatores acceperint, atque opponatur 
iis constitutio et ordo per eam introductus, ut tum etiam in ipsos constitutio valeat, nisi speciale pactum 
fecerint, ut liceat creditori tam principalem debitorem quam mandatorem et fideiussorem convenire, non 
—— constitutionis gradibus. Nam propter studium argentariorum circa. communes contractus ad- 
hibitum eiusmodi pacía admittimus, cum non videantur contra legem esse, quoniam unicuique licet ea quae 





. 2 τῷ] τοῖς M (cf. ad 3) | ϑεσπισϑέντων παρ᾽ 


Περὲ τῶν συναλλαττόντων τοῖς ἀργυροπράταις Ath. 
μῶν 17 ἢ 3 τολμώντων 1.8, τολμῶντε om. in lacuna 


Περὶ MLB] Περὲ τῶν Theod. | inscr. om. ML, inserui 


6—31 litt. M (cuius exemplar videtur habuisse τολμῶσεν, 
cf. ad 2) | οὕτως L | vois] τῆς M || 4 εἰσηγήσεως, s.v. 
ἐνθυμήσεως L|5 d. VI k. Mart. (ἐγράφη πρὸ ς΄ xa- 
λάνδων Magr. Aih)) d. k. iu. mar. M μηνὶ μαρτίῳ 
Theod. || ep. bilisar. ve. conss. M, βασιλείας Ἰουστινια- 
νοῦ... μετὰ τὴν ὑπατείαν... Áth. ἔτει τῆς (λῆς 
coder, unde À τῆς aut λη΄ corr. Zachariae) βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ Theod.; CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XXX post cons. Basilii vc. anno XVI (i. e. a. 
551) Zachariae | 6 P-45] oA Ath., Anon. Bodl. | 1 
rubr. Περὲ συναλλαγμάτων ἀργυροπρατῶν Anon. Bodl. 





er Ath. | 9 Οἱ om. Anon. Bodl ἢ οἰκέταε L^ | 10 
τυχεῖν αἰτοῦντες BI | αὐτοῖς M? | 11 πολλοὺς L!| 
ὑπερέχονται L ὑπέρχονταε B | 12 διατάξεως] nov. IV 
[13 μανδάτορας (idem 16) B | δὲ ἀεί. cum Haloandro 
vulg. | 14 πάντα B| 15 μὲν om. B | 16 ἀντεφωνητὰς 
Β ἢ αὐτῶν B | 17 καὶ alterum om. L, xai αὑτοῖς om. 
B | νόμω»] ὀνομάτων L^| 19 δανείσαιέν xw: L | 20 
αὐτῶ L|21 Ἐποιήσοιντο libri | 22 κατὰ τοῦ add. Ha- 
loander (xai πρὸ τοῦ πρωτοτύπου κατὰ τοῦ μανδάτωρος 
Zachariae in Appendice p. 20) ἢ 24 τὸν νόμον M? | κατα- 
φρονεῖν MB Theod.] περιφρονεῖν 7, Ath., Anon. Bodl. 
815 


10 


15 


20 


692 


- » , - , - , € 
φρονεῖν. ἀλλ᾽ εἴ τι γένοιτο τοιοῦτο σύμφωνον, ἐξέστω αὐτοῖς xal κατὰ πρώτου τοῦ μανδάτωρος καὶ κατὰ 
- - M - » 2 L4 E E] M Ü , ^ - 
τοῦ ἐγγυητοῦ xal κατὰ τῶν ἄλλων προρώπων χωρεῖν" ὥςτε εἰ μὲν μὴ γέγραπται σύμφωνον, πάντωξβ κρατεῖν 
" - ^ 4, ^ , 8 * ^ 4 9: ^ 
xai ἐπ᾽ αὐτοῖς τὴν διάταξιν, εἰ δὲ γέγραπται τὸ σύμφωνον, εἶναε τὸ κανονίζον τὸ συνάλλαγμα xaxsidtv τὰς 


εἰορπράξεις ἐπάγεσϑαι. 
CAPUT Il. 


, 1 2 € , * * —— e , , €, ^ 
Δεύτερον δὲ αὐτοῖς κεφάλαιον ἣν τὸ τῆς ἄλλης ἐξαιρέσεως, ἣν πρώην ἐποιήσαμεν, ἡνίκα τιβ προεστῶς 
ἀργύρου τραπέζηβ στρατεύοιτο ἢ τοὺς οἰκείους παῖδας στρατεύσειδν, Gere μὴ δύνασϑααι ἀποχρῆσϑαει τοὺς 
στρατευομένους αὐτῶν παῖδας, ὡς μὴ ἐκ πατρῴων στρατευσαμένουβ χρημάτων ἢ ἑτέρωϑεν αὐτοῖς πεπορι- 
σμένων, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν δανεισάντων. καὶ ἥτησαν καὶ αὐτοὶ ἢ μηδὲ ἐπ᾽ αὐτοῖς χώραν ἔχειν τὴν τοιαύτην πρό- 
Àpyuv ἢ καὶ αὐτοῖς τὰ αὐτὰ ὑπάρξαι, axe εἴ τις ὀαψεισάμοννς σταρ᾽ αὐτῶν στρατεύοιτο ἢ καὶ οἱ αὐτοῦ 
παῖδες, καὶ μὴ δυνηϑείη ἑτέρωϑεν λῦσαι τὸ ὄφλημα, καὶ ἐκ διαπράσεως τῆς αὐτοῦ ἢ τῆς τῶν παίδων στρα- 
τείας τὸ ἱκανὸν αὐτοῖς γίνεσϑαι. ἡμεῖς τοίνυν οὔτε ἁπλῶς τὸν νόμρν τεϑείκαμεν, ἀλλὰ μετὰ τῆς προθη- 
κούσης παρατηρήσεως, οὔτε ἀνατρέπειν αὐτὸν ῥᾳδίως ὑπομένομεν, ἀλλὰ ϑεσπίζομεν, κρατούσης τῆς ϑιείας 
διατάξεως καὶ τῆς προλήψεως ταύτης τῆς xaT αὐτῶν φερομιένης κατὰ τὴν ϑείαν διάταξιν οὐκ ἀνῃρημένης, 
διότι δοκοῦσι πολλοῖς συμβάλλοντες οὐκ ἐξ οἰκείων ἅπαντα πράττειν χρημάτων, ἔχειν καὶ αὐτοὺς τὴν αὐτὴν 
προνομίαν, ὥστε εἴ τις στρατεύοιτο ἢ οἱ αὐτοῦ παῖδες, τὴν μὲν αὐτοῦ στρατείαν ὑποκεῖσϑαι πάντως, εἴ γε 
τῶν σειπρασκομένων ti, ὁμοίως δὲ δὴ καὶ τὴν τῶν παίδων, πλὴν εἰ μὴ͵ Oei Deli καὶ προφανέστατα, παρ᾽ 
αὐτῶν, ὡς ἢ ἐκ μητρῴας τῶν παίδων οὐσίας ἢ ἐκ βασιλικῆς φιλοτιμία ἡ στρατεία περιγέγονεν αὐτοῖς. εἰ 
γὰρ οὐκ ἔχοιεν λύσιν ἑτέραν τοῦ ὀφλήματος, τηνικαῦτα ἐκ τῆς στρατείαβ τῶν παίδων τὸ ἱκανὸν γίνεσϑαι 
vois ἀργύρου προεστῶσι τραπέζης. ἐφ᾽ ὧν δὴ τοῦτον τίϑεμεν τὸν νόμον ἀντιτιϑέντεβ τοῦτο τῇ παρὰ τῆς 
διατάξεως προλήψει" καὶ ὥςπερ ἐκείνη τὴν εἰρημένην πρόληψιν xov αὐτῶν ἐποιήσατο, οὕτω καὶ ἡμεῖς τὴν 
ἀντίϑετον αὐτῆς ϑεραπείαν διδόντες μόνοις τοῖς τοῦ εἰρημένου συστήματος φιλοτιμούμεϑα διὰ τὸ κοινὸν cj 
αὐτῶν λυσιτελείαβ, ἣν παρέχονται τοῖς συναλλάγμασι, πολλοῖς ὁμιλοῦντες κινδύνοις ἵνα τὰς ἑτέρων ϑερα- 


πεύσαιεν χρείας. 
CAPUT III. 


Κἀκεῖνο μέντοι οὐκ ἄπο τρόπου λέγειν ἔδοξαν, ὡς si δανείσειάν τινε ἢ καὶ φϑάσαντες ἐδάνεισαν sis 
ἀγορασίαν πραγμάτων τινῶν κινητῶν ἢ ἀκινήτων, καὶ ῥητὸν χρυσίον δοῖεν, καὶ ἐκ τῶν δανεισϑέντων χρη- 
μάτων κτηϑείη τὸ πρᾶγμα, πάντων αὐτοὺς ἐπὶ τῷ αὐτῷ πράγματι κυριώτερα ἔχειν δίκαια, καὶ μὴ πειρᾶσϑ'αε 
μηδεμιᾶς διαστροφῆς, ἀλλ᾽ εἴπερ ἀποδείξαιεν ὅλως ἐκ τῶν χρημάτων αὐτῶν τοῦτο κτηϑὲν καὶ μὴ δύναιντο 
τὸ ἱκανὸν διὰ χρημάτων ποιῆσαι αὐτοῖς οἱ δανεισάμενοι, αὐτὸ τὸ πρᾶγμα τὸ ἐκ τῶν χρημάτων αὐτῶν ὠνηϑὲν 
στρορκυροῦσϑαι αὐτοῖς, ὠςφανεὶ ταῖς μὲν ἀληϑείαις mag αὐτῶν ἀγορασϑὲν, ψιλῆς δὲ προφηγορέας ἐντεϑ'δίσης 
τῆς τοῦ ἐωνημένου. οὐδὲ γὰρ δίκαιόν ἐστι τοὺς τὰ οἰκεῖα χρήματα προϊεμένους μὴ καὶ πρώτην καὶ ἀναμ- 
φιςβήτητον τάξιν ἐπὶ τοῖς ὠνηϑεῖσι πράγμασιν ἔχειν, μόνον εἴπτερ ὑποϑήκης γένοιτο ἐν τοῖς ἐγγράφοιξ συναῖ- 


Nov. CXXXVI 1—3 DE ARGENTARIORUM 








ipsi a lege data sunt contemnere. Sed si quod eiusmodi pactum fiat, liceat iis primum et mandatorem et 
fideiussorem et ceteras personas convenire: ut si quidem pactum scriptum non est, omnino etiam in ipsos 
constitutio valeat, sin autem scriptum est pactum, contractus normam praestet atque inde exactiones inferantur. 

IIl. Secundum autem illis caput erat de altera exceptione, quam nuper fecimus, quando quis argen- 
tariae mensae praepositus militet vel filios suos militare faciat: quod militantes ipsorum filii ea uti neque- 
ant, quasi non ea: paterna pecunia vel aliunde iis adquisita, sed ea creditorum pecunia militaverint. Atque 
rogarunt et ipsi, ut aut ne in ipsis quidem eiusmodi praesumptio locum haberet aut by quoque i 
competeret, ut, si quis mutuo ab ipsis accepto militet vel etiam liberi eius, neque aliunde debitum solvere 
possit, etiam ea venditione militiae eius vel filiorum eius ipsis satisfiat. Nos igitur neque simpliciter legem 
tulimus, sed cum idonea observatione, neque eam facile subverti patimur, sed sancimus, valente sacra con- 
stitulione nec. sublata praesumptione illa quae secundum sacram constitutionem contra illos inducitur, 
quoniam cum multis contrahentes non ex propriis pecuniis omnia facere videntur, habere et ipsos idem 
privilegium, ut, si quis militet vel filii eius, militia quidem eius omnino obligata sit, siquidem ex earum 
numero sit quae vendantur, similiter autem filiorum quoque militia, nisi ab ipsis manifestissime comprobetur aut 
ea maternis filiorum bonis aut ex imperiali liberalitate militiam sibi obtigisse. Nam si debitum aliunde solvere 
nequeant, tum ex militia filiorum praepositis mensae argentariae satisfiat. Quorum gratia hanc legem 
ponimus, opponenles hoc praesumptioni ex constitutione profectae: et quemadmodum illa praedictam 
praesumptionem contra eos effecit, ita nos quoque contrarium ei remedium adhibentes iis solis qui ex 
praedicto collegio sunt largimur propter communem eorum ulilitatem quam contractibus praestant, multis 
periculis se immiscentes ut. aliorum necessitatibus medeantur. 

III. Sed illud quoque non abs re dicere visi sunt, si cui mutuam pecuniam credant vel etiam antea 
crediderint ad res quasdam mobiles vel immobiles emendas, et cerlam auri summam dederint, et ez pecu- 
niis creditis res adquisita sit, omnibus sese in eadem re potiora habere iura debere neque ullam experiri 
imminulionem, sed si quidem omnino docuerint ex suis pecuniis rem comparatam esse nec potuerint iis 
debitores pe numerata salisfacere, ipsa res ea pecuniis eorum empta iis addicatur, perinde ac si 
re vera ab ipsis empta et nuda emptoris appellatio interposita esset. Neque enim par est eos, qui suas 
pecunias porrigunt, non item primum et extra dubitationem positum locum in rebus emptis habere, dumtaaat 
si hypothecae mentio in scriptis contractibus facta sit. Nam si hoc observaverint, omnia habituri sunt quae 





1 τοιοῦτο] τῶν τοιούτων L κατὰ πρώτου τοῦ 
μανδάτωρος LB (Theod. κατὰ τοῦ ἐγγυητοῦ πρῶτον, 
lul. ut potestatem habeant prius fideiussorem pulsare, 
sim. Ath., Anon. Bodl.)] κατὰ τοῦ πρώτου μανδάτωρος 
M κατὰ τοῦ πρωτοτύπου καὶ κατὰ τοῦ μανδάτωρος 
Haloander (guod probat Zachariae in Add. vol. Y p. 563) 
πρὸ τοῦ πρωτοτύπου κατὰ τοῦ μανδάτωρος Zachariae 
in Appendice p. 20 | 2 τοῦ ἐγγυητοῦ LB] τοῦ πρώτου 
ἐγγυητοῦ M || 3 τὸ συνάλλαγμα κανονέζον L, τὸ ante 
τὸ superscr. L^ falso loco | Ὁ ἐποιήσαμεν} Cod. 8,13, 27 
l7 χρημάτων» χρημάτων ἀλλ᾽ οἰκείων (er v. 14) B 





(guod Zachariae ita probat, ut ἢ deleat et infra corrigat 
ἀλλ᾽ οὐκ ix vOv δανεισάντων, parum probabiliter 
utrumque) | 8 πρόληψισ M" | 9 οἱ LB] om. M (cf. 15) 
| 11 τῆς προφρηκούσης om. L | 13 ἀνηρήμένας M ἢ 14 


30 


πολλοῖς Kroll] πολλοὶ libri | 18. ἑτέρου L^ || vevéa das — 


B | 19 τοῦτο M] τοῦτον LB | 21 αὐτῆς M] acois 
LB | 22 ἑτέρωθεν L || 24 ἢ om. B | 26 πάντως L|| 
κυριώτερον ἔχειν δίκαιον B | 21 διαστροφῆς LB] vgo- 
φῆς M || αὐτοῦ L^B || τοῦτο] τὸ M | 28 κτηϑὲν προ- 
κυροῦσϑαι DB | 29 ἐκτεϑείσης L|| 30 καὶ πρώτην] καὶ 


om. B 








A 


sales Dos) 2 cis 
VOU NNOO TN E NEM T YT 


ERU CONES 


- 
- 


CONTRACTIBUS 693 
λάγμασε μνήμη. τοῦτο γὰρ ti παραφυλάξαιεν, ἅπαν ἔχουσιν ὅσον ἡμᾶς ἤτησαν, μᾶλλον δὲ Fri μεῖζον καὶ τῶν 
αἰτηϑέντων, εἴ γε τιμιώτερα δίδομεν αὐτοῖς ἁπάντων δίκαια ἐπὶ τοῖς —— τοῖς δεικνυμένοις ἐκ τῶν 
χρημάτων αὐτῶν ἐωνῆσϑαι. εἰ μέντοι ἄγραφον γέγονεν ἢ γένοιτο τὸ συνάλλαγμα, καὶ αὐτοὶ δοῖεν τὰ χρή- 
ματα ἢ εἴδη τινὰ (ὅπερ μάλιστα εἴωϑεν ἐπὶ τῶν προεστώτων τραπέζης ἀργύρου γίνεσθαι, κόσμου πολλάκις 
ἢ) ἀργύρου ἐπὶ τῶν τοιούτων διδομένου ἢ καὶ πιπρασκομένου), μὴ μέντοι τὸ τίμημα λάβοιεν, τηνικαῦτα ἐξεῖ- 
γαε αὐτοῖς ὡς οἰκεῖα ταῦτα ἐκδικεῖν, κἂν ὑποθήκας οὐκ ἔχοιεν: οὐ γὰρ ἐκεῖνοι κτήσονται τὰ ἀλλότρια, χρυ- 
σίον μὲν οὐ καταβάλλοντες, τὰ παρ᾽ ἑτέρων δὲ αὐτοῖς δεδομένα κατέχοντες μάτην, ἀλλ᾽ εἴτε κληρονομοῖντο, 
oí αὐτῶν κληρονόμοε ἢ ἀποδώσουσε τὰ ὑπὲρ αὐτῶν ἢ αὐτὰ τὰ δεδομένα, ἢ x&v εἰ μὴ κληρονομηϑεῖεν, 
ἐξέσται αὐτοῖς ταῦτα ἐκδικεῖν, μηδεμιᾶς ὑποθήκης κατ᾽ αὐτῶν ἐπὶ τοῖς αὐτῶν πράγμασι παρ᾽ ἄλλων προςγε- 
γνομένης κρατούσης. 


Nov. OXXXVI 3—5 





CAPUT IV. 


᾿Επειδὴ δὲ νόμον ἐθέμεθα, μὴ περαιτέρω τοὺς ἀργύρου τραπέζης προεστῶτας δεμοιραίου τόκου δανείξειν, 
Z 5 A - * * t * € t5 " E - 
ἐδίδαξαν δέ, ὅτι καὶ ἀγράφως δανείζουσιν, ἀγνωμονοῦνται δὲ περὲ τὸν τόκον ὡς μὴ ἐγγοάφου γενομένου τοῦ 
, - γθαφ. , ΟΥ̓ΨΘΑΕΘῚ —— ot —5 — pano, 
δανείσματος μηδὲ ἐπερωτήσεως παρεντεϑείσης (τοῦτο δὴ τὸ δημῶδες τὸ μὴ προΞήκειν ἀνεπερώτητον τρέχειν 
, ΄ - - , 4 3 , , * , , , 
τόκον, καίτοιγε πολλῶν ὄντων ϑεμάτων ἐφ᾽ ὧν xai ἀνεπερώτητοι τόκοι καὶ ἐκ συμφώνου μόνου τίκτονται, 
». 4 ^ 7 2 ΄ ΄ - * - Z * 
ἔστε δὲ ὅτε οὐδὲ ἐκ συμφώνων, ἀλλ᾽ αὐτομάτως εἰξαγόμενοι ὅμως ἀπαιτοῦνται), διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, μὴ 
, * » eu 2 , - , Ὁ ΄ ΕἸ 1 " m 3 b] ΄ rt € - € 2 » p 
μόνον τὸν ἐξ ἐπερωτήσεως αὐτοῖς δίδοσθαι τόκον, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐξ ἀγράφων τοιοῦτον ὁποῖον ὁ νόμος αὐτοῖς 
δίδωσιν ἐπερωτᾶν, τουτέστε τὸν ἐκ διμοίρου τῆβ ἑκατοστῆς. τοὺς γὰρ πᾶσε σχεδὸν τοῖς δεομένοις ἑτοίμους 
» - 3 » ^ - , 
ὄντας βοηϑεῖν ovx dv εἴη δίκαιον ὑπὸ τοιαύτης ἀδικεῖσϑαι λεπτότητος. , 





CAPUT V. 


Καὶ τοῦτο δὲ ἡμᾶς ἐδίδαξαν, ὥς τινες συναλλάττοντες πρὸς αὐτοὺς γραμματεῖα καὶ λογοϑέσια ποι- 
οὔνται, καὶ τὰ μὲν ἐπ᾽ ἀγορᾶς τίϑενται, τὰ δὲ αὐτοὶ συγγράφουσε τῇ οἰκείᾳ χειρί, τισὲ δὲ ὑπογράφουσιν 
ἑτέρων ταῦτα καταγραψάντων, καὶ ἥτησαν, ὥςτε εἴ τε TOLOUTO γράψαιεν οἱ πρὸς αὐτοὺς συναλλάττοντες, Évé- 
χεσϑαε αὐτοὺς καὶ τὸ ἱκανὸν αὐτοῖς παρ᾽ αὐτῶν γίνεσθαι, καὶ μὴ ἀποκεχρῆσϑαε καὶ λέγειν, ὡς τὰ μὲν συμ- 
βόλαια ἢ τὰς ὁμολογίας ἢ τὰ λογοθέσια ἅπαντα συνέγραψαν τῇ αὑτῶν χειρὶ ἢ ἑτέρων γραψάντων τούτοις 
ὑπεσημήναντο, οὐ μὴν τὸ περιεχόμενον αὐτοῖς χρυσίον δέδοται, cre ἐντεῦϑεν ὑποθήκας ἔχειν καὶ τόκον, 
κἂν εἰ μὴ γέγραπται, διεμοιραῖον λαμβάνειν. ἡμεῖς τοίνυν, ἐπειδὴ τὰ τοιαῦτα κοινὰ καϑέστηκε καὶ πολλῆς 
τῆς ἐπισκέψεως δεόμενα, μετὰ τοῦ προφήκοντος ἀποκρινόμεϑα πρὸς ταῦτα. εἰ μὲν γάρ τις συμβόλαιον ἀγο- 

ἴον ποιήσειε καὶ ὅλον οἰκείᾳ γράψειε χειρί, ἢ) καὶ ὑπογράψειεν ἐν τοῖς πιαρ᾽ ἑτέρων γραφεῖσιν ἢ γραμματείΐοες 
ἢ λογοθεσίοις, ἐνέχεσθαι αὐτὸν καὶ κληρονόμους αὐτοῦ πᾶσε προρήκειν ϑεσπίζομεν τρόποις, à αδὴ ταῖς 

c.IV ex B habet B* A 62 p. 99 Zach. (argumentum notat B*T 11, ?1 p. 624 Zach); Ath. summam repetunt 
paratitla Ath. 11 ὃ 6. 

e. V $ 1 summam Ath. repetunt paratitla Ath. 11 ὃ 6. 





a nobis postularunt, immo vero etiam amplius quam postularunt, siquidem omnibus potiora iura iis con- 
cedimus in rebus quae ex eorum pecuniis emptae probantur. Si vero contractus sine scripto factus sit 
fiatve, et ipsi pecuniam dederint vel species quasdam (quod mazime apud praepositos mensae argentariae 
fieri consuevit, mundo forte muliebri vel argento i talia dato vel etiam vendito) nec vero pretium 
acceperint, tunc liceat iis tamquam sua haec vindicare, etiamsi hypothecas non habeant. Neque enim illi 
aliena possidebunt, qui pecuniam quidem non solverint, sed quae ipsis ab aliis data sunt frustra detineant, 
verum sive heredes relinquant, heredes eorum aut quae pro ipsis sunt aut ipsa quae data sunt, restituent, 
sive heredes non relinquant, licebit ipsis haec vindicare, neve ulla hypotheca contra eos in eorum rebus 
ab aliis adquisita valeat. 

IV. Quoniam vero legem tulimus, ne argentariae mensae praepositi ultra besses usuras fenerentur, 
illi autem nos docuerunt se etiam sine scripto fenerari solere, nec tamen fidem sibi servari circa usuras, 
utpote cum mutuum sine scriptis contractum mec stipulatio interposita sit, (secundum illud quod vulgo 
dicitur non convenire ut usurae absque stipulatione currant, quantumvis multi sint casus in quibus et sine 
stipulatione usurae et ex solo pacto nascantur, nonnunquam etiam ne ex pactis quidem, sed sua sponte intro- 
ductae nihilominus exigantur); propterea sancimus, ut non solum ex stipulatione usurae iis, sed etiam ex 
non scriptis (ales praestentur quales lex ipsis stipulari concedit, hoc est usque ad bessem centesimae. Nam 
qui omnibus propemodum indigentibus opem ferre parati sunt, eos par non est iniuria affici ex eius- 
modi subtilitate. 

V. Hoc quoque nos docuerunt nonnullos contrahentes cum ipsis instrumenta et ratiocinia conficere, 
et alia publice in foro facere, alia ipsos sua manu conscribere, quibusdam autem ab alüs conscriptis sub- 
scribere; atque petierunt, ut si quid eiusmodi qui cum ipsis contrahunt — obnoxii teneantur ipsis- 
que per eos satis fiat, neve eo abutantur dicantque se instrumenta quidem vel cautiones vel ratiocinia 
tota sua manu conscripsisse vel aliis scribentibus haec subsignavisse, nec tamen pecuniam quae iis contineatur 
ipsis datam esse: ut inde hypothecas habeant et usuras besses, etiamsi scripíae non sint, percipiant. Nos 
igitur, quoniam talia communia sunt et multa consideratione egent, ad ea uti convenit respondemus. δὲ 
quis enim publicum instrumentum fecerit, totumque sua manu scripserit, vel etiam ab aliis conscriptis sub- 
scripserit sive instrumentis sive ratiocinüs, sancimus, ut is eiusque heredes omnibus modis teneantur perso- 
nalbus scilicet actionibus obnozxii. Neque enim temere hypothecam dabimus üs qui de hoc pactum non 


* 





1 ἤιτησεν L? | 3 πραγμάτων B | τὸ om. B|| 6 οὐ] 


LB* Anon. Bodl.] ἀγράφου M^B'! | αὐτοῖς ὁ νόμος Bf ἢ 
εἰ ΓΔ ἢ κτήσονται L] κτήσοιντο MB || 7 καταβαλόντες 


11 ἑτοίμως L^ ἢ 18 λεπτότητος ἀϑικῖσθαι L|19 συ»ν- 





L | διδόμενα B vulg. | 9 προσγινομέγνοις cum Haloan- 
dro vulg. | 11 νόμον] Cod. 4, 32,26 $ 2 ἢ 12 τῶν τό- 
xov Bí | 13 δὲ B* v. . | 14 συμφώνου μόνου] cvu- 
φωνουμένου L | 19 ovs om. L^ | *ovrs MLB | 9v« L B] 
xal διὰ M | 16 xai τῶν Bf, B* v. ἰ. ἢ ἀγράφων Μὸ 





αλλάσσοντες LB | ποιοῦντες L| 20 ἀγοραῖς L^ | oi- 
κείᾳ] ἰδία L|| 21 γράψαιεν LB] γράψοιεν M | συναζ- 
λάσσοντες B| 22 ἀποχρῆσϑαι L||23 αὑτῶν Haloan- 
der] αὐτῶν MLB | 24 ὑποϑήκας MB] xai ὑποθήκας L 
[26 πρὸς om. L^|| 27 xai] ἢ Haloander; malim ἢ καὶ 


10 


15 


20 


25 


Nov. CXXXVI 5. 6 694 DE ARGENTARIORUM CONTRACTIBUS 





σιδρσοναλίαις. οὐ γὰρ ἂν προχείρως δοίημεν ὑποϑήκην vois τοῦτο μὴ συμφωνήσασι, πλὴν εἰ μὴ δειχϑείη ἐν τοῖς 
γράμμασιν ὅλως ὑπαρχόντων μνήμη γενομένη, (xal) ἢ ὑπόϑοιντο τὰ ἑαυτῶν ἢ τοῦτο γοῦν τὸ ἁπλοῦν προο- 
ϑεῖεν κινδύνῳ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῖς, ἢ ὅλως τι φϑέγξονται ἢ γράψαιεν τοιοῦτον ὁποῖον εἰς vzto- 
ϑήκης ἔννοιαν φέρει. τότε γὰρ καὶ τὴν ὑποϑήκην αὐτοῖς πιαρέχομεν, ὡς μήτε τὴν καϑόλου φύσιν τῶν νόμων 
1 τῶν ἡμετέρων συνταράξαι μήτε αὐτοὺς ἀπυστερῆσαι τῆς δυνατῆς βοηϑείας. Τόκον δέ, εἰ μὲν ῥητὸν συμ- 
᾿ωνήσαιεν, τὸν συμπεφωνη μένον εἶναι. εἰ δὲ τοῦτο μόνον γέγραπται, ὡς ἐπὶ τόκῳ τὸ δάνεισμα συνέστη, μὴ 
ὕνασϑαι τοὺς συμβάλλοντας λέγειν, ὡς ἐπειδὴ οὐχ ὥρισται τόκος, διὰ τοῦτο ἀτοκόν ἐστι τὸ χουσίον, ἀλλὰ 
κατὰ πρόληψιν ὡς τοῦ διμοιραίου τόκου ῥητῶς ὀνομασϑέντος οὕτως τὴν εἴβπραξιν γίνεσϑαι. καὶ τοῦτο μὲν 
τοῦ λοιτιοῦ παραφυλάττεσϑαι. ἐπὶ δὲ τοῖς ἤδη γενομένοις λογοϑ'εσίοιξ, εἰ καὶ μνήμη {μὴΣ γέγονε τόκου (ἐπειδὴ 
πρόδηλόν ἐστιν ἐπὶ nawtós ἀργύρου τραπέζης προεστῶτος (τὸ) ἐπὶ τόκοιβ συμβάλλειν, καὶ αὐτὸς τόκους τελῶν 
οὐκ ἂν δύναιτο τόκου χωρὶς δαπάνην διδόναι), ἐξεῖναι τὸν τόκον αὐτοῖς τὸν διμοιραῖον ἀπαιτεῖν, τοῦ μέντοι 
λοιποῦ ταῦτα παρατηρουμένοις ἅπερ ὃ παρὼν ϑεῖος νόμους δίδωσιν αὐτοῖς. 


CAPUT VI. 


Eis ἐκεῖνο μέντοι xai σφύδρα αὐτοῖς βοηϑοῦμεν, dete εἰ λογοθέσια προφέροιτο ἔχοντα ῥητῶς ἑκάστην 
αἰτίαν ἐγγεγραμμένην εἰς ἣν δέδοέξαι τὸ χρυσίον, ὁ δὲ ὑπογράψειεν ἐν «oie αὐτοῖς λογοθεσίοιβ, εἰ καὶ ἑκάστην 
αὐτὸς οἰκείᾳ χειρὶ τὴν αἰτίαν οὐ γράψειεν, ἢ καὶ ὁμολογίαν τινὰ ὑπὲρ τούτου ποιήσαιτο εἴτε ἐν δανείσματος 
σχήματι εἴτε ἐν διαλύσεως εἴτε καὶ ἄλλως, μηκέτε δύνασϑαι τὸν τοῦτο πράξαντα τῶν κατὰ μέρος αἰτιῶν 
ἀπαιτεῖν τὰς ἀποδείξεις, πλὴν εἰ μὴ κατὰ περιουσίαν ὅρκον ἐπαγαγεῖν βούλοιτο ἢ αὐτῷ ἢ κληρονόμοις τοῦ 
δανείσαντοθς. τοῦτο γὰρ μόνον αἰτῷ παρέχομεν, εἴσω μέντοι τῶν τῇ ἀναργυρίᾳ παρεχομένων χρόνων. εἰ 
γὰρ καὶ αὐτὸς φϑάσει παρελϑεῖν ὁ χρόνος, οὐδὲ ὅρκῳ βαρύνομεν αὐτούς" τοῦτο ὅπερ καὶ ἐν τοῖς καϑόλου 
ψόμοις ἐγράψαμεν. καίτοιγε οὐδὲ τοῦτο ἐχρῆν᾽ τὸν γὰρ οἰκείᾳ χειρὶ γράψαντα ἢ καὶ δόντα Aoyodécuov 
ποῦ δίκαιον ἣν οὕτως ἐκμελῇ καϑεστάναι καὶ νομίζειν, ὡς τὰ μὴ δεδομένα γράφειν; 

» (Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῖδε vov ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα νόμου 
3 τε σὴ ἐνδοξότης καὶ πᾶς ἕτερος τῆς ἡμετέρας πολιτείας ἄρχων ἀκέραια φυλάττειν sis τὸ διηνεκὲς σπευσάτω, 
ποινῆς librarum auri decem ἐπικειμένης κατὰ τῶν ταῦτα παραβαινόντων ἢ παραβαίνεσϑαι συγχωρούντων. 


D. k. Apr. CP. Belisario vc. cons. [a. 535.] 





fecerint, nisi omnino in scriptis bonorum mentionem factam esse probetur (et) aut sua ipsi pignori obli- 
garint aut saltem hoc simpliciter adiecerint 'periculo eorum quae in bonis habeant, aut denique 
ta'e aliquid dixerint scripserintve, quale ad hypothecae cogitationem ducat. — Tunc enim. hypothecam 
quoque iis praebemus, uf neque universam legum nostrarum naturam conturbemus neque ipsos aucilio 
1 quod praestari potest privemus. Usurae autem, si quidem certas pepigerint; pactae valeant. Sin hoc 
solum scriptum. sit, mutuum sub usuris esse contractum, contrahentes dicere nequeant, quoniam usurae 
definitae non sint, propterea non fenebrem esse pecuniam, sed per praesumptionem quasi besses usurae 
nominatim expressae sint ita fiat exactio. Atque hoc quidem in posterum observetur. In ratiociniis vero 
iam confectis, etsi mentio usurarum facta non sit (quoniam manifestum est apud quemlibet argentariae 
mensae praepositum contractus sub usuris fieri, nec qui ipse usuras dependit, absque usuris impensam 
facere poterit), liceat iis besses usuras exigere, in posterum tamen ea observantibus quae praesens sacra 
leac ipsis largitur. 

VI. Zn illo vero vel maaime iis subvenimus, ut si ratiocinia proferantur quae definite singulas causas 
in quas pecunia data est inscriptas contineant, is autem qui contraait his ipsis ratiociniis subscripserit, 
eliamsi singulas causas sua ipse manu non scripserit, vel etiam cautionem aliquam de eo sive sub specie 
mutui sive transactionis sive etiam aliter confecerit, is qui hoc fecit nequeat amplius singularum causarum 
probationes ezigere, nisi forte ez abundanti iusiurandum vel ipsi vel heredibus creditoris deferre velit. Hoc 
enim solum ei concedimus , intra ea tamen tempora quae eaceptioni non numeratae pecuniae statuta sunt. 
Nam si id quoque tempus iam praeterierit, ne iureiurando quidem cos gravamus: id quod etiam in legibus 
generalibus scripsimus. Quamquam ne hoc quidem fieri oportebat: nam qui sua-manu — vel etiam 
ratiocinia dedit, eun qui par erat tam socordem fuisse putare, ut quae data non essent scriberet, 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam legem declarantur, ea 
tam gloria tua quam quivis alius rei publicae nostrae —— infegra servare in perpetuum studeat ; 
cum poena librarum auri decem iis immineat qui haec violent aut violari patiantur. 





1 περσοναλίαις] προσωπικαῖς B| ἂν om. M| 2 καὶ 
add. Zachariae, nisi antea pro ὑπαρχόντων scriben- 
dum sit ὑποϑήκης (cf. Ath. εἰ μὴ γέγονεν ὑποϑήκης 
μνήμη) ὃ αὐτῶ L"$|4 φέροι B | 5 ἑαυτοὺς L^ || 6 δὲ 
om. B || τὸ om. B || 1 χρυσίον] χρέος Haloander || 8 πρόσ- 
ληψιν M || 9 ἐπεὶ M | γινομένοις L| μνήμη μὴ Anon. 
Bodl] μὴ μνήμη cum Haloandro vulg.; μὴ om. 
|10 ἐπὶ LB] ὡς ἐπὶ M || ἀργύρου] ἀδίκου L^ || τὸ 
add, Zachariae || συμβαλεῖν Β | 12 παρὸν M! | 13 ei] 
oí M | 14 ἐγγεγραμμένην M) γεγραμμένην LB | δέδο- 
ται ML] δίδοται B | εἰ M] ἢ LB|| 15 αὐτὸς B] av- 
vois ML, ἐν αὐτοῖς coni. Zachariae || οὐ om. B || Ἐποιή- 
σοιτο MLB, (uz) ποιήσοιτο Hombergk male ἢ 10 ἐκ 





διαλύσεως L || αἰτιῶ») αὐτῶν B | 11 κληρονόμῳ B || 19 

ϑάσει 1] φϑάσοι MB || 20 νόμοις] Cod. 4, 30,14 $ 3 
['ByoduiueE M || 21 καὶ delendum? || 22 νόμου ML] 
τύπου L^ vulg.|| 24 librárum aur decem ἤτοι χρυσίου 
v λιτρῶν M λιτρῶν χρυσίου δέκα L || 29 subscr. ἐγράφη 
καλάνδων ᾿“πριλίων ὑπατείας Βελισαρίου Ath. d. k. 
apr. cp. pp. bilisar. vc. eonss. M (quod Zachariae probat 
interpretatus post Belisar. vo. cons. i. e. a. 536, addens 
fortasse emendandum esse XV k. Apr.) dat. k. april. 
ppo. basil. anno Zu. (om. subscr. Iul. codd. rell); μηνὸφ 
μαρτίου μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ ιθ΄ Theod. 
quae perperam repetila .esse videntur ex subscriptione no- 
vellae sequenti CXXXVII a Theodoro apposita. 





— 


E 


20 


25 





— 


] 


093 Nov. CXXXVII 1 


PAZ 


. ΠΕΡῚ XEIPOTONIASX ἘΠΙΣΚΟΠΩ͂Ν ΚΑΙ KAHPIKS9N. 


Ἔν ὀνόματι τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς ᾿4λα- 
μανικὸς Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερμανικὸς (᾿Αντικὸς ᾿4λανικὸς) Οὐανδαλικὸς ᾿Αφρικανὸς (εὐσεβὴς) εὐτυχὴς ἔνδοξος 
{νικητὴς τροπαιοῦχος ἀεισέβαστος Αὔγουστος Πέτρῳ τῷ λαμπροτάτῳ μαγίστρῳ τῶν ϑείων ὀφφικίων. 


DE CREATIONE EPISCOPORUM 





(HIgooíutov.) Ei τοὺς πολιτικοὺς νόμους, ὧν τὴν ἐξουσίαν ἡμῖν ὁ ϑεὸς xarà τὴν αὐτοῦ φιλανϑρω- 
πίαν ἐπίστευσε, βεβαίους διὰ πάντων φυλάττεσθαι πρὸς ἀσφάλειαν τῶν ὑπηκόων σπουδάξομεν, πόσῳ μαλ- 
λον πλείονα σπουδὴν ὀφείλομεν ϑέσϑαι περὲ τὴν τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ ϑείων νόμων παραφυλακὴν τῶν 
ὑπὲρ τῆς τῶν ἡμετέρων ψυχῶν σωτηρίας ὁρισϑέντων; οὗ γὰρ τοὺς ἱεροὺς κανόνας φυλάττοντες τῆς τοῦ 
δεσπότου ϑεοῦ βοηϑείας ἀξιοῦνται, καὶ οἱ τούτους παραβαίνοντες αὐτοὶ ἑαυτοὺς τῇ κατακρίσει ὑποβάλλουσι. 
μείζονε δὲ ὑπόκεινταε καταπρίσει οἱ ὁσιώτατοι ἐπίσκοποε, οἷς πεπίστευται καὶ ζητεῖν τοὺς κανόνας καὶ 
φυλάττειν εἴπερ τι τούτων παραβαινόμενον ἀνεκδίκητον καταλειφϑείη. τῶν οὖν ϑείων κανόνων μὴ παρα- 
φυλαχϑέντων διαφόρους προΞελεύσεις ἐδεξάμεϑα κατὰ κληρικῶν τε καὶ μοναχῶν, καί τινων ἐπισκόπων ὡς 
μὴ κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας βιούντων, καὶ ἄλλοι δὲ εὕρηνται μηδὲ αὐτὴν τὴν τῆς ἁγίας προςκομιδῆς ἢ 
τοῦ ἁγίου βαπτίσματος προΞςευχὴν ἐπιστάμενοι. 


CAPUT I. 


Τὸ τοῦ ϑεοῦ τοίνυν ἐννοοῦντες κρίμα τὴν ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν προΞςαγγελϑέντων ξήτησίν τε xai διόρ- 
ϑώωσιν ἐκελεύσαμεν κανονικῶς προελϑεῖν. εἰ γὰρ καὶ τὰ παρὰ τῶν λαϊκων ἁμαρτανόμενα οὗ γενικοὶ νύ uot 
οὐ συγχωροῦσι δίχα ζητήσεως καὶ ἐκδικήσεως καταλιμπάνεσθαι, πῶς τὰ παρὰ τῶν ἁγίων ἀποστόλων καὶ 
πατέρων ὑπὲρ τῆς πάντων τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας κανονικῶς διατυπωϑέντα περιιδεῖν ἀνασχώμεϑα; ποῖ- 
λοὺς δὲ ἐκ τούτου μάλιστα τοῖς ἁμαρτήμασιν εὕρομεν περιπεσόντας, διὰ τὸ μὴ γίνεσϑαι τὰς συνόδους τῶν 
ὁσιωτάτων ἱερέων κατὰ τὰ ὁρισϑέντα ὑπὸ τῶν ἁγίων ἀποστόλων καὶ τῶν ἁγίων πατέρων. εἰ γὰρ τοῦτο 
παρεφυλάχϑη, ἕκαστος εὐλαβούμενος τὸν ἐπὶ τῆς συνόδου ἔλεγχον ἐσπούδαζεν ἄν καὶ τὰς ϑείας ἐκμαν- 

ἄνειν λειτουργίας καὶ σωφρόνως βιοῦν, ἵνα ur τῇ κατακρίσει τῶν ϑείων κανόνων ὑποβληϑείη. κἀκεῖνο 
δὲ οὐδὲν ἧττὸν τισιν ἁμαρτημάτων γέγονε πρόφασις, Ovi χωρὶς ἐξετάσεως καὶ τῆς ἐπὶ τῇ ὀρϑῇ πίστει καὶ 
σεμνότητι βίου μαρτυρίας χειροτονοῦνται ἐπίσκοποί τε καὶ πρεσβύτεροι καὶ διάκονοι καὶ λοιποὶ κληρικοί, εἰ 


Nov. CXX XVII Graece tantum extat in Δ et in. Collectione XXV cap. 22 (— C), in L eum novella CXXIII 
contaminata legitur ita, ut pr. et c. À—3 pro illius const. c. V et 2 pr. substituantur, c. 4—6 ξ 1 post eiusdem const. 
6. 9 inserantur, c. 6 $ 2 et epil. eiusdem const. epilogum efficiant (cf. quae adnotavimus p. 594. 602. 625); c. 2 (Θεσπί- 
- Éousv, ὅσάκις χρεία γένηταε ....... ) —6 S1 extant B 3,1, 8. 11--:9 similiter coniuncta cum nov. CXXIII. — 
Epit. Theod. 131 (inde c. 2. 3 in Prochiro 28, 1—4, c. 3 in Epanagoge 8, 5), Athan. 1,17 (inde Coll. const. eccl. 111 
1, 17, Nomoc. L tit. 1. 16 p. 611. 622 Voell.). 





CXXXV II. 
DE CREATIONE EPISCOPORUM ET CLERICORUM. 


In nomine domini lesu Christi dei nostri Imperator Caesar Flavius lustinianus Alamannicus" Gothicus 
Francicus Germanicus (Anticus Alanicus) Vandalicus Africus (pius) felix inclutus (victor ac) triumphator 
semper Augustus Peíro clarissimo magistro sacrorum officiorum. 


Praefatio. Si leges civiles, quarum potestatem nobis deus pro sua humanitate credidit, per omnia 

servari ad securitatem subiectorum studemus, quanto plus studii in observatione sacrorum canonum 
et divinarum legum, quae pro salute animarum nostrarum constitutae sunt, collocare debemus? Qui enim 
sacros canones observant, domini dei auxilio digni habentur , quique eos violant, se ipsi condemnationi 
subiciunt. Maiori vero condemnationi subiecti sunt sanctissimi episcopi, quibus commissum est ut et in 
canones inquirant et caveant, si qua eorum violatio relinquatur impunita. Sacris igitur canonibus non 
observatis varias contra clericos et monachos et episcopos nonnullos interpellationes accepimus, ut qui non 
secundum sacros canones vivant; atque alii quoque inventi sunt, qui ne ipsam quidem sanctae oblationis 
vel sancti baptismatis precationem sciant. 

De igitur iudicium cum animo reputantes quaestionem et correctionem in unoquoque eorum 
quae ad nos delata sunt canonice iussimus procedere. Nam si ea quae a laicis peccantur generales 
leges non permittunt sine quaestione et vindicta relinqui, quomodo ea quae a sanctis apostolis et patri- 
bus pro salute omnium hominum canonice statuta sunt, despici patiamur? Multos auiem hinc maxime 
in peccata incidisse comperimus, quod synodi sanctissimorum sacerdotum non celebrantur secundum 
ea quae a sanctis apostolis et sanctis patribus definita sunt. Hoc enim si observatum esset, unusquis- 
que reprehensionem coram synodo veritus studeret et sacras liturgias ediscere et honeste vivere, ne 
condemnationi sacrorum canonum  subiceretur. Sed illa quoque non minus quibusdam peccandi occasio 
extitit, quod et episcopi et presbyteri et diaconi et ceteri clerici sine examine et sine recíae fidei vitaeque 
honestae testimonio «creantur. Nam si quibus negotium commissum est precandi pro populo in- 





2 rubr. Περὲ χειροτονίας (χειρ. om. Theod.) ἐπισκό- 


εἰ γὰρ L ἢ αὐτοῦ Zachariae] ἑαυτοῦ libri | 8 τῆς ΟἿ 
πῶν καὶ κληρικῶν (πρεσβυτέρων Proch.) M Theod. 


ϑείων ML?| 9eixov L'C  παραφυλακῆς C | 11 οἵ 





Proch. Περὶ --- κληρικῶν xai περὲ συνόδων xai zt90cxo- 
μιδῆς Ath. ἄλλη διάταξις περὲ ἐπισκόπων καὶ τῶν 
ϑείων κανόνων C| 3 ἴπεοτ. Ἔν ὀνόματε --- ὀφφικίων C] 
αὐτοκράτωρ ἰουστινιανὸς αὔγουστος πέτρω μαγίστρω 
ὑφφικίων M Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ μαγίστρῳ Ath. | 
᾿Αντικὸς ᾿4λανικὸς et in segq. εὐσεβὴς εἰ νικητὴς sup- 
plevi (cf. inser. nov. XVII. -XLIII. CXXXIV; edictum 
VII al.) | ᾿Αφρικανὸς] rectius ᾿Αφρικὸς (cf. ad p. 111, 42) 
|| 6 Ei] εἰς cod. T'heod.. Ath. Fabroti, om. Ath. cod. Par., 





πεπίστευνταε Οἵ I2 τε om. Οἢ τοῦτον C v. ἰ. ἢ κατα- 
λειφϑείη M) καταλείπουσιν L καταλείπωσιν εἰ (pro ἢ) 
καταλειφϑείη in dittgraphia C | 14 μὴ om. C v. 1. || 
καὶ om. C | εἴρηνται L | μηδὲ CL] μήτε M | αὐτοὶ 
C v. 1. ἢ 11 προσελϑεῖν L^ ἢ καὶ om. L | ἁμαρτόμενα 
C v. L| 19 τῶν om. C || ἀνασχαίμεϑα Serimger] ἀνασχό- 
μεϑα (ἀνασχοίμεϑα C unus) MCL | 20 γενέσϑαε € 
plerique | 21 ϑειοτάτων C | 22 παραφυλαχϑῆ L| ἂν 
om. C| 24 ἁμαρτήμασε C| 25 τε om. C 


20 


090 


γὰρ οἱ ἐπιτετραμμένοι εὔχεσϑαι ὑπὲρ τοῦ λαοῦ ἀνάξιοι τῆς τοῦ ϑεοῦ ὑπηρεσίας εὑρεϑεῖεν, πῶς ὑπὲρ τῶν τοῦ 
λαοῦ πλημμελημάτων ἐξιλεοῦσϑαι δυνήσονται τὸν ϑεόν; ὅτι δὲ τὰς χειροτονίας τῶν ἱερέων μετὰ πάσης ἄκρι- 
βείας προβήκει γίνεσϑαι, διδάσκει ἡμᾶς καὶ ὃ ἐν ἁγίοις I'onyóguos ὃ ϑεολόγος, ἑπόμενος τοῖς ἁγίοις ἀστο- 
στόλοις καὶ τοῖς ϑείοις κανόσι. λέγει γὰρ ἐν τῷ Μεγάλῳ ᾿Απολογητικῷ οὕτως" τίς δὲ τοῖς τοῦ Παύλου 
κανόσι xai ὅροιβ ἑαυτὸν παρεκτεένων, oUc περὶ ἐπισκόπων ἔταξε καὶ πρεσβυτέρων, 
νηφαλέους, σώφρονας εἶναι, μὴ παροίνουβ, μὴ πλήκτας, διδακτικούς, ἀνεπιλήπτους ἐν 
ἅπασε καὶ ἀνεπιβάτους τοῖβ πονηροῖς, οὐ πολὺ τὸ διαφεῦγον εὑρήσει τὴν τῶν κανόνων 
εὐθύτητα. καὶ πάλιν ὁ αὐτὸς λέγει οὕτως" καϑαρϑῆναι δεῖ πρῶτον, εἶτα καϑᾶραι, σοφισϑῆναε 
καὶ οὕτως σοφίέσαι, γενέσϑαι φῶΞθ καὶ φωτίσαι, ἐγγίσαι ϑεῷ καὶ προβαγαγεῖν ἄλλους, 
ἀγιασϑῆναε καὶ αγιάσαε, χειραγωγῆσαε μετὰ χειρῶν, συμβουλεῦσαι μετὰ συνέσεως. καὶ 
πάλιν ὃ αὐτὸς ἐν ἁγίοις Γρηγόριοβ περὶ τῶν αὐτῶν ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ τοῦτο γράφει' τίς ὁ πλάττων. 
καϑάπερ αὐϑημερὸν τοὺς πηλίνους, τὸν τῆς ἀληϑοῦς λειτουργίας προστάτην, τὸν μετὰ 
ἀγγέλων στησόμενον καὶ μετὰ ἀρχαγγέλων δοξάσοντα καὶ Χριστῷ συνιερατεύσοντα; 
καὶ διὰ τούτων μὲν δείκνυσιν ὁ ϑεολέγος, ὁποίους δεῖ πρὸς τὴν ἱερωσύνην προβάλλεσϑαι. περὶ δὲ τῶν 
ἀναξίως χειροτονουμένων ὁ αὐτὸς τάδε λέγει ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ ot μηδὲν τῇ pego noun προεεβενεγκόν- 
τες μηδὲ τοῦ καλοῦ προταλαιπωρήσαντες ὁμοῦ τε μαϑηταὶ καὶ δι ἀσκαΐοι τῆς εὐσεβείας 
ἀναδείκνυνται, καὶ πρὶν καϑαρϑῆναε καϑαίέρουσε, χϑὲς ἱερόσυλοι καὶ σήμερον ἱερεῖς, 
χϑὲς τῶν ἁγίων ἔξω καὶ μυσταγωγοὶ σήμερον, παλαιοὶ τὴν κακίαν καὶ σχέδιοι τὴν 
εὐσέβειαν, 0 ἔργον χάριτος ἀνθϑρωπένης, οὐ τῆς τοῦ πνεύματος. ὅτι δὲ οἱ Ocio. κανόνες κω- 
λύουσι κληρικοὺς LIA 

τοὺς δευτερογάμους παντελῶς ὁ κανὼν τὴς ὑπηρεσίας ἀπέκλεισε. καὶ ταῦτα μὲν ὃ ἐν ἁγίοις 
Βασίλειος. τοσοῦτον δὲ οὗ ἅγιοε πατέρες τῆς ἱερωσύνης ἐφρύντισαν, ὅτε οἱ ἐν Νικαίᾳ συνελθόντες κανόνα 
ἐξέϑεντο οὕτως Fyovra* ἀπηγόρευσε καϑόλου ἡ μεγάλη σύνοδος μήτε ἐπισκόπῳ μήτε mos- 
σβυτέρῳ μήτε διακόνῳ μήτε ὅλως τῶν ἂν τῷ κλήρῳ τινὶ ἐξεῖναι ovveícaxvorv ἔχειν, 
πλὴν εἰ μὴ ἄρα μητέρα ἢ ϑείαν ἢ ἃ μόνα πρόφρωπα ὑποψίαν διαφεύγει. 


: CAPUT II. 
- * - - * τ 
Τοῖς οὖν ὑπὸ τῶν ϑείων κανόνων δρισϑεῖσιν ἀκολουϑοῦντες τὸν παρόντα ποιούμεϑα νόμον, δὲ ov 
, o 0 μ “2 
, , , , - , * - 
ϑεσπίζομεν, ὁσάκις χρεία γένηται ἐπίσκοπον χειροτονηϑῆναι, συνιέναι τοὺς κληρικοὺς καὶ τοὺς πρώτουβ τῆς 


Nov. CXXXVII 1. 2 DE CREATIONE EPISCOPORUM 





c. II in epitomen redactum exhibet Epanagoge 8, 3; pr. (— χειροτονοῦντος) ex ΜΒ ezscripsit Balsamo ad 
Nomoc. XIV tit. 1, 23 p. 840 Voell. 





digni ministerio dei inveniantur, quomodo pro populi delictis placare deum poterunt? | Creationes autem 
sacerdotum oportere cum omni diligentia fieri docet nos etiam Gregorius theologus inter sanctos habitus 
sanctos apostolos sacrosque canones secutus. lta enim dicit in magno Apologetico: quis autem qui 
ad canones et Pauli se regulas dirigat, quas de episcopis et presbyteris statuit, ut 
sobrii sint, casti, non vinolenti, non percussores, ad docendum idonei, integri in om- 
nibus rebus, et ab improborum commercio remoti, non multum esse quod recedat a 
canonum rectitudine comperiet? LEt rursus idem sic dicit: purum esse prius oportet, deinde 
puros facere, sapientem esse atque ita sapientes facere, lucem fieri et illuminare, 
appropinquare deo et adducere alios, sanctum esse et sanctificare, in viam deducere 
cum manibus, dare consilium cum prudentia. Et rursus idem in sanctis habitus Gregorius de 
iisdem in eodem sermone hoc scribit: quis est, qui tamquam figlina uno eodemque die fingat 
verae liturgiae antistitem, qui cum angelis staturus et cum archangelis laudes prae- 
dicaturus et cum Christo sacerdotium gesturus sit? Atque per haec quidem ostendit theo- 
logus, quales esse oporteat qui ad sacerdotium promoveantur. De iis vero qui indigne creantur, idem haec 
dicit in eodem sermone: Qui cum nihil prius suppeditaverint ad sacerdotium,nec prius in 
virtute laborarint, simul et discipuli et magistri pietatis designantur, et antequam 
purgati sint alios purgant, heri sacrilegi et hodie sacerdotes, heri a sacris alieni 
et hodie mysteriorum antistites, veterani malitia et tirones pietate, quod est opus 
humanae gratiae, non gratiae spiritus. Sacros autem canones prohibere clericos esse eos qui 
secundam uxorem duxerint etiam in. sanctis habitus Basilius docens ita dicit: qui secundum matri- 
monium contracerunt, eos omnino canon a ministerio exclusit. Et haec quidem inter sanctos 
habitus Basilius. Tantam autem. curam. sancti patres sacerdotio adhibuerunt, ut qui Nicaeae congregati 
sunt, canonem ediderint, qui ita se habet: vetuit in universum magna synodus, ne liceat aut 
episcopo aut presbytero aut diacono aut omnino ulli eorum qui in clero sunt secum 
mulierem habere, nisi forte matrem vel amitam vel eas solas, personas quae suspi- 
cionem effugiunt. 

II. Sequentes igitur ea quae a sacris canonibus statuía sunt, praesentem legem facimus, per quam 
. sancimus, ut quoties episcopum creari opus sit, clerici et primores civitatis, cuius episcopus creandus est, 





& τοὺς δευτέραν γαμετὴν λαβόντας, καὶ ὁ ἐν ἁγίοις Βασίλειος διδάσκων οὕτως λέγει 20 
€ 


4 τοῖς ϑείοις CL] τοῖς om. M vulg. || ᾿“πολογητικῷ] 
Gregor. Naz. apolog. (or. IT) c. 69 (Migne Patrol.XXXV 
col. 411) | τοῦ om. Gregor. | Παύλου] 1 Timoth. 3,2. 3 
(cf. Tit. 1, 75g.) | Ὁ κανόσε καὶ C Gregor.] κανόσιν ἢ 
ML || ἐπ. καὶ πρεσβυτέρων ἔταξε Gregor.|| 6 vnga- 
λίους C, Gregor. v. ἰ. || ἀλήπτους ἐν πᾶσι xai avená- 
φους Gregor. | 1 τὴν C Gregor.] πρὸς τὴν ML || 8 ὁ 
αὐτὸς] 1. c. cap. 11 (col. 419 Migne) || δεῖ καϑαρϑῆναι C 
lzoóvegov L | 11 Γρηγόριος] Lc. cap. 13 (col. 481 
Migne) | 12 τὸν ante προστάτην coll. L || «re ϑ'είας 
λειτουργίας C τῆς ἀληϑείας Gregor.|| 13 ἀγγέλλων (in 
litura. ex ἄλλων) L || δοξάσοντα] δοξάσοντας xai ἐπὶ 
τὸ ἄνω ϑυσιαστήριον ἀναπέμψοντα τὰς ϑυσίας Gregor. 
| 14 δεῖ] δὲ M om. L| 15 τὴν om. L|| 15 ἐν τῷ αὐτῷ 
λόγῳ] immo in laudatione Athanasii episcopi Alexandrini 





(or. XXI) c. 9 (l. c. col. 1089. Migne) || προειβενέγκαφ- 
τες Cv. l. | 19 09 M Cv. 1] ov Cv. L, om. L | 20 
S. Basilius epist. 188 (ad Amphilochium) cap. 12 (Migne 
Patrol. X XXII col. 681) || 21 διγάμους Basil, C. v. 1. ] 
παντελῶς C Basil] om. ML || ἀπέκλεισε CL Basil. 


ἀπέκλεισε, καὶ τοὺς τικτομένους ἐκ τούτων M | 22 κα 


vóva] Synodi Nicaen. can. 3 (Mansi Concil. coll. 11». 610) 
| 23 μῆτε ἐπίσκοπον μήτε πρεσβύτερον μήτε διάκο- 
vov C | 24 τινὶ τῶν ἐν τῷ κλήρῳ Syn. Nic. || 25 & 
μὴ ἄρα μητέρα C Syn. Ni εἰ ἄρα μητέρα L si 

ἄρα M vulg.| ἢ ϑείαν] ἢ ἀδελφὴν ἢ ϑείαν Syn. Nic. 


ΠῚ ἢ alterum del. Skutsch || ἃ] δὲ ἃ Cv. || πρόφωστα 


πᾶσαν ὑποψίαν διαπέφευγε Syn. Nic. | 20 νόμον ποιού- 
μεϑα C| 21 γένηται CLB (cf. 594, ijj om. M 











697 


πόλεως ἧς μέλλει ἐπίσκοπος χειροτονεῖσϑαι, xai προκειμένων τῶν ἁγίων εὐαγγελίων ἐπὶ «ouai προξώποις ψηφί- 
σματα ποιεῖν, καὶ ἕκαστον αὐτῶν ὀμνύναι κατὰ τῶν ϑείων λογίων, καὶ ἐγγράφειν ἐν avtois, ott οὔτε διὰ δόσιν 
οὔτε διὰ ὑπόσχεσιν ἢ φιλίαν ἢ χάριν ἢ ἄλλην οἷανδήποτε προςπάϑειαν, ἀλλ᾽ εἰδότες αὐτοὺς τῆς ὀρϑῆς καὶ καϑο- 
λικῆς πίστεως καὶ σεμνοῦ βίου καὶ ὑπὲρ τὸ τριακοστὸν ἔτος εἶναι, τούτους ἐπελέξαντο, καὶ ὅτε οὔτε γαμετὴν 
οὔτε παῖδας ἴσασί τινα ἐξ αὐτῶν ἔχειν ἢ παλλακὴν ἢ παῖδας φυσικοὺς γινώσκουσιν αὐτοὺς ἐσχηκέναι ἡ ἔχειν, 
ἀλλ᾽ εἰ καὶ πρότερόν τις ἐξ αὐτῶν γαμετὴν εἶχε, καὶ αὐτὴν μίαν καὶ οὐδὲ χήραν οὐδὲ ἀνδρὸς ἀποζευχϑεῖσαν 
οὐδὲ τοῖς ἱεροῖς κανόσιν [καὶ νόμοις] ἀπηγορευμένην, ἀλλ᾽ οὐδὲ πολιτευόμενον ἢ ταξεώτην τινὰ τῶν φηφιζο- 
μένων εἶναι γινώσκουσι, πλὴν εἰ μὴ ἐν μοναστηρίῳ οὐχ ἧττον δεκαπέντε, ἐνιαυτῶν μοναχικὸν ὁ πολετευόμενος 
ἢ ὃ ταξεώτης βίον ἀδιαβλήτως ἐξετέλεσε" δηλαδὴ τῆς ἔμπροσϑεν ἡμῖν εἰρημένης παρατηρήσεως καὶ ἐπὶ τού- 
τῶν τῶν προξώπων ἐν τοῖς γινομένοις περὶ αὑτῶν ψηφίσμασι φυλαττομένης, ἵνα ἐκ τῶν οὕτωξ ψηφιζομένων 
τριῶν προεώπων ὁ βελτίων χειροτονηϑῇ τῇ ἐπιλογῇ καὶ τῷ κρίματε TOU χειροτονοῦντος. ἀπαιτεῖσϑαι δὲ 
πρότερον τὸν μέλλοντα χειροτονεῖσϑαι παρὰ τοῦ χειροτονοῦντος λίβε ue)" ὑπογραφῆς ἰδίας περιέχοντα 
τὰ περὶ τῆς ὀρϑῆς αὐτοῦ πίστεως" ἀπαγγέλλειν δὲ τοῦτον καὶ τὴν ϑείαν προξκομιδὴν τὴν ἐπὶ τῇ ἁγίᾳ κοι- 
γωνίᾳ γινομένην καὶ τὴν ἐπὲ τῷ ἁγίῳ βαπτίσματι εὐχὴν καὶ τὰς λοιπὰς προξευχάς. OQxov δὲ “ὑπέχειν καὶ 
αὐτὸν τὸν χειροτονούμενον κατὰ τῶν ϑείων γραφῶν, ὡς οὔτε δ ἑαυτοῦ οὔτε δι ἑτέρου προξώπου δέδωκέ 
τι ἢ ὑπέσχετο οὐδὲ μετὰ ταῦτα δώσει ἢ αὐτῷ τῷ χειροτονοῦντε αὐτὸν ἢ τοῖς τὰ ψηφίσματα εἰς αὐτὸν 
ποιησαμένοις ἢ ἑτέρῳ τῶν πάντων Tivi ὑπὲρ τῆς tis αὐτὸν γενησομένης χειροτονίαβ. εἴ Tis δὲ παρὰ τὴν 
μνημονευϑεῖσαν παραφυλακὴν ἐπίσκοπος χειροτονηϑῇ, κελεύομεν καὶ αὐτὸν πᾶσε τρόποις τῆς ἐπισκοπῆς ἐκ- 
ἰλλεσϑαι καὶ τὸν παρὰ ταῦτα τολμήσαντα χειροτονῆσαι. 


CAPUT ΤΠ. 


Ei δέ τις κατηγορίαν τινὰ ποιήσεται κατὰ τοῦ μέλλοντος χειροτονεῖσϑαι ἐπισκόπου ἢ πρεσβυτέρου ἢ 
διακόνου ἢ ἃ κληρικοῦ ἢ καὶ ἡγουμένου ἐφ᾽ οἱᾳδήποτε αἰτίᾳ, ἀναβαλλέσϑω ἡ τοιαύτη χειροτονία, καὶ 
γινέσϑω πρότερον ἐξέτασις τῆς κατηγορίας, παρόντος καὶ τοῦ κατηγόρου καὶ ἐπεξιόντος τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ 
προςαγγελϑεῖσιν. εἰ δὲ καὶ ἀπολιμπάνοιτο ἢ ἀναβάλλοιτο 0 κατήγορος, καὶ οὕτως ὁ τὴν χειροτονίαν μέλλων 
ποιεῖσθαι ξήτησιν ἀκριβεστάτην ποιείσϑω μηνῶν εἴσω τριῶν. καὶ εἰ μὲν ὑπεύϑυνον εὕροι τὸν τὴν κατη- 
γορίαν ὑπομείναντα εἴτε κατὰ τοὺς ϑείους κανόνας εἴτε κατὰ τοὺς ἡμετέρους νόμους, κωλυέσϑω ἡ χειροτονία" 
εἰ δὲ ἀνεύϑυνος φανείη εἴτε παρόντος τοῦ κατηγόρου ἢ καὶ ἀπόντος, γινέσϑω ἡ χειροτονία. ὁ δὲ κατήγορος, 
εἴτε παρὼν μὴ ἀποδείξει εἴτε ἀποφύγοι, εἰ μὲν κληρικὸς εἴη, ἐξωθείσϑω τοῦ οἰκείου βαϑμοῦ, εἰ δὲ λαϊκὸς 


v.9—4 ἀλλ᾽ εἰδότες ---- ἐπελέξαντο ex B exscripsit Balsamo ad Nomoc. XIV tit. 1, 28 p. 848 Voell., v. 4 
argumentum notant Ῥοπ. 41, 1, Nomoc. XIV it. 1, 28 et Nomoc." ib. 
v. 6 sq. argumentum notat Nomoc. XIV tit. 1, 23. 
c. III summas habet Nomoc. XIV tit. 1, 8. 9, t p. 466. 538 Pitra; ipsum caput — 26 ἡ χειροτονία ex DB repetit 
ANomoc." 1, 8. Argumentum notat B*K 8,1 p. 382 Zach. 


ET CLERICORUM Nov. CXXXVII 2. 3 








conveniant, et propositis sanctis evangeliis de tribus personis decreta faciant, et unusquisque eorum per 
sancta eloquia iuret, atque in illis scribat se neque propter largitionem neque propter promissionem aut 
amicitiam aut gratiam aut aliam ullam affectionem eos elegisse, sed cum sciant eos rectae et catholicae 
fidei atque honestae vitae esse et triginta annis maiores, et scire se neque uxorem neque liberos quem- 
quam ex iis habere, neque concubinam aut liberos naturales se nosse eos habuisse vel habere, sed et si 
quis eorum prius uxorem habuerit, ipsam quoque unam, et ne viduam quidem neque a viro separatam 
neque sacris canonibus [et legibus] prohibitam; sed ne curiae quidem nec muneribus addictum aut offi- 
cialem esse quemquam ex iis qui eliguntur se nosse, nisi in monasterio non minus quindecim annis mo- 
nachicam vitam curialis aut officialis sine ulla reprehensione transegerit; scilicet observatione quae prius 
a nobis dicta est etiam in his personis in decretis quae de iis fiunt custodienda: ut ex tribus personis 
ifa electis melior creetur electione et iudicio creantis. Exigatur autem prius ab eo qui creandus est per 
eum qui creat libellus cum propria eius subscriptione, qui rationem recíae eius fidei pese φαδ τιν $ 
pronuntiet vero idem etiam sacram oblationem quae in sancía communione fit, et preces quae fiunt in 
sancto baptismate ceterasque precationes. lusiurandum autem ipse quoque qui creatur per sacras 
scripturas praestet, neque per se neque per aliam personam 56 quicquam dedisse aut promisisse neque 
posthac daturum esse aut ipsi qui eum creat aut üs qui decreta pro eo fecerunt, aut alii omnium ulli 
pro ordinatione in ipsum conferenda facienda. Si quis autem contra observationem modo memoratam 
episcopus creatus sit, iubemus et ipsum omnibus modis ab episcopatu repelli et eum qui illum contra haec 
ordinare ausus sit. 

III δὲ quis autem accusationem aliquam contra eum qui episcopus aut presbyler aut diaconus 
aut alius clericus aut etiam praesul monasterii creandus est, qualicumque de causa instituerit, differatur 
eiusmodi creatio, atque prius fiat examen accusationis, praesente etiam accusatore et quae. ab ipso delata 
sunt exequente. Quodsi etiam accusator rem destituat vel exequi differat, sic quoque is qui creationem 
facturus est diligentissimam quaestionem intra tres menses instituat. Et si quidem eum qui accusationem 
subiit sive secundum sacros canones sive secundum leges nostras reum invenerit, prohibeatur creatio, sin 
vero innoxius apparuerit sive praesente accusatore sive etiam eo absente, fiat creatio. Accusator autem, 
sive praesens non probaverit sive destituerit accusationem, si quidem clericus sit, de proprio gradu depel- 








2 λόγων Bf | οὐδὲ L Epan.| 3 οὐδὲ L^ | διὰ om. L 
Epan. | 4 τούτους siva« Epan. | οὔτε B] οὐδὲ MCL || 
5 Ἐοὐδὲ ΜΟΙ, οὐδὲ παῖδας — αὐτῶν om. B || τινὰς 
C Epan. | ἔχειν εἶναι C | παλακὴν C v. 1. ἢ αὐτοὺς MLB] 


αὐτὸν C (y: 594, 14) | 7 οὐδὲ τοῖς ἱεροῖς κανόσιν CL 
Epan.] οὐδὲ τοῖς ἱεροῖς κανόσιν xai νόμοις M οὐδὲ 


ΤΗΣ νόμοις οὐδὲ τοῖς ἱεροῖς κανόσιν (er 594,17) B 
τοῖς κανόσιν ἤτοι τοῖς τόμοις μὴ ἀπηγορευμένην Theod. 
|| πολετευόμενον CL At.] yug iic t s.v. B —— 
τευόμενον ἢ βουλευτὴν M er p. 594,18 || 8 εἶναι om. C 
I μοναχεκῶς C | 9 ὁ ταξεώτης] ὃ om. C v. L, B. Ath. ll 
10 περὶ αὐτῶν ψηφίσμασι περὲ αὐτῶν L | οὕτως 
αἱρουμένων ψηφιξομένων C|| 12 τὸν μέλλοντα χειρο- 
Ii. 


* 





τονεῖσϑαε om. ΒΓ ἢ 13 và om. C Epan. | 14 zroosevzés 
MC] εὐχάς LB || ὅρκου Cv. 1. || xai om. Β΄ | 15 κατὰ] 
πρὸς C ἢ οὔτε δὲ αὐτοῦ ἢ ἑτέρου L || δέδωκέ τι] δέ- 
δωκεν Epan. | 16 οὐδὲ C Epan.] οὔτε MLB | 11 γε- 
νησομένης CLB] γινομένης M Epan. | εἰ δέ τις B || 
18 χειροτονηϑείη Cv. L. | κελεύομεν om. L || xai αὐτὸν 
om. C | 19 τολμήσαντα χειροτονεῖν BÍ χειροτονῆσαε 
τολμήσαντα C | 20 ποιήσηται Bf | ἐπισκόπου] ἢ ἐπε- 
σκόπου C plerique | 21 xai prius om. B|| 22 γενέσϑω 
C v. l. | xai vov] καὶ om. C || 23 x«i om. B || ἀναβά- 
λοιτο M | 26 φανῇ Β΄} ἢ καὶ] εἴτε L| 27 παρὸν Bf 
ἀποδείξῃ Cv.L, B || ἀποφύγῃ B* 


88 


20 


25 


098 


εἴη, τὸν προρήκοντα σωφρονισμὸν ὑπομενέτω. εἰ δέ τις πρὸ ἐξετάσεως τὸν κατηγορηϑέντα χειροτονήσει, ὅ 
τε χειροτονῆσας καὶ ὃ χειροτονηϑεὶς τῆς ἱερωσύνης ἐξωϑείσϑω. 


CAPUT IV. 


᾿Επειδὴ δὲ τὸ τοῖς κανόσιν εἰρημένον περὶ τῶν συνόδων τῶν ὁσιωτάτων ἐπισκόπων τῶν ὀφειλουσῶν 
xaO" ἑκάστην ἐπαρχίαν )ίνεσϑαι μιέχοε τοῦ νῦν κε * * μὴ παραφυλαχϑὲν τῶν ἀναγκαιοτάτων ἐστὶν ἐπαν- 
ορϑῶσαι. οἱ μὲν οὖν ἅγιοι ἀπόστολοι καὶ οἱ πατέρες ὥρισαν δεύτερον ἔτους ἑκάστου γίνεσϑαι συνόδους 
τῶν ὁσιωτάτων ἱερέων ἤτοι ἐπισκόπων ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ, καὶ τὰ ἀναφυόμενα ἐξετάζεσϑαι, καὶ τῆς προθη- 
κούσης ἀξιοῦσϑαι διορϑώσεως, τουτέστε μίαν μὲν τῇ τετάρτῃ ἑβδομάδι τῆς ἁγίας πεντηκοστῆς, τὴν δὲ ἄλλην 
κατὰ τὸν Ὀχτώβριον μῆνα ἡμεῖς δὲ εὑρόντες, ὡς ἐκ τῆς τοιαύτης ἀμελείας πολλοὶ διαφόροις ἁμαρτήμασι 
σπεριεβλήϑησαν, κελεύομεν πᾶσι τρόποις μίαν σύνοδον γίνεσϑαι xa)" ἕκαστον ἔτος ἐν ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ ἢ τῷ 
Ἰουνίῳ ἢ τῷ «Σεπτεμβρίῳ μηνί, καὶ συνιέναι παρὰ μὲν τοῖς μακαριωτάτοις πατριάρχαις ἐκείνους τοὺς παρ 
αὐτῶν u£v χειροτονουμένους μὴ ἔχονταβ δὲ δίκαιον ἄλλους ἐπισκόπους χειροτονεῖν, παρὰ δὲ τοῖς ὁσιωτάτοις 
μητροπολίταις ἑκάστης ἐπαρχίας τοὺς vm αὐτῶν χειροτονουμένους, ἐφ᾽ ᾧ τὰς κινουμένας αἰτίας ἢ τὰ παρά 
τινῶν “προΞαγγελλόμενα 5 προφάσει πίστεωβ ἢ κανονικῶν ζητήσεων ἢ διοικήσεως ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων 
ἢ περὶ ἐπισκόπων ἢ πρεσβυτέρων ἢ διακόνων ἢ ἄλλων κληρικῶν ἢ περὶ ἡγουμένων ἢ μοναχῶν, ἢ περὶ 
κατεγνωσμέψου βίου ἢ καὶ ἄλλων τινῶν δεομένων ἐπανορϑώσεως κινεῖσϑαΐ τε καὶ προφηκόντως ἐξετάζεσϑαι, 
καὶ τὴν ἐπὶ αὐτοῖς διόρϑωσιν προϊέναι τοῖς ϑείοις κανόσι καὶ τοῖς ἡμετέροις νόμοις συμβαίνουσαν. 


CAPUT V. 


Μὴ μόνον δὲ ἐν ταῖς xaO" ἕκαστον ἔτος γεγησομέναις συνόδοις ταῦτα ζητεῖσϑαι, ἀλλὰ καὶ ὅσάκις ἄν 
τινες κατηγορηϑεῖεν τῶν ἱερέων ἢ κληρικῶν ἢ ἡγουμένων ἢ μοναχῶν ἢ περὶ πίστεως ἢ περὶ αἰσχροῦ βίου 
ἢ ὡς παρὰ τοὺς ϑείους wavóvas τι διαπραττόμενοι. καὶ εἰ μὲν ἐπίσκοπος εἴη ὁ κατηγορούμενος, τὸν τούτου 
μητροπολέτην ἐξετάζειν τὰ λεγόμενα, εἰ δὲ μητροπολίτης εἴη, τὸν μακαριώτατον ἀρχιεπίσκοπτον ὑφ᾽ ὃν τελεῖ, 
εἰ δὲ πρεσβύτερος ἢ διάκονος ἢ ἄλλος κληρικὸς ἢ ἡγούμενος ἢ μοναχός, τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκοπον ὑφ᾽ ὃν 
οὗτοι τελοῦσιν ἐξετάζειν τὰ προραγγελλόμενα, καὶ τῆς ἀληϑείας ἀποδεικνυμένης ἕκαστον πρὸς τὸ πταῖσμα 
1 κανονικοῖς ἐπιτιμίοις ὑποβάλλεσϑαι τῷ κρίματι τοῦ ἐξετάζοντος. Ταῦτα δὲ πάντα κρατεῖν μὴ μόνον ἐσὲ 
τῶν μετὰ ταῦτα χειροτονουμένων ἐπισκόπων τὸ καὶ κληρικῶν καὶ ἡγουμένων, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν νῦν ὄντων 
καὶ ὑπό τινων ὡς εἰκὸς ἐπί τισιν αἰτίαις ἀπηγορευμέναιβ τοῖς ϑιδίοις κανόσι καὶ τοῖς ἡμετέροις νόμοις κατη- 


Nov. OXXXVII 3—5 DE CREATIONE EPISCOPORUM 





c. IV. V pr. ex B repetit Nomoc.*^ XIV tit. 8,8 (ubi citatur νεαρὰ oxy'); summarium habet Nomoc. XIV tit. ib. 

e. IV. V om. Bf praeter c. V, pr. v. 19 "Eàv ἐπίσκοπος εἴη — 23 ἐξετάζοντος. c. V pr. (v. 19 Κελεύομεν 
εἴπερ ἐπίσκοπος εἴη — 23 ἐξετάζοντος ex B repetit IVomoc.?^ XIV tit. 9,15 summarium habet Nomoc. XIV tit. ib. 
p. 941 Pitra. 





latur, sin laicus sit, eam quae decet. castigationem subeat. δὲ quis autem reum ante examen institutum 
ordinaverit, et qui creavit et qui creatus est a sacerdotio expellatur. | 

IV. Quoniam vero id quod in canonibus dicitur de sanctissimorum episcoporum synodis, quae in 
singulis provinciis debent fieri, hucusque εκ « «« non observatum ut corrigamus quam mazime necesse 
est. Sancti igitur apostoli et patres statuerunt, ut bis singulis annis synodi sanctissimorum sacerdotum 
seu episcoporum in singulis provinciis fierent, et quae emergerent examinarentur et convenienti emen- 
datione potirentur, hoc est una quidem quarta septimana sanctae pentecostes, altera autem mense Octobri. 
Nos vero cum ex huiusmodi neglegentia multos variis peccatis implicitos esse acceperimus, iubemus om- 
nibus modis unam synodum singulis annis in singulis provinciis fieri aut Iunio aut Septembri mense, et 
apud beatissimos quidem patriarchas eos convenire, qui ab ipsis creati sunt nec ius habent alios episcopos 
creandi, apud. sanctissimos autem metropolitanos cuiusque provinciae eos qui ab ipsis creati sunt, ut quae 
moventur causae vel ea quae a nonnullis denuntiantur vel nomine fidei vel canonicarum quaestionum vel 


20 


25 


administrationis rerum ecclesiasticarum, vel de episcopis aut presbyteris aut diaconis aut aliis clericis qut 


de praesulibus monasteriorum aut monachis, vel de vita condemnanda vel etiam aliis quibusdam rebus 
quae correctione indigeant, et agitentur et decenter examinentur, eorumque emendatio procedat sacris 
canonibus et legibus nostris conveniens. 

V. Neque vero in synodis tantum per singulos annos instituendis haec quaerantur, sed etiam 
quoties aliqui eo sacerdotibus vel clericis vel praesulibus monasteriorum vel monachis accusantur sive de 
fide sive de turpi vita sive quod contra sacros canones quid committant. Et si quidem episcopus sit qui 
accusatur, metropolitanus eius examinet ea quae proferuntur, sin metropolitanus sit, beatissimus archi- 
episcopus cui subiectus est, si autem presbyter vel diaconus vel alius clericus vel monasterii praesul vel 
monachus, sanctissimus episcopus sub quo hi censentur examinet ea quae denuntiantur, et veritate probata 
1 unusquisque pro delicto suo canonicis poenis subiciatur iudicio ezaminantis. Haec autem omnia valeant 
non solum in üs qui post haec creantur episcopis et clericis et praesulibus monasteriorum sed. etiam in 


dis qui nunc sunt et ab aliquibus ut fit ob causas aliquas sacris canonibus et legibus nostris damnatas 








1 σωφρονισμὸν ὑπομενέτοω) ἤγουν ἐξωριζέσϑω L s. v.|| 
χειροτονήσῃ Bí | 2 χειροτονήσας] xavryogroas χειρο- 
τονήσας M^| 3 xavóciw| Apostolorum can. 31; Synodi 
Antiochenae can. 20 (cf. Nomoc. XIV tit. 8,8) | 4 μὴ 
παραφυλαχϑὲν ΜΟΙ, Nomoc,] ἐστὲ μὴ παραφυλαχϑὲν 
Be παραχϑὲν (om. μὴ) Nomoc.", μὴ παρεφυλάχϑη cum 
Haloandro vulg.; hiatum. indicavi ita fere supplendum 
ζὑπὸ πολλῶν παρημέληται, τὸ) μὴ παραφυλαχϑὲν κτλ. 
(cf. v. 8) | ἐπανορϑώσασϑαι C ἢ 5 οἱ μὲν] ῥητέον os 
οἱ μὲν INomoc.?" | οὖν om. C Nomoc." | πατέρες] ἅγιοι 
σατέρες C || £vove] τοῦ ἔτους B Nomoc." | 7 uía M || 
8 δὲ sógóvrtc] διευρόντες B^? δὲ om. Nomoc." || ὡς 
ante στολλοί coll. || 9 διεβλήϑησαν C | πᾶσι) ἐν 
πᾶσι L Nomoc.?" | σύνοδον om. δ υ. 1. } ἢ τῷ ᾿Ιουνίῳ 
ἢ τῷ Σεπτεμβρίῳ μηνὶ κατὰ τὸν Ὀκτώβριον μῆνα 





Ath. male ex v. 8 repetita || 11 μὲν om. C || 12 κρινο- 
μένας Nomoc." | τὰ om. Nomoc."" | 18 προσαγγελλο- 
μένας Nomoc.?"^ | 14 7 πρεσβ. (ἢ περὶ πρεσβ. C v. 1.) 
ΟἹ, ΒῚ xai πρεσβ. M || κληρικῶν ἄλλων Nomoc.?m || ἢ 
μοναχῶν) ἢ om. B*| 15 καὶ om. L || v& om. δ υ. 1. | 11 


^ 


γενομέναις B* | 18 «i6 CL || κατηγορηϑείη C v. 1. || ἢ 
μοναχῶν] ἢ om. B* || 7 περὶ πίστεως om. Nomoc." | 
περὶ αἰσχροῦ MB] περὶ om. CL || 19 τε om. C || δὲεα- 
πραττόμενος C v. I. xai om. C || εἰ μὲν MC] εἴπερ LB 
| τούτου om. Nomac." 9, 1} 20 ἐπίσκοπον Nomoc."^ 9, 1 
πατριάρχην B^? | 22 προβαγγελλύμενα] πράγματα 
Nomoc.^ pr. 9,1 || ἀποδεικνυμένης] ἐξεταζομένης καὶ 
ἀποδεικτυμένης Bf | 23. κανονικῶς L' | ὑποβαλλέσθω 
INomoc.^ pr. 9,1|| 24 »vvi B* | 25 ὑπό τινων] ὑπὸ om. 
LB | voice] τῶν vois C v. l. τοῖς τ C v. l. ; 





ud odi c 





699 


^, * » * — - - , * 3 * , 
γορουμένων. τούτων γὰρ οὕτω φυλαττομένων καὶ oí λαϊκοὶ πολλῆς ἐντεῦϑεν περί τε τὴν ὀρϑὴν πίστιν xai 
τὸν σεμνὸν βίον προκοπῆς τε xai ἐπανορϑώσεως ἀξιωϑήσονται. 


CAPUT VI. 

Πρὸς τούτοις κελείομεν πάντας ἐπισκόπους τε xai πρεσβυτέρους μὴ κατὰ τὸ σεσειωπημένον, ἀλλὰ μετὰ 
φωνῆς τῷ πιστοτάτῳ λαῷ ἐξακουομένης τὴν ϑείαν προςκομιδὴν καὶ τὴν ἐπὶ τῷ ἁγίῳ βαπτίσματι προΞευχὴν 
ποιεῖσϑαι, πρὸς τὸ κἀντεῦϑεν τὰς τῶν ἀκουόντων ψυχὰς εἰς πλείονα κατάνυξιν καὶ τὴν πρὸς τὸν δεσπότην 
ϑεὸν διανίστασϑαι δοξολογίαν. οὕτως γὰρ καὶ ὃ ϑεῖος ἀπόστολος διδάσκει, λέγων ἐν τῇ πρὸς Κορινϑίους 
πρώτῃ ἐπιστολῇ. ἐπεὶ ἐὰν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματε, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τοῦ ἰδιώτου 
πῶς ἐρεῖ τὸ ἀμὴν τῷ ϑεῷ ἐπὶ τῇ σῇ εὐχαριστέᾳ; ἐπειδὴ τί λέγεις οὐκ οἶδε. σὺ μὲν γὰρ 
καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ᾽ ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται. καὶ πάλεν ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους οὕτως λέγει" 
καρδίᾳ μὲν γὰρ πιστεύεταε εἰς δικαιοσύνην, στόματε δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν. διὰ 
ταῦτα τοίνυν προξήκεε τὴν ἐπὶ τῇ ἁγέᾳ προβκομεδῇ καὶ τὰς ἄλλας προςευχὰς μετὰ φωνῆς παρὰ τῶν ὁσιωτά- 
τῶν ἐπισκόπων τε καὶ πρεσβυτέρων προῤφέρεσϑαι τῷ κυρίῳ ἡμῶν ᾿ἴησοῦ Χριστῷ τῷ Op ἡμῶν σὺν τῷ 
πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι, γινωσκόντων τῶν ὁσιωτάτων ἕερέων, εἷς εἴπερ τε τούτων παρίδοιεν, καὶ τῇ 
φοβερᾷ κρίσει τοῦ μεγάλου ϑεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν "joo? Χριστοῦ ἀπολογήσονταε καὶ οὐδὲ ἡμεῖς ταῦτα 
1 γινώσκοντες ἐφησυχάσομεν ἢ ἀνεχδίκητα καταλείπομεν. Κελείομεν δὲ καὶ τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας, 
εἴπερ ἀμελούμενόν τε τῶν παρ ἡμῶν γνομοϑετηϑέντων ἴδοιεν, πρῶτον μὲν κατεπείγειν τοὺς μητροπολέτας 
καὶ τοὺς ἄλλους ἐπισκόπους τὰς εἰρημένας συνόδους ποιεῖσϑαε καὶ πάντα πληροῦν ὅσα περὶ τῶν συνόδων διὰ 
τοῦ παρόντος παρεκελευσάμεϑα νόμου; εἰ δὲ ἀναβαλλομένους αὐτοὺς ἴδοιεν, τηνικαῦτα μηνύειν ἡμῖν πρὸς τὸ 
ἐξ ἡμῶν τὴν προΞτήκουσαν διόρϑωσιν προϊέναε κατὰ τῶν ὑπερτιϑεμένων τὰς συνόδους ποιεῖν. ἐπισταμένων 
αὐτῶν τε τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων, ὡς εἴπερ μὴ ταῦτα παραφυλάξουσιν, ἐσχάταις 
2 ὑποβληϑήσονται τιμωρίαις. Βεβαιοῦμεν δὲ καὶ διὰ τοῦ παρόντος νόμου ἅπαντα τὰ παρ᾽ ἡμῶν ἐν δια- 
φόροις διατάξεσε νενομοθϑετημένα περί τε ἐπισκόπων καὶ πρεσβυτέρων καὶ λοιπῶν κληρικῶν καὶ πρός γε 
ξενοδόχων καὶ πτωχοτρόφων καὶ ὀρφανοτρόφων καὶ τῶν λοιπῶν ὅσοι εὐαγῶν οἴκων προΐστανται. 

«Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
διὰ προϑεμάτων κατὰ τοὺς συνήϑεις τόπους τῆς βασιλίδυς πόλεως προτιϑεμένων εἰς ἀγαγεῖ: 
σπουδασάτω καὶ καταφανῆ ποιῆσαι τοῖς τῶν ἐπαρχιῶν — Dat. VIL. k. Apr. CP. imp. dn. Iusti- 


niani pp. Aug. anno XXXVIIL post cons. Basilii vc. anno XX [a. 565.] 


c. VI pr. ex B repetit Nomoc.^ XIV tit. 3,1; argumentum notat Nomoc. XIV tit. ib. 
$1 summarium habet Nomoc. XIV tit. 8, 8. 


-ET CLERICORUM Nov. CXXXVII 5. 6 








accusantur. His enim ita observatis laici quoque magno inde et in recta fide et in honesta vita progressu 
atque emendatione potientur. 

VL Praeterea iubemus omnes et episcopos et presbyteros non (tacite, sed ea voce quae a fideli 
populo exaudiatur sacram oblationem precesque in sancto baptismate adhibitas faciant, ut inde quoque 
audientium animi ad maiorem contritionem et de domino deo praedicationem excitentur. Ita enim sanctus 
quoque apostolus docet, cum dicat in priore epistola ad Corinthios: namque si benedizeris 
ἌΤΗΝ, quomodo is qui privati locum obtinet post tuam gratiarum actionem amen 

eo dicet? quoniam quid dicas nescit. Nam tu quidem bene gratias agis, sed alter non 
aedificatur. Et rursus in epistola ad Romanos ita dicit: corde enim creditur ad iustitiam, ore 
autem confessio fit ad salutem. Propterea igitur quae in sacra oblatione fiunt preces ceterasque 
clara voce per sanctissimos et episcopos et presbyteros offerri par est domino nostro lesu Christo, deo 
nostro cum patre et spiritu sancto, sciant sanctissimi sacerdotes, si quid horum neglexerint, et terri- 
bili iudicio magni dei et servatoris nostri lesu Christi se rationem reddituros, et ne nos quidem haec 
1 cum comperiamus quiete passuros aut impunita relicturos esse. lubemus autem etiam provinciarum 
praesides, si quid eorum quae a nobis sancita sunt neglegi viderint, primum quidem metropolitanos et ceteros 
episcopos compellere, ut praedicias synodos celebrent atque omnia impleant quaecumque de synodis per prae- 
sentem legem praecepimus; quodsi eos moram facere viderint, tunc ad nos referent, ut a nobis conveniens 
emendatio procedat contra eos qui synodos celebrare differant. Sciantque et ipsi praesides et officia quae 
2 iis obtemperant, si haec non observaverint, ultimis se suppliciis subiectum iri. autem per 
praesentem quoque legem omnia quae in diversis constitutionibus et de episc et presbyteris et ceteris 
clericis ac praeterea genodochis et ptochotrophis et orphanotrophis et ceteris quicumque sacris domibus 
praesunt a nobis sancita sunt. à 
Epilogus. Quae igiiur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur (ua gloria τι 
edicta locis consuetis regiae civitatis proposita ad omnium notitiam perducere et provinciarum praesidibus 
manifesta facere studeat. 





pp. aug. anno XXX VIII (XXXVIIII ve] XXXVII v. 1) 


γνῶσιν πάντων ἀγαγεῖν 2 





1 γὰρ om. Ο ἢ ὀρϑόδοξον Οὺυ. 1. ἢ 2 τε om. C υ.ἱ. }} 6 
οὕτως] ἐν τούτῳ C|| 1 πρώτῃ om. Nomoc." m. 1 | ἐπε- 
στολῇ! ἐπιστολῇ οὕτως C. Paulus ad Cor. I 14,16. 11 || 
ἐὰν] μὴ add. L? s. v. | εὐλογή j 
(idem meliores cod. NT) | τῷ πνεύματι] ἐν (ἐν τῷ v. L.) 
πνεύματι C, τῷ om. NT. codd. meliores | ὃ om. Nomoc.* 
"ἀναπληροῦν XNomoc."|| 8 ἐρεῖ εἴποι L| 9 Paulus ad 
Jom. 10, 10 | 10 μὲν om. NT' libri meliores | στόμα M || 
διὰ om. Cv. l | 11 εὐχὰς B*[ 12 τε om. L | ἡμῶν om. 
Nomoc.é" | 13 τῷ ἁγίῳ CL Nomoc.?"] rà om. MBr | 
τῶν ὁσεωτάτων ἱερέων om. Bf |15 καταλείπομεν C v.L.] 
καταλίπωμεν MB*, Cv. l., καταλίπομεν Cv.l., L Nomoc.^ 
(παταλιποῦμεν Bfvulg.) | 11 ἄλλας L* || περὶ διὰ C ple- 
rique, L || 18 νόμους L^ | 19 κατὰ] xai κατὰ M || 20 
εἴπερ ταῦτα μὴ παραφυλάξωσιν C ἢ 21 τὰ nag] τὰ 
λοιπὰ παρ᾽ Γ, ἢ 22 τάξεσι L, Cv.l. | 23 καὶ πτωχοτρό- 
gov CL] om. M vulg. | 25 τόπους ΟἿ om. ML ἢ ἁπάν- 
τῶν L | 26 subscr, dat. VIL k. apr. constan, imp. dn. iust. 


ἥσεις Nomoc." εὐλογῆς C 





post consulat. basilii uc. anno XXIII (XXII cod. Vat. 
XVI cod. Monac.) C] δ. πρὸ ιη΄ καλανδῶν ᾿“πριλλίου 
(δατ. καλενδ. ᾿πρ. Κωνσταντ. Fabrotus dat. X. kal. 
ApriL Constantinopoli Leunclavius) βασιλείας ᾿Ἰουστε- 
ψιανοῦ τὸ iO' μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου v. B' (ita 
cod. Par., x0  Leunclavius) Ath. d. VII. k. mar. cp. dn. 
iustin. pp. aug. basil uc. conss. M ἐξεφρωνήϑη μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ «ς΄ Theod. Consulatus nu- 
merus X XIII postulat imperii annum XX XVII i.e. α. 504 
(ita vulg.), dies VII k. Apr. et imperii annus XXXVIII. 
in C traditus annum post cons. Basilii XXIV. (a. 565) 
quem reposui; cum imperii anno XXXIX. annus post 
cons. Basilii XXIV. ita demum conciliari potest, ut corri- 
gatur dat. k. Apr., quod Bienerum secutus recepit Zacha- 
riae; idem datam esse hanc constitutionem, cum Iohannes 
solium patriarchale ascenderet a. $65, mon male opt 
natur. 





88* 


10 


15 


100 


CXXX VIII. 
DE USURIS SUPER DUPLUM NON CONPUTANDIS. 


Imp. Iustinianus pp. Aug. Hermogeni magistro officiorum. 


Manifestissima est nostri numinis constitutio, quae usque ad dupli quantitatem exactionem debiti 
concludit. Si igitur creditores tui quidam in duplum acceperunt, alii adhuc minus consecuti sunt, hi qui- 
dem qui in duplum ex usurarum quantitate per diversa tempora consecuti sunt, nullam adversus te in- 
quietudinem proponere concedantur, alii autem, si simili modo repleti fuerint, eo modo silere conpelluntur; 
et si debita sua consecuti fuerint, feneraticias cautiones recuperari, vel si remanserint, suis viribus vacare, 
Si preces verae sunt, praesentis oraculi sanctione decernimus. 


* * * *k k * Φ * X 


Nov. CXXXVIII Latine tantum extat in Appendice Iuliani const. CX XXIII p. 197 Hünel (kp. DLXXXVIII 
lul? kp. DLXXXIX Iul" kp. DLXXXVI Iul"). — Epit. Theod. 138 (inde L et B 23, 3, 18. 39 in. — DB*T' 11, 20 
p. 624 Zach.) 


Nov. CXXXVIII. CXXXIX 1 DE USURIS 








PAÓ 
ZYTXQ9PHS3IS IIOINH3 IIEPI TON AOEMIT9N T'AMQ9N. 


Ἔν ὀνόματι τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν «Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿Ιουστινιανὸς Φλώρῳ 
, - “ , 
(xóunvi τῶν ϑείων πριβάτων). 


, ᾽ , , € v c J , * 3S UN , - , * — , - 
(Ilgooíuiov.) ᾿Ανήγαγεν ἡμῖν ἡ σὴ ἐνδοξότης τοὺς απὸ Σινδύος τῆς κώμης καὶ τοὺς Ἑ βραίους τῆς 
- , , ? , c * ^ - , , * 2 ^ 
{τῶν Τυρίων γάμους ἀϑεμίτους συμβάλλοντας ὑπὸ τὴν ϑείαν ἡμῶν γενέσϑαι διάταξιν, καὶ οὐδὲ τὴν τετάρτην 
- - Uu - , , ^ * * , , » * * - , 
μοῖραν τῆς αὐτῶν διδόναι περιουσίας κατὰ τὰ περὶ τούτου stoocvevayuéva, ἤδη δὲ καί τινας ἐξ αὐτῶν τρίτης 
, , ^ , , ; ^ - M - * »^ 3 - 
ἡλικίας καϑεστάναι καὶ παίδων εἶναι πατέρας, καὶ διὰ τοῦτο μετὰ δακρίων ἱκετεῦσαι μὴ ἂν ἀναγκασϑῆναι 
- , ^ , 2 ^ * T4 ἥδ’ ἐὰν, H . Hu - , » , T 
viv ἀποπέμψαι τὰς γαμετάς, ἀλλὰ wai ἔχειν αὐτὰς καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν γενομένους ἢ yevaouévovs παῖδαβ δια- 
, ^ ; ΗΑ Y ᾿ γ ^ - - 
δόχους αὐτῶν καϑεστάναι, καὶ μηδεμίαν αὐτοὺς ἐντεῦϑεν εὐλαβεῖσϑαι ποινήν. 


CAPUT I. 3 


Θεσπίζομεν τοίνυν ὑπὲρ τῆς τοιαύτης συγχωρήσεως αὐτοὺς δοῦναι ἀνὰ δέκα λίτρας χρυσίου διὰ τὰς 
2 , RN , - M * , - * , , V rd 2 ' 
ἔμπροσϑεν εἰρημένας αἰτίας, αὐτοῖς δὲ καὶ μόνον συγχωρηϑῆναι καὶ τὴν μείζονα ποινήν, καὶ ἔχειν αὐτοὺς 


Nov. ΟΧΧΧΙΧ Graece tantum. extat in L5 in M eius loco nescio quo errore repetitur novellae CXXXIV 
c. 9 81 (νεαρὰ ρλ1ϑ' : τὰς κατὰ νόμους ἐπιδιδομένας ἐκκλήτους --- woíoscs). — Epit. Theod. 139. 





CXXXIX. 
REMISSIO POENAE ILLICITARUM NUPTIARUM. 


In nomine domini lesu Christi dei nostri, Imperator Caesar Flavius lustinianus Floro (comiti sacrarum 
rerum privatarum). 


Praefatio. Rettulit ad nos gloria tua, eos qui habitant pagum Sindyn et Hebraeos urbis Tyri 
illicitis nuptiis contractis sacrae nostrae constitutioni obnoxios esse, neque tamen secundum ea quae ὑφ 
de re praecepía sunt, φμαρίαηι partem substantiae suae dare, iam vero etiam nonnullos ex iis in tertia 
aetate esse liberorumque patres, ac propterea cum lacrimis supplicasse, ne nunc uxores dimitiere cogantur, 
sed ut et retineant eas et liberi ex Ws nati aut nascituri successores sibi eaistant, neve ullam inde 
poenam ezxtimescant. 

L Sancimus igitur, ut pro huiusmodi remissione denas singuli libras auri propter causas ante 
dictas praebeant, ipsis autem solis maior illa poena remittatur, habeantque tam coniuges quam qui inde 





2 rubr. ρλη. Περὶ βασιλικῆς ἑρμηνείαθ, καὶ περὶ | pertinet (cf. Theod. ὑπεξήρηται δὲ τὸ κείμενον ἐν τῇ 


20 


τοῦ τοὺς κατὰ μέρος καταβαλλομένους τόκους (ita LL, 
τοὺς καταβαλλομένους xóxovs κατὰ μέρος cod. Theod.) τὸ 
διπλοῦν μὴ ὑπερβαίνειν (Βασιλικὴ κρίσις περὶ τοῦ εἰς τὸ 
δισλοῦν δέοντος τόκου add. cod. Theod.) Theod. νεαρὰ ρλη΄. 
ἑρμηνεία πῶς οἱ ὑπὲρ τὸ διπλάσιον τόκοι οὐ παρέχον- 
ται M 8 pp.] perpetuus Zu/."| Hermogeni magistro] hermo- 
geniano /u/" ermogenianus Jul" | 4 et Zul.* | numinis 
A. Augustinus] nominis /ibri | constitutio] Cod. 4,32, 27 $1 
| duplu Zu. duplicem Zu." | exactionem P. Pithoeus] et ac- 
tionem libri|5 quidam Zu/.^" | 6 quantitatem Zul."" | nulla 
Jul." ||? conpetantur Zu/." | alio Zu." | si om. Zul." | fuerunt 
eum modo sile de re compellentur Zu/." | 8 debita sua con- 
secuti fuerint, feneraticias cautiones reeuperari Zachariae] 
debita subsecuti fuerint, feneratitias (feneratitia Jul.^) cau- 
tiones recuperare (recuperarent Zul.") libri (debita subsecuta 
fuerint feneratitia, cautiones recuperare Hänel) reman- 
serit Jul" | euaeuare ZuL" | 9 praesenti Iul.“ ] oraculis 
Iul." | actione Zul." actionem Zul." | decernimus] zn /ibris 
additur clausula similis huie constitutioni graeca sub- 
sequitur quae iubet in his tantum quae ciuitates mu- 
tuantur (mutantur Zu") locum non habere (locum non 
habere om. Iul"). Quae adnotatio ad novellam CLX 





of νεαρᾷ περὶ τῶν τόκων τῶν πολιτικῶν χρημάτων») 
[10 Aiatum indicavi, intercidit alterum caput, cuius argu- 
mentum servavit Theod. Πᾶσα ϑεία xai βασιλικὴ éoun- 
v&ía ἰσχὺν ἔχει νόμου (cf. rubr.) quae ad adnotationem 
non recte refert Zachariae || antiquius esse hoc rescriptum 
anno 536 ex nov. XXII c. 46 pr. (p. 181, 24) verbis 
Ἑρμογένην τὸν τῆς ἐνδόξου μνήμης sequitur; ante 
annum 939 (cui adscriptum est a Bienero p. 920. ὅδ. 
datum esse ex novella eius anni CXXI, ubi verbis c. 

xai ἔναγχος ϑεῖον πορίσασϑαε τύπον κτλ. (p. 991, 16) 
hoc ipsum rescriptum respici videtur, Zachariae efficit, 
qui varias constitutiones Codicis .X V kal. Dec. 533. eidem 
Hermogeni inscriptas esse monet || 12. rubr. Περὶ συγχω- 
ρήσεως ἀϑεμιτογαμιῶν Theod. || 13 Ἰησοῦ om. L| 14 
κόμητε — πριβάτων addidi ex inscr. novellae. CLIV. 
(cf. nov. XII) | 15 τοὺς cvoíov? L* τῆς τυρίων L^, 
τῶν add. cum Haloandro vulg. || 16 συμβάλοντας L, avu- 
βαλόντας Haloander || διάταξιν») nov. XII| 17 αὑτῶν 
cum Haloandro vulg. || τρίτης Haloander] πρώτης L || 
18 ἱκετεῦσαι Haloander] ἱκέτευσαν LL || 19 γενομένους 
Haloander] γέννωμένους L vulg. | γεννησομένους L || 21 
αὐτοὺς Haloander| αὐτῶν L| 22 δὲ Haloander] δὴ LL 


10 





701 


xai τὰς συνοικούσας xai τοὺς ἐκεῖϑεν τεχϑέντας τε καὶ τεχϑησομένους ὡς εἰχὸς αὐτοῖς Suove καὶ διαδόχους" 
οὐκ εἰς παράδειγμα ἑτέρων τοῦτο παρ᾽ ἡμῶν ϑεσπισϑέν, ἀλλ᾽ εἰδότος ἑτέρου παντός, ὡς εἴ τε τοιοῦτον 
αἰτήσειε, πρὸς τῷ μηδενὸς τυγχάνειν τῶν αἰτουμένων τήν τε οὐσίαν ἀποβαλεῖ καὶ πρός γε τὰς εἰς τὸ σῶμα 
ποινὰς ὑποστὰς ἐξορίαν οἰκήσει διηνεκῆ. οὐδεὶς δὲ πιαρενοχλήσει τοὺς παρ᾽ ἡμῶν ἀξιωϑέντας ἰδικὴς φιλοτι- 
μέας οὐδὲ γυναῖκας αὐτῶν ἢ παῖδας ὄντας ἢ ἐσομένους ἢ περιουσίας, οὔτε ἐκ ψήφου τοῦ σοῦ δικαστηρίου οὔτε 
καϑ' ἕτερον οἱονδήποτε τρόπον. . : 
QÉnihoyos) 'H τοίνυν σὴ ἐνδοξότης τὰ παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα 
πραγματικοῦ τύπου δύναμιν ἔχοντος καὶ ἰδικῆς ἡμῶν φιλοτιμίας ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω. 


UT POSSIT ET CONSENSU Nov. CXL pr. 








CXL. 


9 STE AYNAZOAI ΚΑΤΑ SYNAL: UT POSSIT EX CONSENSU 
NEZIN AYEIN TON ΓΑΜΟΝ. DISSOLVI MATRIMONIUM. 


(Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστῖνος '"lovinayg ἐπάρχῳ πόλεως.) mp. Caesar Flavius Iustinus Alamannicus Gothicus 
Francicus Alanicus Wandalicus Africanus pius felix 
gloriosus victor ac triumphator semper colendus Au- 

i5gustus luliano praefecto Urbis Constantinopolitanae. 


(Praefatio.) Nuptiis decentius nihil est homi- 


PM 


(Ilpooíutov.) Γάμου σεμνότερον ἀνϑρώποις οὐδέν 


ἐστιν, ἐξ οὗ παῖδες καὶ τῶν ἐφεξῆς γενῶν διαδοχαὶ 
, * » “ . , 2* 
χωρίων τε καὶ πόλεων οἰκήσεις καὶ πολιτείας ἀρίστη 
, * MJ - - 
σύστασις. διὸ rois γάμους εὐτυχεῖς εἶναε τοῖς συμ- 


nibus, ex quibus filii ceteraeque nationum successio- 
nes, fundorum quoque et civitatum habitacula et rei- 
publicae eximius status. Propter quod nuptias felices 


βάλλουσιν οἵτως εὐχόμεθα, cs μήποτε σκαιοῦ δαίμο- 20 6556 eis qui eas ineunt sic optamus, ita ut numquam 


vos n τούτους γενέσθαι, μηδὲ τοὺς γήμαντας ám 
, » , - - H , 
ἀλλή χωρίζεσθαι δικαίαν τῆς τοῦ γάμου λύσεω: 


eas sinistri ominis opus fieri, neque nuptiis copulatos 
ab invicem separari iustam non habentes solutionis 


οὐκ ἔχοντας πρόφασιν. ἀλλ ἐπειδήπερ Ovcxolov εἰς nuptiarum occasionem. Sed quoniam difficile est in 
πάντας ἀνθρώπους τοῦτο φυλάττεσϑαι (ἐν γὰρ πλήϑεει — omnibus hominibus hoc servari (in multitudine enim 
τοσούτῳ μὴ καί τινας παρεμπίέπτειν ἀλόγους Óvs-25tanta non aliquas incidere inrationabiles simultates 
μενείας τῶν ἀμηχάνων καϑεστηκε), προΞξήκειν ἐνομί- unum de inpossibilibus existit), oportere [igitur] pu- 
σαμεν τούτου ἐξευρεῖν viva ϑεραπείαν, καὶ μάλιστα — tavimus his reperire quandam mede magis vero 


Nov. CXL inter lustini novellas secunda Graece extat in M f. A11 (f. 315 loco nov. CXL notatur ἡ ou! νεαρὰ 


οὐκ ἐγράφη ὧδε ὡς οὖσα ἰουστίνου τοῦ μετὰ τὲν ἰουστινιανόν, ἐγράφη δὲ μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τῶν ἰουστι- 
ψνιανῶν διατάξεων, ἣν καὶ εὑρήσης (pro εὑρήσειΞ) γεγραμμένην). — Epit. Theod. 140, Athan. 10, 11. Argumen- 


tum notat Nomoc. XIV tit. 13, 4 p. 615 Pitra. — Versionem latinam antiquam exhibet Iul? in appendice f. i'i" 
er quo eam edidit Miraeus p. 190. — Inest etiam in luliani Utin. et Trivulz. 





et nati sunt et forte nascituri suos el successores; non ad exemplum aliorum hoc sancientes, sed ut 
ceteri omnes sciant se, si quid eiusmodi petierint, praeterquam quod nihil petitorum impetraturi sint, et bona 
amissuros et praeterea poenis corporalibus subiectos in perpetuo exilio victuros esse. Nec vero quisquam iis 
quos special liberalitate dignaii sumus, aut eorum uzoribus liberisve qui sunt vel futuri sunt aut sub- 





stantiis sive per sententiam tui iudicii sive alio ullo modo molestiam afferet. 
Epilogus. Tua igitur gloria quae nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam sanctionem, 
quae eliam specialis liberalitatis nostrae vim habet, declarantur ad opus effectumque adducere studeat. 





CXL. 
UT MATRIMONIUM EX CONSENSU SOLVI POSSIT. 


Imperator lustinus Iuliano praefecto urbis. 


Praefatio. Matrimonio venerabilius nihil est hominibus, unde existunt liberi et generum deinceps 


sequentium successiones regionumque et urbium habitationes et optimus rei publicae status. 


opterea nuptiae 


ut contrahentibus ita felices sint exoptamus, ut numquam sinistri daemonis opus fiant, neve coniuges inter 

se separentur, cum iustam matrimonii solvendi causam non habeant. Verum quoniam difficile est inter omnes 

homines hoc servare (in tanta enim multitudine fieri nequit quin eut etiam insanae simultates incidant), 
7 


par esse existimavimus huius rei medelam aliquam excogitare i 


ue mazime ubi infirmitas animi adeo 





1 suovs] suu (sic er corr.) L, om. cum Haloandro vulg. 
| 2 τούτου παρ ἡμῶν ϑεσπισϑέντος malit Zachariae 
sine causa || 4 ἐξορίᾳ... διηνεκεῖ L, corr. Kroll cl. 88,31. 
n.CXL VI epil.|| 5 *ovcs L || τοῦ σοῦ δικαστηρίου L] τῆς 
δικαστικῆς cum Haloandro vulg. | 8 πραγματικοῦ ez 
corr. L || constitutionem recentiorem novella ΧΙ (cf. ad 11) 
aut eidem anno 535 aut anno 536, quibus annis Flori 
comitis rerum privatarum in novellis mentio continetur 
(cf. nov. X XIl extr. p. 181, 9) probabiliter tribuit Biener 
p. 531 | 10. rubr. "Gare — γάμον M Ath.] Περὶ τοῦ κατὰ 
συναΐίνεσιν λύειν τὸν γάμον Theod. | 12 inscr. om. M, 
addidi ez Ath. | Ὁ αὐτοκράτωρ Ath. | 16 ἐστὲν ἀνϑρώ- 





ποις οὐδὲν Ath.| 18 *&oíarr dedi ex Iul?] ἀρίστης M 
[21 τούτου Scrimger] τούτους M his i. e. τούτοις Jul? 





10 Incipit iustini imp. nouella constitutio ad Iulia- 
num prefectum urbi datà (sic) quae ex greca lingua in 
latinum sermonem translata est Ut possit ete. cod. | 12 
gotieus cod. | 18 reipuplice cod. | 20 esse] ex ced. || 21 
ominis] homines cod., numinis malit Kroll || 22 solutionis 
Osenbrüggen] absolutionis m. 2, absolutionem m. 1 cod. 
23 oecansionem cod. | 23 in] et in cod. | 26 igitur del. 
Miraeus 


[41] 


Nov. ΟΧΙ, 1 


102 


UT POSSIT EX CONSENSU 





ἔνϑα «à τῆς μικροψυχίας εἰς τοσοῦτον ἀρϑείη, ὡς 
καὶ μῖσος ἀδιάλλακτον ἐγγενέσϑαι τοῖς συνοικοῦσι. 
τὸ μὲν οὖν παλαιὸν ἐξὴν ἀκινδύνως τοὺς τοιούτους 
am ἀλλήλων χωρίζεσϑαιε κατὰ κοινὴν γνώμην τε καὶ 
συναίνεσιν τοῦτο πράττονταξβ, ὥςτε καὶ νόμους κεῖσϑαι 
σιολλοὺς τοῖτο λέγοντάς τὸ καὶ διορίζοντας καὶ bona 
gratia τὴν οὕτω προϊοῦσαν λύσιν τῶν γάμων τῇ πα- 
τρίῳ καλοῦντας φωνῇ. ὕστερον δὲ τῷ τῆς ϑείας 
λήξεως γενομένῳ ἡμῶν πατρὶ εὐσεβείᾳ ve καὶ σωφρο- 
σύνῃ τοὺς πώποτε βεβασιλευκότας ἅπαντας ὑπερβα- 
λομένῳ, πρὸς τὴν ἑαυτοῦ χρηστήν τε καὶ βεβαίαν 
ἀποβλέψαντι προαίρεσιν, οὐ μὴν τῆς τῶν ἄλλων τα- 
λαιπώρου τε καὶ μικροψύχου γνώμης στοχασαμένῳ 
γέγραπται νόμος εἴργων κατὰ συναίνεσιν, λύεσϑαι 
τοὺς yápove* ὃν ἠβουλόμεϑα καὶ ἡμεῖς σφόδρα κρα- 
τεῖν καὶ μένειν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ. πολλοὶ δὲ προῆλθον 
ἡμῖν τὸν πρὸς ἀλλήλους γάμον μισοῦντές ve καὶ ἀπο- 
στρεφόμενοι πολέμους τε καὶ μάχας οἴκοι διὰ τοῦτο 
γενομένους αἰτιώμενοι (τοῦτο ὅπερ λίαν ἐπώδυνον καὶ 


ἄλλως ἀνιαρὸν καϑέστηκε) διαλίειν τὸ τοῦτον Ósó-20timore hoc lex dabat facere ipsos. 


ΕἸ ΣΝ » 4 . 2BOS 2 - c 
μενοι, κἂν αἰτίας ovx εἶχον λέγειν, ἐξ ὧν ἀδεῶς 6 
νόμος ἐδίδου τοῦτο ποιεῖν αὐτοῖς. τὴν δὲ περὶ ταῦτα 
τούτων ἐπιϑυμίαν τὸ καὶ σπουδὴν ἐπί τινὰ χοόνον 
ἀνεβαλλόμεθϑα, ποτὲ μὲν παραινοῦντες ποτὲ δὲ καὶ 


ilic ubi pusillanimitas in tantum erigitur, ita ut in- 
placabilis horror fiat coniugibus una manentibus. 
Antiquitus quidem licebat siue periculo tales ab in- 
vicem separari secundum communem voluntatem et 


9 consensum hoc agentes, sic ut et plurimae tunc leges 


extarent hoc dicentes et bona gratia sic proce- 
dentem solutionem nuptiarum patria vocitantes voce. 
Postea vero divae memoriae nostro patri pietate et 
temperantia omnes ubicumque aliquando imperantes 


10excedenti visum est, qui ad suam utilem et firmam 


respiciens voluntatem, non autem miserias pusillani- 
mitatis coniciens, legem sancivit prohibens cum con- 
sensu coniugia solvi; quod nos quoque volebamus 
nimis optinere in hoc ipso. Plurimi autem nos ad- 


10 ierunt inter se coniugium horrentes et abominantes 


et proelia discordiasque propter hoc domi contingere 
accusantes (hoc quod valde doloriferum et triste con- 
sistit), dissolvere propter hoc precantes conubia, vel 
81 occasiones non habuerunt dicere, per quas sine 
esideria vero 
et studium eorum pro hace re in aliquanto distulimus 
tempore, aliquando quidem monentes aliquando vero 
minantes quiescere eos ab inrationabili circa invicem 
horrore et ad uranimitatem properare et melioris 


ἀπειλοῦντες παύσασϑαι τοῦ κατ᾽ ἀλλήλων dAóyov25fieri voluntatis. Agebamus vero plus nihil: quoniam 


μίσους πρὸς ὁμόνοιάν τε χωρεῖν καὶ τῆς καλλίονος 
γίνεσϑαι γνώμης. ἐπράττομεν δὲ πλέον οὐδέν, ἐπεὶ 
δύρκολον διαλλάξαι τοὺς ἅπαξ ἀλογίστῳ πάϑει τε καὶ 
poet κεκρατημέγνουβ. ἐνίους γὰρ τούτων συμβέβηκε καὶ 
στρὸς ἐπιβουλὰς χωρῆσαι iod. 


[vero] diffieile est inmutare semel detentos inratio- 
nabili passione et horrore. Forsitan enim contingit 
istis et insidias adgredi ad invicem et venenis aliis- 
que ad mortem agentibus uti, ita ut nec filios eis 


ἀλλήλων, δηλητηρίοις τε 30factos valere ad unam similemque tales voluntatem 


καί τισιν ἄλλοις εἰς ϑάνατον ἄγουσι χρήσασϑαι, cere — inmiscere. 
μηδὲ παῖδας αὐτοῖς γενομένους πολλάκις ἐσχύειν εἰς 
. B $i« , , 
μίαν καὶ τὴν αὐτὴν τούτους γνώμην συνάπτειν. 
CAPUT I. 


Ταῦτα τοίνυν ἀλλότρια τῶν ἡμετέρων εἶναι κρί- 


Haec igitur aliena nostris iudicantes temporibus in 


ψαντεβ χρόνων ἐπὶ τὸν παρόντα ϑεῖον εἴδομεν νόμον, 35 praesenti sacram constituimus legem, per quam san- 


δὲ ov ϑιεσπίζομεν ἐξεῖναι κατὰ τὸ παλαιὸν τὰς ἐκ 
Ὁ ^. n - 
συναινέσεως διαλύσεις ἐπὶ τῶν γάμων ποιεῖσϑαι, κρα- 


cimus licere ut antiquitus consensu coniugum solu- 
tiones nuptiarum fieri, (non) ultra vero optinere 


c. I pr. (Θεσπίζομεν ἐξεῖναι ......) citat schol. B* I' 4, 5 p. 156 Zach. 





aucta est, ut vel odio implacabili coniuges imbuerentur. Atque antiquitus quidem licebat sine periculo 
eiusmodi coniuges inter .se separari, qui communi voluntate et consensu hoc agerent, ita ut etiam leges 
multae latae sint quae hoc dicerent et constituerent, ac nuptiarum solutionem ita procedentem bona 
gratia patria lingua vocarent. Postea autem a patre nostro divinae memoriae, qui pietate et sapientia 
omnes qui umquam extiterunt imperatores, superavit, cum àd bonum suum et firmum consilium respiceret, 
nec vero ad ceterorum miseram et infirmam voluntatem intenderet animum, lex scripta est, quae vetat ne 
ex consensu nuptiae solvantur: quam mos quoque quam maxime voluimus valere et in sua vi manere. 
Verum multi nos adierunt qui matrimonium inter se contractum aegre ferrent et aversarentur, et propterea 
bellum et proelia domi ortas esse arguerent (id quod valde triste atque adeo importunum est), utque illud 
solveretur rogarent, eisi causas, ex quibus impune id iis facere lex concederet, afferre non possent. Atque 
illorum ea de re desiderium et studium per aliquod tempus distulimus, modo hortantes modo minitantes, 
ut ab insano quod inter se haberent odio desisterent et ad. concordiam redirent et meliorem sententiam 
amplecterentur. At nihil profecimus, quoniam difficile est conciliare eos qui semel insano affectu et odio 
tenentur. Contigit enim, ut nonnulli ex iis etiam ad mutuas insidias prodirent, et venenis aliisque rebus 
quae moríem afferunt uterentur: ut ne liberi quidem forte iis nati in unam eandemque voluntatem eos 


conciliare valerent. 


. I Haec igitur cum a temporibus nostris aliena esse iudicaremus, ad praesentem sacram legem 
animum alttendimus, per quam sancimus, ut secundum pristinum ius matrimoniorum solutiones ea: consensu 








5 ὥστε καὶ νόμους. κεῖσθαι πολλοὺς] sic ut et plu- 
rimae tunc leges extarent JuLP (i. e. πολλοὺς {τότε 
vovro?) | 6 τε καὶ διορίζοντας om. Iul." || Bova γράτια 
M || 12 τῆς — στοχασαμένῳ] miserias pusillanimitatis 
coniciens Jul? | 14 végos] nov. CX VII c. 8 ss. | 15 0] 
quod (i.e. 02) Jul? || 16 xai μένειν om. Iul. || 20 ἄλλως 
om. lul? διαλύειν τε τοῦτον δεόμενοι) dissolvere 
propter hoe precantes conubia Jul? | 24 ἀνεβαλόμεϑα 
M, corr. Serimger || 29 ἐνίουβ γὰρ τούτων συμβέβηκε) 
forsitan enim contingit istis Zu/.? || 32 πολλάκις om. Jul.? 
| 33 τούτους] tales (i. e. τοὺς τοιούτους Ὁ) Iul? | 35 ἐπὶ 
τὸν παρόντα ϑεῖον εἴδομεν νόμον (cf. 192, 8. n.CLV c.1)] 
in praesenti sacram constituimus legem ZuLP || εἴδομεν 
Serimger] ἴδωμεν M | 31 éni om. Iul." 





2 orror cod. | 8 diuinae? m. 1 cod. || nostri patri 
pietate et temperantia pr., nostri patris pietati et tem- 
perantiae corr. cod. | 10 excedenti] excede« « « m. 1, ex- 
cedere m. 2 cod. || utilitatem cod., corr. Miraeus || 12 
*sancivit prohibens] sancire prohib * * « m. 1, sancire 
prohibuit ;. 2 cod., sancire qua prohibuit Pithoeus, san- 
eire prohibentem malit Kroll | coneumconcensu pr. cod. || 
15 habominantes cod.|| 16 proelia om. pr. cod. | 18 leg. 
(et) dissolvere? | 19 quas] qua pr. cod. || 20 hoe] quod 
cod.|| ipsos] et ipsos cod., ipsis edd. || Desiderium edd. || 
24 orrore cod. | 26 *vero seclusi | 21 passione] posses- 
sione cod. | 30 uoluntates cod. || 36 «consensuales cod. 
(an consensu tales? Krol/)| 37 non om. cod. 


——" o" s 
2-—' 


EDICTUM IUSTINIANI 


703 


Nov. CXLI pr. 





τεῖν δὲ μηκέτε τὰς τεταγμένας ποινὰς τῇ διατάξει τοῦ 
ἡμετέρου πατρὸς ἐπὶ τῶν κατὰ συναΐνεσιν τοὺς γάμους 
διαλυόντων. εἰ γὰρ ἡ ἀμοιβαδὸν διάϑεσις τοὺς γά- 
povs συνίστησιν, εἰκότως ἐναντία γνώμη τούτουΞ κατὰ 
συναίνεσιν διαλύει, τῶν ταύτην δηλούντων στελλο- 
1 μένων διαζυγίων. πρόδηλον δὲ ὡς τὰ ἄλλα πάντα, 
ὅπόσα τοῖς νόμοις καὶ διαφερόντως ταῖς ϑείαις [ruo] 
διατάξεσε τοῦ ἡμετέρου πατρὸς διηγόρειται περί τε 
τῶν γάμων καὶ τῶν παίδων καὶ τῶν αἰτιῶν, ἐξ ὧν 
ἐπιτέτραπται διαλύειν τὸν γάμον, ἢ καὶ λόγου χωρὶς 
οὐ κατὰ κοινὴν μέντοι γνώμην, καϑάπερ ὁ παρὼν 
ἡμῶν διατάττει ϑεσμός, τοῖτο πραττόντων, καὶ τῶν 
διωρισμένων αὐταῖς ποινῶν κρατήσει καὶ ἐκ τοῦ παρ- 
ὄντος ἡμῶν τόμου καὶ διὰ πάντων ἕξει τὴν ἰδίαν 


ἐσχύν. 15 


(«Ἐπέλογος. Τὰ voírvy παραστάντα ἡμῖν xai διὰ 
τοῦ παρόντος ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
τῷ συνήϑει τρόπῳ φανερὰ πᾶσι γενέσϑαι προςταξάτω 
κατὰ τὴν βασιλίδα ταύτην πόλιν. Ὁ. ΧΥ͂ΠΙ. k. Oct. 


constitutas poenas in constitutione nostri patris ad- 
versus eos qui cum consensu coniugii faciunt solu- 
tionem. 81 enim (in) alterutrum adfectus nuptias 
solidat, (merito) contraria voluntas istas cum con- 


5sensu dissolvit, adsignificantibus rebus quae nuptias 


1 solvunt. Certum autem, ita ut omnia alia quanta- 
cumque legibus ac praesertim sacris constitutionibus 
nostri patris dicta sunt de nuptiis et filiis occasioni- 
busque, ex quibus praecipitur dissolvi nuptias (si et 


l0sine ratione, non autem cum communi consensu, se- 


cundum quod et praesens nostra constituit divinitas, 
hoc agentibus et disponentibus poenis interpositis), 
optinere et ex praesenti nostra leze per omnia habere 
virtutem propriam. 


(Epilogus.) Quae ergo nobis visa sunt et per 
praesentem manifestata legem, tua gloria per con- 
suetum sibi modum omnibus fieri manitesta praecipiat 
in hac urbe regia. Dat. XVIIL kal Octob. Calce- 


Chalcedone imp. dn. lustini pp. Aug. anno I. ind.20 done imperatore et consule lustino pp. Aug. anno 
XV. [a. 566.] primo ind. quinta decima. 





PMA^ 


IAIKTON K9NZTANTINOYHOAITAIX IOYZTINIANOY ΠΕΡῚ 
AZEAPAINONTSON. 


(Hoooíusov.) Τῆς τοῦ ϑεοῦ φιλανϑρωπίας xal ἀγαϑότητος ἀεὶ μὲν πάντες δεόμεθα, μάλιστα δὲ 
νῦν, ὅτε διὰ τὸ πληϑος τῶν ἡμαρτημένων ἡμῖν πολυτρόπωΞ αὐτὸν παρωργίσαμεν. καὶ ἠπείλησε μὲν xal 
ἔδειξεν ὧν ἄξιοι κατὰ τὰς ἡμετέρας ἁμαρτίας ἐσμέν, ἐφιλανθρωπεύσατο δὲ καὶ ἀνεβάλετο τὴν ὀργὴν ἀναμέ- 
vov τὴν ἡμετέραν μετάνοιαν, ὡς μὴ βουλόμενος τὸν ϑάνατον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν, ἀλλὰ τὴν ἐπιστροφὴν 
καὶ τὴν ζωήν. οὐ δίκαιον οὖν πάντως ἡμᾶς καταφρονῆσαι τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος καὶ τῆς ἀνακωχῆς 


Nov. CXLI Graece tantum extat in ML. — Epit. Theod. 141. 





fieri liceat, neu amplius poenae valeant constitutione patris nostri de iis qui ex consensu matrimonia 
solvunt statutae. Nam si mutua affectio matrimonia contrahit, merito eadem contraria sententia ex con- 
1 sensu solvit, repudiis missis quae eam declarent. Manifestum autem est reliqua omnia, quaecumque 
legibus ac potissimum divinis patris nostri constitutionibus de nuptiis et liberis et causis, ez quibus matri- 
monium solvere permissum est, vel etiam ubi sine causa nec tamen ex communi sententia, quemadmodum 
praesens nosíra sanclio constituit, hoc faciunt, et de poenis in illos siatutis praecepta sunt, per praesen- 
iem quoque legem nosiram valitura esse et per omnia propriam vim habitura. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per praesentem. sacram legem declarantur tua gloria 
consueto modo manifesta omnibus fieri iubeat in hac regia civitate. 





CXLI. 


EDICTUM IUSTINIANI AD CONSTANTINOPOLITANOS DE 
LUXURIANTIBUS CONTRA NATURAM. 


Praefatio. Cum semper omnes clementia et benignitate dei indigemus, tum mazime nunc, ubi propter 
multitudinem peccatorum nostrorum multis eum modis iratum. reddidimus. A(que minatus est quidem et 
ostendit, quibus suppliciis secundum peccata nostra digni essemus: tamen clementer egit iramque reiecit 
paenitentiam nostram expectans, ut qui nolit mortem nostram peccatorum, sed conversionem et vitam. 
Jtaque non par est ommino nos contemnere copias benignitatis et patientiae et indulgentiae clementis dei, 





1 τῇ διατάξει τοῦ] διὰ τοῦ schol. B* | 3 "ἡ ἀμοιβα- 


: u τοῦ s βασιλείας xai ὑπατείας ᾿Ιουστένου Αὐγούστου ἔτους αἱ 
δὸν διάϑεσις) ἀμοιβαδὸν ἡ διάϑεσις M (μόνη ἡ ἀμοι- 


(εἰς εα΄ cod.) Ath. | 23 rubr. Περὲ stuprov Theod. "[δὲ- 


Baía διάϑεσις Ath.) | 5 τῶν ταύτῃ δηλονότε στελλο- 
μένων δεαξζύγεον schol. B* adsignificantibus rebus quae 
nuptias solvunt Jul? | 7 ἡμῶν del. Zachariae (cf. Iul.?) 
| 10 ἐπετέτραπται) praecipitur (4. e. ἐπετέτακται ἢ) Iul? 
[7] si i e. & Jul? | 11 ὁ παρὼν] et (i. e. xai δ) prae- 
sens Jul.? | 12 zal τῶν διωρισμένων αὐταῖς ποινῶν] et 
disponentibus poenis interpositis Jui? || 14 xai διὰ] καὶ 
om. Jul? | 11 ϑείου om. Jul? | 19 subscr. ἐξεφωνήϑη 
ἐπὶ τοῦ πρώτου ἔτους ᾿Ιουστίνου (ἰουστινιανοῦ cod.) 
τοῦ εὐσεβεστάτου Theod. XVII. k. oct, M XVIII óx- 
τωβρίῳ Ath. (cf. Iu.?)|| Chaleedone Zul? ἐν Χαλκηδόνε 
Ath.] ep. M | imp. dn.— indictione XV] dn. imp. iustino 
pp. aug. ann. primon, (sic) M imperatore et consule 
lustino pp. Aug. anno primo ind. quinta decima Jul.? 





xtov M, L in indice] Ἔδικτον L in textu | iustinianu M 
ind., lom. L ind. | 26 ἠπείλησε κτλ] ad terrae motus 
anni 991 (m. Oct. et Dec.; cf. Theophanes p. 231 ed. de 
-Boor) recte refert Zachariae | 28 μὴ βουλόμενος κτλ. 
Ezechiel. 33, 11 (cf. nov. LX XVII p.381, 21) | 29. πάν- 
TOS Zachariae] πάντας ML  ἀνακωχῆς M] ἀνοχῆς 
L vulg. 





3 *in addidi ἢ 4 merito contraria edd. contraria cod.] 
[istos cod. | 5 dissolutae m. 1 cod. | 6 soluuntur m. 1 cod. 
[ita ut] ut om. pr. cod.| 7 ae praesertim saeris Miraeus] 
adposita sacrisque cod. ae potissimum saeris cum Pithoeo 
vulg. | 10 *autem] et cod.|| 16 uita cod. | 17 manifesta- 
tam cod.| 18 manifestata cod. 


25 


104 


καὶ τῆς μακροϑυμίας τοῦ φιλανϑρώπου ϑεοῦ, ἵνα μὴ κατὰ τὴν σκληρὰν καὶ ἀμετανόητον ἡμῶν καρδίαν 
ϑησαυρίσωμεν ἑαυτοῖς ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς, ἀλλὰ πάντας μὲν τῶν πονηρῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ πράξεων 
ἀποσχέσθαι, μάλιστα δὲ τοὺς τῇ μυσαρᾷ καὶ ϑεῷ μεμισημένῃ δικαίως ἀνοσίᾳ πράξει συνσαπέντας᾽" λέγομεν 
δὴ τὴν τῶν ἀρρένων φϑοράν, ἣν ἀϑέως τολμῶσί τινες ἄρρενες ἐν ἄρρεσι τὴν ἀσχημοσύνην κατεργαζόμενοι. 


EDICTUM IUSTINIANI Nov. CXLI 1 





CAPUT I. 


Ἴσμεν yàp ἐκ τῶν ϑείων γραφῶν διδασκόμενοι, ποίαν ὁ ϑεὸς κόλασιν δικαίαν ἐπήγαγε vois ἐν Σοδό- 
μοις πρώην οἰκήσασι διὰ τὴν περὶ τὴν μῖξιν ταύτην μανίαν, acre μέχρι τοῦ νῦν ἐκείνην τὴν γῆν ἀσβέστῳ πυρὶ 
κατακαίεσϑαι, τοῦ ϑεοῦ διὰ τούτου παιδαγωγοῦντος ἡμᾶς ὥςτε τὴν ἀνοσίαν ταύτην ἀποστρέφεσϑαι πρᾶξιν. 
ἴσμεν δὲ πάλιν, οἷα περὶ τῶν τοιούτων ὁ ϑεῖος ἀπόστολος λέγει, οἷά τε οἱ τῆς πολιτείας διαγορεύουσε νόμοι. 
diere πάντας ὀφείλειν τῷ τοῦ ϑεοῦ προβέχοντας φόβῳ ἀποσχέσϑαι τῆς τοιαύτης ἀσεβοῦς καὶ ἀνοσίας —— 
ἣν οὐδὲ ἐν ἀλόγοις ἁμαρτανομένην ἐστὶν εὑρεῖν" καὶ τοὺς μὲν μηδὲν ἑαυτοῖς συνειδότας τοιοῦτον φυλάττειν 
ἑαυτοὺς καὶ πρὸς τὸν ἔπειτα χρόνον, τοὺς δὲ ἤδη συνσαπέντας τούτῳ τῷ πάϑει μὴ μόνον παύσασϑαι τοῦ 
λοιποῦ, ἀλλὰ καὶ μετανοῆσαι δικαίως καὶ τῷ ϑεῷ προςπεσεῖν, καὶ προβαγγεῖλαε τῷ μακαριωτάτῳ πατριάρχῃ 
τὴν νόσον καὶ τρόπον ϑεραπείας λαβεῖν, καὶ κατὰ τὸ γεγραμμένον καρπὸν ἐνεγκεῖν μετανοίας, ἵνα ὃ φιλάν- 
ϑρῶπος ϑεὸς κατὰ τὸν πλοῦτον τῶν ἰδίων οἰκτιρμῶν ἀξιώσῃ φιλανθρωπίας καὶ ἡμᾶς, καὶ πάντες εὐχαριστή- 
σωμεν ἐπὶ τῇ τῶν μετανοούντων σωτηρίᾳ" οἷς καὶ νῦν τοὺς ἄρχοντας ἐπεξελϑεῖν ἐκελεύσαμεν τὸν ϑεὸν 
ϑεραπεύοντες τὸν δικαίως ἡμῖν ὀργιζόμενον. καὶ νῦν μὲν πρὸς τὸ τῶν ἁγίων ἡμερῶν σέβας ἰδόντες παρα- 
καλοῦμεν τὸν φιλάνϑρωπον ϑεὸν οὕτω μετανοῆσαι τοὺς τῷ τοιούτῳ τῆς ἀσεβοῦς ταύτης πράξεως ἐγκυλε- 
σϑέντας βορβόρῳ, ὡς μηδὲ ἕτερον ἡμῖν ἐπεξελεύσεως δοϑῆναι καιρόν. προαγορεύομεν δὲ πᾶσιν ἐφεξῆς τοῖς 
τοιοῦτό τι συνειδόσιν ἑαυτοῖς ἡμαρτῆσϑαι, ὡς εἰ μὴ καὶ παύσονται xal στροραγγείλαντεβ ἑαυτοὺς τῷ nur cu 
τάτῳ πατριάρχῃ τῆς οἰκείας ἐπιμελήσονται σωτηρίας ὑπὲρ τῶν τοιούτων ἀσεβῶν πράξεων τὸν ϑεὸν ἐξιλε- 
ούμενοι εἴσω τῆς ἁγίας ἑορτῆς, πικροτέρας ἑαυτοῖς ἐπάξουσι τιμωρίας ὡς οὐδεμιᾶς τοῦ λοιποῦ συγγνώμης 
ἄξιοι. οὐδὲ γὰρ ἐνδοϑήσεται οὐδὲ ἀμεληϑήσεται ἡ τοῦ πράγματος ζήτησις καὶ διόρϑωσις εἰς τοὺς μὴ σπροῦ- 
αγγέλλοντας ἑαυτοὺς εἴσω τῆς ἁγίας ἑορτῆθ, ἢ καὶ ἐμμένοντας τῇ αὐτῇ ἀσεβεῖ πράξει, ἵνα μὴ, διὰ τῆς περὶ 
τοῦτο ῥᾳθυμίας xaJ" ἡμῶν τὸν ϑεὸν παροργίσωμεν, πρᾶξιν παρορῶντες οὕτως ἀσεβῆ καὶ ἀπηγορευμένην 
καὶ ἑκανὴν οὖσαν τὸν ἀγαϑὸν παροργίσαι ϑεὸν εἰς τὴν ἁπάντων ἀπώλειαν. Proponatur Constantinopoli- 
fanis civibus nostiis. Dat. id. Mart. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXXII. post cons. Basilii 
vc. anno XVIII. [a. 559.] 





ne per durum et a paenitentia alienum cor nostrum ipsi nobis accumulemus iram in die irae, sed omnes 
quidem improbis studiis et actionibus abstinere, maame vero eos qui in abominabili et merito eaosa deo 
actione impia computruerunt: loquimur autem de stupro masculorum, quod multi nefarie committunt mares 
cum maribus turpitudinem perpetrantes. 

L Scimus enim ex sacris scripturis edocti, quale deus iustum supplicium iis qui Sodomis olim 
habitarunt, propter hunc in commiaxtione furorem intulerit, adeo ut in hunc usque diem regio illa inez- 
lincto igni ardeat, cum deus per hoc nos erudiat, ut impiam istam actionem aversemur. |. Rursum scimus, 
qualia de his talibus sanctus apostolus dicat, et qualia rei publicae leges praecipiant. Itaque omnes timori 
dei intenti abstinere debent impia et nefaria actione, quae ne a brutis quidem animalibus invenitur com- 
missa; et qui quidem nullius eiusmodi rei sibi conscii sunt, in futurum quoque tempus sibi caveant, qui 
autem hoc affectu iam computruerunt, non solum in posterum ab eo desistant, sed etiam meritam paeni- 
tentiam agant et deo se submittant, et beatissimo patriarchae morbum denuntient et sanationis rationem 
accipiant, et secundum id quod. scriptum est fructum ferant paenitentiae, ut clemens deus pro copia miseri- 
cordiae suae nos quoque clementia sua dignetur, et omnes ei gratias agamus pro eorum qui paenitentiam 
agunt saluíe: quos nunc quoque magistratus persequi iussimus deum conciliantes, qui merito nobis ira- 
scitur. Et nunc quidem ad sacrorum dierum religionem respicientes benignum deum rogamus, ut qui in 
tali impiae huius actionis coeno volutantur, ita ad paenitendum agantur, ut alia rei persequendae occasio 
nobis non iam praebeatur. | Denuntiamus autem. omnibus deinceps qui eiusmodi alicuius peccati sibi conscii 
sunt, nisi et peccare desierint et se ipsi beatissimo patriarchae deferentes propriae saluti prospeaerint, pro 
impiis eiusmodi actionibus deum intra sanctos dies festos placantes, acerbiores sibi poenas arcessituros 
esse, quippe qui nulla in posterum venia digni sint. Neque enim remittetur neque neglegetur rei inquisitio 
et emendatio adversus eos qui intra sanctos dies festos se non detulerint, vel etiam in eadem impia actione 
perseveraverint: ne per neglegentiam hac in re commissam deum contra nos irritemus, si actionem tam 
inpiam et prohibitam praetermittamus quaeque idonea sit ad bonum deum in omnium perniciem irritandum. 





2 ὀργῆς] κρίσεως malit Zachariae | 3 συσσασπέντας L 
(id. 11) | 4 τῇ τῶν ἀρρένων φϑορᾶ L || ἐν om. L || £oya- 
Cóusvos M^ || 6 τοῦ L] om. M|1 τούτου M] τοῦτο L 
| ἀνοσίαν M] ἄνομον L || 8 νόμοι] cf. nov. LXXVII 
c. 1 pr. | 10 ἁμαρτανομένη M || τοιοῦτον M] τοιού- 
τοὺς L, τοιοῦτον τοιούτους coni. Zachariae || φυλάττε- 
σϑαι αὐτοὺς L | 13 γεγραμμένον] cf. Evang. Matth. 3, 8 
[ καρποὺς συνεισεγκεῖν (sic) b || 16 ἡμερῶν] μερῶν L'; 





scil. dierum paschalium (cf. 21. 23) || εἰδότες L || 18 
προσαγορεύομεν L | 19 εἰ μὴ καὶ L] εἰ καὶ μὴ M | 
παύσαντες L^ | ἑαυτοῖς L | 22 γὰρ M] yovv L qoe. 
αγγέλοντας ML || 24 τοῦτο Scrimger] τοῦτον M τού- 
vov L (τούτων coni. Zachariae) | 25. clausulam latinam 
una cum subscr. om. L || 26 ciuidus M || subscriptione caret 
Theod. ep. dn. iust. M | post basilio uc. conss. M 





15 


20 


105 Nov. CXLII pr. 1. 


DE IIS QUI EUNUCHOS FACIUNT 





PMB 


ΠΕΡῚ ΤΩΝ EYNOYXIZONTSN. 
«Αὐτοκράτωρ ᾿ἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος Μαρϑάνη {κόμητε πριβάτωνν. 


(IIgooipiov.) Ai παρὰ τῶν πρὸ ἡμῶν βεβασιλευκότων δρισϑεῖσαι τιμωρίαι κατὰ τῶν εὐνουχίζειν 
τολμώντων πᾶσι δῆλαι τυγχάνουσιν. ἐπειδὴ δέ τινες καταφρονοῦντες τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας ἐτόλμησαν ὅλως 
πρὸ φανεροῦ χρόνου τὸ τοιοῦτον ἀσεβὲς ἁμάρτημα διαπράξασθαι, διὰ τοῦτό τινες μὲν ἐξ αὐτῶν ἀξίας δεδώ- 
xag: ποινάς, ἕτεροε δὲ μετὰ τὸ τιμωρηϑῆναι καὶ ἐν ἐξορίᾳ ἐπέμφϑησαν. ἐπειδὴ τοίνυν οὐδὲ οὕτως τῆς 
ἀνοσίας ἀπέσχοντο πράξεως, ἀλλ᾽ εἰς πλῆϑος ἐξῆλθε τὸ τοιοῦτον μῦσος. ὡς διαφόρως ἀπὸ πολλῶν ὀλίγους 


— —- » * - [L4 l4 
περισωϑῆναι, καὶ τοσοῦτον OTi καί τινες ἐξ αὐτῶν τῶν περισωθϑέντων £x ὄψεσιν ἡμετέραις κατέϑεντο, ὅτε 
ἀπὸ ἐνενήκοντα μόλις τρεῖς περιεσώϑησαν., τίς οὕτως περιφρονεῖ τῆς ἰδίας σωτηρίας, ὥςτε παριδεῖν καὶ 


ἀνεκδίκητα ταῦτα καταλιπεῖν; εἰ γὰρ oí ἡμέτεροε νόμοι τοὺς ξίφος κατά τινος σύροντας τιμωρίαις ὑποβάζ- 
λουσι, πῶς ἔχωμεν παριδεῖν οὕτως ἀδεῶς γινομένους φόνους, καὶ πρᾶγμα γινόμενον ἐναντίον τε τοῦ ϑεοῦ xai 
τῶν ἡμετέρων νόμων; ἀναγκαῖον οὖν ἡγησάμεθα τοῖς τὰ τοιαῦτα τολμωσι διὰ τοῦ παρόντος νόμου ἀκριβέ- 
στερον ἐπεξελθεῖν. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν τοὺς ἐν οἷῳδήποτε τόπῳ τῆς ἡμετέρας πολιτείας εὐνουχίζειν τολμῶντας ἢ τολμή- 
σαντας οἱονδήποτε πρόξωπον, εἰ μὲν ἄνδρες εἶεν οἱ τοῦτο τολμήσαντες ἢ καὶ τολμῶντες, ταὐτὸ τοῦτο παϑεῖν 
0 πεποιήκασι, καὶ εἰ περισωϑεῖεν, τὰ πράγματα αὐτῶν τῷ δημοσίῳ προΞκυροῦσϑαι διὰ τοῦ κατὰ καιρὸν τὴν 
τῆς σῆς ἐνδοξότητος ἀνίοντος ἀρχήν, κακείνους ἐν Γύψῳ πέμπεσϑαε ὀφε ας τὸν ἅπαντα τῆς ζωῆς αὐτῶν 
χρόνον ἐκεῖ εἶναι. εἰ δὲ γυναῖκες ὥσιν aí τοῦτο ποιοῦσαι, καὶ ταύτας τιμωρεῖσθαι, καὶ τὰ πράγματα αὐτῶν 
διὰ τοῦ κατὰ καιρὸν τὴν αὐτὴν ἀνύίοντος ἀρχὴν τῷ δημοσίῳ προςκυροῦσϑαι, καὶ εἰς ἐξορίαν πέμπεσϑαι" ἵνα 
ἐξ ἧς ἐνόμισαν ἢ νομίζουσιν ἀσεβείας κέρδος ἑαυτοῖς περιποιεῖν, ἐξ αὐτῆς τιμωρίαν καὶ ἔκπτωσιν τῶν ἰδίων 
πραγμάτων ὑποστῶσι. τοὺς μέντοι ἐπιτάξαντας καὶ ἐπὲ τούτῳ πρόξωπα παραδεδωκότας, ἢ καὶ οἴκους ἢ 
τόπον τινὰ ἐπὶ τούτῳ παρασχομένους ἢ καὶ παρέχοντας, εἴτε ἄνδρες εἶεν εἴτε γυναῖκες, τὰς αὐτὰς κελεύομεν 
ὑποστῆναι τεμωρίας ὡς συνίστορας γενομένους τῆς ἀδίκου ταύτης πράξεως. 


Nov. CXLII Graece tantum extat. in ML. c. 1. 2. in. B 60, 51, 64 indeque in Nomoc.? XIV tit. 1,14. — Epit. 
Theod. 142 (inde BZX), Athan. 18, 8; summarium habet Nomoc. XIV tit. 1, 14. 
6. I argumentum ex Ath. referunt paratitla Ath. 4 ὃ 20. 





| CXLII. 
DE IIS QUI EUNUCHOS FACIUNT. 


Imperator lustinianus Augustus Marthani (comiti rerum privatarum). 


Praefatio. Quae ab imperatoribus qui ante nos fuerunt poenae in eos qui eunuchos facere 
audent constitutae sunt omnibus manifestae sunt. Quoniam autem nonnulli salute sua contempta non 
ita pridem impium eiusmodi delictum perpetrare omnino ausi sunt, propterea alii eorum dignas poenas 
dederunt, alii post irrogata supplicia etiam in exilium missi sunt. lam lam ne sic quidem a — 
illa actione abstinuerunt, sed lãtissime patuit eiusmodi flagitium, ut compluries ex multis pauci inco s 
evaderent usque adeo ut nonnulli ex ipsis qui servati sunt in conspectu nostro testati sint ex nonaginta viz 
tres servatos esse, quis suam salutem adeo contemnit, ut haec neglegat atque inulta relinquat? Nam si 
leges nostrae eos qui gladium contra aliquem stringunt suppliciis subiciunt, quomodo fieri possit ut caedes 
tam impudenter commissas et rem contra deum pariter et nostras leges factam praetermittamus? | .Necessa- 
rium igitur duximus eos qui haec talia audent per praesentem legem exquisitius persequi. 


L Sancimus igitur uf qui in qualicumque rei publicae nostrae loco —— personam 
castrare audent vel ausi fuerint, si quidem viri sint qui id ausi sunt vel audent, hoc idem patiantur quod 
fecerunt, et si incolumes evaserint, bona eorum fisco addicantur per eum qui pro tempore gloriae tuae 
magistratu fungitur, et ipsi in Gypsum mittantur per omne vitae suae tempus ibi mansuri. Sin autem 
mulieres sint quae id faciunt, eae quoque puniantur, et bona earum per eum qui pro tempore eodem magi- 
stratu fungitur fisco addicantur, ipsaeque in exilium mittantur: ut qua ex impietate lucrum sibi adquirere 
putarunt putantve, ex eadem supplicium et amissionem bonorum suorum subeant. Qui vero id mandarint 
et personas ad hoc íradiderint, vel etiam domos aut locum aliquem ad hoc praebuerint vel praebeant, sive 


viri sint sive mulieres, eadem supplicia subire iubemus, utpote qui iniustae illius actionis conscii facti sint. 





3 Mao2avr] Μαλϑάνης ín Ciliciam missus memora- 
tur ap. Procop. hist. arc. 29, idem Marthanius comes 
domesticorum in Actis synodi Mopsuestenae a. 550 ap. 
Mansi Coil Concil. IX p. 214 —216. 288 (cf. Alemanni | 
not. ad Procop. 1. c.) | κόμητε πριβάτων addidi ex Ath. | 
[4 Bv. α΄ (corr. δ΄ τοῦ κώδικος vi. n. διάτ. α᾽ καὶ f 
citat schol. M (id. Theod.). Adde Dig. 48, 5,4. $2 ἢ 6 
τὸ om. L| 9 περιδιασωϑῆναε L | 1 σύρροντας L | 12 





ἔχομεν M | οὕτως παριδεῖν L | 15 ἢ MB] ἢ καὶ L| 
Ii. 


τολμήσαντας LB (cf. 16. 21. 23)] roAurcorras M] 16 
ἢ om. Nomoc.^ | 17 ὃ πεποιήκασε et εἰ πεοισωϑεῖεν 
om. Nomoc." | τὴν L^B] om. ML? | 18 ἀνίοντας L ἢ 
αὑτῶν cum Serimgero vulg. | 19 ἐκεῖσε L | γυναῖκές 
εἰσεν B ἢ 20 ἀνύοντος τὴν αὐτὴν (αὐτὴ» om. L^?) &o- 
χὴν L|21 ἑαυτοῖς ML Nomoe] αὐτοῖς B ἢ 21 τιμω- 
ρίαν MB] τιμωρίας L vulg. ἢ 22 πρόσωπον Nomoc." | 23 
παρασχομένους παρεχομένους L 


89 ; 


15 


20 


Nov. CXLII 2 106 DE IIS QUI EUNUCHOS FACIUNT 





CAPUT II. 


«Αὐτοὺς δὲ τοὺς εὐνουχισϑέντας ἐχρὴν μὲν ἀπὸ παλαιοτέρων χρόνων, πλὴν κελεύομεν ὥςτε τοὺς ἀπὸ 
τῆς Qduodecimae indictionis τοῦ νῦν παρελθόντος κύκλου εὐνουχισϑέντας παρ οὑτινοςοῦν ἐν τόποις τῆς ἡμε- 
τέρας πολιτείας ἐλευϑέρους εἶναι, καὶ κατὰ μηδένα τρόπον ἢ οἱονδήποτε εἶδος συναλλάγματος εἰς δουλείαν 
καϑέλκεσϑαι, μηδὲ συμβόλαιον ἐπὶ αὐτοῖς ἀγοραῖον ἢ ἰδιόχειρον xaO" οἱονδήποτε τρόπον ἢ κατὰ περίνοιαν 
γινόμενον ἢ καὶ γενησόμενον κρατεῖν, ἀλλὰ μηδὲ τὰς λεγομένας ἀνακρέσεις ἐπὶ τοῖς τοιούτοις γίνεσϑ'αι στροθ- 
ὦποιςβ ἢ γινομένας woattiv* ἀλλὰ καὶ πάντας τοὺς τοιούτοις συναλλάγμασι τὸ λοιπὸν ὑπουργοῦντας τὰς àvo- 
τέρω εἰρημένας κελεύομεν ὑποστῆναι ποινάς. εἰ μέντοι διὰ πάϑος συμβῇ δοῦλον εὐνουχισϑῆναι, κἀκεῖνον 
κελεύομεν τῆς ἐλευϑερίας τυγχάνειν" οἱ γὰρ ἐξ ἀρχῆς ὄντες ἐλεύϑεροι πάϑει ὡς εἰκὸς τοιούτῳ περιπίπτοντες 
ἑαυτῶν» ἔχουσιν ἐξουσίαν, ἣν ἂν ϑέλωσι ϑεραπείαν ἑαυτοῖς προξάγειν. τοὺς εὐνουχισϑέντας τοίνυν ἀπὸ τοῦ 
μνημονευϑέντος χρόνου ἐν τῇ ἡμετέρᾳ πολιτείᾳ παρ᾽ οἷῳδήσποτε προρώπῳ ὄντας κελεύομεν ἀναζητηϑῆναι καὶ 
ἐλευϑέρους εἶναε καὶ μηδέποτε εἰς δουλείαν τούτους καϑέλκεσϑαι. εἰ μέντοι ϑαρρήσουσί τινες ἐξ αὐτῶν τῶν 
εὐνουχισϑέντων τινὰς μετὰ τὸν παρόντα ἡμῶν ἐπισχεῖν νόμον, δίδομεν ἄδειαν καὶ αὐτοῖς τοῖς εὐνουχισϑεῖσιν 
ὡς ἅπαξ ἐλευϑερίας ἐκ τοῦ παρόντος ἡμῶν τυχοῦσε νόμου, ἐνταῦϑα μὲν τῇ τε βασιλείᾳ προςιέναι τῷ τε κατὰ 
καιρὸν ἀγιωτάτῳ πατριάρχῃ καὶ vois ἐνδοξοτάτοις ἡμῶν ἄρχουσι προβαγγέλλειν, ἐν δὲ ταῖς ἐπαρχίαιβ cols κατὰ 
τόπον OGLOT&TOLG ἐπισκόποιβ καὶ τοῖς τούτων ἄρχουσιν, Ép ᾧ προνοίᾳ πάντων τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων καὶ 
κινδύνῳ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων εἴτε ἐν Κωνσταντινουπόλει εἴτε ἐν ἑτέρῳ οἷῳδήποτε τόπῳ τῆς 
ἡμετέρας πολιτείας τούτους ἐκδικεῖσϑαι καὶ φυλάττεσϑαι τὴν ἐκ τοῦ παρόντος ἡμῶν νόμου διδομένην αὐτοῖς 
ἐλευϑερίαν. παριδεῖν γὰρ φόνους τοσούτους γινομένους κατὰ πρύφασιν τῶν τὰ τοιαῦτα τολμώντων ἐν τῇ 
ἡμετέρᾳ πολιτείᾳ οὐδαμῶς ἀνεχόμεϑα. εἰ γὰρ βάρβαροι ἀκούσαντες τῶν ἡμετέρων περὶ τούτου παραγγελεῶν 
ταύτας ἐφύλαξαν, πῶς ἂν ἡμεῖς συγχωρήσαιμεν μετὰ τοσαύτας τῶν πρὸ ἡμῶν βεβασιλευκότων νομοϑεσίας 
τοιοῦτόν τε ἁμαρτάνεσϑαι ἢ ἀνεκδίκητον ἐν τῇ ἡμετέρᾳ πολιτείᾳ καταλιμσπάνεσϑαι; 

? r A ΄ , C 3 ^ - - 2 , , € ^. 

CEnihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xal διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου γενικοῦ δηλούμενα νόμου ἡ σὴ 
ἐνδοξότης ἐνταυϑά τε καὶ κατὰ χώραν πράξει καὶ παραφυλάξει. Dat. XV. k. Dec. Septimo (imp.) dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno XXXII. post cons. Basilii vc. anno XVII. [a. 558] 


c. II v. 4A—'i summam ex Ath. habent paratitla Ath. 14 $10; v. 14sg. argumentum repetunt paratitla Ath. 1 ὃ 8. 





Il. Jpsos autem castratos tametsi oportebat iam ab antiquioribus temporibus, at utique iubemus a 
duodecima 1ndictione cycli nunc. praeteriti per quemcumque in locis rei publicae. nostrae castratos liberos 
esse, nec ullo modo ullove genere contractus in servitutem retrahi, nec instrumentum de iis publicum vel 
privata manu scriptum quod ullo modo vel fraude factum sit. futurumve sit valere, sed ne cognitiones 
(ἀνακρίσειθ) quidem quae appellantur in eiusmodi personis fieri aut — valere: verum etiam omnes qui 
eiusmodi contractibus in posterum ministerium praebeant supra dictas poenas subire iubemus. Si tamen 
propter morbum contingat ut servus castretur, illum quoque iubemus libertate potiri : ἀνῇ enim ab initio 
liberi sunt ubi in talem forte morbum inciderunt, sui potestatem habent, ut quod velint sibi remedium 
adhibeant. Castratos igitur inde a memorato tempore qui in re publica nostra apud qualemcumque per- 
sonam sunt, requiri iubemus et liberos esse neque umquam eos in servitutem retrahi. Verum si qui quos 
ez ipsis castratis posl praesentem legem nostram detinere ausi sint, ipsis quoque castratis facultatem damus, 
quippe qui semel libertate ea: praesenti lege potiti sint, hic quidem tam imperatorem adeundi quam sanctis- 
simo pro tempore patriarchae et gloriosissimis magistratibus nostris rem deferendi, in provinciis autem 
sanctissimis locorum episcopis et earum praesidibus: ut providentia omnium magistratuum nostrorum et 
periculo officiorum quae iis obtemperant, sive Constantinopoli sive in alio quolibet loco rei publicae nostrae 
εἰ vindicentur atque libertas ea: praesenti lege nostra iis data conservetur. Nam tot caedes per causam 
eorum qui ἰδία audent in re publica nostra commissas neglegere nullo modo sustinemus. δὲ enim barbari 
auditis nostris de hac re praeceptis ea custodierunt, quomodo nos patiamur post tot priorum imperatorum 
sanctiones eiusmodi aliquid committi vel inullum in re publica nostra relingui? 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram generalem legem declarantur tua 
gloria et hic et in provincia exequetur atque observabit. 





1 Xoóvov] liberiore structura iungendum ἐλευϑέρουςβ 
εἶναι (v. 3): quod verbum (vel ἐλευϑεροῦσϑ'αι) inter- 
cidisse non recte. putant Beck et Zachariae || τοὺς om. 
JNomoc.^ | 2 τῆς om. L || duodecimae indictionis Serim- 
ger] duodecimaenduae ἐπινεμήσεως M de&ímia émuve- 
μήσεως L δεκάτης ἐσινεμήσεως M. s. v., B || παρελ- 
ϑόντος M] ἐπελθόντος LB ὑπεξελϑόντος | :Nomoc." || 
3 ἢ B] om. ML || οἱονδήποτε εἶδος συναλλάγματος 
MB] οἱουδήποτε εἴδους συναλλάγματε L vulg. | 4 αὐτῶ 
Nomoc." | ὃ γενόμενον Nomoc." vulg. | καὶ M] om. LB 
|| 6 γενομένας INomoc." vulg. || τοὺς τοῖς τοιούτοις INo- 
moc." | 9 à» ML Nomoc."] om. Β || ἐϑέλουσε Nomoc." 
| 12 δίδομεν — 18 νόμου om. Nomoc." | 14 xai] ἢ No- 
moc.^ | 17 φυλάττοντες L || διδομένην M Nomoc."] de- 





δομένην LB || 19 βάρβαροι i. e. Abasgi; cf. Procop. 
de bello Goth. 4,3, Euagr. hist. eccl. 4, 22 || παραγγελιῶν 
ταύτας ML Nomoc."| παραγγελμάτων ταῦτα B | 20 
συγχωρήσαιμεν LB] συγχωρήσωμεν M vulg.  βεβασι- 
λευκότων ML Nomoc."] βασιλευόντων B | 21 ἢ ML 
Nomoc."] ἢ xai B || καταλεμστάνειν Nomoc." | 23 d. XV. 


k. dec, M dat. X8 (i.e. Xu) ἐγράφη xaAavO. Osxsu- 
βρίων Ath. cod. (ubi delendum ἐγράφη) ἐξεφωνήϑη μηνὶ 
δεκεμβοίῳ Theod. || Septimo (cf. p. 572, 36)] ἐν τῷ 
σέπτιμο Ath, ΟΡ. M vulg. (om. Theod.) || ἔτει 1β᾽ τῆς 
βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ μετὰ ὑπατείαν Βασιλείου τὸ 
(C Theod. dn. iust. pp. aug. basi4/o πο. conss, M βα- 
σιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ 
(0 Ath. omisso imperii anno. 


20 


107 Nov. CXLIII pr. 


DE RAPTIS MULIERIBUS 





CXLIII. Auth. CXXXII. Coll. IX tit. 13 


R DE RAPTIS MULIERIBUS ET QUAE RAPTORIBUS NUBUNT ἃ 


Idem Aug. Areobindo (pp.). 


Praefatio.) Lesis interpretationem culmini tantum principali competere nemini venit in dubium, 
cum promulgandae quoque legis auctoritatem fortunae sibi vindicat eminentia. Meminimus itaque pro 
raptu mulierum, sive iam desponsatae fuerint vel maritis coniunctae sive non vel etiam si viduae sint, lezem 
ante posuisse, et capitis subiecisse supplicio non tantum raptores, verum comites etiam eorum nec non 
alios qui eis auxilium tempore invasionis contulisse noscuntur, et non tantum parentibus mulierum, verum 
consanguineis etiam et tutoribus et curatoribus in huiusmodi dedisse per eandem legem vindictam, et prae- 
sertim poenis locum dedisse, si iam nuptae vel desponsatae mulieres rapiantur, cum non solum raptus 
mulieris, verum adulterium etiam per huiusmodi temeritatem committitur. Et super alias poenas raptoris 
etiam nec non aliorum qui cum eo fuerint patrimonium raptae mulieri vindicari per eandem legem prae- 
cepimus, ut dotis etiam marito dandae legitimo copia per raptoris ei ministraretur substantiam. lllo quo- 
que specialiter adiecto, ut nulla sit mulieri vel virgini raptae licentia raptoris eligere matrimonium, sed cui 
parentes voluerint excepto raptore legitimo matrimonio copulari, nullo modo nullo tempore licentia mulieri 
raptae permissa raptoris se coniungere matrimonio: sed parentes etiam, si tali consenserint matrimonio, 
deportari praecepimus. Sed mirati sumus, quod conati sunt aliqui dicere raptam mulierem sive volentem 
sive nolentem, etsi raptoris amplexa sit matrimonium contra nostrae constitutionis tenorem, debere tamen 
raptoris eam habere substantiam vel quasi legis praemium vel ex testamento forte, si hoc etiam factum 
esse contigerit. Qui enim talia dicere praesumpserunt, praedictae legis seriem intellegere non potuerunt. 


Nov. CXLIII (Authent. CX X XII — Coll. LX tit. 13: gloss) Latine tantum. extat in Authentico et in Appen- 
dice luliani (Iul? f. A11, Iul^ cons. CXXXII kp. DLXXXVII, Iul? cons. CXXXII kp. DLXXXIII, Iul." kp. 
DLXXXYV, Iul." [i. e. Coloniensis olim Wallrafianus X 8]; ?x App. Iul. codice Iul.? simillimo recepta est in Lege 
Romana canonice compta c. 199 f. 101 [— /; unde transiit in Collectionem Anselmo dedicatam 1,24 cf. Maassen 
Sitzungsb. d. Wien. Ak. 1860, 22]). — Constitutio secundum varias codd. scripturas (cf. ad v. 3) et Areobindo 
(praef. praet. Orientis) inscripta et Leoni (quem praef. praet. Italiae fuisse statuit Biener Gesch. der Nov. p. 26 
not. 99, praef. praet. lllyrici Zachariae zur Gesch. des Authenticum p. 8 — Sitzungsber. der k. preuss. Akad. d. 
Wiss. 1882 p. 1000) in corpore CLXVIII novellarum bis posita erat, n. CXLIII et n. CL. Utriusque loci sum- 
mam habet Theodorus 143 Περὶ γυναικὸς ἁρπαγείσης et 150 Περὲ τῆς γαμηϑείσης τῷ ἁρπάσαντι αὐτήν (inde 
L n. ouy et n. ovy, B 60, 58, 2—5 εἰ ib. 6). Epit. Athan. 11, 5, Anonymi ἐπ cod. Bodleiano apud Zachariae 
"dvéuÓ. p. 222 eiusdemque in Nomoc. XIV tit. 9, 30: uterque rubricam habet Περὲ ἁρπαγείσης γυναικὸς καὶ γαμη- 


ϑείσης (γαμουμένης Ath.) τῷ ἁρπάσαντε αὐτήν (cf. c). 


In indice M nov. CXLIII omittitur, nov. CL notatur o»y' περὶ τῆς γαμηϑείσης τῷ ἁρπάζοντιε αὐτήν: 


— αὕτη οὐκ 
novellae CXL 


ράφη ὡς δωμαία οὖσα γεγραμμένη. In ipso contextu M ut novellam CXLIII miro errore exhibet 
rubricam et cap. 1 addito epilogo diverso ab eo qui infra extat, ubi novella illa suo loco integra redit. 





2 rubr. De— nubunt R VT] De raptu (raptum v) mu- 
lierum et sponsatae et de (et om. v, et de om. w) qui 
rapiunt eas (ea w) Jul""v, Incipit alia constitutio de 
raptu uirginum uiduarum et matrimonialium Zul.? (sim.1); 
De terris uel domibus uel uineis quae relinquerunt ec- 
clesiae Jul. errore | et om. E vulg. || inser. om. Iul. δεν, 
In nomine domini nostri iesu christi imp. caesar flauius 
iustinianus alamannieus gotieus francicus germanicus 
antieus (aquitannicus /) alanieus uuandalicus africus 
(affrieanus /) pius felix inclitus uictor aec triumphator 
semper augustus leoni Jul? Ὁ αὐτὸς πιστὸς βασιλεὺς 
iovativiavos ἀραβίνδῳ λεγεῶνε (pro 240soBivUc, Δέοντε 
vel “έων) Athanasii cod. Bodl. (cf. ad subser.) | Areo- 
bindo vulg.] auriobindoa V ariobinda AK arebinde T' | pp. 
— 4 Legis interpraet(ati)ones cit. Anon. Bodl. | culi- 
mini V culminis Zul" | tantum (tamen E! 7!) RVT I, 
lul" corr] thaytü lul." ta ΤΗΝ lu^ yTHN Iul", 
TTNN Iul." pr. | compere V | venit] uero Zu/." | 5 eum 
lul^ | quoque] quidem Zu/^"vc | auctoritate VIui."P | 
uindieari Jul", vindicet vulg. | eminentiam ZJuL* | 6 
raptum Zul" | mulieris V | sibi pr., sibe corr. Zul.^ | 
disponsate V! 7ul^vvP | fuerit Zul*| sive non] si uenit 
R!| bidue Zul*"* | sunt VT Iuli" | legem (lege Zu/.)] 
Cod. 9, 13, 1 || 7 antea 7u/.^(^/?) vu/g., ante apposuisse 
lul? | potuisse &!| et om. Jui""| capiti V^ /|| subia- 
cisse V^ subicisse Ζωί ὅσιος subisse T7'|| supplitium 7' | 
tamen A! ΤῈ | uero Jul." || comites (commites V!) etiam 
V Iul""] etiam comites (eomitem A!) RT Iul." vulg. 
etiam et comites Tul. 1 | eorum] ipsorum Zul." «« (et?) 
eorum ZuL^ pr. | 8 alios] et alios (alias 1 pr.?) Zu/.*? 1 
(quod praefert Zachariae) || eis] ex eis Jul" ex Iul^ ei 
(eraso s) Zul.? 1 | auxilia V auxilio Zul."* | tepore / | tamen 
R! ΤΊ | uerum consanguineis etiam (et 72) ΚΕ ΤΠ] con- 
sanguinei sed etiam Zul" et consanguineis sed etiam 7u/.* 
consanguineis etiam 7ul^ uerum tamen et consanguineis 
ctiam Zul.? 1|9 et prius om. T' iin] et Zu, om. Iul? l vulg., 
homines s. v. add, T'? | eadem ? pr. | presentim Zu/." prae- 





seriptis K? vulg. | 10 nupta Zu." | vel disponsatae Zu/.", 
om. Jul*| mulieres — raptus om. V'| rapiuntur Iul" || 
aptus Jul? | 11 adulterium etiam] adulterium et 7" etiam 
adulterium A Jul? | vulg. | per om. 1| temeritate Iul." || 
et insuper alias Iul.“ ct sponsalias Jui.^ et si sponsatae 
lul"" | raptores Jul" rectores Jul? | 12 nec non om. 
Iul? [|| aliorum] et aliorum Zu/."* | fuerint 7ul.^v] fuerit 
Iul" fuerant lul? | fuerunt RVT | mulieris R! | uendi- 
eare T' Iui.*" | eundem R* eadem Zu." | lege Zu/.? || prae- 
cepimus Beck] praecipimus libri] 13 dotem Zu." doctis ὦ 
| et V | dando legitimo 7u.^ dande legitima A? Iul." 
dande ex legitimo JuL" legitimo dandae Jul? 1 vulg. || 
copiam ἐ copulari V || per] prae Zu.?, om. R! || raptores T* 
raptori A! | eis Ju." | ministretur (ministratori A?) 
RT vulg. || substantia VT! Iul. rup || ille Zu/.*v illud Zul.* 
corr., Jul? [|| 14 adiectum est ut Zu/.^? / | uel uirgini — 
eligere ma] in ras. 1 vs. scr. V || uirginis Zu." || raptae] 
raptae permissa V ἢ licentia om. Zul.* pr., Iul.?ve, del. R2? || 
raptores eligi sibi matrimonio ZuL" raptori se subdere 
matrimonio / | 15 uolunt V7' || escepto AR! scepto Zu/.? 
| raptoris Zu/.^ raptae 7ul.""| nullum modo Zu? | nulla 
tempore Jul" | licentiam Re 7" V? 7u/.^*c [ | mulieris V! 
Iul?! | 16 permissa raptori / raptoris permissa Zu/.* || 
contingere 7: | sed] se Zul.^ pr. | si om. R! | tali] il 
tali T | 17 deporta cum spatto 6 litt. V! | praecepimus 
Beck] praecipimus /ibri, exilio add. Iul. | (cf. ad 108, 2) 
[aliquid R' Zu."* | rapta Zu/.?* | muliere 7u£? || siue no- 
lentem siue uolentem RV | 18 nolente Zu." | raptores 
Iul." | amplexa sit V 7u/.** |] sit amplexa R amplexerit 7 
implexerit Jul" amplexarit Ju." | tenore Jul?" tene- 
rem Zul.^| tamen] tantum AT Zu.* irritam tamen ex /? || 
19 raptores Z7ul" | eam ante tamen coll lul", ante 
raptoris E vulg. || substantia Jul.^| vel om. Iul." | lebis 
lui. pr. | praemium — 20 legis om. Jul." | testamen- 
tum A! testamentis R? | hoc om. V | etiam om. Jul.» [ 
[esse om. 7| 20 contingerit V eontingnerit 7' contegerit 
lul? | alia Zul^ | praesumpserint /u/" | series Zu. 
89* 


15 


109 


Qui enim tale stare matrimonium, etsi rapta voluerit, probibuimus et ob hoc parentes raptae mulieris de- 
portationis subiecimus poenae, si huiusmodi consenserint matrimonio, quomodo raptas mulieres raptorum 
eligentes conubium praemiis honorassemus raptae datis mulieri? Superfluam igitur eorum dubitationem vel 
in posterum resecantes priorem legem per praesentem interpretari censuimus. 


CAPUT I. 


Sancimus itaque, si rapta mulier, cuiuscumque sit condicionis vel aetatis, raptoris nuptias eligendas 
esse censuerit, parentibus praesertim non consentientibus, nec ex beneficio legis nec ex testamento raptoris 
hereditatem accipere vel quocumque modo substantiam vindicare, sed praemium quod per legem nostram 
raptae mulieri datum est, ut raptoris et eorum qui auxilium ei tempore invasionis praebuerint substantiam 
vindicet, hoc ad parentes, si ambo vel unus supersit, qui nuptiis specialiter non probantur consensisse, ex 
tempore raptus ipso iure transferri, et patrimonium raptoris non iam raptam habere mulierem quae coniugio 
se raptoris inquinare non piguit, sed in personas transferri quas superius nominavimus eius non consen- 
tientes coniugio. Nam nefarios buiusmodi coitus poenis corrigi, non praemiis competit honorari. Quodsi 
parentes jam decesserunt vel huiusmodi sceleri consenserunt, substantia raptoris nec non aliorum qui faci- 
noris fuerunt participes fisci uiribus vindicetur. Quam interpretationem non in futuris tantummodo casibus, 
verum in praeteritis etiam valere sancimus, tamquam si nostra lex ab initio cum interpretatione tali promul- 


Nov, CXLIII 1 DE RAPTIS MULIERIBUS 





gata fuisset, Areobinde pater karissime atque amantissime. 
(Epilogus.) Quae igitur per hanc legem nostra statuit aeternitas, celsitudo tua effectui mancipari 
observarique praecipiat. Dat. XII. kal. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXXVII. pc. Basilii 


vc. anno XXI. 


[a. 563.] 





1 quia A? | tales Zu/.* talem Zul.? tale in? J| instare Zul.? 
| matrimonio Tul.“ matrimonium uult Zu/.? / | rapta] rapta 
mulieris Zu/.^ | prohibimus Zu/."" prohibemus Jul. / || 
et] etiam 7'!| ob hoc] ab hoe Zu." adhue Jul? | hoc 
lul | deportationem Zu." | 2 subieimus poenae A? V 
subiciemus poenae RUul.“ poene subiecimus (subiciemus ἢ) 
exilii ΠΡ 4 (cf. ad 107, 17) | consenserunt V consenserit 
Iul."" | raptorum mulieres Ju? || raptores V! raptoris 
V? raptores raptorum RA! | 3 conubio Zul"""v concu- 
bitum Z/ui? /| | proemiis honorassem Zw." || dantis T7'/, 
om. [ || mulieris &* Zu/.^" mulieri datis Zw/.? mulieri 
doctibus / || superflua Zu/."? || dubitatione Zu/.? || 4 inter- 
pretari om. Jlul.^ pr.|| 5 cemsimus Zu", om. Iul." || cui- 
usque ὦ || sint /u/.^ | aetatis vel conditionis Iul.“ pr. 
raptores Za/.? || 6 consueuerit Zu/.^ | praesentim 7'! 


non om. T' ||legis nec] nee om. Zul.^ | raptores /|| 7 here- - 


ditate Jul hereditatis ul." ad hereditatem 7'2, om. 
Iul? |l | accipere Zul.""wc| suscipere RPA accedere VT? 
aecedere iubemus Ju/.?/ | quodque V | sed] uel sed 26 
| primum Zu/."| 8 ut] et Zu." | horum V || ei auxilium 
K vulg. auxilium et Jul.^ pr., Iul." auxilium eo Jul." || 
praebuerit V* praebuerunt Zu." | substantiae 7ul." bona 
R vulg. || 9 uendieent 7' uindicent Jul.?/|| hoc] si hoc 
Iul.* | ad] a Iul.^ | parentes &RVT] patrem Zul.""" patrem 
uel ad matrem 7u/.^P / | vel] uel si / | unum Zw/.^ || nuptiis 
specialiter] nuptialiter Zu/" | probatur V || eoncessisse 
Jul." | 10 raptus ipse Zu/."" raptü subse Tul.“ pr., raptü 
ipso corr. Iul.“ raptus his pro ὦ || transferri] transferre 
quas superius Zul."? transferri qua superius Zul^ trans- 
ferri quas A! (cf. v. 11) | matrimonium Zu/." matrimonio 
JuL^ in matrimonium Jul" | tam Jul" | rapta Jul" || 
habere muliere Jul. pu mulierem habere Ju." || quae] 
quam Zu/.? / | coniungio Zu/.* | 11 raptores Zu£." | inqui- 
nari Jul? / | piunguit Jui" || persona Zul.* pr. | eas V 
earum / eorum Ju? || consentiente 7ul" | 12 nam — 
honorari post uendieentur (v. 14) coll. T' || nefarius 
Jul^P nepharium /u/.", om. T'|| eohitus 7’ Ju/.^ coitos 
lul» | poenes Jul? penitus Zul."" | corrigis Zu." || proe- 
miis ZuL."| honori Zu/.^| 13 iam parentes V | decesserint 
Iul*e | vel] qui V, om. lul"| sceleris Iu/.^"vc | eonsen- 
serint 7u/.^"" | substantiam Zuj."»"[ | nee non] atque 
Jul.P [|| qui om. Iul pr. || participes facinoris fuerunt 7' 
|| 14 utribus Zu/." | uindicentur Zu/."? / uendicentur 7'| qua 
Jul.^ | furis 1.1 || tantummodum Zu/.^ | 15 in ptis etiam 7' 
etiam in praeteritis (in praesentis v) Zu/."P / || nostram 7.5 
| eum om. Tul.“ | interpretationem ZwZ"* || tali] tali a 
nobis vulg. | promus ta V || 16 fuisse Z;7.""? | ariobinde 





Jul.""v aviobande Jul." ariob inde A arobinde 7' Priob- 
inde V, leo Jul? / || parens Zu/.? / | kne AV clarissime 7' 
| atque amantissime om. 7, atque — statuit om. Jul" || 
17 nostram V Jul.^" | statui Zu/." || equitas AV || tuae 
Iul.", om. lul. || effectu IuL^ effectum Jul." fectui Iul." 
| maneipare Zu" manpari (man om. pr.) ὦ || 18 praece- 
piat Jui^ precipias Ju/.P, post hoe voc. in Iul.? | additur 
uale (uele p) leo parens carissime atque amantissime || 
subser. praestant. lul."? |, om. Iul.""v dat. (dat. est Jul.") 
XIL kal. iun. ep. imp. dn. iust. (domno nosíro iusti- 
niano Jul? 1) pp. a. (aug. Ju?) ann. XXXVII. (XXXVI 
Jul.) pe. basili (basilio Zu/.^) ue. ann. XXII. Zul.^» [ 
ἐξερωνήϑη μηνὶ ἰουνίῳ ἔτει AC (βασιλείας ἔτει Ac' 
143) μετὰ ὑπατείαν (τὴν ὑπατείαν 143) Βασιλείου τὸ 
xB' (ιβ' 143) Theod. n. 143. 150, dat. καλάνδων 'la- 
vovagíav CP. βασιλείας ᾿Ιουστεινιανοῦ τὸ ες΄ (corr. Ag) 
μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ κβ΄ Ath. Alterum 
exemplar (nov. 143) mense Januario (anno imperii X X X VI) 
ad Areobindum, alterum (nov. 150) mense lunio (anno 
imperii XXXVII) ad Leonem missum esse opinatur 
Zachariae in ed.; idem postea (Sitzungsb. d. Berl. Ak. 
1882, 998 sg., cf. app. ed. nov. p. 9) mutata sententia 
prius exemplar secundum Athanasium (ubi pro τὸ wff 
scribendum putat τὸ β kal. Ianuariis anno imperii XVI. 
p.e. Basili anno Il. (a. 543) datum esse statuit ad 
Areobindum praef. praet. Africae (diversum illum αὖ 
Areobindo praef. praet. Orientis cui inscriptae sunt nov. 
145—147 a. 552. 553): quem illo anno ad bellum cum 
Mauris gerendum in Africam missum a. 544 interfectum 
esse refert Procopius de bell. Vandal. 2, 24—26 (indeque 
Theophanes p. 210 —213 ed. de Boor) Quod scite ez- 
cogitatum quamquam ex ipsa forma latina novellae ali- 
quam commendationem habet, tamen neque leves codicum 
in numeris corruptelas ad duos annos diversos referre 
licet neque fieri potuisse putamus, ut novella a. 543 
scripta post viginti annos mutata: inscriptione tamquam 
nova constitutio denuo emitteretur. Probabilius est no- 
vellam Leoni pr. pr. sive Italiae sive Illyrici sive Africae 
inscriptam esse, simul exemplum missum ad Areobindum 
pr. pr. Orientis. | Utrumque exemplar servavit App. Iul., 
ut docetur scripturae diversitate ad 108, 16; in Collectione 
CLXVIII novellarum exemplum ad Areobindum missum 
prius positum fuisse ex vicinia constitutionum eidem in- 
seriptarum 145—147 colligi posse videtur (etsi huic rei 
non multum tribuendum): proinde exemplar Leoni missum 
altero loco n. 150 exhibuimus. 


T 


— 


0 


5 


709 Nov. CXLIV 1 


DE SAMARITIS 





PMA 
ΠΕΡῚ ZAMAPEITO9N. 


«Αὐτοκράτωρ '"ovovivos Διομήδει ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν πραιτωρίων. 


{«Προοΐμεον. Τὴν ἀσεβὴ τῶν Σαμαρειτῶν αἵρεσιν καὶ τὴν παράλογον τούτων μανίαν πολλάκις 0 
τε τῆς εὐσεβοῦς λήξεωΞ ἡμῶν πατὴρ καὶ ἡμεῖς αὑτοὶ διὰ σπουδὶς ἐθέμεϑα πρὲς τὸ κάλλιον μεταγαγεῖν καὶ 
τὰς αὐτῶν ἐλευϑερῶσαι ψυχὰς τῆς ἐπικρατούσης αὐτὰς νόσου" ἀλλ᾽ οὐκ ἰσχύσαμεν ἐπὲ τοῖς πολλοῖς τούτων 
τὸ ἐσπουδασμένον ἡμῖν κατὰ τὸ πάλαι πράξασϑαι. κεχωρήκασε γὰρ εἰς τοσοῦτόν τινες αὐτῶν μανίας, ὥςτε 
δὴ καὶ τοῦ σωτηριώδους τυχόντες βαπτίσματος πάλιν ἐπανῆλθον ὅϑεν ἐξῆλθον κακοῦ, (xai) ταὐτὰ Zanua- 
ρείταις τιμῶντες τε xal λυττῶντες διηλέγχϑησαν. ἔδοξε τοίνυν ἡμῖν ὀρϑῶς ἔχειν τὸν πάλαι καὶ πρότερον 
κατ αὑτῶν τεϑέντα παρὰ τοῦ ἡμετέρου πατρὸς νόμον ἀνανεώσασϑαι. 


CAPUT I. 


Kai διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν, μὴ κληρονομεῖν αὐτοὺς ἐκ διαϑηκῶν ἢ τούτων χωρίς, μηδὲ πρεσβεῖα λαμ- 
βάνειν ἢ κατὰ δωρεᾶς τρόπον κομίζεσθαι πρᾶγμα" ἀλλὰ μηδὲ κατὰ τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου κλῆσιν διαδόχους ἔχειν 
p^ τας ἢ ὅλως αἱρετικούς, μηδὲ σχηματιζομένους μὲν τὴν ὀρϑὴν τῶν Χριστιανῶν προςδέχεσϑαι πίστιν, 
ταῖς δὲ ἀληθείαις οὐχ οὕτω φρονοῦντας ἢ πράττοντας τὰ ταύτη συμβαίνοντα, μηδὲ μὴν διαϑήκας [sis] αὐτοὺς 
γράφειν ἢ ληγάτα καταλεμπάνειν ἢ δωρεῖσθαι, πλὴν εἰ μὴ ὀρϑό οξοι εἶεν καὶ πίστει καὶ ἔργοιΞ οἱ ταῦτα 

ἥμενοι. εἰ γὰρ μηδεὶς τούτων εἴη, τῷ ἱερωτάτῳ ταμιείῳ τὰς τούτων περιουσίας μετὰ τελευτὴν προφήκειν 
κελεύομεν. ὥςτε καὶ ὁ πρώην φιλοτιμηϑεὶς τούτοις παρὰ τοῦ ἡμετέρου πατρὸς ϑεῖος τύπος νόμου τάξιν 
ἐπέχων, διδοὺς αὐτοῖς κληρονομεῖν τε καὶ κληρονομεῖσϑαι καὶ τιμᾶσϑαι ληγάτοις ἢ καταλιμπάνειν πρεσβεῖα, 
σχολάσει τὸ λοιπὸν καὶ καϑάπαξ ἰσχὺν οὐδεμίαν ἕξει. τῆς γὰρ ἐκ τούτου φιλανϑρωπίας ἀναξίους ἑαυτοὺς 
ἀποδείξαντες εἶναι οἱ τὰ Σαμαρειτῶν μαινόμενοι οὐχ ἕτερον ἢ σφᾶς αὐτοὺς ἐπιμέμψονταε, ἀλλοτριούμενοι 
μὲν τῆς ἐκ τοῦ μεγάλου ϑεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φιλανθρωπίας, ἐκπίπτοντες δὲ καὶ τῶν πρώην 
αὐτοῖς ἐκ τῆς ἡμετέρας δοϑεισῶν βασιλείας φιλοτιμιῶν πρὸς τὸ τῆς ἀμείνονος γενέσϑαε γνώμης, οὐ μὴν ἵνα 
μέχρε παντὸς ἐπὲ τῆς οἰκείας διαμείναιεν κακοδοξίας. 


: Nov. CXLIV lustini Graece tantum. extat in M (f. 413 inter novellas Iustini quinta) et L, c. 1. 2 in B 
1, 1, 56 [52; cf. Zachariae Beitr. z. Krit. u. Restit. der Basiliken, St. Petersb. 1811, p. 4. 14]. — Epit. Theod. 144, 
Athan. 3, 3 (inde Coll. const. eccl. 1113, 3, Balsamo ad Nomoc. XIV tit. 4, 7. 
c. I et II pr. ez B habet Nomoc. am XIV tit. 10, 8, summarium Nomoc. XIV tit. ib. p. 586 Pitra. 
ς 1 in. (— 13 ὅλως αἱρετικούς) habet Bf 1,1, 53 reliquis omissis. 





CXLIYV. 
DE SAMARITIS. 


Imperator lustinus Diomedi praefecto sacro praetorio. 


Praefatio. Impiam Samaritarum haeresin et omni ratione carentem eorum vesaniam saepe- 
numero iam piae memoriae parens nosíer quam mos ipsi operam dedimus ut ad meliora perduceremus, 
eorumque animas a morbo quo detinentur liberaremus: neque famen in plerisque eorum id quod nobis 
studio fuit secundum veterem usum perficere valuimus. Nam nonnulli ez iis ad tantam vesaniam pro- 
gressi sunt, ut vel salutari baptismate impetrato denuo ad id malum unde discesserant redirent et eadem 
cum Samaritis honorare et eodem furore agi comperirentur. Itaque par esse nobis visum est veterem 
illam et a patre nostro adversus eos prius latam legem renovare. 

L Ἂς propterea sancimus, ut heredes non fiant ex testamentis vel sine his, neu legata accipiant 
aut donationis modo res adquirant, sed ut ne ab intestato quidem vocatos successores habeant Samaritas 
vel omnino haereticos, aut eos qui simulent quidem se recíam Christianorum fidem amplecti, re vera autem 


non ita sentiant neque huic consentanea faciant, neve magis testamenta XS scribant aut legata relinquant: 


aut donent, nisi orthodoai sint et fide et factis qui ea accepturi sunt. Nam si nemo horum sit, ad sacra- 
tissimum aerarium bona eorum post mortem perlinere iubemus. Itaque etiam quae olim iis a patre nostro 
praestita est sacra forma legis vicem obtinens, quae iis concedit hereditatem adire et transmittere et legatis 
honorari vel legata relinquere, in posterum cessabit, neque prorsus ullam vim habebit. Cum enim huma- 
nitate eius legis se ipsi indignos ostenderint qui Samaritarum vesania agitantur, non alium quam se ipsos 
accusabunt, qui quidem et a clementia magni dei et servatoris nostri lesu Christi alienentur et liberalitatibus 
priventur olim ipsis ab imperio nostro ideo concessis, ut ad meliorem mentem redeant, nec vero ut perpetuo 
in perversa opinione sua perseverent. 





3 inscr. om. L αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστενεανὸς Ath. Ὁ αὖ- 
τὸς βασιλεὺς (i. e. Iustinus) M || ἐπάρχῳ (Ath.)] ὑπάρχω 
M | 4 τούτου L'! | 6 αὐτὰ L | 1 *xarà τὸ πάλαι] κατὰ 
τοῦτο πάλαι L καὶ τὸν τὸ πάλαι M καὶ τοῖς πάλαι 
cum Hombergkio vulg. | ὥστε M] ὅτε L || 8 zai add. 
Zachariae | ταῦτα ML corr. Haloander | 9 τε καὶ λυτ- 
τῶντες 1 xai £Àavroves (sic) M || διελέγχϑησαν L| 
10 κατ᾽ αὐτὸν τεχϑέντα L ἢ πατρὸς ex corr. L | νόμον] 
μόνον L'. Est Cod. 1,5,17 | 11 Θεσπίζομεν μὴ κλη- 
govoutiv Σαμαρείτας ἐκ διαϑηκῶν inc. B | λαβεῖν 
ANomoe.^ | 12 κομίξζεσϑαε LB Ath] ἐκποιεῖσϑαι M | 
διαδόχους ἔχειν LB Ath] ἀδιαδόχους (ante hoc voc. 





hiatus est 4 fere litt.) M | 13 μὲν LB] om. M Ath.|| 
14 πράττοντος L|| và τὰ ταύτη (sic) L τὰ αὐτῇ No- 
moc.À^ χὰ αὐτῆς Β΄ ταῦτα M ἢ εἰς del. Haloander || 
αὐτὰς 1.4 ἢ 15 πίστοε L|| o£ ταῦτα LB Ath] om. M|| 
16 εἴη τῷ (εἶεν om. τῷ L^) LB Ath.] ἡ τῶ M | τα- 
μείῳ LB Ath.| 11 παρὰ — πατρὸς om. B || τύπος om. 
L?. Est nov. CXXIX ἢ 18 αὐτοὺς Nomoc." | λεγάτοις 
Nomoc.? | 19 σχολάσοι τὰ λοεπὸν M | xai om. M|21 τοῦ} 
τῆς Nomoc." | μεγάλου om. L | καὶ σωτῆρος om. B* || 
Χριστοῦ om. Nomoc.| 22 ἐκ τῆς ἡμετέρας αὐτοῖς No- 
moc. am | 23 μέχρε τοῦ παντὸς Nomoc." ἢ * διαμείνοιεν 
MLB διαμένοιεν cum Scrimgero vulg. 


10 


110 
CAPUT II. 


"Efeigovuev δὲ τοῦ παρόντος νόμου τοὺς «à Σαμαρειτῶν πρεσβεύοντας γεωργούς, οὐκ αὐτῶν χάριν, 
ἀλλὰ διὰ τὰς τῶν παρ᾽ αὐτῶν γεωργουμένων χωρίων συστάσεις καὶ διὰ τοὺς ἐκεῖϑεν εἰξαγομένους τῷ δημοσίῳ 
ὄρους τε xal σπροβύδους ἐξ ἀγροικέας τε πλανωμένους. τούτοις γὰρ γράφειν ἐφίεμεν κληρονόμου! τε καὶ 
ηγαταρίους τοὺς αὐτῶν ἀνιόντας τε καὶ κατιόντας καὶ τοὺς ἐκ πλαγίου αὐτῶν συγγενεῖς, κἂν εἰ “Σαμαρειτεκῇ 
πλάνῃ κρατοῖντο, γεωργοῦντας μέντοι τὰ γήδια, ὡς τῆς ἐντεῦϑεν εὐπορίας sis τοὺς τὰ χωρία κεκτημένους 
φερομένη! καὶ Ov αὐτῶν εἰς τὸ δημόσιον. καὶ διαϑηκῶν δὲ χωρὶς οἱ προρρηϑέντες ἐπὶ τὸν ἀλλήλων ἥξουσι 
κλῆρον διὰ τὴν αὐτὴν πρόφασιν. ἐπεὶ καὶ μηδενὸς τούτων εὑρισκομένου τὸν κύριον τοῦ χωρίου, ἐν ᾧ γεωργὸς 
ἣν ὁ τελευτήσας, τὰ παρ᾽ ἐκείνου καταλειφϑέντα λαμβάνειν βουλόμεϑα καὶ τὴν τοῦ ταμιείου τάξιν ἔχειν 
1 αὐτόν, οἷα δὴ καὶ «oic δημοσίους φόρους ὑπὲρ ἐκείνου πληροῦντα. Σαμαρείτην δὲ στρατεύεσϑαι παντελῶς 
οὐ συγχωροῦμεν, ἀλλ: οὐδὲ πολιτικὸν μετιέναι φρόντισμα, οὐδὲ μὴν συνηγορεῖν ἢ συνεδρεύειν ἢ τοῖς λογιωτά- 
2 τοιβ συνίστασϑαι ῥήτορσιν δλως ἢ νέους 55 τ ων. Εἰ δὲ καί τινες ἐκ τούτων τυχόντες τοῦ σωτηριώδους 
βαπτίσματος φανεῖεν ἐπὶ τὴν προτέραν πλάνην ἐπανελϑόντεβ, τὰ σάββατα παραφυλαττόμενοι ἢ καὶ ἄλλα 
τινὰ πράττοντες τὰ διελέγχοντα αἰτοὶς ὑποκρίσει τὸ ἅγιον παραλαβεῖν βάπτισμα, δημεύεσϑαι τούτους κελεύ- 
ομεν καὶ πρὸς ἐξορίαν διηνεκῆ παραδίδοσθαι. ταῖς δὲ αὐταῖς ὑπάγομεν ποιναῖς καὶ τοὺς ἀσεβῆ προστασίαν 
9 κατὰ τῆς ὀρϑῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως τοῖς τοιούτοις ἀπονέμοντας. Καλῶς δὲ ἔχειν δοκεῖ τὸ μηδὲ 
προχείρως αὐτοὺς εἰβδέχεσϑαι τῷ ἀχράντῳ προῤτρέχοντας βαπτίσματι, ἀλλὰ μετά τινος παραφυλακῆς καὶ 
κατηχήσεως ἐν ἀρκοῦντε χρόνῳ γινομένης. φαμὲν δὴ τοὺς μὲν τῆς χρηστῆς διδασκαλίας ὅλως αἰσϑανομένους 
ἐπὶ ἐνιαυτοὺς δύο κατηχεῖσϑαι μανϑάνειν τε τὰς γραφὰς κατὰ τὸ δυνατόν, καὶ τότε προς ἔρεσϑαι τῷ τῆς 
ἀπολυτρώσεως ἁγίῳ βαπτίσματι, τῇ μετανοίᾳ τοῦ τοσούτου χρόνου καρπουμένους τὴν ὡς à ηϑῶς ἀπολύτρωσιν. 
τοὺς δὲ νέους σφόδρα καὶ διδασκαλίας οὐ συνιέντας ἐφίεμεν καὶ τῆβ παρατηρήσεως ταύτης χωρὶς ἀξιοῦσϑαι 
4 τοῦ ἁγίου βαπτίσματος. Σαμαρείτης δὲ οὐδεὶς οἰκέτην Χριστιανὸν ἕξει, ἀλλ΄ ἅμα τῷ κτήσασϑαι τοῦτον 
εὐθέως εἰς ἐλευϑερίαν ἁρπάζεσϑαι. εἰ δὲ καὶ τῆς ὁμοίας αὐτῷ κακοδοξίας ὃ οἰκέτης εἴη, ἐξέστω αὐτῷ τὴν 
τῶν Χριστιανῶν ἀσπαζομένῳ δόξαν εὐθὺς καὶ τῆς ῥωμαϊκῆς ἀπολαύειν ἐλευϑερίας. 
CEnihoyos.) / 


DE SAMARITIS 





Nov. CXLIV 2 


Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xai διὰ τοῦ παρόντος δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
προτιϑεῖσα κατὰ τοὺς συνήϑεις τόπου! ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοϑῆναι προβταξάτω. D. XV. k. Iun. CP. imp. 
. da. Iustini pp. Aug. anno VII. post cons. eiusdem anno Vl. [a. 572.] 


c. 11 $3 ex B habet Nomoc.À" XIV tit. 4, 4, repetit Nomoc." 4, 1 (utroque loco initio ad textum ipsius Nomo- 
canonis in brevius contracto); summam Nomoc. XIV tit. 4, 4; cf. 4, 1. — ὃ 4 summam Ath. repetunt paratitla 
Ath. 18 ὃ 3. : 





IL  Excipimus autem a praesenti lege colonos qui Samaritarum partes sequuntur, non ipsorum 
gratia, sed propter condiciones praediorum quae ab iis coluntur et propter tributa et reditus qui inde 
fisco inferuntur, cum praesertim ea: rusticitate errent. His enim permittimus heredes et legatarios scribere 
et ascendentes et descendentes suos et cognatos ex latere, quamvis Samaritarum errore teneantur, ut tamen 
agros colant, cum uberior inde proventus ad possessores praediorum et per eos ad fiscum deferatur. Sed 
eliam sine testamentis praedicti alter ad alterius hereditatem venient propter eandem causam: quandoquidem 
etsi nemo horum inveniatur, dominum praedii, in quo colonus erat qui defunctus est, quae ab hoc relicta 
sunt accipere volumus, et fisci locum eum obtinere, quippe qui etiam publicis tributis pro illo satisfaciat. 
1 Samaritam autem militare plane non permittimus, sed ne ad civile quidem munus accedere neque 
vocatum vel assessorem esse vel omnino inter disertissimos rhetores referri: vel adulescentes instituere. 
2 Si quos vero ex iis salutari baptismate impetrato ad priorem errorem redire appareat, cum sabbata 
observent vel etiam alia aliqua agant quae coarguant per simulationem eos sanctum baptisma accepisse, 
cos proscribi iubemus et in perpetuum egilium mitti. Atque iisdem poenis etiam eos subicimus, qui impium 
8 patrocinium contra recíam Christianorum fidem istis praestent. .Bene autem se habere videtur, ut non 
protinus recipiantur cum ad immaculatum baptisma accurrant, sed cum quadam observatione et institutione 
per sufficiens tempus facta. Dicimus autem eos — qui bonam doctrinam omnino eroi, er duos 
annos institui et scripturas quoad fieri potest discere, ac tum demum ad. sanctum redemptionis baptisma 
accedere, tanti temporis paenitentia veram redemptionem lucratos. Qui autem. admodum pueri sunt et 
4 doctrinam non intellegunt, eos permittimus etiam sine hac observatione sancto baptismate dignari. Nullus 
autem. Samarita servum Christianum habebit, sed simulatque is adquisitus fuerit, statim in libertatem 
rapiatur. Quodsi servus in simili atque ipse perversa opinione sit, liceat ei Christianorum fidem am- 
plectenti statim etiam. Romana libertate frui. , ; 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per praesentem legem declarantur tua gloria locis 
consuetis proponens ut ad opus effectumque adducantur praecipiat. 





διδασκαλίας Nomoc.!"] χρηστῆς διδασκαλίας Ath. Nomoc. 


1 ἐξαιροῦμεν δὲ! ἑτέρου μὲν δὴ M | τοὺς τὰ] ταῦτα 
M | 2 διὰ — καὶ om. B* || τὰς Nomoc.?"] τὴν ML | 
αὐτοῦ L| συστάσεις M Nomoc.?"]| σύστασιν [7 (Ath.) 
τοὺς ἐκεῖϑεν sicayouévove M Nomoc.^"] τὰς ἐκεῖϑεν 
εἰσαγομένας LB' || τῷ δημοσίῳ 1,135 Nomoc.4"] om. M 
[3 φόρους M Nomoc.!"] φοράς LL εἰσφοράς B^ | τούτους 
ANomoc.^ | 4 λεγαταρίουβ Nomoc." || καὶ εἰ Β΄, & om. 
Nomoc.?n  σαμαρειτικῆ πλάνη κρατοῖντο B* Nomoc.t"] 
σαμαρειτικὴ πλάνη κρατοῖτο L σαμαριτικὴ πλάνη κρα- 
τεῖ" τοὺς Μ [ὃ κεκτημένας 1,6 || 6 φερόμενον — 
Be || oí προρηϑέντες ἐπὶ τῶν ἀλλήλων ἕξουσι κληρο- 
νόμων (ex κληρονόμους corr.) M|| 1 μηδὲν 14 1.8 τα- 
μείου B || 10 πολιτικὸν] ἐπὶ σπολετικὸν L| 11 7) νέους 
LB] ἦν τοῦ M | 12 ἐπανελϑόντας L^ || σάμβατα M | 
ἢ καὶ τὰ ἄλλα τινὰ L καὶ (ἢ καὶ Fübrotus) ἄλλα τινὰ 
Ath. ἢ ἄλλα τινὰ B ἢ καὶ M | 16 αὐτοὺς] σαμαρείτας 
Nomoe.d | προφυλακῆς Nomoc.4 || 11 δὲ Β΄ | τῆς χρηστῆς 





XIV tit. A, 4 μετὰ χρηστῆς διδασκαλίας M (B*) χρηστὴν 
διδασκαῖ L| ὅλην M^ || αἰσϑανομένους] ἐξαττουμεένους 
(sic) L^ || 18 δυσὶ L || κατηλεῖσϑαι M κατασχεῖσϑαι L^ 
τότε) τοὺς M || προφέρεσϑαι Β΄ προσέρχεσϑαι Nomoc." 
19 λυτρώσεωβ IL Νοπιοο." ἀπολουτρώσεως B* || ἁγίῳ 
L B] om. M || τοὺς τοσούτους χρόνους M τῇ τοῦ τοσούτου 
χρόνου Nomoc.!"^ χῇ τοσούτου χρόνου D* | ἀπολούτρω- 
σιν B* || 20 διδασκαλίαις 7, | συνιόντας Nomoc." A, 3 || 
- φίεμεν Nomoc." pr. 4,4 παρατηρήσεως] παρὰ τῆς 
ἕως M || χωρὶς] χάριτος] M || 21 τῷ] τοῦ B* | 22 αὐτῷ 
Haloander] αὐτῶν libri | ὁ οἰκέτης εἴη 11 ὁ οἰκέτης 
ἐστὶν M εἴη ὁ οἰκέτης B || 25 προτεϑεῖσα L || subser. 
om. Ath., ἐξερωνήϑη ἐπὶ τοῦ 5 ἔτους βασιλείας ᾿Ιουστε- 
ψιανοῦ (corr. ᾿Ιουστίνου) Theod. || 26 iustino M || post 
conss. eiusde ann, lII Μ΄ (VI corr. Pagius diss. hypat. 
p. 333) 











T 


9 


25 


UT DE CETERO NULLAM LICENTIAM 711 Nov. CXLV pr. 





PME CXLYV. Auth. CXXIII 
ὩΣΤῈ TOY AOHIOY MHAEMIAN AAEIAN UT DE CETERO NULLAM LICENTIAM 


EXEIN TON AOYKA HTOI BIOK9AYTHN HABEAT DUX AUT BIOCOLYTA LYDIAE ET 
ΚΑΤΑ ΦΡΥΓΙΑΝ ἙΚΑΤΈΡΑΝ ΚΑῚ IHIZIAIAN LYCAONIAE IN PHRYGIAM LAL s m ET 
HAPATINEXOAIH ΤΊΝΑΣ ΤῊΝ ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ ΠΡΟΣ- ὃ PISIDIAM ADVENIRE ET RELIQUA. 
HKONTO9N EZTEAAEIN ΚΑΙ XYNEXEIN ΤΙΝΑΣ, 
AAAA ΜΗΔῈ ΤΟΥΣ ΤῸΝ ΑὙΤῸΝ EIIAPXION 
AIIENAI ΠΡῸΣ ΤΟῪΣ TAX TOIAYTAX AP- 
XAZ EXONTAX ἘΠῚ TE AYKAONIAI KAI AY- 
AIAI ΚΑΙ ΤΊΝΑΣ ΠΑΡ᾽ AYTOIX YIIO ΜΈΜΨΙΝ 10 
ΠΟΙΕΙ͂ΣΘΑΙ, T9N IIOAITIKON APXONTO9N 
IKAN9N KAOGEXETQOTO9N ΤΑΙ͂Σ ANAOQYOME- 
NAIX YHOOEXEZIN EIIEXIENAIL 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς IdocoBivóg ἐπάρχῳ πραιτωρίων xal Idem Aug. Ariobindae gloriosissimo pp. 
ἀπὸ ἐπάρχων τῆς εὐδαίμονος πόλεως xai στρατηλάτῃ. 15 
«Προοέμεον,. Τοῖς ἀεὶ παρεμπίπτουσε τὴν προς- (Praefatio. His quae semper incidunt compe- 


ἤκουσαν ἑκάστοτε ϑεραπείαν εὑρίσκοντες, ἐπειδὰν τὰ — tentem singulis medicinam invenientes, quia utilitates 
τῆς χρείας παρέλθη, πάλιν τῆς προτέρας γινόμεϑα quaeret, iterum prioris efficimur ordinis, usque ad 
τάξεως, μέχρε μόνου τοῦ πεπονηκότος τὴν ἰατρείαν Solum dolentem medicinam sistentes. Quod tale ali- 
ἱστῶντες. ὁποῖον δὴ τε xai ὁ παρὼν ἡμῶν ϑεῖος 20 quid et praesens nostra sacra vult lex. Modice enim 
βούλεται νόμος. ὀλίγῳ γὰρ πρότερον τοῦτο μὲν ἀτα- prius aliud quidem indisciplinationes populares aliud 
δίας δημώδεις τοῦτο δὲ ληστῶν ἐπιδρομὰς κατὰ Dov- vero latronum incursus in Phrygiam atque Pisidiam 
γίαν ἑκατέραν καὶ Πισιδίαν γένεσϑαι μαϑόντες, ὡς fieri discentes, eo quod civilem gubernationem ex- 
πολιτικὴν διοίχησιν ἐκβαίνειν τὴν τοῦ πράγματος ἐπι- — cedat rei sollicitudo, tam his quam Lycaoniae et 
μέλειαν, ταύταις τε καὶ πρὸς ys “υκαονίᾳ xai “υδίᾳ 25 Lydiae militarem administrationem praeposuimus, du- 
στρατιωτικὴν ἀρχὴν ἐπεστήσαμεν, δοῦκα r0: fio — cem (aut) biocolytam nominantes eum qui super hanc 
κωλύτην ὀνομάσαντες τὸν ἐπὲ τούτου τοῦ μέρους vs-  Ordinatus est partem. Sed nunc adierunt nos qui 


Nov. CXL V (— Authent. CXXIII) Graece extat in ML, rubrica et c. 1 (Θεσπίζομεν ἐξηρῆσϑαε ..... ) in 
B 6,20. In M loco nov. CXLIII et rubrica et cap. 1 (Θεσπίζομεν ἐξηρῆσϑαε ..... ) pariter atque in B. scripta 
erhibetur adiecto brevi epilogo, sequitur statim ut n. CXL V integra novella. — Epit. Theod. 145, Athan. 4, 23. 





CXLF. 


NE ULLAM IN POSTERUM FACULTATEM HABEAT DUX SEU BIOCOLYTA IN UTRAMQUE 
PHRYGIAM ET PISIDIAM VENIENDI AUT ALIQUOS EX IIS QUI AD IPSOS PERTINENT 
MITTENDI ET QUOSDAM COMPREHENDENDI, SED UT NE HABITATORES QUIDEM EARUN- 
DEM PROVINCIARUM DISCEDANT AD EOS QUI EIUSMODI MAGISTRATUS IN LYCAONIA 
ET LYDIA GERUNT, ET QUERELLAM CONTRA ALIQUOS APUD EOS INSTITUANT, CUM 
CIVILES MAGISTRATUS IDONEI SINT AD CAUSAS OUAE EMERSURAE SINT PERSEQUENDAS. 


Idem Augustus Areobindo praefecto praetorio et expraefecto felicis urbis et magistro militum. 


Praefatio. Cum iis quae semper incidunt dignum per singula remedium reperiamus, ubi necessi- 
tas praeterüt, rursus in — — ordinem reveriimur, quippe qui in ea dumtaxat parte quae laboravit 
medicinam cohibeamus. Tale quid etiam praesens sacra lex mostra vult. Nam cum paulo ante tam 
turbas civiles, quam latronum incursiones per Phrygiam utramque et Pisidiam fieri comperissemus, ita ut 
eius rei cura civilem administrationem excederet, et his provinciis et praeterea Lycaoniae et Lydiae milita- 
rem magistratum praefecimus, ducis seu biocolytae nomine imposito ei qui ad hanc rem constitutus est. 





2 rubr. Περὶ τοῦ δουκὸς ἢ βιοκωλύτου “Ιυκαονίας | Àvxaovíav καὶ λυδίαν M | 26 ἐπεστήσαμεν — τετα- 
καὶ “υδίας Theod. (cf. s) | 3 τὸν om. B* | ἤτοι] ἢ | γμένον» ad constitutionem nunc deperditam novellis XXIV 
τὸν B ἢ ind. Ath. | βίας κωλυτὴν Ath. | 4 κατὰ] | et XXV recentiorem, fortasse aequalem nov. XLI refert 
καὶ κατὰ Β΄ ἢ καὶ Πισιδίαν B^ Ath.c] om. MLBfí | 6 | Zachariae 
στέλλει») ἐν αὐταῖς στέλλειν Ath. | 1 τοὺς τῶν αὐτῶν 
ἐπαρχιῶν ἐπιέναι B^ τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν αὐτὸν ἀπειέ- 
vei L τοὺς οἰκοῦντας {τὰς) αὐτὰς ἐπαρχίας δύνασϑαι που. CXLV — Auth. CX XIII inter extravagantes in 
σαραγένεσϑαι Ath. || 8 τοὺς om. L"? | vas — ἔχοντας] | appendice ab alio librario scriptam exhibet T' f. 180,, 
κατὰ καιρὸν τὰς αὐτὰς ἔχοντας ἀρχὰς Ath. | 9 “υ- | item τ, qui f. S81 initio mutilus incipit a verbis habet 
xaovías καὶ Φρυγίας Ath. | παρ᾽ αὐτοῖς om. Ath. | 10 | fidutiam et conprehendere innocentes (712, 12) || 2 rubr. 
ὑπὸ μέμψεις ποιεῖν Ath. || 12 ἱκανῶν» τῶν ἱκανῶν B* | om. V | 3 habebat 7'| biocolita lidie et licaonie in fri- 
|13 ὑποθέσεις B^ χρηματικαῖς ὑποθϑέσεσιν Ath. | 14 | giam 7' (et ita VT constanter) | 5 pisidia 7' ἢ 14 ario- 
ἀρεβίνδω M ἀρεουίνδᾳ Ath. cod. | 17 quia utilitates | uinde VT, Areobindo vulg. | gloriosissimo pp. om. T'| 
quaeret? ς | 23 ἑτέραν M, om. ς | 24 post τὴν vov πρά- | 16 Eis quae 7 Hisque V ἢ 17 *utilitates quaeret ( fort. 
γματος in L pergitur ἀλλὰ μηδὲ τοῖς ἤδη ἐκ ταύτης | praestat quaerunt)] utilitates (utilitatem T) qua rei libri 
μου τῆς διαϑήκης κτλ. — nov. CLIX pr. (ὅρα μὴ πολλὰ | (quae utilitatis sunt praeterierint vulg.) | 18 priores effi- 
λείπηταε διὰ τὸ πάντως ἀσύμφωνον τῆς ἐννοίας ad- | cimur ordines libri, corr. vulg. | 19 medicinas V | *si- 
notat m. 1 in marg.), quae media leguntur inde a vv. | stentes] sustinentes (sustinentem T) libri | 21 alium qui- 
ἐπιμέλειαν ταύταις τε — CLIX. pr. τῶ αὐτῶ εὐγενε- | dem indisciplinatores plurales alium 7'|| 22 Phrygiam 
στάτω μου £yyóvo praepostere intrusa sunt nov. CXX XIII | atque] frigiamque 7" | 23 excedat rei Kroll] scit arei V 
cap. 6: de quo errore er ordine duorum archetypi qua- | scindat rei T' | 24 licaonice V | 25 militare 7'[ 26 aut 
,lernionum turbato. repetendo dirimus ad p. 615,2 | 25 | addidi (seu add. vulg.) | bictolitam T 








Nov. OXLV 1 T 


UT DE CETERO NULLAM LICENTIAM 





ταγμένον. ἀλλὰ καὶ νῦν προΞῆλϑον ἡμῖν οἱ Φρυγίαν 
ἑκατέραν xai Πισιδίαν οἰκοῦντες, τὰ μὲν πρώην ἁμαρ- 
τανόμενα xav αὐτὰς παύσασϑαι λέγοντες, καὶ οὔτε 
λῃστήρια κατὰ τοὺς τόπους ἐκείνους συνεστάναι οὔτ᾽ 


Phrygiam utramque et Pisidiam habitant, ut ea quae 
pridem commissa sunt in eis compesceantur, dicentes 
neque latrocinia in locis illis compescita; neque enim 
in hominibus enutriri provincias, onus vero non ferri 


εἰς ἄνδρας ἐκτρέφεσϑαι ταῖς ἐπαρχίαις, τὸ δὲ βάρος 5a nobis inventi cinguli, quod ministrant ei insolito- 


οὐ φέρειν τῆς παρ᾽ ἡμῶν ἐπινενοημένης ἀρχῆς, τῶν 
ὑπηρετουμένων αὐτῇ συνεχῶς ἐπιφοιτώντων ταῖς 
ἐπαρχίαις καὶ συλλαμβανόντων τινὰς καὶ ζημίαις éni- 
τριβόντων, καὶ στρατιωτικῶν ϑορύβων ἐμπεπλησμέ- 


rum dignitate et adprehendentium aliquos et damnis 
adficientium, et militarium turbarum repleta loca illa, 
et omnino inhabitabiles eis esse provincias: etenim 
et ipsis contra se civilibus iudicibus copiosis ad rei 


vov τῶν τόπων ἐκείνων, καὶ ὅλως ἀοικήτους αὐτοῖς 10 correctionem constitutis, e& eorum qui provincias ha- 


τὰς ἐπαρχίας εἶναι" καίτοιγε καὶ αὐτῶν xad" ἑαυτοὺς 
τῶν πολιτικῶν ἀρχόντων ἱκανῶν πρὸς τὴν τοῦ πρά- 
γματος ἐπανόρϑωσιν ὄντων. καὶ γὰρ δὴ καὶ αὐτῶν 
τῶν τὰς ἐπαρχίας οἰκούντων πολλοὺς τὴν ἑτέρων ἐπι- 


" e , - - - 
εἰκειαν εὕρημα ποιουμένους τῇ τῆς ἀρχῆς ταύτης ἀπο- 15 


κεχρῆσϑαι περιβολῇ καὶ συνέχειν τοὺς ἀνευϑύνους, καὶ 
, ^ * ᾿ , - , 
ταύτῃ τὰ μὴ δίκαια σφίσιν αὐτοῖς καταπράττεσϑαι. 


bitant multos aliarum quietem facientes cingulo isto 
abutantur (περιβολῇ), et comprehendere innocentes, 
et quae non sunt dici in eis agi. 


CAPUT 1. 


Ταῦτα πολλάκις εἰπόντας αὐτοὺς ἐλεήσαντες éni τὸν 
L4 - « bd »* , € 
παρόντα ϑεῖον ἡμῶν ἤλθομεν νόμον, δὲ ov ϑεσπί- 


Haec saepius dicentes eorum miserti ad praesen- 
tem sacram nostram venimus legem, per quam san- 


Couev ἐξηρῆσϑαι vov λοιποῦ τὰς εἰρημένας ἡμῖν ἐπαρ- 20cimus auferri de cetero quae dictae sunt a nobis 


χίας (φαμὲν δὴ Φρυγίαν Σαλουταρίαν xai Φρυγίαν 
“Πακατιανὴν καὶ Πισιδέαν) τῆς ἀρχῆς ἐκείνης, ἣν αὐταῖς 
ve καὶ πρός γε τῇ “Ἰυκαόνων καὶ τῇ “υδῶν ἐπεστή- 
σαμεν πρώην, καὶ μηδεμίαν ἄδειαν ἐκ τοῦ παρόντος 


εἶναι τοῖς ἐκείνην ἔχουσι. τὴν ἀρχὴν ἢ ἐν αὐταῖς γίνε- 20 
, 


σϑαε ταῖς ἐπαρχίαις, ὡς ἀρχικὴν ἔχουσί τινα πρὸς 
αὐτὰς μετουσίαν, ἢ στέλλειν τινὰ τῆς τάξεως τῆς αὖ- 
τῶν ἢ καὶ τῶν ἄλλως αὐτοῖς προοηκόντων καὶ συνέ- 
χειν τινάς, ἀλλὰ μηδὲ αὐτοῖς ἄδειαν εἶναι τοῖς ἐκ 


provinciae (dicimus autem Phrygiam Salutarem et 
Phrygiam Pacatianam et Pisidiam) de cingulo illo, 
quod tam ipsis quam Lycaoniis et Lydis imposuimus 
olim, et nullam licentiam ex praesenti esse eis qui 
eam habent administrationem aut in eis fieri provin- 
ciis tamquam dignitatis habentes aliquod cum eis 
participium , aut transmittere aliquem de officio suo 
aut aliter eis competentibus et comprehendere ali- 
quos, sed neque eis licentiam esse qui ex illis pro- 


τῶν ἐπαρχιῶν ἐκείνων τρέχειν πρὸς τοὺς ἑκάστοτε 30 vinclis sunt currere ad unumquemque hanc habentem 


v 


ταύτην ἔχοντας τὴν ἀρχὴν καὶ μέμψιν ἀποτίϑεσϑαι 

^, 2t * , Pd € 

κατ ἀλλήλων, εἴτε ὑπὲρ χρημάτων εἴτε ὑπὲρ ἐγκλή- 
^ » € , . 

ματος τὸ κινούμενον εἴη" ποινὴν ὑφορωμένοις triginta 


dignitatem et querelam insinuare adversus invicem, 
sive pro pecuniariis sive pro criminalibus fuerit quod 
movetur: poenàm metuentibus triginta librarum auri, 





Sed nunc quoque adierunt nos qui Phrygiam utramque et Pisidiam incolunt, dicentes iam desiisse quae 
olim in iis provinciis committerentur, nec latronum turbas in illis locis existere neque in seditiones 


ecti 


provincias, neque vero onus magistratus a nobis excogitati se ferre, cum ministri eius adsidue provincias 
peragrent et homines aliquos comprehendant damnisque conterant et militaribus tumultibus plena sint loca 
illa, atque omnino inhabitabiles sibi provincias reddi: tametsi etiam ipsi civiles magistratus per se suffi- 
ciant ad rem emendandam. | Etenim etiam ex dis qui provincias incolunt multos ex aliorum modestia 
lucrum. facientes huius magistratus velut integumento abuti et innogios comprehendere, atque ita quae 
iusta non sunt sibi. obtinere. 

l. Haec cum saepius dicerent, eos miserati ad praesentem. sacram legem nostram venimus, per 
quam sancimus, ut in posterum praedictae a nobis provinciae (Phrygiam dicimus. Salutarem et Phrygiam 
Pacatianam et Pisidiam) a magistratu illo, quem et ipsis et praeterea Lycaoniae et Lydiae olim praefeci- 
mus, ecemptae sint, neve ulla inde a praesenti tempore facultas sit iis qui p rial illum gerunt aut 
in ipsis provinciis versandi, quasi qui administrationis aliquam partem in iis habeant, aut quemquam ea 
officio suo vel iis qui alio modo ad eos pertinent mittendi et aliquos comprehendendi, sed ut ne iis qui- 
dem qui ex provinciis illis sunt ad eos qui quoque tempore hunc magistratum gerunt accurrere, et que- 
rellas inter se instituere liceat, sive de pecuniis sive de crimine quaestio moveatur: atque triginta librarum 





1 xai om. &||3 κατ᾽ αὐτὰς Me] xai ταῦτα L | *ovó? ML 
| 4 συνεστάναι] compescita e || Ἐοὐδ᾽ M οὐδὲ L neque 
enim ς || es (om. L) ἄνδρας ἐκτρέφεσϑαει ταῖς ἐπαρχίαις 
(provincias e) corrupta; fort. leg. εἰς ἀναρχίαν ἐκτρέπεσϑιαι 
τὰς ἐπαρχίας (cf. 111, 21); Osenbrüggen ἀνδροφονίας (cf. 
191, 19). vel simile quid requirit, εὐανδρίαν non recte 
Zachariae | 6 τῆς] ταῖς L^ || τῶν — ἐπαρχίαις] quod 
ministrant ei insolitorum dignitate? eg | 7 συχνῶς L || 
8 συλλαμβανομένων L || ζημέας L | 11 xa9* ἑαυτοὺς --- 
13 αὐτῶν om. L | x«O' ἑαυτῶν vertit ς || 193. καὶ 
γὰρ δὴ καὶ αὐτῶν] et « || 15 εὕρεμα L, om. e || 17 
ταύτῃ τὰ μὴ δίκαια σφίσιν αὐτοῖθ] quae non sunt 
diei in eis ς | 18 εἰπόντες e? 20 ἐξαιρεῖσϑαι L| 
24 post ἐπεστήσαμεν πρώην quae sequuntur omnia om. B 
|25 2] ita? c || 26 τὰς ἐπαρχ' L| 28 προῤηκόντων — 
αὐτοῖς om. (2) [ ἐνέχειν M priore loco | 30 πρὸς τοὺς 
ἑχάστοτε ταύτην ἔχοντας ad unumquemque hane ha- 
bentem e || 32 ἐγκλημάτων .B « || 33 τριάκοντα (λ΄ M) 
λιτρῶν χρυσίου M priore loco, LB || vgogeuévovs Μ 
priore loco 





1 piseidiam 7' (id. infra) | ut om. vulg. | 3 com- 
pensita 7 | enim delet Beck || 4 ferre Beck || 5 ein- 
gulo V | quod — dignitate sensu cassa non expedio; 
olim fuisse qui m. ei insultantium dignitati putat Kroll 
[ ministrat V | insolitarum 7' | 6 dignitatem V || ad- 
praehentium V || aliquorum 7" | 7 et ad militarium V 
| repleta] et repleta 7' || 8 eis esse V] esse eis 7' vulg. 
| 9 ad re correptionem V || 10 qui (ez corr.) per pro- 
uineias 7'| 11 aliorum quietem inventum facientes, quo 
einguli huius abutantur περιβολῇ vulg. || isti V || 12 post 
abutantur (habitantur 7') edd. libri: perhiuole (perhy- 
bole 7) dieitur quando iudex habet multos homines ef 
in ipsos habet fidutiam (a verbis habet fidutiam inci- 
pit r); glossam om. vulg. quae tamen recepit περιβολῇ | 13 
eos vulg. | 18 inserti V || 22 capatianam r || 23 lichaoniis 
T liaconiis r || lidiis τὲ || 24 nulla V || praesenti] prae- 
senti tempore V | eis om. V] 25 aut Beck] ita /ibri|| 26 digni- 
tates libri | eius r | 27 de officio suo] de inofficioso 7' 
|| 30 * currere] corrigere /ibri | hane om. r | 31 dignitatem 
om. T'r | querelas V | 32 fuerit om. V 


HABEAT DUX BIOCOLITA LYDIAE 


113 


Nov. CXLV 1 





librarum auri, ὡς ἡμῶν πᾶσαν πάροδον πρὸς τὰς 
εἰρημένας ἡμῖν ἐπαρχίας ἀποκλειόντων τοῖς κατὰ και- 
ρὸν ἔχουσι τὴν ἀρχὴν ἢ τοῖς ὅλως εἰς τὴν τάξιν τὴν 
αὐτῶν ἀναφερομένοις. «ste οὔτε προῤρτάξειβ ἐπ᾽ ἐκεί- 
ναις ταῖς ἐπαρχίαις ἢ τοῖς κατ᾽ αὐτὰς οἰκοῦσι ποι- 
ήσονταε οὔτε ἄλλως οἰκειώσονταί τε τῶν εἰς αὐτὰς 
φερομένων, ἀλλ: ἀρκεσϑήσονται τῇ τε “υκαόνων τῇ 
τε “υδῶν, xav αὐτὰς κελεύοντες μόνας, ὡςανεὶ τὴν 
ἀρχὴν ταῖς δύο ταύταις ἐπαρχίαις περιεκλείσαμεν τὴν 
ἀρχὴν τὴν αὐτῶν οὐδεμίαν μετουσίαν εἰς 
ἑκατέραν ἢ Πισιδίαν δεδωκότες αὐτῇ. πάσης γὸρ ἐν- 
τεῦϑεν δυςκολίας ἐλευϑεροῦμεν τὰς ἐπαρχίας ἐκείνας, 
τῶν πολιτικῶν ἀρχόντων ἐπεξιόντων ἅπασι τοῖς τε 


utpote nobis omnem transitum ad praedictas a nobis 
provincias excludentibus his qui per tempus habue- 
rint dignitatem, aut his omnino qui in eorum ordinem 
relati fuerint, ut neque praecepta in illis provinciis 


5aut contra eos qui in eis habitant faciant, neque 


aliter sibi aliquid vindicabunt eorum quae in eis 
feruntur, sed contenti sint tam Lycaoniorum quam 
Lydorum, in ipsis iubentes solis, tamquam si in prin- 
cipio istis duabus provinciis conclusimus dignitatem 


γίαν 10 eorum nullum participium in Phrygiam utramque aut 


Pisidiam dantes ei Omni enim ex hoc difficultate 
provincias liberamus illas, civilium iudicum dignas 
omnibus quae tam in pecuniariis quam in criminali- 


εἰς χρήματα τοῖς τε εἰς ἐγκλήματα βλέπουσιν" εἰδότων bus respiciunt; scientibus his, quod si quodlibet 
αὐτῶν, ὡς εἴ τινος γενομένης λῃστείας ἢ ἐφόδου κατ᾽ 15 factum latrocinium aut invasionem in ipsis locis aut 


αὐτοὺς τοὺς τόπους ἢ ἀφαιρέσεως πραγμάτων [si] μὴ 
ἐπεξέλθϑοιεν καὶ τὸ ἀφαιρεϑὲν ἐκδικήσουσιν, ἐκ τῆς 
σφῶν αὐτῶν περιουσίας τὴν ἐντεῦϑεν ζημίαν ϑερα- 
πεύειν ἀναγκασϑήσονται, τοῖτο μὲν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν 
τοῦτο δὲ καὶ καταϑέμενοι ταύτην. ὥφτε κἂν εἰ πει- 
ραϑείη πρὸς τὸν ἔπειτα χρόνον ὁ τὴν ἐπὲ “υκαονίας 
καὶ “υδίας στρατιωτικὴν ἔχων ἀρχὴν ἢ αὐτὸς yive- 
σθαι κατὰ τὰς εἰρημένας ἡμῖν ἐπαρχίας ἢ στεῖλαί 
τινα τῶν ἐκ τῆς τάξεως τῆς αὐτοῦ, παρρησίαν δίδο- 


μεν τοῖς τῶν πόλεων ἐπισκόποις εἴργειν αὐτὸν ἢ τοὺς 25 


παρ᾽ αὐτοῦ στελλομένους ἐπιβῆναι βουλομένους, καὶ 
ἀπελαίνειν τῶν τόπων αὐτοὺς ὡς ἅπαξ διὰ τοῦ πα- 
ρόντος ϑείου κεκωλυμένους νόμου πρὸς τῷ καὶ ποινὴν 
triginta librarum auri ἐπικεῖσθαι τῷ τε κατὰ καιρὸν 


ablationem rerum non vindicent et ablatum vindica- 
verint, ex ipsis suis facultatibus ex hoc datum dis- 
pendium curaturos necessitatem habentes tam in 
cingulo constitutos quam etiam post depositum eum. 


20Quod vel si temptaverit post praesens tempus qui 


Lycaoniae et Lydiae militarem habet dignitatem aut 
ipse ire ad praedictas a nobis provincias aut dirigere 
aliquos de officio suo, fiduciam damus episcopis ci- 
vitatum prohibere eum aut eos qui ab eo destinati 
fuerint irruere volentes, et expellere de locis eos, 
utpote semel per praesentem sacram prohibitos legem; 
super quod et poenam triginta librarum auri imponi 
tam ei qui pro tempore reget cingulum quam his qui 
oboedire ei deputati sunt, sive tale aliquid ille iubeat 


ἔχοντε τὴν ἀρχὴν τοῖς τε ὑπακούειν αἰτοῦ τεταγμένοις, 30 aut isti praesumpserint ministrare; et super haec 


εἴ γέ τι τοιοῦτον ἐκεῖνος κελεύσει, ἢ αὐτοὶ ϑαρρήσειαν 
τ - , - 2 “- , 
ὑπουργεῖν, καὶ πρός ys τῆς ἀρχῆς ἔκπτωσιν κίνδυνόν 
M » , , » 
τε περὶ τὴν οὐσίαν αὐτήν. 
(Ἐπέλογος.) 'H σὴ τοίνυν ἐνδοξότης τὰ διὰ τοῦ 


παρόντος ἡμῶν ϑείου νόμου ϑεσπισϑέντα γεινώσκουσα 35 


ποιήσεταε μὲν ψήφους ἀκολούϑους αὐτοῖς, ἰδίκτοις δὲ 
5 * , * * ^ 

χρήσεται xai προῤτάξεσε πρὸς τοὺς τὰς ἐπαρχίας ἐϑύ- 

LI * —- , «rn * 

γονταβς καὶ τοὺς τῶν πόλεων ἐπισκόπους, (te καὶ 


cinguli amissione periclitabunt ipsiusque substantiae. 





auri poenam metuant, quippe cum omnem in praedictas a nobis provincias aditum praecludamus iis qui 
pro tempore magistratum gerunt vel qui omnino in officium eorum referuntur. Itaque neque praecepta 
de illis provincüs vel iis qui incolunt eas edent neque aliter quidquam eorum quae ad ipsas referuntur 
sibi vindicabunt, sed contenti erunt Lycaonia et Lydia, in iis solis imperium habentes tamquam si ab initio 
his duabus provinciis magistratum eorum coercuissemus nulla ei parte in Phrygia utraque aut Pisidia 
data. Omni enim difficultate inde oriunda provincias illas liberamus, cum civiles magistratus omnia perse- 
quantur, tam quae ad pecunias quam quae ad crimina spectant: qui quidem sciant, si quo latrocinio 
perpetrato in (ocis ipsis vel invasione vel rerum ereptione non persequantur rem et ereptum vindicent, 
se éx sua substantia damnum inde ortum resarcire coactum iri (am magistratum gerentes quam eo deposito. 
Quapropter si posteriore tempore is qui in Lycaonia et Lydia militarem magistratum habet vel ipse pro- 
vincias quas diximus accedere vel aliquem σὰ officio suo mittere ausus sit, facultatem damus episcopis 
civitatium arcendi ipsum vel eos qui ab ipso mittuntur ingredi volentes et ez: locis illis ezpellendi, utpote 
omnino per praesentem sacram legem id facere prohibitos: praeterquam. quod. etiam. triginta. librarum 
auri poena imminelbit et ei qui pro tempore magistratum gerit et is qui oboedire ei iussi sunt, si quid 


eiusmodi ille — vel ipsi ministrare ausi sint, atque insuper amissio magistratus et de ipsa sub- 
um. 


stantia pericu 


Epilogus. Tua igitur gloria iis quae per praesentem sacram legem nostram sancita sunt, cognitis 
et decreta cum iis consentanea faciet et edictis et praeceptis utetur ad eos qui provincias regunt atque 





2 ἡμῖν om. L* | ὑποκλειόντων B | 4. 6 *ovóg — 
οὐδὲ ML B | 8 κατ᾽ αὐτὰς] xai ταύτας L || 9 τὴν 
ἀρχὴν om. B || 13 ἐπεξιόντων])] dignas ς | 16 εἰ om. 
Haloander cum s | 11 ἐξέλθοιεν M priore loco | 20 
καὶ om. L | 22 γενέσϑαει B | 24 τινα] aliquos c | 
αὑτοῦ cum Scrimgero vulg. | 29 τριάκοντα (À' M, 
τριῶν L) λιτρῶν χρυσίου M priore loco, LB || 30 
τεταγμένους L^ | 31 εἴ ye] sive (i. e. εἴτε) s || κε- 

ves M priore loco, B] κελεύει M secundo loco, L 
κελεύοι cum. Scrimgero vulg. | ϑαρρήσειεν L | 32 xiv- 
δυνόν cs] periclhtabunt c, unde κινδυνεύειν temere 
Haloander | 34 epil. om. $; M priore loco breviorem 
habet epilogum τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xai διὰ 
τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ ἔργῳ 
καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω ἢ 80 ἀκολούϑως L 
| ἐδύκτοις L 

Ht . 





1 ad praedictas] apud dietas T'|| 2 qui tempus per ha- 
buerunt r | 3 qui om. VT || 4 fuerunt r || 5 eis vulg.] 
ea libri | 6 eorum quae] eis V?, del. V^| 1 sunt V| 8 
iubentes vulg. (cf. ad v. 29)] habitantes libri] 9 istis 
duabus istis V || conclusissemus vulg. | 11 hac » || 12 pro- 
vintiam T'r | iudieem V || 14 respiciunt: scientibus] re- 
spitientibus r | 16 ablationem vulg.] ablatio V oblatio 7'r 
| *uindicetur /ibri| oblatum 7'|| 18 curatores V || ha- 
bentem bri | 19 constituto /ibri, corr. vulg. | eum 
Tr] in eum V | 21 licaone (sic) r || militare V || 22 
ire ipseV | 25 et om. V | 26 per] prae V" || saer1 r | pro- 
hibitos vulg.] prohibitur V prohibetur r prohibebitur 7᾽ 
| 28 quam] quem V || eis r | depotati V deputa r pr. 
quid 7' | iubeat vwlg.] habeat libri | 30 ipsi vulg. : 
31 cingulis V | ammissione r 


90 


Nov. CXLVI pr. 


114 


UT LICEAT HEBRAEIS SECUNDUM 





προτεϑῆναι τοῦτον κατὰ τὰς πόλεις τὸν νόμον καὶ 
stage δῆλα γενέσϑαι τὰ κατὰ ταύτην ἡμῖν παραστάντα 
τὴν πρόφασιν. Dat. VI. id. Febr. CP. imp. dn. Iusti- 


Dat. id. Feb. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno 


niani pp. Aug. anno XXVI. pc. Basilii vc. anno us Ἕ B pc. Basilii vc. anno XII. 
a. 553. 





PMZ 
ΠΕΡῚ EBPAIQN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς "docoBlv0p τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
πραιτωρίων. 


(Ilgooíguiov.) ᾿Εχρῆν μὲν Ἑβραίους τῶν ἱερῶν. 


ἀκούοντας βιβλίων μὴ ψιλοῖς προετετηκέναι τοῖς γράμ- 
μασιν, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἐναποκειμέναβ αὐτοῖς σπροφη- 
τείας ὁρᾶν, δὲ ὧν τὸν μέγαν ϑεὸν καὶ σωτῆρα τοῦ 
τῶν ἀνθρώπων γένους ᾿Ιησοῦν τὸν Χοιστὸν καταγ- 
γέλλουσε" πλὴν ἄλλ᾽ εἰ καὶ ἀλόγοις σφᾶς αὐτοὺς éo- 


CXLVI. Auth. CXXIV. 


UT LICEAT HEBRAEIS SECUNDUM TRA- 
ITIONEM LEGERE SACRAS SCRIPTURAS LA- 
TINE VEL GRAECE VEL ALIA LINGUA, ET 


10UT DE LOCIS SUIS EXPELLANTUR NON CRE- 


DENTES IUDICIUM VEL RESURRECTIONEM 
VEL ANGELOS ESSE CREATURAM HR; 


Idem Aug. Areobindae pp. 


(Praefatio.) Necessarium quidem erat Hebraeos 


15 sacros libros audientes non solis litteris adhaerere, 


sed ad reconditas eis prophetias respicere, per quas 
magnum deum et salvatorem generis humani Iesum 
Christum adnuntiant. Sed etiamsi insensatis semet 
ipsos interpretationibus tradentos a recta usque nunc 


μηνείαις ἐπιδιδόντες τῆς ὀρϑῆς ἄχρι καὶ νῦν ἀποπε- 20 gloria aberrant, tamen certari ad invicem non com- 


πλάνηνται δόξης, ὅμως ἀμφιςβητεῖν πρὸς ἀλλήλους 
M 2 2 , L4 - 
μαϑόντες αὐτοὺς οὐκ ἐκαρτερήσαμεν ἄκριτον αὐτοῖς 


prehenderunt sine iudicio eis relinquere tumultum. 


Nov. CXLVI (— Authent. CXXIV) Graece. extat in ML, c. 1—3 in B^ 1,1, 51 [53, cf. Zachariae Beitr. 
z. Kritik u. Restitution der Basiliken, St. Petersburg 1817 p. 4. 15]. — Epit. Theod. 146, Athan. 3, 5 (inde Coll. 


const. eccl. 111 3, 5). 





ad civitatium episcopos, uf et proponatur haec lex in civitatibus et omnibus manifesta fiant quae per 


hanc causam nobis placuerunt. 





CXLVI. 
DE HEBRAEIS. 
Idem Augustus Areobindo gloriosissimo praefecto praetorio. 


Praefatio. Oportebat quidem Hebraeos sacros libros audientes non nudis litteris inhaerere, sed 
ad recondita in iis vaticinia respicere, per quae magnum deum et servatorem humani generis lesum 


Christum. adnuntiant. Atqui t enr tni absurdis int 
i 


hucusque aberrarunt, tamen 


retationibus se ipsos tradentes a recta sententia 


sceptare eos in(er se edocti non sustinuimus turbas iis relinquere non di- 





1 προστεϑῆναι M | 2 κατὰ ταύτην Zachariae] κατ᾽ 
αὐτὴν ML | 3 subser. dat. XII. reliquis omissis M priore 
vice, quod ex subscriptione praecedentis nov. CX LIV (quae 
tamen in M non praecedit, sed inter Tustini novellas extat) 
translatum putat Zachariae || Dat. VI. id. Febr. Contius "ex 
antiquis mss. (?) (cf. subser. nov. CXLVI)] Dat. id. Feb. & 
d. IV id. sept. M Za. γ΄ IIII. 0. voeufo. (i. e. II ve] IIII 
id. Novembris) Ath. ἐξερωνήϑη μηνὶ φεβρουαρίῳ Theod. 
| CP. — XXVI. Biener (cf. subscr. nov. CXL VI)] CP. 
imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno (X)XV ς ΟΡ βασι- 
λείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ xs Ath. ἔτει λε΄ (pro κε) τῆς 
βασιλείας Theod. CP. dn. iust. pp. aug. M || 4 pc. Ba- 
silii vo. anno XII c] μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου 
τὸ B' (corr. ιβ΄) Ath. ὑπατείᾳ Βασιλείου τὸ εγ΄ Theod. 
bilisar. πο. eonss. M || 7 Περὶ Ἑβραίων πῶς δεῖ τὰς 
γραφὰς ἀναγινώσκειν L Ὥστε ἄδειαν εἶναι τοῖς βου- 
λομένοις Ἑβραίοις ἐν vois συναγωγαῖς αὐτῶν διὰ τῆς 
ἑλληνικῆς (ἑλληνίδος index) φωνῆς ἢ καὶ (καὶ om. index) 
τῆς ἱταλικῆς ἢ καὶ (ἢ καὶ om. indez) διὰ τῆς τῶν 
ἄλλων γλώττης συμμεταβαλλομένης τοῖς τόποις ἄνα- 
γινώσκειν τὰς ἱερὰς γραφάς (hucusque index) ὥστε 
ἐννοεῖν (νοεῖν Coll. const. eccl.) τοὺς συνερχομένους τὴν 
ἀκρόασιν κατὰ τὴν τῶν ο΄ καὶ τὴν ᾿Ακύλου παρά- 
δοσιν, καὶ ὥστε τὴν παρ Ἑβραίοις λεγομένην δευτέ- 
ρωσιν Os μὴ τοῖς ἱεροῖς ζσυγγανειλημμένην βιβλίοις 
κωλυϑῆναι τελείως. καὶ ὥστε τοὺς μὴ λέγοντας κρίσιν 
ἢ ἀνάστασιν παντὸς ἀπελαύνεσϑαι τόπου, ἅμα ὃ 
καὶ τοὺς μὴ ὁμολογοῦντας κτίσμα ϑεοῦ εἶναι τοὺς 





ἀγγέλους Ath. (cf. s) Περὶ τοῦ ἀναγιναίσκειν τοὺς 
Ἑβραίους τὰς γραφὰς ἑλληνιστὲ καὶ ἑβραϊστί, καὶ περὲ 
ἀναιρέσεως τῆς δευτερώσεως, καὶ περὶ τῶν μὴ ὁμο- 
λογούντων κρίσιν ἢ ἀνάστασιν ἢ τοὺς ἀγγέλους κτίσμα 
ϑεοῦ εἶναι Theod. | ἐβραίων (et sic constanter) .M || 
12 ἀρεοβίνδᾳ Ath. | vow LL || 14 Χρὴ cit. Ath. eod. | 15 
βίβλων ἀκούοντας cit. Ath., ἀκούοντας βίβλων Halo- 
ander (cf. ad 15, 4) ψιλῶς IL || πράγμασιν L || 16 
αὐτοῖς προφητείας] αὐτοῖς IL! ἐννοίας αὑταῖς L m. rec. 
[19 ἀλόγοις] ἀλλήλους L || 22 μαϑόντες αὐτοὺς om. € 
| οὐκ ἐκαρτερήσαμεν») non comprehenderunt c 





3 subscriptionem praestant r Pistor. Escor. id. k. feb. Pist. 
(VI id. feb. Contius *ex antiquis mss.) dn. iusti. Pist. doüi. 
iust. r dn. nostri iut, Escor. || cog. ar. XV /ibri || 4 basil, 
Pist. bas. Escor. | 7 nov. CXLVI — Auth. CX XIV inter 
extravagantes in appendice ab alio librario scriptam ez- 
hibet T' f. 1817, item r f. S1" || rubr. om. V | hebreos r 
| traditionem] saeram traditionem r | 8 legis 7' || latine 
om. r | 10 ut de] unde 7'|| expellant 7 | 11 iudicium 
vel om. r | 12 creaturam 7) vulg.] creaturas rV (cf. Ath. 
Theod. et 7116,32); dei add. vulg. | 13 ariobinde TV 
ariobunde r Areobindo vulg. | pp. om. V | 14 ebreos (et 
ita saepius) V || 15 solis vulg.] solitis r solum VT || litteris] 
terris litteris 7" | 16 ad res conditas eis prohibentias 7' 
| 18 etiamsi vulg.] etiam libri | 20 aberant T' || certari 
Vr] crearet T; certare vulg. 


TRADITIONEM LEGERE SACRAS 


115 


Nov. CXLVI pr. 1 





καταλιπεῖν ταραχήν. δὲ αὐτῶν γὰρ τῶν προξενη- 
veyuévav ἡμῖν προςελεύσεων ἐμάϑομεν, ὡς οἱ μὲν 
μόνης ἔχονται τῆς ἑβραΐδος φωνῆς καὶ αὐτῇ κεχρῆ- 
σϑαι περὶ τὴν τῶν ἱερῶν βιβλίων ἀνάγνωσεν βού- 
λονται, οἱ δὲ καὶ τὴν ἑλληνίδα παραλαμβάνειν ἀξιοῦσι, 
καὶ πολὺν ἤδη χρόνον ὑπὲρ τούτου πρὸς σφᾶς αὐτοὺς 
στασιάζουσιν. ἡμεῖς τοίνυν τὰ περὲ τούτου μαϑόντες 
καλλίους ἐκρίναμεν εἶναε τοὺς καὶ τὴν ἐλληνίδα φωνὴν 
πρὸς τὴν τῶν ἱερῶν βιβλίων ἀνάγνωσιν παραλαμβά- 


Propterea enim ipsorum quae primitus in medio ad- 
ducta sunt [proenenegmenon] quidam solius habentes 
Hebraicae vocis et ipsa utentes in sacrorum libro- 
rum lectione volunt, neque Graecam tradere dignan- 


5tur, et multum dudum aurum pro hoc ad invicem 


eos commovit. Nos igitur huiusmodi discentes melius 
iudicavimus esse et Graecam vocem ad sacrorum li- 
brorum lectionem tradere volentes, et vocem omnem 
simpliciter quam locus aptiorem et magis cognitam 


vtt ἐθέλοντας, xal φωνὴν πᾶσαν ἁπλῶς ἣ» ὃ τόπος 10 audientibus facit. 


ἐπιτηδειοτέραν καὶ μᾶλλον γεώριμον τοῖς ἀκούουσιν 
εἶναι ποιεῖ. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, ἄδειαν εἶναι τοῖς βουλομένοις 
Ἑβραίοις κατὰ τὰς συναγωγὰς τὰς αὐτῶν, καϑ᾽ ὃν 


Sancimus igitur licentiam esse volentibus Hebraeis 
et synagogas suas, in quem Hebraei omnino locum 


Ἑβραῖοι OÀcs τόπον εἰσί, ϑιὰ τῆς ἑλληνίδος gwowvzsil5sunt, per Graecam vocem sacros libros legere con- 


τὰς ἱερὰς βίβλους ἀναγινώσκειν τοῖς συνιοῦσιν, ἢ καὶ 
τῆς πατρίου τυχὸν (τῆς ἐταλικῆς ταύτης φαμὲν) ἢ 
καὶ τῶν ἄλλων ἁπλῶς, τοῖς τόποις συμμεταβαλλομέ- 
γνης τῆς γλώττης xai τῆς δὲ αὐτῆς ἀναγνώσεως, ip 


venientibus et patria forte lingua (hac dicimus) et 
aliis simpliciter, locis translatis lingua et per ipsius 
lectionis, per quam clara sunt quae dicuntur con- 
venientibus omnibus deinceps, et secundum haec vi- 


Q σαφῆ ve εἶναι τὰ λεγόμενα vois συνιοῦσιν ἅπασιν 20 vere et conversari; et non fiduciam esse his qui apud 


ἐφεξῆς xai xarà τὰ αὐτὰ ζῆν τε καὶ πολιτεύεσθαι" 
καὶ μὴ παρρησίαν εἶναε τοῖς παρ αὐτοῖς ἐξηγηταῖς 
μόνην τὴν ἐβραΐδα παραλαμβάνουσι κακουργεῖν ταύ- 
τὴν ὡς av ἐθελήσαιεν, τῇ τῶν πολλῶν ἀγνοίᾳ τὴν 


eos sunt expositoribus solam Hebraicam tradentibus 
malignari hanc, quemadmodum voluerint, multorum 
ignorantia suam eis abscondentes malam consuetudi- 
nem. Verumtamen hi qui per Graecam legunt septua- 


σφῶν αὐτῶν περικαλύπτοντες κακοήϑειαν. πλὴν οἱ 25 ginta utantur traditione, quae omnibus certior et ab 


διὰ τῆς ἑλληνίδος ἀναγινώσκοντες τῇ τῶν ἑβδομή- 
κοντα χρήσονταε — —— τῇ πάντων ἀκριβεστέρᾳ 
καὶ παρὰ τὰς ἄλλας ἐγκεκριμένη διὰ τὸ μάλιστα περὶ 
τὴν ἑρμηνείαν συμβεβηκός, ὅτε κατὰ δύο διαιρεϑέντες 


καὶ κατὰ διαφόρους ἑρμηνεύσαντες τόπους ὅμως μέαν 80 


1 ἅπαντες ἐκδεδώκασι σύνϑεσιν. πρὸς δέ γε τού- 
P » -- - , 

τοι TÍS οὐκ dy τῶν ἀνδρῶν κἀκεῖνο ϑαυμάσειεν, oTt 

πολλῷ πρεσβύτεροι τῆς σωτηριώδους ἐπιφανείας τοῦ 


alis melior iudicata, praecipue propter quod inter- 
pretationi contigit, quia et per multos divisos et per 
diversa interpretantes loca tamen unam omnes tra- 
diderunt compositionem. 


1 Ad haec vero quis non horum virorum et illud 
admiretur, quia multo antiquiores salutari apparitione 


€. I pr. et ὃ 1 ez B habet Nomoc.4" XIV tit. 12, 3; summam Nomoc. XIV tit. 
c. I extr. (1171, 23 sqq.) et II summam Ath. repetunt paratitla Ath. 4 ὃ 7. 





iudicatas. Ex ipsis enim interpellationibus quae ad nos perlatae sunt comperimus alios solam hebraicam 
linguam tenere eaque in sacrorum librorum lectione uti velle, alios etiam graecam adsumendam existimare, 
atque longo iam tempore eos de hac re inter se dissidere. Nos igitur de hac re edocti meliores esse iudi- 
camus eos qui graecam quoque linguam ad sacrorum librorum lectionem assumere volunt, atque omnem 
omnino linguam quam locus accommodatiorem et notiorem audientibus reddit. 

I. Sancimus igitur, ut liceat Hebraeis qui volunt in synagogis suis, in quibus omnino locis Hebraei 
sunt, graeca lingua sacros libros iis qui conveniunt legere vel etiam patria forte (hac scilicet latina) vel 
omnino reliquis, una cum locis commutata lingua et per eam lectione, ut perspicua sint quae dicuntur 
omnibus deinceps convenientibus ac secundum eadem et vivant et agant; neve facultas sit interpretibus 
qui apud eos sunt solam hebraicam linguam amplectentibus —— eam quomodocumque voluerint, 
cum vulgi ignorantia suam velent pravitatem. Nisi quod qui graeca lingua legunt — interpretum 
utentur translatione omnium accuratissima et prae ceteris probata, propter id mazime quod in interpretando 
accidit, siquidem in binos divisi et diversis locis interpretati tamen unam. omnes compositionem ediderunt. 
1 Praeterea quis non in viris illis etiam illud admiretur, quod cum multo antiquiores essent salutari 





1 προενηνεγμένων ς | 2 ἡμῖν --- às om. «|| 3 ἔχον- 
⁊ cu] habentes (i. e. ἔχοντες ἢ) ς | κεχρῆσϑαι] utentes c | 
4 βίβλων et hic et v. 9 Haloander (cf. 16. 116, 3. 11. 
111, 5. 13. 18) 1 ὅ o£ δὲ xai] neque i. e. οὐδὲ ς || zaga- 
λαμβάνειν ΓΞ] mooshaugB&vav M | 6 χρόνον} aurum 
i.e. χρυσὸν c | 8 καλλίους] melius (i. e. κάλλιον ἢ ς | 
φωνὴν] ταύτην φωνὴν L* | 11 γνώριμον» γνωριμιο- 
τέραν L| 12 εἶναι om. ς | 14 κατὰ] et i. e. xai «|| τὰς 
αὐτῶν] τὰς om. Nomoc."^ | ὃν --- τόπο»] ὧν --- τόπων L 
| 16 ἢ καὶ] et (id. 17) ς || 17 τῆς ἐταλικῆς Νοπιος.ἅπι 
(cf. Ath. rubr.)) τῆς ἐταλίας M τῆς ἰταλῆς LB^, lingua ς 
| 18 συμμεταβαλλομένοις Nomoc." corr. (s) συμβαλλο- 
μένης Nomoc.) | 19 τῆς γλώττης] τῆς om. B* || αὐτῆς 
cum € Zachariae] αὐτῶν MLB || 20 ἅπαντα Nomoc.in 
| 21 xei om. Nomoc." | κατὰ τὰ αὐτὰ] κατ᾽ αὐτὰ No- 
moc.1" seeundum haee ς | 22 sive: om. Nomoc." | 24 
ϑελήσαιεν B* | Tv] τῆς M || 25 σφῶν αὐτῶν] suam 
eis c | 27 τῇ πάντων LB] τῇ om. M || 28 περὶ No- 


moc.a ἢ ρυμένη L ἐγκεκριμμένη Nomoc." || περὶ 


ταύτην τὴν malit Kroll| 29 ὅτε Nomoc.*" | xarà vo | 





διαερεϑέντες] per multos divisos ς || 30 διαφόρους) δύο 
Nomoc." | 31 συνήϑεσιν B* | πρὸς δέ ye — 110,5 πάντες 
om. Nonmoc. | 32 ϑαυμάσαιεν B* | 38 σωτηρίου Νο- 
moc. 





1 in medio om. r||2 *proene. nec me. nec V proene 
nemenon r proeneome non 7 seclusi | quidam om. Τ᾽ ἢ 
sollius V | 3 hebraici Vr | uti vu/g. | 6 commovit eos 7' 
| meliores vulg. | 7 ad saerorum — 8 vocem om. T'| 14 
sinagogas VTr | quam 7'4| 17 ipsis r; ipsos Beck | 18 
ultionem V, leetione Beck | 20 eis T' | 21 expositioni- 
bus r | hebrahieam 7'| 22 hanc vulg.] hae /ibri | uo- 
luerit r| 23 ignorantiae libri, corr. vulg. ἢ 24 hii 7' | 
legunt] legunt linguam V | 25 utantur] tradantur vel 
utantur 7'| traditionem libri, corr. vulg. | et] est et 
vulg. | ab] prae vulg. | 26 *interpretatione V interpreta- 
tionem rT' (an in interpretatione? Kroll) | 27 contingit γ᾽ 
| et per multos quia 7| 31 quisquis r | 52 multos anti- 
quiores salutares apparitiones libri, corr. vulg. 

90* 


Nov. CXLVI 1.2 


716 


UT LICEAT HEBRAEIS SECUNDUM 





μεγάλου ϑεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ «Χριστοῦ γε- 
γονότες ὅμως ἐκείνην μέλλουσαν ὥθρπερ δρῶντες τὴν 
τῶν ἱερῶν βίβλων παράδοσιν ἐποιήσαντο, σιροφητικῆβ 
diezeo χάριτος περιλαμψάσης αὐτούς; καὶ ταύτῃ μὲν 
χρήσονται μάλιστα πάντερ' πλὴν ἀλλ᾽ ὡς ἂν μὴ a λου- 
πὰς αὐτοῖς ἀποκλείειν νομισϑείημεν ἑρμηνείας, ἄδειαν 
δίδομεν καὶ τῇ Ακύλου κεχρῆσϑαι, κἂν εἰ ἀλλόφυλος 
ἐκεῖνος καὶ οὐ μετρίαν ἐπέ τινων λέξεων ἔχῃ πρὸς 
2 τοὺς ἑβδομήκοντα τὴν διαφωνίαν. τὴν δὲ παρ 


magni dei et salvatoris nostri Iesu Christi constituti 
tamen illam futuram tamquam videntes sacrorum li- 
brorum traditionem fecerunt, tamquam prophetiae 
gratia circumfulgente eos? Et hac quidem utentur 

5 praecipue omnes. Non tamen tamquam eis residuas 
excludere sanxerimus interpretationes, licentiam da- 
mus et Aquilae uti, vel si alienae tribus ille et non 
competentem in aliquibus sermonibus habet ἃ septua- 
ginta interpretatione dissonantiam. 


αὐτοῖς λεγομένην δευτέρωσιν ἀπαγορεύομεν παντελῶς, 109, Eam vero quae ab eis dicitur secunda editio in- 


ὡς ταῖς μὲν ἱεραῖς ov συνανειλημμένην βίβλοις οὐδὲ 
ἄνωϑεν παραδεδομένην ἐκ τῶν προφητῶν, ἐξεύρεσιν 
δὲ οὖσαν ἀνδρῶν ἐκ μόνης λαλούντων τῆς γῆς καὶ 
ϑεῖον ἐν αὐτοῖς ἐχόντων οὐδέν. καὶ αὐτὰς δὲ δὴ 


terdicimus, utpote sacris non coniunctam libris neque 
desuper traditam de prophetis, sed inventionem con- 
stitutam virorum, ex sola loquentibus terra et divi- 
num in ipsis habentibus nihil. Et ipsas ergo sacras 


τὰβ ἱερὰ φωνὰς ἀναγνώσονται τὰς βίβλους αὐτὰς 15 voces legentes, ipsos codices respuentes, sed non abs- 


ἀναπτύσσοντες, ἀλλὰ μὴ κατακρύπτοντες μὲν τὰ κατ 
αὑτὰς εἰρημένα, τὰς ἔξωϑεν δὲ παραλαμβάνοντες 


ἀγράφους κενοφωνίας πρὸς τὴν τῶν ἁπλουστέρων αὖ-᾿ 
- , 2 4 er , 
τοῖς ἐπινενοημένας ἀπώλειαν. ὥςτε ταύτης δεδομένης. 


condentes quidem quae per eos dicta sunt, exterio- 
ribus vero traditis sine scriptis novae vocis ad sim- 
plicium ipsis intelligentium perditionem: ut hac data 
a nobis licentia neque damnis aliquibus subicientur 


παρ᾽ ἡμῶν τῆς ἀδείας οὔτε ζημίαις τισὶν ὑπαχϑήσον- 20 omnino qui Graecam vocem et alias tradunt neque 


ται παντελῶς οἱ τὴν ἑλληνίδα φωνὴν xai τὰς ἄλλας 
σαραλαμβάνοντες, οὔτε παρ᾽ οὑτινοβοῦν κωλυϑήσον- 
ται" οὐδὲ ἄδειαν ἕξουσιν οἱ παρ᾽ αὐτοῖς ἀρχιφερεκῖται 
ἢ πρεσβύτεροι τυχὸν ἢ διδάσκαλοι προξαγορευόμενοι 


ab aliquo prohibentur; neque licentiam habebunt hi 
qui ab eis maiores omnibus archipherecitae aut presby- 
teri forsitan aut magistri appellati perinoeis aliquibus 
aut anathematismis hoc prohibere, nisi velint propter 


περινοίαις τισὶν ἢ ἀναϑεματισμοῖς τοῦτο κωλύειν, 2Ὁ eos castigati corporis poenis et insuper haec priva- 


σπλὴν si μὴ βούλοιντο δὲ αὐτῶν σωφρονιζόμενοι τῶν 
εἰς σῶμα ποινῶν καὶ πρός γε ἀφαιρούμενοι τῶν οὐ- 
σιῶν ἄκοντες ἐνδιδόναι καλλίονά τε καὶ ϑεοφιλέστερα 
βουλομένοις τε ἡμῖν καὶ κελεύουσιν. 


tionem facultatum nolentes sustinere, meliora vero 
et deo amabiliora volentibus nobis et iubentibus. 


CAPUT II. 
Εἴ τινες δὲ mag αὐτοῖς κενοφωνίας ἀϑέους ἐπεις- 30. Si quidam vero apud eos vanae vocis eloquia im- 


ἄγειν ἐγχειρήσαιεν, ἢ ἀνάστασιν ἢ κρίσιν. ἀρνούμενοι 
ἢ τὸ ποίημα τοῦ ϑεοῦ καὶ κτίσμα τοὺς ἀγγέλους 
ὑπάρχειν, τούτους καὶ ἀπελαύνεσϑαι βουλόμεϑα τόπου 
σταντὸς καὶ μὴ ἀφιέναι φωνὴν βλάσφημον οὕτω καὶ 


pia inferre praesumpserint, aut resurrectionem et 
iudicium negare aut facturam dei et creaturam an- 
gelos subsistere, hos et expelli volumus loco omni 
et non relinqui vocem blasphemam et a dei semel 


αὐτῆς vie περὶ ϑεοῦ καϑάπαξ ἐξολισϑήσασαν yvo-35]lapsam notitia. Praesumentes enim eos affari aliquid 





apparitione magni dei et servatoris nostri Iesu Christi tamen eam futuram quasi oculis videntes sacrorum 
librorum traditionem perfecerunt, tamquam prophetica gratia eos illustrante? Et hac quidem potissimum 
omnes utentur: quamquam me ceteras dis interpretationes. intercludere — facultatem. concedimus 
etiam Aquilae versione utendi, etsi ille diversae gentis fuerit et in lectionibus non mediocrem a septuaginta 
2 interpretibus habeat dissensum. | Deuterosin (secundariam traditionem) vero quae apud eos dicitur om- 
nino interdicimus, ut quae sacris libris non comprehensa nec divinitus per prophetas tradita, sed inventum 
sit virorum ez sola terra loquentium nec quicquam divini in se habentium. Iam ipsas quidem sacras voces 
legent libros ipsos evolventes, nec vero occullantes quae in iis dicuntur, vaniloquentias autem nusquam 
scriptas eaírinsecus adsumentes ad simpliciorum perniciem ab ipsis excogitatas. ltague hac facultate a 
nobis concessa neque damnis ullis omnino subicientur qui graecam linguam ceterasque adsumunt neque 
ab ullo impedientur ; neque qui apud eos archipherecitae vel presbyteri forte vel magistri vocantur facul- 
tatem habebunt machinationibus ullis aut anathematibus hoc impediendi, nisi forte poenis corporalibus 
castigati οἱ insuper bonis privati cedere inviti nobis velint meliora et deo cariora volentibus et iubentibus. 

IL δὲ qui autem apud eos vaniloquentias impias introducere temptaverint, sive resurrectionem vel 
iudicium sive dei opus et creaturam angelos esse negantes, eos adeo expelli volumus omni loco neque 
vocem emillere tam maledicam et ab ipsa dei cognitione plane deflectentem. .Nam si quid eiusmodi pro- 





6 αὐτοῖς] vois αὐτοῖς Nomoc." l, νομεσϑείημεν] san- | pue V [ aquilie 7'| 8 habet a Zeimbach] habita libri 


xerimus e | 7 δίδομεν om. B* || ἀκύλα χρῆσϑαι B* | 
si] εἴη Nomoc.5, om. B* (in Nomoc." verba ἀκύλου — 
ἀλλόφυλος margine absciso hausta sunt) | ἀλλόφυλλος L 
||9 τὴν διαφωνίαν om. L| 10 ἀπαγορεύομεν Ms) καὶ 
ἀπαγορεύομεν LB || παντελῶς om. e | 11 συνανειλημ- 
μένε: [6 | 15. ἀναγνώσονται) legentes c | 16 ἀναστύσ- 
corte] respuentes (ἡ, e. ἀνασπτύοντες) e | 17 εἰρημένας 
L || παραλαμβάνοντες] traditis « || 18 κενοφωνίας) novae 
vocis i. e. καινοφωνίας ς (cf. ad 30) || 19 ἐπενενοημέ- 
ves] intelligentium (i. e. £zuvevoruévov?) ς || διδομένης 
L | 20 Ἐοὐδὲ MLB* | ἐπαχϑήσονται M || 22 οὐδὲ 
MLB*| 23 oí παρ᾽ αὐτοῖς] qui ab eis maiores omni- 
bus ς | 28 ἄκοντας L? | καλίονα ve L meliora vero 
(i.e. δὲ) e || 30 τις L^ || 31 ἢ πρίσιν] et iudicium e || 
32 ἢ τὸ] ἤτοι Zachariae non recte|| 34 οὕτω et αὐτῆς 
om. € | 39 τῆς om. L^ || ἐξολισϑαίναντας L^ ἐξολισϑή- 
σαντας 1} ἢ ἀναγνώσεως M . 





4 utuntur rT' vulg. utentes V (utantur Beck) || 5 prae- 





| 10 secunde ditio V | 11 non om. 7'| 12 prophetes V? || 
constitutam vulg.] constitutorum (constituorum 7") libri 
| 13 ex vulg.] et iibri | loquentium et 14 habentium vulg. 
| terra vulg.] terram V terrena rT' | 15 legenter V || re- 
spuentem r pr., respondentes V | 16 qui V || eas 7? | 17 
siue V | vocis] legis 7| 19 subiciantur vulg. || 20 omnino 
vulg.] omne r V omnem 7' (omnes Zeimbach) || gregam V 
graeca r || uoce 77' | aliat 7'| 21 ab] pro r || *aliquo] alio 
libri| prohibeantur vulg. | hii 7 || 22 maiores vu/g.] ma- 
ioris r maior VT'|| archiferecite r V archiferetite 7' | presby- 
terii V || 23 perineis Jibri|| 24 enathematisenis V anathe- 
matis 7'|| 25 castigati V] castigari r7' vulg. | haeo] necV || 
priuatione faeultatium V | 26 meliora om.V | 27 amma- 
biliora r|| nobis om. r | Bü uanae uocis V] uanae nouae 
uocis r7 vulg. || eloqui r|| 31 praesumpserit r || et iudi- 
cium] aut iudieium r || 32 angelorum 7'| 33 et pelli V, 
et om. r | omni] tamen T7'| 34 uoce V | blasphema V 
blasphemiam 7'|a] ad T'| 35 notitiam libri, corr, vulg. 
[| eorum 7" 


TRADITIONEM LEGERE SACRAS 


717 


Nov. CXLVI 2.3 





σεως. ἐγχειροῦντας γὰρ αὐτοὺς παραφϑέγγεσϑαί τι 
τοιοῦτον ταῖς πασῶν ἐσχάταις ὑποβάλλομεν τιμωρίαις, 
τῆς ἐπειξαγομένης πλάνης 
περικαϑαίροντες &O'vos. 


ς ἐκ τούτου τὸ τῶν Ἑβραίων 


huiusmodi ultimis subdantur suppliciis, illato errore 
ex hoc Iudaeorum emendantes gentem. 


CAPUT III. 


Εὐχόμεϑα δὲ αὐτοὺς διὰ ταύτης ἢ ἐκείνης τῆς 
γλώττης τῶν ἱερῶν βίβλων ἀκούοντας φυλάττεσϑαε 
μὲν τὴν τῶν ἑρμηνευόντων κακίαν, μὴ φιλοῖς δὲ προς-- 
ἔχειν τοῖς γράμμασιν, ἀλλὰ τῶν πραγμάτων γενέσϑαι 
καὶ ϑειοτέρας ὄντως ἐννοίας λαβεῖν, ὥςτε καὶ α- 
μανϑάνειν τὸ κά 
μένους καὶ περὶ αὐτὸ τὸ πάντων καιριώτατον ἁμαρ- 
τάνοντας, τὴν sis ϑεὸν ἐλπίέδα φαμέν. διὰ τοῦτο 
γὰρ δὴ πᾶσαν αὐτοῖς φωνὴν ἀνεῴξαμεν πρὸς τὴν 
τῶν ἱερῶν βίβλων ἀνάγνωσιν, ὥςτε πάντας ἐφεξῆς 
τὰ καλλίω γενέσϑαι" τῶν ὡμολογημένων ὑπάρχοντος, 
ἑτοιμότερον πολλῷ πρὸς διάκρισιν εἶναε καὶ πρὸς 
τὴν τοῦ βελτίονος αἵρεσιν τὸν ἐν ἱεραῖς ἐντραφέντα 
βίβλοις καὶ μικρὸν τὸ λεῖπον ἔχοντα πρὸς διόρϑωσιν, 


5  Oramus vero in eos aut per istam aut per illam 
linguam sacros libros audientes servare quidem inter- 
retantium malignitatem, non solas vero considerare 
itteras, sed rebus effici et divinum veraciter intel- 
lectum acci ; ut et redoceri quod melius est et 


xai παύσασϑαί ποτε πλανω- 10 quiescere aliquando errantes, et de hoc ipso omnium 


[ἀναγκαιότερα] necessariora peccantibus, in deum 
spem dicimus Propterea enim omnem eis vocem 
aperimus ad sacrorum librorum lectionem, ut omnes 
de cetero eorum accipientes scientiam doctiores ad 


τὴν αὐτῶν λαμβάνοντας εἴδησιν εὐμαϑεστέρους πρὸς 15 melius fiant, confessam constituti parati multum ad 
iv go 


discretionem et ad meliorem intentionem sacris in- 
scriptam libris et parum quod deest habentem ad 
emendationem, si scientem quidem horum nihil, solum : 
vero culturae inchoatum nomine, et tamquam ancora 


ἢ τὸν εἰδότα μὲν τούτων οὐδέν, μόνου δὲ τοῦ «zc20retinente sacra, et doctrinam divinam puram haere- 


ϑρησκείας ἐξηρτημένον ὀνόματος καὶ ὥςπερ ἀγκύρας 
ἀντεχόμενον ἱερᾶς καὶ μάϑημα ϑεῖον τὴν ψιλὴν τῆς 
αἱρέσεως προΞηγορέαν εἶναι νομίζοντα. 


(Ἐπίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 


sis appellationem esse putantes. 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου νόμου δηλούμενα παραφυλάξει 25 


μὲν ἡ σὴ ἐνδοξότης καὶ ἡ πειϑομένη σοι τάξις, παρα- 
φυλάξει δὲ ὁ κατὰ καιρὸν ἐπὲ τῆς αὐτῆς ἀρχῆς τα- 
χϑησόμενος, καὶ οὐ —— παντελῶς Ἑβραίοις 


π' ταῦτα ποιεῖν, & τοὺς ἐνισταμένους T, καὶ 


κωλύειν ὅλως ἐπιχειροῦντας ταῖς εἰς σῶμα πρῶτον 830 
— 


ποιναῖς ὑποϑεὶς ἐξορίαν οἰκεῖν ἀναγκάσει, ἀφαιερου- 
μένους καὶ τῶν οὐσιῶν, ὡς μὴ κατὰ ταὐτὸν αὐτοὺς 
ϑεοῦ τε καὶ βασιλείας [IS Tt AMEN χρήσῃ δὲ 
καὶ προετάξεσ, πρὸς τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἡγουμένους 


προτάττων αὐτῶν τὸν ἡμέτερον νόμον, ὥςτε καὶ αὖ- 35 





ferre temptent, omnium extremis suppliciis eos subicimus, ab errore indidem introducto gentem Hebrae- 


orum purgantes. 


IIL  Exopíamus autem, ut cum hac vel illa lingua 


sacros libros audiunt caveant sibi ab interpretum 


pravitate, nec nudis litteris adhaereant, sed res attingant et diviniores vere sensus percipiant, ut et quod 


melius est addiscant et desinant aliquando errare atque in eo ipso quod omnium gravissimum est peccare, 
spem in deum dicimus. Propterea enim omnem illis linguam ad sacrorum librorum lectionem aperuimus, 
ut omnes deinceps eorum scientia accepta ad meliora perdiscenda aptiores reddantur: cum in confesso 
sit, mulío paratiorem ad vera discernenda et ad melius eligendum esse. eum qui sacris libris innutritus 
est nec multum habet, quod deficiat ad correctionem, quam qui nihil horum intelligit, sed soli cultus 
nomini inhaeret eoque tamquam sacra ancora tenetur, et divinam doctrinam nudam haeresis appellationem 
esse putat. 


Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram legem declarantur custodiet quidem 
tua gloria et quod tibi obtemperat officium, custodiet auiem qui pro tempore in eodem magistratu con- 
stitutus erit, nec permittet omnino Hebraeos adversus haec quidquam facere, sed eos qui resistant vel etiam 
impedire omnino temptent corporalibus primum poenis subiectos in exilio habitare compellet, exutos etiam 
bonis suis, ne audacia pariter contra deum et imperium se efferant. Sed praeceptis quoque uteris ad pro- 





2 πασῶν om. e| 3 τούτων L| 5 αὐτοὺς διὰ cavcrs] 
in eos aut per istam ς | 6 βιβλίων cum Serimgero vulg. 
l|? τὴν om. Β΄ | 8 γενέσϑαι (cf. 111,18. 720,1)] γεύεσϑαι 
B et cum. Haloandro vulg. | 11 περὶ αὐτὸ τὸ πᾶν τῶν 
καιριωτάτων M de hoc ipso omnium necessariora c | 
13 zvsotausv L| 14 βίβλων LB] βιβλίων M | 16 τῶν 
εὁμολογημένων} confessam ς || ὑπάρχοντας L constituti 
parati (i. e. ὑπάρχοντος ἑτοιμοτέρου ἢ ς | 11 πολλῶν L 
| εἶναι om. £! καὶ om. B* | 18 *ísgois MLE* || &va- 
τραφέντα inseriptam i. e. ἐγγραφέντα ς | 19 βι- 
βλίδις B* | ἔχοντας L^ || 20 z|& & e εἰς ἢ uovov] 
solum (i. e. μόνον ἢ s | 21 ἐξηρτημένου M ἐξηιρτη- 
μένων L?| 23 sivas om. Β΄ | νομίζοντα] putantes i. e. 
vouitorrss ς | 24 epilogum om. ς | 25 vov ϑείου L] 
τοῦ παρόντος ϑείου M || 21 δὲ! δὲ xai male cum Ha- 
loandro vulg. | 28 “Εβραίους mavult Zachariae | 30 é£o- 

ρίαν M] ἐξορία L ξόρια Zachariae) | 338 χρήση M] 


χρήσει L | 35 προτάττων αὐτῶν M (cf. CLII 1)] ποοσ- 
τάττων αὐτοῖς L 





5 in del vulg. | per istam] persistant T7'|| 7 solas 
vulg.] sole libri| considerantur r | 8 littere r VT, corr. 
vulg. | sed] uero sed 75 | 9 redocere V | 11 anarheo- 
tepa 7᾽ anarbeo tepa V anabeotepa r; seclusi ἢ neces- 
sariore coni. Skutsch | peccantes vulg. | in deum spem 
dicimus vulg. in medium speciem dicemus libri | 13 
lecionem r | 14 doctores rV 7, corr. vulg. || 16 disere- 
tionem V vulg.] descriptionem r7 | melioris vulg. | 17 
habentem vu/g.] habentis libri | 18 scientem vulg.] se- 
eundum est libri | 19 inchoatum] inchoatum est T'| 
anchorare tenente V (ancora retentum vulg.) | 20 et 
om. τ ἢ doctrina diuina libri, corr. vulg. || 21 putates V; 





leg. putantem ? 


Nov. CXLVII pr. 


118 


DE RELIQUIS PUBLICIS 





τοὺς τοῦτον μανϑάνοντας προϑεῖναι κατὰ πόλιν éxa- 
» , - , ^ € , 

στην, εἰδότας ὡς ταῦτα παραφυλάττειν χρεὼν ἡμετέραν 

ἀγανάκτησιν δεδιότας. Dat. VI. id. Febr. CP. imp. 


Dat. VI. id. Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 


dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVI. pc. Basilii vc. 4anno XXVI. pc. Basili vc. anno XII. 


anno Xll. 


[a. 553] 





PMZ 


CXLVII. Auth. OXXV. 


9ZTE ΤᾺΣ EIIODEIAOMENAS AOIHAAAX DE RELIQUIS PUBLICIS NON EXIGENDIS ET 
ΤΟΙ͂Σ EHMAPXOIS H ΤΑΙ͂Σ LARGITIOZIN H DE DISCUSSIONE DIVERSARUM ACTIONUM. 
ΤΟΙΣ HPIBATOIXS H ΤΩΙ OEI9I HATPIMO- 

NI9I ZYTFXQ9PEIZOAI EN ΠΑΝΤῚ EIAEI AXPI 10 

ΤῊΣ IIAPEAGO0YZHX EBAOMHEZ EIHINEMH- 


ZEQZ ΚΑΙ ΑΥ̓ΤΗΣ ODEIAEIN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς I4osofBivÓo τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
- € - , -" c⸗ * 2 , 
τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τῆς Ew καὶ ἀπὸ ἐπάρχων 


- 2? » , 4 * , 
τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ στρατηλάτῃς. 15 


{Προοΐμεον.) Εἰ καὶ δαπάνης νῦν πολλῆς εἴπερ 
^ - Ω - , ΄ 35» 
σοτὲ τῷ πολιτεύματε δεῖ, τοσαύτην μεγέϑους ἐπίδο- 
E y » 8 * 
σιν svu&ve(q λαβόντε ϑεοῦ καὶ πρὸς τὴν τῆς προς- 
, 2 , - , - 
ϑήκης ἀναλογίαν «ois περικδιμένοις πιροβπολεμοῦντι 


Idem Aug. Ariobindae pp. 


(Praefatio.) Etsi expensa multa nune super 
quam aliquando reipublicae oportet, tantam magni- 
tudinis praebitionem benignitate accipienti dei et 
augmenti ad rationem superimpositos expugnanti bar- 


βαρβάροιξ, πᾶσαν ὅμως ἐπινοοῦμεν ὁδόν, ὡς ἂν καὶ 20 ὈΔΙΌΒ, omnem tamen providimus viam, utpote et ex- 


τὰ τῆς χορηγίας ἀκώλυτα γένοιτο καὶ μηδὲν φιλαν- 
ϑρωπίας εἶδος περὶ τοὺς ὑποτελεῖς τοὺς ἡμετέρους 
παραλιμπάψοιτο. ὅσα μὲν οὖν τοῖς ἑκάστοτε 7:006- 
ἐοῦσιν ἡμῖν καὶ χρέα προτεινομένοις δημόσια καὶ ἀπο- 


pensarum non prohibita fiant et nulla misericordiae 
species circa subiectos nostros relinquatur. Quanta 
igitur singulis interpellantibus nobis et debita prae- 
tendentibus publica et inopiam redditionis praeparate 


ρίαν τῆς ἀποδόσεως ἑτοίμως φιλοτιμούμεϑα, καὶ cs25remuneramus, et qualiter nullus misericordiam petens 
οὐδεὶς φιλανϑρωπίας δεηϑεὶς ἄπρακτος ἐκ τῆς Zus- sine actu a nostra recessit facie, hoc dicere non 
τέρας ἀνεχώρησεν ὄψεως, τοῦτο λέγειν ovy ἡμέτερόν nostrum est, pro his scriptis et ipsis qui remunera- 
ἐστι, τῶν ὑπὲρ τούτου γεγραμμένων γραμμάτων καὶ tiones acceperunt attestantibus nobis. "Bed quia mo- 
αὐτῶν τῶν τὰς φιλοτιμίας λαβόντων ἐπιμαρτυρούν- 


Nov. CXL VII (2 Authent. CX XV) Graece extat in ML. — Epit. Theod. 147. . 





vinciarum praesides lege nostra praemissa, ut ipsi quoque ea cognoscentes in singulis civitatibus proponant, 
cum sciant haec necesse esse observare eos nostram indignationem veritos. 





CXLV II. 


UT RELIQUA QUAE DEBENTUR PRAEFECTIS VEL LARGITIONIBUS VEL PRIVATIS VEL 
SACRO PATRIMONIO IN OMNI SPECIE REMITTANTUR USQUE AD PRAETERITAM SEPTI- 
MAM INDICTIONEM ET IPSAM. 


Jdem Augustus Areobindo gloriosissimo praefecto sacro praetorio Orientis et eo praefecto huius felicis 
urbis et magistro militum. 


Praefatio. Tametsi nunc, si umquam, multis sumptibus res publica indiget, quae tantum inere- 
mentum magnitudinis dei benignitate cepit et pro ratione accessionis bella circumiacentibus barbaris infert, 
iamen omnes vias excogitamus, ut et expensae sine impedimento fiant et nulla humanitatis — erga 
subiectos nostros praetermitiatur. Atque quam multa iis qui quoque tempore nos adeunt et publica debita 
suamque in solvendo inopiam praetendunt, prompto animo largiamur, utque nemo qui humanitati nostrae 
supplicavit re infecta a conspectu nostro discesserit, hoc dicere non nostrum est, cum de hoc scriptae 
litterae atque ipsi, qui liberalitates ànpetrarunt, testimonium nobis praestent. Verum quoniam eaiguum et 





3 dat. VI. id. Feb. c datum ς΄ φεβρουαρίου Ath.] d. 
id. febr. M ἐξεφωνήϑη μηνὶ φεβρουαρίῳ Theod. | CP. 
— XXV ς βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ ἔτους κε΄ Ath. Kei 
xg Theod. CR. dn. iust, pp. aug. M || 5 pc. Basili uc. 
an. XII. ς μετὰ τὴν (τὴν om. Theod.) ὑπατείαν Βασι- 
λείου (βελισαρίου cod. Theod.) τὸ «B' Ath. Theod. basil. 
uc. conss. M || 7 rubr. Περὲ συγχωρήσεως λοιπάδων 
δημοσίων Theod. (cf. rubr. nov. CXLVIII) || ὀφειλο- 
μένας indez M || 8 largitiosin indez M λαργιτιῶσιεν in- 
dex L λαργιτίοσιν ML in textu | 9 προβάτοις indez LL 
|| πατριμολίω pr. πατριμοναλέω corr. ind. L || 12 αὐτοῖς 
ind. L|| 18 ἀρρεοβίνδω L [14 ἑώας L | 16 E] ἡ cit. 
Theod. cod. || δαπάναις νῦν πολλαῖς Γ᾿, ᾿ ἥπέρ ποτε L 
super quam (i. e. ὑπὲρ) aliquando ς || 17 μεγέϑους om. 
L| 18 ϑεῶ L" || 19 superimpositos g|| 20 βαρβάρους 
L" | 23 ὁπόσα L || προσεν (sic) M | 29 φιλοτιμίας] 
τιμίας ἢν 





9 subscr. praestant Pistoriensis et —— m 
libri | iust. pp. eog. an. (ante Pis) XXV libri (XXVI 
“δ: mss. Contius)|| 4 pac. JPist.| basili Pist.] om. Esc. || 
an. Esc. ante Pist. | 6 nov. CXL VII — Auth. CXXV 
om. R, inter extravagantes in appendice ab alio librario 
scriptam exhibet T' f. 181" || 7 rubr. om. V | 13 orio- 
binde 7, Areobindo vulg.| 16 expensam multam vujg. || 
17 oportet 7 est oportet V, esse oportet vulg. | tan- 
tum T7'|| 18 praebitione 7' || benignitatis V || accipientis V 
accipientes 7 corr. vulg. | 19 *augmenti ad (ad aug- 
menti vulg.) augmenti et VT' || rationem vulg.] patroni 
VT (proportionem Zeimbach) | expugnans bri, corr. 
vulg. || 20 praeuidimus V, providemus vulg. || 21 nulla 
vulg.] nullam 7' nullum V || 22 species vulg.] spem VT' 
| relinquatur V] relinquant 7'| 24 inopium Κ᾽ || redi- 
tionis praeparante 7'|| 27 scriptum 7'|| 28 atestibus uel 
atestantibus 7'| modicum vulg. 


NON EXIGENDIS 


119 


Nov. CXLVII pr. 1 





TOv Zuiv. ἀλλ᾿ ἐπειδὴ μικρὸν καὶ βασιλείας ἀνάξιον 
εἶναε νομίζομεν τὸ περὲ τοὺς ἑκάστοτε προΞξιόντας 
ἐδικάς τινας φιλοτιμίας ποιεῖσϑαι, ἢ καὶ μέχρε χωρίων 
ἢ πόλεων μόνων ἢ καὶ ὅλων ἐπαρχιῶν τὴν ἡμετέραν 
ἐκτείνειν φιλανϑρωπίαν, ἀλλὰ μὴ μέγα τε καὶ κοινὸν 
ἐπὲ πᾶσι τοῖς ὑπηκόοις ποιήσασϑαιε, 


dice et imperio indignum est de singulis interpellan- 
tibus proprias aliquorum remunerationes facere, aut 
etiam usque ad villas aut civitates solas aut etiam 
solas provincias nostram extendere misericordiam, et 

5non magnum aliquid et commune de omnibus sub- 
jectis facere, 


CAPUT I. 


τούτου χάριν imi τὰς παρούσας ϑείας ἡμῶν ἤλ- 
Sousv δωρεάς, δὲ cw ϑεσπίζομεν ἀφεῖσϑαι πάντας 
τοὺς ἡμετέρους ὑποτελεῖς ἐλλειμμάτων παντοίων ὄφει- 


propter hoc ad praesentes nostras venimus dona- 
tiones, per quas sancimus dimitti ommibus nostris 
subiectis reliqua omnino debita a praeterito circulo 


λομένων παρ᾽ αὐτῶν ἀπὸ τῆς τοῦ προτέρου κύκλου 10 primae indictionis et eius, in quam praecedentes 


πρώτης ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆς, εἰς ἣν τὰς προτέρας 
ἡμῶν συνεκλείσαμεν δωρεάς, μέχοε τῆς dori παρεῖ- 
ϑούσης ἑβδόμης ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆς, ὡς ibus 
εἴχοσε δύο ἐτῶν ἐφεξῆς τὴν tis τοὺς ὑπηκόους παρ᾽ 


nostras concludimus donationes, et nunc transacta 
septima indictione et ipsius, ut sint viginti et duo 
anni continui in nostros subiectos a nobis factae 
largitatis, et nulla reliqua exigi ad illa relata tem- 


Tuv γινομένην φιλοτιμίαν, xai μηδεμίαν ἐλλειμμάτων 15 pora. Haec vero dicimus non in his quae in auro 


εἴξπραξιν εἶναε πρὸς éxsivovs ἀναγομένων τοὺς χοό- 
ψους. ταῦτα δὲ φαμεν οὐ περὶ τῶν ἐν χουσίῳ μόνον, 
ἀλλὰ κἂν εἰ ἄργυρος ἢ σῖτος ἢ ἕτερον εἶδος τὸ χρεω- 
στούμενον εἴη, καὶ τοῦτο μὲν εἰ τῶν ϑρόνων τῶν 
σῶν τὸ π᾿ 
δὲ εἰ τῆς παρὰ Ἰλλυριοῖς ἐπαρχότητος ἢ τῶν ϑείων 


€ - - , , 
ἡμῶν ϑησαυρῶν, εἴτε ὑπὲρ φόρων εἴτε ὑπὲρ ἑτέρων 
ít. ὁπωςοῦν sisayouévov αὐτοῖς. κοινὴν y&o δὴ 


- - c € , c ΄ ΄ ς - 
πᾶσιν ἐφεξῆς τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσε ταύτην ἡμῶν 


solum, sed etiam si argentum aut triticum aut quae- 
dam alia species debita sit, et hoc quidem sive quod 
a subiectis debetur sit sive ab Iilyrica praefectura 
aut sacrorum nostrorum thesaurorum, sive pro fructi- 


αρὰ τῶν ὑποτελῶν ὀφειλόμενον εἴη, τοῦτο 20 bus sive pro residuis titulis quomodocumque inferen- 


dis ab eis. Communem enim omnibus continue nostris 
subiectis hanc nostram largitatem concedimus, ut 
nemo pro temporibus illis super eos inducat, qualem- 
cumque reliquorum faciens exactionem, sive ab ipsis 


τὴν φιλοτιμίαν παρέχομιεν, ὥςτε οὐδεὶς ὑπὲρ τῶν χρό- 20 destinato cingulis aut qualitercumque publicam per- 


vov ἐκείνων ἐπ αὐτοὺς λοιπὸν ἐνεχϑήσεταε τὴν οἷ- 
avoir —— ποιούμενος εἴσπραξιν. εἴτε παρ᾽ 
αὐτῶν στελλόμενος τῶν ἀρχῶν ἢ καὶ ὅὁπωςοῦν τὸ 
τοῦ δημοσίου πρόφςωπον οἰκειούμενος εἴτε τινὰς ἐπι- 


φερόμενος προιτάξεις ἢ ἐκταγάξ, ἐπείτοιγε καὶ τοῖς 80 cum. Qui 
τοιουτό τε —— καὶ τοσοῦτον ἐφεξῆς οὐκ sis- 


΄ , * jJ - € € 2 
πράξασε χρόνον τὴν κατὰ τῶν ὑποτελῶν ἀναιροῦμεν 


sonam vindicante sive inferente praecepta aut depu- 
tationes sit, quia huiusmodi quid accepit, et tanto 
continue non exigenti tempore contra subiectos au- 
ferimus exactionem, insuper et contra ipsum publi- 
enim debet continue tantum neglegens, 


ἀπαίτησιν, καὶ πρός γε τὴν xav αὐτοῦ τοῦ δημοσίου. 
ὁ γὰρ χρεωστούμενος ἐφεξῆς τοσοῦτον ἢ ῥᾳθϑυμήσας 





imperio indignum essse putamus, in singulos qui nos adeunt speciales aliquas liberalitates conferre, vel 
etiam usque ad praedia aut urbes solas vel etiam ad integras provincias latem nostram extendere, 
nec vero magno aliquo et communi beneficio omnes subiectos afficere, 

I. hutus rei gratia ad praesentes sacras nostras pervenimus donationes, per quas sancimus, ut 
omnibus subiectis nostris remittantur omnis generis reliqua quae ab iis debentur inde a superioris cycli 
prima indictione et ipsa, in quam priores nostras donationes conclusimus, usque ad septimam modo trans- 
actam indictionem et ipsam, ut per viginti duos annos continuos liberalitas a nobis in subiectos sit collata, 
neve ulla fiat exactio dine pria quae ad illa tempora referantur. Haec vero non de iis solum dicimus 
quae in auro constant, sed etiam si quod debeatur argentum vel frumentum vel alia species sit, et tam si 
sedis tuae sit quod a subiectis debeatur quam si praefecturae Illyrici aut sacrorum nostrorum thesaurorum 
sive nomine tributorum sive aliorum titu qualicumque modo iis inferendorum. Communem enim om- 
nibus deinceps subiectis nostris hanc nostram liberalitatem praebemus, ut nemo pro illis temporibus in 
posterum adversus 605. procedat ad qualemcumque reliquorum exactionem faciendam, sive ab ipsis magi- 
stratibus missus sit sive etiam quovis modo fisci personam sibi vindicet sive mandata aliqua aut dele- 
gationes afferat, quandoquidem etiam iis qui tale quid percipiunt et per tantum tempus continuum non 
exegerunt, exactionem adversus subiectos, et insuper adversus ipsum fiscum auferimus. .Nam cui tantum 
deinceps debetur, is ubi aut neglegenter egit aut sportulis potius nec vero principali debito intentus fuit, 
et neque ab illis neque a publico quicquam percepit, non in tempore rursus reminiscitur delegationum vel 





1 μεκρὸν] modice (i. e. μέτριον) ς || 2 εἶναε νομέζο- 
μεν] est ς ἢ 3 τεναςὶ aliquorum (i. e. τένων ἢ) ς ἢ ἢ xai 
μέχρε Mz] ἢ μέχρε L | 4 δλω»} solas (i-e. μόνων Ὁ) € 
[[ ὃ καινὸν L^ | 7 Suas om. e | 9 ἐλειμμάτων ML| 
stavroícv| omnino (i. e. παντοίως) ς | 10 xao αὐτῶν 
om. ς | 11 πρώτης ἐπινεμήσεως] i. e. a kal. Sept. a. 
522 | 12 μέχρι] et & ἢ παρελϑούσης M] διελθούσης L 
(i. 6. usque ad kal. Sept. a. 544) | 14 τοὺς ὑπηκόους] 
nostros subiectos ς | 15 γενομένην L| ἐλειειμάτων M 
(et ita fere constanter) | 16 ἀναγομένων Ls] ἀναγομέ- 
vnv M | 19 xai τοῦτο uiv — Ἴ τοῦτο δὲ om. L || εἰ 
Serimger| ἢ M | àv ϑρόνων τῶν σῶν om. ς | 21 ἢ 
τῇ παρ᾽ ἐλλυρίοις ἐπαρχότητε ἢ τινὶ τῶν ϑείων L| 
ἐπαρχιότητος M || 22 ὑπὲρ φόρων εἴτε ὑπὲρ ἑτέρων] 
pro fructibus sive pro residuis e | 26 ἐπ᾿ αὐτοὺς] ὑπ᾽ az- 
τῶν (αὐτὸν L?) L || λοιπὸν om. ς | ἐναχϑήσεται L in- 
ducat ς | 27 ποιουμένων L| 29 τινὰς om. «| 30 ἐπεί- 
Toys M] ἐπείγε L sit quia c | καὶ τοῖς τοιοῦτό τε 
λαμβάνουσι] huiusmodi quid accepit ς ἢ 31 εἰσπράξαισ 


L134 ἢ om. « 





1 dignum 77 | est] et V | interpellationibus 7" || 3 
uilam T | 4 prouintiam V^? | S demitti V7' | 9 cingulo 
V] 10 in vulj.] et VT (ad quam mavult Heimbac) | prae- 
cedentis VT, corr. vulg. | 11 conclusimus vw/g. || leg. 
transaetae septimae indictionis? | 12 septima] sepultura 
T | 14 largitatis vu/g.] largitates V7' || reliqui V | *ad] 
ex libri (ex illo relato tempore vulg.) | 17 hoe om. T'| 
18 sive (sedis tuae) Beck | sit siue 7' vulg.] siue sit V 
| apud Illyrios praefecturae Beck | 20 quocumque modo 
T | 21 ab delet Beck || *commune V communionem 7'| 
24 reliquarum ΚΠ | 25 destinatus vu/g. | 26 uindieante 
V] uindieantes 7, vindieans vulg. || inferens vulg. | de- 
putatione V | 27 sit quia (qui 7] sed qui Mommsen || 
quid accepit V] accepit quidem 7'; leg. quid accipienti? 
| 28 exigenti V] exigente 7' exigere vwig. | subiectos 
— qui enim om. T | 30 neglegent V negligent 7, vel 





negligens vel vulg. 


Nov. CXLVII 1.2 


120 


DE RELIQUIS PUBLICIS 





» , —- 2 γ », - , 

ἢ σπορτούλων μᾶλλον ἀλλ᾿ οὐ τῶν πρωτοτύπων y&- 
ψόμενος, καὶ οὔτε παρ᾽ ἐκείνων οὔτε παρὰ τοῦ δημο- 
σίου λαβὼν οὐκ ἐν καιρῷ λοιπὸν μέμνηται τῶν ἐκτα- 
γῶν ἢ τὴν ἐκεῖϑεν ἀπαίτησιν ἐπαγαγεῖν πειρᾶται. 
τοὐναντίον μὲν οὖν τὸν τοιοῦτόν τι ποιεῖν ἐγχειροῦντα 
ὡς ταῖς ἡμετέραις λυμαινόμενον ἀποστρεφόμεϑα δω- 
pe«is" ὥρτε πᾶσαν ἐφεξῆς ἀπαιτήσεως πρόφασιν ἢ 
περίνοιαν ἀναιρεϑῆναι κατά τε τῶν ὑποτελῶν κατά 
τε τοῦ δημοσίου, καὶ μείζονα περιγενέσϑ'αι κἀντεῦϑεν 
ἀσπραγμοσύνην τοῖς ἡμετέροις ὑποτελέσιν. ὅτι δὲ τού- 
τῶν ἀπολαύσουσι τῶν δωρεῶν καὶ ὅσαε τοῖς ϑείοις 
ἡμῶν πριβάτοις ἢ τῷ ϑείῳ ἡμῶν πατριμονίῳ προς- 
ἤκουσε κτήσεις, καὶ οὐδὲ κατὰ γεωργῶν 7 μισϑωτῶν 
»^ 2 ms » την ἡ , 
ἢ ἐμφυτευτῶν εἴξπραξις δημοσίων ὑστὲρ τῶν εἰρημέ- 


commodis magis et, non principalibus factus, et neque 
ab eis neque à publico accipiens, non in tempore 
deinde memoratur deputationum aut exinde exactio- 
nem inferre temptat; e contrario autem eum qui 


$ huiusmodi aliquid facere praesumpserit tamquam no- 


stris pestiferum repellimus donationibus, ut omnem 
de cetero repetitionis occasionem aut [ipsum quae- 
ratur quae in consuetudine non est] perinoeam au- 
ferri tam contra subiectos quam contra publicum et 


10 maiorem praevalere et ex hoc ἀπραγμοσύνην nostris 


subiectis. Quam per has perfruuntur donationes et 
quae sacris nostris privatis aut divino nostro patri- 
monio competunt possessiones, et neque contra co- 
lonos neque contra locatores aut emphyteutas exactio 


vov ἡμῖν γενήσεται χρύνων ἢ παρὰ τῶν τὰ δημόσια 15 fiscalium pro praedictis a nobis fiat temporibus aut 


εἰβπραττόντων ἢ παρὰ τῶν παλατίνων αὐτῶν, τῶν 
πᾶσιν ὡμολογημένων ἐστί. ταῦτα δέ φαμεν περὶ 
τῶν ὀφειλομένων ἔτε καὶ παρὰ τοῖς ἡμετέροις ὄντων 
ὑποτελέσιν. εἰ γάρ τε φϑάσαντες ἐκεῖνοι δεδώκασε 


ab iis qui publicum exigunt aut a palatinis ipsis ma- 
nifestissimum est. Haec vero dicimus, quae debentur 
adhuc et apud nostros sunt subiectos. Si enim ali- 
quid contigit eos dare et hoc apud curiales forsitan 


καὶ τοῦτο παρὰ βουλευταῖς τυχὸν ἢ ταξεώταις ἢ ὑπο- 20 aut officiales aut hypodectas aut delegatores aut 


δέκταις ἢ ἐκλήπτορσιν ἢ καὶ παρὰ τοῖς τὰς ἐπαρχίας 
τρακτεύουσιν ἔμεινε, τοῦτο οὐ συναναλαμβάνομεν οὐδὲ 
μέρος ποιούμεϑα τῆς παρούσης ἡμῶν δωρεᾶς, ἀλλ 
ἀποσωϑήσεται τῷ δημοσίῳ" τῶν ἀτοπωτάτων ὑπάρ- 


apud hos qui provinciarum sunt numerarii remansit, 
hoc non comprehendimus neque partem facimus prae- 
sentis nostrae donationis, sed salvabitur publico: in- 
utilissimum constitutum, ut quod a subiectis datum 


4ov τὸ παρὰ τῶν ὑποτελῶν δεδομένον μὴ τὸ δημόσιον 25 est non fiscus accipiat, sed proprium lucrum fiat. 


λαβεῖν, ἀλλ᾽ ἰδιωτικὸν ἑτέρων κέρδος yevéadas, 


CAPUT II. 


Ταύτης δὲ ἡμῶν τῆς φιλοτιμίας ἐκπκλείομεν καὶ τὰ 
ὁμολογηϑέντα τυχὸν ἢ καὶ ἀντιπεφωνημένα τῷ δη- 


μοσίῳ παρὰ τρακτευτῶν ἢ σκρινιαρέων ἢ ἀρχαρίων"" 
2 M 


Hac vero nostra lareitate excludimus et quae 
cauta sunt forsitan au€ fideiussa publico ἃ numera- 
riis aut arcariis aut scriniariis; nihil enim his de 


οὐδὲ γὰρ xai τούτοις τῆς ἴσης μεταδίδομεν δωρεᾶς, 30 aequa conferimus donatione, quia semel propria fecit 


ἐπεί ys ἅπαξ φκειώσατό τε καὶ σχεδὸν ἔχει ταῦτα 
λαβὸν τὸ δημόσιον. 
ἐξαιροῦμεν τάς τε στρατιωτικὰς καὶ φοιδερατικὰς dis- 
cussion«c* αὕὗταε γὰρ οὐ προβάπτονται μὲν τῶν ἣμε- 
τέρων ὑποτελῶν, δ 

vov ἐπάγουσε τῶν οὐ προφηκόντως ἐκ τοῦ δημοσίου 
λαβόντων κἂν εἰ προφάσει στρατιωτικῆς ἢ ——— 
κῆς δαπάνης ἔτυχον εἰληφότες, ὅμως οἰκεῖον τοῦτο 


τῆς δὲ ϑείας ταύτης φιλοτιμίας, 


et paene habet haec accipiens fiscus. Desacra vero 
hac largitate excipimus tam militares quam foedera- 
ticas discussiones; ipsae enim non contingunt quidem 
nostros subiectos, iustam vero exactionem contra 


ἱκαίαν δὲ τὴν εἴδπραξιν κατ᾽ éxsi-35ilos inferunt qui non competenter de publico acci- 


piunt, vel (si) occasione militaris vel foederaticae ex- 
pensae contigerunt accipientes, tamen proprium hoc 





exactionem inde peragere temptat. 


Quin e contrario eum qui tale quid facere audet, tamquam donationi- 


bus nostris nociturum aversamur: ut omnis deinceps exactionis causa vel machinatio tam adversus sub- 
iecto$ quam adversus fiscum «auferatur, atque maior inde quoque tranquillitas subiectis nostris existat. 
His autem donationibus etiam possessiones frui quaecumque ad sacra privata nostra aut sacrum patri- 
monium nostrum pertineant, et ne contra colonos quidem aut conductores aut emphyteutas iributorum 
exactionem pro praedictis a nobis temporibus sive ab iis qui tributa eaigunt sive a palatinis eorum institui 
licere apud omnes in confesso est. Haec autem de iis dicimus quae adhuc debentur et apud. subiectos 
nostros sunt. Si quid enim illi antea. dederunt idque apud curiales forte vel officiales vel susceptores 
vel acceptores vel provinciarum tractatores remansit, hoc non comprehendimus nec partem praesentis 
donationis nostrae —— sed fisco conservabitur, cum absurdissimum sit, ut si quod a subiectis datum est 
non fiscus accipiat, sed privatum aliorum lucrum fiat. 

IL. Ab hac vero liberalitate nostra ea quoque excludimus, quae confessa forte vel etiam constituta 
sunt fisco a tractatoribus vel scriniariis vel arcariis. Neque enim hos quoque aequalis donationis parti- 
cipes reddimus, quoniam fiscus semel haec sibi vindicavit et propemodum accepta habet. Excipimus autem 
a sacra hac liberalitate et militares et foederatorum discussiones; hae enim subiectos nostros non attingunt, 
sed iustam adversus illos exactionem inducunt qui non competenter ea publico acceperunt: qui etiamsi 
forte nomine militaris aut foederatorum sumptus acceperint, (amen hoc proprium lucrum fecerunt. Atque 





1 7 om. s || σπορτούλλων M || πρωτοτύπων» πρωτο- 
τύπων μᾶλλον L||  " οὐδὲ ---- οὐδὲ ML || τοῦ] τοὺς L 
| 6 λαμβανόμενον M" | 10 ὅτι δὲ τούτων] quam per 
(i. e. διὰ) has e || 18 κτίσεις 1, || ἢ μισϑωτῶ»} neque 
contra locatores e | 10 παλλατίνων L|| 21 ἐκλήμπτορ- 
σιν M | 22 evvaraAauBavousvov L | οὐδὲ om. L || 24 
ὑπάρχων M | 25 δεδομένων M^ διδομένον L^ || τὸ] 
τὸν L | 26 ἐδικὸν ἑτέρου IL ἑτέρων om. e || 29 aut 
arcariis aut seriniariis ς || 30 οὐδὲ] nihil i. e. οὐδὲν ς || 
καὶ om.c|| 31 καὶ σχεδὸν — 33 τάς τε om. M || 32 λα- 
Bóv L | 33 discuss/onas L δίσκουσ σίονασ M || 34 
avra] ipsae i. e. αὐταὶ e || 31 x&v] καὶ xav coni. Zacha- 
riae, malim 7) x&v. 





1 quomodis V|| 3 deputationem VT, corr. vulg. ἢ aut om. 
V || 5 praesumpsit Τ᾽ || 6 repellibus 7' | 7 ipsum — non est 
glossam ad voc. perinoeam adscriptam om. vulg. | 8 quae] 





aut ipsum quae V | consuetudine V] consuetudinem T'|| 
perhineam VT || auferri tam] aut feritam T' 10 ἀπραγμο- 
σύνην] aut pas pauo co V aut papaco 7' || nostri sub- 
iecti (subiecti ser. V? in sp. vac.) V | 11 fruuntur V || 12 
diuinio 7'| 14 emphiteotas 7 || 15 fiet vulg. | 16 ab iis 
vulg.) aliis V aliquis 7'| a V] om. T' vulg. | manifestis- 
simum V] manifestum 7'vulg. | 17 quae] de his quae 
vulg. || 19 contigit eos vulg.] contingit eos 7' eis conti- 
git V|| 20 ypothecos V|| 21 apud hos vu/g.] ab his V7'| 24 
constitutam V7'| ab V | 27 vero om. V || 29 archariis VT' 
| nihil enim] niehis ex V ἢ 30 aequa] qua 7 || donatio- 
nem 7 |} facit 7T'| 31 sacra vulg.] sacro V T' | 32 milita- 
ris V || federaticias T'|| 33 discutiones V || ipsae vulg.] 
ipsi V7'| 34 nostros om. V | 36 *vel si (cf. 721, 10)] uel 
libri | militaris vulg.] militaria V militario 7'|| vel vulg 
ut VT || foederaticae vulg.] federatica Κ᾽ federaticia 7' || 
expensae vulg.] expensa VT' || 37 contingerunt VT, corr. 
vulg. | hoe proprium 7' 





NON EXIGENDIS 


121 


Nov. CXLVII 2 





κέρδος ποιησαμένων. καὶ πολλῷ γε μᾶλλον ταύτης 
ἡμῶν ἐξαιροῦμεν τῆς δωρεᾶς τὰς τῶν πολιτικῶν χρη- 
μάτων ζητήσεις καὶ πρός γε τὰς τῶν ἔργων discus- 
sionas τῶν τε κατὰ ταύτην τὴν — πόλιν τῶν 
τε κατὰ τὰς ἐπαρχίας, ἐπεί γε μὴ δίκαιόν ἐστε το- 
σούτου παρ ἡμῶν ἐκφορηϑέντος χρυσίου προφάσει 
τῆς τοῦ πολιτεύματος ἀσφαλείας τοὺς μὲν ὑπουργη- 
κότας κέρδος ἄδεκον ἔχειν, στερεῖσϑαι δὲ τοὺς τόπους 
τῆς ἐξ ἡμῶν φιλοτιμίας ἢ τῆς ὀφειλομένης αὐτοῖς 


lucrum facientium. Et multo magis hac nostra ex- 
cipimus donatione civilium iarum inquisitiones 
et iusuper operum discussiones tam in hac felicissima 
civitate quam in aliis provinciis, quoniam non est iu- 


5stum tanto ἃ nobis emisso auro pro occasione muni- 


tionis reipublicae administrantes quidem lucrum in- 
iustum habere, fraudari vero loca nostra largitate aut 
debita eis munitione, aut civitates pecuniis quae ad 
ornatum earum divisae sunt defraudari. Quia vero 


ἀσφαλείας, ἢ καὶ τὰς πόλεις τῶν εἰς εὐκοσμέαν αὐταῖς 10 vel si malignantes omnino odimus, sed nostras huma- 


ἀπονενεμημένων ἀποστερεῖσϑαε χρημάτων. ἐπειδὴ 
À κἂν εἰ τοὺς κακουργοῦντας παντοίως μισοῦμεν, 
πλὴν ἀλλὰ τῆς ἡμῶν αὐτῶν φιλανθρωπίας ἐπιλαϑέ- 
σϑαι xav οὐδένα δυνάμεθα χρόνον, διὰ τοῦτο ϑεσπέ- 


ζομεν τὴν παρ ἡμῶν ἐπί τισε κεφαλαίοις γινομένην 1δ cimus sedecim pridem annis factam. 


ἐξαίρεσιν χώραν ἔχειν ἐπὶ τοῖς ἀπὸ τῆς ἔναγχος δια- 
δραμούσης πρώτης ἐπινεμήσεως χρόνοις, ταύτην δέ 
φαμεν τὴν sedecim πρόσϑεν annis γενομένην. ἐπὲ 
γὰρ δὴ τοῖς προλαβοῦσε χρόνοις ἁπλῆν καὶ γενικὴν 


nitates oblivisci nullo possumus modo, propterea san- 
cimus [quae] à nobis in quibusdam capitulis factam 
exceptionem locum habere super his quae nuper 
transiit primae indictionis temporibus, hanc vero di- 
De his enim 
quae praecedunt temporibus simplicem et generalem 
omnibus continue nostram humanitatem concedimus 
nullam exceptionem in ea facientes, ut communem 
omnes homines perfruantur securitatem, et nullam 


πᾶσι» ἐφεξῆς τὴν ἡμετέραν φιλοτιμίαν παρέχομεν οὖ- 20 reliquorum exactionem ex qualibet occasione ex illis 


Üsuíav ἐξαίρεσιν ἐπὶ ταύτῃ ποιούμενοι, ὥςτε κοινῇ 
πάντας ἀνθρώπους ἀπολαύειν ἀμεριμνίας, καὶ μηδὲε- 
μέαν ἐλλειμμάτων εἴςπραξιν ἐξ olasovv ἀφορμῆς ἐξ 
ἐχείνων προϊέναε τῶν χρόνων. ταύτην ἡμεῖς τοῖς 


rocedere temporibus. Hanc nos quidem subiectis 

umanitatem concedentes, deo magno offerre actum 

aestimavimus oportere, ut omnes his entes bonis 
tias pro nostro imperio confiteantur magno deo, 


gra 
μὲν ὑπηκόοις φιλοτιμήσασϑαι, ϑεῷ δὲ τῷ μεγάλῳ 25 qui et hunc nobis in mentem actum inmisit. 


mosayayfi» τὴν πρᾶξιν ἡγησάμεϑα δεῖν, ὡς ἂν πάν- 
τες τῶν ἐντεῦϑὲν —— ἀγαϑῶν χάριτας ὑπὲρ 
τῆς ἡμετέρας βασιλείας ὁμολογοῖεν τῷ μεγάλῳ ϑεῷ 
τῷ καὶ ταύτην ἡμῖν εἰς νοῦν βαλομένῳ τὴν πρᾶξιν. 


(Ἐπίλογος) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 80 


διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
σπευσάτω πρὸς ἔργον ἀχϑῆναι καὶ παραφυλαχϑῆναι 
σπουδασάτω. Dat. XVIL k. Mai. CP. (imp.) dn. 


Iustiniani pp. Aug. anno XXVII. pc. Basilii vc. anno 34 
XII. [a. 553.] 





multo magis ab hac donatione nostra excipimus civilium pecuniarum inquisitiones ac praeterea operum 
discussiones tam quae in hac felici civitate quam quae in provinciis sunt, quoniam iustum non est, cum 
lantum auri a nobis pro securitate rei publicae erogatum sit, eos quidem qui ministeria praestiterunt in- 
iustum lucrum habere, loca vero liberalitate nostra vel debita eis securitate fraudari, vel etiam civitates 
pecuniis quae ad ornatum eis tributae sunt privari. lam autem, etiamsi maleficos omnifariam oderi- 
mus, attamen humanitatis nostrae oblivisci nullo modo possumus, propterea sancimus, ut exceptio a nobis 
in quibusdam capitibus facta de iis temporibus locum habeat, quae inde a prima quae nuper praeteriit 
indictione descendunt, eam dicimus quae abhinc sedecim annos fuit. In praeteritis enim. temporibus 
simplicem et generalem omnibus deinceps liberalitatem nostram — nulla in ea exceptione facta, 
ut communiter omnes homines securitate fruantur, neve ulla reliquorum exactio ulla de causa ab illis 
temporibus procedat. Hanc nos actionem cum subiectis largiendam tum deo meo offerendam ezistima- 
vimus, ut omnes bonis inde oriundis fruentes pro nostro imperio gratias magno deo agant, qui hanc quo- 


que actionem nobis in mentem misit. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram legem declarantur tua sublimitas ut 
ad effectum adducantur studeat et ut observentur operam adhibeat. 





3 discuss/ona L δίσκουσ, σίονας M || 5 in aliis pro- 
vinciis ς | 9 ἢ τῆς] ἢ τὰς 1.5 | 14 χρόνον] modo i. e. 
τρόπον c | 19 γενομένην L|| 16 ἀπὸ om. ς | 11 πρώτης 
ἐπινεμήσεως! i. e. α kal. Sept. a. 531|| 11 δέ] δή mai 
Zachariae|| 18 sedecem M | exi] ἐπεὶ M||19 προλαβοῦσε 
Kroll (ef. e. g. 581, 23. 625, 3. 122, 13. ed. III 1 $ 1) quae 
praecedunt e] προβαένουσε ML || 24 προσιέναε L | 25 φι- 
λοτιμήσασϑαι] humanitatem concedentes ς | 29 εἰς γοῦν 
ἡμῖν L| βαλλομένω M λαβομένω L || 30 epilogum om. € 
| subser. om. & (nisi forte huc pertinet subscr. addita se- 

ti constitutioni Auth. CX XVI — nov. CLIX, ubi vid.) 

XVII k. mai. M] μηνὲ μαίῳ Theod.|| CP. dn. iustin. 
pp. aug. basilio uc. conss. M, ἔτει εε΄ (immo x5) μετὰ 
τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ &B' Theod. Annum imperii 
XXVIII. Contius 'ez mss. reposuit, unde pc. Basilii XIII. 
(i. e. a. 554) requirit Biener Gesch. d. Nov. p. 521; 
rectius Zachariae servato consulatus anno a Theodoro 
tradito ex v. 10 sq. annum imperii XXVII. restituit. 





2 donationem T'| 3 et — discussiones om. T' | discuti- 
eiones Κα ἢ 4 aliis delet Beck | 5 auiro V | 6 /eg. mini- 
strantes? | 7 nostre V | 8 dubitata eis minutione V | ci- 
uitatis VT, corr. vulg. | 9 eorum T | divisae vu/g.] diuisa 
VT |quia] ora Z| 11 modo possumus V | 12 *quae de- 
levi | factum exceptione V facta exceptio est vulg. | 14 
transiet VT, corr. vulg. | inditionis V | 15 sedecim] si 
decem V si. X. T'| facta V || 16 supplicem V | 19 nulla V 
| 20 reliquorum vulg.] reliquarum 7' relinquat V | 21 
non T'| 22 concedente V | actuum VT, corr. vulg. | 25 
hune vulg.] hane VT | in mentem vu/g.] inminentem VT' 
| subscriptione carent libri; nam quae in Escorialensi et 
Pistoriensi adicitur dat. prid. kal. nouemb. cp. (cap. Pist.) 
imp. dn. iust. pp. aug. (cog. libri) an. XVIIII. pe. (pac. 
Pist) basili uec. an. IlII. praescripta in Escor. constitu- 
tioni Auth. CXXXI (— nov. CXXXIII), in Pist. con- 
stitutioni Auth. CX X XIV (— nov. CX XIII), ea aliunde 
(Auth.CXXX? CXXXIII?) translata. est. 





91 ' 


Nov. CXLVIII pr. 1. 2 122 DE INDULGENTIA 





PMH 


IIEPI ZYPX9PHZEQ9Z AOIIIAA9N AHMOSZI9N. 


(Ἰουστῖνος “Αἴγουστος ἔδικτον.) 


Προοίμιον.) Ὅσην περὶ τὰ κοινὰ τῶν πραγμάτων εὐθὺς ἐκ προοιμίων τῆς ἡμετέρας βασιλείας 
ἐποιησάμεϑα πρόνοιάν τε καὶ σπουδὴν τῆς παραδοθείσης ἡμῖν ἐκ ϑεοῦ πολιτείας κηδόμενοι, ἐξ ὧν ἤδη 
πεπράχαμεν φανερὸν κατεστήσαμεν ἅπασι. τὸ γὰρ δημόσιον χρέεσε πολλοῖς καταπεφορτισμένον εὑρόντες καὶ 
πρὸς τὴν ἐσχάτην ἀπορίαν ἐλάσαν εἰς ἑαυτοὺς ἡμεῖς ἀνεδεξάμεϑα τὸ ὄφλημα, βάρους τε καὶ δυεχερείας πολλῆβ 
ἀπαλλάξαντες τοῦτο. καὶ τὸ στρατιωτικὸν δὲ παραρρυὲν ἤδη τῇ τῶν ἀναγκαίων ἀπορίᾳ, ὡς τὸ πολέτευμα 
ταῖς τῶν βαρβάρων ἐφόδοις τὸ καὶ ἐπιδρομαῖς ἀμέτροις καταβλάπτεσϑαι, xaO" ὅσον γέγονεν ἡμῖν δυνατὸν 
τῆς δεούσης ἐπανορϑώσεως ἀξιοῦμεν. πλὴν ἀλλ᾽ οὐκ ἄχρε τούτων καὶ μόνων δεῖν φήϑημεν τὴν περὶ τοὺς 
ὑπηκόους στῆναι βοήϑειαν, ἀλλὰ καί τινος ἄλλης μεταδοῦναι φιλανϑρώπου γνώμης τοῖς ὑποτελέσε νενομίκαμεν 
χρῆναι ἐλευϑεροῦντες αὐτοὺς τῶν παρ᾽ αὐτῶν ἐλλειμμάτων ὀφειλομένων τῷ δημοσίῳ. 


CAPUT I. 


, Κοινὴν τοίνυν καὶ ταύτην ἡμῶν τὴν εὐεργεσίαν εἰς ἅπαντας ἐπεκτείνοντες συγχωροῦμεν τοῦ προλα- 
βόντος χρόνου μέχρε τῆς οοἴᾶγας ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆς τοῦ ἐνεστῶτος κύκλου τὰ ὀφειλόμενα παρὰ τῶν ὑπο- 
τελῶν ἐλλείμματα τῷ δημοσίῳ, καὶ ϑεσπίζομεν. μηδεμίαν εἴβπεραξιν γενέσϑαι τῶν ἐν λοιπάσιν ὀφειλομένων 
ἄχρε τῆς εἰρημένης ἐπινεμήσεως, εἴτε τὴν γενικὴν εἴτε τὴν ἰδικὴν τράπεζαν τῆς σῆς ἐνδοξότητος ταῦτα ὁρᾷ 
ἢ τὴν ἀρχὴν τῶν παρὰ ᾿Ιλλυριοῖς ἱερῶν πραιτωρίων ἢ τοῦ ἐνδοξοτάτου Ἰουστινιανοῦ ἐπάρχου τῶν ἐπὲ Μυσίας 
καὶ Σκυϑίας στρατιωτικῶν καταλόγων ἢ καὶ τῶν ϑείων ἡμῶν ϑησαυρῶν ἢ τοῦ ἱερωτάτου ἡμῶν ταμιείου ἢ 
τοῦ ϑείου πατριμονίου ἢ τοῦ μεγαλοπρεπεστάτου κουράτωρος τῶν οἰκιῶν" ἀλλὰ πᾶν σον ἔν τὸ χουσίῳ καὶ 
ἀργύρῳ καὶ ἑτέροις εἴδεσε κεχρεωστημένον εἴη, τοῦτο πᾶσι τοῖς ὀφείλουσε συγχωρείσϑω, ὥστε οὔτε γεωργοὶ 
οὔτε μισϑωταὶ οὔτε ἐμφυτευταὶ οὔτε μὴν οἱ κεκτημένοι εἰβπραχϑήσονται τὰ ὀφειλόμενα τῷ δημοσίῳ ἐλλείμ- 
ματα τῶν ἄχρε τῆς εἰρημένης ἐπινεμήσεως καὶ αὐτῆς χρόνων. 


CAPUT II. 


᾿Ἐξαιροῦμεν δὲ ταύτης ἡμῶν τῆς φιλοτιμίας τάς τε στρατιωτικὰς καὶ φοιδερατικὰς discussiones. ταύτας 
γὰρ τῶν ὑποτελῶν οὐδὲ ὅλως καϑάπτεσϑαι συμβαίνει, ἀλλ᾽ ἐκείνων καὶ μόνων τῶν ἐκ τοῦ δημοσίου χρήματα 
χορηγηϑέντων, εἰς κέρδος ve οἰκεῖον ἀπεγνεγκαμένων τὰ τοῖς στρατιωτικοῖς τάγμασιν ἢ φοιδερατικοῖς ἐπιδὸο- 
ϑέντα παρὰ τοῦ δημοσίου. εἰ δὲ καί τινα παρὰ τοῖς λεγομένοις ὑποδέκταιβ ἢ ἀπαιτηταῖς ἢ ἐκλήπτορσιν ἢ 


* n». CXLVIII Iustini Graece tantum extat in M (f. 410 inter. Iustini novellas prima) et L. — Epit. Theod. 148 
than. 20, 6. 





CXLVIII. 
DE INDULGENTIA RELIQUORUM PUBLICORUM. 


(ustinus Augustus edic(um.) 


Praefatio. Quantum providentiae et studii in res communes statim a primordiis imperii nostri 
contulerimus, dum traditae nobis a deo reipublicae curam adhibemus, ex iis quae iam gessimus omnibus 
manifestum fecimus. | Fiscum enim cum multis debitis oneratum et ad extremam inopiam adactum inveni- 
remus, in nos ipsos aere alieno recepto onere atque difficultate magna liberavimus. Deinde rem militarem 
rerum necessariarum penuria iam dilapsam, ita ut res publica barbarorum invasionibus irruptionibusque 
infinitis labefactaretur, quoad eius facere potuimus, idonea emendatione dignamur. Quamquam non in his 
tantum opem subiectis praestandam subsistere oportere putavimus, sed etiam alterius cuiusdam clementiae 
paran faciendos subiectos arbitrati sumus, ut eos a reliquis fisco debitis liberaremus.. i 

. Commune igitur hoc quoque beneficium nostrum in omnes eatendentes praeteriti temporis reliqua 
Nau ad octavam et ipsam praesentis cycli indictionem a subiectis fisco debita remittimus, atque sancimus 
nullam fieri exactionem eorum quae in reliquis usque ad modo dictam indictionem debentur, sive genera- 
lem sive specialem mensam gloriae tuae spectant vel praefecturam sacri apud. Illyrios praetorii vel glo- 
riosissimi lustiniani praefecti numerorum militarium in Moesia et Scythia vel etiam sacrorum nostrorum 
thesaurorum vel sanctissimi nostri aerarii vel sacri patrimonii vel magnificentissimi curatoris domuum: 
verum quidquid tam in auro quam argento aliisque speciebus debitum faerit id omne omnibus debitoribus 

remittaiur, ut neque a colonis neque a conductoribus neque ab emphyteutis neque magis a possessoribus 
reliqua fisco debita pro tempore quod est usque ad praedictam indictionem et ipsam eaigantur. 

Il Excipimus autem ab hac liberalitate nostra militares et foederatorum discussiones. Hae enim 
subiectos omnino non attingunt, verum illos solos quibus a fisco — sunt pecuniae et qui in 
lucrum —— converterunt quae militaribus vel foederatorum ordinibus data sunt a fisco. Sed si quae 
etiam apud ?os qui dicuntur susceptores vel exactores vel acceptores sive in auro sivé in argento vel 





2 rubr. Περὶ συγχωρήσεωβ δημοσίων Ath., Περὶ λοι- 
πάδων Theod. || 8. inser. om. ML, inserui ez Ath. ἢ 4 
Ὅσα cit. Theod. | 1 ἐλάσαν M] ἐλάσσαν L, ἐλασϑὲν 
cum Haloandro vulg. | 8 παραρυὲν M || τῇ om. L || 10 
ἠξιοῦμεν Zachariae πλὴν δὲ ἀλλ᾽ L||11 φιλανϑρώ- 
που μεταδοῦναι L || 12 *éAevO'sgovvres] ἐλευϑέρους 
ΜΙ, (ποιήσας post δημοσίῳ add. cum Haloandro vulg.) 
|| ἐλειμμάτων (ét sic saepius) M, ἐλλειμάτων (et sic 
plerumque) L | 14 octausas L, om. M in lac. 12—15 
litt. {ἐπινεμήσεως} i. e. usque ad kal. Sept. a. 560 | 





ταύτης L||16 δρᾶς M||17 τῶν] τὴν L || ἐλλυρίοιβ L 
ἐλλυρικοῖς M || de hoc praefecto cf. nov. XLÍ et L Ϊ 
18 7 καὶ τοῦ ἱερωτάτου 7, || 19 οἰκιῶν M (τὸν κόμητα 
τῶν οἰκιῶν Ath.) οἰκείων L || 20 sg. *ov02 - οὐδὲ -- 
οὐδὲ ML | 21 μισϑωτοὶ L || φυτευταὶ L^ || 22 καὶ om. L || 
23 discussionas ἢ δυσκουσίονας M δισοιδδίονας Ath. cod. 
24 Ἐἀλλὴ ἢ ML, πλὴν Hombergk, δἰ μὴ Osenbrüggen 
(cf. 120, 35) | 25 χορηγηθέντα L || ἐπιϑέντα M" | 20 δὲ 
δὲ καί τινὰ L Ath.] εἰρημένα καί τινα M 


10 


15 


20 


25 


123 


iv χρυσίῳ ἢ ἐν ἀργύρῳ ἢ τῶν ἄλλων τῶν ἐν εἴδει τελουμένων εὑρεϑεῖεν παρὰ τῶν ὑποτελῶν καταβληϑέντα, 
εἰςξπραχϑήσονται καὶ αὐτὰ καὶ καταβληϑήσονται οἷς προΞήκεε τῶν εἰρημένων ἡμῖν ᾿ἀρχόντων. τὸν ὅμοιόν τε 
τρόπον καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας τοὺς λαβόντας τῶν — συντελῶν χρυσίον f| ἕτερόν τι ἐκ τῶν εἰρη- 
μένων ἡμῖν ἐπινεμήσεων καὶ τοῦτο μὴ καταϑέντας εἰς τὸ δημόσιον p καταϑεῖναι προξῆκον ἣν, ἐξαιροῦμεν 
τῆς παρούσης ἡμῶν δωρεᾶς, ὥςτε τοῦτο ἐπὶ τὸ δημόσιον ἢ καὶ οἷς av ἁρμόξῃ τὰ τοιαῦτα — εἴν. τοὺς 
γὰρ ὑποτελεῖς ἐλεοῦντες τῆς παροΐίσης ἠξιώσαμεν φιλανθρωπίας, οὐ μὴν τοὺς mag αὐτῶν τὰ δημόσια προ- 
λαβόντας χρήματα ἀποστερεῖν τε τὸ δημόσιον βουλομένους ἤγουν ἐκείνους, ὅπου ἂν ἐκτεταγμένοι τύχοιεν 
ὄντες. πρόδηλον δέ, ὡς εἴ τινες ταύτης ἡμῶν προπισϑόμενοε τῆς φιλοτιμίας ὑπὲρ τῶν συγχωρουμένων 
ἐλλειμμάτων κατά τινα περίνοιαν ἐκ τῶν ὑποτελῶν ὁμολογίας ἢ ἀντιφωνήσεις εἰλήφασιν, ἢ καὶ εἰς ἰδιωτικὰ 
μετατεϑείκασε χρέα, ἢ ἄλλο τε πρὸς περιγραφὴν τοιοῦτό τε μελετήσαντες ἢ πράξαντες φανεῖεν, οὐδὲν ἐξ αὐτῶν 
ẽ ἕξουσιν, ἀναδώσουσι δὲ τὰς ὁμολογίας map ὧν ἐκομίσαντο ταύτας. “Ἅπαντες δὲ χάριτας ϑεῷ τε καὶ 
ἡμῖν ὁμολογήσουσιν, οἱ μὲν ὀφείλοντες τὰ ἐλλείμματα τῆς τούτων συγχωρήσεώς τε καὶ φιλανϑρωπίας ἀξιωϑέν- 
τες, οἱ δὲ οὐδὲν ὑπὲρ ἐλλειμμάτων ὀφείλοντες ἀπηλλαγμένοι φροντίδος τῆς τῶν ἀποδείξεων ἕνεκα παραφυλακῆς, 
ὡς μὴ τούτοις παρεμπίπτειν (10) πολλάκις ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ἐνοχλεῖσθαι χρόνων, πάλιν δὲ ζυγοκλεπτήσαντες 
—— ἄχρε τῆς ὀγδόης ἐπινεμήσεως ἔχοντες τὸ ἀμέριμνον" ὡς εἰς πάντας εἰκότως τὴν παροῦσαν ἡμῶν 
Ἰανέμειν δωρεάν. : 
uio oyocs) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου ἡμῶν πραγματικοῦ νόμου δηλού- 
μενα ἡ σὴ ἐνδοξότης προγράμμασε χρωμένη κατὰ τήνδε τὴν βασιλίδα πόλιν ἅπασε φανερὰ καταστήσει: 
D. anno I. Iustinov pp. Aug. [a. 566.] 


UT PRAESIDES PROVINCIARUM Nov. CXLIX pr. 








PM8 


ΠΕΡῚ TOY HPOIKA ΤΟΥΣ ΤῊΝ EIHAPXION APXONTAX TINEXOAI EK ΔΕΉΣΕΩΣ ΤῸΝ TE 

OEOQIAEXTATO9N ἘΠΙΣΚΟΠΩ͂Ν ΚΑῚ KTHTOP9N ΚΑῚ ΟἸΚΗΤΌΡΩΝ ΤΩΝ EHAPXION ΠΡῸΣ 

TON ΕΥ̓ΣΕΒΕΣΤΑΤΟΝ ΒΑΣΙΑΒΑ, ED» OI ΤῸΝ ONOMAZOMENON TO AHMOXION AXOAAI- 

ZEXOAI. EI AE YIIEPO9NTAI TOYTO IIPAZAIL ΜΗΔΈΝΑ HPOXZXIENAI ΚΑΤΑ TOY APXON- 
ΤΟΣ OTIOYN HPATTONTOX IIPODAXEI ΤῸΝ AHMOZI9N. 


{«Προοΐίμ er) 


Τῆς παρὰ τοῦ ϑεοῦ δεδομένης ἡμῖν πολιτείας κηδόμενοι xai ἐν πάσῃ δικαιοσύνῃ Lzv 
τοὺς ἡμετέρους σπου j 


ἄξοντες ὑπηκόους ἕνα σκοπὸν ἐξ ἀρχῆς τοῦτον ἐθέμεθα, ἅπαν εἴ τε πρώην ἀτεζὲς ἣν 


Nov. CXLIX inter lustini novellas quarta Graece tantum extat in M f. 412. --- Epit. Theod. 149. 





reliquorum quae in specie conferuntur a subiectis solufa inveniantur, exigentur et ipsa iisque ad quos 
perüinent ex dictis a nobis magistratibus solventur. Aíque pari modo ceteros omnes qui a subiectis nostris 
aurum vel aliud aliquid in praedictis a nobis indictionibus acceperint neque id fisco solverint quemadmodum 
solvere par erat, a praesenti donatione nosíra excipimus, ut hoc fisco vel etiam — — competunt 
solvant. Subiectorum enim miserati praesenti humanitate dignati sumus, nec vero eos qui ab ipsis publicas 
pecunias praeceperunt ac privare fiscum volunt sive illos a quibus delegati sunt. Manifestum autem est, si qui 
cum hanc nostram liberalitatem praesentirent pro reliquis remissis per fraudem aliquam a subiectis nostris 
cautiones vel constituta acceperint, vel etiam in privata debita transtulerint, vel quid aliud eius generis ad 
circumscriptionem meditati esse vel fecisse videantur, nullam eos utilitatem ex iis habituros, sed cautiones 
iis reddituros esse a quibus eas abstulerunt. Omnes autem et deo et nobis gratias agent: La reliqua debent, 
quod remissione et clementia digni habiti sunt, qui nihil reliquorum nomine debent, quod liberati 
sint sollicitudine propter apochas custodiendas, ne forte accidat iis ut saepius pro iisdem temporibus mo- 
lestia afficiantur, — — —, usque ad octavam indictionem securitate utentes, ut ad omnes merito praesens 
donatio nostra redundet. 

|. Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam legem declarantur tua 
gloria edictis usa in hac regia civitate omnibus manifesta faciet. : 





CXLIX. 


UT PRAESIDES PROVINCIARUM GRATIS FIANT EX SUPPLICATIONE DEO CARISSIMORUM 

EPISCOPORUM ET POSSESSORUM ET INCOLARUM PROVINCIARUM AD PIISSIMUM IMPE- 

RATOREM FACTA, UT QUI NOMINATUS SIT FISCO CAUTIONEM PRAESTET; QUODSI 1D 

FACERE DISTULERINT, NE QUIS IMPERATOREM ADEAT ADVERSUS PRAESIDEM, QUID- 
QUID IS TRIBUTORUM PUBLICORUM NOMINE FECERIT. 


Praefatio. Cum rei publicae a deo nobis traditae prospiciamus operamque demus ut subiecti 


nosíri in omni iustitia vivant, unum hunc finem ab initio nobis proposuimus, ut omne si quid antea imper- 





17 τῶν M] xai vOv L| εἴδεε M] ἤδη L| 4 5 L] | fugerunt. — Ita vere locum restituendum putat Kroll: o» 
εἰ M | 5 τούτους mavult Zachariae || £i om. L^ | 6 αὐτῶ M | uu; (rovvo 0 παρεμπίπτει πολλάκις) ὑπὲρ T. a. £. y. πά- 
| παραλαβόντας L| 1 ἤγουν] Zys Haloander | leg. óxtó- | 4«v- (oi) δὲ £vy. | 16 διανέμειν M] διανομεῖν L διαμέ- 


Sev? | ἐκτετασμένοι L, ἐκτεταμένοι M, corr. Haloander 
(τοὺς ἐκταγαρίους Ath.) | 9 viva M] τὴν L | 10 τοιοῦτό 
τι ML| τοιοῦτον cum Haloandro vulg. | 11 ἅπαντας L 
| 12 μὲν M] μὲν oiv L| 13 ἀποδείξεων Hombergk (cf. 
122, 25. 281,31 ed. 11 c. 1 ὃ 2)) ἀποδεξαμένων ML ]| 14 
*rovrois] τούτω οἷς M τοῦτο οἷς L (τούτους Haloander, 
τούτους οἷς Scrimger) ἢ παρεμπέπτειν ΔΓ] παρεμπίπτει 
cum Scrimgero vulg. | * vo addidi | ξυγοκλεπτήσαντες 
παρείτωσαν ML, παρίτωσαν corr. Scrimger (praestat 
fort. παρείσϑωσαν i. e. "indulgentia potiantur). Verba 
obscura non erpedio; ξυγοκλεπτήσαντες significare vide- 
tur qui iuga vel capita (cf. 122,13. 21. 636,23. 637,35. 
Gothofr. ad cod. Theod. 13,10. 3) averterunt vel subter- 





vs Zachariae; malim διαρκεῖν vel διατείνειν ἢ 18 προ- 
γράμμασι Zachariae] yocuuacs ML | 19 subscr. d. ann. 
T. iustinu pp. aug. M, ἐξεφωνήϑη ἐν τοῖς χρόνοις Ba- 
σιλείας ᾿Ιουστεινιανοῦ Theod. ἐγράφη ceteris om. Ath. ἢ 
21 rubr. Heoi τοῦ προίκα γίνεσϑαε τοὺς ἄρχοντας ovo- 
μασίᾳ τῶν κτητόρων ἀσφαλιξζομένους (ἀσφαλεζομένων 
cod., corr. Zachariae) τὸ δημόσιον, μὴ (ἢ μὴ inder, xai 
μὴ Zachariae, malim μηδὲ) δυναμένους τοῦτο ποιῆσαι, 
προΞξιέναε (προξιέναε om. index reginae) βασιλεῖ διὰ τὴν 
τῶν δημοσίων εἴσπραξιν Theod. | 22 οἰκητόρων] o£ xai 
οἰκητόρων inder M | πρὸς τὸν — 25 δημοσέω» xai δια- 
φόρων κεφαλαίων inder M | 24 * urózva (possis etiam 
μηκπέτε, cf. 650, 11)] μηδενὲ M (an μὴ δύνασθαι Kroll) 
91* 


10 


15 


20 


25 


Nov. CXLIX pr. 1. 2 124 UT PRAESIDES PROVINCIARUM 





"αἱ συγκεχυμένον ὑπῆρχε, τοῦτο καὶ ἐπανορϑῶσαι καὶ τέλειον ἀποφῆναι. μεριμνήσαντες τοίνυν ὅπως τό τε 
δημόσιον τό τε ὑπήκοον ἀβλαβές τε καὶ ἀζήμιον διατελοίη, διενοήϑημεν ὅτι δὴ τοῦτο ῥᾳδίως ἕξομεν, εἰ τοὺς 
ἡγουμένους τῶν ἐπαρχιῶν προῖκα τὰς ἀρχὰς παραλαμβάνοντας καὶ τὸ δημόσιον ἀσφαλιζομένους ὀρϑῶς τε καὶ 
τομίμως ἅπασι χρῆσϑαιε παρασκευάσαιμεν, παντὸς ἀπεχομένους τοῦτο μὲν ἀδικήματος τοῦτο δὲ καὶ λήμματος 
αἰσχροῦ v& καὶ ἄλλως ἀπηγορευμένου. 


CAPUT I. 


, . dva τοίνυν μὴ ξένοι τινὲς ἐπειρπηδῶντες ταῖς ἐπαρχίαις ἀδικοῖεν αὐτὰς ἡμεῖς ve συχναῖς ταῖς κατ᾽ 
αὐτῶν ἐνοχλοίμεϑα προβελεύσεσι, προτρέπομιεεν τοὺς ἑκάστης ἐπαρχίας ὁσιωτάτους ἐπισκόπους κτητόρων τε 
καὶ οἰκητόρων τοὺς ἄγοντας τὰ πρωτεῖα, διὰ κοινῆς δεήσεως ἀναφέρειν ἐπὶ τὸ ἡμέτερον κράτος τοὺς αὐτοῖς 
ἐπιτηδείως ἔχειν πρὸς τὴν ἀρχὴν τῆς αὐτῶν ἐπαρχίας νομιζομένους. τούτοις γὰρ τὰ σύμβολα τῆς ἀρχῆς 
δόσεως χωρὶς παρέξομεν ἀσφαλιζομένοις τὸν δημόσιον εἰβάγειν κανόνα, παρεγγυῶντες αὐτοῖς τῶν νόμων 
ἐναντίον μηδὲν διαπράττεσϑαε [ἢ] μηδέ τινα βιάζεσϑαι παρὰ τῶν ὑποτελῶν (mógov, ἀλλὰ ταῖς οἰκείαις) 
ἀρκουμένοιξ σιτήσεσιν ἐπαγρυπινεῖν τῇ τῶν δημοσίων φόρων εἰβπράξει, καὶ τοῖς μὲν περὶ τὰς εὐσεβεῖς eic- 
φορὰς εὐγνωμονοῦσε πρῴως τε ἅμα καὶ πατρικῶς προῤβφέρεσϑαι, τοὺς δὲ ἀγνωμογοῦντας εἰεσπράττειν σφοδρό- 
τερον, μηδὲν ὑπὲρ τούτου κέρδος οἰκεῖον παντάπασιν ἀποφερομένους. δεήσει δὲ αὐτοὺς οὐδὲν ἧττον καὶ τοῖς 
δικαξζομένοις ἅπασε τὸ ἴσον τε καὶ δίκαιον νέμειν σὺν τάχει τε τούτους ἀπαλλάττειν βλέποντας πρὸς τοὺς 
νόμους, ὡς μὴ καὶ δαπάναις καὶ χρόνοις μακροῖς αὐτοὺς ἐπιτρίβεσϑαι" ἐπεξιέναι δὲ καὶ τοῖς ἁμαρτάνουσι, 
καὶ πρὸς τὸν νόμον ἐπάγειν τὰς τιμωρίας αὐτοῖς, καὶ πᾶσαν ἐπιδείκνυσϑαι δικαιοσύνην. 


CAPUT II. 


Οὐ μόνον δὲ αὐτοῖς ταῦτα προαγορεύομεν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀρχῆς ἑκάστης παρέδροιβ καὶ τοῖς ἄλλως 
ὑπηρετουμέγοις αὐταῖς. εἰ γάρ vis αὐτῶν ἢ περὶ τὴν τῶν δημοσίων εἴβσεραξιν ῥᾳϑυμίᾳ χρήσηται, ἢ ζημίαις 
ἢ ἐπηρείαις περιβάλοι τοὺς ἡμετέρους ὑστοτελεῖς, τῆς τε οὐσίας ἐκπεσεῖται καὶ μεγίσταις ὑπαχϑήσεται TULO- 
ρίαις, ἡμῖν γὰρ ἡγουμένου ϑεοῦ μία Tí; ἐστιν αὕτη σπουδὴ τὰς ἐπαρχίας εὐνομεῖσϑιαί Te καὶ ἀσφαλῶς 
οἰκεῖσϑαι καὶ τῆς τῶν ἀρχόντων ἀπολαύειν δικαιοσύνης. τούς vs δημοσίους ἀμέμστως εἰξάγεσϑαι φόρους. οὐ 
γὰρ ἄλλως ἔνεστι τὸ πολίτευμα διασώζεσϑαι μὴ τῶν εὐσεβῶν εἰξαγομένων τελεσμάτων, ἐξ ὧν τὸ μὲν στρα- 
τιωτικὸν τὰ τεταγμένα τούτῳ κομιζόμενον τοῖς πολεμίοις ἀντικαϑίσταται καὶ ἐκ τῆς τῶν βαρβάρων ἐπιδρο- 
μῆς τε καὶ κακίας ἐξαιρεῖται τοὺς ὑποτελεῖς, φρουρεῖ δὲ καὶ τοὺς ἀγροὺς καὶ τὰς πόλεις ἐκ τῆς τῶν ληστῶν 
καὶ τῶν ἄλλως ἄτακτον βίον ἐπανῃρημένων ἐπηρείαβ τε καὶ ἐφόδου, ἀπολαύει δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ταγμάτων 
τῶν αὐτοῖς ἀπονεμηϑέντων, τείχη τε καὶ πόλεις ἐπανορϑοῦνται, δημοσίων τε βαλανείων ἐκπυρώσεις προΐασι 
ϑεάτρων τε ἐπιμέλεια καὶ τῶν ἄλλων, ὅπόσα πρὸς ϑεραπείαν τῶν ὑπηκόων ἐξεύρηται" ὥςτε τὰ παρ᾽ αὐτῶν 
συντελούμενα τὰ μὲν εἰς αὐτοὺς τὰ δὲ καὶ δ αὐτοὺς δαπανᾶσϑαί τε καὶ ἐπιδίδοσϑαι, ziv δὲ καϑάπαξ 
οὐδὲν ἐντεῦϑεν ἢ τὰς ὑπὲρ τούτων ἔχειν συμβαίνει φροντίδας, πλὴν ἀλλ᾿ οὐδὲ ταύτας ἀμέσϑους, τοῦ μεγάλου 
ϑεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ιησοῦ Χριστοῦ τῷ μεγέϑει τῆς αὐτοῦ φιλανϑρωπίας πολλοῖς ἡμᾶς καὶ διὰ τοῦτο 
τοῖς ἀγαϑοῖς ἀμειβομένου. - 





fectum esset et confusum, id et emendaremus et perfectum redderemus. Itaque cum meditaremur, quomodo 
tam fiscus quam subiecti a damno et iniuria liberi manerent, id quidem nos facile obtenturos intelleacimus, 
si efficeremus ut praesides provinciarum gratis magistratus suscipientes et fisco cautionem praestantes 
recte et legitime omnibus uterentur, omnique tam iniuria quam lucro turpi atque alioqui prohibito abstinerent. 

IL Ne qui igitur peregrini provincias ingressi eas iniuria afficiant nobisque per crebras interpella- 
tiones adversus illos factas molestia afferatur, eachortamur singularum provinciarum sanctissimos episcopos 
eosque qui inter possessores et incolas principatum tenent, ut per communem supplicationem ad potentiam 
nostram deferant eos quos idoneos esse ad administrationem provinciae suae eaistiment. His enim insignia 
magistratus gratis trademus cautionem praestituris se publicum canonem illaturos, obligantes eos, ne quid 
peragant quod legibus contrarium sit, neu quem a subiectis extorqueant (quaestum, sed ut suis) contenti 
annonis publicorum tributorum exactioni invigilent, atque erga eos qui in piis illationibus religiosi sunt 
clementer simul et paterne se gerant, a contumacibus autem eas severius exigant, neve ullum omnino hoc 
nomine proprium lucrum auferant. Nec minus oportebit eos litigantibus quoque omnibus aequitatem et 
iustitiam tribuere, eosque celeriter dimittere legum ratione habita, ne et sumptibus et longinquitate tempo- 
rum eos atterant; sed etiam delinquentes persequi et secundum leges supplicia iis infligere, atque omnem 
iustitiam praestare. 

IL Nec vero ipsis tantum haec praecipimus, sed etiam cuiusque magistratus assessoribus et qui illis 
praeterea. ministeria. faciunt. Si quis enim. eorum vel in tributorum exactione neglegentia utatur, 
vel damnis aut iniuriis subiectos nostros afficiat, et bonis privabitur et maaimis suppliciis subicietur. 
Nobis enim deo duce unum hoc est studium, ut provinciae et bonis legibus utantur et in securitate ver- 
sentur et praesidum iustitia fruantur, utque publica tributa recte inferantur. Neque enim aliter res 
publica servari potest nisi piis tributis illatis, ez quibus exercitus quae ei destinata sunt accipiens hostibus 
resistit et a barbarorum incursione et improbitate subiectos liberat, agros quoque et civitates a latronum 
aut aliter turbulentam vitam sectantium iniuriis et invasione defendit, deinde reliqui quoque ordines com- 
modis iis deputatis fruuntur, et muri et urbes instaurantur, et publicarum balinearum calefactiones proce- 
dunt et theatrorum cura ceterorumque quaecumque ad. subiectorum commodum inventa sunt: ut quae ab iis 
conferuntur partim in ipsos partim etiam propter ipsos impendantur et praebeantur, mobis vero omnino 
nihil inde nisi curas pro iis habere contingat, quamquam ne has quidem sine mercede, cum magnus deus 
et servator noster lesus Christus magnitudine clementiae suae multis nos bonis propter hoc quoque remu- 
neretur. 





2 δὴ Serimger] δεῖ M || εἰ Serimger] εἰσ M || 4 ἔπαρα- | est 10—12 litt. cf. Theod. ἐφ᾽ ᾧ αὐτὸν ἀρκεσϑῆναι uó- 
σκευάσαμεν M (παρασκευάζωμεν cum Serimgero vulg.)| | νον ταῖς οἰκείαις σιτήσεσιν | 12 "ἀρκούμενοι M, ἀρκου- 
ἀπεχομένους Agylaeus] ἀπεχόμενοι ΜΊἢ 6 ἡμεῖς Scrim- | μένουβ Honbergk | 18 ἄλλοις male cum Scrimgero vulg. 
ger] ὑμεῖς M || 10 ἀσφαλιζομένοις Hombergk] ἀσφαλιε- | || 24 τοῖς M] vois τε cum Serimgero vulg. || 28 ἐπεμέλδεας 
Couévgs M | 11 ἢ del. Osenbrüggen || πόρον, ἀλλὰ ταῖς | M"| 31 αὑτοῦ cum Scrimgero vulg. 
οἰκείαις supplevi, om. M in quo post ὑποτελῶν lacuna 


10 


25 


30 


125 


DE RAPTIS MULIERIBUS Nov. CL pr. 





CAPUT III. * 


Ταῦτα μὲν οὖν ἡμεῖς τοῖς ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ἅπαντα προκηρύττοντες, καὶ ταύτῃ δεικνύντες ὕση τις 
ἡμῶν ἐστι περὶ τοὺς ὑπηκόους φιλανϑρωπία, ἵλεώ τε καὶ εὐμενῆ τὸν ϑεὸν μᾶλλον ἕξομεν, τῆς τῶν ὑποτελῶν 
ἀβλαβείας τοσαύτην τιϑέμενοε πρόνοιαν. οἱ δὲ ταύτης ἡμῶν τῆς καλοκαγαϑίας ἐπιτυχόντες εἰ περὶ τὴν τῶν 
ἀρχόντων αἵρεσιν διαμάρτοιεν, οὐδένα παντελῶς ἢ σφᾶς αὐτοὺς αἰτιάσονται. εἰ δὲ καὶ ἀναβάλοιντο τούτους 
ἐπιλέγεσϑαι καὶ εἰς ἡμᾶς ἀναφέρειν, οὐκέτ᾽ (dy) δικαίως τοὺς ἐντεῦϑεν ἐκπεμπομένους ἐν ταῖς ἐπαρχίαις διὰ 
τὴν τῶν δημοσίων συλλογὴν ἅπαντα πράττειν προαιρουμένους ἐπιμέμψαιντο, (οὐδ᾽ ἡμεῖς) τοῦ λοιποῦ ἄνεξό- 
μεϑα προριόντων αὐτῶν καὶ τούτους αἰτιωμένων. οἱ γὰρ τὴν ἐξουσίαν παρ᾽ ἡμῶν λαβόντες τῆς τῶν ἀρχόν- 
τῶν ἐπιλογῆς, ἵνα τὰς ἀρχὰς προῖκα λαμβάνοντες τοὺς δημοσίους εἰξάγοιεν φόρους αὐτοί τε παρ᾽ αὐτῶν 
μηδαμῶς ἀδικοῖντο, ῥᾳθυμοῦντες οὗτοι περὶ τὴν τούτων ἐπιλογὴν ἀνεκτοὶ καϑάπαξ οὐκ ἔσονται μεμφόμενοι 
τούτοις καὶ ταῖς xav αὐτῶν προςελεύσεσιν ἡμῖν ἐνοχλοῦντες. ἀναβολῇ δὲ χρήσεται καϑάπαξ οὐδεὶς πρὸς 
τὴν τῶν ἐπικειμένων αὐτῷ δημοσίων φόρων καταβολήν, οὐ ϑεῖος οἶκος, οὐχὶ ἁγεωτάτη ἐκκλησία, οὐκ εὐαγὲξ 
πτωχεῖον ἢ μοναστήριον, ἀλλ οὐδὲ μεῖζον ἢ ἔλαττον πρόξβωπον. οὔτε δὲ πολιτευομένους οὔτε τοὺς λεγομέ- 
vovs ἐκλήπτορας οὔτε μὴν τοὺς ἄλλους, οἷς ἐπίκειται ἡ τῶν δημοσίων φόρων φροντίς, ἐξαιροῦμεν τοῦ ἐντεῦ- 
Ouv κινδίνου. τὰ γὰρ κοινῇ πᾶσε λυσιτελοῦντα προκρίνομεν τῆς ἀδίκου προαιρέσεως τῶν εἰς τὸ δημόσιον 
ἀγνωμονεῖν ἐθελόντων. 

(Ἐπίλογος.) Ὥςτε δὲ τὰ καλῶς ἡμῖν παραστάντα φανερὰ πᾶσι γενέσϑαι, κελεύομεν τὴν σὴν ὑὕπερ- 
οχὴν κατά τε τὴν εὐδαίμονα ταύτην πόλιν καὶ μὴν καὶ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις τὸ παρὸν ϑεῖον ἴδικτον προϑεῖναε 
εἰς τοὺς περιφανεῖς ἑκάστης πόλεως τόπους, ὥςτε μηδένα διαλαϑεῖν τὴν ἐξηυρημένην πρόνοιαν τῆς γαληνό- 
τητος ἡμῶν ὑπέρ τε τοῦ δημοσίου καὶ τῆς τῶν ὑποτελῶν ἀβλαβείας. Dat. XV. k. Febr. CP. (imp.) dn. 
Iustini pp. Aug. (anno IV.) post cons. eiusdem (anno III.). [a. 569.] 


x 





CL. Auth. CXXXII. Coll. IX tit. 13 
R DE RAPTIS MULIERIBUS ET QUAE RAPTORIBUS NUBUNT R 


In nomine domini nostri Iesu Christi Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Fran- 
cicus Germanicus Anticus Alanicus —— Africus oes felix inclitus victor ac triumphator semper 
ugustus ni. 


«Praefatio.) Legis interpretationem culmini tantum principali competere nemini venit in dubium, 
cum promulgandae quoque legis auctoritatem fortunae sibi vindicat eminentia. Meminimus itaque pro raptu 
mulierum, sive iam desponsatae fuerint vel maritis coniunctae sive non, vel etiam si viduae sint, legem 
antea posuisse, et capitis subiecisse supplicio non tantum raptores, verum etiam comites eorum nec non et 
alios qui eis auxilium tempore invasionis contulisse noscuntur et non tantum parentibus mulierum, verum 


Nov. CL (Authent. CX XXII — Coll. IX tit. 13) est. alterum. exemplar novellae CXLIII Leoni praef. praet. 
sive ltaliae sive Illyrici inscriptum (cf. quae illo loco exposuimus p. 101), quod servatur in lul? f. 111 et in Lege 
Romana canonice compta c. 199 (— 1). .Lectionis discrepantiam, quae ad nov. CXLIII integra adscripta est, ἢ. 1. 
non adnotavimus nisi ubi scripturas Tul? et l recepimus a contextu qualem illo loco constituimus discrepantes. 

In indice M haec novella refertur gv' περὶ τῆς γαμηϑείσης τῷ ἁρπάζοντι αὐτήν: αὕτη ovx ἐγράφη αἷς 
ómuaía οὖσα γεγραμμένη addita notatione ἥτις ἐστὲ προγενεστέρα τοῦ κώδικος. ἐπὶ μὲν γὰρ τῆς αὐτῆς ὑπα- 
τείας καὶ ὁ κώδιξ καὶ αὕτη ἐκπεφώνηται" ἀλλ᾽ ἐκεῖνος (ἐκείνου cod.) μὲν ἐν τῶ πέρατε τῆς ὑπατείας πρὸ 
τεσσάρων καλανδῶν ἰαννουαρίων (cf. const. Cordi nobis est $ 4 p. 5,26 Krueg.), αὕτη δὲ κα xai xn (corr. αὕτη 
δὲ xaÀ. iun. ?) quae errore huc translata ad nov. CLI vel CLII pertinet (cf. ad p. 128, 11). 





IIL Atque haec nos omnia cum idis qui in provinciis sunt praedicemus eoque modo quanta nobis 
sit erga subiectos clementia ostendamus, magis propitium et benevolum deum habebimus, qui incolumitati 
subiectorum tantam curam adhibeamus. Qui autem hac nostra liberalitate potiti sunt, si in magistratuum 
electione peccaverint, neminem omnino nisi se ipsi incusabunt. | Quodsi etiam distulerint eos eligere et ad 
nos referre, non merito amplius eos qui hinc in provincias mittuntur propter tributorum collectionem 
cuncta facere studere conquerentur, neque nos in posterum patiemur eos nos adire atque illos accusare. 
Qui enim potesiatem a nobis nacti sunt praesidum eligendorum, ut magistratu gratis accepto publica 
tributa inferant neve ipsi ab illis ulla iniuria afficiantur, ii cum in electione eorum. neglegenter agant, 
omnino ferendi mon erunt, si de iis conquerantur atque interpellationibus adversus eos nobis molestiam 
afferant. Neque vero dilatione quisquam omnino utetur in publicis tributis ipsi impositis solvendis, non 
sacra domus, non sancíissima ecclesia, non venerabile ptochium vel monasterium, sed ne persona quidem 
maior minorve. Verum neque curiales neque susceptores qui vocantur, neque alios quibus publicorum tribu- 
torum cura incumbit a periculo inde oriundo excipimus. e enim in commune omnibus prosunt iniusto 
consilio eorum qui adversus fiscum contumaces esse volunt praeponimus. 

Epilogus. Ut autem ea quae recte nobis placuerunt omnibus manifesta fiant, tuam sublimitatem 
iubemus cum in hac felici civitate tum in provinciis praesens sacrum edictum in publicis unius cuiusque 
civitatis locis proponere, ne quemquam lateat cura a serenitate nostra (am pro fisco quam pro sub- 
iectorum incolumitate excogitata. 





3 oi] εἰ Serimger temere || εἰ περὶ] ὑπὲρ Serimger | στινιανοῦ (corr. lovotívov) μετὰ τὴν ὑπατείαν αὐτοῦ 
4 ,9€ 


temere | 4 ἀναβάλλοιντο Serimger| Ὁ Ἐοὐκέτ᾽ ἂν] ov- 
κέτε M οὐκ, εἰ (debebat οὐκέτι, κἂν si) Zachariae || 6 
Ἐἐπιμέμψοιντο M || οὐδ᾽ ἡμεῖς inseruit Hombergk || 12 
*ov02 τοὺς M || 17 ἔδικτον cum Serimgero vulg. || 18 
τῆς γαληνότητος (vel τῇ γαληνότητι) ἡμῶν Zachariae] 
τοῖς γαληνοτάτοις ἡμῖν M ἢ 19 subscr. dat. XV. k. febr. 
ep. dn. iustino pp. aug. post conss. eiusdeeem M ἐξε- 
,gorjón μηνὶ φεβρουαρίῳ ἔτει δ΄ τῆς βασιλείας "Iov- 





τὸ β΄ Theod. Annum imperii VIII. post cons. Iustini IIT. 
Serimger dedit temere; annum imperti IV. post cons. III. 
recte restituit Biener p. 528. 





23 inscr. Idem. Aug. Areobindo (pp. | 29 antea] ante 
| etiam (etiam et 1) comites] eomites etiam || et alios] 
alios| 30 verum tamen] verum 


15 


20 


25 


30 


196 


tamen consanguineis etiam et tutoribus, et curatoribus huiusmodi dedisse per eandem legem vindictam, et 
praesertim poenis locum dedisse, si iam nuptae vel desponsatae mulieres rapiantur, cum non solum raptus 
mulieris, verum etiam adulterium per huiusmodi temeritatem committitur. Et super alias poenas raptoris 
etiam nec non aliorum qui cum eo fuerant patrimonium raptae mulieri vindicari per eandem legem prae- 
cepimus, ut dotis etiam marito legitimo dandae copia per raptoris ei ministraretur substantiam. lllud quo- 5 
que specialiter adiectum est, ut nulla sit mulieri vel virgini raptae licentia raptoris se subdere matrimonio, 
sed cui parentes voluerint, excepto raptore, legitimo matrimonio copulari, nullo modo nullo tempore licentia 
mulieri raptae permissa raptoris se coniungere matrimonio: sed parentes etiam, si tali consenserint matri- 
monio, deportari praecepimus. Sed mirati sumus, quod conati sunt aliqui dicere raptam mulierem sive 
volentem sive nolentem, etsi raptoris amplexa sit matrimonium contra nostrae constitutionis tenorem, debere 10 
tamen raptoris eam habere substantiam vel quasi legis praemium vel ex testamento forte, si hoc factum 
contigerit, Qui enim talia dicere praesumpserunt, praedictae legis seriem intellegere non potuerunt. Qui 
enim tale stare matrimonium, etsi rapta voluerit, prohibuimus et ob hoc parentes raptae mulieris deporta- 
tionis poenae subiecimus, si huiusmodi consenserint matrimonio, quomodo raptas mulieres raptorum eligentes 
concubitum praemiis honorassemus raptae mulieri datis? Superfluam igitur eorum dubitationem vel in 15 
posterum resecantes priorem legem per praesentem interpretari censuimus. 


Nov. CLI pr. NE CURIALES AUT 





CAPUT I. 


Sancimus itaque, si rapta mulier, cuiuscumque sit condicionis vel aetatis, raptoris nuptias eligendas 
esse censuerit, parentibus praesertim non consentientibus, nec ex beneficio legis nec ex testamento raptoris 
hereditatem accedere iubemus vel quocumque modo substantiam vindicare, sed praemium quod per legem 
nostram raptae muliefi datum est, ut raptoris et eorum qui auxilium ei tempore invasionis praebuerint 
substantiam vindicet, hoc ad patrem vel ad matrem, si ambo vel si unus supersit, qui nuptiis specialiter 
non probantur consensisse, ex tempore raptus ipso iure transferri, et patrimonium raptoris non iam raptam 
habere mulierem quam coniugio se raptoris inquinare non piguit, eb: in personas transferri quas superius 
nominavimus eorum non consentientes coniugio. Nam nefarios huiusmodi coitus poenis corrigi, non prae- 
miis competit honorari. Quodsi parentes iam decesserunt vel huiusmodi sceleri consenserunt, substantia 
raptoris atque aliorum qui facinoris fuerunt participes fisci viribus vindicetur. Quam interpretationem 
non in futuris tantummodo casibus, verum etiam in praeteritis valere sancimus, tàmquam $i nostra lex ab 
initio cum interpretatione tali promulgata fuisset, Leo parens carissime atque amantissime. ! E 

(Epilogus.) Quae igitur per hanc legem nostra statuit aeternitas, celsitudo tua effectui mancipari 
observarique praecipiat. Vale Leo parens karissime Mane amantissime. Dat. XII. kal. Iun. CP. imp. dn. 30 
Iustiniani pp. Aug. anno XXXVII. pc. Basilii vc. anno XXII. [a. 563.] 


20 


25 





PNA 


ΠΕΡῚ TOY MH ΠΑΡΑΣΤΑΘΗ͂ΝΑΙ H AIAXOHNAI BOYAEYTHN 
H TASE9THN AIXA ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ KEAEY2ZE92 EMS9?ANIZOME- 
ΝΗΣ ΤΟΙ͂Σ EHAPXOI3. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


35 


— — Μήνυσις ἡμῖν ἐστάλη τῆς σῆς ὑπεροχῆς, λέγουσα μὴ χρῆναι ἐκ διαφόρων δικαστη- 
ρίων βουλευτὰς ἢ ταξεώτας ἢ πρὸβ ταύτην ἄγεσϑαι τὴν εὐδαίμονα πόλιν δικασομένουβ ἢ εἰς ἑτέραν σπέμ- 
πεσϑαι, πολλάκις δὲ καὶ ϑείας ἡμῶν πορίζεσϑαι κελεύσει τοῦτο βουλομέναθ' καὶ ἥτεις ϑείῳ πραγματικῷ 


Nov. CLI Graece tantum extat in ML, B 1,8,21 (αὕτη ἡ νεαρὰ οὐ κεῖται εἰς τὰ βασιλικά schol. M, quae 
ad nov. sequentem pertinere videntur). — Epit. T'heod. 151. 





CLI. 


NE CURIALIS AUT OFFICIALIS SISTATUR AUT IN IUS DEDUCA- 
TUR SINE IMPERIALI IUSSU PRAEFECTIS INSINUANDO. 


Idem Augustus lohanni gloriosissimo praefecto praetorio. 


Praefatio. Relatio nobis missa est sublimitatis tuae, qua dicitur non debere ez diversis iudi- 
cüs curiales vel officiales aut in hanc felicem civitatem duci litigaturos aut in aliam mitti, saepe autem 
eliam sacras nostras iussiones proferri quae id velint; ac petüsii, ut sacra pragmatica f'orma id prohi- 








3 verum adulterium etiam || 4 fuerint | 5 dandae legi- 
timo | Illo quoque specialiter adiecto, ut | 6 raptoris 
eligere matrimonium | 11 factum] etiam factum esse || 
14 subiecimus poenae || 15 conubium || datis mulieri || 
19 accedere iubemus] accipere | 21 ad patrem vel ad 
matrem] ad parentes | vel si] vel | 23 quam] quae 
| 24 eorum (earum /)] eius || 26 atque] nec non || 27 
verum in praeteritis etiam || 28 Leo parens] Areo- 
binde pater | 30 Vale — amantissime om. 





33 παραστῆναι L in textu, παρίστασϑαι Theod. || ἢ 
διαχϑῆναι om. Theod. | 34 δίχα ML] χωρίς Theod. | 
κελεύσεως βασιλικῇ ind. Theod. | ἐμφανιζομένοις M pr. 
ἐμφανιζομένην cod. Theod. || 35 «is ἐπαρχίαις index 
M pr. | 36 Ἰωάννῃ — πραιτωρίων om. L (Αρεοβένδῳ 
ὑπάρχῳ τῶν πραιτωρίων male Haloander) | Ἐὐπάρχω 
M|371 ἐστάλη M] ἐπεστάλη 1, ἀπεστάλη BB | 38 βου- 
λευτὰς ἢ om. B (cf. ad 121,1. 5) | ἑτέρας b || 39 ἥτεις 
Zachariae] 7; τις B^ εἴ τις 1, ἤτησας L Bf || ϑείω καὶ 
πραγματικῶ Lo 


121 


τύπῳ τοῦτο κωλυϑῆνοι, ὥ:τε μηδένα ταξεώτην ἢ βουλευτὴν μήτε ἐξ ἑτέρας tis ἑτέραν ἄγεσϑαι χώραν μήτε 
εἰς ταύτην ἕλκεσθαι τὴν εὐδαίμονα πόλιν, εἰ δὲ ϑεῖαε γένωνται συλλαβαὲ περὶ τούτου, ταύτας ἐμφανεῖς 
γενέσϑαι τῷ δικαστηρίῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς καὶ ψήφους ἀκολούϑους λαμβάνειν. 


CAPUT I. 


Ἡμεῖς τοίνυν πᾶσαν μὲν ἀγωγὴν xai παράστασιν ἀποστρεφόμεϑα, εἰ δὲ ἀνάγκη γένοιτο τοιοῦτό Ti 
πραχϑῖναι, οὐδενὶ τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων πλὴν T τῷ ϑρόνῳ τῷ σῷ συγχωροῦμεν ταξεώτην ἢ βουλευτὴν 
εἰς ταύτην ἀγώγιμον ποιεῖν τὴν εὐδαίμονα πόλιν, πλὴν εἰ μὴ ϑεία κέλευσις ἐπειτρέπουσα τοῦτο δητῶξ γένοιτο, 
ἣν προξήκει καὶ τὴν σὴν μανϑάνειν ὑπεροχήν, καὶ μὴ παρὰ τὴν σὴν ψῆφον ἀγώγιμον γίνεσθαι αὐτόν, διὰ 
τὸ λυσιτελὲς τῷ δημοσίῳ, μήποτε ἐντεῦϑεν οἱ τὰ δημόσια πράττοντες ἀφελκόμενοι ταύτην λάβοιεν ἀφορ- 
μὴν τῆς κατὰ τῶν δημοσίων ἐπηρείας. : 

Ἐπίλογος.) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ 
ἡμῶν δηλούμενα τύπου ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦγαε σπευσάτω. Dat. XVIL (kal... : 


NE SACRAE FORMAE QUAE Nov. CLII pr. 








PNB 


ΠΕΡῚ TOY ΤΟΥΣ EHI AHMOZIOIX HPOIONTAX OEIOYZ TYIHOYX MH AAAQ9X EPPOXOAI 
EI MH ETENONTO H FENOINTO KATAQOANEIX ΤΟΙ͂Σ T9N PRAETORI9N ENAOZOTATOIX 
EHAPXOIXS ΚΑΙ ἘΚΕΙ͂ΘΕΝ KYPOOEIEN. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννη τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


{Προοίΐίμεον.) Σπουδάζοντες μετὰ τῆς τοῦ ϑεοῦ βοηϑείας σὺν ἐπιμελείᾳ διοικεῖν τὰ τῆς ἐμπιστευ- 
ϑείσης ἡμῖν πολιτείας παρὰ τοῦ δεσπότου ϑεοῦ πράγματα, κελεύομεν μὴ ἄλλως ἰσχύειν τύπον περὶ δημοσίων 
γενόμενον πρὸς τὸν μεγαλοπρεπέστατον δοῦχα ἢ καὶ αὐγουστάλεον ἢ πρὸς τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν λαμπροτάτους 
ἄρχοντας, εἰ μὴ πρότερον ἐμφανισϑῇ τῷ δικαστηρίῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς, τοὺς δὲ μὴ γενομένους καταφανεῖς 
μηδεμίαν ἰσχὺν ἔχειν. ἄτοπον γὰρ προφάσεε δημοσίων γινόμενον ϑεῖον τύπον μὴ πρότερον τῷ ϑρόνῳ τῆς 
σῆς ὑπεροχῆς ἐμφανῆ τοῦτον καϑίστασϑαι, εἶτα οὕτω καταπέμπεσϑαι πρὸς τὸν μεγαλοπρεπέστατον δοῦκα ἢ 
αὐγουστάλιον ἢ τοὺς λοιποὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας. δεῖ γὰρ ἐμφανεῖς γινομένους τοὺς τοιούτους ϑείους 
τύπους τῷ ϑρόνῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς οὕτως καταπέμπεσϑαε εἰς τὰς ἐπαρχίας καὶ πέρατε παραδίδοσϑαι. 





Νου. CLII Graece tantum extat in ML fuit in B 51. 49,1 secundum indicem reginae. — Epit. Theod. 152. 


Kk 
ilit LLL aed 








beretur, ne ullus officialis vel curialis neve ex alia in aliam provinciam ducatur neve ad hanc felicem 
urbem trahatur, si vero sacrae hac de re conficiantur litterae, ut eae iudicio tuae sublimitatis insinuentur 
et decreta congrua accipiant. 

L Nos igitur quamquam omnem in ius deductionem et exhibitionem aversamur, tamen si quid eius- 
modi agi necesse sil, nulli ez magistratibus nostris nisi sedi tuae permittimus ut officialem vel curialem 
ad hanc felicem urbem duci iubeat, nisi sacra iussio fiat quae id nominatim praecipiat, quam tuam quo- 
que sublimitatem nosse par est, neque contra sententiam tuam illum in ius duci, propter fisci utilitatem, 
- dy .inde qui publica administrant cum in ius abstrahantur hanc arripiant copiam fraudis facien- 

ae publicis. 

Epilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et per hanc sacram formam nostram de- 
clarantur ad opus effectumque adducere studeat. 





CLIIT. 


NE SACRAE FORMAE QUAE DE PUBLICIS PROCEDUNT ALITER VALEANT NISI SI GLORIO- 
SISSIMIS PRAEFECTIS PRAETORIO — DRE VEL INSINUENTUR ET INDE 


Idem Augustus Iohanni gloriosissimo praefecto Praetorio. 


Praefatio. Cum deo auxiliante nobis magna cum diligentia res imperii a domino deo nobis con- 
crediti administrare studeamus, non aliter valere iubemus formam de publicis ad magnificentissimum ducem 
vel etiam augustalem vel ad clarissimos provinciarum praesides factam, nisi si prius iudicio tuae subli- 
mitatis insinuata sit, quae vero insinuatae non sint nullam vim habere. Absurdum enim est, sacram 
formam publicarum nomine factam non prius sedi sublimitatis tuae insinuari, atque ita demum ad magni- 
ficentissimum ducem vel augustalem vel ceteros provinciarum praesides mitti. Nam eiusmodi sacras formas 
sedi sublimitatis tuae insinuatas ita demum in provincias mitti et ad effectum duci oportet. 





1 ταξεώτην B] μήτε ταξεώτην ML || ἢ βουλευτὴν 
om. B (cf. ad 126,38) μήτε LB/] uz M om.'B* ! ἐξ] 


ἀφ᾽ B*| μήτε B] μηδὲ ML || 2 γένονται L | 3 ἀκο- 


CL si huc pertinet (cf. ad 128,11), a. 534 data esse sta- 
tuenda et 13 rubr. Περὲ τοῦ μὴ ἐρρῶσϑαε τὰς περὲ 
δημοσίων ϑείας κελεύσεις χωρὶς κυρώσεως τῶν ἐπάρ- 


λούϑους MB'] ἀκολούϑως LBfÍ | 5 ἢ βουλευτὴν om. 
B (cf. ad v. 1) | 6 εἰ LB] om. M | 8 τῷ] τε Z4 | 
μήποτε — δημόσια in litura M ἢ oi] ofa L | 10 epil 
om. B | 11 subser. om. Teod., dat. XVII M. Novellam 
priorem esse generali constitutione quae sequitur (nov. CLII) 
persperit Zachariae hanc refingens subscriptionem: dat. 
XVII. (k. Jan. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. III cos.) 
i.e. α. 889: quo die eliam const. "Tanta et Δέδωκεν 
, emissae sunt.  Scholion in indice M adseriptum ad nov. 





χων Theod. προσιόντας ML, corr. Haloander | 14 
prezn ML ἢ 15 ἐπάρχοις indez L (cf. Theod.)] vzt&o- 
χοις ML| 16 ὑπάρχω ML| 19 δοῦκα ἢ καὶ avyov- 
στάλιον (cf. 31) ad Aegyptum et Thebaidem superiorem 
spectat (cf. Hierocles synecd. 123, 6. 131, 1; praeterea 
Edict. XIII c. 1. 2, Georgii Cyprii descr. orbis Romani 
110 p.36 Gelzer; et de Thebaide Ο.1. G. 8646) | 22 
ἐμφανῆ — 25 ὑπεροχῆς om. L | τοῦτον abundare censet 
Zachariae, nisi legas 21 γινομένου θείου τύπου 


15 


Nov. CLIII pr. 128 DE INFANTIBUS EXPOSITIS 





CAPUT I. 


Εἴ τι τοίνυν μέχρε τοῦ νῦν πρὸς βλάβην τοῦ δημοσίου γέγονε, τοῦτο ἄκυρον εἶναι κελεύομεν, ϑεσπί- 
ζοντες τοῦ λοιποῦ ἕκαστον ϑεῖον πραγματικὸν τύπον, εἴτε πρὸς τὸν αὐγουστάλιον εἴτε πρὸς τὸν δοῦκα εἴτε 
σιρὸς τοὺς λοιποὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας γένοιτο προφάσει δημοσίων, καϑὰ εἴρηται, πάντως ἐμφανίζεσϑαι 
τῷ δικαστηρίῳ vie σῆς ὑπεροχῆς, καὶ οὕτως sis τὰς ἐπαρχίας πέμπεσϑαι προταττόμενον μετὰ προβταγμάτων, 
καϑὰ εἴρηται, τῆς σῆς ὑπεροχῆς. ὥθτε ὅσοι μὲν μὴ πρὸς βλάβην γίνοιντο τοῦ δημοσίου ϑεῖοι τύποι, τούτους 
καὶ δέχεσϑαι καὶ προτάττειν τῶν προῤταγμάτων, καὶ πέμπεσϑαι παρὰ τῆς 016 ὑπεροχῆς εἰς τὰς ἐπαρχίας, 
ἐφ᾽ ᾧ τε πέρατι παραδίδοσθαι" ὅσοι δὲ πρὸς βλάβην τοῦ δημοσίου κατὰ συναρπαγὴν γίνονται, δέχεσϑαι 
μὲν τὴν σὴν ὑπεροχὴν τοὺς τοιούτους ϑείους τύπους, μὴ πράττειν δὲ τὰ ἐν αὐτοῖς ἐγκείμενα πρὶν ἢ πρότε- 
ρὸν εἰς ἡμᾶς ἀνενέγκοι, ἵνα εἴ τε ὡς εἰκὸς πρὸς βλάβην τοῦ δημοσίου γέγονε, τοῦτο ἐπανορϑωϑῇ. Οἱοφδήποτε 
τοίνυν ϑεῖος πραγματικὸς τύπος προφάσει δημοσίων γενόμενος μὴ ἐμφανὴς γένηται τῷ ϑρόνῳ τῆς σῆς ὑπερο- 
χῆς, τοῦτον ἐν οὐδενὲ χρόνῳ κρατεῖν βουλόμεϑα. D. k. Iun. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. (IV.) et Paulino 
VC. COSS. [a. 534.] 





PAT 


ΠΕΡῚ TON XAMEYPET9N BPE$O9N. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ηλίᾳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τοῦ ᾿Ιλλυρικοῦ. 


Iloooíusiov.) Ἔγκλημα τῆς ἀνθϑρωπίνηβ γνώμης ἀλλότριον καὶ οὐδὲ περὶ πάντων βαρβάρων ἀξιό- 
πιστον Ανδρέας ὁ ϑεοφιλέστατος πρεσβύτερος καὶ ἀποκρισιάριος τῆς τῶν Θεσσαλονικέων ἁγιωτάτης ἐκκλησίας 
προξήγγειλεν, ὡς τινες τὰ προϊόντα εὐϑὺς ἐκ κοιλίας ἀπορρίπτοντες βρέφη καὶ ἐν vais ἁγίαις αὐτὰ καταλεμ- 
πάνοντες ἐκκλησίαις μετὰ τὸ ταῦτα παρὰ τῶν εὐσεβούντων ἀνθρώπων ἀναγωγῆς καὶ τροφῆς ἀξιωϑῆναι 
ἐκδικοῦσε καὶ δούλους προβαγγέλλουσι, καὶ ἐπιϑυμοῦσε τῇ οἰκείᾳ ὠμότητι τοῦτο προῤϑεῖναι, ders οὕς ἐν 
αὐτοῖς τοῖς τῆς ζωῆς προοιμίοις ϑανάτῳ παραδεδώκασιν. αὐξήσαντας στερῆσαι τῆς ἐλευϑερίας. ἐπειδὴ τοίνυν 
τὸ τοιοῦτον ἀτόπημα πολλὰ κατὰ ταὐτὸν περιέχει. ἐγκλήματα, φόνον τε καὶ συκοφαντίαν καὶ ὅσα ἂν TuS ἐν 
τῇ τοιαύτῃ πράξει εὐκόλως ἀπαριϑιμήσαιτο, ἔδει τοὺς τὰ τοιαῦτα διαστραξαμένους τὴν ἐκ τῶν νόμων μὴ δια- 
φεύγειν ἐκδίκησιν, ἀλλ᾽ εἰς τὸ τοὺς ἄλλους σωφρονεστέρους γενέσϑαε ταῖς ἐσχάταις αὐτοὺς ὑποβληϑῆναε ποιναῖρ, 
οἷα ἐκ τῆς ἀναιδείας «zs ἐναγωγῆς ἴδια ἐγκλήματα προβαγγείλαντας. ὅπερ τοῦ λοιποῦ φυλαχϑῆναν ϑεσπίζομεν. 


Nov. CLIII Graece tantum extat in ML, c. 1 ex B* IN 3,3 p. 5811 Zach. in B 33,2, 4. — Epit. Theod. 
153, Athan. 18, 7; Anonymus Bodleianus 26 apud £achariae 24véx. p. 222. 





1. Si quid igitur . hucusque ad detrimentum rei publicae factum est, hoc irritum esse iubemus, 
sancientes, ut in. posterum quaelibet sacra pragmatica —— (sive ad Augustalem sive ad ducem sive ad 
celeros provinciarum praesides rerum publicarum nomine, sicuti dictum est, fiat), omnino iudicio sublimi- 
tatis tuae. insinuetur, atque ita in provincias mittatur praefica. additis praeceptis, uti dictum est, sublimi- 
latis tuae. Itaque quaecumque sacrae formae non detrimentum rei publicae fiunt, eas et suscipias et 


15 


25 


praemittas — —7— atque mittantur a sublimitate tua in provincias, ut ad effectum adducantur; quae- 


cumque autem ad detrimentum rei publicae per obreptionem fiunt, eiusmodi quidem sacras formas susci- 
piat sublimitas tua, neque tamen quae in illis continentur faciat, priusquam ad. nos rettulerit, ut si quid 
forte αὐ detrimentum rei publicae factum est, id emendetur. Quaecumque igitur sacra pragmatica forma 
publicorum nomine facia sedi sublimitatis tuae insinuata non. fuerit, eam nullo tempore valere volumus. 





CLIII. 
DE INFANTIBUS EXPOSITIS. 


Idem Augustus Eliae. gloriosissimo praefecto Illyrici. 


Praefatio. Crimen a sensu humano alienum, et quod ne de barbaris quidem ullis referri fidem 
habet, Andreas deo carissimus presbyter et apocrisiarius sanctissimae Thessalonicensium ecclesiae nobis 
nuntiavit, esse qui infantes ez utero prodeuntes statim abiciant et in sanctis ecclesiis eos relinquant, deinde 
eosdem postquam a piis hominibus educationem et alimenta impetrarint vindicent et servos suos esse pro- 
nuntient, atque cupiant suae crudelitati hoc addere, ut quos in ipsis vitae primordiis morti tradiderint, 
eos adultos privent libertate. Quoniam igitur eiusmodi indignitas multa simul complectitur crimina, cae- 
dem et calumniam et quaecumque quis in. eiusmodi facinore facile recensuerit, oportebat eos qui haec 
talia. committerent, vindictam ez legibus statutam non effugere, sed quo ceteri moderatiores fierent, ea- 
tremis poenis subici, quippe qui per impudentiam actionis sua ipsi crimina deferrent. Quod. quidem in 
posterum custodiri iubemus. 





1 μέχρε τοῦ vvv L] om. M || 2 ϑεῖον om. L^ || 4 
προταττόμενον M] om. L | 6 pro τῶν mavult μετὰ 
Kroll | 10 coívv» om. L Posti ϑεῖος L| μὴ 
M] εἰ μὴ L| 11 subser. ἐξεφωνήϑη μηνὶ ἰουνίῳ ὑπα- 
τείᾳ reliquis omissis Theod. iust. pp. aug. οὐ pa|ulin, M, 
IV. add. Zachariae. Scholion in indice M ad nov. CL 
immerito adscriptum quod p. 125 exhibui etsi in promptu 
est referre ad nov. sequentem CLI (cf. ad 1271, 11), tamen 
vir dubito quin ad hanc nov. CLII pertineat, ubi de 
consulatu in illo scholio commemorato ex ipsa codicis M 
subseriptione constat; accedit quod cum hac subscriptione 


facilius conciliari potest diei nota in scholio corrupta κα 





καὶ κῃ (corr. x«A, iun.?) quam cum die in subscriptione 
nov. CLI notato XVII Καὶ... .} 19 νεαρὰ ouf citatur 
apud Anon. Bodl. et Ath. | 14 rubr. Περὶ χαμευρετῶν 
Theod. || 15 ᾿Ηλίᾳ Ath. (cf. ad inser. nov. CXI p. 521, 12)] 
Μηνᾶ ML | 16 γνώσεως Theod. | *o9ve ML || περὶ M] 


παρὰ L||1T 4 i. e. ἁγίας L | 18 προσήνεγκεν L^ || 
* dztopgéztvovvaa M ἀπορίστονταιε (sim. infra) L | 20 
ove M] ovv L, τοὺς Haloander | 21 παραδεδωκότας L 
[23 τὰ τοιαῦτα 17 αὐτὰ M| διαφυγεῖν LL || 24 εἰς τὸ 
L| ὥστε M || 25 προσαγγέλοντας LL, προθαγγέλλοντας 
Haloander | ϑεσπίζωμεν M 


DE IIS QUI IN OSROENA 129 Nov. CLIV pr. 





CAPUT I. 


Ὅσοι τοίνυν οὕτως ἐν ἐκκλησίαις ἢ ῥύμαις ἢ ἄλλοις τόποις ἀπορριφέντες δειχϑῶσι, τούτους πᾶσι 
τρόποις ἐλευθέρους εἶναι παρακελευόμεϑα, κἂν εἰ ἀκριβής τις ἀπόδειξις ὑπάρχοι τῷ ἐνάγοντι eis τὸ δεῖξαι 
τὸ τοιοῦτον mgócomov τῇ αὐτοῦ διαφέρειν δεσποτείᾳ. εἰ γὰρ τοῖς ἡμετέροις προςτέτακταε νόμοις, ὥξτε τοὺς 
γοσοῦντας οἰκέτας παρὰ τῶν δεσποτῶν καταφρονηθϑέντας καὶ ὡς τῆς αὐτῶν ὑγιείας ἀπελπισϑείσης ἐκ τῶν 
κεκτημένων ἐπιμελείας μὴ ἀξιουμένους πάντως εἰς ἐλευϑερίαν ἀναρπάξεσϑαε, πῶς ἄρα γε τοὺς ἐν αὐτῇ τῇ 
τῆς ζωῆς ἀρχῇ τῇ τῶν GÀ ἀνθρώπων καταλειφϑέντας εὐσεβείᾳ καὶ παρ αὐτῶν ἀνατραφέντας ἀνεξόμεϑα 
εἰς ἄδικον δουλείαν καϑέλκεσϑαι; ἀλλὰ τούτοις τόν τε ὁσιώτατον ἀρχιεπίσκοπον τῆς Θεσσαλονικέων καὶ τὴν 
ὑπὸ αὐτὸν ἁγίαν τοῦ ϑεοῦ ἐκκλησίαν καὶ τὴν σὴν ἐνδοξότητα βοηϑεῖν καὶ τὴν ἐλευϑερίαν αὐτοῖς ἐκδικεῖν 
ϑεσπίζομεν, μηδὲ τὰς ἐκ τῶν ἡμετέρων νόμων τῶν ταῦτα πραττόντων διαφευγόντων ποινάς, οἷα πάσης 
ἀπανϑρωπίας καὶ ὠμότητος πεπληρωμένων [x«i] τοσοῦτον πάσης μιαιφονίας χείρονος, ὅσον ταύτην τοῖς 
ἀϑλιωτέροις ἐπάγουσι. 

QEnihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα τύπου ἢ τε σὴ ἐνδο- 
ξότης καὶ ὁ κατὰ καιρὸν τὴν αὐτὴν παραληψόμενος ἀρχὴν καὶ ἡ πειϑομένη ὑμῖν τάξις ἔργῳ καὶ πέρατε 
παραδοῦναι καὶ παραφυλαχϑῆναι σπεισάτω. καὶ ποινὴ γὰρ ἐπικείσεται É (ov λιτρῶν κατὰ τῶν ταῦτα 
παραβαίνειν ἐπιχειρούντων ἢ παραβαίνεσϑαε συγχωρούντων. Dat. prid. id. Dec. CP. (imp.) dn. Iustiniani 
pp. Aug. (anno XV.) Basilio vc. cons. [a. 541.] 





PNA 


ΠΕΡῚ TON EN OZPOHNH AOEMIT9Z ZYNAAAATTONTO9N. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿ἸΙουστινιανὸς Αὔγουστος Φλώρῳ κόμητε τῶν ϑείων πριβάτων. 


{«Προοΐμιον.) Παράδοξός τις ἤἦλϑεν εἰς ἡμᾶς λόγος, ὡς oi κατὰ τὴν μέσην τῶν ποταμῶν καὶ τὴν 
Ὀσροηνὴν ἐπαρχίαν τολμῶσε γάμοις ἀϑεμίτοις ὁμιλεῖν, καὶ τοὺς δωμαϊκοὺς παραβαίγουσε νόμους καὶ τὰς ἐν 
αὐτοῖς ἠπειλημένας ποινὰς τάς τε παλαιὰς καὶ νέας, τοῖς μὲν ἐκ γειτόνων προξςέχοντες, εἰς ἀϑεμίτους δὲ xai 
Nov. CLIV Graece tantum ertat in ML (αὕτη ἐξεφρωνήϑη ὑπὲρ 


p ov νόμος oix ἣν schol. M in marg. — 
Epit. Theod. 151, Athan. 11, 6. 





LI Quoscumque igitur eum in modum in ecclesüs vel vicis vel aliis locis abiectos esse probatum fuerit, 
eos omnibus modis liberos esse iubemus, etiamsi actori certa aliqua probatio suppetat, qua eiusmodi perso- 
nam ad suum dominium pertinere ostendat. .Nam si legibus nostris praeceptum est, ut servi aegrotantes 
a dominis neglecti et quasi desperata eorum valetudine a possessoribus curatione digni non habiti omnino 
in libertatem eripiantur, quo tandem modo eos qui in ipso vitae principio aliorum hominum pietati relicti 
atque ab iis enutriti sunt in iniustam servitutem írahi patiemur? Verum his et sanctissimum civitatis Thes- 
salonicensis archiepiscopum et sanctam dei ecclesiam sub ipso constitutam et gloriam tuam opem ferre et 
libertatem iis vindicare sancimus; neve poenas ex legibus nostris statutas effugiant qui haec agunt, utpote 
qui omni inhumanitate et crudelitate referti sint, quae omni homicidio tanto peior est quanto miserioribus 
eam inferunt. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram formam declarantur gloria tua et 
qui pro tempore eundem magistratum suscepturus est et officium vobis obtemperans ad opus —— 
adducere atque custodire studeat. Etenim poena quinque librarum auri imminebit iis qui haec violare 
temptent aut violari patiantur. 





CLIV. 
DE IIS QUI IN OSROENA ILLICITAS NUPTIAS CONTRAHUNT. 


Imperator lustinianus Augustus Floro comiti sacrarum rerum privatarum. 


ς Praefatio. Mirus quidam rumor ad nos pervenit, eos qui Mesopotamiam et Osroenam provinciam 
incolunt, audere illicitis nuptiis se iungere, atque romanas leges violare et poenas in iis intentatas tam 
veteres quam novas, qui cum ad vicinarum gentium mores respiciant, in illicitas atque prohibitas nuptias 





1 Ὅσοι τοίνυν οὕτως] Θεσπίζομεν ὅσοι B* | ἢ] ἢ 
ἐν B*| δύμοις L ἢ ἀπορριφϑέντες cum Serimgero vulg. 
᾿ τούτοις L, B* v. i. | 2 ἐλευϑέροις B* v. 1. | παρακε- 
λευόμεϑα om. B* v. L| κἂν εἰ ML] xai si, v. l. εἰ xai 
Be | ὑπάρχει B*| 3 αὑτοῦ Serimger | προτέτακταε B* 
v. L | νόμοις] Cod. 1,6 $3(cf6,4,4 $3)] 4 ὡς LB*] 
em. M (cf. ad seg.) | υγείας LB* | éx] ὡς ἐκ M | 5 
ἀξιουμένης πάντας M | ἀφαρπάζεσϑαε B* v.l. (ante 
hoc voc. littera deleta in M) | πῶς ἄρα γε B*] πόσῳ 
μᾶλλον ML, quod retineri nequit nisi particula ovx ante 
ἀνεξόμεϑα v. 6 inserta cum Haloandro εἰ vulg.; an leg. 
πῶς οὖν μᾶλλον Ὁ || 1 τούτοις --- S ἐκδικεῖν ϑεσπίζομεν»] 
τούτους ἐλευϑεροῦσϑαι ϑεσπίζομεν B* ἢ τῆς ML] τῆς 
τῶν (cf. 128,11) coni. Zachariae falso | 8 ὑπ αὐτῶν 
M | 9 Ἐμήτε MLB? | 959. cf. dheod. ὃ καταδουλῶν 

Iil. 





ἐλεύϑερον ταῖς τῶν φον ων ποιναῖς ὑπόκειται | δια- 
φευγότων L | 10 xai seclusi (nisi corrigendum eie) ἢ 
χεῖρον L^ χείρονας B* v. L, χειρόνων  Haloander | ὅσον 
LB*] ὅσω M| 13 6 — παραληψόμενος M] ἡ (o£ Ha- 
loander) — παραληψόμενοε L | ἰδ subscr. d. pri. i8 
(sic) dec. ep. dn. iust. pp. aug. basilio uc. conss. M 
δατ. i0. Δεκεμβο. βασελείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ιε΄ ὑπα- 
τείας Βασιλείου Ath. ἐξεφωνήϑη μηνὶ δεκεμβοίῳ ἔτει 
εε΄ ὑπατείᾳ Βασιλείου Theod. | 18 rubr. Θεῖος πρα- 
γματικὸς τύπος περὶ τῶν ἐν 'Ücgonvi xai Μεσοποτα- 
μίᾳ ἀϑέμιτον συναλλαξάντων γάμον Ath. | £v ὀσροΐνη 
L, ἐν ὀὁσρωινῇ cod. Theod., om. indez M in lacuna | 
ἀϑεμίτως συιναλλαττόντων»ν] ἀϑεμιτογαμιῶν Theod. | 
20 Παράδοξός τις] Παραδόξως cit. Ath. Theod. | 21 
ἐπαρχίας 1, ἢ ἐπὶ αὐτοῖς ἠπειλημμένας L 


92 t 


10 


20 


130 


κεκωλυμένους ἐμπίπτοντες γάμους. ἡμεῖς τοίνυν τούτων μὲν οὐδὲν παντελῶς ἐπιστεύσαμεν" o) γὰρ ἡγούμεϑα 

E] , , x - € , - , - 3 P 

à&vO'oc7t0ve μέρος ὄντα! τῆς ἡμετέρας πολιτείας τοιοῦτό τε πράττειν ϑαρρεῖν καὶ τὴν γονὴν τὴν ἑαυτῶν 
* * , , 

καταισχύνειν xai τὰ ὀνόματα συγχέειν. 


Nov. CLIV 1 DE IIS QUI IN OSROENA 





CAPUT 1. 


Ὥρτε wal ἐξερευνᾶν ταῦτα ἠβουλόμεϑα, καὶ εἴ τι τοιοῖτον ὅλως πέπρακται, τοὺς ἁμαρτάνοντας πρὸς 
ἐσχάτην ἄγειν τιμωρίαν. ἀλλ᾽ ἐπειδὴ καὶ χρόνος ἐστὶ μακρὸς καὶ οὐδὲ πιστεύομεν τοιοῦτό τι γεγενῆσϑαι 
πλημμέλημα, εἰ ἄρα καὶ τοιοῖτό τε συμβέβηκε, τὸ μὲν παρῳχηκός, ὅπως δή ποτε ἂν ἔχοι, συγχωροῦμεν τοῖς 
τὴν Ὀσροηνὴν καὶ τὴν μέσην τῶν ποταμῶν τὰς ἐπαρχίας κατοικοῦσι, προφάσει τῶν ἐν αὐταῖς γενομένων 
διαφόρως ἐφόδων, καὶ μάλιστα ἀγροικικοῦ πλήϑους ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὄντος τοῦ ταῦτα ἐξαμαρτεῖν }εγο- 
μένου, καὶ ἐπὲ τοῦ νῦν σχήματος ἐῶμεν εἶναι, οὐδὲν πολυπραγμογοῖντες τῶν ἄχρι τῆς νεαρᾶς ἡμῶν ϑείας 
διατάξεως περὶ voívov εἷς εἰκὸς πλημμεληϑέντων, ἀλλὰ ϑεσπίζοντες πᾶσαν κωλυϑῆναι περὶ τούτου ζήτησιν 
τοιαύτην κατὰ προρώπων ἢ πραγμάτων διαφερόντων τοῖς ἐν ταῖς αὐταῖς ἐπαρχίαις οἰκοῦσι. μετὰ d τὸν 
ἡμέτερον νόμον τὸν ἔναγχος περὶ τούτου τεϑέντα εἴ τις ἐτόλμησεν ἢ καὶ τολμήσειεν τοιοῦτό τε πρᾶξαε, βου- 
λόμεϑα τοῦτον ὑπὸ ποινὰς ἐσχάτας καταστῆναι, εἰδότα ὡς οὐ μέχρι χρηματικῶν στησύμεϑα ποινῶν, ἀλλ᾽ 
αὐτόν τὸ καὶ γυναῖκα καὶ παῖδας ἐξ ἀϑεμίτων γινομένους γάμων μετὰ τὴν ἡμετέραν, ὡς εἴρηται, ϑείαν διά- 
ταξιν μετελευσόμεϑα, καὶ τὸν εἰς κεφαλὴν κίνδυνον καὶ τὴν εἰς περιουσίαν αὐτοῖς ποινὴν ἐπιστήσομεν, 
οὐδενὸς φειδόμενοι οὔτε εἰ μείζονος οὔτε εἰ ἐλάττονος εἴη καταστάσεως ἢ τύχης ἢ ἱερωσύνης (τοῦτο γὰρ ἔτι 
μᾶλλόν ἐστε δυφκολώτερον), ἀλλὰ πᾶσιν ὁμοίως ἐπεξιόντες τὴν νενομισμένην καὶ τοῖς δωμαΐκοῖς πρέπουσαν 
ψόμοις φυλάξομεν εὐταξίαν, οὐ μέρος μόνον τῆς οὐσίας ἀφαιρούμενοι, ἀλλὰ καὶ τὴν οὐσίαν ὅλην καὶ μέρος 
τοῦ σώματος, καὶ εἴπερ καὶ δυῤρκολωτέραν εὕρωμεν τὴν ἀϑεμιτογαμίαν, καὶ αὐτὴν ἴσως τὴν ψυχήν" οὐδενὸς 
ἀποφυγεῖν δυναμένου εἰς τὸ τοῖς πέλας ἐν τοῖς πλημμελήμασιν ἀκολουϑεῖν. χρὴ γὰρ và ἐρϑά τε καὶ προς- 
ἥκοντα φρονεῖν καὶ τοὺς ὄλλους ἀνιστᾶν sis τὸν τοιοῦτον ζῆλον, ἀλλ᾽ οὐκ αὐτοὺς πράττειν παράνομα καὶ 
εἰς τὴν πρὸς ἀλλήλους καταφεύγειν μίμησιν. ταῦτα τοίνυν φυλάττεσθαι βουλόμεϑα ἐπὶ τῶν εἰρημένων 
ἐπαρχιῶν, τῶν τε πολιτικῶν τῶν τε στρατιωτικῶν ἀρχόντων τοῦτο φυλαττόντων καὶ τὰξ ποινὰς ἐπιτίϑεσϑαε 
vole ἁμαρτάνουσι παρασκευαζόντων. τοῦτο δὲ αὐτὸ vols τῆς χώρας κατὰ πρόξταξιν σὴν διὰ προγραμμάτων 
παρὰ τῶν οἰκείων ἀρχόντων γενέσϑαι βουλόμεϑα φανερόν, εἰ μὴ βούλονται καὶ αὐτοὶ ταῖς ἐσχάταις ὕπο- 
βληϑῆναι ποιναῖς καὶ ταῖς ἐκπτώσεσε τῶν ἀρχῶν καὶ τῶν οὐσιῶν, εἴ τινος τούτων ἀμελήσειαν. 

(Επίλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα πραγματικοῦ τύπου 
ἡ σὴ ἐνδοξότης ἔργῳ καὶ πέριτε παραδοῦναι σπευσάτω. Dat..... - | 





incidant. Nos igitur horum quidem mihil omnino credidimus: neque enim eaistimamus homines qui rei 
—2 — nosírae pars sunt eiusmodi quid agere audere atque progeniem suam dedecore afficere et nomina 
confundere. 

. 1. Quare et in ea inquirere, et si quid eiusmodi factum esset, delinquentes ad extremum suppli- 
cium. trahere voluimus. Verum quoniam et longum tempus est neque eiusmodi delictum commissum esse 
credimus, si tamen quid eius generis contigerit, praeteritum quidem, quocumque se modo habeat, iis qui 
Osroenam et Mesopotamiam provincias incolunt indulgemus propter invasiones in eas vario modo factas, 
et maaime quia agrestis mullitudo ut plurimum haec delinquere dicitur, idque in ea quae nunc est con- 
dicione manere sinimus, cum nihil eorum curiose perscrutemur quae usque ad novellam nostram sacram 
constitutionem hac in re forte peccata sunt, sed ut omnem huiusmodi de hoc inquisitionem adversus per- 
sonas et res quae ad incolas earundem provinciarum. pertinent prohiberi sanciamus. Post legem vero 
nostram nuper hac de re latam si quis quid eiusmodi facere ausus fuerit vel etiam audeat, eum extremis 
suppliciis subici volumus, sciatque is nos in pecuniariis poenis non substituros, sed et ipsum et ucorem et 
liberos ea illicitis nuptiis natos post nostram, uli dictum est, sacram constitutionem persecuturos esse, et 
de capite periculum et de bonis poenam üs inflicturos, nulli parcentes nec si maioris nec si minoris sit 
condicionis aut fortunae aut sacerdotii (hoc enim etiam magis importunum est), sed in omnes pariter 
animadvertentes solitum et Romanis legibus dignum ordinem esse servaturos, cum non solum substantiae 
partem auferamus, sed etiam totam substantiam et partem corporis, et si quidem vel importunius con- 
tractas. deprehenderimus illicitas nuptias, forte etiam ipsam animam: ita ut nemo effugere possit ad vi- 
cinorum in peccatis exemplum sequendum. | Recta enim et quae decent sapere oportet ceterosque ad. talem 
aemulationem. eccitare, nec vero ipsos quae contra leges sunt agere et ad mutuam imitationem confugere. 


Haec igitur custodiri volumus in 


raedictis provinciis, ut tam civiles quam militares magistratus hoc 


custodiant efficiantque ut poenae delinquentibus imponantur. Hoc ipsum autem iis qui in. provincia sunt 
ex praecepto tuo a propri magistratibus per edicta manifestum fieri volumus, nisi ipsi quoque ectremis 


poenis subici velint et ac 


* 


ministrationum et bonorum amissioni, 


si quid horum neglexerint. 


ilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam formam declarantur 


tua gloria ad opus effectumque adducere studeat. 





2 μέρη L | 10 διατάξεως} nov. XII || 14 )ενομέ- 
vovs cum Haloandro vulg. | γάμους M*L || 16 εἰ μείζο- 
vos] εἰ om. L || ἐλάττονες L? || καταστάσεος M || 11 
ἐπεξιόντος L | 19 εἴπερ xai] καὶ om. L ! δυσκολώ- 
τερα Μ| 20 εἰς τὸ 1] ἐκ τοῦ M || τοῖς πέλας ἐν τοῖς 
(cf. 129, 22] τὰς ποινὰς τοῖς cum Haloandro vulg. male || 
23 τούτων L || 24 τοῖς] τῶ L || πραγμάτων L || 26 





ἀμελήσειεν L|| 28 subscr. om. Ath., Theod., dat. M re- 
liquis omissis; constitutionem recentiorem novella XII (cf. 
10. 12. 14) aut eidem anno 535 aut anno 536, quibus 
annis Flori comitis rerum privatarum in novellis mentio 
continetur (cf. nov. XXII extr. p. 187, 9) probabiliter 
tribuit. Biener p. 534; novella CX XXIX antiquiorem 
esse ez prooemio conicit Zachariae. 


m 


0 


25 


UT MATRES TUTELAE 131 Nov. CLY pr. 





PNE 


ΠΕΡῚ TOY AEIN ΤᾺΣ MHTEPAZ ὙΠΟΚΕΙ͂ΣΘΑΙ EITITPOIHIKOIZ 
ΛΟΓΙΣΜΟΙ͂Σ. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινειανὸς 44vyovavos Βελισαρίῳ {στρατηγῷ». 


{«Προοίέμιον.) Ἱκετηρίαν ἀνέτεινε Μάρϑα ἡ λαμπροτάτη τῷ ἡμετέρῳ κράτει περιέχουσαν, “Σεργίου 
τοῦ τῆς μεγαλοπρεποῦς μνήμης τοῦ αὐτῆς γενομένου πατρὸς τετελευτηκότος καταλειφϑῆναι μὲν αὐτὴν κομιδῇ 
γέαν τὴν ἡλικίαν, τὴν δὲ αὐτῆς κηδεμονίαν ὑπελϑεῖν “ὐξεντίαν τὴν λαμπροτάτην αὐτῆς μητέρα, καταϑεμέ- 
γὴν μὲν ἐν ὑπομνήμασιν ὡς οὗ — δευτέροις γάμοις, καὶ τὸν ὑπὲρ τούτου διωρισμένον τοῖς ἡμετέ- 
ροις νόμοις ὅρκον παρασχομένην διοικήσασθαι τὰ πράγματα, τούτων δὲ παρ᾽ αὐτῆς πεπραγμένων, Gent 
οὐδὲ τινος ὅρκου παρ αὐτῆς δεδομένου καὶ εὐκαταφρονήτου τῆς καταλελειμμένης ὑπαρχούσης περιουσίας, κατὰ 

ὴν ὑπὶ αὐτῆς γενομένην ἀπογραφὴν μέτριά τινα δηλωθῆναι" μετὰ δὲ ταῦτα γάμον ἐλέσϑαι δεύτερον ε- 
μόνα Πέτρον αὐτῇ προβαλλομένην, καὶ ἐκ τοῦ δευτέρου συνοικεσίου δύο μὲν ἐσχηκέναι παῖδας, οὐχ ὑγιῶς δὲ 
πρὸς αὐτὴν ἐσχηκυῖαν τὸν μὲν καταστάντα παρ᾽ αὐτῆς ἐπίτροπον τῆς διοικήσεως ἀποστῆσαι τοῦ τριεκαιδε- 
κάτου μόλις αὐτῆς ἐπιλαμβανομένης ἐνιαυτοῦ, πείϑειν δὲ κηδεμόνα τῆς δευτέρας ἡλικίας αἰτῆσαι, καὶ παραυ- 
τίχκα πείϑειν διαλύσεις συγγράψαι πρὸς αὑτὴν καὶ παντὶ λόγῳ δυναμένῳ κατὰ νόμους ἁρμόττειν αὐτῇ προ- 
φάσει τῶν τῆς ἐπιτροπῆς —— κατὰ τὰς τοιαύτας ἀποτάξασϑαι διαλύσεις, ἐν κοιτῶνί τε οὖσαν τηνικαῦτα 
καὶ τῶν πραττομένων οὐδὲν ἐπισταμένην" οὐδὲ γὰρ οἷόν τε ἣν τὴν παρ᾽ αὐτῇ καϑεστῶσαν καὶ πρὸς οὐδένα 
εἰπεῖν τι δυναμένην περὶ τῶν xaT αὐτῆς γινομένων, καὶ εἰ τῆς ἐπιγινομένης αὐτῇ βλάβης ἠσθάνετο, πρᾶξαί 
τι τῶν δυναμένων κωλῦσαι τὰ πρὸς τὴν αἰτῆς ἐπιβουλὴν μελετώμενα" τοῦ δὲ χρόνου παρασκευάσαντος 
αὐτὴν καὶ τὸ μελετηϑὲν xav αὐτῆς αἰσϑέσϑαι, πρὸς μὲν τὴν μητέρα τισὶ χρήσασϑαι παρακλήσεσιν, ὥςτε 
μηδενὶ τῶν κατ' αὐτῆς πραχϑέντων ἀποχρήσασϑαι, τὰ δὲ πρέποντα μητρὶ περὶ αὐτὴν ἐπιδείξασϑαι, καὶ τὴν 
τῶν πατρῴων αὐτῇ πραγμάτων ἀποκατάστασιν ποιήσασϑαι, καϑὰ τῷ νόμῳ δοκεῖ. τὴν δὲ τοῖς ἐκ τοῦ 
δευτέρου γάμου γενομένοις παισὶν ἑαυτὴν δλην ἐκδοῦσαν οὐδὲ τοὺς τοιούτους προΞςίεσϑαι λόγους, τοὐναντίον 
μὲν οὖν καὶ τὴν ϑείαν ἡμῶν προΐσχεσϑαι νομοϑεσίαν, περιέχουσαν μὴ δύνασθαι xaT αὐτῆς τοῖς τῆς ἀπο- 
καταστάσεως χρήσασϑαι δικαίοις, οὐδὲν μὲν τοιοῦτον περὶ τῶν μητέρων τῶν ἀναδεξαμένων τὴν τῶν οἰκείων 
παίδων κηδεμονίαν καὶ δευτέρους ἀσπαζομένων γάμους ϑεσπίζουσαν, ἐπ᾽ ἄλλοις δέ τισιν ὅροις τε καὶ τρόποις 
παρὰ τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας ἐκφωνηθεῖσαν. καὶ διὰ τοῦτο τὴν ἱκετηρίαν ἡμῖν ἀνέτεινεν, ἐφ᾽ ᾧτε καὶ τὴν 
διάνοιαν τῆς ϑείας νομοϑεσίας σαφῆ τε καὶ ἀναμφιςβήτητον καταστῆσαι, καὶ μὴ τοῖς αὐτῇ περιεχομένοις ἀπο- 
χρωμένην «ὐξεντίαν τὴν αὐτῆς μητέρα τὰ καταλειφϑέντα ἐκ τοῦ πατρὸς πράγματα κέρδος οἰκεῖον ποιήσασϑαι. 


Nov. CLV Graece tantum extat in. ML, fuit in B 31,12, 2. — Epit. Theod. 155, Athan. 13, 3 (inde passim 
contracta apud Anon. Bodleianum 21 p. 222 Zach.). 





CLV. 
UT MATRES TUTELAE RATIONIBUS OBNOXIAE SINT. 


Imperator lustinianus Augustus Belisario (magistro militum). 


Praefatio. Supplicationem Martha femina clarissima maiestati nostrae obtulit qua continebatur, 
Sergio magnificae memoriae patre suo defuncto ipsam quidem tenera admodum aetate relictam esse, tute- 
lam autem suam Auxentiam feminam clarissimam matrem suam suscepisse testatione in actis deposita ad 
secundas se nuptias non venturam, et praestito iureiurando legibus nostris ea de re constituto res admini- 
sirasse, his aulem ab ea gestis, quasi neque iusiurandum ullum ab ea praestitum esset et substantia 
relicta vilis atque contemnenda esset, pauca quaedam in inventario ab ea confecto notata esse; postea 
vero secundas eam nuptias amplexam esse tutore sibi Petro designato, atque duos ex secundo matrimonio 
habuisse liberos, unde cum parum bene adversus se affecta esset, tutorem ab ea institutum àb  administra- 
tione removisse, cum ipsa vix tertium decimum annum ingressa esset sibique persuasisse ut curatorem 
secundae aetatis peteret, item ilico persuasisse ut pactionem cum ipsa conscriberet atque omni actioni 
quae secundum leges tutelae rationum nomine sibi competere posset per (alem pactionem renuntiaret, tam- 
etsi etiam tum in cubiculo esset nec quicquam intellegeret eorum quae gererentur: neque enim fieri potuisse, 
ut quae apud illam maneret nec cuiquam verbum facere posset de idis quae adversus ipsam agerentur, 
etiamsi damnum sibi inferri sensisset, quicquam eorum faceret quae prohibere possent consilia ad ipsius 
insidias agitata; cum autem tempus efficeret ut iam quae adversus se agitata essent sentiret, se quidem 
admonitionibus usam esse apud matrem, ne iis quae contra se acta essent abuteretur, sed ut maírem 
decerent erga se praestaret, atque paternorum bonorum sibi restitutionem faceret quemadmodum legi pla- 
ceret; illam vero liberis ex secundo matrimonio natis totam deditam nullo pacto eiusmodi orationes ad- 
misisse, quin e contrario sacram nostram praetendisse legem, qua contineatur non posse se contra ipsam 
restitutionis iure uti: quamquam ea lex nihil eiusmodi sanciat de matribus quae liberorum suorum tutelam 
suscepissent et secundas nuptias amplecterentur, sed aliis de terminis et modis a pietate nostra pronuntiata 
sit. Atque propterea supplicationem nobis obtulit, quo et consilium sacrae legis manifestum atque extra 
dubitationem positum redderemus, neve iis quae eadem continentur abutens Auxentia mater sua res a 
patre relictas in proprium lucrum converteret. 





2 rubr. Περὶ τοῦ δύνασϑαι τοὺς παῖδας xarà τῶν 
ἐπιτροπευόντων αὐτῶν γονέων (κατὰ τῶν ἐπιτρόπων 
αὐτῶν inder) ἀποκαϑίστασϑαιε Ath. | δεῖν — ὑποκεῖ- 
σϑαὴ ὑποκεῖσθαι τὰς μητέρας Theod. | 4 στρατηγῷ 
addidi ex Ath.|| 5 &vérews] ἀνέτεινεν ἡμῖν cit. Theod. 
| 6 γινομένου L | " καταϑεμένην] xai καταϑεμένην 
mavult Zachariae perperam | 8 Ἐπροσομιλήσοε ML (cf- 
, 132, 6) | 9 νόμοις] Cod. 5,35, 2 || 10 praestat οὔτε τινὸς 





| διδομένου L | 12 προβαλομένην L | 14 ἐπιλαβομένης 
L | πείϑειν  Haloander] πείϑεε ML | ζητῆσαι L^ | 15 
σεΐίϑειν Haloander] πείϑει ML || αὐτὴν ML (cf. 132, 8) 
ἢ 17 καὲ ||; καὶ πρὸς L | 18 εἰ xai cum Haloandro vulg. 
male | 20 ταύτην L || αἰσϑάνεσϑαι L | 21 ἐνδείξασϑαε 
L | 23 προΐεσϑαε L| 24 xai om. cum Serimgero vulg. 
male ἢ vouoSeaíav] Cod. 2, 41, 2 | 25 χρῆσϑαι L || τοι- 
ovroy» M^ ἢ οἰκείων om. L* 
92* 


10 


15 


20 


25 


Nov. CLV 1 132 


UT MATRES TUTELAE 





CAPUT I. 


Ταῦτα τοίνυν τῆς ἱκετηρίας ἐχούσης εἰκότως πρὸς τόνδε τὸν ϑεῖον πραγματικὸν εἴδομεν τύπον, δὲ οὗ 
ϑεσπίζομεν, τῆς ϑείας ἡμῶν τομοϑεσίας οὐδεμίαν ποιουμένης μνήμην περὶ τῶν ἀναδεξαμένων ἐπιτροπὴν 
τῶν οἰκείων παίδων καὶ δεύτερον ἀνελομένων γάμον, μὴ ἐξεῖναι Αὐξεντίᾳ τῇ λαμσιροτάτῃ κεχρῆσϑαι τῇ 
αὐτῇ ϑείᾳ ἡμῶν νομοθεσίᾳ, διά τε τὰς εἰρημένας αἰτίας καὶ τὸ τὴν τῶν ὑπομνημάτων πρᾶξιν, xaO" ἣν 
τὴν ἐπιτροπὴν Μάρϑας τῆς αὐτῆς ϑυγατρὸς ἀνεδέξατο, δεικνύναι τὸν vois νόμοις διωρισμένον αὐτὴν παρα- 
σχεῖν ὅρκον ὡς δευτέροις οὐχ ὁμιλήσει γάμοις, καὶ ὡς τῶν ὅρκων περιφρονήσασα συνῴκησε μὲν ἀνδρὶ δευ- 
τέρῳ καὶ παῖδας ἐξ αἰτοῦ ποιησαμένη διαλύσειβ ὑπὲρ τῆς τῶν πραγμάτων ἀποκαταστάσεως παρεσκεύασεν εἰς 
ἑαυτὴν ἐκϑέσϑαι Μάρϑαν τὴν λαμπροτάτην αὐτῆς ϑυγατέρα " δύνασϑαι δὲ πᾶσαν ἔχειν ἄδειαν ϑεσπίζομεν 
Μάρϑαν τὴν λαμπροτάτην τῷ δικαίῳ τῆς ἀποκαταστάσεως χρήσασϑαι, φάσκουσαν ἔτι καὶ νῦν οὕπω ἑαυτὴν 
ἐπιβῆναι τοῦ εἰκοστοῦ πέμσττου τῆς ἡλικίας ἔτους, κατ᾽ οὐδὲν ἀντικειμένης αὐτῇ τῆς ϑείας νομοϑεσίας τῆς 
παρ ἡμῶν μὲν πεϑείσης, ϑεσπιζοίσης δὲ τοὺς σταῖδας μὴ δύνασϑαι κατὰ τῶν οἰκείων γονέων τῷ τῆς ἀπο- 
καταστάσεως χρήσασϑαι δικαίῳ μηδὲ τοὺς ἀπελευϑέρους κατὰ τῶν οἰκείων πατρώνων, διὰ τὸ περὶ τῶν ἄνα- 
δεδεγμένων τὴν τῶν οἰκείων παίδων ἐπιτροπὴν τὸν νόμον μηδὲν διαλέγεσϑαι, τοὐναντίον δὲ καὶ ἑτέραν 
ϑείαν ἡμῶν νομοϑεσίαν μετὰ ταῦτα φοιτῆσαι ϑεσπίζουσαν τοὺς καϑισταμένους ἐπιτρόπους μὴ ἄλλως τὰς 
τῶν νέων ἐπιτροπὰς ἀναδέχεσϑαι, πρὶν ἂν ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἑαυτῶν προβολῆς κατάϑοιντο μὴ τοὺς νέους 
καταλιμπάνειν ἀδεφενδείτους, καὶ εἰ συμβαίη καὶ μητέρα τῶν οἰκείων παίδων ἐπιτροπὴν ἀναδέξασϑαι, καὶ 
αὐτὴν τοῦτο πράττειν καὶ πᾶσιν ἐνέχεσθαι τοῖς ἐπιτροπικοῖς λόγοις, καὶ εἴσχτερ ἕτερον βουληϑείη τοῖς ἑαυτῆς 
πιροβάλλεσϑαι παισίν, οἰκείῳ κινδύνῳ καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῇ πραγμάτων τοῦτο ποιεῖν. dece κἀνταῦϑα 
τρόποις ἅπασι προβήκειν Μάρϑαν τὴν λαμπροτάτην, εἴπερ δείξει μὴ παρῳχηκέναι τοὺς χρόνους ἐν οἷς οἱ 
περὶ τῆς ἀποκαταστάσεως ἀἁρμόττουσιν αὐτῇ λόγοι, καὶ τῇ ἀποκαταστάσει χρήσασϑαι καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, 
οἷς οἱ ἡμέτεροι Ψόμοι τοῖς ἐπ᾽ ἀτελοῦς ἡλικίας οὖσι πᾶσαν διδόασι παρρησίαν τε καὶ βοήϑειαν. φυλάττεσϑαι 
μὲν γὰρ καὶ τὸ ἡμέτερον θεσπίζει κράτος τὴν ὀφειλομένην τοῖς γονεῦσε παρὰ τῶν παίδων αἰδῶ καὶ πᾶσαν 
τιμήν τὲ καὶ ϑεραπείαν, ἐν ᾧ μηδεμία βλάβη mag αὐτῶν xaT ἐκείνων γένοιτο, τὸ δὲ τῶν ἐκ τοῦ προτέρου 
γάμου σαΐδων ὑπερορᾶν οὔτε ὅσιον εἶναι κρίνομεν οὔτε “ἄλλως προθήκειν τὰ ἐκ τῆς πατρῴας περιουσίαβ εἰς 
αὐτοὺς στεριερχόμενα πράγματα τὰς τοιαύτας μητέρας δύνασϑαι κέρδος οἰκεῖον ἢ τῶν κατὰ δευτέραν τάξιν 
αὐταῖς συνοικησάντων καὶ τῶν ἐκ τῶν τοιούτων γινομένων συγνοικεσίων σπταίδων ποιεῖσϑιαι. 

: (Eníhoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα τύπου 
ἢ σὴ ἐνδοξότης ἅμα τῷ μακαριωτάτῳ ἀρχιεπισκόπῳ τῆς Θεουπολιτῶν ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοϑῆναι σπου- 
δασάτω. D. k. Febr. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. (IIL) cos. [a. 533.] 





L (Cum igitur haec supplicatio contineret, merito ad hanc sacram pragmaticam formam. respezi- 
mus, qua sancimus, ut quoniam sacra lez nostra nullam mentionem facit earum quae tutelam liberorum 
suorum susceperint et secundas nuptias amplexae sint, non liceat Auxentiae feminae clarissimae eadem 
sacra lege nostra uti cum propter praedictas causas tum quod actorum confectio, ez: qua tutelam Marthae 
filiae suae. suscepit, comprobat eam iusiurandum legibus constitutum praestitisse se secundas nuptias non 
esse inituram, οἱ contempto iureiurando coniunxisse se secundo viro, liberisque eo eo susceptis effecisse 
ut paciionem de restitutione rerum Marlha clarissima ipsius filia sibi exponeret. Sancimus autem, ut 
Martha femina clarissima possit omnem habere facultatem iure in integrum restitutionis utendi, praesertim 
cum eliamnunc se vigesimum quintum aetatis annum nondum ingressam esse dicat: ne ullo modo ei ob- 
iciatur sacra lex a nobis lata, quae sancit non posse liberos contra parentes suos nec libertos contra patronos 
suos in integrum restitutionis iure uti, propterea quod de iis qui liberorum suorum tutelam susceperint 
illa lea: nihil exponit, e contrario vero altera quoque sacra lea: nostra postea prodiit quae sancit, ut tuto- 
res qui énstituantur non aliter minorum tutelas suscipiant quam si tempore designationis suae testati- 
onem deposuerint se minores indefensos mon relicturos, et si etiam matrem liberorum suorum tutelam 
suscipere contingat, ipsa quoque hoc faciat atque omnibus tutelae rationibus obnoxia sit, et si alterum 
liberis suis designare tutorem voluerit, periculo suo et rerum suarum id faciat. taque hic quoque om- 
nibus modis convenit, ut Martha femina clarissima, si quidem comprobaverit non praeterisse tempora intra 
quae restitutionis condiciones ipsi competunt, et restitutione utatur et — omnibus per quae leges 
nostrae dis qui imperfectae sunt. aetatis omnem veniam et opem praestant. Etenim maiestas quoque nostra 
sancit, ut servetur reverentia quae parentibus a liberis debetur omnisque honor et cultus, dummodo nullum 
ab ipsis damnum illis inferatur; parentes vero liberos ex: priore matrimonio natos negligere nec fas esse 
iudicamus neque alioqui convenire ut res quae ez: paterna substantia ad eos perveniant eiusmodi matres 
possint in suum vel eorum qui secunda vice ipsis coniuncti sunt vel liberorum ea eiusmodi matrimoniis 
proereatorum. lucrum convertere. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam formam declarantur 
tua. gloria simul cum beatissimo archiepiscopo urbis Theopolitanae ad. opus effectumque adducere studeat. 





4 *«s] δὲ ML, om. cum Serimgero vulg. || τὸ τὴν 
Zachariae] τὴν ML, τὸ Haloander | 5 μάρϑης L || 
δεικνύναι) δεικνύναι τ cum Haloandro vulg. male || 6 
μὲν suspectum || 8 μάρϑα LL | δὲ! δὴ cum Haloandro 
vulg. | 10 πέμπτου L] om. M | 11 μὲν om. L | 14 ϑείκ 
L^ || νομοϑεσίαν] Cod. 5,317, 28 ὃ 4 || 15 ἀναδέξασϑαι 
L | 17 ἐνέχεσϑαε post λόγοις coll. L | λόγοις ML Ath.] 
λογισμοῖς coni. Zachariae non recte || ἑαυτοῖς M || 19 
δείξοι M || μὴ om. L*!|| 20 καὶ 27] καὶ om. L|| 21 πᾶ- 
σαν L] πᾶσε M, παισὶ Haloander || 22 αἰδὼ M? L || 
23 ἐν o ML Ath.] ἐφ᾽ ᾧ coni. Hombergk sine causa ἢ 
ἐκεῖνον L| τὸ δὲ L] τοὺς δὲ M | 24 εἶναι om. L || 26 





συνωκησάντων L | γινομένων M Ath.] γενομένων L 
vulg. | 21 δηλούμενα τύπου (s. v. νόμου) L] τύπου 
δηλούμενα M | 28 ϑεοπολιτῶν L || σπευσάτω L| 29 
subscr. d. k. febr. er. dn. iustin. pp. aug. uc. conss. M 
Zar. waÀ. deo. βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ αὐγούστου 
ὑπατείας τοῦ αὐτοῦ Ath. ἐξεφωνήϑη ἐπὶ τῇ ὑπατείᾳ 
᾿Ιουστενιανοῦ Theod. Numerum 111. suppl. Zachariae, 
recle monens de secundo consulatu (a. 528) cogitari non 
posse, cum a. 529 demum et Belisarius magister militum 
per Orientem factus sit et Antiochiae nomen inditum sit 
Teopolis (v. 28) ; praeterea leges allatae (131, 24. 132,14) 
anni sunt 531. 





DE PROLE COLONORUM DIVIDENDA 733 Nov. OLVI pr. 1. CLVII pr. 
ΓΗ 
ΠΕΡῚ ΤῊΣ ΜΕΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΓΟΝῊΣ ΤῸΝ ΤΈΘΡΓΩΝ. 
(0 αὐτὸς βασιλεὺς... ... ) 


, (Hoooínuiov) Οἱ τὰ πράγματα πράττοντες τῆς κατὰ ᾿“πάμειαν ἁγιωτάτης ἐκκλησίας ἐδίδαξαν γεωρ- 
yovs τισὲν ἑτέροις προβήκοντας γεωργέσσαις αὑτῶν συναφϑῆναι καὶ παιδοποιήσασϑαι, καὶ ἥτησαν ἀποδοϑῆναι 
αὐτοῖς καὶ τοὺς γεωργοὺς καὶ τοὺς τούτων παῖδας τῇ μητρῴᾳ γαστρὶ κατακολουϑοῦντας. ἀλλὰ ἐοίκασε ταῦτα 
αἰτοῦντες μὴ εἰδέναι τὴν ἡμετέραν διάταξιν τὴν ἔναγχος φοιτήσασαν 0 τε βούλεται. 


CAPUT I. 

XE * γὰρ ἐλεύϑεροέ τινες ἐναπογράφοις συνοικήσαιεν, κατὰ τοὺς τῇ διατάξει περιεχομένους λογε- 
σμοὺς ἀκολουϑεῖ τὰ βρέφη τῇ μητρί, ἔνϑα εἰς ἐλευϑερίαν οὐκ ἔρχονται" εἰ δὲ γεωργοὶ εἶεν, οὐκέτε τῇ δια- 
τάξεε παντελῶς ἐκείνῃ γένεταε χώρα, ἀλλὰ καϑάπερ ἔναγχος ——— xai ἐνομοϑετήσαμεν, T γονὴ 
μερίζεται. καὶ εἰ μὲν ἴσος ἐστὶν ὁ τῶν τεχϑέντων ἀρεϑιμὸς, εἰς δύο μερίζεται, εἰ δὲ ἄνισοΞ ἢ καὶ εἷς μόνος 
ὁ τεχϑείς, τηνικαῦτα ἡ γαστὴρ ἔχεε τὸ πλέον, διότε καὶ μᾶλλον ἐμόχϑησε. καὶ εἷς μὲν ὧν ὃ παῖς ἀκολουϑεῖ 
τῇ μητρί, τριῶν δὲ ὄντων τῶν τεχϑέντων οἱ δύο ἢ αἱ δίο τῆς μητρὸς ἔσονται, ὁ εἷς δὲ τῇ τοῦ δεσπότου 
τοῦ πατρὸς ἀκολουϑήσει δεσποτείᾳ, καὶ οὕτως ἀεὶ τὸ περιττόν, καϑάπερ εἰπόντες ἔρϑημεν, ἡ γαστὴρ ἕξει. 
καὶ κατὰ τοῦτο καὶ οἱ ᾿“παμεῖς μεριστέαν ἔσεσϑαε τὴν γονὴν γινωσκέτωσαν, ἵνα τὸ ἐν πολλοῖς στασιαζόμενον 
χρόνοις μάϑωσιν ὡς ὑφ᾽ ἡμετέραν γέγονε νομοϑεσίαν. 





PNZ 


ΠΕΡῚ TON EN AAAOTPIOIS X9PIOIS TAMOYNT9N TE9PIO9N. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ἰουστενεανὸς Αὔγουστος “αζάρῳ κόμητι τῆς "Eo. 


({«Προοΐμεον.) Ἔκ τῶν εἰς ἡμᾶς διαφόρως ἀνηνεγμένων πλημμελεῖσϑαί τι κατὰ τὴν μέσην τῶν 
ποταμῶν καὶ πρός γε τὴν ᾿θσροηνὴν ἐπαρχίαν ἐμάϑομεν τῶν ἡμετέ ἀνάξιον χρόνων. συνειϑίσϑαε μὲν 
γὰρ αὐτοῖς τοὺς ἐκ διαφόρων ὡρμημένους χωρίων γάμους πρὸς ἀλλήλους συμβάλλειν, νῦν δὲ δὴ πειρᾶσϑαε 


, Nov. CLVI Graece tantum extat in ML (αὕτη οὐκ ἐτέϑη sis τὰ βασιλικὰ ἀλλὰ παρεσιωπήϑη schol.M 
in marg.), sed fuisse in B 48,26 et 55,14, 5 dicunt ind. reg. et Coisl. — Epit. Theod. 156, Athan. 18, 5. 
Nov. CLVII Graece tantum extat in. ML, fuit in B. 55,14, 1. — Epit. Theod. 191, Athan. 18, 6. 


CLVI. 


DE PROLE COLONORUM DIVIDENDA. 
(Idem Augustus . 


Praefatio. Qui negotia sanctissimae Apamensis ecclesiae gerunt docuerunt nos, colonos qui ad 
alios aliquos pertinerent se colonis suis mulieribus coniunaisse liberosque procreasse, et petierunt, ut sibi 
restituerentur et coloni et eorum liberi ventrem maternum sequentes. Sed cum haec petant nescire videntur, 
quid constitutio nostra quae nuper prodiit sibi velit. : Hn 

Nam si qui liberi adscripticiis se coniungant, secundum rationes in constitutione comprehensas 
infantes matrem sequuntur, unde ad libertatem non perveniunt ; si vero coloni sint, non amplius con- 
stitutioni illi omnino locus est, sed quemadmodum nuper decrevimus et sanzimus, proles dividitur, 
Atque si quidem aequalis est numerus natorum, in duas partes dividitur, sin autem inaequalis vel etiam 
unus solum est natus, tum quod plus est venter habet, quoniam etiam magis laboravit. Et unus quidem 
si est filius matrem sequitur, sin tres sunt, duo vel duae erunt matris, unus autem domini paterni sequetur 
dominium, atque ia semper quod superat, sicut ante diximus, venter habebit. Et secundum hoc Apamenses 
quoque prolem Frau ae esse cognoscant, ut quod per multa tempora in controversia positum erat, 
intellegant sub legislationem nostram redactum esse. 








CLV II. 


DE COLONIS QUI IN ALIENIS PRAEDIIS NUPTIAS 
CONTRAXERUNT. 


Imperator lustinianus Augustus Lazaro comiti Orientis. 


Praefatio. Ex iis quae diverso modo ad nos relata sunt comperimus delinqui aliquid in Meso- 
potamia et praeterea in Osroena provincia indignum temporibus nostris. Consuetudinem enim apud illos 
esse, ut qui ex diversis praediis orti sint nuptias inter se contrahant, nunc vero dominos conari nuplias 





2 rubr. Περὲ τοῦ ἐπιμερίξζεσϑαι τὴν γονὴν τῶν | 11 ἴσως L | εἰς δίο μερίζεται ἐξίσου μερέξζεσϑαε αὐτὰ 


γεωργῶν Ath. | 8. inser. O αὐτὸς βασιλεὺς Ath., om. 
ML (ad Lazarum comitem Orientis hanc novellam pa- 
riter atque sequentem datam esse conicit Zachariae) ἢ 4 
ἀμάπειαν Ὁ L^ | 9 παιδοποιῆσαι L* | ἀποϑεῖναιε L || 
6 αὑτοῖς cum Serimgero vulg. | 1 διάταξιν] Cod. 11, 
48,24 | 8 συνοικήσαιεν} ὄντες συνοικήσαιεν L^ | 9 


ἀκολουϑεῖ Osenbrüggen] — (id. 12) 1, ἀκολου- 
ϑεῖν M | 10 παντελὴς L | ἐνομοϑετήσαμεν) που. CLXII 
6. 8, quam tempore priorem esse Cuiacius monet (accedit 
quod huius novellae epitome praecedit ap. Ath. 18, 4) || 





TQ πατρὲ καὶ τῇ μητρί. ἐχούσης μέντοιγε τῆς 
μητρὸς τὴν ἐπιλογήν Theod. | 12 ταχϑεὶς L| 18 
τῆς μητρὸς ἔσονταε M Ath.] τῇ μητρὲ ἕπονταε Γ, ἢ 15 
οὗ om. L | μερισταῖαν ἔσεσϑαε M μερισϑήσεσϑαε L || 
16 subscriptio non servatur; a. 939 paullo recentiorem 
esse constitutionem er v. 10 efficitur||18 rubr. Περὲ ysoo- 
γῶν ἐπὶ ἀλλοτρίοις γημάντων χωρίοις ἐν Meconotauía 
καὶ ἐν Ὀσροηνῃ Theod. Περὶ τῶν πρὸ τῆς διατάξεως 
γενομένων γεωργικῶν γάμων Ath.| 19 αὔγουστος L] 
om. M ἢ 20 εἰς ἡμᾶς διαφόρων L^, διαφόρως sis ἡμᾶς 
cit. Ath. | 21 συνείϑισται LL 


20 


Nov. CLVIII pr. 194 UT DELIBERANDI IUS ETIAM 





τοὺς δεσπότας τοὺς γάμους διαλύειν ἤδη πραχϑέντας ἢ τοὺς γενομένους παῖδας τῶν γονέων ἀφέλκειν, κὰν- 
- «^ ^ - , , - , , » 

τεῦϑεν OÀov τὸ τῶν τόπων ἐκείνων ταλαιπωρεῖσϑαι εὠργικὸν, διαιρουμένων ἐκ βίας ἀνδρῶν τε καὶ γυναι- 
- 2 — * - - H * , , - 

κῶν, ἀφελκομένης δὲ γονῆς ἐκ τῶν παραγαγόντων && φῶς, καὶ μόνης ἡμετέρας εἶναι τὸ πρᾶγμα προνοίας, 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, τοῦ λοιποῦ μὲν τοὺς và χωρία κεκτημένους ὡς ἂν ἐθέλοιεν παραφυλάττειν τοὺς 
γεωργούς, ὅσοιπερ αὐτοῖς κατὰ τὸν νόμον προξήκουσιν, ὡς μὴ γάμους πρὸς τοὺς ἐξ ἑτέρων ὡρμημένους χωρίων 
συμβάλλειν" τοὺς δὲ μέχρε νῦν γενομένους γάμους εἶναι κυρίους, καὶ μηδένα δύνασθαι διασπᾶν τοὺς ἤδη 
συναφϑέντας κατὰ τὸ κρατοῦν σπρότερον ἔϑος, ἢ γεωργεῖν τὴν προθήκουσαν αὐτοῖς ἀναγκάζεσθαι γῆν, ἀϊλὰ 
μηδὲ τῶν γονέων ἀφαιρεῖσϑαι τοὺς παῖδας προφάσει τύχης γεωργικῆθβ. ἀλλὰ κἂν εἴ τι τοιοῦτον ἤδη γενό- 
μενον ἔτυχεν, ἐπανορϑώσειβ τε καὶ τοῦτο καὶ ἀποδοϑῆναι παρασκευάσεις, εἴτε παῖδας ἀφαιρεϑῆναι συμβέ- 
βηκεν εἴτε καὶ — τοῖς τε γονεῦσιν καὶ τοῖς συνοικοῦσι φαμέν" τοῦ ποιῆσαί τι τοιοῦτον πρὸς τὸν 
ἔπειτα χρόνον ϑαρροῦντος καὶ περὶ αὐτὸ κινδυνεύοντος τὸ χωρίον. ἀλλ΄ ἀπαλλάττεσϑαι τὰ συνοικέσια τοῦ 
νῦν ἐπιτιϑεμένου δέους, καὶ οἱ γονεῖς τοὺς παῖδας ἐχέτωσαν ἐκ ταύτης ἡμῶν τῆς κελεύσεως, οὐ δυναμένων 
ἀκριβολογεῖσϑαι τῶν τὰ χωρία κεκτημένων καὶ ἀφέλκειν ἢ τοὺς συναλλάξαντας ἢ τοὺς παῖδας" ὁ γὰρ δὴ 
τοιοῦτό τι ποιῆσαι πειρώμενος καὶ περὲ αὐτὸ κινδυνεύσει τὸ χωρίον, ᾧ δῆϑεν πειρᾶται τοὺς γεωργοὺς ἐκδικεῖν. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα τύπου 
ἡ σὴ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ πειϑομένη σοι τάξις καὶ Ó κατὰ καιρὸν τῆς αὐτῆς ἀρχῆς ἡγησόμενος εἰς ἔργον 
ἄχϑῆναι καὶ παραφυλαχϑῆναι προνοησάτω, trium librarum auri ποινῆς ἐπικειμένης κατὰ παντὸς τοῦ ταῦτα 
παραβαίνειν ἐπιχειροῦντοβθ. Dat. k. Mai. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno XVI. pc. Basilii vc. [a. 542.] 





PNH 


IIEPI TOY HAPAIIEMIIEZGAI TO ΤῊΣ AIAZKE'VE93 AIKAION 
ΚΑΙ ἘΠῚ ANHBQ9N. 
(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς .) 


(Ilgooí(uiov.) 4Δέησις ἡμῖν ἀνεγνώσϑη Θέκλας τῆς καὶ Μανοῦς, διδάσκουσα Θέκλαν τινὰ καταλῦσαι 
τὸν βίον ἐπὶ Σεργίᾳ ϑυγατρὶ τὴν ἄνηβον ἡλικίαν ἀγούσῃ, ἑκκαίδεκά vs μόλις ἡμέρας ἐπιζήσασαν τῇ μητρὶ 


Nov. CLVIII Graece tantum extat in ΜΠ, (fuit in B 35, 18, 1 secundum Tipucitum et indices Coisl. et reginae). 
— Epit. Theod. 158 (inde .B* Καὶ 14, 53 p. 209 Zach.), Athan. 9, 13 (inde Anon. Bodlei. 28 p. 223 Zach.) ; summarium 
exhibet schol. Epitomae 3,16 p. 301 Zach. 





dissolvere iam contractas -vel liberos inde natos a parentibus abstrahere, atque inde omnes illorum locorum 
colonos misere affligi, dum viri et mulieres per vim separentur, proles autem ab iis qui eam in lucem 
produxerunt abstrahantur, et rem sola nostra indigere providentia. i; 

L Sancimus igitur, ut in posterum quidem praediorum domini colonos, quicumque ad eos ex lege 
pertinent, quomodo voluerint custodiant, ne cum iis qui ex aliis praediis orti sunt nuptias contrahant; 
nuptiae vero adhuc contractae ratae sint, neu quisquam possit eos qui iam coniuncti sunt secundum morem 
qui antea obtinuit divellere, aut cogere ut terram ad ipsos pertinentem colant, sed ne liberos quidem a 
parentibus abripere nomine condicionis colonariae. Sed etiam si quid forte eiusmodi iam factum est, id 
quoque emendabis et restituendum curabis, sive liberos abripi contigerit sive etiam mulieres, a parentibus 
dicimus et coniugibus: ut qui eiusmodi posteriore tempore quid facere audeat, etiam de ipso praedio 
periclitetur. Verum. matrimonia a metu nunc imminente liberentur, habeantque parentes liberos ea hac 
nostra iussione, neve possint praediorum possessores rem subtiliter perscrutari et aut matrimonio iunctos 
aut liberos abstrahere: qui enim quid eiusmodi facere conetur, etiam de ipso praedio periclitabitur, cui 
scilicet colonos vindicare conatur. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam formam declarantur 
tua magnificentia et obtemperans tibi officium et qui pro tempore eundem magistratum gesturus est ad 
effectum adducenda et observanda curet, cum trium librarum auri poena unicuique immineat qui haec 
violare temptet. 





CLVIII. 


UT DELIBERANDI IUS ETIAM AD IMPUBERES 
TRANSMITTATUR. 
(Idem Augustus .. ....) 


Praefatio. Preces nobis recitatae sunt Theclae, quae etiam Mano appellatur, quae declarant 
Theclam quandam vita defunctam esse relicta filia Sergia impuberem aetatem agente, cumque vix sedecim 





2 τὸ τῶν] τὸν L | γεωργικῶν M" || διαιρούμενον M 
|| 3 προσαγόντων L ἢ 5 ὅσοιπερ — 6 κυρίους om. L 
7 τὴν Haloander] μὴ LL, om. M || γήν ἀναγκάζεσϑαι 1, 
||8 γενόμενον L^ || 9 ἐπανορϑῶσαί τὸ L| 10 καὶ 17 
ἢ καὶ M, quod servari potest τε in γε mutato || τι τοι 
L^ || ϑαρρούντως L | 11 ἀπαλλαττέσϑω cum Haloandro 
vulg. || τοῦ viv L] τοίνυν M || 14 κινδυνεύει L || 17 
trium librarum aurl ἤτον τριῶν λιτρῶν χρυσίου M 
τριῶν λιτρῶν χρυσίου L || 18 subscr. ἐγράφη xaAavó. 
Maítov ες΄ βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ (corr. βασιλείας 
᾿Ιουστινιανοῦ τὸ ig) μετὰ τὴν ὑπατείαν (add. Βασι- 
λείου) Ath. ἐξερωνήϑη μηνὶ μαΐῳ ἔτει vj (ις΄ corr. Za- 
chariae) βασιλείας ᾿Ιουστενιανοῦ Theod. dat. k. mai. 





cp. dn. iust. pp. aug. bilisar, uc. conss. M, unde anno 
535 tribuitur vulg. (Bienero p. 529 antiquior videbatur 
novellis CLXII et CLVI, sed cf. Cuiacit ezpos.; verum 
ordinem trium constitutionum servavit Ath. 18, 4—6) || 20 
rubr. Πότε 0 μὴ ἀδιτεύσας κληρονόμος τὸ δίκαιον τῆς 
ἀδιτίονος δύναται τοῖς ἰδίοις παραπέμπειν διαδόχοις 
Ath. (περὶ κληρονόμων διασκέψεως B») | διαπέμπεσϑαε 
B ind. Coisl | 21 καὶ ἐπὶ (περὶ Theod. υ. 1.) ἀνήβων 
παίδων Theod., ind. Coisl. | 22 inscr. Ὁ αὐτὸς βασιλεύς 
Ath., om. ML || 23 ἀνεγνώσϑη M Ath. Theod.] &vr- 
νέχϑη L || ϑέκλας M] ϑέκλης L Ath. | navove M] uav- 
νοῦς L μάννους (μάγου Anon. Bodl) Ath. | 24 &xwé 
δεκά τε M 


10 


15 


20 


135 


τὴν παῖδα τελευτῆσαι ἐπὶ τῆς ἔναγχος συμβάσης τῶν ἀνϑρώπων φϑορᾶς" xal ἀδελφὴν μὲν τὴν ἡμῶν δεη- 
ϑεῖσαν καϑεστάναι φησὶ τῷ Σεργίας πατρί, Κοσμιᾶν δὲ τὸν Θέκλας ἀδελφὸν ἀντιποιήσασϑαε τοῦ Σεργέας 
κλήρου καὶ δί αὐτῇ ὑπὲρ τούτου λαχεῖν" τὴν δέ, ὡς ἄν γε μὴ περὶ τῶν οὐκ ὀρϑῶς ἐχόντων φιλονεικοίη, 
γενέσϑαι πρὸς Ιωάννην συνήγορον τῆς ἐπὲ χώρας ἀγορᾶς, καὶ πυϑέσθϑαι τούτου περὶ τῶν νόμων τῶν τὴν 
ὑπόϑεσιν ταύτην ὁρώ 1 ὕντα δὲ αὐτῆς, ὡς ἐπ 


AD IMPUBERES TRANSMITTATUR Nov. CLVIII pr. 1 





δρώντων, κἀκεῖνον ἐν γράμμασιν ἀπόκρισιν αὐτῇ παρασχεῖν Om 

2 * € , «Ὁ » 7 , - MIR Y ΄ ΄ - * * , ΄ 
αὐτὴν ὃ Σεργίας φέροιτο κλῆρος" διὰ ταῦτα τοίνυν ᾿Ιωάννην αὐτὸν ἔλέσθαι τῆς ὑποθέσεως δικαστήν, πρά- 
ξαντος ὑπὲρ Κοσμὰ ᾿“΄σκληπιοῦ τινος σκρινιαρίου τῆς κατὰ τὴν Eo στρατηγίδος ἀρχῆξ᾽ καὶ ψῆφον ᾿Ιωάννην 
παρασχεῖν ἐναντίαν οἷς ἐν γράμμασιν ἀπεκρίνατο, χρησάμενον εἰς τὴν ψῆφον τῷ Θεοδοσίου τοῦ τῆς ϑείας 
λήξεως νόμῳ τῷ λέγοντε τὸν οὕπω ἐνιαυτῶν ἑπτὰ ysvOusrov μὴ δύνασϑαι τὸν μητρῷον οἰκειοῦσϑαι κλῆρον 
εἰ μὴ ἐπίτροπον ἔχοι, ἀλλ ἐπὶ ἐκείνους φέρεσθαι τοῦτον οἷς ἁρμόζειν ἤμελλεν εἰ μὴ πρὸς τὸν κλῆρον ὁ 
τελευτήσας ἄνηβος ὑπὸ τῶν νόμων ἐκλήϑη" καὶ οὐκ εἶπε ταῦτα μόνον ἐπὶ τῆς ψήφου, ἀλλὰ καὶ παρε- 
σκεύασε τὴν ἡμῶν δεομένην συνθήκας ἀκολούϑως ϑέσθαι τῇ ψήφῳ, καὶ ὑπηγόρευσε ταύτας αὐτὸς πάλιν 
πρὸς ᾿σκληπιὸν τὸν ὑπὲρ Κοσμᾶ τὴν δίχπην ἀγωνισάμενον" ἤτησέ τε ἡμᾶς μὴ περιϊδεῖν αὐτὴν οἵτως ἀδικου- 
μένην, μάλιστα μὲν ὡς καὶ νόμου κατὰ τὸν ἐπώνυμον ἡμῶν κώδικα κειμένου κελεύοντος τὸν λαλεῖν δυνόμενον 
καὶ τὸν μητρῷον κλῆρον καλῶς οἰκειοῦσϑαι, καὶ αὖϑις ἕτερον ἡμῶν τεϑεικότων νόμον βουλόμενον, ἐπειδάν 
τις κληρονομίας εἰς αὐτὸν κατενεχϑείσης, πρὶν οἰκειώσεται αὐτὴν ἢ τὴν ἐναντίαν ὑπὲρ αὐτῆς δείξει γνώμην, 
καταλύσῃ τὸν βίον, παραπέμπειν τοῖς κληρονόμοις τοῖς αὐτοῦ ἐπὶ τούτῳ τῷ κλήρῳ τὸ τῆς διασκέψεως δίκαιον" 
τὸν γὰρ δὴ mag ἡμῶν ἔναγχος τεϑειμένον νόμον μίαν ἐπὶ τῶν κληρονομιῶν adgnates τε καὶ cognato: 
παρέχοντα τάξιν μὴ χώραν ἔχειν émi ταύτης τῆς ὑποθέσεως πρεσβυτέρας οὔσης τῆς ἡμέρας, ἐξ ἧς ὁ νόμος 


ἐκελεύσϑη κρατεῖν. 
E CAPUT L 


Θεσπίζομεν τοίνυν τὴν ἐνδοξότητα τὴν σήν, εἰ ταῖτα οὕτως ἔχοντα εὕροις, βοηϑῆσαι τῇ δεηϑείση, 
καὶ φυλάξαε τὸν νόμον αὐτῇ tiv ἡμέτερον τὸ τῆς διασκέψεως αὐτῇ παρέχοντα δίκαιον, ὡς ΖΣεργίας πρὶν 
ἐνιαυτὸν παρελϑεῖν ἐπιτελευτησάσης τῇ οἰκείᾳ μητρί, βουλομένῃ τε τὸν τῆς μητρὸς Σεργίας οἰκειώσασϑαι 
κλῆρον παρασχεῖν. οὐδὲ γὰρ ἄν τις ἐναντίως ἔχειν εἴποι τόν τε Θεοδοσίου τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως τόν τε 
ἡμέτερον νόμον κατὰ ταὐτὸ μὲν κειμένους βιβλίον, ἡμῶν δὲ μηδὲν ἐναντίον ἐν αὐτῷ κεῖσϑαι δὲ ἧς ὑπὲρ 
αὐτοῦ τεϑείκαμεν διατάξεως ἰσχυρισαμένων. ἀλλὰ κρατείτω μὲν ὃ ἡμέτερος ἐπὶ τῆς παρούσης ὑποθέσεως 
ἐπί τε τῶν παραπλησίων τοῦ ξητουμένου ϑέματος νόμος, κρατείτω δὲ ὃ Θεοδοσίου τοῦ τῆς ϑείας λήξεως ἐφ᾽ 
ὧν ἐνιαυτὸς ἔφϑασε παρελθεῖν καὶ ὃ τῆς διασκέψεως ἐξέπεσε χρόνος. ai γὰρ γεγραμμέναι μετὰ τὴν ψῆφον 
συνϑῆκαι πρὸς ἐλεύϑερον γενόμεναι τὸν μηδὲ προξςπορίζειν δυνάμενον πρόδηλον ὡς οὐδεμίαν ἀγωγὴν δεδώκασι 
Κοσμᾷ περὲ τῶν xav αὐτὰς ὡμολογημένων. D. prid. id. Iul. ΟΡ. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. anno 
XVIII. pc. Basilii vc. anno III. [a. 544.] 


dies matri — —— obisse npo quae nuper homines invasit; atque ea quae nobis suppli- 
cavit sororem se patri Sergiae fui. icit, Cosmam autem Theclae fratrem hereditatem Sergiae vindicasse 
; red nomine litem sibi intendisse; iam ipsam me de iis quae non recte haberent controversiam agitaret 
lohannem advocatum fori provincialis adisse et de legibus quae hanc causam respicerent sciscitatam esse, 
illumque in scriptis responsum sibi dedisse quo significaret Sergiae hereditatem ad ipsam deferri; pro- 
pterea igitur se iudicem causae ipsum elegisse lo em, cum Cosmae partes ageret Asclepius. quidam 
scriniarius magisterii militum per Orientem; sed sententiam protulisse Iohannem contrariam iis quae in 
scriptis respondisset, usum .ad sententiam lege Theodosii divinae memoriae, quae dicit non posse eum qui 
nondum septem annos natus sit maternam hereditatem uirere, nisi tutorem habeat, sed ad illos eam 
deferri quibus competitura erat si defunctus impubes ad hereditatem a legibus vocatus non essct, neque 
haec ille tantum in sententia dizit, sed etiam if eam quae nobis supplicavit ut pacta sententiae con- 
gruenter iniret eademque ipse rursus Asclepio, qui pro Cosma causam agebat, suggessit: itaque illa e 
& nobis, ne ipsam ita iniuria affici patiamur, praesertim cum et lex in codice qui a nobis nomen habet 
posita sit, quae iubeat eum qui fari possit hereditatem A. pres maternam recte adquirere, et rursus alteram 
nos legem tulerimus, quae velit ut si quis hereditate ad ipsum delata, antequam eam vindicet vel contra- 
riam de ea proferat sententiam, de vita decedat, ad heredes suos de hac hereditate ius deliberandi trans- 
mitíat; legem enim nuper a nobis latam, quae eundem in hereditatibus ordinem adgnatis et cognatis 
tribuat, in hac causa locum non habere, quippe quae antiquior sit eo die ex quo lez: illa valere iussa est. 

Sancimus igitur, ut gloria tua, si haec ita se habere compereris, supplicanti auxilium ferat 
eique legem nostram servet, quae ius deliberandi ei — quippe cum Sergia antequam annus gue 
teriret post matrem suam mortua sit, atque volenti vindicare matris Sergiae hereditatem praebeat. Neque 
enim. quisquam discrepare inter se dicat Theodosii piae memoriae legem et nostram, cum et in eodem libro 
positae sint et nos in eo nihil contrarii positum esse per constitutionem quam de eo protulimus affirma- 
verimus. Sed valeat quidem lex nosíra in praesenti causa iisque quae similes sunt ei de qua quaeritur, 
valeat autem Theodosii divinae memoriae lex in quibus annus praeteriit ac deliberandi tempus elapsum 
est. Pacta enim post sententiam conscripta cum libero, qui ne adquirere quidem possit inita manifestum 
est Cosmae nullam actionem dedisse de iis quae in illis confessa sunt. 








1 gJooas] i.e. pestis anni 541 (cf. nov. CX XII in., 
edict. ΡΠ in.) | 2 ϑέκλης L|| τοῦ σεργέου L' τῆς σερ- 
γίας L*| 3 αὐτὴν L| τῶν] vo?vov? L? | ἐχόντων om. 
L| 4 πειϑέσϑαι L | 5 αὐτὴν L| 1 στρατηγίδα M | 
8 τῷ om. L | ϑείας) ἀληϑείας L | 9 νόμῳ] Cod. 6, 
30,18 $ 3 | τῷ om. L ἐνιαυτὸν L? | 10 ἀλλ᾽ ἐπὶ ἐκείνης 
M? (ἀλλὰ τελευτήσαντος αὐτοῦ ἐπὶ ἐκείνους Ath., quod 
praefert Zachariae) | 11 εἶπε M] εἰπεῖν L vulg. ἢ τῇ 

o L | παρασκευάσαε cum Haloandro vulg. | 12 
ὑπαγορεῦσαι L vulg.| αὐτὸς M] αὐτὸν L, αὐτὰς cum 
Haloandro vulg. | 13 μὴ om. L es ὑμῶν M | κώδικα 
κειμένου] Cod. 6,56,1 | τὸν λαλεῖν δυνάμενον om. M 
in spat. vac. ca. 15 litt. | 15 νόμον] Cod. 6, 30, 19 | 16 
κληρονομέαν εἰς αὐτὸν κατενεχϑεῖσαν ML, corr. Ha- 
loander | αὐτῶν L | 11 καταλύσῃ τὸν βίον] καταλύσει 








γνώμην L^ || αὑτοῦ cum Haloandro vulg. 18 νόμον» nov. 
CXVIII c.3 $1 εἰ c. 4}} xai om. L | 19 ἐστὶ ταύτης ἔχει» L 
| ἡμέρας Cuiacius (cf. nov. CXVIII c. 6)] ἡμετέρας ML || 
24 ἐναντίως ἔχειν L] ἐναντίως M, ἐναντίον Scrimger, 
ἐναντίους Zachariae | 25 *xav' αὐτὸ L xav αὐτὸν M|| 
βιβλίον M] τὸ βιβλίον L vulg. | 26 διατάξεως] in const. 
Cordi nobis $ 3 sq. | 28 6v] ὃν L | 29 ἐλεύϑερον corruptum, 
ἕτερον Haloander, ἀλλότριον ? Schoell ἢ γενόμενον L^ | 
30 αὐτὰς Kroll] αὐτὴν ML, αὐτῶν (sc. τῶν συνθηκῶν) 
male Zachariae | pri. id. iul. M) id. ἐδῶν ἐουλέων Ath. 
cod. (unvi) ἰουλίῳ Theod. βασελείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ 
ty! (corr. τη) μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ τέταρ- 
TOv Ath. ἔτει τη΄ μετὰ ὑπατείαν Βασιλείου Theod. cp. 
dn. iust. pp. aug. uc. conss. M, anno III. restituit Za- 
chariae (cf. p. 666, 5). 


20 


Nov. CLIX pr. 


1306 


DE RESTITUTIONE 





PNO 
ὩΣΤῈ TAX YHOKATAEZTAXEIS MEXPI 
ENOX BAOMOY IXZTAXOAL 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Πέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπόρχῳ 
τῶν ἱερῶν πραιτωρίων τὸ β 
(Προοΐμεον.) Τοσοῦτον ἡμῖν φιλανθρωπίας 
, ^ ^ c » 
περίεστιν, ὡς μηδὲ τὰς ἰδιωτικὰς ὑποθέσεις, ὅσαι 


CLIX. ^ Auth. CXXVI. Coll. IX tit. 8 


ἣ DE RESTITUTIONE FIDEICOMMISSI [ET NO- 

INE FAMILIAE] USQUE AD QUOTUM GRA- 

DUM LOCUM HABET, ET QUIA FAMILIAE NO- 
MINE ETIAM NURUS CONTINETUR Ry; 


Idem Aug. Petro pp. secundo. 


(Praefatio.) "Tanta nobis humanitatis cura 
est, ut neque privatas cognitiones quae videntur 


δοκοῦσιν ἡμῖν ζήτησιν ὑπερβαίνειν δικαστικήν, νόμοις 10 nobis quaestionem excedere iudicialem legibus nostris 


ἡμετέροις διορίζειν ἀπαξιοῦν, ὡς μὴ ὑπόϑεσιν iuo- 
τικὴν ὑπερβαίνουσαν ἀκοὴν εἰς δικαστήριον φερομέ- 
νὴν μακρᾷ τοὺς ἀμφιβςβητοῦντας παραδιδόναι τριβῇ. 
᾿λέξανδρος τοίνυν ὁ ἐνδοξότατος ἀνήγαγε πολλάκις 


definire dedignamur, neque cognitionem privatam ex- 
cedentem audire in iudicia per circuita longa liti- 
gantes tradere afflictioni. Alexander igitur gloriosus 
suggessit nobis multotiens, Hierium gloriosae memo- 


ἡμῖν, Ἱέριον τὸν τῆς ἐνδόξου μνήμης αὐτοῦ πατέρα 15riae patrem suum scribentem testamentum nominibus 


γράφοντα διαϑήκας ῥήμασε χρήσασϑαε τούτοις", Βού- 
Aou, δὲ καὶ κελεύω τοὺς ἐμοὺς κληρονόμους, Κων- 
σταντῖνον μὲν τὸν λαμπρότατον τὴν ἀφορισϑεῖσαν 
αὐτῷ οἰκίαν μετὰ πάντων τῶν καϑὰ προγέγραπται 


usum istis: ,, Volo autem et iubeo meos heredes, Con- 
stantinum quidem virum clarissimum deputatam ei 
domum cum omni sicut superius scriptum est con- 
iuncto ei iure, et proastium quod in Cupariis est 


συναφϑέντων αὐτῇ δικαίων xal τὸ προάστειον τὸ ἐν 20 cum omni sicut superius scriptum est competente ei 


τοῖς Κωπαρίοις μετὰ πάντων καϑὰ προγέγραπται 
τῶν διαφερόντων αὐτῷ δικαίων καὶ τὴν οἰκίαν τὴν 
ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τὴν κατὰ Μαμμιανόν, ᾿ἀνϑέμιον δὲ τὸν 
γλυκύτατον τὸ προάστειον τὸ ἐν Βλαχέρναιβ τὸ κατὰ 


iure, et domum quae in Antiochia cata Mammianum, 
Anthemium vero dulcissimum proastium quod in 
Blacernas est cata Eugenium et Iulianum gloriosae 
memoriae viros, et proastium quod in summitate 


Εὐγένιον καὶ ᾿Ιουλιανὸν τοὺς τῆς ἐνδόξου μνήμης καὶ 20 sinus Sostenii est quod quondam cata Ardaburium 


τὸ προάστειον τὸ ἐν τῷ ἄκρῳ τοῦ κόλπου τοῦ Σω- 
σϑενίου τό ποτε κατὰ ᾿Αρδαβούριον τὸν τῆς ἐνδόξου 
μνήμης, Καλλιόπιον δὲ τὸν λαμπρότατον τὸ προ- 
ἄστειον τὸ Βυϑάριον ἤτοι τοῦ Φιλοϑέου, καὶ “λέξαν- 


δρον τὸν λαμπρότατον τὸ προάστειον τὸ ἐν τοῖς Be- 30 


νέτοις μὴ ἐκποιῆσαι, μὴ κατὰ πρᾶσιν μὴ κατὰ δωρεὰν 


gloriosae memoriae, Calliopium vero virum clarissi- 
mum proastium Bytarium sive cata Philotheum, (et) 
Alexandrum virum clarissimum proastium quod iu 
Venetis est, non alienari, non per venditionem, non 


Nov. CLIX (— Auth. CXXVI — Coll. IX tit. 8: gloss.) Graece extat in ML, fuit in B 30,1, 1. — Epit. 
Theod. 159, Athan. 9, 11, Anonymus .Bodleianus 29 p. 223 Zach. ulian. const. CXVII. 





CLIX. 
ÜT SUBSTITUTIONES IN UNO GRADU SUBSISTANT. 
Idem Augustus Petro gloriosissimo praefecto sacro praetorio iterum, 


Praefatio. Tanta humanitate abundamus, ut ne privatas quidem causas, quaecumque iudiciariam 
quaestionem excedere nobis videntur, legibus nostris definire dedignemur, ne quae privatam cognitionem 
excedit causa in iudicium delata litigantes longae morae tradat. lam Aleaander vir gloriosissimus saepius 
ad nos reltulit, Hierium gloriosae memoriae patrem suum, cum testamentum scriberet, verbis usum esse 
hisce: ,,Volo autem ac iubeo heredes meos, Constantinum virum clarissimum domum ei deputatam cum 
omnibus iuribus eidem sicut ante scriptum est adneais et suburbanum praedium in P cum omnibus 
iuribus ad. ipsum sicut ante scriptum est pertinentibus et domum Antiochiae sitam ad Mammianum, Anthe- 
mium autem virum dulcissimum suburbanum praedium in Blachernis ad Eugenium et Iulianum gloriosae 
memoriae et suburbanum praedium in promuntorio sinus Sosthenii olim ad Ardaburium gloriosae memoriae 


situm, Calliopium autem virum clarissimum suburbanum — Butharium sive Plulothei, denique 


Alexandrum virum clarissimum suburbanum praedium in 


enetis non alienare, neque per venditionem 





2 rubr. ᾿Ιουστινιανοῦ περὲ τοῦ τὰς ἀποκαταστάσεις 
μέχρις ἑνὸς βαϑμοῦ κρατεῖν Anon. Bodl. Περὶ ὑπο- 
καταστάσεως γενομένης (γενομένης index) sie τὴν φα- 
᾿μιλίαν τοῦ τελευτήσαντος, καὶ περὶ τοῦ μέχρι πόσαου 
βαϑμοῦ δεῖ κρατεῖν Theod. Περὶ ὑποκαταστάσεως 
καὶ τῶν κωλυομένων (κεκωλυμένων inder) ὑστὸ τοῦ 
τεστάτορος (πατρὸς index) ἐκποιήσεων Ath. De alie- 
nationibus a testatore prohibitis Zu/. | 3 ἵστασϑαι M] 
κτᾶσϑαι L | 6 Πέτρῳ — πραιτωρίων] Movcovío 
ἐπάρχῳ πόλεως Ath. (cf. inser. nov. CX XXIV p. 616) 
| *oznéozo ML|S φιλανίας L| 9 ὡς ML) ὥστε cum 
Serimgero vulg. ὑποθέσεως L^ | 11 ὡς om. e | μὴ 
Haloander] μηδὲ MLs (μὴ δ olim Zachariae nunc 
improbans) | 12 ἀκοὴν] audire ς || δικαστήριον] iudicia e 
|| φερομένην μακρὰ L per circuita longa e || 20 αὐτῇ 
L^ αἰτῶ L^ | 21 κοπαρίοις L || 23 τὴν] τῇ L || μαμ- 
μιανόν M(s)) ἀμμιανόν L vulg. | 21 ἀρδουβάριον (B 
er μι corr) L || 28 προάστειον] πρὸς L| 29 τοῦ φιλο- 
ϑέου M] φιλοϑέου L cata Philotheum g 





2 et nomine familiae sec/us: | 3 filie 7'|| 4 quia ZLV77] 





quod vulg. || 5 etiam A (vu/lg.)] et V, om. 1' | 6 pp. 
om. T | 8 tantum V | 11 dedignari E!7, dedignemur 
vulg. | 12 in del. R? || circuita loca T' circuitos longos 
V? vulg. || 14 sucgessit V* || hyerium 7' bierium A* i 
15 sceribente V | 16 istis] in istis 1} | meos] in eos VT' 
| 17 gloriosisimum 7'| 18 sieut supra dietum est 7'| 19 
et proastium — 21 et domum om. A proaustrum T' 
proaustium 7* || 20 scriptum] dietum 7'| 21 *eata Mam- 
mianum] et eetera mümianu V camamianum A oeata- 
nianum 7᾽ (de cata graecae praepositionis usu in latini- 
tate vulgari cf. Wólfflin Archiv f. lat. Lericogr. 4,266) 
| 22 anthimium A vulg. anthingnum 7' bitarium V || 23 
blaceerternas V blaeenas AT, Blacernis vu/g. | cata. AT] 
et omnia V | et] uero ct V|| 24 sumitate V7'|| 25 sinus 
om. R* || sustenii V sustennii 7' sustinui A | cata ART] 
et cetera V | ardalurium V archalurium A4 archalinum 7' 
26 vero om. T'| virum om. R || gloriosissimum A || 27 
bitarium V bitaium 7' habitarium A || cata A] catha 7' 
ectera V || philoteum £ phylotheum V || et addidi || 28 
incienetis 7' inuenietis R | 29 alienare ez Hamburgensi 
Osenbrüggen 





FIDEI COMMISSI 


191 


Nov. CLIX pr. 





μὴ κατὰ ἀνταλλαγὴν μὴ ἄλλως ὁπωςδήποτε, μηδὲ 
ἐκβαλεῖν ἢ ἀλλοτριῶσαι τὰς αὐτὰς οἰκέας ἢ τὰ προ- 
γεγραμμένα πέντε προάστεια τοῦ ἐμοῦ ὀνόματος καὶ 
τὴς ἐμῆς φαμιλίας. ἀλλ εἰ μὲν (ὅπερ εὔχομαι) γέ- 
γοιντὸ αἰτοῖς παῖδες, καὶ ἐπὶ παισὲν ἢ ἐγγόνοις γνη- 
σίοις ἢ καὶ φυσικοῖς τελευτήσαιεν, καταλιεμπάνειν 
ἕκαστον αὐτῶν τὸ ἀφορισϑὲν αὐτῷ προάστειον καὶ 
τὰς Oixíac, τήν τε διακειμένην κατὰ ταύτην τὴν βα- 
σιλίδα πόλιν καὶ τὴν ἐν ᾿ἀντιοχείᾳ, παισὲ καὶ ἐγγό- 


per donationem, non per commutationem, non aliter 
quolibet modo, neque eici neque alienare ipsam do- 
mum aut suprascripta proastia a meo nomine et mea 
familia. si quidem, (quod) orandum est mihi, 
5fiant eis filii, et in filiis et nepotibus legitimis aut 
naturalibus defuncti siut, relinquere unumquemque 
eorum quod deputatum est proastium et domus, tam 
in adiacentibus huic regiae civitati quam in Anti- 
ochiam filis et nepotibus singulorum legitimis aut 


νοις ἑκάστων τοῖς γνησίοις ἢ καὶ φυσικοῖς. πιστεύω 10 naturalibus: credo enim quod non deponant neque 


γὰρ ὡς οὐκ ἀϑετήσουσιν οὐδὲ ἐπὶ φυσικῶν παίδων 
7 —— τὴν ἐμὴν διατύπωσιν καὶ βούλησιν. εἶ 
δὲ ἐπὲ παντελεῖ ἀπαιδίᾳ πάντες ἤ τινες ἢ εἷς ἐξ αὐὖ- 
τῶν τελευτῴη (0 μη γένοιτο), βούλομαε καὶ κελεύω 
τοὺς ἀπαιδας ἢ τὸν ἄπαιδα μέ, 
καταστῆσαι τοῖς περιοῦσιν ἢ τῷ περιόντε αὐτῶν 
ἀδελφῷ τὰς προγεγραμμένας οἰκίας, τήν τε ἐνταῦϑα 
καὶ τὴν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ, καὶ τὰ προδηλωθϑέντα πέντε 
προάστεια μετὰ πάντων αὐτῶν τῶν δικαίων καὶ τῆς 


super naturalibus filiis aut nepotibus meam disposi- 
tionem et voluntatem. Si vero omnino sine filiis 
omnes aut quidam aut unus ex eis moriatur (quod 
absit, volo et iubeo eos qui sine filiis aut sine filio 


α τελευτᾶν ἀπο- io futuri sunt morituri, restituere superstitibus sive 


superstiti eorum fratri —— domos tam hic 
quam in Antiochiam, et praemanifestata quinque pro- 
astia cum omni eorum iure et omnibus competenti- 
bus indesinenter, vacante videlicet inter eos de fidei- 


καϑόλου περιοχῆς ἀπαραλείπτως, ἀργούσης δηλαδὴ us-20 commissis aut legatis satisdatione. Volo enim et 


ταξὺ αὐτῶν τῆς ἐπὶ vois fideicommissoss ἢ ληγάτοις 
ἱκανοδοσίας. βούλομαε γὰρ καὶ κελεύω μὴ ἀπαιτεῖσϑαε 
αὐτοὺς παρ᾽ ἀλλήλων τὰς τοιαύτας ἱκανοδοσίας, τῶν ἐπι- 
χειρούντων ἤτοι ἐπιχειροῦντος παρὰ τὸν ἐμὸν πατρικὸν 


iubeo, non exigere eos ab invicem huiusmodi satis- 
dationes; praesumentes sive praesumentem praeter 
meam paternam et amabilem circa eos intentionem 


exi fratres suos aut fratrem satisdationem in 


xai φελόστοργον περὶ αὐτοὺς σκοπὸν ἀπαιτεῖν τοὺς ἀδελ- 25 prohibitis alienari rebus omni eos fideicommisso ca- 


αὐτῶν ἢ τὸν ἀδελφὸν αὐτῶν ἱκανοδοσίαν ἐπὶ 
τοῖς κωλυϑεῖσιν ἐκποιηϑῆναι πράγμασε παντελῆ αὐτοῦ 
τοῦ fideicommissov ἔκπτωσιν ὑπομένοντος ἤτοι ὕπο 
μενόντων.“ καὶ ταῦτα uiv ἐπὶ τῆς διαϑήκης εἰπεῖν, 
γράψαι δὲ καὶ —— 
χρησάμενον ῥδήμασε" ..4ῆλον τοίνυν ποιῶ, ὅτιπερ ἤδη 
μὲν epe ἐθέμην διαϑήκην καὶ τὰ ἐν αὐτῇ καϑ' 
ὃν ἔδοξέ μοι τρόπον διετύπωσα, καὶ βούλομαι καὶ 
ὕω πάντα ὅσα τῇ αὐτῇ διαϑήκῃ ἐμφέρεται ἐκ 
παντὸς τρόπου ἰσχύειν, TÀI ) 
ἐν TOUTQ μου τῷ κωδικίλλῳ μετατυπώσω ἢ καὶ ἀφέ- 
λωμαί τινα τῶν καταλελειμιμένων ληγάτων. βούλομαε 
τοίνυν καὶ κελεύω τὸ προάστειόν μου τὸ καλούμενον 


dere.^ Et haec quidem in testamento dixit, scripsit 
autem et codicillos huiusmodi et in ipsis usus verbis : 
»Manifestum igitur facio, quia dudum quidem in 
scriptis feci testamentum et quae in eo sunt secun- 


τοιούτοις xai κατ᾽ αὐτὸν 30 dum placitum mihi modum disposui, et volo et iubeo 


omnia quaecumque eodem testamento continentur 
omnimodo valere, praeter illa sola quae in hoc meo 
codicillo permuto aut subtraho aliqua derelicta le- 
gata. Volo igitur et iubeo proastium meum quod 


μόνων ἐκείνων ὧν àv 35 





neque per donationem neque. per permutationem neque alio quocumque modo, neque amovere aut alienare 
easdem domos aut supra scripta quinque suburbana praedia a meo nomine meaque familia. Sed si quidem 
(quod exopto) nascantur üs liberi, et relictis liberis nepotibusve legitimis vel etiam naturalibus moriantur, 
singulos eorum deputatum sibi suburbanum praedium et domos, tam eam quae in hac regia urbe quam 
quae Antiochiae sita est, suis quemque liberis et nepotibus legitimis vel etiam naturalibus relinquere; per- 
suasum enim habeo eos πὸ in naturalibus quidem liberis nepotibusve voluntatem et dispositionem meam 
sublaturos esse. Si vero nullis omnino liberis relictis omnes vel aliqui vel unus ex iis moriatur (quod 
absit), volo et iubeo, or$os vel orbum liberis morituros superstitibus vel superstiti fratri suo supra scriptas 
domos, (am quae hic quam quae Antiochiae est, et supra designata quinque suburbana praedia cum om- 
nibus eorum iuribus omnibusque quae tis continentur plene atque integre restituere, cessante nimirum inter 
eos satisdatione quae in fideicommissis vel legatis obtinet. Volo enim et iubeo non exigere eos a se in- 
vicem eiusmodi satisdationes: ut si qui temptent temptetve contra paternam meam et pietatis plenam erga 
eos voluntatem a fratribus suis vel fratre suo satisdationem propter res alienari proléhitas exigere, omnino 
ipsius fideicommissi amissionem subeat subeantve.* Atque haec quidem eum in testamento dixisse, scripsisse 
autem etiam codicillos verbis in iis usum hisce: ,JManifestum igitur facio me iam testamentum scriptis 
mandasse et quae eo continentur quemadmodum mihi visum est disposuisse, atque volo et iubeo omnia, 


— eidem testamento inserta sunt. omnibus modis valere üs solis exceptis, quaecumque in his 
méis co 


illis immutavero, vel si quae legatis relictis ademero. Volo igitur et iubeo suburbanum praedium 





1 ἀντιλογὴν L' ἀνταλογὴν L*|2 ἐκβαλεῖν M] &- 
βάλλειν L ei «| 7] neque ς | τὰς αὐτὰς οἰκίοις (sic) 


M τὴν αὐτὴν οἰκίαν 1, ς ἢ 3 πέντε om. | 4 φαμηλίας | 


er ὠφελείας corr. L|| 5 αὐτοῖς om. L| ἢ ἐγγόνοις] et 
nepotibus ς | ὃ φυσικαῖς 1.5 | 1 αὐτῷ om. ς | 9 ἀντε- 
οχείά (i. e. ἀντιόχειαν er corr.) M (cf. c) | 10 ἑκάστων 
er ς Zachariae] ἕκαστον ML | 11 ἀϑετήσωσιν οὐδ᾽ L 
112 ἢ —— τὴν ἐμὴν om. M in hiatu 10 fere litt. 
| 13 ἐξ 1] àv M| 14 τελευτῴη Haloander] τελευτοίη 
M τελευτῶν L ἢ 21 gidicomm/sois L φεδεικομμίσσοις 
M| λεγάτοις ML | 24 ἤτοι] ἢ vov coni. Kroll | ἐπι- 
χειροῦντας L | παρὰ Haloander ex c] ἢ παρὰ ML | 
26 ἢ τὸν ἀδελφὸν αὐτῶν om. L, αὐτῶν om. c || 21 
παντελῆ — ὑπομενόντων} omni eos fideicommisso ca- 
dere ς | 28 fidieommissu M φειδικομίσου L | 30 δὲ 
xal] xai om. L | κωδίκελλον L (et sic saepius) | 31 λε- 
,.γάτων M 

— 


1 eommutuationem Τ' *? muta tione (sic) V | 2 modo 
om. RT | eutiei ; leg. eicere? | alienari 7" vulg. | 3 
| superscripta & (quinque add. Beck) || 4 *quidem quod] 

quidem libri quod vulg. | 5 eis vulg.] eius E VT | filiis 
et] filiis aut Beck| 6 defuncti V] si defuneti AT' vulg. 
| sunt R| 7 quod] et quod V | domum E ἢ 8 in om. V 
| aditienübus 7'' | regie ciuitatis V ciuitati regie T || 
Antiochia vulg. | 9 *aut] ac /ibri| 12 sine om. R'| 15 
futuri om. vulg. | 16 suprascriptos V^ superseriptos R | 
17 antiochiam VT] Antiochia A vulg. | 19 fideicomissi 
aut legati Τ᾽ ἢ 20 sg. satisdonatione εἰ satisdonationes V 
] 24 satisdationem] donationem satis V | 25 omnino vu/g. 
| 27 in T' vulg.] om. RV | *usus] huius £ huiusmodi 7'* 
usus est huiusmodi 7? his est usus V ἢ 28 factio Κ΄ || 
29 fecit V | 30 et uolo V] uolo RT vulg. | 31 eodem 
vulg.] eidem RVT | 32 omnino 733 permitto Z ][ ali- 
qua] aut AK! ante A? [34 quod] qui R 

93 ' 





Nov. CLIX pr. 


138 DE RESTITUTIONE 





τὰ Κωπάρια, ὅπερ ἐν τῇ προειρημένῃ διαϑήκῃη Κων- 
σταντίνῳ τῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ μου υἱῷ κατέλιπον, 
δοϑῆναι καὶ — τελείας νομῆς καὶ δεσποτείας 
δικαίῳ "Tepic τῷ λαμπροτάτῳ καὶ εὐγενεστάτῳ μου 
ἐγγόνῳ, υἱῷ Κωνσταντίνου τοῦ μεγαλοτερεπεστάτου 
pov υἱοῦ, σύμπαν τὸ αὐτὺ προάστειον μετὰ τῶν Óv- 
των ἐν αὐτῷ πραιτωρίων καὶ σκαλῶν πασῶν καὶ τῶν 
μισϑουμένων εἴτε ἔνδον τῆς πύλης εἴτε ἔξω τῆς πύ- 
λης οἰκημάτων» xci ἐργαστηρίων καὶ τοῦ λουτροῦ καὶ 
τῶν κήπων τῶν τε ἔνδον καὶ τῶν ἔξω τοῦ τείχους 
καὶ τοῦ ἱπποδρόμου καὶ τοῦ ἐν αὐτῷ κήπου καὶ κιν- 
στέρνης καὶ παντὸς ἁπλῶς xaO" οἱονδήποτε τρόπον 
ἁρμόζοντός μοὲε δικαίου ἐπὶ τῷ αὐτῷ προαστείῳ. 
δοϑῆναι μέντοι βούλομαι τὸ αὐτὸ προάστειον τῷ προ- 
εἰρημένῳ λαμπροτάτῳ μου ἐγγόνῳ Ἱερίῳ γινομένῳ 
αὐτεξουσίῳ κατ᾽ emancipatione παρὰ τοῦ οἰκείου πα- 
τροὸς μετὰ τὴν ἐμὴν τελευτήν, μηδεμιᾶς διδομένης 
ἀδείας τῷ αὐτῷ εὐγενεστάτῳ μου ἐγγόνῳ, ἀλλὰ μηδὲ 
τοῖς εἴτε ἐκ ταύτης μου τῆς διαϑήκης εἴτε ἐκ διαϑή- 


appellatur Cuparia, quod in praedicto testamento 
Constantino viro magnifico filio meo dereliqui, dari 
et pertinere perfecto possessionis et dominii iure 
Hierio viro clarissimo et εὐγενεστάτῳ meo nepoti, 
5 filio Constantini viri magnifici, in integro ipsum pro- 
astium cum omnibus quae in eo sunt praetoriis δὲ 
ascensu et descensu σκαλῶν omnibus et conductis 
sive illatis cum conclavi domuum et ergasteriis et 
balneo et hortis tam intra quam extra muros, et 


10 hippodromum et quod in eo est hortum et cisternam 


et omnia omnino quocumque modo competentia mihi 
iura super ipso proastio. Dari quidem volo eundem 
proastium praedicto viro clarissimo meo nepoti Hierio 
facto suae potestatis per emancipationem a suo patre 


15 post obitum meum, nulla data licentia ei viro ho- 


nesto nepoti meo, sed neque his qui sive ex hoc 
testamento sive ex testamento eiusdem viri clarissimi 
mei nepotis suscipientibus iura eius vendere aut per- 
mutare aut donare alicui aut quocumque modo alie- 


κης τοῦ αἰτοῦ λαμπροτάτου μου &yyóvov διαδεχομένοις 20 nare ipsum proastium aut partem aliquam ex eo aut 


τὰ αὐτὰ δίκαια τοῦ διαπτωλῆσαι ἢ ἀνταλλάξαε ἢ δω- 
ρήσασϑ'αί cw ἢ ὁπωρδήποτε ἐχποιῆσαι τὸ αὐτὸ προ- 
ἄστειον ἢ μέρος τι ἐξ αὐτοῦ ἢ δίκαιον, διὰ τὸ βού- 
λεσϑαί με τὸ αὐτὸ προάστειον ἤτοι οἰκίαν διακείμενον 


ius, propter quod volo eundem proastium sive domum 
adiacentem intra ianuas quod ducit circa venerabile 
oratorium sanctae Theclae manere per omnia et per- 
petuo in mea familia et numquam egredi de meo 


ἢ διακειμένην ἔνδον τῆς πύλης τοῦ Συκῶν τείχους 25 nomine. Volo autem et iubeo, si contigerit prae- 


τῆς ἀπαγούσης ἐπὶ τὸ εὐαγὲς μαρτύριον τῆς ἁγίας 
Θέκλας μεῖναι διὰ παντὸς καὶ διηνεκῶς ἐν τῇ ἐμῇ 
φαμιλέᾳ καὶ μηδέποτε ἐξελϑεῖν τοῦ ἐμοῦ ὀνόματος. 
βούλομαι δὲ καὶ κελεύω, εἴπερ συμβῇ τὸν προειρημέ- 


dictum virum honestum meum nepotem Hierium mori 
impuberem, aut post pubertatem sine filis tamen ex 
legitimo matrimonio ei progenitis, pervenire et com- 
petere sive restituere possessionem et proprietatem 


vov &evyevéoratór μου ἔγγονον Ἱέριον τελευτῆσαι ἐν 30 eiusdem proastii sive domus viro magnifico eius patri 


ἀνηβότητι, ἢ καὶ μετὰ ἀνηβότητα ἐκτὸς μέντοι παί- 
Ücmv ἐκ νομίμων γάμων αὐτῷ τικτομένων, στεριέρχε- 
σϑαι καὶ διαφέρειν ἤτοι ἀποκαταστῆναι τὴν νομὴν 
καὶ δεσποτείαν τοῦ αὐτοῦ προαστείου ἤτοε οἰκίας τῷ 


Constantino sub eadem condicione, non alienari ali- 


μιεγαλοπρεπεστάτῳ αὐτοῦ πατρὶ Κωνσταντίνῳ ἐπὶ δῦ 
JY 


τῷ αὐτῷ ὅρῳ τοῦ μὴ ἐκποιηϑῆναί ποτε ἐκ τῆς ἐμῆς 





meum quod vocatur Coparia quod quidem in praedicto testamento Constantino magnificentissimo filio meo 
reliqui, dari et competere pleno possessionis et dominii iure Hierio clarissimo et generosissimo nepoti meo 
filio Constantini magnificentissimi filii mel, universum dico suburbanum praedium cum praetoriis quae in 
eo sunt et scalis omnibus iisque quae locantur sive intra portam sive extra portam aedificiis atque offi- 
cinis et balneo et hortis (am qui intra quam qui extra muros sunt et hippodromo et qui in eo est horto 
cisternaque atque omni denique iure quod aliquo modo in. eodem praedio suburbano mihi competit. Dari 
vero volo idem praedium suburbanum praedicto clarissimo nepoti meo Hierio sui iuris facto per patris 
sui emancipationem post morlem meam nulla potestate data eidem generosissimo nepoti meo, sed mon 
magis iis qui sive ex hoc meo testamento sive ea testamento eiusdem clarissimi nepotis mei in eadem iura 
successuri sint idem suburbanum praedium vel partem eius aliquam vel ius vendendi vel permutandi vel 
donandi alicui, vel ullo modo alienandi, propterea quod idem suburbanum praedium vel domum situm 
sitamve intra portam muri Sycarum quae ducit ad venerabile martyrium sanctae Theclae per omne tempus 
et perpetuo volo in familia mea manere neque umquam de nomine meo ecire. Volo autem et iubeo, si 
quidem contingat, ut praedictus generosissimus nepos meus Hierius intra pubertatem vel etiam post puber- 
tatem sine liberis tamen ea: legitimis nuptiis ei natis moriatur, possessionem et dominium etusdem sub- 


urbani praedii vel domus perveniat et competat seu restituatur magnificentissimo eius patri Constantino 





1 κωπαρία 7, ἢ κώνσταντε L || 3 τελείας] perfecto c 
|| 4 δικαίω xai δεσποτείας L | ἱερείω L^ ἱερεῖ M || 5 
κώνσταντος vov. tov (sic) L || 6 μου υἱοῦ om. e μετὰ 
TOv] cum omnibus (i. e. μετὰ πάντων τῶν) e | ὄντων 
ἐν αὐτῶ M] ἐν αὐτῶ ὄντων L^g αὐτοῦ ὄντων L^ | 
"| σκαλῶν)] in ascensu et descensu σχαλῶν g || 8 εἴτε 
ἔνδον — οἴκημάτω»ν sive illatis eum conclavi domuum ς΄ 
|| 11 κευστέρνοις M (de forma κίνστερνα cf. B 60, 12, 21) || 
14 μέντοι] quidem ς΄ || 16 emancirat/ona 7, ἐμανκιπα- 
τίονα M || 18 inter vv. μου ἐγγόνω et ἀλλὰ μηδὲ in L 
praepostere interposita est particula nov. CXXXIII c. 6 
ἢ ταῖς ϑείαις (615, 2) — CXLV pr. τὴν τοῦ πράγμα- 
τος (111,24): de quo errore ex ordine duorum archetypi 
quaternionum turbato repetendo diximus ad 615, 2. 111, 24. 
[19 εἴτε] ἤδη L|| pov om. e || εἴτε ἐκ διαϑήκης om. L 
| 20 διαδεχομένης L|| 21 τὰ αὐτὰ δίκαια] iura eius € 
| 25 πύλης] πόλεως L^ | τοῦ «Συκῶν τείχους om. ς || 
27 ϑέκλης L || 29 προειρημένον om. L || 31 aut post 
pubertatem ς || 33 ἀποκαταστῆναι ML] ἀποκαταστα- 
ϑῆναι cum. Haloandro vulg. | 34 xai M] τε xai L 





1 cupparia A ecupia 7"| 2 reliqui 7'| 4 hierico £ || 


eugenistato RV eugenii | statu 7Z' | 5 filii 7* || in in- 
tegro V] in in (i. e. in integrum?) A7 integrum vulg. 
| ipsum om. V || 6 sunt in eo 7 7 *ascensum et descen- 
sum AV accessum et deocssum 7᾽ || exaAcv] enaaoN 
(sic)  opalon T opali V || conductis Beck] coniunctis 
libri | 8 eum om. V || conelaue RV | domuum V vulg.] 
domus 7 domu A|| 9 baneo V || ortis RT || intra vulg.] 
infra RVT || 10 hipodromum V? hipodomum V'! ypo- 
dromum A7' || quod] leg. qui? | in eo est] est in A || 
ortum A VT || cisterna 7' [| 11 quaecumque £7 || 12 supra 
T |isto R | dari vulg.) data VT' data est A || idem αἱ, | 
13 praedietum 7" | heerio 7' hierico A || 14 emantipa- 
tione V | 15 data] de tali V || 16 qui om. vulg. (cf. 141, 5) 
| hoec om. .R', meo add. vulg. || 17 sive ex testamento 
om. R! | 18 eius iura 7' | permutuare 7᾽ || (20 ipsum] 
aut ipsum vulg.) | 21 propterea Beck || quod om. V || si 
V:| 22 dedit || «circa V!, om. R, 1usta [i. e. iuxta] 
5. v. T? | uenerabilem 7' | 23 tecle 7'7] ecclesie (suppl. 
V? in spat. vac. 6—7 litt) RVT'| perpetuo] perpetuo 
remanere V perpetuare R7' (perpetuari edd. aliquot) || 24 
mea] ea T | 25 contingnuerit 7'|| 27 impuberem 7"? vulg.] 
uberem RVT' | pubertate V | tm R | 29 restitui Beck 





| 30 eisdem 7' 


—M ——— —L —— — 0 € —"—— ——"POOEEPPREPELEPEPPEEEM 


FIDEI COMMISSI - 


139 


Nov. CLIX pr. 





; » og NP 1M ERI. —— 
φαμιλίας ἢ ἐκ τοῦ ἐμοῦ ὀνόματος.“ "Eni τούτοις μὲν 
| οὖν αὐτὸν ἀπελϑεῖν" ἹἸέριον δὲ τὸν τῆς ἐνδόξου μνή- 
μης τὴν μὲν ἐπὶ τῆς Θεουπολιτῶν διακειμένην oixíav, 
ἥτις ἐκ τῆς πατρῴας εἰς αὐτὸν περιῆλθε διαδοχῆς, 
ἑτέροις διαπωλῆῖσαιε προζςώποις, τὴν δὲ κατὰ ταύτην 
τὴν εὐδαίμονα πόλεν οἰκίαν, καὶ πρός γε xai τὸ κατὰ 
τὸν κωδίκιλλον αὐτῷ δεδομένον προάστειον, ἐφ᾽ οἷς 
ἅπασιν ἡ ἐκποίησις ἀπηγόρευται, Κωνσταντίνῳ τῷ 


τῆς ἐνδόξου μνήμης αὐτοῦ παραπέμψαι παιδί, ἐκεῖνόν 


τε αὖϑις κύουσαν καταλιπόντα τὴν γαμετὴν τελευ- 10 scripsisse testamentum, 


τῆσαι τὸν βίον, γράψαντα διαϑήπκας καϑ'᾽ ἅς διετύ- 
σιωσὲν, ὡς εἴτε μὴ τεχϑείη παιδίον εἴτε τεχϑὲν ἄνη- 
Bov τελευτήσειε, τήν τε μητέρα τὴν αὐτοῦ Μαρίαν 
«τὴν ἐνδοξοτάτην τήν τε αὐτῷ συνοικοῦσαν Μαρίαν 


quando de mea familia aut de meo nomine." Inm istis 
quidem ipsum procedere, Hierium vero gloriosissimum 
domum, quae in Theopolitis adiacet et ex paterna 
in eum pervenit successione, aliis vendidisse perso- 
5nis, eam vero domum quae in hac felicissima civitate, 
insuper et per codicillos datum sibi proastium, in 
quibus omnibus alienatio interdicta est, Constantino 
gloriosissimo eius transmittere filio; illum vero mox 
raegnantem relinquentem uxorem vita functum re- 
er quod disposuit, si non 
nascantur fili aut natus impubes moriatur, tam ma- 
trem suam Mariam gloriosissimam quam eius uxorem 
nobilissimam Mariam in eius vocari successionem. 
Et quoniam nata filia et ipsa pupilla et tenera ad- 


τὴν εὐκλεεστάτην ἐπὶ τὴν αὐτοῦ καλεῖσϑαι διαδοχήν. 15 huc aetate ex hominibus decessit, in praedictas nobi- 


ἐπειδὴ δὲ τεχϑεῖσα ϑυγάτηρ xai αὐτὴ νηπίαν ἄγουσα 
καὶ ἁπαλὴν ἔτε τὴν ἡλικίαν ἐξ ἀνθρώπων ἀπῆλϑεν, 
εἰς τὰς εἰρημένας εὐκλεεστάτας περιαχϑῆναε γυναῖκας 
τά τε λοιπὰ τῆς οὐσίας καὶ τὴν ἐπὶ ταύτης τῆς με- 


lissimas pervenire mulieres, reliqua vero substantiae 
(et) quae in hac magna civitate sunt domus, insuper 
et proastium expressim in codicillis gloriosissimo de- 
relicta sunt Hierio: locum forsitan tam ex testamento 


γάλης πόλεως οἰκίαν, xai πρός ys xal τὸ προάστειον, 20 quam ex codicillorum sermonibus adhibere ipse do- 
τοῦτο δὴ τὸ ῥητῶς ἐπὶ τοῦ κωδικίλλου Ἱερίῳ τῷ τῆς mum et proastium defendere, solus de Hierii glorio- 
ἐνδόξου μνήμης καταλειφϑέν. χώραν τε εἰκότως £x  Ssissimi familia derelictus quae nunc et primum ha- 
τε τῆς διαϑήκης ἔκ τε τῶν τοῦ κωδικίλλου ῥημάτων bens in genere in eo nomine gradum. Sed ii qui 


3 ^ , 
ἔσχεν αὑτὸς τήν τε οἰκίαν καὶ τὸ προάστειον ἐκδι- 


pro Maria et Maria gloriosissimis feminis verba fa- 


x&v, μόνος ἐκ τῶν Ἱερίου vov τῆς ἐνδόξου μνήμης 25 ciebant testamenti quidem verbis nullum dicebant 


παίδων ὑπολελειμμένος τὰ νῦν καὶ πρῶτον ἐπέχων 
ἐν τῷ τῆς φαμιλίας ὀνόματε τὸν βαϑμόν. ἀλλ᾽ οἱ 


locum ε- * * » - - «- « citra Constantinum gloriosae 
memoriae ex hominibus, tamquam locum habere [et] 


TOUS ag engen xai Μαρίας τῶν ἐνδοξοτάτων ποι- 
ούμενοι λόγους τοῖς μὲν τῆς διαϑήκης ῥήμασιν οὐδε- 
μίαν ἔφασκον χώραν γενέσϑαι- μηδὲ γὰρ παίδων 30 
χωρὶς Κωνσταντῖνον τὸν τῆς ἐνδόξου μνήμης ἀπελ- 
ϑεῖν ἐξ ἀνθρώπων, ὡς χώραν τῇ τῶν οἰκιῶν ἑκατέ- 
ρων ἀποκαταστάσει γενέσϑαι, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὑπὲρ τοῦ 


utrumque suum perficere, neque cum lege Alexan- 
drum virum gloriosissimum locum habere ad has, 





sub eadem condicione, ne umquam extra familiam meam vel nomen meum alienetur.^ | Atque his ita actis 
illum mortem obisse; Hierium autem gloriosae memoriae domum quidem Theopoli in urbe sitam, quae ex 
paterna successione ad eum pexvenisset, aliis vendidisse personis, domum autem in hac felici urbe sitam et 
insuper suburbanum praedium in codicillis ipsi datum, in quibus omnibus alienatio prohibita est, in Con- 
stantinum gloriosae memoriae filium suum transmisisse, aíque illum rursus gravida uxore relicía de vita 
decessisse, scripto testamento, in quo disposuisset, ut sive infans non nascatur sive natus intra pubertatem 
decesserit, tam mater sua Maria femina gloriosissima, quam coniux sua Maria femina nobiissima ad 
ipsius successionem vocarentur. lam postquam παία filia et ipsa in infantia et teneram adhuc agens 
aetatem ex. hominum vita excessit, praedicías feminas nobilissimas delatam esse cum reliquam sub- 
stantiae — tum domum in hac magna urbe sitam et insuper etiam suburbanum praedium illud quod 
—— iserte in codicillis Hierio gloriosae memoriae relictum erat. Itaque merito ipse (Alexander) locum 

buit (am ex testamento quam ex verbis codicillorum domum atque suburbanum praedium vindicandi, 
quippe qui solus ez Hierü gloriosae memoriae liberis nunc superesset et primum in familiae nomine 
gradum obtineret. Verum qui pro Maria et Maria feminis gloriosissimis verba faciebant nullum dicebant 
verbis testamenti locum esse: neque enim sine liberis Constantinum gloriosae memoriae ex hominum vita 
excessisse, ul utriusque domus restitutioni locus fieret, sed ne suburbani quidem praedii nomine secundum 





2 οὖν om. L ἢ ἀπελϑεῖν] procedere (i. e. παρελϑεῖν) ς 
[3 οἰκέαν om. «|| T τὸ κωδίκελλον L| 10 τε] vero ς [13 
τεχϑείη παιδὲ M nascantur fllii e | 13 Ἐτελευτήσοι 
ML ἢ αὑτοῦ et αὑτῷ Haloander | 16 δὲ τεχϑεῖσα) δ᾽ 
ἐτέχϑη Zachariae non recte | αὐτὴν L|| ἄγουσαν L| 
18 εἰρημένας om. L | 19 cs] vero & || τὴν» — οἰκέαΨ] 
quae — sunt domus g | 20 γε xai M] ys δὴ L ἢ 21 
τοῦτο δὴ om. ς | 22 καταλειφϑέν} derelicta sunt ς | 24 
ἔσχεν M] ἔχειν Les (recte?) | 25 τῶν» τοῦ L | 26 παί- 
Jaw] familia s | 27 τῶν βαϑμῶν L*| 29 λόγον L^] 
31 Κώνσταντα L| 32 τῇ τῶν οἰκιῶν ἑκατέρων ἀπο- 
καταστάσει] utrumque suum (i. e. οἰκεῖον ἑκάτερον ἢ) 
perfieere & || οἰκείων 1.4 (cf. s) ἢ 33 ἀλλ᾽ εἰ ὑπὲρ τοῦ 
προαστείου om. ς, ὑπὲρ om. 2] 





2 deeedere Beck | vero] uiro E uero uel uiro Τ᾽ ἢ 
*gloriosissimi /ibri (gloriosae memoriae Beck, sed cf. 
v. 8. 18. 21) | 3 theupolitis V | et Beck] ei et RT' vulg. 
dum V|.4 vendidisse Beck] uendidit R7' vulg. uendat V 
| 7 omnibus om. £ | $ eis T' | filio] eius filio ἢ} 9 uitam 
V ita R' | reseripsisse dedi cum Beckio] rescripsit RVT' 
10 quem E!7 | 14 quoniam nata E VT] quum nata 
fuit vulg. | 15 omnibus VT'| 16 reliqua Hamburgensis] 
; reliquae VT | vero del. Beck|| 17 et add. Beck | do- 


mum V | 18 codicillos A! codicillo R? | 19 sunt del. 
Beck | hyerio RT'| 20 quam ex] ex om. A7! | 21 yerii 
T ieri K| 22 *derelicta /ibri| quae del. Beck | 23 ge- 
nere V] gerio & hyerio 7' (Hierio vulg.) | *in eo] meo 
libri | Sed — feminis suppl. V? in spat. vac. 13 vv. | hii 
RVT | 21 et Maria om. T | fatiant V | 26sg. in üibris 
et vulg. hic locus misere turbatus et corruptus legitur ita 
dieebant locum. neque eum legitur alexandrum uirum 
gloriosissimum (gloriosum 7) locum habere tam ex om- 
nibus locum habere (ita V a.., tam— habere om. RT vulg.) 
et (om. T!) utrumque suum perficere ipsum et (etiam 7 ἢ) 
citra constantinum gloriosae memoriae quam (quem A!) 
ad (ad om. V) hos tamquam locum et (tamquam ad lo- 
eum vulg. alienantem proastium cet. Corruptela orta 
videtur versuum serie in archetypo turbata: ut cum verus 
verborum ordo esset! citra con- 
stantinum gloriosae memoriae | 53 ex hominibus tamquam 
locum habere et (dei. et?) utrumque suum perficere | 
3neque cum lege alexandrum uirum gloriosissimum lo- 
eum habere ad has | ipsum et alienantem proastium cet., 
versus 1 et 3 locum inter se mutarent, verba ad has (— ἐπὶ 
αὐτὰς) alieno loco insererentur, denique prior pars ver- 
sus 1 hiatu hauriretur ita fere supplenda: dicebant lo- 
cum | (fleri: neque enim decessisse filiis) citra (cf. 142, 15 





testamento citra) 
93* 


Nov. CLIX pr. 1. 


140 


DE RESTITUTIONE 





προαστείου μετὰ τοῦ νόμου ᾿4λέξανδρον τὸν ἐνδοξό- 
τατον χωρεῖν ἐπ᾽ αὐτὰς τόν ys καὶ αὐτὸν σπροεκποι- 
ἥσαντα τὸ προάστειον ὅπερ αὐτῷ κατελέλειπτο, ἐφ 
ᾧ τὴν ἐκποίησιν ἐν ἴσῳ τῶν ἄλλων ὁ κοινὸς πατὴρ 
ἀπαγορεύσας ἐτύγχανε" καὶ τοὺς ἄλλους δὲ δὴ τῶν 
ἀδελφῶν ταὐτὸ τοῦτο ποιῆσαι" καὶ τοὺς ἡμετέρους 
νόμους, ἐπειδὰν ἅπαντες ἐφεξῆς ἐφ᾽ οἷς τε τοιοῦτο 
διώρισται παραβαῖεν τὴν τοῦ τελευτήσαντος γνώμην, 
ἅπασιν ὁμοίως τὴν ἀποκατάστασιν ἀναιρεῖν, ὡς μὴ 


ipsum et alienantem proastium quod ei derelictum 
est, super quod alienationem inaequaliter aliis quod 
ei pater interdicens competivit; et alios fratrum eius 
hoc facere, et nostras leges, quoniam omnes continue 
5in quibus tale aliquid dispositum est transgredi de- 
functi voluntatem, omnibus similiter substitutionem 
dicere, ut non permutans eis invicem pulsantes multis 
pro una cognitione iudiciis subiciantur. Ideo positas 
nos rememorare leges. Alexander vero gloriosus 


ἀμοιβαδὺν αὐτοὺς ἀλλήλοις ἐνάγοντας πολλοῖς ὑπὲρ 10 magis quidem et de propriis alterutrum recte visus 


μιᾶς ὑποϑέσεως δικαστηρίοις ὑπάγεσϑαι" τῶν τε ὑπὲρ 
τούτου κειμένων ἡμᾶς ἀ) εμίμνησκον νόμων. ᾿“λέξαν- 
δρος δὲ ὁ ἐνδοξότατος μάλισια μὲν καὶ περὶ τῶν 
οἰκιῶν ἑκατέρων ὀρϑῶς ἔλεγεν ἐγκαλεῖν" ἐπὶ γὰρ τοῦ 
κωδικίλλου σαφὴ καὶ τὴν περὶ τῶν λοιπῶν πραγμά- 
των γνώμην αὐτοῦ τὸν dmi 9óvea ποιήσασϑαι τῇ 
φαμιλίᾳ τὰ πράγματα φυλαχϑῆναι βουλόμενον, πλὴν 
ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ προαστείῳ δικαιοτέροις λόγοις κεχρήσϑαε" 
μηδὲ γὰρ ὀρϑῶς αὐτῷ τὴν ἐκποίησιν προφέρειν ἐκεί- 


est appellare, super codicillum enim sapientem et 
de residuis rebus voluntatem suam defunctum facien- 
tem familiae res servari volens, sed in proastio iu- 
stioribus verbis usus: nihil enim recte ei alienationem 


15 conferre illas ex imperiali hoc facere impellenti ius- 


sione. "Venerabilibus pro his verbis usa est pars 
alterutra, tam testatoris interpretantes voluntatem 
quam nostris utentes legibus, quae sibi expedire 
putabant. 


vas ἐκ βασιλικῆς τοῦτο ποιεῖν συνωϑηϑέντε κελεύ- 20 


gos. συχνοῖς τε Unio τούτων λόγοις ἐκέχρητο “μέρος 
ἑκάτερον, πῆ μὲν τὴν τοῦ τεστάτοροβ ἑρμηνεύοντεθ 
γνώμην, πῆ δὲ τοῖς ἡμετέροιβ χρώμενοι νόμοιβ, OUS 
αὐτοῖς συμφέρειν ἡγοῦντο. 


CAPUT I. 


Ἡμεῖς τοίνυν νόμων τῷ καὶ διαϑήκης ἑρμηνείαν 29 


στροχειμένην εἰδότες οὐ ψιλῇ κρίσει νόμῳ δὲ περιλα- 
βεῖν τὴν τῆς ὑποϑέσεως τομὴν ἡγησάμεϑα δεῖν, ὡς 
ἂν τήν τὸ παροῦσαν ἀμφιββήτησιν διακρίνωμεν τοῖς 
τῷ λοιποῖς προανέλοιμεν τὴν σπιερὶ τῶν τοιούτων φι- 


Nos igitur legis et testamenti interpretationem 
propositam non sola sententia, sed lege complecti 
cognitionis decisionem putavimus oportere, ut tam 
praesentem quaestionem decernamus quam reliquis 
auferamus de huiusmodi contentionem. Unde subti- 


λονεικίαν. ὕὅϑεν Aentóvegóv τε καὶ ἀκριβέστερον τοῖς 30lius testamentum considerantes verbis ipsis invenimus 


τῆς διαϑήκης ἐπισκήψαντες ῥήμασιν, αὐτοῖς εὕρομεν 

τοῖς τὸν κλῆρον διαδεξαμένοις παισὶν τὴν ἐκποίησεν 
2 ΄ * , , * 

ἀπηγορευμένην, ἐπειδὰν — παίδων χωρὶς κατα- 
, , 


x , 3. x) * , - € 2 M 
λύειν τὸν βίον, οὐκέτε δὲ καὶ vois ἁπαξ αὐτοὺς δια- 


heredibus demonstratis filiis alienationem interdictam, 
quoniam futuri essent sine filiis fungi vitam, non 
ulterius vero his qui solum eis successerint filiis, sed 
sufficere defunctum usque ad filium stare interdictio- 


δεξομένοις παισίν, ἀλλ᾽ ἀρκεῖσϑαι τὸν ἀπελθόντα 35 


ε. 





legem Alexandrum virum gloriosissimum eas adgredi, qui quidem et ipse prius alienasset suburbanum 
praedium, quod ipsi relictum. esset, in quo pariter atque in ceteris alienationem communis pater. prohi- 
buisset; et ceteros quoque fratres hoc tdem fecisse, atque leges nostras, ubi omues deinceps, de quibus 
eiusmodi quid. dispositum esset, voluntatem defuncti violassent, omnibus ex aequo restitutionem auferre, 
ne cum invicem alter alterum convenirent, multis iudiciis de una causa. subicerentur; legesque hac de re 
latas in. memoriam nobis revocabant. 4lexander vero vir gloriosissimus utique de domo quoque utraque 
recíe se aclionem movere dicebat; in codicillis enim defunctum manifestam etiam de reliquis rebus volun- 
tatem. suam. reddidisse, cum familiae suae res conservari vellet: verum enim vero in suburbano praedio 
iustioribus rationibus se uti: neque enim recte illas alienationem sibi obicere, cum ea imperiali iussu id 
facere compulsus esset. Alque crebris disputationibus de his utraque pars usa est, nunc testatoris inter- 
pretantes voluntatem, nunc legibus nostris utentes, quas sibi utiles esse arbitrabantur. : 

L Nos igitur et legum et testamenti interpretationem. propositam edocti, non nuda sententia, sed 
lege eius causae decisionem comprehendendam esse existimavimus, ut et praesentem controversiam diri- 
meremus et celeris de eiusmodi rebus contentionem praeriperemus. Unde subtilius diligentiusque verbis 
testamenti innisi ipsis liberis hereditatem capessentibus. alienationem prohibitam esse comperimus, si sine 
liberis vita defuncturi essent, non ulterius vero iis quoque liberis qui omnino illis essent successuri: sed 


satis habere defunctum usque ad. liberos prohibitionem statuisse: neque enim eum, si et ipsi liberis relictis 





2 χωρεῖν} locum (i. e. χώραν) habere e | 3 αὐτὸ M 
| καταλέλεισιτο ML vulg., corr. Zachuriae (καταλέ- 
- Aevevat Haloander) | 4 ἐν ἴσῳ] inaequaliter g || 0. κοι- 
vós] quod ei? ς || 6 ταὐτὸ] eius ς || 7 νόμους] Cod. 
6, 42, 11. Dig. 31, 17. ὃ 27 || τοιοῦτό τι L || 9 τὴν &zo- 
κατάστασιν ἀναιρεῖν} substitutionem (i. e. ὑποκατά- 
στασιν) dicere ς || 10 ἀλλήλους L^ || 12 νόμου L* 
| 14 οἰκεῶν ἑκατέρων] propriis alterutrum i. e. oi- 
κείων ἑκάτερον ς ἢ ἔλεγεν] visus est c | vov] τῶ τοῦ L 
[10 αὑτοῦ cum Haloeandro vulg. | 11 βουλόμενον] vo- 
lens ς || 19 μηδὲ] nihil g προφέρει» conferre ς | 20 evv- 
oün9évu M] συνωϑισϑέντε LL (συγγνωσϑέντε cum 
Haloandro vulg.) | 21 συχνοῖς] venerabilibus i. e. σεμι- 
vois e | 22 πῆ τὴν μὲν cum Scerimgero vulg. male || 
τεστάτορος M] διαϑεμένου L || 25 égurveias L^ || 26 
εἰδύτες om. e || 29 τῶν τοιούτων] τούτων L || 30 e 
xai ἀκριβέστερον om. ς | 32 τοῖς τῶν κλήρων δια- 
δεξαμένοις LL heredibus demonstratis e || τὴν ἐκσοίησεν 
— 35 παισίν om. L|| 34 διαδεξομένους M^ 


1 ei om. T! | relictum A | 2 quo Beck || alienatione V 
| aequaliter Beck || quod ei] quod eis V; communis Beck 
| 9 competunt T, contigit Beck || 5 depositum V || est 
om. RT || transgrediantur Beck || 1 dicere] adimere Beck 
| permutas 7?; /eg. per mutua?]| eius 7" || 8 cogita- 
tione T'| ideo posita nos r | suppl. V? in spat. vac. ὁ vs. 
| remorare V ré cum spatio vac. 3 litt. 1} 10 et om. T 
| iusus RV | 11 enim] eum V || 12 suam om. R!| fa- 
cientem om. V || 13 familiae res servari Beck] familiae 
reseruari 7' familiare seruari V familiae seruari A || 14 
nihil enim V] nichilum A7' nihil vu/g. | 16 uenerabili- 
bus Vvulg.] uenalibus A& uenialibus 7' | 17 testationis 
T || interpretantis Zibri, corr. Beck | 18 quam nostris 
om. V | utentes Beck] utentis KT utentibus V || 25 inter- 
pretatione proposita Zeimbach || 26 lege vulg.] legi RVT 
| completi AV | 27 decisione VT | ut tam] uitam v 
| 29 contemptione A! contemptionem A? ΡΝ non V^ | 

30 ipsius 7'| 32. esset T' || fugi V || 33 solum] semel Beck 
| eius R | successerunt T || filii V, om. R || 34 *de- 
funetorum /ibri, defuneto Beck 





"".-—.r T SM 


FIDEI COMMISSI - 


141 


Nov. CLIX 1.2 





μέχρε τῶν παίδων στῆσαι τὴν ἀπαγόρευσεν" εἰ γὰρ 
δὴ καὶ αὐτοὶ παῖδας καταλιπόντες ἀπέλἹθοιεν, οὐ πο- 

γμονεῖν τὸ λειπόμενον οὐδὲ μακροτέραν τῆς 
τῶν παίδων Dons τὴν τῆς ἐκποιήσεως κώλυσιν ἐϑὲ- 
λῆσαι ποιήσασϑαι- τὸν δέ γε κωδίκιλλον ἐπὲ τῷ προ- 
ἀστείῳ μόνον γενόμενον ἀπαγορεῦῖσαι καὶ τοῖς ἐκ δεα- 
ϑήκης Ἱερίου τοῦ τῆς ἐνδόξου μνήμης (τοῦ νέου φαμὲν») 
τὰ πράγματα διαδεξαμένοις τὸ προάστειον ἐκποιεῖν, 
καὶ πρόξ γε τούτοις ἐπηγμένου τοῦ βουληϑῆναι τὸν 


nem: si enim et ipsi filios relinquentes moriantur, 
* τα quod relictum est, neque in longiore a filiorum 
vita alienationis prohibitionem voluisse facere: codi- 
cillum vero in proastio solo factum prohibere et his 
5 - ex testamento Hierio gloriosae memoriae (iuniore 
icimus) res suscipientibus proastium alienare; etenim 
istis qui remanserunt velle defunctum perpetue in 
familiam manere suam. Ea quidem quae in quae- 
stionem deducta sunt talia 


ἀπελθόντα διηνεκῶς ἐπὲ τῆς φαμιλίας μένειν αὐτό. 10 


τὰ μὲν οὖν ἀμφιςβητηϑέντα τοιαῦτα. 


CAPUT II. 


Κατασκεψάμενοι δὲ τὴν ὅλην ἡμεῖς μεϑ' ὅσης 
ἐχρῆν ἀκριβείας ὑπόϑεσιν ἐπὶ μὲν τοῖς ἄλλοις πρά- 
γμασιν, ὧν δήπου Κωνσταντῖνος ὃ τῆς ἐνδόξου μνή- 


considerantes oportere subtilitatis cognitionem in 
aliis quidem rebus, quae Constantinus gloriosae me- 
moriae Hierio seniori, de quibus ex testamento factus 


μὴβ ὁ "epíov τοῦ πρεσβυτέρου παῖς ἐκ τῶν τοῦ πατρὸς 15 est. dominus, nihil accipere existimavimus bene 


διαϑηκῶν γέγονε κύριος, οὐδὲ τὴν τυχοῦσαν φήϑημεν 
καλῶς ἐνίστασθαι ζήτησιν, εἴργεσθαι δὲ τῆς ἐπὲ τού- 
τοις ἐναγωγῆς ovx ᾿“λέξανδρον μόνον τὸν ἐνδοξότα- 
τον, ἀλὰ X xai τὴν λοιπὴν πᾶσαν φαμιλίαν, τῶν τε 
τῆς διαϑήκης ῥημάτων A 
TOv τὴν κώλυσιν xal αὐτῶν τῶν leoíov. τοῦ τῆς Év 
δόξου μνήμης υἱῶν, δὲ ὧν εἰςποιοῦσε σφᾶς αὐτοὶς 
τοῖς Ἱερίου δικαίοις οὗ μετ᾽ ἐκείνους τῆς φαμιλίαξς 
ὑπά £9 μέροξ, ἐχποιησάντων τινὰ τῶν παρ᾽ αὖ- 
τοῖς καὶ ὅλως ὡςπερεὶ τὴν — — ἐκ γνώμης 
ἀπαγορευσάντων μιᾶς. ἐπὶ δέ γε τῷ προαστείῳ, οὗ 
7 aoa ὁ κωδίέκελλος ᾿Ιέριον ——— τὸν ἔνδοξον 
τῇ μνήμῃ, πολλῆς ἡμῖν ἔδοξεν ἀνάμεστον εἶναι περι- 
spyías τέτρασειν ὕστερον γενεαῖς τὴν τοιαύτην εἰς μέ- 


surgere quaestionem, vacare vero in istis actione 
non Alexandrum solum virum gloriosum, sed et reli- 
quam omnem familiam, ex testamenti verbis usque 
ad filios solum stare prohibitionem, et ipsum Hierii 


ἔχρε μόνων παίδων ἱστών- 20gloriosae memoriae filium, per quos facientes [eta7to«- 


οὔσιν σφᾶς αὐτοὺς] eos Hierii iura qui post eos fa- 
miliae substituentes partem alienaverunt quae apud 
eos, tamquam in substitutionem ex voluntate inter- 
dictorum unius. In proastio vero neque si dominum 


25 codicilli Hierium ostendant gloriosae memoriae, multae 


nobis visum est plenum esse περιεργίας quattuor 
postea generationes huiusmodi in medium deduci 
quaestionem. Nunc igitur gloriosissimis feminis Maria 
et Maria adhuc superstitibus, quas et ipsas in familia 


cov ἄγεσϑαε ξήτησιν. νῦν μὲν γὰρ αρίας καὶ Ma-30iacendo, nostris legibus et nurus huiusmodi verbis 
ρίας τῶν ἐνδοξοτάτων ἔτε περιουσῶν, ἃς δήπου xai 
αὐτὰς ἐν τῇ φαμιλίᾳ ϑετέον, τῶν ἡμετέρων νόμων 
καὶ τὰς νύμφας τούτου TOU προ:ςρήματος ἀξιούντων, 





decederent, curiose perscrutari quod relictum est neque longiorem liberorum vita prohibitionem alienationis 
efficere voluisse; codicillos vero de solo suburbano praedio factos eos quoque, qui ex testamento Hierü 
gloriosae memoriae (iunioris dicimus) res per successionem cepissent, vetuisse suburbanum alienare, ac 
praeterea accedere, quod. defunctus voluit perpetuo illud in familia manere. Atque eiusmodi sunt quae 
in controversiam vocata sunt. 

lam cum universam causam cum quanía decet diligentia consideraremus, in ceteris quidem 
rebus, quarum Constantinus gloriosae memoriae Hierii senioris filius ex testamento patris dominus factus 
est, ne tionem quidem ullam recte institui putavimus, ab actione vero de his rebus non solum Alexau- 
drum virum gloriosissimum, sed etiam reliquam omnem familiam arcendam esse, cum et verba testamenti 
ad solos liberos prohibitionem sistant et ipsi Hierii gloriosae memoriae filii, per quos in Hierii iura adi- 
tum sibi parant qui post eos pars familiae existunt, nonnullas res ipsis competentes alienaverint et omnino 
quasi ex una voluntate substitutionem prohibuerint. De suburbano vero praedio, cuius dominum esse Hierium 
gloriosae memoriae codicilli ostendunt, res muitis ambagibus plena nobis visa est post quattuor gene- 
rationes eiusmodi quaestionem in medium proferre. Nunc enim, cum Maria et Maria feminae gloriosissi- 
mae adhuc superstites sint, quae scilicet ipsae quoque in familia ponendae sunt, quandoquidem leges 





2 οὐ πολυπραγμονεῖν om. ς | 4 τῆς ἐκποιήσεως)] ἐκ | resuscipientibus V7 | 7 remanserint T' | perpetuo in 


τῆς ποιήσεως M | ἐθέλει L | 6 vou] τῆς L | 9 καὶ | fi 


πρός ys— βουληϑῆναι] etenim istis qui remanserunt 
velle € | ἐπηγμένου τοῦ βουληϑῆναι M] ἐπηγμένον 
τοῦ (τὸ cum Haloandro vulg.) βουληϑῆναε L| 10 ai- 
τόν L^ suam (i. e. αὐτοῦ) ς | 12 08 — ὅσης om. ς ἢ 15 
ὃ om. L | παῖς et τοῦ πατρὸς om. ς | 16 οὐδὲ τὴν 
τυχοῦσαν] nihil accipere ς | 17 ἐνέστασϑαε M] avé- 
στασϑαι Le | τῆς] τοῖς M | 18 ἀγωγῆς L*^|19 ἅπα- 
σαν L| 21 αὐτῶν τῶν — υἱῶν» ipsum — filium ς ἢ 22 
εἰςποιοῦσε σφᾶς] εἰσποιούσης L || 23 ἱεροῖς L | 24 τινὰ] 
τε mavult Zachariae | 25 καὶ ὅλων L, om. e | * ὡσπερεὶ) 
ὥσπερ sis libri; sis del. Haloander | 26 οὗ δὴ] neque 
si i.e. οὐδ᾽ εἰ g | 21 ἔνδοξον L] ἐνδόξω M (probat 
Zachariae) | 28 ἔδοξομεν (sic) L | ἀναμέσον L| 29 
τέσσαρσιν cum Scrimgero vulg. | μέσον ex € Haloander] 
ἔφαν L μίαν M | 30 μὲν ML| om. cum Serimgero 
vu g- 





2 in longiore] leg. longiorem? | 4 facto V | 5 hyerio 
(id. 14. 21. 25. 742,28) T, Hierii Beck (debebat etiam 
Junioris corrigere, sed cf. 14) | 6 res suscipientibus] 


amilia manere sua vulg. | 8 eam E V | quaestione R [| 12 
*subtilitatis (sim. Beck)] humilitatis libri | cognitione R' 
ignorantiam cognitionem 7'7 | 14 Hierii senioris (filius) 
Beck || 15 excipere R || existimavimus Sku/scA] ex his aesti- 
mauimus libri | 16 bene 7" | suggere E | uero uocare V || 
histis E^ hisstis E^ || actionem libri, corr. vulg. | 17 uirum 
solum ET | gloriosisimum 7'| 18 onem V | ex] 7eg. et? || 
19 stare] set et stare A" | Hierii BecL] hierium /ibri | 20 
*facientes εἰσποιοῦσιν σφᾶς αὐτοὺς eos] eis facientes 
v:09ch C 4C. A T-Possos Τ ei facientes nouosGNCaK TPO- 
Zeof (ἀκυρώσεως m. rec. in marg.) R €is facientes cum 
spatio vacuo 3 vs. (nihil deficit nisi grecum V? in marg.) 
V. Graeca verba εἰσϊποιοῦσεν σφᾶς αὐτούς interpreta- 
tioni facientes eos adscripta seclusi | 21 familia V | 22 
alienaueruntque apud V | 23 substitutione 7'| 24 unus 
T | 26 visum est] insumere V [| esse] est E || zeoseosecae 
(περιεργέας m. rec. in marg.) E nepi cum spatio 5 litt. 
(s. v. Grecum m.?) T' om. in spat. vac. 5—96 litt. V (Gre- 
eum deficit V? in marg.) | 27 postea] eius postea V || 
generaletiones A7 | 28 gloriosissimis 7] gloriosis V 
vulg. | 29 in] a V || 30 et nurus scr. V? in spat. vac. || 








verbis] pro uerbis 7", verbum Beck 


Nov. CLIX 2.3 


142 


DE RESTITUTIONE 





οὐκ ὀρϑῶς οὐδὲ προρηκόντως ᾿ἡλέξανδρος ὁ ἐνδοξό- 
τατος τὴν παρ᾽ αὐτοῦ προτεινομένην ἐνεστήσατο δίκην" 
ἀπιουσῶν δὲ καὶ τούίτων, ὡς τέσσαρας ἤδη γενεὰς 
σπαρεληλυϑέναι δοκεῖν, οὐκ ἂν ὑπομείναιμεν ἀρχαίαν 
οὕτω δικαστηρίοις ὑπόϑεσιν παραδίδοσϑαι, μάλιστα 
τῆς Κωνσταντίνου παιδὸς ἐπὶ νέας οὕτω τῆς ἡλικίας 
καταλυσάσης τὸν βίον, ὥςτε κἂν εἰ μὴ διαϑέμενος 
ἐκεῖνος ἐτύγχανεν, εἰβ τὴν μητέρα τὴν αὐτῆς περιελ- 
ϑεῖν τὸ προάστειον, οὐκ αὐτῆς "Z6 νέαβ τοῦ νόμου 
δὲ ὥςπερ γενομένου τούτων αἰτίου, καὶ οὐδενὸς τῶν 
Ἱερίου «ov τῆς ἐνδόξου μνήμης διαδόχων περὶ τὴν 
βούλησιν ἁμαρτάνοντος τὴν αὐτοῦ. καὶ γὰρ εἰ δια- 
ϑήκας Κωνσταντῖνος γράφων ὑποκαταστάσεις τινὰς 
ἐποιήσατο τῆς παιδὸς τελευτώσης ἀνήβου, πλὴν ἀλλ᾽ 
οὐδὲν ἐντεῦϑεν εἰξάγεται μέγα, καὶ αὐτοῦ xaO αὑτὸν 
τοῦ νόμου τῇ τῆς νέαβ μητρὶ τὴν οὐσίαν παρεξομένου 
διαϑηκῶν χωρὶς ἀπιούσης αὐτῆς. 


promeritis, non recte neque competenter Alexander 
gloriosus a se advenientem instituit litem; transeundo 
vero et istorum, quod quattuor iam generationes trans- 
isse videntur, non facere quidem antiquam taliter 
5iudiciis cognitionem tradi, maxime Constantini filia 
adhuc pupillaris taliter aetatis functa vita, ut et si 
etiam sine testamento ille esset, in matrem eius per- 
venire proastium, non ipsius novellae, legi vero ut- 
pote facta horum causa, et nullius Hierii gloriosae 


10 memoriae heredibus circa voluntatem peccantibus eius. 


Etenim (si) testamentum Constantinus scribens sub- 
stitutiones aliquas fecit filia defuncta impubere, atta- 
men nil ex hoc introducitur magnum et ipsius secun- 
dum hoc legis pupillae matri substantiam praebente 


15 testamento citra transitum eam. 


CAPUT III. 


Θεσπίζομεν τοίνυν μήτε ᾿“λέξανδρον τὸν ἐνδοξό- 
»"» ^ ? w - , ^ , — 
τατον ἢ τοὺς αὐτοῦ παῖδας μήτε τοὺς διαδόχους τῶν 


Sancimus isitur, neque Alexandrum virum glorio- 
sum aut eius filios neque successores reliquorum Hierii 


λοιπῶν ὑψῶν τοῦ τῆς ἐνδόξου μνήμης τοῦ πρεσβυ- 20 gloriosae memoriae senioris filiorum neque alium quen- 


τέρου παίδων μήτε ἄλλον τινὰ τῶν πάντων εἰς τὴν 
αὐτὴν ἀναφερομένων φαμιλίαν ἢ κατὰ Μαρίας καὶ 
Μαρίας τῶν ἐνδοξοτάτων προφάσει τῶν παρ᾽ αὐταῖς 
καϑεστώτων πραγμάτων ἢ κατὰ τῶν ἄλλων χωρεῖν, 


dam ex omnibus in eius constitutum familia aut 
contra Mariam et Mariam gloriosas feminas occasione 
rerum apud eas constitutarum aut contra alios agere, 
apud quos res constitutae sunt nunc aut in quibus 


map ois và πράγματα καϑέστηκε νῦν ἢ καὶ εἰς ovs 25 futuro pervenerint tempore, in quibus Hierius glorio- 


κατὰ τὸν ἑξῆς περιέλϑοιεν χρόνον, ép οἷς Ἱέριος ὃ 
τῆς ἐνδόξου μνήμης κωλύσας ἐτύγχανε τὴν ἐκποίησιν, 
ἢ ὅλως μεμνῆσϑαι λοιπὸν τῆς κωλύσεως καὶ τοῦ τῆς 
φαμιλίας ὀνόματος καί τε δίκαιον κατασκευάζειν ἐκ 


sae memoriae prohibens fuit alienationem, aut omnino 
quae memorari prohibitione et familiae nomen et ali- 
quod ius fabricare ex hoc, ut aliis Hierii gloriosae 
memoriae filis ipsis alienantibus et convenientibus 


τούτου, ὡς καὶ τῶν ἄλλων "Tegíov τοῦ τῆς ἐνδόξου 30 sicut et reliquorum alienationibus, et primitus leva- 


μνήμη υἱῶν và αὑτῶν ἐκποιησάντων πράγματα καὶ 
συμφωνησάντων ὥςπερ καὶ ταῖς τῶν λοιπῶν ἐκποι- 
ἥἤσεσι καὶ προανελόντων σφίσε τε αὐτοῖς καὶ τοῖς 
διαδόχοις τὰς δυναμένας ἁρμόττειν ἀγωγὰς ἐκ τούτου, 
καὶ τῶν ἄλλων ove φϑάσαντες ἔφημεν λογισμῶν πρὸς 
τὴν τοιαύτην ἡμῖν ἀρκούντων κρίσιν τε καὶ νομοϑε- 
σίαν. καὶ ταύτην εἶναι τομὴν οὐ τῆς παρούσης ὑπο- 


rentur et ipsis et successoribus quae possunt actiones 
competere de hoc, et aliis quos apprehendentes reli- 
quimus intellectui ad huiusmodi nobis sufficientibus 
iudicium et legislationem. ἘΠῚ hanc esse decisionem 


35 





nostrae eliam murus hac appellatione dignantur, non recte neque decenter Alexander vir gloriosissimus 
litem ab ipso intentam instituit; verum si hae quoque decedunt, ut iam quattuor generationes praeterisse 
videantur, non patiemur tam vetustam causam (tradi iudiciis, maaime cum Constantini filia adeo tenera 
aetate vitam finierit, ut etiam si foríe is testamentum non fecisset, tamen ad maírem eius perventurum 
esset. praedium suburbanum, cum non ipsa pupilla, sed lez fere horum causa esset, etiamsi nullus ea 
Hierii gloriosae memoriae successoribus circa voluntatem eius peccasset. Nam etsi Constantinus scripto 
testamento quasdam substitutiones fecit, si filia intra pubertatem moreretur, tamen inde grave nihil intro- 
ducitur, cum et ipsa lez: per se matri pupillae substantiam praebitura esset, si ea sine testamento decessisset. 

III. Sancimus igitur, neque Alexandrum virum  gloriosissimum  eiusve liberos neque successores 
ceterorum Hierii senioris gloriosae memoriae liberorum, neque alium ullum ex omnibus qui ad eandem 
familiam referuntur aut contra Mariam et Mariam feminas gloriosissimas nomine rerum quae apud ipsas 
eatant aut contra ceteros procedere apud quos res nunc extant vel etiam ad quos in sequenti tempore 
perventurae sunt, in quibus Hierius gloriosae memoriae forte alienationem prohibuit, aut omnino in poste- 
rum mentionem facere prohibitionis et nominis familiae atque ullum sibi inde ius parare, quippe cum et 
ceteri Hierii gloriosae memoriae filii res suas alienarint et quodam modo reliquorum quoque alienationibus 


consenserint atque tam sibi bs quam successoribus suis actiones quae hinc — 
limus rationes ad eiusmodi iudicium et sanctionem nobis su 


lerint, et ceterae quas antea 


ossint iam sustu- 
ciant. Atque haec 








2 αὐτῶν M || προτεινομένη»} advenientem (i. e. zrooc- 
| yeou£vnv?) c || 4 ὑπομείναιμεν) facere quidem e [6 ἐπὶ] 
adhue i. e. ὅτε ς || 12 ἁμαρτάνοντος] peccantibus e | 
13 ὁ ante Κωνσταντῖνος add. cum Haloandro vulg. 
γράφειν L^ | 18sq. *uró2 — μηδὲ ML || 19 διαδόχους 
om. L | 21 παῖδας L || ἐμηδὲ ML {ἄλλων L | 22 
αὐτὴν M] αὐτῶν L eius c || ἀναφερομένων] constitu- 
tum (i e. ἀναφερόμενον) s fort. recte | 26 τὸν  Ha- 
loander] τῶν ML || 28 λοιπὸν om. ς | 30 τούτων L^ || 
31 αὐτῶν L πράγματα om. ς || 33 "προανελόντων 
scripsi er c] προρανελόντων ML ἢ σφίσι τῷ αὐτοῖς 
καὶ] τὴν σφῖσιν τὲ καὶ L | 34 τούτων L|| 35 ἔφημεν 
λογισμῶν] reliquimus intelleetui & 





2 a] ad vulg. || aduenientem £V] adinuenientem T 
venientem vulg.|| litem 7᾽ vulg.] litte (i. e. littere) RV 
| 3 quod de/. T? | 4 «udentur V!|| 5 Constantini Beck] 
constituens (constitutio A?) libri | 6 taliter ser. V? ín 


spat. vac. | funete RV funetae 7'!| uitae 7'|| et om. T' 
vulg. | 8 uero legi A vulg.; scr. legis vero? || ut pate- 
facta eorum 7'|| 9 nullus £ || erii 7 | 10 eis 7*|| 11 
etenim] et A! | si add. Beck | 12 attamen vulg.] at tam 
RV ad tam 7'|| 13 nichil 7'|| secundum] et seeundum 
T! || 15 cirea & || leg. transitura ea? || 19 reliquorum 
Beck] relinquere V vulg., om. RT | herii T'| 20 filiorum 
Beck] filios RT' vulg. filiis V | 21 familiam 7'"|| 22 
et enariam 7'!, om. AK || occasionem ZA! actione V || 24 
aut] autem VT7'| in quibus] quibus in V | 25 peruenerit 
VT perueniunt AR | 25 tempore in quibus om. V || 26 
fuit Beck] fecit libri | 27 quae] quo vulg. | memorari] 
memorarii V memoriam A7' vulg. || prohibitione] a pro- 
hibitione V | aliquid || 28 ius om. *' || ex] et ex V || 
29 memoriae] proibens fecit — memoriam ex 26 sq. errore 
add. R*! || ipsis om. V || alienantibus] res add. Beck || 30 
leuiarentur T'| 31 et ipsis ed. princ.] et ipsi & ipsi VT 
|: om. R*' || possunt om. T! || alienationes V || 32 re- 








nquimus 20 


—"— ———— ÉÁÉÁÉ— 





FIDEI COMMISSI 


143 


Nov. CLIX 3. 





ϑέσεως μόνον, ἀλλὰ xal τῶν λοιπῶν, ἐφ᾽ ὧν κωλύσεως 
γενομένης τοιαύτης διαδοχαὶ τοσαῦται παρέλϑοιεν καὶ 
τῶν κληρονόμων ὁ τελευταῖος διὰ μέσου τινὸς ἀνήβου 
διαδέξαιτο τὸν κλῆρον" τηνικαῦτα γὰρ καὶ τοῖς ἔξω τῆς 
φαμιλίας τοῦ πρώτου κωλύσαντος ἄϑειαν ἐκ τοῦ πα- 
ρόντος ἡμῶν νόμου παραπέμπειν ἕξει τὰ πράγματα. 
κοινὸν γὰρ δὴ τοῦτον ἐποιησάμεϑα τὸν νόμον τῆς 
τε παρούσης ὑποϑέσεως τῶν τε μετὰ ταῦτα γενησο- 


non praesentis cognitionis solum, sed et reliquarum, 
in quibus prohibitionis factae huiusmodi successiones 
tantae processerint et heredum ultimus per medium 
aliquem pupillum successerit. Tunc enim tempus et 
5 exteris a familia primi prohibentis licent:am habebit 
ex praesenti nostra lege transmittere res. Commu- 
nem enim hanc fecimus legem tam praesentis cogni- 
tionis quam post haec evenientium taliter prohibitio- 


μένων οὕτω κωλύσεων, τήν τε συμβᾶσαν νῦν δια- — num, tam evenientem nunc dirimentes contentionem 
τεϑεικότες φιλονεικίαν τάς τε ἐς εἰκὸς ἐσομένας περο- 10 quam eas quae futurae sunt resecantes. 
ανακόπτοντες. 

QEmihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ 

ὰ τοῦ παρόντος δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
προϑεῖναε κατὰ ταύτην τὴν πανευδαίμονα πόλεν καὶ 
ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοϑῆναιε καὶ παραφυλαχϑῆναι 15 
προςταξάτω. 

Kai νῦν ἡ πολιτεία τῆς τοῦ κρατίστου βασιλέως 
περὶ τὸ νόμιμον μέρος ἀκριβείας τε καὶ ὀξύτητος ἀπο- 
λαύει. τὰς γὰρ ἐπὶ ἀπαιδίᾳ γινομένας ὑποκαταστά- 
σεις διακρίνας σαφῶς, ὡς ἔνεστε τῷ προλάμποντε 20 
νόμῳ, δέδωκε καὶ τοῖς τελευτῶσε ϑαρρεῖν, ὡς οὐδεὶς 
ἂν αὐτῶν τὰς γνώμας παρακινήσειε, καὶ τοῖς περι- 
οὖσιν ἀμφιΞβητήσεων καὶ διαδικασιῶν χωρὶς τὰ τοι- 
«ra πρὸς ἀλλήλους: διατιϑέναι, μέαν μὲν ὑπόϑεσιν 
ἐπανορϑώσας, κοινῇ δὲ πρὸς ἅπαντας τὸν λόγον ἐκ- 25 
τείνας, καὶ τὴν εὐεργεσίαν οὐ ῥητοῖς πιροξώποις, ἀλλὰ 
πᾶσε τοῖς ὑπηκόοις ἐν ἑνὶ χαρισάμενος. προτρέπειν 
μὲν οὖν εἰς τὰς ὑπὲρ τῆς αὐτοῦ νίκης εὐχὰς οὐδὲν 
διόμεθϑα τοὺς πολίτας ὑμᾶς" ἤδη γὰρ τοῦτο ποιοῦντες 
ἐδείχϑητε" πρόδηλον δὲ ὡς ὃ μέγας ϑεὸς τὰ οὕτως εὐσε- 30 
βῶς καὶ δικαίως προϊόντα καὶ πρὸ τῶν ἡμετέρων εὐχῶν 
ἀποδεχόμενος ἐπὶ πλέον χαρίσεταε χρόνου μῆκος τὸν 
κοινὸν δεσπότην ἡμῖν νίκας ἐπὶ νίκαις συνάπτοντα. 
PP. Fl. Iohannes et Curicus ab actis optulimus. 

D. k. Iun. CP. (imp.) dn. Iustiniani (pp. Aug) 35 
ind. IL [a. 5 


(Dat. VI. k. Mai. CP. imp. Iustiniani A .**tetxee] 
anno pc. Basilii anno XIV. P "E 





non solum praesentis causae decisio sit, sed etiam reliquarum, in quibus eiusmodi prohibitione facta tot 
successiones praeterierint et ultimus heredum per medium aliquem impuberem hereditatem susceperit; tunc 
enim iis quoque qui sunt extra familiam eius qui primus prohibuit ex: praesenti lege nostra res írans- 
mittendi potestatem habebit. Communem enim hanc legem fecimus tam praesenti causae quam prohibitio- 
nibus posthac eum in modum futuris, cum (am quae nunc evenerat contentionem composuerimus quam 
quae ferme futurae sint praeci i 

Epilogus. Quae igitur placuerunt nobis et per praesentem legem declarantur tua gloria ut in 
hac felicissima urbe proponantur atque ad opus effectumque adducantur et custodiantur praecipiat. 

Etiam nunc res publica potentissimi imperatoris in legislatione diligentia et subtilitate fruitur. Cum 
. enim substitutiones liberis non extantibus factas dilucide discerneret quemadmodum inest in lege praelu- 
cente, praestitit et morientibus ut metum aliciant ne quis voluntates ipsorum turbaturus sit, et superstitibus 
ut sine controversüs et litibus haec talia inter se componant: qui cum unam causam correxit tum commu- 
niter ad omnes consilium extendit nec certis personis beneficium sed cunctis subiectis una largitus est. 
Atque ut pro victoria eius preces facialis, hortari vos cives minime nobis opus est, iam enim hoc facere 
vos probatum est: manifestum autem est magnum Deum cum quae adeo pie et iuste procedunt iam ante 
preces nosíras excipiat, in longius temporis spatium nobis largiturum esse communem dominum nostrum 


victorias victoriis continuantem. 





ι ὧν] oL|309 L] on. M| διὸ M|4 *9;a0zfoo 
ML ἢ τηνικαῦτα γὰρ] tunc enim. tempus ς | 9 κωλύ- 
σεως L || 10 ὡς εἰκὸς om. ς || 12 epilogum om. ς || 13 
τοῦ παρόντος M] vois τοῦ ϑείου L | 19 γενομένας 
L| 20 διακρένας om. M in spatio vacuo 8—9 litt. | 21 
ὡς} καὶ ὡς L | 22 γνώμας om. M in spat. vac. 8—9 
litt. | παρακινήσειεν [ἡ παρακινήσεις M | 23 διαδικα- 
σίας L ἢ 28 νίκης] Gothos debellatos a. 555 recte intellegit 
Biener p.529 || 29 Zuas L^ | 31 ἡμετέρων M] ὑμετέρων 
L | 32 χαρίσηταιε M || 34 adnot. latinam viz integram 


unus praestat M | pp — proponatur? pr(inceps) Zachariae | 


Zeitschr. d. Sav. St. XII 98. [| ihoannes M | ab aetis 
Zachariae] sabaetis M, subditis vulg. | optulimus quid 
significet incertum | 35 subscr. éfeg νήϑη μηνὶ ἰουνέῳ 
ἔτεε κϑ' τῆς βασιλείας ἐνδ. γ΄ Theod. | d. k. ian. cp. 


dn. reliquis omissis M, [dat. VI. k. Mai CP. imp. Iust. | 


Aug. ς Ἢ ἐγράφη καλανδῶν Φεβρουαρίων βασιλείας 
᾿Ιουστενεανοῦ τὸ εϑ΄ μετὰ τὴν ὑπατείαν Βασιλείου τὸ 
τέταρτον (debebat πέμπτον i. e. a. 546) Ath.; rectius 


tamen Theodorum secutus est Zachariae, cuius annum 555 
praeter v.28 confirmat Peirus praef. praet. iterum in 
inscriptione dictus (cf. nov. CXX XIV anni 556. eisdem 
viris Petro pp. et Musonio p. u. inscripta, et edict. XI 
anni 559). 





2 prohibitiones factae libri, corr. Osenbrüggen; pro- 
hibitione faeta Beck || 3 processerunt T' vulg. | ultimis 
T" | 4 tunc enim temporis et exterus Beck | 5 primi 
om. K | prohibentes V | habebis 7'| 6 ex om. E | 7 hane 
enim 7'|legem om. Μὲ ἢ 8 prohibitione libri, corr. Beck 
| || 9 dirimentes u (sic) con | ser. V? in spat. vac. ὁ vs. ἢ 
. dirigentes A || contentiones VT' | 10 quas 7'| quae om. 7 
| | futurs Κλ} resecantem | 35 subser. adicit unus Neo- 
burgensis dat. VI. k. mai. cp. imp. iust. aug., quae for- 
lasse ad praecedentem constitutionem Auth. CXXV — 
| nov. CXLVII pertinet. 








Nov. CLX pr. 1 144 


EXEMPLUM SACRAE 





ΡΞ 


IZON ΘΕΙΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΊΙΚΟΥ ΤΎΠΟΥ. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Avyovovos Παπίῳ. 


(IToooíniov.) ᾿Ἡριστοκράτης ὁ ἐλλογιμώτατος πατὴρ τῆς ᾿Αφροδισιέων πόλεως καὶ οἱ κατ᾽ αὐτὴν 
κεκτημένοι ἱκέται γεγόνασιν ἡμῶν, φάσκοντες τὴν εἰρημένην πόλεν 

καὶ μετά τινὰ 

Πρῶτον uv ἐκεῖνο νομίζομεν τὸ τοὺς ἡμετέρους νόμους οὕτω τινὰς ἐκλαμβάνειν τὸ καὶ νοεῖν, c6 
ἐντεῦϑεν ἑαυτοῖς xaO" ὃν ἥκιστα ἐχρῆν ἀδικημάτων παρέχειν ἀφορμάς. ἐδιδάχϑημεν γὰρ παρὰ τοῦ τῆς 
πόλεως πατρὸς χρυσίον συχνὸν ἠϑροῖσϑαι τῇ πόλει ἐκ πρεσβείων καταλελειμμένων παρά τινῶν τῇ Ζφρο- 
δισιέων πόλει, καὶ Orto ἂν μὴ τοῦτο ἐξαπόλοιτο, τινὰς τῶν ἐν δυνάμει τῆς πόλεως νείμασϑαι τὸ χρυσίον 
τοῦτο, Ép (p τε ὑπὲρ αὐτοῦ τῇ πόλει συντελεῖν ἔτους ἑκάστου ὅπερ εἴτε τις νομὴν εἴτε πόρον εἴτε καὶ τόκον 
καλεῖν βουληϑείη, τοῦτο 0 προςῆκόν ἐστι φέρεσϑαε τῇ πόλει, ἕως ἂν τὸ χρυσίον παρὰ τῷ λαβόντι μένῃ" τοὺς 
μέντοι τὸ χρυσίον εἰληφύτας, ἐπειδὴ διάταξιν ἐθήκαμεν ὑπὲρ τὸ διπλάσιον μὴ συγχωρεῖσϑαιε τοῖς δανεισταῖς 
ἀπαιτεῖν τὸ χρέος, ἀλλ᾿ ἀρκεῖσϑαι τούτῳ καὶ μόνῳ, φάσκειν ὡς ἐπειδὴ καταβεβλήκασιν ὑπὲρ τὸ διπλάσιον, 
δεῖ τὸ πρεσβεῖον ἀπολέσϑαι τῇ πόλει. καὶ ἀδικεῖσϑαι μὲν τὰς ἐκπυρώσεις τῶν δημοσίων βαλανείων τὰς 
ἐντεῦϑεν γινομένας, ἐλαττοῦσϑαι δὲ τὰ ἔργα τὰ δημόσια, καὶ τὸν ἡμέτερον νόμον κατὰ τὴν ἐκείνων ἕρμη- 
ψείαν τῇ πόλει λυμαίνεσϑαι. : 

CAPUT I. 


; “Ταῦτα ἅπαντα πόρρω τῆς ἡμετέρας ἐλαύνοντες πολιτείας ϑεσπίζομεν, τοὺς τὸ χρυσίον εἰληφότας ip ᾧ 
Te ἄντ αὑτοῦ διδόναι τε τέλος τῇ πόλει, τούτους ἀναγκασϑῆναι μέχριπερ ἂν ἔχοιεν τὸ χρυσίον tispég&w τὸ 
ὑπὲρ αὐτοῦ ἀντιπεφωνημένον ἔτους ἑκάστου, μὴ κεχρημένους παντελῶς πρὸς τοῦτο τῇ ϑείᾳ ἡμῶν διατάξει. 
ἐκείνην μὲν γὰρ ἐπὶ δανειστῶν ἐγράψαμεν καὶ τῶν ῥητῶς αὐτῇ περιεχομένων ϑεμάτων, τὸ δὲ παρὸν οὐδὲν 
ἐκείνης ἅπτεται, εἴ γε προρόδων μᾶλλον ἐτησίων ἢ τόκων ἔοικε καταβολῇ, ἡμᾶς vs ἐν ἴσῳ τοῖς δημοσίοις 
κήδεσθαι (qom) καὶ τῶν πόλεων. Εἰ δὲ τις καὶ μετὰ τόνδε ἡμῶν τὸν παρόντα τύπον ἑτέρως καταλάβοι τὰ 
cag ἡμῶν νομοϑετηϑέντα καὶ ἀποστερῆσαι βουληθείη τὴν πόλιν 'τοῦ δεδομένου χρυσίου, καὶ τοῦ χρόνου 
παντὸς ὁπόσον τῇ πόλει ἐποφείλει καταϑήσει καὶ ἀποδώσει τὸ διπλάσιον, ἵνα τῆς κακούργου ἑρμηνείας δικαίαν 
ἀμοιβὴν ἀπολάβοι, διότε παρὸν αὐτῷ πολίτῃ φαίνεσϑαι χρηστῷ οὕτως ἐστὶ πονηρὸς ὡς τὴν ἐνεγκοῦσαν αὐτὸν 
ἀδικεῖν. Dat..... ΚΈΡΑΣ n 
Nov. CLX Graece tantum extat in ML, c. 1 (Θεσπίζομεν τοὺς χρυσίον πόλεως εἰληφότας .......) B 23, 
3, 79. — Epit. Theod. 160 (inde B2); argumentum notant Appendix luliani in clausula novellae CX.X.X VIII ad- 
nera et Theod. n. 138 (cf. ad p. '100, 9). 





CLX. 
EXEMPLUM SACRAE PRAGMATICAE SANCTIONIS. 


Imperator lustinianus Augustus Papio. 


Praefatio. Aristocrates facundissimus pater Aphrodisiensis civitatis et qui in ea sunt possessores 
supplices nobis facti sunt, dicentes praedictam civitatem . . . . 

Deinde paucis interpositis: 

Ac primum quidem illud existimamus, esse qui leges nostras ita accipiant et intellegant, ut inde 
sibi; quemadmodum minime decebat iniuriarum occasiones promant. Edocti enim sumus a patre civitatis, 
magnam auri summam collectam esse civitati ex legatis a nonnullis civitati Aphrodisiensium relictis, et ne 
id periret, aliquos eorum qui multum in civitate valerent aurum illud occupasse ea condicione, ut pro eo 
civitati singulis annis solverent, quod sive quis intributionem sive reditum sive etiam usuras appellare velit, 
id quidem quod civitatem auferre par est, quamdiu aurum apud eum qui accepit maneat; tamen qui 
aurum acceperunt, quoniam constitutionem fecimus, ne ultra duplum creditoribus permittatur exigere de- 
bitum, sed ut eo solo contenti sint, dicere, quia ultra duplum solverint, debere legatum civitati perire ; 
iamque et calefactiones publicarum balnearum quae inde fieri soleant damno affici et opera publica (abe- 
factari, atque legem nosiram secundum illorum interpretationem civitati detrimentum afferre. 

Haec omnia procul a re publica nostra depulsuri sancimus, ut qui aurum ea condicione acce- 
perunt, ut pro eo pensionem quandam civitati solvant, ii quamdiu aurum habeant, —— cogantur sin- 
gulis annis quod pro eo constituerint, neve omnino sacra constitutione nostra ad hoc utantur. llam 
enim de crediloribus conscripsimus deque casibus qui nominatim in ea continentur, praesens vero species 
illam non (angit, siquidem magis redituum annuorum quam usurarum praestationi similis est, nosque ea 
aequo tam fiscalibus rebus quam civitatibus prospicere. decet. Si quis autem. etiam post praesentem 
sanctionem nostram aliter acceperit ea quae a nobis sancita sunt, et civitatem dato auro privare voluerit, 
et pro universo tempore quantum civitati debet persolvet et. duplum reddet, ut malignae. —— 
iustam. remunerationem. accipiat: quoniam cum liceret ei bonum civem se praestare tam improbus est, ut 
quae ipsum tulerit patriam iniuria afficiat. 





2 rubr. Περὲ πολιτεκῶν χρημάτων καὶ τόκων Theod. 


| τύπου] xai (om. Hal.) περὶ τόκων add. indez LL, Ha- 
loander || 4 ὃ om. Theod. || λογεώτατος Haloander || ἀφρο- 
δισίων L* ἀφροδισέων L^ || κατὰ ταύτην L| 5 ἡμῖν 
mavult Zachariae | 8 αὐτοῖς L || καϑ' ὧν Zachariae non 
recte | 9 ἀφροδισέων LL || 10 ἐξαπόλλοιτο Μ|Ὶ 12 μένει 
1.4 || 13 διάταξιν] Cod. 4, 32,21; cf. nov. CXXXVIII| 
14 τούτῳ -- τὸ διπλάσιον] τούτωι τῶι διπλασίονε 
ceteris omissis L || 15 τὰς alterum om. M || 16 καὶ τὸν M] 
xarà τὸν (τῶν L?) L|| κατὰ Zachariae] xai ML || 18 
ἐλαύνοντας M| 20 ἀντιπεφωνημένον --- διατάξει om. M || 





22 προσόδων μᾶλλον ἐτησίων M) προσόδῳ ἜΣ. 
L?) μᾶλλον ἐτησίᾳ LB vulg. | καταβολῆς LB] κατα- 
βολὴν M || 23 zo add. Haloander (B) || καταλάβοε 
M^LB] καταβάλοι M* | 26 παρὸν αὐτῷ LB] παραυτῶ 
M| ὡς LB] xai ἐπὶ M | 27 dat.: — reliquis omissis M. 
Novellam constitutione CX X X VIII recentiorem anno 534 
tribuit. Zachariae, eiusmodi controversias brevi tempore 
post constitulionem de usuris ultra duplum non compu- 
tandis datam a. 529 (Cod. 4,32, 27) passim agitatas esse 
ratus (cf. nov. CX XI a. 535). 





20 








DE PRAESIDIBUS 145 Nov. COLXI pr. 1 





PZA 


ΠΕΡῚ ΤῸΝ APXONTO9N. 


{(Προοίμεον.) Οὐ τὸ νομοθετεῖν τὰ πρέποντα μόνον ἐστὶν ἀγαϑὸν μέγιστον, ἀλλὰ καὶ τὸ τὰ ϑεσπι- 
σϑέντα φυλάττειν ἀκριβῶς καὶ πρὸς ἔργον ἄγειν, καὶ τοὺς παραβαίνοντας ταῖς ἁρμοδίαις ὑποβάλλειν ποιναῖς. 
τί γὰρ ὄφελος ἔσταε τῶν γόμων, εἰ μέχρε γραμμάτων εἶεν οὗτοε xai μὴ τὸ χρήσεμον διὰ τῶν —— 
αὐτῶν καὶ τῶν ἔργων τοῖς ἀρχομένοις παρέχοιεν; ἴσμεν τοίνυν τὴν βασιλείαν σφόδρα τῶν ὕποτε κηδο- 
μένην προῖκα τὰς ἀρχὰς τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἡγουμένους λαμιβάνειν πολλάκις διορίσασαν, ἵνα καὶ αὐτοὶ καϑαρῶς 

juevos ταύταις τοῖς ἀρχομένοις τὸ δίκαιόν τε καὶ (gov vénuowev, τὸ δὲ δημόσιον εὐποροίη τῇ τῶν ὑποτελῶν 
ἀβλαβείᾳ. ἀλλὰ ταῦτα μὲν κατὰ μικρὸν εἰς λήϑην xÀOt, τῇ πλεονεξίᾳ τῶν τὰς ἀρχὰς πριαμένων μᾶλλον ἢ 


παρειληφότων νεκηϑέντα. 
CAPUT I. 
Ἡμεῖς δὲ τοὺς πεοὶ τούτων ἀνανεούμενοε νόμους ϑεσπίζομεν ἄρχειν μὲν ἐκείνους τοὺς ἐξ ἀγαϑῆς γνωρι- 


ξομένους δόξης καὶ πλείστην τοῦ δικαίον φροντίδα τιϑεμένους, δώρων δὲ καὶ πάσης δόσεως χωρὶς παραλαμ- 
βάνειν τὰς ἀρχάς, καὶ τοὺς μὲν ὑποτελεῖς ἀβλαβεῖς τε καὶ ἀξημίους διαφυλάττειν, τοὺς δὲ δημοσίους ἐπιμελῶς 


διανύειν φόρους, μήτε δὲ αἰτοὺς ἢ τοὺς αὐτῶν παρέδρους ἢ καγκελλαρίους ἢ δομεστίκους ἢ τινα τῶν αὐτοῖς 


προξηκόντων λαμβάνειν τε παρὰ τῶν ἀρ ομένων, 7t jv εἰ μὴ κατὰ τὸ τετραπλάσιον (ὡς οἱ γνόμοε φασὶ) τὸ 
mag αὐτῶν ληφϑὲν ἐκτῖσαε βούλονται, ἐγ ἀρκεῖσθαι τοῖς ἐς τοῦ δημοσίου καὶ τοῦ νόμου διωρισμένοις. 


1 παυσομένους δὲ τῆς ἀρχῆς τὰς νενομισμένας πεντήκοντα προΞεδρεύειν αὐτοὺς ἡμέρας δημοσιεύοντας, καὶ τοῖς 
ἐνάγειν βουλομένοις ἀπολογεῖσϑαι. μὴ περατωϑείσης δὲ τῆς δίκης εἴσω τῶν πεντήκοντα ἡμερῶν, χρηματικῆς 
μὲν οὔσης διδύτω προκουράτωρα, ματικῆς δὲ μέχρε πέρατος μενέτω τῆς ὑποθέσεως, τῶν δικαζόντων, 
εἴτε ἄρχοντές εἰσιν εἴτε παρὰ τῶν ἐπάρχων ἐδόϑησαν, εἰ μὴ ἐντὸς ἡμερῶν εἴκοσι τοῦ ἀρχϑῆναι τὴν δίχην 
9 ταύτην περαιώσουσι, δέκα χρυσίου —— προςτιμωμένων, τῆς δίκης κατὰ τὰ προειρημένα προϊούσης. Fi 
γάρ τινες τούτων κακῷ τῷ συνειδότε βαλλόμενοι λαϑόντες φύγοιεν καὶ ἱεροῖς προεδράμοιεν οἴκοις, τῆς οὐσίας 


Nov. CLXI Tiberii (in indiee novellarum eius Marciano tertia) Graece tantum extat in L (ἡ ρξα΄ οὐκ ἐγράφη 
ὧδε, ὡς οὖσα I" τιβερίου, ἣν καὶ εὑρήσεις γεγραμμένην μετὰ ταύτας τύπον 18' schol. M). Capitis 1 partes 
discerptae εἰ Caput 2 in B 6,3, 9.12. 46 et 41 (vid. infra). — Epit. Theod. 161. 

^ €.I pr. (Θεσπίζομεν ἄρχειν μὲν — 16 διωρισμένοις) extat B 6,3,46 (30 Bf). 
$ 1 (v. 18 μὴ περατωϑείσης τῆς κατὰ τοῦ ἄρχοντος δίκης — 21 προϊούίσης) ertat Β΄ 6,3,9; in L eadem 
particula (μὴ περατωϑείσης δὲ τῆς δέκης — προϊούσης) etiam novellae CX XVIII inserta. est post c. 22 (cf. p. 645). 
$2 ἀλλὰ xai εἴ τινες τῶν ἀρχόντων κακῷ τῷ συνειδότε — 146,2 ἐκ μιᾶς μοίρας κατὰ τὰ προειρημένα 
παραστήσοε extant B 6,3,12 (inde Ecl. Bas. 1--- X). 





CLXI. 
DE PRAESIDIBUS. 


Praefatio. Non (íantum legi quae par est sancire summum bonum est, sed etiam sancita 
diligenter servare et ad effectum adducere eosque qui ea violant idoneis poenis subicere. Quae enim uti- 
litas erit legum, si eae in litteris contineantur neque commodum per res ipsas atque opera subiectis prae- 
beant? Atque scimus imperatorem cum magnam subiectis curam adhibeat saepius constituisse, ut provin- 
ciarum praesides gratis magistratus accipiant, quo et ipsi pure iis utentes subiectis iustum et aequum 
impertiant, et fiscus per subiectorum incolumitatem rerum copia floreat. Sed haec quidem paulatim in 
oblivionem devenerunt avaritia devicta eorum qui magistratus emunt magis quam acciptunt. 


L Nos aufem leges de his latas renovantes sancimus, ut magistratum gerant illi qui ex bona ez- 
istimatione spectati sunt ac plurimam in iustitia exercenda curam collocarunt, sine donis autem et largi- 
tione omni magistratus suscipiant, et subiectos quidem incolumes indemnesque conservent, publica vero 
tributa diligenter expediant, neve vero ipsi aut assessores eorum aut cancellarii aut domestici aut. ullus ea: 
iis qui ad eos pertinent quidquam auferant a subiectis, nisi in quadruplum (ut leges loquuntur) quod ab 
1 ipsis acceptum est solvere velint, sed contenti sint iis quae ex fisco et lege ipsis deputata sunt. Deinde 
magistratu abituri per legitimos quinquaginta dies in publico versentur, tisque qui litem intendere velint 
respondeant. Quodsi lis intra quinquaginta dies nondum finita sit, si quidem pecuniaria sit, procuratorem 
dent, sin. autem criminalis, usque ad terminum causae maneant; iudices autem, sive magistratus sint sive 
a praefectis dati, nisi intra viginti dies a lite coepta eam terminaverint, decem auri libris multentur, cum 
2 lis secundum ea quae modo dicta sunt procedat. δὲ qui enim ex illis mala conscientia agitati clam aufuge- 
rint et ad sacras aedes accurrerint, substantia sua exuentur, quae inter eos qui iniuria affecti sunt, secun- 





2 τῶν om. Theod. | 4 ἁρμωδίαις L ἢ 1 διορίσασαν} | μένοις L, corr. Haloander || δὲ τῆς] τῆς δὲ L, δὲ om. 


cf. nov. VIII. XVII. CXXVIII. CXLIX al. | 9 λῆϑον 
L^|11 ϑεσπίζομεν ἄρχειν --- 14 φόρους om. Bf | ἀρχὴν 
L' τὰ δώρων B] δῶρον L| δὲ Haloander] τε LB ἢ 
13 δὲ LB*| om. Bf| 14 καγγελαρίους L| τενας Bf|| 15 
oí νόμοι] Cod. 9,21,1. Nov. VIII c. i extr. | τὸ] τῶν L^ 
| 16 βούλοιντο Bí, τοῦτ᾽ ἔστε τὸ μὲν διπλοῦν τῷ δη- 
μοσίῳ, τοῖς δὲ ξημιωϑεῖσε (ζημεωϑεῖσε 02 Bf) τὸ ἔτε- 
pov add. Β ἢ ἀλλ᾽ --- διωρισμένοις om. Bf | 1 παυσα- 
Hr. 





cum Haloandro vulg. | 18sgg. cf. Cod. 1, 39,1 $ 7. 8 | 
21 λιτρῶν B (cum Haloandro vulg.]] λέτρας in nov. 128, 
nostro loco notam (Eh) habet L | 22 τῷ om. Bf Ecl. 
BaAÀlóusvo: B] βαλόμενοι L | λαθόντες L] πρὸ τοῦ 
πληρῶσαι τὰς πεντήκοντα ἡμέρας (ἡμέρας om. Ecl) 
λαϑόντες B| καὶ] ἢ καὶ cum Haloandro vulg. | προσ- 
φύγοιεν Β 


94 


10 


Nov. CLXI 1.2 146 


DE PRAESIDIBUS 





ἐκστεσοῦνται, τοῖς ἠδικημένοις πρὸς τὸν νόμον καὶ τὸ τῶν ἀδικημάτων μέτοον ταύτης διαιρεϑησομένης, καϑά- 
στερ ἂν ἢ περὶ τούτου προϊοῖσα πρᾶξις καὶ ἐκ μιᾶς μοίρας κατὰ τὸ πρώην νενομοϑετημένον παραστήσειε. 
8 [τὰ εἰξραχϑέντα ὑπὲρ τῶν ὑποτελῶν διαμενέτω βέβαια Ἵ μενόντων δηλονότι καὶ τῶν ἄλλων βεβαίων, ὅσα πρὸς 
τὴν τῶν ὑποτελῶν λυσιτέλειαν περὶ τῶν ἀρχύντων καλῶς παρὰ τῆς βασιλείας νενομοϑέτηται. ὥςπερ δὲ τοὺς 
ταῦτα πλημμελοῦντας κολάζομεν, οὕτως καὶ τοὺς κατὰ ταύτην τὴν πρόφασιν λαμβάνοντάς τι τῶν κεκωλυμένων 
gag αὐτῶν τῇ τοῦ τετραπλασίου καϑυποβάλλομεν ἀποδόσει. 


CAPUT II. 


Καὶ ταῦτα νομοϑετεῖν ἐπῆλϑεν ἡμῖν τὴν τῶν ὑπηκόων εὐπορίαν τε xal ϑεραπείαν περὶ πολλοῦ ποιου- 
μένοις, οὐ μὴν τῶν ἐντεῦϑεν sicayouévow τῇ βασιλείᾳ πόρων. συναναιροῦμεν γὰρ ταῖς τῶν ἀρχόντων δόσεσε 
καὶ τὰ παρ᾽ αὐτῶν moocayóusva τῷ βασιλικῷ λόγῳ suffragia εἰς πλεῖστον ὄγκον ἀναφερόμενα χρημάτων, tva 
καὶ ταύτῃ πωβ τὸ δημόσιον εὔροιαν ἔχοι καὶ πρὸς εὐπορωτέραν ἐπανέλθοι τάξιν ἀπηλλαγμένον τῶν ἐπι- 
νενοημένων τισὶν ἀπὸ χρόνου τινὸς πρὸς βλάβην τούτου τελῶν. τῷ γὰρ ἡμετέρῳ κράτει μία τίς ἐστιν αὑτὴ 
σπουδή, τὰς ἐπαρχίας εὐνομεῖσϑαΐ τε καὶ ἀσφαλῶς οἰκεῖσϑαι καὶ vij6 τῶν ἀρχόντων ἀπολαύειν δικαιοσύνης, 
τούς τὸ δημοσίους ἀμέμπτως εἰβάγεσϑιαι gópove. οὐ γὰρ ἄλλως ἔνεστε τὸ πολίτευμα διασώξεσϑαι, μὴ τῶν 
εὐσεβῶν εἰεαγομένων τελεσμάτων, ἐξ ὧν τὸ μὲν στρατιωτικὸν τρεφόμενον vois πολεμίοις ἀντικαϑίσταται, 
φρουρεῖ δὲ τούς τε ἀγροὺς καὶ τὰβ πόλεις, ἀπολαύει δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τάγματα τῶν ἀπονεμηϑέντων αὐτοῖς, 
τείχη τὸ καὶ πόλεις ἐπανορϑοῦνται καὶ τὰ ἄλλα πάντα πρόεισιν ὅσα βλέπει πρὸς τὸ κοινῇ συνοῖσον τοῖς 
ὑπηκόοις, 


(ἘΕπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης κατὰ τὴν 
εὐδαίμονα πόλιν ἐν τοῖς εἰωϑόσι τόποις προϑήσει, στελεῖ δὲ καὶ κατὰ τὰς ἐπαρχίας τοῖς συνήϑεσε χρωμένη 
σιροςτάγμασιν, ἵνα πάντες εἰδεῖεν, ὅση «i6 ἡμῖν ἐστι τοῦ τε δημοσίου τῆς v& τῶν ὑπηκόων ἡμῶν ἃ Ba eias 
φροντίς. (Dat.... Dec. Tiberii Constantini felicissimi Caesaris anno I. ind, VIIL.) [a. 574] 


$3 (8 μενόντων δηλονότι --- 6 ἀποδόσει) extat B^ 6, 3, 46. 








dum legem et iniuriarum modum dividatur, quemadmodum acta de ea re edita etiam ea una parte, secun- 
8 dum id quod pridem sancitum est. demonstrent. [Quae pro subiectis introducta sunt firma maneant ἢ 
maneantque nimirum firma eliam reliqua quae ad utilitatem subiectorum de praesidibus bene ab impera- 
tore sancita sunt. Quemadmodum autem eos. qui ita peccant. punimus, ita eos quoque qui quid per hanc 
causam ea rebus prohibitis ab iis accipiunt quadrupli restitutioni subicimus. 


II. Atque haec ut sanciremus in mentem nobis venit, quod subiectorum prosperitatem et cultum magni 
facimus, nec vero redituum inde reipublicae inferendorum. |. Etenim. una. cum magistratuum largitionibus 
tollimus etiam suffragia quae imperialibus rationibus ab dis inferebantur, quae quidem magnum pecunia- 
rum cumulum efficiebant: ut hoc quoque modo res publica salute potiatur et ad prosperiorem ordinem 
redeat liberata praestationibus quae ex certo tempore a nonnullis in. detrimentum eius ezcogitata sunt. 
Maiestati enim nostrae unum hoc est studium, ut provinciae et bonis legibus utantur et in securitate ver- 
sentur et praesidum iustitia fruantur, utque publica tributa nullo negotio inferantur. Neque enim aliter 
res publica servari potest nisi piis tributis illatis, ea: quibus exercitus alitus hostibus resistit, agrosque et 
civiiates custodit, ac reliqui quoque ordines commodis iis deputatis fruuntur, et muri et urbes instaurantur 
et reliqua omnia procedunt quaecumque ad communem subiectorum utilitatem spectant. 


Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc legem declarantur tua gloria in hac felici 
civitate consuetis in. locis proponet, mittet autem in provincias quoque solitis mandatis usa, ut omnes 
sciant, quanta nobis tam fisci quam subiectorum nostrorum incolumitatis cura sit. 





1 τῶν om. B* || διαιρεϑησομένοις L || καϑάπερ) καὶ κα- 
ϑάπερ cum Haloandro vulg. | καϑάπορ --- π᾿ἀραστῆσοι om. 
Bí |2. ποιοῦσα Ecl. | πρᾶξις LB] διάταξις cum Haloandro 
vulg. male ἢ τὸ πρώην νενομοϑετημένον]͵ nov. CX XVIII 
c. 23 || παραστήσοι B || 3 *verba τὰ εἰβαχϑέντα --- βέβαια 
quae vulgo prioribus continuantur, seclusi ex Theodori sum- 
. mario huius sententiae τὰ εἰξενεχϑέντα ὑχτὸ (l. ig) τῶν 
ὑποτελῶν διαμενέτωσαν βέβαια temere in L interpolata ἢ 
5 κατὰ ταύτην 1 xav αὐτὴν B | κεκωλυμμένων L || 
6 τῇ B] om. L || καϑυποβάλομεν L || ἀποδώσει L^ | 
7 ἐπῆλϑεν B] ὑπῆλϑεν L vulg. | 8 τῶν om. B| 








συναναιροῦμεν Zachariae (sim. C. G. E. Heimbach)] 
συναιροῦμεν LL συναιρεῖται μὲν B | 9 sufrágia L cov- 
gocyw B || 10 εὔρροιεν L | ἔχοι L^] ἔχῃ L^B | τάξις 
L^ || ἐπεινενοημένο» LL | 1159q. cf. nov. CXLIX c. 2 
p. 124,21 sgq. ἢ 13 ἀμέμπτους IL || 18 τοῦδε] τοῦ ϑείου 
add. Haloander temere | 19 στελεῖ Haloander] τέλει 
L | 20 εἰδεῖεν Kroll] ἰδεῖεν L, ἴδοιεν cum Haloandro 
vulg. || 21 subscr. refinri ex Teodoro qui habet ἐξε- 
φωνήϑη μηνὶ δεκεμβρίῳ iv). η΄ ἐπὶ τῆς βασιλείας Tv- 
βερίου. 





15 


20 


141 


SACRA FORMA Nov. CLXII pr. 1 





PZB 
ΘΕΙ͂ΟΣ TYHOX ΚΑΤΑΠΕΜΦΘΕΙ͂Σ AOMNIK92I TOI ENAOZOTATOI 
EHAPXQ9I ΠΕΡῚ AIAPOP9N KESAAAION. 


(Hgooíuiov Ἐπύϑετο ἡμῶν ἡ σὴ ἐνδοξότης περί τινων ἀμφιεβητουμένων παρὰ τῶν ἐλλογεμω- 
τάτων τῆς παρὰ Ἰλλυριοῖς ἀγορᾶς τῆς δίκης ἀγωνιστῶν, ἅπερ ἔφησας ἡμετέρας διακρίσεως δεῖσθαι, ὥςτε μὴ 
διηνεκῶς στασιάζεσϑαι. 


CAPUT I. 


Τὸ τοίνυν πρῶτον κεφάλαιον τοιοῦτον ἦν. Γυνή τις ἐπὶ τοῖς παρὰ τοῦ συνοικήσαντος δωρηϑεῖσιν αὐτῇ 
πράγμασιν, οὐ μὴν παραδεδομένοιβ, ἠβούλετο τελευτήσαντος τοῦ ἀνδρὸς καὶ ἡσυχίαν ἀγαγόντος ἐπὶ τῇ δωρεᾷ 
τὰ πράγματα ἐκδικεῖν, ες κυρία τούτων τῇ τε δωρεᾷ τῇ τε σιωπῇ τοῦ ἀνδρὸς γενομένη. ἀντετίϑετο παρὰ 
τῶν κατεχόντων, παραγραφὴν αὐτὴν μόνην ἔχειν ἐναγομένην εἰ κατέχοι, οὐ μὴν καὶ παρ΄ ἑτέρου δύνασθαι 
ταῦτα ἐκδικεῖν. τὸ μὲν οὖν ἀμφιεβητηϑὲν τοιοῦτον ἣν. ἡμεῖς δὲ ἀνεμνήσϑημεν διατάξεως ἡμετέρας “λεγούσης, 
τὸν δω , εἰ καὶ μὴ ἐπερωτηϑῇ τὴν παράδοσιν, ἀνά ἔχειν παραδιδόναε τὸ δωρηϑέν. οὐ γὰρ ἐπὶ 
ἐξαπάτῃ, οὐδὲ ἵνα γράμματα εἴη γυμνὰ τὸ γινόμενον, προξήκεε πράττεσϑαι συμβόλαιον. προξενενοήσαμεν δὲ 
καὶ τὴν τοῦ Cinciov νόμου τοῦ παλαιοῦ νομοϑεσίαν, ὃν εὖ ποιοῦσα τῆς οἰκείας νομοϑεσίας ἀπεπέμψατο πρώην 
1 ἡ πολιτεία, τοιαῦτα νομοϑετοῦντα ὁποῖα κατὰ τὸ παρὸν ἠμφιςβήτηται. Καὶ ϑεσπίζομεν, εἰ κατὰ τὸ ἔμ- 
προσϑὲν ἡμῖν εἰρημένον τελείως ἅπαντα σχοίη τὰ τῆς τοιαύτης δωρεᾶς κατά τε τὸ μέτρον κατά τε τὴν Én- 
φάνειαν, ἐρρῶσϑαι ταύτην ἐκ τρόπου παντὸς τῇ τοῦ ἀνδρὸς σιωπῇ εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς κατὰ τὴν ἡμετέραν διάταξιν 
ἐξ οὗ γέγονεν, ὥςτε κἂν εἰ μετὰ ταῦτα ὃ ἀνὴρ εἰς ὑποϑήκην δοίη τὸ πρᾶγμα ἢ εἰς ἐνέχυρον παράσχοι, ἀλλὰ 
πρ γκέναε δοκεῖν τόν ys μέχρε περιὴν ἡσυχάσαντα" καὶ τὴν παράδοσιν εἴτε γέγονε διδόναε αὐτῇ 
παραγραφήν, εἴτε οὐ γέγονε παρέχειν καὶ ἀπαίτησιν, εἰ μὲν ἐπερώτησις γένοιτο, διὰ τῆς ex stipulato, εἰ δὲ 
2 μὴ τοῦτο, διὰ τοῦ ex lege condicticiov, ὥςτε παραλαβεῖν τὸ δεδωρημένον. Καἀκεῖνο δὲ διατάξαι δίκαιον 
ἡγησάμεϑα τὸ εἰ μὲν ἐμφανεῖς γένοιντο τὴν ἀρχὴν αἱ δωρεαὶ ἐν ὑπομνήμασι, πᾶσε τρόποις αὐτὰς τῇ σιωπῇ 





Nov. CLXII Graece tantum extat in ML, c. 1 (Γυνή τις ni τοῖς .......) in B 41,1,76, c. 2 $ 1 (Θεσπί- 
fousv εἴ τις ἐξ ἐλευϑέρας xal ἐναπογράφου ......... ) et c. 3 in. B 48,26,3. — Epit. Theod. 162, Athan. 18, 4, 
Anonymus Bodleianus 30 p. 223 Zach. (ubi citatur nov. gAy ). 
c. I summarium habet BX41,1,76 perperam Theodoro adscriptum; Ath. summam repetit libellus περὶ διαφόρων 
ἀναγνωσμάτων $19 p.197 Heimb. 





CLXII. 


SACRA FORMA TRANSMISSA DOMINICO GLORIOSISSIMO PRAE- 
FECTO DE VARIIS CAPITIBUS. 


Praefatio. Percontata est ex nobis gloria tua de nonnullis controversiis motis inter eloquentissi- 
mos lilyrici fori causarum patronos, quas decisione nostra indigere dixisti, ne in perpetuum agitarentur. 

1. Primum igitur caput huiusmodi erat. Mulier quaedam in rebus ipsi a marito donatis nec vero 
traditis, cum maritus mortuus esset et de donatione silentium egisset res vindicare voluit, tamquam earum 
domina tam donatione quam silentio mariti facta. Opponebatur a rerum possessoribus exceptionem solam 
habere eam in ius vocatam, si possideat, nec vero etiam ab alio eas vindicare posse. Quod igitur in con- 
troversum vocabatur eiusmodi erat. Nos autem recordati sumus constitutionis nostrae, quae dicit donatori, 
etiamsi (raditionem non promiserit, — necessitatem imponi rem donatam tradendi. Neque enim ad deci- 
piendum, neque ut in nudis consistat literis quod geritur, instrumentum confici oportet. Praeterea animum 
revocavimus etiam ad lationem legis Cinciae veteris, quam suo iure e legum corpore suo respublica pridem 
1 removit (alia sancientem qualia in praesenti in controversiam adducía sunt. Ac sancimus, ut si secun- 
dum id quod antea a nobis dictum est eiusmodi donatio per omnia perfecía sit tam quod spectat ad 
modum quam ad insinuationem, ea omnibus modis silentio viri statim ab initio confirmetur secundum con- 
stitutionem nostram, ex quo facía est, ita ut etiamsi maritus postea rem hypothecae dederit vel pignori 
— tamen iam ante alienasse eam videatur qui quidem donec superstes fuit siluerit: atque 
traditio, sive facta est, ei exceptionem det, sive facía non est, etiam exactionem praestet, si quidem stipu- 
latio interposita sit, per actionem ex stipulatu, sin minus, per condicticiam ex lege, ut rem donatam acci- 
2 piat. Ferum illud quoque par esse duximus constituere, ut si quidem donationes ab initio actis insi- 





2 rubr. Θεῖος πραγματικὸς τύπος καταπεμφϑεὶς 
Δομνίκῳ (Δομενίκῳ indez) ἐπάρχῳ τοῦ Ἰλλυρικοῦ χά- 
ρεν τῶν ἐξ ἐναπογράφου καὶ ἐλευϑέρας τικτομένων, 
καὶ περὲ γονῆς τῶν ἐναπογράφων καὶ ἑτέρων κεφα- 
λαέων Ath. Θεῖος τύπος περὶ γεωργῶν καὶ δωρεῶν 
Theod. Περὶ δωρεῶν μεταξὺ ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς 
Anon. Bodl. | τῷ] τῆς indez L | 3 ἐπάρχῳ L At] 
ὑπάρχω M vulg. | inscr. Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς douvixo 
add. Ath. | 4 ἡμῶν om. Theod. | 5 ἀγορᾶς τῆς Serimaer] 
NR M ἀγορασταῖς L || 1 τοῖς] vois vov Bf | αὐτῶ 

s Tr om. L| 9 ἐκδικεῖν L^B] ἐκνικεῖν L^. διοι- 
κεῖν 10 παραγραφὴν B] παρα ἡ (παραγραφὴ 
M?) ML | —— fort. recte — bei Sad 
Πέτρου Bf | 11 διατάξεως} Cod. 8, 53,35 $5| 12 ἐπε- 





ρωτηϑῇ MB] ἐπηρωτήϑη L | οὐ M] οὐδὲ LB | 13 
τὰ γινόμενα L | συμβόλαια L τὰ συμβόλαια B | 14 
τὴν — παλαιοῦ ML] παλαιὰν B | Cinciov dedi (Κεντίου 
P. Pithoeus apud Cuiac. obss. 6,18, Κιντίου Cuiac. in 
erpos, nov.)] sentíu L σεντίου M || ὃν — 15 ἠμφισβή- 
τηταε om. B | ἀπελάμψατο L? | 15 ei] ἡ L^ | 16 ἅπαν- 
«as Bf | 18 xdv] xai B|| ἀλλὰ] ἀλλ᾽ οὐ cum Haloandro 
vulg. male | 19 ye LB] τε M || μέχρι om. L || αὐτὴν L^ 
1 20 ἐπερώτησιν Bf | ἐξ stipuláto L ἐξ στιπουλάτο M 
éni τῇ ἐπερωτήσεε ἀγωγῆς καὶ δυνάμεως B ἢ εἰ 02— 
condietieiov om. L | 21 μὴ] καὶ μὴ B | διὰ τοῦ ἐξ 
λέγε κονδικτικίου M. διὰ τῆς ex lege condietixéov Theod. 
διὰ τῆς ἁρμοζούσης ἀπαιτήσεωςΞ B | 22 πᾶσε er 
corr. L 


ἢ 945 


10 


15 


20 


148 


βεβαιοῦσϑαι, εἰ δὲ ἀνεμφάνιστοι μείναιεν, ὑπερβαίνοιεν δὲ τὸ μέτρον τὸ δεόμενον ἐμφανίσεως, μέχρε τοσούτου 
μόνου αὐτὰς ἐρρῶσϑαει, μέχρις οὗ καὶ ἀνεμφανίστους τὰς δωρεὰς ἰσχυρὰς εἶναι mag. ἡμῶν νενομοϑέτηται. 
τοῦτο γὰρ ἐν ὑστέρῳ νομοϑετήσαντες κρατεῖν αὐτὸ βουλόμεϑα, καὶ μὴ διὰ τὴν πὶ ορϑήκην τῆς ποσότητος 
διαπίπτειν καὶ τὸ ὀρϑῶς ἔχειν δυνάμενον, ὅσπερ καὶ ἐπὶ τῶν καϑόλου δωρεῶν ἤδη νόμος ἡμέτερος £L. 
τούτων κρατούντων οὐ μόνον émi γυναικὸς xal ἀνδρός, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων mgosonmov, ép ὧν αἱ dv 
γάμοις δωρεαὶ κεκώλυνταε. " 


Nov. CLXII 1—3 SACRA FORMA 





CAPUT II. 


Δεύτερον δὲ ἔτει κεφάλαιον παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἠρωτήϑημεν, εἰ μετὰ τὴν διάταξιν τὴν ἡμετέραν 
τὴν βουλομένην ἐξ ἐλευϑέρας καὶ ἐναπογράφου τικτομένους τινὰς εἶτα ἐλευϑέρους διὰ τὴν τῆς μητρὸς αἵρεσιν 
ὄντας δεῖ νομίζειν ὡς εἰ καὶ μὴ γεγόνασιν ἐναπόγραφοι κατὰ τὸ παλαιόν, ἀλλ᾿ οὖν ὅλως κολωνοὶ γένονται 
διὰ τὸ τὴν ἄλλην ἡμῶν διάταξιν καὶ τοὺς τῶν κολωνῶν παῖδας οὐ συγχωρεῖν ἀπολιμπάνειν τὴν γῆν, ἀλλὰ 
μένειν κολωνούο, καὶ πολλῷ μᾶλλον τοῦτο δεῖν εἶναι, ἐπείπερ ἐστὶν ἐν τούτοις τοῖς προβώπτοις ὅλος ἐναπο- 
γράφων σπορά. ταῖτα μὲν οὖν ἐπὶ τῆς ἐρωτήσεως ἣν τῆς σῆς κατὰ τὸ ῥηϑὲν κεφάλαιον. χρὴ δὲ τὸν ἡμέτερον 
ἀνασκοποῖντας νοῦν γινώσκειν, ὡς οὐδεπώποτε ἡμεῖς ἐλευϑέραν γαστέρα τίκτειν ἐναπόγραφον συγχωροῦμεν, 
ἀλλὰ τὸ σύμβολον δὴ τοῦτο καὶ σημεῖον ἐπικεῖσϑαι δεῖ τῷ γεγενημένῳ μετὰ τὸν τηνικαῦτα τεϑέντα νόμον 
1 τὸ πάντως τὴν ἐλευϑερίαν ἐμπρέπειν τοῖς ἐξ ἐλευϑέρας γινομένοις μητρός. si τοίνυν ἐξ ἐλευϑέρας vus καὶ 
ἐναπογράφου τεχϑείη, μένει μὲν ἐλεύϑερος καὶ τὴν μητρικὴν οὐκ ἀποβάλλει xav οὐδένα τρόπον εὐγένειαν, 
δείκνυσι δὲ ἡ παρ᾽ ἡμῶν τεϑεῖσα διάταξις, ὡς βούλεται τοὺς τοιούτους οἰκήτορας τῶν χωρίων διαμένειν καὶ 
τῶν ἀγρῶν ἐργάτας, οἷα ἐκεῖσε γεννηϑένταθ" τοῦτο γὰρ δὴ τὸ τοῦ κολωνοῦ βούλεται πρόβρημα. οὐ παρέχομεν 
οὖν αὐτοῖς ἄδειαν ἀπολιμπάνειν μὲν τὸ χωρίον εἰς ἕτερα δὲ τρέπεσϑαι" ἀλλ εἴπερ ὅλως τεχϑεῖέν τινες ἔν 
τινε χωρίῳ, εἰ μὲν ἐξ ἐναπογράφου μητρός, πρόδηλον ὡς ἔσονται πάντως ἐναπόγραφοι, εἰ δὲ ἐξ ἐλευϑέραξ, 
μενοῦσι μὲν ἐλεύϑεροι καὶ τὰ mag αὐτῶν κτηϑέντα ὑπ᾽ αὐτοῖς ἔσται καὶ οὐ πεκούλιον γενήσεται τῶν δεσπο- 
τῶν, οὐκ ἐξελεύσονται δὲ τοῦ χωρίου, ἀλλὰ τοῦτο γεωργήσουσιν, οὐδὲ ἔσται αὐτοῖς ἄδεια τοῦτο μὲν ἀπολιμστά- 
v&w ἕτερα δὲ περινοστεῖν ἀλλότρια, πλὴν εἰ μὴ κύριοι γένοιντο κτήσεώς τινος ἰδίας, ἱκανῆς οὔσης ἀσχολεῖν 
αὐτοὺς περὶ αὐτὴν καὶ μὴ συγχωρούσης καὶ ἕτερα γεωργεῖν, εἰς ἐκείνην τε μετασταῖεν" ἐπείτοιγε πᾶσε τρόποις 
αὐτοὺς μένειν ϑεσπίζομεν ἐπὶ vov χωρίου, ἐλευϑέρους μὲν καϑεστῶτας, ἀπὸ δὲ τῆς οἰκήσεως κατεχομένουξβ. 
καὶ τοῦτο μὲν τῇδε διατετάχϑω. 


CAPUT Ill. 


Οὐκ ἄπο δὲ τρόπου ἔδοξεν ἡμῖν κἀκεῖνο ζητηϑὲν ἡμετέρας διακρίσεως ἀξιῶσαι. εἰ γὰρ Évamóyougos 
γυνὴ πρὸς ἐναπογράφου τινὸς ἑτέρῳ moocixovvos ἔλϑοι συζυγίαν, ἐζητήϑη περὶ «ijs γονῆς, εἰ παῖδες ἐξ αὐτῶν 
γένοιντο, πότερον προρῆκόν ἐστε τῷ δεσπότῃ τοῦ ἀνδρὸς ἢ τῷ δεσπότῃ τῆς γυναικὸς διαφέρειν τὴν γονήν. 


c. 111 summam Theod. repetit ΒΣ 48, 26, 3. 





nuatae fuerint, eae omnibus modis silentio confirmentur, sin autem sine insinuatione manserint, excedant 
autem modum, qui insinuatione indigeat, usque ad eam dumíaxat quantitatem valeant, quatenus etiam 
non insinuatas donationes firmas esse a nobis sancitum est. Hoc enim cum posteriore tempore sanaerimus 
valere volumus, nec vero propter adiectionem quantitatis intercidere etiam d quod recte se habere poterat: 
quod quidem eliam de donationibus in universum iam lex nosíra dicit. Atque haec non solum in muliere 
et viro sed eliam in ceteris personis valeant, inter quas donationes constante matrimonio prohibitae sunt. 
IL Praeterea de secundo capite a sublimitate tua interrogati sumus, mum post constitutionem 
nosíram quae si qui ea libera et adscripticio nascantur eos liberos esse vult propter matris condicionem 
existimandum | sit, tamelsi adscripticii non sint facti secundum ius antiquum, tamen utique colonos eos 
fieri propterea quod. altera. constitutio nostra filiis quoque colonorum non permittat terram relinquere, 
sed manere colonos iubeat; idque multo magis ita esse oportere, quandoquidem omnino inter has perso- 
nas adscripticiorum sit progenies. Haec igitur interrogatione tua in praedicto capite continebantur. Atqui 
mehtem nostram considerantes nosse oportet numquam nos permittere, ut liber venter adscripticium pariat, 
sed hanc quidem notam et signum nato post legem tunc latam esse imponendum, ut omnino libertas con- 
1 veniat 115 qui ec libera maítre nascantur. Si quis igitur ez libera et adscripticio natus sit, manet is 
quidem liber et maternam. ingenuitatem nullo modo abicit; ostendit autem constitutio a nobis proposita 
se tales homines velle incolas praediorum cultoresque agrorum manere, utpote ibi genitos: hoc enim sibi 
vult coloni appellatio. Itaque non concedimus iis facultatem praedium — et ad alia se vertendi ; 
sed si qui omnino in praedio aliquo nati sint, si quidem eo adscripticia maire, manifestum est utique eos 
adscripticios futuros esse, sin ex libera matre, manebunt quidem liberi et quae ab iis acquisita sunt penes 
ipsos erunt nec peculium fiet dominorum, nec tamen ex praedio egredientur, sed hoc colent, neque licebit 
4s hoc relinquere atque alia obire aliena, nisi forte domini facti sint propriae alicuius possessionis, quae 
" sufficiat ad eos in ipsa occupandos mec alia quoque etiam colere permittat, atque in illam transmigra- 
rint. Alioqui omnibus modis ut maneant in praedio sancimus, liberi quidem constituti, incolatu autem 
detenti. Atque hoc quidem ita constitutum esto. 
Aon abs re autem nobis visum est illud quoque in quaesiionem vocatum decisione nostra 
dignari. Nam si adscripticia mulier cum adscripticio aliquo qui ad alium pertineat coniugium inierit, de 
prole quaesitum est, si liberi δὰ iis nascantur, utrum ad dominum viri an ad dominum mulieris prolem 





1 Ἐμείνοιεν MLB || 2 μόνον tacite Zachariae || 3 
τοῦτο — βουλύμεϑα suspectat Zachariae || νομοϑετή- 
σαντες) Cod.8,53,836 $3 || αὐτῶ ΒΡ; leg. xai αὐτὸ || 
4 νόμος] Cod. 8, 53,34 81} 7 ἐρωτήϑημεν M || διάταξιν») 
Cod. 11,48,24 || 9 ὄντας] εἶναι Zachariae "misi altius 
corruptela lateat'. Omnia sana. || uz καὶ L || κολωνοὶ 
M] μισϑωτοὶ L, et sic infra constanter | 10. διάταξιν] 
Cod. 11, 45,28 $ 1 { τοὺς] «ov L || 11 καὶ om. L || δεῖν 
ML] δεῖ cum Haloandro vulg. | 12 σποραί L | 13 νοῦν 





M] νόμον L quod praestare putat Zachariae || 14 ση- 
μεῖον] τὸ σημεῖον L| 15 γινομένης M γενομένοις L | 
16 τεχϑῇ B || μένει] εἰ L|| ἀπόλλει Β΄} 18 τὸν ἀγρὸν 
B? || κολονοῦ B" μισϑωτοῦ LBf || zoós«nua L^ || 19 
ἑτέρας ΒΡ (ἕτερον Haloander) | 20 ἐξ ἐναπογράφου 
MB] ἐξαπογράφου L || 21 μένουσι B || παρ᾽] ὑπ᾽ d» | 
ὑπ᾿] παρ᾽ B | (23 ἕτερον Haloander) || ἀλλότριοι D 
(ἀλλέτριον Haloander) || γένονται L | 21 ἄπο τρόπον 
δὲ ΒΡ | ἡμέρας Br || 29 πότερο»] ἕτερον Δ 


20 





149 


ϑεσπίζομεν τοίνυν, εἴ τε τοιοῦτο γέγοιτο καὶ συνέλθοιεν πρὸς ἀλλήλους διαφόρων δεσποτῶν ἐναπόγραφοι, 
ἐπειδήπερ τὰ τῆς τύχης οὐκ ἔστιν ἀμφιεβητήσιμα τῆς γαστρὸς oix ἐλευϑέρας καϑεστώσης, ἔστωσαν μὲν οἱ 
τεχϑέντες ἐναπόγραφοι, οὐ μὴν τὸ πᾶν δώσομεν τῇ μητρὶ οὐδὲ τῷ αὐτῆς δεσπότῃ" ἀλλ᾽ εἰ μὲν εἷς γένοιτο 
παῖς, ἡ γαστὴρ τῆς σπορᾶς προκρινέσϑω καὶ ἔστω τοῦ δεσπότου τῆς μητρὲς τὸ τεχϑέν, εἰ δὲ δύο τυχὸν οἱ 
παῖδες, Ἀεριξέσϑωσαν ἄμφω κλήρῳ τῆς ἐπιλογῆς γινομένης, εἰ δὲ ἄνισός ἐστε τῶν παίδων ὃ ἀριϑμός, τὸ 
πλεῖον ὃ τῆς μητρὸς κατεχέτω κύλπος, ὥςτε τριῶν ὄντων τοὺς δύο μὲν εἶναι τῆς μητρὸς τὸν ἕνα δὲ τοῦ πατρός, 
καὶ αὖϑις ἐὰν πέντε, τοὺς μὲν τρεῖς τῶν τεχϑέντων τοῦ δεσπότου τῆς μητρὸς καὶ τοὺς δύο τοῦ πατρός. καὶ 
κατὰ ταύίτην τὴν παραύξησιν ὁ ἀριϑμὸς χωρεέτω, τὸ μὲν εἰς ἐσύτητα διαιρεῖσϑαε δυνάμενον προςνέμων ἐξίσης, 
τὸ δὲ περιττόν, ὅπερ καὶ χαριέστερον, τοῦτο προςνέμων τῇ μητρί. δεῖ γὰρ ταύτην ἀξιῶσαι πλείονος σπουδῆς 
τήν τε ὠδίνασαν καὶ τεκοῦσαν καὶ ϑρέψασαν παρὰ τὸν τῆς ἡδονῆς πάρεργον τὴν τοῦ παιδὸς ποιησάμενον 
ἕνεσιν. 

, QEnmiloyos) Τὰ τοίνυν τῷδε τῷ ϑείῳ πραγματικῷ τύπῳ περιεχόμενα ἡ σὴ ἐνδοξότης ἐπὶ τῶν 
ὁμοίων ϑεμάτων παραφυλάττειν σπευσάτω. Καὶ γὰρ δὴ καὶ κοινὸν περὶ τούτου γράψομεν νόμον ταῦτά τε 
καὶ ἕτερά Tiva προςδιατυποῦντες, ἅπερ ἀναγκαίας νομοϑεσίας εἶναε πιστεύομεν. D. V. id. Iun. Cp. (imp.) dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno XIII. Apione vc. cons. [a. 539.] 


DE RELEVATIONE Nov. CLXIII pr. 








PZr 
ΠΕΡῚ KOY9IZMOY AHMOZSIQ9N. 


(Ilpgooíusov.) Μέγιστα τῶν ἐν ἀνθρώποις ἐστὶν ἀγαθὰ δικαιοσύνη τε καὶ φιλανϑρωπία, ἡ μὲν τὸ 
(gov ἑχάστῳ véuovca καὶ τῶν ἀλλοτρίων οὐκ ἐφιεμένη, ἢ δὲ πρὸς ἔλεον τρέχουσα καὶ χρεῶν τοὺς δεομένους 
ἐλευϑεροῦσα δυεκόλων. ταῦτα τὴν βασιλείαν οἷδε κοσμεῖν καὶ ἀσφαλῶς [καὶ] τὸ πολίτευμα διασώζειν καὶ 
τὸν ἀνθρώπινον καλῶς διακυβερνᾶν βίον. ὅϑεν καὶ ἡμῖν ἐκ Osov τὰ σκῆπτρα λαβοῦσε γίνεται περεσπού- 
δαστον ἐκ τούτων δὴ τῶν ἀγαθῶν διαφαίνεσϑαι πράξεων, ἵνα τὸ χρήσιμον τοῖς ὑπηκόοις παρέχοντες τὴν ἐξ 
ἀρετῆς τε καὶ δόξης ἄνωθεν ἔχοιμεν ἀμοιβήν. ἴσμεν τοίνυν τὰς ἐπαλλήλους τε καὶ πολυτρόπουΞ τῶν ἀνϑρώ- 
πῶν φϑορὰς εἰς τοσοῦτον τὰς κτήσεις καταγαγεῖν ἀπορίας, ὡς μήτε προςόδους εἰςάγειν δύνασϑαι τοῖς κεχτη- 
μένοις μήτε μὴν τὰς τῶν δημοσίων αὐτάρκως εἰβκομίζειν φοράς, καὶ ταῦτα στρατιωτικῆς τε καὶ τῆς ἄλλης 


Nov. CLXIII Tiberii quinta secundum indicem Marcianum Graece tantum extat in L. et inde a 150, τ1 exArz- 
40004 σκρενιαρίοις τε κτλ. in l (i. e. apographo cod. L Bononiensi). In M et haec novella et CLXIV— CLXVIII 
omissae sunt; scholion adscribitur hoc: ἢ g£y οὐκ ἐγράφη ὧδε ὡς οὖσα & τιβερίου, ἣν xai εὑρήσης (corr. εὑρή- 
σεις) γεγραμμένην. ὡσαύτως καὶ ἡ asy ὡς οὖσα β — ἣν καὶ εὑρήσεις γεγραμμένην. ἡ δὲ pfe οὐχ 
εὑρέϑη. ἡ δὲ obs ἔστε τύπος α᾽ τῶν ἐπαρχικῶν. 3 δὲ off ἔστε τύπος κδ΄ τῶν ἐπαρχικῶν. ἡ ρξη ἔστι 
τύπος β' τῶν ἐπάρχων. — Epit. Theod. 163. 





pertinere conveniat? | Sancimus igitur, ut si quid eiusmodi fiat et diversorum dominorum adscripticii inter 
se coeant, quandoquidem condicio eorum in controversia posita non est, cum venter non sit liber, nati 
1 adscripticià sinf, nec tamen rem omnem dabimus maíri neque domino eius; sed si quidem unus 
natus sit filius, venter semini praeferatur sitque quod natum est domini matris, sin autem duo forte sint 
liberi, o dividantur electione per sortem facta, si vero impar sit numerus liberorum, id quod redun- 
dat sinus maíris retineat, ut si tres sint, duo quidem sint matris unus vero patris, et rursus si quinque, 
tres ex natis domini matris et duo patris. Ac secundum hanc incrementi rationem numerus procedat, ut 
quod aequaliter dividi potest ex aequo íribuat, quod autem superat, quod quidem etiam gratius est, id 
matri tribuat. Hanc enim maiore studio dignari oportet, quae et parturierit et. pepererit et. nutrierit, 
quam eum qui subsicivum voluptatis opus fili procreationem effecit. 
Epilogus. Quae igitur hac sacra pragmatica forma continentur tua gloria in similibus casibus 
observare studeat. Etenim etiam communem hac de re scribemus legem, tam haec quam alia quaedam 
insuper s(atuentes, quae sanctionem necessariam requirere credimus. 





CLXIII. 
DE RELEVATIONE TRIBUTORUM. 


Praefatio. Maxima bonorum humanorum sunt iustitia et humanitas, rum illa suum cui- 
Ie tribuit neque aliena appetit, haec vero ad müsericordiam decurrit gravibusque debitis. egentes 
iberat. Haec ornare imperium consueverunt et tuto rempublicam conservare et vitam humanam bene 
gubernare. Quare etiam nobis, qui a deo sceptra accepimus, in votis est, ut his benefactis conspicui 
simus, ut utilitatem subditis praebentes virtutis et. gloriae praemium caelitus accipiamus. | Scimus igitur 
continua et varia hominum ezitia ad tantam inopiam possessiones redegisse, ut neque reditus dominis ferre 


e 


20 


25 


neque tributorum solutiones sufficienter pendere possint, idque militaribus aliisque necessariis impensis 





1 εἰτιοῦτο ΒΡ ἢ 2 τῆς om. M| 3 αὐτῆς MBf] ταύ- 
τῆς LB? | 4 τυχὸν oi] τεχϑῶσε ΒΡ | 5 γενομένης Bf] 
ἄνισος ἐστὲ τῶν παίδων ὃ ἀριϑμὸς M] ἄνισος ὃ τῶν 
παίδων ἐστὶν ἀριϑμὸς LB? ἅνισές ἐστιν ὁ τῶν παΐί- 
δὼν ἀριϑμὸς Bí| 1 ἐὰν μὲν πέντε L | καὶ vois] τοὺς 
δὲ B | 8 προσαΐξησιν L || εἰς om. Bf ἢ πρὸσ τέμον 
MB»| ἐξ ἴσης LI» ἐξ ἴσου Bf | 9 χαριέστατον L | 
προσνέμον MB? προσνέμειν 1.5. | 13 ἐγράψαμεν 
cum Haloandro vulg. | Ἐταῦτά vs] αὐτά τε ML | 14 
subser. ἐγράφη πρὸ 8 (ιε΄ v. L) εἰδῶν (καλανδῶν v. i.) 
"ovvíov βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ τὸ εγ΄ ὑπατείας Anio- 
, vos (ππίωνος v.l) Ath. ἃ. v. id. sert. cp. dn. iustin. 





pp. aug. apione ve. conss. M ἐξεφωνήϑη μετὰ τὴν 
ὑπατείαν Ldmíovos ἐπὶ τῆς βασιλείας ᾿Ιουστινιανοῦ 
Theod. Diem ex M vulgo receptum V. id. Sept. improbat 
Zachariae propter novellas LX XXVIII et LXX XIX 
Kal. Sept. datas; ipse praefert XV. Kal. Iun., quo 
die novellae LXXXIII. LXXXIV. LXXXVII san- 
eitae sunt | 11 κουφισμοῦ Theod.] τοῦ κουφισμοῦ inder 
L wound. L in textu, vulg. | 18 τῶν] τὰ τῶν Theod. 
| 20 ἀσφαλεῖν Haloander (debebat saltem &ag alite) 
καὶ seclusi | 23 ἄνωϑεν om. cum. Haloeandro vulg. || 
24 Ἐμηδὲ L | τοὺς κεκτημένους [5 | 25 *uz02 Γ ἢ 
τοὺς — φόρους cum Haloandro vulg. : 


Nov. CLXIII pr. 1. 2. 190 


κατὰ τὸ ἀναγκαῖον προϊούσης δαπάνης ἐπικειμένης καὶ σφόδρα καὶ συνωθούσης ἡμᾶς πολλοῖς περιρρεομένους 
πολέμοις συχνὰς ποιεῖσϑαι χρημάτων τὰς ἐπιδόσεις. ἐμδριμνήσαμεν οὖν ἱκανῶς, πῶς ἂν γένοιτο καὶ τὴν 
χρείαν πληρῶσαι καὶ τῶν ὑπηκόων τὴν ἔνδειαν ϑεραπεῦσαι, πρὸς πολλά ve μεριζομένης ἡμῖν τῆς περὶ ταῦτα 
γνώμης ἐκράτησεν ὅμως τὸ μᾶλλον πρὸς φιλανθρωπίαν ἰδεῖν καὶ τῆς ἀρεσκούσης ϑεῷ μεταδοῦναι τοῖς ὑπο- 
τελέσε βοηϑείας, τὸ δὲ λεῖπον τοῖς κοινοῖς δαπανήμασιν ἐκ τῶν βασιλικῶν ἀντειςαγαγεῖν ϑησαυρῶν. 


CAPUT I. 

᾿Δναϑέντες τοιγαροῦν καὶ ταύτην ἡμῶν τὴν φροντίδα τῷ δεσπότῃ Χριστῷ, wol πρέποντα πράττοντες 
ταῖς παρούσαις τῆς μεγάλης ἑορτῆς ἡμέραις τοῦ σωτηριώδους πάϑους καὶ τῆς ἁγίας αὐτοῦ ἀναστάσεως, προς- 
ἄγομεν ὑπὲρ τοῦ πολιτεύματος εἰκότως αὐτῷ καὶ τὴν ἐπὶ τοῦ παρόντος δωρεάν, δὲ ἧς concedimus γεωργοῖς 
τε καὶ συντελεσταῖς ἅπασε (ταὐτὸν δέ ἐστιν εἰπεῖν τοῖς τῶν χωρίων κυρίοις) integrum unum canonem τῶν 
δημοσίων φόρων [τῆς] εἰς quadriennium διαιρουμένης, τουτέστε τῆς μὲν εἰφελευσομένης ἐνάτης ἐπινεμήσεως 
τετάρτην τούτου μοῖραν, τῆς δὲ μετὰ ταύτην δεκάτης τοσοῦτον ἕτερον μέρος, ὁμοίως καὶ τῆς ἑνδεκάτης (uoi 
δωδεκάτης) ἐπινεμήσεως ἀνὰ τετάρτην μοῖραν, συναπομειοῦντες καὶ τὰς ὁπωροῦν ὑπὲρ τούτων παρεχομένας 


τισὶ συνηϑείας. 
CAPUT 1I. 

Apieuer δὲ τούτοις καὶ τὰ ἐλλείμματα τοῦ φϑάσαντος χρόνου μέχρι πέρατος τῆς ἄρτι παρελϑούσης 
quintae ἐπινεμήσεως, καὶ ϑεσπίζομεν μηδεμίαν εἴρπραξιν γενέσϑαι τῶν παρ ἡμῶν pidoccan δι εὐσεβῶν 
τελεσμάτων, εἴτε τὴν μεγίστην ἀρχὴν ὁρᾷ ταῦτα τῶν ἀνατολικῶν ἱερῶν πραιτωρίων εἴτε τὴν παρ᾽ ᾿Ιλλυριοῖς 
ἐπαρχύτητα ἢ τὴν ἀρχὴν τῶν νήσων καὶ τῶν ἐπὶ Σκυϑίας «s καὶ Μυσίας στρατιωτικῶν ταγμάτων ἢ τὰς 
ϑείας ἡμῶν — spacióyás ἢ καὶ ἄλλην ἀρχήν" ἀπαγορεύοντες βουλευταῖς ve καὶ ἐκλήπτορσι, σκρινιαρίοις v8 καὶ 
ταξεώταις, παλατένοις τε καὶ ἀνυταῖς, ἔτε γε μὴν καὶ ὑποδέκταις καὶ παντὶ δημοσίων ἀπαίτησίν τε καὶ ὕπο- 
δοχὴν ποιησαμένῳ τε καὶ ποιουμένῳ περινοέίαις χρῆσϑαι κατὰ τῶν Ag Cd τε xai ὑποτελῶν, ἢ καὶ τοὺς 
τῶν χωρίων δεσπότας - κε « ὡς. διαφόρους ἐκ τῶν συγκεχωρημένων ἐλλειμμάτων προκαταβαλοῦσιν ὑπὲρ 
αὐτῶν ἢ καὶ ἀντιφωνήσεις ἢ ἐγγίας καὶ ὁμολογίας λαβοῦσι δολερῶς. ἀκυροῦμεν γὰρ πᾶσαν κατὰ τῆς ἡμετέρας 
φιλοτιμίας γενομένην ἢ καὶ γενησομένην περιγραφήν" ἐκείνου δήλου ὄντος, ὡς εἴ τι φϑάσαντές τινες τῆς 
ἡμετέρας δωρεᾶς εἰβέπραξαν ἐκ τῶν μέχρι τῆς πέμπτης ἐπινεμήσεως ἐλλειμμάτων καὶ τοῦτο μὴ καταϑέντες 


DE RELEVATIONE 





20 


φανείησαν, τοῖς δημοσίοις αὐτὸ τρόποις ἅπασιν εἰβκομιοῦσε λογισμοῖς. τοὺς γὰρ ὑποτελεῖς εὐεργετοῦντες τῆς 20 
2 


παρούσης αὐτοῖς μεταδεδώκαμεν φιλανθρωπίας, οὐ μὴν καὶ τοῖς τὰ δημόσια τέλη λαβοῦσιν εἰς κέρδος οἰκεῖον 
ἀπενέγκασϑαι βουλομένοις τήνδε τοῦ ῥηθέντος ἐγκαίρου κανόνος συγχώρησιν ἐποιησάμεϑα" τῆς ἐτησίας ἐμβο- 
λῆς xav οὐδένα τρόπον ἐλαττουμένης. δεῖ γὰρ τὸ μέτρον ἅπαν τοῦ τε σίτου καὶ τῶν ἄλλων εἰδῶν καὶ συν- 
τελεσϑῆναι καὶ εἰθβκομισϑῆναι κατὰ τὸ εἰωϑός τε καὶ νενομισμένον, τῶν τιμημάτων τῆς συγκεχωρημένης παρ᾽ 
ἡμῶν καϑ' ἕκαστον ἔτος τετάρτης μοίρας ἐπὶ τὸν τετραδτὴ χρόνον κατὰ τὴν δημοσίαν τράπεζαν λογιζομένων 
τοῖς ὑποτελέσε τοῖς ἄλλοις τοῖς παρ᾽ αὐτῶν ἐν χρυσίῳ συντελουμένοις Tros καταβαλλομένων ἐκ τοῦ δημοσίου. 





valde urgentibus et nos multis bellis circumdatos multas pecuniae expensas facere compellentibus. — Ali- 
quantum igitur cogitavimus, qua fieri posset ratione, ut et necessitati satisfaceremus et subditorum inopiae 
mederemur, cumque nostra de hac re sententia in multas partes. distraheretur, pervicit tamen, ut ad 
humanitatem potius respiceremus et deo acceptum auxilium subditis praestaremus, quod vero communibus 
sumptibus deesset ez: imperialibus potius thesauris suppleremus. 

L  Dedicantes igitur hanc quoque curam nostram domino Christo, atque convenientia facientes prae- 
sentibus magni festi salutaris passionis sanctaeque eius resurrectionis diebus, merito illi pro republica 
hanc quoque praesentem donationem offerimus, qua concedimus agricolis omnibusque collatoribus (idem 
est. dicere praediorum dominis) integrum unum canonem publicorum tributorum in quadriennium eam 
distribuentes, hoc est nonae quae futura est indictionis quartam eius partem, decimae vero insequentis tan- 
tam.aliam partem, similiter etiam undecimae et duodecimae indictionis quartas partes, simul minuentes 
etiam consuetudines, quae quibus utcunque pro his rebus praebentur. 

IL — Remittimus autem eis etiam praeteriti temporis reliqua usque ad finem quintae quae nunc prae- 
terit indictionis, et sancimus, ut nulla piorum tributorum a nobis condonatorum exactio fiat, sive ad 
maaimum magistratum haec pertinent sacri Orientis praetorii, sive ad praefecturam Illyrici, sive magi- 
stratum insularum et militarium ordinum in Scythia et Moesia collocatorum, sive ad sacras nostras largi- 
tiones vel etiam alium magistratum; interdicentes curialibus et exceptoribus, scriniariis et cohortalibus, 
palatinis et exactoribus, nec non susceptoribus, et quicunque tributorum exactionem et susceptionem gessit 
et gerit, ne agricolas et subditos circumveniant aut eiiam praediorum dominos damno afficiant, —— 
tributa e remissis reliquis pro eis ante solverint aut etiam constituta vel fideiussiones et cautiones dolose 
acceperint. Irritam enim facimus omnem quae contra liberalitatem nostram facta est vel etiam fiet cir- 
cumscriplionem ; cum illud manifestum sit, si qui ante donationem nostram ez illis usque ad quintam in- 
dictionem residuis aliquid exegerint idque non solvisse inveniantur, eos id omnibus modis publicis rationibus 
illaturos esse. Ut enin subditis nostris benefaciamus, praesentem eis liberalitatem largiti sumus, non vero 
etiam eis qui publica tributa acceperunt et in lucrum suum vertere volunt, dictum praesentem canonem 
remisimus ; annua annona nullo modo diminuenda. Omnem enim mensuram frumenti ceterarumque specierum 


consueto et solito more contribui et inferri oportet, pretiis quartae patet per singulos annos in quadrien- 
i 


nium a nobis remissae apud mensam publicam subditis imputan 


s in celeris, quae ab ipsis in auro 





1 καὶ συνωϑούσης] xai del. Haloander vulg. | 3 πολλά 
τε Haloander] πολλάς τε L||5 λεῖπον L] Aowróv cum 
Haloandro vulg. male  ϑησαυρὸν L^ || " ἡμέραις om. 
L^ || 10 * «7s seclusi; αὐτῆς cum Haloandro vulg. || qua- 
drennium L ἢ ἐνάτης Haloander] ἕνα τῆς L. Incipit 
kal. Sept. a. 515 || 11 xai δωδεκάτης add. Haloander 
(ἀπὸ Ó' ἰνδικτιῶνος μέχρι εβ΄ Theod.) | 14 Z4gieusv 
Haloander] ἐφίεμεν L || παρελθούσης Zachariae (cf. 
119, 12)] περιελϑούσης L i.e. usque ad pridie kal. Sept. 


a. 512 || 15 qu/nte (sie) L| 17 νήσσων L || μυϑίέας Ll 
18 in verbis βουλευταῖς τε xai desinit L || 20 ποησα- 
μένῳ 1}} 21 Corrupta haec esse vidit Haloander. Post 





δεσπότας excidisse verbi causa ἀδικεῖν recte statuit 
Schoell; τοῖς τῶν x. δεσπόταις, ὡς ἄρα φόρους... 
προκαταβάλλουσιν perperam coni. Zachariae. Pro ὡς 
διαφόρους possis «s δὴ (vel δῆϑεν) φόρους || προκατα- 
βαλοῦσιν (sim. Zachariae) Kroll] προβάλλουσιν ἰ. Cf. 
nov. Marciani 2 8$ 2 p. 215 Haenel | 23 τὰς mu. δω- 
ρεὰς l, corr. Haloander | 26 μεταδιδώκαμεν ἱ ἢ καὶ 
Haloander] yao ἰ || λαβοῦσιν del.? | 21 τήνδε Haloander] 


τήν v&l || 28 εἰδῶν εἰδῶν ἰδ, prius del. i^ | 30 vevozz; 1 


[31 ὑποκόοις l^, ὑποτελ ih, ὑποτελέσιν (eni) mavult 
Kroll | καταβαλλομένων Kroll] καταβαλομένοις l, xava- 
βαλλομένοις cum Hal. vulg. 


30 


——— 


DE HEREDITATIBUS 151 Nov. CLXIV pr. 





ταὐτὸ δὲ τοῦτο ἐν Οσροηνῇ καὶ τῇ Μέσῃ τῶν ποταμῶν πραχϑήσεται χάριν τῶν ἐν εἴδεσι συντελουμένων 
ὑπέρ τε τῶν ἀποθϑέτων καὶ τῆς στρατιωτικῆς δαπάνης " δμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τοῖς λεγομένοις τῶν εἰδῶν πλωΐ- 
uou γενομένοις ἐπί τε τῆς “αζῶν χώρας καὶ Βοσπόρου xai Χερσοννήσου. λήψονται γὰρ τὰ τούτων ἐκ τοῦ 
ἡμοσίου τιμήματα κατὰ τὸ τεταγμένον» ἐπὶ ταῖς τραπέζαις τῶν ἐπόρχων ὅϑεν εἰεάγεταε ταῦτα, Ore καὶ 
αὐτοὺ: τῆς ἡμετέρας ἀπολαύειν κατὰ τοῦτο φιλανϑρωπίας. τὴν γὰρ τῶν αὐτῶν εἰδῶν εἰςκομεδὴν ῥᾳϑυμεῖ- 
σϑαι παντελῶς οὐκ ἔστιν ἀσφαλές, τῆς δαπάνης ἀπαραιτήτου καϑεστηκυίας καὶ τὰ κοινὰ συνιστώσης ὡς 
εἰπεῖν πράγματα. πιστευόμεϑα δὲ καὶ ἐκ ταύτης ἡμῶν τῆς δωρεᾶς μεγάλας ἔσεσθαι τῇ πολιτείᾳ προςϑήκας, 
τοῦ ϑεοῦ πάντα αἴσια ἡμῖν διὰ τῶν τοιούτων παρεχομένου πράξεων. τῶν παραβαίνειν τολμώντων τὰ παρ 
— τῆς τῶν ἀρχομένων ὠφελείας διατυπωθέντα περί τε τὴν οὐσίαν xal τὴν σωτηρίαν αὐτὴν κιν- 
ευόντων. 

(Enihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦ παρόντος δηλούμενα ϑείου vóuov ἡ σὴ ἐνδο- 

ξότης προγράμμασι χρωμένη κατά τε τὴν εὐδαίμονα πόλεν καὶ μὴν καὶ τὰς ὑπ αὐτῆς ἐπαρχίας φανερὰ πᾶσι 





ποιήσεται, ὡς μηδένα τῆς ἡμετέρας διαλαϑεῖν φιλοτιμίας. QDat..... ApriL Tiberii Constantini felicissimi 
Caesaris anno I ind. VIII.) [a. 515.] 
ΡΞΔ 


ΠΕΡῚ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝ. 


(IIgooíusov.) Θεοῦ τε καὶ δικαιοσύνης μεῖζόν ἐστιν οὐδέν. τούτων γὰρ χωρὶς ovx ἄν τι τῶν δε- 
ὄντων πραχϑείη ποτέ, καὶ διαφερόντως ἐν τῷ xaJ" ἡμᾶς πολιτεύματι. ἐντεῦϑεν καὶ βασιλεύειν ἐστὶν ὀρϑῶς 
καὶ τοὺς ὑπηκόους εἰς εὔγοιάν τε καὶ πᾶσαν εὐγνωμοσύνην ἐφέλκεσθαι. διὸ καὶ ἡμεῖς ἐκ ϑεοῦ τε καὶ δικαι- 
οσύνης παραλαβόντες, εἰ καὶ πολλαῖς περιειλούμεθϑα ταῖς φροντίσιν, ὅπως Ῥωμαῖοι μὲν ταῖς ἀρεταῖς αὐξη- 
ϑεῖεν, βάρβαροι δὲ νικηϑέντες ὑποκλιϑεῖεν, ὅμως οὐκ ἔξω φροντίδος γεγόναμεν, ὡς ἂν καὶ περὶ τῶν ἰδίᾳ 
λυσιτελούντων τοῖς ὑπηκόοις ἡ δέουσα γένηται πρόνοια. πολλὰ μὲν οὖν τῶν πρώην συγκεχυμένων ἐπανορϑω- 
σαντες προφήκειν ἡγησάμεθα καὶ τὸ περὶ τῶν διαδοχῶν ἠμελημένον ἐκ πλείστου πρὸς τὴν ἀρέσκουσαν ϑεῷ 
τάξι» ἐπαναγαγεῖν. ἔγνωμεν γάρ, ὥς τινες περινοστοῦντες τὰς τῶν τελευτώντων περιουσίας διαταράττουσι 
καὶ οὔτε διαϑήκας ἐῶσε fiv οὔτε μὴν τὰς ἐξ ἀδιαϑέτου διαδοχὰς χώραν λαμβάνειν, τοῖς μὲν κενητοῖς 
πράγμασε σφραγῖδας batellerom. vois δὲ ἀκινήτοις σανίδας ἐπιτιϑέντες, ὡς ταύτη τῆς ἐκείνων διαδοχῆς 
ἐπαύξειν τε καὶ τὴν πρέπουσαν λαβεῖν τάξιν. ἐπειδὴ δὲ οὐχ οἷόν τε τὸ xaJ" ἕκαστον τῶν ἐπὶ τοῖς τοι- 
οὕτοις συμβαινόντων ἐν πλήϑει τοσούτῳ μανϑάνειν ἀκριβῶς, γενικῷ ταῦτα διατυπῶσαι νόμῳ καλῶς ἔδοξεν 
ἡμῖν ἔχειν. 


Nov. CLXIV Tiberii secunda secundum indicem Marcianum (Ἰουστίνου καὶ Τιβερίου Theod.) Graece tantum 
extat in 1; cap. I in. B 45,3.9 (inde Attal. 41,5. 1. 8). — Epit. Theod. 





conferuntur, aut ex fisco solvendis. ldem autem in Osroéne et Mesopotamia fiet de eis quae in speciebus 
contribuuntur pro conditis et militari impensa; similiter etiam de speciebus, quae dicuntur ploima, et 
in Lazorum finibus et Eosporo et Chersonneso. Accipient enim harum pretia ex fisco, prout constitutum 
est, apud mensas praefectorum unde ea inferuntur, ut illi quoque nostra liberalitate hac in re fruantur. 
lilarum enim specierum illationem plane neglegenter fieri tutum non est, cum impensa inevitalilis sit et 
rem publicam, ut ita dicamus, stabiliat. Credimus autem ex hoc quoque dono nostro magnum reipublicae 
futurum esse incrementum deo omnia felicia nobis p eiusmodi facta largiente. ΕἸ autem, qui quae 
- — utilitatem a nobis sancita sunt violare audent, et de substantia et de ipsa vita peri- 
clitabuntur. : 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et hac sacra lege declarantur, gloria tua edictis utens et 
in felici urbe et in omnibus sibi subiectis provinciis manifesta faciet, ut neminem liberalitas nostra lateat. 





CLXIV. 
DE HEREDITATIBUS. 


Praefatio. Deo et iustitia nil est maius. Sine his enim nihil unquam eorum fieret, quae oportet, 
praeserüim in nostra republica; hinc et recte imperare et subditos ad benevolentiam et omnem fidem per- 
trahere licet. Quare nos quoque a deo et iustitia discentes, licet multis curis obruamur, ut Romani virtutibus 
augeantur, barbari vero victi succumbant, tamen non sine cura fuimus, ut in iis quoque, quae privatim utilia 
sunt, subditis competenter prospiciatur. Cum qe mulía ex its, quae antea confusa erant, emendaverimus, 
ulile duximus hereditatum quoque condicionem diu neglectam ad — deo placentem reducere. Comperimus 
enim quosdam oberrantes defunctorum bona perturbare ac neque permittere, ut testamenta valeant, neque 
ut successiones ab intestato locum habeant, mobilibus rebus sigilla imponentes, immobilibus titulos impin- 
gentes, ut hac ratione illorum successioni illudant, et rectum ordinem perturbent. Quoniam vero fieri 
nequit, ut singula quae in talibus rebus accidunt, in tanta multitudine accurate cognoscamus, ' generali 
haec lege definire nobis pulchrum visum est. 





3 Βοσπόρου καὶ Χερσοννήσου Zachariae] βόσφορον xal | κλιϑεῖεν (-κληϑ- I) l, ἐφυποκλιϑεῖεν vulg. | 22 διορϑώ- 
χερσόννησον 1| 4 ὑπάρχων cum Hal. vulg. | 12 leg. ὑπὸ | σαντες cum Hal. vulg. | 23 διαδόχων 1 vulg. | ἠμελημ- 
αὐτὴν Ὁ | 13 subser. restituit Schoell e Theod.: ἐξεφω- | μένον (^| 24 τάξιν Kroll] πρᾶξιν ἰ ἢ περινοσοῦντες 1] 
γνήϑη μηνὶ Azo ἐνδ. η΄ ἐπὶ τῆς βασιλείας Τιβερίου | 25 καὶ], GARE cum Hal. ταῖς. | 26 ba Bdlovess l | locus 
8 ar erg —— (qui UY core xai | depravatus; an ταῖς ἐκ. διαδοχαῖς ἐμπαίζειν (cf. 564, 28 

1Be π' ὁ ind. τὰ σκῆπτρα ἐς — 
keen recla iste sid. cua. PhiL —5*— ME —4. v. D: 27 λαβεῖν Haloander male] £^ (i. e. ἐλαβον ἢ 1, 
- Kroll] περιελόμεϑα 0| 21 ὑποκλεϑεῖεν Kroll! ἐπιυπο- | ^" rcov 





10 


15 


20 


192 
CAPUT I. 


Διὸ ϑεσπίζομεν, ἅπαντας ἀφϑόνως τῶν οἰκείων ἀπολαύειν πραγμάτων τε καὶ δικαίων καὶ ταῦτα 
παραπέμπειν ἐπὶ τοὺς σφῶν αὑτῶν κληρονόμους, ἐπιέναι δὲ τῶν πάντων μηδένα καϑάπαξ ταῖς ἐκείνων 
περιουσίαις ἢ τοὺς τούτων διαδόχους ζημίαις περιβάλλειν ἢ τίτλους ἢ σφραγῖδας ἐπιτιϑέναι τοῖς πράγμασι 
παρὰ τὸ τοῖς ἡμετέροις νόμοις δοκοῦν. καὶ τὰς ἐξ ἀδιαϑέτου γὰρ κλήσεις ἐπὶ ταῖς τούτων διαδοχαῖς βεβαι- 
οὔμεν καὶ τὰς τελευταίας τούτων βουλήσειβ νομέμως προϊούσας οὐκ ἀναιροῦμεν. εἰ γὰρ ἀγρυπνοῦμεν del καὶ 
μεριμνῶμεν διὰ τὴν τῶν ὑποτελῶν εὐνομίαν καὶ τῆς αὐτῶν ϑεραπείαβ πολλή τις τῷ ἡμετέρῳ κράτει καϑέ- 
στηκε φροντίς, πῶς οὐκ ἂν καὶ περὶ τοῦτο τὸ μέρος προνοήσαιμιεν αὐτῶν καὶ τῆς ἡμετέρας προϑύμως μετα- 
δοίημεν εὐεργεσίας; ταῦτα γὸὴρ ϑεῷ ἀρέσκειν σπεπείσμεϑα καὶ ταύτην δικαιοσύνην εἶναί φαμεν, καὶ τὴν βασι- 
λείαν ἡμῖν ἐκ τούτων ἀσφαλῆ τε καὶ ἀτάραχον ἔσεσϑαι πεπιστεύκαμεν. συναριϑιιείσϑω τοίνυν καὶ οὗτος ὃ 
νόμος τοῖς ἄλλοις ἡμῶν κατορϑώμασι, καὶ τὸ ὑπήκοον τῶν πρώην λυπηρῶν ἀπηλλαγμένον καὶ τοσαύτης 
ἠξιωμένον τοῦ ἡμετέρου κράτους προνοίας ϑεῷ τε καὶ μετ᾽ ἐκεῖνον ἡμῖν χάριτας ὁμολογοίη, τὸ ϑεῖον εὐχαῖς 
ἐξιλεούμενον, ἵνα καὶ τῶν πολεμίων κρατήσαντες πολλῆς αὐτῷ καὶ ἀλίης μεταδοίημεν ἀσφαλείας. 

QEmíhoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου νόμου δηλούμενα φυλαξάτωσαν 
οἵ τε ἐνδοξότατοι κουράτωρες τῶν ϑείων οἴκων οἵ τε τὰς μεγίστας ἢ καὶ ἐλάττους ἀρχὰς ἐϑύνειν ἐπιτετραμ- 
μένοι κατά τε τὴν εὐδαίμονα πόλιν ταύτην καὶ μὴν καὶ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, δήμευσίν τε καὶ κεφαλικὴν ὑὕφο- 
ρώμενοι τιμωρίαν, δὲ παραβαῖεν τὰ παρ᾽ ἡμῶν ϑεσπισϑέντα. ἡ σὴ τοίνυν ἐνδοξότης τὸν παρόντα ϑεῖον 
ἡμῶν νόμον ἐν τοῖς ἐπισήμοις τόποις τῆς eia, ονος ταύτης πόλεως προϑήσει, στελεῖ δὲ καὶ κατὰ τὰς ἐπαρ- 
χίας ταῖς συνήϑεσε χρωμένη περὶ τούτου προξςτάξεσι. (Dat. ... Dec. Tiberii Constantini felicissimi Caesaris 
anno I. ind. VIIL» [a. 574.] 


Nov. CLXV GENERALIS FORMA 








— 


PZE 
PENIKOZ TYHOZ ΠΕΡῚ AIIO'PE2S GAAAZZH2 ΓΡΑΦΕΙ͂Σ 
AOMNIK9I ΤΩΙ ENAOSOTAT9I EIIAPX9T. 


᾿Εδίδαξεν ἡμᾶς 4ημήτριος 3 

Ἢ ἐπὶ ϑάλασσαν ἐντὸς ἑκατὸν ποδῶν οὖσα ἄποψιβ οὐ μόνον xar εὐθεῖαν, ἀλλὰ καὶ ἐκ πλαγίου 
ὀφείλει εἶναε ἀκαινοτόμητος. τοῦτο γὰρ προοτίϑησιν ὃ παρὼν τύπος φυλάττων τὴν Ζήνωνος 
διάταξιν καὶ τὴν νεαρὰν ἑρμηνεύων. 


Nov. CLXV Iustiniani ut vid. (olim formam praef. urbi aut praef. pr. putabant: cf. Biener 98 ss.) integra 
non extat; Theodori epitomen exhibent | et .B 58, t1, 14. 





I. Ideo sancimus, ut omnes sine invidia bonis suis et iuribus fruantur eaque ad successores suos 
transmittant, invadat autem nemo prorsus omnium bona eorum aut successores eorum damnis implicet aut 
titulos vel sigilla rebus imponat contra quod legibus nosiris placuit. Nam etiam hereditates ab intestato 
in eorum successionibus confirmamus, ultimasque eorum voluntates legitime procedentes non tollimus. δὲ 
enim semper vigilamus et solliciti sumus ob subditorum bonum statum atque eorum salutis magna nostrae 
potentiae cura est, quidni etiam ab hac parte eis providebimus nostraque beneficia prompte largiemur ? 
Haec enim deo placere confidimus et hanc iustitiam esse dicimus, atque imperium per haec nobis securum 
et imperturbatum fore credimus. .Adnumeretur igitur haec quoque leo nostra reliquis nostris bene gestis, 
et subditi prioribus molestiis liberati tantaque providentia a potentia nostra digni habiti deo et post illum 
nobis gratias agant, deum precibus propitantes, ut etiam hostibus devictis mullam eis aliam quoque secu- 
ritatem largiamur. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et sacra hac lege declarantur, cum gloriosissimi sacra- 
rum domuum curatores observent tum illi, quibus maiores aut minores magistratus gerere tam in felici 
hac civitate quam in provinciis commissum est, et publicationem bonorum et capitalem poenam metuentes, 
si a nobis sancita violent. Tua igitur gloria sacram hanc legem nostram in conspicuis locis felicis huius 
urbis proponet, mittet autem etiam in provincias consuetis ad haec usa praeceptis. 





: CLXY. 
GENERALIS FORMA DE PROSPECTU MARIS SCRIPTA DOMI- 
NICO GLORIOSISSIMO PRAEFECTO. 


Docuit nos Demetrius . . . 

Prospectus in mare intra centum 
opere impediri non decet. 
et novellam interpretatur. 


ἘΡῚ non solum ez directo, sed etiam per transversum novo 
oc enim addit haec forma, quae Zenonis constitutionem servat 





1 Θεσπίζομεν ἅπαντας inc. B || 2 αὐτῶν 8] om. ( || 
5 προϊούσας B) περιούσας l vulg. | ἀγρυπνῶμεν || 6 τα 
ante xai add. cum Hal. vulg. || 1 προνοήσαμεν 1 || 9 ἡμῶν 
Attal. || πεπιστεύκαμεν B) πεπείσμεϑα l vulg. | ἡμῶν 
ante ὃ add. l vulg , om. B | 11 τοῦ Atta] τοῦτο l, 
παρὰ τοῦ B | ὁμολογείτω Attal. | 12 ἐξιελούμενον I | 
αὐτῷ καὶ B] αὐτῶν | || 18 subser. deest in 1; ἐξεφω- 
γνήϑη μηνὶ Δεκεμβρίῳ ivà. η΄ ἐπὶ τῆς βασιλείας "Iov- 
στίνου Τιβερίου Καίσαρος Theod., ex quo restitui || 22 
δομνίκω Theod. 1] δομνήκω ind. L, τῷ 4ομινικῷ Hal. 
| ἐντοξοτάτω 1| ἐπάρχῳ om. Theod. 1, habet ind. 1, qui 
addit περὶ διαφόρων κεφαλαίων. — vnaoyq τῶν πραι- 





τωρίων Hal.|| 23 ἐδίδαξεν ἡμᾶς Δημήτριος cit. Theod. 1 
(qui ἡ μήτηρ itemque Hal. vulg.) ind. L | 24 Ἡ ἐπὶ 


inc. B | ϑάλασσαν Theod. B, ϑαλ 1, ϑαλάσσης Hal. | 
ἑκατὸν] τῶν ο΄ Theod. ο΄ B || εὐθείας Theod. cod. || πλα- 
γίας 0| 25 ἀκαινοτομήτως Theod. cod. | ζήνων l. Est 
Cod. VIII 10, 12 ὃ 4 || 26 «zv νεαρὰν] const. LXIII || 
subser. deest; si Theodoro fides, post nov. LXIII (VII. 
id. Mart. a. 538) data est forma. Dominicus annis 535 
—540 pr. pr. Illyrici fuit (nov. VI p. 41,34 VII p. 64,2 
VIII p. 91,30 XXXIII. CLXII app.); id temporis for- 
mam ad eum mitti potuisse ex Cod. VIII 10, 13. recte 
concludit Zachariae, 





20 


25 








193 Nov. CLXVI pr. 1 


DE STEKILIUM ADIECTIONE 





ῬΞς 
ΠΕΡῚ AHOP9N EHIBOAHZ. 


Φλάβιος Θεόδωρος Πέτρος Δημοσϑένης, ὃ μεγαλοπρεπέστατος ἔπαρχος τῶν ἱερῶν πραιτωρίων καὶ ἀπὸ 
ἐπάρχων τῆς βασιλίδος πόλεως καὶ ἀπὸ ὑπάτων, Φλάβιος Φαῦστος καὶ Φλάβιος Στέφανος Φλαβίῳ '2ora- 


λίνῳ τῷ λαμπροτάτῳ ὑπατικῷ vías. 


{(Προοίΐμεον.) Ἐπειδὴ χρὴ τὰ τοῖς νόμοις καὶ τοῖς τύποις τῶν ἡμετέρων ϑρόνων διατεταγμένα καλῶς, 
εἴπου δεήσειεν, τοῖς ὑποτελέσιν σαφέστερα καϑιστᾶν πρὸς {τὸ μηδεμίαν αὐτοῖς ἐγείρεσθαι ζήτησιν ἔν τε τοῖς 
ἄλλοις ἔν τε ταῖς τῶν ἀπόρων ἐπιβολαῖς, τῶν μὲν τοῖς ἐκ τῆς αὐτῆς περιουσίας εὔπορα κτησαμένοις ἐγγυτέ- 
ροις καὶ προσεχέσε ταύτας ἐπάγεσθαι δικαιούντων, τῶν δὲ πρὸς τὰς ἀνωτέρω καὶ παλαιοτέρας ὅμο οὐ 
κτήσεις ἀναβαίνειν βιαζομένων, τῶν δὲ ἐφ᾽ ἅπαντας ἅμα τοὺς πρὶν κτησαμένους ἀδιακρίτως χωρούντων, ἐξ 
αὐτῶν ἡμεῖς κινηϑέντες τῶν πραγμάτων ἐπὶ τὴν ὀρϑὴν καὶ δικαίαν τούτων διάκρισιν ἐλϑεῖν ἐδοκιμάσαμεν, 
σαφῆ ταῦτα καὶ εὐδιάκριτα τοῖς ὑποτελέσιν {καϑιστάντες). 


CAPUT I. 


(«Εἴ ποτε τοίνυν» τις κατά τινα τῷ νόμῳ γνώριμον αἰτίαν ἐκποιήσειεν) ἀγρὸν ἢ χωρίον ἢ γήδια ἢ 
σύγκτησιν ὅλην, εἶτα τελευτήσας ὕστερον παραπέμψειε τὴν αὐτοῦ περιουσίαν εἰς ἐξωτικοὺς ἢ παῖδας, κἀκεῖνοι 
τὸν ἴσον τρέπον ἐχποιήσειαν τῆς περιουσίας, ἧς διεδέξαντο, χωρίον ἢ ἀγρὸν ἢ γήδια ἢ σύὐγκτησίν τινα, καὶ 
τὸ παρὰ τῶν διαδόχων ἐχποιηϑὲν εἰς ἀπορίαν ἐλάσῃ, ὥστε χώραν γενέσθαι τῇ τῶν ἀπόρων ἐπιβολῇ, οὔτε 
ἅμα πᾶσε τοῖς προχτησαμένοις οὔτε παρὰ τὴν τῆς οχῆς τάξιν ἐπάγεσϑαι τὸ βάρος τῆς τῶν ὁμοδούλων 
ἀπορίας κελεύομεν, ἀλλὰ πρότερον μὲν τὸν παρὰ τῶν ἐκείνου παίδων ἢ διαδόχων ἐξωτικῶν τοῦτο κτησά- 
μενον, 0 νῦν εἰς ἀπορίαν ἤλασε, καὶ τὴν ἀκίνητον αὐτοῦ περιουσίαν τὴν ἐπιβολὴν δέχεσθαι, ἀπόρου δὲ τούτου 
φανέντος καὶ τῆς οὔσης αὐτῷ κτήσεως £mi τοὺς εἰς αὐτὸν παραπέμψαντας φέρεσϑαε τὸ βάρος. εἰ δὲ μηδὲ 
αἱ τούτων κτήσεις πρὸς τὴν ἐπιφορὰν τῆς συντελείας ἀρκέσωσι, τότε ταύτην ἐπὶ τὸν πρῶτον κύριον τὸν εἰς 
τοὺς παῖδας ἢ τοὺς ἐξωτικοὺς τοῦτο παραπέμψαντα τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν ἀκίνητον ἐκείνου κτῆσιν, εἰ τοῦτο 
δέχοιτο ἡ ἐκείνου περιουσία, ἐπανιέναι, οὕτω τε ἐκ τῆς ἁπάντων ἀπορίας εἰς τὸν παρὰ τοῦ πρώτου δεσπότου 
τὸ χωρίον ἢ τὸν ἀγρὸν ἢ τὰ γήδια ὠνησάμενον τὴν ἀρχὴν ἢ xad" οἷανδήποτε vouiuov αἰτίαν παρειληφότα. 
ταὐτὸν δὲ ἄν εἴη λέγειν, κἂν εἰ πολλαὶ μεταξὺ τυγχάνοιεν διαδοχαὶ οὖσαι. ἕως γὰρ ἂν O προΞεχέστερος 

Nov. CLXVI inter edicta praef. praet. primum secundum indicem Marciani (cf. schol ad mov. CLXIII) 
Graece tantum extat in l. cap. I et epilogus fuit in B 56,20,1 secundum T'ipuc. et ind. reginae, unde libro nunc 
deperdito usus ed. Cuiacius erpos. 136. — Epit. anon. Bodl. in collectione edictorum eparchicorum I p. 266 Ζαεῖι., 
fuit apud Theod. 166, sed rubrica tantum et exordium supersunt. 





CLXVI. 
DE STERILIUM ADIECTIONE. 


Flavius Theodorus Petrus Demosthenes, —— — praefectus sacrorum praetoriorum ef exprae- 
fecto regiae urbis et ex consule, Flavius — e — tephanus Flavio Ortalino clarissimo con- 
su 1 diae. 


Praefatio. Cum oporteat legibus et praeceptis nostrarum sedium bene ordinata, si quando 
necesse sit, subditis manifestiora reddere, ne ulla eis nascatur quaestio cum de aliis tum de sterilium 
adiectionibus, quoniam alii censent eis, qui ez eadem substantia fertilia possederint, propioribus et con- 
tiguis eas adiciendas esse, alii vero ad superiores et antiquiores conservas possessiones redeundum esse 
ent alü denique ad cunctos simul, qui ante possederint, sine discrimine veniunt: ipsis nos rebus moti 

rectam et iustam eius rei decisionem pervenire voluimus, clara haec ac. distincta subditis reddentes. 

L δὲ quis igitur quando ex causa legibus cognita alienaverit agrum vel praedium vel terras vel 
complexum possessionum totum, et postea moriens substantiam suam ad extraneos vel liberos transmiserit, 
illique pari modo ex substantia, in quam successerunt, praedia vel terras vel agrum vel complexum pos- 
sessionum aliquem alienaverint, et id, quod a successoribus alienatum est, ad sterilitatem delapsum sit ut 
sterilium adiectioni locus sit, neque simul omnibus qui ante possederunt, neque contra ordinem successionis 
onus sterilitatis conservorum praediorum imponi iubemus, sed prius eum qui id, quod nunc ad sterilitatem 
redactum est, ab illius liberis aut extraneis successoribus acquisiverat, et immobilem eius substantiam 
adiectionem suscipere; si vero is inops appareat et quae ei est possessio, onus ad eos transferri, qui illud 
ad eum transmiserant; sin autem ne horum —— possessiones ad inlationem contributionis valeant, tunc 
eam ad primum dominum, qui illud initio ad liberos aut extraneos transmiserat, et immobilem possessionem, 
si hoc sustineat eius substantia, redire, et sic denique ex omnium inopia ad eum, qui a primo domino 
praedium vel agrum vel terras initio emit aut quavis legitima ratione accepit. ldem vero dicendum erit, 





2 rubr. περὶ ἐπιβολῶν l ind. L, ἴδικτον περὶ ἐπι- 
βολῶν ind. M, περὶ ἐπιβολῶν ἀπόρων ἡ ὅλη νεαρά 
ind. Coisl περὲ ἀπόρων ἐπιβολῆς ind. reg. τύπος 4η- 
μοσϑένους περὲ ἐπιβολῆς ἀπόρων (ἀνδρῶν cod. in 
ind.) anon. Bodl, γενικὸς τύπος περὶ ἀπόρων ἐπιβο- 
λης (ἐπιβουλῆς cod.) γραφεὶς Ζημοσϑένει τῷ ἐνδοξο- 
τάτῳ Theod. | 3 ὕπαρχος I, correzi | πραιτορίων ἰ ἢ 4 
ὑπάρχων l, correxi | ὀορταλίνω 1 | Ὁ λυδείας 1|| 6 ἐπ. 
χρὴ và τοῖς τῶν χρόνων cit. Theod. hic desinens ἢ 7 
τὸ add. Heimbach | 8 τοῖς αὐτοῦ περιουσίας l in textu, 
ἐκ τῆς!ὶ in marg. signo utroque loco posito significans 
ante αὐτοῦ haec verba inserenda esse. Corr. Zachariae 
' Hi. 





|| κτησαμένων l, corr. Heimbach | 9 τὰς] τὰ 1: quod qui 
defendunt, (às) παλαιοτέρας edere debent | 12 καϑι- 
στάντες add. Heimbach | 18 εἴποτε inc. B ἢ εἴ ποτε.--- 


ἐχποιήσειεν om. 0|| 14 σύνκτησιν 0 || αὐτῶν 1] 15 z^ 1 
χωρία vulg. | ἢ ἀγρὸν ἢ γήδια BB, anon. Bodl.] ἢ γήδια ἢ 
ἀγρὸν l | 16 τῶν (post παρὰ) B, anon. Bodl.] om. 1| ἐλά- 
σει l| 18 περὶ 1 | κτησάμενων 1| 20 μηδὲ anon. Bodi.] 
μήτε 1B | 21 ἀρκέσωσι B, anon. Bodl.] ἀρκέσουσε 1 || 
22 éxtívov addidi ex anon. Bodl., om. 1B || εἰ B] eis ( 
|| 23 δέχοιτο Kroll] ἔχοιτο 1B | ve 1B] δὲ anon. Bodl. ἢ 
τῆς l anon. Bodl.] τῆς τῶν B | 24 ὠνησαμένων 1 ἢ οἷον- 
δήποτε B| 25 δ᾽ ἄν] 
95 


10 


20 


25 


194 


εὔπορος εἴη, οὐδὲν ἐνοχλεῖσϑαι τοὺς ἐν πρεσβυτέροις χρόνοις τὰς κτήσεις ἐσχηκότας ἢ τὰς ἐκείνων οὐσίας 
προρήκει. καὶ ταῦτα piv οὕτως διατετάχϑω. τὰς δέ γε τῶν ἀπόρων ἐπιβολάς, οἷς ὅλως ἐπαχϑεῖεν πολλοῖς 
οὖσι καὶ τὴν αὐτὴν ἐπέχουσι τάξιν ἢ καὶ ὀλίγοις, ἀναλόγως τῆς οὔσης παρ᾽ αὐτοῖς ἐκ τῆς αὐτῆς οὐσίας 
εὐπόρου κτήσεως καϑ'᾿ οἱονδήποτε τρόπον γίνεσϑαι, καὶ τηνικαῦτα τὸ τῶν συντελειῶν βάρος ὑπὲρ τούτων 
αὐτοῖς ἐπάγεσϑαι, ἡνίκα καὶ τὴν ἄπορον αὐτοῖς κτῆσιν ἀναλόγως παραδοϑῆναι συμβαίη, ἢ ὅτε πρὸς τὸ 
παραλαβεῖν ταύτην αὐτοὺς ἀπαγορεύσειαν" πρὸ τούτου οὐδὲ δίκαιόν ἐστί τινα ταῖς ὑπὲρ τούτων συντελείαις 
βαρύνεσϑαι. E 

(Ἐπίλογος.) Ὥξςτε πρόνοιαν τὴν σὴν λαμπρότητα ποιήσασϑαι δεῖ ταῦτα κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον 
ἐξετάξεσϑαί τε καὶ προϊέναι. εἰ γὰρ μὴ ταῦτα παραφυλαχϑείη, καϑὰ διωρίσαμεν, ἔσϑε ποινὴν ἅμα τῇ πει- 
ϑομένῃ σοι τόξει ἀνὰ δέκα y, υσίου λιτρῶν καταϑήσων ἢ καὶ ἑτέρᾳ, ὡς εἰκός, ἐπιτιμήσει μείζονι περιπεσού- 
μενος, οὐδὲν ἧττον τῶν παρ᾽ ἡμῶν διωρισμένων καὶ οὕτως κρατεῖν ὀφειλόντων. ταύτης γὰρ ἕνεκα τῆς 
αἰτέας καὶ Νικομήδης ἐκ τῆς ἡμετέρας ἀπέσταλται τάξεως. 


Nov. CLXVII pr. 1 GENERALIS MAXIMA 








ΡΞΖ 


ΓΕΝΙΚΟΣ ΜΕΓΙΣΤῸΣ ΤΎΠΟΣ ΠΕΡῚ TOY ΠΩΣ AEI STEAAESOGAI 
ἘΠῚ NOMHZ ΒΑΣΣΟΥ TOY ENAOZOTATOY ἘΠΑΡΧΟΥ͂. 


Φλάβιος Κομίτας Θεόδωρος Βάσσος οἱ μεγαλοπρεπέστατοι ἔπαρχοι τῶν ἱερῶν πραιτωρίων λέγουσιν. 


, (Προοίμιον. Τὰ μὲν ἄλλα, ὅσα διετυπώϑη παρὰ τῶν ἡμετέρων ϑρόνων, καὶ ἐν κοινοῖς δηλούμενα 
γράμμασιν ἢ καὶ ἄλλοις ærixoĩs τύποις τῆς ἡμετέρας ἀρχῆθ 7| περὶ τῶν ἐπιχωρίων ἀρχόντων καὶ τάξεων 
καὶ ὅλως ἀπαιτητῶν διαλεγομένοις, xaO" ὃν αὐτοὺς δέοι τρόπον τοῖς ὑπηκόοις προῤφέρεσϑαι, ἢ περὶ τῆς 
τῶν ὑπηκόων αὐτῶν ἐν τοῖς συναλλάγμασιν ὀρϑότητος καὶ τῆς περὶ τὰς εὐσεβεῖς εἰξφορὰς εὐγνωμοσύνης, τὴν 
ἑαυτῶν ἔχειν ἰσχὺν βουλόμεϑα καὶ ἐκ τῆς παρούσης ἡμῶν προρτάξεως, ἐκεῖνο δὲ σαφέστερον ἔτι προῤδιορίσα- 
σϑαι δεῖν ἔγνωμεν. 

CAPUT I. 


Ei γάρ τις ἀκινήτου τινὸς αντιλαβέσϑαι σπουδάζων ἀρχικὰς ψήφους πορίσοιτο, ἐπὶ μὲν τῆς εὐδαίμονος 
, , P1 € * ^ - - - , - H - 
ταύτης πόλεως ἀρκέσει τυχὸν ἡ τάξις τὴν σχολὴν μαρτυροῦσα τῆς τῶν πραγμάτων τούτων νομῆς, εἰ καὶ τῶν 


Nov. CLXVII in collectione edictorum praef. praet. 24 secundum indicem Marciani et scholion ad nov, CLXIII 
Graece tantum extat in l. Cap. I fuit in B 56, 21 unde libro nunc deperdito usus edidit Cuiacius expos. 191. — 
Epit. anon. Bodl. (apud quem est ed. 2) p. 266 Zach. 





etiamsi mulíae intercedant successiones. Quamdiu enim propinquior locuples est, ei qui anterioribus tem- 
poribus possessiones habuerunt vel illorum bona nulla molestia affici debent. Et haec quidem ita. sint 
disposita. Adiectiones autem sterilium, quibuscunque imponuntur, sive multis eundemque ordinem obtinen- 
tibus sive paucis, pro portione fertilis possessionis, quae qualibet ratione apud eos ex eadem substantia 
est, fieri atque tum tributorum onus pro illis eis imponi, cum et sterilis iis possessio pro portione tradita sit, 
aut cum se eam accepturos negaverint; antea iustum non est quemquam tributis pro illis pendendis gravari. 

Epilogus. Quare providere tuam claritatem decet, ut haec hoc modo ecaminentur et procedant. 
Si enim haec non observentur, sicut definivimus, scito te una «um cohorte, quae tibi paret, decem auri 
librarum poenam soluturum vel aliam fortasse maiorem poenam subiturum esse, ita ut quae a nobis sancita 
sunt etiam sic valere debeant. Ob hanc enim causam etiam Nicomedes ex cohorte nostra missus est. 





CLXVII. 


GENERALIS MAXIMA FORMA QUOMODO DEBEAT MITTI IN 
POSSESSIONEM BASSI GLORIOSISSIMI PRAEFECTI. 


Flavius Comitas Theodorus Bassus magnificentissimi praefecti sacrorum praetoriorum haec edicunt. 


Praefatio. Cetera quidem, quaecunque statuta sunt a nostris sedibus et publicis litteris mani- 
festata aut aliis. generalibus formis imperii nostri, quae vel de magistratibus provincialibus et officiis et 
omnino exactoribus loquuntur, quemadmodum eos oporteat cum subditis agere, vel de subditorum in con- 
tractibus simplicitate et in sacris illationibus probitate, vim suam habere volumus etiam post praesentem 

. nostram constitutionem, illud vero etiam clarius definiri oportere cognovimus. 
. Si quis enim immobilem aliquam rem apprehendere cupiens decreta iudicis acceperit, in hac 
felici civitate cohors fortasse sufficiet possessionem rerum earum vacuam esse testata, si ec vicinis quoque 





1 οὐδὲ anon. Bodl. || 2 οἷς LB] τοῖς vulg. || ἐπαχϑέσε 1, 
ὑπαχϑεῖεν B, ἐπαχϑεῖσι vulg. | 3 παρ᾽ αὐτῶν B || 4 
συντελῶν ἰ} 5 τὴ»] τὸν B || συμβαίνει B || 6 πρὸ τούτου 
Zachariae ez anon. Bodl. (7οτί. γὰρ 'add.)] πρὸβ τοῦτο 


1B | οὐδὲν B | 8 τοῦτον] τοῦτο 1|| 10 Av"? (i. e, λύ- 
τραθ) 1 || καταϑήσαν 1|| καὶ om. 1| 11 τῶν om. 1 || ἡμῖν 1 
|| ὅτως | || 12 subser. deest. Demosthenes praef. praet. 
fuit a. 521—523 et 529/30; primam hic dici praefectu- 
ram verisimile est, quoniam non additur τὸ δεύτερον || 
14 rubr. yevixóc — 15 ἐπάρχου ἰ ind. L. (qui om. 14 
περὶ τοῦ et 15 τοῦ) ind. M, περὶ τοῦ — βάσσου anon. 
Bodl, περὶ τοῦ — νομῆς rubr. B γενικὸβ τύπος περὶ 





νομῆς πῶς δεῖ στέλλεσϑαι εἰς αὐτὴν Βάσσου (βίσσου 
cod.) τοῦ ἐνδοξοτάτου jn(dpyov) ind. Reginae (additur 
Βίσσου «oV ἐνδοξοτάτου ὑπάτου“ Cuiac.) γενικὸς τύπος 
σερὶ νομῆς γραφεὶς βάσῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ind. Theod. 
| 15 ὑπάρχου | vulg. || 10 κάσσος | || aliquid turbatum 
est; ὁ μεγαλοπρεπέστατος ἔπαρχος... λέγει Heimbach; 
sed recte monet Zachariae post praefectum principes officii 
commemoratos fuisse videri (cf. 153, 4). || 17 περὶ 1 | 
δηλούμενα Kroll] δηλοῦντα l, δοκοῦντα  Heimb. vulg. || 
“0 οἰϑότητες 1|| 21 προστάξεως vulg.] ἀστάξεως 1|| 22 
ἔγνομεν | | 23 Εἴ τιβ ἀκινήτου inc. B || πορίσαιτο 
Heinbach | 24 νομῆς τούτων B | εἰ anon. BodL] ἢ 1B 
|| καὶ ἐκ τῶν anon. Bodl. 


15 








195 


γειτόνων ἡ αὐτὴ τάξις λέγοι μαϑεῖν, ὡς οὐδεὶς τῶν πραγμάτων τούτων ἐπιλέληπται" ἐπὶ δὲ τῶν ἐν ταῖς 
ἐπαρχίαις κειμένων ὑπὸ τοῖς τῶν τόπων ἐκδίκοις ὑπομνήματα [ἃ] παραπλησίως ταὐτὸ τοῦτο πράττοντα δεήσει 
συνίστασθαι, μαρτυρίας μὲν ἔχοντα τῶν γειτόνων. τηνικαῦτα δὲ ἄδειαν παρέχομεν τοῖς τὰς ψήφους ἡτηκόσι 
τὰ πράγματα κατασχεῖν. καὶ τοῖς μέλλουσε δὲ ἐκ συναλλαγμάτων τινῶν — ufavew καὶ νομὴν τοι- 
αὐτὴν ἢ δεσποτείαν ὑπὸ τὴν ἑαυτῶν ποιεῖσϑαε κατοχὴν ἀναγκαίας τὰς τῶν ἐκδίκων (τῶν) ἐν ταῖς ἐπαρχίαις 
μαρτυρίας νομίζομεν, ὥςτε ὑπομνημάτων συνισταμένων vm αὐτοῖς δηλοῦσϑαι τὴν παράδοσιν, εἴτε ἐπιστάλ- 
ματα τύχοι γραφέντα φροντισταῖς εἴτε ἐπισταλμάτων χωρὶς ἡ παράδοσις μέλλοι γίνεσϑαι, προςόντος ἐνταῦϑα 
τοῦ καὶ τοὺς γεωργοὺς ἦτοι φροντιστὰς χρῆναι συνομολογεῖν ἐπὶ τῶν ὑπομνημάτων, ὡς τὸν νεῴτερο» εἰδεῖεν 
νομέα καὶ δεσπότην καὶ τῇ τοῦ παραδόντος ἀκολουϑήσαιεν γνώμῃ τοῦτο αὐτοῖς ἐπιτρέψαντος. ἔνϑα δὲ ἄν 
ἔκδικος μὴ παρῇ, τὸν λαμπρότατον τῆς ἐπαρχέας ἄρχοντα τὰ τοιαῦτα συνιστᾶν ὑπομνήματα προβτάττομεν ἢ 
τὸν ὁσιώτατον τῆς πόλεως ἱερέα, ὑφ᾽ ἣν ἢ κτῆσις ἐστίν, ὑπὲρ ἧς τὰ τοιαῦτα πράττεται, εἰ πολλῷ τυχὸν ὃ 
τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενος ἀπολείποιτο τῶν τόπων, ἐν οἷς ἡ παράδοσις γίνεται. ἐν δὲ τῇ βασιλέδε ταύτῃ πόλει 
καὶ τοὺς καλουμένους ἐκβιβασμοὺς καὶ τὰ ὑπὲρ τῶν παραδόσεων συνιστάμενα ἐκμαρτύρια ῥοπὴν ἱκανὴν 
διδόναι τοῖς παρειληφόσιν ἡγούμεϑα. 

Wmihoyos.) lloostártousv τοίνυν τῇ σῇ μεγαλοπρεπείᾳ καὶ τῇ πειϑομένῃ σοι τάξει καὶ πᾶσι τοῖς 
κατὰ τὴν ἐϑυνομένην ὑπὸ σοῦ χώραν διαιτωμένοις πάντων ἐφεξῆς ἐπιμελήσασϑαι τῶν παρεγγυησαμένων ὁμοίως. 


DE ADIECTIONIBUS Nov. CLXVIII pr. 1 








ΡΞΗ 
ΠΕΡῚ ἘΠΙΒΟΛΩΝ. 
— - » Προςτάττομεν κήνσῳ ἤγουν ἀπογραφῇ χωρία φέρεσϑαι μόνον, οὐ μὴν οἰκίας ἢ ἄλλα πρά- 
γματα. ἡ δὲ ἐπιφορὰ ὁμοκήνσοις γίνεται. φυλάξει δὲ τοῦτο ὃ τοῦ ἔϑνους ἡγούμενος καὶ ἡ πειϑομένη αὐτῷ 


Nov. CLXVIII inter edicta praef. praet. 2 secundum indicem M et schol. ad nov. CLXIII periit praeter 
eam partem, quae fuit in B 56,20,2, unde libro nunc deperdito usus edidit Cuiacius expos. 138. Quod vulgo prae- 
mittunt fragmentum περὲ ἐπιβολῶν in ultimo codicis l folio extans (cf. ad v. 19) non huc pertinere dixit Zachariae 
anecd. p. 241; sane res inceria. — Epit. Anon. Bodl. (cui est ed. 24) p. 214 Zach. 





eadem cohors dicat se cognovisse neminem earum rerum possessionem obtinuisse; in eis vero, quae in pro- 
vinciis sitae sunt, sub defensoribus locorum acta debebunt confici, quae similiter idem illud continent, testi- 
monia quidem vicinorum habentia. Tunc vero licentiam illis concedimus, qui decreta petierunt, ut res 
detineant. Atque etiam iis, qui ex contractibus res accepturi et talem possessionem vel dominium sui iuris 
facturi sunt, necessaria esse defensorum provincialium testimonia puíamus, ut actis sub eis confectis de- 
claretur traditio, sive adsunt epistolae curatoribus scriptae sive sine litteris traditio est facienda illo hic 
addito, ut etiam agricolae curatoresve apud acta confiteantur, se scire novum illum et possessorem et 
dominum esse sententiaeque tradentis obtemperare qui id ipsis mandaverit. Ubi vero defensor non adest, 
clarissimum provinciae praesidem eiusmodi acta conficere iubemus aut sanctissimum eius urbis sacerdotem, 


sub qua possessio est, de qua talia fiunt, si forte praeses provinciae longe absit ab illis locis, in quibus 
traditio fit. In hac autem regia urbe et executiones quae vocantur et attestationes de traditione confectae 


accipientibus idoneam auctoritatem dare putamus. ; "S 

. Epilogus. lubemus igitur tuam magnificentiam et oboedientem tibi cohortem et omnes, qui in 
provincia a te administrata commorantur, omnium deinceps qui rerum traditiones fecerint simili modo 
curam gerere. 





CLXVIIL 
DE ADIECTIONIBUS. 


^ SPraecipimus igitur, ut in censum seu descriptionem praedia solum referantur, non autem domus 
vel aliae res. Adiectio vero fit praediis contributariis. Servabit autem hoc rector gentis et officium ei ob- 





1 γετόνων || λέγοι anon. Bodl.] λέγει B, λές 1 (unde 
falso λέγουσα vulg.) | —— 1) αὐτῶν anon. Bodl., om.B 
[Πἐπελέληπται 10] ἐπελέλειπται B, ἐπείληπταε anon. Bodl.] 
2 ἃ 18, seclusi | πράττοντα 1] πράττονται Β (δηλοῦντα 
anon. Bodl.) | ὃ μαρτυρίαν B, καὶ μαρτυρίας anon. Bodl. 
| παρεχόμενα anon. Bodl. | τοῖς om. B | 5 τῶν addidi || 
6 ——— anon. Bodl. v. L| 1 γραφέντα B] γράμ- 
ματαὶ | μέλλει 0B || S νεώτερον B anon. Bodl.) ὅτε- 
jx | εἰδεῖεν} εἴδη ἐν cod. anon., εἰδοῖεν 1B || 9 axo- 

ϑήσαιεν B anon. Bodl] axoAovOncssl| αὐτῷ B 
| 12 ἀπολίέποιτο 1 | ἔν vel || 13 τῆς παραδόσεως B ἢ 
16 subscr. deest; Bassus pr. pr. commemoratur in inscr. 
nov. CXXVII (k. Sept. a. 548) et ed. VIII (XV. k. 
Oct. a. 548). Petri eius decessoris ultima mentio fit k. 
Mai. a. 546 (nov. CX XIII), Addaei successoris prima 
XVI. k. Iul. a. 551 (nov. CXXIX). | 18 περὶ ἐπι- 
βολῶν ind. L ἴδικτον περὶ —— Ζωτικοῦ ὑπάρχου 
πραιτωρίων ind. M περὶ ὁμοδούλων ἐπαρχικὸς τύπος 
ind. Coisl. (et reg.) ἐπαρχικὸς τύπος καταπεμφϑεὶς περὶ 
ὁμοδούλων Ἰωάννῃ τῷ λαμπροτάτῳ ἄρχοντι Κύπρου 
ind. Theod., ἴδικτον Ζωτικοῦ περὲ τῶν ὁμοδούλων 








anon. Bodl | 19 cum Heimbachio vulgo praemittunt 
fragmentum extans in l f. 1015: περὲ ἐπιβολῶν. Τὰς 
τῶ»ν ὁμοδούλων ἐπιφορὰς ὁ νόμος οἶδε xai τῶν Opo- 
κήνσων (-κίνσων ἢ" καὶ τίς ἐστιν ἡ τούτου (τούτων Ὁ) 
ἀρχή, πολλάκις ἐν τοῖς δικαστηρίοις δεδήλωται, καὶ 
περὶ πραγμάτων ἅ γίνεται ἐν τοῖς κοινοῖς τὰς ἀπο- 
γραφὰς ἐχόντων, οὐ μόνον τῶν ἀπογεγραμμένων ἢ 
ἀναγεγράφϑαε δυναμένων (?). ἐπειδὴ τοίνυν τινὲς 
κατὰ διαφόρους χρόνους παρέβησαν τοῦτο ἀλλοιοτέροις 
τρόποις καὶ τοὺς ὑποτελεῖς ἐβάρυναν (ἐβάρῦ ἢ, ἡμεῖς 
οὐ παρωλισϑήσαμεν οὐδὲ τὸ δοκοῦν τῷ νόμῳ παρε- 
λύσαμεν. Anon. Bodl. sic incipit: τινῶν μὲν ἀπὸ τῶν 
ὁμοκήνσων ἡ ξήτησις ἐπὶ τὰ ὁμόδουλα φέρεται καὶ 
οὕτως ἐπάγεται τοῖς ταῦτα κεκτημένοις, τινὰ δὲ ἀρχὴν 
παρὰ (περὶ cod.) τῶν δμοδούλων λαμβάνει καὶ φέρεταε 
ἐπὶ τὰ ὁμόκηνσα, ὅπως ἂν εἰς τὸν τῶν —— 
περιέλϑη τρόπον. « - * οἰκίαν ὃ xai ἣν δὸ (νόμος ?) 
οὐκ ἀπογράφεται οὐδὲ πολιτικὴν σίτησιν ἢ κῆπον 
οὐκ ἀπογεγραμμένον οὐδὲ ἄλλο παντελῶς οὐδέν, ᾧ 
μή τε γεϊκὸν τέλος ἢ ψυχικὸν προσγέγραπταε ἢ μὴν 
Zachariae] μὲν B 

95* 


10 


20 


Nov. CLXVIII 156 DE ADIECTIONIBUS 





τάξις καὶ οἱ πράκτορες τῶν δημοσίων εἰβξφορῶν, ἀνὰ τριάκοντα χρυσίου λιτρῶν ὑφορώμενοι ποινήν ταύτῃ 
τῇ ψήφῳ καὶ νῦν ἀκολουϑοῦντες γενικοὺς ποιούμεϑα τύπους, ὥθτε μηδένα διδόναι ὑπὲρ ὁμοδούλων ἢ Óuo- 
κήνσων ἐπιβολὴν ἐπὲ οἰκίαις ἢ ἄρτοις πολιτικοῖς ἢ ἑτέρῳ τινὶ μὴ ἐγγεγραμμένῳ τῷ κήνσῳ. ταῦτα φυλατ- 
τέσϑω, ταῦτα πέρατε παραδιδόσϑω, τῶν παραβαινόντων αὐτὰ ποινὴν δέκα χρυσίου λιτρῶν κατατεϑέντων 
καὶ κατὰ τῆς ἑαυτῶν οὐσίας οὐ μετρίαν ἐπιφερόντων ζημίαν. οἱ γὰρ διὰ ταῦτα ἀδικούμενοι ἕξουσι κατὰ 
τῶν παραβαινόντων καὶ τῶν ἐκείνους κληρονομοίντων καὶ πραγμάτων αὐτῶν ἀγωγὴν ὑπὲρ τοῦ παρὰ τὸν 
vóuov ὑπομεῖναε ζημίαν. τῶν λαμπροτάτων ἀρχόντων καὶ τῶν ὑπηρετουμένων αὐτοῖς τάξεων καὶ τῶν 
ἁπανταχοῦ γῆς ἐκδίκων τὰ παρ ἡμῶν γενικῶς διατεταγμένα φυλαττόντων καὶ ὑφορωμένων τὰ ὡρισμένα 
xav αὐτῶν ἐπιτίμια. . 





temperans et. publicarum illationum executores, íriginta quisque librarum auri poenam metuentes" — Hoc 
decretum etiam nunc secuti generales facimus formas, ut nemo conservorum vel contributariorum adiectio- 
nem imponat domibus vel annonis civilibus vel alii ulli rei in. censum non relatae. Haec observentur, 
haec effectui tradantur, ita ut qui ea violant poenam decem librarum auri solvant et substantiae suae 
non modicum damnum inferant. Qui enim hoc modo laesi sunt, coníra violatores et heredes et bona 
eorum actionem eo nomine habebunt, quod contra legem damnum passi sunt. Clarissimi autem praesides 
et officia eis obtemperantia et defensores ubique terrarum quae a nobis generaliter sancita sunt. observent 
poenasque adversus ipsos de[initas metuant. 








9 xav αὐτῶν Kroll) κατὰ ταὐτὸν B | subscr. deest; Zoticus (cf. ad 159, 18) praef. praet. fuit a. 912. 





5 


5 dinst dibus 








CORPORIS CLXVIII 
NOVELLARUM APPENDICES. 


I. IUSTINIANI XIII EDICTA QUAE VOCANTUR. 
Il. APPENDIX CONSTITUTIONUM DISPERSARUM. 























r^. i. e 4 
— —— ἂν « — 











1, 








WUZoERH LUI TEAESTE 
— 





I. 
IUSTINIANI ΧΠῚ EDICTA QUAE VOCANTUR. 


A 
IAIKTON ΓΡΑΦῈΝ ΤΟΙ͂Σ AHANTAXOY ΓΗΣ OGEOS9IAEZTATOIZ 
EIHZKOHOIS ΚΑΙ OZI9TATOIS ΠΑΤΡΙΑΡΧΑΙ͂Σ 





— 


B 
HEPI TOY MH IIAPEXEIN ΤΟΥΣ APXONTAZ AZYAIAZ AOT'ON 
EHI AHMOZIAI2 IPOS9AZEZIN. 


'O αὐτὸς βασιλεὺς Ιωάννῃ ἐπάρχῳ πραιτωρίων. 


(Ilgooíusov.) Ἔκ τῶν ἀνενεχϑέντων ἡμῖν ἀγράφως παρὰ τῆς σῆς ἐνδοξότητος ἔγνωμεν, οὐ ὰν 
πεποιηκέναι δυςκολίαν τῇ τῶν δημοσίων φόρων NAME τοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχοντας, οἷς av ἐθέλοιεν 
λόγον ἀσυλίας παρέχοντας. τὴν ἐξ αὐτοῦ γὰρ τοὺς ὑποδεχομένους τοὺς δημοσίους φόρους προβαλλομένους 
ἀσφάλειαν μὴ ἐκπέμπειν τὸ Ém αὐτοὺς καταβαλλόμενον χρυσίον, πλείστην δὲ μοῖραν αὐτοὺς παρακατέχειν, 
1 καὶ ἐπειδὰν ὀφλήσειαν χρυσίον, ἀποχεχρῆσϑαι τῷ κακῶς αὐτοῖς τῆς ἀσυλίας παρεχομένῳ λόγῳ. Θεσπί- 
ζομεν τοίνυν τῷδε τῷ ϑείῳ πραγματικῷ χρώμενοι τύπῳ πρὸς τὴν σὴν ὑπεροχήν, διὰ προςταγμάτων οἰκείων 
—— πᾶσι τοῖς λαμπροτάτοις τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχουσε λόγον ἀσυλίας παρέχειν ἐπὶ δημοσίαις αἰτίαις, 
ὑπὲρ δὲ τῶν ἰδιωτικῶν μόνων προφάσεων ἐξεῖναι αὐτοῖς τοῖς δεομένοις παρέχειν τὸν τῆς ἀσυλίας λόγον καὶ 
ἐπὶ ῥητὸν χρόνον, οὐ δυναμένοις διηνεκῶς αὐτὸν περαιουμένης τῆς προϑεσμίας avOus ἀνανεοῦν. εἰδότων 
ἁπάντων ὡς οὐδὲν ὠφεληϑήσονται τὸν τοιοῦτον παρ αὐτῶν λαμβάνοντες λόγον, ἀλλ ἄδεια ἔσται παντὶ 


Edictum I Graece extat in M hoc loco, in L post που. VIII, in B θ, 3, 48. 49; editum est supra post nov. VIII 
( p. 78, 18 ss.), ubi vide. 
Edictum 1I Graece tantum extat in M f. 3915. 





I. 


EDICTUM SCRIPTUM AD DEO CARISSIM 0S UBIQUE TERRARUM 
EPISCOPOS ET SANCTISSIMOS PATRIARCHAS. 





II. 
NE PRAESIDES IN FISCALIBUS CAUSIS ASYLI IUS DENT. 


Jdem Imperator loanni praefecto praetorio. 


Praefatio. Κα iis, quae sine scripto a gloria tua ad nos relata sunt, cognovimus non exiguam 
publicorum. tributorum illationi difficultatem attulisse provinciarum praesides, dum quibuslibet ius asyli 

Hinc enim eos, qui tributa publica suscipiunt, sibi securitatem praetendentes, non transmittere 
aurum ipsis solutum, mazimamque partem ipsos retinere, et cum aurum debeant, iure asyli male ipsis 
1 dato abuti. Sancimus igitur hac sacra pragmatica forma utentes ad excellentiam tuam, ut per edicta 
sua ommibus clarissimis provinciarum praesidibus interdicat, ne in fiscalibus causis ius asyli dent, sed in 
privatis solis causis iis liceat petentibus asyli ius dare atque ad certum tempus, iia ut non in perpetuum 
possint elapso spatio eam denuo renovare. Scientibus omnibus, nullum fructum se esse percepturos, si 





vau£yns M ἢ αὐτὸν {παρέχειν $5) Zachariae non male 


9 Ὁ αὐτοχράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς "oáyrg cum Scrin- 
| 19 ὀφεληϑήσονταε M 


gero vulg. | πραιτωρίῳ M, corr. Zachariae | 10 ἀνεχϑέν- 
vov M* | 16 ἀπαγορεῦσαΐί σε coni. Zachariae | 18 àv- 





5 


10 


Ed. III pr. 160 DE ARMENIORUM SUCCESSIONE 





συνέχειν αὐτοὺς προςταττομένῳ τοὺς ἐποφειλομένους παρ᾽ αὐτῶν δημοσίους φόρους κατατιϑέναι, τοῦ διδομένου 
^ , , - ^ 282 2 - , , - 
κατὰ χώραν αὐτοῖς λόγου πρὸς οὐδὲν αὐτοῖς συνοίσοντος, ἐκείνων δὲ μόνων ἐχόντων ἀσφάλειαν τῶν κατὰ 
€ - as x ^ δ , » * 2 - -"— € - 
ϑείαν ἡμῶν κέλευσιν λόγον ἀσυλίας κομιζομένων ἢ κατὰ προβτάξεις τῆς σῆς ὑπεροχῆς. 


CAPUT I. 


Ἐπειδὴ δὲ παρὰ τῆς σῆς ἐνδοξότητος ἐδιδάχϑημεν, ὥς τινες ἐπὶ ζητήσει κατελϑόντες ἐν διαφόροις 
ἐπαρχίαις τῶν ἑαυτοὺς τῇ τῶν αἱρετικῶν ἐκδεδωκότων πλάνῃ καὶ πολλοὺς ὑπὲρ τῆς τοιαύτης αἰτίας τῶν 
ὑποτελῶν συσχόντες λόγῳ σπορτούλων πλεῖστον παρ᾽ αὐτῶν χρυσίον εἰλήφασι, ϑεσπίζομεν τοὺς τοιοῦτό τε 
τετολμηκότας καὶ συσχεϑῆναι καὶ προβαχϑῆναι τοῖς λαμπροτάτοις τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχουσι καὶ μετ᾽ ἐλέγχους 
τὸ ληφϑὲν καταϑιεῖναι, καὶ τὸ μὲν simplum τοῖς ζημιωϑεῖσιν αὐτοῖς ἀναδοῦναι, τὸ δὲ duplum εἰρκομισϑῆναε 
1 τῷ δημοσίῳ. Τοὺς δὲ τεταγμένους εἰς τὴν βικαριανὴν τάξιν, τὴν ὑπηρετουμένην τῷ περιβλέπτῳ βικαρίῳ 
τῆς ᾿4“σιανῆς διοικήσεως κινδύνῳ οἰκείῳ καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῖς πραγμάτων τὴν εἰρκομιδὴν τῶν δημο- 
σίων ποιεῖσϑαι φόρων, ἐκλελοιπότων μέν, καϑάπερ ἡ σὴ ὑπεροχὴ καὶ τοῦτο εἰς τὴν ἡμετέραν ἀνήγαγεν 
εὐσέβειαν, τῶν εἰς τὴν ἐπιχώριον ἀναφερομένων τάξιν καὶ εἰς ὀλίγους σφόδρα περιστάντων αὑτῶν, ἐκ πολλῶν 
δὲ χρόνων τοῦ βικαρίου καὶ τὴν τοῦ λαμπροτάτου τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος τοῦ Φρυγῶν Πακατιανῶν ἔϑνους 
παρειληφότος ἀρχήν. ἀδείας οὔσης τοῖς εἰς τὴν βικαριανὴν ἀναφερομένοις τάξιν κατὰ πρόςταξιν τοῦ νῦν τε 
καὶ κατὰ καιρὸν βικαρίου τὰς δημοσίας εἰςπράττειν συντελείας, καὶ παρασκευάζειν αὐτὰς εἰξφέρεσϑαι τῷ 
9 δημοσίῳ. Τοὺς δὲ ὄντας ἐϑνικοὺς ἀποδέκτας xaÓ" ἑκάστην ἐπαρχίαν ϑεσπίζομεν ἐν ταῖς mag αὐτῶν 
γινομέναις ἀποδείξεσι διακεκριμένως τὸ ἐπὶ αὐτοὺς καταβαλλόμενον χρυσίον ἐγγράφειν, καὶ διακρίνειν τήν «s 
καταβαλλομένην ém αὐτοὶς ποσότητα προφάσει τῶν ἀνηκόντων τῇ τῆς σῆς ὑπεροχῆς τραπέζῃ καὶ τὴν ἀνή- 
κουσαν ταῖς ϑείαις ἡμῶν λαργιτιόσι, καὶ διὰ τῶν τοιούτων ἀποδείξεων δηλοῦν τὴν καταβαλλομένην ποσότητα 
καὶ μὴ τὰ ἐξ ἑτέρων τίτλων ἄδειαν ἔχειν τινὰς εἰς ἑτέρους μετατιϑέναι. " ; : 1 

τς CEnihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα νόμου 7) 
σὴ ὑπεροχὴ εἰς ἔργον ἀχϑῆναι προφταξάτω. 





— 


ΠΕΡῚ ΤῊΣ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΩΝ ΔΙΑΔΟΧΗΣ. 
(Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς... ... .) 
(ITooo(uiov.) Καὶ ᾿Αρμενίους βουλόμεϑα τῆς προτέρας ἀπαλλάξαντες ἀδικίας imi τοὺς ἡμετέρους 
διὰ πάντων ἀγαγεῖν νόμους καὶ δοῦναι αὐτοῖς ἰσότητα τὴν πρέπουσαν. 


$ Edictum III Graece tantum extat in M. — Epit. Athan. XIX 1? (Οὐδὲν πλέον τῆς ἐπιγραφῆς διδάσκει 
ἡ διάταξις.)  ulian. const. XXIX. 





tale ius ab eis acceperint; sed licebit cuivis comprehendere eos, cui imperatur ut ab illis debita publica 
tributa solvat, ita ut ius in provincia iis datum ad nullam rem ipsis utile sit, sed illi soli securitatem 
habeant, qui ex sacra nostra iussione aut excellentiae tuae mandatis ius asyli acceperint. 

l. Quoniam autem a gloria tua edocti sumus nonnullos in diversas provincias profectos ad. inqui- 
sitionem eorum, qui se haereticorum errori dedidissent, multis subditis hac de causa comprehensis sportu- 
larum nomine plurimum auri ab eis accepisse, sancimus, ut qui tale aliquid ausi sunt et comprehendantur 
et ad clarissimos provinciarum — ducantur, et post probationes quod. acceperint in triplum solvant, 
1 et simplum 115 ipsis qui damno affecti sunt reddant, duplum vero fisco inferatur. Du autem in 
vicariana cohorte, quae spectabili Asianae dioeceseos vicario apparet, constituti sunt, suo bonorumque 
suorum periculo publicorum tributorum illationem faciant, cum defecerint, ut hoc quoque ad nostram 
pietatem excellentia tua rettulit, ii qui ad provincialem cohortem pertinent et ad paucos admodum redacti 
sint, e multo autem tempore vicarius etiam clarissimi provinciae praesidis Phrygum Pacatianorum gentis 
magistratum susceperit; licentia data iis, (i in vicarianam cohortem relati sunt, ut iussu vicarii et qui 
2 nunc est et pro tempore futurus est publicas contributiones exigant easque fisco inferri curent. Pro- 
vinciales vero susceptores in una quaque provincia constitutos in apochis ab eis confectis solutum ipsis 
aurum distincte inscribant et discernant solutam ipsis quantitatem occasione eorum, quae tuae excellentiae 
mensae, et quae sacris nostris largitionibus competunt, et per huiusmodi securitates persolutam quantitatem 
manifestent, neque ex: alüs titulis in alios transponere cuiquam liceat. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam declarantur legem, ea- 
cellentia tua ad effectum perduci iubeat. 





III. 
DE ARMENIORUM SUCCESSIONE. 


Idem imperator . . . . 


Praefatio. Etiam Armenios volumus pristina. iniustitia liberatos ad nostras leges per omnia 
deducere et convenientem eis donare aequitatem. ὶ 











6 σπορτούλλων M || 8 post ληφϑὲν excidisse ἐν | k. Mai. a. 531. || 24 inser. Περὶ (vov) τοὺς ᾿“ρμενίους 
τριπλῷ vidit Zachariae || 16 yevexove coni. Zachariae; | κατὰ τοὺς Ῥωμαίων πολιτεύεσϑαι νόμους Ath. (pertinet 
at cf. Cod. 12,63, 2 $6 || 22 subscr. deest; data est con- | fortasse ad nov. X XI). Ut iura, quae in successionibus 
stitutio ante nov. VIII, qua praecipitur, ut vicarius Asiae | posita sunt ab intestato venientibus, etiam in Armeniis 
appelletur comes Phrygiae Pacatianae (p. 61,26 ss.) i. e. | teneant /ul.| 25 Ὁ αὐτὸς Bac. addidi ez Ath., Acacio 
ante XVII (XII?) k. Mai. a. 535 et post quam Ioannes | proconsuli Armeniae (cf. nov. XXI p. 144,83. XXXI 
praefecturam iniit, id quod fecit inter X k. Mart. et prid. | p. 236,1) data esse videtur. 





e 


ὑϑδδ 4... diea. 





— MAGISTRATU | 161 Ed. IV pr. 1 





CAPUT 1. 


Καὶ ἐπειδὴ μεμαϑήκαμεν ἔναγχος βαρβαρικόν viva καὶ ϑρασὺν εἶναι παρ᾽ αὐτοῖς νόμον οὐ Ῥωμαίοις 
οὐδὲ τῇ δικαιοσύνῃ τῆς ἡμετέρας πρέποντα πολιτείας, ὅπως ἂν ἀῤῥενες μὲν κληρονομοῖεν τῶν γονέων, ϑήλειαι 
δὲ μηκέτι, διὰ τοῦτο ϑεσπίζομεν τῷ παρόντε ϑείῳ χρώμενοι νόμῳ πρὸς τὴν σὴν μεγαλοπρέπειαν, ὁμοίας 
εἶναι τὰς διαδοχὰς καὶ ὅσα τοῖς Ῥωμαίων διατέτακται νόμοις ἐπέ τε ἀνδρῶν ἐπέ τὲ γυναικῶν, ταῦτα καὶ ἐν 
᾿ἀρμενίᾳ κρατεῖν. διὰ τοῦτο γὰρ δὴ καὶ τοὺς ἡμετέρους ἐκεῖσε κατεπέμψαμεν νόμους, ἵνα εἰς αὐτοὺς ἄφο- 
1 ρῶντες οἵτω πολιτεύοεντο. Ἐπειδὴ δὲ τὰ ἤδη προειληφότα ἅπαντα ἀνακινεῖν τῶν ἀτοπωτάτων ἐστέ, διὰ 
τοῦτο ϑεσπίζομεν τόνδε τὸν νόμον κρατεῖν ἀπὸ τοῦ καιροῦ τῆς εὐσεβοῦς ἡμῶν βασιλείας, ὥστε τὰς τῶν ἐξ 
ἐκείνου τελευτησάντων μέχρι νῦν διαδοχὰς κατὰ τοῦτον πολιτείεσϑαι τὸν τρόπον, πλὴν εἰ μὴ ἔτυχον διαλυ- 
σάμενοε ἢ ἄλλως πρὸς ἀλλήλους ἀπαλλαγέντες. εἰ γάρ τε τοιοῦτον γέγονε, τοῦτο ἐπὶ τῆς οἰκείας μένειν 
2 ἰσχύος καὶ μηδαμῶς ἀνακινεῖσϑαι ϑεσπίζομεν. Μετέχειν δὲ αὐτὰς καὶ τῶν καλουμένων γενεαρχικῶν 
χωρίων ἀπὸ τοῦ εἰρημένου χρόνου βουλόμεϑα. εἰ μέντοι συμβαίη τινὰς εὑρεϑῆναι, οἵπερ καίτοε μὴ καλου- 
μένας τὰς ϑυγατέρας εἰς τὴν ἐξ ἀδιαϑέτου διαδοχὴν peter ὅμως κληρονόμους, μετεῖναι κἀκείναις καὶ τοῖς 

αὐτῶν γενομένοις τῆς τῶν γενεαρχεκῶν πραγμάτων διαδοχῆς. 

QEnmihoyos) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
καὶ παραφυλάξαι καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω, ὥξςτε τοὺς ἡμετέρους νόμους διὰ πάντων κρατεῖν καὶ 
εἶναι κυρίους" ἀρχομένου μὲν τοῦ παρόντος νόμου, καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν, ἐκ τῶν προοιμίων τῆς ἥμε- 
τέρας βασιλείας, τῷ παντὲ δὲ συμπαραταϑησομένου χρόνῳ καὶ εἰς τὸ λοιπὸν ἅπασι πολετευσομένου τρόποις 
καὶ παρὰ πάντων φυλαχϑησομένου. Dat. X. kal. Aug. Belisario vc. cons. [a. 935.] 





A 
IIEPI THX APXHZ 9OINIKHZ AIBANH3IAZX. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἱερῶν τῆς Ec πραιτωρίων τὸ δεύτερον, ἀπὸ ὑπάτων 
καὶ πατρικίῳ. 
(Ilgooíuiov.) ᾿Αμίσϑους μὲν χρῆναι γίνεσϑαι τὰς ἀρχὰς ἤδη νόμος ἡμέτερος λέγει, ὃν δὴ καὶ κύριον 
εἶναι διὰ πάντων τίϑεμεν. τ 
APUT 1. 


"Enti; δὲ πάντα περισκοπούμενοι πρός τε τὴν τῶν ὑποτελῶν εὐγνωμοσύνην πρός τε τὴν τῶν τόπων 
φυλακὴν τὰς ἀρχὰς τὰς μὲν συνήψαμεν, τὰς δὲ διείλομεν, τὰς δὲ εἰς ἀλλο καὶ ἄλλο μετεστήσαμεν σχῆμα, 
τινὰς ἐξ αὐτῶν ὑψηλοτέρας τε ἅμα ποιήσαντες καὶ ὀνόμασι μείζοσι τῶν νῦν ὄντων κατακοσμήσαντες, καὶ 
πραίτωράς τε καὶ ἀνθυπάτους καὶ μοδεράτωρας καὶ κόμητας παρὰ τὸ πάλαι κεκρατηκὸς εἰς τὴν πολιτείαν 


Edictum IV Graece tantum extat in M. 





L Et quoniam nuper. cognovimus barbaricam quandam audacemque esse gm eos legem neque 
Romanis neque nostrae reipublicae iustitiae congruentem, ut masculi in parentum hereditatem succedant, 
feminae vero non, propterea sancimus usi praesenti ad magnificentiam tuam sacra lege, aequales esse 
successiones et quaecunque et de viris et de mulieribus Romanorum legibus constituta sunt, haec etiam in 
1 Armenia obtinere. Idcirco enim nostras leges illuc transmisimus, ut eas respicientes ita viverent. Quo- 
niam autem quae praeterierunt omnia commovere absurdissimum est, ideo statuimus hanc legem valere 
. inde ab initio pii nostri imperii, ut eorum qui ab eo tempore huc usque defuncti sunt successiones hoc 
modo tractentur, nisi qui iam transegerint aliove modo inter se pacti fuerint. Si enim tale aliquid faetum 
2 sit, id in sua auctoritate permanere nulloque modo commoveri iubemus. — Participes autem eas etiam 
praediorum, quae genearchica vocantur, a praedicto tempore esse volumus. Si qui tamen inveniantur, 
qui filias, quamquam ad successionem ab intestato non vocantur, tamen heredes scripserint, illae et qui ex 
Mis nati fuerint successionis in res genearchicas participes sint. : 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et hac sacra declarantur lege, excellentia tua et custo- 
dire et effectui tradere studeat, ut leges nostrae per omnia valeant auctoritatemque habeant ; incipiente quidem 
praesenti lege αὐ initio imperii nostri, ut iam dirimus, in omne vero tempus patente et in posterum 
omnibus modis vim habente atque αὖ omnibus observanda. 





IV. 
DE MAGISTRATU PHOENICIAE LIBANICAE. 


Jdem Imperator lohanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum, exconsuli et patricio. 


Praefatio. Gratuito creari oportere magistratus iam lex nostra praecipit, quam sane etiam in 
omnibus valere volumus. 

Ll Quoniam vero omnia circumspicientes et ad subditorum fidelitatem et ad locorum custodiam 
alios magistratus coniunzimus, alios divisimus, alios in aliam atque aliam formam mutavimus, nonnullis 
eorum etiam sublimioribus factis nominibusque maioribus, quam quae nunc sunt, decoratis, et praetoribus 
et proconsulibus et moderatoribus et comitibus secundum pristinam consuetudinem in rempublicam intro- 





6 πολιτεύειντο M* | 11 εἰ μὲν γὰρ coni. Zachariae | laeus | 18 subscr. om. lul, ἐγράφη om. rell. Ath., d. X. 

| 12 ἐξ Agylaeus] ἐξαίτασιν M, ἐξ ἔϑους Zachariae | (XVII Zachariae) k. Aug. Bilisario u. 6. conss. M || 20 

(cf. ful. quamvis ab intestato parentibus suis secun- | περὶ ἀρχῆς τῆς cum Scrimgero vulg.| 21 τὸ &' ΜῚ 23 
dum pristinam Armeniorum consuetudinem | νόμος] nov. VIII 

non succedebant) perperam. | 17 χρόνου M, corr. Agy- 

HL 96 


10 


15 


25 


Ed. IV 1.2 169 DE MAGISTRATU 


—— — 


sismyayÓvteG καὶ πάντα ἐπὶ ὠφελείᾳ ταύτης πράξαντες. διὰ τοῦτο φήϑημεν χρῆναι καὶ τὴν ἀρχὴν τῆς πρὸς 
τῷ “Ἰιβάνῳ Φοινίκης ἐκ τῶν ἡγεμονικῶν εἰς σπεκταβιλίαν ἐνεγκεῖν, καὶ τὸ τοῦ μοδεράτωρος αὐτῇ δοῦναι 
σχῆμα καὶ σιτήσεις αὐτῇ ἄχρι δέκα λιτρῶν ἀφορίσαι χρυσίου, αὐτοῦ μὲν μηδὲν τῷ δημοσίῳ παρέχειν ὀφεί- 
λοντος προφάσει τῆς τοιαύτης προαγωγῆς, τοῦ δὲ τὸ Φοινίκης σκρίνιον τρακτείοντος δέκα μόνας χρυσίου 
λίτρας ἐτησίας διδόντος ἀπὸ τοῦ κανόνος τῆς αὐτῆς ἐπαρχίαβ τῷ κατὰ καιρὸν περιβλέπτῳ πριμικηρίῳ τῶν 
λαμπροτάτων τριβούνων νοταρίων ὑπὲρ τῆς πρῴην αὐτῷ δεδομένης δωρεᾶς, ὅπερ καὶ βενεφίκιον ὀνομάζεται, 
καὶ ταύταις δὴ καὶ μόναις ἀρκεῖσϑαι αὐτόν. τοῦ μοδεράτωρος καϑαροῦ δόσεως πάσης φυλαττομένου, καὶ 
ἔχοντος μὲν καὶ τὴν τῶν ἄλλων στρατιωτῶν ὑπουργίαν καϑ' ὅσον αὐτῷ δίδωσιν ἡ ϑεία ἡμῶν διάταξις" 


CAPUT II. 


πλὴν ἀλλ ἐξαίρετον αὐτῷ δίδομεν τὸν ἀριϑμὸν τῶν ἀνδρειοτάτων τερτιοδελμάτων, ὃς ἐπὶ τῆς Φοι- 
γέίκων χώρας ἐστίν, ὧςτε αὐτοῦ κατακούειν ἕπεσϑαί τε αὐτῷ καὶ ταῖς αὐτοῦ πείϑεσϑαι κελεύσεσιν, ὁπόσαι 
προΐοιδν ἐπί τε ταῖς τῶν δημοσίων εἰςπράξεσιν ἐπί τε ταῖς τῶν δημοσίων καταστάσεσιν ἐπί τε ταῖς τῶν 
πόλεων ἀπαϑείαις. ταῦτα τοίνυν ἅπαντα ϑεσπίζομεν τὴν σὴν ὑπεροχὴν ἐπισταμένην, διότι καὶ σύμβολα 
παρ᾿ ἡμῶν γίνεσϑαι προβετάχϑη πρὸς τὸν τῆς ἀρχῆς ταύτης ἡγούμενον, τὰς decem librarum auri τὰς ὑπὲρ 
σιτήσεων ἐκ τῶν τῆς ἐπαρχίας φόρων ἐκτάττειν, οὐδὲν ἐλαττουμένων τῶν διατετυπωμένων δίδοσθαι ἔτους 
ἑκάστου τῷ περιβλέπτῳ πριμικηρίῳ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων νοταρίων παρὰ τοῦ τοῖς δημοσίοις ἐφεστῶ- 
1 τος λογισμοῖς, ἀλλ᾿ οὐδὲ πλείονός vwos γινομένης προεϑήκης αὐτῷ, Ἔχειν δὲ αὐτὸν προτέραν μὲν σπουδὴν 
τὴν περὶ τὸ δημόσιον εὔνοιαν, δευτέραν δὲ τὴν περὶ τῆς εὐταξίας τῶν πόλεων, καὶ τρίτην τὴν πρὸς τοὺς 
ἰδιώτας δικαιοσύνην, πάντων, ὡς εἴρηται, τῶν γεγραμμένων παρ᾽ ἡμῶν ἐν τῇ ϑείᾳ ἡμῶν διατάξει προφάσει 
2 τῆς καταστάσεως τῶν μοδερατώρων καὶ τῶν λοιπῶν ἀρχόντων καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ χώραν λαμβανόντων. 
μέντοι γε ὁ ῥηθεὶς ἀριϑμὸς τῶν καϑωσιωμένων τερτιοδελιάτων κατὰ κέλευσιν ἡμετέραν εἰς ἑτέρους μετα- 
σταίη τόπους, φροντιοῦμεν ἡμεῖς ἕτερον αὐτῷ ἀντικαταστῆσαι, ὥςτε μηδὲν αὐτῷ παντελῶς ἐλλείπειν τῆς 
γενομισμένης ve καὶ ἀρκούσηβ βοηϑείας. τοῦ περιβλέπτου δουκὸς πρὸς τὸν εἰρημένον λόγον οὐδεμίαν ἔχοντος 
μετουσίαν" οὐδὲ γὰρ ἐπικοινωνῆσαι αὐτὸν βουλόμεϑα οὔτε τοῖς ῥητῶς δεδομένοις στρατιώταις τῷ περιβλέπτῳ 
μοδεράτωρι οὔτε ἰδιωτῶν οὐδενί, οὔτε ταῖς ἐκείνων δίκαις ὅταν ἔχοιεν πρὸς ἀλλήλους, οὔτε εἰ τῶν ἰδιωτῶν 
τις Évdyovro* πρὸς ove οὐδεμίαν δεδώκαμιεεν αὐτῷ μετουσίαν, ἐπεὶ πολὺ τὸ μέσον ἐστὶ στρατιωτικῆς τε φρον- 
τίδος καὶ πολιτικῆς διοικήσεως, καὶ δεῖ διακεκρίσϑαι ταῦτα, καϑάπερ οἱ πατέρες τῆς πολιτείας ἡμῖν ἔταξάν 
τε καὶ κατεστήσαντο. εἰδότων τῶν περιβλέπτων δουκῶν, ὡς εἴπερ ἐιιβαλεῖν ἑαυτοὺς ϑαρρήσαιεν πράγμασι 
σολιτικοῖς, οὐδὲ τῶν στρατιωτικῶν ἀντιλήψονται καὶ ὑπὸ τὴν ἀρχὴν ταύτην τετάξονται. βουλόμεϑα γὰρ 
κατὰ μηδὲν ἐλάττονα τὴν ἀρχὴν ταύτην τῆς τοῦ δουκὸς ἀρχῆς καϑεστάναι, ἀλλ᾿ ἀντέχεσϑαι μέν, ὡς εἴρηται, 
«ijs τῶν δημοσίων εἰξβπράξεως σὺν σφοδρότητι πάσῃ, ἀντέχεσϑαι δὲ καὶ τῆς τῶν ἰδιωτῶν ἀπαϑείας, καὶ μὴ 
συγχωρεῖν μήτε τοῖς περιβλέπτοις δουξὶ μήτε τοῖς λαμπροτάτοις φυλάρχοις μήτε τινὲ τῶν δυνατῶν οἴκων, 
ἀλλὰ μηδὲ τῷ ϑείῳ ἡμῶν πατριμονίῳ ἢ τοῖς ϑείοις ἡμῶν πριβάτοις ἢ τῷ ϑείῳ ἡμῶν οἴκῳ τὴν οἱανοῦν 
ἐπαγαγεῖν τοῖς ἡ μετέροιβ ὑποτελέσε ζημίαν; οὐδὲ κατακλίνεσϑαι οὐδὲ τρέμειν, ἀλλ ἀνδρικῶς τῶν ὑπηκόων 
ηγεῖσϑαει καὶ πάντα πράττειν ὁπόσα éni τοῖς ἄλλοις μοδεράτωρσε νενόμισται. καὶ οὕτω τὰ περὶ τῶν ὅλων 
αὐτῷ διοικεῖσϑαι. 





ductis, omnibusque ad eius utilitatem actis, propterea putavimus oportere etiam magistratum Phoeniciae 
ad Libanum ec ordinariis in spectabilem transferre, et moderatoris formam ei dare et annonas ei usque 
ad decem auri libras assignare, ita ut ipse quidem propter hanc promotionem fisco nihil praebere debeat, 
sed Phoeniciae scrinii tractator decem tantum auri libras annuas det ex canone eiusdem provinciae specta- 
bili pro tempore primicerio clarissimorum tribunorum notariorum pro munere nuper ei tributo, quod etiam 
beneficium nuncupatur, et illis solis contentus sit. Moderator autem a muneribus omnibus purum $e con- 
servet, atque etiam ceterorum militum ministerio utatur, quomodo ei sacra nostra constitutio permittit ; 

IL verumíamen eximium illi damus fortissimorum Tertiodelmatorum numerum, qui in Phoenicum 
regione est, ut ei oboediant eumque sequantur et iussis eius pareant, quaecunque et de vectigalium ea- 
actionibus et de reipublicae disciplina et de civitatum incolumitate procedunt. Haec igitur omnia eacel- 
lentiam tuam scientem, quoniam etiam praecepta a nobis fieri iussa sunt ad huius magistratus praefectum, 
sancimus decem illas pro annonis libras auri ez: provinciae tributis constituere, ita ut minime imminuantur, 
quae dari constituta sunt quotannis a publicarum rationum procuratore spectabili primicerio clarissimorum 
1 tribunorum notariorum, sed ne C An quidem quicquam ei addatur. Sit autem primum ei studium 
μέ fisco prospiciat, alterum ut disciplinam curet civitatum, tertium ut iustitia erga privatos utatur; cum 
omnia (ut dictum est) quae scripta sunt a nobis in sacra nostra constitutione de statu moderatorum reli- 
9 quorumque magistratuum statu, etiam in illo locum habeant. δὲ vero dictus devotorum tertiodelmatorum 
numerus ea iussione nosíra in alia transferatur loca, nos in eius locum alterum illi substituendum cura- 
bimus, ut nihil eum omnino ex solito et sufficiente aucilio deficiat. Spectabilis autem dux nullam habeat 
partem in ea quam diximus ratione: neque enim communionem ei esse volumus aut cum militibus nomi- 
-natim datis spectabili moderatori, aut cum privatorum ullo, neque in litibus illorum, si quas inter se 
habeant, neque si quis privatorum reus sií: in quibus nullam ei partem dedimus, quoniam multum 
interest inter militarem curam et civilem administrationem atque haec esse disiuncta oportet, quemadmodum 
patres reipublicae nobis ordinarunt et constituerunt. Sciantque spectabiles duces, si rebus civilibus se 
tmmiscere ausi sint, ne militares quidem se exercituros esse et huic magistratui subiectum iri. Volumus 
enim in nulla re inferiorem hunc magistratum. ducis magistratu esse, sed operam dare sicut dictum est 
fiscalium exactioni cum omni severitate, operam dare etiam privatorum incolumitati, nec permittere aut 
spectabilibus ducibus aut clarissimis tribunis aut ulli ez domibus potentium, sed ne sacro quidem nostro 
patrimonio aut sacris nostris privatis aut sacrae nostrae domui, ut quicquam damni subiectis nostris in- 
ferant, nec flecti nec trepidare, sed fortiter subiectis praeesse omniaque facere, quaecumque in aliis modera- 
toribus valent. Atque ita quae ad rerum summam pertinent ab eo administrentur. 














4 προαγωγῆς Zachariae] προσαγωγῆθ M | 6 λαμ- τοῦ M Ι, 10 εἰ ἔχειν M, καὶ ἔχειν Zachariae || 28 sg. 
σεροτάτῳ πριμικηρίῳ τῶν —— τριβούνων M, οὐδὲ — οὐδὲ — οὐδὲ (sed οὔτε εἰ τῶν) M, corr. Schoell 
corr. Zachariae | Ἴ καϑαρᾶ M, corr. Zachariae || 9 ὃς | || 28 στρατιωτῶν M^ || 31 sg. μηδὲ — μηδὲ — μηδὲ — 
Osenbrüggen] ὡς M || 11 malim ταῖς δημοσίαις στάσε- μήτε M, corr. Schoell 
σιν sed cf. p. 69,8||13 duri M||15 πριμικυρίῳ M || τῶν] 


20 


25 


30 


35 





FORMA PRAGMATICA 163 Ed. IV— VII pr. 





CAPUT ΤΙ. 


"Ewsivo μέντοι γίνεσθαί τε καὶ κρατεῖν BovióusDa, τὸ τὰς σιτήσεις τῶν περιβλέπτων δουκῶν ἐκεῖϑεν 
αὐτοὺς — ὁπόϑεν ἄν ὃ περίβλεπτος τῆς ἐπαρχίας μοδεράτωρ ἐκτάξειε, πρόδηλον Ov, ὡς οὐ μετὰ 
τοσαύτης ἀδρανείας προΞςέξουσε τοῖς πράγμασιν, ὡς μηδὲ τὰς οἰκείας σιτήσεις ἰσχύειν ἀπαιτῆσαι, εἰδότες ὡς 
εἰ παρὰ ταῦτά τι — ποινὴν viginti librarum auri καταϑήσουσι. Ἢ : ai : 

{Ἐπίλογος.δ Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν xai διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ὑπεροχὴ 
ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοῦναι σπευσάτω. 





— 


E 


H AIATASIS ANAIPOYSA ΤῊΝ ΤῸΝ EKATON ENIAYT9N 
ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΝ EHI ΤῸΝ EYKTHPI9N OIK2N. 





—— 


S 
IAIKTON TOY EYZXEBESTATOY ἩΜΩ͂Ν AEXIIOTOY 
IOYZTINIANOY. 





Z 


TYHOZ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ HEPI APIYPOIPATIK9N 
ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΩΝ. 


? Me - ΄ 2 - - - - E I δα » , - , , 2 

Ev ὀνόματε τοῦ δεσπότου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Φλάβιος ᾿ἸΙουστινιανὸς 

᾿“λαμανικὸς Γοτϑικὸς Φραγγικὸς Γερμανεκὸς Αντικὸς “λανικὸς Οὐανδαλικὸς ᾿ἀφρικὸς εἰσεβὴς εὐτυχὴς ἔνδοξος 
νικητὴς τροπαιοῦχος ἀεισέβαστος “ὕγουστος ᾿Ιουλεανῷ. 


{(Προοέμεον.» "Osmeo ἀεὶ 7; τῆς ἀρετῆς δύναμις ἐν τοῖς ἐναντίοις διαφαίνεται, οὕτω καὶ ἡ βασιλικὴ 
πρόνοιά τε καὶ διοίκησις ἐν ταῖς τῶν ὑπηκόων ἐνστάσεσι φανεροῦται. καὶ εὐκταῖον μὲν ἡμῖν μηδέποτε τῇ 


Edictum V Graece extat in M; est exemplar graecum που. CXI εἰ iurta eius versionem latinam, quae sola 
in corpus 168 novellarum transiit, erhibitum p. 521, 6. 

Edictum VI Graece extat in M ; est nov. CX XII et eius loco editum p. 592, 1s. 

Edictum VII Graece tantum eztat in M. 





IL ud famen fieri et valere volumus, ut spectabilium ducum annonas inde ii percipiant unde- 
cumque speciabilis provinciae moderator iis delegaverit, cum manifestum sit, eos non cum tanía inertia 
res curaturos esse, uf ne proprias quidem annonas exigere possint; qui si quid adversus haec fecerint, 
sciant se poenam viginti librarum auri soluturos esse. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram declarantur legem tua sublimitas ad 
opus effecitumque adducere studeat. 





F. 


CONSTITUTIO QUAE CENTUM ANNORUM PRAESCRIPTIONEM IN 
AEDIBUS SACRIS ABROGAT. 





V1. 
EDICTUM PIENTISSIMI DOMINI NOSTRI IUSTINIANMI. 





VII. 


FORMA PRAGMATICA DE ARGENTARIORUM CONTRACTI BUS. 


In nomine domini Iesu Christi dei nostri Imp. Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Ger- 
manicus Anticus Alanicus V andalicus Africus pius feliz inclutus victor ac triumphator semper Augustus Iuliano. 

Praefatio. Ut semper viríutis vis in rebus adversis elucet, ita etiam imperatoria providentia et 
gubernatio in subditorum angustiis apparet. Et optandum quidem nobis est, ne quid unquam reipublicae 





1 ve Serimger] τε M | 2 ὃν om. in lac. 6—7 litt. M| | 493,24). | 11 γοθϑικός M] 18 "Iovisavós M* vulg. Ad- 
3 σιτήσεις Zachariae] αἰτήσεις M| 4 boginti librarum | vocatum eum fuisse recte statuit Zachariae, praef. urbi (sic 
auri M | 6 subscr. deest; const. data post nov. VIII (cf. | Biener 533) solo λογιότητος (p. 166, 10.32. 161,15. 23) no- 
p. 161,23) eodem fere tempore quo nov. XXIV sqq. aut | mine appellari non poterat (cf. p. 501, 23) | 20 μηδέποτε 
, CI sq. a. 535 vel 536 (cf. 162, 22 eum 498,31; 162, 28 cum | Zachariae] μηδὲν ποτε M 
96* 


5 


10 


15 


20 


Ed. VII. pr. 1. 2 1064 FORMA PRAGMATICA 





ἡμετέρᾳ πολιτείᾳ ἐναντίον τε συμβαίνειν" εἰ δὲ ἢ τὸ τῶν ἀνϑρωπίνων πραγμάτων εὐμετάβλητον ἢ ἡ τοῦ 
ϑείου νεύματος κίνησις τοῖς ἀνϑρωπίένοιβ ἐνσκήπτεε κακοῖς, ἡ ἐπαγομένη ἄνωϑεν μετὰ φιλανϑρωσείας za 
δεία τῆς βασιλικῆς προνοίας ve καὶ φιλανθρωπίας ὑπόϑεσις γίνεται. ὅπερ καὶ ἐν τῷ παρόντι συμβέβηκε 
φόνῳ οὐ δεόμενον διηγήματοθ. ἡ γὰρ εἰς πάντας τοὺς τόπους διελϑοῦσα τοῦ ϑανάτου περίστασις οὐδενὶ 
ἀναγκαῖον slvat ποιεῖ ἐκεῖνο ἀκούειν, ὅπερ ἕκαστος ὑπέμεινεν. πολλῶν τοίνυν οἷα ἐξ ἀπροόπτου γενομένων, 
ἅπερ δυρκόλως ἂν ἄλλος ἐπήγαγε χρόνος. οἱ ἐν τῷ τῶν ἀργυροπρατῶν σωματείῳ καταλεγόμενοι προρῆλϑον 
ἡμῖν, φάσκοντες τινὰς κληρονόμους καὶ διαδόχους τινῶν ἀγράφω! παρὰ τῶν ἀργυροπρατῶν χρυσίον ἢ καὶ 
ἄργυρον ἢ καὶ ἕτερα εἴδη κομισαμένων εἰς ἀγνωμοσύνην ὁρᾶν, οἷα μήτε τῶν λαβόντων περιόντων μήτε 
αὐτῶν τῶν κληρονόμων ἢ διαδόχων δυναμένων ἐξ ἐγγράφων ἐλέγχεσϑαι. 


CAPUT I. 


, Τοῦτο τοίνυν ϑεραπεῦσαε avtovüátovres ϑεσπίξομεν, τοὺς κατὰ τοῦτον εὐθυνομένους τὸν τρόπον πρό 
γε πάντων πρὸς τὸ ὀρϑὸν συνειδὸς ἀποβλέποντας ἀνενδοιάστως ὁμολογεῖν «à δοϑέντα παρὰ τῶν ἀργυρο- 
πρατῶν ἐκείνοις, ὧν αὐτοὶ ὑπήηλϑον τὰ δίκαια, ταὐτὸ δὲ τοῦτο καί τενὰξ περιόντας περὶ τοὺς ἐκ τοῦ κατ᾽ 
αὐτοὺς συστήματος πράττειν. ὅπερ καὶ παρὰ τῶν ἱκετῶν εὐθυνομένων παρὰ τῶν αὐτῶν διαδίκων γίνεσϑαι 
προρτάττομεν. εἰδότος ἑκατέρου μέρους, cS εἰ ἐλεγχϑείη 5 διὰ τῆς τῶν ὑπουργησάντων ὠνῆς ἢ διὰ τῆς 
τῶν ἡμερησίων καταγραφῶν μεϑ' ὅρκου γινομένης προαγωγῆς ἢ δὲ ἄλλης τινὸς ἱκανῆς ἀποδείξεως, ἐν διπλῷ 
οἱ ἀγνωμονοῦντες καταϑήσουσιν, ἅπερ δολέως καὶ κατὰ ἀγνωμοσύνην ἠρνοῦντο ἢ κρύψαντες ἢ γνῶναι τὸ τοῦ 
σράγματος ἀληϑὲς ἀμελήσαντεβξ. 


CAPUT II. 


Δεύτερον ἡμῖν παρὰ τῶν ἐκ τοῦ αὐτοῦ τῶν ἀργυροπρατῶν σωματείου ἀνηνέχϑη κεφάλαιον, ὥςτε μὴ 
ἀναγκάζεσϑαι αὐτοὺς ταῖς προφερομέναις παρ αὐτῶν τῶν συναλλακτῶν ὁμολογίαις ἢ σειττακίοις ἢ λογοϑε- 
σίοις τῇ ἐκείνων καταγραφεῖσι χειρί, εἶτα ἀμφιβαλλομένοις, διὰ τῆς τῶν ἀγοραίων συμβολαίων συγκρίσεως 
τὴν πίστιν ἐπιτιϑέναι, διὰ τὸ τὸ xar αὐτοὺς σύστημα πολλοῖς μέν, μάλιστα δὲ τοῖς εὐγενέσιν ἀνϑρώποις 
πιστεύειν, μὴ ἀνεχομένοις τὰ ἑαυτῶν δημοσιεύεσϑαι συναλλάγματα ἢ τὴν τῶν οἰκείων περιουσιῶν φανεροῦ- 
σθαι κατάστασιν, καὶ βουλομένοις, ὡς εἰκός, τοῖς ἔξωϑεν μείζονας ἢ, ἐλάττονας φαίνεσϑαι, ἀλλὰ χρῆναι τὰ 
γενόμενα εἰς αὐτοὺς (Qiógeipa, καϑὰ εἴρηται, γράμματα τὴν ἴσην τῶν ἀγοραίων συμβολαίων δίναμιν ἔχειν. 
1 Καὶ ἐν τούτῳ τοίνυν ἡμεῖς ὁδόν τινα μέσην βαδίζοντες, ἧστερ καὶ τοὺς ἀργυροπράτας κατὰ τῶν ἐπὲ vois 
τοιούτοις κεφαλαίοις διαδίκων καὶ αὖϑις ἐκείνους κατ᾽ αὐτῶν βουλόμεϑα χρήσασϑαι, ϑεσπίζομεν, εἰ τοιαῦτα 
προφέρουσιν ἐδιόχειρα τῶν συναλλαξάντων γράμματα, ἅπερ ἢ αὐτός, οὕτινος εἶναι λέγεται, ἢ οἱ αὐτοῦ κληρο- 
νόμοι v8 καὶ διάδοχοι οὐ δύνανται μεϑ' ὅρκου δόσεως ἀπαρνήσασϑαε οἷα παρ᾽ ἐκείνου γεγράφϑαι, οὗπερ 
ὄνομα φέρουσι, τὴν ἀναργυρίαν μὴ προβαλλόμενοι, ἀλλὰ καὶ δυνηϑείη πρὸς τούτοις ὁ ἀργυροσιράτης ἐξ ἀγο- 
ραίου γραμματείου τὸ ἔγγραφον πιστώσασθαι, ἢ αὐτὸς μὲν τούτου καταλιγωρήσειεν, ὁ δὲ ἀντίδικος μὴ δυνη- 
ϑείη ἐκ τῆς ἄλλου ἀγοραίου συγκρίσεως ἐλέγξαι τὸ ψεῦδος, τηνικαῦτα ἐκ τῶν ὡμολογημένων καὶ ἀναμφιβόλων 
καὶ τῇ τῶν μαρτύρων. — βεβαίων ἐδιοχείρων συμβολαίων πρὸβ τὰ παρὰ τῶν ἀργυροσπιρατῶν ἢ κατ᾽ 
αὐτῶν προφερόμενα τῶν συναλλαξάντων ἐδιόχειρα γράμματα τὴν σύγκρισιν yivead'a, καὶ εἶναι αὐτὰ βέβαια, 





nostrae adversi eveniat ; verum si aut rerum humanarum instabilis natura aut divinae voluntatis commotio 
humanis malis instat, benigne inflicta caelitus castigatio imperatoriae providentiae et benignitatis occasio 
fit. Quod etiam hoc tempore accidit, neque Me. eapositione, Mortis enim periculum per omnia loca 
propagatum nemini necessarium reddit illud audire, quod unusquisque passus est. taque cum multa 
quasi ex ünproviso inciderint, quae non facile tempus aliud induaisset, qui in collegio argentariorum 
recensentur nos adierunt, dicentes heredes nonnullos ac successores quorundam, qui sine scriptis ab argen- 
tariis aurum aut etiam argentum aut etiam alias species accepissent, ad malevolentiam verti, quod neque 
qui acceperint superessent neque ipsi heredes vel successores ex scriptis convinci possent. 

Ll Huic igitur rei mederi studentes sancimus, ut qui hoc modo in iudicium vocati sunt, ante omnia ad 
rectam conscientiam spectantes indubitanter confiteantur, quag ab argentariis illis sint data, in quorum 
iura successerunt, idemque etiam superstites quidam de eis qui ea ipsorum sunt collegio faciant. Quod 
etiam a supplicibus, cum αὖ adversariis suis in ius vocantur, fieri iubemus.  Sciente utraque parte, 
si aut ministrorum testimonio aut diariorum prolatione cum iureiurando facta aut aliqua idonea proba- 
tione convincatur, improbos duplum eius, quod fraudulenter et improbe negaverint, soluturos esse, sive rei 
veritatem occultaverint sive cognoscere neglezerint. 

IL. Aíterum ad nos ab eodem argentariorum corpore relatum est caput, ne compellantur prolatis a 
se contractuum | confessionibus aul tabulis aut ratiociniis illorum manu conscriptis, deinde in dubium 
vocatis, per publicorum instrumentorum collationem fidem imponere, propterea quod ipsorum collegium 
. multis et praecipue nobilibus hominibus credat, qui contractus suos publicari aut rerum suarum statum 
manifestum. fieri non patiantur malintque, ut consentaneum est, extraneis maiores quam minores videri, 
sed ut chirographa, ut dicium est, sibi tradita eandem quam publica instrumenta vim obtineant. 
1 AZtiam in hoc igitur mediam nos quandam viam ingressi, qua et argentarios adversus eos, qui de talibus 
rebus litem movebunt, et rursus illos adversus hos uti volumus, sancimus, si tales autographae contrahen- 
tium litterae proferantur, quas aut ipse, cuius esse dicuntur, aut ipsius heredes successoresve non possunt 
iureiurando dato negare ab illo, cuius prae se nomen ferunt, scriptas esse, non numeratae pecuniae ea- 
ceptionem non — sed insuper etiam argentarius publico instrumento scripta —— possit, 
aut ipse quidem id negligat, adversarius vero ea: alterius publici scripti comparatione fraudem redarguere 
nequeat, tunc ex ceris et indubitatis et testium subscriptione confirmatis autographis documentis ad. ea, 
quae ab argentariis aut contra eos proferuntur contrahentium chirographa, comparatio fiat et firma haec 








3 pestem anni 541. significat || 8 μηδὲ — μηδὲ M, corr. | vulg., μὴ coni. Zachariae perperam, idem excidisse mon- 
Kroll | 9 ἀγράφων eum Serimgero vulg. || 18 ἱκετῶν | nulla sine causa statuit || 30 ἄγραφον cum Serimgero 
Zachariae] οἰκετῶν Μ || 14 φωνῆς om. M pr., adscr. | vulg. | κατολιγωρίσει M, corr. Kroll | 32. βεβαίων om. 
M? ut vid. | 19 προοσφερομέναις M, corr. Kroll || 24 | M pr., suprascr. M? ut vid.] βεβαιουμένων coni. Zacha- 
αὐτοὺς Zachariae] αὐτὰ M || 29 xai] x&v cum Serimgero | riae || 33 σύγκρισεν om. in lac. M pr., add. M? ut vid. 


20 . 


dd aco wb 


a 


— ὅμω i2 i ica mdi 





UE UC το iom OALUACIU dm. tp P m rm 


ww EA — 
Mu Ue A ri ers — 


J DE ARGENTARIORUM CONTRACTIBUS 165 : Ed.VII 2—5 





oix ἐλάττονα τῶν ἀγοραίων συμβολαίων ἔχοντα δύναμιν, οἷα οὐκ ἀσφαλείας αὐτοῖς δεούσης, ἀλλὰ μόνου τοῦ 


σχήματος. οὐδενὸς τοῖς ἱκετεύουσε γινομένου προκρίματος ἐκ τοῦ μὴ ἐγκεῖσϑαε ὑποθήκας ἢ κληρονύμων ἢ 
διαδόχων ὄνομα τοῖς παρὰ τῶν συναλλαξάντων εἰς αὐτοὺς ἐγγράφοις γενομένοις. 


CAPUT III. 


Ἕξουσι δὲ οἱ ἐκ τοῦ αὐτοῦ τῶν ἀργυροπρατῶν σωματείου, ἐξ ἴσου δὲ xai oí συναλλάκται τὰς ὁμοίας 
xar αὐτῶν ἀγωγὰς κινοῦντες ἄδειαν, εἴπερ τινὲς τῶν τετελευτηκότων Ór ἀπορίαν κληρονόμους μὲν οὐκ ἔσχον, 
χρεώστας δὲ κατέλεπον, ῆ xal πράγματά τινα ἐκείνοιξ διενεγκόντα ἐν παραϑήκῃ ἢ ὑποϑήκῃ παρά τισεν 
εὑρίσκεται, κινεῖν xav ἐκείνων τὰς ἁρμοζούσας αὐτοῖς ἀγωγὰς καὶ τὸ ἱκανὸν ἐξ αὐτῶν ἑαυτοῖς περιποιεῖν. 
τὰ ὅμοια δὲ αὐτοῖς φυλαχϑήσεται καὶ ἐπὲ [ταῖς] τῶν ζώντων συναλλακτῶν καὶ χρεωστούντων αὐτοῖς, ὥςτε 
ἐξεῖναι τοῖς ἐνάγουσιν ἢ καὶ ἐναγομένοις βουλομένοις, κἂν μὴ τοῖς συμβολαίοις ὑποϑήκης ἐμφέρεται μνήμη, 
ὑποθηκαρίας ὅμως κινεῖν ἀγωγάς, ὡς φύσεε τοῖς τῶν ἀργυροπρατῶν καὶ τῶν συμβαλλόντων αὐτοῖς GvraA- 
λάγμασιν ἑπομένας, καὶ ἔχειν κατὰ τῶν ὑστέρων τῷ χρόνῳ δηλονότε δανειστῶν τὴν προτέμησιν. ἄδικον 
γὰρ τυγχάνει xal τῆς τῶν ἡμετέρων χρόνων δικαιοσύνης ἀλλότριον, τοὺς μὲν εὐεργέτας τῶν ἰδίων στερεῖ- 
σϑαε πραγμάτων, τοὺς δὲ χρεωστοῦντας τοῖς ἀλλοτρίοις ἐντρυφᾶν. 


CAPUT IY. 


Κἀκεῖνο δὲ τῇ ἡμετέρᾳ περὶ αὐτοὺς ἐπικουρίᾳ προςτίϑεμεν. ἐπειδὴ γὰρ τοῖς παρ᾽ αὐτῶν γενομένοις 
συναλλάγμασι σφύδρα ὁ νεαρὸς ἡμῶν νόμος ἀνθίσταται, ó παρακελευύμενος τοὺς εὐεργέτας μὴ χωρεῖν κατὰ 
τῶν πριαμένων τινὰ παρὰ τῶν χρεωστούντων, πρὶν ἂν οὗ πρωτότυποε χρεῶσταε ἄποροι διὰ τῆς ἐκστάσεως 
ἀποδειχϑῶσιν (ὅπερ αὐτοῖς πάνυ καϑέστηκε φορτικόν, διὰ τὸ τοὺς ἀγυράζοντας ὡς ἔκ τινος ἔϑους καὶ 
βεβαιωτὰς ζητεῖν καὶ τὴν ἄλλην ἑαυτοῖς ἀσφάλειαν περιποιεῖσθαι, αὐτοῖς δὲ τοῦτο μήτε ἔϑος μήτε τὴν 
ταχεῖαν τῶν erp y erint ἔκβασιν συγχωρεῖν»), ϑεσπίζομεν διὰ τοῦ παρόντος θείου πραγματικοῦ τύπου 
xar ἰδικὴν αὐτοῖς διδομένου φιλοτιμίαν μὴ δυναμένην ἑτέρῳ προξώπῳ ἢ μεϑοδίῳ ἢ σωματείῳ ἢ ἐπιτηδεύ- 
ματι παντελῶς ἁρμόζειν, τοιαύτης αὐτούς τε καὶ τοὺς αὐτῶν συναλλάκτας, ἡνίκα xaT αὐτῶν ἀγωγὰς κινοῦσε, 
προνομίας ἀπολαύειν ἐν τῷ ἐπιζητεῖν τε καὶ διώκειν τὰ πράγματα, ἐφ οἷς αὐτοῖς 0 χρόνος παρέχει προτί- 
μησιν, ὁποίαν πρὸ τῆς ἡμετέρας. ἔσχον νομοθεσίας, deve αὑτοὺς μὴ βαρουμέγους τῇ ἀποδείξει τῆς τῶν 
χρεωστούντων ἐκστάσεως, εἴπερ μὴ δυνηϑῶσε παρὰ τοῦ πρωτοτύπου τὸ ἱκανὸν ὑπομεῖναι, χωρεῖν κατὰ τῶν 
ἐκποιηϑέντων vm ἐκείνων πραγμάτων καὶ ἐξ ἰδικῆς ἢ γενικὴς ὑποθήκης αὐτοῖς ὑποκειμένων, ἐφ ὧν, καϑὰ 
εἴρηται, προγενέστερα τῶν ἄλλων δανειστῶν ἔχουσι δίκαια. οἰύμεϑα γὰρ τὰ τῷ προειρημένῳ σωματεέῳ καὶ 
τοῖς αὐτῶν συναλλάκταις παρεχόμενα εἰς τὴν κοινὴν συντείνειν εὐεργεσίαν, οἷα αὐτῶν οὐκ ὀλίγοις τισίν, ἀλλὰ 
τοῖς ἐν πάσῃ σχεδὸν τῇ πολιτείᾳ γινομένοις συναλλάγμασιν ὑπουργούντων. 


CAPUT V. 


Kal τοῦτο δὲ αὐτοῖς παρασχεῖν αἰτοῦσι συνείδομεν, ὥςτε ἡνίκα ἄν τισιν ἐπάγωσε δίκας καὶ εἰς τὴν 
- , € , , * - * - * — * 
τῆς δεκατημοιρίας ὁμολογίαν συνελαύνωνται, μὴ ἀπαιτεῖσϑαε ἐγγύας, ἀλλὰ ἀρκεῖν τὴν αὐτῶν ἐπὶ τούτῳ γινο- 





sint nec minorem quam publica insírumenta vim habeant, cum non securitas iis desit, sed sola forma. 
Nec ullum supplicantibus praeiudicium inde fiat, quod non insunt hypothecae aut heredum successorumve 
nomen in scriptis a contrahentibus cum ipsis compositis. 

HL  Zabebunt autem qui ex eodem sunt argentariorum corpore, aeque autem etiam contrahentes, 
quando similes adversus illos actiones movent, facultatem, si qui defunctorum heredes propter inopiam 
non habuerint, delitores vero reliquerint, aut res aliquae quae ad illos pertinuerant depositae vel hypothecae 
nomine obligatae apud aliquos inveniantur, movendi adversus illos competentes actiones et ex ilis satis- 
factionem sibi parandi. Similia autem eis servabuntur etiam in contrahentes viventes eorumque debitores, 
ut liceat actoribus aut etiam reis, si velint, etiamsi in instrumentis hypothecae nulla mentio insit, hypo- 
thecarias tamen actiones movere, quippe quae natura argentariorum eorumque qui cum ipsis contrahunt 
contractus sequantur, et habere in posteriores tempore creditores praerogativam. | Iniustum enim est et a 
nostrorum temporum iustitia alienum creditores rebus suis privari, debitores alienis luxuriari. 

IV. Sed etiam illud nostro in eos patrocinio ail ur: Quoniam enim factis ab ipsis contracti- 
bus vehementer novella nostra lez repugnat, quae vetat creditores adversus eos, qui aliquid a debitoribus 
emerint, prius agere, quam principales debitores per cessionem bonorum inopes esse constet (quod iis sane 
molestum est, ideo quod ementes ex quadam consuetudine et fideiussores quaerunt et aliam sibi securitatem 
parant, ipsis vero id neque consuetudo neque conficiendorum contractuum celeritas permittit), sancimus 
per praesentem sacram pragmaticam formam speciali ipsis datam beneficio, quae alteri personae vel 
collegio vel corpori vel condicioni nullo modo competere potest, et Mas et qui cum ipsis contrahunt, 
quando adversus ipsos actiones instituant, tali privilegio uti in inquirendis persequendisque rebus, in quibus 
eis tempus praerogativam praebet, quale ante nostram legislationem habuerunt, ut non gravati probatione 
bonorum, cessionis a. debitoribus factae, nisi a principalibus satisfactionem consequi potuerint, conveniant 
res ab illis alienatas ef ex: speciali vel generali hypotheca ipsis obnozias, in quibus, ut dictum est, anti- 
quius celeris creditoribus ius habent. Existimamus enim ea, quae dicto argentariorum corpori et iis qui 
cum eis contrahunt conceduntur, ad communem salutem conferre, ideo quod illi contractibus non paucis 
quibusdam, sed in universa fere republica factis serviunt. 

.V. Atque etiam hoc iis petentibus concedere constituimus, ut quando quibus litem inferant et ad 
promissionem decimae partis cogantur, non exigantur ab iis fideiussiones, sed sufficiat ipsorum de hac re 





1 οὐχ ἑλάττονα M | δεούσης Zachariae] ἐνούσης M | IV c.2.|| 19 τύπου ΜῊ] νόμου M? | 23 ὁποίαν Zacha- 
| 3. παρ᾽ αὐτῶν cum Scrimgero vulg. | 8 ταῖς del. Zacha- | riae] ὅποῖα M | 28 πᾶσι M || 30 δεκατομοιρίας M 
riae | ζόντων M | 11 ὕστερον M, corr. Serimger | 14 | (idem 7660, 3. 6). 
.stgotíd'euev M, eorr. Scrimger | 15 veagós—»vónuos] nov. 


5 


15 


20 


30 


Ed. VII 5—7 166 FORMA PRAGMATICA 





μένην κατάϑεσιν, οἵα ἀξίων ὄντων ὑπὲρ ἑαυτῶν πιστεύεσϑαι, ὧν ἡ πίστις καὶ ὑπὲρ ἑτέρων ἀρκεῖν νομίζεται" 
πρόδηλον ὄν, εὑς εἰ τῷ νύμῳ ὑποπεσοῦνται, οὐδὲν αὐτοὺς ὠφελήσει τὸ ἐγγυητὴν μὴ παρασχεῖν, ἀλλὰ καὶ οὕτως 
καταϑήσουσε τὴν τῆς δεκατημοιρίαβ ποινήν, O60 καὶ οἱ ἐνάγοντες αὐτοῖς καὶ πρός γε οἱ παρ᾽ αὐτῶν ἐνα- 
γόμενοι ταῖς ὁμοίαις ὑποτεϑήσονται ποιναῖς. ταύτης καὶ μόνης τῆς διαφορᾶς ἐπὶ τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ οὔσης, 
ccs, καϑάπερ ἔμπροσϑεν εἴρηται, τοῖς ἐκ τοῦ συστήματος τῶν ἀργυροπρατῶν ἐνάγουσε τὴν τῶν ἐγγυητῶν 
δόσιν ἐπὶ τῇ δεκαιημοιρέᾳ κατ᾽ ἰδικὴν ἡμῶν τίνα φιλοτιμίαν συγκεχωρῆσϑααι. 


CAPUT VI. 


"Enti; δὲ xai τὸ εἰς διάφορα «ois ἱκέτας ἕλκεσϑαι δικαστήρια (καὶ μάλιστα πλείστους ἔχοντας συν- 
αλλάκτας, καὶ οἷα συμβαίνει ὀλίγους εὐγνώμονας) οὐ μόνον αὐτοῖς βλάβην, ἀλλὰ καὶ τοῖς κοινοῖς πράγμασιν 
ἐμπόδισμα φέρειν εὑρίσκεται, καὶ ἐν τούτῳ τῷ μέρει τὴν προτέραν ἡμῶν περὶ αὐτοὺς μιμούμεϑα προμήϑειαν 
xai παρακελευόμεϑα αὐτοῖς εἶναι ἰδικοὺς δικαστάς, εἴτε ἐνάγουσιν εἴτε ἐνάγοιντο, τήν τε σὴν λογιότητα καὶ 
Πέτρον τὸν ἐνδοξότατον κόμητα τῶν ϑείων ἡμῶν λαργιτιόνων, ἀπὸ ὑπάτων καὶ πατρίκιον, ὥρτε παρὰ 
ϑατέρῳ τούτων τὰς κινηϑησομένας μεταξὺ αὐτῶν ve καὶ ἑτέρων olasoUv δίκας ἢ καὶ ἤδη παρὰ τοῖς περότερον 
αὐτοῖς παρ᾿ ἡμῶν δεδομένοις δικασταῖς εἶτα ἀποβιώσασιν ἐναρχϑείσας σκοπεῖσϑαι, καὶ — καὶ τοῖς 
ἡμετέροις νόμοις συμβαῖνον δέχεσϑιαε πέρας, καὶ τοὺς ἱκέτας τῆς τῶν πραιτωρίων τριβῆς ἀπαλλαττομένους 
σχολάζειν τῷ οἰκείῳ ἐπιτηδεύματι, τοσοῦτόν τὸ εὐγνωμονέστερον φέρεσϑαι περὶ τὰ τῶν ὑπηκόων συναλλά- 
γματα, ὅσον ἢ αὐτοὶ ἥττονος ἀγνωμοσύνης πειρῶνται ἢ (0i) ἀγνωμονεῖν ἐπιχειροῦντες οὐ συγχωροῦνται 
ἀδίκους αὐτοῖς ἐπιφέρειν βλάβας. 


CAPUT VII. 


AX ἐπείπερ ἡμῖν καὶ ἄλλον τινὰ τῶν δολερῶν ἀνθρώπων ἐφανέρωσαν δόλον ἀπαγγείλαντες, ὥς 
τινε μὲν δανεισάμενοι ἢ δανειζόμενοι παρὰ τῶν ἐκ τοῦ εἰρημένου συστήματος χρήματα ἠγόρασαν ἢ ἀγορά- 
ζουσι κτῆσιν ἀκίνητον ὀνόματε τῶν οἰκείων γαμετῶν ἢ ἄλλων τινῶν περὶ αὐτοὺς ὄντων πρὸς περιγραφὴν 
τῆβ γενικῆς ὑποϑήκης τῶν ὄντων αὑτοῖς καὶ ἐσομένων. πραγμάτων, τινὲς δὲ τὰ ἑαυτοῖς κεχρεωστη μένα 7E ὰ 
τῶν ὑπευϑύνων ἀναλαμβάνοντες ἢ ἐν χρήμασιν ἢ ἐν ἀκινήτοις προβόλου τοῖς πράγμασιν οὐκ εἰς ἴδεον πρός- 
πον, ἀλλὰ καϑὰ εἴρηται ἢ εἰς τὸ τῶν συμβιουσῶν ἢ συγγενῶν τὴν τοιαύτην καταβολὴν ἢ ἐκχώρησιν ἢ 
πρᾶσιν γίνεσϑαι παρὰ τῶν ἐποφειλόντων παρασκευάζουσιν, ὥθτε διὰ τῆς τοιαύτης μεϑόδου ἐκείνους μὲν 
ἀπορίαν προΐσχεσϑαι, τοὺς δὲ ἐκ τοῦ εἰρημένου τῶν ἀργυροπρατῶν σωματείου εὐεργέταβ τυγχάνοντας μὴ 
δύνασθαι ἐκείνοις ἐνάγειν, πρὸς οὃς οὐ δοκοῦσε πεποιηκέναε συνάλλαγμα, καὶ ἐν τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ ἴσην 
φιλοτιμίαν τοῖς vs ἀργυροπράταις τοῖς τε κατ᾽ αὐτῶν ὁμοίας ὑποθέσεις κινοῦσε παρέχοντες κελεύομεν, ὥθτε, 
εἰ δειχϑείη τῶν ἐποφειλόντων τις δόλῳ τὸ μὴ νέμεσϑαι τὰ αὐτῷ προςήκοντα ποιησάμενος καὶ eis ἕτερον 
σιωσηρῶς τὰ οἰκεῖα μεταγαγὼν δίκαια, ἐξεῖναι τοῖς ἐνάγουσε διὰ τῆς in rem ἢ δὲ ἄλλης νομίμου ἀγωγῆς καὶ 
ἐλέγχειν τὸ γενόμενον, καὶ χωρεῖν κατὰ τῶν εἰρημένων πραγμάτων ὡς τοῦ χρεώστου τυγχανόντων, καὶ 
πανταχόϑεν τῆς μηχανῆς ἀπελαυνομένης τὸ ἀζήμιον αὑτοῖς ἐπί τε τῷ χρέει ἐπί τε τοῖς ἐπὲ τούτῳ γινομένοις 
δαπανήμασι περιποιεῖν. ἴσμεν γὰρ τὴν τῆς σῆς λογιότητος καὶ τοῦ μνημονευϑέντος ἐνδοξοτάτου ἀνδρὸς 








facta depositio, cum digni sint quibus per se credatur ei, quorum fides etiam pro aliis sufficere censetur. 
Manifestum autem est, si legi succubuerint, nihil illis profuturum esse, quod fideiussorem non dederint, 
sed nihilominus decimae eos partis poenam soluturos esse, quemadmodum etiam qui litem ipsis inferunt 
et insuper qui ab ipsis in ius vocantur, similibus poenis subicientur ; hoc solo discrimine tn. hoc capite 
servato, quod, sicut iam dictum est, actoribus e collegio argentariorum fideiussorum ob decimam partem 
datio proprio quodam nosíro beneficio remissa est. 


VL. Quoniam vero etiam id, quod supplices ad diversa tribunalia trahuntur (praesertim cum plu- 
rimos habeant contrahentes, et ut fit paucos probos), non solum ipsis damnum, verum eiiam communibus 
rebus impedimentum inferre compertum est, etiam in hac parte priorem nostram circa eos providentiam 
imitamur ac iubemus speciales iis iudices esse, sive agant sive conveniantur, tuam eloquentiam et Petrum 
gloriosissimum comitem. saerarum nostrarum largitionum, ezconsule et patricium, ut apud alterutrum 
horum quaecunque inter ipsos et alios movebuntur lites, aut etiam apud iudices antehac a nobis üs datos 
deinde defunctos iam motae sunt, examinentur et brevem nostrisque legibus convenientem finem accipiant, 
et supplices praetoriorum vecxatione liberati proprio quaestui vacent, tantoque liberalius in subditorum 
coníractibus versentur, quanto aut ipsi minorem improbitatem experiuntur, aut qui improbi esse conantur, 
iniusta iis damna inferre non sinuntur. 


VIL Sed quoniam etiam alium nobis dolosorum hominum dolum manifestarunt, denuntiantes non- 
nullos mutuatos aut mutuantes a dicti collegii personis pecunias emisse aut emere possessiones immobiles 
nomine uaorum suarum aliorumve quorundam ad se pertinentium, ad circumscripiionem .generalis hypo- 
thecae bonorum quae iis sunt aut erunt, nonnullos vero quae ipsis debentur a dibitoribus recipientes aut 
in pecuniis aut in immobilibus omnino rebus, non in suam personam, sed ut diclum est, aut in uxorum 
aut cognatorum nomen huiusmodi solutionem aut cessionem aut venditionem fieri a debitoribus curare, 
ut per (alem machinam illi quidem inopiam praetendant, qui vero ea: dicto argentariorum corpore benigne 
iis crediderunt, in ius vocare nequeant illos, quibuscum contractum inisse non videantur, in hoc quoque 
capite parem munificentiam (am argentariis, quam qui adversus eos similes controversias movent echibentes 
iubemus, si quis debitorum dolo fecisse demonstretur, ne res suas possideat, et ius suum clam in alterum 
transtulisse, licere actoribus per actionem in rem aliamve legitimam et — coarguere et adversus 
dictas res quasi debitoris sint procedere, et undique machinatione pulsa damnum suum et in debito et in 
eapensis οὗ hoc faciis sarcire. Scimus enim eloquentiae tuae memoratique gloriosissimi viri diligentiam 





7 ἔχοντας Kroll] ὄντας M || 9 cf. nov. CXXXVI | Zachariae || 22 οὐχ M? || 24 ἐποφειλομένων M, corr. 
ed. IX. | 11 ὑπὸ ὑπάτων xai πατρικίων M, corr. | R. Schneider || 25 τοὺς Zachariae] αὐτοὺς M || 29 in 
Serimger | 16 ἢ αὐτοὶ Kroll] oí αὐτοὶ M || o£ add. | rém M ||31 αὐτοῖς M || leg. yevouévows? 


25 


30 


DE ARGENTARIORUM CONTRACTIBUS 101 Ed. VII 7. 8 





ἀκρίβειαν τοιαύτην ὑπάρχειν, Gere οἵτω τὰς κινηϑείσας καὶ οὔπω πέρας δεξαμένας ἢ καὶ ὕστερον κενηϑη- 
σομένας ὑποϑέσεις διαθεῖναι, ἐφ᾽ ᾧ τε μήτε τοὺς ἱκέτας ἐκ τῆς τῶν χρεωστῶν ἀγνωμοσύνης ἢ ῥᾳδιουργίας 
ἄδικον ὑπομεῖναι βλάβην, μήτε δὲ τοὺς ἀϑῴους διὰ τῶν ἀδίκων — ἀκαίρους ὑποστῆναι διαστρο- 
φάς, ἀλλὰ καὶ τὰ πρῴην τοῖς δεηϑεῖσι παρασχεϑέντα κύρια καὶ ἀσάλευτα μένειν, καὶ τὰ διὰ τοῦ παρόντος 
ϑείου ἡμῶν φιλοτεμηϑέντα πραγματικοῦ τύπου κατὰ τὸν ἡμέτερον ἐκτελεσϑῆναι σκοπόν, οἵπερ σπουδάζομεν 
τοὺς ὑπηκόους ἅπαντας ὀρϑῶς καὶ ἀρᾳδιουργήτως τοῖς πράγμασι προΞιέναι, καὶ τοὺς ὀφείλοντας διὰ τὸ τοῖς 
τῆς πολιτείας πράγμασιν ὑπουργεῖν ἡσύχου ἀπολαύειν βίου μὴ διὰ τὰς τῶν ἀγνωμονούντων μηχανὰς δικα- 
στηρίοις καὶ ταῖς ἐξ αὐτῶν προξΞομιλεῖν δυερχερείαις τε καὶ ζημίαις. 


CAPUT VIII. 


Ὅπερ δὲ ἐν ἑχάστῳ τῶν εἰρημένων κεφαλαίων ἰδικῶς ἐθήκαμεν, τοῦτο γενικῶς ἐν TQ τοῦ λόγου 
ἐπισφραγίσματι ϑεῖναι συνείδομεν, ἐφ᾽ ᾧ τε ἐν ἅπασι τοῖς προλεχϑεῖσιν ἴσα προνόμια τοῖς ἐν τῷ προειρη- 
μένῳ τῶν ἀργυροπρατῶν σωματείῳ καταλεγομένοις καὶ τοῖς τοΐτων κληρονόμοις καὶ διαδόχοις « ** ép οἷς 
κατὰ τῶν ἀργυροπρατῶν κινοῦσιν ὑπάρχειν. πρέπει γὰρ ἐκείνην ἑκάτερον μέρος τὴν ἀκεραιότητα ἐν τοῖς 
οἰκείοις συναλλάγμασέ τε καὶ πράγμασε διαφυλάττειν, ἣν ἑαυτῷ ζητεῖ παρὰ τοῦ ἑτέρου φυλάττεσϑαι. 
1 Ταῦτα τοίνυν διὰ τοῦ παρόντος ϑείου ἡμῶν πραγματικοῦ τύπου κελεύοντες καὶ τοῦτο προςτέϑεμεν, ὥςτε 
τὴν σὴν λογιότητα καὶ ἅπαντας τοὺς μεγάλους ἄρχοντας συνελθεῖν τοῖς ἐν τῷ προειρημένῳ συστήματι κατα- 
λεγομένοις, ὥςτε εἴτε διὰ προεταγμάτων εἴτε διὰ γραμμάτων εἴτε δὲ ἑτέρου οἱουδήποτε συνήϑους τρόπου 
μετὰ τῆς τοῦ νόμου ἀκολουϑίας τυχεῖν αὐτοὺς τῆς rude: ἐπικουρίας, καὶ δινηϑῆναι κατὰ τῶν ἀγνωμο- 
γνούντων βοηϑηϑῆναι, καὶ μὴ ἀναγκασϑῆναε καὶ αὐτοὺς ἀγνώμονας ἑτέροις φαίνεσϑαι, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνδείξα- 
σϑαι τὸ εὐνοϊκὸν καὶ εὔγνωμον πρὸς τοὺς ἑαυτῶν συναλλάκτας, οἷα τούτου καὶ τῇ τῶν ἡμετέρων χρόνων 
ἀγαϑότητε καὶ τοῖς ἁπάσης τῆς πολιτείας συναλλάγμασι πρέποντος, ὧν τὰ μέγιστα καὶ ἀναγκαιότατα διὰ 
τοῦ προειρημένου ἀεὶ συστήματος γίνεται. : 

«Ἐπίλογος. Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα τύπου 
ἡ σὴ λογιότης καὶ πᾶς ἕτερος δικαστὴς τῆς ἡμετέρας πολιτείας βέβαια φυλαξάτω, ἀδείας οὔσης τοῖς ἱκέταις 
ἐν παντὲ δικαστηρίῳ, μείζονί τε καὶ ἐλάττονι, ἐμφανίζειν τόνδε τὸν ϑεῖον πραγματικὸν τύπον καὶ τοῦτον 
ἀναλαμβάνειν καὶ τῆς ἐξ αὐτοῦ τυγχάνειν βοηϑείας, τοσαύτην ἐν τῇ παρούσῃ ὑποϑέσει καὶ τοῖς προειρη- 
μένοις κεφαλαίοις δύναμιν ἔχοντος, ὅσην ἐπὶ τοῖς ἄλλοις πράγμασιν οἱ yevixol ἡμῶν ἔχουσε νόμοι. Dat. kal. 
Mart. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XV., post Basilii vc. cons. [a. 5421 





talem esse, uf motas nondumque finitas aut etiam quae in posterum movebuniur controversias ita sitis 
diiudicaturi, ut neque supplices e debitorum improbitate aut levitate iniustum dispendium subeant neque 
vero innoxii ex iniquis vexationibus importuna detrimenta accipiant, sed et quae nuper petentibus prae- 
bita sunt, rata et intacta maneant, et quae per praesentem sacram nostram pragmaticam formam concessa 
sunt e nostro consilio perficiantur, qui id agimus, ut omnes subditi recte et non leviter ad negotia accedant, 
et ei qui, quod reipublicae negotiis inserviunt, quieta vita frui debent, non per improborum machinas iudi- 
ciis quaeque inde oriuntur molestiis et dispendis implicentur. 

VIIL Quod autem in unoquoque dictorum capitum singulatim posuimus, id in orationis clausula 
generaliter ponere visum est, ut in omnibus quae ante commemorata sunt aequalia privilegia sint iis, 
qui in praedicto argentariorum collegio recensentur, eorumque heredibus et successoribus * * * in eis 
actionibus quas adversus argentarios movent. Convenit enim eam utramque parlem simplicitatem in pro- 
1 prii contractibus ac negotiis suis servare, quam sibi ab altera servari velit. Haec igitur per prae- 
sentem sacram nostram pragmaticam formam iubentes etiam hoc addimus, ut eloquentia tua omnesque 
magni magistratus eos, qui in praedicto collegio recensentur, adiuvent, ut sive per edicta sive per litteras 
sive alia qualibet consueta ratione servato iuris ordine mecessarium subsidium consequantur, possintque 
auxilio adversus improbos potiri, neque cogantur ipsi quoque in alios malevolos se praestare, sed potius 
benevolentiam et benignitatem iis, qui cum ipsis contrahunt, exhibeant, quod hoc et nostri saeculi bonitati 
et universae reipublicae contractibus convenit, quorum gravissimi et mazime necessarii per praedictum 
semper collegium fiunt. 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam declarantur formam, 
eloquentia tua et quilibet alius reipublicae nostrae tudex firma servato, licentia data supplicibus hanc 
sacram pragmalicam formam in omni iudicio, et maiore et minore, producendi eamque recipiendi et quod 
eo daí(ur subsidium consequendi, utpote quae tantam in praesenti casu et im praedictis capitibus vim 
habeat, quantam in aliis negotiis generales nostrae leges obtinent. 





2 μηδὲ M, corr. Kroll | 4 πρῴην] nov. CXXXVI | Serimgero vulg. | τούτου Agylaeus] τοῦ eov M | 20 
e. 9 ed. IX c.'i | 5 εἴπερ M, corr. Serimger | 11 ez- | συναλάγμασε M|| 26 d. k. mart. M] dat. V kal. Mart. 
cidisse fere xai τοῖς αὐτῶν συναλλάκταις xal τοῖς | cum Serimgero vulg. | 27 iust. M [| basilio v. e. 
τούτων κληρονόμοις καὶ διαδόχοις vidit Agylaeus | | conss. M 
13 ξητεῖν M | 19 εὐνοϊκὸν M] εὐγνωμονικὸν cum 





15 


20 


25 


Ed. VIII pr. 1 


168 


DE PONTICAE 





— 


H | 
ΠΕΡῚ TOY BIKAPIOY THZ 
IIONTIKHZ. 


Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς Βάσσῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ 
τῶν ἱερῶν πραιτωρίων. 


«Ilgooíusov.) Ἡμεῖς μὲν ἀρκεῖν τὰς πολιτικὰς 
ἀρχὰς ταῖς κατὰ τὴν Ποντικὴν διοίκησιν ἐπαρχίαις 
νομίσαντες τὸν ἄνωϑεν ἐπινενοη μένον xav ἐκείνους 
τοὺς τόπους βικάριον κατὰ τὸν ἐν μέσῳ τοῦτον ἐπ’- 
ἔσχομεν χρόνον, οὐδὲν τῶν ὕστερον γενομένων σαρ 
αὐτῶν ἁμαρτηϑήσεσϑαει προςδοκήσαντες" ἀλλ᾽ ἐπείπεο 
ἐξ αὐτῶν ἔγνωμεν τῶν πραγμάτων, ὡς ἄνδρες οἰκοῦσι 
τὰς ἐπαρχίας ταύτας ληστείαις τε καὶ φόνοις ἐντε- 
ϑροαμμένοι καὶ ἄνδρας ὁπλοφοροῦντας ἀεὶ ἀϑροίζοντες 


VIII. Auth, CXXI, 
DE REVOCATIONE VICARII 


PONTICAE. 
Idem Aug. Eugenio pp. 


(Praefatio. Nos quidem sufficere civiles ordi- 
nationes circa Ponticam dioecesin provinciis consti- 
tuentes, desuper per ipsa loca vicarium in medio hoc 
consensimus tempore, nemini eorum, quae postea 


10facta sunt ab eis, delinquere sperantes. Sed mox 


ut ab ipsis cognovimus rerum, quod viri habitant 
provincias has latrociniis et homicidiis dediti et viros 
armis utentes semper colligentes, et adversus invicem 
utentibus his diffugiunt quae pro his sunt poenas, 


καὶ xcv ἀλλήλων χρώμενοι [καὶ] τούτοις, διαφεύγουσέ 15 ut provincias mutent, in quibus delinquunt, nemine 


τε τὰς ὑπὲρ τοίτων ποινὰς τῷ τὰς ἐπαρχίας ἀμεί- 
βειν, ἐν αἷς ἁμαρτήσουσιν, οὐδενὸς τῶν ἐπιχωρίων 
ἀρχόντων τὴν ἐπιδεδομένην χώραν ἐκβαίνειν τολ- 
μῶντος, ὡς πολλάκις μὲν ἡμᾶς ἄνδρας ἐκστέμεψαι κατὰ 


provincialium iudicum traditam sibi provinciam exire 
praesumente, ut multotiens quidem nos viros desti- 
nemus ad provinciam et gravare expensis publicum, 
*** vero plus nihil, non praesente ordinatione de 


τὴν χώραν καὶ βαρῦναι μισϑοῖς τὸ δημόσιον, πρᾶξαε 20 praeparato iuvante et huiusmodi inlicita auferente. 


δὲ πλέον οὐδέν, μὴ παρούσης ἀρχῆς τῆς ἐξ ἑτοίμου 
βοηϑούσης καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν ἀτοπημάτων ἀναστεῖ- 
λούσης, 


συνείδομεν ἀνακαλέσασϑαι τὴν τοῦ βικαρίου πάλιν 
, 


CAPUT 1. 


Praevidimus revocare vicarii iterum dignitatem, 


ἀρχήν, καὶ τὸν μὲν τῆς Γαλατίας πρώτης ἄρχοντα 25 et eum quidem, qui primae Galatiae princeps est, 


^ «r » ^ , * 
μηδὲν ἕτερον ἢ πολιτικὸν (uóvov) ἄρχοντα slvat), 
καϑὰ πρότερον ἣν, πρὶν ἡμεῖς τὴν τοῦ βικαρίου περι- 
ελόντες ἀρχὴν ἀξίᾳ τε καὶ σιτήσει μείζονε τὸν ἐπὶ 
τῆς πρώτης Γαλατίας ἐτιμήσαμεν ἄρχοντα" τὸν βικά- 


nihil aliud nisi civilem tantummodo iudicem esse, 
secundum quod pridem erat, priusquam nos vicarii 
auferremus administrationem, dignam et annonis plu- 
rimis ille, qui primae Galatiae honoratus est iudex, 


E ὲ πάλιν ἐπιστῆσαι πάσαις ταῖς τῆς Ποντικῆς 30 vicarium vero. iterum instituere. omnibus Ponticae 


101105009 ἐπαρχίαις, ὥςτε αὐτὸν τὸν τόπον πληροῦν 
^ , 2 M -" , 
(o?) τῆς ἐπαρχότητος μόνης, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἐνδοξοτά- 


dioeceseos provinciis, ut ipsum locum »* « non prae- 
fecturae solius, sed etiam gloriosissimi magistri sacro- 


Ed. VIII Graece extat in. M, Latine in. Anth. CXXI. 





VIII. 
DE PONTICAE DIOECESEOS VICARIO. 


Idem Imperator Basso gloriosissimo praefecto sacro praetorio. 


Praefatio. Nos quidem sufficere civiles magistratus Ponticae dioeceseos provinciis rati olim ex- 
cogitatum illis locis vicarium in medio hoc tempore inhibuimus, nihil eorum, quae postea ab iis facta 
sunt, peccatum iri expectantes. Sed quandoquidem eo ipsis rebus cognovimus, viros habitare has pro- 
vincias latrociniis et caedibus innutritos et qui viros semper congregent armatos iisque adversus se utantur 
et poenas defugere pro his constitutas mutatis provinciis, in quibus delicturi sunt, provincialium magi- 
stratuum nullo ex tradita provincia egredi audente, ita ut saepe viros in provinciam emiserimus et fiscum 
expensis gravaverimus, nihil vero profecerimus, cum praesto non esset magistratus, qui promptum auzi- 
lium ferre et istiusmodi flagitia reprimere posset, 

visum est revocare iterum vicarii magistratum et Galatiae primae praesidem nihil aliud. esse, 
nisi civilem tantum iudicem, sicut ante erat, priusquam nos sublaío vicarii magistratu dignitate annonaque 
maiore primae Galatiae praesidem honoravimus; vicarium autem denuo omnibus Ponticae dioeceseos pro- 
vincis praeficere, ut locum expleat non solius praefecturae, sed etiam gloriosissimi magistri sacrorum 








2 inser. de revocatione vicarii Pontieae e | 4 Βάσσῳ] 
Eugenio e (cf. Zachariae anecd. 261 λς΄ Theophan. 235,1 
de Boor, apud quem a. 545 ἀπὸ ἐπάρχων vocatur Euge- 
nius) | 4 ὑπάρχῳ M || 8 ἐπιενενοη μένον om. ς || ἐκείνους] 
ipsa «|| 9 ézéezousv] consensimus(?) c. Cf. nov. VIII 
c. 9 | 10 οὐδὲν] nemini g | παρ᾽ αὐτῶν om. ς || 13 x«i 
φόνοι — 19 χρώμενοι om. M^, suppl. in marg. ΜΠ). 
ANonnullae litterae abscisae sunt, quas uncis includo: 
ἐντεϑ]οα)μμένοι — [07140]gogovyras — [2] 9'goíCovres — 
κίατ᾽ ἀλλήλων | 19 καὶ del. Zachariae utentibus his e 
| 20 πρᾶξαι om. & || 26 μόνον et εἶναι supplevi ex ς 
(cf- 111, 3) || 27 περιελθόντες Μ || 28 ἀξίᾳ] dignam e 
| 31 πληροῦν om. ς || 32 οὐ ez € suppl. Zachariae, μὴ ante 
τὸν τόπον add. cum Scrimgero vulg. 





1 ANovellam om. RT, habet V et Pistor. f. 62" cuius 





lectiones enotavi selectas (contulit Chiappelli). | 2 rubr. om. 
V, const. VIII — de renouacione uicarii pontifice. R;. Pist. 
[6 suffücienter V^ Pist. | 1 pontifieam V pontificem Pist. || 
diocesim V docesim Pist. || 8 per om. Pist. | 9 consensi- 
mus V] concessimus Pist. contempsimus Beck || 10 ab eis 
om. V, ab eius Pist. | derelinquere V | sperare Pist. | 11 
ipsi Pist. | 12 has latrociniis Pis/.] alotrociniis V || domi- 
cidiis Pist.| 13 et adversus Kro//] ad aduersarios V et 
aduersario Pist.|| 14 sunt V] sunt ut Pist.| 15 mittent 
V^ | neminem V Pist., corr. Beck | 16 tradita (om. iudi- 
eum) Píst. | provineias exigere presumentes Pist. | 17 
quidem V] dem Psi. | 18 a prouintia V a prouinciis 
Pist. | 19 uiro V | presumente Pis:.| 20 indita Pist. || 
25 calatie V | 28 auferemus V Pist. | aut ministrationem 
V! Pist, at er aut V? | 29 illo V illos Pist. | 30 ponti- 
ficis dioeceseos V Pist. | 32 etiam V] et Pist. 





DIOECESEOS VICARIO 


169 


Ed. VIII 1. 2 





του μαγίστρου τῶν ϑείων ἡμῶν ὀφφικίων καὶ πρός 
γε τῶν ἐνδοξοτάτων στρατηγῶν" ἔτε γε (μὴν) καὶ 
τῶν u ρεπεστάτων ἀρχόντων, oi τῷ ϑείῳ ἡμῶν 
πατριμονίῳ καὶ τῷ ταμιείῳ γε μὴν καὶ πρός ys δο- 
μεστίκοις [μὲν] καὶ προτίκτωρσιν ἐφεστᾶσι" καὶ τοι- 
αὐτην ἔχειν ἀδειάν τε Φαὶ ἐξουσίαν, ὁποίαν αὐτοὺς 
τοὺς ἄρχοντας δὲ ἑαυτῶν γενομένους ἐπὶ τῶν τόπων 
ἔχειν συνέβαινεν" ὥςτε μήτε ἀξίᾳ μήτε ἱερωσύνῃ 
μήτε Down μήτε στρατείᾳ μήτε τινὲ τῶν πάντων 


rum nostrorum officiorum, sed et gloriosissimorum 
istrorum militum, adhuc verum etiam ««» insuper 
domesticis et protectoribus praesunt, ac talem habere 
licentiam et potestatem, [et] qualem ipsos iudices per 
5 se factos in locis habere contigerit, ut neque dignitas 
neque sacerdotium neque cingulum neque militia ne- 
que cuidam ex omnibus alteri iurisdictionis huius 
exceptari aliquem, sed omnem subiacere secundum 
similem modum, sive privati sint, sive quodam cir- 


ἑτέρῳ τῆς δικαιοδοσίας ταύτης ἐξῃρῆσϑαι τινά, ἀλλὰ 10 cumdati sint cingulo aut dignitate aut militia aut 


πάντας ὑποκεῖσθαι κατὰ τὸν ὅμοιον τρόπον, εἴτε ἐν 
, - É ^ LI , EJ 
ἐδιώταις τελοῖεν εἴτε τινὰ περιβέβληνταε ξώνην ἢ 


ἀξίαν ἢ στρατείαν ἢ καὶ ἱερωσύνην. καὶ οὐκ ἐπὶ 


sacerdotio, - ε in solis criminalibus (non enim solum 
militarem iudicem hunc facimus), sed et si quis super 
civilibus voluerit agere. Commune (enim) cingulum 


μόνοις ἐγκλήμασιν (ov yàp μόνον στρατιωτικὸν rÓv — hunc omnibus personis et omnibus rebus facimus. 
ἄρχοντα τοῦτον ποιοῦμεν), ἀλλὰ καὶ εἴ τις ὑπὲρ χρη- 19 


μάτων ἐϑελήσοι μέμψασϑαι. κοινὴν γὰρ τὴν ἀρχὴν 
ταύτην πᾶσί τε προςώποις καὶ παντοίοις πράγμασι 
1 ποιοῦμεν. ᾿“ποδίδομεν δὲ αὐτῇ καὶ 0 πρώην. εἶχε 
ϑεῖον a ατήριον, ὥςτε τὰς ἄχρι πεντακοσίων χρυ- 
σῶν ὑποϑει : 

Ποντικῆς διοικήσεως ἐπαρχίαν μὴ κατὰ ταύτην &ye- 
σθαι τὴν εὐδαίμονα πόλιν, ἀλλὰ παρ αὐτῷ κατὰ 
τὸ σάχρον ἐξετάζεσθαι σχῆμα, εἴτε ἐξ αὐτῆς τῆς 
τῶν πολιτικῶν ἀρχόντων ἐκινήϑησαν δικαιολογίας, 
εἴτε ἐκ 

πόλεως ἀρχόντων. ἢ καὶ ἐξ ἡμετέρας κελεύσεως" oi- 
δενὶ (nts Latin διδόντες, ἐπειδὰν ἐκκληϑεῖσα δίχη 
κενοῖτο, ἐφέσει δευτέρᾳ κεχρῆσϑαι. εἰ μέντοι γε δίκη 
παρ᾽ αὐτῷ κινηϑείη πρωτότυπος ἔφεσίς τε κατὰ ταύ- 


1 Reddimus ei quod pridem habuit sacrum audito- 
rium, ut usque ad quingentorum aureorum cognitio- 


ἔσεις ἀναρτωμένας ἐκκλήτῳ κατά τινα τῆς 20 mnes comprehensas appellatione per aliquam Ponticae 


dioeceseos provinciam non ad hanc adduci felicissi- 
mam civitatem, sed apud eum secundum sacram dis- 
cuti figuram, sive ex ipsa civilium iudicum motae 
sunt iurisdictione, sive ex sententiis alicuius eorum, 


ψήφων τινὸς τῶν ἐπὶ ταύτης τῆς μεγάλης 25 qui in hac magna civitate sunt iudices, vel ex nostra 


iussione; nemini fiduciam dantes mox quod lis de 
appellatione apud eum moveatur, appellatione se- 
cunda «**. Si tamen lis apud eum mota sit p'rin- 
cipaliter et appellatio adversus eam detur, procedat 


της ἐπιδοϑείη, προβήσεται τὰ τῶν ἐφέσεων καϑὰ 80 δὰ appellationem secundum quod pridem, priusquam 


πρότερον, πρὶν Tuas ἑνῶσαε τὴν ἀρχήν, ὡς μηδενὸς 
ἐν μέσῳ γεγονότος καινοῦ. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ ἐπὶ 
τῷ Γαλατίας ἡγουμένῳ κελεύομεν, ὃν γε ψιλὸν ἀπο- 


δεδώκαμεν ἄρχοντα, ὡς δὴ μηδενὸς ἐπὶ αἰτῷ καινε- 
35 


σϑέντος ἐν μέσῳ. 


nos istam adunassemus administrationem, ac si nulla 
in medio facta novetur. Hoc enim quoque in Gala- 
tia iudice iubemus, quem simplicem reddidimus iudi- 
cem, tanquam nullo [nihil] in medio de eo innovato. 


CAPUT II. 


ἄδειάν τε τῷ βικαρίῳ τούτῳ παρέχομεν, xa9^ Sed licentiam [his] vicario huic praebemus, se- 
ἣν dv ἐπαρχίαν ἐϑέλοι τῆς Ποντικῆς διοικήσεως yíve- cundum quam provinciam voluerit Ponticae dioece- 
σϑαι, ἀπὸ τῆς γείτονος ταΐτης ἀρξαμένῳ Βεϑυνίας 5608 fieri, a vicina hac incipienti Bithynia usque ad 
μέχρις Idousvíav αὐτῶν καὶ Τραπεζοῦντος καὶ (τῶν) ^ Armenios ipsos et Trapezunta et eorum nostraeque 
τῆς ἡμετέρας πολιτείας πρὸς Πέρσας δρίων, ὥςτε «v A40reipublicae ad Persas finium, ut ipse principaliter 





nostrorum officiorum alque gloriosissimorum magistrorum militum, praeterea autem magnificentissimorum 
eorum magistratuum, qui sacro nostro patrimonio nec non thesauro et domesticis denique et protectoribus 
aesunt; a(que talem licentiam habeat et potestatem, qualem ipsi magistratus per se ad ea loca venientes 

ὁ solebant, ut nemo neque dignitate neque sacerdotio neque cingulo neque militia neque propter aliud 
quicquam ex hac iurisdictione eximatur, sed omnes ei subiaceant eodem modo, sive privati sunt sive cin- 
gulo vel dignitate vel militia vel etiam sacerdotio ornati, idque non in criminibus solis (neque enim miü- 
larem tantum hunc magistratum facimus), verum etiam si quis de pecuniis litem instituere velit. Communem 
1 enim hunc magistratum omnibus hominibus omnibusque rebus facimus. | Reddimus vero ei etiam quod 
«ante habuit sacrum auditorium, ut lites usque ad quingentos aureos appellatione suspensae in aliqua 
Ponticae dioeceseos provincia non ad hanc felicem deducantur urbem, sed apud eum sacra vice 
examinentur, sive ex ipsa civilium magistratuum iurisdictione motae sunt. sive ex sententüs alicuius 
magnae huius urbis magistratuum sive etiam ex nosíra iussione; nemini licentiam dantes, ut postquam 
appellatione suspensa lis mota fuit, altera appellatione utatur. Si qua tamen controversia principalis 
apud eum moía et adversus hanc appellatio interposita sit, procedet appellatio sicut olim, antequam nos 
magistratum coniunzimus, tamquam nihil medio tempore innovatum sit. Hoc enim etiam in Galatiae prae- 


side iubemus, quem simplicem denuo magistratum facimus, quasi nihil in eo interim immutatum sit. 
Licentiamque huic vicario damus, ut in Ky ia velit provinciam Ponticae dioeceseos Pre 
] blicae 


ficiscatur, incipiens a vicina hac Bithynia usque 


Armenios ipsos et Trapezunta et nostrae reipu 





1 xai πρός ye] sed et ς | 2 μὴν addidi, cf. ς | 3 τῶν μεγ. 
— 4 ys μὴν xai om. ς | 5 μὲν om. cum. ς Scrimger et 
vulg. i 85g. μήτε quinquies scripsi pro μηδὲ | 11 zavcas] 
omnem ς | 13 στρατείαν Kroll] στρατηγίαν M ἢ xai 
οὐκ om. ς | 18 δὲ et xai om. ς || 23 σάκρον c] τῶν 
σάκρων M | 21 lisapud eum mota sit ς | 28 κεχρῆσϑαι 
om. e || 29 principaliter i. e. πρωτοτύπως ς || 30 ad 
—— (ἡ. e. κατὰ τῶν ἐφ.) ς | 39 τῶν addidi, 
cj.s 


3 80] haec V nee Pist. | 4 et delevi | qualem Pis.] 
equaliter V | 5 dignitas neque om. V | 8 exsceptari V || 
9 priuati sunt V | 13 enim add. Beck | 19 ut usque] 
— 





et usque V utriusque Pist. | areorum V | 20 compraehen- 
sus V Pist. | pontifiee (-cem ist.) dioceseos V Pist. | 25 
maxima Píst. | 26 lis de usque ad 30 appellacione (sic) 
om. Pist. | 28 uti suppl. Beck | 31 ista donassemus amini- 
stratione (ammistracione Pist.) V Pist., corr. Kroll || ac] 
hae V Pist. | 32 noventur Pist. nova essent Osenbrüggen, 
an novatura? | quoque Osenbrüggen] quod V Pist. | galla- 
tice V | 34 nihil de/. Sckoell ἢ innouatu V, innouatum 
Pist., innouatum esset. Licentiam Beck | 36 his delevi, 
etiam Beck | 37 dioceseos V Pist. | 38 ineipienti Beck] 
ineipiente V Pist. | bithinia (bithina Pist.) et armoenios 
(armanios Píst.) et trapizunta (thrapizeunta Pist) V | 40 





ad] as V Pist. 
97 


Ed. VIII 2. 3 


110 


DE PONTICAE 





τὸν πρωτοτύπως uiv τὰ μέχρι νῦν ἡμαρτημένα ταῖς 
σπροφηκούσαις μετελϑεῖν τιμωρίαις (καὶ γὰρ δὴ καὶ 
ξίφους αὐτῷ παρέχομεν ἄδειαν), μάλιστα δὲ τοῖς στρα- 
τιώταις ἐπεξελϑεῖν, εἴ τινες αὐτῶν τοὺς οἰκείους ἀπο- 
λελοιπότες τόπους τοῖς τοιούτοις ἑαυτοὺς ἐκδεδάκασιν 
ἀτοπήμασιν. εἴ τινα δὲ ἂν ἐγκλήμασιν ὑποκείμενον 
εὕροι, τοῦτον γυμνώσει τῆς ζώνης, ὁποίαν περ ἂν 
ἔχων τυγχάνοι" οὐκ ἀναμένων τοῦτο δῆλον ποιῆσαι 
τῇ ἐφεστώσῃ ταῖς τοιαύταις στρατείαις ἀρχῇ, ὡς ἅπαξ 


quidem, quae hactenus delicta commissa sunt, com- 
ehe eo emendet suppliciis (et gladii ei concedimus 
icentiam), praecipue milites cohercere; nam si qui 
relinquentes loca talibus in statuentibus tradiderunt 
5inlicitis, si quem autem crimini obnoxium invenerit, 
hunc exspoliet cingulo, qucfh habet, non expectante 
eum manifestum facere praepositae huiusmodi digni- 
tati quemadmodum semel et illius locum implens et 
in omnibus de cetero licentiam habens. Superesse 


καὶ τὸν ἐκείνης τόπον πληρῶν καὶ κατὰ πάντων 10 οἱ concedentibus timorem omnibus locis et vicis, 


ἐφεξῆς ἄδειαν ἔχων. ἐφίστασϑαί τὸ αὐτῷ παρέχομεν 
ἄδειαν πᾶσε τόποις τε καὶ χωρίοις, εἴτε ἁγιωτάτων 
ἐκκλησιῶν ἢ καὶ εὐαγῶν εἶεν μοναστηρίων ἢ τῶν 
ϑείων ἡμῶν πριβάτων ἢ καὶ τοῦ ϑείου πατριμονίου 


sive sacratissimarum ecclesiarum sive sanctissimorum 
sint monasteriorum vel sacrorum nostrorum priva- 
torum, aut sacri patrimonii aut nostrae domus, et 
simpliciter dicere, nullum locum foras eius iuris- 


ἢ xai τῆς ἡμετέρας οἰκίας" wal ἁπλῶς εἰπεῖν οὐδένα 15 dictione relinquentibus. 


τόπον (ἔξω) τῆς αὐτοῦ δικαιοδοσίας καταλιμπάνομεν. 


CAPUT ΠῚ. 


ἘἘποπτεύσει δὲ καὶ τὰς στρατιωτικὰς παρόδους, si 

Η μή , 5 y , HE 

μετὰ τῆς προβηκούσης εὐταξίας προέρχονται" καὶ εἴ 
^ € ^ 

τι κατ αὑτὰς ἁμαρτανόμενον εὕροι, τοῦτο ἐπανορ- 


Peraequabit vero et expeditiones viaticas, si cum 
competenti disciplina procedunt, et si aliquid ab eis 
culpabile invenerit, hoc emendare, tam milites emen- 


ϑώσει, τούς τε στρατιώτας σωφρονίζων αὐτοὺς τοῖς 20 dans ipsos, quam nostris subiectis in his quibus laesi 


€ , € , * [3 * 3 » 2 
ve ἡμετέροις ὑσποτελέσε τὸ ἱκανὸν ἐφ᾽ ols ἂν ἠδικη- 
μένοι τύχοιεν παρασκευάξων γενέσϑαι. παρρησίαν 
τε αὐτῷ παρέχομεν, καὶ ὅπλων γυμνοῦν τοὺς μὴ διά 
τινα στρατείας ἀνάγκην ταῦτα κτωμένους καὶ πάντα 


constituti sunt praeparans satisfieri. Fiduciam autem 
ei concedimus et armis nudare eos, qui non propter 
aliquam militiae necessitatem possident ea, et omnia 
inferre publicis huius magnae civitatis armamentis, 


εἰράγειν ταῖς δημοσίαις τῆς μεγάλης ταύτης πόλεως 25 


1 ὁπλοθήκαις. ᾿Δνακόψει τε μοιχείας καὶ ἀνδροφο- 
vías καὶ λῃστείας (xal) μάλιστα πάντων γυναικῶν 
ἁρπαγὰς καὶ πραγμάτων ἀφαιρέσεις, ἐφόδους τε καὶ 
βίας, καὶ πάντα τῶν τοιούτων ἁμαρτημάτων κατά- 


1 Resecabit autem adulteria et homicidia et latro- 
cinia et praecipue omnium mulierum raptus et rerum 
ablationes, invasiones autem et violentias et omnem 
talium delictorum enumerationem, utpote hoc quam 


Aoyov, ὡς τοῦτο μάλιστα τῆς δεδομένης αὐτῷ παρ᾽ 30maxime datae ei a nobis administrationis capitulare 
yov, de u με ᾧ παρ Ρ 


ς - 2 , 2 - * 
ἡμῶν ἀρχῆς κεφάλαιον (ἔχων). ἀναστελεῖ καὶ τοὺς 
ἀδικοῦντας, εἴτε ἱερεῖς εἴτε ἄρχοντες εἶεν εἴτε καὶ 
κτήτορες ἢ καὶ ἰδιῶται τυχόν " καὶ οὐδενὶ συγχωρήσει 
σρᾶξαί τι τοῖς ἡμετέροιΞ μὴ γνωριζόμενον νόμοις. 
9 ᾿Ἔπάξει δὲ καὶ τὰς τῶν Ü 
κρίσεις, ἕξει δὲ ἰδίαν μὲν τάξιν, ἀνδρῶν [uiv] βικα- 
ριανῶν Septuaginta, στρατευσαμένων διὰ ϑείων ἡμῶν 
σπροβατορίων ἐξ ἐκείνου τοῦ σκρινίου παρεχομένων, 
ἐξ οὗ καὶ πρότερον ὅτε βικάριος Tw. ἀποδίδομεν δὲ 


habens. Compescet autem iniuste agentes, sive sa- 
cerdotes sive iudices sint, sive etiam possessores aut 
privati forte, et nulli quiescet agere nostris non co- 
gnitum legibus. 


δικῶν ἐξετάσεις τε καὶ 35 9  Habebit vero et litium examinationes et quae- 


Stiones. Habebit et proprium quidem officium homi- 
num vicarianorum septuaginta, militantes per divinas 
nostras probatorias de illo scrinio praestitas, de quo 
et prius, quando vicarius erat. Reddimus autem ei 


καὶ τὰς ἡμιύνους, ὅσας πρότερον τῷ βικαρίῳ δεδο- 40 et mulos, quantos vicario pridem dederamus nunc 





Persarumque fines, ut primum quidem quae adhuc commissa sunt poenis competentibus persequatur (nam 
etiam gladii ius ei concedimus), praecipue vero milites coerceat, si qui eorum derelictis stationibus suis 
eiusmodi flagitiis se dediderunt. Si quem autem criminibus obnoxium invenerit, hunc cingulo privabit, 
qualecunque habet, non expectans, donec magistratum qui talibus militis praeest ea de re certiorem 
fecerit, quippe qui semel et illius locum expleat et in omnes omnino potestatem habeat. |. A(que licentiam 
ei damus adeundi omnia loca et vicos, sive sanctissimarum ecclesiarum aut religiosorum sunt monasterio- 
rum aut sacrorum nostrorum privatorum aut etiam sacri patrimonii aut nostrae domus, et ut simpli- 
citer dicamus nullum omnino locum ez eius iurisdictione eaimimus. 

Observabit autem etiam militares transitus, num cum debita disciplina procedant; et si quid 
in dis commissum invenerit, hoc corriget tum milites castigans ipsos tum etiam subditis nostris, quibus in 
rebus iniuria affecti fuerint, satisfieri curans. Potestatemque ei concedimus, ut armis privet, qui non 
propter — militiae necessitatem ea habent, omniaque inferat publicis huius magnae urbis armamen- 
1 tariis. Reprimetque etiam adulteria et homicidia et latrocinia et maxime mulierum raptus, rerumque 
ereptiones, insidias et vim, universam denique talium delictorum seriem, quod hoc potissimum potestatis 
a nobis ei datae caput habet. |. Refrenabitque improbos, sive sacerdotes sive magistratus sunt, sive posses- 
2 sores sive privati, nec cuiquam permittet facere aliquid legibus nostris non probatum.  Instituet autem 
etiam. controversiarum ecaminationes et diiudicationes; habebit autem propriam cohortem virorum vica- 
rianorum septuaginta stipendia facientium per sacra nostra probatoria, quae ex illo scrinio praebebuntur, 
ec-quo antea quoque solebant praeberi, cum vicarius erat. Reddimus vero etiam mulas, quot quondam 





2 xai γὰρ δὴ om. € || 4 nam si qui c | αὐτῶν τοὺς 
οἰκείους om. ς | 5 ἑαυτοὺς] in statuentibus(?) ς || 6 ὅντενα 
Zachariae male || erimini e | 8 τοῦτο] eum c || 9 στρατείαις 
om. ς | 11 παρέχομεν ἄδειαν] concedentibus timorem ς ἢ 
16 ἔξω ex c add. Zachariae || καταλιμπάνομεν Zachariae] 
καταλιμπάνων M relinquentibus ς | 17 peraequabit? ς΄ 
|| 19 emendare ς ἢ 23 τε] autem e [ 24 πάντας M || 27 
καὶ addidi ex ς || 28 τε] autem & | 31 ἔχων supplevi 
er € | x«i] autem g || 32 xai om. M^, supra v. add. 
M^ | 34 τι om. e | 35 ἐπάξεε Kroll] ἐπέξεει M, 
ἐφέξει cum Scrimgero vulg., habebit g || 36 δὲ] et 1 
μὲν alterum om. ς ἢ βικαρίων M? | 37 septiaginta M || 
39 δὲ! autem ei ς | 40 dederamus e 


2 emendent V emendetur ΠΟ δέ, | ei Pist] eius V || 3 
post praecipue autem add. Beck || 4 relintes V | in sta- 
tuentes Pist, in stationibus se talibus Beck || 6 expoliis 
V Pist., corr. Beck | S impleris V impleres Pist. || 11 sa- 
eratissimorum V || 12 privatorum Beck] priuatarum V Pist. 
| 17 perequauit VPist., perspectabit Beck | 19 militas V 
| 20 in quibus Beck || 26 resecauit V resequauit Pist. || 
21 raptos V raptores Pist., corr. Beck || 28 ablationes 
Beck] abalienatione V abalienaciones Pist.|| 30 admini- 
strationi V administri Pist.| 31 compescit V, corr. Beck 

32 aut] sint V^| 33 quiescet Kro//] qui nescit V Píst. 
35 et prius om. Pist. | 36 et om. Pist. || 40 multos 





V Pist. | declaramus V Pist., corr. Kroll 


DIOECESEOS VICARIO 


Til 


Ed. VIII 3 





μένας νῦν ὃ τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενος ἔχεε λαβὼν πρὸς 
τὴν αὑτοῦ ὑπηρεσίαν ἐπεί γε ἐκείνῳ μὲν οὐδὲν ἕτερον 
ἢ ἄρχοντε μόνον ὄντε πολιτικῷ περιττὴ τῶν τοιούτων 
7 χρεία, τῷ δὲ περιβλέπτῳ βικαρίῳ περινοστεῖν 
ἀναγκαζομένῳ ἀναγκαῖα τὰ τῆς ἐντεῦϑεν ὑπηρεσίας 
ὃ τιν ῬΨπακούσεται δὲ αὐτῷ πᾶσα στρατεία ὑπ᾽ 
ἐκείνους οὖσα τοὺς τόπους, καὶ ὑπουργήσουσε τοῖς 
παρ᾽ αὐτοῦ λεγομένοις δομέστικοί τε καὶ προτέκτωρες, 
σχολάριοί τε καὶ στρατιῶται" οὐ δεόμενοι προςτάξεως 
ἀρχικῆς, ἢ κελεύσεως ἡμετέρας, & s : 
ἀρχῆς ὑπουργοῦντες δικαίῳ. ὑπουργήσουσε δὲ καϑ 


provinciae iudex habet accipientem ad suum mini- 
sterium. Illi videlicet ad nihil aliud nisi iudici tan- 
tummodo constituto civili superfluum eorum est opus, 
viro spectabili vero vicario, circumlustrare necessi- 
5tatem habenti provincias necessarium huiusmodi mi- 
8 nisterium est. Obediet vero ei omnis militia in 
illis constituta locis, et obedient his, quae dicuntur 
ab eo, domestici et protectores et scholarii et mili- 
tes, non egentes praeceptis iudicialibus aut iussioni- 


! αὐτῷ τῷ τῆς 10 bus nostris, sed hoc ipso *»* iurisdictione. Ad- 


ministrabunt vero ea quae singuli habitant loca, nisi 


obs ἕκαστοι διάγουσι τόπους, πλὴν si μή τις δικαία — quaedam iusta et inrecusabilis occasio auxilio maiore 
καὶ ἀπαραίτητος χρεία μείζονος βοηϑείας δεομένη egens necesse eum constituat, ut ex aliis locis in 
πρὸς ἀνάγκην αὐτὸν καταστήσεε τοῦ καὶ ἐξ ἑτέρων alios istos transferre. 

4 τύπων εἰς ἑτέρους τόπους μεταγαγεῖν. Χρήσεται 1Ὁ 4 Utetur vero praeconis voce et lampadibus quat- 
δὲ κήρυκος φωνῇ καὶ λαμπάσι quattuor, εἷς καὶ δα- tuor et expensa pro hoc a nobis definita et [in] aliis 
πάνης παρ᾽ ἡμῶν ὑπὲρ τούτου δρισϑείσης, xai rois insignibus, quae civilis militarisque sunt dignitatis. 
ἄλλοις ἐπισήμοις ὅσα πολιτικῆς τε καὶ στρατιωτικῆς — Unde adresponsum ei iubemus ministrare ad imita- 
ἐστιν ἀρχῆς. ὅϑεν xai ad responsum αὐτῷ κελεύομεν tionem gloriosissimorum nostrorum magistrorum mi- 
ὑπουργεῖν κατὰ uíurcw τῶν ἐνδοξοτάτων ἡμῶν στρα- 20 Titum, per quod et disciplinam dabit militibus, si 


τηγῶν, δ ov xai σωφρονιεῖ στρατιώτας, εἴπου xa- 
λέσει καιρός, καὶ συνέξει πρὸς τὰς ἀναγκαίας τοῦ 

ἄγματος ὑπουργίας. ὅσας δὲ σιτήσεις ἀφωρίσαμεν 
αὐτῷ τε καὶ παρέδρῳ καὶ τῇ ὑπὶ αὐτὸν τάξει, καὶ 


quando vocaverit tempus, et congregat ad necessaria 
rerum ministeria. Quantas vero annonas delegavimus 
ei et consiliario eius et eius officio, et quantas oportet 
de cetero eum, qui primae Galatiae iudex est, habere 


ὅσας δεῖ τοῦ λοιποῦ τὸν τῆς πρώτης Γαλατίας ἐγού- 25 pro se et consiliario et obedienti ei officio, quod 


μενον ἔχειν ὑπὲρ αὐτοῦ TB καὶ παρέδρου καὶ τῆς πει- 
ϑομένης αὐτῷ τάξεως, ὅσα τε αὐτὸν ὑπὲρ τῶν τῆς 
ἀρχῆς συμβόλων προφήκει παρέχειν ἢ ἐν τῷ ϑείῳ 
ἡμῶν παλατίῳ ἢ ἐν τῷ πραιτωρίῳ τῶν ἐνδοξοτάτων 
ἐπάρχων, ὰ τῆς v ; i 
γενήσεται δῆλα. ταύτην ἡμεῖς τὴν ἀρχὴν τοῖς τόποις 
ἐκείνοις ἀποδεδώκαμεν, ὥςτε τοῖς ἀδικουμένοις ἐκ 
προχείρου τὴν βοήϑειαν εἶναι, καὶ πάντας τοὺς xaT 
ἐχείνους οἰκοῦντας τοὺς τόπους ἀπηλλάχϑαι 
ἄχρε νῦν κατεχόντων αὐτοὺς Dv, 7 
xai εὐνομίας ἀπολαύειν ἁπάσης, ἀρχὴν τοῖς τόποις 
ἐπιστησάντων ἡμῶν πρὸς πᾶσαν ἐφεξῆς ἀδικίαν τε 
xal 7t μίαν δυναμένην ἀρκεῖν. 

(Επέλογος.) Ταῦτα τοίνυν δῆλα τῇ σῇ ἐνδοξό- 


vero ipsum pro dignitatis codicillis oportet praebere 
aut in divino nostro palatio aut in praetorio glorio- 
sissimorum praefectorum, per subiectam descriptio- 
nem omnibus fiet manifestum. Hanc nos dignitatem 


διὰ τῆς ὑποτεταγμένης ἀπογραφῆς πᾶσι 80 Ἰοοΐβ illis reddimus, ut laesis promptum adiutorium 


Sit, et omnes in his habitantes locis liberemus his 
quae hactenus adprehenderunt eos difficultatibus, 
quiete vero et tranquillitate perfrui universa, ad- 


μὲν τῶν ministrationem praeponentes ad omnium de cetero 
δυοχερῶν, ἡσυχέας 0235iniquitatem et iniustitiam valentem sufficere. 


(Epilogus.) Haec igitur manifesta tuae glo- 


& καταστῆσαι συνείδομεν, ὥςτε αὐτὴν γενώσκουσαν A0 riae constituere praevidimus, ut ea cognoscens, quae 
τὰ περὶ τούτου νῦν ἡμῖν παραστάντα παραφυλάττειν de hoc nunc nobis placuerunt, observare in deinceps 
tis τὸν ἔπειτα χρόνον xai τὰς σιτήσειΞ αὐτῷ χορη- tempus et annonas ei ministrare, secundum quod 
γεῖν, καϑὰ τῇ ὑποταγείσῃ παρ ἡμῶν ἀπογραφῇ quae subiecta est a nobis descriptio praebebit. 





vicario assignatas nunc provinciae praeses accepit in suum ministerium; quoniam illi, qui nihil aliud nisi 
civilis tantum sit magistratus, su est talium usus, spectabili vero vicario circumire coacto 
3 mecessaria earum opera est. Oboediet vero ei universus exercitus in illis locis constitutus, dictogue eius 
audientes erunt domestici et protectores, scholares et milites, non indigentes praesidali mandato nostrove 


iussu, sed ipso magistratus iure obtemperantes. 


etiam praeconis voce et quattuor facibus, 


I. 


Oboedient autem quo quisque loco degit, nisi qua iusta et 
4 inevitabilis necessitas maioris auzilii indigens cogat eum ex uno loco in alterum traducere. 
uoniam in hanc rem sumptus a nobis constitutus est, atque 
ceteris omnibus insignibus, quaecunque civilis et militaris magistratus sunt. 
ministrare ei iubemus ad imitationem gloriosissimorum nostrorum magistrorum militum, 
milites, si quando tempus postulaverit, et ad necessaria rerum ministeria continebit. 


Utetur 


Unde etiam ad responsum 
er quod et coércebit 
uanias vero annonas 


assignaverimus ei et assessori et cohorti ei quem et quantas debeat posthac primae Galatiae praeses 


habere pro se et assessore et oboediente ei co 


te, item quantum ipsum pro magistratus. codicillis aut in 


sacro nosíro palatio aut in gloriosissimorum praefectorum praetorio dare conveniat, per subiectam noti- 


tiam omnibus 
promptu 


iet manifestum. Hunc nos magistratum illis locis reddidimus, ut qui iniuria afficiuntur in 
ilium habeant omnesque, qui in illis locis habitant, quibus hactenus premuntur molestüs libe- 


rentur, et quiete atque disciplina fruantur omni, quoniam magistratum illis locis praefecimus adversus 


omnem iniuriam et seditionem valentem. 


Epilogus. Haec igitur manifesta tuae gloriae facere visum est, ut cognoscens quae hac de re 


nunc nobis p 
notitia comprehenditur. 


erunt observet in futurum tempus et annonas ei praebeat, quemadmodum subiecta a nobis 





1 xao (sic) M | ἔχει λαβὼν] ἔλαβε cum Serimgero 
vulg. | 2 αὐτοῦ M || 4 περινοστεῖν») circumlustrare — 
provincias s | 10 dAZ — δικαίῳ] sed hoc ipso iuris- 
dictione «| 14 ἀνάγκης M| 16 quartuor M ἢ 19 ἀδρε- 
σπόνσουμ M | 21 καλέσει] vocaverit (i. e. καλέσειε) s 
| 22 congregabit (i. e. συνάξει) ς | rerum ministeria c 
|, 24 consiliario eius g | 30 ὑπάρχων M, correzi || 36 
ἁπάσης, ἀρχὴν er ς Zachariae] ἀπὸ πάσης ἀρχῆς M 
| τοῖς τόποις et ἡμῶν om. ς | 37 πᾶσαν omnium c ἢ 
38 παρανομίαν ex ς Mommsen] προνομίαν M 


. 1 aecipiens Beck | 3 constituunt V Pist., corr. Beck 





| est] et V Pist. [ 5 habent V Pist. | 6 obedire et consti- 
tuti V Pist, corr. Beck | 1 obediunt V |] S scolarii V 
scolari Pist. | 10 lacunam post ipso statuit Schoell ἢ 12 
auxilium maiores eget V Pist, corr. Beck | 16 et prius 
om. Pist. | difüinita V| in del. Beck | 17 militaribus V^, 
quae suprascr. V? | dignitates V | 18 ministrari V Pist. 
ἢ immitationem V | 21 et om. V, add. V? | eongregabit 
Beck | 22 annos V | 24 gallatie V | est] et V Pist. | 30 
leg. reddidimus? || aduictorium V | 33 ucris (ue ez uo) 
V, uero V? | administratione V | 42 quod om. V, quae 
om. Pist. | 43 praebebit om. Pist. 





91* 


Ed. IX pr. 112 
περιέχεται. Dat. XV. kal. Oct. (CP.) imp. dn. (Iu- 


DE ARGENTARIORUM 





Dat. XVII. kal. Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 





—— pp. Aug. anno XXII. post Basilii vc. cons. anno XXII. pe. ..... 
anno VII. : [a. 548.] 
Θ᾽ 


ΠΕΡῚ ΑΡΓΥΡΟΠΡΑΤΙΚΩΝ ZYNAAAATMATON. 


«Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουστινιανὸς Ayovovos Τριβουνιανῷ ἐπάρχῳ πόλεως. 


(Προοίμεον.) Τὸ κοινὸν τοῦ συστήματος τῶν ἀργυροπρατῶν τῶν ἐπὶ ταύτης τῆς μεγάλης πόλεως 
ὄντων ἱκέτευσε τὸ ἡμέτερον κράτος. πρὸς τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, οἷς αὐτοῖς πεφιλοτιμήμεϑα, καὶ νῦν xaO" 
ἕτερον αὐτοῖς ,᾿βοηϑῆσαι “τρόπον. ἐδίδαξαν γάρ τινας ἐποφλήσαντας ἢ καὶ ἐποφείλοντας καὶ ἀπαιτουμένους 
χρυσίον ἢ πράγματα καὶ οὐκ ἔχοντας, ϑεν τοῦτο διαλύσειαν, αἰτεῖν αὐτοὺς καϑαρὰς ἀντιφωνήσεις ὑπὲρ 
αὐτῶν ὑπειβιέναι, καὶ ποτὲ μὲν αὐτὸ τοῦτο ἐν ὁμολογίαις συγγράφειν, ποτὲ δὲ διὰ τὴν ἐκ τοῦ συμβάλλοντος 
πίστιν καὶ ἀγράφως αὐτοῖς ἐντείλασϑαι τοῦτο ποιεῖν, ἑαυτοὺς δὲ ταῖς ἐκείνων αἰτήσεσιν ἐνδιδόντας ὁρίζειν 
χρόνον ῥητὸν πρὸς τοὺς ἐνοχλοῦντας αὐτοῖς, ὥρτε εἴσω τούτου πάντως τὸν ἀντιφωνητὴν καταϑεῖναι τὸ 
ὄφλημα" ἑαυτοὺς δὲ ἐκείνοις ἀντιφωνεῖν, εἶτα τῆς προϑεσμέας ἐνστάσης ἀπραγμόνως ποιεῖν τὸ ἱκανὸν τοῖς 
τὰς ἀντιφωνήσεις δεχομένοις, ἀναλαμβανόντων. τῶν ὑπευϑύνων ἴσως καὶ τὰς δανειακὰς συγγραφὰς καὶ τὰς 
ὁμολογίας τὰς αὑτῶν ἢ καὶ διαλύσεις λαμβανόντων, ὡς τὸ ἀσφαλὲς διὰ τῆς ἀντιφωνήσεως πεποιηκότων. 
πολλοὺς δὲ καὶ ἐπιτυχεῖν τινος βουληϑέντας ἢ καὶ βουλομένους πράγματος ἐντείλασϑαι αὐτοῖς ὑπὲρ αὐτῶν 
ἀντιφωνῆσαι χρημάτων τινῶν ἢ πραγμάτων δόσεις, καὶ τοῖς μὲν κατορϑοῦσϑαι τὸ σπουδαζόμενον, αὐτοὺς 
δὲ ἀμελητὲ κατατιϑέναι τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα, καὶ ἁπλῶς οὕτω γίνεσϑαι τὰς ἀντιφωνήσεις, οὐκ ἐντελ- 
λομένων αὐτῶν [x«i] μὴ ἄλλως τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα ——— πρὶν ἂν ὁ τὴν ἀντειφώνησεν λαμ- 
βάνων ἀπόδειξιν τῶν χρημάτων ἢ τῶν πραγμάτων ποιήσαιτο ἢ κατάϑοιτο ταῦτα εἰληφέναι. καὶ αὐτοὺς 
μὲν παρέχειν τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα, ὕστερον δὲ ἀμφιςβητήσεις ἔχειν. ἐκείνων ἀποδείξεις ζητούντων τοῦ 
τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα δεδόσϑαι" πρᾶγμα παντοίως ἀμήχανον καὶ φοβερὸν αὐτοῖς ὑπάρχον, ὁμοίωβ μὲν 
τὸ παρῳχηκός, ὁμοίως δὲ το ἐλπιξόμενον ***, ὁπὲρ τῶν ἀδυνάτων ἐστίν. τίς γὰρ ἂν τῶν τὸ χρυσίον ἢ 
πράγματα ἀντιφωνηϑέντων ἢ ἀντιφωνουμένων μὴ ἐπὶ τῷ ποιήσασϑαι τῶν διδομένων ἀπόδειξιν ἢ κατά- 
ϑεσιν év ὑπομνήμασιν, ὡς ταῦτα εἴη λαβών, ἕλοιτο ἂν πρὸς τοῦτο ἐλϑεῖν; πολλάκις δὲ αὐτοὺς ταλαιπωρου- 
μένους καὶ ἐκχωρεῖν ἑτέροις τὰς ἀγωγάς, καὶ ἀντιτίϑεσθαι ταῦτα οὐκ αὐτοῖς μόνοις ἐνάγουσιν, ἀλλὰ καὶ 
τοῖς τὰς ἀγωγὰς ἐκχωρηϑεῖσιν ἢ ἐκχωρουμένοις. Καὶ ἥτησαν ταύτης ἀπαλλαγῆναι τῆς δυῤκολίας, καὶ, εἴπτερ 


Edictum IX Graece tantum extat in M. — Epit. anon. Bodl. p. 224 Zach. 





Ix. 
DE ARGENTARIORUM CONTRACTIBUS. 


Imp. lustinianus Aug. Triboniano praefecto urbis. 


Praefatio. Commune collegii argentariorum, qui in hac magna urbe sunt, supplicavit — 
nostrae, ut praeter cetera omnia, quae iis largiti sumus, etiam nunc alio modo sibi opitulemur. Docuerunt 
enim quosdam, qui debuerint aut etiam debeant, quando pecuniae aut res ab ipsis repetantur et non 
habeant, unde hoc solvant, ab ipsis petere, ut pura constituta pro ipsis subeant, et modo hoc ipsum in 
obligationibus conscribere, modo propter contrahentis fidem etiam ut sine scripto hoc faciant ipsis man- 
dare, sese autem illorum petitionibus cedentes ds, qui illos premant, certum tempus constituere, intra quod 
conslitutae pecuniae reus omnino debitum solvat; se vero illis spondere, deinde die fatali veniente nullo 
negotio dis qui constituta susceperunt satisfacere, recipientibus debitoribus fortasse et mutui syngraphas 
et confessiones suas, aut etiam apochas accipientibus, quod securitatem per constitutum fecerint. ultos 
vero, cum parare sibi rem aliquam voluerint aut. velint, ipsis mandare, ut pro ipsis pecuniam aut rem 
aliquam se daturos constituant, et illis quidem quod quaesierint obtingere, ipsos vero indubitanter pecu- 
niam aut res praebere, et simpliciter ita. constituta fieri non mandantibus ilis, ut non aliter pecuniam 
aut res solvant, priusquam qui constitutum accepit apocham pecuniae aut rerum fecerit aut ea$ se acce- 
pisse professus sit; et se quidem dare pecunias aut res, postea autem controversias habere illis apochas 
datae pecuniae vel rerum exigentibus. Quae res multimodis difficilis et. formidabilis iis est, tam prae- 
terita quam futura cavere, id quod fieri nequit. Quis enim eorum, quibus pecunia aut res constitutae 
fuerint vel constituantur, non ea condicione ut apocham faciat datorum vel depositionem in actis se haec 
accepisse, ad id velit venire? Saepe vero ipsos defatigatos etiam aliis cedere actiones, et haec non sibi 
solis actionem inferentibus opponi, verum etiam iis quibus actiones cessae sint aut cedantur. |. Et petierunt, 





1 subscr. d. XV. k. oct. M] dat. XVII. kal. oct. ς || 
2 XXII pc. Esc.] XXV post basilio vc. conss. anno VI M. 
Malui cum Zachariaeo sextum post Basilii consulatum 
annum in septimum mutare quam servato VI. post XXII. 
cum JBienero scribere XXL. Exemplar ad Eugenium 
scriptum anno 540 emissum esse e Pistoriensis subscr. 
concludere noli || Post subscr. nom servatur notitia de 
qua agitur 111,30. 43 || 5 περὶ ἀργυροπρατῶν anon. 
Bodl. || 6 Tribonianum quaestorem sacri palatii fuisse 
constat, praef. urbi non constat: κυέστωρ Toufovviavos 
ἀπενεμήϑη τοῖς ἀργυροπράταις anon. Bodl in epit. 
c. VIII, unde κοαίστωρι" τὸ ἰσότυπον ἐπάρχῳ πό- 
λεως mavult Zachariae | 14 ἑαυτὸν M, corr. Agylaeus 





[ 20 xai del. Zachariae || 21 ποιήσοιτο Μ, correxi || 24 
excidisse puto verbi gratia φυλάττεσϑαι || ὅτιστερ Zacha- 
riae | 25 τῷ Zachariae] τὸ M 





1 subser. om. V; fulsam exhibet Pist. (dat. VIIIT. K. 
iuüas cap. imp. dm. iust. pp. eog. δῇ, XIIII iustino 
uiro clarissimo consule i. e. a. 540), veram ad rubr. const. 
CXXII (— nov. CX XIX) delatam Escor. et T: dat. 
XVII. kal. oct. (oetub. Ese.) cp. (cap. T) imp. dni nri 
(ntri Ese.) iustiniani (iust. Esc) pp. eog. (desinit T) 
an XXII. pc. 


15 


20 


25 


Ed. IX pr. 1. 2 T 713 CONTRACTIBUS 





ὅλως καϑαρὰ. γέγονεν ἢ γενήσεται ἡ ἐντολή dere τὸ χρυσίον ἢ τὰ πράγματα ῥητῆς εἴσω προϑεσμίας κατα- 
βάλλειν, αἱρέσεως οὐδεμιᾶς προσκειμένης, ἅμα τῷ παρελϑεῖν τὴν προϑεσμέαν ἔνοχον τὸν ἐντειλάμενον καϑε- 
στάναι τῇ τοῦ χρέους ἐκτίσει αὐτοῖς τε καὶ τοῖς παρ αὐτῶν ἐκχωρηϑεῖσιν ἢ καὶ ἐκχωρουμένοις, μὴ μόνον εἰ 
τοῦτο ἐγγράφως ἐντειλάμενοι τύχοιεν, ἀλλὰ καὶ εἰ ἀγράφως ἅπαν τὸ πρᾶγμα πραχϑείη. 


CAPUT 1. 


Ἡμεῖς τοίνυν βοηϑῆσαι τῷ πράγματε βουλόμενοι (μετὰ μέντοι πάσης ἰσότητος καὲ δικαιοσύνης, καὶ 
ὥςτε τοῦ λοιποῦ πᾶσι τρόποις ———— προϊέναι ταῦτα) ϑεσπίζομεν μὴ ἄλλως αὐτοὺς αἱρεῖσϑαι τὰς ἀντι- 
φωνήσεις ὑπειβιέναι, πρὶν ἂν ἔγγραφος αὐτοῖς περὲ τούτων γένηται ἐντολὴ ἅπαν τὸ πρᾶγμα, ὅπως ποτὲ 
πραχϑῆναι δέοι, σαφῶς διορίζουσα, μηδὲ ἐκ τῶν καλῶν τούτων πίστεων εἰς ὄλεθρον προφανῆ καϑαρῶς 
ἐμπίπτειν. εἰ δέ ys κατά τινα τρόπον ἔγγραφον μὲν μὴ γένοιτο, χρόνος δὲ δὁρισϑείη, καὶ σιωπήσειεν ἐφ᾽ 
ἅπαντα τὸν χρόνον ἐκεῖνος, ὑπὲρ οὗ τὰ τῆς ἀντιφωνήσεως γένοιτο, καὶ μὴ μέμψοιτο, διαδράμοι δὲ καὶ ὃ 
χρόνος, εἶτα μηδὲ κατὰ ἄλλην δίμηνον αὐτὸ τοῦτο ἐν μέμψει ποιήσεται, πάντως τὸν ἐντειλάμενον καταβαλεῖν 
TQ ἀντιφωνήσαντε τὸ χρέος, ὅπερ ἂν ἀποδειχϑείη κατὰ γνώμην αὐτοῦ παρά τινος τῶν ἀργύρου τραπέζης 
προεστώτων ἀντιπεφωνημένον, καὶ μὴ δύνασθαι μήτε αὐτοῖς μήτε τοῖς αὐτῶν κληρονόμοις ἢ τοῖς παρ᾽ 
αὐτῶν ἐκχωρηϑεῖσιν ἢ ἐκχωρουμένοις τὸν τοιοῦτον ἀντιτίϑεσθϑαι λόγον, ἀλλ ἐκεῖνο κρατεῖν, ὅπερ ἂν ἡ τῶν 
ἐντολῶν δείξειε πίστις, εἰ μὲν ἐν γράμμασιν αὗται προέλϑοιεν, τοῦ δικάζοντος τοῖς γράμμασιν ἀκολουϑοῦν- 
τος, εἰ δὲ ἄγραφον εἴη τὸ σύμφωνον, ταῖς ἐπὲ τούτῳ διδομέναις κατὰ τὸν νόμον ἀποδείξεσιν ἑπομένου. τού- 
τῶν κρατούντων ἐπί τε τῶν ἤδη γενομένων κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπί. τε τῶν ἐσομένων ἀντιφωνήσεων. 


CAPUT Il. 


Ei δὲ καί τις αὐτοῖς ὑπεσχέϑη ἢ ὑποσχεϑείη θεραπεία διὰ γραμμάτων ἢ xai γραμμάτων χωρίς, ἀπο- 
δειξις δὲ αὐτάρκης καὶ νόμεμος EXAM ἢ διὰ τῆς τῶν γραμμάτων ἀναγνώσεως ἢ διὰ τῆς ἐκ τῶν μαρτύρων 
πίστεως, καὶ ταύτην ἔχειν τὴν οἰκείαν ἰσχὺν βουλόμεθα καὶ ἀπαιτεῖσϑαι τὸ συμπεφωνημένον παντελῶς μη- 
δενὸς ἀντικειμένου νόμου, ὡς ἐχρὴν προῖκα ταῦτα {πραχϑῆναι), ἀλλὰ μὴ ἐπὶ δόσε: τινί, διὰ τὸ τὲν πάντα 
βίον αὐτῶν ἐκ τούτου συνίστασθαι καὶ τόκους αὐτοὺς τελεῖν καὶ στεγονόμια διδόναι, καὶ τῆς κοινῆς λυσιτε- 
λείας προβεβλῆσθαι, οὐχ ἵνα ζημιοῖντο οὐδὲ ἵνα παντοίως ἄτροφοι μείναιεν, ἀλλ΄ ἵνα ταύτην ἔχοιεν τῶν 
1l οἰκείων πόνων παραμυϑίαν. Ei μέντοι γε λογισμοὺς ἢ ἀντισυγγράφους ἢ αὐτογράφους πεποίηνταε ἢ 
ποιήσοιντο ἢ αὐτοὶ πρός τινας τῶν αὐτοῖς συμβαλλόντων, ἢ ἐκεῖνοι πρὸς αὐτούς, ἐν οἷς ἡ εἰςκομιδὴ τῶν 
χρημάτων καὶ δαπάνη καταγέγραπται καὶ γράμματα φέροιτο αὐτοῦ τοῦ τῆς τραπέζης προεστηκότος τοῦ τε 
ὑπογραφέως αὐτοῦ, οὖς ἁρμαρίτας καλοῦσι, καὶ αὖϑις τῶν συμβαλλόντων πρὸς αὐτούς, ἢ διὰ παντὸς ὑπὸ 
τῆς τοῦ συμβάλλοντος χειρὸς γεγραμμένους ἢ ὑπογραφὴν ἔχοντας, μὴ δύνασϑαι τοὺς συμβάλλοντας τὴν μὲν 
εἰςκομιδὴν τῶν χρημάτων, ἣν oi ἀργυροπρᾶταε καταγράφουσιν ἐν τοῖς ἀντισυγγράφοις ἢ αἰτογράφοις βρεβίοις, 
δέχεσθαι κάντευϑεν αὐτοὺς ἀπαιτεῖν, πρὸς δὲ τὴν τῆς ἐξόδου καταγραφὴν ἀντιλέγειν ὡς οὐ γενομένην, μηδὲ 
2 αὖϑις τοὺς ἀργυροτραπέζης προεστῶτας τὴν μὲν δαπάνην ἐπαιτεῖν, τὴν δὲ εἰρκομιδὴν μὴ Diseno AA 
εἴπερ ἐκ τῶν ἑκατέρωθεν προκομιζομένων ἀντισυγγράφων λογοθεσίων ἢ αὐτογράφων μαρτυρηϑείη 7 τε τῆς 





ut hac molestia liberarentur et si omnino purum mandatum factum sit aut fiat, ut pecuniam aut res intra 
certum tempus solvant, condicione nulla adiecta, ut simulatque praefinitum tempus elapsum sit, obnozius 
mandator fiat debito solvendo et ipsis et quibus a se actiones cessae sint aut etiam cedantur, nec solum 
si hoc per litteras mandaverint, verum etiam si sine scripto totum negotium actum sit. 

JNos igitur succurrere rei volentes (cum omni tamen aequitate et iustitia, atque ut in posterum 
omnibus modis Lew secare procedant), sancimus non aliter eos constituta subire velle, priusquam scriptum 
de his mandatum ipsis detur omnem rem quomodo fieri oporteat definiens, neque ex hac bona fide 
in evidens exitium aperte incidere. Si vero aliquo modo scriptum quidem factum non sit, tem 
autem determinatum sit, et tacuerit per omne tempus ille, pro quo constitutum factum est, neque litem 


moverit, praetereat vero etiam us, deinde ne intra alios quidem duos menses hoc ipsum in quere- 
lam deduxerit, omnibus modis em solvere constituenti debitum, quod probetur ez ipsius voluntate 


ab aliquo argeníariae mensae praeposito constitutum esse, ac neque ipsis neque ipsorum heredibus, aut 
quibus cessae ab ipsis sint vel cedantur actiones, eiusmodi rationem opponi posse, sed illud vincere, quod 
mandatorum ostenderit fides, si in. litteris processerint, litteras iudice sequente, sin autem non scriptus 
contractus sit, probationes ea de re secundum leges prolatas spectante. Atque haec valeant et in consti- 
tutis iam factis hoc modo et in futuris. 

IL. Si quod vero etiam emolumentum eis in scriptis aut sine scriptis promissum fuerit aut pro- 
mittatur, probatio autem sufficiens et legitima detur aut scriptorum lectione aut testium fide, etiam 
hoc suam vim habere volumus exigique quod pacto convenerit, nulla prorsus lege obsistente, quasi id 
gratis et non pro mercede aliqua fieri posé propterea quod omnis eorum vita in hoc consistit, ut 
usuras pendant et pensiones pro aedibus t et communi utilitati prospiciant, non ut damno afficiantur 
1 neque ut omni victu destituantur, sed ut hoc habeant laborum suorum solacium. δὲ tamen ratiocinia 
sive antisyngrapha sive autographa faciant aut fecerint aut ipsi illis, qui cum ipsis contrahunt, aut illi 
ipsis, in quibus pecunia accepia et expensa conscripta est et scriptura inest ipsius mensae praepositi et 
scribae eius, quos armariías vocant, et rursus eorum, qui cum ipsis contrahunt, aut omnino contrahentis 
manu scripta aut. subscriptionem habentia, non poterunt contrahentes pecuniam quidem acceptam, quam 
argentariüi in anlisyngraphis vel autographis brevibus describunt, agnoscere indeque ab eis exigere, ex- 
ensae vero scripturae coníradicere, tamquam facta non sit, neque rursus argentariae mensae praepositi 

expensam quidem ezigere, acceptum vero non agnoscere. Verum si ex antisyngraphis ratiociniis vel 
autographis utraque parte prolatis demonstretur litierarum tam de acceptis quam de expensis fides, 





2 προκειμένης M, corr. Kroll | 3 ἐκχωρημένοις M || | μείνοεεν M, correxi | 26 φέροιτο Kroll] φέροι M ἢ τε 
8 — corruptum ezistimo | 11 néves M|13 μηδὲ --- | Zachariae] γε M | 21 ἀρμαρίτας anon. Bodl. (ἢ τοῦ 
μηδὲ M, corr. Kroll || καὶ μὴ ἔχειν αὐτὸν ἢ κληρο- | dguagírov)] σαμαρείτας M | ἢ τῶν αὐτοῖς συναλλα- 
νόμους αὑτοῦ παραγραφὴν κατὰ τῶν ἀντιφωνησάν- ξάντων anon. Bodl.| 28 συμβάλοντος M | συμ βάλον- 
τῶν ἢ ἐκχωρουμένων τὰς ἐντεῦϑεν ἀγωγάς anon. Bodl. | τας M (oí συναλλάξαντες epit.) | 32 ἢ λογοθεσίων per- 
| 21 πραχϑῆναιε ex anon. Bodl. add. Zachariae | 23 | peram vuig.| z τε — 7; τε M*] εἴτε — εἴτε M^ 


10 


δὲ 30 


Ed. IX 2—5 714 |. DE ARGENTARIORUM 





εἰρκομιδῆς ἢ τὸ τῆς δαπάνης τῶν γραμμάτων πίστις, πάντως ἑκάτερον εἶναι πιστόν, καὶ μὴ τὸ μὲν xav 
αὐτῶν κρατεῖν, τὸ δὲ ὑπὲρ αὐτῶν ἄκυρον εἶναι, ἀλλὰ ἀπαιτεῖσϑιαι, ὅσα τὰ λογοθέσια δείξειε, πιλὴν εἰ μὴ 
ϑάτερον ἢ ἑκάτερον μέρος πλάνην ψήφου ἢ περὶ τόκον βλάβην ὑπομεμενηκέναι δείξειεν. εἰ γάρ τε τοιοῦτον 
προφανῶς δειχϑείη, vns κατὰ νόμον διορϑώσεωξ τοῦτο ἀξιοῦσϑαι ϑεσπίζομεν, dere ἕκαστον τοῦ δικαίου 
καὶ τῆς ἰσότητος ἀπολαύειν. 


CAPUT Ill. 


Kai τοῦτο δὲ ἐδίδαξαν, ὡς τινες ἐξ αὐτῶν ὁμολογίας παρὰ πλειόνων κομισάμενοι καὶ ταύτας ἀλλη- 
λεγγύως ἢ κατὰ μανδάτον, εἶτα τὸ πλεῖστον τοῦ χρέους εἰληφότες, καὶ ὀλίγου τινὸς ὄντος τοῦ ὑπολελειμμένου, 
ἐπὶ τῷ τοῦ χρέους ἐλλείμματι ἔἐξωϑεν παρ᾽ ἑνὸς αὐτῶν ἢ δύο λαβόντες ὁμολογίας, ὡς εἴσω ῥητοῦ χρόνου 
ταῦτα καταϑήσουσι, διαλύσεις τυχὸν ἢ ὁμολογίας ἔϑεντο πρὸς ἅπαντας, συμβέβηκε δὲ ἢ τὸν ἕνα ἢ καὶ 
σιλείονας τῶν πεποιηκότων τὴν τῆς λοιπάδος ὁμολογίαν τελευτῆσαι καὶ τοὺς κληρονόμους μὴ αἱρεῖσϑαι τὸ 
mag αὐτοῦ ἢ αὐτῶν διομολογηϑὲν χρυσίον δοῦναι. ϑεσπίξζομεν οὖν, εἰ ταῦτα οὕτως ἔχει, τὸ ταῖς ὁμολογίαις 
περιεχόμενον χρυσίον καὶ παρὰ τοῦ τελευτήσαντος ἢ τῶν τελευτησάντων διομολογηϑὲν ἐν γράμμασι τοὺς 
αὐτῶν εἰβπράττεσϑαι κληρονόμους μετὰ τοῦ συμπεφωνημένου τόκου. 


CAPUT IV. 


Εἰ δέ τινες ἐδανείσαντο ἢ δανείσοιντο παρ᾽ αὐτῶν ἐνέχυρα δόντες, εἶτα ἐν ταῖς δανειακαῖς συγγραφαῖς 
ἐπέτρεψαν ἢ ἐπιτρέψαιεν αὐτοῖς ἐκ διαπράσεως τῶν ἐνεχύρων πίστει αὐτῶν γινομένης τὸ τούτων τίμημα 
εἰς τὸ χρέος λογίζεσθαι, oí δὲ τοῦτο πράξαιεν, μὴ πολυπραγμονεῖσϑαι αὐτοὺς μηδὲ τεράγματα ὑπὲρ τούτων 
ἔχειν, ἀλλ᾽ ὀμνύντας ὁπόσης τιμῆς τὰ ἐνέχυρα πεπράκασι πιστεύεσϑαι, καὶ ἀρκεῖν τοῦτο αὐτοῖς πρὸς πᾶσαν 
ἀγνωμοσύνης ἀναίρεσιν. Et δὲ τις ἀγράφωβ δανειζόμενος ἐνέχυρα δοίη ἢ ,“σφραγίσας αὐτὰ ἢ καὶ σφραγίδων 
χωρίς, ἀνάγκην ἔχειν τὸν δανεισάμενον ἢ λαμβάνειν τὰ ἐνέχυρα ἐπιγινώσκοντα τὰς σ ραγῖδας 7 «xai αὑτὰ 
μὴ ῥαδιουργηϑέντα xai ἀποπληροῦν τό τε κεφάλαιον τόν τε συμφωνηθϑέντα τόκον, ἢ εἴπτερ οὐκ ἔχει χρυσίον 
ὁ ὀφειλέτης, εἰς τὴν ἀξίαν διατίμησιν ταῦτα καταλιμπάνειν καὶ τὸ ὑπόλοιπον πληροῦν, οὐ δυνάμενον λέγειν, 
ὡς δεῖ αὐτὸν ἀρκεσϑῆναι τοῖς ἐνεχύροις, κἂν εἰ ἐλάττονος εἶεν ποσότητος, ἀλλ᾽ i τρόπου παντὸς πληροῦν 
πᾶν τὸ χρέος, ὅσον ἂν μετὰ τοῦ συμφωνηϑέντος λογισϑείη τόκου, εἰ δὲ καὶ ὁρισϑ'είη χρόνος ἐπὶ τῷ δανεί- 
σματε ἐνεχύρων ἅπαξ δεδομένων ἢ ἐσφραγισμένων ἢ ἀσφραγίστων, εἴσω δὲ τοῦ χρόνου μὴ γένηται τὸ ἱκανόν, 
ἄλλος δὲ τοσοῦτος παρέλϑῃ χρόνος, ἐξεῖναι αὐτοὺς ἀκριβοῦς διατιμήσεως γενομένης παρόντων καὶ ταβουλα- 
ρίων καὶ τῶν ϑείων προκειμένων λογίων καὶ διατιμητῶν παραλαμβανομένων, διατιμᾶσϑαι ταῦτα καὶ ἑαυτοῖς 
λογίξζεσϑαι, εἴτε ἐξαρκεῖ εἰς τὸ χρέος εἴτε καὶ εἰς μέρος τοῦ χρέους, 


CAPUT V. 


Καὶ τοῦτο μέντοι ἰάσασϑαι ἤτουν, ὥρτε διὰ τὸ τὸν βίον αὐτοῖς ἐν τῷ δανείζειν καὶ δανείζεσϑαι 
καϑεστάναι καὶ ἀντιφωνεῖν ὑπὲρ ἑτέρων καὶ τόκους τελεῖν, μὴ ἀντιτίϑεσϑαι αὐτοῖς τὴν ἡμετέραν διάταξεν 
ἐν τοῖς δανείσμασιν, ἣν ἐγράψαμεν μηδενὶ συγχωροῦντες ὑπὲρ τὸ διπλάσιον κομίζεσϑαί τι, εἴπερ τοσαύτην 
καταβάλοι ποσότητα, ὅσην τό τε ἀρχαῖον οἵ τε τόκοι πληροῦσιν. ἡμεῖς τοίνυν τὴν μὲν διάταξιν εἰς τὸ ἑξῆς 
παραβαϑῆναι παντελῶς οὐ βουλόμεϑα, τὸ δὲ παρελϑόν, ὅπερ οὐκέτε δέχεται παντελῶς ἐπιβουλὴν οὐδεμίαν, 





ulrumque omnino ratum sit, neque quod contra ipsos est valebit, quod vero pro ipsis est irritum erit, sed 
exigatur quantum ratiocinia monstrant, nisi alterutra aut utraque pars se errorem calculi aut damnum 
in usuris perpessam demonstraverit. δὲ quid enim (ale evidenter ostendatur, id legitima emendatione 
affici sancimus, ut unusquisque iustitia et aequitate fruatur. 


IIL Hoc quoque nos docuerunt, quosdam ex ipsis promissionibus a pluribus acceptis iisque ea 
mutua fideiussione aut. ez mandato, deinde ἌΣ debiti parte accepta, et exigua quadam relicta, 
propter debiti reliquum seorsum ab uno aut duobus illorum promissione accepta, se intra certum tempus 
ista. persoluturos esse, apochas forte aut promissiones omnibus conficere, accidisse vero ut aut unus aut 
plures eorum, qui reliqui obligationem fecissent, obirent, et heredes pecuniam ab illo aut illis promissam 
exsolvere nollent. Sancimus igitur, si haec ita se habeant, pecuniam promissionibus comprehensam et a 
defuncto aut defunctis in scripto professam ab heredibus eorum cum stipulatis usuris exigi. 


IV. Si qui autem datis pignoribus ab eis mutuati fuerint aut mutuentur, deinde in. mutui syngra- 
phis permiserint aut. permittant eis, ut venditione pignorum sub ipsorum fide facta eorum pretium in 
debitum imputetur, illi vero hoc fecerint, non molestari eos neque propter ea negotiis implicari, sed iuran- 
tibus, quanti pretii pignora vendiderint, credi, idque iis ad omnem improbitatem tollendam satis esse. 
Si quis vero sine scripto mutuatus pignora det aut obsignata aut etiam sine sigillis, necesse habebit qui 
muluatus est, aut. pignora recipere agnoscens sigilla aut. etiam ipsa non laesa, et explere et sortem et 
| promissas usuras, aut si pecuniam non habeat debitor, ad iustam aestimationem illa relinquere et reliquum 
supplere, neque dicere poterit illum pignoribus, quamquam minoris sint quantitatis, contentum esse oportere, 
sed omni modo debitum totum ecplere, quantum cum promissis usuris computatum erit, Sin autem etiam 
tempus mutuo praefinitum sit datis semel pignoribus sive obsignatis sive non obsignatis, intra id tempus 
vero satis non factum sit, alterunque tantum elabatur tempus, liceat ipsis, accurata aestimatione facta 
praesentibus et. tabulariis et. divinis eloquiis propositis et aestimatoribus adhibitis ea. aestimare et. sibi 
imputare, sive debitum eaplent sive etiam partem debiti. 

V. Sed hoc quoque ut sanaretur petierunt, ne quoniam victus ipsis in mutuo et dando et acci- 
piendo consistat et pro aliis constituendo et usuras pendendo, ipsis in mutuis dandis nostra opponatur 
constitutio, quam scripsimus nemini ultra duplum accipere quicquam permittentes, si tantam quantitatem 
solverit — quantam et sors et usurae efficiant. Nos igitur in posterum eam legem violari omnino 





1 τῶν γραμμάτων fortasse non sanum || 4 ἕκαστον]  σϑαι sis τὸ χρέος anon. Bodl. | 18 ἐγγράφως anon. 
ἐπὶ ἀμφοτέρων anon. Bodl.||8 ἐλείμματε M || 15 ἐπε- | Bodl. | 20 σφραγισϑέντα cum Agylaeo vulg. | 25 an 
τρέψαι ἐν M | αὐτοῖς Zachariae] τοῖς M (ἐκ διαπρά- | αὐτοῖς | 29 διάταξιν] Cod. 4,32,21. Cf. nov. CXXI. 
σεως luetur epit) λαβεῖν τὸ τίμημα xal λογίσα- | CXXXVIII 


20 


ΟΟΝΤΕΑΟΤΙΒΌΒ. 119 Ed. IX 5—7 


τοῦτο αὐτοῖς ϑεραπεύοντες ϑεσπίζομεν, ἐπὶ τῶν ταῖς ἀληϑείαις ἀργυροπρατικῶν συναλλαγμάτων τῶν μέχρι 
τήμερον πραχϑέντων ἄδειαν αὐτοῖς εἶναι, καὶ εἰ τύχοιεν τόκοε ὑπὲρ τὸ διπλάσιον émi τούτοις τοῖς χρέεσι 
δεδομένοι, εἰεπιράττειν αὐτοὺς τὰ ὀφειλόμενα μετὰ τοῦ ὡρισμένου τόκου, οὐκ ἀναγκαζομένους ὑπολογίζεσθαι 
οὔτε εἰς τόκον οὔτε εἰς ἀρχαῖον ὄφλημα τὰ ἤδη ὑπὲρ τὸ κεφάλαιον καταβεβλημένα" καὶ μὴ ἀντικεῖσθαι 
αὐτοῖς ἐπὶ τούτῳ καὶ μόνῳ τὴν ἡμετέραν διάταξιν τὴν τοῦ διπλασίονος, ἀλλὰ κατὰ τὴν φύσιν τῶν συμβο- 
λαίων ταῦτα αὐτοὺς ἀπαιτεῖν, ἀλλ οὐδὲ αὐτῶν ἀποχρῆσϑαι δυναμένων πρὸς τοὺς ἤδη συμβεβληκότας αὐτοῖς 
τῇ παρ ἡμῶν τεϑείσῃ διατάξει, οὐδὲ δυναμένων λογίζεσθαι τοὺς ἤδη καταβεβλημένους τόκους ἢ εἰς τὸ διπλοῦν 
τοῦ τόκου ἢ εἰς τὸ ἀρχαῖον ὄφλημα. 
CAPUT VI. 


"Enti? δὲ συνεχωρήσαμεν χωρὶς ἐνόπλου στρατείας τοῖς ἀργύρου τραπέζης προεστῶσιν ἐπὶ ταύτης 
τῆς εὐδαίμονος πόλεως τὰς ἄλλας πάσας μετιέναι στρατείας, εἶτα ἐκεῖνοι δανείσματα πράξαντες ἢ καὶ πράτ- 
τοντὲς τόχον ἐπηρώτησαν τὸν ἐκ διμοίρου μέρους, ὁποῖον τοῖς ἀργυροπράταις ἐφήκαμεν, οἱ δὲ ἀγνώμονες 
ταῦτα πάντα ἀντιτιϑεῖεν αὐτοῖς τὰς στρατείας λέγοντες, προφρήκειν αὐτοὺς οὐ τὸν ἀργυροπράταις ἀλλὰ τὸν 
στρατευομένοις πρέποντα τόκον κομίζεσθαι, ταύτην αὐτῶν τὴν ἄλογον καὶ ἀγνωμονεστάτην ἀντέϑησιν παν- 
1 τελῶς σχολάζειν ϑεσπίζομεν καὶ τὰ συμπεφωνημένα ἢ καὶ συμφωνούμενα —— AX οὐδὲ (ἐκεῖνο 
ἡμῖν ἀρέσκει, περὶ τῶν ἀργυροπρατικῶν συναλλαγμάτων αἰτεῖν vivae ἢ παντελῶς μὴ διδόναι κεφάλαια ἢ 
τόκους ἢ τὸ ἔτε τούτων χεῖρον λόγῳ, dere νομίμων τόκων διδομένων εἰς τὸ ἀρχαῖον λογίζεσϑαι" καὶ τοῦτο 
γὰρ ἐπὲ τῶν συναλλαγμάτων τῶν πρὸς ἀργυροπράτας γενομένων ἢ γινομένων κρατεῖν βουλόμεϑα 


CAPUT VIL 

"Ev δὲ δὴ xai τοῦτο τῶν αἰτουμένων ἐστὶ mag αὐτῶν, ὅτιπερ πολλάκις τινὲς τῶν ὑπευϑύνων αὐτοῖς 
καϑεστώτων, εἶτα ἑτέρους ἔχοντες ὑπευϑύνους, οὐχ ἑαυτοὺς ἐκεῖϑεν πληροῦσιν, ἀλλὰ παρασκευάζουσι ταῖς 
αὑτῶν γαμεταῖς προφάσει προικὸς ἢ παραφέρνων ἢ χρεῶν δῆϑεν ἄλλων τοῦτο καταβάλλειν καὶ διαλύσεις 
παρ᾽ αὐτῶν ἤγουν ἀποδείξεις κομίζεσθαι, ἐκείνων δὲ εἰς ἐλάττωσιν ἐλϑόντων ἢ ἐρχομένων ἢ καὶ τε 
σάντων ἢ καὶ μετὰ ταῦτα τελευτώντων, εἶτα αὐτῶν βουλομένων τὸ χρέος "reme μων τοῦτο, τῶν γαμετῶν 
ἐκεῖνα μὲν λεληϑύτως κομισαμένων ἢ καὶ μετὰ ταῦτα κομιζομένων, ὁλόκληρα δὲ ἀντιτιϑεισῶν αὐτοῖς τὰ 
ὀφλήματα, ὥςτε ἐντεῦϑεν αὐτοῖς διαπίπτειν τὰ τῆς ἐλπίδος. καὶ ἤἥτησαν, εἴ τε τοιοῦτον γέγονεν ἢ μετὰ 
ταῦτα ὡς εἰκὸς γενήσεται, ἀνάγκην ἔχειν τοὺς τὰς διαλύσεις παρὰ τῶν γυναικῶν κομιζομένους ἢ τὰς ἀπαλ- 
λαγὰς ἢ εἴ τι συμβόλαιον γέγονεν ἢ γενήσεται ὅλως, τοῦτο προκομέζειν « * « καὶ κληρονόμων αὐτῶν εἰς ἔλεγ- 
Ἣν τῶν γενομένων, ὥςτε μὴ τὰς μὲν γαμετὰς καὶ μὴ ὀφειλομένας λαβεῖν, [xai] αὐτοὺς δὲ καὶ ὀφειλομένους 
ἀποστερηϑῆναι. ϑεσπίζομεν, εἴ τε τοιοῦτο γέγονεν ἢ γενήσεται, ἀνά μὲν ἔχειν αὐτοὺς προκομίζειν τὰ 
συμβόλαια, βλάβης μέντοι πάσης χωρίς, καὶ οὐ δυναμένων αὐτῶν τῆς προκομιδὴς οὐδεμίαν ὑπομένειν 
ζημίαν (μεμνήμεθα γὰρ τῆς ἡμετέρας διατάξεως, ἥπερ τὰς ἠναγκασμένας τῶν δικαιωμάτων προκομιδὰς ἀβλα- 
Bes βούλεται γίνεσϑαι τοῖς προκομίζουσιν), ἀλλ΄ ἐκείνους μὲν τὰ συμβόλαια προκομίξειν καὶ αὖϑις ἀναλαμβά- 
γειν, εἰ δέ τινα ἐντεῦϑεν ὄνησιν ἔχειν δυνηϑεῖεν oi τὴν προκομιδὴν ἀναγκάσαντες γενέσϑαιε πρὸς τὰς 








nolumus, quod vero praecessit, quia non iam ullam omnino recipit machinam, hoc ipsis emendantes san- 
cimus, ut in veris contractibus argentariorum ad hunc diem factis facultas iis sit, etiamsi usurae supra 
duplum pro his debitis datae sint, exigendi debita cum constitutis usuris, non coactis imputare neque in 
usuras neque in antiquum debitum, quae supra soríem iam soluta sunt, et in hoc solo eis nostra de duplo 
constitutio non obstet, sed secundum contractuum naturam ea exigant; sed ita ut ne ipsi quidem adversus 
605, qui cum ipsis iam contraxerunt, nostra constitutione abutantur, neque imputare possint solutas iam 
usuras aut in duplum usurarum aut in antiquum debitum. à 
Quoniam vero permisimus argentariae mensae praepositis in hac felice urbe excepta armata 
militia omnes alias militias gerere, deinde illi, cum mutuum dederunt aut etiam dant, besses usuras, 
quantas argentariis concessimus, stipulati sunt, improbi autem opponunt ipsis militias, dicentes aequum 
esse 605 non argentariis, sed militantibus convenientes usuras capere, hanc eorum absurdam et impro- 
bissimam obiectionem omnino quiescere iubemus et quae pacto convenerint aut etiam conveniant obtinere. 
1 Sed ne illud quidem nobis placet, quod de argentariorum contractibus nonnu!li postulant, ut omnino 
non dent aut sortes aut usuras, vel, quod hoc etiam peius est, ut quae legitimae usurae dantur sorti 
imputentur. Nam hoc quoque in contractibus, qui cum argentariis initi sunt aut ineuntur, obtinere volumus. 
VIL Unum vero eiiam hoc ex eorum petitis est, quod saepe aliqui eorum, qui ipsis obnoxii sunt 
aliosque rursus obnoxios habent, non sibi inde satisfaciunt, sed —— ut suis uxoribus prae- 
texiu dotis vel paraphernorum vel aliorum debitorum hoc solvant et ab iis apochas sive solutionis pro- 
bationes accipiant; cum autem illi ad inopiam devenerint aut deveniant vel etiam mortui sint aut postea 
moriantur, ipsique debitum hoc recuperare velint, uxoribus, licet illa clam acceperint aut postea accepturae 
sint, integra tamen ipsis debita opponentibus, ut inde ipsorum spes concidat. Et petierunt, ut, si quid 
eiusmodi factum sit aut posthac forte fiat, necesse habeant, qui apochas a mulieribus acceperint aut 
liberationes, aut si quod omnino documentum factum sit aut fiat, id proferre sibi et heredibus suis ad 
arguenda ea, quae gesta sunt, ne uxores, quibus nihil debetur, accipiant, ipsi vero, quibus debetur, frau- 
dentur. Sancimus ut, si tale quid factum sit aut fiat, cogantur quidem illi instrumenta proferre, sine 
omni (amen damno, et ut eds ta dispendium ex prolatione sustinere possint (meminimus enim nostrae 
conslitulionis, quae coactas documentorum editiones innoxias profereniibus esse vult), sed. illi quidem 
insirumenta. proferant et rursus recipiant; si quem autem inde fructum percipere possint, qui editionem 





3 ἀναγκαζομένων M, corr. Kroll | 8 καὶ μερικαὶ | αὐτῶν T5) καὶ (cf. ad 32); αὐτοῖς xal κληρονόμιοις 
τῶν τόκων καταβολαὶ φϑάσασαι τὸ διπλοῖν τοῦ χρέ- | αὐτῶν Zachariae | 27 καὶ del. Kroll|| 28 οὖν ezcidisse 
ove σβεννύουσιν αὐτό add. anon. Bodl. (ez nov. ΟΧ XI) | verisimile | 29 αὐτῶν ΜῈ] αὐτῆς M^? | 30 διατάξεως] 
| 11 cf. Cod. 4,32,26 $2 || s&£ δὲ M; malim oí δὲ &yvo- | Cod. 4, 21,22 || 31 ἀναλαμιβάνειν er anon. Bodl. Kroll] 
μονέστατα πάντῃ vel aliquid simile; κατὰ πάντα Osen- | ἀντιλαμβάνειν M ἢ 32 εἴτε ἐντεῦϑεν ὁ ἀργυροπράτης 
brüggen || 14 ἐκεῖνο add. Kroll | 15 ἀρέσκοι M || 22 post | ὀφείληταε (scr. ὠφελεῖται) ἢ οἱ κληρονόμοι αὐτοῦ anon. 
χρέος ercidisse verbi gratia ἀπαιτεῖν ovx putat Zacha- | Bodl. 
riae; fortasse tolerabile est anacoluthon | 26 possis ζὑπὲρ 





15 


20 


25 


30 


Ed. X pr. 1 116 DE COHORTALIBUS 





γυναῖκας, ταύτην παρ᾽ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον εὑρίσκειν, οὐδὲν παντελῶς τῶν προκομισάντων βλαβῆναι διὰ 
1 τὴν προκομιδὴν συγχωρουμένων. Εἰ δὲ ἀντισυγγράφους ἔϑεντο πρός τινας ὁμολογίας ἢ διαλύσεις ἢ καὶ 
οἷαροῦν συνϑήκας ἢ καὶ μετὰ ταῦτα ποιήσαιεν, καὶ αἱ παρ᾽ αὐτοῖς κείμεναι κατὰ διαφόρους τρόπους ἀπώ- 
λοντο, ἀναγκάζεσϑαι τοὺς ἔχονταβ τὰ ἀντισύγγραφα προκομίζειν ἢ ὅρκον παρέχειν, ὡς οὐδὲν τοιοῦτον ἔχουσιν 
οὐδὲ προκομίσαι δυνατοὶ καϑεστήκασιν. εἰ γὰρ τοῦτον τὸν ὅρκον ἐν ὑπομνήμασι παράσχοιεν, αὐτοὺς οὐ χρὴ 
περαιτέρω πολυπραγμονεῖσϑαι. οὐδεὶς δὲ ὑπερβήσεται τὸ μέτρον τῆς ἡμετέρας διατάξεως προφάσει σπορ- 
τούλων ἢ δικαστικῶν δαπανημάτων, τὴν ποινὴν εὐλαβούμενος τὴν ἐσικειμένην τοῖς τὰ τοιαῦτα πράττουσιν. 


CAPUT VIII. 


, Ἐπεὶ δὲ ἀρχόμενοι τῶν δεήσεων ἤτησαν, ets καὶ τὴν σὴν ὑπεροχὴν προνοεῖν αὐτῶν καὶ ἀκροᾶσϑαι 
τῶν ὑποϑέσεων τῶν ἐπαγομένων αὐτοῖς, καὶ εἴ τινας ἐνόχους ἔχουσεν ἢ ἕτεροι [oos] αὐτούς, τούτων ἀκούειν 
κατὰ τὸ τοῦ ἰδεκοῦ δικαστοῦ σχῆμα, διὰ τὴν περὶ τοὺς νόμους ἀκρίβειαν καὶ τὴν τοῦ δικαίου τήρησιν καὶ 
τὸ τρόπους ἐξευρίσκειν ῥᾳδίως, δὲ ὧν ἔξεστι καὶ τὰ σφόδρα δοκοῦντα δύςκολά v& καὶ ἑτέροις οὐκ ἐφικτὰ 
διαλύειν, ϑεσπίζομεν, κατὰ τὰ παρ ἡμῶν ϑεσπισϑέντα καὶ ἀκροᾶσϑαι αὐτῶν κατὰ τὸ τοῦ ἰδικοῦ δικαστοῦ 
σχῆμα, ἐναγόντων τ καὶ ἐναγομένων, καὶ τὰ παρῳ 2 κότα διαϑεῖναι κατὰ τόνδε τὸν νόμον, xai καϑάπε 
ἂν ὀρϑῶς ἔχειν συνίδοις, καὶ τοῦ μέλλοντος προνοεῖν, ὧθτε νενομισμένην τινὰ καὶ πρέπουσαν βοήϑειαν παρ 
ἡμῶν αὐτοῖς ἐπιδοϑῆναι. δεῖ γὰρ τοὺς ἐνόχους γινομένους ὑπὲρ ἁπάντων καὶ χρησίμους ἑκάστῳ φαίνεσϑαι 
σπεύδοντας καὶ ἐξαιρέτου τινὸς ἀπολαῖσαι βοηϑείας. πάντων δηλαδὴ τῶν τε νῦν τῶν τὸ πρώην πεπορι- 
σμένων αὐτοῖς ἢ ἐξ ἡμετέρων νόμων ἢ ἐκ ϑείων πραγματικῶν τύπων, ἀκεραίων φυλαττομένων, καὶ χώραν 
ἐχόντων ἐπέ τε τῶν προγεγενημένων φάκτων ἐπί τε τῶν μετὰ ταῦτα γενησομένων. 

ὡ (QEmihoyos.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε vov ϑείου πραγματικοῦ δηλούμενα νόμου 
5 τε σὴ ἐνδοξότης καὶ πᾶς δικαστὴς ἕτερος τῆς ἡμετέρας πολιτείας βέβαια φυλαξάτω. 





— 


l 


ΠΕΡῚ TA&EQTQ9N. 


js —— 10v.) Τὴν τῶν ἐπιχωρίων ταξεωτῶν ἐπιβουλήν, ἣν περὶ τὸ δημόσιον ἔχουσιν, ἐξ αὐτῶν 
πολλάκις ἔγνωμεν τῶν πραγμάτων. 
CAPUT I. 


15 


20 


᾿Επειδὴ τοίνυν ἐδιδάχϑημεν καὶ τοῦτο ὃν εἶναι τῆς αὐτῶν ϑρασύτητος, τὸ τὰ δημόσια μὲν dw. χερσὶ 25 


λαμβάνειν, ἔσω δὲ τῶν ἱερῶν χωρίων ἑαυτοὺς κατακρύπτειν καὶ οἴεσϑαι ταύτῃ διαδιδράσκειν τὰς 
D - 5 - E € - - 
εὐθυνϑῆναι δίκαιοι καϑεστᾶσι ποινάς, ϑεσπίζομεν * ** τὴν σὴν ὑπεροχήν (τοῦτο ὅπερ δὴ καὶ τοῖς ϑεοφε- 


Edictum X Graece tantum οαίαΐ in. M. 





adversus mulieres fieri coegerint, hunc secundum legem ez; iis sentiant, ita ut nullo prorsus damno, qui 
1 protulerint, ex prolatione affici concedantur. Sin autem antisyngraphas ad aliquos confessiones vel 
liberationes vel quaelibet pacta ecposuerint aut. etiam posthac exponant, et quae apud. ipsos manserunt 
variis modis perierint, eos qui antisyngrapha habent, ea proferre aut iusiurandum dare se nihil eiusmodi 
habere aut proferre posse. Si enim hoc iusiurandum apud. acta praestiterint, non ulterius eos molestia 
affici oportet. Nemo vero eaccedet nostrae constitutionis modum sub praeteatu sportularum vel iudicialium 
eapensarum, poenam veritus, quae talia committentibus imminet. 

VIII. Quoniam vero in precum exordio petierunt, ut etiam tua excellentia sibi provideat et lites 
ipsis illatas audiat, et si quos obligatos habeant aut alii ipsos, his sub forma specialis iudicis audientiam 
praebeat, propter subtilem legum cognitionem et iusti observationem et facilem rationum inventionem, 
quibus quae valde difficilia videntur et ab aliis non inveniuntur dissolvi queant, sancimus, ut secundum 
ca, quae a nobis constituta sunt, et audias eos sive actores sunt sive rei in specialis iudicis modum, et 
praeterita secundum hanc. legem componas, et quemadmodum aequum tibi videbitur, etiam futuris curam 
adhibeas, ut legitimum quoddam ac conveniens a nobis eis tribuatur auxilium. Aequum est enim eos, qui 
pro omnibus se obstringunt omnibusque utiles se exhibere student, etiam eximio aliquo frui aucilio ; 
omnibus videlicet, quae et hoc tempore et olim aut nostris legibus aut sacris pragmaticis formis concessa 
iis sunt, incolumibus servatis, et in iis, quae antea facta sunt et quae posthac fient, locum habentibus. 

pilogus. Quae igitur nobis placuerunt ac per hanc sacram pragmaticam declarantur legem, 
et gloria tua et quilibet alius reipublicae nostrae iudex firma conservet. 





x. 
DE COHORTALIDBDUS. 


Praefatio. Provincialium cohortalium dolum, quem circa fiscum habent, ex ipsis saepe rebus 
cognovimus. 


1. Quoniam igitur etiam hoc unum ipsorum audaciae caput esse edocti sumus, quod fiscalia quidem 


in manus accipiunt, sed intra sacra loca se occultant et videntur sibi hac ratione poenas, quibus digni 
sunt qui castigentur, effugere, sancimus, (id quod etiam dei amantissimis provinciarum episcopis scripsi- 





1 λαβῆναε M || 5 οὔτε M, correzi | 6 διατάξεως} | saerarum largitionum pertinuerint argentariorum causae, 
Cod. 3, 2,5 || 9 πρὸς del. Agylaeus || 12 ϑεσπίζομέν σε | Quod parum certum esse vides ex ed. VII c. 6 | 23 ταξεω- 
Zachariae, fort. pro αὐτῶν αὐτὴν legendum | 16 νῦν | τῶν Agylaeus] βουλευτῶν M|| 26 malim ὑφ᾽ als || ez- 
τῶν Agylaeus] ναυτῶν M || 20 data est const. certe ante | cidisse putaverim aliquid eiusmodi: τῷδε τῷ ϑείῳ τύπῳ 
Triboniani mortem (a. 545) ; recentiorem const. CX X XVI | χρώμενοι πρὸς. Post ὑστεροχὴν supplet Zachariae προθ- 
(k. April. a. 536) putat Zachariae, quod tum ad comitem | τάξεσι χρῆσϑαε κατὰ. 


UT NULLAM COPIAM 711 Ed. XI pr. 1 





λεστάτοις τῶν ἐπαρχιῶν ἐπισκόποις ἐγράψαμεν), ὥςτε ek τινες αὐτῶν προεφύγοιεν εἰς τοὺς ϑείους περιβύλους, 
ἄδειαν εἶναι τῇ σῇ ὑπεροχῇ τούτους προετάττειν ἔξω γίνεσϑαι τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης εἶναί τε ἐν ᾧπερ ἂν 
βουληϑείης τόπῳ. τούτου δὲ προξταχϑέντος ἀνάγκην ἔχει:' τοὺς ϑεοφιλεστάτους ἐπισκόπους ἔξω καϑιστᾶν 
αἰτοὺς τῶν ἱερῶν» χωρίων, τὸν καλούμενον λαμβάνοντας λόγον, ὅτιπερ ἐν ἐκείνοιβ τοῖς τόποιβ, ἐν οἷς ἀπεῖ- 
ϑεῖν «** « αὐτοὺς τοὺς δημοσιεύοντας ἄγειν ἐπὶ τοὺς εἰρημέεους τόπους χωρὶς τῆς οἱαξοῦν δυεκολίας. κατὰ 
τοῦτο τοίνυν ἡ σὴ ὑπεροχὴ ταῖς κατὰ τῶν ταξεωτῶν χρήσϑω προβτάξεσι. κἀκεῖνο γὰρ ἠπείληται τοῖς τε 
ϑεοφιλεστάτοις (ἐπισκόποις καὶ τοῖο) αὐτῶν κληρικοῖς, ὡς εἴπερ μὴ βουληϑεῖεν αὐτοὺς μετὰ τοῦ καλουμένου 
λόγου τῆς ἐπαρχίας ἐκβαλεῖν καὶ sic τοὺς τόπους, εἰς ovs ἀπεστάλησαν, ἄγειν μετὰ τῆς τοῦ λόγου πίστεως, 
ὡς ἐν τῷ ἴσῳ τῶν ἱερῶν χωρίων ἐκεῖσε διατρίβειν, οἴκοϑεν, ἀλλ᾿ οὐχὲ ἐκ τῶν ἐκκλησιαστικῶν πόρων, οὗτοι 
τὸ ἀξήμιον τοῖς δημοσίοις περιποιήσουσιν, οὐδὲ αὐτοῦ τοῦ περὶ τὴν ἱερωσύνην ἐξηρημένοι κινδύνου. r 

ζἘπίλογος.) 'H τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ và παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου πραγματικοῦ 
δηλούμενα νόμου ἔργῳ καὶ πέρατε παραδοῦναι σπευσάτω, Dat........ 





ΙΑ 


O9*TE MHAEMIAN AAEIAN EXEIN ΤΟΥΣ ΠΑΡ᾽ AIFYHTIOIXS ZYTOXTATAX TE ΚΑΙ XPY- 
Z9NAS TOY ΛΟΙΠΟῪ ὙΠῈΡ OBPYZHZ TI AHAITEIN, AAAA ΚΑΘ᾽ OMOIOTHTA THX 
METAAHEZ TAYTHEZX ΠΟΛΕΩΣ TO XAPATTOMENON ἘΚΕΙ͂ΣΕ XPYZION lrINEZOAI, TAX 
AE ZOPATIAAX ἘΝΤΊΘΕΝΑΙ ΑΥ̓ΤΟῪΣ ΚΑΤᾺ TON Z9ZOMENON EN ΤΩΙ XAPATMATI 
ZTAOMON. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς ΤΙέτρῳ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν ἱερῶν praetoriov τὸ δεύτερον xal ἀπὸ 
κομήτων τῶν ϑείων λαργιτιόνων τὸ δεύτερον καὶ ἀπὸ ὑπάτων. 

{«Προοίμιον. Τὴν mag «Αἰγυπτίοις λεγομένην ὄβρυζαν τοῖς ἄνωθεν μὲν χρόνοις οὐκ ἐγνωσμένην, 
ὀλίγῳ δὲ πρόσω ἐναρξαμένην τοῖς ἐπ Αἰγύπτου συναλλάγμασιν ἐνοχλεῖν καὶ εἰς τοσοῦτον ἀτοπίας ἐχβᾶσαν, 
ὡς ἐννέα χρυσοῦς ἐφ᾽ ἑκάστῃ παρέχεσϑαι λίτρᾳ, πρὸς τὸ λοιπὸν ἀναστεῖλαι καὶ παῦσαι δεῖν ἡγησάμεϑα, ὡς 
ἂν μὴ μέλλῃ καὶ τῷ δημοσίῳ λυμαίνεσϑαι καὶ τοῖς τῶν ὑποτελῶν παρενοχλεῖν συναλλάγμασι, μόλιστα ὅτε 
καὶ τὸ πλεῖστον, ὡς ἔγνωμεν, ἐπ αὐτῆς μόνης τῆς τῶν ᾿4λεξανδρέων ἐξετάϑη τὸ τοῦ πράγματος ἅτοπον, 
οὐχ οὕτω xaT Αἴγυπτον ἢ τὰς ἄλλας πόλεις τῆς διοικήσεως ἐκείνης τῆς ἐπαρχίας πολιτευόμενον. 


CAPUT I. 


Θεσπίζομεν τοίνυν, xarà τὸ πάλαι πολετευσόμενον, κἂν si παρὰ τοὺς ἐν μέσῳ παρέφϑαρται χρόνους 
ἐν τῷ παρὰ ᾿“λεξανδρεῖσιν ἀπολύτῳ καλουμένῳ χαράγματι, τὸ κατὰ τὴν Αἰγυπτιακὴν διοίκησιν πολιτεύεσϑαι 


Edictum ΧΙ Graece tantum extat in. M. 





mus), ut, si qui eorum in sacra saepta confugiant, venia tuae excellentiae sit iubendi hos excedere illa 
provincia et τ quocunque velis loco esse; hoc autem imperato dei amantissimi episcopi necesse habeant 
illos ex sacris locis educere accepta fide quae dicitur, in illis locis, in quae discedere tussi sint tutos eos 
fore et debere ministros publicos ducere eos in illos locos sine ulla molestia. Hoc igitur modo excellentia 
tua mandatis in cohortales utatur. Nam illud quoque dei amantissimis episcopis et eorum clericis minati 
sumus, nisi velint eos cum fide quae dicitur ez: provincia eicere et in loca, in quae missi sunt, cum fidei 
securitate ducere, ut aeque atque in sacris locis illic morentur, eos de suo, minime vero de ecclesiasticis 
reditibus fisco indemnitatem praestaturos esse ne a sacerdotii quidem periculo ezemtos. 

Epilogus. Tua igitur excellentia quae nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam decla- 
rantur legem operi et effectui tradere studeat. 





XI. 


UT NULLAM COPIAM HABEANT PONDERATORES ET MONETARII APUD AEGYPTIOS 

POSTHAC QUICQUAM PRO OBRUSSA EXIGENDI, SED AD INSTAR MAGNAE HUIUS 

URPIS SIGNATUM ILLIC AURUM FIAT, SIGNA VERO ILLI IMPONANT SECUNDUM PON- 
DUS IN SIGNATO SERVATUM. 


Idem Imperator Petro gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio iterum et comiti sacrarum largi- 
tionum iterum et exconsuli. 


Praefatio. Obrussam quae apud Aegyptios dicitur prioribus quidem temporibus incognitam, 
paulo autem aníe contractus in Aegypto turbare exorsam et ad tantam impudentiam progressam, ut in 
unamquamque libram novem aurei dentur, in posterum reprimere ac tollere oportere putavimus, ne et 
rempublicam laedat et subditorum contractibus molesta sit, praesertim cum mazime huius rei absurditas, 
ut cognovimus, in ipsa sola Alexandria consederit, neque similiter per Aegyptum aut illius provinciae alias 
civitates in usum pervenerit. 

. Sancimus igitur, secundum antiquam consuetudinem , etsi per medium tempus in signatura 
Alezandrinorum absoluta quae dicitur corrupta est, in Aegyptiaca dioecesi aurum administrari, ita ut 





1 edictum ad episcopos missum non servatur || 5 sta | formam anmo 538 priorem esse legem existimat Zachariae 
fere suppleverim: ἀπελϑεῖν (αὐτοὺς ἐκέλευσας, ἀσφα- ἘΠ Ἐπ ἀλτιῳ πε eri 

λῶς διατρίψουσε καὶ ὅτε δεῖ) αὐτοὺς. Similiter Zacha- | ||19 ἱερῶν po τὸ 8 M| 20 τὸ 8 M23 πρὸς τὸν το- 
riae ceteri | 7 supplementum est Agylaei ἢ 9 ox ἐν | 4owxóv M | 24 μέλλοι M || 26 ἐκεῖνο Μα ἢ 28 πολε- 
Kroll] xai M, καὶ τοῦ ἐν ἴσῳ Zachariae | 12 subscr. | 7*' σϑαι M 

praeter dat. om. M. Οὐ prooemii brevitatem et epilogi 


* IH. : 98 


20 


25 


Ed. ΧΙ 1—3 119 UT NULLAM COPIAM 





1 χρυσίον, οὐ δυναμένου τινὸς ὑπὲρ τῆς κακῶς ἐπινενοημένης ὀβρύζξης ἀπαίτησιν ποιεῖσϑαί τινα. ᾿Αλλὰ καὶ 
τὸ xav “Αἴγυπτον πολιτευόμενον χρυσίον οὕτως ἐν τοῖς συναλλάγμασι συλλογίζεσϑαι, ὡς τὸ κατὰ ταύτην 
τὴν μεγάλην χαραττόμενον πόλιν, παραφυλαττομένου τούτου κινδύνῳ τοῦ τε κατὰ καιρὸν παρὰ ᾿Δλεξανδρεῦ- 
σιν αὐγουσταλίου καὶ τῶν ὑπηρετουμένων αὐτῷ τάξεων. 


CAPUT II. 


"Enti; δὲ κεφάλαιον τοῦ κακουργήματος οἵ ve ζυγοστάται καὶ οἱ χρυσῶνες τυγχάνουσιν, ἐπετρέψαμεν 
τῷ νῦν ἐκείνας ἔχοντε τὰς ἀρχὰς ὑπὸ τὴν προερήκουσαν αὐτοὺς ἀσφάλειαν καταστήσασϑαι, ὡς δὲ ἀπολύτου 
χαράγματος ὑπουργήσωσι τοῖς συναλλάγμασι, καὶ εἴ γε καὶ σφραγίσαι δέοι ποτέ, τοσοῦτον ἐπιγράψωσε μόνον, 
ὅσον ταῖς ἀληϑείαις ἐστὶν ὃ τοῦ ταῖς σφραγῖσιν ἐμβληϑέντος χρυσίου σταϑμός, οὐ δυναμένους πλέον τοῦ 
ταῖς ἀληϑείαις ἐμβεβλημένου σταϑμοῦ ταῖς σφραγῖσιν ἐγγράφειν κατὰ τοῦτο δὴ τὸ κακῶς ἄχρι τοῦδε πολι- 
τευσάμενον. εἰ γάρ τι τοιοῦτο τολμήσουσι, καὶ δημοσίας αὐτῶν τὰς οὐσίας ποιοῦμεν καὶ ταῖς εἰς σῶμα 
σποιναῖς ὑποτέϑεμεν, ὡς μηδὲ κατὰ κέλευσιν ἡμετέραν τῆς συνήϑους αὐτοῖς κακουργίας ἐκστάντας. ἀλλὰ καὶ 
ἀνάγκην ἕξουσι πᾶσαν χορηγεῖν χρυσίον τοῦτο μὲν τῷ τε παρὰ ᾿ἡλεξανδρεῦσιν αὐγουσταλίῳ καὶ τοῖς κατὰ 
καιρὸν ἔχουσι τὴν ἀρχὴν bmi ταῖς συνειϑισμέναις ἐκπομπαῖς, τοῦτο δὲ τῷ ve νῦν {καὶ τῷ» κατὰ καιρὸν ἀλα- 
βάρχῃ τῷ τε πραιποσίτῳ τῶν ϑείων ἡμῶν ϑησαυρῶν, οὐδὲν διάφορον ὑπὲρ ὀβρύζης παντελῶς κομιζόμενοι. 


CAPUT III. 


Οὕτω δὲ αὐτὸν ἐπετρέψαμεν τοῦ πράγματος προνοεῖν καὶ τοὺς μετ᾽ αὐτὸν τὴν ἀρχὴν παραληψομένους 
καὶ τὰς πειϑομένας αὐτοῖς τάξεις, ὡς εἰδότας, ὅδτιπτερ εἴ τι φανεῖεν ὑπὲρ ὀβούζης ἀπαιτηϑέντες ἢ οἱ τῶν 
ϑείων ἡμῶν προεστῶτες ἀλαβαρχιῶν ἢ ὁ τῶν ϑείων ἡμῶν λαργιτιόνων πραιπόσιτος, οἴκοϑεν καταϑήσουσι, 
τοῦτο μὲν ἐκ τῶν χορηγουμένων αὐτοῖς τε καὶ τάξεσιν ἀννόνων, τοῦτο δὲ τῶν οὐσῶν αὐτοῖς περιουσεῶν, 
οὐ μόνον ἐφ᾽ ὅσον ἔχονται τῶν ἀρχῶν, ἀλλὰ κἂν εἰ ταύτας καταϑέμενοι τύχωσι, καὶ εἴτε γράψαντες Ojo. 
γίας τούτου τοῦ μέρους ἀντελάβοντο τῆς ἀρχῆς εἴτε καὶ τοιοῦτο μηδὲν ὡμολογηκότες, ἐπεΐ γε μάλιστα μηδὲ 
1 ἀρχαῖον τὸ τῆς ὀβρύζης ἐστίν, ἀλλ᾽ ἐκ νεωτέρων ἀρξάμενον χρόνων. Καὶ τοῖς ἄλλοις δέ, ὅσοι τὰς ἐμπο- 
ρίας ποιοῦνται καὶ μέχρι νῦν λαμβάνειν τι διάφορον εἰϑίσϑησαν, προαγορεύσεις ὁμοίως, ὡς εἴ τι φανεῖεν ἐν 
τοῖς συναλλάγμασιν ὑπὲρ ὀβρύζης λαμβάνοντες ἢ ὑπολογιζόμενοι, καὶ οὐσίας ἔκπτωσιν καὶ τὰς εἰς σῶμα 
ποινὰς ὑποστήσονται. πρᾶγμα (yàp) κακῶς ἀρξάμενον, sis τοσοῦτον δὲ προελϑὸν καὶ ὅλῳ τῷ πολιτεύματι 
λυμαινόμενον ἀνασταλῆναι πρὸς τὸν ἔπειτα χρόνον διὰ τοῦ παρόντος ἡμῶν κελεύομεν νόμου καὶ μὴ παρεν- 
οχλεῖν λοιπὸν τοῖς συναλλάγμασιν, ἀλλ᾽ οὕτως αὐτὸ παραφυλαχϑῆναι κινδύνῳ τοῦ παρὰ ᾿Αλεξανδρεῦσιν 
αὐγουσταλίου καὶ τῶν κατὰ καιρὸν τὴν αὐτὴν διοικησόντων ἀρχὴν καὶ τάξεων ἑκατέρων, dere καὶ αὐτὴν 
αὐτοῦ τὴν μνήμην ἀναιρεϑῆναε καὶ ζημίας τοσαύτης ἐλεύϑερα εἶναι τὰ κατὰ τὴν «Αἰγυπτιακὴν διοίκησιν 
συναλλάγματα. 

(Ἐπέλογος.) Τὰ τοίνυν παραστάντα ἡμῖν καὶ διὰ τοῦδε τοῦ ϑείου δηλούμενα νόμου ἡ σὴ ἐνδοξότης 
ἔργῳ καὶ πέρατι παραδοϑῆναι καὶ παραφυλαχϑῆναι προςταξάτω. Dat. VI. kal. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani 
pp. Aug. anno XXXIII. post Basilii vc. cons. anno XVIII. [a. 559.] 





l memo possit pro obrussa male excogitata quicquam exigere. Sed etiam aurum per Aegyptum usitatum 
sic in contractibus computari, ut illud quod in hac magna signatur urbe; observato hoc periculo eius qui 
quoque tempore praefectus est apud Alexandrinos augustalis et quae ei parent cohortium. 

II. * vero caput fraudis tam ponderatores quam monetarii sunt, iniunzimus illi, qui illos 
magistratus nunc sub dispositione habet, ut sub iusta cautione eos constituat; ut per absolutam signaturam 
contractibus énserviant et, si quando etiam signare oporteat, tantum inscribant, quantum revera est auri 
formis iniecti pondus, nec liceat eis e more perperam hactenus servato plus inscribere quam revera auri 
formis iniecti pondus sit. Si quid enim tale ausi fuerint, et bona eorum publicamus et corporis poenis 
eos subicimus, quippe qui ne post nostrum quidem mandatum de familiari ipsis improbitate destiterint. 
Sed eliam prorsus necesse habebunt aurum inferre, tum praefecto apud Alexandrinos augustali et qui 
quoque tempore eum magistratum gerunt in consuetis emissionibus, tum alabarchae et qui nunc est et 
qui .quoque tempore futurus est, et sacrorum nostrorum thesaurorum praeposito, nullo prorsus pro 
obrussa accepto lucro. 

IH. Πα autem eum iussimus hanc rem curare eosque, qui post eum magistratum suscepturi sunt, 
et cohortes iis parentes, ut sciant, si pro obrussa aut a sacrarum nostrarum. alabarchiarum praefectis 
aut a sacrarum nostrarum largitionum praeposito quicquam ipsos exegisse manifestum fiat, de suis se id 
pensuros esse, (am eo deputatis ipsis et cohortibus annonis, quam ez: facultatibus suis, non solum donec 
in magistratu fuerint, verum etiam postquam eum deposuerint, et sive confessionibus scriptis hane magi- 
stratus partem susceperint sive etiam nihil eiusmodi P sint, cum praesertim ne velusta quidem sit 
1 obrussa, sed a recentioribus exorsa temporibus. Sed etiam ceteris, quicunque mercaturas faciunt et 
hactenus lucri aliquid capere consueverunt, denuntiabis similiter, si quid in contractibus pro obrussa acci- 
pere aut in rationem inducére comperiantur, et bonorum publicationem et corporis poenas se subituros 
esse. fiem enim male coeptam, in. tantum vero progressam et universae reipublicae nocentem aboleri in 
posterum praesenti nostra lege iubemus, nec posthac contractus turbare, sed ita hoc observari periculo 
praefecti apud. Alexandrinos augustalis eorumque qui quoque tempore eundem magistratum gesturi sunt 
et utriusque cohortis, ut vel ipsa eius memoria extinguatur et tanto damno contractus ἐπ Aegyptiaca 
dioecesi liberi sint. : ; 

Epilogus. Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram declarantur legem, gloria tua operi 
effectuique tradi et observari iubeto. 





αὐτῆς M | 12 viv post τῷ τε add. Zachariae | 13 «ai τῷ | riae | 25 ὑμῶν M] 27 διοικησάντων M | 31 subser. d. 
add. Kroll, ἢ Zachariae || 14 πρεποσίτω M | 17 «ga- | VI. k. iannuar. M || iust. M|| 32 XXXIII Spangenberg] 
βαρχίων (sic) M (antea casu lac. 2—3 litt.) || 18 ταῖς | XVII M || basiliu M || conss. M. 

post καὶ et ἐκ post δὲ add. Zachariae | 21 νεοτέρων M || 


8 δυναμένους Zachariae] δυναμένου M || 11 αὐτοῖς] | 22 εἰϑίσϑησαν Kroll] εἴϑεσαν M | 24 yàp add. Zacha- 





20 


25 


30 


DE HELLESPONTO 119 Ed. XII pr. 1. 2 





JB. 
ΠΕΡΙ EAAHSHONTOY. 


(Ilgooiuiov.) Ἐδιδάχϑη τὸ ἡμέτερον κράτος ᾿Ιωάννην σκρινεάριον (πεμφϑῆναις xarà τὴν Ἑλλής- 
zOvrov ὡς δὴ τύπους τινὰς ἐγκεχειρισμένον προφάσει λογοϑεσίων πολιτικῶν πόρων ἤτοι τῶν καλουμένων 
σολεμνίων, καὶ ὡς ἐν τῇ χώρᾳ γενόμενος οὐδενὸς ἀπέσχετο παντελῶς τῶν εἰς ἁρπαγὴν ἐσχάτην ἡκόντων, 
τάς τὸ πόλεις ληϊσάμενος καὶ ἐπανελϑὼν εἰς ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλεν αὐτὸς μὲν χρυσίου μεστός, τῇ δὲ 
᾿Ἐλληςποντίων χώρᾳ πᾶσαν ἀπολιπὼν πενίαν. τὰ μὲν οὖν xav ἐκεῖνον ὁποῖον προΞφήκει διατεϑῆναε τρόπον 
καὶ ϑεραπευϑῆναι τοὺς ἠδικημένους διώρισται παρ᾽ ἡμῶν. 


CAPUT I. 


Ἐπειδὴ δὲ φήϑημεν χρῆναι διὰ τὴν τῶν τὰ τοιαῦτα ἐγχειριζομένων ἀπληστίαν τύπῳ γενικῷ τὸ πᾶν 
ϑεραπεῦσαι, ϑεσπίζομεν, εἴ τις γένηταε κατὰ τὴν χώραν προφάσει τοιαύτης τινὸς ζητήσεως ῆ ἐπὲ τῆς 
Ἑλληςποντίων ἢ ἐφ᾽ ἑτέρας οἱαεδήποτε χώρας, εἰ μὲν ἀρχικὴν ἔχοι πρόξταξιν, μηδένα παντελῶς αὐτῷ προς- 
ἔχειν, ἀλλ᾿ ἀκινδύνως ἀποσείεσϑαι τὸν ἐκβιβασμὸν τὸν παρ᾽ αὐτοῦ, εἰ δὲ μετὰ ϑείου πραγματικοῦ γένηταε 
τύπον, εἰ μὲν κομμονιτόριον εἴη τὸ δεικνύμενον ἢ γράμματα περὲ τούτου γενόμενα, μηδὲ τούτοις προξΞέχεεν, 
οἷα κατὰ συναρπαγὴν καὶ παρὰ γνώμην ἡμετέραν προελϑοῦσιν" εἰ δὲ πραγματικὸς εἴη τὸ δεικνύμενον τύποξ, 
μηδὲ οὕτως ἐξ αὐτοῦ τι πράττεσϑαι προχείρως, τὸν δὲ τοιοῦτον πραγματικὸν τύπον λαμβάνειν καὶ μηνύειν 
τὸν τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενον εἰς ἡμᾶς τὰ περὲ τούτου καὶ ἀναμένειν ἡμῶν δευτέραν κέλευσιν" ὥετε εἰ μὲν 
ἐπιγνοίημεν αὐτὸν καὶ τὸν ἐγχειρισϑέντα τὸν τοιοῦτον τύπον, δεύτερον ἡμῶν γίνεσϑαε πραγματικὸν τύπον 


ἐπιτρέποντα γενέσθαι τὴν ζήτησιν, εἰ δὲ ἀποδοκιμάσαιμεν ἢ τὸ πρᾶγμα ἢ τὸ πρόξωπον, μηδὲν ἐντεῦϑεν 
γίνεσθαι, ἀλλ᾽ ἀναπέμπεσϑαι τὸν ϑεῖον τύπον παρὰ τοῦ τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντος γινώσκοντος, os εἰ ῥᾳϑυ- 


μήσειε τούτου καί τις ἐπιστῇ τοῖς ὑπηκόοις τοῖς ἡμετέροις ἐντεῦϑεν ζημία, ταύτην αὐτὸς οἴκοϑεν ἐπιγνώσεται. 


— 


CAPUT IIl. 


Ἄδειαν δὲ δίδομεν xal τοῖς ἐπισκόποις, εἰ ῥᾳϑυμήσειεν ὁ τῆς ἐπαρχίας ἡγούμενος καὶ μὴ τὸν πρα- 
γματικὸν ἐπισχοίη τύπον, ἀλλ᾿ ἐνδοίη τῷ τοῦτον μεταχειριζομένῳ, αὐτοὺς ταῦτα μηνύειν εἰς ἡμᾶς, (0i) εἴ γε 
ταῦτα μάϑοιμεν, ὡς κοινωνὸν τῆς αἰτίας καταστάντα καὶ τῆς ἀρχῆς παραλύσομεν καὶ τῆς ζώνης αὐτὸν καὶ 
τῆς οὐσίας στερήσομεν, καὶ τοῖς καϑ᾽ οἱανοῦν ἠδικημένοις αἰτίαν τὸ ἀβλαβὲς περιποιήσομεν. 

(Ἐπίλογος. Ἡ τοίνυν σὴ ὑπεροχὴ τὰ παραστάντα ἡμῖν [καὶ] διὰ τοῦ παρόντος ϑείου πραγματικοῦ 
μανϑάνουσα τύπου ἔργῳ καὶ πέρατι — σπευσάτω Dat. XV. kal. Sept. CP. Belisario vc. cons. ἴα. 535.] 


Edictum XII Graece tantum extat in M. 





XII. 
DE HELLESPONTO. 


Praefatio. Edocta est nostra potentia Iohannem scriniarium in Hellespontum missum esse, quod 
ei formae commissae essent ob ratiocinia civilium redituum aut sollemnium quae vocantur, et cum in pro- 
vinciam venisset, a nulla prorsus earum rerum, quae ad extremas accedunt rapinas, abstinuisse, civitates 
spoliantem et reversum in felicem hanc urbem ipsum —— auro repletum, Hellespontiorum vero regioni 
summa paupertate relicta. Et de illo quidem quid eat fieri quove modo damnum restitui affectis, a 
nobis definitum est. 

L Quoniam vero propter eorum, quibus talia demandantur, avaritiam putavimus oportere generali 
forma universae rei mederi, sancimus, ut, si quis eiusmodi quaestionis causa in provinciam, sive Helles- 
pontiorum sive aliam quamlibet veniat, si quidem praesidis mandatum habeat, nemo prorsus ei obtemperet, 
$ed sine periculo exactionem eius excutiat, sin autem cum sacra pragmatica forma venerit, si qui d 
profert commonitorium sit aut litterae de hoc conceptae, ne iis quidem obtemperetur, quippe quàe per 
furtum et contra nostram voluntatem prodierint, sin autem quod ostenditur pragmatica forma sit, ne sic 

uidem ab eo festinanter quicquam agatur, sed talem pragmaticam formam provinciae praeses accipiat et 
de ea ad nos referat et alterum nostrum mandatum exspectet, ut si eam eumque cui (alis forma commissa 
est agnoscamus, altera nostra procedat pragmatica forma quaestionem fieri praecipiens, sin autem aut 
rem aut personam reiciamus, nihil inde Tat, sed sacra forma a provinciae praeside remittatur sciente, si 
hanc rem neglexerit indeque damnum aliquod subditis nostris obvenerit, fore ut hoc ipse de suo resarciat. 

IL  Permittimus vero etiam episcopis ut, si provinciae praeses negligens sit et pragmaticam formam 
non inhibeat, sed ei, qui illam producit, morem gerat, ipsi eam rem nobis denuntient, qui si hoc. didiceri- 
mus, eum tamquam criminis socium et de magistratu deiciemus et cingulo eum atque substantia privabimus 
et eis, qui qualibet in re iniuriam passi sunt, indemnitatem praestabimus. 

pilogus. Tua igitur sublimitas quae nobis placuerunt et praesenti sacra declarantur pragmatica 
forma cognoscens operi et effectui tradere studeat. 





2 ad lohannem praef. praet. missa est forma || 3 9u£- | δηλούμενα pro μανϑάνουσα (quod post ϑείου ponebat 
τερον M | a vro addidi (γενέσϑαι Zachariae) | 7. | vulg.) maluerat Beck | 26 subscr. δὲ. XV. k. M| bili- 
διατεϑεῖναι M | 17 γενέσϑαι cum Serimgero vulg.| 22 | sario ve. conss. M 
ot addidi | 24 περιποιήσωμεν M || 25 καὶ del. Skutsch; | 








98* 


10 


20 


25 


Ed. XIII pr. 1 180 DE URBE ALEXANDRINORUM 





d 


ΠΕΡῚ ΤῊΣ AAESANAPE9N KAI ΤῸΝ AILFYHTIAK9N 
EITAPXIQ9SN. 


(Ὁ αὐτὸς BaciAsic) ᾿Ιωάννῃ τῷ ἐνδοξοτάτῳ ἐπάρχῳ τῶν ἀνατολικῶν ἱερῶν πραιτωρίων. 


(Hgooíuiov.) Εἰ καὶ τὰ σμικρότατα τῶν πραγμάτων τῆς ἑαυτῶν ἀξιοῦμεν προνοίας, πολλῷ μᾶλλον 
τὰ μέγιστά ve καὶ συνέχοντα τὴν ἡμετέραν στολιτείαν οὐκ ἐγκαταλξίψομεν οὐδὲ ἀπρονόητα οὐδὲ τοῦ stoos- 
ἥκοντος χηρεύοντα κόσμου ἐάσομεν, καὶ μάλιστα τῆς σῆς ἡμῖν ὑπουργούσης ὑπεροχῆς, ἥπερ μέλει τῆς τα 
ἡμετέρας διὰ πάντων ϑεραπείας vie vs αὐξήσεως τῶν δημοσίων τῆς τε τῶν ὑποτελῶν τῶν ἡμετέρων φρον- 
τίδος. ἐννοήσαντες τοίνυν, εὑς ἐπὶ τῶν ἔμπρροσϑεν χρόνων, εἰ καὶ τὰ ἄλλα τῶν δημοσίων εἰσπράξεων ἐδόκει 
πως τετάχϑαι, ἀλλ᾿ οὖν κατὰ τὴν «ἀἰγυπτιακὴν διοίκησιν οὕτως ἣν συγκεχυμένα, ὥστε μηδὲ 0 τε πράττεται 
κατὰ χώραν ἐνταῦϑα γινώσκεσθαι, [καὶ ἐθαυμάσαμεν τὴν μέχρε νῦν τοῦ πράγματος ἀταξίαν ἀλλ ἔδωκεν 
ὃ ϑεὸς καὶ τοῦτο τοῖς ἡμετέροις φυλαχϑῆναι καιροῖς καὶ ταῖς σαῖς ὑπουργίαις. ὥσπερ γὰρ ἡμῖν τὸν σῖτον 
τὸν ἐκεῖϑεν προξβρίπτοντες, οὕτως οὐδὲν ἕτερον ἠξίουν εἰσφέρειν " ἀλλ᾽ οἱ μὲν συντελεῖς καϑάπαξ ἰσχυρίζοντο 
πάντα εἰς ὁλόκληρον ἀπαιτεῖσϑαι, οὗ παγάρχαε δὲ καὶ οἱ πολιτευόμενοι καὶ οὗ πράκτορες τῶν δημοσίων καὶ 
διαφερόντως (οἷ) κατὰ καιρὸν ἄρχοντες οὕτω τὸ πρᾶγμα μέχρε νῦν διετέϑεσαν, ὡς μηδενὶ δύνασϑαι γενέ- 
σϑαι γνώριμον, αὐτοῖς δὲ μόνοιβ ἐπικερδέξ. ἐπειδὴ τοίνυν, εἴπερ Ka RAMS αὐ ἐν ὁμάδε τὸ πρᾶγμα διοικού- 
μενον, οὐκ ἄν ποτε ἰσχύσαιμεν αὐτὸ διακαϑᾶραι καὶ τάξαι προβηκόντως, διὰ τοῦτο συνείδομεν τὴν ἀρχήν, 
ἥπερ ἐφέστηκεν τοῖς «Αἰγύπτου πράγμασι (φαμὲν δὲ τὴν τῶν αὐγουσταλίων), μετριωτέραιβ ἐπιστῆσαι φρον- 
τίσιν. οὐ γὰρ ἂν δύναιτο ῥᾳδίως εἷς ἀνθρώπου νοῦς τοσαύταις ἀρκέσαι μερίμναις καὶ τὸ πρᾶγμα οὕτως 
διαϑεῖναι, ὥστε αἴσϑησιν ἡμῖν ἀγαϑὴν ἐν αὐτῷ καταστῆσαι. 


CAPUT I. 


Διὰ τοῦτο τοίνυν ϑεσπίζομεν τὴν σὴν ὑπεροχὴν τόνδε ἡμῶν τὸν ἐπὶ τούτῳ νόμον παραλαμβάνουσαν 
οὕτως αὐτὸν διαϑεῖναι, εἷς ἄξιόν ἐστιν ἡμᾶς μὲν ϑεσπέσαι, τὴν δὲ σὴν ὑπεροχὴν ὑπουργῆσαι. τέως οὖν 
τὸν περίβλεσττον αὐγουστάλιον βουλόμεϑα αὐτῆς τὸ ᾿Αλεξανδρείας ἄρχειν καὶ ἁπάντων τῶν xav αὐτὴν φρον- 
τίζειν, καὶ πρός γε δύο «Αἰγύπτων καὶ μόνων, ἐξῃρημένου τοῦ λεγομένου Μενελαἵΐτου τῆς πόλεως ἥτιρ ἐστὶ 
1 πρώτης Αἰγύπτου, καὶ πρός γε τοῦ Μαρεώτου" ἐπὶ ἐκείνοις γὰρ τὰ εἰκότα διατυπώσομεν. βουλόμεϑα δὲ 
αὐτὸν ὡς εἴρηταε μὴ μόνης “λεξανδρῥρείας, ἀλλὰ καὶ τῶν δυο Αἰγύπτων (μετὰ τὴν εἰρημένην ἐξαίρεσιν τοῦ 
τε Μαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου) ἄρχοντα καϑεστάναι, ὥστε τὸν ἄρχοντα τὸν ἐπιχώριον τῶν εἰρημένων 
δύο ἐπαρχιῶν ἐπὶ αὐτῷ τετάχϑαι καὶ μόνῳ, καϑάπερ καὶ μέχρε νῦν σχήματος ἔχει. ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν, τὸν 
σερίβλεπτον αὐγουστάλιον διὰ τὸ τῆς εἰρημένης μεγίστης πόλεως πόλυάνϑρωπον ἔχειν τὰ δίκαια καὶ τῆς 


Edictum XIII (numerum om. M in textu, habet ind. M) Graece tantum extat in M. 





XIII. 
DE URBE ALEXANDRINORUM ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS. 


Idem imperator Ioanni gloriosissimo praefecto sacro Orientis praetorio. 


Praefatio. Si vel minimas res nostra cura dignas iudicamus, multo magis mazimas el quae 
nostram rempublicam continent non derelinquemus neque neglectas aut conveniente ordine viduas sinemus, 
praesertim cum tua sublimitas nobis inserviat, cui cordi est et nostra per omnia salus et incrementum publi- 
corum redituum et subditorum nostrorum cura. | Considerantes igitur superioribus temporibus, licet ceterae 
publicorum eacactiones quodammodo ordinatae esse viderentur, (amen in. Aegyptiaca dioecesi rem ita fuisse 
confusam, ut ne notum quidem esset hic quid in provincia ageretur, mirati sumus eius rei inordinatum 
hactenus statum; sed deus etiam hoc temporibus nostris tuoque ministerio reservari concessit. Nam quod 
frumentum inde nobis proicerent, nihil aliud contribuere volebant; sed collatores omnia omnino a se exigi 
simul omnes affirmabant, pagarchae vero et curiales et publicorum exactores et inprimis qui quoque 
tempore praefecti erant rem. hactenus ita (ractarunt, ut nemini posset esse perspicua, ipsis autem solis 
lucrosa. Quoniam igitur, si rem sine ordine administratam relinqueremus, nunquam eam possemus casti- 
gare et iuste componere, ideo constituimus administrationem quae Aegypti rebus praeest ( Augustalem dici- 
mus) minoribus curis praeficere. Neque enim facile unius hominis mens tot curis sufficere potest et rem 
ita nc ite de ut bonam eius notitiam nobis praestet. 

. Propterea igitur sancimus sublimitatem tuam hancce nostram de ea re legem accipientem sic ea 
uli, ut dignum est et nos sancire et tuam sublimitatem obsequi. Nunc igitur spectabilem Augustalem 
ipsam Alezandriam regere et omnium quae ad eam pertinent curam habere volumus et insuper duas Aegyptos 
solas, exempta urbe quae Menelaites dicitur et primae Aegypti est, et insuper Mareota : de his enim con- 
1 sentanea constituturi sumus. Volumus autem eum, ut dictum est, non solius Alexandriae, sed etiam 
utriusque Aegypti (post diclam exemptionem Mareotae et Menelaitae) praefectum esse, ut iudea: provin- 
cialis dictarum duarum provinciarum in eo solo gradu consistat, quem etiam hucusque obtinet. Vel quod 
idem est, spectabilem Augustalem propter hominum in memorata maaima urbe multitudinem habere etiam 





1 Jta haec in M: ἀρχὴ συν ϑεῶ τοῦ πρὸς ἐωάννην 
τὸν ἐνδοξότατον ὕπαρχον (correri) τῶν ἀνατολικῶν 
ἱερῶν πραιτωρίων: -- νόμος περὲ τῶν (corr. Zacha- 
riae) ἀλεξανδρέων καὶ τῶν αἰγυπτιακῶν ἐπαρχιῶν. 
— Forsitan errore Iohannis nomen constitutioni praemitti 
statuit Zachariae; cf. ad subser.|| 6 zooc|orjxovcos M || 
10 συνκεχυμένα M | 11 xai del. Zachariae | 14 παγάρ- 





xo. M, corr. Zachariae || 15 οὗ add. Zachariae || 16 «v- 
τοῖς M || ἐνομάδι M, ἐνομάδας cum Scrimgero vulg. || 
20 ἐπ᾽ αὐτῷ, postea ἐν αὑτῷ Zachariae | 21 παρα- 
λαμβάνουσιν M || 22 αὐτὸ Zachariae | 24 πρώτης Za- 
chariae] ztoó τῆς M | 28 an ὑπ᾽ aveo? cf. c. XV in. || 
βουλόμεϑα δὲ καὶ τὸν τούτων ἄρχοντα ante ταὐτὸν 
inserit. Zachariae 


5 


20 


ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 191 Ed. XIII 1—4 





. στρατιωτικῆς ἀρχῆς, οὐ διηρημένου τοῦ πράγματος οὐδὲ εἰς ἄρχοντας δύο καϑεστῶτος (τοῦτο γὰρ ἡγούμεϑα 
τῷ παντὶ συμφέρειν), ἀλλ΄ ὥστε ἕνα μὲν ἄνδρα προεστάναι τοῦ εἰρημένου θρόνου, ἔχειν δὲ ἐξουσίαν κατὰ 
πάντων τῶν ἐκεῖσε στρατιωτῶν τῶν ἱδρυμένων εἴτε ém αὐτῆς τῆς ᾿4λεξανδρέων μεγάλης πόλεως εἴτε ἐπὶ 
τῶν δύο Αἰγύπτων καϑάπερ εἴρηταε" 
CAPUT Il. 
δεῖ yàg καὶ τῆς εὐκοσμίας τῆς πύλεως προνοεῖν τε xal τοῦ μηδὲν ταραχῶδες γίνεσϑαι κατὰ τὸν εἰρη- 

μένον δῆμον" ἀλλ ἔχοντα τὸν ἐπὶ τῆς εἰρημένης ἀρχῆς τεταγμένον τήν τε ἐκ τῆς πολιτικῆς ἀρχῆς δύναμιν 
τήν τε ἐκ τῶν στρατιωτῶν ἰσχὺν ϑεοῦ πρὸ πάντων ἡγουμένου τῆς εὐταξίας τῆς εἰρημένης πόλεως προνοεῖν, 
ἐπέχοντα τὸν τόπον, ὅσον ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς στρατιώταις τοῖς τε ἐν “λεξανδρείᾳ τοῖς τε ἐφ᾽ ἑκατέρας Αἰγύπτου, 
καὶ τῶν ἐνδοξοτάτων καὶ ἀνδρειοτάτων στρατηγῶν τῶν πραισενταλέων τῶν τε τῆς Exwas" ὥστε καὶ ἀδρε- 
σπόνσουμ παρεῖναι αὐτῷ καὶ ὑπουργεῖν ois ἄν ἐπιτάξειεν. J 

^ Ἔσται δὲ αὐτῷ ἡ τάξις ἢ τὸ αὐγουσταλιανὴ xal μὴν xci ἡ δουκική, ἄχρε μέντοε ἑξακοσίων" ovy ὥστε 
ἐδίᾳ μὲν εἶναι τοὺς δουκικοὺς ἰδίᾳ δὲ τοὺς αὐγουσταλιανούς, ἀλλ΄ ὥστε μέαν γενέσθαι τάξιν καὶ κατάλογον 
ἕνα, οὗπερ ἄνδρες ἑκατὸν πρωτεύουσι, πεντήκοντα μὲν τῆς αὐγουσταλιανῆς τάξεως πεντήκοντα δὲ οἱ πρῶτοι 
τῶν δουκικῶν, ἀμοιβαδὸν ἐν ἀλλήλοις ταττόμενοι, ὥστε πρῶτον μὲν εἶναι τὸν αὐγουσταλεανόν, δεύτερον δὲ 
τὸν δουκικόν, καὶ τοῦτο ἐφεξῆς παραφυλαχϑῆναι τὸ σχῆμα τῶν ἑκατὸν τῶν ἐν αὐτοῖς πρωτευόντων, τὸ δὲ 
λοιπὸν ἅπαν ὡς 4v ὃ τὴν ἀρχὴν ἔχων συνίδοε οὕτω καταστῆναι, μὴ μέντοι ὑπερβαίνειν τὴν πᾶσαν τάξιν 
τὴν ἀναμὶξ ἔκ τε τῶν αὐγουσταλιανῶν ἔκ τε τῶν δουκικῶν συγκειμένην ἄνδρας ἑξακοσίους" 


CAPUT III. 


πάντων τῶν ἐπὶ τούτῳ πραττομένων εἴς τε τὸν ϑρόνον τὸν σὸν εἴς τε ἡμᾶς διὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς 
ἀναφερομένων, ὥστε καὶ τὸ παρ᾽ ἡμῶν εἴ νὰ ἐρϑῶς γένηται προσδέξασθαι κῦρος. καὶ ἐπειδὰν ἡ τάξις 
καταστῇ, μηδένα τῶν αὐγουσταλιανῶν γίνεσθαι χωρὶς προβατορίων ἐκ τῆς ἡμετέρας χειρὸς ὑπογραφομένων, 
καϑάπερ μέχρε νῦν. ἔσται δὲ αὐτῇ πάσῃ τῇ τάξει τὸ τῆς αὐγουσταλιανῆς πρόβρημα, ἄρχων δὲ 0 παρὰ 
τῆς βασιλεία προχειριζόμενος (ες) βασιλικῆς ἄξιος κρίσεως, ὃς παραλήψεται τὴν ἀρχὴν καὶ καϑαρὰς φυλάξει 
τὰς χεῖρας καὶ πανταχόϑεν ἑαυτὸν ἄξιον τῆς βασιλικῆς δείξειε κρίσεως. οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς ἐκ τοῦ δημοσίου αὐτῷ 
ταύτην μόνην δώσομεν τὴν παραψυχήν, ἣν μέχρε νῦν O περίβλεπτος eR ut ἔχει, τὰς πεντήκοντα μὲν 
dvvóvas καὶ τὰ πεντήκοντα κάπιτα, ἀλλὰ μεγάλῃ τῇ παραυξήσει χρησάμενον quadraginta librarum auri ἔτους 
ἑκάστου λαμβάνειν ὑπὲρ σιτήσεων βουλόμεθα καὶ ὑπὲρ συνηϑειῶν καὶ καλανδικῶν παρὰ βίνδικος ἐκ τῶν 
ὑποτεταγμένων τῷδε τῷ τύπῳ τύπων τε καὶ αἰτιῶν. 


CAPUT IV. 

Οἱ δέ γε αὐτῷ παρεδρεύοντες quinque librarum auri λήψονται ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ ἑτέρους mille solidos 
καὶ ἡ κατ᾽ αἰτὸν τάξις, καίτοιγε D τὴν τρίτην αὐτῶν ἔχουσα ποσότητα" καὶ ἔσται τὸ πρᾶγμα λαμ- 
1 πρόν τε καὶ τῶν ἡμετέρων ἀξίως διῳκημένον χρόνων. Πρώτην δὲ εἶναε φροντίδα τῷ τὴν τοιαύτην 
ἀρχὴν ἔχοντε βουλόμεθα τὴν τῆς αἰσίας ἐμβολῆς διοίκησιν, ὥστε αὐτὸν μὲν τὸν περίβλεπτον αὐγουστάλιον 





iura imperii militaris, re non divisa neque ad duos magistratus pertinente (hoc enim universae rei condu- 
cere putamus), sed unum hominem dictae sedi praeesse, potestatem autem habere in omnes qui illic sunt 
milites, sive in ipsa Alexandrinorum ma urbe sive in utraque Aegypto collocati sunt, sicuti dictum est ; 

IL oportet enim et disciplinae civitatis providere et ne quid tumultuose in dicta plebe agatur; sed 
eum qui dicíae administrationi doe dm est, habentem tam civilis iudicis potestatem quam militum vim 
deo in omnibus auspice disciplinae dictae civitatis providere, cum quantum ad milites ipsos et Alexandriae 
et utriusque Aegypti spectat locum. teneat. gloriosissimorum et fortissimorum magistrorum praesentalium 
et per orientem, ut etiam ad responsum ei adsit et mandatis eius audiens sit. Erit autem et officium tam 
augustalianum quam etiam ducianum, usque ad sescentos tamen, non ut seorsum duciani sint seorsum 
augustaliani, sed ut unum officium fiat et una maíricula, in qua centum —— sint, quinquaginta 
augustaliani officii, quinquaginta vero primates duciani, alternis vicibus collocati, ut primus sit augusta- 
lianus, secundus vero ducianus, et hic deinceps modus observetur in centum eorum principibus, reliquum 
vero omne ita constituatur quemadmodum ei qui magisiratum habet videbitur, ut (amen universum officium 
ex augustalianis et ducianis commixtum non excedat viros sescentos; 

IL omnibus quae in his aguntur et ad tuam sedem et ad nos per sublimitatem tuam referendis, 
ul etiam a nobis si recte facta sint confirmentur. |. Et postquam officium constitutum fuerit, nemo a 
stalianus fiat absque probatoriis nostra manu subscriptis, sicut hactenus. Erit autem universo huic officio 

taliani cognomen, praefectus autem ab imperatore electus imperatorio iudicio dignus habitus, qui ad- 
ministrationem suscipiet et puras servabit manus et usquequaque se dignum imperatorio iudicio praestabit. 
Neque enim nos hoc solum ei e fisco dabimus emolumentum, quod nunc usque spectabilis Augustalis habet, 
quinquaginta annonas et quinquaginta capita, sed magno augmento usi quadraginta librarum auri quot- 
annis pro annonis eum et pro consuetudinibus et calandicis accipere volumus a vindice ez subiectis huic 
formae locis et titulis. 

IV. Assessores autem eius quinque librarum auri. accipient ex eisdem, et alios mille solidos eius 
officium, licet antea tertiam eorum parlem perceperit; et erit res splendida et nostris temporibus digne 
1 disposita. Primam vero curam ei qui illam praefecturam habet esse volumus felicis embolae admini- 
strationem, ut ipse spectabilis Augustalis et quod ei paret officium periculo sui ipsius et rerum quas 





1 χαϑεστῶτας M^|| 35 τε Zachariae] σε M (an &? cf. | πρῶτοι delendum videtur | 14 ταττομένων M, corr. 
c. X VIII $ 1) | ταραχώδες Μ, eive M^? |7 «zs | Zachariae | 16 μὴ Zachariae] μηδὲν M | 20 τῶν zog. 
εἰρημένης εὐταξίας τῆς πόλεως M, corr. Kroll | 9 xai | cum Serimgero vulg. ἢ ὑπογραφομένης M, corr. Zachariae 


τὸν ἐνδοξότατον xai ἀνδρειότατον στρατηγὸν τῶν πρ. | || 21 αὐτῇ suspectum | ὁ ἄρχων Zachariae | 22 ὡς in- 
τόν τὸ M, corr. Zachariae | ὥστε Kroll] τε M, lacu- | serui (an ἀξιωϑεὶς 1) | ὃς del. Zachariae | 25 ἀνόνας M 
nam statuit Zachariae (βουλόμεϑα δὲ ..... )] 11 ἔσται | | auri M| 28 auri M|29 κατ᾽ αὐτῶν cum Scrimgero 


Zachariae] ἐστὲ M | xai μὴν Zachariae] vai μὴν M | | vulg. | 30 δὲ Zachariae] τε M | 31 αἱσίας M et ita 
13 oí πρῶτοι post μὲν add. Zachariae, mihi infra ot | semper fere 





10 


15 


20 


30 


Ed. XIII 4—7 A .. DE URBE ALEXANDRINORUM 





καὶ τὴν πειϑομένην αὐτῷ τάξιν κινδύνῳ οἰκείῳ καὶ τῶν ὄντων αὐτῷ xai ἐσομένων πραγμάτων καὶ κινδύνῳ 
τῆς αὐτοῦ τάξεως οὐ περὶ ταῦτα μόνον ἀλλὰ καὶ τὴν σωτηρίαν αὐτὴν ἀγωνιώσης, πᾶσαν τίϑεσϑαι πρόνοιαν 
τοῦ τὸν εἰρημένον τῆς αἰσίας ἐμβολῆς σῖτον καὶ ἀπαιτεῖσϑαι καὶ κατὰ τοὺς νεμομεσμένους καιροὺς ἐκπέμσε- 
2 σϑαι. ἀλλὰ τοῦτον μὲν εἰσπράττειν ὅστις ἐξ ἑκατέρας ἐστὴν «Δἰγύπτου, τὸν δὲ ἄλλον ἀνυπερϑέτως ὑπο- 
δέχεσϑαι [7] καὶ ἐμβάλλεσϑαι τοῖς πλοίοις παρασκευάζειν τε εἰς ταύτην ἐκπέμπεσϑαι τὴν εὐδαίμονα nólav, 
ὅσος τοῦ καγόνοβ τῆς αὐτῆς αἰσίας ἐμβολῆς ἐστι τῆς ἐνταῦϑα πλωϊζομένης. ὁμοίως δὲ καὶ τὸν παρ' ἡμῶν 
φιλοτιμούμενον τῆς quon τῶν ᾿Αλεξανδρέων πόλεως τὸν uiv ἀπαιτεῖν, ὅσος ἐξ Αἰγύπτου καϑέστηκεν 
ἑκατέρας, οἰκείῳ κινδύνῳ καὶ τῆς αὐτοῦ τάξεως, τὸν δὲ ὑποδέχεσθαι ὁπόσος ἐξ ἑτέρων ἀφίκοιτο τόπων καὶ 
αὐτῷ παραδοϑείη κατὰ τὸ μᾶλλον ἔτε σαφέστερον ἐν τοῖς ἐφεξῆς δηλωϑησόμενον, καὶ δαπανᾶν καϑάπερ 
εἴϑισται περὶ τὸ τρόφιμον τῆς αὐτῆς πόλεως, ὥστε τὸ ἄφϑονον αὐτὴν βουλήσει ϑεοῦ διὰ πάντων ἔχειν" 
συγκινδυνευόντων τῷ αὐτῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ ὅσον εἰς τὴν εἴσπραξιν καὶ τῶν στρατιωτῶν τῶν 9 
αὐτὸν τεταγμένων καὶ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων καὶ πάσης πολιτικῆς καὶ δημοσίου βοηϑείας, ὥστε παν- 
ταχόϑεν ἀνεμπόδιστον τὸ πρᾶγμα γένεσϑαι. 


CAPUT V. 


Τὸν δὲ ix τῶν τόπων τῶν μὴ om αὐτὸν ὄντων ἐκκομιζόμενον ϑεσπίζομεν κατὰ τοσοῦτον ἐπάγειν 
αὐτῷ τὸν κίνδυνον, ὥστε ἐπειδὰν ἐκκομισϑείη αὐτόν τε ὑποδέχεσϑαι πάσης add dsies χωρὶς xal τὴν πει- 
ϑομένην αὐτῷ τάξιν (xal) οἰκείῳ κινδύνῳ πλωΐζειν πρὸς ταύτην τὴν εὐδαίμονα πόλιν, πανταχοῦ πρόνοιαν 
ποιούμενον τοῦ μηδὲν ἐκφόριον γίνεσϑαι ἐκ τῶν ὑποτεταγμένων αὐτῷ πόλεών v& καὶ ἐπαρχιῶν καὶ τόπων 
καὶ ὅρμων καὶ στομίων, πρὶν τὴν αἰσίαν ἐμβολὴν ἀποπλεῦσαι τῆς ᾿“λεξανδρέων πόλεως, μηδὲ μετὰ ταῦτα, 
στλὴν εἰ μὴ κατὰ τὸ παρ᾽ ἡμῶν ἐπιτετραμμένον ἢ ἐπιτραπησόμενον ἐκ ϑείων μὲν ἡμῶν τύπων, προστάξεων 
δὲ τῶν ϑρόνων τῶν σῶν" πρὸς ἅπαντα καὶ τῶν στρατιωτῶν ὑπουργούντων αὐτῷ καϑάπερ ἔμπροσϑεν 
εἴρηται οἷς ἂν αὐτοῖς προστάξειε, καὶ τῶν ναυκλήρων ὑποδεχομένων τὸν σῖτον καὶ ἐμβαλλόντων ταῖς ναυσὶ 
κἀκεῖϑεν ὑφ᾽ ἡγεμόνι ϑεῷ πρὸς ταύτην τὴν εὐδαίμονα ναυτιλλομένων πόλιν. 


CAPUT VI. 


Ei uévvows τὸν ἐξ ἑκατέρας Αἰγύπτου μὴ εἰσπράξειε σῖτον, καὶ τὸν μὲν τῆς ἐνταῦϑα πεμπομένης 
αἰσίας ἐμβολῆς εἰσκομισϑῆναι παρασκευάσειξ τῇ ““λεξανδρέων καὶ πλωϊσϑῆναι πρὸς ταύτην τὴν εὐδαίμονα 
σπόλιν καὶ βασιλίδα πρὸ πέρατος τοῦ αὐγούστου μηνός, τὸν δὲ τοῦ τροφίμου τοῦ παρ᾽ ἡμῶν φιλοτιμουμένου 
διὰ τοῦ σεπτεμβρίου μὴ εἰρκομίσειε τῇ τῶν ᾿“λεξανδρέων πόλει, ἴστω ὡς κατὰ τριῶν ἀρτάβων ὑπὲρ ἑκάστου 
νομίσματος ἀπαιτηϑήσεται παρὰ τοῦ σοῦ ϑρόνου τὸ λεῖπον ἢ τῇ ἐμβολῇ ἢ τῷ τροφίμῳ κατὰ τὸ ἐξ ἑκατέρας 
«Αἰγύπτου sispspóusvov αὐτός τε ὃ ἄρχων καὶ ἰδιώτης γενόμενος κληρονόμοι τε αὐτοῦ καὶ διάδοχοι, καὶ τὰ 
αὐτοῦ πράγματα κατ οὐδένα τρῦπον ἐλευϑερούμενα, ἕως ἅπαν τὸ ἐντεῦϑεν ὄφλημα κατὰ τριῶν ἀρτάβων 
ἀποτιμώμενον siexonicsus ταῖς τραπέζαις ταῖς σαῖς. ἀλλὰ προσήκει πάντως αὐτὸν καὶ τὴν ἐξ ἑκατέρας 
«Αἰγύπτου πληναρίαν πρᾶξαι κατὰ τοὺς εἰρημένους καιρούς. 


CAPUT VII. 


"Ennis δὲ ἡ ἐπὶ τῆς αἰσίας ἐμβολῆς φροντὶς συνημμένον τε καὶ ἀχώριστον ἔχεε τὸν τῶν ναύλων 
τίτλον, βουλόμεϑα καὶ τὰ περὶ τούτου διατυπῶσαι, ὥστε ὁλόκληρον τῷ πράγματι καὶ προσήκουσαν ἐπιϑεῖναι 





habet. habiturusve est, et periculo officii eius non de his solum sed etiam de ipsa salute periclitantis 
omnem curam gerat, ut dictum felicis embolae frumentum et exigatur et statutis temporibus evehatur. 
2 Et id quidem exigat quod ex utraque est Aegypto, reliquum vero sine dilatione suscipiat et navibus 
imponat et curet ad hanc felicem urbem eaxportandum, quantum canonis est eiusdem — embolae quae 
navibus huc advehitur. Similiter vero etiam quod a nobis donatur magnae Alexandrinorum urbis fru- 
mentum partim exigat, quantum ex utraque Aegypto consistit, proprio et officii sui periculo, partim 
suscipiat, quantum ex aliis locis advenerit et ei traditum sit secundum ea quae in sequentibus apertius 
demonsírabuntur, atque eroget solito more in eiusdem urbis alimoniam, ut deo volente in omnibus abun- 
dantia utatur: periclitantibus cum eodem spectabili Augustali, edes ad exactionem pertinet, et militibus 
sub eo y iin et. clarissimis tribunis et omni civili et publico adiutorio, ut ab omni parte expedita 
res procedat. 
, V. Quod autem ex locis non sub eo constitutis adportatur, eatenus ei periculum adferre sancimus, 
ut postquam adportatum sit ipse absque ulla cunctatione suscipiat et officium quod ei paret et proprio 
ericulo navibus id vehat ad hanc felicem urbem, ubique prospiciens, ne quicquam exportetur ea: subiectis 
tpsi urbibus et provinciis et locis et stationibus navium et ostiis prius quam feliz embola ab Alexandri- 
norum urbe avecta sit, ac ne postea quidem nisi quatenus a nobis permissum sit vel permittatur per sacras 
nostras formas sedisque (uae iussiones; ad omnia vero militibus ei obtemperantibus, ut antea dictum est, 
uidquid eis imperaverit, naviculariis autem frumentum accipientibus et navibus imponentibus indeque deo 
uce ad hanc — urbem navigantibus. 

VL Quodsi frumentum ex. utraque Aegypto non exegerit neque quod felicis embolae est quae huc 
mittitur ad. Alexandrinorum urbem adportandum curaverit et ad hanc felicem et regiam urbem mitti ante 
finem mensis -4ugusii, quod autem alimoniae est a nobis donatae per mensem Septembrem non importa- 
verit in Alezandrinorum urbem, sciat fore ut per ternas artabas pro singulis aureis computatione facta 
exigatur a sede (ua quod deest sive embolae sive alimoniae in eo quod ex utraque Aegypto infertur. et 
ipse praefectus, eliam cum privatus factus erit, et. heredes eius et successores et bona eius, quae nullo 
modo liberabuntur, donec quidquid hinc debet ad tres artabas aestimatum mensis tuis intulerit. Ceterum 
oportet eum omnino etiam plenariam facere ex utraque Aegypto temporibus quae dioimus. 

VII. Quoniam vero felicis embolae cura conneaum et confusum habet naulorum titulum, volumus 
etiam quae ad hunc pertinent definire, ut plenam rei convenientemque curam tribuamus. Interim igitur 





2 τίϑεσϑαι Kroll (cf. e. g. 19,20)] γένεσϑαι M || | πρᾶξιν M, corr. Zachariae | 14 αὐτῶν M? || 15 ἐγκο- 
4 ὅστις] ὃς τῆς M5 ἢ seclusi | πλόοις M || τε] prae- μεσϑείη M | μελήσεως M|| 16 καὶ add. Zachariae || 18 
stat τε x«i aut tale aliquid; certe a magaaxevdbew | ὁρμῶν M | 19 προσ ἕξεων (lac. 3—4 litt.) M | 21 οἷς] 
pendet ἐμβάλλεσϑαι | 8 ἀποδέχεσϑαι cum Scrimgero ὡς Zachariae || αὐτὸς olim Zachariae fort. recte | ἐμιβα- 
vulg. ἢ ἑκατέρων M, corr. Zachariae|| 9 αὐτῷ Zacha- | Aóvvov M || 26 ἀρράβων Μα || 30 ἀποτειμωμένων M, 
riae] αὐτὰ M || ἔτε Scrimger] ἐστὲ M | 10 £ye« M||11 ! corr. Zachariae || εἰσκομισϑείη Zachariae | αὐτὴν M^ 


20 


25 


30 


, 


LI 


ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 193 Ed. XIII 7—9 





τὴν πρόνοιαν" τέως οὖν τὸν τῶν ναύλων ἀποδέκτην βουλόμεθα μὴ ἄδειαν ἔχειν πᾶσιν ἑαυτὸν ἐπεμβάλλειν 
τοῖς δημοσίοις τέλεσι, καὶ τισὶ μὲν τῶν ὑπευϑύνων ἐνδιδόναι καὶ τὰ καλούμενα ἐνδοματικὰ κομίζεσϑαι καὶ 
ἐντεῦϑεν τοῦ δημοσίου ῥᾳϑυμεῖν, ἑτέρους δὲ παρὰ τὸ προσῆκον εἰσπράττειν καὶ πλεῖον ἴσως ἢ πρότερον xai 


παρὰ τοὺς νενομισμένους (καιρούς, xai ἐντεῦϑεν λαμβάνειν ἀφορμήν τε καὶ ἀρχὴν τῆς τοῦ πράγματος συγ- 
χύσεως, τὸ μὲν ἀπαραίτητον τῶν ναύλων ἀεὶ προτεινόμενον, τῷ δὲ συγκεχυμένῳ τὴν ἑαυτοῦ ϑεραπείαν 
ϑηρῶντα, καὶ ὑπερφρονοῦντα μὲν τῶν τραπεζῶν τοῦ δικαστηρίου τοῦ σοῦ, ὁμοίως δὲ ἅπαντα κέρδους χάριν 
ὑφ᾽ ἑαυτὸν ποιεῖσϑαι σπεύδοντα. 

CAPUT VIII. 


Ἐπειδὴ τοίνυν ἡ σὴ ὑπεροχὴ πάντα ἀγρύπνως διοικουμένη ἐδίδαξεν ἡμᾶς, ὅσος συλλογίζεταε τῶν 
γναύλων κανὼν ὃ ἐκ τῆς “4λεξανδρέων χορηγούμενος, εἰς νομισμάτων μυριάδας ὀκτώ, οἷα καὶ τῆς εὐτυχοῦς 
σιτοπομιπίας εἰς ὀκτακοσίας μυριάδας συνιούσης, βουλόμεϑα τὰς — ταύτας μυριάδας τῶν νομισμάτων δίδο- 
σθαι τῷ TOv ναύλων ἀποδέκτῃ ἐκ τῶν ὑποτεταγμένων ἐπαρχιῶν καὶ πόλεων καὶ τόπων καὶ προσώπων" 
διὰ τοῦτο γὰρ ἐν εὐπόροις ἐποιησάμεϑα τὴν τοιαύτην ἐκταγήν, ὥστε μηδὲν παντελῶς μήτε ἐξ ἀναβολῆς 
μήτε ἐξ ἐλλείψεως τῆς αἰσίας σιτοπομπίας γενέσϑαι. ὁ μέντοι περίβλεπτος αὐγουστάλιος καὶ ἡ πειϑομένη 
τάξις αὐτῷ, κατὰ μίαν ὡς εἴρηται γενομένη συστροφήν τε καὶ ἕνωσιν ἔκ τε τῶν αὐγουσταλιανῶν ἔκ τε τῶν 
προτέρων δουκικῶν, τὰς εἰσπράξεις ποιήσονται τῶν πόλεων καὶ τῶν τόπων καὶ τῶν προσώπων τῶν ἀἄφω- 
ρισμένων ἔς τε τῆς ᾿4λεξανδρέων καὶ ἑκατέρας Αἰγύπτου τῷ ἀποδέκτῃ τῶν ναύλων, ὁμοίως καὶ αὐτοῦ τοῦ 
τῶν ναύλων ἀποδέκτου τὴν τοιαύτην εἴσπραξιν ποιουμένου, ἐφ᾽ ᾧ τε οἰκείῳ κινδύνῳ τόν τε αὐγουστάλιον 
ὡς εἴρηται τή» τε αὐτοῦ τάξιν ταῦτα ἀπαιτεῖν ἅμα τῷ ἀποδέκτῃ τῶν ναύλων" (ᾧ) καὶ αὐτῷ κίνδυνος 
ἐπέστη τῆς τούτων εἰσπράξεως, ὥστε “ἀμέμπτως xai ἀπαιτεῖν τὸ χρυσίον καὶ ἐπιδιδόναι τῇ εἰρημένῃ χρείᾳ 
καὶ διανέμειν τοῖς ναυκλήροις κατὰ τὸ μέχρε (viv) εἰϑισμένον, συνανίοντος καὶ συγκινδυνεύοντος τῷ αὐτῷ 
ἀποδέκτῃ τῶν ναύλων πρὸς ἅπαντα τοῦ περιβλέπτου αὐγουσταλίου τῆς τε πειϑομένης αὐτῷ τάξεως καὶ τῶν 
ἀνδρειοτάτων ταγμάτων τῶν ἐν τοῖς τόποις ὄντων σὺν τοῖς αὐτῶν τριβούνοις. οἷα προσῆκον ἐκ τρόπου 
παντὸς τὸν τῶν ναύλων ἀποπληροῦσϑαι λόγον καὶ δίδοσϑαι τοῦτον τῷ ἀποδέχτῃ καὶ δὲ αὐτοῦ κατὰ τὸν 
προσήκοντα καὶ ο᾽ενομισμένον διοικεῖσϑαι — καὶ παρέχεσϑαε τοῖς ναυκλήροις ὑπὲρ πάσης τῆς αἰσίας 
ἐμβολῆς. πὸ αὕτη μὲν πρώτη φροντὶς καὶ διοίκησις ἑαυτῇ συνημμένη γενήσεταε, y, τε τῆς αἰσίας ἐμβολῆς ἥ 
τε τῶν vavVÀow. 


CAPUT IX. 


Ἔν δευτέρᾳ δὲ τάξει βουλόμεθα τήν τε σὴν ὑπεροχὴν καὶ τὸν κατὰ καιρὸν ἄρχοντα ταύτης τῆς ἀρχῆς 
καὶ τούς τε σκρινιαρίους xai τρακτευτὰς δύο τε «“ἰγύπτων καὶ ᾿4λεξανδρείας προνοεῖν τῆς εἰσπράξεως τῶν 
δημοσίων φόρων τῶν εἰς ἑκατέραν τράπεξαν εἰσφερομένων τοῦ δικαστηρίου τῆς σῆς ὑπεροχῆς, τήν τε ἰδικὴν 
τήν τε γενικήν, δηλαδὴ ἐξ ἐκείνων τῶν πόλεων καὶ τῶν προσώπων καὶ τῶν τούτων ἐγγυητῶν καὶ τῶν 
τόπων τῶν εἰς τοῦτο τὸ μέρος ἀφορισϑέντων, ὑποτεταγμένων καὶ αὐτῶν τῇδε τῇ ϑείᾳ νομοϑεσίᾳ. οὐ δυνα- 
μένων παντελῶς οὐδὲ τοῦ περιβλέπτου αὐγουσταλίου οὐδὲ τῆς πειϑομένης αὐτῷ τάξεως οὐδὲ τοῦ ϑεοφιλε- 
στάτου ἐπισκόπου τῆς ᾿4λεξανδρέων λόγον παρέχειν ἢ ἐξαιρεῖσθαι τῆς εἰσπράξεως τῆς δημοσίας τινὰς ἢ ἐπι- 
κοινωνεῖν καϑ᾿ οἱανοῦν αἰτίαν τῇ εἰρημένῃ εἰσπράξει τῇ ἀνηκούσῃ ταῖς τραπέζαις τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἢ τοῖς 
προσώποις τοῖς ἀφωρισμένοις αὐτῇ, πλὴν εἰ μὴ βοηϑείας ἕνεκα τοῦτο αἰτήσειαν γενέσϑαι οἱ τρακτευταὶ καὶ 





naulorum susceptori volumus non licere omnibus sese immiscere publicis tributis, ef nonnullis debitorum 
remittere et endomatica quae vocantur percipere itaque —— neglegere, ab aliis vero praeter id quod 
convenit exigere et plus forie quam antea et praeter legitima tempora, indeque occasionem petere et 
initium confundendae rei, naulorum necessitatem semper praetendenti, ex: confusione vero suum ipsius com- 
modum captanti, et mensas tui tribunalis despicienti, similiter vero omnia lucri causa sibi subicere conanti. 
virt. Quoniam igitur sublimitas tua vigilanter cuncta administrans nos edocuit, quantus compu- 
. fetur naulorum canon δὰ Alexandrinorum urbe subministratus, ad octoginta milia aureorum, etiam felici 
frumenti missione octogies centena milia complente, volumus haec octoginta milia aureorum dari naulo- 
rum susceptori ex subiectis provinciis et urbibus et locis et personis: ideo enim hanc delegationem largam 
fecimus, ne quid omnino neque ex: dilatione neque ex defectu felicis frumenti missionis accidat. Specta- 
bilis autem Augustalis et quod ei paret officium, ad unam ut dictum est ez: augustalianis et qui prius fuerant 
ducianis coniunctionem et confusionem redactum, exactiones facient ez: urbibus et locis et personis dele- 
gatis naulorum susceptori ex Alezandrinorum urbe et utraque Aegypto, similiter ipso quoque naulorum 
susceptore hanc exactionem faciente, ut proprio periculo et Augustalis sicut dictum est et eius officium 
haec exigat una cum susceptore naulorum. i ipsi quoque periculum imminet horum exactionis, ut sine 
reprehensione aurum exigat et in hunc usum ecpendat et naviculariis distribuat sicut hactenus moris 
fuit; cum eodem naulorum susceptore haec peragente et periculum subeunte in omnibus Augustali et 
officio quod ei paret et fortissimis cohortibus per loca constitutis cum suis tribunis. Oportet enim omni 
modo naulorum rationem compleri et tradi susceptori et ab eo iustum et legitimum in modum administrari 
et navicularüs praestari pro toía felici embola. Et haec quidem prima cura erit et administratio secum 
coniuncta, felicis embolae et naulorum. 
IX. Secundo autem loco volumus sublimitatem tuam et qui quoque tempore hunc magistratum 
gesturus est et scriniarios et tractatores utriusque Αϑονν et Alexandriae prospicere ezactioni publicorum 
tributorum ad utramque mensam tribunalis tuae sublimitatis conferendorum et specialem et generalem 


20 


35 


nimirum, ex urbibus et — earumque fideiussoribus et locis ad hanc partem deputatis, subiectis et 


ipsis huic sacrae legi. Nec possit omnino neque spectabilis Augustalis neque officium ei parens nec dei 
amantissimus episcopus Alexandrinorum λόγον dare aut eximere quosdam a publica exactione aut im- 
miscere se ullam ob causam huic exactioni ad sublimitatis tuae mensas sive personas ad eam deputatas 
pertinenti, nisi auxilii gratia hoc ut fiat petierint tractatores et qui locum eorum in provincia supplent. 





3 πλεῖον ἴσως ἢ πρότερον Kroll] πλείονες ὡς βιό- | || 25 αὐτῇ Zachariae male | 28 ἰγύπτων Zachariae] 
τερον M, πλεῖον ἢ ὡς πρότερον Zachariae|| 4 καιρούς | dz αἰγύπτου M | 29 τῇ τε ἰδικῆ τῇ τε γενικῆ M, corr. 
add. Zachariae | 11 προσώπων Osenbrüggen] προσό- | Zachariae | 33 τῆς Zachariae] τῶν M | τῶν δημο- 


δὼν M| 18 ᾧ add. Kroll | 20 viv add. Serimger | evv- | σίων Zachariae | 35 αὐτῶ M, corr. Zachariae 
κινδυνεύοντος M | 23 ἀποκληροῦσϑαι M, corr. Agylaeus 


Ed. XIII 9. 10 194 DE URBE ALEXANDRINORUM 





oí τὸν αὐτῶν πληροῦντες τόπον κατὰ χώραν. εἰ γὰρ τοῦτο αἰτήσουσιν ἢ εἴπερ προστάξαιεν ἡ σὴ ἐνδοξότης 
καὶ οὗ κατὰ καιρὸν τὴν αὐτὴν ἔχοντες ἀρχήν, ἀνάγκην ἕξει 0 τὸ κατὰ καιρὸν αὐγουστάλιος καὶ οἱ 0m αὐτὸν 
καϑωσιωμένοι στρατιῶται καὶ oí τούτων τριβοῦνοι καὶ ἡ πειϑομένη τάξις τῷ αὐτῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ 
αὐγουσταλίῳ καὶ πᾶσα πολιτικὴ καὶ δημοσία βοήϑεια, καὶ ἐπαμύνειν τοῖς σκρινιαρίοις τοῖς σοῖς xai παρα- 
σκευάζειν ἅπαντας τοὺς ὑποκειμένους ταῖς τοιαύταις εἰσφοραῖς ταῖς ἁρμοζούσαις ἑκατέρᾳ τραπέζῃ τοῦ δικα- 
στηρίου τῆς σῆς ὑπεροχῆς, δίχα τῆς οἱἷασοῦν ἀναβολῆς τοὺς ἐπικειμένους αὐτοῖς εἰσφέρειν δημοσίους φόρους 
καὶ μὴ τολμᾶν ἀντιλέγειν. εἰ γάρ (vus) τῶν ἐξ ἑκατέρας Αἰγύπτου ἢ τῶν κατὰ τὴν .4λεξάνδρειαν οἰκούντων 
καὶ ὑποκειμένων ταῖς τοιαύταις εἰσφοραῖς (ἐξηρημένου τοῦ Μαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου τῆς πόλεως, περὲ 
ὧν ἐν τοῖς ἐφεξῆς τὰ προσήκοντα oketidau pas) τολμήσειεν ἀντιβλέψαι πρὸς τὴν δόσιν ἢ κατά τι ἐναντεω- 
ϑῆναι, καὶ μὴ ὁ περίβλεπτος αὐγουστάλιος ἔχων καὶ τὴν στρατιωτικὴν καὶ τὴν πολιτικὴν ἀρχὴν καὶ οἱ τῶν 
ταγμάτων πρωτεύοντες καὶ τριβοῦνοι καταναγκάσουσιν αὐτὸν ἢ αὐτοὺς τὰ ὀφειλόμενα εἰσενεγκεῖν καὶ τὴν 
εὐγνωμοσύνην τὴν “πρὸς τὸ δημόσιον ἀγαπῆσαι, ἴστωσαν, ὡς αὐτὸς μὲν ὃ μεγαλοπρεπέστατος αὐγουστάλιος 
καὶ πᾶσα βοήϑεια ἧς ἔμπροσϑεν ἐμνήσϑημεν κινδυνεύσουσιν ἐπέ τε ταῖς ζώναις « « κα εἰς τὸ δημόσιον καὶ 
εἰς μέρος τῶν ὀφειλομένων καταλογιζομέναις, oí. δὲ ἀντειπεῖν θαῤῥήσαντες δημοσίαν ὄψονται τὴν ἑαυτῶν 
περιουσίαν γενομένην καὶ ἑαυτοὺς ἔξω τῆς χώρας ἐλαυνομένους. πρόδηλον δέ, ὡς πᾶσι τοῖς διαταχϑησομένοις 
παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ὃ κατὰ καιρὸν αὐγουστάλιος ὑποκείσεται τῇ τῆς σῆς ὑπεροχῆς ἐξουσίᾳ τε καὶ ἀρχῆ, 
καϑάπερ μέχρε τοῦ παρόντος πεφύλακται 


CAPUT X. 


Ei μέντοι βουληϑῇ ἡ σὴ ἐνδοξότης ἢ οἱ σκρινιάριοι ἢ οἱ deditio ἢ οἱ τὸν ἐκείνων πληροῦντες τόπον 
κατὰ χώραν λόγον τισὶ δοϑῆναι προσώποις, ὑπὲρ αὐτῶν αὐτοὶ κινδυνείσουσιν- δώσει μέντοι τοῦτον ὁ ϑεοφιλέ- 
στατος πατριάρχης ἐπὶ τοσαύτας ἡμέρας ἐκτεινόμενον καὶ ἐπὲ τούτοις τοῖς ὅροις, ἐφ᾽ οἷς ἂν παρὰ τῆς ἀρχῆς τῆς 
σῆς ὑπεροχῆς προσταχϑείη ἢ παρὰ τῶν τρακτευτῶν αἰτηϑείη. εἰ δὲ παρὰ ταῦτα γένοιτό τιβ λόγου δόσις, αὐτὴ 
παντελῶς ἔσταν ἄκυρος. οὐδὲ γὰρ δὲ οἱαςδησοτοῦν αἰτίας λόγον τινὰ παρὰ ταῦτα παρέχειν τοῖς προσώποις 
τοῖς ἑκάστῃ ἀφωρισμένοις αἰτίᾳ συγχωροῦμεν, πλὲν εἰ μὴ ἐπὶ τούτῳ τὸν λόγον λάβοιεν, ἐφ᾽ qs δημοσίᾳ 
φαίνεσϑαι καὶ πάντως εἴσω ῥητῶν ἡμερῶν πᾶν ὅσον ὀφείλουσι τὸ δημόσιον ἐκπληρῶσαι ἢ τὴν ἀποχρῶσαν 
τοῖς τρακτευταῖς ἢ σκρινιαρίοις παρέχειν ἀσφάλειαν" πρὸς τῷ τὸν παρὰ ταῦτα εἰληφότα λέγον παρ᾽ οἱουδή- 
στοτε προσώπου ἶσον τοῖς ἀμπλακοῦσιν εἶναι καὶ ὑπομένειν τὴν εἴσπραξιν καὶ ἔνδον τῶν ἁγίων περιβόλων. 
1 εἰ δὲ ὃ ϑεοφιλέστατος ἀρχιεσπτίσκοπος παρὰ τὰ εἰρημένα δοίη λόγον, ἀνάγκην ἕξουσιν οἱ ϑεοφιλέστατοι 
οἰκονόμον καὶ οἱ ἐκκλησιέκδικοε τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας τὴν ἐντεῦϑεν συμβαίνουσαν τῷ δημοσίῳ ζημίαν 
ἐπιγνῶναι οἴκοϑεν καὶ ἐκ τῆς ἰδίας αὐτῶν ὑποστάσεως. εἰ δὲ μὴ εὐπορήσειαν, ἐκ τῶν τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλη- 
2 σίας χρημάτων τε καὶ πραγμάτων τὸ ἱκανὸν τῷ δημοσίῳ γενήσεται. ei δὲ τολμήσουσι παρὰ νώμην τοῦ 
ϑεοφιλεστάτου ἐπισκόπου αὐτοὶ δοῦναι λόγον, οὐ μόνον ἔσται τὸ δεδομένον παντελῶς ἄκυρον, d αὐτοὶ τὴν 
ζημίαν ϑεραπεύσουσε τῷ δημοσίῳ, τοῦ μακαρεωτάτου πατριάρχου, εἰ τοῦτο παρὰ γνώμην αὐτοῦ πράξειαν, πάντως 
ὦ αὐτοὺς καὶ ἀποκινοῦντος τῶν φροντίσεων ὧν ἔχουσι καὶ τῆς ἱερωσύνης ἐκβάλλοντος. εἰ δὲ ἄρχων παρὰ 
và διηγορευμένα δοίη τινὲ λόγον ὀφείλοντε δημόσια ταῖς σαῖς τραπέζαις ἀφωρισμένα, τουτέστιν ἢ ὁ αὐγου- 





Si enim hoc petent, aut si iusserit gloria tua et qui quoque tempore eandem administrationem obtinent, 
necesse habebit qui tunc est Augustalis et qui sub eo sunt devoti milites eorumque tribuni et officium 
eidem magnificentissimo Augustali parens et omne civile et publicum adiutorium, scriniariis tuis succurrere 
et perficere ut :omnes, quicunque eiusmodi illationibus utrique mensae tribunalis tuae sublimitatis compe- 
tentibus obnocii sunt, sine ulía mora imposita sibi publica tributa inferant neque contradicere audeant. 
Si quis enim ex iis, qui in utraque Aegypto aut Alexandriae habitant et talibus illationibus obnoxii sunt 
(excepta Mareota et Menelaita urbe, de quibus in sequentibus quae aequa sunt statuemus), recusare solu- 
tionem aut in aliqua re adversari audeat, et spectabilis Augustalis tam militarem quam civilem magistratum 
habens et cohortium principes et tribuni non coegerint eum vel eos debita inferre et probitati erga fiscum 
studere, sciant ipsum magnificentissimum Augustalem et omne adiutorium cuius modo mentionem fecimus 
periculum subituros esse circa cingula ....... fisco inferendas et in. partem. debitorum. imputandas ; 

ui autem adversari ausi erunt, bona sua publicari videbunt seque e serra eiectos. Manifestum vero est 
tn omnibus quae a sublimitate tua constituentur eum, qui quoque tempore est Augustalis, tuae sublimitatis 
potestati et imperio subiectum fore, sicuti usque ad praesens tempus observatum est. 

X. Si (amen voluerit gloria tua aut scriniarüi vel tractatores vel qui eorum locum in provincia 
obtinent, λόγον quibusdam personis dari, pro iis ipsi periculum sustinebunt; dabit autem eum dei aman- 
tissimus patriarcha in tot dies extensum et sub eis condicionibus, sub quibus tuae excellentiae imperio 
statutum aut a tractatoribus petitum sit. Si vero praeter haec λόγος detur, datio penitus irrita erit. 
Neque enim ullis ez causis ut praeter haec aliquis asyli λόγον praebeat personis singulis titulis delegatis 
concedimus, nisi ea condicione λόγον accipiant, ut in publico versentur et omnino intra certos dies omne 
quod debent fisco exsolvant aut sufficientem tractatoribus scriniariisve cautionem praestent. Accedit ut 
qui praeter haec λόγον a qualibet persona accepit, aequalis sit eis qui non acceperunt et intra sancta 
1 quoque saepta exactionem sustineat. Si vero dei amantissimus archiepiscopus contra ea quae diaximus 
λόγον dederit, necessario dei amantissimi oeconomi et defensores sanctissimae ecclesiae damnum hinc publico 
illatum de suo et de propria substantia restituent, δὲ vero locupletes non sint, ez: pecuniis et rebus sanctis- 
2 simae ecclesiae fisco satisfiet. Quod si ipsi invito dei amantissimo archiepiscopo λόγον dare ausi erunt, 
non modo quod datum est penitus irritum erit, sed ipsi damnum publico restituent, et beatissimus patri- 
archa, si hoc praeter eius voluntatem fecerint, omnino eos a ministeriis quae habent removebit et e sacer- 
3 dotio eiciet. Sin autem iudex contra ea quae sanaimus dederit λόγον alicui qui publica mensis tuis 





1 malim προστάξειεν | 2 ὑπ᾽ αυτῶν M || 6 αὐτοὺς M | 
7 τις inserui (post τολμήσειε Zachariae) || 13 aliquid 
excidisse vidit Zachariae, qui supplet xai ἐπὶ ταῖς ποι- 
ναῖς δοϑησομέναις non recte; fuit fere καὶ ἐπὶ ταῖς 
σιτήσεσι καταβαλλομέγαις 14 οἵ τε ἀντιπεῖν M || 15 
malim ὡς ἐν πᾶσε | 16 τῇ om. eum Serimgero vulg. ἢ 
18 τὸν] τῶν M | 21 αὐτῇ M || 22 ἄκυρος Agylaeus] 
κυρία M || οὐδὲ γὰρ δὲ οἱαεδηποτοῦν Kroll] ovre γὰρ 





δίδομεν δήποτε yovv M (an γοῦν del.?) | αἰτέας] ἀσυ- 
λίαβ Zachariae (idem οὔτε λαμιβάνειν addit post παρέ- 
χει) || 25 τῷ Zachariae] τὸ M || 26 προσώπου ἴσον 
Zachariae] τρύπου ἴσως M || ἀμπλακοῦσιν Kroll] ἀπο- 
λαμβάνουσιν M, oix ἀπολ. Zachariae | 29 ἐπιγνῶναι 
om. Ma, supra lineam add. M^ || 31 δεδομένον Kroll] 
λεγόμενον M || 32 τοῦτο Osenbrüggen] τε τὸ M (an τε 
v0i0U10?) || 33 praestat φροντίδων vel φροντισμάτων 


10 


20 


30 


ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 495 Ed. XIII 10. 11 





στάλιος ἢ oi λαμπρότατοι τριβοῦνοι (ἢ) οἱ πρωτείοντες τῶν ταγμάτων, τῆς τε ἀξίας καὶ τῆς ἀρχῆς παρα- , 


λυϑήσονται καὶ ϑεραπεύσουσι τῷ δημοσίῳ τὴν αὐτὴν ζημίαν καὶ ἰδιῶται γενόμενοι, καὶ οὗ περιόντες μόνον 
ἀλλὰ δὴ καὶ τελευτήσαντες" ἐνέξονται γὰρ αὐτοὶ καὶ κληρονόμοι ταῖς τοιαύταις ἀπαετήσεσι καὶ τὰ αὐτῶν 
πράγματα, ὥστε εὐλαβείᾳ τῶν ποινῶν μηδὲν ἁμαρτάνεσθϑαε τοιοῦτον μηδὲ διαφεύγειν τὴν ποινήν, ἄχρις ἂν 
4 τὸ πᾶν ὄφλημα διαλυϑείη. εἰ δέ τιβ ἐναγόμενον ἀφέλοιτο πρόσωπον ἐκ τῶν ἁγίων περιβόλων ἢ τόπων 
ἢ καὶ ἐμποδὼν τῇ ἀπαιτήσει ἔσται, δεῖ καὶ τοῦτον ὁμοίως παντὸς οὗπερ ὃ ἀφαιρεϑεὶς ὑπεύϑυνος γέγονεν 
ἔνοχον εἶναε xal ἀπαιτεῖσϑαι σὺν κληρονόμοις ἰδίοις καὶ διαδόχοις καὶ τοῖς αὐτοῦ πράγμασιν. ἀλλ᾽ αὐτοὺς 
ὡς εἴρηται τοὺς καὶ τὸν πάντα κίνδυνον ἔχοντας ἐπὲ τούτῳ (φαμὲν δὴ τοὺς τρακτευτὰς καὶ σκρινεαρέους) 
αὐτοὺς καὶ τὴν πᾶσαν ἐξουσίαν καὶ τὴν διοίκησεν τοῦ Mo" ἔχειν, xai πάντα τὸν κανόνα ταῖς τραπέζαις 
ταῖς σαῖς ἐκ τῶν εἰρημένων διαφέροντα πόλεών τε καὶ ἐπαρχιῶν καὶ τόπων ἐκπέμττειν ταῖς τραπέζαις τῆς 
σῆς ὑπεροχῆς, τῇ τε γενικῇ τῇ τε ἰδικῇ, καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπιδιδύναε οἷς ἂν αὐτὸς διατυπώσειας. 


CAPUT ΣΙ. 


Ἡμεῖς δὲ ϑεσπίζομεν, ἀνάγκην ἔχειν τὸν περίβλεπτον αὐγουστάλιον καὶ ἐπαμύνειν τοῖς τε παρὰ τοῦ 
σοῦ ϑρόνου στελλομένοις εἰς τοῦτο καὶ τοῖς τρακτευταῖς καὶ σκρινεαρίοις ἦτοει τῷ πληροῖντε τὸν αὐτῶν τόπον 
1 ἐπὶ ταῖς εἰσπράξεσε ταῖς ὁρώσαις αὐτοὺς καὶ εἰς τὴν γενικὴν καὶ ἰδικὴν ἀναφερομέναις τράπεζαν. εἰ δέ 
τινας συμβαίη τῶν ἐκ τῶν εἰρημένων χωρῶν ἀγνωμονεῖν περὲ τὸ δημόσιον καί τινα ταραχὴν πειρᾶσϑαε 
ποιεῖν, ἵνα διαφύγοιεν τὴν —— ϑεσπίζομεν ἄδειαν ἔχειν τὸν τρακτευτὴν ἤτοι τοὺς σκρινιαρίους ἤτοι 
τὸν ἐπέχοντα τὴν τάξιν αὐτῶν δῆλα ταῦτα καϑιστᾶν τῷ μεγαλοπρεπεστάτῳ αὐγουσταλίῳ, τὸν δὲ οἰκείῳ 
κινδύνῳ καὶ τῆς πειϑομένης αὐτῷ τάξεως καταναγκάζειν τοὺς στρατιώτας ἀμύνειν τῷ πράγματε καὶ συνέχει» 
τοὺς ἀγνωμονοῦντας καὶ ἀπαιτεῖν τὰ ταῖς (Gaic) τραπέζαις ὀφειλόμενα οἰκείῳ κινδύνῳ, ὥστε διά τε τῆς 
πολιτικῆς διά τε τῆς στρατιωτικῆς χειρὸς ταῦτα ἀνυόμενα ἀνυπέρϑετον ἔχειν τὴν εἴσπραξιν τὴν τε ἐπὶ τὴν 
μεγάλην ταύτην πόλεν εἰσφοράν. εἰδότων τῶν τε λαμπροτάτων τριβούνων τῶν [re] ἀνδρειοτάτων στρατιω- 
τῶν καὶ μάλιστα τῶν ἐν αὐτοῖς πρωτευόντων, ὅτι τούτου εἰ ῥᾳϑυμήσειαν καὶ μὴ παρασκευάσουσιν αὐτοὺς 
ἅπαντα πρᾶξαι ὁπόσα εἰρήκαμεν, καὶ περὶ τῶν σιτήσεων κινδυνεύσουσι" παρακατασχεϑήσονταε γὰρ αὗταε 
παρὰ τοῦ κατὰ καιρὸν αὐγουσταλίου καὶ εἰσκομισϑήσονται ταῖς σαῖς τραπέζαις οἰκείῳ ioedov, xai δήμευσιν 
ὑποστήσονται οἵ τε λαμπρότατοι αὐτῶν τριβοῦνοι xal οἱ ἐν αὐτοῖς πρωτεύοντες (οἵπερ καὶ κεφαλικὴν τιμω- 
Ἂν εὐλαβείσϑωσαν), καὶ τὸ πᾶν τάγμα μεταστὰν ἐκ τῆς χώρας ἐν τοῖς πορρωτέρω τοῦ Ἴστρου ἤτοι davov- 

βίου ποταμοῦ τόποις μετατεϑήσεται, τοῖς ἐκεῖσε λιμιτοῖς τῆς παραφυλακῆς ἕνεχα προσκαρτερῆσον. αὐτοί 
τε οἱ πρὸς τὸ δημόσιον ἀγνωμονήσαντες καὶ τὴν τοιαύτην ἀνάγκην ἀναμείναντες δήμευσίν τε καὶ ἐξορίαν 
ὑποστήσονται διηνεκῆ, τὴν Σεβαστουπολιτῶν καὶ Πιτυούντων, αἵπερ εἰσὶν ἐπὶ ἐσχάτου τῆς ««.« τοῦ Εὐξείνου 
Πόντου κατοικήσοντες. Τὴν δὲ αὐτὴν καὶ ὁμοίαν φροντίδα τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ ἐπιτίϑεμεν καὶ 
προφάσει τῶν largitionalicóv τίτλων καὶ πάντων τῶν προσηκόντων εἷς τὰς ϑείας ἡμῶν λαργιτιόνας, àvv- 
ομένων παρ᾽ αὐτοῦ καὶ τῆς αὐτοῦ τάξεως εἴτε κατὰ τὴν ᾿Δλεξανδρέων αὐτὴν εἴτε κατὰ “ἰχύπτους ἀμφοτέρας. 
καὶ γὰρ τούτων ἡμῖν ἡ αὐτὴ καϑέστηκε φροντίς, καὶ προσῆκόν ἐστιν αὐτόν τε καὶ τὴν αὐτοῦ τάξιν κινδύνῳ 
οἰκείῳ προνοεῖν τῆς εἰσπράξεως τῶν largitionalico» τελῶν καὶ τῶν αἰτιῶν ἁπασῶν τῶν εἰς τὰς ϑείας ἡμῶν 





deputata debet, id est sive Augustalis sive clarissimi tribuni sive priores cohortium, dignitate et magistratu 

1 ur et fisco hoc damnum restituent etiam cum privati facti erunt, nec viventes solum verum etiam 
defuncti: tenebuntur enim ipsi heredesque eiusmodi exactionibus et res eorum, ut poenarum metu nihil 
4 tale committatur nec poenam effugiat, donec debitum totum exsolutum sit. Si quis autem personam 
ream e sanctis QUERI vel locis absiraxerit aut etiam exactioni impedimento sit, oportet etiam hunc 
omnibus omnino qu exemptus tenebatur obstrictum et exactioni cum heredibus suis et successoribus et 
rebus suis obnoxium esse. s vero ut dictum est, qui omne iculum huius rei subeunt, tractatores 
dicimus et scriniarios, eos etiam omnem potestatem et curam rei habere totumque canonem qui mensis tuis 
ex dictis urbibus et provinciis et locis competit transmittere mensis sublimitatis tuae, et generali et spe- 
ciali, aliisque tradere quibus ipse constitueris. 

XL Nos autem sancimus spectabilem Augustalem necesse habere etiam opem ferre tam eis qui ad 
hoc a sede tua mittuntur quam tractatoribus ef scriniariis sive ei qui eorum locum ezplet in exactionibus 
ad eos pertinentibus et ad generalem et specialem mensam referendis. Si qui autem ez dictis terris 
improbi circa fiscum fuerint et aliquem tumultum excitare studuerint, ut exactionem effugiant, sancimus 
licere tractatori sive scriniariis sive ei qui locum eorum obtinet de his certiorem facere magnificentissi- 
mum Augustalem, hunc vero sui ipsius et offici ei parentis periculo cogere milites subvenire rei et com- 
prehendere improbos et exigere quae mensis tuis E proprio periculo, ut (am civili quam militari 
manu haec agitata sine dilatione exigantur et in magnam hanc urbem importentur. Et sciant. clarissimi 
tribuni fortissimorum militum et maxime primates eorum, sese si hoc neglexerint nec omnia facere eos 
compulerint quae diximus, annonis quoque periclitaturos; retinebuntur enim hae ab eo qui tum Augustalis 
erit et inferentur mensis tuis ipsius periculo, et bonorum publicationem. sustinebunt clarissimi. eorum 
tribuni et qui inter ipsos primates' sunt (qui etiam capitalem poenam metuant), et universa cohors e regione 
mota in loca quae ultra Istrum sive Danubium sunt transferetur, ut illis limitibus custodiae causa ad- 
2 haereat. e ipsi qui in fiscum improbi fuerunt et talem necessitatem expectaverunt, publicationem 
bonorum et exilium sustinebunt perpetuum, in Sebastopolitanorum et Pityuntium urbibus quae sunt in 
ore ultimo * « « et Ponti Euxini habitaturi. Eandem vero et aequalem curam spectabili Augustali 
imponimus etiam largitionalium titulorum nomine et omnium quae ad sacras nostras largitiones pertinent, 
T ab ipso officioque eius sive in ipsa Alexandrinorum urbe sive in utraque Aegypto eaxpediuntur. 

am haec quoque aeque nobis curae sunt, et oportet eum eiusque officium proprio periculo curare ez- 
actionem largitionalium vectigalium et omnium titulorum qui ad sacras nostras largitiones pertinent, ut 





1 ἢ add. Zachariae (cf. 184,10. 185,21. 25) | 5 àyée | τῆς] τοῖς M | 28 ἀναγκαίαν M, corr. Agylaeus | 29 τὴν 
περιβόλων Zachariae] αὐτῶν πόλεων M | 6 πάντως | Kroll] τῇ M || ἥπερ ἐστὲν cum Scrimgero vulg. || post 
M, corr. Zachariae | 8 ἐπὶ Zachariae] καὶ M | 14 dva- | τησ (sie) lac. 10 fere üt. in M, τῆς (Αβασγίας xal) 
φερομένων M, corr. Zachariae | 15 τινα M| 19 σαῖς | Zachariae, malim τῆς (ὑπηκόου ém) cl. 31,26 | 31 lar- 
add. Kroll | 21 τε prius om. cum Serimgero vulg. | vs | gitiovalieon M | 33 ἡ αὐτὴ Zachariae] αὕτη M || 34 
alterum del. Zachariae (cf. αὐτοὺς 1.22) || 22 post ὅτε | largitionalieon M 
lac. 5 fere lit. in M (ὅτιπερ) | 21 λιμίταις M | 


* IL ἐν 99 





20 


Ed. XIII 11. 12 196 DE URBE ALEXANDRINORUM 





ἀνηκουσῶν largitióvae, ὥστε τὰς τοιαύτας δημοσίας —— τὰς τοῖς ϑείοις ἡμῶν ἁρμοττούσας ϑησαυροῖς 
καὶ εἰσπράττεσϑαι καὶ ταῖς ϑείαις ἡμῶν εἰσφέρεσϑαι largitióo. μετὰ παντὸς κινδύνου τοῦ περιβλέπτου 
αὐγουσταλίου καὶ τῆς πειϑομένης αὐτῷ τάξεως. εἰ γάρ τε τούτων ἀμεληϑείη, κίνδυνος αὐτὸν περιστήσεται 
ἐπί τὸ τῇ ἀρχῇ ἐπί τὸ τῇ περιουσίᾳ τῇ οἰκείᾳ, καὶ οὐ μόνον ἕως ἐπὶ τῆς ἀρχῆς ἐστιν, ἀλλὰ καὶ ὕστερον καὶ 
ἐπειδὰν ταύτην ἀπόϑοιτο καὶ κατὰ διαδόχων αὐτοῦ καὶ κληρονόμων" ἐνέξεται γὰρ ταῖς τοιαύταις εἰσπράξεσιν 
οὐκ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ καὶ κληρονόμοι αὐτοῦ καὶ διάδοχοι, ἕως ἂν πάντα ἐκπληρώσειαν τὰ ταῖς ϑείαις ἡμῶν 
8 largitiócwy ἐκ τῶν ὑποτεταγμένων αὐτῷ τόπων ὀφειλόμενα. καὶ οὔτε λόγον ἀσυλίας τις παρέξει τοῖς 
ὑποκειμένοις αὐτῷ πλὴν ἐκείνων, ot καὶ τὸν κίνδυνον »« « τῆς εἰσπράξεως καϑάπερ εἴρηται γινομένης κιν- 
δύνῳ τοῦ κατὰ καιρὸν περιβλέπτου αὐγουσταλίου καὶ τῆς πειϑομένης αὐτῷ τάξεως, tà» di χρημάτων κατα- 


βαλλομένων ἐπὶ τοὺς καϑωσιωμένους τῶν ϑείων largitióvov παλατίνους, οἷς τούτου μέλει τοῦ μέρους, καὶ 10 


τοὺς ἄλλως στελλομένους ἐπὲ τοῦτο παρὰ τοῦ προεστῶτος τῆς αὐτῆς εὐκλεοῦς ἀρχῆς ἐνδοξοτάτου ἄρχοντος. 
καὶ οὔτε λόγον συγχωρήσουσε δοῦναί τινα παρὰ τὰ ἔμπροσθεν διηγορευμένα οὔτε ἐμπόδισμά τε γενέσϑαι 
περὶ τὰς εἰσπράξεις. οἵ ve καϑωσιωμένοι στρατιῶται [ἢ] οἱ ἐν ταῖς χώραις ἐκείναις καὶ ἐν ταῖς πόλεσιν 
ὄντες τὰ αὐτὰ πείσονται, εἰ μὴ κἀκεῖνον ἀμύνοιεν καὶ ἐκ τρύπου παντὸς ἀνυσϑείη τὰ largitionalica χρήματα 
καὶ ἐπὶ τοὺς εἰς τοῦτο στελλομέγους καταβληϑείη, καὶ γένηται ém αὐτοῖς πᾶσα προϑυμία καὶ εἴσπραξις, ὅσην 
καὶ ἐπὲ τοῖς ἀρκαρίοις γενέσϑαε διεταξάμεϑα. 


CAPUT XII. 


Δίδομεν δὲ καὶ ἐκεῖνο τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ, ὥστε ἐφ ἅπασι διακελεύεσθαι καὶ στρατιώταις 
καὶ παγάρχαις καὶ τοῖς τὰ δημόσια πράττουσι τὰ ὑπὸ τὴν αὐτοῦ ,καϑεστῶτα διοίκησίν τε καὶ ἐξουσίαν, οὐ 
μέντοι ,δύνασϑαι τοὺς παγάρχας ἀγνωμονοῦντας ἢ περὶ τὸν σῖτον ἢ περὶ τὰ ναῦλα ἢ περὶ τὰ ἄλλα δημόσια 
τὰ ἀνήκοντα ταῖς εἰρημέναις αἰτίαις ἢ ταῖς κατὰ χάραν δαπάναις ἀποκινεῖν xav. ἐξουσίαν" ἀλλ᾽ εἴ τε πράτ- 
TOi» κακόν, οὐκ ἀποκινήσει μὲν αὐτούς, ἐν ἀσφαλείᾳ δὲ καταστήσει καὶ περισκοπήσει ἑτέρους τοὺς τῷ 
σράγματε χρησομένους óp8wc καὶ ἅπαντα μηνύσει ἐνταῦϑα τῷ ϑρόνῳ τῷ σῷ καὶ δε αὐτοῦ τῇ βασιλείᾳ, 
ὥστε ἡμᾶς πάντα γινώσκοντας τὰ προσήκοντα πράττειν ἐπί τε τῇ τῶν οὐκ ὀρϑῶς τῷ πράγματε χρησαμένων 
ἐκβολῇ ἐπέ τε τῇ τῶν ἐπιλεγέντων παγαρχῶν εἴ γε συνίδοιμεν ἐγκαταστάσει καὶ παραδόσει τῶν τε εἰς τὰς 
1 παγαρχίας ἀνηκόντων τῶν τε εἰς τὰβ οὐσίας τὰς αὐτῶν. ἀλλὰ καὶ (oi) πολιτευόμενοι οἵ τε κατὰ ᾿4λεξάν- 
δρειαν οἵ τε κατὰ τὰς δύο «Αἰγύπτους ὑποκείσονταε αὐτῷ, καὶ πάντες ὅσοι δημόσια χειρίζουσιν ἐν ταῖς ὑσπο- 
κειμέναις αὐτῷ χώραις ταῖς εἰσπράξεσιν ἀπονενεμημένα ταῖς αὐτοῦ" ἄδειαν ἔχοντος, κἂν εἰς ἑτέρας τινὰς 
εἶεν χώραβ τὰς μὴ ὑποκειμένας αὐτῷ, καὶ ἄγειν πρὸς ἑαυτὸν καὶ εἰσπράττειν τὰ δημόσια, καὶ εἴ τινες τῶν 
κεκτημένων ἐπὶ ““λεξανδρείας 7 ἐν «Αἰγύπτοις δύο ἑτέρωϑ'ι διάγοιεν ἢ οἰκοῖεν (iv) ἐπαρχίαις οὐχ ὑποκειμέ- 
vei$ αὐτῷ, xai TOVTOUS ἐπαναγαγεῖν εἰς ἣν ἀπέλιπον χώραν, ὥστε μῆ àv ἐμπόδεσμα τοῖς δημοσίοις γενέσϑαε 
τοῖς ὑποκειμένοις αὐτῷ. ταὐτοῦ τούτου πραττομένου, εἰ καί τινες ὀφείλοιεν δημόσια ἀνήκοντα ταῖς τραπέζαις 
ταῖς σαῖς, καὶ οἱ τρακτευταὶ καὶ oí τὸν ἐκείνων πληροῦντες τόπον καὶ ὑποκείμενον ταῖς εἰσπράξεσι τῆς 
γενικῆς καὶ ἰδικῆς τραπέζης τοιοῦτό τι δῆλον αὐτῷ καταστήσειαν" καὶ ἐπὲ τούτῳ γὰρ ὁμοίως καὶ ἐκστέμιψει 





huiusmodi publicae illationes quae sacris nostris thesauris competunt et exigantur et sacris nostris largi- 
tionibus inferantur cum omni periculo spectabilis Augustalis et officii ei obtemperantis. Si quid enim 
horum neglectum erit, periculum ei imminebit tam de magistratu quam de substantia propria, idque non 
solum dum in administratione erit, sed postea quoque et postquam eam deposuerit, et in successoribus 
eius et heredibus; etenim. obnovius erit talibus exactionibus non ipse solum, sed heredes quoque eius et 
8 successores, donec cuncía eapleverint quae sacris nostris largitionibus debentur ea: locis ei subiectis, Nec 
λόγον ἀσυλίας dis qui ei subditi sunt quisquam dabit praeter eos, (d etiam periculum sustinent, si quidem 
exaciio ut dictum est periculo fit spectabilis pro tempore — — is ef officii ei obtemperantis, pecuniae 
vero numerantur devotis sacrarum largitionum e quibus haec pars curae est, vg os qui praeterea 
ad hoc mittuntur a gloriosissimo praefecto huius inclitae administrationis. Neque λόγον sinent dare 
quemquam praeter ea quae aníea dicia sunt neque impedimento quicquam exactionibus fieri, Devoti 
autem milites qui in regionibus illis et urbibus sunt eadem sunt passuri, nisi et ipsi opem ferant et omni 
modo largitionales pecuniae cogantur et eis qui ad hoc mittuntur ezssolvantur, et in his omnis alacritas 
adhibeatur et exactio quantam etiam in arcaríis adhiberi statuimus. 

XII  Tribuimus autem etiam illud spectabili Augustali, ut in omnibus imperet et militibus et pagar- 
chis et eis qui publica tractant sub eius administratione et potestate constituta, non autem ut pagarchas 
fraudulenter se gerentes sive circa frumentum sive circa naula sive circa reliqua publica quae ad. titulos 
quos dicimus aut provinciales sumptus pertinent pro sua potestate removere possit. Sed si quid mali 
fecerint, non removebit quidem eos, sed sub custodia constituet et alios anquiret qui recte rem administrent, 
et omnia huc sedi tuae et per eam imperatori nuntiabit, ut nos omnia cognoscentes ea quae convenit 
faciamus tam de eiectione eorum. qui mon recte rem curarunt quam de electorum pagarcharum si nobis 
1 placuerit substitutione et traditione eorum quae ad pagarchias et quae ad bona eorum pertinent, 
etiam curiales tam. Alexandriae quam in wtraque Aegypto ei subiecti erunt et omnes quicunque publica 
tractant in regionibus ei subiectis eius exactionibus attributa. Et liceat ei, etiamsi in aliis regionibus 
sint non ei subditis, eos ad se ducere et publica ab eis exigere, et si qui eorum qui Alexandriae aut in 
utraque Aegyplo possident alibi degant vel habitent in provinciis non ei subiectis, hos quoque reducere 
in regionem quam deseruerunt, ut nihil impedimento sit. publicis quae ipsi incumbunt. | Quod. idem fiet, 
si qui publica debeant ad mensas tuas pertinentia, et tractatores V gg in eorum locum explent et exactio- 
nibus generalis vel specialis mensae inserviunt eiusmodi quid ad eum rettulerint: nam etiam in hac re 





1 λαργιτιόπα5 M || 2 largitiosi M|| 7 largitiosin M | 23 γινώσκοντα M || 24 πατραρχῶν M || εἴ τὸ M, corr. 
[| λόγος M || 8 excidit fere ὑπομένουσι ἢ 9 μεταβαλλο- | Agylaeus || ἐγκαταστήσει xai παραδώσει M, corr. Za- 
μένων M, corr. Zachariae | 10 largitionen M | 11 xi | chariae ἢ 25 πατραρχίας M || πολιτευομένων M, corr. 
τούτῳ cum Scrimgero vulg. || post ἄρχοντος nonnulla | Agylaeus | 21 κἂν Zachariae] «ai M | 29 ἐν add. Beck 
perisse existimat Zachariae non recte | 12 συγχωρήσεωσ | || ὑποκειμένων M, corr. Zachariae | B1 αὐτῷ Zachariae 
M, corr. Zachariae | τινὲ Zachariae || 18 ἢ del. Zacha- | (qui etiam &rixeiuévoic)] τοῖς αὐτοῦ M || 82 ἐκεῖνο M* 
riae | 14 Ἰαργιτιοναϊἰοὰ M | 18 πατάρχαις M || 19 | || ἐπικείμενοι M, corr. Kroll || ταῖς yevexais καὶ ἰδικαῖς 
πατάρχας M | 22 διὰ ταὐτοῦ cum Scrimgero vulg. | | τραπέζαις M, corr. Zachariae 





20 


25 


30 


TEM "ἐπι YU Y RA 


E 





ET AEGYPTIACIS PROYINCIIS 191 Ed. XIII 12—15 





xal ἄξει τούτους, ὥστε xal αὐτοὺς παρὰ τῶν τρακτευτῶν τῶν σῶν ὑπομένειν τὴν εἴσπραξιν" oð δυναμένων 
τῶν ὀφειλόντων καὶ ἐν ἑτέροις ὄντων τόποις παραγράφεσϑαε τὸν αὐγουστάλιον ἐπὶ τῇ τῶν δημοσίων αἰτίᾳ 
ὡς g πρόσφορον αὐτοῖς δικαστὴν καϑεστῶτα. ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν largitionalico» ἀπαιτήσεων γίνεσϑαε 
βουλόμεϑα. 


CAPUT XIII. 


"Pnólowtos δὲ ἐν ταῖς εἰσπράξεσιν ἔσται φροντὶς τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ καὶ τῇ πειϑομένῃ αὐτῷ 
τάξει, ἥτις ὑπέρ τε τῆς στρατιωτικῆς ἔσται δαπάνης, τῆς τε ἐν “Ἵλεξανδρείᾳ τῆς τε ἐπὶ τῶν δύο Αἰγύπτων, 
τῶν τε [ἐπὶ] πολιτικῶν καὶ σολεμνίων τελῶν —— τῶν ᾿Αλεξανδρέων πόλεως καὶ τῶν ἑκατέρας 
Αἰγύπτου. δεῖ τοίνυν ταῦτα κινδύνῳ τοῦ περιβλέπτου αὐγουσταλίου καὶ τῆς πειϑομένης αὐτῷ τάξεως καὶ 
ἀπαιτεῖσϑαι καὶ ἐπιδίδοσθαι, οὐκέτι τοῦ πράγματος πραττομένου διὰ τοῦ σκρινιαρίου τῆς σῆς ὑπεροχῆς, ὃν 
ἐκ τοῦ στρατιωτικὰ διοικεῖν στρατιωτὸν καλοῦσιν Αἰγύπτιοι. ἀλλ᾽ οὗτος μὲν καϑάπαξ πεπαύσεται, ὃ δὲ 
περίβλεπτος αὐγουστάλιος καὶ ἡ πειϑομένη τάξις αὐτῷ δὲ ὁποίων ἂν βουληϑείη τρόπων οἰκείῳ κινδύνῳ 
τὴν εἴσπραξιν ποιήσεται, καὶ τὴν δαπάνην χορηγήσει τοῖς καϑωσιωμένοις στρατιώταις ἅπασι τοῖς ἐπὲ τῆς 
᾿Αλεξανδρέων ἱδρυμένοις «:- τὴν ἐπιβάλλουσαν αὐτοῖς ἐχτάξει δαπάνην ἐκ τῶν ὑποτεταγμένων τόπων τε xai 
πόλεων, κινδύνῳ οἰκείῳ τὴν εἴσπραξιν τούτων {διὰ) τῶν καϑωοσιωμένων στρατιωτῶν ποιούμενος. 


CAPUT XIV. 


Lvayxásss δὲ καὶ τὸν κατὰ καιρὸν βίνδικα τῆς ᾿4λεξανδρέων πάντα τὰ mag αὐτοῦ γινόμενα δαπα- 
νήματα ποιῆσαι ἐπί τε τῆς ἐκπυρώσεως τῶν δημοσίων βαλανείων ἐπέ τε τοῖς ἄλλοις σολεμνίοις ἅπασι τοῖς 
πολιτικοῖς, ἅπερ πάντα ὑπόκειται ῥητῶς τῷδε ἡμῶν τῷ ϑείῳ νόμῳ. ἥτις ἀπογραφὴ δηλώσει σαφῶς ἐκ 
ποίων τὸ ταῦτα συνάγεται τόπων καὶ τίτλων ἤτοι προφάσεων καὶ προσώπων, καὶ πόσα ἐστὲ καὶ ὅντινα 

ἥκει διοικεῖσθαι τρόπον, δηλαδὴ τῶν σολεμνίων καὶ ὅσα πολιτικὰ καϑέστηκε δαπανήματα ἐπὶ δύο 
Αἰγύπτων κινδύνῳ τοῦ ἐπιχωρίου τῶν ἐπαρχιῶν τούτων ἄρχοντος ἐπιδιδομένων ταῖς αὐταῖς πόλεσιν. ἐπὶ 
δέ ys τοῖς ὑπὸ τοῦ περιβλέπτου αὐγουσταλίέου κινδύνῳ οἰκείῳ καὶ τῆς αἰτοῦ τάξεως διοικηϑησομένοις ἄδειαν 
ἕξει καὶ λόγον διδόναι καὶ πάντα πράττειν ἅπερ àv λυσιτελεῖν τῷ πράγματι νομίσειεν, οἷα τοῦ κινδύνου 
παντὸς εἰς αὐτόν τε καὶ τὴν αὐτοῦ τάξιν φερομένου. δηλαδὴ τῶν δαπανημάτων τῶν γινομένων ἐπὶ τῆς 
1 ᾿4λεξανδρέων πόλεως κατὰ τὸ σύνηϑες γενομένων δὲ ἐκείνων, οἷ μέχρι vU» ταῦτα πράττουσι. μηδενὸς 
κατὰ πρόφασιν τοῦ δῆϑεν μὴ ὑποκεῖσθαι τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ μηδὲ αὐτοῖ τοῦ περιβλέπτου αὐγυστα- 
λίου καὶ τῆς αὐτοῦ τάξεως ἐθϑελοκακούντων καί τινα δόλον ἢ ἐν ταῖς εἰσκομιδαῖς ἢ ἐν ταῖς πλωΐσεσι τῆς 
αἰσίας ἐμβολῆς ποιουμένων», ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα καϑαρῶς πραττόντων καὶ ὑπὲρ τῆς τοῦ κοινοῦ φροντίδος τε 
xai λυσιτελείας, εἰδότων τὸ τοῦ πράγματος ἀπαραίτητον καὶ γινωσκόντων, ὡς ὑπὸ τὴν ἐσχάτην ἔσονται 
τιμωρίαν, οὐ μόνον εἴ τε κακουργήσειαν, ἀλλὰ κἂν εἴ τενα περίνοιαν περὲ τὸ πρᾶγμα πράξειαν. 


CAPUT XV. 


Κἀκεῖνο δὲ ἀνενεχϑὲν m παρὰ τῆς σῆς ὑπεροχῆς δεῖν ὠφήϑημεν ἐγγράψαι τῷδε τῷ νόμῳ. ἅπαν 


γὰρ ἀνερευνωμένη ἡ σὴ κατὰ τὴν εἰρημένην τῶν ᾿Αλεξανδρέων πόλιν εὗρεν ἐν τῇ mvxvj τῇ ἐπὶ 





similiter mittet et ducet eos, ut ipsi quo a íractatoribus tuis exactionem sustineant. Nec poterunt 
debitores in aliis locis versantes Augustalem praescribere in causa publicorum, quasi non sit competens 
eorum iudex; id quod etiam in largitionalibus exactionibus fieri volumus. 

XIIL — Reliqua vero in exactionibus cura spectabili Augustali et quod ei paret * ea erit, quae 
de militari erit impensa et Alexandriae et utriusque Aegypti, et de civilibus et sollemnibus sumptibus 

Alexandrinorum urbis et utriusque Aegypti. Oportet igitur haec periculo spectabilis A talis 
et officii ei obtemperantis et exigi et praestari, negotio non amplius tractato a scriniario tuae sublimitatis 
quem Aegyptii propter administrationem rerum militarium στρατιωτὸν appellant: sed hic quidem prorsus 
cessabit, spectabilis autem Augustalis et officium ei obtemperans quibuscunque voluerint modis proprio 
periculo exactionem faciet, et. sumptus praestabit devotis militibus omnibus in Alexandrinorum urbe 
stationem habentibus et in utraque Aegypto collocatis, et competentem eis deputabit sumptum ex subiectis 
locis et urbibus, proprio periculo devotis militibus horum exactionem facientibus. 

XIV. Coges vero etiam vindicem qui quo tempore est urbis Alezxandrinorum omnes impensas 
ab eo faciendas facere et ad calefactionem publicorum balneorum et ad cetera omnia civilia sol ia, 
quae cuncta sacrae huic nostrae legi nominatim subiecta sunt. Quae descriptio distincte declarabit et eac 
quibus locis et üitulis sive causis ac personis haec colligantur, et quanta sint et quomodo administrari 
debeant, videlicet sollemnibus et quotquot civiles sunt impensae in utraque "egypto periculo provincialis 
harum regionum magistratus hisce urbibus íradendis. In iis vero quae a spectabili Augustali proprio et 
officii eius periculo administrantur licentiam habebit etiam λόγον dandi et cuncta faciendi quae conducere 
negotio putaverit, quoniam omne periculum ad ipsum eiusque officium refertur. Impensae nimirum quae 
1 in urbe Alexandrinorum fiunt ex more faciendae sunt per illos qui hactenus eas íractarunt. Nemo 
auiem sese specíabili Augustali non subditum esse causatus ac ne ipse quidem spectabilis Augustalis 
officiumque eius prave se gerat aut fraudem ullam sive in illationibus sive in felicis embolae vectura 
commiitat, sed negotium pure peragat et pro rei publicae cura et commodo, cognoscentes rei necessitatem 
et scientes ultimo supplicio se fore obnoaios non solum si quid male fecerint, sed etiam si quem dolum 
in ea re adhibuerint. 

XV. lllud quoque a sublimitate tua ad nos relatum huic legi inserendum esse duximus. Omnia 
enim perscrutata gloria (ua in dicta Alexandrinorum urbe invenit in tabula, quae temporum erat Ana- 





3 lary«zionalieon M || 7 ἐπὲ seclusi, ἔτε Agylaeus, ὑπέρ | ἐπιδεδομένου M, corr. Zachariae | 21 -xov αὐγουσταλίου 
τε τῶν Zachariae || ἑκατέρα αἰγύπτω M, corr. Agylaeus | in litura M, αὐγουσταλέου in marg. repetit M* ut vid. | 
(ἐν add. Osenbrüggen) || 8 δεῖ Agylaeus] εἰ M||10 an στρα- | 22 νομισϑεῖεν M, corr. Kroll | 25 post αὐγουσταλίῳ 
τιωτικὸν ἢ ovroc M | 12 τῆς Osenbrüggen| τοῖσ M | 13 | talia fere addit Zachariae: δυναμένου παραγράφεσϑαι 
lacunam detexit Zachariae supplens: τοῖς δὲ ἐν ἑτέραις | αὐτόν, ὥστε πάντων εὐγνωμονούντων τὴν εἴσπραξιν 
πόλεσιν ἑκατέρας «4ἰγύπτου ἱδρυμένοις (nunc τοῖς δ᾽ ἀλ- γίνεσθαι: sine causa | 21 ποιούμενοι M, corr. Agylaeus 
λοι) ; malim καὶ τοῖς ἐπὶ δύο Αἰγύπτων καϑημένοις [14 | || 28 post λυσιτελείας excidit verbi causa ἀγρυπνούψ- 
διὰ addidi; ποιουμένων coni. Zachariae | 20 ἀρχόντων των} 31 πυχτῆ τῇ M] πυκτίδε Zachariae 

99* 





30 


Ed. XIII 15. 16 798 DE URBE ALEXANDRINORUM 





χῶν χρόνων ᾿Αναστασίον τοῦ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως, ἡνίκα Μαριανὸς ὁ τῆς ἐνδόξου {μνήμης ἐπ αὐτῷ τὰ 
πράγματα ἔπραττε, καταστῆναι δημοσίαν πυκτήν, Ποταμῶνος τηνικαῦτα τῶν δημοσίων τῆς ᾿4λεξανδρέων 
προεστῶτος κατὰ τὸ τοῦ βίνδικος σχῆμα, ἐν ἡ πυκτῇ ἀπεγράψατο τὸν τοῦ ἐξαγωγίου τίτλον ἐκφέροντα δια- 
φόροις αἰτίαις χιλίους (υξϑ΄) χρυσοῦς οὕτωθ" τετρακοσίους μὲν ἐνενήκοντα δύο χρυσοῦς τοῖς δημοσίοις βαλα- 
vélo: τῆς αὐτῆς πόλεως, τετρακοσίους δὲ ἐννέα καὶ δέκα τῷ καλουμένῳ ἀντικανϑάρῳ, καὶ πεντακοσίους πεν- 
τήκοντα ὀκτὼ χρυσοῦς πρὸς τῷ ἡμίσει τῷ ἀποδέκτῃ τῶν ναύλων, ὡς εἶναι τὸ ἀπογεγραμμένον ἐν χιλίοις 
τετρακοσίοις ἑξήκοντα ἐννέα χρυσοῖς. γενέσϑαι δὲ ὕστερον καὶ περιποίησιν παρὰ τῶν πολιτευομένων τῇ 
αὐτῇ αἰτίᾳ τοῦ ἐξαγωγίου νομισμάτων ρ΄, τὸν δὲ κατὰ καιρὸν αὐγουστάλιον τριακοσίους εἴκοσι χρυσοῦς κομέ- 
ζεσϑαι ὑπὲρ πώλων τριάκοντα ἕξ, ovs αὐτὸς παρέχει τῇ ἱπποδρομίᾳ τῆς εἰρημένης τῶν ᾿“λεξανδρέων nóhsos: 
καὶ τοῦτο τὸ σχῆμα μεῖναι οὐ μόνον (ἐπὶ) τῆς Στρατηγίου τοῦ ἐνδοξοτάτου ἀρχῆς, ἀλλὰ καὶ μέχρι τῆς δευ- 
τέρας ἐπινεμήσεω! τοῦ παρῳχηκότος κύκλου τῆς πρὸ ἐτῶν πεντεκαίδεκα. ἐξ ἐκείνου δὲ τινῶν μὲν ῥᾳϑυμίᾳ 
τινῶν δὲ κακουργίᾳ τῶν δὲ πλείστων κλοπῇ τὸ πρᾶγμα κατὰ μικρὸν ἐλαττωϑῆναι, καὶ ἀποστερεῖσϑαι καὶ 
τὰ δημόσια βαλανεῖα τῆς τῶν τετρακοσίων ἐνενήκοντα δύο νομισμάτων ποσότητος καὶ τὰ ναῦλα τῆς τῶν 
πεντακοσίων πεντήκοντα ὀκτὼ ἡμίσεος νομισμάτων εἰσφορᾶς, προφάσεως αὐτοῖς — — ἐκ τοῦ τιναβ τοῦτο 
μὲν ἐκ τῆς αὐλῆς τοῦτο δὲ ἐκ τῶν ϑρόνων τῶν σῶν ἄδειαν ἑαυτοῖς κατασκευάσας καὶ προῖκα ἐκφέρειν κερά- 
μους τῆς εἰρημένης τῶν “Αλεξανδρέων πόλεως καὶ ἕτερα εἴδη, ἅπερ ὑπόκειται τῷ τοιούτῳ τέλει, καὶ οὕτως 
ἐλαττωϑῆναε κατὰ μικρὸν τὴν εἰρημένην πόλιν. 


CAPUT XVI. 


᾿Αποδεχόμενοε τοίνυν τὴν σὴν ὑπεροχὴν xai τούτοις ἐπιστᾶσαν ϑεσπίζομεν, μήτε τῶν πεπορισμένων 
τισὶ παντελῶς τοιούτων ϑείων (ἢ) ἀρχικῶν τύπων ὄφελός τε καϑεστάναι, ἀλλὰ πάντας ἐπιγινώσκειν τοῦτο 
δ᾽ μέχρε τῶν χρόνων Στρατηγίου τοῦ ἐνδοξοτάτου ἐδίδοσαν, μήτε τὸν περίβλεπτον αὐγουστάλιον στλείονα 
δαπάνην τινὰ ποιεῖν παρὰ τὴν ἔμπροσθεν καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων «Στρατηγίου τοῦ ἐνδοξοτάτου πολιτευσα- 
μένην, μήτε κατὰ καινοτομίαν τινὰ προσάπτεσθαι τῶν τελῶν ἐκείνων καὶ ἑαυτῷ ἐκδεκεῖν, ἀλλὰ καὶ τὸ 
ἀρχαῖον φυλαχϑῆναι σχῆμα τὸ μέχρε “Σετρατηγίου τοῦ ἐνδοξοτάτου καὶ αὐτοῦ" μήτε φιλονεικίας ἀφορμὴν 
δοϑῆναι τῷ «8 κατὰ καιρὸν αὐγουσταλίῳ ** ε, καὶ τὸν μὲν ὡς οὐ λάβοι λέγειν, τὸν δὲ ὡς ἔλαττον λάβοε, 
ἀλλ ἐκ τῆς ὅλης ποσότητος τῶν χιλίων ὀκτακοσίων ὀγδοήκοντα ἐννέα νομισμάτων κουφισϑῆναι τριακοσίους 
ἑξήκοντα ἐννέα χρυσοῦς (βουλόμεϑα γὰρ καί τε φιλανϑρωπότερον τῆς ἀκριβείας πρᾶξαι)" καὶ διὰ τὴν τοῦ 
κατὰ καιρὸν αὐγουσταλίου συγκρότησιν ἄλλους χιλίους πεντακοσίους εἴκοσε χρυσοῦς μόνους ἐκ τοῦ τέτλου 
εἰσφέρεσϑαι, ἐξ ὧν τοὺς τριακοσίους εἴκοσι χρυσοῦς ἑαυτῷ λογιεῖται ὃ περίβλεπτος αὐγουστάλιος πιροφάσει 
τῶν τριάκοντα PE πώλων, ovs ἀνάγκη παρασχεῖν αὐτῷ ἐπὶ τῇ ἱπποδρομέᾳ τῆς ᾿4λεξανδρέων κατὰ τὸ ἄνωϑεν. 
κρατοῦν ÉQos, τοὺς δὲ ὑπολοίπους χιλίους διακοσίουβ καταλογίξεσϑαι αὖϑις αὐτῷ εἰς τὰς σιτήσεις τὰς ἑαυτοῦ, 
οὕτω τε τὸ πρᾶγμα εὔλυτον εἶναι καὶ τὴν ἀρχαίαν φυλάττον 000v καὶ μηδενὶ παντελῶς ἄδειαν κακουργίας 
παρεχόμενον. τῇ γὰρ τῶν δημοσίων βαλανείων ἐγκαύσει καὶ τῷ ἀντικανϑάρῳ (xai) τοῖς δημοσίοις ναύλοιβ 
ἐξ ἑτέρων αἰτιῶν * « « ἀπογραφῇ τῷδε τῷ ϑείῳ νόμῳ δηλοῦται. 





slasii piae memoriae, quando Marianus gloriosae memoriae sub eo res administrabat, extitisse publicam 
tabellam tum, cum Potamon publicis Alezxandrinorum urbis rebus vindicis loco praeerat, in qua tabella 
descripserat exagogii titulum diversis causis mille CCCCLXIX aureos expendentem in. hunc modum: 
quadringentos nonaginta duos aureos publicis balneis eius urbis, quadringentos undeviginti anticantharo 
qui dicitur, quingentos quinquaginta octo aureos cum dimidio susceptori naulorum, ut descripta summa 
mille quadringentos undeseptuaginta aureos efficeret. Postea autem etiam acquisitionem eidem exagogii 
titulo a curialibus factam esse aureorum C, et Augustalem qui quoque tempore erat trecentos viginti 
aureos accepisse pro íriginta sex equis quos ipse praebet ludis equestribus dictae Alexandrinorum urbis: et 
hunc statum mansisse non solum per gloriosissimi Strategii administrationem, sed. etiam usque ad secundam 
indictionem praeteriti circuli, quae fuit ante annos quindecim. Exinde autem aliorum neglegentia, aliorum 
dolo, plurimorum autem furto rem paulatim imminutam esse, privarique et publica balnea quadringen- 
torum nonaginta duorum aureorum summa et naula quingentorum | duodesexaginta dimidii. aureorum 
illatione, occasione illis data inde quod nonnulli partim ex aula partim a sedibus tuis veniam impetrarunt 
exportandi etiam sine vectigali aid ex dicia Alexandrinorum urbe et alias species quae eiusmodi 
vectigali obnoxiae sunt; et sic paulatim dictam urbem imminutionem esse passam. 

XVI. ZLaudantes igitur sublimitatem tuam quod etiam in haec intenta fuit sancimus neque ez talibus 
omnino divinis aut praefectoriis formis a quibusdam impetratis fructum ullum epe i, sed omnes persol- 
vere id quod usque ad tempora gloriosissimi Strategii Vea infi neque spectabilem Augustalem ampliorem 
impensam facere quam antea et temporibus gloriosissimi Strategii usitata erat, neque novata re attingere 
quemquam vectigalia illa et sibi vindicare, sed antiquum statum conservari qui fuit usque αὐ gloriosissi- 
mum Strategium et sub eo: neque contentionis occasionem dari Augustali qui quoque est tempore et 
vindici, quorum alter se nihil accepisse dicat alter minus accepisse, sed ex universa summa mille octin- 
gentorum undenonaginta aureorum remitti trecentos undeseptuaginta aureos; (volumus enim humanius 
quam accuratius agere) et adiuvandi causa Augustalis qui quoque tempore est reliquos tantum mille 
— viginti aureos δὼ eo litulo expendi; ex quibus trecentos viginti aureos sib imputabit specta- 

ilis Augustalis nomine triginta sez: equorum quos mecesse habet suppeditare ludis equestribus urbis 
Alexandrinorum ex consuetudine dudum valente, reliquos vero mille ducentos rursus sibi n annonas suas 
imputare, et sic rem expeditam esse et pristini modi servantem et nemini prorsus improbitatis copiam 
praebentem. Ad publicorum enim balneorum calefactionem et. anticantharum et publica naula ec aliis 
litulis impensas destinavimus, sicut subiecta huic divinae legi descriptione ostenditur. 





1 μνήμης add. Zachariae || 4 υξ ' addidi (cf. 1.65s4.), pro | suspectum || 24 lacunam perspexit Zachariae inserens τῷ 
οὕτως posuit Zachariae || ἐννενήκοντα M | 5 δὲ ὕστερον | τε ἀποδέκτῃ τῶν ναύλων; sed vindicis potius mentio 
Zachariae] δεύτερον M || 9 οὺς αὐτὸς παρέχει R. Sehnei- | excidit || 21 non plana haec; ἄλλους {μὴ καταβλάψαε 
der] ὡσαύτως παρέχειν M || 10 μεῖναε Zachariae] | 6*6) Zachariae non recte; malim certe (voie) ἄλλους 
εἶναι M || ἐπὶ τῆς Zachariae] τοῦ M || initium cepit haec | | 28 ἐκφέρεσϑαι Zachariae | 29. πώλων Agylaeus] πυ- 
indictio kal. Sept. a. 523|| 12 ἀπεστερῆσϑαι Scrimger | λώνων M || 32 καὶ add. Beck || 33 excidisse nonnulla 
non male | 18 ἀποδεχόμεϑα M || 19 τοιοῦτον ϑεῖον | cognovit Zachariae qui supplet: πρόσοδος ἀφωρίσϑη 
ἀρχικὸν τύπον M, corr. Zachariae (ἢ add, R. Schneider) | &$ τῇ ὑποτεταγμένῃ || ἀπογραφὴ M 
| 20 et 22 μήτε Kroll] μηδὲ M || 22 καὶ post ἀλλὰ 





20 


30 








ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 199 Ed. XIII 17. 18 





CAPUT XVII. 


Ἐπειδὴ δὲ τὸν Μαρεώτην ὑπεϑήκαμεν τῷ ““ιβυκῷ κλίματι, καὶ εἰκός τινας τῶν ἐκ τῆς ““λεξανδρέων 
ἐπὶ δημοτικαῖς στάσεσιν ἁλισκομένους φεύγειν ἐκεῖσε διαδιδράσκοντας τὰς ἐπαγομένας αὐτοῖς παρὰ τοῦ περι- 
βλέπτου αὐγουσταλίου ποινάς, ϑεσπίζομεν ἄδειαν εἶναι τῷ κατὰ καιρὸν περιβλέπτῳ Piece vh στέλλειν 
ἐκεῖσε ἐπὶ ταίτῃ καὶ μόνῃ τῇ αἰτίᾳ κομμενταρήσιον μετὰ δημοσίας ἐπιστολὴς γινόμειον πρὸς τὸν ἐφέξοντά 
τὸν τόπον τοῦ λαμπροτάτου ἄρχοντος τῆς “Ιβύων ἐπαρχίας, ὥστε καὶ συνέχειν αὐτοὺς καὶ παραδιδόναι διὰ 
᾿ τῶν vg ἑαυτὸν ταξεωτῶν τε καὶ στρατιωτῶν, ἵνα μηδεὶς τῶν δημοσίους ϑορύβους κατὰ τὴν ᾿4λεξανδρέων 
ποιούντων ἐκεῖσε διαδιδράσκοι καὶ τὰς τοῦ περιβλέπτου αἰγουσταλίου διαφεύγοε ποινάς, πρὸς τῷ καὶ αὐτῷ 
τῷ τοῖς ἐκεῖσε μέρεσιν ἐφεστῶτι ἄδειαν εἶναι εἴ τινας εὕροι τοιούτους, καὶ συνέχειν καὶ κολάζειν καὶ κοινοῦ 
τὴν χεῖραν ἐλευϑεροῦν αὐτούς, ἐπὶ τούτοις τοίνυν τὴν εἰρημένην ἀρχὴν δρίξομεν xai συνιστῶμεν ταῦτα 
πράξουσαν, ἅπερ ἐν τῷδε τῷ νόμῳ διωρίσαμεν" ἔσται γὰρ οὕτως καὶ αὐτάρκης ἡ φροντὶς τῷ πράγματε καὶ 
— περιεσταλμένη καὶ διευχρινηϑεῖσα καὶ μηδεμίαν παρέχουσα τοῖς βουλομένοις συγχύσεως καὶ κλοπῆς 

φορμην. 


CAPUT XVIII. 


᾿Εντεῦϑεν ἡμᾶς καλεῖ ἡ τοῦ * « « Διβυκοῦ λιμιτοῦ φροντίς, ὅνπερ ἐπὶ τοῦ Παρατονίου ἱδρυσάμεϑα, δόντες 
αὐτῷ καὶ στρατιωτικὴν χεῖρα τῶν xav ἐκεῖνα βαρβάρων ἄρχουσαν. βουλέμεϑα γὰρ καὶ τὸν “ιβίης περί- 
βλεπτον δοῦκα ἱδρῦσϑαι μὲν ὡς εἴρηταε κατὰ τὸ Παρατόνιον καὶ τὰς ὑποτεταγμένας αὐτῷ πόλεις, ἐν αἷς 
ἔσονται (oi) ὑπ αὐτὸν στρατιῶται ταῖς αὐτοῦ κελεύσεσιν ὑπηρετούμενοι" λήψεται δὲ καὶ αὐτὸς τὰς ἀφωρι- 
σμένας αὐτῷ σιτήσεις, ὑπὲρ μὲν τῶν ἐν εἴδει ἀννόνων ἐνενήκοντα xai καπίτων ἑκατὸν εἴκοσε νομίσματα 
χίλεα πέντε τέταρτον, ὑπὲρ δὲ τῶν ἐν χρυσῷ ἀννόνων πεντήκοντα καὶ καπίτων πεντήκοντα νομίσματα 
τετρακόσια, καὶ πρίς γε ἡ πειϑομένη τάξις αἰτῷ νομίσματα Qni ἥμεσυ, καὶ oí στρατεῶταί γε μήν, τουτέστιν 
oí ἐκ τῶν “ιβυκῶν ᾿Ιουστινιανῶν καὶ Παρατονιτῶν ᾿Ιουστενιανῶν ταγμάτων (vOv) ἀφωρισμένων τοῖς 
εἰρημένοις τόποις, τὰς οἰκείας σιτήσεις καϑάπερ αὐτοῖς ὥρισε τὸ δημόσιον λήψονται" δῆλον δὲ ὅτε καὶ 
ἅπαντα τὰ σολέμνια τὰ ἐν ταῖς πόλεσι ταῖς αὐτοῦ ἐπιδοϑήσεταε καϑάπερ καὶ μέχρι νῦν ἐπεδίδοτο. ὁμοίως 
1 δὲ καὶ ὁ ἐπιχώριος ἄρχων καὶ ἡ πειϑομένη τάξις αὐτῷ τὰς οἰκείας ἕξουσι σιτήσεις. ἀλλ᾽ ἐπειδήπερ εἴ τις 
ἅπασαν ταύτην συλλογίσεται τὴν δαπάνην, οὐκ ἂν αὐτάρκης εἴη ἡ ἐκ τῶν τόπων τῶν ὑπ᾽ αὐτὸν τεταγμένων 
ἤτοι τῆς “ιβίων ἐπαρχίας εἰσκομιδή, διὰ τοῦτο ἀναγκαῖον φήϑημεν προσϑεῖναι αὐτῷ καὶ τὸν καλούμενον 
Μαρεώτην καὶ τὸν Μενελαΐτην (ary) πόλεν ἥτις πρώτης «Αἰγυπτίων ἐπαρχίας ἐστέν. οὐδὲ γὰρ ἄλλως ἐσχύσει 
τοῖς στρατιώταις τοῖς ὑπ αὐτὸν τεταγμένοις ἐκ τοῦ δημοσίου παρασκευάζειν χορηγεῖσϑαει, εἴπερ ἑτέρωϑεν 
τὰ τῆς δόσεως ἤρτηται καὶ ὑφ᾽ ἕτερον ἄρχοντα τελοίη, καὶ μυρίαε ἐντεῦϑεν ἀναστήσονταε φροντίδες καὶ 
ταραχαὶ ἐκ τῆς διαφορᾶς τῶν ἀρχόντων. ἀλλ αὐτὸς μὲν ἄρξει τῶν εἰρημένων τόπων, αὐτὸς δὲ κινδύνῳ 
οἰκείῳ καὶ ἡ πειϑομένη οὗ τάξις καὶ ὁ πολιτικὸς ἄρχων ἅμα τῇ οἰκείᾳ τάξει καὶ εἰσπράξουσε καὶ ἐπιδώσουσι 
τὸ συναγόμενον τοῖς τε στρατιώταις καὶ ἑαυτοῖς, ὥστε καὶ τὰς δαπάνας αὐτῶν καὶ τὰς σιτήσεις ἐντεῦϑεν 
γίνεσϑαε οἰκείῳ κινδύνῳ τῆς εἰσπράξεως αὐτῶν γενομένης. 





XVII. Quoniam vero Mareotam Libyco tractui subiecimus, et fieri potest ut nonnulli ez Alexandrino- 
rum urbe in popularibus seditionibus ehensi illuc fugiant illatas sibi a spectabili Augustali poenas evi- 
tantes, sancimus licere spectabili Augustali qui quoque tempore est mittere illuc ob hanc causam solam commen- 
tariensem. cum litteris publicis ad eum qui clarissimi — — Libycae locum obtinebit, ut illos 
et comprehendat et per officiales et milites sibi subiectos tradat, ne quis eorum qui publicos tumultus in 
Alexandrinorum urbe moverint illuc aufugiat et poenas spectabilis Augustalis detrectet: praeterquam 
quod ei I istis partibus praeest ipsi quoque licebit si quos tales invenerit et comprehendere et punire 
Ad haec igitur hunc magistratum definimus et constituimus, ut quae hae lege descripsimus faciat; 
sic enim el sufficiens cura erit rei et undique composita et distincta, nullamque confusionis et furti occa- 
sionem SAT id voluerint praebens. 

XVIII. Zinc nos vocat ducis Libyci limitis cura, quem apud Paratonium collocavimus, dantes ei etiam 
militarem manum barbaros qui illic sunt coercentem. Volumus enim etiam spectabilem Libyae ducem 
sedere quidem ut dictum est apud Paratonium et urbes ei subiectas, in quibus erunt milites sub eo con- 
stituti iussis eius obsequentes; accipiet autem ipse quoque annonas δὲ latas, pro annonis in specie 
nonaginta et capitibus centum et viginti aureos nongentos triginta, pro annonis in auro —— et 
—* us quinquaginta aureos 1 ringentos, et insuper officium eius aureos CLXXXV II dimidium, et 
milites quoque, id est qui ex Libycis lustinianis sunt et Paratonitis Iustinianis ad haec loca deputatis, 
annonas $uas quemadmodum fiscus eis definivit accipient. Manifestum vero est omnia sollemnia in urbibus 
ei subiectis datum íri, quemadmodum etiam hactenus data sunt. Similiter autem etiam provincialis iudex 
1 et officium ei obtemperans proprias annonas habebunt. Verum quoniam si quis omnes hasce impensas 
computet non sufficiens erit ex: locis ipsi subiectis sive ex: Libyum provincia illatio, idcirco necessarium 
duzimus adicere ei et Mareotam quem vocant et Menelaitam urbem quae est primae Aegypti provinciae. 
Neque enim aliter pir efficere ut militibus sub eo constitutis e fisco annona praestetur, si aliunde 
daiio pendeat et ali iudici competat, et innumerabiles inde exorientur sollicitudines et turbae propter 
dissidium iudicum. Verum ipse locis quae dizimus praeerit, ipse proprio periculo et officium ei parens 
et civilis iudex: una cum suo officio et exigent ef distribuent quod colligitur militibus et sibi, ut et 
sumptus eorum et annonae hinc sumantur proprio periculo exactione eorum facta. 





1 λυβικῶ M | 2 διαδράσκοντας M || 4 κομενταρήσιον 
M || γινομένης Zachariae ἢ Ἵ διαφεύγει M || πρὸς τὸ xai 
αὐτὸ M, corr. Scrimger | 8 κοινῶς τὴν χώραν Zachariae ; 
de ἐκείνου τὴν χρείαν πληροῦν cogitat Skutsch [|9 αὐτοῖς 
M? ut vid. | 13 supplendum existimo ἡ τοῦ (δουκὸς τοῦ ἐπὶ 
τοῦ), similiter Zachariae | λυβικοῦ M ἢ 16. οἱ addidi | 18 
numerus corruptus; «sÓ ortum puto e ?$ À, ut annona 
quinque, capitus quattuor sit aureorum (cf. Cod. I 27, 1). 
χίλια πέντε τριάκοντα (sic) Zachariae annonam 5![», 
capitum A![» aureorum fuisse ratus ἢ fortasse fuit &vvó- | 


vov τεσσαράκοντα aut νομίσματα τετρακόσια πεντή- 
κοντα ἢ 20 ἐκ τούτων λιβύων ἰουστ. καὶ παρά τινε 
τῶν M, corr. Zachariae | τῶν ταγμάτων M, τῶν del. 
Zachariae, ante ἀφωρ. posuit Kroll | ἀφωρισμένοε Za- 
chariae | 22 αὐτῶν M, corr. Zachariae | 23. ἐπεχωρίοις 
M|26 τὸν M*] τὴν M? vulg. | τὴν inserui | πρώτης 
Zachariae] πρὸ τῆς M || ἰσχύσειε M, correzi | 28 τε- 
λείη M || καὶ μυρίαε iterat M || 30 o£ Kroll] σοὶ M, 


αὐτῷ Zachariae 


20 


30 


Ed. XIII 19. 20 190 


DE URBE ALEXANDRINORUM 





CAPUT XIX. 


Ὅπως δὲ ἂν μηδὲ ἐνταῦϑα δοίημέν τινε τεχνάζειν μηδὲ πλείονα δαπάνην βούλεσθαι ποιεῖν ἢ ἐλάτ- 
vOva λέγειν τὴν εἰσκομιδήν. καὶ τοῦτο διοικούμενοι προσηκόντως τῇ ἱποκειμένῃ ἀπογραφῇ τῷδε τῷ ϑείῳ 
vóuq σαφὲς κατεστήσαμεν, δηλώσαντες πόσος μέν ἐστιν ὁ κανὼν [ὁπόσος] ὃ ἀνήκων εἰς τὸ δικαστήριον τῆς 
σῆς ὑπεροχῆς καὶ ἐκ τῶν εἰρημένων ἐπαρχιῶν τε καὶ τόπων εἰσκομεζόμενος, ἐκ τῆς “Ιεἐβύης αὐτῆς καὶ τοῦ 
ΜΜαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου τῆς πόλεως, πόσα δὲ τὰ δαπανήματα, ἅπερ προσῆκόν ἐστεν ἐντεῦϑεν yivead'as 
περί τὸ τοὺς ἄρχοντας καὶ τὰς τάξεις καὶ τὰ σολέμνια περί τὲ τὴν τροφὴν τῶν καϑωσιωμένων στρατιωτῶν. 
τοῦ περιβλέπτου αὐγουσταλίου παντελῶξ οὐδεμίαν ἔχοντος μετουσίαν οὐδὲ τῆς αὐτοῦ τάξεως πρὸς τὸν εἰρη- 
μένον δοῦκα ἤτοι τὰς ὑποτεταγμένας αὐτῷ ἐπαρχίας τε καὶ πόλεις καὶ τόπους, οὐδὲ ἄλλου τῶν ἐπιχωρίων 
ἀρχόντων τινός, ἀλλὰ αὐτοῦ τοῦ περιβλέπτου δουκὸς καὶ τοῦ τῆς “Πιβύων πολιτικοῦ ἄρχοντος ἔχοντος πᾶσαν 
ἐξουσίαν (ἐν) τοῖς εἰρημένοις τόποις χρημάτων τε ἕνεκεν καὶ ἐγκλημάτων καὶ δημοσίων εἰσπράξεων, ὥστε 
μέντοι τὸν ἄρχοντα τὸν ἐπὶ “Τιβύης ὑποκεῖσϑαι τῷ περιβλέπτῳ δουκί, καὶ πάντας τοὺς τὰς αὐτὰς χώρας 
οἰκοῦντας κτήτορας, ἐφ᾽ οἷς κέκτηνται, καὶ τοὺς τούτων οἴκήτορας' εἰ γὰρ καὶ ἐν ἄλλαις ἐπαρχίαις οἰκοῦσι, 
κέκτηνται δὲ ὑπὸ τὰς εἰρημένας πόλεις ἢ τόπους, οἷς ἐφέστηκεν ὃ περίβλεπτος δούξ, καὶ τούτους ὁμοίως ἐπὶ 
ταῖς δημοσίαις εἰσπράξεσιν ὑποκεῖσϑαι αὐτῷ βουλόμεϑα, ws παῤῥησίαν ἔχειν καὶ ἐκπέμπειν (ngos) αὐτοὺς 
καὶ ἀπαιτεῖν καὶ πάντα πράττειν, ὁπόσα ὁ τῆς εἰσπράξεως βούλεται τρόπος. 


CAPUT XX. 


"Ems; δὲ καὶ αἱ ϑεῖαι ἡμῶν largitiones ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν τούτων καὶ τόπων τῶν ὑπακουόντων 
τῷ εἰρημένῳ τοῦ “Ἰιβυκοῦ λιμιτοῦ δουκί τινα κομίζονται, ἡμεῖς δὲ τὴν ἴσην καὶ δμοίαν καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς 
φροντίδα ποιούμεθα, ϑεσπίζομεν τὸν εἰρημένον τῆς “ιβύης καὶ τοῦ Μαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου τῆς 
πόλεως (καὶ ταῦτα γὰρ αὐτῷ προσεϑήκαμεν) [τὸν] περίβλεπτον δοῦκα καὶ τὸν τῆς ἐπαρχίας ἄρχοντα καὶ 
τὴν αὐτῷ πειϑομένην τάξιν κινδύνῳ οἰκείῳ τὴν τῶν largitionalicór χρημάτων εἴσπραξιν ποιεῖσϑαι τῶν ἐκ 
πάντων τῶν εἰρημένων τόπων ὀφειλομένων, ὥστε κατὰ μηδεμίαν ἔλλειψιν ταῦτα καϑ' ἕκαστον ἔτος εἰσπράτ- 
τεσϑαι καὶ ἐκπέμπεσθαι παρ᾽ αὐτῶν ἐπὶ τὴν ᾿Δλεξανδρέων καὶ παραδίδοσθαι τῷ κατὰ καιρὸν ἐκ τῶν xad'a- 
σιωμένων παλατίνων ἐπιτρεπομένῳ τὴν τοῦ πραιποσίτου πληροῦν ἐκεῖσε χρείαν. ἐπαμύνειν τὰ αὐτοὺς 
εἰδότας ὡς εἰς τὸν αὐτῶν ἐλεύσεται κίνδυνον, τουτέστι τοῦ τε ἀεὶ δουκὸς τοῦ τε ἄρχοντος τῶν τὸ πειϑο- 
μένων αὐτοῖς τάξεων, εἰ μὴ τούτων πᾶσι προνοήσειαν τρόποις᾽ ἀμυνόντων εἰς τοῦτο καὶ τῶν στρατεωτῶν 
καὶ αὐτῶν κινδυνευόντων, εἰ μὴ ἐπαμύναιεν, ταύτας ὑποστῆναι τὰς ποινάς, ἅσπερ ἐπεϑήκαμεν καὶ τοῖς ἐπὶ 
τῆς ᾿Αἡλεξανδρέων καὶ ἑκατέρας «Αἰγύπτου καϑημένοις στρατιώταιξ, εἰ μὴ καὶ αὐτοὶ τὸ πρᾶγμα τῆς ἴσης 
ἀξιώσειαν φροντίδος. οὐδὲ λόγου τινὸς ἐπὶ ταῖς largitionalica?e αἰτίαις παρὰ τὰς ἔμπροσϑεν διηγορευμέναθ 
αἰτίας παρέχεσϑαι δυναμένου τισὶ παρὰ γνώμην τῶν καϑωσιωμένων παλατένων τῆς εἰρημένης ἀρχῆς (ἢν) 
τῶν ἄλλως στελλομένων ἐπὶ τῇ τῶν Ἰατρὶομα!οῶν δημοσίων εἰσπράξει παρὰ τοῦ κατὰ καιρὸν αὐτῶν 
ἄρχοντος, ἀλλὰ καὶ ἔνδον τῶν ἀσύλων χωρίων τῆς εἰσπράξεως γινομένης, καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ὁμοίως 





XIX. Ut autem ne hic quidem permittamus cuiquam machinari neve impensam maiorem facere 
velle aut minorem. dicere illationem, etiam hoc convenienter disponentes descriptione huic sacrae legi sub- 
iecta planum fecimus, demonstrantes quantus sit canon tribunali tuae sublimitatis competens et ex dictis 
provinciis et locis conferendus, ex Libya ipsa et Mareota et Menelaita urbe, quantaeque impensae quas 
hinc convenit fieri et in iudices et officia et sollemnia et in. victum devotorum militum. Spectabilis autem 
Augustalis nullam omnino communionem habeat nec eius officium cum dicto duce sive —— et urbi- 
bus et locis ei subiectis, neque alius quisquam provincialium iudicum, sed ipse spectabilis duac et. civilis 
Libyum iudex omnem potestatem habeat in. dictis locis in pecuniariis causis et criminalibus et publicis 
exactionibus, ita (amen ut iudex Libyae spectabili duci subditus sit et omnes qui istas regiones itant 
possessores quoad possessiones suas earumque incolas; nam etiam si in aliis provinciis habitent, posses- 
siones autem habeant in dictis urbibus et locis quibus spectabilis duc: praefectus est, etiam hos similiter 
in publicis exactionibus ei subiacere volumus, ut et ad eos mittere et exigere possit et omnia facere quae- 
cunque exactionis modus postulat. : : 

X. Quoniam vero eiiam sacrae nostrae largitiones ea: his provinciis et locis, quae dicto Libyci 
limitis duci parent, nonnulla percipiunt, et nos aequalem et similem etiam illis curam impendimus, sanci- 
mus dictum Libyae et Mareotae et Menelaitae urbis (nam haec quoque illi adiecimus) spectabilem ducem 
et provinciae iudicem et officium ei parens proprio periculo largitionalium pecuniarum ezactionem facere 
quaecunque ex omnibus diclis locis debentur, ut sine ullo defectu haec quotannis exigantur et trans- 
mittantur ab eis ad urbem Alezxandrinorum tradanturque ei ex devotis palatinis, cui tum. commissum 
fuerit ut illic praepositi munere fungatur. Et illos auailium ferre scientes sibi periculo fore, id est 
duci qui quoque tempore fuerit et iudici et officiis eis parentibus, nisi his rebus omnibus modis pro- 
viderint; opem huic rei ferentibus etiam militibus ipsis quoque periculum subeuntibus, si opem non tule- 
rint, easdem sustinendi poenas, quas inposuimus etiam militibus in. urbe Alezandrinorum et wy [nd 
Aegypto. constitutis, misi et ipsi negotio aequalem curam admoverint. Nec poterit quisquam λόγον in lar- 
gitionalibus titulis praeter causas quas supra exposuimus cuiquam dare invitis devotis palatinis dictae 
administrationis vel eis, qui praeterea ad publicorum largitionalium exactionem mittuntur ab eo qui 
tunc ipsis praeest; sed etiam intra asyla exactio fiet, et reliqua omnia similiter in Libya et Mareota et 





3 κανὼν ὅπόσοσ δὲ (δὲ deletum) ὃ M, delevi ὁπό- 
σος; ὁπωσοῦν pro ὁπόσος ὁ (debebat ὃ ὃπι.) Zachariae 
||6 περί τε τοῦ ἄρχοντος M, περί τε τοὺς τούτων 
ἄρχονταβ Zachariae (τούτου mon τοῦ in M esse dicens) 
|| σολλέμνια M || 8 ἤτοι Zachariae] τὸν M, xai Beck || 
9 ἄρχοντος M, corr. Zachariae || τοῦ τῆς Kroll] τῆς 
vov M, τοῦ τῶν Agylaeus vulg. | 10 ἐν add. —— 
| 11 ἄρχοντα Zachariae] τὰ M || 14 δημοσίων Ζαολα- 





riae πρὸς add. Agylaeus | 17 λιβυκοῦ M^, λιβικοῦ 
M^ || λιμιτοῦ (το in ras.) M || δουκικοῦ Μ, corr. Osen- 
brüggen ἢ 19 γὰρ αὐτῷ Agylaeus] παραυτῶ M || τὸν 
del. Zachariae || 20 αὐτοῖς ἢ Zachariae || largionitioon 
(sic) M | 24 αὐτὸν M, corr. Zachariae | 25. προνοήσειξ 
M, correxi | 26 αὐτῶν Zachariae] τῶν .M || 28 largi- 
tionalicais M || 29 ἢ τῶν ἄλλως Zachariae cl. 186, 11] 
τῶν ὅλωσ M || 30 laryitionalioon M 


15 


20 


25 


30 











ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 


191 


Ed. XIII 20—22 





ini “ιβύης καὶ τοῦ Μαρεώτου καὶ τοῦ 
nalicais εἰσπράξεσι, καϑάπε 
φάσει τῶν ἀρκαρικῶν εἰσπράξεων. 


Μενελαΐτου τῆς 4i 


γυπτιακῆς πόλεως πραττομένων ἐπὶ ταῖς largitio- 


δεῖν γενέσϑαι ἐπὶ τῆς ᾿4λεξανδρέων καὶ ἑκατέρας Αἰγύπτου προ- 


CAPUT XXI. 


Οὔτε δὲ τὸν τῶν ναύλων λόγον οὔτε τὸν τῆς ἰἐδικῆς καὶ γενικῆς 


τραπέζης τοῦ δικαστηρίου τῆς σῆς 


ὑπεροχῆς ἔχειν τινὰ μετουσίαν παντελῶς πρὸς τὴν εἰρημένην τοῦ “Ἰεβυκοῦ λεμιτοῦ ἀρχήν τε καὶ εἴσπραξιν 
*** οὔσας τάς τε νῦν 7t εϑεμένας, τουτέστε τὸν Μαρεώτην καὶ τὸν Μενελαΐτην τὴν πόλεν {τῆς πρώτης) 
τῶν i (mv ἐπαρχίας, δὲ ὅτε φϑάσαντες ἤδη διῳκχησάμεϑα" καὶ δὴ πάντα τὸν κανόνα τόν τε ἐκ “Πιβίης 
καὶ τοῦ Μαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου τῆς πόλεως συντελούμενον καϑ᾽ οἱονδήποτε τρόπον ἐξ οἱουδήποτε 
τίτλου τῶν ἀνηκόντων εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς σῆς ὑπεροχῆς εἰς ταύτας προχωρεῖν τὰς δαπάνας ἃς ἔμπροσϑεν 
. εἰρήκαμεν, τουτέστε τάς τε ἀποτροφὰς τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν τάξεων τάς τε στρατιωτικὰς τάς τε τῶν 
σολεμνίων" πάντων τῶν προφάσει τῶν largitionalicov εἰσφορῶν εἰρημένων ἡμῖν ἐκ τρόπου παντὸς κρατούντων. 


CAPUT XXII. 

"Enid; δὲ καὶ τούτου τιϑέμεϑα πρόνοιαν τοῦ μὴ τοὺς ἡμετέρους ὑπηκόους πολλὰ διαστήματα xal τὴν 
ἐντεῦϑεν συντριβὴν ὑπομένειν ἀδικουμένους, ἄλλως τε διὰ τὸ τὸν Μαρεώτην καὶ γείτονα εἶναε τῆς ᾿4λεξαν- 
δοέων καί vivas τῶν ἐκεῖσε T ὄντων ἀφικνουμένους εἰς τὸν Μαρεώτην μηκέτε δεδιέναε τὸν τῆς ᾿ἅλεξαν- 
δρέων περίβλεπτον αὐγουστάλιον, ϑεσπίζομεν ὥστε τὸν κατὰ καιρὸν λαμπρότατον τῆς “ιβύων πολιτικὸν 


ἄρχοντα ἄνδρα ἐπιλέγεσθαι οἰκείῳ κινδύνῳ σπουδαῖον καὶ τοῦτον ἐκπέμπειν τὸν αὐτοῦ τόπον ἐφέξοντα, ὃς 
καϑιεῖταε 


ἐν ἐν τῷ Μαρεώτῃ καὶ τῷ Μενελαΐτῃ τῇ πόλει, τῶν δὲ δικῶν χρηματικῶν καὶ ἐγκληματικῶν 
καὶ τῶν ene ἁπάντων τῶν ἐν τῇ : τοῦ Μαρεώτου καὶ τοῦ Μενελαΐτου τῆς πόλεως πραττομένων 
ἀκροάσεται καὶ τὰ προσήκοντα πράξει, καὶ εἴ τινες τῶν ᾿Αλεξανδρέων στασιώδεις φύγοιεν, τούτους καὶ GvÀ- 
— xal στελεῖ πρὸς τὸν περίβλεπτον αὐγουστάλιον δημοσίαν ἐπιστολὴν πρὸς ἐκεῖνο» ποιούμενος, ὥστε 
μηδὲν ἀνεκδίκητον τῶν οὕτως πραττομένων παραλεμπάνεσϑαι. εἰ μέντοι φυγόντων vwOw στασιωδῶν εἰς 
τὸν Μαρεώτην ὁ περίβλεπτος αὐγουστάλεος βουληϑείη τούτους συσχεῖν, ἄδειαν ἕξει ἕνα τῶν ὑπ᾽, αὐτὸν κομ- 


μενταρησίων ἐκπέμπειν ἅμα δημοσίᾳ ἐπιστολῇ πρὸς τὸν πληροῦντα τὸν τόπον τοῦ λαμπροτάτου τῆς “Ἰιβύων 
ἐπαρχίας ἃ ος, ὥστε προνοίᾳ αὐτοῦ καὶ κινδύνῳ συνέχεσϑαι καὶ παραδίδοσθαι τοὺς ἀτακτήσαντας καὶ 
ἐπὶ τὴν ᾿4λεξανδρέων ἐκπέμπεσθαι. ἀφορίέζομεν γὰρ τῷ εἰρημένῳ τοποτηρητῇ xai εἴκοσε ταξεώτας τῆς 


τάξεως τῆς πειϑομένης τῷ ἐπιχωρίῳ τῆς “:βύων ἄρχοντι, καὶ 


στρατιώτας τῶν ἐκεῖσε ἱδρυμένων ἄχρι πεν- 

* i * € - * * 

τήκοντα τὸν ἀριϑμόν, ὥστε αὐτὸν ἔχειν καὶ TOUS ὑπακούοντας καὶ τοὺς ὑπουργοῦντας xai ἱκανὸν — τὰ 
ε 


προσήκοντα πράττειν. ὑπουργήσουσε δὲ αὐτῷ οἱ εἰρημένοε ταξεῶται καὶ στρατιῶται ἐπί τε τῇ καταστάσεε 





Menelaita urbe Aegyptiaca peragentur in largitionalibus ezxactiónibus, quemadmodum diximus fieri opor- 


tere in urbe Alex 

Neque vero naulorum me 
quicquam commune habeat cum 
ei subiectis quam in his quae 
—— secundum id quod antea 


et utraque Aegypto occasione arcariarum exactionum. 
cialis et generalis mensae tribunalis sublimitatis tuae ratio 
dicta Libyci limitis administratione et exactione tam in provinciis pridem 
nunc adiciuntur, id est Mareota et Menelaita urbe primae Ae 
isposuimus; et totus canon qui tam ex Libya quam ez 


tiorum 
areota et 


enelaita urbe confertur quolibet modo ex quolibet titulo eorum qui pertinent ad tuae sublimitatis ad- 


impensas procedat quas supra diximus, id est ad victum 


pec et. offi- 
ciorum, et militares et sollemnium sumptus: cunctis quae de largitionalibus collationibus a nobis dicta 


sunt omni modo observandis. 


XXII. Quoniam vero etiam huic rei providemus, ne subditi nostri iniuria affecti longa intervalla 

el quae inde est molestiam patiantur, et praesertim cum Mareota urbi Alexandrinorum vicina sit et non- 
null eorum qui illic seditiones excitant ad Mareotam pervenientes non iam metuant spectabilem Augusta- 
lem urbis rinorum, sancimus, ut qui quoque tempore clarissimus provinciae Libyum civilis iudex 
est proprio periculo virum probum eligat eumque emit(at vice sua functurum, qui sedem habebit in 


Mareota et 


et Menelaitae urbis agitantur audiet et quae iusta sunt faciet: et 
comprehendet et mittet spectabili Augustali, litteris publicis 


hos 


enelaita urbe, et pecuniarias et criminales causas et ceteras omnes 


eter quae in vicinia Mareotae 
si " Alexandrinorum seditiosi fugerint, 
eum datis, ut nihil ita commissum 


inultum relinquatur. Quodsi seditiosos quosdam in Mareotam elapsos spectabilis Augustalis. voluerit 
comprehendere, licebit ei unum ex commentariensibus ipsi parentibus emittere cum litteris publicis ad 


vicarium clarissimi iudicis 


provinciae, ut cura eius et periculo comprehendantur et tradantur 


Li 
seditiosi et ad urbem ——— mittantur. Assignamus enim dicto vicario etiam viginti officiales 


ea officio 


ut ipse at 


ovinciali Libyum iudici parente et milites ex iis qui ibi stativa habent qui 
i ei obtemperent et ministrent et valeat 


ginta numero, 
agenda quae opus est. Minieterium autem 


ei praebebunt dic officiales et milites tam in conservanda disciplina. quam in reliquis omnibus quae 





1 εἰσπραττομένων M, corr. Zachariae || largitionali- 
eais M | 5 λιβύχοῦ M | 6 lacunam detexit Agylaeus; 
excidit fere κατά τε τὰς πρότερον ὑπὶ αὐτὴν | τῆς 
πρώτης pro τῶν posuerat Zachariae | Ἴ malim xa" 
ὅτι ἢ διοικησάμεϑα M | δὴ] δεῖ Zachariae | 11 largi- 
tionalicon M||13 ἀλλ᾽ ὥστε M, corr. Zachariae || 14 hine 
ordo foliorum in archetypo codicis M turbatus erat; 
ita enim se excipiunt partes: II. ἀνάγκη πράττειν 192, 1 
— παρέδωκεν ἀρχήν 193,3. I εἰς τὸν Μαρεώτην 191,14 
— ἅπασιν ἅπερ 192,1. IV ἢ τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ 194,1 --- 
οἱ τρακτευταὶ 194,23. ΗΠ ταὐτὸ δὲ τοῦτο 193, 3 -- 
αὐγουσταλίῳ 194,1. Verum ordinem restituit Zachariae. 
Cum II et III altero tanto maiores sint quam 1 et IV 





(lae 2600 Àae 1260 fere litterarum). res non aliter ex- 

plicari posse videtur nisi ita ut ternionem fuisse statua- 

mus ita ligatum 1 II II III III IV. Praeterea ad- 
MALLA S. 


nolandum id quod superest (194,23 ἢ οἱ σκρενεάριοε — 
195, 1) eiusdem esse longitudinis cuius I et IV. Codicis 
M paginae litterarum. sunt ad 2100 ἢ 15 Avfkiov M ἢ 
16 igéfovra Kroll] ὑφέξοντα M | 11 δὲ Kroll] τε M 
|| 20 στέλλεε M || 21 παραλιμπάνεσϑαι cum Serimgero 
vulg.] περιλιμπάνεσϑαε M | 22 ὑπ᾽ αὐτοῦ cum Scrim- 
gero vulg. ἢ κομενταρησίων M | 24 σέχεσϑαι M, corr. 
Scrimger | 25 τῆσὶ τῆσ τάξεωσ M | 26 πειϑομένοισ M 
[| 28 εἰσπράττειν M, corr. Zachariae 


192 


ἐπί ve τοῖς ἄλλοις ἅπασιν, ἅπερ ἀνάγκη πράττειν τὸν πληροῦντα τὴν τῆς ἀρχῆς χρείαν" ἐπιδοϑήσονταε δὲ 
αὐτῷ λόγῳ παραμυϑίέας χρυσοῖ ἑκατόν. ταύτῃ μὲν ἡμῖν πέρας ἐχέτω καὶ τὰ περὶ τῆς «“ἸΙιβυκῆς διοικήσεως 
διαταχϑέντα. 


Ed. XIII 22—24 DE URBE ALEXANDRINORUM 





CAPUT XXIII. 


dxólovOor τοίνυν deriv. ἐντεῦϑεν διαβῆναι ἡμᾶς ἐπὶ τὸ Onfaixóv λιμιτόν, τουτέστι δύο Θηβαΐδας, 
αἷσπερ ἐπέστη μὲν Ó περίβλεπτος δοὺξ 6 ταύτην παραλαμβάνων nag ἡμῶν τὴν διοίκησιν" ὑπακούσονται 
δὲ τούτου καὶ οὗ τούτων τῶν ἐπαρχιῶν ἐπιχώριοι ἄρχοντες, καὶ ἔσται καὶ αὐτὸς ἐπὶ τῆς τοῦ αὐγουσταλίου 
τιμῆς, [sí] ὥσπερ ἂν εἰ καὶ αὐγουστάλιος ἦν, ὑποκδισόμενος ταῖς διατυπώσεσε τῆς σῆς ὑπεροχῆς καὶ τῷ 
Ἱκαστηρίῳ τῆς Eo κατὰ πάντα, ὅπως καὶ νῦν ὁ περίβλεσπετος αὐγουστάλιός ἐστε. δίδομεν γὰρ καὶ πᾶσαν 
δικαιοδοσίαν τὸ καὶ ἐξουσίαν, ἣν 0 περίβλεπτος αὐγουστάλιος ἔχει « «« τοι ταῖς ἄνωϑεν ἀφωρισμέναις αὐτῷ, 
τουτέστι Θηβαΐσι δύο. 


CAPUT XXIV. 


Ἔσται δὲ αὐτῷ φροντίς τε καὶ κίνδυνος, ὥστε πρότερον uiv παντοίως εἰσπράττειν τὸν σῖτον τῆς 
αἰσίας ἐμβολῆς καὶ ἐκπέμπειν καὶ παραδιδόναι τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ τῆς ᾿4λεξανδρέων, καὶ παρα- 
σκευάζειν ἀνελλιπῶς κατὰ τὰς εἰρημέναβ προϑεσμιίίας καὶ αὐτῷ τῷ ἔργῳ (ἐκπέμστεσϑαι οἰκείῳ κινδύνῳ 
ἅπαντα τὸν σῖτον (róv) ἐπιβάλλοντα ταῖς αὐτοῦ ἐπαρχίαις «s καὶ πόλεσε καὶ τύποις καὶ ἀνήκοντα τῇ τε 
ἐμβολῇ τῆς εὐδαίμονος ταύτης πόλεως καὶ τῷ mag ἡμῶν ελοτεμουμένῳρ τροφίμῳ τῆς ᾿Αλεξανδρέων, οὐδε- 
μιᾶς ἀναβολῆς περὲ τούτων γενομένης, οἷα καὶ παντὸς dove αὐτὸν OQOwvtos) καὶ τὴν πειϑομένην αὐτῷ 
τάξιν" κινδυνευόντων καὶ τῶν στρατιωτῶν τῶν ἐπὶ «oic τόποις ὄντων καὶ τῶν τριβούνων καὶ πάσης πολι- 
τικῆς καὶ δημοσίας βοηϑείαθ, εἰ μὴ πρὸς ταῦτα ἀμύνοιεν. δέον τὸ μὲν τῆς ἐνταῦϑα ἐκπδμπομένης αἰσίας 
ἐμβολῆς μέτρον ἐμβληϑῆναε μὲν παρ᾽ αὐτοῦ ταῖς ποταμίαις ναυσὶν αὐτῷ τῷ ἔργῳ μέχρε τῆς ἐνάτης τοῦ 
αὐγούστου μηνὸς καὶ τὴν ém αὐτῷ πληναρίαν παρ᾽ αὐτοῦ πραχϑῆναι, [καὶ] κατακομισϑῆναι δὲ αὐτὸν τὸν 
σῖτον εἰς τὴν ᾿“λεξανδρέων μέχρε τῆς δεκάτης τοῦ σεπτεμβρίου μηνός, καὶ παραδίδοσθαι τῷ περιβλέπτῳ 
αὐγουσταλίῳ (ἢ) τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ εἰς τοῦτο προβαλλομένοις᾽ «ov δὲ παρ ἡμῶν φιλοτιμουμένου τῇ μεγάλῃ 
τῶν ᾿“λεξανδρέων πόλει τροφέμου μέχρι τῆς πεντεκαιδεκάτης τοῦ ὀκτωβρίου μηνός. ἐκεῖνο γὰρ τῶν ἀνωμο- 
λογημένων ἐστίν, αἷς si μὴ κατὰ τὰς εἰρημένας προϑεσμίας πᾶς ὁ σῖτοβ, τῆς τε αἰσίας ἐμβολῆς τῆς {τε] 
ἐνταῦϑα στελλομένης τοῦ τὸ τροφέμου τῆς “4λεξανδρέων, ἐκπεμφϑείη κατὰ τὴν ᾿Α4λεξανδρέων καὶ ἅπας 
παραδοϑῇ τῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ, καὶ οὐ πᾶν αὐτὸς προσστήσοιτο παντὸς κατὰ τριῶν ἀρτάβων (ὑπὲρ) 
ἑκάστου νομίσματος τοῦ σίτου τὸ ἐλλεῖστον καὶ μὴ παραδοϑὲν μέτρον. ὁ δὲ κίνδυνος οὗτος οὐ μέχρε τῆς 
αὐτοῦ στήσεται ξωῆς οὐδὲ μέχρε τῆς ἀρχῆς, ἀλλὰ καὶ ἰδιώτης γενόμενος καὶ τελευτήσας μακροτέραν τῆς αὐτοῦ 
τελευτῆς ἕξει τὴν ἀπαίτησιν" κληρονόμοι v8 γὰρ αὐτοῦ καὶ τὰ αὐτοῦ πράγματα ταῖς τοιαύταις ἐνέξονται 
δυσκολίαις, τῆς ἐκείνου ῥᾳϑυμίας διηνεκῆ διδούσης κατ᾽ αὐτῶν κίνδυνόν τε καὶ φροντίδα καὶ εἴσπραξιν, ἕως 
ἡ τοῦ παντὸς χρέους κατὰ τὸν εἰρημένον πρόπον γένηται διάλυσις, καὶ οὐδὲ καινίζομέν τε τῶν μὴ μέχρι 
viv γενομένων ἐπιζητοῦντες. ἴσμεν γάρ, ὡς καὶ ᾿Ιωάννης ὃ ἐνδοξότατος Κομιήτου (vov) τῆς μεγαλοπρεποῦς 





facere necesse habet qui iudicis vice fungitur: dabuntur autem ei solatii loco aurei centum. Et hic nobis 
finis sit eorum quae de Libyca dioecesi constituta sunt. 

X sequens igitur est ut hinc transeamus ad Thebaicum limitem, id est duas Thebaidas, 
quibus praeest spectabilis dux qui a nobis hanc administrationem accipit. Oboedient autem ei etiam pro- 
vinciales harum eparchiarum iudices, et erit ipse quoque in honore Augustalis, tamquam si ipse Augustalis 
esset, subiectus praeceptis sublimitatis tuae et tribunali Orientis in omnibus, sicut etiam nunc spectabilis 
Augusí(alis est. Damus enim omnem iurisdictionem et potestatem, quam spectabilis Augustalis habet . . .. 
dudum ei attributis, id est duabus Thebaidibus. 

XXIV. rit autem ei cura et periculum, ut primum quidem omnino exigat frumentum felicis 
embolae, mittatque et tradat spectabili Augustali urbis Alexandrinorum, et efficiat ut integrum temporibus 
quae diximus et ipsa re iransmittatur proprio perieulo omne frumentum, quod eius provinciis et 
urbibus et locis impositum est et pertinet ad embolam felicis huius urbis et alimoniam urbis Alexandri- 
norum a nobis donatam, nulla in his mora interposita, quoniam omne periculum ad eum spectat et ad 
obtemperans ei officium; periculum sustinentibus etiam militibus in locis constitutis et tribunis et omni 
civili et publico adiutorio, nisi in his opem ferant. Necesse autem erit felicis embolae mensuram quae 
huc emitiitur imponi ab eo navibus fluvialibus re ipsa usque ad diem nonum mensis Augusli et plenariam 
de hoc ab eo fieri, transportari autem ipsum frumentum ad urbem Alexandrinorum usque ad diem deci- 
mum mensis Septembris et tradi spectabili Augustali aut eis qui ab eo ad hoc deputantur; quam autem 
largimur magnae Alexandrinorum urbi alimoniam usque ad diem quintum decimum mensis Octobris. lllud 
enim in confesso est, nisi dictis diebus omne frumentum, tam felicis embolae quae huc mittitur quam ali- 
moniae urbis Alexandrinorum, missum sit ad urbem Alezczandrinorum totumque spectabili Augustali tradi- 
tum, ipseque totam rem curaverit, omnino exactum iri ab ipso frumenti mensuram deficientem et non 
traditam ternis artabis pro unoquoque aureo computandis. Quod periculum non ad vitam eius neque ad 
magistratum solum pertinebit, sed etiam privatus factus et defunctus ulteriorem morte sua exactionem 
habebit; heredes enim eius et bona eius hisce molestiis tenebuntur, illius neglegentia perpetuum eis peri- 
culum et curam et exactionem facessente, donec totius debiti talem in modum solutio facta sit. Nec quic- 
quam novamus requirentes quod hactenus non ectiterit. Scimus enim Iohannem gloriosissimum Cometae 





2 ταύτῃ Agylaeus] ταῦτα Μ || «“Τιβυκῆς Kroll] λι- 
βύησ M, “εβυων Zachariae | 5 ἐπακούσονται M, corr. 
Zachariae | 6 τούτῳ Zachariae, at cf. 495,5 | 7 εἰ del. 
Scerimger || εἰ Zachariae] εἴη M || 9 post £ye« lacuna 8 
fere litt. in. M; excidit fere (καὶ τούτῳ éni ταῖς ἐπαρ- 
χέαιθ) ταῖς ἢ 11 Zxvas Zachariae] ἔστε M || καὶ κίνδυνος] 
ἀκίνδυνοσ M^ || 18 ἐκπέμπεσϑαι suppl. Zachariae ἢ 
14 τὸν add. Zachariae ἢ 15 οὐδεμιᾶς Serimger] δὲ μιᾶσ 
M | 16 malim περὶ τοῦτο || suppl. Zachariae (qui ἀφο- 
ρῶντοϑ) | 10 ἐννάτησ ΜῚ 20 ὑπ᾽ αὐτῷ cum Scrimgero 





vulg. | καὶ del. Kroll | 21 παραδιδόναι M, corr. Zacha- 
riae | 22 ἢ add. Scrimger | 23 ὀκτωμβρίου M | 24 ós] 
εἰσ M^ || ve del. Zachariae || 25 —— M || 26 
verba corrupta sic fere emendanda puto: καὶ ὃν ἂν 
ovtos προβάλοιτο, ἀποτίσει πάντως xarà. Zachariae 
ita: καὶ οὐκ ἂν αὐτὸς προστήσοιτο παντός, ζἀπαιτη- 
ϑήσεταιν) κατὰ. | 26 ὑπὲρ add. Zachariae | 28 ἰδεώ- 
τησι M || 31 τὸ — γενόμενον Zachariae | 32. Κομήτου 
Zachariae] κόμησ vov M || τοῦ addidi 


10 


30 





Ed. XIII 24—26 


ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS 193 





μνήμης παῖς πρὸ τῆς συμπληρώσεως τοῦ αὐγούστου ὃς τῆς ἄρτι π' Y πρώτης ἐπινεμήσεως: τὸν 
πάντα σῖτον εἰσήν. εἰς τὴν ᾿Δλεξανδρέων καὶ —— τῷ τὴν αλίαν ἔχοντε παρέδωκεν 
καὶ « Li , 


ἀρχήν. ταὐτὸ δὲ τοῦτο ἔπ 
ἅ τήν τε ἐπὶ Ἰωάννου τήν τε ἐπὶ ᾿Ωρίωνος 


ἅστινας m. 

ἡμεῖς ἐπείδομεν. ῥᾳθυμίας οὖν ἔσται μόνης (xal) προδοσίας τὸ μὴ καὶ τοσούτοις γενομένοις ἀκολουθῆσαι, 
ον καὶ ova καὶ ἰσχυρότερον αὐτὸν ἐποιήσαμεν καὶ τὴν τοῦ αλίου δοδώκαμεν αὐτῷ τάξιν τε 
καὶ ὃ iav οὐ yàp dv εἴη φορητὸν τὸ ueíZovos μὲν ἐξουσίας δράξασϑαι, ἐλάττονα δὲ καὶ τῶν πρὸ 


αὐτοῦ καταστῆναι καὶ v ἴναι τήν τε ὅλην TOT ἑαυτόν τε ὀλέθρῳ διηνεκεῖ, καὶ τῆς ἀρχῆς 

ἐκπίπτοντα καὶ ἐναγόμενον καὶ (iv) ἰδιώτῃ βίῳ καὶ μετὰ τὴν τελευτὴν διὰ τῶν mos xÀngovónow καὶ 
πραγμάτων.) τὸ χρέος ἐκλύοντα, ἕως κατὰ τριῶν ἀρτάβων (rov) σίτου ἅπαν τὸ μέτρον τὸ μὴ ἐκκομισϑὲν 
ποσωϑθείη τῷ δημοσίῳ διὰ τοῦ ϑρόνου τῆς σῆς ὑπεροχῆς εἰσπραξαμένου. 


CAPUT XXV. 


"A δὲ καὶ στρατιωτῶν καὶ ἰδιωτῶν, τῶν μὲν κατὰ τὸ τῆς στρατιωτικῆς ἀρχῆς δίκαιον, τῶν δὲ 
κατὰ s — δικαιοδοσίαν, δηλαδὴ ὑποκειμένων αὐτῷ (καϑάπερ εἰπόντες ἔφϑημεν) τῶν ἐπει- 
ἀρχόντων, οἷς τῶν εἰρημένων ἐπαρχιῶν μέλει, καὶ τῶν πειϑομένων αὐτοῖς τάξεων καὶ πάσης πολι- 
τικῆς καὶ δημοσίας βοηϑείας, καὶ παγάρχων καὶ πολιτευομένων καὶ ἁπλῶς ἁπάντων {τῶν κατὰ τὰς ἐπαρ- 
χίας ἐκείνας ἢ ὄντων ἢ οἰκούντων ἢ π' ὕντων ἢ δημόσια xaJ" ο͵ἱονοῦν τρόπον χειριξζόντων. οὕς ἕξει 
(av καὶ ἄγειν πρὸς ἑαυτὸν καὶ εἰ ἑτέρας ἐπαρχίας οἰκοῦσε (ur) ὑποκειμένας αὐτῷ, ἐπὲ μόναις μέντοι 
ταῖς δημοσίαις εἰσπράξεσιν" ὅπερ ποιήσει κἂν εἰ ἐν τοῖς αὐτοῦ τόποις ὄντες εἶτα ἀποφύγοιεν. οὕτω γὰρ 
ἔσται πανταχόϑεν ἡ τῶν δημοσίων εἴσπραξις ἀπροφάσιστος. εἰ δὲ τινας τῶν πάγάρχων, ὑπὲρ ὧν xal κιν- 
δυνεύει, ἀγνώμονας περὶ τὴν αἰσίαν σιτοπομπίαν ἢ περὶ τὰ τοῖς ναύλοις καὶ ταῖς κατὰ χώραν δαπάναις ἐπε- 
διδόμενα εὕροι, τούτους ovx ἀποκινήσει μέν, ὑπὸ ἀσφάλειαν δὲ καταστήσει καὶ ἑτέρους ἀναξζητήσει πρὸς τὸ 
πρᾶγμα ἐπιτηδείους καὶ μηνύσει ταῦτα τῷ θρόνῳ τῆς σῆς ὑπεροχῆς, ὥστε παρὰ σοῦ καὶ τῶν ἀεί σοι [xai] 
τὴν αὐτὴν ἐχόντων ἀρχὴν εἰς τὴν βασιλείαν τὸ πρᾶγμα φερόμενον δέξασθαι τὴν ἐκεῖθεν διοίκησιν, τῶν μὲν 
im ἀγνωμοσύνῃ κατεγνωσμένων si συνίδοιμεν ἀπελαυνομένων, τῶν δὲ ἐπιλεγέντων ἐν τῇ χώρᾳ τούτων, εἴ 
γε ἡμεῖς ἐπιτηδείους εἶναι κρίναιμεν, ἀντικαϑισταμένων καὶ εἰς τὰς ἐκείνων παγαρχίας τε καὶ οὐσίας ἐμβαι- 
γόντων, ϑείας τε ἡμῶν (κελεύσεως) καὶ εὐσεβοῦς προστάξεως τοῦ ϑρόνου τοῦ σοῦ περὲ τούτου γινομένης. 


CAPUT XXYI. 


Βουλόμεϑα τοίνυν xarà πρώτην τάξιν αὐτὸν προνοεῖν τῆς αἰσίας ἐμβολῆς xai τοῦ τροφίμου τῆς ᾿4λεξαν- 
δρέων, ὥστε ἐκπέμπειν αὐτὸν οἰκείῳ κινδύνῳ καὶ tQ» ἐπιχωρίων ἀρχόντων xai τῶν πειϑομένων αὐτοῖς 





magnificentissimae memoriae filium ante completum A um mensem indictionis primae quae nunc prae- 
terit omne frumentum intulisse in urbem Alexandrinorum et tunc tradidisse ei qui Au imperium obti- 
nebat. Hoc idem autem fecit etiam qui nunc eam administrationem obtinet, id est gloriosissimus Ürion; quas 
plenarias, et quae sub lohanne et quae sub Orione facta est, huc missas sublimitas tua et nos inspezimus. 
Neglegentiae 1gitur solius erit et proditionis eos qui ipso minores fuerint non imitari, cum maiorem et poten- 
tiorem eum fecerimus et jr ei dignitatem et iurisdictionem dederimus; neque enim tolerabile esset 
maiorem quidem potestatem adipisci, minorem autem decessoribus se praebere et universam rempublicam 
periculo subicere et semet ipsum calamitati perpetuae, imperio demotum atque etiam in privata vita conventum 
et post mortem per heredes suos debitum exsolventem, donec per ternas artabas frumenti omnis mensura 
quae ortata non fuerit publico fuerit salva, per tuae sublimitatis sedem exactione facta. 

. Praeerit autem et militibus et privatis, illis ex iure militaris imperii, his 6 iurisdictione 
Augustalis, scilicet subiectis ei ut antea diximus provincialibus iudicibus, qui i 
curam gerunt, et officüs D 
omnino omnibus qui in illis provinciis vel sunt vel habitant vel pagis praesunt vel ica et modo 
tractant. Quos licebit ei etiam ad se adducere licet in aliis provinciis habitent ipsi non subiectis, ob solas 


ἢ ovinciarum quas diximus 
eis parent et omni — et publico —— et curialibus et 


tamen publicas exactiones; id quod faciet etiam si qui in suis locis versantes postea aufugerint. ita 
enim publicorum exactio sine ullo praetextu procedet. Sin autem pagarchas, pro qui periculum 
sustinet, improbos circa felicem frumenti evectionem aut circa ea naulis vel is provincialibus 


praebentur invenerit, hos non removebit quidem, sed sub cautione constituet et alios — ad eam rem 
idoneos σέ nuntiabit haec sedi sublimitatis tuae, ut res per te perque eos qui tempore idem quod 
tu imperium habent ad imperatorem relata inde administretur eique qui ob improbitatem notati sunt si 
nobis visum fuerit removeantur, qui vero in eorum locum electi sunt si nos idoneos esse iudicemus sub- 
stituantur et in illorum pagarchias et substantias ingrediantur, sacra nostra iussione et pio edicto sedis 
tuae — acto. i 1 

. Volumus igitur eum primo loco curare felicem embolam et alimoniam urbis Alexandrino- 
rum, ut evehat periculo proprio et provincialium iudicum et officiorum eis obtemperantium ad urbem 





1 αὐγούστου Zachariae] avro? M || mense Augusto | | τῶν addidi | 17 καὶ M] x&v Zachariae | εἰ Kroll] 


a. 538 | 3 ὡς αἱ πληναρίαι δηλοῦσε add. Zachariae olim ἢ 
4 ἀστίνασ M | ἐκπεμφϑεῖσαν cum Scrimgero vulg. | 
5 ἐφείδωμεν M ἢ xai add. Agylaeus ] τοσούτοις] τοῖς 
οὕτω Zachariae | 6 ἄλλως τε καὶ Zachariae (debebat 
καὶ (émsij); an ὅτε xai? ἢ 9 ἐν add. vulg. | 10 πρα- 
γμάτων add. Kroll, xai del. Zachariae | vov add. Kroll, 
σίτου corruptum putat Zachariae | 11 fuisse puto τῆς 
εἰσπράξεως γενομένης aut aliquid simile | Lacuna 
hausta esse praecepta eis quae in c. VII—XI leguntur 
similia existimat pmo ἢ 13 ὑποχειμένην M | 15 
καὶ πᾶσ ἄρχων xai πολιτευόμενοσ M, corr. Zachariae 





εἰσ M| μὴ add. Zachariae (οὐχ Agylaeus) | 18 δημο- 
σίων iae | εἴτε M, corr. Osenbrüggen | 19 59. 
τινας — ἀγνώμονας Kroll] τινεσ --- ἀγνώμονεσ M | 
20 τὰ Osenbrüggen] τε M | καὶ διδόμενα cum ϑετῖπε- 


ero . [21 ἀναζητήσεισ M*]| 22 xai del. Agylaeus, 
e! — — ἢ) καὶ Zachariae | 24 συνείδοι- 
μεν M | τούτων Agylaeus] τοῦτο M, εἰς τοῦτο Osen- 


brüggen | 25 γε Zachariae] δὲ M cf. 186, 24 | 26 κελεύ- 

σεως add. Kroll ἀντιγραφῆς xal post εὐσεβοῦς add. 

Zachariae | Hic complura deesse et sequentia ad ad- 

minisírationem limitis Aegypti spectare existimat Zachariae 
100 


20 


25 


Ed, XIII 26—28 DE URBE ALEXANDRINORUM 


194 
τάξεων κατὰ τὴν ᾿ἡλεξανδρέων, xad" ὅσον (ab) inm αὐτὸν τεταγμέναι χῶραΐ τε xal πόλεις * * * κινδυνευ- 
όντων καὶ τῶν λαμπροτάτων τριβούνων καὶ πάσης πολιτικῆς καὶ δημοσίας βοηϑείας περί τε τὴν ζώνην καὶ 
τὴν περιουσίαν καὶ τὴν σωτηρίαν αὐτήν, εἰ μὴ ἐπαμύναιεν, ἀλλὰ τῆς μὲν ἐνταῦϑα εὐτυχοῦς σιτοπομπίας 
μέχρε δεκάτης τοῦ σεπτεμβρίου μηνὸς ἑκάστης ἐπινεμήσεως εἰ μὴ ἐκπέμψει καὶ παραδώσει κατὰ τὴν ᾿Αλεξαν- 
δρέων πόλιν τῷ ταύτης αὐγουσταλέῳ ἢ τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ προβαλλομένοις" τὸν δὲ φιλοτιμούμενον παρ᾿ ἡμῶν 
τῷ τροφίμῳ τῆς ᾿Δλεξανδρέων πόλξωξ μέχρι πεντοκαιδεκάτης τοῦ ὀκτωβρίου μηνὸς στελεῖ καὶ παραδώσει τῷ 
αὐτῷ περιβλέπτῳ αὐγουσταλίῳ ἢ vois παρ αὐτοῦ προβαλλομένοις εἰς τοῦτο᾽ ὅπερ καὶ φϑάσαντες διετυπώ- 
σαμεν. πράξει δὲ τὴν πληναρίαν κατὰ τὸ ἄνωϑεν παρ᾽ ἡμῶν διατεταγμένον. 


CAPUT XXVII. 


— Ἔπειτα, ὅπερ ἑπόμενόν ἐστε τῷ πράγματι (φαμὲν δὴ τὸ τῶν ναύλων), ἐν φροντίδε καὶ κινδύνῳ παντὶ 
αὐτῷ τε καὶ τοῖς ἐπιχωρίοις ἄρχουσι καὶ ταῖς πειϑομέναις αὐτοῖς τάξεσι κείσεται, ὥστε τὰς πόλεις καὶ τοὺς 
τόπους καὶ τὰ πρόσωπα, ὅσα ὑπεϑήκαμεν τῇ ὑποτεταγμένῃ τῷδε τῷ νόμῳ ἀπογραφῇ καὶ ἀφωρίσαμεν τῷ 
τῶν ναύλων τίτλῳ, εἰσπράττειν πάσης μειώσεως χωρὶς καὶ ἀπαιτεῖν τὸ ἐντεῦϑεν χρυσίον ἅπᾶν καὶ διδόναι 
τῷ τῶν ναύλων ἀποδέκτῃ εἴσω τῶν τεταγμένων καιρῶν xar οὐδὲν αὐτοὺς ὑπερβαίνοντα, ὥστε μὴ ἐμπο- 
δίσαι τῷ τῶν ναύλων λόγῳ, ὅπερ ἐστὶν αὖϑιες ἐμπόδισμα τῆς αἰσίας ἐμβολῆς. καὶ γὰρ δὴ καὶ ὁ ἐντεῦϑεν 
κίνδυνος οὕτως αὐτὸν ὄψεται, ὥστε ἀναγκασϑῆναι πᾶν ὅπερ ἂν μὴ ἐμσπροϑέσμως καταβάλοι τῷ τῶν ναύλων 
ἀποδέχτῃ, τοῦτο διπλάσιον ἀπαιτεῖσϑαι αὐτόν τε καὶ τὴν αὐτοῦ τάξιν. Τὰ δὲ ὅσα ἐκ τῆς παραδιδομένης 
αὐτῷ παρ ἡμῶν χώραβ εἰσφέρεται ταῖς τραπέζαις τῆς σῆς ὑπεροχῆς, ταῦτα διά τε τῆς τάξεως τῆς σῆς ὕπερ- 
οχῆς διά τε τῶν σκρενιαρίων καὶ τρακτευτῶν τῶν εἰρημένων ἐπαρχιῶν οἰκείῳ αὐτοῦ κινδύνῳ ἀπαιτεῖσϑαε 
βουλόμεϑα ἐκ τῶν τόπων καὶ τῶν πόλεων καὶ προσώπων τῶν ὑποκειμένων τῷδε ἡμῶν τῷ ϑείῳ νόμῳ 
καὶ σαφεστέραν ποιούντων τὴν τῆς εἰσπράξεως εὐκολίαν" αὐτοὶ γὰρ ταῦτα πράξουσε καὶ ἐνταῦϑα πέμψουσι. 


CAPUT XXVIII. 


Kai οὐδὲ λόγον ἀσυλίας δώσει τις, εἴτε ὁ τὴν ἀρχὴν ἔχων εἴτε πόλεως ἐπίσκοπος εἴτε ὃ τῆς ᾿4λεξαν- 
δοέων περίβλεπτος αὐγουστάλιος, εἰ μὴ πρόσταξις γένηται τοῦ ϑρόνου τοῦ σοῦ ταῦτα βουλομένη ἢ καὶ 
αὐτοὶ oí τρακτευταὶ ἢ οἱ σκρινιάριοε ἢ οἱ τὸν τόπον αὐτῶν ἐπέχοντες τοῦτο αἰτήσουσιν, ἐπὶ τῆς αὐτῆς 
μέντοι προϑεσμίας καὶ ἐπὶ τούτοις τοῖς ὅροις, ἐφ᾽ οἷς ἂν ὃ ϑρόνος ὁ σὸς προστάξειεν ἢ καὶ αὐτοὶ βουληϑεῖεν 
ταῦτα γενέσϑαι" πλὴν εἰ μὴ τὸν λόγον ἐπὶ τούτῳ δοῖεν, ἐφ᾽ οἷς εἴσω ῥητῶν (ἡμερῶν) ἐξελϑόντας αὐτοὺς 
ἐκτὸς τῶν ἱερῶν χωρίων πρόνοιαν ϑέσϑαι τοῦ πᾶσι τρύποις πληρῶσαι τὸ δημόσιον ἢ τὸ ἱκανὸν αὐτῷ 
ποιῆσαι, ὡς ἄν τοῦτο JA σχρινιάριοι TOU δικαστηρίου τοῦ σοῦ οἱ περὶ τούτου κινδυνεύοντες ἕλοιντο. 
τὸν γὰρ παρὰ ταῦτα διδόμενον λόγον οὐδὲ λόγον εἶναι βουλόμεϑα, ἀλλὰ πανταχόϑεν τὴν εἴσπραξιν καὶ 
ἔνδον τῶν ἱερῶν χωρίων ὑπομένειν τὸν λαβόντα μάτην τὸν τοιοῦτον λόγον, πρὸς τῷ καὶ τὸν παρασχόντα 
τοῦτον ὑποκεῖσϑαι ταῖς ἐντεῦϑεν εἰσπράξεσί τε xai μεϑοδείαις καὶ κληρονόμους τε αὐτοῦ καὶ διαδόχους καὶ 
σιράγματα. si δέ τις τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων παρὰ τὰ εἰρημένα δοίη λόγον, ἀνάγκην ἕξουσιν οἱ τῆς 





Alexandrinorum, quantum regiones et urbes sub eo constitutae conferunt: periculum subeuntibus etiam 
clarissimis tribunis et omni civili et publico adiutorio, tam circa cingulum quam circa substantiam atque 
ipsam saluíem, si opem non tulerint. | Sed felicis frumenti evectionis quae huc fit usque ad decimum « 

mensis Septembris cuiusque indictionis mensuram mittet et tradet in urbe Alexandrinorum eius Augustali 
vel his qui ab eo deputantur; quod autem nos alimoniae urbis Aleaccandrinorum largimur usque ad quintum 
decimum mensis Octobris mittet et tradet eidem spectabili Augustali vel his qui ad hoc ab eo deputantur, 
id quod etiam antea disposuimus. Faciet autem plenariam secundum id quod supra a nobis constitutum est. 


XXVII. JDeinde, quod rem sequitur (naula dicimus), curam et omne periculum ei et provincialibus 
iudicibus et officiis eis parentibus 7 iio, ut ab urbibus et locis et personis quas in. subiecta huic legi 
descriptione subdidimus et naulorum titulo assignavimus, colligant sine ulla imminutione et aurum in 
omne exigant et naulorum susceptori dent intra praefinitum tempus nequaquam hoc egressi, ne naulo- 
rum rationem impediant, id quod rursus impedimento est felici embolae. Etenim etiam periculum eius rei 
ita ad eum pertinebit, ut quidquid. intra statutum tempus naulorum susceptori non. soiverit, hoc duplum 
exigatur ab ipso et eius officio. Quaecunque vero ea regione a nobis ei commissa mensis sublimitatis 
tuae inferuntur, ea per officium sublimitatis tuae et scriniarios et tractatores dictarum provinciarum 
proprio eorum periculo eztigi volumus e locis et urbibus et personis huic sacrae legi nostrae subiectis et 
planiorem reddentibus ecactionis facilitatem: ei enim haec peragent et huc mittent. 

XXVIIL 4c ne λόγον quidem asyli quisquam dabit sive qui imperium habet sive urbis episcopus 
sive urbis Alexandrinorum spectabilis Augustalis, nisi iussio procedat sedis tuae hoc praecipiens aut 
eliam ipsi tractatores et scriniarii vel qui eorum locum obtinent id petierint, eodem tamen die praefinito 
et eisdem condicionibus, sub quibus id fieri sedes tua praeceperit aut etiam ipsi id. fieri voluerint. ΟΝ δὶ 
λόγον ea dent condicione, ut intra certos dies e sanctis locis egressi provideant, ut omnibus modis 
publico debitum exsolvant vel satis ei faciant, quemadmodum hoc accipere scriniarii tribunalis tui huius 
rei periculum sustinentes voluerint. .óyov enim praeter haec datum ne esse quidem λόγον volumus, sed 
omnino exactionem sustinere etiam intra sancta loca eum qui temere huiusmodi λόγον acceperit, et in- 
super eum qui hunc praebuerit obnoxium esse exactionibus et conventionibus inde oriundis, et heredes 
eius et successores et substantiam. Quodsi quis dei amantissimorum episcoporum praeter ea quae dixi- 





1 αἱ add. Zachariae | ὑπ Kroll] ἐπὶ M | εἰσφέ- 
ρουσι add. Zachariae, exciderunt forsitan plura, cf. e. g. 
185, 10. 790, 8 | 4 laeunam statuunt vulgo, quam ad exem- 
plar loci 182, 26 sqq. explet Zachariae; sed potius εἰ μὴ 
solum corruptum est (sententiae aptum τὸ μέτρον) || 6 
óxvouBolov M στέλλειν xai παραδώσειν M, corr. 
Kroll || 1. post τοῦτο commate falso interpungunt vulgo 
(unde ὥσπερ Zachariae) | 10 αὐτοῖς Zachariae] αὐτῶ M 





|| 13 ὑπερβαίνουτας Zachariae | 14 ἔσται Zachariae:|| 
16 ἀπαιτεῖσϑαι Agylaeus] ἀπαιτῆσαι M, ἀπιοκαταστῆ- 
σαι Zachariae | 18 αὐτῶν Zachariae || 20. εἰσπράξουσι 
Zachariae || 21 οὐδὲ Kroll] οὔτε M | 24 ἢ Zachariae] 
εἰ M | 25 ἐφ᾽ « Zachariae || εἰσορητὸν M, corr. Za- 
chariae | 21 λάβοιεν M perperam]: λαβεῖν οἱ Zachariae, 
an διαϑεῖναι oí? || 29 παρασχῶντα M*| 31 δοίει M. 


e 


MAS. c 9m] Yo Án 








ET AEGYPTIACIS PROVINCIIS Ed. XIII 28 





195 


vm αὐτὸν ἐκκλησίας ϑεοφιλέστατοι οἰκονόμοι τε καὶ ἔκδικοι τὴν ἐντεῦϑεν συμβαίνουσαν ϑεραπεῦσαι τῷ 
δημοσίῳ ζημίαν, πρότερον μὲν οἴκοϑεν καὶ ἐκ τῆς ἰδέας αὐτῶν ὑποστάσεως, εἰ δὲ ἀποροῖεν, καὶ τῶν τῆς 
ἁγιωτάτης ἐκκλησίας πραγμάτων. εἰ δὲ τολμήσειαν παρὰ γνώμην τοῦ ϑεοφιλεστάτου ἐπισκόπου δοῦναί τινα 
λόγον, ov μόνον ἄκυρον παντελῶς ἔσται τὸ γενόμενον, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὴν ζημίαν ϑεραπείσουσι τῷ δημοσίῳ, 
πρὸς τῷ εἴ τι τοιοῦτο πράξαιεν παρὰ γνώμην τοῦ αὐτῶν ἐπισκόπου, πάντως αὐτοὺς καὶ ἀποκινεῖσϑαι τῶν 


πὴ» ὧν ἔχουσι καὶ τῆς ἱερωσύνης ἐκβάλλεσϑαι. εἰ δὲ ἄρχων παρὰ và διηγορευμένα δοίη τινὶ 
yov ὀφείλοντε δημόσια ταῖς τραπέζαις ταῖς σαῖς ἀφωρισμένα, ἢ οὗ τριβοῦνοε ἢ οἱ πρωτεύοντες [ὄντες] « « » 





mus λόγον dederit, necesse habebunt dei amantissimi oeconomi et defensores ecclesiae sub eo constitutae 
damnum inde ortum fisco sarcire, primum —— de suo et e propria ipsorum substantia, si vero inopes 


sint etiam e rebus sanctissimae ecclesiae. 
scopi λόγον alicui dare, non solum 
restituent; praeterquam quod. si qui 
ab officiis 


funguntur et e sacerdotio eicientur. 


n autem ausi erunt praeter voluntatem dei amantissimi epi- 
uod factum est omnino irritum erit, sed etiam ipsi damnum fisco 
tale praeter voluntatem episcopi sui fecerint, omnino removebuntur 


Sin autem iudex contra vetita λόγον cui dederit 


publica tuis mensis deputata debenti, sive tribuni sive principes « « - 





3 τολμήσειε M, corr. Zachariae (τολμήσαιεν Agy- 
laeus) | τινε Zachariae | 7 ὄντες delevi. Post ὄντες 
dimidia pagina in M vacua; deinde sequitur: τέλοσ τῶν 
νεαρῶν ιουστὶ παπᾶ. Excidit cum ceteris notitia de qua 
agitur 181,27. 183,31 787,17. 190,2. 794, 11. 19 | Data 
est constitutio indictione aliqua secunda (188, 10. 193, 1), 
i.e. aut a. 539 (Zachariae olim) aut a. 554 (Zachariae 
nunc) lilud suadet quod Johanni ler missa esse dicitur 
(180, 4), hoc quod Strategius plus quindecim annis ante 

magistratum aliquem gessisse perhibetur, quem annis 
536 et 537 comitem sacrarum n fuisse accepimus 





(nov. XXII subscr. CV. CXXXVI inser.. At comitem 
5. l. Strategium tum fuisse non dicitur p. 188,10; quem 
praefecti potius Augustalis munus ante a. 524 gessisse 
putaverim (cf. Zeitschr. d. Sav. St. XV 311). ,,De Ana- 
stasianis temporibus tamquam dudum praeteritis* loqui 
lustinianum (188,1) non concedo; certe er eius verbis 
colligi non potest triginta ser potius quam unum et viginti 
annis post Anastasii mortem legem latam esse. Quamobrem 
intra Sept. a. 538 et Aug. a. 539 constitutionem 
emissam esse iudico. 





100* 


II. 
APPENDIX CONSTITUTIONUM DISPERSARUM. 


L 
DE ADSCRIPTICIHS ET COLONIS. 


Imp. Iustinianus Aug. Dominico praefecto. 5 
(Praefatio.) Adierunt nostram serenitatem Lugdunensium habitatores et hoc nos docuerunt: quia 


ante proposuimus legem, per quam iussimus adscripticios vel colonos commiscentes se liberis mulieribus 
procreare filios ad similitudinem liberorum, [et] ex hoc detrimentari fundos et eorum functiones, receden- 


tibus agricolis velut ex utero libero procedentibus. 


CAPUT I. 


Et hoc corrigentes sancimus, secundum veterem legem de adscripticiis et colonis constitutis agricolis 10 
"rue nascitur adscripticium et colonum fieri; sed si sola fuerit mulier libera constituta cum procreaverit 
lios, tunc ergo nullo modo patimur laedi ex hoc penitus liberum uterum, ut quae talis mulier tali viro 
sociata fuerit, neque adscripticio neque colono; in hoc tantummodo casu obtinente lege. Sancimus ergo 
generalem legem, ut qui ex adscripticio et colono natus est patris naturam sequatur. $Sic ergo et indem- 
nitas fisci collatoribus erit, parens carissime. Hoc ergo medentes praesentem dispositionem disposuimus, 15 
quam observare tuam celsitudinem sancimus in omnibus Illyricianis partibus, ut non exinde deminutio 
aliqua dominis inferatur. 
de λείων, Tua igitur gloria quae nobis visa sunt et per hanc legem divinam significantur 
effectui mancipare festinet, multa imminente decem librarum auri qui eam violaverit aut concesserit vio- 
landam. Dat. VIL. id. April. CP. imp. dn. Iustiniani (pp.) Aug. anno XIV. Iustino (vc.) cons.  [a. 540.] 20 





II. 


IUSSIO IUSTINIANI IMPERATORIS PRO PRIVILEGIO CONCILII 
BYZACENI. 


Imperator lustininnus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Uuandalieus Afri- 
canus (pius) felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Daciano metropolitano Byzacii et omni 25 
concilio Byzaceno. 


Restitutus et Heraclius reverendissimi viri omnium quodammodo vestri concilii sacerdotum non rela- 
tionem tantum sed ipsam visi sunt adtulisse praesentiam; relucebat namque in eis puritas vestrae aucto- 
ritatis et vitae. Nec solum ecclesiasticis causis sed totius provinciae utilitatibus profuerunt, dicentes et 


App. I est in Iul? (contulit Girard), eiusdem Utin. et Trivulz,, praeterea in lege Romana canonice compta 
(cod. Paris. 12448 [1] contulit Krüger). 
App. II est in. Iul. Utinensi (contulit Haenel), ed. Pithoeus p. 23'1 codice usus ignoto. 





4 ascriptieiis Jul? (sic semper) de scriptitio et colono | et om. i || signifieantem Jul? 7, corr. Kroll (significata 
ex fine nouellae / | 5 Dominico pp. Illyrici coni. Miraeus|| | .Miraeus) || 19 effectu 7 || muleta 7 | imminentem ZuZ? 7 ἢ 
6 adierunt Kroll et Skutsch] docuerunt libri|ligdinensium | 20 subscr. dat. sub id. (d. /) aprilis constantinopoli 
Iul», ligdiniensium 7 | 7 legem] Cod. 11, 48, 24 cf. nov. | (-lim 7) imp. dom. nn. (dnen./) iustiniano aug. anno 
CLXII c. 2 || commiscentibus Jul? ]| mulieribus om. / | (an. Jui?) iustino (austino 1) consule Jul ] || 22 hic 
|| 8 proquare / || filios] liberos / | et del. Skutsch | 9 proce- | habetur iussio U/in.|| privilegio Pich.] priuilegia Utin. 
dentes Jul? | 10 et hoc ἢ ex hoe Zu? | 11 quod nascitur | privilegiis ZacA.| 23 Uizaceni Utin. Pith. (idem v. 26) 
om. 1 || fierieri 2| 12 utque Zul.? 1} 13 adseriptio /^ | non | || 24 gottious Utim. Pith. || 27 hereacleus Utin. || quod 
fuerit Zachariae (ὡς τῆς τοιαύτης γυναικὸς τοιούτῳ | ad modum Utin., quod ad modo Pith., corr. Zachariae 
ἀνδρὶ συζευχϑείσης) | 14 generali lege coni. Zachariae|| | || 28 ipsam Zachariae] sua Pith. (Utin.) | usi. Utin. | 29 
15 fisci Zachariae] fisco Jul.?, a fisco et 1 || hoe Kroll] in | et post dicentes om. Pith. 

hoc Zu? 1 | posuimus / | 16 quem Zu.?/ | diminutio / | 18 





— o tv——"—Ó 











197 App. III IV 


uae ἃ nostra sunt mansuetudine conferenda. Unde precibus eorum 
universa respondimus; et quantum apud nos eorum legatio valuit, 
uaecumque igitur ad privilegia vestra vestrique concilii pertinent, 
rate igitur divinam misericordiam, ut et nos reipublicae et ipsam 


IUSSIO IUSTINIANI 





quibus iam beneficiis gaudeatis et 
summa cum benignitate susceptis 
ipsa testatur exhibitio praestitorum. 
iuxta veterem firmamus disciplinam. 
nobis servet incolumem, et quos a iugo subripuimus 





volumus erigamus. Dat. prid. non. Octob. CP. imp. dn. Iustiniani (pp.) Aug. anno XV. ἴα. 541.] 
1Π. 
IUSSIO IUSTINIANI IMPERATORIS PRO PRIVILEGIO CONCILII 
BYZACENI. 


Imperator Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus (Alanicus) Vvandalicus 
Africanus (pius) felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Daciano metropolitano Byzacii. 


Semper nostrae serenitati cura fuit servandae vetustatis maxime disciplinae, quam nunquam con- 
tempsimus, nisi et in melius augeremus; praesertim quotiens de ecclesiasticis negotiis contingit quaestio, 
quae patrum constat regulis definita; immo adventu superni numinis inspirata, quia constat esse caelitus 
constituta quicquid apostolica decernit auctoritas. Hinc est quod in Africanis quoque conciliis illa volumus 
reservari quae antiquitas statuit et sequentium oboedientia custodivit atque in nostrum usque saeculum 
intemerata perduxit. Nullus inter primates illud sibi privilegium vindicet quod accepisse non legitur, nullus 
adripiat quod habuisse iugiter non probatur; nec de rescriptis ad unius suggestionem promeritis aut de 
— consuetudinem violantibus cuiuslibet sibi blandiatur ambitio. lllud pro lege servandum est, quod 
conciliis definitum servavit devota posteritas; nam quae quis in praeiudicium statutorum quibuslibet rebus 
ha aig corrigenda pe quam imitanda censemus. Si quid igitur metropolitano Karthaginis vel pri- 
matibus Numidiae vel Byzacii conciliorum auctoritas praestitit et inoffensa consuetudo servavit, hoc sibi 
quisque optet, hoc vindicet, hoc nostra speret sanctione firmari. Nos tutores tantum sumus vetustatis et 
vindices; nec deerit ecclesiastica vindicta vel nostra in eos, qui aut ambitiosa superbia aut subrepticiis 
postulationibus antiquitatem temerasse docebuntur, quoniam ad divinitatis tendit iniuriam, qui sanctorum 
patrum constituta contemnere ac violare non metuit, sancte ac religiimimo paier. Beatitudo itaque tua, 
quae per hanc divinam pragmaticam sanctionem nostra statuit aeternitas, effectui ὑπο TE observarique 
procuret. Divinitas te servet per multos annos, sancte ac religiosissime pater. Dat. . kal. Novemb. 
imp. dn. Iustiniani anno XVI. [a. 542.] 





IV 


ΠΕΡῚ TOY MHAENA MHTEYEZOAI ἘΠῚ IAIQTIKAIS H 
AHMOZIAIS HPO9AZESIN. 
Ὁ αὐτὸς βασιλεὺς 
Τὸ στρατιωτικὸν ἡμῖν ἡ πολιτεία διὰ τοῦτο τρέφεε .... 

1 Μηδεὶς τῶν ἀρχόντων ἢ τῶν λογοθετῶν ἢ τῶν ἄλλων τῶν τὰ δημόσια πραττόντων μητευέτω οἶκόν 
τινος προφάσει δημοσίων ὀφλημάτων, ἀλλ᾿ εἴπερ οἴεται τοὺς ὑπευθύνους ἔνδον τῶν οἴκων 
ὕπτεσϑαι, δημοσίοις κεχρήσϑω προσώποις πρὸς τὴν τοΐτων ἀναζήτησιν" καὶ εἴπερ εὗρεν 
αὐτούς, δημοσίᾳ παραγέτω καὶ τὴν εἴσπραξιν ποιείσϑω μηδαμῶς τοῖς οἴκοις παρενοχλῶν. εἰ δὲ 
καὶ στρατιωτικῆς δεηϑείη βοηϑείας πρὸς τὴν ἐξάνυσιν τῶν δημοσίων, μὴ κεχρήσϑω νεολέκτοις 
στρατιώταις πρὸς τοῦτο, ἃ τοῖς ἐν πράγμασι τετριμμένοι καὶ τὴν πολιτικὴν τάξιν ἐπιστα- 
μένοις καὶ τὴν εἴσπραξιν οὐκ ἐν τοῖς οἴκοις, ἀλλὰ 

καϑοσιώσεως. 


App. III extat in lul. Utinensi; ed. Pithoeus p. 291 e codice ignoto. 
App. IV epitome extat apud Ath. 20, 5. 


δημοσίᾳ ποιουμένοις μετὰ τῆς πρεπούσης 





IV. 


NE QUIS METETUR OB OCCASIONES PRIVATAS AUT 


PUBLICAS. 
Idem imperator ... 


KExercitum nobis res publica ideo alit ... 

1 Nemo magistratuum aut rationalium aut ceterorum qui publica tractant metato domum cuius- 
quam propter debita publica, sed si debitores intra. domos abscondi existimat, publicis utatur personis 
ad eos indagandos ; atque si eos invenit, publice —— et exactionem faciat nullo modo domos mole- 
stans. Si vero eliam militari indigeat auxilio publicorum exactionem, non utatur ad hoc militibus 
modo conscriptis, sed eis qui in rebus triti sint et rei publicae ordinem cognitum habeant et exactionem 
non in domibus, sed publice faciant cum debita devotione. 





4 iusta Pith. | 5 Vandalicorum Pith. | ultra Zachariae] 
ultro Pith. ( Utin.) | 8 idem alia iussio Utin. alia iussio Pith. 
| privilegio PitA.] priuilegia Utin., privilegiis Zach. | 9Viza- 
ceni Pith. (Utin.) idem v. 11.22 | 10 Anticus] atthieus Utin. 
Alanieus Pith.| 14 constant coni. Skutsch || adventu (vel 
obventu) ZacA.] abventu Pith. (Utin.) | 19 constitutum 
coni. Zach. || discernit Utin. | 19 cuiuslibet Kro//] quibus 





libet Pith. (Utin.) | 20 posteritas Zach.] prosperitas Pith. 
(Utin.) | 23 optet, sibi vindicet Pih. | 27 observareque 
Pith. (Utin.), corr. Kroll (at cf. bull. corr. hell. XVII 
5047.18) | 29 XV an XVI Utin. incertum ἢ 34 τὸ] τῷ 
cod. | zzv cod. | 36 sí περὲ τόταε cod., corr. Zach. | 
37 εὗρεν Kroll] svgov cod. || 39 xexoía2 cod. ἢ 40 
τετριμένοις cod. 


Yvandalorum, ultra florem felicitatis antiquae sicut 5 


10 


20 


25 


30 


90 


40 


198 


9 Καϑόλου δὲ πᾶσι προαγορεύδε ἡ διάταξις ἐπὶ προφάσεσιν ἰδιωτικαῖς στρατιώταις μὴ κεχρῆσϑαι ἢ 
τὴν οἱανοῦν δὲ αὐτῶν ἐπαγαγεῖν μεϑοδείαν τισίν" εἰδότων τῶν τοιοῦτό τε πράττειν ἐπίχει- 
ρούντων, ὡς καὶ πάσης ἀγωγῆς, ἣν ἄν c εἰκὸς ὃ νόμος αὐτοῖς ἐδίδου κατὰ τῶν εὐθϑυνομένων, 
8 ἐκπεσοῦνται δὲ αὐτὴν καὶ μόνην τὴν ἐγχείρησιν. Τοὺς δὲ ἀφοριζομένους στρατιώτας εἰς 
ἐξάνυσιν δημοσίων παρακελεύεταε πάσης σπορτούλων ἀπέχεσϑαι λήψεως καὶ μηδὲν καϑόλου 
4 παρά τινος λαμβάνειν, ἀλλὰ ταῖς οἰκείαις ἀρκεῖσϑαε σιτήσεσιν. Τὴν δὲ τῶν εἰρημένων πάν- 
vOv παραφυλακὴν τοῖς κατὰ τόπον ἐπισκόποις τ καὶ ἄρχουσιν ἐπιτρέπει. 

D Πρὸς τούτοις ἀπαγορεύει τοῖς ἄρχουσι καὶ παντὲ ἑτέρῳ οἶκόν τινος μὴ καταλύειν προφάσει τοῦ 
ἀνανεῆσαι κατὰ τοῦ δεσπότου τοῦ οἴκου, δίχα μέντοι καινοτομίας καϑ' ἑτέρου γενομένης" τῷ 
τοῦτο πράξαντι τὴν κατὰ τὸ διπλάσιον ἔκτισιν τῆς ζημίας τῆς γενομένης τῷ δεσπότῃ τοῦ οἴκου 
καὶ ποινὴν δέκα χρυσίου λιτρῶν Mrs ria gi καὶ βασιλικὴν ἀγανάκτησιν" τούτων παραφυλατ- 
τομένων ὑπό v6 τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν τὰ δημόσια πραττόντων. ᾿Εγράφη .... 


App. V DE METAXA 








V. 
ΠΕΡῚ METASZHZ. 


Χρὴ τὴν μέταξον τοὺς κομμερκιαρίους πρὸς τοὺς βαρβάρους πραγματεύεσθαι ιε΄ νομίσμασε τὴν λίτραν 
καὶ μεταπωλεῖν τοῖς μεταξαρίοις ἢ τοῖς ἄλλοις οὐ πλέον καϑαρὰν δίχα σφηκώματος ἢ ἄλλης 
προσϑήκης ἢ ῥύπου. Εἰ δέ τις πρὸς βαρβάρους μὴ ὧν κομμερκιάριος πραγματεύσηταΐ τε καὶ 

ἕταξον ἐκεῖϑεν ἀγάγῃ, δύναται αὐτὴν ἀφαιρεῖσϑαι ὁ κομμερκιάριος, καὶ ὃ πραγματευσάμενος 
ἡμεύεται καὶ διηνεκῶς ἐξορίζεται. — Ei δὲ ὃ κομμερκιάριος ἢ ὃ μεταξάριος ὑπὲρ τὸ ῥηϑὲν ποσὸν 
πωλήσῃ ἢ ἀγοράσῃ, ὁμοίως τεμωρεῖται. 

Χρὴ δὲ τοὺς πραγματευτὰς τῶν τοιούτων ἐγγύας διδόναι τῇ πολιαρχίᾳ, ὡς οὐ πωλοῦσε κρύφα ἀλλὰ 
δημοσίᾳ πᾶσαν ἣν ἔχουσε πραγματείαν" ἐπεὶ τιμωροῦνται. “Χρὴ δὲ κατὰ ταῦτα λογίζεσϑαι τῷ 
δημοσίῳ τὴν τιμὴν παντὸς τοῦ ὁλοσηρίκου παρὰ τοῦ κόμητος τῶν λαργιτιόνων τοῦ διδομένου 
παρ᾽ αὐτοῦ τῷ mee Ὁ δὲ ἀγοράσας ὑπὲρ τὸ ταχϑὲν ἀναγκαζόμενος δοῦναι προσαγγέλλεε 
τῷ πράτῃ καὶ τὸ διπλοῦν ἀναπράττει" λοιπὸν γὰρ ὃ πράτης τὰ λεχϑέντα πείσεται. 


pp. V. Epitomen servavit anon. cod. Bodl. 3399 fol, 58, quam ed. Zachariae anecd. 263 adn. 46 et ed. 
nov. 1I 293. 





9 Omnino autem omnes vetat constitutio ob occasiones privatas militibus uti aut ullum cuiquam 
per eos dolum parare; scientibus qui tale aliquid facere conantur se etiam omni actione quam fere lea: 
8 eis dabat contra debitores privatum iri ob ipsum solum conatum. Milites autem ad exactionem publi- 
corum delegatos iubet sportulis accipiendis omnino abstinere ac nihil omnino a quoquam accipere, sed 

propriis contentos esse annonis, Eorum autem quae dicta sunt omnium custodiam et episcopis et 
magistratibus locorum committit. 

b Praeterea vetat magistratus et ceteros omnes domum cuiusquam destruere nisi propterea, ut 
cum domus domino renovet(?), ita (amen ut novo opere alius non offendatur ; ei qui hoc fecit damni domus 
domino illati per duplum restitutionem et poenam decem librarum auri imponens et imperatoris iram ; 
his observandis et a magistratibus et ab iis qui publica tractant. | Scripta est ... 





y. 
DE METAXA. 


Oportet metaxam commerciarios a barbaris emere quindecim solidis libram et rursus vendere meta- 
caris aut ceteris non. pluris puram sine sphecomate aut alia appendice aut sordibus. δὶ quis autem 
qui non est commerciarius a barbaris emat quid metacamque inde importet, potest eam auferre commer- 
ciarius et emptor bonis ademptis in perpetuum expellitur. Sin autem commerciarius aut metazarius supra 
dictam quantitatem vendat ematve, similiter vindicatur. 

Oportet autem talium negotiatores vades dare praefecturae urbis, se non clam sed publice vendere 
omnia quaecunque vendunt; puniuntur enim, Oportet autem secundum haec fisci rationibus inferri a 
comite largitionum omnis holoserici pretium quod ab eo fisco datur. Emptor autem qui supra statutum 
dare coactus est litem intendit venditori et. duplum reposcit; tum enim venditor quae dicta sunt patietur. 





1 προφεύσεσεν cod. | 2 μεϑοδιὰν cod. | 3 ἣν ἂν às 
εἰκὸς Zach.] ἢ ἀνανεώσει xos cod. | 4 ἐγχειρίσιν cod. 
| 5 σπορτούλλων cod. || 6 σητήσεσιν cod. || 9 locus 
corruptus ; ἀγανακτῆσαι Zach. cl. ' Enantiophané in B 
1812 Hb. ἀνερευνῆσαιε Skutsch. | Possis (si. μὴ) προφ 
τοῦ ἀνανϑῶσαι μετὰ τ. Ó. || — —— Zach.] γενομένου 
cod. Cf. που. CLXV || 11 ἐπιτιϑεῖσα supplevi, ἐπάγει 





vel ἐπάγουσα Heimbach || ἀγανάκτισιν cod. | 12. eodem 
fere tempore quo nov. CX VÍ datam esse putat Zachariae 
|| 16 σφικώματος Bodl. || 22 απ éxeivo«ys? || 23 ὁλοσηρή- 
xov Bodl. || λαργητεόνων Bodl. | 25 Inter annos 540 et 
547 legem a Iustiniano latam esse probat Zachariae mém. 
de l'acad. de St. Pétersbourg VII 9 (1865) n. 6. 











CONSTITUTIO PRAGMATICA 199 App. VI. VII 1—5 





VI. 


(Imp.) Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus (Germanicus) Anticus (Alanieus? Vvandalicus 
Africanus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Paulo pp. Africae. 


Peruidimus scribere tuae magnitudini, ut neminem de colonis qui temporibus Vvandalorum de pos- 
sessione egressi sunt et inter liberos commorati sunt, iterum attrahi et ad colonatus condicionem iterum 
reduci; quia volumus eos sicut temporibus Vvandalorum erant, sic et modo sint, Insuper autem de cetero 

uicumque suam contempserint terram et ad alienam se ducere voluerint, eos restituere iubemus. Dat. 

id. tembris Constantinopoli imp. dn. lustiniani (pp.) Aug. (anno XXVL) post cons. ἊΣ S 
a. 552. 





anno ΧΙ. indictione prima. 


VII. 


1 Ut omnia firma sint, quae Amalasuinta vel Atalaricus vel Theodatus concesse- 
runt. Pro petitione Vigilii venerabilis antiquioris Romae episcopi) quaedam p esse censuimus 
ad utilitatem omnium inentia, qui per occidentales partes habitare noscuntur. Inprimis itaque iubemus, 
ut omnia quae Atalaricus vel Amalasuinta regia mater eius vel etiam Theodatus Romanis vel senatu 
poscente concesserunt, inviolabiliter conserventur. Sed et ea quae a nobis vel a piae memoriae Theodora 
Augusta quondam coniuge nostra conlata sunt, volumus illibata servari, nulla cuicumque danda licentia 
contra ea venire, quae a praedictis personis pro quibuscumque rebus vel titulis data vel concessa esse 
noscuntur; excepta videlicet donatione ἃ Theodato in Maximum pro rebus habita Marciani, ex quibus 
dimidiam portionem Liberio viro gloriosissimo dedisse meminimus, reliqua dimidia Maximo viro magnifico 
relicta; quas apud utrumque firmiter manere censemus. 


2 Ut per Totilanem factae donationes omnes irritae sint. Si quid 8 Totilane tyranno 
factum vel donatum esse irvenitur cuicumque seu cuicumque alio, servari vel in sua firmitate 
manere nullo modo concedimus, sed res ablatas ab huiusmodi detentatoribus antiquis dominis reformari 
praecipimus. Quod enim per illum tyrannidis eius tempore factum esse invenitur, hoc legitima nostra 
notare tempora non concedimus. 


8 Nemini noceat in captivitate degentium amissio instrumentorum. Licet enim 
generali lege — est, ne instrumentorum amissio dominis, pro quibus instrumenta conscripta sunt, 
quodcumque p dicium rerum possit inferre, tamen specialiter etiam per illa loca hoc renovare censui- 
mus, cum sciamus per di itates et hostiles pervasiones tam in ipsa civitate Romana quam in 
aliis locis hominibus instrumenta perisse. Ne quam igitur ex hoc quicumque patiantur calumniam aut ali- 
quod sustineant detrimentum, sancimus ut instrumentorum quidem amissionem vel corruptionem nullum 
praeiudicium pro domino vel possessione (vel» pro credito dominis rerum vel possessoribus aut creditoribus, 


pro 
Aug. anno XXVIII. pc. Basilii vc. anno XIII. 


quibus instrumenta conscripta fuissent, inferre. Pragmatica dat. id. Aug. CP. imp. dn. lustiniani pp. 


[a. 554.] 


4 Sed et si quis res absentis vel etiam capti, forsitan greges, per suam aut cuiuslibet auctoritatem 
invasit vel petendo eas tenuit, reverso eo vel liberato sine ul!a dilatione iubemus restitui ipsi vel etiam 


heredibus eius. 
ritas suggerit. Anno die et cons. ss. 


5 Non praesumat quis alienum. Quia autem verisimile putamus diversos t 
alienasse hominibus vel officium quodcumque gerentibus vel aliam a 


res suas per metum 


Et si forte ille fatale munus subiit, etiam heredibus eius restituatur, (ut) legum aucto- 


nidis tempore 
otila commissam 


App. VI extat in Iuliani codice Utinensi fol. 927, unde edidit Haenel Ber. d. Süchs. Ges. 1852 p. 15 et 


lulian. p. 225. 


App. VII extat in Iuliani Parisino (P), Mediolanensi Trivulziano (M), Utinensi (U), ex quibus post. Miraeum 


et Pithoeum edidit Haenel Iulian. p. 185. 





2 Flavius] pius cod. | guttieus cod. || bandalieus affri- 
eanus cod. | 3 triumfator cod. | 4 ut del. Zachariae 
(— ὥστε) || bandalorum cod. mi, v er b m? (idem 6) | 

iones cod. || 5 atrahi cod., retrahi coni. Zachariae 
| eonditione cod. | 6 redduei cod. m* | 7 contemserit 
cod. | 8 imp. domnus iustinianus cod. | ὁ esl fli basili 
anno XII indiet ter prima cod., corr. Zachariae | 11 
amalaeuneta P, amalaeynta M, malauneta U | a i- 
eus PM | teudatus P, teodatus M | 12 petitionem MU 
| vigili PMU || episcopi add. Miraeus || essent U || 14 
attalarieus P, athalaricus M, adalarieus U | amalasuintha 
P, amalasiuntha M | teodatus P, teudatus M || senatui 
poseenti coni. Zachariae | 15 concessa sunt PMU, corr. 
Pithoeus | et om. U | teodora P ἢ 16 coniugem nostram 
U | illiuata P | servare PM | nullam U ἢ quieumque {7 " 
[data MU | 17. eam U ἢ praedictas personas PMU || vel 
prius om. MU || 18 exeepta] ex prioribus exeepta U ἢ 
teodato P teudato M | pro? | abita PM | 19 memine- 
mus M | reliquam U | dimidiam PU | 20 relicto U || 
utriusque P | censuimus P cessimus U | 21 pro P | 
factas PMU ἢ omnes om. M | inritae U ἢ sunt 4 | toti- 
lanem P | 22 faeto P| invenitur esse 27} cuique alio 





P, alii Beck ἢ 23 nullum PM | ablata ὕ | detentoribus 
U| dominus P| reformare M ἢ 24 eius ἀεὶ. Skutsch ἢ 
26 degentium Kroll] gentium PMU || enim] etiam anony- 
mus, malim iam || 27 generale leges profectum est U. Cf. 
Cod. 4.21, 5. 10. 21 || inseripta U | 30 nequaquam PMU, 
corr. Haenel | faeiantur P patitur M paciatur U | 31 susti- 
neat PMU | sanecimus U | ut om. U | nullus P | 32 dominio 
Skutsch | vel add. Beck, prove Zachariae || 33 instrumento 
P | fuisse PM | pragmatum PM, pragmat. U | CP.] const. 
P eonstant. M cons. U || dn.] dom. nro. P domn. n. M 
domino nostro U/ | iustiniano P-MU ἢ pp.] pio pp. PM ἢ 
34 pe. om. M | basili PM, bilisari U | uic. PU ἢ XIII. 
M] XIV P, XII U | 35 absentes U | capiti U || 36 libe- 
ratos in ullam dilationem U | iuuemus P || 37 et et 
etiam heredibus eius del Zachariae restitui scribens 
cum Beckio; rectius vel etiam heredibus eius v. 36 dele- 
veris (Skutsch) | ut add. Zachariae | legis P | 38 sub- 
gerit M | consl. P consul. M consoles U | 39 qui PMU 
| uirisimile MU | ponamus P potamus M | diuerso P 
| tyrannides U'| 40 permetuunt PM | vel om. M || quo- 
que et alia codd. | a tutela P at tutela M adutela. U 
| commissam] comissa uel U 


10 


20 


30 


35 


40 


App. VII 5—12 


900 


CONSTITUTIO PRAGMATICA 





actionem vel potentiam vel gratiam apud eum habentibus, sive venditione vel quibuscumque contracti titulis, 
modo vero quod factum est prius rescindi desiderare, utpote per violentiam vel per metum tyrannici tem- 
poris factum, sancimus omnibus esse licentiam sui recipiendi sive vindicandi vel possessionis à iudice ad- 
ipiscendae, pretiis tantummodo videlicet restitutis, quae tamen eo qui se dedisse perhibet adprobante vera- 
citer constiterit exsoluta, nec aliquo postea modo vel fraude subtracta vel ab eo recepta; cum non absque 5 
ratione esse putamus, multa tunc temporis per metum vel violentiam facta esse, quae nostris temporibus 
rescindi exposcit iustitia; poena videlicet instrumentis inserta propter praedictas sanctiones modis omnibus 


quiescente. Dat. sub die anno et cons. ss. 


6 De tempore póstliminii, id est post captivitatem. Cum autem deo propitio nostro 
imperio sint omnes restituti, sancimus pro nostrarum legum auctoritate triginta nec non et quadraginta 10 
annorum praescriptionem, alias insuper legibus « « « locum habere et suam tenere per omnia firmitatem, 
his dumtaxat temporibus, quae ab adventu tyrannorum bellica confusio comprehendit, nullatenus in prae- 


scriptionum curriculis imputandis. 
Basilii vc. anno XIII. 


Dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVIII. pc. 


[a. 554.] 


1 Ut instrumenta inrita (non) revocentur. (Cum autem) cognovimus, dum hostilis ferocitas 15 


Romanam civitatem vel alias obsideret, diversos contractus esse factos inter Romanos 


qui obsidebantur 


vel etiam instrumenta conscripta, in praesenti vero quosdam praedictos contractus rescindere vel etiam 
instrumenta irrita revocare, sancimus, etsi postea per hostilem incursionem huiusmodi documenta peri- 
erunt, nullam esse licentiam quae facta sunt infirmandi, sed omnes contractus obsidionis tempore factos 


in sua firmitate durare, instrumentis etiam competentem vim habituris et nullo 


per eorum amissionem 


dominis praeiudicio generando. Quod enim rite perfectum est, per fortuitos belli casus subverti subtili- 


tatis non patitur ratio. Dat. anno die et cons. ss. 


8 Derebus mobilibus vel immobilibus. 


Res insuper mobiles vel immobiles seseque moventes, 


quas & Theodorici regis temporibus usque ad nefandissimi Totilae superventum quocumque iure vel titulo 


Homani possedisse noscuntur per se vel usufructuarias vel alias personas, 


r quas unumquemque prae- 


cepit possidere, in posterum sine aliqua concussione apud eos servamus, eo videlicet ordine, quo per prae- 


dicta tempora easdem res possedisse noscuntur. 


Dat. anno die et indict. ss. 


9 Pro immunitate tributorum. Ne autem tributorum exactionis intuitu habitatores patiantur 
molestias quascumque provinciarum, sancimus nullius maioris dignitatis officia pro exigendis functionibus 
dirigi, sed per provinciarum iudices et eorum officia « * « quodcumque damnum collatores sustinere pro 30 
tributorum videantur exactione; licentia non deneganda maioribus iudicibus et eorum officiis, si minus 
inlatae fuerint functiones, ipsos iudices et eorum officia convenire, et quod minus est inlatum exigere, ut 


tum publicae rationes quam collatoris utilitas procuretur. 


10 


De confirmatione absolutionis tributorum. 


Dat. anno die et cons. ss. 


Ipsarum enim functionum solutionem per 


20 


25 


consueta loca vel tempora solemniter praecipimus fieri, nulla innovatione per hostilem adventum solutioni 35 
tributorum penitus inferenda, sed pro sua consuetudine vel nostrorum beneficiorum tenore sive ad arcam 
sive in provincia unumquemque solutionem in posterum etiam celebrare. Dat. anno die et cons. ss. 


11 Ut leges imperatorum per 


rovincias ipsorum dilatentur. 


Iura insuper vel leges 


codicibus nostris insertas, quas jam sub edictali programmate in Italiam dudum misimus, obtinere sancimus. 
Sed et eas, quas postea promulgavimus constitutiones, iubemus sub edictali propositione vulgari, (et) ex 
eo tempore, quo sub edictali programmate vulgatae fuerint, etiam per partes ltaliae obtinere, ut una deo 
volente facta republica legum etiam nostrarum ubique prolatetur auctoritas. Dat. anno die et cons. ss. 


12 


De suffragio collatorum. Provinciarum etiam iudices ab episcopis et primatibus uniuscuiusque 


regionis idoneos eligendos et sufficientes ad locorum administrationem ex ipsis videlicet iubemus fieri pro- 
vinciis, quas administraturi sunt, sine suffragio, solitis etiam codicillis per competentem iudicem eis prae- 
standis ita videlicet, ut si aliquam collatoribus laesionem intulisse inveniantur aut supra statuta tributa 





1 grauam U | uenditiones PU] uinditionis sive do- 
nationis M, corr. Pithoeus, venditionis Haenel || con- 
tractus Zachariae|| titulos PM, titulo U | 2 uel P] aut 
MU | tyrannieis U | 3 possessiones codd. || 4 praeciis M 
|| quae] qui P | 5 aliqui U || 6 potamus M || temporis 
Kroll] tempore libri | " iustitiam U || an actiones? | 8 
et om. U || 9 tempora codd. | post liminum P, postlimi- 
nium 2M || est om. P || eaptiuitate P || dum MU || nostri 
imperii U | 10 auctoritatem U|| 11 persceriptionem U || 
aliis coni. Skutsch | cognitas suppl. Zachariae, an defi- 
nitam? | sua U || 12 ad PM || aduentum MU || confu- 
sione U|| perscriptionem U | 13 CP.] const. PM, cons. 
U | dom. nn. iustiniano pp. P, domm. n. iustiniano po. 
M, dom. nostro iustiniano po. U| aug. om. MU || anno 
XVIIL U| 14 basili PM, basilium U | vo. om. U || 15 
rubr. om. M || non add. Zachariae (Osenbrüggen) | cum 
autem addidi|| hostiles MU || 16 obsiderit M, obsederet 
U || contractos M, contractores U || factus P || obsedeban- 
tur U | 17 contractos U || 18 irrita om. MU || pro U | 
19 ea firmandi U ez corr. | omnis M || eontractos U | 
faetus M | 20 habituri P || et U] sed PM | nullum — 
praeiudieiüm generandum codd., corr. Zachariae || 21 
enim] domini P | fortuitu U| belli casus subverti Za- 





chariae] belli casus uerti P, bellica subuerti M, bellica 
subuertis U | 22 et cons] et consl. PM, consulibus U 
| 23 rubr. om. U, de res mobiles uel immobiles PM || 
24 theuderici U| tutele P|| 25 unusquisque Zachariae. 
Mihi praecepit corruptum videtur || praecipit U || 26 con- 
eussionem U | quo] quod codd. | 27 possedere M || et 
indiet.] in. d P| ssta M || 28 exactiones PM, exactione 
U | instituitu U|| 29 nullus MU || 30 excidit verbi causa 
exactionem fleri, ne (sim. Zachariae) | quocunque damno 
U || 31 licentiam non denegandam PU | officii U ἢ 32 
et prius om. U || exegere. .M || ut tam Osenbrüggen] et 
tam PU, aetiam Μ || 33 pupliee M || rationis Zaenel || 
eonlatores U || cons.] constit. U || 34 absolutis codd., ac 
solutione Haenel | 35 nullam innouationem U || aduen- 
tus U || 36 inferendas U || consuetudinem U || beficiorum 
M || aream U || 37 provinciam ΜΠ) || die om. P || consl. 
PM, constit. U/ || 38 vel] et U || 39 inserta U || edicta libro 
grammate M || italia U || optinere P || 40 edictale propos. U 
|| et add. Pithoeus || 41. quas ubedictali M || programma 
aeuolgatae P | optinere P | 42 re pupliea P| ibique U 
| eonsl. PM, constitut. U || ssto .M || 43 de suffra colla- 
tores U || ab] ad M || 45 solitis Krol/] litis codd. || iudicis 
om. eis U|| 46 lesiones U 


m 


0 


801 App. VII 


aliquid exegisse, vel in coémptionibus mensuris enormibus aliisque praeiudiciis vel gravaminibus aut iniquis 
solidorum ponderibus possessores damnificasse, ex suis satisfaciant facultatibus. Quod etiam si quis de 
administratoribus aut actionariis de praeteritorum nefandorum tyrannorum tempore fecisse invenitur, ex 
suis facultatibus ei, a quo abstulit, restituere iubemus, cum nos indemnitatem subiectorum undique volumus 
procurari. Dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVIII. pc. Basilii vc. anno XIII. [a. 554.] 5 
13 Ut proprietas unicuique restituatur. Cum autem cognovimus, inimicis deo propitio diversis 
expulsis provinciis quosdam greges invenientes ab illis relictas [et] suo eas vindicare dominio, licet ad alios 
antea pertinebant, sancimus causa discussa, quantum quidem ad eos pertinet, eis praestari. Si quid vero 
ab aliis agnoscitur, dominum sua recipere, quod vero ex certo domino non cognoscitur, inter illos distribui, 
qui με eandem provinciam greges amisisse inveniuntur, divisione pro rata portione scilicet facienda. Dat. 10 
anno die et cons. ss. 


14 Deeo, cuialiquid ablatum est, ut restituatur. Si qui etiam collatorum per occasionem 
tributorum exactionis vel cuiuslibet oneris praetextu aut alio inrationabili modo a quibusdam in auro vel 

in speciebus laesi esse noscuntur, hoc etiam competenter ei, cui ablatum est, iubemus sine ambiguitate 
restitui, ut undique provinciarum habitatores legitime sua recipiant et nostri temporis possint felicitatem 15 
sentire. Dat. anno die et cons. ss. 


15 Deservis, qui tyrannorum tempore liberas duxerunt uxores. lllud etiam praeteritis 
capitulis inserendum esse censuimus, ut, si qui per Gothicae ferocitatis nefandissima tempora servi con- 
stituti liberas uxores inveniantur duxisse, vel etiam liberis hominibus ancillae coniunctae, licentiam quidem 
liberae personae discedendi praesentes nostros mereantur affatus, ancilla videlicet vel servo in domi- 20 
norum suorum iura remeantibus, nullo praeiudicio dominis servorum vel ancillarum ex praeterito tempore 
generando. $i vero in posterum etiam coniugia tenenda esse putaverint, nullum praeiudicium circa liber- 
tatem propriam patiantur, filii vero maternam condicionem sequantur; quod etiam in illis, qui ex tali con- 
iugio nati sunt, obtinere iubemus. Dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVIIL pc. 
Basilii vc. anno XIII. [a. 8541 25 


16 De servis vel colonis ab alio detentis. Servos etiam vel colonos, quos ab aliquo contigit 
detineri, suis restitui dominis una cum medii temporis prole iubemus. Dat. die anno et cons. ss. 


17 De deo dicatis virginibus. Cum autem tyrannicae ferocitatis praesumptionem res etiam inli- 
citas quasi permissas egisse sine dubio sit, sancimus, ut si qui mulieres deo sacratas vel habitum religiosum 
habentes sibi coniunxisse inveniantur, nullam eas tenendi vel dotes forte conscriptas exigendi licentiam 30 
habeant, immo magis nolentes mulieres abstrahantur ac suis iterum monasteriis vel ecclesiis aut sancto 
proposito, cui dedicatae sunt, restituantur. Dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVIII. 
pc. Basilii vc. anno XIII. ἴα. 554.] 


CONSTITUTIO PRAGMATICA 





18 Ne per do pe specierum collatores graventur. Ne vero per coémptiones 
etiam quodcumque collatores detrimentum sustinere inveniantur, sancimus per unamquamque provinciam 35 
illarum fieri specierum coémptionem, quae per eandem provinciam abundare noscuntur; neque enim eius, 
quod ibi non abunde nascitur, coémptionem fieri patimur; pretiis videlicet pro specierum venalitate, quae 
tunc temporis in foro rerum venalium obtinere noscuntur, statuendis, ipsis tamen pretiis specierum uni- 
cuique collatorum in tributorum imputandis exactionem.  Commerciis videlicet navium nullo modo prohi- 
—— ut et noster felicissimus exercitus possit nutriri et collatores aurarias functiones ex abundantium 40 
specierum commercio infundere valeant; distributione coémptionis pro arbitrio tam locorum antistitis quam 
primatum uniuscuiusque (regionis celebranda, ne collatores ex officiorum avaritia per quemcumque modum 
opprimi videantur. Dat. die anno et cons. ss. 


19 De mensuris et ponderibus. Ut autem nulla fraudis vel laesionis provinciarum nascatur 
occasio, iubemus in illis mensuris vel ponderibus species vel pecunias dari vel suscipi, quae beatissimo 45 
papae vel amplissimo senatui nostra pietas in praesenti contradidit. Dat. die anno et cons. ss. 


20 De mutatione solidorum id est monetae. Cum autem scimus, veterum Romanorum prin- 
cipum solidos per illa loca facile inveniri, comperimus autem negotiatores vel alios quosdam propter muta- 
tionem solidorum dispendium aliquod collatoribus nostris inferre, sancimus solidos Romanorum principum 
forma signatos sine permutationis dispendio per omnes provincias ambulare et per eos celebrari contractus; 50 





1 uel inceptionibus U, quoemptionibus P | inormibus 
P, inurmibus M, om. U (cuius hinc non iam omnes affero 
lectiones) | aliis om. M | 5 CP.] const. MU, om. P || dn.] 
dom. nn. P(M?) dom {7 | iustiniano codd. | Aug. om. U 
| pe.] patriei. M | basili PM, basilium U | uie. Ρἢ 7 
et del. Zachariae | 9 agnoscetur P| ex certo Zachariae 
(à eerto R. Schneider) exeepto codd. | 10 rata scilicet 
portione MU || 11 consule PM, constt. U || 12 totum 
c. XIV om. U || eo] eis PM || qui] quis PM || 13 exactiones 
Al aut] u£ P|| 16 eonsl. PM | 17 XIV U et sic dein- 
ceps |18guthieae M, gutice 7] 20 affatus anonymus in marg. 
Pith.] affectus PM, afectu Ü | 21 remeantibus Osenbr.] 
remanentibus PM, manentibus U | 23 fili P | tali cor- 
ruptum iudicat Zachariae. Discermitur inter eos qui na- 
scentur n nati sunt | 24 optinere P| idus U | CP.] 
const. PM, cons. U | dn.] dom. nn. P(M?) dom U | 
iustiniano libri | pp.] pio pp. libri| 25 basili M, ba- 

: Hl. ; 








sali U | uie. P| 26 seruos MU seruo P | vel PU] et M 
| eolonos δὲ detentos libri | seruus P | contegit P[| 27 
unam M || eonsl. PM, consul. U | 28 dicatas uirgines 
PMU | 29 si quis P | 30 eas Osenbr.] eis libri ἢ exi- 
gendi — ae suis om. P vulg. ἢ 31 ac M] ad U ] 32 dat. 
subd. id. M || CP.] const. libri | dom. nro (nn. P) iusti- 
niano libri | pp.] pio pp. PM, pio U | 33 basili PM, 
basiliu U | 34 pro P || collatorum libri | 35 unum- 
quemque P, unamquemque MU | 36 enim om. MU ἢ 37 
habunde M ἢ non fieri M || uenalitatem PM | 38 opti- 
nere P | 40 an arcarias? || habundantium P | 41 anti- 
stites P, antistetis M || 42 regionis addidi (cf. 800, 44), 
civitatis Zachariae ἢ auatia P| 43 consL PM, constit. U 
| 45 occansio P| 46 cons. ss.| consl. sus. P, consl. ss. 
M, consti. ss, U | 41 solitorum M | monite MU | prin- 
cipium P 


101 


902 


eo qui dispendium aliquod pro mutatione solidorum inferre praesumpserit, pro unoquoque solido alterum 


tantum ei, cum quo contraxerit, inferente. Dat. id. Aug. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XXVIII. 
pc. Basilii vc. anno XIII [«. 554.] 


21 Ut pretio satisfaciat de quo tulit quis. Si quis etiam de rebus immobilibus ad alium per- 
tinentibus aliquem ornatum vel materiam abstulisse inveniatur, modis omnibus restituere, vel si iam alicui 
iniuncta sint aedificio, pretio satistacere coartetur, ut undique nostrarum legum conservetur auctoritas. 
Instrumenta etiam, quae ad alios pertinentia forte ab aliis detinentur, prioribus dominis iubemus restitui, 
ut omnes undique nostrarum legum adiutorio potiantur. $i vero instrumentum perisse inveniatur, cuius 
exemplar apud alterum invenitur, utpote duobus scriptis authenticis, prout in contractibus solitum est, ex 
eo, quod apud partem alteram invenitur, aliud conscribi iubemus et parti dari, cuius iam instrumenta 
perierunt, ut competentem possit habere cautelam. Sed et si quis instrumentum alienum sive ipse tollendo 
Sive quocumque casu inveniendo maliguitate vel incendit vel abscondit aut corrupit aut quocumque modo 
habere desierit, tunc quanti interest eius, ad cuius iura instrumenta pertinebunt, is qui dolum fecit satis- 
facere compellitur. Dat. die anno et cons. ss. 


22 Ut annona ministretur medicis et diversis. Annonam etiam, quam et Theodoricus dare 
solitus erat et nos etiam Romanis indulsimus, in posterum etiam dari praecipimus, sicut etiam annonas, 
quae grammaticis ac oratoribus vel etiam medicis vel iurisperitis antea dari solitum erat, et in posterum 
suam professionem scilicet exercentibus erogari praecipimus, quatenus iuvenes liberalibus studiis eruditi 
per nostram rempublicam floreant. Dat. die anno et cons. ss. 


28 Ut civiliter inter se causas audiant. Lites etiam inter duos procedentes Romanos vel ubi 
Romana persona pulsatur, per civiles iudices exerceri iubemus, cum talibus negotiis vel causis iudices 
militares immiscere se ordo non patitur. Dat. die anno et cons. ss. 


24 ,Ut mutationes in suo statu stent. Rei publicae permutationes etiam vel comparationes sive 
competitiones cum publico factas usque ad adventum sceleratae memoriae Totilae in sua firmitate serva- 
mus, Si tamen nulli aliquid alio possidenti competit. Dat. die anno et cons. ss. 


25 Ut fabricae publicae serventur. Consuetudines etiam et privilegia Romanae civitatis vel 
publicarum fabricarum reparationi vel alveo Tiberino vel foro aut portui Romano sive reparationi formarum 
concessa servari praecipimus, ita videlicet, ut ex isdem tantummodo titulis, ex quibus delegata fuerunt, 
praestentur. Dat. die anno et cons. ss. 


26 Ut per negotiatores coémptiones fiant. Super haec cognovimus, Calabriae vel Apuliae 
provineiae possessoribus pro coémptionibus non inferendis superindicticium titulum impositum esse pro 
unaquaque millena; unde coémptiones per negotiatores annis singulis exerceri, in praesenti vero negotia- 
toribus specierum coémptiones recusare temptantibus tam superindicticium titulum quam coémptionis onus 
provinciae possessoribus imminere; cum abunde mercatores sint, per quos possit exerceri coómptio, sancimus 
magnitudine tua haec examinante, si possibile sit per negotiatores species comparatas inferri, collatores 
provinciae nullatenus praegravari, cum superindicticio titulo semel eis imposito coémptionis etiam onus 
inferre sit impossibile. Dat. die anno et cons. ss. 


21 Ut qui voluerint ad praesentiam imperatoris navigare, non impediantur. Viros 
etiam gloriosissimos ac magnificos senatores ad nostrum accedere comitatum volentes sine quocumque 
impedimento venire concedimus, nemine prohibendi eos habituro licentiam, ne senatoribus nostris vel colla- 
toribus debitus introitus quodammodo videatur excludi. Sed etiam ad Italiae provinciam eundi eis et ibi 
quantum voluerint tempus commorandi pro reparandis possessionibus aperimus licentiam, cum dominis ab- 
sentibus recreari possessiones aut competentem mereri culturam difficile sit. 

Quae igitur per hanc divinam pragmaticam sanctionem nostra statuit aeternitas, magnitudo tua 
modis omnibus effectui mancipare observarique procuret, poena decem librarum auri imminente contra 
temeratores nostrarum iussionum. Pragmatica dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XXVIII. 
pc. Basilii vc. anno XIII. Narsi viro ill. 


CONSTITUTIO PRAGMATICA 





App. VII 20—27 


Italiam. 


praeposito sacri cubiculi, Antiocho viro magnifico praefecto per 
[a. 55 


41 





1 eo —inferente Zachariae] eum (eam U) — inferat 
libri, eumque — inferre Haenel | pro mutatione MU] 
permutationi P.|| 2 ei] et MU || cum] ci P || contruxerit 
M || idus U | CP. — pp. om. U || const. PM | dn.] 
dom. nn. PM || iutiniano PM || pp. P] pio pp. M | 
3 pe.] pp. P | basili PM, basil. U || uc. MU] cons. 
P | anno om. M || Cap. 21 extat in Kege Romana 
canonice compta) fol. 172" ubi post inscr. add. Kap. XXI 
ex fine nouellae | 4 pretio U] pretium PMI || satisfaciant 
U | de quo MUI] et quod P || abstulit Zachariae || 5 
materiam abstolissit inueniantur M | iam om. l| 6 in- 
iunctis P| praeo M|| 7 alium 7|| ab om. M || prioris P 
| 9 inuenitur P/] inueniatur MU || autenticis P aten- 
tieis M || contractis P || solutum Zbri | 10 et] ut 7| 
patri M || qui instrumentum 7 | 12 inueniendum P || at 
quoeumque JM || 13 pertinebant Osenbrüggen is P] his 
MU || 14 subscr. om. 1 die et ann. MU || 15 annonas 
ministrentur libri | duam theodericus M, theudericus U 
| 16 solidus M pr.| 17 quas Haenel|| uratoribus MP || 
ante MU || solidum M pr.|| 19 puplicam P || anno et U] 
anno P, ct anno M || 21 iudices — vel (?) om. U || exercere 





iuuemus P | 22 patiantur MU || et om. ΒΗ 23 reu P 
| vel om. MU || 24 competit petitiones P, condictiones 
Gothofredus, compactiones Zachariae || puplioe P | tutele 
P | firmamus P vulg. || 25 possidenti Zachariae olim] 
possidente libri || e& U om. M P || 26 fabricas publicas 
libri | eonsuitudinem JM || priuilegio 2|| 27 puplicarum 
P || albeo P || fortui MU || sive] sue MU || 28 hisdem MP, 
eisdem U || 29 et om. libri | 31 super indictium M || 32 
unaquaeque MU || 33 temptantibus Osenbrüggen] tem- 
ptantes PM || 34 an et cum? | marcatores P| pro quos 
M || possint /ibri | 35 magnitudinem — examinantem Jibri; 
correri || 36 super indictico M | honus P| 37 et om. 
libri | ss.] sp. M | 38 uoluerit et impediatur P| 39 no- 
stram PM || volentes Beck] uolentibus libri | 40 neminem 
libri | 41 prouincia P prouinciae undieis M | 42 come- 
andi M || dominus P'| 44 per hae M | 45 effectu M pr. || 
observare PM, correzi || procurit M || 46 pragmaticam PU, 
pragmat. M | Const. — Aug. om. M || CP.] const. /ibri ἢ 
dn.] dom. nn. P, dom. üro U || Iustiniani] iustiniano 
pio P, iust. pie U || pp. P] pe. U | 47 basili /ibri || vc. 
— eubieuli om. U || anthioco libri|| 48 italia libri 





15 


20 


25 


30 


35 


40 


45 








803 App. VIIL IX 


LEX PRO DEBITORIBUS 





VIII 


LEX QUAE DATA EST PRO DEBITORIBUS IN ITALIA ET SICILIA. 


In nomine domini nostri lesu Christi Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Fran- 
cicus Germanicus (Anticus Alanicus» Uuandalicus Africanus 
(semper) Augustus Narsi Panfronio et senatui. 

Cum semper decursio barbarici temporis in novarum rerum « « « et veteribus legibus occasionem 
praebeat promulgandis, generalibus hominum difficultatibus communi remedio subvenire necesse est. Uni- 
versae quidem Italiae nos oblatae preces generaliter commoverunt, feneraticiis pecuniis reddendis aliquod 
jam annuere postulantes remedium, ne communes calamitates et reditibus propriis fraudentur et debiti 
inpossibili solutioni succumbant. "alibus itaque precibus annuentes (per) praesentem legem sancimus, ut 
per universam Italiam atque Siciliam pro mutuis pecuniis, quae usque ad nuper factam incursionem Fran- 
corum datae noscuntur, post redditam perfectam pacem ltaliae expleto quinquennio, tunc aut media pars 
creditae sortis creditoribus offeratur, aut medietatem suae substantiae, si hoc elegerit debitor, offerat 
creditori, usura videlicet a die crediti usque ad completum quinquennium (in) istis contractibus omni 
modo cessante. Si quae autem pignora pro debito data per clades Italiae perierunt, rei communem even- 
tum tam debitor quam creditor sentiat, ut nec creditor pro mutuis pecuniis convenire nec debitor possit 
actiones exercere pigneraticias. Si vero pignora exstant, debitae etiam sortis pro inte:ris pignoribus 
solutio celebretur. Quodsi pars pignorum salva inveniatur, pro rata portione sortis etiam pars creditorem 

uatur. Si quis vero datorum pignorum magnitudinem occasione barbarici (temporis) lucri causa sup- 
rimere aut celare voluerit et hoc ἃ debitore comprobari potuerit, amisso debito pignora reddere compel- 
. Hi vero, qui necessitatem debiti facientem beneficia vel usuras in capite debiti redizunt, quod etiam 
bonis temporibus fieri leges minime patiuntur, per hanc sanctionem huiusmodi fraudentur augmento, ita 
videlicet, ut, quidquid etiam de usuris et beneficiis confert « « - 





IX. 


Imp. Fl. Iustinianus Alamannieus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Uuandalicus Africanus 
pius felix inclitus vietor ac triumphator semper Augustus Iohanni pp. per Africam. 


Cognitum nobis est quod quidam in provincia Africana non adtendentes iussiones nostras, quas pro 
repetitione fecimus rusticorum, calumniam exercere non cessant, repetentes colonos vel rusticos vel filios 
eorum, qui ex propriis rebus ante adventum felicissimi exercitus exisse monstrantur; sed et clericos in 
officiis ecclesiasticis constitutos ex iure colonatus sollicitare non cessant. Scimus enim nos pro hac causa 
sacros apices promulgasse quibus definivimus, tempore ex quo deberent repetitiones fieri rusticorum sive 
rusticarum. lubemus ergo magnitudinem tuam has calumnias repetitionis modis omnibus in Africanis regio- 
nibus amputare et nullum permittimus colonorum statum (tam) in viris quam in mulieribus vel filiis eorum 
sibimet vindicare nisi ex tempore, quo sicut diximus felicissimus noster exercitus Africanam provinciam 
auxiliante deo nostro imperio vindicavit; clericorum autem itiones quo ἃ tempore nostris apicibus 
statuimus fieri iubemus nec ulterius dilatari; veternosas enim lites et contentiones non patimur protelari. 
Quoniam autem cognovimus viros eloquentissimos supradictas iussiones nostras generalibus legibus non 

raeferre, iubemus tam praeteritas iussiones quas pro hac causa promulgavimus quam hanc praesentem 
iussionem in Africanis regionibus legis vicem obtinere et nulla praescriptione legum generalium submoveri ; 
sed edictis a tua maznitudine propositis innotescere, ut sciant omnes Africani populi, sub qua temporis 
cautela suas debeant pro repetitione colonorum vel colonarum sive clericorum exercere actiones, poena 


quinque librarum auri qui contra hanc iussionem venire temptaverint feriendis. Divinitas te servet per 
multos annos. Dat. X. k. Octobris Chalcedone imp. dn. lustiniani (pp.) Aug. anno XXXII. pc. Fl. Basilii 


ve. anno XVII. ind. VII. 


[a. 558.] 


App. VIII extat in Vindob. 2160 in appendice Iuliani, ex quo edidit Biener Zeitschr. fau Rechtsw. V 352 ss. 


App. IX extat in Iuliani codice Utinensi f. 92" post const. VI, ex quo edidit Haenel 


p. (9 et lulian. p. 225. 


er. d. Süchs, Ges, 1852 





2 lx cod. | 3 Alamannieus Kroll] alanieus cod. | 4 
guandalieus cod. || 6 in] intuitu Zachariae ; lacunam statui 
| veteribus (non sanum)] veteris iuris Zachariae | 7 prae- 
beant cod. ἢ 8 nos] nobis Zachariae ἢ oblate cod. | 9 an- 
nuere Kroll] renuere cod. invenire Skutsch | reditum — 
fraudetur — solutionem succumbeat cod. | 11 per add. 
Beck, praesente lege Zachariae | 12 data cod. | 13 me- 
dietatis cod., corr. Zachariae interpunctione ante si sub- 
lata | 14 usuras cod.||a die ZacAariae] audiet cod. | in 
add. Zachariae|| 15 cessantem cod. | si qua utrum cod., 
corr. Beck | 16 conueniri cod. | 17 pignera cod. || 18 
solatio cod. | pignerum cod. [ ratam portionem — partem 
cod. | 19 datorum Zachariae] actorum cod. | pignerum 
cod. | occasionem cod. | temporis addidi, barbaricae (in- 
eursionis) Zachariae | suppremere cod. | 20 comprobare 
cod. ἢ pignera cod. | 21 necessitate — faciente Zachariae ; 
an necessitatem — augentes? | usura cod. | 22 augmen- 
tum cod. | 23 data est lex paulo post Francorum inva- 





sionem, quae fuit anno 555 ἢ 25 gottieus cod. | germa- 
nius cod. m.! | ieus cod. m', ἃ ex b m? | affricanus 
cod. | 26 triumfator cod. | africa cod. | 28 repetitiones 
cod. || colonas uel rusticas cod., possis etiam (colonos 
vel rusticos) vel colonas vel rusticas | 29 monstratur 
cod. | 31 saeros apices] est app. V7 ἢ promulgare cod. ἢ 
debere cod. | tusticorum cod. m' | 32 affrieanis cod. | 
33 nullam cod. nulli Zachariae | tam in viris quam 
Kroll] in uiris tam cod., in viris aut Zachariae | 35 
deo] domino cod. | quo a tempore Kro//] quia tempus 
cod., quo tempore Zachariae | 36 protelas cod. | 39 nul- 
lam prescriptionem cod. | 40 sed] sed et Zachariae non 
male | 41 repetitiones cod. | 42 feriendi cod. corr. Za- 
chariae ἢ 43 subscr. octubris caleedona imp. doni iusti- 
niano cod. ἢ XXXII Zachariae] XXII? cod. ..pailuit 
numerus | pe.] cons. cod. | basili uc. anno XVI indc. 
VII cod. 





101* 


pius felix inclytus victor ac triumphator . 


10 


25 


30 


35 


40 


INDICES. 


NUMERI VULGARES CUM EIS COMPARATI QUI SUNT 
ZACHARIAEI EDITIONE. 


Vulgo — Zach. 
1- ΙΧ 
11- ——* 
IlI— XIV 
ITV-— XI 
y— XIII 
V1— XII 
VIL- XV 
VIII— XVI 
IX-— XVII 
X—  xvII 
XI— XIX 
ZEEL. [CX XII 
— TT—XXXVIIT 
XIV—. XXXIX 
Xpy—-. XXXV 
XPI—'XXXVLE 
XPFVII-— XXI 
TTE XLII 
XI1I— "XLIII 
XX—  XXLVI 
AXXI— XLVII 
XXII— XLVIII 
AWXTIg— XL 
AEYIy—'"—XXHIL 
XXV— "XXIV 
aAXpp- XXV 
XXFII— "XXVI 
ὌΧ YII "UXXXI 
AXIX-!'XXXII 
XXX— XLIV 
ΧΑ ΧΙ. XLV 
XXXHn UE 
XXXI y| XXX 
XXXFV— XXVII 
AA l- VIII 
XXXFII— XXXIV 
AXXFIII—. {ΧΙ 
AXXIX— L 
XYL— LI 
AXLI— LII 
ALL LVI 
ALIM LX 
5$ 7 d -: LXI 
XLE— LXII 
AL14—. MIN 
AXLPIL-. LXX 
ALPE -LXIV 


Vulgo 
AXLIX— 
A ΕΣ 
Lr 
LII 
LIII— 
LIV— 
LV— 
LV 1— 
LVII— 
LVIII— 
LIX— 
LX— 
LXI— 
LXII— 
LXIII— 
LXIV-— 
ΓᾺΡ: 
LXFVI— 


Zach. 


LXV 
LXVI 
LXVIII 
LXIX 
LXXI 
LXX 
LXXII 
LXXIV 
LXXIII 
LXXV 
LXXVI 
LXXVII 
LXXVIII 
LXXX 
LXXXIV 
LXXXIII 
LXXXV 
LXXXVI 


LXVII— LXXXVII 


LXVIII—LXXXVIII 


LXIX— 
LXX— 
LXXI— 
LXXII— 
LXXIII— 
LXXIV— 
LXXV— 
LXXV I— 
LXXVII— 
LXXVIII— 
LXXl1X— 
LXXX— 
LXXXI— 
LXXXII— 
LXXXIII— 
LXXXIV— 
LXXXV— 
LXXXV I— 
LXXXFII— 
LXXXVIII— 
LXXXIX— 
XC— 
XCI—- 
XCII— 
XCIII— 
XCIV— 
XCF— 
XCVI— 


LXXXIX 
XC 
XCI 


CXVIIH 


Vulgo Zach. 
AOVII— CXIX 
XCVIII— CXX 
XCIX— CXXI 
— CXXII 
01. ΟΙΧ 
CII— LIII 
CIII— LIV 
CIV— . LXXIX 
CV—  LXXXI 
CVI— | CXXIV 
CVII— |CXXVI 
CVIII— CXXVII 
CIX— | CXXIX 
CX— CXXVIII 
CXI— | CXXX 
OXII— "CXXXI 
CXIII— OXXXIV 
CXIV— OXXXIII 
CXV — CXXXVI 
CXV 1—CXXXVIII 
CXVII— CXLI 
CXVIII— . CXLIII 
CXIX— CXLV 
CXX— CXLVIII 
CXXI— * 
CXXII— ^ CXLVI 
CXXIII— CLV 
CXXIV — CLIII 
CXXV-—  CXLIV 
exXXVI— CLVI 
QXXELII— CLVII 
CXXVFIII— CLII 
CXXIX— CLIX 
CXXX— CL 
CXXXI— CLI 
CXXXII—  CXLVII 
OXXXIII— 
CXXXIV—.  CLXVI 
CXXXVF-— | CLXVII 
CXXXPF1— XLIX 
CXXXFII— CLXXIV 
CXXXPFIII— II 
CXXXIX— LVIII 
CXL— om. 
CXLI—  |OLXXI 
CXLII— CLXX 
CXLIII— CLXXIII 
CXLIV— om. 





IN 

Vulgo Zach. 
CXLV— CLXI 
CXLVI— — CLXH 
CXLVII— . CLXIH 
CXLVIIL— om. 
CXLIX— om. 
CL— CLXXIII 
CLI— III 
CLII— IV 
CLIII— CXXXV 

CLIV— L 

CLV— I 
CLVI— | CXXV 
CLVII— CXXXIX 
CLVIII— —. CXLIX 
CLIX— — COLXV 
CLX— VII 
CLXI— om. 
CLXII— CVII 
CLXIII— om. 
CLXIV— om. 
CLXV— LXXXIH 
CLXV I— om. 
CLXVII— om. 
CLXVIII— om. 
ed. I— XVI 
ed. I1— V 
ed. I1I— XXXIII 
ed. IV — LV 
ed. V— . CXXX 
ed. VI— — CXLVI 
ed. VII—CXXXVII 
ed. VIII— . CLVIII 
ed. 1X— LIX 
ed. X— VI 
ed. XI— CLXXII 
ed. AIII- XXXVII 
ed. Xlli— . XCVI 
app. I— — CXXIII 
app. I[— CXXXII 
app. ILI— CXL 
app. 1V— . CXLII 
app.V— . CLIV 
app. VI— CLX 
app. VII— . CLXIV 
app. VIII— CLXVIII 
app. IX— — CLXIX 








Il. 
ORDO AUTHENTICI ET CORPORIS 168 NOVELLARUM 


COMPARATUS. 

Auth. Nov. Auth. Nov. Auth. Nov. Auth. Nor. 
1 I 35 XXXIII 69 LXVII 103 CVIII 
2 I 36 XXXIV 10 LXVIII 104 CIX 
3 II 31 XXXV 11 LXXI 105 Cx 
4 IV 38 12 LXX 106 CXI 
5 v 39 XXXVII 13 LXIX 107 CXII 
6 VI 40 XXXVIII 14 LXXIV 108 CXVI 
1 VII 41 XXXIX 15 LXXII 109 CXIV 
^ VIII 42 XL 16 LXXIII 110 ΟΧΠῚ 
9 ΙΧ 43 XLH Ti LXXVI 111 CXV 

10 S 44 XLIII 18 LXXVII 112 CXVII 
11 XI 45 XLIV 19  LXXVIII 113 CXVIII 
12 XII 46 XLVI 80 LXXIX 114 CXIX 
13 XIII 417 XLVIII 81 LXXX 115 CXX 
14 XIV 48 XLVII 82 LXXXI 116 CXXV 
15 XV 49 L 83 LXXXII 117 CXXIV 
16 XVI 50 LI $4  LXXXIII 118 CXXX 
11 XVH 51 LII 85 LXXXIV 119 CXXXI 
18 XVIII 52 XLV 86 LXXXV 120 CXXVII 
19 XIX 53 LIII 87 LXXXVII 121 ed. VIII 
20 XX 54 LIV 88 LXXXVIII 122 C 

21 XXI 55 LV $9  LXXXIX 123 CXLV 
22 XXII 56 LVI 90 ΧΟ 124 CXLVI 
23 XXIII 51 LVII 91 XCII 125 CXLVII 
24 XXIV 58 XLIX 92 XCIV 126 CLIX 
25 XXV 59 " LVIII 93 XCI 121 CXXXIV 
26 XXVI 60 LIX 94 ΧΟΥ 128 LXXXVI 
21 XXVI 61 LX 95 XCVI 129 CVI 
28 — XXVIII 62 LXI 96 XCVII 130 

29 XXIX 63 LXXV — CIV 97 XCIX 131 CXXXIII 
30 NAE LXII 98 132 CXLIII 
31 XXXI 65 LXIV 99 XCVIII 133 CXXVIII 
32 CII 66 LXIII 100 XCIII 134 CXXIII 
33 CIII 61 LXV 101 CI 





INDEX CONSTITUTIONUM AD TEMPORIS ORDINEM 
REDACTUS. 


Variam lectionem non adnotavi nisi maxime necessariam. 


—— Or. Ioh 
CLXVIIIL Zoticus pr. pr. Or. Iohanni praesidi Cypri. 
a. 921—923 
CLXVI. Demosíhenes pr. pr. etc. Fl. Ortalino prae- 
5 sidi Lydiae. : 
a. 928 
CLV. Pelisario magistro militum. 
D. k. Febr. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. (IIL) cos. 
Ante kal. Iun. a. 934 


10 ΟἿ]. Johanni praefecto praetorio Orientis iterum. 


Dat. XVII. (kal....... ) » 
a. 994 
CLII. Johanni t pr. Or. 
D. k. Iun. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. (1V.) et 
15 Paulino vc. coss. 


Inter prid. k. Mai. a.531 et XVII. k. Mai. a.535 
ed. 11. Johanni pr. pr. Or. 


Ante XVII k. Mai. a. 580 
CXXXVIIL  Hermogeni magistro officiorum. 


20 a. 939—920 
ed. IV. Johanni pr. pr. Or. 
CLIV. Horo comiti sacrarum rerum privatarum. 
CXXXIX. Floro com. rer. priv. 


a. 929 . 
25  L lohanni pr. pr. Or. 
Dat. k. lan. CP. Belisario vc. cons. ind. XIII. 
XXXVI Salomoni pr. pr. Africae. 
Dat. kal. Ian. CP. Belisario vc. cons. 
II. AT ur mag. off. 
30 uo : L k. April. CP. Belisario vc. cons. ind. 
II. 
IV. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XVII. k. April. ind. XIII. Flavio Belisario 
vc. cons. 
35 VI. Épiphanio patriarchae CP. 
Dat. T VIL. k. April. CP. Belisario vc. cons. 
III. Epiphanio patriarchae CP. 
Dat. XVIL k. April. CP. Belisario vc. cons. 
V. Epiphanio patriarchae CP. 
40 Dat. XVI. k. April. CP. Belisario vc. cons. 
CXXXVI. Strategio comiti largitionum. 
D. k. April. CP. Belisario vc. cons. 
IX. Johanni patriarchae Romae. 
Dat. XVIII. k. Mai. CP. Belisario cons. 


XI. Catelliano archiepiscopo Primae Iustinianae. 45 
Dat. XVIII. kal. Mai. Belisario vc. cons. 
VII. Zpiphanio patriarchae CP. 


Dat. XVII. k. Mai CP. Belisario vc. cons. 
VIII. Johanni pre n. 
Dat. XVII. k. Mai. CP. Belisario vc. cons. 50 


ed. I. xp i et paítriarchis. 

Dat. XV.(?) k. Mai. CP. Belisario vc. cons. 
X. Hermogeni mag. off. 

Dat. XVII. k. Mai. CP. Belisario vc. cons. 
CXXI. 4rsilio praesidi Tarsi. 55 

Dat. XVII. k. Mai. CP. Belisario vc. cons. 
XVII. Triboniano quaestori sacri palatii. 

Dat. XVI. k. Mai. CP. Belisario vc. cons. 
ΧΙ. Z/oro comiti rerum privatarum. 

Dat. XVII. k. Iun. CP. Belisario vc. cons. 60 
XXIV. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. kal. Iun. CP. Belisario vc. cons. 
XXV. Iohanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. * ΟΡ, Belisario vc. cons. 
XXVI. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. Iun. 6p. Belisario vc. cons. 
XXVII. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. kal. Iun. CP. Belisario vc. cons. 
XXXV. Triboniano quaestori. 

Dat. X. kal. Iun. CP. Belisario vc. cons. 10 
LXXVIIL. Constantinopolitanis. 

Dat. .... Iun. Belisario vc. cons. 
ἘΠῚ Agerochio praesidi Haemimonti. 


65 


Dat. XVII. k. Iul. CP. Belisario vc. cons. 
XXXIV. Agerochio praesidi Haemimonti. 15 
Dat. XVII. k. Iul. CP. Belisario vc. cons. 
XXXIHI. Dominico pr. e" per Illyricum. 
Dat. XVII. k. Iul. CP. Belísario vc. cons. 
XXVIII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XVII. k. Aug. CP. Belisario vc. cons. 80 
XXIX. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XVII. k. Aug. CP. Belisario vc. cons. 
ed. III. 4cacio procons. Armeniae (?). 
Dat. X. kal. Aug. Belisario vc. cons. 
XXXVII. Salomoni P". pr. Africae. 85 
Dat. kal. Aug. CP. Belisario vc. cons. 
XV. Iohanni pr. T£ r. 
Dat. id. Aug. CP. Belisario vc. cons. 
XVI. Anthimo patriarchae CP. 
Dat. id. Aug. CP. Belisario vc. cons. ind. XIIT. 90 





- 8 ΠῚ, suppl. Zach.|| 11 (kal. Ian. CP. dn. Iustiniano 
pp. Aug. Ill. cos.) (i. e. a. 533) suppl. Zach. | 14 IV. 
suppl. Zach. | 28 μετὰ τὴν ὑπατείαν Βελισαρίου Th(eod.) 
| 30 XVIL. k. Contius e nov. 22 p. 181, 27] XV. k. M 
ΧΙ, k. Ath. € k. Jul. | ἐνδ. «y! Ath.] ενδ. γ΄ Th. | 33 
XVII. k. April. M Ath. Zul"] kal. April. Zu. cett. XVII. 
k. Iul. c | 36 XVII. k. M] k. Jul. & Ath. Th. καλ. iavv. A 
| ὑπατείας Βελισαρίου xai Εὐτροπίου Ath. (Th.), sim. A 
138 XVIL k. M] «9 καλ. Ath., k. Iul" «|| 40 XVI. 
M] XIIL ς ER, XII. c Bamb. «η΄ Ath., om. Iul. | 42 
basil. Zu." | 44 XVIIL kal. Bam. I7] VILI. kl. ui^ 
kal. Jul. al. VI idus Neob. μηνὶ μαΐῳ ἢ Ath. μηνὶ μαΐω 
ΤΊ. (et ita semper) || 46 XVIII. Neob.] VI. Iul. 48 XVII. 
k. M Aui.] XVIIL k. ς Bamb. II k. ς VIul. | ivà. β΄ 
add. Ath. Th. | 50 XVII. k. mai. M p. 18,17] XVI. k. ma. 
M p.80,4 XII. k. Mai. g p. 78,17 XIII. k, Mai. c 
» 88, 41 k. april Zul" april Jul? | 52 XV. k. Mai. 
Schoell] XV. k. april. M, et XII. e? XIII. et XIV. k. 
Mai.c | 54 XVII. M Iul"] XVIIL ς Zamb. II VII. 





lul*, om.g V.| 56 XVII. M. Αι. XVIII. app. Iul. | 
58 XVL k. M] κι c A/.| 60 XVIL. id. iun. M πρὸ 
ιε΄. καλ. Ιουλίων Ath. u. ᾿Ιουνίῳ Th. VI. idus ootubs. € 
Banb. II. | indie. XIIlI add. Bamb. | 62. XV. kal. Iun. 
M e Iul.^] πρὸ ιε΄. καλ. "Ioviov Ath. k. Iun. Jul" p. 
"ovvio Th. | 06 XV. k. Iun. M c] πρὸ εε΄. xa. iav- 
vovag. Ath. kal. Iunias 7ω δὼ | 68 XV. kal. Iun. Mg 
Iul] πρὸ ιδ΄. xaÀ. iavovag. Ath. kal. Iun Jul" | 70 
X. kal. iun. t Neob.] XVI. kal, iunias Zul.^ πρὸ εἰ καλ. 
ἰουλίων Ath. μ. ἰουλίῳ Th. XV. kal. Iun. Zach. || 12 
Subser. restituta e Th. | 74 XVII. k. Iul. (4u.)] XV. 
k. uul M || μετὰ τ. ὑπατείαν Βελεσαρίου Th. || 16 
XVIII k. iul. Jul" V. kal. mart. 7' μ. ἰουλίῳ μετὰ τ. 
ὑπ. BeA. Th.| 80 XVIL k. ς At^.] XV. k. M k. Zul^ 
[82 XVII. c Ju/^] XV. M ιβ΄ Ath. VI. Jul" || 84 X. M] 
XVIL Zach. | 86 XVII. kal. Zaeh. | pet τ. trot. Bel. 
Τῇ. ἢ 88 id. c Au] XVI. id. M|90 id. c] XVI. id. M 
XIII. kl. Iul.b xa. Ath. 





5 


10 


15 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


807 


a. 535—538 





ed. ΧΙ. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. kal. Sept. CP. Belisario vc. cons. 
XIII. Constantinopolitanis. 

Dat. id. Octobr. CP. Belisario vc. cons. ind. XIV. 


XIV. Constantinopolitanis. 

Dat. k. Dec. CP. Belisario vc. cons. 

a. 590. 

XXIII. Zriboniano mag. off. et quaest. 

Dat. III. non. Ian. CP. post cons. Belisarii vc. 
XXXVIIIL Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. Mar. CP. post cons. Belisarii vc. 
XVIIL Johanni pr. pr. Or. 

Dat. k. Mar. CP. post cons. Belisarii vc. 
XIX. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XVI. k. April. CP. post cons. Belisari vc. 
XX. lohanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. April. CP. pc. Belisarii vc. 
XXL Acacio procons. Armeniae. 

Dat. XV. k. April CP. pc. Belisarii vc. 
XXII. Iohanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. April. CP. pc. Belisarii vc. 
XXX. lohanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. kal. ApriL CP. p. c. Belisarii vc. 
XXXL Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. k. April. CP. p. c. Belisarii vc. 
XXXIX. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. XV. kal. Mai. CP. ): c. Belisari vc. 
XL. Petro archiepiscopo Hierosolymorum. 

Dat. XV. k. Iun. CP. p. c. Belisarii vc. 
XLL Bono quaestori exercitus. 

XV. kal. Iun. ind. XIV. p. c. Belisarii. 
CII. Johanni pr. pr. Or. 

Dat. VI. k. Iun. CP. p. c. Belisarii vc. 
CIIL Johanni pr. pr. Or. 

Dat. k. Iul. CP. p. c. Belisarii vc. 
XLII. Menae patriarchae CP. 

Dat. VIII. id. Aug. CP. p. c. Belisarii vc. 
XLVI. Johanni pr. pr. Or. 

?Dat. XV. k. Sept. CP. p. c. Belisarii vc. 

ἃ. 931 : 


XLIHI Zongino m urbi. 
Dat. XVI. k. Iun. CP. e c. Belisarii vc. anno II. 
XLIV. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XVI. k. Sept. CP. p. c. Belisarii vc. anno 
secundo. ; 
XLV. lohanni ze pr. Or. 
Dat. XV. k. Sept. CP. p. c. Belisarii vc. anno II. 
XLVIIL Johanni pr. der Ór. 
Dat. XV. k. Sept. CP. p. c. Belisarii vc. anno II. 
XLIX. Johanni pr. ü i 
Dat. XV. k. Sept. CP. p. c. Belisarii vc. anno II. 
LII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XV. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno Xl. p.c. Belisari vc. (anno Il.) 


XLVII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. prid. k. Sept. CP. imp. dn. lustiniani pp. 
Aug. anno ΧΙ. p. c. Belisarii vc. anno 1]. 
L. Bono quaestori exercitus. 
Dat. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno ΧΙ. p. c. Belisarii vc. anno II. ind. I. 
LL lohanni pr. pr. Or. 
Dat. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno ΧΙ. p.c. Belisarii vc. anno ll. 
LIV. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. kal. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XI. p. c. Belisarii vc. anno Il. 
LIIL Johanni pr. Z Ór. 
Dat. k. Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XL. p. c. Belisarii vc. anno IL. 
LV. Menae patriarchae CP. 
Dat. XV. k. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XI p.c. Belisarii vc. anno IL. ind. 1. 
1011. Menae patriarchae CP. 
Dat. XV. k. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
o anno XI. p. c. Belisarii vc. anno II. 
LVI. Menae patriarchae CP. 
Dat. IIL non. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XI. p.c. Belisari vc. anno Il. ind. I. 
LVII. Johann pr. pr. Or. 
Dat. ΠΙ. non. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XL. p.c. Belisari vc. anno II. 
LIX. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. IIL non. —* CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XI. p. c. Belisarii vc. anno Il. 
LX. lohanni pr. am Ór. 
Dat. k. Dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XI. p.c. Belisarii vc. anno II. 
LXI. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. k. Dec. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
auno XI. p. c. Belisarii vc. (anno II. 
LXXV (— CIV). Triboniano quaestori sacri palatii. 
(Dat. ... Dec. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XI. p.c. Belisarii vc. anno 11.) 
LXIL Johanni pr. pr. Or. 
Dat. kal Ianuariis CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XL p.c. Belisarii vc. (anno 11.) 
CV. Strategio comiti sacr. largitionum. 
Dat. V. k. Ian. CP. (imp. dn. Iustiniani Aug. 
anno XI.) p. c. Belisarii vc. (anno IL.) 


a. 998 
LXIV. Longino praef. urbi. 
Dat. XIV. k Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XI. Iohanne vc. cons. 
LXII. Longino praef. urbi. 
Dat. VII. id. 
Aug. anno XI. Iohanne vc. cons. 
LXV. lustiniano praesidi Moesiae. 
Dat. X. kal. — CP. imp. du. Iustiniani pp. 
Aug. anno XI. Iohanne vc. cons. 





4 εἰδ. Ath ] XVI. id. M || 9 111. non. Ian. V Iul? Ath. L] 
non. ian. Zul." al. kl. Iul. 7' kl. XII. april. Paris. | 11 XV. c 
T Neob.] V.c V, Ath.|| post cons. Belisarii Zu. Ath. TA.] 
bilisario uc. cons. (a. 535) M s | 13 post cons. Belisarii 
ve. ς Jul. ΤῊ. bilissarii uc. eons. M A^. | 15 XVI. 
M] XV. ς Ath. | Belisario ve. cons. (a. 535) ς || 17 
XV. k. April. M A:. TA] IIL nn. ianuarias Zui.^ X. 
k. april & V k. april. e O Bamb. 11. | 23 Om. M. XV. 
κι ς Ath.] k. Jul." | 27 XV. kal. mai. M] XII. kal. maii 
(ian. Bamb.) s k. maias Jul. πρὸ εε΄. καλ. mgiAA. 
Ath. m. μαρτίῳ Th.| 29 XV. k. Iun. M c Ath.] k. mai. 
lul» | Belisario ue. cons. (a. 535) ς [ 31 XV. k. (A/A.)] 
k. Iul. XIV. Biener] XV. et Xll. et V. codd. | 33 VI. 
k. M] IV.id.c | bilisario uc. conss. M μετὰ τ. ὑπ. 
"Aníovos Th. | 35 k. iun. M | bilisari ue. conss. M || 
37 VIIL id. Aug. C mot. concili] VII. id. aug. M 
VIIIL idus Aug. ς πρὸ η΄ καλ. ᾿ἡπριλ. Ath. | 39 XV. 
k. M] XVIII k. ς πρὸ ιδ΄ καλ. Ath., k. lui. || ann. 
Sd. (— secundo i. e. a. 531) add. ς T, contra bilisiario 
uice consul. e V || 42 XVI. k. M] k. « Zul. Ath. || anno II. 
om, Iul.?(*w) TA. | 44 XVI. M] XVIII, c v Ath. | ann. 





seeundo M] om. ς Iul. Ath. Th. | 47 XV. k. M] k. c 
Iul. Ath. | imp. lustiniani pp. Aug. anno XI. add. ς || 
τὸ δεύτερον solus add. Ath. | 49 XV. k. M] X. k. c, 
k. Jul. Ath. | anno secundo add. & Bamb. lul? | 51 
XV. k. M] X. Κι ς Ath. | anno IL. om. Zul.^* AtA. ΤΆ. 
| 53 XV. k. M] k. « At. | 57 anno IL. om. M Iul. TA. 
| indietione I. add. ς V | 59 XV. k. M || 63 anno IL] τὸ 
β΄ Ath. iterum Zul.?*, om. cett. | 65 XV. k. M ἢ 68 
kal M Ath] X. kal ς | ΤΊ IIL nonas nouembres c 
Bamb. || anno II. € T^.] γ΄ Ath., om. M | ind. I & om. 
cett. ἢ 7& III. nonas c | anno II. om. Jui-^ Ath. ΤΆ. | 17 
III. non. Nov. c AtA.] ILL. k. nou. M kal. octub. 7u/.? || ind. 
I. g] iv. εα΄ Ath. Th. om. cett. ἢ 80 μι. σεπτεμβρίῳ TA. | 
anno II. Τῇ. (qui add. ivà. a^)] om. M AtA. ἢ 84 anno II. 

Th. (qui add. ivà. 4&)] τὸ y Ath. om. ς Iul. | 89 k. Sept. Iul. 
τὸ ια΄ Αἰ. ann. II M || τὸ β΄ soli Ath. TA. | 92 Subser. 
reficta ex Ath. (T^.) | 95 V. kal. Zach. | τὸ 8' TA. solus | 98 
Om. M. imp. — XI.] βασιλείας f. τὸ α΄ Ath. (Th.), om. ς || 
τὸ β΄ Ath. solus ἢ 102 XIV. k. Febr. (4ε}.}} XV. kal. Febr.c 
XIII. k. aug. M y. Φεβρουαρίῳ Th. | 105 πρὸ «E καλ. 
Mag. Ath. || 108 xaÀ 2479. Ath. | ὑπατείας 24zxíeoros Ath. 


55 


60 


65 


10 


15 


80 


85 


90 


95 


100 


art. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 105 


ἃ. 538—539 808 





LXVI. Johanni pr. pr. Or. et consuli. 
Dat, k. Mai CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Iohanne vc. cons. 
LXVII. Menae patriarchae CP. 
5 Dat. k. Mai CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
ann. XII. Iohanne vc. cons. 
LXVIII. Johanni pr. pr. Or. et cons. 
Dat. VIII. k. Iun. CP. imp. dn. lustiniani pp. 
Aug. anno XII. Iohanne vc. cons. 
10  LXIX. Constantinopolitanis. 
Dat. k. Iun. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XII. Iohanne vc. cons. 
LXX. lohanni pr. pr. Or. et cons. 
Dat. kal lun. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug 
15 anno XII. Iohanne vc. cons. 
LXXIl. Johanni pr. pr. Or. et cons. 
Dat. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Iohanne vc. cons. 
LXXII. Johanni τὶς pr. Or. et cons. 
20 Dat. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Iohanne vc. cons. 
LXXIII. Johanni pr. pr. Or. et cons. 
Dat. prid. non. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XII. Iohanne vc. cons. 
205  LXXIV. Johanni pr. pr. Or. et cons. 
Dat. prid. non. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XII. Iohanne vc. cons. ind. I. τοῦ 
Quw ἔτους. 
LXXVL Johanni pr. pr. Or. et cons. 
30 Dat. id. Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XII. Iohanne vc. cons. ind. II. 
Post VII. id. Mart. a. 598 
CLXV. Dominico pr. pr. Illyrici. 
Inter k. Sept. 538 et k. Sept. 539 
35 ed. XIII. Johanni pr. pr. Or. 
a. 599 
LXXVIII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XV. k. Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XII. Apione vc. cons. 
40  LXXIX. Menae patriarchae CP. - 
Dat. VI. id. Mart. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XII. Apione vc. cons. 
LXXX. lohanni pr. pr. Or. 
Dat. VI. id. Mart. CP. imp. dn. lustiniani pp. 
45 Aug. anno XII. Apione vc. cons. 
CXXXIII. Johanni pr. pr. Or. (Menae). 
' Dat. XVII. k. Apr. CP. (imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XII) Apione vc. cons. 
LXXXI. Senatui CP. 
50 Dat. XV. k. Apr. CP. imp. dn. Iustiniani pp 
Aug. anno xil. Apione vc. cons. 
LXXXII. Johauni pr. pr. Or. 
Dat. VI. id. April. 6p. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIII Apione vc. cons. 





LXXXVI. Dat. XV. k. Mai. imp. dn. Iustiniani 
Aug. anno XIIL Apione vc. cons. 
LXXXIII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XV. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
LXXXIV. Iohanni μὰ pr. Or. 
Dat. XV. k. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
LXXXVII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. XV. k. Iun. Septimo imp. dn. Iustiniani Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
CLXII. Dominico ἂς pr. Illyrici. 
D. V. id. Iun. CP. 1mp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
LXXXV. Basilidi mag. off. 
Dat. VIL. k. Iul. Chalcedone imp. dn. Iustiniani 
p. Aug. anno XIII. Apione vc. cons. 
CI. Johanni pr. p Or. 
Dat. k. Aug. CP. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XII. Apione vc. cons. 
LXXXVIIL Johanni pr. pr. Or. 
Dat. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
LXXXIX. Iohanni pr. pr. Or. 
Dat. k. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
XC. Iohanni pr. pr. Or. 
Dat. k. Octob. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIII. Apione vc. cons. 
XCL lohanni pr. pr. Or. 
Dat. kal Oct. CP. (imp. Iustiniani anno XIII. 
Apione vc. cons.) 
XCII. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. VI. id. Oct. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIIL Apione vc. cons.) 
XCIIL Johanni pr. pr. Or. 
Dat. V. id. Oct. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIIL Apione vc. cons.) 
XCIV. Johanni pr. pr. Or. 
Dat. V. id. det. (CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIIL Apione vc. cons.) 
XCV. Iohanni pr. pr. Or. 
Dat. kal. Nov. CP. imp. (dn.) lustiniani pp. 
(Aug? anno XIII. Apione vc. cons. 
XOCVI. Johanni pr. pr. Or. 


55 


60 


65 


70 


15 


80 


85 


90 


95 


Dat. k. Nov. CP. imp. dn. Iustiniani anno XIII. 100 


Apione cons. 
ΧΟΥ͂Ν, Johanni pr. pr. Or. : 
Dat. XV. k. Dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIII. Apione vc. cons. 


XCVIII Johanni P. pr. Ór 105 


Dat. XVII. k. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XIII. Apione vc. cons. 
XCIX. Johanni pr. pr. Or. 





8 k. Tun. mavult Zach.||11 dat.— CP. om. M||xaÀ."TovÀ. | "Tov. Ath.] V. id. sert. M XV. k. Iun. Zach. || 70 Om. 
Ath. || 14 kal. M] prid. non. e || 17 k. iun. M] prid. non. | M Jul. VIL kal. iulii & V] πρὸ ς καλ. Tov. Ath. ὡς 
Iun. ς πρὸ τόνων ᾿Ιουλίων Ath. | μετὰ τ. ὑπ. Iovvove | ἰουνίῳ Th. 18 τὸ ιγ΄ At.] XII. c V ἔτει εβ' Τῇ. 


ο 

: Ath. | 20 kal. iul. 7μ],} | 23 prid. non. ς At] pp. N M | 
ὑπατείας ᾿“πίωνος Ath. | 26 prid. om. M || Iun. om. ς || 
ind. — ἔτους solus M || 30 id. Oct. M At.] V. id. Oct. ς 
μι. Ιουνίῳ Th. | ind. 8 M] ivà. α΄ Ath. | ὑπατείας ᾿“πίω- 
vos Ath.| 38 XV. k. febr. M] καλ. φεβρ. Ath. μ. φε- 
βρουαρίῳ Th. kal. Sept. e || 41 VI. M] V. & (μαρτ. 
v. Ll. εἴδοις μαΐαις Ath.) | 44 VI. id. Mart. Biener] VI. 
id. Mai. ς VII. id. mai. M μ. μαρτέῳ Ath. Th. || 41 
XVIL. k. apr. M] III. id. Mart. ς δ΄ vóvov μαρτ. Ath. 
u. μαρτίῳ Th. VII. C || βασιλείας T. τὸ «y (v. i. m) 
Ath. solus || 50 XV. M AtA.] X. ς (kal. madii V) || 53 
dat. XV. ceteris om. M || ἔτει εβ΄ Th. || 55 Subscr. om. 


om. M || 16 Om. M. Sept. Iul. Ath. ΤῊ. Dec. & || 79 
Sic e Ath. (qui τὸ ιβ΄) Th. dat. XV. k. sept. CP. post 
css. uilisario us. anno II M || 85 Om. M Iul. imp. — cons. 
suppl. ex Ath. Th. | 88 Om. M. VI. id. c Jul* Ath] 
id. Jul." | CP. — cons. suppl. ex Ath. T^. || ind. V. add. 


lul* indict. VIL. Ju" | 91 Om. M. V. id. JuL" AtÀ.] 
XII. id. Zu/.^ | CP. — cons. suppl. ez Ath. T. | ind. V. 
add. lul." || Subser. quae est imn ς Esc.: dat. VIII, 
kal. Iunias CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XIIII, 
Tustino vc. cons. (a. 540) non huc pertinet || 94 Om. M. 
i0. "Oxv. Ath. V. idus ceteris om, g VII. octubr. Jul." 


| CP. — cons. suppl. ex Ath. (Iul." ΤΆ, qui 40) | 91 Om. 
M Iul. kal. €] πρὸ & κα. Ath. | 100 Om. M. anno XIII. 


M lul, e codice ignoto ed. Pithoeus, congruunt Ath. | Iul" | 103 XV. k. M] kal e Jui" Ath. | 106 XVII. 
Th.g (qui dat. Apione vc. cons.) | 58 Iun. 5 Ath. Th] | k. Ian. (4ε}.}} VII. kal. ian. ς V XV. k. in. Af k. iul. 
apr. M| 61 XV. om. Jul", k. om. M, p. Ἰουλίῳ Th. | Jul et Sang. | ann. XII. M anno XIV. Jul^ et Sang. 
[| τὸ 48" Ath. || 64 Om. M. πρὸ ιβ΄ xaÀ. (om. ovs.) | | ὑπατείας ᾿4πίωνος Ath.] iustino uc, consule Zul, Sang. 
Ath, k, Iun. Zul."" | 67 πρὸ & (v. 1l. «&) εἰδῶν (v. l «a4.) | (Iul.^ M) i. e. a. 940 





10 


15 


20 


30 


35 


40 


45 


50 


809 


a. 539—545 





Dat. XIIL k. Ian. imp. dn. lustiniani pp. Aug. 
anno XIIL Apione vc. cons. 
C. Iohanni pr. pr. Or. Ὁ RAUM 
Dat. XIII. k. Ian. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XlIL Apione vc. cons. 


Post V. id. Iun. a. 939 
CLVI. 


* - Domini Ililyrici 
app. 1. Dominico pr. pr. Iilyrict. — 
d . VII. id. ἌΡΗΙ, ΚΡ. imp. dn. Iustiniani Aug. 
anno (XIV.) Iustino cons. 
CVI. Johanni pr. pr. Or. E 
Dat VIL id. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno (XIV.) Iustino vc. cons. 
940—547 


app. V. 
a. 541 : 
CVII. Passo com. dom. obtinenti locum lohannis 


. pr. 
pat É Febr. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIV. Basilio vc. cons. 
CVIII. Basso com. dom. 
Dat. k. Febr. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XIV. Basilio vc. cons. 
CX. lohanni pr. pr. Or. 
Dat. VL k. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 
CIX. —— c Ór. 
Dat. non. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
— zT Basilio Ὁ — i» 
. Theodoto pr. pr. Or. (Eliae pr. pr. 
Dat. k. Iun. CP. imp. dn. —— pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 
CXIL 7heodoto pr. pr. Or. 
Dat. IV. id. M CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
. Aug. anno XV. Basilio vc. cons. 
app. 11. Daciano — à Byzacii. 
Dat. prid. non. Octob. CP. imp. dn. lustiniani 
Qr 


Aug. anno XV. 
odoto pr. pr. Or. 
Dat. kal. Nov. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. Basilio vc. cons. 
CXIII. Theodoto pr. " Or. 
Dat. X. k. Dec. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
DNE PN τς cons. 
. Eliae pr. pr. ei. 
Dat. prid. ü Dec. CP. mp.) dn. Iustiniani pp. 
Aug. (anno XV.) Basilio vc. cons. 
Post a. 941 
CXXXV. D. VI. k. Mart. CP. (imp. dn.) Iustiniani 
(pp. Aug. anno ... post) cons. Basilii vc. 
(anno .. .) 


ἃ. 
CXV. Theodoto pr. pr. Or. 





Dat. k. Febr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 55 
anno XV. p. c. Basilii vc. ind. V. 
ed. VIL Juliano. 
Dat. kal Mart. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XV. post Basilii vc. cons. 
CXVI. Theodoto 4 ; 
Dat. V. id. Apr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVI. p. c. Basilii vc. 
CLVIL Lazaro comiti Orientis. 
Dat. k. Mai. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVL p. c. Basilii vc. 
app. III. Daciano — Byzaci. 
— ΔΝ kal. Novemb. imp. dn. Iustiniani anno 


CXVII. Theodoto pr. pr. Or 
Dat. XV. k. Ianuar. 
Aug. anno XVI. p. c. Basilii vc. ind. ς΄. 


a. 549 
CXVIII. Petro pr. pr. Or. 
Dat. XVII. k. Aug. Septimo Miliario imp. dn. 
Iustiniani pp. Aug. anno XVII. p. c. Basilii 75 
vc. anno 1]. ind. VI. 
CXXYV. Petro pr. I Or. (Gabrielio pr. urbi). 
Dat. id. Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVII. p. c. Basilii vc. anno Il. 


a. 9044 
CXIX. Petro 2*5 pr. Or. 
Dat. XIII. k. Febr. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVII p. c. Basilii vc. anno III. 
CXXIL Dat. X. k. Apr. CP. (imp.) dn. Iustiniani 


. Àug. anno 
CXXXI. Constantinopolitanis. 
Dat. prid. non. April. CP. (imp.) dn. Iustiniani 
p. Aug. anno XVIII. p. c. Basilii vc. 
cxx. Petro pr. Ζ: Or. 
Dat. VIL id. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 90 
Aug. anno XVIIL p. c. Basilii vc. anno ΠΙ. 
CXXIV. Petro pr. pr. Or. 
Dat. XVII. k. Iul. (imp. dn.) Iustiniani (pp. Aug.) 
anno XVIIL p. c. Basilii vc. anno III. ind. VII. 
CLVIIL D. prid. id. Iul. CP. mp? dn. Iustiniani pp. 95 
Aug. anno XVIII. p. c. ilü vc. anno 


Ante a. 945 
ed. IX. 7riboniano pr. urbi (?). 


a. 945 
CXXX. Petro pr. pr. Or. 
Dat. k. Mart. CP. Gimp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XVIII. p. c. Basilii vc. anno IV. ind. VIII. 
CXXXI. Petro pr. pr. Or. 
Dat. XV. kal. April. CP. imp. dn. Iustiniani 
Aug. anno XVIIL p. c. Basilii vc. anno 
ind. VIII. 
CXXVIIL Petro pr. pr. Or. 


Ivaos 





1 XIII kal. ς V] XVIIL k. Jul" At. XV. k. M| 4 
XHIL k. M A:h.] XVI. kal. c | anno — cons. om. M 
anno XIIIL ς V | 10 VIL] sub Zu? 2| 13 V. id. ς πρὸ 
καλ. Ath. | ἔτει «Ó' solus Th. || 20 ἔτεε εβ΄ Τῇ. anno 
ΧΗ]. c V | bilisar. ue. conss. M 74. | 23 ὑπατείᾳ 
Βελισαρίου Th. | 26 VI. M] VIL c | Basilio c] bilisar. M 
| 29 non. c Zul* Ath] lI. k. M VL k. Zach. | ὑπ. 
Βελισαρίου Ath, TÀ. | 32 Om. M. μετὰ τ. ὑπ. Baci- 
λείου Ath. | 35 Om. M. δ΄ εἰδῶν At^.] III. id. c V. id. 
Iul* | 41 m. σεπτεμβρίῳφ TA. | ann. XVI. Jul*v | 44 
ὑπατείᾳ “πίωνος Ath. | 47 i0. 4ex. Ath.| 50 VI. k. 
Mart. (Ac.] k. iu. mar. M | anno XXX. e: anno XVI. 
(i- e. a. 557) Zach.|| 55 Belisarii ZuL»(?) basil. uc. conss. 
(a. 541) M (TA.)]| ind. V. add. Iul* Αἰ. ἢ 61 V. id. 
Μη id. ς Ath. | an. XVI. € ed. Ven] τὸ ιε΄ Ath. TÀ. 
om. M | bilisar. uc. conss. M| 64 anno XVI. (A:4.)] η΄ 
ΤΆ. ἢ p. c. Basilii ve.] μετὰ τ. ὑπατείαν Ath. bilisar. uc. 
conss. M om. Τῇ. [ 67 XV. an XVI. Utin. incertum || 10 
111. idem decemb. 7ul^ | ann. XV. M anno XCI 71^ 
[uilisarii Tul.“ 74 XVII. k. aug. Zu, "^? Au, (ΜῊ k. 

LI Il - 





aug. Jul Utin. 111. id. ς | anno XVII. Jul. TÀ.] τὸ εβ΄ 
Aih. anno XVl. ς om. M || anno II. JuL* A:h.] anno 
III. Jul? εἴπ. om. Τὰ. M (qui basili uc. conss. et ita 
plerumque) | 78 id. oct. M] καλ. 'Oxr. Ath. XV. kal. 
Jan. e μ. iavovagíp TÀ. | anno XVIII. (pro XVII.) 
s] τὸ εἐς΄ Ath. | 82 XHI. M] XIIIL. Zu. ες΄ Ath.| τὸ 
i£ Ath. (TÀ.)]) anno XCIHI Zu? | τὸ γ΄ Ath. TÀ.] quarto 
Iul^ | 84 πρὸ &' xaÀ. Ath.) 11. k. M | post bilisario uc. 


o 

conss. M || 87 pri. n apr. M] vov. 24zx9i4À. Ath. u. Mato 
T^. | anno HII. Biener] vo Ó' Ath. Th. | 90 VIL. id. 
Mai. MC Iul? c] id. Iun. Ath. p. Ἰουλίῳ ΤΆ. | XVII. 
C] XCHII Iul? XIII ς Ese. ἢ III. C Auk. ΤΆ] IL. c ἢ 
ivü. & add. TA. | 93 Sic Iul. (XH. k. Utin.) TA., XVI. 
(ay Ath.) kal. Ian. ... anno XIX. (a. 545) ς Ath. (con- 
gruit ind. VIII. a Jul. tradita!)| 95 pri. id. iul. M] id. 
ἰδῶν ἰουλίων Ath. | £re« ιη΄ TÀ.] τὸ εγ΄ Ath. | anno III. 
Zach. τὸ τέταρτον Ath. | 101 anno IV. Zul 7.] τὸ 
y Ath.| 104 XV. Zul* M] iÀ' (v. L 48) Ath. | ann. u. 
ind. VIL Zu" 


102 


CP. imp. dn. Iustiniani pp. 70 


p. c. Basili vc. anno 1Π. 85 


100 


a. 545—575 


810 





Dat. VIIL. id. Iun. CP. imp. dn. Iustiniani RW 


Aug. anno XIX. p. €. Basilii vc. anno 
ind. VIII. — 
a. 546 
δ  CXXIIL Petro pr. pr. Or. 
Dat k. Mai. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XX. p. c. Basilii ve. anno V. ind. IX. 
CXXVL Theodoto pr. pr. 
(Dat. ... imp. dn. lustiniani pp. Aug. anno XX. 
10 p. c. Basilii vc. anno V.) - 


a, 946—991 
CLXVIL Bassus pr. pr. τὰν 


a. 948 
CXXVII. Basso pr. pr. Or. 
15 Dat. k. Sept. CP. imp. dm. Iustiniani pp. Aug. 
anno XXIL p. c. Basilii vc. anno VII. ind. XI. 
ed. VIII. Basso pr. pr. Or. (Eugenio pr. pr.) 
Dat. XV. kal Oct. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XXII. post Basilii vc. cons. anno Ju 


20 ἃ. 991 
CXXIX. Addaeo pr. pr. Or 


D. XVIL k. Iul. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 


anno XXV. p. c. Basilii vc. anno X. 
a. 992 
25 app. VI. Paulo 8 pr. Africae. 
at. VIII. id. Sept. CP. imp. dn. Iustiniani pp 
fag. (enne XXVI) p.c. Fl. Basilii anno Xl. 
nd. 1. 


8. 999 


30 OXLV. Areobindae pr. "ad Or. et mag. mil. 
Dat. VL id. Febr. CP. imp. dn. lustiniani Jk 
Aug. anno XXVI. p. c. Basilii vc. anno XII. 
CXLVI. Areobindae pr. pr Or. 
Dat. VI. id. Febr. CP. up. dn. Iustiniani Jk 
Aug. anno XXVI. p. c. Basilii vc. anno XII. 
OXLVII. Areobindae [^ pr. Or. et mag. mil. 
Dat. XVII. k. Mai. CP. (imp.) dn. Iustipiani 3 
Aug. anno XXVIL p. c. Basilii vc. anno XII. 


a. 994 


40  app.VIL arsi praep. sacri cubiculi, Antiocho 
pr. pr. Italiae. 
Dat. id. Aug. CP. imp. dn. Iustiniani p»: Aug. 
anno XXVIIL p. c. Basilii vc. anno XIII 
a. 999 


45  CLIX. Petro pr. pr. Or. iterum. 


D. k. Iun. CP. (imp.) dn. Iustiniani (pp. Aug. 
anno XXIX. p. c. Dai anno XIV. Ind. III. 
Post a. 555 


app. VIII. Narsi Panfronio et senatui. 
596 


50 8. 
CXXXIV. Musonio pr. urbi (Petro pr. pr. Or.) 


Dat. k. i. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. 
anno XXX, p. c. Basilii vc, anno XV. 

app. IX. Johanni pr. pr. Afr. 55 
Dat. X. .k. Oct. — imp. dn. Iustiniani 
(pp-? Aug. anno XXXIL p. c. Fl. Basilii vc. 
"anno XVII. ind. VII. — 

OXLII. Marthani com. rer. priv. 

Dat. XV. k. Dec. Septimo Cmn da. Iustiniani 60 

Dh; Aug. anno XXXIIL. p. c. Basilii vc. anno 


a. 999 
Pus —— yore Pies 
at. id. Mart. CP. (imp.) dn. Iustiniani pp. Aug. 65 
anno XXXIL. p. c. Basilii vc. anno: XVI. ^ 
ed. XI. Petro ?5 pr. Or. iterum. 


Dat. VI. kal. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XXXIII. post Basilii vc. cons. anno 
XVII . 10 

a. 963 
bros Areobindae pr. pr. Or. 
CL. Leoni. 3 

Dat. XII. kal. Ian. CP. imp. dn. Iustiniani pp. 
Aug. anno XXXVII. p. c. Basilii vc. anno XXIL 16 


a. 565 
ΟΧΧΧΥ͂ΙΙ. Petro mag. sacr. off. 
Dat. VII. k. Apr. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. — 
anno XXXVIII. p. c. Basilii vc. anno ΧΧΠΗ͂. 
a. 966 80 
CXL. Juliano pr. urbi. 
D. XVIII. k. Oct. Ohaleedone imp. dn. lustini 
pp. Aug. anno L ind. XV. 
cx1 Vir. D. anno I. Iustinov pp. Aug. 
a. 9609 ; 85 
CXLIX. Dat. XV. k. Febr. CP. (imp.) dn. Iustini 
pp. Aug. Canno IV.) p. c. eiusdem (anno III.) 
a. 912 
CXLIV. Diomedi pr. 2" 
D. XV. k. Iun. CP. imp. dn. Iustini pp. Aug. 90 
anno VII. p. c. eiusdem anno VI. 
a. 914 : 
CLXI. (Dat. ... Dec. Tiberii Constantini felicissimi 
Caesaris anno I. ind. VIII. 
CLXIV. (Dat. ... Dec. Tiberü Constantini feli- 95 
cissimi Caesaris anno I. ind. VIII.) 
a. 919 : dig i 
CLXIIL. (Dat. .... April Tiberii Constantini feli- 
cissimi Caesaris anno I. ind. VIII.) 
Annorum incertorum 
CLX. Papio. 
ed. X. 
app. IV. 


100 





1 VIII id. (AM.M VIII. kal. Zul. id. £M || τὸ 49" Αι}. 
ἔτει ιη΄ Th ἢ 1 XX. S IulovAD.] XVIIL. e Τῇ. | ann. V. 
S Iul. Th.) an. Ill e Pist. an. II ς Bamb. || 9 Subser. resti- 
tuta e Th. | 15 k. Sept. M Iul^] x«À. ᾿Ιουλίων Ath. 
p. ᾿Ιανουαρίῳ Th. | τὸ £' Ath. Th.] ann. VI. Iul. | 
iv. κα΄ (α΄ cod.) add. Th. 18 XV. M] XVIL ς Esc. || 
XXV post basilio uc. conss. anno VI M] XXII pe, Esc. 
|| 23 ann. XXV M At^.] an. XXII ς Esc. Τῇ. ἢ} 27 anno 
ΧΙ], cod., corr. Zach. | 31 VI. id. Febr. Contius] id. 
Febr. c IV. id. - M y MIL δ. vosufo. Ath. u. φε- 
—— T^. | XXVI. Biener] XV. ς τὸ x& Ath. τὸ λε΄ 
DE IL se] τὸ β΄ Ath. τὸ «y' Th.| 34 VI. id. c AtA.] 
id. | XXVL A: ΤΆ. V.s | 38 anno XXVIL 
Zach] ἔτει ιε΄ Th. || 46 μηνὶ ἰουνίῳ Th. k. ian. M 





καλ. φεβρ. Ath. | Zre« κϑ' TA.] τὸ 49 Ath. || anno 
XIV. Zach. τὸ τέταρτον Ath. || subscr. quae est in & 
INeob. dat. VI. k. Mai. CP. imp. Iust. Aug. faíso Àuc 
delata est | 53 anno XV. ς Ju.] «&' Th.| 57 XXXII. 
Zach] XXII? cod. | anno XVI cod. | 61 τὸ ιζ΄ TA.] 
τὸ i0 Ath. | 69 XXXIIL JSpangenberg] XVII M 
14 XII. kal Iun. Jul i| (TÀ.] καλ. iavovag. Ath. 
XXXVI. lul? 1 74.150] XXXVI. Iul^ TÀ.148 
Ath.|| 78 VIL. k. apr. C] πρὸ «f καλ. 2d. Ath. VII. 
k. mar, M | XXXVIIL. C] τὸ ;9" Au. || XXIII. 
Schoell] XXIII C τὸ ἐς΄ TA. τὸ 8' Ath. | 82 XVIIL 
Iul? Ath] XVII JM || 87 ànno ΠῚ, Biener] τὸ B' Th. 
| 91 anno VI. Pagius] ann. III M | 93 et 95 et 98 subscr. 
restituta e Th. 





Typis J. B. Hirschfeldi, Lipsiao. 


gabe 
i3» — 


{, 











; — ῃ 
ΓΑ 
ἐν 
a 


: 2: E l XN S L 
AER OETA 


y ]2- “ἘΣ — fo N 


—S 
^ 3 3 & 
PA * 1 


bam 
Tz 
UO" 4 
N ] . 
L "I L 
Y bim. 
3 L] 
d ' F 
iw Jj 
gy 
ζ, 
1 
! ^ 
Dl Ser. 
; 
: y 
᾿ ͵ 
"7 Ν 
X S 
"Ju 4 
ἍΜ" Imm [L| 
1 
᾿ " 
bi " 
. n 
Yen b d 
ges 
miu Ss: 
MIS, e 
IAM 
E "m 
E 
ls 
"Tj 
" ἘΣ 
à 
τῷ 
S 1 
wv "ml & 
HW. LI 
| ν΄. 
re 
— lii 
A hpi g 
" 1! 
4 u 
DP ς; 
2 SN 
m ZA 
z , 
ME de d 
RE ! 
m 
" 
L'UM à " 
Ad im 
8 Y AU 
| 
5 
^» - 
Em. 
LRL 
p uat 
"M Jet 
"in ad 
Films 
^ L 
^ a 
E iy b 
d J 
^ IAE 
à "pne. 
iJ 
d 
δ C NEM 
4 ub 
P x. qi 
P X: * 
2 J ἃ 
? p M ^ 
, Tad 
p^, AR 
A Ἵ U 
B M 
δι. ἢ 
ἃ 
ΝΣ { ' 
La M | 
τῆς: 
M 
—— 
- — 
vut, tg 
PALLAS 
d$ utr 
4: o^ 
ΓΑ 
LA r E 
h " 
u 
Li 9. 
R v 
ius 
NU 
wh. 1 
A 
y Li 
ARS 
τ. 
Ἐν " i 
, 7A ] 
J "gt 


mm 
cm. 





| ve À E iA 
n D" ok ^ — e 
VS u- N t. — — 
Wd —— C» F 
— — 
ν᾿ Ὁ LARES D ταῖς ὦ 
eoe vRTE T ^ ER 
£ 


16d 


University of Toronto 
library 


eror of the East Ro 


, Emp 





THIS ὃν 


rock g bs 
Under Pst "Ref. Index File" - 


Made by LIBRARY BUREAU 






Juris. Civilis 


ἣ 
EZ. T y 
Author Justinian lat 


— 
— Us 
CARDS 

Meses 
ΠῚ 


HI 


DIO 
Ji 


Vir 
e 
RHIT 
VEM 
d lküe 
21454 
i 


DIN 


» H 
v4 6s 
ΤΣ 
τῷ 


τὰν 


DNI 
PARA 
ULM 
— DD 


— 
— 
1553 Ht 

IET 


T 
Vita 


ἐπ 1 
H UE 
"IDE 
/ —9* 


uvm 
— AL 


——— — — ÀÀ 


D 


"“ 


"n 


. π΄ πεν... 


p 
iai Ds 
——“ 


Pl 
MD 
ΔΑΝ 


ANN 


T -. 9 n 
[-— Mm mm ott 


IT 
3 
ji 


i 
2s 


-— 9 cmo ms 


Ln ^N 
HD